Mga Gawain Sa Buwan Ng Wika 2010, Tagumpay!

AMBAG SALITA: alinápog png [Ilk]: alikabok mula sa nabubu- lok na kahoy, laman, at iba pa. (Pinagkunan: UP Diksiyonaryong FILIPINO) Tomo 3, Bilang 2 Setyembre 2010 Mga Gawain sa Buwan ng Wika 2010, Tagumpay! Naging matagumpay ang pagdiriwang ng Buwan ng Wika 2010 ng Departamento ng Filipino (FilDept) sa Pamantasang De Salle- Maynila na may temang “Sansiglong Lasalyano para sa Sigla’t Sigasig ng Wikang Filipino.” Sa buong buwan ng Agosto, naging abala ang FilDept sa pagsasagawa ng mga gawaing kaugnay ng wika, media, at kulturang Pilipino. Pinasimulan ang Ang mga binigyan ng Gawad La Sallian sa Filipino: Dr. Genevieve L. Asenjo, G. Redg De Vera kumatawan pagdiriwang ng Buwan ng kay Bro. Armin A. Luistro FSC , at Adrian Joseph M. Garcia, kasama sina Dr. Dominador F. Bombongan Wika 2010 sa pamamagitan Jr., Pangalawang Dekano ng Malalayang Sining, Dr. Josefina C. Mangahis, Tagapangulo ng Departa- ng isang misa sa Pearl mento ng Filipino, at ang mga Fakulti ng FilDept. Chapel noong ika-2 ng Agosto 2010. malinang ang Pambansang Wika sa At Adrian Joseph M. Garcia ”dahil sa pamamagitan ng kaniyang patuloy na kaniyang sigla’t sigasig sa paggamit Narito ang iba’t ibang gawaing inilunsad pagsuporta sa mga programa ng ng wikang Filipino bilang Punong at pinamahalaan ng Fildept kaugnay ng Bu- Departamento ng Filipino, at sa kaniyang Patnugot ng Ang Pahayagang Plaridel wan ng Wika 2010. aktuwal na paggamit ng wikang Filipino sa na lunsaran ng makabuluhang Gawad La Sallian sa Filipino mga pagtitipon sa loob at labas ng pamamahayag sa Pamantasan upang Pamantasan tungo sa makabuluhang patuloy na umunlad at malinang ang Isa sa pinakamahalagang bahagi ng pagdiri- pagbabagong panlipunan.” Si Bro. Luistro wikang Filipino sa pamamagitan ng wang ng Buwan ng Wika ay ang pagbibigay ay kasalukuyang Kalihim ng Departament kaniyang patuloy na pagsuporta sa ng Gawad La Sallian sa Filipino. Sa taong of Education. mga programa ng Departamento ng ito, pinagkalooban ng gawad sina Bro. Si Dr. Genevieve L. Asenjo “dahil sa Filipino at sa kagyat na Armin A. Luistro FSC, Dr. Genevieve L. kaniyang masigasig na paggamit ng intelektuwalisasyon ng Pambansang Asenjo, at Adrian Joseph M. Garcia. Ipinag- wikang Filipino sa malikhaing pagsulat, Wika.” Si G. Garcia ay kasalukuyang kaloob ang gawad noong ika-20 ng Agosto iskolarling pananaliksik at publikasyon sa Punong-Patnugot ng Ang Pahayagang 2010. larangan ng panitikan at kultura, na Plaridel. Ginawaran sina Bro. Luistro, Dr. Asenjo, sadyang maituturing na napakahalagang Saloy 2010: Kumperensiya ng mga at G. Garcia sa kanilang pagtulong sa kontribusyon sa patuloy na kultibasyong Estudyante ng Filipino pagpapalaganap at pagpapaunlad ng kinakailangan tungo sa Naisagawa ang taunang Saloy wikang Filipino. intelektuwalisasyon ng Pambansang noong ika-27 ng Agosto. Dinaluhan ito Narito ang pagkilala sa kanilang mga Wika.” Si Dr. Asenjo ay kasalukuyang hindi lamang ng mga estudyante ng kontribusyon: Si Bro. Luistro “dahil sa nagtuturo sa Literature Department ng DLSU-M kundi maging ng ibang mga kaniyang konsistent na paggamit ng wikang DLSU-M. Awtor siya ng nobelang guro at estudyante buhat sa ibang Filipino upang patuloy na umunlad at ”Lumbay ng Dila.” pamantasan, tulad ng Pamantasan ng 2 Alinaya

EDITORYAL Major, Major na Suliranin: Malabnaw na Pag-ibig sa Bayan

Bilang bayang sakop, ang unang itinuro Maraming Pilipino ang nagbunyi nang Malaking problema ng bansa kawalan ng sa ’ti’y ang pagtingala sa panginoon. marinig ang pag-awit ni Charice Pem- mga Pilipinong may pagtingin at tunay tuma- Pinapaniwala tayong naparito sila alang- pengco sa banyagang musical na Glee. tangkilik sa sariling kalinangan. Hindi mara- alang sa ’ting kabutihan. Pinapaniwala Ang tagumpay ni Charice Pempengco ay rating ng Pilipinas ang kaunlarang ekonomiko rin tayong ang lahat ng dala at lako nila’y sinukat dahil sa pagkakapasok nito sa hangga’t nanatiling malabnaw ang pagka- siyang mabuti para sa ’tin. Ang kanilang nabanggit na serye, at hindi dahil sa makabayan ng maraming Pilipino. wika, ang kanilang negosyo, ang kung paano niya ipakilala sa mundo ang Kailangan ang re-edukasyon ng mga Pili- kanilang sistema sa buhay, pati ng kaniyang pagka-Pilipino. Naipapakilala pino. Linangin at gamitin ang sariling kul- kanilang bisyo. Ang Pilipino’y naging nga kaya ni Charice ang Pilipino sa tura at wika nang hindi naman nagiging mabuting matsing, eksperto sa pangga- mundo sa palabas na Glee? O pinatutu- sarado sa ibang impluwensiya. Sa ganitong gaya. Ang kalintikan nga lamang, nayan lamang niya kung paanong niya- pamamaraan, higit na matutuklasan at ma- karamihan ng ginaya nati’y ang masama. kap ng mga Pilipino ang kulturang Ameri- pagyayaman ang ating kalinangan. Maka- - Amado V. Hernandez, kano? pagpapataas din ito sa pagtingin ng mga Pili- Mga Ibong Mandaragit Ilan kaya sa mga Pilipino ang mag- pino sa kanilang sarili.

bubunyi kapag naglabas ng bago o reun- Maraming paraan upang maipakita ang Maraming Pilipino ang nadismaya at ion album ang mga bantog na bandang pagmamahal sa sariling wika at kultura. Bakit nagpahayag ng negatibong reaksiyon Pilipino gaya ng Juan dela Cruz Band, hindi gawin ng ating kinatawan sa mga pan- sa munting pagkakamali sa balarila o ASIN, Buklod, o Eraserheads? daigdigang pageant gaya ng Miss Universe grammar ni Maria Venus Raj, ang ki- Sa larangan ng pelikula, karaniwan na gumamit ng wikang Filipino at magkaroon natawan ng bansa sa prestihiyosong nang mas pinapanood ng mga Pilipino na lamang ng interpreter gaya ng ginagawa Miss Universe Pageant. ang mga banyagang pelikula. Katu- ng mga taga-Amerika Latina? Maaari ring . Nakalimutan yata ng maraming Pili- nayan, bawat taon ay pababa nang pa- gamitin ni Pangulong Benigno Noynoy pino na ang wikang Ingles ay isang wi- baba ang bilang ng mga pelikulang Pilipi- Aquino Jr. ang wikang Filipino sa kaniyang kang banyaga at hindi katutubo sa atin nong nalilikha dahil sa pababa rin nang talumpati sa mga internasyunal na kumperen- kaya naman normal o pangkaraniwan pababa ang mga Pilipinong nanonood siya gaya ng ginagawa ng ibang bansa. Isa- lamang na magkamali ang isang Pilipino nito. Kung tutuusin, aminin man natin at gawa ang lahat sa wikang Filipino nang tayo sa paggamit nito. Sa tindi ng pagiging hindi ay mas tinatangkilik natin ang wika muna ang magkaintindihan at magkaisa. kanluranin o westernized ng mga Pili- at banyagang kultura kaysa sariling wika Ang paggamit ng sariling wika sa mga pino, naging sukatan na ng kahusayan at kabihasnan. pandaigdigang pagtitipon ay tiyak na maka- ang pagiging matatas sa wikang Ingles. Makikita sa kasalukuyan ang resulta pagpapakilalala at makapagpapatibay sa Ang magaling mag-Ingles ay madalas na ng edukasyong ipinagkaloob ng mga ating pambansang identidad. Tiyak din mag- inaakalang “matalino” o kaya ay Amerikano sa mga Pilipino. Matagal na kakaroon ng respeto ang ibang lahi sa atin “mahusay” na kaagad. Madalas na itinu- silang wala sa Pilipinas, ngunit nanatili bilang mga Pilipino dahil nakikita nila kung turing na mas “edukado” ang mga Ingle- sila sa puso at isipan, sa panlasa at paano natin inirerespeto ang ating sariling sero kaysa magaling magsalita ng wi- pananaw, at sa lahat ng bagay na ti- wika.  kang Filipino. natangkilik ng mga Pilipino.

Punong-Patnugot: Genaro R. Gojo Cruz Kontribyutor: Emma A. Basco, Nonon Villaluz Carandang, Josefina C. Mangahis, David Michael M. San Juan, Dolores R. Taylan, Voltaire M. Villanueva. Lay-out: Genaro R. Gojo Cruz Pamuhatan: Departamento ng Filipino, Rm. 401 William Hall, 2401 Taft Avenue, De La Salle University / Telepono: (02) 5244611 lokal 509 / Email: [email protected]

Ang isyung ito ng ALINAYA ay nailathala sa tulong na ipinagkaloob ng Vibal Foundation. Tomo 3, Bilang 2 3

BALITA Taylan, Binigyan ng Gawad Mag-aaral Sa ikalawang bubuti at ikauunlad ng organisayong pagkakataon, ginagabayan nito. tinanggap ni Sa taong ito, ang Gawad Mag-aaral Dr. Dolores R. ay may temang “Lasalyano: Sabay- Taylan ang Sabay Tungo sa Sandaang Paglalakbay. Gawad Mag- Ayon kay Br. Narciso S. Erguiza FSC, aaral para sa pangulo ng DLSU-M, “Sa mga humu- Pang-mag-aaral noong Agosto 2009. Sa Pinakamahusay na Tagapayo ng Or- hubog sa ating mga kabataan, lagi nawa kasalukuyan, siya ang tumatayong Technical ganisayong Pangmag-aaral noong ninyong isaloob na ang lahat ng ating Adviser ng Ang Pahayagang Plaridel. Full- Ika-17 ng Setyembre 2010. Ang Gawad gawain ay atas sa atin ng Panginoon. time Associate Professor siya sa FilDept. Mag-aaral 2010, Gawad Obispo Felix Ang inyong paghuhubog sa kanila ay Ang Gawad Mag-aaral 2010 ay pina- Paz Perez, Parangal para sa Pinakama- isang misyong ibinigay sa atin. Tayo ay mamahalaan ng Tanggapan ng Gawaing husay na Tagapayo ng Organisayong mga daluyan lamang ng pagkalinga ng Pangmag-aaral. Ipinangalan kay Bishop Pangmag-aaral ay iginagawad sa taga- Diyos sa mga kabataan.” Felix Paz Perez ang gawad dahil sa payo ng organisasyong pangmag-aaral Unang nakamit ni Dr. Taylan ang Ga- kaniyang ipinakitang pagmamalasakit na walang sawang sumuporta at nag- wad Obispo Felix Paz Perez, Pinakama- sa pagpapabuti ng mga organisasyong pamalas ng tunay na malasakit sa ika- husay na Tagapayo ng Organisasyong pang-estudyante. 

Panawagan para sa ISANGDAAN Bagong Aklat ni Garcia, Ginawaran ng Pagkilala Kaugnay ng ika-100 Anibersaryo ng Binigyan ng St. Miguel Febres Ang gawad ay ibinigay sa mga full-time Pamantasang De La Salle-Maynila sa Cordero Research Award ang salin ni faculty na nakapaglathala artikulo, aklat taong 2011, sinimulan ng ilang fakulti Dr. Lakangiting C. Garcia sa wikang o salin na nagtataglay ng mataas na ng Departamento ng Filipino ang Filipino ng nobelang El Filibusterismo kalidad ng iskorlarsyip, orihinal na kontri- panawagan sa kontribusyon ng mga ni Jose Rizal. busyon sa kaalaman sa disiplina o mga artikulo para sa mga aklat na ilalathala Ang St. Miguel Febres Cordero Re- kaugnay na disiplina, at kahalagahang- sa tulong Academic Publishing Office search Award ay isang pagkilala o ga- panlipunan ng isinagawang pag-aaral. (APO) ng pamantasan. Ang mga aklat wad na ibinigay sa mga fakulting naka- Bilang gawad sa natatanging nalatha- ay may kaugnayan sa panitikan, wi- paglathala ng mga natatanging iskolar- lang salin sa Filipino ngayong 2010, kang Filipino, at pagtuturo. ling artikulo o aklat sa Filipino o Ingles, at tinanggap ni Dr. Garcia ang dalawang 100 Tula ng 100 Lasalyano salin ng mga akda sa Filipino. proyektong pananaliksik na popondohan Ang gawad ay dumaraan sa nominas- ng URCO at ang halagang PhP10,000. Bukas ito sa buong komunidad ng yon na ipinapasa sa College Research Ang gawad ay ipinangalan kay St. DLSU-M. Ang aklat-kalipunan ng 100 Councils (CRCs) na inisyal na magsusuri Miguel Febres Cordero na kinilala dahil tula ng 100 Lasalyano. Ipadala ang pi- ng isinumiteng nominasyon batay sa sa kaniyang katalinuhan bilang guro at nakamahusay na tula kay Dr. Lakangit- mga itinakdang pamantayan. Pagkaraan iskolar. Ang kaniyang mga pananaliksik ing C. Garcia na siyang tumatayong edi- nito, dadalin sa opisina ng VCR ang ukol sa panitikan at wika ay nakaimplu- tor ng aklat-kalipunan sa lakangitinggar- nominasyon at muli itong ipasusuri sa wensiya nang malaki sa mga iskolar sa [email protected]. tagalabas na evaluator. buong mundo na naging dahilan upang 100 Salitang Lasalyano Ang komite na bumubuo sa gawad ay kilalanin siyang miyembro ng National ang Academic Deans, Direktor ng URCO Academies ng Ecuador at Spain. Siya Sino ang taga-planetang Goks? Na- Director, at ang VCR na magsasagawa ay ipinanganak noong ika-7 ng Nobyem- saan ang Lung Center sa DLSU? Bakit ng pinal na desisyon ukol sa mga nag- bre 1854 at naging santo noong ika-21 Hepa-lane ang tawag sa Agno St.? wagi. ng Oktubre 1984.  Sundan sa pahina 10 Tomo 3, Bilang 2 4

WIKA AT IBA PA Makrong Kasanayan sa Pakikinig

ni Josefina C. Mangahis

Marami ang hindi nakababatid ng kaha- ritt (1962), Klinzing at Klinzing (1985), pong hindi ginamitan ng pangganyak sa lagahan ng pakikinig bilang kasangkapan na kakaunting panahon lamang ang pagbasa. sa pakikipagtalastasan. Batay sa pag- ginugugol ng tao sa pakikinig kumpara Kaugnay sa tinalakay ni Nichols na aaral, limampung bahagdan (50%) ng sa kasanayan sa pagsasalita. katalinuhan bilang salik, napatunayan oras ang ginugugol natin sa pakikinig Batay sa pag-aaral ni Ranking sa pananaliksik na ginawa ni Tutolo kaysa sa pagsasalita. Inilarawan ni Riv- (1928), apatnapu’t dalawang bahagdan (1972), na mas mataas ang nakuha ng ers (1981), na makalawang beses ang ginugugol ng tao sa pakikinig sa mga respondents na nagtatataglay ng tayong nakikinig kung ihahambing sa bawat araw. mataas na IQ sa pagsusulit pagkata- pagsasalita at makaapat na beses kung Higit na pinag-ukulan ng panahon pos marinig ang teksto. ikukumpara sa pagbabasa at limang ang pag-aaral sa kasanayan sa pag- Natuklasan naman ni Nartea (1977), beses sa pagsulat. basa kaysa kasanayan sa pakikinig. na walang makabuluhang kaibahan sa Ang pakikinig ay aktibong pagtanggap Tinukoy ni Brown (1989), na isa sa mga mga iskor sa pag-unawa ng mga at pag-unawa ng mensahe. Ito rin ay dahilan ng pagbabale-wala sa ka- nakinig sa aktuwal na nagsasalita at sa pagtugong mental at pisikal sa mensa- sanayan sa pakikinig ay ang kakulan- mga nakinig sa tape ng mga mag-aaral heng nais ipabatid ng tagapagdala. May gan ng materyales na kakailanganin sa sa kolehiyo sa Unibersidad ng Pilipinas malaking kaugnayan sa pakikinig ang pagtuturo. Tinalakay ni Nichols (1948) sa Los Banos. Ayon kay Willis, may konsepto at ang paniniwala ng tao. na may malaking kaugnayan sa likas na kakayahan sa makrong ka- Madali niyang tinatanggap ang mga pa- aspekto ng katalinuhan ang pakikinig. sanayan sa pakikinig. Ang mga ito ay hayag na naaayon sa kanyang panini- Sa pag-unawa sa pamamagitan ng paghihinuha kung ano ang magiging wala at ang paniniwalang ito ay bahagi pakikinig, nakabuo siya ng mga su- paksa ng usapan, paghuhula ng hindi ng kanyang kultura. musunod na salik (1) katalinuhan, (2) kilalang salita o parirala, paggamit ng Epektibo ang komunikasyon kung lawak ng talasalitaan ng nakikinig (3) sariling kaalaman sa paksa tungo sa wasto ang pag-unawa ng nakikinig sa kakayahang makaunawa at (4) kakaya- dagliang pag-unawa, pagtukoy sa mga mensaheng nais ipabatid ng tagapag- han sa pagbabalangkas sa narinig. mahahalagang kaisipan at pagbabale padala. Nakapaloob sa kasanayang ito Binigyang tuon ni Lobitana (1981) sa wala ng mga di mahahalagang impor- ang pagbibigay kahulugan at pag-unawa isinagawa niyang pag-aaral sa listening masyon, pagpapanatili ng mga maha- sa diin at bigkas, balarila at pagpapaka- comprehension ng mga mag-aaral sa halagang impormasyon sa pamamagi- hulugan ng nagsasalita. (Howatt at Da- Central Mindanao na mas malawak na tan ng pagtatala o paglalagom at pag- kin,1974). naunawaan ang paksa at nakakuha ng unawa sa mga pahiwatig na impormas- Ang kakayahan sa pakikinig ay mapa- mataas na marka ang mga mag-aaral yon tulad ng hangarin o saloobin. paunlad sa pamamagitan ng wastong na nakinig sa paksang ginamitan ng Sa apat na kasanayang dapat paggamit nito. Ang simpleng pakikinig ay wikang Filipino kaysa ginamitan ng wi- matamo ng mga mag-aaral, mahalaga isang pisikal na proseso lamang saman- kang Ingles. na matamong una ang kasanayang sa talang nakapaloob naman sa prosesong Nagsagawa ng pag-aaral si Sarile pakikinig. Ito ang unang hakbang sa pisikal at mental ang pakikinig nang may (1978) sa reading comprehension ng pagkatuto ng wika. Hindi matagumpay pag-unawa . Tumutugon tayo batay sa mga mag-aaral sa kolehiyo hinggil sa na maisasakatuparan ang pagtatamo ating pag-unawa. Madalas na nagkaka- epekto ng paraan ng presentasyon at sa sa tatlo pang kasanayan nang hindi roon nang hindi pagkakaunawaan na di- pangganyak at natuklasan niyang mas ganap na nalilinang ng bawat mag-aaral nababatid ng dalawang nag-uusap. mataas ang marka ng pangkat ng mga ng wika ang kasanayan sa pakikinig. Natuklasan sa pag-aaral nina Spear- mag-aaral na ginanyak kaysa sa gru-  5 Alinaya

IMAHNEYO

Mga Tipak ng Aking Mukha at Pahina

ni Nonon Villaluz Carandang

Ang sumusunod na Salle. Binabati ko ang lahat ng ginawa, subalit marami ang pahayag ay nagmula sa aking kontribyutor!!! naniniwala at pumupuri sa mga mga nabuong kaisipan, puna, *** bagay na pinaghirapan at pinag- kalagayan at obserbasyong Kahit pa ilang ulit na pumatak at isipan. ang mangilan-ngilang ito ay minsan kong ipinaskil sa dumampi sa aking balat ang ulan, yaong walang nagawa, mangmang at Facebook. Pinili ko ang ilan ikaw lang ang papawi sa uhaw nalulunod sa panibugho. sapagkat ito ay tipak ng aking kong puso. umihip man ang hangin *** sarili at pag-iisip na maaari at tangayin ang kaluluwa, sa iyo pa Ito ang dapat malaman ukol sa akin: nating pagsaluhan. rin ito magbabalik. at kung maging malikot ang aking isip, hindi *** alabok, mananatiling sariwa sa maitakda ang direksyon at Wala kang karapatang magreklamo akin ang iyong alaala. kadalasang nagiging bahagi ng isang kung wala kang kakayanang *** malaking kathang minamaneobra ng magpaliwanag at mangatwiran. Napakasarap ng mainit na kape lohika at imahinasyon. malikhain, *** habang nakikipagkuwentuhan sa mapagmatyag at humuhulagpos Hindi man marunong magsalita minamahal at nakikinig ng awit ng patungo sa mga posibilidad. subalit matuturuan sa ibang paraan malamig na hangin at ritmo ng *** kung mamarapatin. imposibleng patak ng ulan. Ang lahat ay para sa iyo kung makapagpahayag ang sino mang *** pagsusumikapan mong tapatan ito ng tumatangging magpahayag kahit pa Kung may pagkukulang, sikaping tiyaga, tumbasan ng kabutihan at sa paraang likas sa kaniya. punan at ’wag nang dagdagan pa tambalan pa ng pagmamahal. *** ng panibagong pagkukulang. nagkakaiba lang ang halaga ng bawat May pagtatangkang sugatan ang isip *** isa sa pagtitiyaga, kabutihan at at latayan ang puso sa tuwing Sa klase ko, palaging hinihintay at pagmamahal kung kaya't may nagsusulat pero dapat tanggapin hinihingan ko ang lahat ng napapasakanya at napapasaiyo. sapagkat sadyang masokista ang saloobin at kaisipan. sila ang mga *** manunulat at sadista ang sining. estudyanteng maaaring higit pa Sikapin mong ’wag kalimutan ang *** ang kaalaman, kakayahan at aral ng lumipas. pahalagahan ang Wala na akong iisipin kundi ang sensibilidad hambing sa biyaya ng kasalukuyan. at tuparin makibalse sa tinta at makipagtalik pinakamatalas na awtoridad ng ang mga kaligayahang pangako ng sa blankong papel upang anumang larangan. may kahinaan hinaharap. ikaw lang ang magkaroon ng mga obrang supling. din ang dalubhasa na maaaring makagagawa nito para sa iyong *** punan ng matalas, payak at sarili. Ipamahagi ang magandang balita: inosenteng pag-iisip. *** ang DADAANIN, isang antolohiya *** Ngayon ko lang napapahalagahan ng daglit, na pinamatnugutan ng Hindi masamang masintunado, ang katahimikan. sa kawalan ng inyong lingkod at ni Alwin Aguirre kung ang pipintas ay nasa tamang walang kahulugang ingay at ay opisyal nang ilalathala ng Anvil tono. anumang nakagugulo at nakililitong Publishing para sa pagdiriwang ng *** pahayag. sa katahimikan Sentenyal ng Pamantasang De La Mangilan-ngilan ang hindi matatagpuan kadalasan ang magbibigay halaga sa iyong kadalisayan ng katotohanan.  Tomo 3, Bilang 2 6

PERSONAL

Mga Taong-Robot sa Taft Avenue

ni Dolores R. Taylan

Power has only one duty—to secure the Benilde. Nagkataon namang huling araw ang boses ng aking kausap. “O kaya, social welfare of the People. na iyon ng Book Fair. kung ayaw nyong umikot, hintayin nyo na - Benjamin Disraeli, Sybil lang matapos ang bar exam mamayang Hindi pa sana kami uuwi bandang alas He who controls others may be powerful, alas singko. Pag naglabasan na ang mga tres ng hapon at magpapagabi na lamang but he who has master himself is mightier nag-e-exam, puwede na kayong dumaan.” para tapos na ang Bar Exam pag-uwi still. Dagdag pa nito. namin pero nagyaya nang umuwi ang - LAO TZU, The Book of the Way bunso ko. Pagod at inaantok na raw siya. “Di po ba sa Bantay Bata inuuna rin Bakit kaya may mga taong kung ano la- Nagsisimula na ring kumulimlim ang langit ang kapakanan ng mga bata?” Tanong ko mang ang sinabi sa kanila o itinakda sa at tila nagbabadya ang pagbuhos ng ulan. sa aking kausap. “Dalawang menor de kanilang gawin nila, iyon lamang talaga Nag-alala akong baka abutan kami ng ulan edad po ang kasama ko na dapat ay ang gagawin at hindi na gagamitin ang at mahirapan sa pagsakay ng taxi pauwi binibigyan din ninyo ng proteksiyon gaya damdamin at isip sa pagdedesisyon? kaya nagpasya akong umuwi na kami. ng pagprotekta ninyo sa mga barista. Nagmimistula silang robot nakaprograma Bakit po dapat kaming magdusa dahil sa ang mga dapat at hindi dapat gawin, mga Nakatira kami sa EGI Taft Tower na Bar Exam? Sana naman payagan ninyong walang puso at utak. katabing-katabi lamang ng De La Salle makadaan ang mga nakatira sa EGI Taft University- Manila. Pagbaba namin ng taxi Sa panahong ito na halos ang lahat ng Tower. Mabubuti kaming tao at karamihan malapit sa EGI Taft Tower, hinarang kami tao ay naghahangad ng kalayaan partiku- sa amin ay mga guro at estudyante ng La ng mga nagpakilalang tauhan ng Supreme lar sa kalayaan sa sariling pagpapasya at Salle. Sana ay payagan ninyong Court at sinabihang kailangan naming pagdedesisyon, nakapagtatakang may makaraan kahit man lang ang mga bata,” umikot sa Castro at Reyes Streets papunta mga tao pa ring nananatiling sunud- paliwanag ko. sa EGI Taft Tower. Napakalapit na namin sunuran, nakapagapos sa mga utos, at sa EGI Taft Tower. Kung susukatin, wala Pero nanatiling bingi ang aking mga walang sariling pagpapasya. Ganito ang pang dalawampung hakbang ang layo kausap at .nauwi sa wala ang pakiusap naranasan naming mag-iina sa mga tau- namin sa aming uuwian mula sa binabaan ko. Naaawa man ako sa aking mga anak, han ng Supreme Court na nagbabantay naming taxi. Nakiusap ako sa mga niyaya ko na silang maglakad sa sa Bar Exam sa De La Salle University- humarang sa amin kung puwedeng kahabaan ng Agno Street paikot sa Fidel Manila. payagan kaming makadaan dahil bukod sa Street para makauwi. Bitbit namin ang Galing kami sa Book Fair sa SMX Con- marami at mabigat ang mga libro naming mabigat na libro. vention Center sa Mall of Asia. Marami at dala, may kasama pa akong pagod at Habang naglalakad kami sa Castro, mabigat ang dala naming libro na ang inaantok na bata. Sinabi kong ilang narinig kong sinabi ng anak kong anim na karamihan ay hardbound coffee table hakbang na lamang kami. At mag-iina taon, “Ang so mean naman ng mga books at educational books para sa lamang naman kami kaya hindi naman policeman na ’yun, Mommy!” Kapag dalawa kong anak – ang isa’y labinlimang kami makaaabala o malaking banta sa mga narinig ko ang sinuman sa aking mga taon at ang isa’y anim na taon. kumukuha ng bar exam. Puwede rin nila anak na nagsabi ng masama sa kaniyang kaming samahan sa paglakad papuntang Iniiwasan ko talagang umalis kapag kapwa, palagi kong sinasabi sa kanila na EGI. araw ng Linggo tuwing buwan ng Setyem- hindi tamang magsabi ng masamang bre dahil sa Bar Exam pero may school “Sumusunod lang kami sa utos ng bagay laban sa kapwa. Pero nang mga activity nang nagdaang Sabado ang aking Supreme Court. Kung gusto nyo, pumunta sandaling iyon, wala akong sinabi sa anak kaya Linggo na lamang kami nag- kayo sa Supreme Court at doon kayo aking anak. Ni hindi ko siya pinagbawalan punta pagkatapos naming magmisa sa St. makiusap.” Makapangyarihan at matigas sa pagsasalita. Sundan sa pahina 10 7 Alinaya

Pakiusap Po sa Taong Nakaupo Rebyu ni Genaro R. Gojo Cruz

Isa ako sa masugid na tumatangkilik sa pinag-aagawan Kaya naman hindi niya Original Pilipino Music (OPM) bagamat pinakakawalan Kung makikita ko lamang siya di rin naman ako talagang sarado sa ay aking sisigawan ng musikang nilikha ng mga Kanluranin. Malinaw na ang Malacañang ang kaniyang tinutukoy na “malaking bahay,” Masasabing kaawa-awa ang kasaluku- may “malawak na bakuran,” “mataas na yang kalagayan ng OPM. Unti-unting pader,” at “pinapaligiran at nakapilang pinapatay ng teknolohiya at ng piracy ang mga mamahaling sasakyan.” industriya ng musika sa kasalukuyan. Noong dekada 70 hanggang 90, maitutur- Buong-tingkad na inilarawan sa ba- ing na isang maunlad na industriya ang haging ito ng awitin ang karangyaan ng OPM sa Pilipinas. Maraming awiting Pili- buhay ng “Tao po” sa loob ng malaking pino ang nalikha noon at naging maha- bahay—“Mga plato’t kutsara na hindi lagang bahagi ng buhay Pilipino. Malinaw kilala ang tutong,” “Ang kanin ay sing puti rin ang kasaysayang pinagmulan ng mga ng gatas na nasa kahon,” “kahit na hindi awiting ito, kung kaya nalikha ang mga ang lipunang Pilipino. pasko sa lamesa ay may hamon.” Ang “Tao po” rin ang siyang nagmamay-ari awiting may bansag na “Manila Sounds” Nang Ako’y Maupo sa “Upuan” noong dekada 70 at “Tunog Kalye” naman rin ng isang “upuan” na pinag-aagawan noong dekada 90. Nang una kong mapakinggan ang ng marami. May mga bahagi rin ng “Upuan” sa isang programa sa telebisyon awiting isang babae ang tila nanawagan Hindi maihihiwalay sa kalagayan ng na aking pinapanood, parang iniharap sa sa mismong “Tao po” na nakaupo sa ekonomiya ng Pilipinas ang pangka- akin ni Gloc 9 ang isang painting o mating- upuan: buuang kalagayan ng industriya ng kad na larawan ng lipunang Pilipino sa ila- Kayo po na nakaupo musika sa kasalukuyan. Kung ang Pilipi- lim ng panunungkulan ni Gloria Macapagal- nas ay nagsisilbing bagsakan ng mga Subukan nyo namang tumayo Arroyo, na alam nating hindi naging tapat At baka matanaw sobrang produkto at taga-konsumo ng sa kaniyang pagkandidato at panunungku- At baka matanaw ninyo makabagong teknolohiyang nilikha ng lan bilang pangulo ng ating bansa. Sa loob Ang tunay na kalagayan ko mayayamang bansa, ganito rin ang nan- ng siyam na taon, nasaksikan ng mga Pili- Direktang kinakausap ang “kayo” o gyayari sa larangan ng musika. Sa halip pino ang lantarang paggamit ng mga politik- ang taong nakaupo. Ang siste sa bahag- na gumawa ng mga bagong awitin ang ong nakaupo sa kanilang posisyon upang ing ito, magalang pa rin ang paraan ng isang kompositor o mang-aawit na Pili- maigiit ang kanilang taglay na kapangyari- pagpapaalis sa taong nakaupo sa upuan. pino, nagre-revive na lamang ng mga han. Isang paraan ng tila pakikiusap na di awiting banyaga. Kaya sa halip na kailangang magmakaawa at nambabas- Mahusay ang paggamit ni Gloc 9 ng matuklasan ang yaman ng kulturang Pili- tos sa pinaaalis sa posisyon o upuan. mga pahiwatig sa awiting “Upuan.” Suriin pino sa pamamagitan ng mga awitin, Pansinin din ang paggamit ng “po.” Ang ang unang bahagi ng awit: nauuwi sa panggagaya o pangongopya ganitong uri ng pakikiusap ng babae ay ang mga ito. Nawawalan ng sariling tatak Tao po nandyan po ba kayo sa loob ng lalong nagpatingkad sa pagkagahaman o estilo ang awiting Pilipino dahil sa laging Malaking bahay at malawak na bakuran sa kapangyarihan ng taong pinatatayo o pagsisikap nitong maging kasingtunog ng Mataas na pader pinapaligiran pinaaalis sa upuan. orihinal o pinaghiraman. At nakapilang mga mamahaling sasakyan Mga bantay na laging bulong ng bulong Sa ikalawang bahagi, ipinakita ni Nang mapakinggan ko ang “Upuan” ni Wala namang kasal pero marami ang Gloc 9 ang kabaligtaran ng lahat ng kani- Gloc 9, nabuhayan ako ng loob. Kinaki- Nakabarong Lumakas man ang ulan yang sinabi sa unang bahagi ng awit. taan ko ng pag-asa ang lugmok na kala- Ay walang butas ang bubong gayan ng OPM sa kasalukuyan. Sana ay Mga plato’t kutsara na hindi kilala ang tutong Mawalang galang napo sa taong nakaupo may sumunod sa paglikha ng mga Ang kanin ay sing puti ng gatas na nasa kahon Alam nyo bang pantakal ng bigas namin ay Di puno ang dingding ng bahay namin ay bagong awitin ni Gloc 9. Magandang pa- At kahit na hindi pasko sa lamesa ay may Hamon ang sarap sigurong manirahan sa Pinagtagpi-tagping yero Sa gabi ay sobrang nimula ng taong 2010 ang “Upuan” upang Init na tumutunaw ng yelo Na di kayang bilhin maibangon ang OPM. Higit pa rito, dahil bahay na ganyan Sabi pa nila ay dito mo rin matatagpuan Ang tao na nagmamay-ari Upang ilagay sa inumin Pinakulong tubig sa awiting ito, nagkaroon ng anyo at itsura ng isang upuan Na pag may pagkakatao’y Sundan sa pahina 12 8 Alinaya

Ang Mga Bikolano, Dalit, at Pamimintakasi Lathalain ni Emma A. Basco UNANG BAHAGI Filibusterismo, Banaag at Sikat, Re- tubo sa kaisipang may mga bagay na Mahirap halungkatin ang tunay nating publikang Basahan at marami pang walang buhay at nagtataglay ang mga identidad, dahil sa haba ng panahong iba, ang mga nabanggit na akda ay ito ng kakaibang katangian at kasinghi- napasailalim tayo sa kapangyarihan at pawang panunuri sa pamumuhay, waga ng mga bagay na may buhay. impluwensya ng mga dayuhan. pakikipag-ugnayan sa kapwa at sa Naniniwala rin ang anthropologist na Hinubaran nila tayo, hindi lang ng kinabibilangang lipunan. Hangarin hindi pa kayang isipin ng mga katu- kalayaan pati na ng ating identidad at nitong maglarawan sa isipan at bu- tubong nagkakaroon ng buhay ang mga dinamitan ng kanilang sarili. Subalit muhay sa damdamin ng mamama- bagay sapagkat sumasanib dito ang umaasa pa rin tayo na sa patuloy nat- yan ng bansa ng iba’t ibang kama- ispiritu. Oo nga’t kinikilala nila ang mga ing pag-aaral, pagpapahalaga, at layan at pagpapahalaga. bagay na walang buhay bilang buhay, panunuri ng literatura na itinuturing nat- Sinasabi sa ating kasaysayan na may damdamin, at may sariling kaisipan ing salindiwa ng ating kultura, umaasa bago pa man dumating ang mga subalit hindi naman sila nagbigay ng tayong matutukoy natin ang ating tunay dayuhan ay mayroon na tayong paliwanag na ang kaluluwa o ispritu ang identidad. sariling kultura at makikita rin ito sa sumasanib upang mabigyang buhay ang Laging sariwang alaala ng isang lahi ating panitikan na maaaring magpa- mga bagay. Tinawag ni Marett na ani- ang panitikan, ayon kay Bisa (1987). hayag ng ating pinanggalingang kul- matism o preanimism ang ganitong uri Nababakas sa mga nababasang akda tural. Noon pa’y may sarili nang ng pananaw at ipinalalagay niyang dito ang mga karanasan ng isang bansa, paniniwala ang mga katutubo na nagmula ang animism. Kaugnay ng ani- mga kaugalian, paniniwala, tradisyon, tinatawag na animism. Ayon sa mism ang pagsamba sa ninuno at iba kabihasnan, at mga pangarap ng isang Primitive Culture (1871) ni Tylor, ang pang paraan ng pagsamba sa kalikasan. lipunan sa kani-kanilang mga panahon. animism ay ang pangkalahatan at Sa matandang ritwal ng mga pagano, Sapagkat ang mga nabanggit ay pangkaraniwang paniniwala sa mga may mga awiting panrelihiyong inaawit malimit na pinapaksa ng literatura, ma- spiritual being at maituturing na pi- ang mga guro (pari) na tinatawag na sasalamin natin ang buhay at uri ng nakamababang uri ng relihiyon. Bini- mga dalit (hymns) na kung awitin ay si- pamumuhay ng mga mamamayan sa gyan niya ng diin na dito nagsimula nasaliwan ng sayaw, at tugtog ng agong partikular na lipunan. Sa pamamagitan ang lahat ng uri ng relihiyon, payak at kumpiyang. Ang dalawang halimbawa ng kritikal na pagsisisyasat, hindi lang man o masaklaw. Naniniwala ang rito ay mula sa Kabisayaan. Ang mga sa matunton natin ang ating pinagmu- mga katutubo na ang ispiritu o kalu- “baylan” o ang mga paring babae lan at mabatid kung ano ang impluwen- luwa ang nagbibigay buhay sa tao, (priestesses), ang pangalawa ay ang syang panlipunan, unti-unti rin nating na maaaring sumanib sa ibang tao, Panawagang-Panalangin (Invocation). mauunawaan ang uri ng panitikan sa sa mga pananim, hayop, at sa mga Laganap ang mga awiting bayan sa kanilang kapanahunan. Kaya nga’t bagay na walang buhay. Subalit ang buong Pilipinas. Ang mga naninirahan hindi maaaring maihiwalay ang paniti- mga teoryang ito ni Tylor ay pinuna sa bulubundukin maging sa kapatagan kan sa kasaysayan. Ang mga akdang ni Robert R. Marett, isang British ng Luzon, Bisaya’t Mindanao ay may pampanitikan ayon kay Belvez, (2004) anthropologist. Sinabi niyang baga- kanya-kanyang awiting bayan. Ang awit- ay hindi lamang nagpapahayag ng mga mat sila’y katutubo at ipinalalagay ing bayan ay isang tulang inaawit na kaisipan at damdamin ng tao kundi na kulang sa kaalaman tiyak pa rin nagpapahayag ng damdamin, kaugalian, nagsusuri rin at nagbibigay kahulugan na may malalim silang dahilan sa karanasan, pananampalataya, gawain o sa mga nagaganap sa daigdig. Ang pagkakaroon ng relihiyon, na maaar- hanapbuhay ng mga taong naninirahan panitikan ay isang sining ng pagsusuri ing emosyonal o mental. Pinabubu- sa isang pook. Maraming uri ang mga sa kabuuan ng tao, ng kanyang anyo, laanan niyang naniniwala ang mga awitin: may mga awit na tungkol sa pag- ugali, kilos, paraan ng pagsasalita at katutubo sa teoryang ang lahat ng dakila sa kanilang Bathala, awit sa pag- maging pakikipag-ugnayan sa kapwa at bagay ay may buhay. Naniniwala si sisisi sa kasalanan, pag-awit upang su- sa lipunang kinabibilangan niya. Tulad Marett na noon pa man, may posi- magana ang ani, pag-awit sa pakikipag- ng ilang obrang Noli Me Tangere, El bilidad na malay na ang mga katu- Sundan sa pahina 9 Tomo 3, Bilang 2 9

Ang Dalit...mula sa pahina 8 nobena, awit, at tula, gayon din ang “Paalam Na Dakilang Senorang Ina digma, pag-awit sa tagumpay, pagpa- mga akdang panrelihiyon ng Bisaya Natin”. Isinulat ni P. Mariano V. Sevilla patulog ng bata, sa kasal, pagpuri sa gaya ng Lagda na siyang pinagbata- at isinalin ni Dr. Jose V. Panganiban. kanilang mga ninuno. Halimbawa ng yan ng mga paring Kastila sa Gayon din si P. Francisco Salazar ay mga awit: oyayi, suliranin, kumintang, kanilang pagtuturo ng pananam- sumulat ng Meditasyon sa Kastila diona, kundiman at dalit. palatayang katolisismo. At ang mga noong 1643 at isinalin sa Tagalog ni P. Nang dumating ang mga kastila, na- akdang panrelihiyon sa Bikol, Pedro de Herrera noong 1645. mahinga ang dating panitikan habang maraming nasulat na mga akdang Samantalang ang mga nobena na- nanasok sa isip at puso ang Kristiyan- panrelihiyon si Mariano Perfecto man ay katipunan ng mga panalangin ismo. Napakalakas ng impluwensya ng tulad ng mga talambuhay ng mga na kailangang ganapin sa loob ng 9 na kanilang relihiyon sa ating panitikan santo, dasal at nobena, (Salazar, et araw, maaring sunud-sunod o isang Naging paksa ng mga akda ang relihiyon al, 1995). Isinulat din ni Francisco araw sa loob ng isang lingo, batay sa kaya’t tinawag nating itong panahon ng Borondia ang Novena kay Sto. Do- santo o santo ng namimintakasi. Kung “religious literature” (Maramba,2006). mingo de Guzman. tutuusin, ang mga ritwal ng mga katu- Karamihan sa mga akda ay tungkol sa Sa mga lalawigan ng Bulacan, tubo ay isa ring uri ng pagnonobena relihiyon at moralidad. Ang panahon ng Rizal, Laguna, Cavite, Batangas, sapagkat may mga araw rin silang mga Kastila ay panahon ng panunulad Quezon, Marinduque at Mindoro ay binibilang sa pagdaraos ng kanilang sa mga anyo at paksang Kastila, pagka- ugali hanggang ngayon, kung Bu- mga pagdiriwang na may kaugnayan sa baguhan sa kaisipang kanluranin ngunit wan ng Mayo, ang pag-aalay ng kanilang pasasalamat sa magandang pagkagising sa doktrina ng pag-ibig ng mga bulaklak sa Mahal na Birhen at ani, o paghingi ng ulan, pagpapaalis ng pagkakristiyano. Napakalaki nang nag- sinabayan ang pag-aalay na ito ng sakit na nananalasa sa kanilang tribu, ing impluwensya ng pananakop ng mga pag-awit ng mga dalit na handog sa pagpapaalis ng sakit ng kapamilya o kastila sa larangan ng relihiyon magpa- Birheng Maria. Ang mga Dalit ay paglilibing.(Casanova, 2001) hanggang sa ngayon. Sa kabuuang mga tulang panrelihiyon na may Ang nabanggit na pagdiriwang ay populasyon ng Pilipino sa kasalukuyan, dalawang bahagi: ang talindaw at kasama sa mga tradisyong patuloy na 93% ay Kristyano, Katoliko o Protes- pabinian. Isinulat ito ni P. Mariano ginagawa ng mga Bicolano. Sa kasalu- tante. Sinasabing ang Pilipinas lamang Sevilla na sumilang sa Tundo noong kuyan nagsasagawa pa sila ng pag- ang tanging Kristiyanong bansa sa Asya. Nob. 12, 1832, at nabuhay nang aalay sa mga kinikilala nilang mga (Zaide, 2002). Nasulat noong 1600’s ang mahabang panahon hanggang sa santo at santa sa pamamagitan ng mga mga unang tulang Ladino, nakasulat sa panahon ng mga Amerikano. Noong makukulay na kapistahan. Nagnono- wikang kastila at Tagalog. 1700’s naman 1865 ay humalaw siya sa mga awit bena, naghahanda, at nagtitira ng pag- nasulat ang kauna-unahang tula gamit na Italyano ni Muzzarelli, “II Mese de kaing inilalagay sa altar o sa harap ng ang Tagalog. Karaniwang paksain ay Maggio” (Ang Buwan ng Mayo). Ang imahe ng santo/santa. Gawi rin nila ang relihiyon, karamihan ay leksyong- mga halaw ni P. Sevilla ay pinama- paggalang sa kanilang mga ninuno. katikitekal, panalangin at tula kay Maria, gatang “Flores de Mayo” at siyang Kinikilala, pinapahalagahan at iniinga- sermon at nobena (Maramba,2006). naging gamitin ng maraming tao tan nila ang kanilang alaala. Dagdag pa Nakilala ang sanaysay na Urbana at kung buwan ng Mayo. Ginagawa rito ay ang su-ob, isang ritwal sa pang- Feliza ni P. Modestro de Castro, Pasyon nang may sagutan ng namumuno at gagamot. Ginagawa ang sinaunang na isinalin sa Tagalog nina de Belen ng mga batang kasali. Ang paksa ng pagsusu-ob sa pamamagitan ng pagsa- (1704), Guiuan (1750), Pilapil (1814), at mga awit ay pagpuri at pagpaparan- sayaw (ng kanilang kinikilalang pari) sa dela Merced (1852). Nakilala rin ang gal sa Mahal na Birhen. Ang mga saliw ng isang masiglang tugtugin at mga dulang panlasangang tulad ng ilang inaawit sa prusisyon na kapag-aawit ng kanilang kinaugaliang Panunuluyan, Salubong, Alay, Pangan- sama ang karosa ng Mahal na Bir- panalangin. Hinihiling ng kanilang pina- galuluwa, at Hosanna, gayundin ang hen at mga sagala. Hanggang kapari sa kanilang anito ang mabilis na mga dulang panrelihiyong Cenaculo, ngayon ang Flores de Mayo ay gina- paggaling ng isang may sakit. Nanini- Tibag (Santacruzan at Flores de Mayo). ganap sa bayan-bayan. Isa pa sa wala silang mapapagaling ng isang Dagdag pa rito, ang mga akdang mga dalit na laganap na hindi nala- manggamot ang sinumang nagkasakit. panrelihiyon sa Ilokano tulad ng mga laman kung saan natagpuan ay ang Itutuloy sa susunod na isyu ng Alinaya Tomo 3, Bilang 2 10

Mga Taong-Robot sa Taft Avenue...mula sa pahina 6 Isangdaan...mula sa pahina 3

“Oo nga,” sabi naman ng isa ko pang anak. sinuman ang nakataya. Maaaring may pa ba ang TL? Takot ba kayo sa D.O. o “Hindi sya mapakiusapan. Ang lapit-lapit na katwiran ang aking asawa. Subalit naisip ko sa checker? Sino ang nakaisip ng natin sa EGI pinaikot pa tayo. May utos na may judgement call naman ang bawat ThinkClient? Ipaliwanag ang katuturan nga sila from Supreme Court, pero di ba tao. Iyon nga lang, ang malungkot, ang at kahulugan ng salita na hindi sosobra Mommy, lagi namang may exception to the naging judgement call ng aking mga kausap sa 100 salita. Ipadala ang kontribusyon rule?” ay manindigan sa pagsunod sa utos sa kay Dr. Rhoderick V. Nuncio sa rhod- kanila at hindi ang judgement call na [email protected]. Nakisali sa aking mga anak ang isang pagbigyan ang aming pakiusap na para sa may gulang nang babae ng naglalakad 100 Epektibong Estratehiya sa Pagtu- akin ay isang pagpapasya na higit na kasabay namin. May dala itong malaking turo sa DLSU-M makatao. bag. Gamit daw ng anak niyang nag-aaral Inaanyayahan ang lahat ng guro sa sa La Salle at nagdo-dorm sa EGI Taft Naisip ko rin na may talinong pamantasan na magsumite ng pinaka- Tower. ipinagkaloob sa atin para gamitin sa epektibong estratehiya na ginagamit sa pagtimbang sa mga bagay-bagay at para ”Oo nga, sobrang higpit nilang magban- pagtuturo sa DLSU-M. Kailangang na- maunawaan natin kung ano ba ang tay, akala mo laging may magpapasabog kasulat sa wikang Filipino at hindi hihigit makabubuti at makasasama sa ating kapwa. ng bomba sa mga barrister na ’yan. sa dalawang pahina sa anyong patalata Talino na magagamit natin sa Masyado silang inaalala at inaalagaan pero ang artikulo. Ipadala kay Dr. Josefina pagpapasyang sumuway o tumalikod sa pag mga abogado na, lalo na ’pag nasa C. Mangahis ang kontribusyon sa man- utos kung kinakailangan sang-ayon sa dikta gobyerno na, corrupt naman ang karami- [email protected].  ng ating konsensya. Sayang naman kung han dyan!” Galit ang kaniyang tono nang hindi natin gagamitin ang biyaya ng talino sa magsalita. naman tatagal ng isang minuto? mga pagkakataong dapat nating gamitin ito. Matatanggal kaya sila sa kanilang Natawa ako sa kaniyang sinabi. ”Hindi Pinagkalooban din tayo ng puso na dapat trabaho? Alam kong ”HINDI” ang sagot nga po kami pinayagang makadaan kahit tumibok at dumama para sa kapakanan at sa lahat ng ito. Hindi kami malaking nakiusap na ako,” ang tanging naisagot ko kabutihan ng ating kapwa. Higit pa sa isip, banta at wala kaming dalang panganib sa kanya. Pinagmasdan ng babae ang naniniwala akong mas dapat manaig sa tao sa aming pag-uwi sa EGI. Ito sana ang bunso kong anak na hinihila na ang mga ang kaniyang damdamin sapagkat ito ang naisip ng mga tauhan ng supreme court paa sa paglakad. ”Kawawa naman...” sabi pinagbubukalan ng pag-ibig na itinuturing na sa panahong nakikiusap ako sa kanila nito. pinakadakilang handog sa sanlibutan. subalit hindi nila nakayang gawin. Nang nasa bahay na kami at nagpa- Patunay lamang na wala silang Alam kong pinipilit sundin ng mga tauhan pahinga, inisip ko ang nangyari sa amin. pakialam at bingi sila sa pakiusap at sa ng supreme ang utos sa kanila. Sa mga oras na iyon, nagtatalo ang aking pangangailangan ng kanilang kapwa. Nauunawaan ko ring gusto nilang isip tungkol sa pagsunod at hindi pagsunod magampanan nang maayos at tama ang Naisip ko rin ang homily ng paring sa utos. Sa isang banda, nakatutuwang kanilang trabaho. Subalit para sa akin, may nagmisa sa St. Benilde Chapel nang malaman na mayroon pa ring mga taong mga pagkakataong maaari naman tayong umagang iyon. Ang sabi niya, ”dapat marunong sumunod sa iniutos sa kanila. lumihis sa itinakda sa atin kung manaig sa tao ang kapangyarihan ng Pero sa kabilang banda naman, kinakailangan lalo na kung kapakanan ng pagmamahal sa kapwa at hindi ang nakalulungkot isiping may mga taong ating kapwa ang nakataya at kung may pagmamahal sa kapangyarihan.” Sa nagpapakulong at nagpapatali sa kung ano sangkot na isang bata. Maaari nating gawin kaso ng mga tauhan ng Supreme Court, lamang ang iniutos sa kanila at hindi ito kung wala namang masamang malinaw na ang nanaig sa kanila ay ang marunong dumama, mag-isip, at maidudulot ang paglihis sa utos, kung pagmamahal sa kapangyarihang magdesisyon ayon sa hinihingi ng walang masasaktan, kung hindi ito lilikha ng magpatupad ng utos at hindi ang sitwasyon. malaking kaguluhan, at hindi naman natin kapangyarihan ng pagmamahal at pag- Nang ikuwento ko sa aking asawa ang susuwayin nang buong-buo ang itinakda sa unawa sa kapwa. naranasan namin, ang sabi niya, kung atin. Sa ganito, nagmistula silang mga military men o mga trained na pulis ang Halimbawa, kung pinagbigyan kaming taong-robot na walang puso at nakausap ko, hindi nila talaga ako makadaan sa napakaigsing lalakaran namin, pakiramdam. Makikita silang palakad- pagbibigyan sapagkat tungkulin nila ang malaking problema kaya ang idudulot nito sa lakad sa Taft Avenue sa kanto ng Vito sumunod sa utos. Sinanay silang sumunod bar exam? Manganganib kaya ang buhay ng Cruz hanggang Quirino tuwing araw ng sa utos at huwag tumalikod sa inutos sa mga barista sa pagdaan namin na hindi Linggo sa buwan ng Setyembre.  kanila kahit anuman ang mangyari at 11 Alinaya

Mga Gawain sa Buwan ng Wika 2010...mula sa pahina 12 Kundiman ang karamihang inawit ng Dr.Josefina C. Mangahis at Ge- Mabuhay Singers sa konsiyerto. Isa sa naro R. Gojo Cruz. mga inawit nila ay ang “Kundiman at Layunin ng patimpalak na itaas Luha” na tumatalakay sa sakit na ang antas ng pagpapahalaga ng nadarama ng isang tao dahil hindi niya mga estudyante sa musikang Pili- nakamit ang pag-ibig ng kaniyang pino at maitanghal ang talento ng minamahal. mga Lasalyano sa paggamit ng Naging matagumpay ang konsiyerto na wikang Filipino sa pamamagitan dinaluhan ng mga estudyante ng DLSU-M ng pag-awit. at ng ilang mga bisita buhat sa labas ng Itinanghal si Kevyn Joseph R. pamantasan. Reyes bilang Kampeon para sa Ang mga nagwagi sa Textula: Jannel Serrano, Andy Naniniwala ang Mabuhay Singers na kaniyang mahusay na interpre- Medina, at Dickson Stewart, kasama sina Dr. F. P. ang pag-awit ay isang mabisang paraan tasyon kantang “Ikaw” na pinasi- Demeterio at Dr. D. B. Cayanes upang mapag-isa ang nagdaan at kat ni Sharon Cuneta. Ikalawang kasalukuyang henerasyon. Gantimpala sina Kiana Valenciano na Bagong Pangulo, Bagong Pag-asa ng Tasahan at Kapihan umawit ng “Kailan” na inawit ng grupong mga Pilipino, Linggo 2 - Magandang Inimbitahan sa Tasahan at Kapihan Smokey Mountain at Pauline Jannina Kalikasan, Maunlad na Bayan, Linggo 3 - noong ika-17 ng Agosto ang dalawang Mangubat. Nakamit naman ni Yves Tatak Lasalyano, Ipinagmamalaki Ko, at kinikilalang direktor at scriptwriter ng mga Mateo ang Ikatlong Gantimpala at nina Linggo 4 - Wikang Filipino, Kaagapay sa Indie Film na sina Sheron Dayoc, sumulat Julie Ann Garcia at Danica Rayos ang Pagtataguyod ang mga Lasalyano. Bawat at nagdirek ng dokumentaryong “Halaw” Una at Ikalawang Karangalang Banggit. linggo ay pumili ng isang pinakamuhasay at si Jerry Gracio, na sumulat ng na tanaga at tinanghal na Makata ng pelikulang “Astig” at “Muli.” Nagtanghal muli ang mga nagsipag- Linggo. Pinagkalooban ng P500.00 at ng Nagkaroon ng pagkakataon ang mga wagi at pinagkalooban ng sertipiko sa sertipiko ang mga nagsiwagi. Naging estudyante ng DLSU-M na makaharap at pangwakas na palatuntunan ng Buwan hurado ng patimpalak sina Dr. Dexter makausap ang dalawang kinikilalang ng Wika 2010, Programa ng Piyestang Cayanes, Genaro R. Gojo Cruz at Prop. direktor at scriptwriter na kapwa Filipino na ginanap noong ika-20 ng David Michael M. San Juan. pinarangalan ng Cinemalaya. Agosto Narito ang mga nagwaging tanaga: Patimpalak sa Pag-awit ng OPM Textula

Inilunsad din ng FilDept ang Ang aming kalikasan, patimpalak sa pagsulat ng ay aming kagandahan. tanaga. Ang tunay na kariktan Ang tanaga ay isang ng ating inang bayan. sinaunang anyo ng maikling - Andy Medina EI tulang Tagalog na binubuo ng

apat na taludtod na tugmaan, Pagsigaw ng animo, may sukat na pitong pantig ang Buong-buo ang puso, bawat taludtod, at nagpapahayag Wala talagang biro, ng isang buong diwa. Matapang walang suko. Bukod sa layuning bigyang- - Dickson Stewart, EI kamalayan ang mga estudyante

Si G. Kevyn Joseph R. Reyes bilang Kampeon sa ng DLSU-M sa pagsulat ng Mabilis na panahon, Patimpalak sa Pag-awit ng OPM. tanaga, nais isulong ng Lasalyano’y naroon, patimpalak ang paggamit ng Medalya’y baon-baon, Idinaos noong ika-12 ng Agosto ang teknolohiya tulad ng cellphone upang Talino’y ipon-ipon. kauna-unahang Patimpalak sa Pag-awit buhayin ang katutubong pagtula. Ang - Jannel Serrano, LR25 ng Original Pilipino Music (OPM). lahok na tanaga kailangang ipadadala

Naging masigla ang pagtugon ng mga gamit ang cellphone. (Ulat nina Genaro R. Gojo Cruz, David estudyante. Labing-apat ang lumahok sa Nagsimula ang patimpalak noong ika- Michael M. San Juan, Voltaire M. patimpalak. Ang lupon ng inampalan ay 19 ng Hulyo hanggang ika-13 ng Agosto. Villanueva, at Emma A. Basco) binuo nina Dr. Lakangiting C. Garcia, May tema ang bawat linggo: Linggo 1 - Mga Gawain sa Buwan ng Wika 2010...mula sa pahina 1

Sundan sa pahina 12 kanilang mga pananaliksik ukol sa Lungsod ng Maynila, Letran College, wika, kultura, at mass media. Lyceum of the Philippines, University of Ilan sa mga estudyante ng AB- Santo Tomas, Philippine Normal PHM na nakibahagi sa Saloy 2010 University, at Technological University of ay sina Claravelle Reah A. Bagsit, the Philippines-Taguig. Immy Belle E. Rempis, Rachel L. Ibinahagi at ipinalabas ng ilang Gutierrez, Ann R. Nolasco, Abdul estudyante ng DLSU-M na kumukuha ng Rahman M. Macapendeg, Ralph Ang Mabuhay Singers sa kanilang konsiyerto. AB Philippine Studies (AB-PHM) ang Ivan B. Bragancia, Michelle Ann Sy, Pauline Ann Cruz, Jose Raphael C. Lozano na umawit ng kantang “Panalangin” na Agoncillo, Kristine Rochel Viray, at pinasikat ng APO Hiking Society. Si G. Lozano Diomer Lloyd M. Budios. ay miyembro ng bandang Bloom Brothers. Nagbigay naman ng mga aklat Mabuhay Singers ang National Commission for Nagtanghal ng isang konsiyerto ang Mabuhay Culture & the Arts at ang National Singers noong ika-21 ng Agosto sa William HIstorical Institute sa mga Shaw Theater. estudyanteng nagbigay ng Ang Mabuhay Singers ay isang kilalang panayam at sa mga pamantasang grupong nabuo noong pang 1958 sa ilalim ng dumalo. Villar Recording Company. Ang grupo ay Ang Saloy ay isang gawaing nakapaglabas na ng 100 albums na naglalaman pinasimulan ni Prop. John Enrico ng mga awiting tradisyunal at makabago. Si G. Ralph Ivan B. Bragancia habang C. Torralba noong 2004. Noong 1973, natanggap nila ang isang nagbibigay ng kaniyang lektyur ukol sa AGB Nagbigay naman ng parangal buhat sa Philippine Records Nielsen sa Saloy 2010. . pampasiglang bilang si Jay-Jay Association bilang pinakamaraming nabentang Pakiusap po sa taong nakaupo...mula sa pahina 7

Sa lumang takureng uling uling Gamit ang kakasyahin.” Sagad sa buto ang ipi- Huwag kang masyadong halata Panggatong na inanod lamang sa estero nakitang kahirapang ito ni Gloc 9 sa Bilang isang mang-aawit na Pilipino na Na nagsisilbing kusina sa umaga’y aming kaniyang awitin. malay sa mga pangyayaring panlipunan Banyo Ang aking inay na may kayamanang sa panahon ng panunungkulan ni Gloria Isang kaldero Na nagagamit lang pa gang Ang maganda pa, inilalarawan ni Macapagal-Arroyo, kailangan ding pan- Aking ama ay sumweldo Pero kulang na Gloc 9 ang kaawang-awang kalagayan galagaan ni Gloc 9 ang kaniyang sarili. Kulang pa rin ulam na tuyo’t asin ng isang pamilyang Pilipino, di bilang Ang singkwenta pesos sa maghapo’y Ipinapaalala ng huling bahagi, na wala isang tagalabas na nakakakita o isang namang tiyak na taong pinatutungkulan Pagkakasyahin Di ko alam kung talagang mang-aawit na nakasaksi lamang. Siya ang awit. Ito ay patungkol sa lahat ng Maraming harang O mataas lang ang bakod o si Gloc 9 isang mang-aawit ang siya rin tao, at kung tamaan man sa kaniyang Nagbubulag-bulagan lamang po kayo kahit sa mismong nakararanas ng kaniyang Dami ng pera nyo Walang doktor na makapag sinabi ay may paalaalang huwag maga- inilalarawang kahirapan ng mga Pili- Papalinaw ng mata nyo galit. Sa bahaging ito, inilantad ni Gloc 9 ang pino. Kabilang siya sa mga Pilipinong lugmok at kaawang-awang kalagayan ng hindi pinakikinggan at nakikita ng mga Pero sa katotohanan, malinaw na malinaw sa likod ng ating isipan kung sinong maraming bilang ng mga Pilipino sa labas ng nakaupo, at siya lamang ang nagkaroon tao at anong upuan ang tinutukoy ni Gloc “malaking bahay.” Matingkad na matingkad ng lakas ng loob na magsalita at mag- 9. Alam na alam natin ang naratibo o ang ginawang paglalarawan ni Gloc 9 sa ka- bunyag ng mga katiwalian ng mga na- kuwento sa likod ng upuang kaniyang hirapan—“pantakal ng bigas namin ay di kaupo. inilarawan. puno,” “dingding ng bahay namin ay pinag- Naging matalino rin ang paraan ng tagpi-tagping yero sa gabi ay sobrang init na ginawang pagwawakas ni Gloc 9. Kapuri-puri rin ang kabuuang titulo ng tumutunaw ng yelo,” “pinakulong tubig sa album—“Matrikula.” Kung tutuusin, ang Huwag kang masyadong halata lumang takureng uling uling,” “panggatong na Bato bato sa langit maging Pilipino ay tila pagbabayad ng inanod lamang sa estero na nagsisilbing kus- Ang tamaay huwag magalit matrikula. Maraming Pilipino nagbabayad ina sa umaga’y aming banyo,” “kulang na Bato bato bato sa langit ng matrikula para sa magandang buhay at kulang pa rin ulam na tuyo’t asin,” at Ang tamaan ay kinabukasan, ngunit patuloy pa rin itong “singkwenta pesos sa maghapo’y pag- Huwag masyadong halata pinagkakait sa kanila.. 