9^hig^Wji^dcVcY XdchZgkVi^dcd[ h]dgZW^gYh^ci]Z 7Vnd[EaZcin!CZl OZVaVcY!&.-)¶'%%(

TECHNICAL REPORT SERIES 26

Wader-report-0609-cover.indd 1 061025 5:16:36 PM 9^hig^Wji^dcVcYXdchZgkVi^dc d[h]dgZW^gYh^ci]Z 7Vnd[EaZcin!CZlOZVaVcY! &.-)¶'%%(

IZX]c^XVagZedgihZg^Zh'+

@Z^i]A#DlZc!Idc^9#L^ahdc!EVYYnB#AVi]VbVcY@^b9#Ndjc\

EjWa^h]ZYWn 9ZeVgibZcid[8dchZgkVi^dc 7Vnd[EaZcin8dchZgkVcXn E#D#7dm&&)+ GdidgjV!CZlOZVaVcY @Z^i]ADlZc& !Idc^9L^ahdc& !EVYYnBAVi]Vb'VcY@^b9Ndjc\& &9ZeVgibZcid[8dchZgkVi^dc!E#D#7dm&&)+!GdidgjV!CZlOZVaVcY# 6ji]dg[dgXdggZhedcYZcXZ:"bV^a/`dlZc5YdX#\dki#co# CdlViB^c^hign[dgi]Z:ck^gdcbZci# ',+

8deng^\]iDXidWZg'%%+!9ZeVgibZcid[8dchZgkVi^dc#

I]^hgZedgibVnWZX^iZYVh/ DlZc!@#A#!L^ahdc!I#9#!AVi]Vb!E#B#!Ndjc\!@#9#'%%+/9^hig^Wji^dcVcYXdchZgkVi^dcd[h]dgZW^gYh ^ci]Z7Vnd[EaZcin!CZlOZVaVcY!&.-)¶'%%(#IZX]c^XVaGZedgiHZg^ZhCd/'+#&%.e#9ZeVgibZcid[ 8dchZgkVi^dc!7Vnd[EaZcin8dchZgkVcXn!GdidgjV#

8ViVad\j^c\"^c"ejWa^XVi^dcYViV# DlZc@#A@Z^i]AZha^Z!&.).!L^ahdcI#90AVi]VbE#BVcYNdjc\@#9# 9^hig^Wji^dcVcYXdchZgkVi^dcd[h]dgZW^gYh^ci]Z7Vnd[EaZcin!CZlOZVaVcY!&.-)¶'%%(# GdidgjV!CZlOZVaVcY/9ZeVgibZcid[8dchZgkVi^dc'%%+# &k#(%XbIZX]c^XVagZedgihZg^Zh!%&&)"++--0cd#'+ 8ViVad\j^c\"^c"ejWa^XVi^dcYViV# >cXajYZhW^Wa^d\gVe]ngZ[ZgZcXZh# >HHC/%&&)"++-- >H7C/%"),-"&)&&*", &#H]dgZW^gYh""CZlOZVaVcY""7Vnd[EaZcin# '#=VgWdjghVcY:hijVg^Zh""CZlOZVaVcY""7Vnd[EaZcin#(#7Vnd[EaZcinC#O# &#CZlOZVaVcY#9ZeVgibZcid[8dchZgkVi^dc#7Vnd[EaZcin8dchZgkVcXn# '#I^iaZ# (#HZg^Zh#IZX]c^XVagZedgihZg^ZhCZlOZVaVcY#9Zeid[8dchZgkVi^dc0cd#'+# @ZnLdgYh/CZlOZVaVcY!7Vnd[EaZcin!h]dgZW^gYh!XdjcigZhjaih!edejaVi^dcigZcYh!XdchZgkVi^dc#

8dkZg/7Vg"iV^aZY\dYl^igddhi^c\ViD]^lV=VgWdjgYjg^c\hjbbZg#E]did/8gV^\GdWZgihdc!9ZeVgibZci d[8dchZgkVi^dc#

>ci]Z^ciZgZhid[XdchZgkVi^dc!9D8hjeedgiheVeZgaZhhZaZXigdc^XejWa^h]^c\#L]Zceg^ci^c\!eVeZg bVcj[VXijgZYl^i]Zck^gdcbZciVaanhjhiV^cVWaZbViZg^VahVcYegdXZhhZh^hjhZYl]ZgZkZgedhh^WaZ# 8DCI:CIH

6WhigVXi  ^m

6X`cdlaZY\ZbZcih m^

&# >cigdYjXi^dc &

'# HijYn VgZV  '

(#  BZi]dYh ) (#& 8djcih ) (#&#& 8djcihcdijcYZgiV`Zc + (#' Gddhih^iZh , (#'#& Gddhih^iZ^YZci^[^XVi^dc - (#( 6cVanh^hd[Xdjcih - (#(#& 8dcig^Wji^dcd[7Vnd[EaZcinh]dgZW^gYhidcVi^dcVa edejaVi^dch - (#(#' EdejaVi^dcigZcYhVcYY^hig^Wji^dchd[^cY^k^YjVaheZX^Zh-

)# GZhjaih  &% )#& 8dcig^Wji^dcd[7Vnd[EaZcinh]dgZW^gYhidcVi^dcVaedejaVi^dch&% )#&#& 6aaheZX^ZhhjbbZg &% )#&#' 6aaheZX^Zhl^ciZg &% )#&#( >cY^k^YjVaheZX^ZheZgh^iZ &% )#' EdejaVi^dcigZcYhVcYY^hig^Wji^dchd[^cY^k^YjVaheZX^Zh &( )#'#& Hdji]>haVcYe^ZYdnhiZgXViX]Zg &( )#'#' KVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg &. )#'#( E^ZYhi^ai '+ )#'#) Cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa (' )#'#* 7VcYZYYdiiZgZa )& )#'#+ LgnW^aa ), )#'#, EVX^[^X\daYZceadkZg *% )#'#- Hejg"l^c\ZYeadkZg *( )#'#. IjgchidcZ *. )#'#&% GZY`cdi +( )#'#&& 7Vg"iV^aZY\dYl^i +, )#'#&' CdiZhdcdi]ZgheZX^Zh ,'

*# 9^hXjhh^dc ,+ *#& KVa^Y^ind[YViV ,+ *#' H^iZhd[^ciZgcVi^dcVa^bedgiVcXZ ,+ *#( IVjgVc\V=VgWdjg ,- *#) D]^lV=VgWdjg -% *#* BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] -% *#+ LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i -& *#, HeZX^ZhigZcYh -&

^^^ +# GZXdbbZcYVi^dch -) +#& GZ\^higVi^dcd[^ciZgcVi^dcVaan^bedgiVcilZiaVcYh [dgh]dgZW^gYh -) +#' :[[ZXihd[gZYjXi^dc^cXdjcihVcY[jijgZXdjcih -) +#( >YZci^[n^c\gddhih -* +#) H]dgZW^gYgddhiegdiZXi^dc -* +#* Adli^YZXdjcih -* +#+ Cdch]dgZW^gYjhV\Zd[hijYnVgZV -+

6eeZcY^m & -, HeZX^Zha^hi -,

6eeZcY^m ' -- A^hiVcYWg^Z[YZhXg^ei^dcd[`cdlc7Vnd[EaZcinh]dgZW^gYgddhih -- &# Cdgi]"lZhiIVjgVc\V=VgWdjg7dlZcidlc7ZVX]! 7dlZcidlc6^ghig^e!7dlZcidlch]ZaaWVc`! cdgi]"lZhiBViV`VcV>haVcYVcYIjVe^gdEd^ci -- '# 8ZcigVaIVjgVc\V=VgWdjg¶eVgihdji]ZgcIVjgVc\V =VgWdjgBViV]j^Ed^ci$EV]d^V$Dbd`dgdV EZc^chjaV$IV]jcVbVcj>haVcYVcYHe^i$IZ=deV^ >haVcY$GVc\^lVZV>haVcY$@j`jGdVY$D^`^bd`Z Ed^ci$D^`^bd`ZGdVY$XZcigVaLV^`VgZVd:hijVgn -. (# BViV`VcV>haVcYDXZVc7ZVX] .% )# EVcZeVcZEd^ci .& *# Hjae]jgEd^ci .& +# LV^ej7VnBViVe^]^$IVjgVc\V6^gedgi$ 6ZgdYgdbZ7Vn$ .& ,# LV^bVej:hijVgn$=V^g^c^$LZaXdbZ7Vn$ GVc\ViVjV7Vn .' -# BV`Zij:hijVgnVcY@V^ijcVG^kZgbdji] .' .# LV^]^:hijVgnVcYEj`Z]^cVHe^i .( &%# DiVgVbVgV`Vj$=VjdcZ$E^`dlV^$=ZgZejgj .( &&# BViViVAV\ddc$IVgVlZgVG^kZgbdji] .( &'# GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc .( &(# L]V`ViVcZG^kZgZhijVgn .( &)# BVgVZidiVgV .) &*# D]^lV=VgWdjg .) &+# LV^diV]^G^kZgZhijVgn .) &,# LV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdV$DiVgVG^kZg .) &-# LV^VjVG^kZgbdji]^cXajY^c\DeVeZ7ZVX] .) &.# =VlV^G^kZgbdji] .* '%# BdijG^kZgbdji] .* '&# GjV`d`dgZG^kZgbdji] .* ''# L]Vc\VeVgVdV7Vn^cXajY^c\L]Vc\VeVgVdV G^kZgbdji] .* '( =^X`h7Vn .* ') IZ6gVgdV .*

^k 6eeZcY^m ( Hdji]>haVcYe^ZYdnhiZgXViX]Zg!&.-)¶'%%( .+

6eeZcY^m ) KVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg!&.-)¶'%%( .,

6eeZcY^m * E^ZYhi^ai!&.-)¶'%%( .-

6eeZcY^m + Cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa!&.-)¶'%%( ..

6eeZcY^m , 7VcYZYYdiiZgZa!&.-)¶'%%( &%%

6eeZcY^m - LgnW^aa!&.-)¶'%%( &%&

6eeZcY^m . EVX^[^X\daYZceadkZg!&.-)¶'%%( &%'

6eeZcY^m &% Hejg"l^c\ZYeadkZg!&.-)¶'%%( &%(

6eeZcY^m && IjgchidcZ!&.-)¶'%%( &%)

6eeZcY^m &' GZY`cdi!&.-)¶'%%( &%*

6eeZcY^m &( 7Vg"iV^aZY\dYl^i!&.-)¶'%%( &%+

GZ[ZgZcXZh  &%-

;>

;^\jgZ &# AdXVi^dcd[h^iZhbZci^dcZY^ci]ZiZmiVcYiVWaZh (

;^\jgZh 'V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[Hdji]>haVcYe^ZYdnhiZgXViX]Zg[dgZVX] h^iZk^h^iZYZ^\]idgbdgZi^bZhZmXZei[dgBViV`VcV >haVcYl]^X]lVhcdik^h^iZY# &-

k ;^\jgZh (V VcY W 8]Vc\Z^ccjbWZgd[Hdji]>haVcYe^ZYdnhiZgXViX]ZgYjg^c\ i]ZhjbbZgVVcYl^ciZgWhZVhdc[gdb&.-)id'%%( [dgi]Z[djg`Zn]VW^iVijc^ih &.

;^\jgZh )V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[kVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg[dgZVX]h^iZk^h^iZY Z^\]idgbdgZi^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcYl]^X] lVhcdik^h^iZY ')

;^\jgZh *V VcY W 8]Vc\Z^ccjbWZgd[kVg^VWaZdnhiZgXViX]ZgYjg^c\i]Z hjbbZgVVcYl^ciZgWhZVhdc[gdb&.-)id'%%( [dgi]Z[djg`Zn]VW^iVijc^ih '*

;^\jgZh +V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[e^ZYhi^ai[dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]idgbdgZ i^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcYl]^X]lVhcdik^h^iZY (%

;^\jgZh ,V VcY W 8]Vc\Z^ccjbWZgd[e^ZYhi^aiYjg^c\i]ZhjbbZgVVcY l^ciZgWhZVhdc[gdb&.-)id'%%([dgi]Z[djg`Zn ]VW^iVijc^ih (&

;^\jgZh -V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa[dgZVX]h^iZ k^h^iZYZ^\]idgbdgZi^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcY l]^X]lVhcdik^h^iZY^ci]Zl^ciZg (.

;^\jgZh .V VcY W 8]Vc\Z^ccjbWZgd[cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZaYjg^c\i]Z hjbbZgVVcYl^ciZgWhZVhdc[gdb&.-)id'%%([dg i]Z[djg`Zn]VW^iVijc^ih )%

;^\jgZh &%V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[WVcYZYYdiiZgZa[dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]i dgbdgZi^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcYl]^X]lVh cdik^h^iZY[gdb&.-)id'%%(# )*

;^\jgZh &&V VcY W 8]Vc\Z^ccjbWZgd[WVcYZYYdiiZgZaYjg^c\i]ZhjbbZgV VcYl^ciZgWhZVhdc[gdb&.-)id'%%([dgi]Z[djg `Zn]VW^iVijc^ih )+

;^\jgZh &'V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[lgnW^aa[dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]idgbdgZ i^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcYl]^X]lVhcdik^h^iZY [gdb&.-)id'%%( ).

k^ ;^\jgZh &(V VcY W 8]Vc\Z^ccjbWZgd[lgnW^aaYjg^c\i]ZhjbbZgVVcYl^ciZgW hZVhdc[gdb&.-)id'%%([dgi]Z[djg`Zn]VW^iVijc^ih *%

;^\jgZ &) 6kZgV\ZcjbWZgd[EVX^[^X\daYZceadkZg[dgZVX]h^iZk^h^iZY Z^\]idgbdgZi^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcYl]^X] lVhcdik^h^iZY[gdb&.-)id'%%( *'

;^\jgZ &* 8]Vc\Z^ccjbWZgd[EVX^[^X\daYZceadkZgYjg^c\i]ZhjbbZg hZVhdc[gdb&.-)id'%%([dgi]Z[djg`Zn]VW^iVijc^ih *(

;^\jgZh &+V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[hejg"l^c\ZYeadkZg[dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]i dgbdgZi^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcYl]^X]lVhcdi k^h^iZY[gdb&.-)id'%%( *-

;^\jgZh &,V VcY W 8]Vc\Z^ccjbWZgd[hejg"l^c\ZYeadkZgYjg^c\i]ZhjbbZgV VcYl^ciZgWhZVhdc[gdb&.-)id'%%([dgi]Z[djg`Zn ]VW^iVijc^ih *.

;^\jgZh &-V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[ijgchidcZ[dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]idgbdgZ i^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcYl]^X]lVhcdik^h^iZY [gdb&.-)id'%%( +&

;^\jgZh &.V VcY W 8]Vc\Z^ccjbWZgd[ijgchidcZYjg^c\i]ZhjbbZgVVcYl^ciZg WhZVhdc[gdb&.-)id'%%([dgi]Z[djg`Zn]VW^iVijc^ih +'

;^\jgZh '%V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[gZY`cdi[dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]idgbdgZ i^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcYl]^X]lVhcdik^h^iZY [gdb&.-)id'%%( ++

;^\jgZ '& 8]Vc\Z^ccjbWZgd[gZY`cdiYjg^c\i]ZhjbbZghZVhdc[gdb &.-)id'%%([dgi]Z[djg`Zn]VW^iVijc^ih ++

;^\jgZh ''V VcY W 6kZgV\ZcjbWZgd[WVg"iV^aZY\dYl^i[dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]i dgbdgZi^bZhZmXZei[dgBViV`VcV>haVcYl]^X]lVh cdik^h^iZY[gdb&.-)id'%%( ,&

;^\jgZh '(V VcY W 8]Vc\Z^ccjbWZgd[WVg"iV^aZY\dYl^iYjg^c\i]ZhjbbZgV VcYl^ciZgWhZVhdc[gdb&.-)¶'%%([dgi]Z[djg`Zn ]VW^iVijc^ih ,'

k^^ I67A:H

IVWaZ & CjbWZgd[i^bZhZVX]h^iZlVhk^h^iZYdkZgi]Z'%nZVghijYn eZg^dY# *

IVWaZ ' CjbWZghd[b^\gVidgnVcYgZh^YZcih]dgZW^gYh^ci]ZhijYnVgZV ^chjbbZgVcYl^ciZgXdbeVgZYidcVi^dcVaidiVahVkZgV\Z dkZgi]ZeZg^dY&.-(¶&..) &%

IVWaZ ( I]ZeZgXZcid[cVi^dcVaZhi^bViZh[dgZVX]h]dgZW^gYheZX^Zh gZegZhZciZY^ci]Z7Vnd[EaZcinVcY$dgVi`Znh^iZh &'

IVWaZ )V HjbbVgnd[gZ\gZhh^dcVcVanhZheZgheZX^ZheZgh^iZ·hjbbZg &*

IVWaZ )W HjbbVgnd[gZ\gZhh^dcVcVanhZheZgheZX^ZheZgh^iZ·l^ciZg &+

IVWaZ * 8jggZciZhi^bViZhd[i]ZedejaVi^dch^oZd[`Znh]dgZW^gYheZX^Zh l^i]^ci]Z:Vhi6h^Vc¶6jhigVaVh^Vc;anlVnXdbeVgZYl^i] i]ZcjbWZgi]Vik^h^iCZlOZVaVcYVcY$dgi]dhZi]ViVgZ gZh^YZcil^i]^ci]Z7Vnd[EaZcinhijYnVgZV ,.

k^^^   6WhigVXi

H]dgZW^gYhDgYZg8]VgVYg^^[dgbZh]VkZWZZcXdjciZYVi]^\]i^YZgddhih dc]VgWdjgh!ZhijVg^ZhVcYWZVX]Zh^ci]Z7Vnd[EaZcinh^cXZ&.,%#Il^XZ nZVgan hjbbZg VcY l^ciZg Xdjcih hiVgiZY ^c l^ciZg &.-) VcY Xdci^cjZ idYVn# 9ViV [gdb ') hijYn h^iZh WZilZZc LV^]^ 7ZVX] VcY :Vhi 8VeZ l^i]^c i]Z 7Vn d[ EaZcin GZ\^dc i]Z GZ\^dc VgZ egZhZciZY VXXdgY^c\ id i]Z Y^hig^Wji^dc d[ ZVX] heZX^Zh VcY X]Vc\Zh ^c VWjcYVcXZ WZilZZc hZVhdchVcYdkZgi]ZYjgVi^dcd[i]ZhijYnl^ciZg&.-)idhjbbZg'%%(# >c VYY^i^dc! +) gddhi^c\ h^iZh lZgZ ^YZci^[^ZY ^c i]Z GZ\^dc# 9jg^c\ i]Z hdji]Zgc hjbbZg Vc VkZgV\Z d[ &+(!%%% h]dgZW^gYh dkZg i]Z eZg^dY&.-)¶&..)Xdbeg^h^c\bV^canb^\gVcih&(.!%%%[gdbi]Zcdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZVcYcVi^kZheZX^Zh')!%%%VgZ[djcYVccjVaanVgdjcYi]ZCZl OZVaVcY XdVhia^cZ# D[ i]Vi idiVa! cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ b^\gVci h]dgZW^gYh ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin hjbbZg Xdbeg^hZY &&!&)( h]dgZW^gYh -# 6i i]^h i^bZ bdhi cVi^kZ h]dgZW^gYh VgZ ^caVcY Vi WgZZY^c\ h^iZh! bV^can ^c i]Z Hdji]>haVcY#=dlZkZg-(,(#*d[i]ZhZlZgZ[djcYYjg^c\i]ZhjbbZg ^c i]Z GZ\^dc# 9jg^c\l^ciZg!VcVkZgV\Zd[&(%!%%%&.-)¶&..)^cXajh^kZbV^cancVi^kZ h]dgZW^gYh &&'!%%% VcY b^\gVci h]dgZW^gYh &-!%%% k^h^i CZl OZVaVcY h]dgZh#D[i]ZhZcVi^dcVacjbWZgh!bV^cancVi^kZh]dgZW^gYh(!*.*(#' VcY [ZlZg b^\gVci h]dgZW^gYh &!(+- ,#+ dXXjggZY ^c i]Z GZ\^dc# BdgZ i]Vc & d[ i]Z idiVa cVi^dcVa edejaVi^dc d[ V cjbWZg d[ h]dgZW^gY heZX^ZhjhZ7Vnd[EaZcin]VgWdjgh!ZhijVg^ZhVcYWZVX]ZhViXZgiV^ci^bZh d[i]ZnZVg#I]ZnVgZWVg"iV^aZY\dYl^iA^bdhVaVeedc^XV.#(hjbbZg &l^ciZg!kVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg=VZbdidejhjc^Xdadg.hjbbZg  ,#, l^ciZg! cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa 8]VgVYg^jh dWhXjgjh Vfj^adc^jh*#.hjbbZg+l^ciZg!EVX^[^X\daYZceadkZgEajk^Va^h [jakV+#+hjbbZg!WVcYZYYdiiZgZa8]VgVYg^jhW^X^cXijh(#.l^ciZg! ijgchidcZ 6gZcVg^V ^ciZgegZh '#*& hjbbZg! e^ZY hi^ai =^bVcidejh ]^bVcidejh&hjbbZg'#.l^ciZg!lgnW^aa6cVg]ncX]jh[gdciVa^h &#-l^ciZgVcYHdji]>haVcYe^ZYdnhiZgXViX]Zg=VZbdidejhdhigVaZ\jh [^chX]^ &#&, l^ciZg# ;djg h^iZh VgZ cVi^dcVaan VcY ^ciZgcVi^dcVaan h^\c^[^XVci [dg V cjbWZg d[ i]ZhZ heZX^Zh/ IVjgVc\V =VgWdjg ]ZaY bdgZ i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ i]Z [daadl^c\heZX^Zh/WVg"iV^aZY\dYl^iA^bdhVaVeedc^XV*hjbbZg!WaVX` hi^ai=^bVcidejhcdkVZoZaVcY^VZ )¶+l^ciZg!cdgi]ZgcCZlOZVaVcY YdiiZgZa8]VgVYg^jhdWhXjgjhVfj^adc^jh'#+hjbbZgVcY&#)l^ciZg! ijgchidcZ 6gZcVg^V ^ciZgegZh '#)* hjbbZg! kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg =VZbdidejhjc^Xdadg'#&-hjbbZgVcY&#,l^ciZg!WVcYZYYdiiZgZa 8]VgVYg^jh W^X^cXijh &#,( l^ciZg! lgnW^aa 6cVg]ncX]jh [gdciVa^h &#,( l^ciZg VcY e^ZY hi^ai =^bVcidejh ]^bVcidejh &#*( l^ciZg# >i Vahd ]ZaY _jhi aZhh i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg =VZbdidejh dhigVaZ\jh [^chX]^ %#.( l^ciZg# I]Z ]VgWdjg^hcdiVWaZ[dgVccjVaan]dhi^c\i]ZaVg\ZhiWgZZY^c\edejaVi^dcd[

^m cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa ^c CZl OZVaVcY Vi BViV`VcV >haVcY! VcY i]Z aVg\Zhi 7Vn d[ EaZcin edhi"WgZZY^c\ [adX` d[ cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa^ci]Zl^ciZg#>iVahdhjeedgihVcjbWZgd[jcXdbbdcb^\gVidgn h]dgZW^gY heZX^Zh# D]^lV=VgWdjg]ZaYViaZVhi&d[i]ZcVi^dcVaedejaVi^dcd[i]Z[daadl^c\ heZX^Zh/ WVg"iV^aZY \dYl^i A^bdhV aVeedc^XV (#- hjbbZg! kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg =VZbdidejh jc^Xdadg &#+! hjbbZg  '#- l^ciZg! cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa 8]VgVYg^jh dWhXjgjh Vfj^adc^jh & hjbbZg  '#* l^ciZg! EVX^[^X \daYZc eadkZg Eajk^Va^h [jakV &#- hjbbZgVcYWVcYZYYdiiZgZa8]VgVYg^jhW^X^cXijh&#*-l^ciZg#I]Z ]VgWdjg lVh cdiVWaZ [dg gZ\jaVgan ]dhi^c\ V aVg\Z edhi"WgZZY^c\ [adX` d[ cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa ^c i]Z l^ciZg VcY hbVaa [adX`h d[ ZVhiZgc XjgaZl CjbZc^jh bVYV\VhXVg^Zch^h VcY l]^bWgZa hee#CjbZc^jh heZX^Zh ^c i]Z hjbbZg# BV`Zij :hijVgn$@V^ijcVG^kZg bdji] ]ZaY bdgZ i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ EVX^[^X \daYZc eadkZg Eajk^Va^h [jakV (#, hjbbZg VcY _jhi aZhh i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa 8]VgVYg^jh dWhXjgjh Vfj^adc^jh %#.) l^ciZg# I]Z ZhijVgn gZ\jaVgan ]dhih V edhi"WgZZY^c\ [adX` d[ cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa ^c i]Z l^ciZg VcY ^h djihiVcY^c\ [dg i]Z l^YZ Y^kZgh^in d[ jcXdbbdc b^\gVidgncdgi]Zgc]Zb^he]ZgZh]dgZW^gYheZX^Zh[djcYi]ZgZVccjVaan#>i ^hgZ\^dcVaanh^\c^[^XVci[dghejg"l^c\ZYeadkZgKVcZaajhb^aZhhjeedgi^c\ i]Z aVg\Zhi hjbbZg VcY l^ciZg XdcXZcigVi^dch ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin# LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i]ZaY%#.*d[i]ZcVi^dcVahjbbZgedejaVi^dc d[ EVX^[^X \daYZc eadkZg Eajk^Va^h [jakV# I]Z ZhijVgn ^h Vahd cdiVWaZ [dg gZ\jaVgan ]dhi^c\ V l^YZ Y^kZgh^in d[ gVgZ VcY kV\gVci h]dgZW^gY heZX^Zh I^b 7VgcVgY! eZgh#dWh## I]Z cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa 8]VgVYg^jh dWhXjgjh Vfj^adc^jh cjbWZgh ]VkZ ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin YjZ id i]Z hjXXZhh[ja YdiiZgZa egdiZXi^dc egd\gVbbZ dc BViV`VcV >haVcY! VcY di]Zg h^iZh# LgnW^aa 6cVg]ncX]jh [gdciVa^h! ijgchidcZ 6gZcVg^V ^ciZgegZh VcY gZY `cdi 8Va^Yg^h XVcjijh cjbWZgh YZXa^cZY ^c i]Z gZ\^dc dkZg i]Z hijYn eZg^dY# I]ZhZ igZcYh VgZ Y^hXjhhZY ^c i]Z iZmi# 8djcih d[ gVgZ VcY jcXdbbdc cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ b^\gVci VcY cVi^kZ h]dgZW^gYh VgZ Vahd \^kZc# GZXdbbZcYVi^dch VgZ bVYZ [dg gZ\^higVi^dc d[ ^ciZgcVi^dcVaan h^\c^[^XVci lZiaVcY h^iZh! [jijgZ h]dgZW^gY hjgkZnh! VcY gddhi^c\ h^iZ ^YZci^[^XVi^dc VcY egdiZXi^dc#

m   6X`cdlaZY\ZbZcih

I]^h gZedgi lVh ^che^gZY Wn V h]dgZW^gY hijYn XVgg^ZY dji ^c i]Z CZahdc GZ\^dcHX]j`VgY!'%%'#LZi]Vc`EZiZgH bVee^c\! bZVhjgZbZcih d[ VgZVh VcY YgZl i]Z [^\jgZh# 6cYn ccZh! 9^o >gk^cZ! 8]g^h ?dlZii! 9Vk^Y AVi]Vb! EVYYn AVi]Vb! GdhZbVgn AVi]Vb! 9Vk^YAVlg^Z!8VgdaZAdc\!?^aaBVXYdcVaY!?d]c7g^ZgaZn!BVg\VgZi7g^ZgaZn! @Z^i] BVn]^aa! Gd\Zg BVn]^aa! 6^ahV BX8jiX]Vc! Vc HVk^aaZ!

m^

 &# >cigdYjXi^dc

EgZhZci YVn ZhijVg^Zh VcY i^YVa ^caZih VgZ gZaVi^kZan gZXZci XdVhiVa [ZVijgZh ^c\Zdad\^XVaiZgbh#I]ZnVgZVcXZhigVakVaaZnhVcYWVnhi]VilZgZ[addYZY Yjg^c\ V bVg^cZ igVch\gZhh^dc i]Vi ZcYZY VWdji &%!%%% nZVgh V\d# G^h^c\ hZV"aZkZah VcY lVkZh Wj^ai hVcYn WVgg^Zgh VcY he^ih VXgdhh i]ZhZ [ZVijgZh VcYXViX]bZcih·gjc"d[[hadlan[^aa^c\i]Zb[gdbi]ZaVcYlVgYh^YZ#BVcn d[ i]ZhZ egdXZhhZh Xdci^cjZ idYVn Vh ZhijVg^Zh VcY ]VgWdjgh ZkdakZ VcY V\Z =jbZ! '%%(# =jbVch]VkZjhZYZhijVg^ZhVcYXdVhiVaVgZVh[dgV\gZVikVg^Zind[gZVhdch [dg bVcn XZcijg^Zh aZVY^c\ ^c gZXZci YZXVYZh id ^cXgZVh^c\an l^YZ"hegZVY VcYkVg^ZYgZXgZVi^dcVajhZd[XdVhihVcYZhijVg^Zh9Vk^YhdcVcYGdi]lZaa! &..(# DkZg i]Z aVhi *% nZVgh! ]jbVc YZkZadebZci d[ i]Z XdVhiVa odcZ ^c CZl OZVaVcY [dg V l^YZ gVc\Z d[ jhZh ]Vh eaVXZY ^cXgZVhZY egZhhjgZh dc cVijgVa ]VW^iVih VcY l^aYa^[Z# BdgZgZXZcian!dkZgi]ZaVhii]gZZYZXVYZh^cXgZVhZYaZ^hjgZi^bZ]VhaZYid ^cXgZVh^c\anl^YZhegZVYgZXgZVi^dcVaegZhhjgZdcdjgXdVhihVcYZhijVg^Zh# I]Z 7Vn d[ EaZcin! Cdgi]":Vhi Cdgi] >haVcY! CZl OZVaVcY ;^\jgZ & ^h cd ZmXZei^dc# I]ZhZ egZhhjgZh VgZ cdl Xdch^YZgZY i]Z bV_dg XdcXZgch [dg i]ZXdci^cj^c\hV[Z\jVgYd[cVi^dcVaVcY^ciZgcVi^dcVa^bedgiVciWgZZY^c\! b^\gVci!VcYl^ciZg^c\h]dgZW^gYhl]^X]idiVaanYZeZcYjedci]ZhZeaVXZh Vh ]VW^iVi# <^kZc i]Z ^cXgZVhZY ]jbVc ^beVXih dc ZhijVg^cZ VcY XdVhiVa ]VW^iVih d[ lVY^c\ W^gYh VcY aVX` d[ ^c[dgbVi^dc VWdji h]dgZW^gY edejaVi^dch cVi^dcl^YZ! i]Z Dgc^i]dad\^XVa HdX^Zin d[ CZl OZVaVcY DHCO ^chi^\ViZY i]Z CVi^dcVa LVYZg dg H]dgZW^gYh 8djci HX]ZbZ ^c &.-(# I]Z V^bhd[ i]Z hijYn HV\Vg Zi Va# &... lZgZ id YZiZgb^cZ/ &# I]Z cjbWZgh VcY Y^hig^Wji^dc d[ h]dgZW^gYh dg lVYZgh DgYZg 8]VgVYg^^[dgbZh dXXjgg^c\ Vi XdVhiVa h^iZh i]gdj\]dji CZl OZVaVcY '# HZVhdcVa X]Vc\Zh ^c i]Z Y^hig^Wji^dc VcY cjbWZgh d[ h]dgZW^gYh WZilZZc l^ciZg VcY hjbbZg (# 6ccjVa X]Vc\Zh ^c i]Z cjbWZgh d[ h]dgZW^gYh =ZgZlZegZhZciVcVcVanh^hd[i]ZcjbWZghVcYY^hig^Wji^dcd[h]dgZW^gYh ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin Yjg^c\ i]Z eZg^dY &.-)¶'%%(# LZ Xdch^YZg i]Z Xdcig^Wji^dc i]Vi 7Vn d[ EaZcin h]dgZW^gYh bV`Z id cVi^dcVa h]dgZW^gY edejaVi^dch! VcY l]Zi]Zg i]ZhZ VX]^ZkZ i]Z GVbhVg 8dckZci^dc Xg^iZg^V [dg lZiaVcYh d[ ^ciZgcVi^dcVa ^bedgiVcXZ GVbhVg 8dckZci^dc! '%%%# >c VYY^i^dc!lZYZhXg^WZi]ZadXVi^dchVcYegdeZgi^Zhd[h]dgZW^gYgddhih^iZh# ;jgi]ZgbdgZ! lZ Y^hXjhh hdbZ djiXdbZh [gdb XdchZgkVi^dc bVcV\ZbZci egd\gVbbZh[dgh]dgZW^gYh^ci]Z7Vnd[EaZcin#Id\Zi]Zgl^i]VegZk^djh DHCOhijYnXVgg^ZYdji^ci]ZCZahdcGZ\^dcHX]j`VgY!'%%'!i]^hhijYn Xdcig^WjiZh idlVgYh V cVi^dcVa jcYZghiVcY^c\ d[ h]dgZW^gY edejaVi^dc! VWjcYVcXZ VcY Y^hig^Wji^dc#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &  '# HijYnVgZV

I]ZhijYnVgZV;^\jgZ&^cXajYZhi]ZbV^cZhijVg^cZVcYhd[i[dgZh]dgZh d[i]Z7Vnd[EaZcingZ\^dch^ijViZY^ci]ZCdgi]>haVcY!CZlOZVaVcY#I]Z 7Vnd[EaZcinXdVhi]VhVadli^YVagVc\Zd[VWdji&#+bZigZhheg^c\i^YZ gVc\Z l]^X] ^h VkZgV\Z [dg CZl OZVaVcY! VcY Xdbbdc [dg i]Z ZhijVg^Zh VcY i^YVa ^caZih [djcY ^c i]Z hijYn VgZV# I]ZhijYnVgZV^cXajYZh')h^iZhhigZiX]^c\[gdbLV^]^7ZVX]^ci]ZlZhi h^ijViZY cdgi] d[ IVjgVc\V =VgWdjg id :Vhi 8VeZ ^c i]Z ZVhi# >i XdkZgh Veegdm^bViZan ,%% `^adbZigZh d[ XdVhia^cZ ^cXajY^c\ ZhijVg^cZ bVg\^ch# BVcn d[ i]Z h^iZh ZXdad\^XVa jc^ih VgZ i^YVa ZhijVg^Zh! bdji]h d[ g^kZgh VcYhigZVbh!WVnh!WZVX]Zhdg^haVcYh#>c\ZcZgVai]ZhZVgZgZaVi^kZanhbVaa ^c VgZV l^i] i]Z ZmXZei^dch d[ IVjgVc\V VcY D]^lV =VgWdjgh# IVjgVc\V =VgWdjg Vi '&!-%% ]ZXiVgZh Vi bZVc ]^\] lViZg heg^c\ i^YZ aZkZaEdlZg!ZiVa#!&..&!^hdcZd[i]ZaVg\Zhi]VgWdjgh^cCZlOZVaVcY VcY i]Z aVg\Zhi Wn [Vg ^c i]Z hijYn VgZV# BViV`VcV >haVcY! CZl OZVaVcY»h aVg\Zhi WVgg^Zg ^haVcY! l^i] Vc dXZVc WZVX] ZmiZcY^c\ [dg ') `^adbZigZh egdiZXih IVjgVc\V =VgWdjg# >i ^h V cdiVWaZ h^iZ [dg gddhi^c\ VcY WgZZY^c\ h]dgZW^gYh# D]^lV =VgWdjg! Vi '!-%% ]ZXiVgZh Vi bZVc ]^\] lViZg heg^c\ i^YZ aZkZa 7Vnd[EaZcinGZ\^dcVaLViZg7dVgY!&.,,!^hi]ZhZXdcYaVg\Zhih]dgZW^gY ]VW^iVi^ci]ZhijYnVgZV#I]ZcZmiaVg\ZhiVgZi]ZBV`Zij:hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]! VcY LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i! VcY i]Z L]V`ViVcZ G^kZg bdji]# 6aa d[ i]ZhZ h^iZh VgZ ^c i]Z lZhiZgc ]Va[ d[ i]Z 7Vn d[ EaZcin# >c i]Z ZVhiZgc ]Va[ d[ i]Z 7Vn d[ EaZcin bdhi d[ i]Z h^iZh VgZ hbVaa ZhijVg^Zh! g^kZg VcY higZVb bdji]h# I]Z aVg\Zhi dcZh VgZ LV^diV]^ G^kZg ZhijVgn! LV^dZ`V G^kZg ZhijVgn VcY LV^VjV G^kZg ZhijVgn# >c[dgbVi^dc VWdji i]Z e]nh^XVa VcY W^dad\^XVa gZhdjgXZh d[ i]ZhZ h^iZh ^h YZg^kZY[gdbkVg^djhYdXjbZcihegZeVgZYWni]Z9ZeVgibZcid[8dchZgkVi^dc VcYldg`XVgg^ZYdjidcXdVhiVa]VW^iVih^ci]Z7Vnd[EaZcin8dchZgkVcXn VcYZahZl]ZgZ8gdbVginVcYHXdii!&..*0DlZc&..&0DlZc&..(!DlZc &..)# ;dg i]Z ejgedhZh d[ i]^h gZedgi i]Z 7Vn d[ EaZcin gZ\^dc ]Vh WZZc hea^i ^cid ild bV_dg VgZVh0 LZhiZgc 7Vn d[ EaZcin VcY :VhiZgc 7Vn d[ EaZcin! l^i] i]Z WdjcYVgn hea^ii^c\ i]Z ild VgZVh an^c\ dc i]Z ZVhiZgc h^YZ d[ D]^lV =VgWdjg Vi i]Z :Vhi 8dVhi"=Vl`Z»h 7Vn 8dchZgkVcXn WdjcYVgn d[ i]Z 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc 9D8# I]ZgZ[dgZ i]Z lZhiZgc ]Va[ d[ i]Z hijYn VgZV a^Zh ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin 8dchZgkVcXn VcY i]Z ZVhiZgc ]Va[ ^c :Vhi 8dVhi"=Vl`Z»h 7Vn 8dchZgkVcXn#

' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin ;^\jgZ&#AdXVi^dcd[h^iZhbZci^dcZY^ci]ZiZmiVcYiVWaZh

&# Cdgi]"lZhiIVjgVc\V=VgWdjg &(# L]V`ViVcZG^kZgZhijVgn '# 8ZcigVaIVjgVc\V=VgWdjg &)# BVgVZidiVgVHigZVbbdji] (# BViV`VcV>haVcYL]daZ>haVcY &*# D]^lV=VgWdjgD]deZHe^i$D]^lVHe^i )# EVcZeVcZEd^ci &+# LV^diV]^G^kZgZhijVgn *# Hjae]jgEd^ci &,# LV^dZ`VG^kZgZhijVgnVcY@j`jbdV^cXa#DiVgVG^kZg +# LV^ej7Vn &-# LV^VjVG^kZgZhijVgn^cXajY^c\DeVeZ7ZVX] ,# LV^bVej:hijVgn$LZaXdbZ7Vn$GVc\ViVjV7Vn &.# =VlV^G^kZgbdji] -# BV`Zij:hijVgnVcY@V^ijcVG^kZgbdji] '%# BdijG^kZgZhijVgn .# LV^]^:hijVgnVcYEj`Z]^cVHe^i '&# GVj`d`dgZG^kZgbdji] &%# DiVbVgV`Vj!=VjdcZ!E^`dlV^!=ZgZejgj ''# L]Vc\VeVgVdV7Vn &&# BViViVAV\ddcVcYIVgVlZgVG^kZgbdji] '(# =^X`h7Vn &'# GVc\^iV^`^G^kZgbdji]VcYI]dgcidcAV\ddc ')# IZ6gVgdV

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ (  (# BZi]dYh

 (#& 8DJCIH

8djcihlZgZjcYZgiV`ZcWniZVbhXdciV^c^c\ZmeZg^ZcXZYDHCObZbWZgh VcY kdajciZZg dWhZgkZgh# I]ZhZ lZgZ dg\Vc^hZY dc V gZ\^dcVa WVh^h VcY hncX]gdc^hZYidb^c^b^hZZggdghgZhjai^c\[gdbbdkZbZcihd[W^gYhWZilZZc gddhi h^iZh# Dg\Vc^hZgh ViiZbeiZY id ZchjgZ i]Vi Vh bVcn h^iZh Vh edhh^WaZ lZgZk^h^iZYdci]ZhVbZYVnidgZYjXZiZbedgVaY^[[ZgZcXZh!]dlZkZgi]^h lVh cdi ValVnh edhh^WaZ# Dc hdbZ dXXVh^dch i]Z lZVi]Zg lVh jchj^iVWaZ! i^YZhlZgZcdig^\]iVcY^chj[[^X^ZcicjbWZghd[dWhZgkZghlZgZVkV^aVWaZ# >c hjX] XVhZh! Xdjcih lZgZ YdcZ Vh XadhZ id i]Z X]dhZc YViZ Vh lVh edhh^WaZ dg lZgZ jcVWaZ id WZ XdbeaZiZY hZZ hZXi^dc (#&#&# 8djcihlZgZbVYZVi]^\]i^YZ!jh^c\W^cdXjaVghVcYhedii^c\hXdeZh!l]Zc bdhi h]dgZW^gYh VcY cdc"h]dgZW^gYh lZgZ XdcXZcigViZY dc igVY^i^dcVa ]^\] i^YZ gddhih l^i]^c ]VgWdjgh! ZhijVg^Zh! ^haVcYh! g^kZgh VcY higZVb bdji]h VcY dc WZVX]Zh# >ih]djaYWZcdiZYi]Vicdc"lVY^c\W^gYheZX^Zhh]V\h!]Zgdch!lViZg[dla! gV^ah!\jaah!iZgchVcYhZVW^gYhVai]dj\]XdjciZYYjg^c\i]Z[^ZaYldg`Vi gddhihlZgZheZX^[^XVaanZmXajYZY[gdbi]^heVeZg#8dbbdcVcYhX^Zci^[^X cVbZh VcY i]Z hiVijh d[ ZVX] heZX^Zh VgZ a^hiZY ^c 6eeZcY^m &# Bdhi Xdjcih lZgZ XVgg^ZY dji Yjg^c\ ?jcZ id ZVgan"?jan! VcY CdkZbWZg id ZVgan"9ZXZbWZg! WZ^c\ i]Z bdci]h X]dhZc [dg i]Z l^ciZg VcY hjbbZg cVi^dcVahjgkZnd[h]dgZW^gYh#8djcihVgZgZ[ZggZYVh¸l^ciZg¹VcY¸hjbbZg¹ ^c i]Z gZedgi! WZ^c\ i]Z l^ciZg VcY hjbbZg Xdjcih gZheZXi^kZan [dg i]Vi nZVg#I]ZbV^cdW_ZXi^kZd[i]ZhjbbZgXdjcihlVhidgZXdgYi]ZcjbWZgh d[ Cdgi]Zgc =Zb^he]ZgZ b^\gVcih VcY cVi^kZ heZX^Zh! VcY l^ciZg Xdjcih lZgZ id gZXdgY i]Z cjbWZgh d[ cVi^kZ heZX^Zh l]^X] bdkZ id i]Z XdVhiVa VgZVh[daadl^c\^caVcYWgZZY^c\VcYi]ZcjbWZghd[cdc"WgZZY^c\Cdgi]Zgc =Zb^he]ZgZ b^\gVcih egZhZci# 6h bVcn b^\gVci h]dgZW^gYh lZgZ hi^aa bdW^aZ ^c CdkZbWZg! hjbbZg Xdjcih lZgZ Xdch^YZgZY jca^`Zan id gZXdgY i]Z bVm^bjb cjbWZg d[ b^\gVidgn h]dgZW^gYh egZhZci ^c i]Z ]^\] hjbbZg# I]ZgZ lZgZ Vahd hdbZ Y^hXgZeVcX^Zh^cXdjcihd[^cY^k^YjVaheZX^ZhcjbWZghWZilZZchdbZnZVgh VcY hZVhdch WZXVjhZ hdbZ h^iZh lZgZ cdi XdkZgZY ZkZgn i^bZ l]Zc W^gYh lZgZ kZgn a^`Zan id WZ egZhZci Z#\# WVcYZY YdiiZgZa dc IVjgVc\V =VgWdjg# I]Z cjbWZgh d[ hbVaa h]dgZW^gYh Z#\ hVcYe^eZgh VcY hi^cih jhjVaan eZV`ZY aViZ ^c 9ZXZbWZg hd XZchjh [^\jgZh lZgZ d[iZc adlZg [dg i]ZhZ jcXdbbdc heZX^Zh i]Vc aViZg dc ^c i]Z hjbbZg# >c i]Z :VhiZgc 7Vn d[ EaZcin bVcn d[ i]Z h^iZh ZVhi d[ LV^VjV G^kZg ZhijVgn lZgZ XdjciZY ^c[gZfjZcian! ZheZX^Vaan Yjg^c\ i]Z hZXdcY YZXVYZ d[ Xdjcih &..)¶'%%(# I]^h ^h gZ[aZXiZY Wn V aVX` d[ heZX^Zh dg cjbWZgh [dgi]ZhZh^iZh#

) DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin GddhiXdjcihlZgZjhjVaanXVgg^ZYdjiVibZVc]^\]lViZgheg^c\dgbZVc ]^\] lViZg cZVe i^YZ aZkZah! l^i] i^YZh gVc\^c\ WZilZZc VWdji &#+, VcY '#%+ bZigZh Bdijg^`^ YVijb AVcY >c[dgbVi^dc CZl OZVaVcY A>CO! '%%*#I]Zheg^c\i^YZgVc\Z^ci]Z7Vnd[EaZcin^hWZilZZc%#&'bZigZh VcY '#%+ bZigZh Bdijg^`^ YVijb A>CO! '%%*# 8djcih Vaa WZ\Vc l^i]^c dcZ id ild ]djgh d[ ]^\] i^YZ# I]^h ^h l]Zc i]Z Wja` d[ h]dgZW^gYh ^c Vc ZhijVgn dg Vadc\ V XdVhiVa higZiX] VgZ [dgXZY id Xdc\gZ\ViZ Vi gddhih dkZg i]Z ]^\] i^YZ eZg^dY jci^a i]Z i^YZ gZXZYZh VcY Vaadlh W^gYh id gZ" XdbbZcXZ [ZZY^c\# DchdbZdXXVh^dch!XdjcihlZgZjcYZgiV`ZcVadc\i]ZhZVlVgYVcY]VgWdjg h^YZhd[BViV`VcV>haVcY^cXajY^c\i]Zadl"an^c\hVcYnIV]jcVbVcj>haVcY# I]ZhZlZgZXVgg^ZYdjiWn9VkZL^aah9D8!IVjgVc\Vl]Zcdci]Z^haVcY bVcV\^c\ i]Z cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa egdiZXi^dc egd\gVbbZ# Dc i]ZhZdXXVh^dchbdhigddhi^c\h]dgZW^gYhZmXZei[dgkVg^VWaZdnhiZgXViX]Zgh VcY cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa lZgZ gZXdgYZY Vi LV^`djgV Ed^ci! EVcZeVcZEd^ciVcYdcIj]jcVbVcj>haVcY#CdhZeVgVi^dcd[YViVWZilZZc h^iZh lVh \^kZc! hd YViV [gdb i]ZhZ Xdjcih lZgZ XdbW^cZY# 8djcih [gdb dWhZgkZgh lZgZ XdaaViZY Wn EVYYn AVi]Vb E#A i]Z gZ\^dcVa dg\Vc^hZgWZ[dgZ[dglVgY^c\YZiV^ahidi]ZcVi^dcVadg\Vc^hZg[dg^cXajh^dc ^ci]ZDHCOCVi^dcVaLVYZg8djcih&.-(¶&..)#I]^hYViVlVhejWa^h]ZY ^c &... HV\Vg Zi Va# &...# 7Vn d[ EaZcin Xdjcih XdkZgZY Wn i]^h eVeZg ^cXajYZi]ZYViV[gdbi]VieZg^dY&.-(¶&..)!VcYVahd^cXajYZVYY^i^dcVa il^XZ nZVgan Xdjcih [dg i]Z eZg^dY &..)¶'%%(! i]jh XdkZg^c\ V '% nZVg eZg^dY &.-(¶'%%(# I]ZcjbWZgd[i^bZhi]Z')h^iZhlZgZk^h^iZYWndWhZgkZghYjg^c\hjbbZg VcY l^ciZg! dkZg i]Z '% nZVg hijYn eZg^dY! ^h hZi dji WZadl IVWaZ &#

I67A:&#CJB7:GD;I>B:H:68=H>I:L6HK>H>I:9DK:GI=:'%N:6GHIJ9NE:G>D9#

CdiZ/H^iZh&¶,WZadc\idIVjgVc\V=VgWdjghZZiZmi# H>I: CJB7:G H>I: HJBB:G L>CI:G

& Cdgi]"lZhiIVjgVc\V=VgWdjg &, &-

' 8ZcigVaIVjgVc\V=VgWdjg &, &-

( BViV`VcV>haVcY + (

) EVcZeVcZEd^ci - &&

* Hjae]jgEd^ci &, &-

+ LV^ej7Vn &' &*

, LV^bVej:hijVgn$LZaXdbZ7Vn$GVc\ViVjV7Vn + +

- BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] &. &.

. LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i &. &-

&% DiVbVgV`Vj$=VjdcZ$E^`dlV^$=ZgZejgj &) &,

&& BViViVAV\ddc$IVgVlZgVG^kZgbdji] &* &,

&' GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc &* &,

&( L]V`ViVcZG^kZgZhijVgn ( *

&) BVgVZidiVgVHigZVbBdji] & &

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ * H>I: CJB7:G H>I: HJBB:G L>CI:G

&* D]^lV=VgWdjgD]deZHe^i$D]^lVHe^i &. &.

&+ LV^diV]^G^kZgZhijVgn &- &,

&, LV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdV^cXajY^c\DiVgVG^kZg &, &,

&- LV^VjVG^kZgZhijVgn^cXajY^c\DeVeZ7ZVX] &, &,

&. =VlV^G^kZgbdji] & %

'% BdijG^kZgZhijVgn , %

'& GVj`d`dgZG^kZgbdji] & %

'' L]Vc\VeVgdV7Vn - +

'( =^X`h7Vn ' %

') IZ6gVgdV ' &

 (#&#& 8djcihcdijcYZgiV`Zc

I]ZgZ lVh cd XZchjh d[ i]Z hijYn VgZV ^c hjbbZg &..* VcY l^ciZg '%%(# 8djcihlZgZcdijcYZgiV`Zc[dgIVjgVc\V=VgWdjg^chjbbZg'%%&!l^ciZg '%%'VcYhjbbZg'%%'Vhi]ZXd"dgY^cVidglVhVWhZciVcY[ZldWhZgkZgh lZgZ VkV^aVWaZ# L^ciZg Xdjcih XZVhZY Vi IVjgVc\V =VgWdjg V[iZg l^ciZg '%%&# 8djcih Vi DiVbVgV`Vj! =VjdcZ! E^`dlV^! =ZgZejgj! BViViV AV\ddc VcY GVc\^iV^`^G^kZgbdji]lZgZcdiYdcZ^chjbbZg'%%&#8djcihViDiVbVgV`Vj! =VjdcZ! E^`dlV^ VcY =ZgZejgj lZgZ cdi XVgg^ZY dji ^c l^ciZg '%%' dg hjbbZg '%%'# BViViV AV\ddc! IVgVlZgV G^kZg bdji] VcY GVc\^iV^`^ G^kZg bdji] lZgZ cdi XdkZgZY ^c hjbbZg '%%'# Cd Xdjcih lZgZ XVgg^ZY dji ZVhi d[ LV^VjV G^kZg ZhijVgn [gdb hjbbZg &.-)idhjbbZg&.--XdkZg^c\.Xdjci^c\eZg^dYhVcY^chjbbZg'%%%! hjbbZg '%%& VcY l^ciZg '%%'# :VhiZgc 7Vn d[ EaZcin h^iZh! ZVhi d[ D]^lV =VgWdjg! lZgZ cdi hjgkZnZY ^c l^ciZg '%%%# =^\] i^YZ gddhih dc IVjgVc\V =VgWdjg Vi BViV]j^ Ed^ci hjbbZg &.-)! l^ciZg&.--!7dlZcidlc7ZVX]VcY7dlZcidlcH]ZaaWVc`l^ciZg&.-- lZgZ Vaa [addYZY YjZ id cdgi]"ZVhi hidgbh VcY i]ZgZ[dgZ cd Xdjcih lZgZ XVgg^ZY dji dc i]ZhZ dXXVh^dch# L^i]i]ZVWdkZXdjcihb^hhZYi]^hXdjaY]VkZgZhjaiZY^cVcjcYZg"Xdjci^c\ d[ bdhi heZX^Zh# LZ i]ZgZ[dgZ Xdch^YZgZY i]^h ^hhjZ l]Zc VcVanh^c\ i]Z YViV#

+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  (#' GDDHIH>I:H

>bedgiVci e]nh^XVa gZhdjgXZh ^cXajYZ h]dgZW^gY ]^\] i^YZ gddhi h^iZh# LVY^c\ W^gY heZX^Zh [dgV\Z dkZg ^ciZg"i^YVa [aVih d[ ]VgWdjgh! ZhijVg^Zh VcY d[ hd[i hZY^bZci WZVX]Zh Vi adl i^YZ! VcY Vi ]^\] i^YZ l]Zc i]Z^g [ZZY^c\ \gdjcYh VgZ XdkZgZY Wn lViZg i]Zn \Vi]Zg ^c [adX`h Vi heZX^[^X h^iZh XVaaZY ¸]^\] i^YZ gddhih¹# >c ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zh i]Z bVm^bjb ^c[adld[i^YVaXjggZcihjhjVaandXXjghVWdjii]gZZ]djghWZ[dgZ]^\]i^YZ VcY i]Z bVm^bjb dji[adl VWdji i]gZZ ]djgh V[iZg ]^\] i^YZ YZ AVc\Z Zi Va# '%%(# I]jh ]^\] i^YZh egd]^W^i [ZZY^c\ Wn h]dgZW^gYh [dg je id h^m ]djgh! il^XZ YV^an# >i ^h ^bedgiVci id cdiZ i]Vi hZkZgVa ]^\] i^YZ gddhi h^iZh VgZ d[iZc VkV^aVWaZ Vi V ]VgWdjg! ZhijVgn dg WZVX]! hd i]Vi h]dgZW^gYh XVc X]ddhZ i]Z bdhi Veegdeg^ViZ dcZ YZeZcY^c\ dc lZVi]Zg XdcY^i^dch! l^cY Y^gZXi^dc! i^b^c\! ]Z^\]id[i^YZ!VcY]jbVcVcY$dgVc^bVaY^hijgWVcXZh#H]dgZW^gYhl^aagddhi VcY [ZZY Wdi] YVn VcY c^\]i Vh i]Zn VgZ \dkZgcZY bdgZ Wn V i^YVa g]ni]b i]Vc V Y^jgcVa g]ni]b# Gddhi^c\ eViiZgch XVc Y^[[Zg [gdb YVn id c^\]i VcY Y^[[ZgZciheZX^ZhYdc»iValVnhgddhiid\Zi]Zg#HV[ZVcYgZaVi^kZanjcY^hijgWZY gddhi h^iZh VgZ ZhhZci^Va [dg lVY^c\ W^gYh Yjg^c\ ]^\] i^YZ eZg^dYh# I]Z ^bedgiVci X]VgVXiZg^hi^Xh d[ V \ddY ]^\] i^YZ h]dgZW^gY gddhi ^cXajYZ/ ™ >YZVaan \ddY (+% YZ\gZZ k^h^W^a^in [dg hZXjg^in! egZ[ZgVWan hjggdjcYZY Wn lViZg [dg hdbZ Y^hiVcXZ ™ Hj[[^X^Zci ZaZkVi^dc id WZ VWdkZ cZVe dg heg^c\ ]^\] i^YZ aZkZah ™ AVX` d[ ]jbVc dg Vc^bVa Y^hijgWVcXZh ™ :VhZ d[ VXXZhh [gdb i]Z hZV Wn lVY^c\ ™ Hj^iVWaZ hjWhigViZ id gddhi dc Z#\ hVcY dg h]Zaa >[i]ZgZVgZ^chj[[^X^ZcigddhihVkV^aVWaZ^cV]VgWdjgdgZhijVgn!XgdlY^c\ Vi ]^\] i^YZ Wn cdc"WgZZY^c\ b^\gVidgn W^gYh bVn egZkZci hdbZ adXVa hZYZciVgn heZX^Zh hjX] Vh kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zgh [gdb WgZZY^c\ Vi i]ZhZ h^iZh @Z^i] DlZc @#D! eZgh# dWh## I]ZhZ gddhih VgZ YncVb^X ^c cVijgZ VcYVgZXdci^cjVaanX]Vc\^c\gZcYZg^c\i]Z^gdgYZgd[egZ[ZgZcXZidgddhi^c\ W^gY»hkVg^VWaZ#I]ZgZ[dgZ^cV]VgWdjgdgZhijVgn^i»h^bedgiVcii]VihZkZgVa gddhihVgZVkV^aVWaZViVcndcZi^bZ#IgVY^i^dcVaanh]dgZW^gYhd[iZc]VW^ijViZ id V gddhi h^iZ WZilZZc nZVgh VcY ^ciZgcVi^dcVa b^\gVcih l^aa [gZfjZcian gZijgc id i]Z hVbZ ]VgWdjg VcY gddhi h^iZ ZVX] nZVg# L]ZcVgddhih^iZ^hadhidggZYjXZY^ch^oZi]gdj\]bdY^[^XVi^dc!h]dgZW^gYh l^aa hi^aa ViiZbei id jhZ hjX] h^iZh! d[iZc id i]Z^g YZig^bZci Z#\! i]Z YZkZadebZci d[ Hjae]jg Ed^ci gZXaVbVi^dc ^c IVjgVc\V =VgWdjg [dg edgi YZkZadebZci# EgZk^djhan i]^h h^iZ lVh V Xg^i^XVa gddhi [dg h]dgZW^gYh ^c i]Z =VgWdjg! Wji ]Vh cdl WZZc aVg\Zan adhi id ^cYjhig^Va YZkZadebZci! Vai]dj\] h]dgZW^gYh hi^aa ViiZbei id jhZ i]Z h^iZ idYVn# L]Zc V gddhi WZXdbZh jcVkV^aVWaZ ^c V ]VgWdjg dg ZhijVgn dg Vadc\ V hZXi^dc d[ XdVhia^cZ YjZ id Y^hijgWVcXZ dg YZkZadebZci! h]dgZW^gYh VgZ [dgXZY id gddhi Vi Vc VaiZgcVi^kZ h^iZ! d[iZc hdbZ Y^hiVcXZ VlVn# I]ZgZ i]ZnXdc\gZ\ViZ^c[adX`h!d[iZcdcVcZmedhZYWZVX]l]ZgZY^hijgWVcXZh VgZ aZhh a^`Zan id dXXjg jci^a i]Z i^YVa [aVih d[ i]Z ]VgWdjg dg ZhijVgn VgZ dcXZ V\V^c VkV^aVWaZ VcY i]Zn XVc gZijgc id [ZZY#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ,  (#'#& Gddhih^iZ^YZci^[^XVi^dc

DHCO bZbWZgh ^YZci^[^ZY V cjbWZg d[ `Zn gddhi h^iZh VgdjcY i]Z 7Vn d[ EaZcin»h ]VgWdjgh! ZhijVg^Zh VcY Vadc\ i]Z XdVhia^cZ# BVcn d[ i]ZhZ lZgZ ^c^i^Vaan^YZci^[^ZYWnEVYYnAVi]VbVcY7gjXZc VYY^i^dc! bdgZ gZXZcian! di]Zg gddhih lZgZ adXViZY ^c IVjgVc\V =VgWdjg VcY D]^lV =VgWdjg Yjg^c\ bVgh] W^gY hjgkZnh XVgg^ZY dji WZilZZc &..% VcY &..' DlZc! &..(! DlZc! &..)# H^min [djg ]^\] i^YZ gddhi»h heg^c\ VcY$dgcZVe! lZgZ ^YZci^[^ZY Vi i]Z ') h^iZh l^i]^c i]Z hijYn VgZV# BVcn d[ i]ZhZ VgZ `Zn h^iZh [dg gddhi^c\ h]dgZW^gYh l]^aZ di]Zgh VgZ a^`Zan id WZ jhZY dcan ^ciZgb^iiZcian! l]Zc i^YVa VcY di]Zg Zck^gdcbZciVa XdcY^i^dch VgZ g^\]i# 6 YZhXg^ei^dc d[ ZVX] d[ i]Z gddhih ^h \^kZc ^c 6eeZcY^m Ild# IlZcin[^kZgddhihlZgZ^YZci^[^ZYVgdjcYIVjgVc\V=VgWdjgVcYV[jgi]Zg (.VgdjcYi]ZgZhid[i]Z7Vnd[EaZcinGZ\^dc#Bdhid[i]ZhZgddhihlZgZ hjWhZfjZcian k^h^iZY Wn i]Z dWhZgkZgh Vi h^m bdci]an ^ciZgkVah hjbbZg VcYl^ciZg#I]ZcjbWZgZYh^iZhd[6eeZcY^mIld&¶')!XdggZhedcYid i]ZhVbZh^iZcjbWZghh]dlc^c;^\jgZ&!]dlZkZgViZVX]h^iZi]ZgZlVh d[iZc bdgZ i]Vc dcZ gddhi Z#\ IVjgVc\V =VgWdjg ]Vh '* `cdlc gddhih#

 (#( 6C6ANH>HD;8DJCIH

 (#(#& 8dcig^Wji^dcd[7Vnd[EaZcinh]dgZW^gYhidcVi^dcVa edejaVi^dch

LZ XVaXjaViZY i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ W^gYh eZg heZX^Zh [dg i]Z l]daZ 7Vn d[ EaZcin GZ\^dc VcY [dg [djg `Zn ]VW^iVi jc^ih l^i]^c i]Z GZ\^dc IVjgVc\V =VgWdjg l^YZ·cdgi]"lZhi IVjgVc\V =VgWdjg! 8ZcigVa IVjgVc\V =VgWdjg VcY Hjae]jg Ed^ci0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcVG^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg# LZ WVhZY i]ZhZ jc^ih dc ]nYgdad\^XVaXdccZXi^k^inVcYegdm^b^iniddcZVcdi]Zgl]^X]lZVhhjbZY [dgbZY Y^hi^cXi ]VW^iVi XdbeaZmZh# 6kZgV\Zh lZgZ [dg i]Z l]daZ '% nZVg eZg^dYl]ZgZXdjcihlZgZjcYZgiV`Zc#LZi]ZcXVaXjaViZYi]ZeZgXZciV\Z d[ cVi^dcVa edejaVi^dc idiVah i]Vi ZVX] heZX^Zh VkZgV\Z Xdbeg^hZY#

 (#(#' EdejaVi^dcigZcYhVcYY^hig^Wji^dchd[^cY^k^YjVaheZX^Zh

IdbVm^b^hZi]ZediZci^VaidgZkZVaigZcYhdkZgi^bZ^cheZX^ZhVWjcYVcXZ! lZ jcYZgidd` VcVanh^h Vi hZkZgVa Y^[[ZgZci iZbedgVa VcY heVi^Va hXVaZh hZZ WZadl# Id Yd i]^h lZ ZbeadnZY Wdi] YZhXg^ei^kZ VcY h^\c^[^XVcXZ WVhZY VcVanhZh# ;dg i]Z aViiZg! lZ jhZY a^cZVg gZ\gZhh^dc! VcY XdcXajYZY i]Vi heZX^Zh VWjcYVcXZh kVg^ZY l^i] i^bZ ^[ 6CDK6 gZkZVaZY i]Z hadeZ h^\c^[^XVcianY^[[ZgZY[gdboZgd#LZjhZYHEHHhiVi^hi^XVahd[ilVgZeVX`V\Z kZg# +#% [dg Vaa a^cZVg gZ\gZhh^dch! VcY B^Xgdhd[i ZmXZa [dg Vaa YZhXg^ei^kZ VcVanhZh#

- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin 9jZidZmigZbZXdchigV^cih^bedhZYWni]ZhVbea^c\YZh^\ccdc"gVcYdban hZaZXiZY h^iZh aZVY^c\ id a^`Zan heVi^Va XdggZaVi^dc WZilZZc h^iZh! i]Z gZhjaih[gdbVaagZ\gZhh^dchh]djaYWZigZViZYl^i]XVji^dc!VcYXdch^YZgZY ^cY^XVi^kZ dcan# 6cVanhZh [dg hjbbZg VcY l^ciZg Xdjcih lZgZ jcYZgiV`Zc hZeVgViZan#

  7Vnd[EaZcinl^YZ LZeddaZYheZX^ZhVWjcYVcXZh[gdbVaah^iZhVcYgZ\gZhhZYHd`VaGVae] &..* ZVX] heZX^Zh V\V^chi nZVg [dg i]Z [jaa '% nZVg eZg^dY#

  H^iZheZX^[^X LZ jcYZgidd` a^cZVg gZ\gZhh^dc [dg X]Vc\Z d[ VWjcYVcXZ d[ ZVX] heZX^Zh idiVaXdjciViZVX]`Znh^iZVXXdgY^c\idnZVg[dgi]Z[jaa'%nZVgeZg^dY# LZ Y^k^YZY h^iZh ^cid `Zn ]VW^iVi jc^ih# I]ZhZ lZgZ0 cdgi]"lZhi IVjgVc\V =VgWdjg!8ZcigVaIVjgVc\V=VgWdjg!Hjae]jgEd^ci!BV`Zij:hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] VcY LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i! VcY D]^lV =VgWdjg# LZ eddaZY idiVa Xdjci [dg ZVX] heZX^Zh VXXdgY^c\ id i]ZhZ jc^ih l]^X] lZ gZ\gZhhZY V\V^chi nZVg [dg i]Z [jaa '% nZVg eZg^dY#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ .  )# GZhjaih

 )#& 8DCIG>7JI>DCD;76ND;EA:CINH=DG:7>G9H IDC6I>DC6AEDEJA6I>DCH

 )#&#& 6aaheZX^ZhhjbbZg

6cVkZgV\Zd[&+(!%%%h]dgZW^gYhdkZgi]ZeZg^dY&.-)¶&..)Xdbeg^h^c\ bV^canb^\gVcih&(.!%%%[gdbi]Zcdgi]Zgc]Zb^he]ZgZVcYcVi^kZheZX^Zh ')!%%%VgZ[djcYVccjVaanVgdjcYi]ZCZlOZVaVcYXdVhia^cZYjg^c\i]Z hdji]ZgchjbbZgHV\ZgZiVa#&...#D[i]ViidiVai]Zcdgi]Zgc]Zb^he]ZgZ b^\gVcicjbWZgh[djcYYjg^c\i]Z7Vnd[EaZcinhjbbZgXdbeg^hZY&&!&)( -d[i]ZhZh]dgZW^gYhIVWaZ'#BdhicVi^kZh]dgZW^gYhVii]^hi^bZVgZ ^caVcY Vi WgZZY^c\ h^iZh! bV^can ^c i]Z Hdji] >haVcY! ]dlZkZg -(, (#* d[ i]ZhZ lZgZ [djcY ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin hijYn VgZV IVWaZ '#

 )#&#' 6aaheZX^Zhl^ciZg

9jg^c\ i]Z l^ciZg Vc VkZgV\Z d[ &(%!%%% dkZg i]Z eZg^dY &.-)¶&..) bV^can cVi^kZ lVY^c\ W^gYh &&'!%%% VcY b^\gVci lVY^c\ W^gYh &-!%%% k^h^iZY i]Z CZl OZVaVcY h]dgZh HV\Zg Zi Va# &...# 9jg^c\ i]Z l^ciZg! [gdbi]ZhZcVi^dcVacjbWZgh!bV^cancVi^kZh]dgZW^gYh(!*.*(#'VcY b^\gVci h]dgZW^gYh &!(+- ,#+ dXXjggZY ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin hijYn VgZV IVWaZ '#

I67A:'#CJB7:GHD;B>9:CIH=DG:7>G9H>CI=:HIJ9N6G:6>C HJBB:G6C9L>CI:G8DBE6G:9IDC6I>DC6AIDI6AH6K:G6<:DK:GI=:E:G>D9 &.-(¶&..)IDI6AH;DG:A:K:CH=DG:7>G9HE:8>:H·6EE:C9>8:H(¶&(

 IDI6A B>K:

HjbbZg

IdiVa^chijYnVgZV &'!%-% &&!&)( -(,

CZlOZVaVcY &+(!%%% &(.!%%% ')!%%%

L^ciZg

IdiVa^chijYnVgZV )!.*- &!(+( (!*.*

CZlOZVaVcY &(%!%%% &-!%%% &&'!%%%

 )#&#( >cY^k^YjVaheZX^ZheZgh^iZ

L^i]^c i]Z 7Vn d[ EaZcin GZ\^dc VcY l^i]^c i]Z [djg `Zn h^iZh IVjgVc\V =VgWdjg! BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]! LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i VcY D]^lV =VgWdjg! edejaVi^dc cjbWZgh d[ V cjbWZg d[ heZX^Zh lZgZ VWdkZ i]Z & i]gZh]daY [dg lZiaVcYh d[ ^ciZgcVi^dcVa ^bedgiVcXZ VXXdgY^c\ id i]Z GVbhVg 8dckZci^dc Xg^iZg^V# IVjgVc\V=VgWdjglVh^ciZgcVi^dcVaanh^\c^[^XVci[dgkVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg! e^ZYhi^ai!cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa!WVcYZYYdiiZgZa!lgnW^aa!ijgchidcZ VcY WVg"iV^aZY \dYl^i IVWaZ (# I]Z ]VgWdjg Vahd ]dhiZY V cjbWZg d[

&% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin gVgZVcYjcXdbbdcb^\gVidgnh]dgZW^gYheZX^ZhHZXi^dc)#'#&'VcYlVh i]Zdcanh^iZidVccjVaan]dhii]ZXg^i^XVaani]gZViZcZYWaVX`hi^aiHZXi^dc )#'#&'# BV`Zij :hijVgn$@V^ijcVG^kZg bdji] ]ZaY bdgZ i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ EVX^[^X \daYZc eadkZg VcY _jhi jcYZg & [dg cdgi]Zgc CZl OZVaVcYYdiiZgZaIVWaZ(#I]ZZhijVgnlVhVahddjihiVcY^c\[dgi]ZcjbWZg d[ gVgZ VcY jcXdbbdc b^\gVidgn cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ h]dgZW^gY heZX^Zh ^i ]dhiZY ^i lVh i]Z ]di hedi [dg Vc VYY^i^dcVa &' heZX^Zh HZXi^dc )#'#&'# LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i ]ZaY bdgZ i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa hjbbZg edejaVi^dc d[ cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa VcY _jhi jcYZg & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ EVX^[^X \daYZc eadkZg IVWaZ (! cdiZh & VcY '# I]Z ZhijVgn ^h Vahd cdiVWaZ [dg gZ\jaVgan ]dhi^c\ V l^YZ Y^kZgh^in d[ gVgZ VcY jcXdbbdc b^\gVidgn cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ h]dgZW^gY heZX^Zh I^b 7VgcVgY! eZgh#dWh## D]^lV =VgWdjg ]ZaY bdgZ i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg! cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa! WVcYZY YdiiZgZa! EVX^[^X \daYZceadkZgVcYWVg"iV^aZY\dYl^iIVWaZ(#I]Z]VgWdjglVhcdiVWaZ[dg gZ\jaVgan ]dhi^c\ hbVaa [adX`h d[ ZVhiZgc XjgaZl VcY l]^bWgZa heZX^Zh# IVjgVc\V =VgWdjg VcY D]^lV =VgWdjg hjeedgiZY i]Z ]^\]Zhi cjbWZgh d[ WVcYZY YdiiZgZa Yjg^c\ l^ciZg l^i] Xdch^hiZci cjbWZgh dkZg i]Z eZg^dY IVWaZ (! [daadlZY Wn BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] VcY LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i 6eeZcY^m ,#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ && # &#*- (&+!&.-)¶'%%' '#* )(!&.-)¶'%%( '#- &&&!&.-)¶'%%' %#'* '-&!&.-)¶'%%' D=>L6=6G7DJG 8#XVcjijhXVcjijh &#- &'!&.-)¶'%%( & &,!&.-)¶'%%( &#+ +*!&.-)¶'%%( (#- (-)-!&.-)¶'%%( AN>BEDGI6CI;DGI=:HE:8>:H# E:G8:CI6<:H>C7DA9;6AA67DK:I=: G>K:GBDJI= :HIJ6GN$@6>IJC6 (#, ')!&.-)¶'%%( # HdbZW^gYhbVnWZd[i]ZhjW"heZX^Zh &#,( ()+!&.-)¶'%%& &#,( ,&!&.-)¶'%%& &#) ')!&.-)¶'%%( &#*( )+%!&.-)¶'%%& &#,& +-!&.-)¶'%%& %#-. ..+!&.-)¶'%%& A^bdhVaVeedcc^XVWVjZg^ '#)* &,'!&.-)¶'%%( '#+ )*!&.-)¶'%%( '#&- -,!&.-)¶'%%( %#%* '-!&.-)¶'%%( * *%+*!&.-)¶'%%( 8Va^Yg^hXVcjijhgd\Zgh^# I=6IHE:8>:HDGHJ7HE:8>:H#I=>HG:C9:GHI=:H>I:>CI:GC6I>DC6A E:8>:HG:EG:H:CI:9>CI=:76ND;EA:CIN6C9$DG6I@:NH>I:H#  (#. ,,*!&.-)¶'%%' &#- ,(!&.-)¶'%%' + &%'!&.-)¶'%%( '#. -,&!&.-)¶'%%& ,#, (%,!&.-)¶'%%& & &%*'!&.-)¶'%%( &#&, &('%!&.-)¶'%%' W^gYheZgnZVgh\^kZc# 76ND;EA:CIN I6JG6C<6=6G7DJG B6@:IJ cVal^ciZgedejaVi^dcd[cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa! bZgedejaVi^dcd[EVX^[^X\daYZceadkZg# +#+ )(!&.-)¶'%%( '#*& &,+!&.-)¶'%%( )%!&.-)¶'%%' *#. &%&!&.-)¶'%%( &-&!&.-)¶'%%( . (+&!&.-)¶'%%& %#'' &((!&.-)¶'%%( .#( .)+%!&.-)¶'%%( %#( ((*!&.-)¶'%%' I=:C6I>DC6AEDEJA6I>DCD; '%%* &&'!+,* HV\VgZiVa# &... GZY`cdihk^h^i^c\CZlOZVaVcYVgZbV^cand[i]ZgVXZ 7Vg"iV^aZY\dYl^ik^h^i^c\CZlOZVaVcY^hbV^cand[i]ZgVXZ & ' hjbbZg l^ciZg hjbbZg l^ciZg hjbbZg l^ciZg hjbbZg hjbbZg l^ciZg C:LO:6A6C9:HI>B6I: E:G8:CID;C6I>DC6AEDEJA6I>DC +). HV\VgZiVa#&... =ZVi]Zg GdWZgihdc!&..+ &,%%9dlY^c\!'%%* )%%%HV\VgZiVa#&... *.%%% HV\VgZiVa#&... &%'%%% HV\VgZiVa#&... & ' DG HE:8>:H HJ7HE:8>:H EVX^[^X\daYZc eadkZg LgnW^aa )&%%@ZZn! IjgchidcZ ,%%% GZY`cdi 7VcYZYYdiiZgZa '%%%%HV\VgZiVa#&... %#& Cdgi]ZgcCZl OZVaVcYYdiiZgZa E^ZYhi^ai (%%%%HV\VgZiVa#&... %#+ KVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg :VhiZgcWVg"iV^aZY \dYl^i Hdji] >haVcYe^ZY dnhiZgXViX]Zg CdiZh/ &# BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]]ZaY%#.)d[i]ZcVi^d '# LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i]ZaY%#.*d[i]ZcVi^dcVahjb (# CjbWZgh^cWgVX`ZihWZadleZgXZciV\ZhgZegZhZcibZVccjbWZg I67A:(#I=:E:G8:CID;C6I>DC6A:HI>B6I:H;DG:68=H=DG:7>G9H G6BH6G8DCK:CI>DC8G>I:G>6D;&D;

&' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  )#' EDEJA6I>DCIG:C9H6C99>HIG>7JI>DCHD; >C9>K>9J6AHE:8>:H

;dg ZVX] d[ i]Z ZaZkZc cVi^kZ dg cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ b^\gVci heZX^Zh Y^hXjhhZY WZadl! lZ egdk^YZ V h]dgi ^cigdYjXi^dc d[ i]Z^g Y^hig^Wji^dc! WgZZY^c\ gVc\Z! hZVhdcVa bdkZbZci! cjbWZgh! VcY ^[ Veea^XVWaZ cVi^dcVa i]gZVi XaVhh^[^XVi^dc Bdaadn Zi Va# '%%'0 =^iX]bdj\]! '%%'# ;daadl^c\ i]^h! V YZiV^aZY VXXdjci d[ ZVX] 7Vn d[ EaZcin h^iZ ^c]VW^iZY Wn i]Z heZX^Zh VcY ^ih hZVhdcVa Y^hig^Wji^dc eViiZgch dkZg i]Z '% nZVg hijYn eZg^dY ^h \^kZc VcY ^aajhigViZY ^c ;^\jgZh ' id '(# GZ\gZhh^dc VcVanh^h d[ edejaVi^dc igZcYh \gdli]h VcY YZXa^cZh VgZ egZhZciZY ^c IVWaZh ) V VcY W# >cY^k^YjVa heZX^Zh VXXdjcih [daadl i]Z dgYZg d[ i]Z 8]ZX`a^hi d[ i]Z 7^gYh d[ CZl OZVaVcY VcY i]Z Gdhh 9ZeZcYZcXn! 6ciVgXi^XV IjgWdii XdckZcdg &..%#

 )#'#& Hdji]>haVcYe^ZYdnhiZgXViX]Zg

Hdji]>haVcYe^ZYdnhiZgXViX]Zg]ZgZV[iZggZ[ZggZYidVh¸e^ZYdnhiZgXViX]Zg¹! IdgZV =VZbVidejh dhigVaZ\jh [^chX]^ ^h V cVi^kZ heZX^Zh# >i WgZZYh bV^can ZVhi d[ i]Z Hdji]Zgc 6aeh ^c i]Z Hdji] >haVcY! dc WgV^YZY h]^c\aZ g^kZgWZYh VcY dc i]Z h]dgZh d[ bdjciV^c aV`Zh je id '%%% b VWdkZ hZV aZkZa# >i ^h Vahd gZXdgYZY [gdb [aVi eVYYdX`h! Xjai^kViZY [VgbaVcY dg hijWWaZ BVgX]Vci VcY =^\\^ch &..(# >c gZXZci nZVgh V [Zl ]VkZ WgZY ^c =Vl`Z»h 7Vn VcY LV^gVgVeV ^c i]Z Cdgi] >haVcY dc g^kZgWZYh =ZVi]Zg VcY GdWZgihdc! &..+# Bdhi W^gYh b^\gViZ cdgi] VcY heZcY i]Z l^ciZg ^c i]Z Cdgi] >haVcY# BVcV`Vj=VgWdjg!@V^eVgV=VgWdjgVcYi]Z;^gi]d[I]VbZhVgZi]ZbV^c Xdc\gZ\Vi^dch ^c i]Z Cdgi] >haVcY HV\Vg Zi Va# &...# I]Z cjbWZgh d[ i]^h heZX^Zh ]VkZ ^cXgZVhZY gVe^Yan l^i] i]Z XdckZgh^dc d[ ijhhdX` aVcY id eVhijgZ VcY h^cXZ ^i WZXVbZ egdiZXiZY Wn aVl ^c &.)% =ZVi]Zg VcY GdWZgihdc! &..+#

  7Vnd[EaZcinl^YZ E^ZY dnhiZgXViX]Zg cjbWZgh gZXdgYZY dkZg i]Z hijYn eZg^dY Vi i]Z ') h^iZh VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh 'V VcY W VcY 6eeZcY^m (# E^ZY dnhiZgXViX]Zg [VkdjgZYdcan[djg]VgWdjghVcYZhijVg^Zh!ZVX]l^i]hjWhiVci^Va^ciZgi^YVa [aVih#IVjgVc\V=VgWdjghjeedgiZYi]Z]^\]ZhicjbWZgh[daadlZYWnD]^lV =VgWdjg! i]Zc BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] VcY aVhian LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i# 6eVgi [gdb i]ZhZ h^iZh! cd e^ZY dnhiZgXViX]Zgh lZgZegZhZciVii]Zdi]Zg'%h^iZhXdjciZY^cXajY^c\i]ZbdYZgViZanh^oZY LV^diV]^ G^kZg! LV^dZ`V G^kZg VcY LV^VjV G^kZg ZhijVg^Zh ^c i]Z ZVhiZgc 7Vn d[ EaZcin 6eeZcY^m (# HjbbZg cjbWZgh d[ eg^cX^eVaan _jkZc^aZh VcY cdc"WgZZYZgh lZgZ bjX] adlZgi]Vcl^ciZgVhZmeZXiZYWZXVjhZbdhiVYjaihlZgZVlVnViWgZZY^c\ \gdjcYh# I]^h aZVY id Vc VkZgV\Z d[ Veegdm^bViZan ,% W^gYh i]gdj\] i]Z &.-%h! l]^X] egd\gZhh^kZan ^cXgZVhZY id V idiVa d[ -+. W^gYh ^c '%%( i]Z aVg\Zhi hjbbZg Xdjci gZXdgYZY 6eeZcY^m (# I]^h hjWhiVci^Va g^hZ ^c cjbWZgh dkZg i]Z Zci^gZ hjgkZn eZg^dY [dg Wdi] hjbbZg (#' VcY l^ciZg -#' gZ[aZXih ^cXgZVhZY cjbWZgh cVi^dcVaan IVWaZ»h )V VcY W#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &( I]Z dkZg"l^ciZg^c\ edejaVi^dc ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin ]Vh egd\gZhh^kZan ^cXgZVhZY [gdb Veegdm^bViZan *)% W^gYh ^c i]Z b^Y &.-%h id '+'% W^gYh Wn &...# I]^h lVh ]^\]an h^\c^[^XVci! IVWaZ )W# ;dg gZVhdch jc`cdlc cjbWZgh gZYjXZY hjWhiVci^Vaan [gdb ')%- W^gYh ^c l^ciZg '%%% id &*&* ^c l^ciZg '%%& 6eeZcY^m (# I]^h gZYjXi^dc bVn ]VkZ Vg^hZc i]gdj\] V aVg\Z [adX` dc dcZ d[ i]Z ]VgWdjgh dg ZhijVg^Zh WZ^c\ b^hhZY Yjg^c\ Xdjci^c\#I]Zl^ciZgVkZgV\Zd[&('%W^gYheZgnZVgdkZgi]ZhijYneZg^dY VXXdjcih [dg &#&, d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ (# I]Z X]Vc\Z ^c cjbWZg d[ e^ZY dnhiZgXViX]Zg Yjg^c\ hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]0LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i0VcYD]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh (V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci igZcYh ^#Z#/ e)%#%*# >cXgZVhZh lZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci Vi IVjgVc\V =VgWdjg hjbbZg VcY l^ciZg! D]^lV =VgWdjg hjbbZg VcY l^ciZg! BV`Zij :hijVgn$D]^lV G^kZg bdji] hjbbZg VcY l^ciZg VcY LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i hjbbZg VcY l^ciZg#

  IVjgVc\V=VgWdjg I]Z XdbW^cZY hjbbZg Xdjcih [dg Vaa h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY [gdb + &.-- id +(% &..,! VkZgV\^c\ ''% &.-)¶'%%% 6eeZcY^m (# I]Z ]VgWdjg VkZgV\ZY .% ^c i]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶&..(i]Zc^cXgZVhZYhjWhiVci^VaanVihZkZgVad[i]Z h^iZh! VkZgV\^c\ )(- dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%&# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ e^ZY dnhiZgXViX]Zg Vi ZVX] ]VgWdjg h^iZ Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ 'V# I]Z XdbW^cZY l^ciZg Xdjcih [dg Vaa h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY [gdb &&- &.-- id '%-+ &..,! VkZgV\^c\ ..+ &.-)¶'%%& dg %#-. d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ ( l^i] cd bdgZ i]Vc -,* W^gYh gZXdgYZY dkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( 6eeZcY^m (# CjbWZgh gZVX]ZY V bVm^bjb d[ '%-+ &.., Vh cjbWZgh ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan Vi hZkZgVa h^iZh ^c i]Z ]VgWdjg dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%&# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ e^ZY dnhiZgXViX]Zg [dg ZVX] h^iZ ^c i]Z ]VgWdjg Yjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%& ^h h]dlc ^c ;^\jgZ 'W# 6Wdji '' d[ i]Z e^ZY dnhiZgXViX]Zg l^ciZg cjbWZgh VkZgV\Z ''% W^gYh gZbV^c Vi i]Z ]VgWdjg dkZg i]Z hjbbZg#

&) DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  gZVhZ!Wjiidd YhViheZX^[^X & h^iZh[dgVcVanh^h 7Vnd[EaZcinWjiidd[Zl W^gYh[dgVcVanh^h# [ZlW^gYh[dgVcVanh^h# [ZlW^gYhViheZX^[^Xh^iZh [dgVcVanh^h## >cXgZVhZVXgdhhVaah^iZh >cXgZVhZVXgdhhbdhih^iZh [ZlW^gYhViheZX^[^Xh^iZh [dgVcVanh^h# 9ZXgZVhZViB:$@GB >cXgZVhZhVcYYZXgZVhZh# HZZcdiZ h^\c^[^XVci^cCLIVjgVc\V =VgWdjgVcYB:$@GB# cXgZVhZ &&#)!Y[ >cXgZVhZ *#'*!Y[ 9ZXgZVhZ E E G D=>L6=6G7DJG HJBB6GND;IG:C9H .'!&..(!&..)!&..+!&..,!&..-!&...!'%%%VcY'%%(# 2%#%*-! E ^iZl^i]^ci]Vih^iZl]ZgZW^gYcjbWZghVaadlZY# &!&,! 2%#'% 2%#&() 2%#&&( ' Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh cXgZVhZ &#.%!Y[ CdX]Vc\Z E Idd[ZlW^gYh9ZXgZVhZ Idd[ZlW^gYhE EViX]nY^hig^Wji^dc# Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh =>:HIJ6GN$ EJ@:=>C6HE>I   %#%%&! 2%#%%(! 1%#%((! 2%#%()! 2%#%')! E1 E E ! E E ! 2%#(% ' &!&, &!&, &!&,! &!&,! &!&,!  &!&,! Y[  2%#', 2%#') 2%#') 2%#)& 2%#+) 2%#%&*!G ' ' ' ' ' 2%#%-, @6>IJC6G>K:G E G 9ZXgZVhZ ")#*% Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh cXgZVhZ (#&%!Y[ >cXgZVhZ ''#%%!Y[ >cXgZVhZ &#*%!Y[ 9ZXgZVhZ %#+%!Y[ G G G E G 9ZXgZVhZ "&#,*!Y[ BDJI=B:$@GB JBB:G  2%#+% 2%#() 2%#*+ ' ' 2%#*' ' 2%#*) 2%#*) ' 2%#%& ' ' ' 2%#,- ' l^i]^ci]ZIVjgVc\V=VgWdjgh^iZXdjcih#I]^h^cXajYZYnZVgh&. ^iZideZg[dgbVcVanh^hWjiVcVanh^hlVhXVgg^ZYdjidcVhjW"h %#%%&! %#%%&!G 2%#%%&! 2%#%&)!G E E2 2%#%%&!G %#%%(!G 1%#%%&!G E1 E 2%#%%.!G E E E &!&*! ! E2 &!&*! &!&*! &!&*! &!&*! ;gdb&..'dclVgYh &!&* &!-&! &!+! & Hjae]jgEd^ci·9ZXgZVhZ Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^g >cXgZVhZ +#%%!Y[ >cXgZVhZ %#*(!Y[ "&#)+!Y[ Idd[ZlW^gYh C#LIVjgVc\V=VgWdjg·9ZXgZVhZ "&(#+'!Y[ >cXgZVhZ Idd[ZlW^gYh I6JG6C<6=6G7DJG B6@:IJ:HIJ6GN$ (#,)!Y[ CLIVjgVc\V=VgWdjg·9ZXgZVhZ ".+#+%!Y[ 8ZcigVaIVjgVc\V=VgWdjg·>cXgZVhZ '*)#%%!Y[ >cXgZVhZ Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh cXgZVhZ +#+,Y[ CdX]Vc\Z E L>9: >cXgZVhZ (#')Y[ 9ZXgZVhZ " 9ZXgZVhZ "(#*.!Y[ G G G G G >cXgZVhZ %#.&Y[ E1 9ZXgZVhZ E >cXgZVhZ E E GZ\gZhh^dcjcYZgiV`Zc[dgXdjcihi]Vi^cXajYZYBViV`VcV>haVcY Hejg"l^c\ZY eadkZg EVX^[^X\daYZc eadkZg LgnW^aa Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd @:NHE:8>:H 76ND;EA:CIN Hdji] >haVcYe^ZY dnhiZgXViX]Zg 7VcYZY YdiiZgZa & IjgchidcZ KVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg E^ZYhi^ai 9ZXgZVhZ :VhiZgcWVg" iV^aZY\dYl^i Cdgi]Zgc CZlOZVaVcY YdiiZgZa GZY`cdi 9ZXgZVhZ CdiZh/ ^cY^XViZhh^iZhl]ZgZi]ZgZlZgZidd[ZlW^gYhVXgdhhl]daZh I67A:)6#HJBB6GND;G:DC6C6ANH:HE:GHE:8>:HE:GH>I:·H

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &* >cXgZVhZViVaah^iZh EViX]n^cXgZVhZhVcY YZXgZVhZh cXgZVhZ ''#*%Y[ 9ZXgZVhZ E >cXgZVhZ &&#%%Y[ 9ZXgZVhZ E2 E E1 E 9ZXgZVhZ E 9ZXgZVhZ "&.#)+Y[ D=>L6=6G7DJG HJBB6GND;IG:C9H 2%#%%(! E  VhjW"h^iZl^i]^ci]Vih^iZl]ZgZW^gYcjbWZghVaadlZY# W^gYh Cdl^ciZgW^gYh Cdl^ciZgW^gYh &!&,! 2%#)% 2%#'+* 2%#.-' ' 2%#+() 2%#)(& Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh cXgZVhZ )#%Y[ 9ZXgZVhZ E 9ZXgZVhZ E 9ZXgZVhZ E EJ@:=>C6HE>I Idd[ZlW^gYh L6>=>:HIJ6GN$ 1%#%%&! %#%%&! 2%#%('! E ! E  E1 ! 2%#(- ! &!&, '  &!&,! &!&, Y[ &!&,  2%#+) 2%#') 2%#+' 2%#'%+ 2%#,-, 2%#+), 2%#%%*!G ' ' ' >cXgZVhZ '#%%Y[ 9ZXgZVhZ "&(#-- E Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh Idd[ZlW^gYh cXgZVhZ &'#(%Y[ E 9ZXgZVhZ "&#)Y[ G G G CdX]Vc\Z E :HIJ6GN$@6>IJC6 G>K:GBDJI= >CI:G 2%#'+ ' 2%#(% 2%#)( 2%#*% 2%#(, ' ' ' ' 2%#')+ 2%#+% E ' l]daZh^iZideZg[dgbVcVanh^hWjiVcVanh^hlVhXVgg^ZYdjidc %#%&-!G 2%#%('!G %#%%-!G 1%#%&!G 2%#%%(!G E E2 E E E2  1%#%%&!G !   E &!&+! &!&+ &!&+! &!&+! &!&+! &!&+! 2%#)%& 2%#&(' I6JG6C<6=6G7DJG B6@:IJ IVjgVc\V=VgWdjg·9ZXgZVhZ ")#'.'Y[ >cXgZVhZ *%#&Y[ 9ZXgZVhZ E CLIVjgVc\V]VgWdjg·9ZXgZVhZ "'#)%!Y[ 9ZXgZVhZ E CdVcVanh^hYdcZVhBViV`VcV>haVcY lVhcdiXdjciZY Idd[ZlW^gYh >cXgZVhZ CLIVjgVc\V]VgWdjg·9ZXgZVhZ "&%#*-Y[ Hjae]jgEd^ci9ZXgZVhZ "(#++Y[ CLIVjgVc\V=VgWdjg·9ZXgZVhZ ",#'(!Y[ Hjae]jgEd^ci9ZXgZVhZ 6C6ANH:HE:GHE:8>:HE:GH>I:·L %#%%-! 2%#%&&! 2%#%%-! 2%#%*+! E E1 E 1%#%%&! E ! !  E &!-)! &!-) &!-) &!'+&! &!'*-! %#&(% 2%#%- 2%#%* 2%#%& 2%#%- 2%#%- 2%#&%) 2%#)+ ' ' ' ' ' 2%#+*' L>9: >cXgZVhZ -#'Y[ G G G G G >cXgZVhZ %#.Y[ E2 9ZXgZVhZ "&#')Y[ 9ZXgZVhZ "%#+)Y[ Cdl^ciZgW^gYh>cXgZVhZ E Cdl^ciZgW^gYh Cdl^ciZgW^gYh Cdl^ciZgW^gYh Cd 9ZXgZVhZ E 9ZXgZVhZ E 9ZXgZVhZ "%#).Y[ @:NHE:8>:H 76ND;EA:CIN Hdji] >haVcYe^ZY dnhiZgXViX]Zg KVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg E^ZYhi^ai 9ZXgZVhZ LgnW^aa IjgchidcZ EVX^[^X\daYZc eadkZg Hejg"l^c\ZY eadkZg GZY`cdi:VhiZgcWVg" iV^aZY\dYl^i Cdl^ciZgW^gYh Cdl^ciZgW^gYh Cdl^ciZgW^gYh Cdl^ciZg CdiZh/ ^cY^XViZhh^iZhl]ZgZi]ZgZlZgZidd[ZlW^gYhVXgdhh 7VcYZY YdiiZgZa Cdgi]Zgc CZlOZVaVcY YdiiZgZa I67A:)7#HJBB6GND;G:DC

&+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin   BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] HjbbZg XdjcihgVc\ZY[gdb'&...id &(%'%%'! VkZgV\^c\ ''&.-)¶ '%%% &. Xdjcih 6eeZcY^m (# I]ZgZ lZgZ cd W^gYh egZhZci Yjg^c\ Vcn d[ i]Z hjbbZg Xdjcih ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih! ]dlZkZgcjbWZgh^cXgZVhZYh^\c^[^XVciandkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ!gVc\^c\ [gdb ' &... id &(% '%%'! VkZgV\^c\ )+ eZg nZVg &..)¶'%%( . Xdjcih# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ e^ZY dnhiZgXViX]Zg Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ 'V# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb&&.-*id'*%'%%'!VkZgV\^c\+.&.-)¶'%%' &. Xdjcih 6eeZcY^m (# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ e^ZY dnhiZgXViX]Zg Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ 'W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih! W^gYh lZgZ gZXdgYZY ^c dcan ' l^ciZgXdjcih!&W^gY^c&.-)VcY(W^gYh^c&.-- 6eeZcY^m(# DkZgi]Z hZXdcY YZXVYZ! cjbWZgh hjWhiVci^Vaan ^cXgZVhZY gVc\^c\ [gdb &&) &..) id '*% '%%'! VkZgV\^c\ &)) eZg nZVg &..)¶'%%' . Xdjcih# 7ZilZZc &.-) VcY &..( i]ZgZ lZgZ dcan ild gZXdgYh d[ W^gYh Vi i]Z ZhijVgn '% Xdjcih! Wdi] l^ciZg VcY hjbbZg! nZi i]Z VY_VXZci LV^]^ :hijVgn! dcan ' `^adbZigZh VlVn! ]VY W^gYh egZhZci ZkZgn nZVg E#A# eZgh# Xdbb# L]n BV`Zij :hijVgn ^h cdl [gZfjZcian ^c]VW^iZY Wn e^ZY dnhiZgXViX]Zg h^cXZ &..) ^h jcXaZVg# EZg]Veh ^i gZ[aZXih V cVijgVa Wji gVe^Y Wj^aY je ^c cjbWZghd[e^ZYdnhiZgXViX]Zg^ci]ZgZ\^dcdkZgi^bZ#DgeZg]Veh^i]Vh hdbZi]^c\ id Yd l^i] V gZYjXi^dc ^c hVa^c^in aZkZah ^c i]Z ZhijVgn h^cXZ &..)! YjZ id i]Z gZ"Y^kZgh^dc d[ eVgi d[ i]Z @V^ijcV G^kZg [gZh]lViZg [adl WVX` ^cid i]Z ZhijVgn i]gdj\] i]Z cZlan ^chiVaaZY Y^kZgh^dc Xdcigda higjXijgZ Vi ;dgYh 8ji4 I]^h VaadlZY WZilZZc &%¶'% d[ i]Z [gZh]lViZg [adl [gdb i]Z cZVgWn g^kZg id gZ"ZciZg i]Z ZhijVgn# EZg]Veh i]^h egdk^YZY V WZiiZg ]VW^iVi [dg ^cXgZVhZY cjbWZgh d[ h]Zaa[^h] XdX`aZh$e^e^h! Wdi] ^bedgiVci egZn ^iZbh d[ e^ZY dnhiZgXViX]Zg# I]ZYViVh]dlhi]Vie^ZYdnhiZgXViX]ZgcjbWZghhiVgiZYidg^hZ[gdbl^ciZg &..)# L]ViZkZg dXXjggZY XgZViZY Vc Zck^gdcbZci l]ZgZ \ddY cjbWZgh d[ W^gYh cdl gZ\jaVgan jhZ i]Z ZhijVgn# I]^h ^h ^c idiVa XdcigVhi l^i] i]Z kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg l]^X] ]Vh WZZc gZXdgYZY dc bdhi Xdjcih Vi Wdi] ZhijVg^Zh dkZg i]Z l]daZ YjgVi^dc d[ i]Z hijYn 6eeZcY^m )#

  LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i HjbbZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb ' id .% dkZg i]Z eZg^dY &.-)¶'%%( &. Xdjcih VcY VkZgV\ZY &. eZg nZVg# CjbWZgh gVc\ZY [gdb WZilZZc ' VcY ',dkZgi]Z[^ghiYZXVYZ&.-)id&..(VcYVkZgV\ZY&*W^gYhZVX]nZVg! i]Zc ^cXgZVhZY id '( W^gYh dc VkZgV\Z ZVX] nZVg dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..) id '%%( l^i] i]Z gVc\Z WZilZZc ' '%%' VcY .% W^gYh '%%( 6eeZcY^m (# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ e^ZY dnhiZgXViX]Zg Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%' ^h h]dlc ^c ;^\jgZ 'V# L^ciZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb WZilZZc ( VcY &' dkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-) id &..(! i]Zc ^cXgZVhZY id VkZgV\Z ** W^gYh dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..) id '%%( 6eeZcY^m (# =^\]Zhi cjbWZgh gZXdgYZY lVh &*% W^gYh l^ciZg '%%'# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[  e^ZY dnhiZgXViX]Zg Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%' ^h h]dlc ^c ;^\jgZ 'W#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &,   D]^lV=VgWdjg 6i D]^lV =VgWdjg hjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb % &.-. id ')+ '%%'! VkZgV\^c\,.&.-)¶'%%(6eeZcY^m(#CjbWZghgVc\ZY[gdb(&.-*id )&&..'dkZgi]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶&..(&%Xdjcih!VkZgV\^c\&'eZg Xdjci! i]Zc ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih VkZgV\^c\ &)%# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ e^ZY dnhiZgXViX]Zg  Vi i]Z ]VgWdjg Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ 'V# L^ciZg cjbWZgh Vahd ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan dkZg i]Z hijYn eZg^dY Wn ''#* 6eeZcY^m (0 IVWaZ )W# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb -% &.-) id -%% &...! V iZc [daY ^cXgZVhZ Vai]dj\] cjbWZgh Y^Y [ajXijViZ Yjg^c\ i]VieZg^dYVkZgV\^c\'-&&.-)¶'%%'&.Xdjcih6eeZcY^m(#CjbWZgh gVc\ZY [gdb -% &.-) id ('% &..( dkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih! VkZgV\^c\ &+* ZVX] nZVg# CjbWZgh gVc\ZY [gdb ''% '%%' id -%% &... dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' . Xdjcih! VkZgV\^c\ )&% ZVX] nZVg# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ e^ZY dnhiZgXViX]Zg Vi i]Z ]VgWdjg Yjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%' ^h h]dlc ^c ;^\jgZ 'W#

  :VhiZgc7Vnd[EaZcin Cd e^ZY dnhiZgXViX]Zg lZgZ gZXdgYZY Yjg^c\ l^ciZg dg hjbbZg Vi Vcn d[ i]Z c^cZ h^iZh adXViZY ZVhi d[ D]^lV =VgWdjg 6eeZcY^m ( Vai]dj\] dcanLV^diV]^G^kZgZhijVgn!LV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdVVcYLV^VjV G^kZg ZhijVgn lZgZ XdjciZY gZ\jaVgan#

(2a) Summer

120

100

80

60

40

20

0

(2b) Winter

600

500

400

300

200

100

;^\jgZh'VVcYW#6kZgV\Z 0 cjbWZgd[Hdji]>haVcYe^ZY

dnhiZgXViX]Zg[dgZVX]h^iZ Waipu Bay Sulphur Point Panepane Point k^h^iZYZ^\]idgbdgZi^bZh Ohiwa Harbour Island ZmXZei[dgBViV`VcV>haVcY Waiaua River Estuary Rangitaiki River mouth Tarawera River mouth l]^X]lVhcdik^h^iZY# Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary Central Harbour

H^iZhVgZh]dlc^cZVhiid North-west Tauranga Harbour lZhiY^gZXi^dcVXgdhhi]Z Waihi Estuary and Spit Estuary/Kaituna River Mouth

7Vnd[EaZcinGZ\^dc# /Hauone/Pikowai/Herepuru

&- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin (3a) Summer

700 Tauranga Harbour 600 Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

500 Waihi Estuary/Pukehina Spit Ohiwa Harbour 400

300

200

100

0 1983 1988 1993 1998 2003

(3b) Winter

2500

2000

1500

;^\jgZh(VVcYW#8]Vc\Z ^ccjbWZgd[Hdji]>haVcY 1000 e^ZYdnhiZgXViX]ZgYjg^c\ i]ZhjbbZgVVcYl^ciZg WhZVhdc[gdb&.-)id 500 '%%([dgi]Z[djg`Zn ]VW^iVijc^ihA^cZhh]dl hiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci 0 igZcYh^#Z#/e)%#%* 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

 )#'#' KVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg

I]Z kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg! idgZV dg idgZVeVc\d =VZbVidejh jc^Xdadg ^h ZcYZb^X id CZl OZVaVcY# I]Z idiVa edejaVi^dc ^h )%%% ^cY^k^YjVah HV\Vg Zi Va#&...# >i ^h i]Z dcan dnhiZgXViX]Zg ^c i]Z ldgaY l^i] ild Xdadjg [dgbh# I]Z kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg WgZZYh Vadc\ i]Z CZl OZVaVcY XdVhia^cZl]ZgZkZgi]ZgZ^heZWWaZdghVcYnWZVX]Zh!ValVnhcZVgi]Z]^\] lViZg bVg`# BViZ VcY h^iZ [^YZa^in ^h kZgn higdc\# :\\h VgZ jhjVaan aV^Y ^c DXidWZg VcY CdkZbWZg# I]Zn VgZ iZgg^idg^Va Yjg^c\ i]Z WgZZY^c\ hZVhdc# ;aZY\^c\ hjXXZhh ^h kVg^VWaZ! %#* ndjc\ eZg eV^g eZg nZVg ^c egdiZXiZY h^iZh Z#\# BViV`VcV >haVcY Wji adlZg ZahZl]ZgZ# Adl WgZZY^c\ hjXXZhh ]Vh WZZc a^c`ZY id ]jbVc Y^hijgWVcXZ# >cigdYjXZY bVbbVah ]VkZ Vahd XVjhZY bVcn adhhZh i]gdj\] egZYVi^dc d[ X]^X`h VcY Z\\h# =^hidg^XVaXdjcihjcYZgiV`ZcWnDHCObZbWZgh^c?VcjVgn&.,-gZXdgYZY&., W^gYh^ci]ZlZhiZgc7Vnd[EaZcin!WZilZZc7dlZcidlc=ZVYhIVjgVc\V =VgWdjgVcYD]^lVHe^iD]^lV=VgWdjg:Y\Vg!&.,-#67Vnd[EaZcin l^YZXZchjh^cDXidWZg¶CdkZbWZg&.-(gZXdgYZY)*%W^gYhX#&%%eV^gh VcY X# '*% cdc"WgZZYZgh E#A#eZgh#Xdbb## HZkZgVa edejaVi^dch! ZheZX^Vaan ^c i]Z Cdgi] >haVcY! VgZ VeeVgZcian dc i]Z ^cXgZVhZ#I]^hhijYn]dlZkZgh]dlZYi]VidkZgVaacjbWZghhiVnZYXdchiVci

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &. dkZg i]Z nZVgh VcY WZilZZc l^ciZg VcY hjbbZg Xdjcih# I]^h gZ[aZXih i]Z gZaVi^kZanhZYZciVgncVijgZd[i]^hheZX^Zh#KVg^VWaZdnhiZgXViX]ZgWgZZY^c\ VcYl^ciZg^c\Y^hig^Wji^dchVgZh^b^aVgl^i]hdbZadXVabdkZbZciidZhijVg^Zh djih^YZ i]Z WgZZY^c\ hZVhdc! Vh ZhijVg^Zh VgZ ^bedgiVci [ZZY^c\ VgZVh GdWZgihdc VcY =ZVi]Zg &..+# I]^h ^h ZheZX^Vaan i]Z XVhZ [dg WVX]Zadg [adX`h# I]ZhZ WVX]Zadg [adX`h bdkZ id VcY [gdb ZhijVg^Zh Vi Vcn i^bZ Vh i]Zn Yd cdi ]daY WgZZY^c\ iZgg^idg^Zh E#A# eZgh#Xdbb#

  7Vnd[EaZcinl^YZ 7Vnd[EaZcinkVg^VWaZdnhiZgXViX]ZgcjbWZghgZXdgYZYdkZgi]ZhijYneZg^dY Vi i]Z ') h^iZh VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m )# 6kZgV\Z cjbWZg eZg h^iZ dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c ;^\jgZ )V VcY W# KVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zgh lZgZ lZaa gZegZhZciZY VgdjcY i]Z 7Vn d[ EaZcin XdVhia^cZ Yjg^c\ Wdi] l^ciZg VcY hjbbZg l^i] cjbWZgh \ZcZgVaan ^cXgZVh^c\ dkZg i^bZ 6eeZcY^m )# KVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zgh lZgZ bdhi [gZfjZcian gZXdgYZY Vi &- h^iZh ^c i]Z lZhiZgc VcY XZcigVa 7Vn d[ EaZcin 6eeZcY^m )# 6ai]dj\] Xdbbdcan gZXdgYZY ZVhi d[ i]Z LV^VjV G^kZg ZhijVgn cd bdgZ i]Vc + W^gYh lZgZ gZXdgYZY Yjg^c\ V Xdjci Vi Vcn dcZ d[ i]ZhZ ZVhiZgc 7Vn d[ EaZcin h^iZh 6eeZcY^m)#IVjgVc\V=VgWdjgVcYD]^lV=VgWdjghjeedgihi]Z]^\]Zhi cjbWZgh [daadlZY Wn BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] VcY LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i l]ZgZ Wdi] ]VY h^b^aVg cjbWZgh 6eeZcY^m )# HjbbZgcjbWZghVkZgV\ZYVWdji'%,W^gYhi]gdj\]i]Z&.-%hegd\gZhh^kZan ^cXgZVh^c\ id (%, W^gYh ^c i]Z [daadl^c\ YZXVYZ &..)¶'%%( 6eeZcY^m )#7Vnd[EaZcin]daYh.(+&W^gYhd[i]ZcVi^dcVahjbbZgedejaVi^dc IVWaZ (# I]Z gZ\^dcVa ^cXgZVhZ XdjaY WZ V gZ[aZXi^dc d[ ^cXgZVhZh ^c cjbWZghVhh^hiZYWnegdiZXi^dcegd\gVbbZhdeZgVi^c\dcBViV`VcV>haVcY! Vi LV^VjV G^kZg ZhijVgn VcY ZahZl]ZgZ# H^cXZ &..(! egZYVidgh ]VkZ WZZc XdcigdaaZYVcYWgZZY^c\eV^ghbdc^idgZY!i]jh\gZVianVhh^hi^c\gZXgj^ibZci d[ _jkZc^aZh ^cid i]Z VYjai edejaVi^dc! ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin# ;dg ZmVbeaZ! i]gZZ_jkZc^aZkVg^VWaZdnhiZgXViX]ZghWVcYZYViBViV`VcV>haVcY^c?VcjVgn &..- Wn @#D lZgZ gZXdkZgZY ' Va^kZ VcY & YZVY Vi DedjiZgZ 7ZVX]! 8dgdbVcYZa EZc^chjaV ^c CdkZbWZg$9ZXZbWZg '%%&# I]Z l^ciZg edejaVi^dc ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin ]Vh egd\gZhh^kZan ^cXgZVhZY [gdb &%- W^gYh ^c &.-) id V bVm^bjb d[ )-+ W^gYh Wn &... 6eeZcY^m )#7Vnd[EaZcin]daYh,#,(%,W^gYhd[i]ZcVi^dcVal^ciZgedejaVi^dc IVWaZ (# I]ZX]Vc\Z^ccjbWZgd[kVg^VWaZdnhiZgXViX]ZgYjg^c\hjbbZgVcYl^ciZg hZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]0LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i0VcYD]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh *V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci igZcYh ^#Z#/ e)%#%*# >cXgZVhZh lZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci Vi D]^lV=VgWdjghjbbZgVcYl^ciZg!BV`Zij:hijVgnhjbbZgVcYl^ciZg VcY IVjgVc\V =VgWdjg hjbbZg#

  IVjgVc\V=VgWdjg I]Z XdbW^cZY hjbbZg Xdjcih [dg h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg! gVc\ZY [gdb '- &..- id '&- '%%%! VkZgV\^c\-,&,Xdjcih&.-)¶'%%(dg'#&-d[i]ZcVi^dcVaidiVaIVWaZ

'% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin (! 6eeZcY^m )# I]^h VkZgV\Z ^h kZgn h^b^aVg id V IVjgVc\V =VgWdjg VcY BViV`VcV >haVcY Xdjci d[ -) gZXdgYZY ^c ?VcjVgn &.,- :Y\Vg! &.,-# CjbWZgh VkZgV\ZY +. ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..(! &% Xdjcih i]Zc ^cXgZVhZYhjWhiVci^VaanVkZgV\^c\&&%dkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(! , Xdjcih# I]ZVkZgV\ZcjbWZgd[kVg^VWaZdnhiZgXViX]ZghViZVX]]VgWdjgh^iZYjg^c\ i]ZhjbbZg&.-)¶'%%(^hh]dlc^c;^\jgZ)V#I]Z^cXgZVhZ^ccjbWZgh Vi i]Z ]VgWdjg lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg hjbbZg &.-) id '%%( ;^\jgZ *V# I]Z XdbW^cZY l^ciZg Xdjcih [dg h^iZh XdjciZY IVWaZ & WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY [gdb && &.-- id &%- &.-*! VkZgV\^c\+- &.-)¶'%%&&-Xdjcih6eeZcY^m)#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶&..( cdbdgZi]Vc&%-W^gYhlZgZgZXdgYZYViVcndcZXdjciVcYVkZgV\ZY+, W^gYh#DkZgi]ZhZXdcYYZXVYZcjbWZghgZVX]ZYVbVm^bjbd[.('%%% Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY ++ W^gYh Vh cjbWZgh gZbV^cZY XdchiVci dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( - Xdjcih 6eeZcY^m )# I]ZVkZgV\ZcjbWZgd[kVg^VWaZdnhiZgXViX]ZghViZVX]]VgWdjgh^iZYjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ )W# Dc VkZgV\Z i]Z ]VgWdjg ]daYh &#, +- W^gYh d[ i]Z cVi^dcVa kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zgl^ciZgcjbWZghIVWaZ(!Vai]dj\]^ih]^\]Zhil^ciZgXdjci ^c &.-* d[ &%- W^gYh ZaZkViZY i]Z cVi^dcVa eZgXZciV\Z d[ W^gYh dc i]Z ]VgWdjg id '#,# >cXdcigVhiidi]Z\ZcZgVaigZcY!gZaVi^kZVWjcYVcXZVeeZVghidYZXa^cZYdkZg i^bZYjg^c\i]Zl^ciZghZVhdch&.-)¶'%%(ViHjae]jgEd^ci6eeZcY^m)# I]ZBViV`VcV>haVcYkVg^VWaZdnhiZgXViX]ZgedejaVi^dc^cXgZVhZYhjWhiVci^Vaan YjZ id i]Z egZYVidg Xdcigda deZgVi^dch iV`^c\ eaVXZ i]ZgZ dkZg i]Z aVhi YZXVYZl^i]^cXgZVhZYWgZZY^c\hjXXZhh#=dlZkZgi]Z]VgWdjgl^YZ[^\jgZh Yd cdi gZ[aZXi i]^h! eZg]Veh h^bean WZXVjhZ i]Z WVX]Zadg [adX` Vi i]Z ]VgWdjg lVh cdi [djcY dc hdbZ XZchjh YVnh E#A# eZgh#Xdbb#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] HjbbZg XdjcihgVc\ZY[gdb&)&.-)id .%'%%&! VkZgV\^c\ (& &.-)¶ '%%( &. Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )V# I]^h cjbWZg ^h h^b^aVg id i]Z ?VcjVgn &.,- Xdjci d[ )%  W^gYh [gdb i]Z hVbZ h^iZ :Y\Vg! &.,-# CjbWZgh VkZgV\ZY ') ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih i]Zc ^cXgZVhZY! VkZgV\^c\ (. dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih# >cXgZVhZh ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( lZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg &.-) id '%%( IVWaZh *V VcY *W# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb%&..-id.)'%%'!VkZgV\^c\)'&.-)¶'%%( &. Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cd bdgZ i]Vc )' W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY (% W^gYh# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' . Xdjcih cjbWZghgZVX]ZYVbVm^bjbd[.)'%%'ViVcndcZXdjciVcYVkZgV\ZY ** W^gYh Vh cjbWZgh ^cXgZVhZY Vi i]Z ZhijVgn#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ '&   LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i HjbbZgXdjcihgVc\ZY[gdb+&..-id-''%%(!VkZgV\^c\)*&.-)¶'%%( &. Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )V# I]^h VkZgV\Z ^h hjWhiVci^Vaan \gZViZg i]Vci]Z'+W^gYhgZXdgYZYi]ZgZ^c?VcjVgn&.,-:Y\Vg!&.,-#CjbWZgh VkZgV\ZY )( ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih i]Zc ^cXgZVhZY ha^\]ian! VkZgV\^c\ )- dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih# DkZgVaacjbWZghhiVnZYXdchiVcidkZgi]ZnZVghYjg^c\i]ZhjbbZgXdjcih! gZ[aZXi^c\i]ZhZYZciVgncVijgZd[i]^hheZX^Zh#I]^heViiZgclVhgZXd\c^hZY WnGdWZgihdcVcY=ZVi]Zg&..+l]ded^cidjii]VikVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg WgZZY^c\VcYl^ciZg^c\Y^hig^Wji^dcVgZh^b^aVgl^i]hdbZadXVabdkZbZci id ZhijVg^Zh djih^YZ i]Z WgZZY^c\ hZVhdc# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb % &..- id &'* &..'! VkZgV\^c\ ), &.-)¶ '%%'&.Xdjcih6eeZcY^m)!;^\jgZ)W#GZaVi^kZVWjcYVcXZYZXgZVhZY dkZg i^bZ Yjg^c\ i]Z l^ciZg hZVhdch &.-)¶'%%( Vi i]Z ZhijVgn# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cd bdgZ i]Vc &'* W^gYh lZgZ gZXdgYZYViVcndcZXdjciVcYVkZgV\ZY+'W^gYh#DkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ &..)¶'%%' . Xdjcih cjbWZgh gZVX]ZY V bVm^bjb d[ *) '%%& Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY (& W^gYh Vh cjbWZgh YZXgZVhZY hjWhiVci^Vaan Vi i]Z ZhijVgn# >i^ha^`Zani]VidchdbZdXXVh^dchW^gYh[aZlidBV`Zij:hijVgnVh^i]VhWZZc cdiZYi]Vil]ZckVg^VWaZdnhiZgXViX]ZgcjbWZghVgZadlViLV^]^:hijVgn i]ZnXVcd[iZcWZXdggZhedcY^c\an]^\]VicZVgWnBV`Zij:hijVgnE#A#eZgh# Xdbb#! ]dlZkZg i]Vi YdZh cdi [jaan ZmeaV^c i]Z \ZcZgVa YZXa^cZ#

  DiVgVbVgV`Vj$E^`dlV^$=VjdcZ$=ZgZejgj 6i DiVgVbVgV`Vj! E^`dlV^! =VjdcZ VcY =ZgZejgj! kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg lZgZ egZhZci ^c Wdi] i]Z hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ( W^gYh '%%% id &* W^gYh &.., l^i] Vc VkZgV\Z - W^gYh &) Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )V# L^ciZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb ' W^gYh &.-*! &..( id &) W^gYh &.., l^i] Vc VkZgV\Z d[ + W^gYh &, Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )W# CjbWZgh lZgZ kZgn h^b^aVg Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg dkZg Wdi] YZXVYZh l]^X] lVh hjgeg^h^c\ \^kZc i]Vi ]jbVc Y^hijgWVcXZh Wn [^h]Zgh VcY [djg l]ZZaYg^kZ)L9kZ]^XaZhVadc\i]^hXdVhia^cZ]VkZ^cXgZVhZYhjWhiVci^Vaan dkZg i]Z aVhi YZXVYZ#

  BViViVAV\ddc$IVgVlZgVG^kZgbdji] HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb & &..& id + &..(! &..)! &..,! VkZgV\^c\ ( &.-*¶'%%( &* Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )V# CjbWZgh VkZgV\ZY ' ^ci]Z[^ghiYZXVYZ&.-*¶&..(-XdjcihVcY(dkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ &..)¶'%%( , Xdjcih# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ' - Xdjcih id + &.--! VkZgV\^c\ ( &.-*¶ '%%& &, Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-*¶ &..( . Xdjcih cd bdgZ i]Vc + W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY ( W^gYh# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%& - Xdjcih cjbWZgh gZVX]ZY V bVm^bjb d[ ) &..*! &..- Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY ' W^gYh#

'' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin   GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc 6i GVc\^iV^`^ G^kZg bdji]$I]dgcidc AV\ddc i]Z hjbbZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb ' &.-*! &.-. id &) &..+! VkZgV\^c\ ) &.-*¶'%%( &* Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )V# CjbWZgh VkZgV\ZY ( ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-*¶ &..( - Xdjcih i]Zc VkZgV\ZY + dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( , Xdjcih# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb'&..&id)(&..)!VkZgV\^c\&)&.-+¶'%%' &, Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-+¶&..( - Xdjcih cd bdgZ i]Vc '( W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY,W^gYh#DkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%'.XdjcihcjbWZgh gZVX]ZY V bVm^bjb d[ )( &..) Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY '% W^gYh Vh l^ciZg cjbWZgh ^cXgZVhZY l^i] edhi"WgZZY^c\ [adX`^c\# L^ciZg cjbWZgh]VkZ^cXgZVhZYdkZgi^bZ#I]^h^hedhh^WanYjZidadXVagZh^YZcih jcYZgiV`^c\ cZhi egdiZXi^dc Vadc\ i]Z XdVhia^cZ dkZg i]Z aVhi YZXVYZ4

  D]^lV=VgWdjg HjbbZg XdjcihdkZgi]ZhijYneZg^dYgVc\ZY[gdb&+&.-)!&.-*id +& &.-,! VkZgV\^c\ +* &.-)¶'%%( &. Xdjcih ;^\jgZ )V dg &#+ d[ i]Z cVi^dcVa idiVa IVWaZ (! 6eeZcY^m )# CjbWZgh VkZgV\ZY (, ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih i]Zc ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan! VkZgV\^c\ &&' dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih# I]Z VkZgV\Z Xdjci dkZg i]Z [^ghi YZXVYZ ^h ^YZci^XVa (, W^gYh id i]Vi gZXdgYZY ^c ?VcjVgn &.,- dc i]Z ]VgWdjg :Y\Vg! &.,-# L^ciZgXdjcihdkZgi]ZhijYneZg^dYgVc\ZY[gdb&&&.-)id',*&...! VkZgV\^c\&&&dg'#-d[i]ZcVi^dcVaedejaVi^dc&.-)¶'%%'&.Xdjcih IVWaZ (! 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cd bdgZ i]Vc &(+ W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY*,W^gYh#DkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%'.XdjcihcjbWZgh gZVX]ZY V bVm^bjb d[ ',* &... Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY &,& W^gYh Vh cjbWZgh ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan Vi i]Z ZhijVgn# DkZgVaacjbWZgh^cXgZVhZYhjWhiVci^VaanViD]^lV=VgWdjgdkZgi]ZnZVgh! Wdi]l^ciZgVcYhjbbZgXdjcih;^\jgZh*VVcYW#I]^higZcY^hhiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci VcY lVh \gZViZg i]Vc i]Z cVi^dcVa igZcY d[ V YdjWa^c\ d[ i]Z edejaVi^dch^cXZi]Z&.,%h=ZVi]ZgVcYGdWZgihdc!&..+#AdXVaegdiZXi^dc egd\gVbbZhdci]Z^haVcYhVcYhe^ih^ci]Z]VgWdjgVcYVicZVgWnLV^VjV G^kZg ZhijVgn bVn ]VkZ Vhh^hiZY i]^h ^cXgZVhZ4 =ZVi]Zg VcY GdWZgihdc &..+ cdiZ i]Vi kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg WgZZY^c\ VcYl^ciZg^c\Y^hig^Wji^dc^hh^b^aVgl^i]hdbZadXVabdkZbZciidZhijVg^Zh djih^YZ i]Z WgZZY^c\ hZVhdc# Bdhi W^gYh gZbV^c Vi i]Z hVbZ iZgg^idgn i]gdj\]dji i]Z nZVg Vai]dj\] hdbZ adXVa b^\gVi^dc ]Vh WZZc dWhZgkZY# I]Z VWdkZ gZhjaih hjeedgi i]^h XdcXajh^dc# Edhi"WgZZY^c\ [adX`h ZhiVWa^h] dc i]Z ]VgWdjg VcY ^i VeeZVgh i]Vi adXVa WgZZY^c\ eV^gh VgZ _d^cZY Wn WVX]Zadg W^gYh hjW"VYjaih [gdb i]Z hjggdjcY^c\ XdVhiVa VgZV VcY i]Vi i]ZhZ W^gYh bVn bV`Z je V hjWhiVci^Va cjbWZg d[ i]Z idiVa#

  :VhiZgc7Vnd[EaZcin KVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zgh lZgZ gZXdgYZY Yjg^c\ l^ciZg dg hjbbZg Vi Vaa d[ i]Z c^cZ h^iZh adXViZY ZVhi d[ D]^lV =VgWdjg 6eeZcY^m ) Vai]dj\]

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ '( dcan LV^diV]^ G^kZg ZhijVgn! LV^dZ`V G^kZg ZhijVgn$@j`jbdV VcY LV^VjV G^kZg ZhijVgn lZgZ XdjciZY dc V gZ\jaVg WVh^h# I]ZhZ h^iZh VgZ Y^hXjhhZY WZadl#

  LV^diV]^G^kZgZhijVgn HjbbZg Xdjcih dkZg i]Z hijYn eZg^dY gVc\ZY [gdb % &.-+! '%%' id &) '%%&! VkZgV\^c\ , &.-)¶'%%( &- Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )V# CjbWZgh VkZgV\ZY +#+ ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( . Xdjcih VcY VkZgV\ZY ,#) dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih# L^ciZg Xdjcih dkZg i]Z hijYn eZg^dY gVc\ZY [gdb % &.-+! '%%' id &) &..)! VkZgV\^c\ +#* &.-*¶'%%' &, Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-*¶&..( . Xdjcih cd bdgZ i]Vc &( W^gYh lZgZgZXdgYZYViVcndcZXdjciVcYVkZgV\ZY+#&W^gYh#DkZgi]ZhZXdcY YZXVYZ&..)¶'%%'-XdjcihcjbWZghgZVX]ZYVbVm^bjbd[&)&..) Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY , W^gYh# CjbWZgh gZbV^cZY kZgn hiVi^X Yjg^c\ Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg Vi i]Z ZhijVgndkZgi]ZhijYneZg^dY#I]ZhZVgZegdWVWangZh^YZciWgZZY^c\eV^gh i]Vi ]VkZ hiVnZY dc i]Z^g iZgg^idg^Zh l]^aZ i]Z^g ndjc\ ]VkZ _d^cZY i]Z cZVgWn edhi"WgZZY^c\ [adX` dc D]^lV =VgWdjg#

(4a) Summer

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

(4b) Winter

120

100

80

60

40

20

;^\jgZh)VVcYW#6kZgV\Z 0 cjbWZgd[kVg^VWaZ

dnhiZgXViX]Zg[dgZVX]h^iZ Waipu Bay Sulphur Point Panepane Point k^h^iZYZ^\]idgbdgZi^bZh Ohiwa Harbour ZmXZei[dgBViV`VcV>haVcY Waiaua River Estuary Rangitaiki River mouth Tarawera River mouth l]^X]lVhcdik^h^iZY# Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary Central Tauranga Harbour

H^iZhVgZh]dlc^cZVhiid North-west Tauranga Harbour lZhiY^gZXi^dcVXgdhhi]Z Waihi Estuary and Pukehina Spit Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

7Vnd[EaZcinGZ\^dc# Otamarakau/Hauone/Pikowai/Herepuru

') DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin   LV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdV^cXajY^c\DiVgVG^kZg HjbbZg XdjcihdkZgi]ZhijYneZg^dYgVc\ZY[gdb%&.-*id &&&.-.! VkZgV\^c\ +#*&.-*¶'%%(&,Xdjcih6eeZcY^m)!;^\jgZ)V#CjbWZgh VkZgV\ZY*#+^ci]Z[^ghiYZXVYZ&.-*¶&..(.XdjcihVcYVkZgV\ZY,#* dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( - Xdjcih# L^ciZg Xdjcih dkZg i]Z hijYn eZg^dY gVc\ZY [gdb % * dXXVh^dch id &% &..,! VkZgV\^c\ )#( &.-*¶'%%' &, Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-*¶&..( . Xdjcih cd bdgZ i]Vc &% W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY ( W^gYh# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ&..)¶'%%'-XdjcihcjbWZghgZVX]ZYVbVm^bjbd[&%&.., Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY *#, W^gYh# CjbWZgh gZbV^cZY kZgn hiVWaZ Yjg^c\ Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg Vi i]Z ZhijVgn dkZg i]Z hijYn eZg^dY#

(5a) Summer

250 Tauranga Harbour

Maketu Estuary/Kaituna River Mouth 200 Waihi Estuary/Pukehina Spit Ohiwa Harbour 150

100

50

1 2:94 1988 1993 1998 2003

(5b) Winter

300

250

200

150 ;^\jgZh*VVcYW#8]Vc\Z ^ccjbWZgd[kVg^VWaZ dnhiZgXViX]ZgYjg^c\i]Z 100 hjbbZgVVcYl^ciZg

WhZVhdc[gdb&.-)id 50 '%%([dgi]Z[djg`Zn ]VW^iVijc^ihA^cZhh]dl hiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci 0 igZcYh^#Z#/e)%#%* 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

  LV^VjVG^kZgZhijVgn^cXajY^c\DeVeZ7ZVX] HjbbZgXdjcihdkZgi]ZhijYneZg^dYgVc\ZY[gdb%'%%'id&.'%%&! VkZgV\^c\+#*&.-+¶'%%(&,Xdjcih6eeZcY^m)!;^\jgZ)V# CjbWZgh VkZgV\ZY &% ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-+¶&..( - Xdjcih VcY &% dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ '* L^ciZg Xdjcih dkZg i]Z hijYn eZg^dY gVc\ZY [gdb % '%%&! '%%' id (( &..-! VkZgV\^c\ . &.-*¶'%%' &, Xdjcih 6eeZcY^m )! ;^\jgZ )W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-*¶&..( . Xdjcih cd bdgZ i]Vc && W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY - W^gYh# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ&..)¶'%%'-Xdjcih cjbWZghgZVX]ZYVbVm^bjb d[((&..- Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY &% W^gYh# CjbWZgh gZbV^cZY hiVi^X Vi i]Z ZhijVgn dkZg i]Z hijYn eZg^dY [dg Wdi] hjbbZgh VcY l^ciZgh ZmXZei [dg l^ciZg &..- l]Zc cjbWZgh ^cXgZVhZY id (( W^gYh WZ[dgZ Ygdee^c\ WVX` id . i]Z [daadl^c\ l^ciZg#

  H^iZhZVhid[LV^VjVG^kZgZhijVgn 7ZilZZc&VcY+kVg^VWaZdnhiZgXViX]ZghlZgZgZXdgYZYViVcnd[i]Zh^iZh ZVhi d[ LV^VjV G^kZg ZhijVgn l]ZgZ Xdjcih idd` eaVXZ Yjg^c\ l^ciZg dg hjbbZg 6eeZcY^m )# I]Z adl cjbWZgh VgZ a^`Zan id WZ V gZ[aZXi^dc d[ i]Z[ZlXdjcihi]Viidd`eaVXZVii]ZhZh^iZhYjg^c\i]ZhijYneZg^dYVcY i]Z [VXi i]Vi [Zl d[ i]ZhZ h^iZh ^h XVeVWaZ d[ hjeedgi^c\ bVcn kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zgh VcnlVn#

 )#'#( E^ZYhi^ai

6jhigVaVh^Vce^ZYhi^ai!EdV`V=^bVcidejh]^bVcidejhaZjXdXZe]Vajh^h dcZ d[ [^kZ hjW"heZX^Zh d[ e^ZY dg WaVX`"l^c\ZY$l]^iZ ]ZVYZY hi^ai# I]Z hjW"heZX^Zh VgZ Xdhbdeda^iVc ZmiZcY^c\ [gdb i]Z E]^a^ee^cZh! >cYdcZh^V! VcY i]Z 7^hbVg` 6gX]^eZaV\d id 6jhigVa^V VcY CZl OZVaVcY =ZVi]Zg VcY GdWZgihdc! &..+# >i ^h i]dj\]i i]Zn Xdadc^hZY CZl OZVaVcY ^c i]Z ZVgan &-%%h# E^ZY hi^aih VgZ l^YZan Y^hig^WjiZY VcY WgZZY i]gdj\]dji bdhi d[ CZl OZVaVcY VcY hdbZ d[ i]Z djian^c\ ^haVcYh hjX] Vh i]Z 8]Vi]Vb»h# I]ZnjhjVaanWgZZYcZVglViZg!Wdi]XdVhiVaVcY^caVcY!^caddhZXdadc^Zh# >caVcYWgZZY^c\W^gYhbdkZidi]ZXdVhiiddkZgl^ciZgl^i]i]Zcdgi]Zgc ]VgWdjgh ]daY^c\ i]Z aVg\Zhi cjbWZgh l]^aZ XdVhiVa WgZZY^c\ W^gYh VgZ jhjVaanhZYZciVgnHV\VgZiVa#&...#I]ZCZlOZVaVcYedejaVi^dccjbWZgh VWdji (%!%%% W^gYh =ZVi]Zg VcY GdWZgihdc! &..+#

  7Vnd[EaZcinl^YZ E^ZY hi^ai cjbWZgh gZXdgYZY dkZg i]Z hijYn eZg^dY Vi i]Z ') h^iZh ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m * l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg eZg h^iZ dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( h]dlc ^c ;^\jgZh +V VcYW# E^ZYhi^ailZgZlZaagZegZhZciZYVgdjcYi]Z7Vnd[EaZcinXdVhia^cZYjg^c\ Wdi] l^ciZgh VcY hjbbZg»h! ]dlZkZg cjbWZgh VXgdhh i]Z 7Vn d[ EaZcin YZXgZVhZY dkZg i]Z eZg^dY d[ i]Z hijYn! ZheZX^Vaan i]Z l^ciZgh# HjbbZg edejaVi^dch egd\gZhh^kZan ^cXgZVhZY [gdb &'* W^gYh ^c &.-+ id V bVm^bjb d[ ).) W^gYh Wn &..% 6eeZcY^m * i]Zc YZXa^cZY id aZhh i]Vc ]Va[ i]Vi cjbWZg Wn i]Z aViZ &..%h# 6ccjVaan i]ZgZ VeeZVgZY id WZ V XdcigVXi^dc ^c i]Z^g Y^hig^Wji^dc V[iZg hjbbZg Vh W^gYh Xdc\gZ\ViZ ^c [adX`h Vi [ZlZg h^iZh Yjg^c\ i]Z l^ciZg# HjbbZg cjbWZgh VkZgV\ZY VWdji '&* W^gYh eZg nZVg dkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( VcY &)) W^gYh dkZg i]Z[daadl^c\YZXVYZ&..)¶'%%(#I]ZhjbbZgVkZgV\Z&.-)¶'%%(lVh &-& W^gYh dg %#+ d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ (#

'+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin L^ciZgcjbWZghYZXa^cZY[gdb&+,,&.-*id)&*'%%'#L^ciZgcjbWZgh VkZgV\ZYVWdji&%).W^gYheZgnZVgi]gdj\]i]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶&..( VcY+,*W^gYh^ci]Z[daadl^c\YZXVYZ&..)¶'%%(6eeZcY^m*#I]Zl^ciZg VkZgV\Z &.-)¶'%%& lVh -,& W^gYh dg '#. d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ (# I]Z X]Vc\Z ^c cjbWZg d[ e^ZY hi^ai Yjg^c\ hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh ,V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci igZcYh ^#Z#/ e)%#%* # I]Z X]Vc\Z ^c cjbWZg d[ e^ZY hi^ai Yjg^c\ hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh ,V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci igZcYh ^#Z#/ e)%#%*# 9ZXgZVhZh lZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci Vi BV`Zij :hijVgn hjbbZg VcY l^ciZg#

  IVjgVc\V=VgWdjg I]Z XdbW^cZY hjbbZg Xdjcih [dg h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY [gdb ) &.-- id )- &..,! VkZgV\^c\&-&.-)¶'%%( &-Xdjcih 6eeZcY^m*# I]ZVkZgV\ZcjbWZg d[ hi^aih Vi ZVX] ]VgWdjg h^iZ Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ +V# CjbWZgh VkZgV\ZY &( ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% XdjcihVcY'(dkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(-Xdjcih6eeZcY^m *# Cd ^cXgZVhZ lVh h^\c^[^XVci Vi Vcn d[ i]Z IVjgVc\V =VgWdjg h^iZh# HjbbZg e^ZY hi^ai Xdjcih lZgZ kZgn adl l]Zc XdbeVgZY id i]Z l^ciZg Xdjcih [dg i]Z ]VgWdjg VcY i]^h ^h egdWVWan V gZ[aZXi^dc d[ adXVa W^gYh VlVn [gdb i]Z ]VgWdjg Vi ^caVcY WgZZY^c\ h^iZh# I]Z XdbW^cZY l^ciZg Xdjcih [dg Vaa h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh&id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\Z [gdb &)& &..' id -+' &.-,! VkZgV\^c\ )+% W^gYh dg &#*( d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc &.-)¶'%%& &- XdjcihIVWaZ(!6eeZcY^m*!#I]ZVkZgV\ZcjbWZgd[hi^aihViZVX]]VgWdjg h^iZ Yjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ +W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cd bdgZ i]Vc -+' W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY ),% W^gYh 6eeZcY^m *# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ&..)¶'%%&-XdjcihcjbWZghYZXa^cZYgZVX]^c\VbVm^bjbd[ +&% '%%% Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY (-' W^gYh 6eeZcY^m *#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] HjbbZgXdjcih[dge^ZYhi^aigVc\ZY[gdb)&...id'%%&..%!VkZgV\^c\ ,- &.-)¶'%%( &. Xdjcih ;^\jgZ +V! 6eeZcY^m *# CjbWZgh VkZgV\ZY &%' dkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih i]Zc ]VakZY VkZgV\^c\ *& dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m *# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb &'&..%id),,&.-)!VkZgV\^c\&).&.-)¶ '%%'&.Xdjcih;^\jgZ+WVcY6eeZcY^m*#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶ &..(&%XdjcihcdbdgZi]Vc),,W^gYhlZgZgZXdgYZYViVcndcZXdjci VcY VkZgV\ZY &.' W^gYh# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' . Xdjcih cjbWZghgZVX]ZYVbVm^bjbd[&.&&..)ViVcndcZXdjciVcYVkZgV\ZY &%' W^gYh Vh l^ciZg cjbWZgh YZXa^cZY Vi i]Z ZhijVgn 6eeZcY^m *#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ', I]ZYZXgZVhZ^cgZaVi^kZVWjcYVcXZdkZgi^bZ&.-)¶'%%(lVhhiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVciYjg^c\hjbbZgE2%#%()VcYl^ciZgE2%#%%*;^\jgZh,V VcYW!IVWaZh)VVcYWViBV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]#I]Zl^ciZg YZXa^cZ hiVgiZY VgdjcY &.--# Eg^dg id i]Vi i^bZ bdhi d[ i]Z hi^aih Vi i]Z ZhijVgn ^c]VW^iZY V hbVaa X- ]V! ^hdaViZY! h]Vaadl WgVX`^h] aV\ddc! Vi i]Z cdgi]"lZhiZgcZcY#I]Zadlan^c\lZi[^ZaYh!VY_VXZciidi]^hlZiaVcY!lZgZ Vahd^bedgiVcicZhi^c\h^iZh[dghi^aih#=dlZkZgi]Z:Y\ZXjbWZZVgi]fjV`Z ^c &.-+ YVbV\ZY V hide WVc` VcY XjakZgi hnhiZb hZgk^X^c\ i]Z lZiaVcY VcY hdbZi^bZ aViZg Vc VY_d^c^c\ aVcYdlcZg WgZVX]ZY i]Z hide WVc` dc i]ZZhijVgnh^YZ!Vaadl^c\i]ZhZVid[adlY^gZXianWVX`^cidi]ZVgZV#I]^h hed^aZY i]Z aV\ddc [dg hi^aih VcY di]Zg lVY^c\ W^gYh# I]Z bdY^[^XVi^dch ]VY V bV_dg ^beVXi dc h]dgZW^gY jhV\Z Vi i]Z ZhijVgn Vh i]Z aV\ddc lVh i]Z bV^c [ZZY^c\ h^iZ [dg hi^aih VcY jcXdbbdc h]dgZW^gYh# Hi^ai cjbWZgh hjWhZfjZcian YZXa^cZY Vi i]Z ZhijVgn VcY W^gYh i]Vi gZbV^c \d ZahZl]ZgZ id [ZZY VcY gddhi! [VX^c\ ^cXgZVhZY Y^hijgWVcXZh Vi i]Z [Zl gddhihVcYcZhi^c\h^iZhVgdjcYi]ZZhijVgn#I]^h^beVXi]Vhejh]ZYhi^aih VlVn [gdb i]Z ZhijVgn VcY gZYjXZY i]Z^g cjbWZgh VXXdgY^c\an#

  LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i 6iLV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^ie^ZYhi^aihlZgZegZhZci^cWdi]i]ZhjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch l^i] hjbbZg cjbWZgh gVc\^c\ [gdb ' W^gY &.., id &%% W^gYh &..% l^i] Vc VkZgV\Z d[ '% W^gYh &. Xdjcih ;^\jgZ +V! 6eeZcY^m *# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ' W^gYh &.-+! '%%% id )&' W^gYh &.-. l^i] Vc VkZgV\Z d[ &'% W^gYh &. Xdjcih ;^\jgZ +W! 6eeZcY^m *# DkZg i]Z l^ciZg d[ i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( i]Z VkZgV\Z cjbWZg egZhZci lVh &)) W^gYh &% Xdjcih Wji i]^h gZYjXZY id .) W^gYh dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m *# I]Z YZXgZVhZ ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( [dg l^ciZg hZVhdch lVh cdi hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVcian IVWaZ (W VcY i]ZgZ lZgZ idd [Zl W^gYh id YZiZgb^cZ i]^h [dg hjbbZg IVWaZ (V#

  DiVgVbVgV`Vj$E^`dlV^$=VjdcZ$=ZgZejgj 6i DiVgVbVgV`Vj! E^`dlV^! =VjdcZ VcY =ZgZejgj e^ZY hi^aih lZgZ egZhZci ^c Wdi] i]Z hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ' W^gYh &...! '%%% id &) W^gYh &..+ l^i] Vc VkZgV\Z d[ * W^gYh &) Xdjcih ;^\jgZ +V! 6eeZcY^m *# L^ciZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb ' W^gYh ( Xdjcih id '% W^gYh &.-. l^i] Vc VkZgV\Z d[ ) W^gYh &, Xdjcih ;^\jgZ +W! 6eeZcY^m *# CjbWZghlZgZkZgnh^b^aVgWdi]hjbbZgVcYl^ciZgdkZgWdi]YZXVYZh#I]^h ^h hjgeg^h^c\ \^kZc i]Vi ]jbVc Y^hijgWVcXZh Wn [^h]Zgh VcY )L9 kZ]^XaZh Vadc\ i]^h XdVhia^cZ ]VkZ ^cXgZVhZY Xdch^YZgVWan dkZg i]Z aVhi YZXVYZ#

  BViViVAV\ddc$IVgVlZgVG^kZgbdji] 6ai]dj\] i]Z Xdjcih Yd cdi Y^[[ZgZci^ViZ WZilZZc BViViV AV\ddc VcY IVgVlZgV G^kZg bdji] bdhi hi^aih lZgZ gZXdgYZY Vi i]Z aV\ddc# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb - &.--! &.-. id )- &..%! VkZgV\^c\ &. &.-*¶ '%%( &* Xdjcih ;^\jgZ +V! 6eeZcY^m *# CjbWZgh VkZgV\ZY &. ^c i]Z

'- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin [^ghi YZXVYZ &.-*¶&..( - Xdjcih i]Zc VkZgV\^c\ &- dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( , Xdjcih# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb'&.--id'*%&.-.!VkZgV\^c\*.&.-*¶'%%& &, Xdjcih ;^\jgZ +W! 6eeZcY^m *# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-*¶&..( . Xdjcih cd bdgZ i]Vc '*% W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY -+ W^gYh 6eeZcY^m *# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%& - Xdjcih cjbWZgh gZVX]ZY V bVm^bjb d[ *- &..) Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY '- W^gYh Vh l^ciZg cjbWZgh YZXa^cZY Vi i]Z h^iZ 6eeZcY^m *# >i»h jcXaZVg l]n i]ZgZ lVh V YZXa^cZ ^c cjbWZgh [dg i]Z l^ciZg Xdjcih d[ i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%&# Dc hdbZ dXXVh^dch i]ZgZ lZgZ \ddY cjbWZgh egZhZci Vh [adX`h VcYdc di]Zg dXXVh^dch i]ZgZ lZgZ dcan V [Zl W^gYh egZhZci# L]n i]^h dXXjggZY ^hjcXaZVgWji^i^hedhh^WaZi]Vii]ZYZXgZVhZgZ[aZXih ]jbVcY^hijgWVcXZh dXXjgg^c\ Vi i]Z i^bZ d[ Xdjcih! Vh i]Z g^kZg bdji] VcY aV\ddc bVg\^ch VgZ edejaVg gZXgZVi^dcVa VgZVh# Dc i]Z di]Zg ]VcY! i]ZhZ YZXa^cZh XdjaY WZXVjhZYWngV^c[VaaeViiZgch!Vhl]Zci]ZgZlVhh^\c^[^XVcigV^c[VaaXadhZ id XZchjh i^bZ! dWhZgkVi^dch h]dl i]Vi bVcn hi^aih VgZ VlVn [ZZY^c\ dc lZi eVhijgZ dc i]Z hjggdjcY^c\ adl an^c\ [Vgb aVcY dg Vi i]Z cZVgWn 6lV^i^ lZiaVcY gZhZgkZ# L^i] i]Z &,¶&- BVn '%%* XViVhigde]^X [addY^c\ VcY ^c[^aa^c\ d[ i]Z lZhiZgc aV\ddc Vi BViViV AV\ddc! ^i»h a^`Zan i]Vi e^ZY hi^ai cjbWZgh l^aa YZXa^cZ [jgi]Zg ^c i]Z [jijgZ#

  GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc 6i GVc\^iV^`^ G^kZg bdji]$I]dgcidc AV\ddc i]ZgZ lZgZ dcan + hjbbZg Xdjcih l]Zc hi^ai lZgZ egZhZci# I]Z hjbbZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb & &.-. id (. &..&! VkZgV\^c\ ) &.-*¶'%%( &* Xdjcih ;^\jgZ +V! 6eeZcY^m *# CjbWZgh VkZgV\ZY + ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-*¶&..( - Xdjcihi]ZcVkZgV\^c\ ' dkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(,Xdjcih 6eeZcY^m*# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb'&..*id&(%&.-+!VkZgV\^c\(.&.-+¶'%%' &, Xdjcih ;^\jgZ +W! 6eeZcY^m *# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-+¶&..( - Xdjcih cd bdgZ i]Vc &(% W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY )' W^gYh 6eeZcY^m *# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' . XdjcihcjbWZghgZVX]ZYVbVm^bjb d[&'*&..+ViVcndcZXdjci VcY VkZgV\ZY () W^gYh Vh l^ciZg cjbWZgh YZXa^cZY Vi i]Z h^iZ 6eeZcY^m*#

  D]^lV=VgWdjg HjbbZgXdjcihgVc\ZY[gdb)&.--id,.&..%!VkZgV\^c\&,&.-)¶'%%( &- Xdjcih ;^\jgZ +V! 6eeZcY^m *# CjbWZgh VkZgV\ZY '+ ^c i]Z [^ghi YZXVYZ&.-)¶&..(&%Xdjcihi]ZcVkZgV\^c\+dkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ &..)¶'%%( - Xdjcih d[ l]^X] dcan ' gZXdgYZY W^gYh 6eeZcY^m*# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb &- &.-. id '*% &.-*! VkZgV\^c\ ,) &.-)¶'%%' &. Xdjcih ;^\jgZ +W! 6eeZcY^m *# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cd bdgZ i]Vc '*% W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY .) W^gYh 6eeZcY^m *# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' . Xdjcih cjbWZgh gZVX]ZY V bVm^bjb d[ &'% '%%' Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY *& W^gYh Vh l^ciZg cjbWZgh YZXa^cZY Vi i]Z ]VgWdjg 6eeZcY^m *#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ '. CdhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVciigZcYh^cgZaVi^kZVWjcYVcXZlZgZ[djcY[dghi^aih [dg i]^h h^iZ Vai]dj\] cjbWZgh lZgZ bjX] ]^\]Zg [dg i]Z l^ciZg Xdjcih i]Vc hjbbZg Xdjcih dkZg i]Z hijYn eZg^dY Vh WgZZY^c\ W^gYh gZijgcZY id i]Z ]VgWdjg id [adX`# >i»h jcXaZVg ]dlZkZg l]n Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg Xdjcih YZXa^cZY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%(#

(6a) Summer

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

(6b) Winter

400

350

300

250

200

150

100

50

;^\jgZh+VVcYW#6kZgV\Z 0 cjbWZgd[e^ZYhi^ai[dg ZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]idg Waipu Bay Sulphur Point

bdgZi^bZhZmXZei[dg Panepane Point Ohiwa Harbour Matakana Island BViV`VcV>haVcYl]^X]lVh Waiaua River Estuary Rangitaiki River mouth Tarawera River mouth cdik^h^iZY#H^iZhVgZh]dlc Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary Central Tauranga Harbour

^cZVhiidlZhiY^gZXi^dc North-west Tauranga Harbour VXgdhhi]Z7Vnd[EaZcin Waihi Estuary and Pukehina Spit Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

GZ\^dc# Otamarakau/Hauone/Pikowai/Herepuru

  :VhiZgc7Vnd[EaZcinh^iZh

  LV^diV]^G^kZgZhijVgn 6iLV^diV]^G^kZgZhijVgn hjbbZgXdjcihgVc\ZYWZilZZc &'%%&id(% W^gYh&.-+dkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(6eeZcY^m*#I]ZVkZgV\Z cjbWZg d[ hi^aih Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ +V# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ hi^aih dc i]Z ZhijVgnlVh&'.Xdjcih&.-)¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶ '%%( i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ZhijVgn lVh * . Xdjcih &..)¶'%%(! V ha^\]i YZXgZVhZ ^c cjbWZgh dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m*# L^ciZgXdjcihgVc\ZYWZilZZc ')XdjcihVcY(%W^gYh&..-dkZgi]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m *# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\ hi^aih dc i]Z ZhijVgn lVh - . Xdjcih &.-*¶&..( VcY dkZg

(% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' - Xdjcih i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ZhijVgn lVh &% 6eeZcY^m *# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ hi^aih Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ +W#

(7a) Summer

600

Tauranga Harbour 500 Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

400 Waihi Estuary/Pukehina Spit Ohiwa Harbour 300

200

100

1 1983 1988 1993 1998 2003

(7b) Winter

1000

900

800

700

600

500

;^\jgZh,VVcYW#8]Vc\Z 400 ^ccjbWZgd[e^ZYhi^ai 300 Yjg^c\i]ZhjbbZgVVcY l^ciZgWhZVhdc[gdb 200 &.-)id'%%([dgi]Z[djg 100 `Zn]VW^iVijc^ihA^cZh h]dlhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci 0 igZcYh^#Z#/e)%#%* 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

  LV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdV HjbbZg Xdjcih gVc\ZY WZilZZc ( &... id )' W^gYh &..) dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m *# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ hi^aih Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ +V# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ hi^aih dc i]Z ZhijVgn lVh + . Xdjcih &.-*¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(i]ZVkZgV\ZcjbWZg dc i]Z ZhijVgn lVh && - Xdjcih &..)¶'%%(! Vc ^cXgZVhZ ^c cjbWZgh dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m *# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY WZilZZc ( &... VcY +* W^gYh &..& dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m *# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ hi^aih Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\i]Zl^ciZg&.-)¶'%%(^hh]dlc^c;^\jgZ+W#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\ W^gYh dc i]Z ZhijVgn lVh &* .Xdjcih &.-*¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' - Xdjcih i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ZhijVgn lVh * 6eeZcY^m *#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ (&   LV^VjVG^kZgZhijVgn 6i LV^VjV G^kZg ZhijVgn hjbbZg Xdjcih gVc\ZY WZilZZc & &.-+ id '* W^gYh &.-- dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-*¶'%%( &, Xdjcih 6eeZcY^m *# I]ZVkZgV\ZcjbWZgd[hi^aihVii]ZZhijVgnYjg^c\i]ZhjbbZg&.-)¶ '%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ +V# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ hi^aih dc i]Z ZhijVgn lVh &' - Xdjcih &.-+¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ZhijVgn lVh- . Xdjcih 6eeZcY^m *# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY WZilZZc ' &... VcY (* W^gYh &..- dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m *# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ hi^aih Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\i]Zl^ciZg&.-)¶'%%(^hh]dlc^c;^\jgZ+W#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\ hi^aih dc i]Z ZhijVgn lVh &) .Xdjcih &.-*¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' - Xdjcih i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ZhijVgn lVh && 6eeZcY^m *#

  Di]Zg:VhiZgc7Vnd[EaZcinh^iZh GZaVi^kZan [Zl W^gYh lZgZ gZXdgYZY ZVhi d[ LV^VjV G^kZg ZhijVgn dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m * Vai]dj\] kZgn [Zl Xdjcih idd` eaVXZ# Bdij G^kZg bdji] ]VY , gZXdgYh! h^m Yjg^c\ hjbbZgh! gVc\^c\ [gdb ' id + W^gYh! VcY dcZ ^c l^ciZg ( W^gYh# L]Vc\VeVgVdV 7Vn ]VY ) ^c hjbbZg '¶* W^gYh VcY ( ^c l^ciZg *¶&' W^gYh gZXdgYh# =^X`h 7Vn ]VY dcZ hjbbZg gZXdgY &.-- VcY IZ 6gVgdV ]VY ild hjbbZg gZXdgYh# I]Z aVX` d[ hi^aih gZXdgYZY ZVhi d[ i]Z LV^VjV G^kZg ZhijVgn ^h V gZ[aZXi^dc d[ i]Za^b^iZYcjbWZgd[Xdjcihi]Viidd`eaVXZ!ZheZX^VaandkZgi]ZaVhiYZXVYZ &..)¶'%%(!VcYi]ZhbVaaVgZVhd[]VW^iVi\ZcZgVaanhj^iVWaZ[dgi]^hheZX^Zh#

 )#'#) Cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa

I]ZgZVgZildhjWheZX^Zhd[i]ZCZlOZVaVcYYdiiZgZa!VcZcYZb^Xh]dgZW^gY heZX^Zh 9dlY^c\! &..)# I]Zn VgZ i]Z cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa CCO9!ijijg^l]Vij8]VgVYg^jhdWhXjgjhVfj^adc^jhi]VigZh^YZh^ci]Z Cdgi]>haVcYWji^hkZgngVgZanhZZchdji]d[cdgi]ZgcIVgVcV`^VcY=Vl`Z»h 7VnVcYi]Zhdji]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa8]VgVYg^jhdWhXjgjhdWhXjgjh i]Vi ^h [djcY ^c i]Z Hdji] >haVcY VcY WgZZYh dcan dc HiZlVgi >haVcY# I]Z cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa ^h gZh^YZci i]gdj\]dji i]Z 7Vn d[ EaZcin!l]ZgZ^iWgZZYhdchVcYhe^ih!h]ZaaWVc`h!WZVX]Zh!YjcZhVcYcZVg higZVb bdji]h VcY dXXVh^dcVaan ^c eVYYdX`h Vadc\ h^YZ XdVhiVa lZiaVcYh Z#\BV`Zij:hijVgn#6[iZgWgZZY^c\bdhiW^gYhhiVnXadhZidi]Z^gWgZZY^c\ \gdjcYh dg ^c ;ZWgjVgn l^aa b^\gViZ V h]dgi Y^hiVcXZ id [adX`^c\ h^iZh Vi V cZVgWn ZhijVgn VcY dkZg l^ciZg i]ZgZ =ZVi]Zg VcY GdWZgihdc! &..+# Cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa]VhVcVXjiZani]gZViZcZYhiVijhd[¸cVi^dcVaan kjacZgVWaZ¹ =^iX]bdj\]! '%%'# 6 YgV[i CZl OZVaVcY 9diiZgZa GZXdkZgn EaVc9dlY^c\VcY9Vk^Zh!'%%)\j^YZh^ihbVcV\ZbZcil^i]i]Zhjeedgi d[ i]Z CZl OZVaVcY 9diiZgZa GZXdkZgn

(' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin   7Vnd[EaZcinl^YZ =^hidg^XVaan! ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin! cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa lZgZ [djcY[gdb6i]ZcgZZid=VlV^G^kZgbdji]!ZVhid[IdgZgZl^i]VcZhi^bViZ b^c^bjb edejaVi^dc d[ *, W^gYh [gdb i]Z Cdgi] >haVcY idiVa d[ &!&&) W^gYh:Y\Vg!&.+.#CjbWZghXdcigVXiZY^ci]Z&.,%hVcY^cgZXZcii^bZh [ZlW^gYh]VkZWZZc[djcYZVhid[LV^VjVG^kZgZhijVgnE#A!eZgh#Xdbb# Ild eV^gh lZgZ gZXdgYZY WgZZY^c\ dc i]Z Gjg^bV >haVcYh WZilZZc &.+, VcY &.+- :Y\Vg! &.+. VcY YdiiZgZa lZgZ egZhZci ^c &.** :Y\Vg! &.+. VcY^c&.+.dcBdjid]dgVL]VaZ>haVcYB^`Z>bWZg!eZgh#Xdbb#BdgZ gZXZcian! ^c i]Z &.-%h VcY &..%h! & id ( eV^gh WgZZY dc Bdjid]dgV bdhi nZVgh @#D#! eZgh#dWh# 6cDHCOXZchjhd[cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa^ci]ZlZhiZgc7Vnd[ EaZcin 7dlZcidlc =ZVYh id D]^lV He^i ^c ?VcjVgn &.,- gZXdgYZY+. W^gYh:Y\Vg!&.,-#>cDXidWZg$CdkZbWZg&.-(7g^Vc8]jYaZ^\]VcYE#A hjgkZnZYi]Zl]daZd[i]Z7Vnd[EaZcingZ\^dcLV^]^7ZVX]idIZ6gVgdV# I]Z^ghjgkZn!XdkZg^c\i]ZhVbZVgZVVhi]^hhijYn!gZXdgYZY&)&W^gYhX*, eV^gh! &) cdc"WgZZYZgh hjW"VYjaih VcY &( X]^X`h E#A#! eZgh Xdbb## 7n i]Z b^Y &..%h W^gYh hiVgiZY id hegZVY WVX` ^cid i]ZhZ VgZVh Vh VXi^kZ bVcV\ZbZci Wn 9D8! GdnVa ;dgZhi VcY 7^gY EgdiZXi^dc HdX^Zin G;7EH VcY di]Zgh hiVgiZY Vi BViV`VcV >haVcY! BV`Zij He^i! D]deZ He^i! D]^lV He^i VcY LV^VjV G^kZg ZhijVgn# I]Z egd\Zcn [gdb i]ZhZ bVcV\ZY h^iZh Y^heZghZY l^YZan! cdgi] id i]Z 8dgdbVcYZa EZc^chjaV! ZVhi id i]Z :Vhi 8dVhi! VcY Ydlc id BV]^V EZc^chjaV# BViV`VcV >haVcY ^h gZXd\c^hZY Vh ]daY^c\ i]Z aVg\Zhi cjbWZg d[ WgZZY^c\ eV^gh ^c i]Z Xdjcign# IVjgVc\V =VgWdjg! BV`Zij :hijVgn VcY D]^lV =VgWdjg VgZ i]Z `Zn edhi WgZZY^c\ [adX`^c\ h^iZ [dg i]Z heZX^Zh ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin# I]Z cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa cjbWZgh gZXdgYZY dkZg i]Z hijYn eZg^dY^ci]Z7Vnd[EaZcinGZ\^dcVii]Z')h^iZhVgZh]dlc^c6eeZcY^m +# I]Z VkZgV\Z cjbWZg Vi ZVX] h^iZ Yjg^c\ hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶ '%%( VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh -V VcY W# Cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa lZgZ lZaa gZegZhZciZY VgdjcY i]Z 7Vn d[ EaZcin XdVhia^cZ Yjg^c\ Wdi] l^ciZgh VcY hjbbZgh ;^\jgZh -V VcY W# I]Z hjbbZg cjbWZgh ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan dkZg i]Z hijYn eZg^dY# >c i]Z l^ciZg cjbWZgh YgdeeZY ^c i]Z hZXdcY YZXVYZ &..'¶'%%'# I]Z hjbbZg edejaVi^dc ^c i]Z 7Vnd[ EaZcin egd\gZhh^kZan ^cXgZVhZY [gdb )& W^gYh ^c &.-) id V bVm^bjb d[ &() W^gYh Wn '%%( 6eeZcY^m +# I]^h lVh hjWhiVci^Vaan aZhh i]Vc i]Z &-% W^gYh gZXdgYZY ^c i]Z hijYn VgZV Yjg^c\ i]Z cVi^dcVa YdiiZgZa XZchjh ^c DXidWZg '%%) 9dlY^c\! '%%* ]dlZkZg hdbZ h^iZh ^c i]Z ZVhiZgc 7Vn d[ EaZcin lZgZ cdi k^h^iZY kZgn d[iZc Yjg^c\ i]^h hijYn# HjbbZg cjbWZgh VkZgV\ZY VWdji .% W^gYh eZg nZVg i]gdj\] i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( VcY ^cXgZVhZY id VkZgV\Z &&' W^gYh ^c i]Z [daadl^c\ YZXVYZ &..)¶'%%( 6eeZcY^m +# I]Z hjbbZg VkZgV\Z &.-)¶'%%(d[ &%& W^gYh lVh *#. d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ (# L^ciZg cjbWZgh ^cXgZVhZY [gdb .. &.-) id &** &.-. i]Zc [dg hdbZ gZVhdcYZXa^cZYid&%&W^gYh^c'%%'6eeZcY^m+#L^ciZgcjbWZghVkZgV\ZY VWdji&')W^gYheZgnZVgi]gdj\]i]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶&..(VcY,,W^gYh ^c i]Z [daadl^c\ YZXVYZ &..)¶'%%( 6eeZcY^m +# I]Z l^ciZg VkZgV\Z &.-)¶'%%( d[ &%' W^gYh lVh + d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ (#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ (( I]ZYZXgZVhZ^cl^ciZgcjbWZghdkZgi]ZhjgkZneZg^dYXdjaYWZVgZ[aZXi^dc d[ cVijgVa [ajXijVi^dch ^c cjbWZgh gZ\^dcVaan Vh W^gYh b^\gViZ id V [Zl edhi"WgZZY^c\ [adX`^c\ h^iZh dg dji d[ i]Z gZ\^dc! Vai]dj\] ^i bVn ]VkZ WZZcVahd^c[ajZcXZYWni]Zadhhd[i]Z^bedgiVci[adX`^c\h^iZViHjae]jg Ed^ci ^c IVjgVc\V =VgWdjg# I]^h YZXgZVhZ ^c cjbWZgh ^h ^c XdbeaZiZ XdcigVhi id i]Z '%%) XZchjh gZhjaih [dg 7Vn d[ EaZcin 8dchZgkVcXn i]Vi h]dlZY Vc ^cXgZVhZ Vh V gZhjai d[ i]Z YdiiZgZa egdiZXi^dc egd\gVbbZ deZgVi^c\ dc BViV`VcV >haVcY# EZg]Veh i]^h gZYjXi^dc Vahd gZ[aZXih hjW VYjaih b^\gVi^c\ VlVn [gdb 7Vn d[ EaZcin WgZZY^c\ VgZVh id 8dgdbVcYZa EZc^chjaV Yjg^c\ i]Z aVhi YZXVYZ! l]ZgZ cjbZgdjh WVcYZY W^gYh ]VkZ WZZc gZXdgYZY Vi eaVXZh hjX] Vh DedjiZgZ# H^cXZCdkZbWZg&..'!l]ZcegZYVidghlZgZXdcigdaaZYVcYWgZZY^c\eV^gh gV^hZYbdgZndjc\dcBViV`VcV>haVcY;^\jgZ.V!VYY^i^dcVaYdiiZgZa]VkZ WZZc gZXgj^iZY ^cid i]Z gZ\^dcVa edejaVi^dc L^aa^h Vi Va# '%%(! BjggVn! '%%(!EVabZg!'%%)#I]Z?VcjVgn&.,-DHCOXZchjhgZXdgYZY+.YdiiZgZah :Y\Vg!&.,-[gdbi]Z7Vnd[EaZcin8dchZgkVcXnLV^]^7ZVX]idD]^lV He^iXdbeVgZYidi]ZbdgZgZXZciCdkZbWZg&..+XdjciYViVXdkZg^c\i]Z hVbZ VgZV l]^X] gZXdgYZY V idiVa d[ .+ W^gYh# I]^h h]dlh V '- ^cXgZVhZ ^c cjbWZgh dkZg ild YZXVYZh# I]Z &..+ Xdjci XdbeVgZh [VkdjgVWan l^i] i]Z &&% W^gYh XdjciZY dkZg i]Z hVbZ VgZV Yjg^c\ i]Z bdgZ ^ciZch^kZ cVi^dcVa XZchjh XVgg^ZY dji Vi i]Z hVbZ i^bZ =ZVe]n! '%%)# I]Z 7Vn d[ EaZcin l^YZ XZchjh jcYZgiV`Zc ^c CdkZbWZg '%%) Yjea^XViZY i]Z7Vnd[EaZcinhZXidgd[i]ZegZk^djh&..+cVi^dcVaXZchjh#I]ZXZchjh gZXdgYZY&-%W^gYh!&)*WZilZZcLV^]^7ZVX]VcYD]^lVHe^iVc^cXgZVhZ d[('[gdbi]ZegZk^djhXZchjh-nZVghZVga^ZgVcYV[jgi]Zg(*WZilZZc LV^diV]^ G^kZg ZhijVgn VcY 8VeZ GjcVlVn cZVg :Vhi 8VeZ# I]Z 7Vn d[ EaZcin gZhjaih [gdb i]^h XZchjh ^cY^XViZ i]Vi dkZgVaa i]ZgZ ]Vh WZZc V (' ^cXgZVhZ ^c cjbWZg 9dlY^c\! '%%*! aVg\Zan YjZ id \gZViZg cjbWZgh dc BViV`VcV >haVcY! Vi BV`Zij :hijVgn! Ej`Z]^cV He^i! VcY Vi IdiVgV HigZZi dc kVXVci ^cYjhig^Va aVcY cZVg Edgi IVjgVc\V# I]ZgZ ]Vh WZZc V ha^\]i gZYjXi^dc ^c cjbWZgh Vi V [Zl bV^caVcY h^iZh! egdWVWan Vh V gZhjai d[ egZYVidg egZhhjgZh Vi jcbVcV\ZY WgZZY^c\ h^iZh! l]^aZ Vi D]^lV =VgWdjg VcY ^c i]Z ZVhiZgc 7Vn d[ EaZcin cjbWZgh ]VkZ gZbV^cZY VWdji i]Z hVbZ ?d]c =ZVe]n! eZgh# Xdbb## Cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZalZgZbdhi[gZfjZciangZXdgYZYVii]ZaVg\Zg ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zh ^c i]Z lZhiZgc 7Vn d[ EaZcin ;^\jgZh -V VcY W# IVjgVc\V=VgWdjgVcYD]^lV=VgWdjghjeedgii]Z]^\]ZhicjbWZgh[daadlZY WnBV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]VcYi]ZcLV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cV He^i 6eeZcY^m +# I]Z X]Vc\Z ^c cjbWZg d[ cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa Yjg^c\ hjbbZg VcYl^ciZghZVhdch[gdb&.-)id'%%([dgi]Z[djg`Zn]VW^iVihIVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh .V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci igZcYh ^#Z/ e)%#%*# 6i IVjgVc\V =VgWdjg ^cXgZVhZhlZgZhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci[dghjbbZgl]ZclZVcVanhZYdcan i]dhZXdjcih&..'!&..(!&..)!&..+!&..,!&..-!&...!'%%%VcY'%%( l]^X] ^cXajYZY BViV`VcV >haVcY ;^\jgZ .V! IVWaZ )V# 6i BV`Zij :hijVgn YZXgZVhZhlZgZhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci^cWdi]hjbbZgVcYl^ciZg;^\jgZh .V VcY W0 IVWaZh )V VcY W#

() DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin   IVjgVc\V=VgWdjg I]ZbV_dg^ind[YdiiZgZaVii]Z]VgWdjgdkZgi]ZhjbbZgWgZZYdcBViV`VcV >haVcY ;^\jgZ - V! hd ^i»h a^`Zan i]Vi bdhi d[ i]ZhZ W^gYh ldjaY ]VkZ WZZc b^hhZY Yjg^c\ i]Z il^XZ nZVgan ]VgWdjg Xdjcih# I]^h ^h WZXVjhZ WgZZY^c\ eV^gh gZbV^c XadhZ id cZhih dc i]Z dXZVc WZVX] VcY i]ZgZ lZgZ XdchigV^cih dc ^haVcY VXXZhh VcY bVcedlZg a^b^iVi^dch# C^cZ hjbbZg Xdjcih d[ YdiiZgZa [gdb BViV`VcV >haVcY! &..'! &..(! &..)! &..+! &..,! &..-! &...! '%%% VcY '%%( L^aah! &..,! BjggVn! '%%(! EVabZg! '%%) lZgZ i]ZgZ[dgZ ^cXajYZY id egdk^YZ V bdgZ VXXjgViZ VXXdjci d[ YdiiZgZa cjbWZgh Vi i]Z ]VgWdjg ;^\jgZ .V# =dlZkZg lZ a^b^iZY VcVanh^h [dg i]^h heZX^Zh id IVjgVc\V =VgWdjg ^ihZa[# I]Z XdbW^cZY hjbbZg Xdjcih [dg h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg ^cXajY^c\ BViV`VcV >haVcY! gVc\ZY [gdb - &.-) id -( '%%%! '%%(! VkZgV\^c\ )* &.-)¶'%%( '% Xdjcih dg '#+ d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc 6eeZcY^m +! IVWaZ (# I]Z VkZgV\Z cjbWZgd[YdiiZgZaViZVX]]VgWdjgh^iZYjg^c\i]ZhjbbZg&.-)¶'%%(^h h]dlc^c;^\jgZ-V# CjbWZghVkZgV\ZY'+^ci]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶&..( &% Xdjcih VcY +) dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( &% Xdjcih 6eeZcY^m +# I]Z^cXgZVhZdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ^haVg\ZanVgZ[aZXi^dcd[i]ZegdYjXi^k^in d[ i]Z BViV`VcV >haVcY edejaVi^dc Vh WgZZY^c\ eV^gh ^cXgZVhZY [gdb &* eV^gh L^aah! &..( id )( eV^gh EVabZg! '%%) l^i] [aZY\a^c\ hjXXZhh ^cXgZVh^c\ hjWhiVci^Vaan dkZg i]dhZ nZVgh# 7n hjbbZg &..+ YdiiZgZa ]VY aVg\Zan hideeZY gddhi^c\ Vi Hjae]jg Ed^ci edgi gZXaVbVi^dc E#A#! eZgh# Xdbb## I]^h ^h hjeedgiZY Wn i]Z YViV 6eeZcY^m +# =dlZkZg )¶+ eV^gh ]VkZ bVcV\ZY id WgZZY i]ZgZ bdhi nZVgh! Vai]dj\] i]ZgZ ^h kZgn a^iiaZ ]VW^iVi aZ[i ?d]c =ZVe]n! eZgh#Xdbb# I]Z XdbW^cZY l^ciZg Xdjcih [dg h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg ^cXajY^c\ BViV`VcV >haVcY gVc\ZY [gdb ( &..- id )- &.-.! VkZgV\^c\ ') &.-)¶'%%' &- Xdjcih 6eeZcY^m +# I]ZVkZgV\ZcjbWZgd[YdiiZgZaViZVX]]VgWdjgh^iZ Yjg^c\i]Zl^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ -W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cd bdgZ i]Vc )- W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY (% W^gYh 6eeZcY^m +# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%& - Xdjcih cjbWZgh YZXgZVhZY gZVX]^c\ V bVm^bjb d[ (( &.., Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY &+ W^gYh 6eeZcY^m +# I]Z l^ciZg Xdjcih [dg i]Z ) nZVgh [gdb &..- id '%%& lZgZ kZgn adl (¶. W^gYh! aZhh i]Vc ]Va[ i]Z jhjVa Xdjcih! VcY egdWVWan gZ[aZXiZY hdbZ Xdjci Y^[[^Xjai^Zh gVi]Zg i]Vc gZYjXZY cjbWZgh egZhZci dc i]Z ]VgWdjg ^c i]dhZ nZVgh hd [dg i]^h gZVhdc VcY i]Z [VXi i]Vi BViV`VcV >haVcY W^gYh lZgZ cZkZg XdjciZY! i]Z l^ciZg igZcY lVh cdi VcVanhZY IVWaZ )W# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa [gdb Vaa h^iZh l^i]^c i]Z ]VgWdjg Yjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%( lVh ') W^gYh dg &#) d[ i]Z cVi^dcVa idiVa IVWaZ (! 6eeZcY^m +# 9ZXgZVhZh dkZg i^bZ &.-)¶'%%( dXXjggZY [dg Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdchViEVcZeVcZEd^cigddhiVcY[dgWdi]hjbbZgVcYl^ciZghZVhdch Vi Hjae]jg Ed^ci gddhi# I]Z YZXa^cZ ^c cjbWZgh [dg Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( Vi i]ZhZ ild h^iZh ]Vh

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ (* WZZcXVjhZYWnXdVhiVaZgdh^dcVcY]jbVcY^hijgWVcXZhViEVcZeVcZEd^ci VcYbV_dgedgiYZkZadebZciViHjae]jgEd^ci#I]ZhZ^beVXih]VkZ[dgXZY W^gYh VlVn [gdb i]ZhZ `Zn gddhi h^iZh id di]Zg gddhi^c\ VcY cZhi^c\ h^iZh VgdjcY i]Z ]VgWdjg VcY dc BViV`VcV >haVcY#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] HjbbZgXdjcihgVc\ZY[gdb*&..)!&...id'%&.-+!&.-,!&.-.!'%%&! VkZgV\^c\ &( &.-)¶'%%( &. Xdjcih ;^\jgZ -V! 6eeZcY^m +# CjbWZgh VkZgV\ZY&,^ci]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶&..(&%Xdjcihi]Zc]VakZY!VkZgV\^c\ . dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m +# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb * '%%& id (% &.-+! VkZgV\^c\ &+ dg %#.) d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ (! cdiZh & &.-)¶'%%' &. Xdjcih ;^\jgZ-W!6eeZcY^m+#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶&..(&%Xdjcihcd bdgZi]Vc(%W^gYhlZgZgZXdgYZYViVcndcZXdjciVcYVkZgV\ZY'(W^gYh 6eeZcY^m +# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' . Xdjcih cjbWZgh gZVX]ZY V bVm^bjb d[ &+ '%%' Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY , W^gYh Vh l^ciZg cjbWZgh YZXa^cZY Vi i]Z ZhijVgn 6eeZcY^m+# 9ZXgZVhZh ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%' lZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg Wdi] hjbbZg E 2 %#%%( VcY l^ciZg E 2 %#%%& ;^\jgZh .V VcY W! IVWaZh )V VcY W# I]Z YZXa^cZ hiVgiZY ^c VWdji &..( l]Zc i]Z ZmedhZYZcYd[BV`ZijHe^i!i]ZbV^ccZhi^c\VcYgddhi^c\h^iZ[dgcVi^kZ h]dgZW^gYh ^cXajY^c\ YdiiZgZa ZgdYZY ^cid i]Z hZV# L^i] i]Z adhh d[ i]^h deZc hVcY he^i VgZV VcY ^cXgZVhZY ]jbVc Y^hijgWVcXZh ^c i]Z ZhijVgn! h]dgZW^gYh lZgZ [dgXZY id h]^[i ZahZl]ZgZ id di]Zg WgZZY^c\ h^iZh WZndcY i]ZZhijVgnl]ZgZi]ZnlZgZaZhha^`ZanidWZYZiZXiZY#I]Zhe^i]Vhcdl hiVW^a^hZYVcYi]ZcjbWZghd[cZhi^c\YdiiZgZa»h]VkZV\V^c^cXgZVhZYi]ZgZ ^cgZXZcinZVgh#=dlZkZg!gZXZciXdjcihVgZa^`Zanid]VkZjcYZgXdjciZY WgZZY^c\ W^gYh dXXjen^c\ i]Z he^i WZXVjhZ d[ ^ih ^cVXXZhh^W^a^in#

  LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i 6i LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i W^gYh lZgZ egZhZci ^c Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch l^i] hjbbZg cjbWZgh gVc\^c\ [gdb & W^gY ( Xdjcih id - W^gYh &.-* l^i] Vc VkZgV\Z d[ ' W^gYh &. Xdjcih ;^\jgZ -V! 6eeZcY^m +# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ' W^gYh &.-+! &.-.! &..(! &..) id '% W^gYh &..* l^i] Vc VkZgV\Z d[ - W^gYh &. Xdjcih ;^\jgZ -W! 6eeZcY^m +# DkZg i]Z l^ciZg d[ i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( i]Z VkZgV\Z cjbWZg egZhZci lVh . W^gYh &% Xdjcih Wji i]^h gZYjXZY id , W^gYh dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih# 9ZXgZVhZh^cgZaVi^kZVWjcYVcXZdkZgi^bZ&.-)¶'%%([dgWdi]i]ZhjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch lZgZ cdi hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVcian e2%#&&( hjbbZg! e2%#.-' l^ciZg IVWaZh )V VcY W# I]Z YViV gZ[aZXih i]Z [VXi i]Vi YdiiZgZa cjbWZgh \ZcZgVaan YZXa^cZ dkZg i]Z hjbbZg hZVhdch l]Zc dcan V [Zl WgZZY^c\ eV^gh VgZ egZhZci# DkZg i]Z l^ciZg Xdjcih d[ i]Z aVhi YZXVYZ YdiiZgZa cjbWZgh dc hdbZ Xdjcih YgdeeZYViLV^]^:hijVgnVcY^cXgZVhZYVicZVgWnBV`Zij:hijVgnVcYk^hV kZghV# 6YY^i^dcVa dWhZgkVi^dch jcYZgiV`Zc Vi BV`Zij :hijVgn VcY LV^]^ :hijVgn dkZg i]Z hijYn eZg^dY h]dl i]Vi i]ZgZ ^h V [gZfjZci bdkZbZci

(+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin d[h]dgZW^gYhYdiiZgZah!\dYl^ih!`cdih!dnhiZgXViX]Zgh!ZiX#WZilZZci]Z ild ZhijVg^Zh dc V gZ\jaVg WVh^h E#A VcY I^b 7VgcVgY! eZgh# Xdbb## Dc i]Vi WVh^h VadcZ! i]ZhZ ild ZhijVg^Zh! ^c iZgbh d[ h]dgZW^gY jhV\Z! h]djaY WZ Xdch^YZgZY Vh dcZ Zci^in ^#Z# ZXdhnhiZb#

  DiVgVbVgV`Vj$E^`dlV^$=VjdcZ$=ZgZejgj 6i DiVgVbVgV`Vj! E^`dlV^! =VjdcZ VcY =ZgZejgj W^gYh lZgZ egZhZci ^c Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ( &...! '%%% id &, W^gYh &..,! l^i] Vc VkZgV\Z d[ . &( Xdjcih ;^\jgZ -V! 6eeZcY^m +# L^ciZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb & W^gY ( Xdjcih id - W^gYh &... l^i] Vc VkZgV\Z d[ ' W^gYh &, Xdjcih ;^\jgZ -W! 6eeZcY^m +# I]Z YViV h]dlh i]Vi YdiiZgZa cjbWZgh ^cXgZVhZY dkZg i]Z hjbbZg eZg^dY l]Zc WgZZY^c\ eV^gh lZgZ egZhZci VcY YZXa^cZY dkZg i]Z l^ciZg l]Zc W^gYh bdkZY VlVn id _d^c edhi"WgZZY^c\ [adX`h# DWhZgkVi^dch hj\\Zhi i]Vi hdbZWgZZY^c\W^gYhVadc\i]ZXdVhiWZilZZcDiVbVgV`Vjid=ZgZejgj_d^c i]Z Vjijbc edhi"WgZZY^c\ [adX` Vi BV`Zij :hijVgn E#A! eZgh#Xdbb# CjbWZgh lZgZ h^b^aVg ^c Wdi] YZXVYZh YZhe^iZ i]Z [VXi i]Vi ]jbVc Y^hijgWVcXZhWn[^h]ZghVcY)L9kZ]^XaZhVadc\i]^hXdVhia^cZ]VkZ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan dkZg i]Z aVhi YZXVYZ#

  BViViVAV\ddc$IVgVlZgVG^kZgbdji] 6i IVgVlZgV G^kZg bdji]$BViViV AV\ddc dcan V [Zl W^gYh lZgZ egZhZci ^c Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch ;^\jgZh -V VcY W l^i] V bVm^bjb d[)W^gYhhjbbZg&.-*6eeZcY^m+#CjbWZghYZXa^cZY^ci]ZhZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( 6eeZcY^m +# I]Z YZXa^cZ ^h a^`Zan id ]VkZ WZZc XVjhZY Wn ^cXgZVhZY ]jbVc Y^hijgWVcXZh dXXjgg^c\ Vi i]Z g^kZg bdji] l]^X] ^h V edejaVg [^h]^c\ hedi#

  GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc 6iGVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddcdcanV[ZlW^gYhlZgZegZhZci ^cWdi]i]ZhjbbZgVcYl^ciZghZVhdch;^\jgZh-VVcYWl^i]VbVm^bjb d[ + W^gYh l^ciZg &..% 6eeZcY^m +# I]Z YdiiZgZah dXXjgg^c\ i]ZgZ VgZ a^`Zanid]VkZXdbZ[gdbBdjid]dgVL]VaZ>haVcYdgi]ZGjg^bV>haVcYh! l]ZgZ '¶( eV^gh VccjVaan WgZZY! Vh i]ZgZ ]Vh cZkZg WZZc V WgZZY^c\ eV^g dg V cZhi [djcY Vadc\ i]^h higZiX] d[ XdVhia^cZ E# A! eZgh# Xdbb#

  D]^lV=VgWdjg HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb - &..- id (' '%%&! VkZgV\^c\ &, W^gYh &.-)¶'%%( &. Xdjcih dg & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc ;^\jgZ -V! 6eeZcY^m +! IVWaZ (# CjbWZgh VkZgV\ZY &, ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶ &..(&%Xdjcihi]Zc&+dkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(.Xdjcih 6eeZcY^m +# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb &* W^gYh &.., id ,+ '%%'! VkZgV\^c\ )( &.-)¶'%%' &. Xdjcih dg '#* d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc ;^\jgZ -W! 6eeZcY^m +! IVWaZ (# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cd bdgZi]Vc,*W^gYhlZgZgZXdgYZYViVcndcZXdjciVcYVkZgV\ZY).W^gYh 6eeZcY^m +# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' . Xdjcih cjbWZgh

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ (, gZVX]ZYVbVm^bjbd[,+'%%'ViVcndcZXdjciVcYVkZgV\ZY(*W^gYh Vhl^ciZgcjbWZghYZXa^cZYVii]ZZhijVgn6eeZcY^m+#I]Z^c[dgbVi^dc XdaaZXiZY[gdbi]^hhijYn^cY^XViZhi]ViD]^lV=VgWdjg^hdcZd[i]gZZ`Zn edhi"WgZZY^c\ [adX`^c\ h^iZh [dg i]Z heZX^Zh ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin GZ\^dc# I]Z di]Zg h^iZh VgZ IVjgVc\V =VgWdjg VcY BV`Zij :hijVgn# 9ZXgZVhZh ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%' lZgZ cdi hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg i]Z l^ciZg hZVhdch E 2 %#'-- Vi i]Z ]VgWdjg IVWaZ)W# I]ZgZlVhVaVg\Z^cXgZVhZ^cW^gYh[gdb('W^gYhCdkZbWZg'%%&id,+ W^gYh BVn '%%'! i]Z aVg\Zhi Xdjci gZXdgYZY Vi i]Z ]VgWdjg 6eeZcY^m +# 6h i]Z '%%' Xdjci lVh YdcZ ZVga^Zg i]Vc jhjVa i]Vi nZVg dc * BVn! ^chiZVY d[ ^c ?jcZ! ^i»h a^`Zan i]Vi i]Z edhi"WgZZY^c\ [adX` ]VY VYY^i^dcVa YdiiZgZa ^c ^i i]Vc i]Z cjbWZgh jhjVaan gZXdgYZY i]ZgZ aViZg ^c ?jcZ# I]Z gZVhdc lVh i]Vi i]Z BVn edhi"WgZZY^c\ [adX` ]VY cdi WZ\jc id WgZV` je VcY Y^heZghZ Vi i]Vi i^bZ#

  :VhiZgc7Vnd[EaZcinh^iZh

  LV^diV]^G^kZgZhijVgn HjbbZg Xdjcih Vi i]Z ZhijVgn gVc\ZY WZilZZc % ' Xdjcih id &' W^gYh '%%' dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa lVh + . Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh ) . Xdjcih &..) ¶'%%(! V ha^\]i YZXgZVhZ ^c cjbWZgh dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ -V# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY WZilZZc % ( Xdjcih VcY &% W^gYh &.--! &..' dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\ YdiiZgZa lVh * . Xdjcih &.-*¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' - Xdjcih i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh ) 6eeZcY^m +# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ -W#

  LV^dZ`VG^kZgZhijVgn HjbbZgXdjcihVii]ZZhijVgngVc\ZY[gdb%)Xdjcihid&%W^gYh&..) dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZgd[YdiiZgZadci]ZZhijVgnlVh(.Xdjcih&.-*¶&..(VcYdkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ZhijVgn lVh + - Xdjcih &..)¶'%%(! Vc ^cXgZVhZ ^c cjbWZgh dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ -V# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY WZilZZc % + Xdjcih VcY + W^gYh &.., dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\YdiiZgZadci]ZZhijVgnlVh&.Xdjcih&.-*¶&..(VcYdkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' - Xdjcih i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh ( 6eeZcY^m +# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ -W#

(- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin (8a) Summer

60

50

40

30

20

10

0

(8b) Winter

45

40

35

30

25

20

15

10

;^\jgZh-VVcYW#6kZgV\Z 5 cjbWZgd[cdgi]ZgcCZl 0 OZVaVcYYdiiZgZa[dgZVX] h^iZk^h^iZYZ^\]idgbdgZ Waipu Bay Sulphur Point Ohiwa Harbour i^bZhZmXZei[dgBViV`VcV Panepane Point Matakana Island >haVcYl]^X]lVhcdi Waiaua River Estuary Rangitaiki River mouth Tarawera River mouth k^h^iZY^ci]Zl^ciZg#H^iZh Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary Central Tauranga Harbour

VgZh]dlc^cZVhiidlZhi North-west Tauranga Harbour Y^gZXi^dcVXgdhhi]Z7Vnd[ Waihi Estuary and Pukehina Spit Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

EaZcinGZ\^dc#HjbbZg Otamarakau/Hauone/Pikowai/Herepuru

  LV^VjVG^kZgZhijVgn HjbbZg Xdjcih Vi i]Z ZhijVgn gVc\ZY WZilZZc ) &..)! '%%( id &) W^gYh &.-+! &... dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa dc i]Z ZhijVgn lVh &% - Xdjcih &.-+¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(i]ZVkZgV\ZcjbWZg lVh . . Xdjcih! kZgn h^b^aVg cjbWZgh dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa Vi i]Z ZhijVgn Yjg^c\ i]Z hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ -V# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY WZilZZc % &.-,! &.-.! '%%' VcY &( W^gYh &.., dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZgd[l^ciZg^c\YdiiZgZadci]ZZhijVgnlVh).Xdjcih&.-*¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' - Xdjcih i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh +6eeZcY^m+# I]ZVkZgV\ZcjbWZgd[YdiiZgZaVii]ZZhijVgnYjg^c\ i]Z l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ -W# I]Z LV^VjV G^kZg ZhijVgn hVcYe^i ^h V cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa XdchZgkVi^dc h^iZ# 9D8 VcY adXVah egdiZXi VcY bVcV\Z WZilZZc ' VcY , WgZZY^c\ eV^gh ZVX] nZVg Wn jcYZgiV`^c\ egZYVidg Xdcigda! gZYjX^c\ Y^hijgWVcXZhVcYZYjXVi^c\i]ZejWa^X6cYn

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ (. ]VkZ WZZc bdc^idgZY Yjg^c\ ZVX] WgZZY^c\ hZVhdc h^cXZ i]Z &..)¶.* WgZZY^c\ hZVhdc l^i] WZilZZc & VcY . _jkZc^aZh [aZY\^c\ VccjVaan# I]ZgZ ]Vh WZZc V YZXa^cZ ^c VccjVa egdYjXi^k^in ^c gZXZci nZVgh! edhh^Wan YjZ id V X]Vc\Z ^c i]Z ZhijVgn [dgbVi^dc XVjhZY Wn hZV Zgdh^dc# (9a) Summer

90 Tauranga Harbour Matakana Island included in Tauranga 80 Maketu Estuary/Kaituna River Mouth Harbour 1992–2003

70 Waihi Estuary/Pukehina Spit Ohiwa Harbour 60

50

40

30

20

10

0 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

;^\jgZh.VVcYW#8]Vc\Z (9b) Winter ^ccjbWZgd[cdgi]Zgc 80 CZlOZVaVcYYdiiZgZa Yjg^c\i]ZhjbbZgV 70 VcYl^ciZgWhZVhdc [gdb&.-)id'%%([dg 60 i]Z[djg`Zn]VW^iVijc^ih

A^cZhh]dlhiVi^hi^XVaan 50 h^\c^[^XVciigZcYh^#Z#/e )%#%*#CdiZi]ViVai]dj\] 40 VaaYViV^hh]dlc[dg IVjgVc\V=VgWdjg^c 30 hjbbZg!dcani]dhZXdjcih l]^X]^cXajYZYBViV`VcV 20 >haVcYlZgZhjW_ZXiZYid gZ\gZhh^dcVcVanh^h#I]^h 10 ^cXajYZh&..'!&..(!&..)! &..+!&..,!&..-!&...! 0 '%%%VcY'%%(# 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

  BdijG^kZgZhijVgnidIZ6gVgdV KZgn[ZlW^gYhlZgZgZXdgYZYZVhid[LV^VjVG^kZgZhijVgndkZgi]ZhijYn eZg^dY 6eeZcY^m +# I]^h ^h V gZ[aZXi^dc d[ i]Z aVX` d[ Xdjcih i]Vi idd` eaVXZ!ZheZX^VaandkZgi]ZaVhiYZXVYZ&..)¶'%%(!VcYi]Za^b^iZYVbdjci d[ ]VW^iVi \ZcZgVaan hj^iVWaZ [dg i]^h heZX^Zh ^c i]Z VgZV# 9diiZgZah lZgZ gZXdgYZY Vi Bdij G^kZg ZhijVgn ( W^gYh hjbbZg &.-. &% Xdjcih0 L]Vc\VeVgVdV7Vn&¶-W^gYhhjbbZg-XdjcihVcY'¶*W^gYhl^ciZg Xdjcih + Xdjcih0 =^X`h 7Vn ) W^gYh hjbbZg &.-- ' Xdjcih0 VcY IZ 6gVgdV ' W^gYh hjbbZg &.-- ' Xdjcih gZheZXi^kZan# I]ZgZ lZgZ cd YdiiZgZa gZXdgYZY Vi =VlV^ dg GVj`d`dgZ G^kZg bdji]h# KZgn [Zl cZhi^c\ eV^gh ]VkZ WZZc dWhZgkZY ^c i]^h eVgi d[ i]Z gZ\^dc l^i] dcan i]Z dXXVh^dcVa cZhi [djcY Vi Bdij G^kZg bdji]! L]Vc\VeVgVdV 7ZVX] VcY =^X`h 7Vn dkZg i]Z aVhi '% nZVgh E#A! eZgh# Xdbb##

)% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  )#'#* 7VcYZYYdiiZgZa

7VcYZYYdiiZgZa!Ijijg^l]ViV8]VgVYg^jhW^X^cXijhW^X^cXijhWgZZYhbV^can dc i]Z WgV^YZY g^kZg WZYh d[ i]Z ZVhi XdVhi d[ Wdi] i]Z Cdgi] VcY Hdji] >haVcYh! CZl OZVaVcY# I]Z Zhi^bViZY cVi^dcVa idiVa ^h *%!%%% W^gYh d[ l]^X] (%!%%% b^\gViZ id 6jhigVa^V Yjg^c\ i]Z cdc WgZZY^c\ eZg^dY l]^aZ i]Z gZhi gZbV^c ^c CZl OZVaVcY =ZVi]Zg VcY GdWZgihdc! &..+# 7VcYZY YdiiZgZa VgZ V X]gdc^XVaan i]gZViZcZY heZX^Zh l^i] V ¸\gVYjVa YZXa^cZ¹ i]gZVi hiVijh =^iX]bdj\]! '%%'# AdXVa WVcYZY YdiiZgZa dcXZ WgZY ^c \ddY cjbWZgh [gdb BViV`VcV >haVcY id :Vhi 8VeZ Wji cjbWZgh ]VkZ YZXa^cZY hjWhiVci^Vaan dkZg i]Z aVhi '* nZVgh E#A! eZgh#Xdbb# Vai]dj\] W^gYh b^\gViZ id i]Z 7Vn d[ EaZcin id l^ciZg dkZg# IdYVn eV^gh WgZZY Vadc\ i]Z 7Vn d[ EaZcin XdVhi Vi hVcYn WZVX]Zh VcY g^kZg bdji]h! ^caVcY dc Bdjci IVgVlZgV! Vi Hjae]jg 7Vn! AV`Z GdidgjV VcY [jgi]Zg hdji] dc i]Z hjW"Vae^cZ ]ZgW [^ZaYh d[ i]Z GVc\^ed 9ZhZgi ^c Idc\Vg^gdCVi^dcVaEVg`E^ZgXZ!&...#IVjgVc\VVcYD]^lV=VgWdjghVgZ cdiVWaZ [adX`^c\ h^iZh [dg l^ciZg^c\ YdiiZgZah ^cXajY^c\ W^gYh i]Vi ]VkZ WgZZY VgdjcY i]Z Cdgi] >haVcY! ZheZX^Vaan XdVhiVa 7Vn d[ EaZcin! =Vl`Z»h 7Vn VcY KdaXVc^X EaViZVj Wji Vahd Hdji]Zgc Cdgi] >haVcY! BVgaWdgdj\] VcY 8VciZgWjgn =ZVi]Zg  GdWZgihdc! &..+! E^ZgXZ! &...#

  7Vnd[EaZcinl^YZ I]Z7Vnd[EaZcinWVcYZYYdiiZgZacjbWZghgZXdgYZYdkZgi]ZhijYneZg^dY &.-)¶'%%( Vi i]Z ') h^iZh VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m , VcY i]Z VkZgV\Z cjbWZg Vi ZVX] h^iZ dkZg hjbbZg VcY l^ciZg ^h h]dlc ^c ;^\jgZh &%V VcY W# 7VcYZY YdiiZgZa lZgZ lZaa gZegZhZciZY VgdjcY i]Z 7Vn d[ EaZcin XdVhia^cZYjg^c\l^ciZghVcYhjbbZghWjicjbWZghgZYjXZYdkZghjbbZgh E 2 %#%%* IVWaZ )V XdbeVgZY id l^ciZgh E 2 %#)+ IVWaZ )W# I]^h gZYjXi^dc XdjaY gZ[aZXi i]Z [VXi i]Vi Yjg^c\ CdkZbWZg ZVgan hjbbZg l]Zc Xdjcih lZgZ iV`Zc! WgZZY^c\ eV^gh lZgZ aVg\Zan VWhZci [gdb i]Z ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zh Vi XdVhiVa VcY ^caVcY cZhi^c\ \gdjcYh Wdi] adXVaan VcY ^c i]Z Hdji] >haVcY E^ZgXZ!&... hd [ZlZg YdiiZgZa ldjaY ]VkZ WZZc egZhZci Vi i]^h i^bZ IVWaZ (# 6[iZg &..( [Zl hjbbZg Xdjcih idd` eaVXZ ^c i]Z ZVhiZgc 7Vn d[ EaZcin ZVhid[LV^VjVG^kZgZhijVgnhdhjWhZfjZciani]^h^ha^`Zanid]VkZgZYjXZY gZ\^dcVacjbWZghWnVWdji&%dkZgVaaWVhZYdci]ZXdbegZ]Zch^kZ&.-- hjbbZg hjgkZn d[ i]Z ZVhiZgc 7Vn d[ EaZcin jcYZgiV`Zc Wn GVn E^ZgXZ Vh eVgi d[ i]^h hijYn 6eeZcY^m ,# I]ZX]Vc\Z^ccjbWZgd[WVcYZYYdiiZgZaYjg^c\hjbbZgVcYl^ciZghZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh &&V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVciigZcYh^#Z#/e)%#%*#I]ZgZlVhVhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVciYZXgZVhZ d[ WVcYZY YdiiZgZa Vi D]^lV =VgWdjg ;^\jgZ &&W! IVWaZ )W# 7Vn d[ EaZcin ]ZaY V l^ciZg VkZgV\Z d[ ,,* W^gYh dg (#. d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ (#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ )&   IVjgVc\V=VgWdjg =^hidg^XVaan! gZXdgYh h]dl eV^gh WgZZY^c\ dc deZc \gdjcY WZilZZc =jaa GdVYVcYi]ZgV^alVna^cZViBdjciBVjc\Vcj^DXidWZg&.,'VcYVgdjcY Bdjci BVjc\Vcj^ Vbdc\hi i]Z WVg` ^c i]Z ad\ bVgh]Vaa^c\ nVgYh Vi i]Z l]VgkZh VcY dc jcdXXje^ZY \gdjcY d[ i]Z d^a XdbeVcn &.-&# BdgZ gZXZcian! ^c &..' VcY &..+ gZheZXi^kZan! ' eV^gh WgZY ^c i]Z eVYYdX`h Vi CZlidc GdVY! VcY ' eV^gh dc cZVgWn ^cYjhig^Va aVcY Vi Bdjci BVjc\Vcj^ E#A# eZgh# Xdbb# 9ZchZb gZXdgYZY&%eV^ghdcBViV`VcV>haVcY^c&.+,8#H#C&.+(¶&.,%! Cdidgc^h&.!Hjee/),VcYViaZVhi.eV^ghWgZYi]ZgZ^cheg^c\&.-'E#A eZgh#dWh##L^aah&..*gZedgihi]Vi]^hidg^XVaanjeid)%eV^ghcZhiZY^ci]Z DgX]VgYGdVYVgZVd[BViV`VcV>haVcYWjiWgZZY^c\^haVg\ZanVWhZciidYVn# 6iHjae]jgEd^ci^cIVjgVc\V=VgWdjg+eV^ghWgZY^cCdkZbWZg&.,+!X&% eV^gh ^c CdkZbWZg &.-. VcY ( eV^gh ^c CdkZbWZg &.., E#A eZgh#dWh# 6i IVjgVc\V =VgWdjg i]Z XdbW^cZY hjbbZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , gVc\ZY WZilZZc ( &..) id )% W^gYh &.-) dkZg i]Z hijYn eZg^dY VcY VkZgV\ZY &' W^gYh 6eeZcY^m ,# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa Vi ZVX] ]VgWdjg h^iZ Yjg^c\ hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ &%V# >c&..*!&..-!&...!'%%%VcY'%%(cdYdiiZgZalZgZgZXdgYZY^chjbbZg Vi i]Z ]VgWdjg# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ YdiiZgZa dc i]Z ]VgWdjg lVh &- &% Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ ) - Xdjcih &..)¶'%%(# I]Z gZYjXi^dc ^c cjbWZgh ^h aVg\Zan V gZ[aZXi^dc i]Vi dcan ( d[ i]Z &% Xdjcih WZilZZc &..) VcY '%%( gZXdgYZY W^gYh# I]^h lVh Z^i]Zg V gZhjai d[ [ZlZg cjbWZgh egZhZci dg cd W^gYh WZ^c\ gZXdgYZY Yjg^c\ i]Z Xdjcih# 6i i]^h i^bZ d[ i]Z nZVg CdkZbWZg WgZZY^c\ eV^gh ]VkZ cdi gZijgcZY id i]Z ]VgWdjg [gdb ^caVcY dg XdVhiVa cZhi^c\ \gdjcYh hd cjbWZgh VgZ \ZcZgVaan adlZg# HjbbZg Xdjcih Vahd YZXgZVhZY YjZ id V YZXa^cZ ^c WgZZY^c\ eV^gh VhhdX^ViZY l^i] YZkZade^c\ Hjae]jg Ed^ci gZXaVbVi^dc# 9ZXgZVhZh ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( lZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci[dgWVcYZYYdiiZgZaViHjae]jgEd^ci[dgi]ZhjbbZgE2%#%%& IVWaZ )V# I]Z Xdjcih h]dl i]Vi i]^h YZXa^cZ lVh XdbeaZiZ Wn hjbbZg &..,6eeZcY^m,#I]ZYZXa^cZ^hkZgna^`Zanid]VkZWZZcXVjhZYWni]Z adhh d[ i]Z Hjae]jg Ed^ci h]dgZW^gY gddhi h^iZ! V[iZg ^ih XdckZgh^dc ^cid V aVg\ZhXVaZXdbbZgX^Vaedgi[VX^a^indcgZXaV^bZYaVcY!Yjg^c\i]^heZg^dY# I]Z gddhi lVh i]Z eg^cX^eVa gddhi [dg h]dgZW^gYh ^c i]Z hdji]Zgc ]Va[ d[ i]Z ]VgWdjg# IdYVn ^i ^h aVg\Zan kVXViZY Wn bdhi h]dgZW^gYh ^cXajY^c\ WVcYZY YdiiZgZa Vai]dj\] Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg VcY kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg]VkZ]VW^ijViZYidi]Zh^iZ!gddhi^c\dci]Zgdd[hd[hidgV\Z Wj^aY^c\h Vi ]^\] i^YZ# I]Z XdbW^cZY l^ciZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY [gdb % &..-! &... id ,)( W^gYh &..) dkZg i]Z hijYn eZg^dY VcY VkZgV\ZY ()+ W^gYh dg &#,( d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ (! 6eeZcY^m ,# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\ZcjbWZgd[l^ciZg^c\YdiiZgZadci]Z]VgWdjglVh((-&%Xdjcih &.-)¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%&i]ZVkZgV\ZcjbWZg lVh (++! V ha^\]i ^cXgZVhZ ^c cjbWZgh Wji [gdb [ZlZg Xdjcih - Xdjcih

)' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin 6eeZcY^m,#I]ZVkZgV\ZcjbWZgd[YdiiZgZaViZVX]]VgWdjgh^iZYjg^c\ i]Zl^ciZg&.-)¶'%%(^hh]dlc^c;^\jgZ&%W#L^ciZgXdjcihlZgZValVnh ]^\]Zg i]Vc hjbbZg Xdjcih Vh WgZZY^c\ W^gYh gZijgcZY id i]Z ]VgWdjg ^c aViZhjbbZg!V[iZgi]ZhjbbZgXdjcih!id^cXgZVhZi]Zl^ciZgedejaVi^dc# L^ciZg^c\ W^gYh kZgn d[iZc [gZfjZci IVjgVc\V 6^gedgi! VY_VXZci id LV^ej 7Vn! Vh ^ih \gVhhZY gjclVnh d[[Zg [VkdjgVWaZ [ZZY^c\ VgZVh# 6 YZXgZVhZ ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci[dgYdiiZgZah[dgi]Zl^ciZghZVhdchViCLIVjgVc\V=VgWdjgE 2%#%('l^ciZgIVWaZ)W# >i»hY^[[^XjaiidYZiZgb^cZl]ni]^h]VeeZcZY Vai]dj\] i]Z adhh d[ i]Z 7dlZcidlc H]ZaaWVc`h [gdb hZV Zgdh^dc XVjhZY Wn hidgbh ^c i]Z ZVgan &..%h XdjaY ]VkZ WZZc V [VXidg# I]^h [dgXZY gddhi^c\ W^gYh id h]^[i V h]dgi Y^hiVcXZ id i]Z VY_VXZci 7dlZcidlc 7ZVX] Wji i]^h adhh dcan aVhiZY V XdjeaZ d[ nZVgh# I]Z hjbbZg YZXa^cZ cdiZY [dg WVcYZY YdiiZgZa Vi Hjae]jg Ed^ci lVh Vahd VeeVgZci Vi i]Z hVbZ h^iZ [dg l^ciZg [adX`h! Vai]dj\] cdi hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVciE2%#')+IVWaZ)W#I]ZaVhiXdjcid[)*%W^gYhlVhgZXdgYZY ^c l^ciZg &..+ 6eeZcY^m ,# >i ^h ^ciZgZhi^c\ id cdiZ! i]Vi i]ZgZ lVh Vahd V l^ciZg ^cXgZVhZ ^c VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( [dg YdiiZgZah Vi LV^ej 7Vn! Vai]dj\] cdi hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci# I]^h ^h cdi hjgeg^h^c\ Vh YdiiZgZah VcY di]Zg h]dgZW^gY heZX^Zh i]Vi lZgZ Y^heaVXZY [gdb i]Z ]ZVk^an bdY^[^ZY Hjae]jg Ed^ci edgi gZXaVbVi^dc cdl gddhi Vi i]Z LV^ej 7Vn gddhih IVjgVc\V 6^gedgi! 6ZgdYgdbZ 7Vn VcY BV]Z`V Ed^ci! l]^X] VgZ i]Z cZVgZhi! VkV^aVWaZ cVijgVa gddhih# IVjgVc\V 6^gedgi ]Vh WZXdbZ V kZgn ^bedgiVci l^ciZg [ZZY^c\ VgZV [dg WVcYZY YdiiZgZa VcY ^h cdl i]Z WZhi eaVXZ id \Zi Vc VXXjgViZ Xdjci d[ l^ciZg cjbWZgh Vi i]Z ]VgWdjg E#A! eZgh# Xdbb# I]Z IVjgVc\V 6^gedgi 6ji]dg^in VcY 9D8 ]Vh WZXdbZ ^cXgZVh^c\an VlVgZ VcY XdcXZgcZY VWdji V^gXgV[ibdkZbZcihVcYejWa^XhV[ZinXVjhZYWni]Z^cXgZVhZYcjbWZghd[ gddhi^c\ h]dgZW^gYh Y^heaVXZY [gdb Hjae]jg Ed^ci cdl jh^c\ i]Z 6^gedgi# I]Z6ji]dg^in]Vh[djcY^icZXZhhVgnidjcYZgiV`ZXdcigdad[i]ZcjbWZgh d[ hdbZ h]dgZW^gY heZX^Zh dc dXXVh^dch id gZYjXZ i]^h ^beVXi#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb % - Xdjcih id -% '%%&! VkZgV\^c\ * &.-)¶'%%(&.Xdjcih;^\jgZ&%V!6eeZcY^m,#HjbbZgcjbWZghgVc\ZY [gdb&id)W^gYhZmXZei[dg-%gZXdgYZY^c'%%&#I]^hdcZd[[XdjcilVh kZgn ]^\] Wji gZ[aZXih i]Vi i]Z ZhijVgn Xdjci lVh jcYZgiV`Zc ^c ?VcjVgn '%%'cdiCdkZbWZg'%%&VhcdgbVaandXXjgh#I]^hlVhVedhi"WgZZY^c\ [adX`XdjciVcYcjbWZghlZgZbjX]]^\]Zgi]VclZldjaY]VkZZmeZXiZY ]VY i]Z Xdjci iV`Zc eaVXZ ^c CdkZbWZg E#A! eZgh# Xdbb## CjbWZgh VkZgV\Z & ^c i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih i]Zc ^cXgZVhZY! VkZgV\^c\ &% W^gYh! aVg\Zan YjZ id i]Z -% W^gYh gZXdgYZY ^c '%%&! dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m ,# 7gZZY^c\ lVh [^ghi dWhZgkZY Vi i]Z ZhijVgn ^c DXidWZg &.,- VcY DXidWZg &.-( l]Zc i]gZZ eV^gh lZgZ dWhZgkZY cZhi^c\ E#A eZgh#Xdbb# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb%&...id&,-&..(!VkZgV\^c\*&&.-)¶'%%' &. Xdjcih ;^\jgZ &%W! 6eeZcY^m ,# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih i]Z bVm^bjb Xdjci lVh d[ &,- W^gYh Vi Vcn dcZ Xdjci VcY

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ )( VkZgV\ZY )+ W^gYh 6eeZcY^m ,# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' .XdjcihcjbWZghgZVX]ZYVbVm^bjbd[&)'&..)ViVcndcZXdjciVcY VkZgV\ZY *+ W^gYh Vh cjbWZgh ^cXgZVhZY ha^\]ian Vi i]Z ZhijVgn 6eeZcY^m ,#I]ZYViVh]dlhi]Vii]ZZhijVgn^hVc^bedgiVciedhi"WgZZY^c\[adX`^c\ h^iZ [dg i]Z heZX^Zh# 6hZmeZXiZYhjbbZgcjbWZghlZgZadlZgi]Vcl^ciZgcjbWZghVcYhiVnZY [V^gan XdchiVci dkZg i]Z hjgkZn eZg^dY# >cXgZVhZh ^c VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( lZgZ cdi hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg l^ciZg hZVhdch Vi i]Z :hijVgn e2%#+), l^ciZg IVWaZ )W VcY i]ZgZ lZgZ idd [Zl W^gYh ^c hjbbZg id YZiZgb^cZ i]^h IVWaZ )V#

  LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i I]ZgZ lVh dcan dcZ hjbbZg Xdjci d[ & W^gY ^c &.-) dkZg i]Z l]daZ hjgkZn eZg^dY &.-)¶'%%( &. Xdjcih 6eeZcY^m ,# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb % dc && Xdjcih id -+ &.-,! VkZgV\^c\ && &.-)¶'%%' &. Xdjcih ;^\jgZ &%W! 6eeZcY^m ,# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cd bdgZ i]Vc -+ W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi Vcn dcZ Xdjci VcY VkZgV\ZY . W^gYh 6eeZcY^m ,# DkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%'.XdjcihcjbWZghgZVX]ZYVbVm^bjbd[++&..,ViVcn dcZXdjciVcYVkZgV\ZY&'W^gYhVhcjbWZghgZbV^cZYgZaVi^kZanXdchiVci Vi i]Z ZhijVgn 6eeZcY^m ,#

  DiVgVbVgVZidL]V`ViVcZG^kZgZhijVgn 6adc\i]ZXdVhiWZilZZcDiVgVbVgVZid=ZgZejgj^ci]ZhjbbZgYdiiZgZah lZgZ V gZ\jaVg k^h^idg WgZZY^c\ Vi hZkZgVa higZVb bdji]h l]ZgZ cjbWZgh gVc\ZY [gdb ' id ') W^gYh &( Xdjcih ;^\jgZ &%V! 6eeZcY^m ,# 7^gYh lZgZ VWhZci! ZmXZei dc ' dXXVh^dch [gdb ,' Xdjcih Vi IVgVlZgV G^kZg bdji]$BViViV AV\ddc! GVc\^iV^`^ G^kZg bdji]$I]dgcidc AV\ddc VcY L]V`ViVcZ G^kZg ZhijVgn 6eeZcY^m ,# 7gZZY^c\lVhgZXdgYZYViDiVbVgV`Vj)eV^gh^c&.-(!&.-+VcY&.-,!+ eV^gh ^c &.--!VcY ' eV^gh ^c &..%! =ZgZejgj ) eV^gh ^c &.-( VcY &.-,! + eV^gh ^c &.-- VcY ( eV^gh ^c &..% VcY & eV^g l^i] X]^X`h Vi E^`dlV^ ^c &..% E#A eZgh#Xdbb# >c i]Z &.-%h hZkZgVa eV^gh Vahd WgZY Vi i]Z IVgVlZgV VcY GVc\^iV^`^ G^kZg bdji]h# IdYVn kZgn [Zl eV^gh WgZZY Vadc\ i]ZDiVgVbVgVZidL]V`ViVcZXdVhiWZXVjhZiddbVcn]jbVcY^hijgWVcXZh VgZ iV`^c\ eaVXZ E#A! eZgh# Xdbb# I]ZgZ lZgZ dcan ild l^ciZg gZXdgYh &, Xdjcih d[ W^gYh dkZg i]Z hijYn eZg^dY! Vadc\ i]Z XdVhi WZilZZc DiVgVbVgVZ id =ZgZejgj 6eeZcY^m ,#

  D]^lV=VgWdjg HjbbZg Xdjcih gVc\ZY WZilZZc % , dXXVh^dch id *% '%%& dkZg i]Z hijYneZg^dY&.-)¶'%%(VcYVkZgV\ZY.W^gYh6eeZcY^m,!;^\jgZ&%V# DkZgi]Z[^ghiYZXVYZi]ZVkZgV\ZcjbWZgd[YdiiZgZadci]Z]VgWdjglVh &'&%Xdjcih&.-)¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ]VgWdjg lVh , . Xdjcih V ha^\]i gZYjXi^dc ^c cjbWZgh 6eeZcY^m ,# 9jg^c\ CdkZbWZg ZVgan hjbbZg l]Zc Xdjcih idd`eaVXZ!WgZZY^c\eV^ghlZgZaVg\ZanVWhZci[gdbi]Z]VgWdjgViXdVhiVa dg ^caVcY cZhi^c\ \gdjcYh E^ZgXZ! &... hd cjbWZgh VgZ cVijgVaan adlZg Vi i]Z ]VgWdjg Vi i]^h i^bZ#

)) DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin (10a) Summer

12

10

8

6

4

2

0

(10b) Winter

350

300

250

200

150

100 ;^\jgZh&%VVcYW#6kZgV\Z cjbWZgd[WVcYZYYdiiZgZa 50

[dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]i 0 dgbdgZi^bZhZmXZei[dg BViV`VcV>haVcYl]^X] Waipu Bay

lVhcdik^h^iZY[gdb&.-) Sulphur Point Panepane Point Ohiwa Harbour id'%%(#H^iZhVgZh]dlc Matakana Island Waiaua River Estuary Rangitaiki River mouth Tarawera River mouth ^cZVhiidlZhiY^gZXi^dc Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary VXgdhhi]Z7Vnd[EaZcin Central Tauranga Harbour North-west Tauranga Harbour Waihi Estuary and Pukehina Spit arakau/Hauone/Pikowai/Herepuru GZ\^dc# ketu Estuary/Kaituna River Mouth

>c&.--VcY&.-.&%eV^ghWgZYdcD]deZHe^iVcYi]ZhZlZgZ^ciZch^kZan bVcV\ZY ^c VhhdX^Vi^dc l^i] cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZah Wn G;7EH VcY9D8Wjii]ViXZVhZY^cVWdji&..%!l]ZcXdVhiVaZgdh^dcd[i]Zhe^i dXXjggZY!gZYjX^c\WgZZY^c\eV^ghid'E#AeZgh#Xdbb#I]^h^hi]ZbV^c gZVhdc l]n hjbbZg cjbWZgh hjWhZfjZcian gZYjXZY Vi i]Z ]VgWdjg# L^ciZgXdjcihgVc\ZYWZilZZc,*'%%%VcY+,+W^gYh&.--VcYVkZgV\ZY(&+ W^gYhdg&#*-d[i]ZcVi^dcVaedejaVi^dcdkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%( ;^\jgZ&%W!IVWaZ(!6eeZcY^m,#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZi]ZVkZgV\ZcjbWZg d[l^ciZg^c\YdiiZgZadci]Z]VgWdjglVh)%,&%Xdjcih&.-)¶&..(VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ]VgWdjg lVh ')) . Xdjcih V hjWhiVci^Va YZXa^cZ ^c cjbWZgh 6eeZcY^m ,# L^ciZg Xdjcih lZgZ ValVnh ]^\]Zg i]Vc hjbbZg Xdjcih Vh WgZZY^c\ W^gYh gZijgcidi]Z]VgWdjg^caViZhjbbZg[gdb^caVcYcZhi^c\\gdjcYh^cXgZVh^c\ i]Z l^ciZg edejaVi^dc# 6YZXgZVhZ^cgZaVi^kZVWjcYVcXZdkZgi^bZ&.-)¶'%%'lVhhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci [dgYdiiZgZah[dgi]Zl^ciZghZVhdchVii]Z]VgWdjgE2%#%%&IVWaZ)W!;^\jgZ &&WWjii]ZgZlZgZidd[ZlW^gYh^chjbbZgidYZiZgb^cZVcnhiVi^hi^XVaigZcY l^i]i]ZbV_dg^ind[WgZZY^c\eV^ghVlVn[gdbi]Z]VgWdjgcZhi^c\#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ )* (11a) Summer

90 Tauranga Harbour 80 Maketu Estuary/Kaituna River Mouth 70 Waihi Estuary/Pukehina Spit 60 Ohiwa Harbour 50

40

30

20

10

0 1983 1988 1993 1998 2003

(11b) Winter

800

700

600

500

400

;^\jgZh&&VVcYW#8]Vc\Z 300 ^ccjbWZgd[WVcYZY YdiiZgZaYjg^c\i]ZhjbbZg 200 VVcYl^ciZgWhZVhdc [gdb&.-)id'%%([dgi]Z 100 [djg`Zn]VW^iVijc^ihA^cZh h]dlhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci 0 igZcYh^Z/e)%#%* 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

  :VhiZgc7Vnd[EaZcinh^iZh LV^diV]^G^kZgZhijVgn]Vhdcan'l^ciZggZXdgYh!)W^gYh^c&.-*VcY&,W^gYh ^c&..&6eeZcY^m,#Dc[^kZdXXVh^dchLV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdV ]VY V hbVaa \gdje d[ l^ciZg^c\ W^gYh# I]ZhZ lZgZ egZhZci ^c &.-* &+! &..% &*! &..& &(! &..+ '- VcY &..- ) 6eeZcY^m ,# LV^VjV G^kZg ZhijVgn gZ\jaVgan ]Vh V [Zl YdiiZgZah Yjg^c\ Wdi] hjbbZg VcYl^ciZg!WjicdbdgZi]Vc,hjbbZg'%%&]VkZWZZcgZXdgYZYi]ZgZ Vi Vcn dcZ i^bZ Yjg^c\ i]^h hijYn 6eeZcY^m ,# :Vhi d[ LV^VjV G^kZg ZhijVgn! i]ZgZ lZgZ kZgn [Zl gZXdgYh dkZg i]Z aVhi YZXVYZ &..)¶'%%( Vh [Zl Xdjcih lZgZ YdcZ YjZ id Y^[[^Xjain ^c \Zii^c\ eZdeaZ id Xdjci i]ZhZ ^hdaViZY VgZVh# 6idiVad[&%*W^gYhlZgZgZXdgYZY^chjbbZg&.--[gdbi]ZZVhiZgc7Vn d[EaZcin6eeZcY^m,l]ZcGVnE^ZgXZjcYZgidd`VkZgnXdbegZ]Zch^kZ hjgkZnE#AeZgh#Xdbb#WjiVheVgid[i]^hhijYn!]dlZkZgh^cXZi]VinZVgcd bdgZ i]Vc + W^gYh ]VkZ WZZc gZXdgYZY ^c hjbbZg [gdb i]Z hVbZ h^iZh# >cl^ciZg&.-.'%W^gYhlZgZgZXdgYZYViIZ6gVgdV!l]^aZViL]Vc\VeVgVdV 7Vn -! &, VcY &, W^gYh lZgZ gZXdgYZY Yjg^c\ i]Z l^ciZgh d[ &..%! &..& VcY &..( gZheZXi^kZan 6eeZcY^m ,# 7ZilZZc &.-( VcY &.-* YdiiZgZa lZgZ [djcY cZhi^c\ Vi IdgZgZ! DbV^d! Bdij G^kZg bdji]! =VlV^ G^kZg bdji]! GVj`d`dgZ G^kZg bdji]! L]Vc\VeVgVdV 7Vn! =^X`h 7Vn VcY IZ 6gVgdV VcY di]Zg adXVi^dch WZilZZc i]ZhZ h^iZh E#A eZgh#Xdbb#

)+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  )#'#+ LgnW^aa

I]Z lgnW^aa! C\jijeVgdgZ 6cVg]ncX]jh [gdciVa^h ^h V hbVaa! h]dgZW^gY ZcYZb^X id CZl OZVaVcY# >i WgZZYh dc i]Z WgV^YZY g^kZgh d[ 8VciZgWjgn VcY ^caVcY DiV\d Yjg^c\ i]Z hjbbZg# Bdhi d[ i]Z edejaVi^dc b^\gViZh cdgi] id i]Z aVg\Zg ]VgWdjgh ^c i]Z Cdgi] >haVcY id l^ciZg# >i ]Vh V higVc\Z h]VeZY W^aa! i]Z adlZg edgi^dc XjgkZY id i]Z g^\]i cZVg i]Z i^e! Vaadl^c\ ^i id [dgV\Z jcYZg hidcZh [dg ^ckZgiZWgViZh VcY dc i^YVa [aVih l]ZgZ ^i hXni]Zh i]Z hjg[VXZ [dg hbVaa XgjhiVXZVch# CVi^dcVaan i]Z heZX^Zh cjbWZgZY VWdji *%%% W^gYh ^c &..) =ZVi]Zg  GdWZgihdc! &..+ ]dlZkZg i]Z heZX^Zh VeeZVgh id ]VkZ YZXa^cZY [jgi]Zg VhV'%%&hjgkZndci]Z^gl^ciZg[ZZY^c\\gdjcYhgZkZVaZYi]Vii]ZgZ]VY WZZc V '% Ygde dkZg , nZVgh ^c i]Z edejaVi^dc id )!&%% W^gYh @ZZn! '%%*# I]Z heZX^Zh ^h Vc VXjiZan i]gZViZcZY heZX^Zh VcY ]Vh V ¸cVi^dcVaan kjacZgVWaZ¹ hiVijh =^iX]bdj\]! '%%'#

  7Vnd[EaZcinl^YZ 7Vn d[ EaZcin lgnW^aa cjbWZgh gZXdgYZY dkZg i]Z hijYn eZg^dY Vi i]Z ') h^iZhVgZh]dlc^c6eeZcY^m-#I]ZVkZgV\ZcjbWZgeZgh^iZdkZghjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZh &'V VcY W# LgnW^aa lZgZ eddgan gZegZhZciZY ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin# KZgn [Zl W^gYh lZgZdWhZgkZYYjg^c\i]ZhjbbZgXdjcihViVcnh^iZi]gdj\]djii]ZhijYn VgZV# I]Z bV_dg^in d[ i]Z gZXdgYh lZgZ [gdb l^ciZg Xdjcih dc IVjgVc\V =VgWdjgl^i]V[ZlW^gYhgZXdgYZYViBV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]! LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^iVcYD]^lV=VgWdjgWji^ckZgnadlcjbWZgh 6eeZcY^m-#7Vnd[EaZcin»hlgnW^aaedejaVi^dcVkZgV\ZY,(W^gYh&.-)¶ '%%( dg &#- d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc l^i] bdhi W^gYh WZ^c\ gZXdgYZY Vi IVjgVc\V =VgWdjg IVWaZ (# I]ZgZ lZgZ cd W^gYh gZXdgYZY Vi Vcn h^iZ ZVhi d[ D]^lV =VgWdjg Vai]dj\] lgnW^aa VgZ `cdlc id ijgc je ^c hbVaa cjbWZghVabdhiVcnl]ZgZVadc\i]ZXdVhiYjg^c\VjijbcVcYl^ciZg!Z#\! V W^gY Vi IVgVlZgV G^kZg bdji] ^c BVgX] &.,* E#A! eZgh# Xdbb##  I]Z X]Vc\Z ^c cjbWZgh d[ lgnW^aa Yjg^c\ hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh &(V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci igZcYh ^#Z/ e)%#%*# I]Z YZXgZVhZ Vi IVjgVc\V =VgWdjg lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci ;^\jgZ &(W! IVWaZ )W#

  IVjgVc\V=VgWdjg EgZk^djh IVjgVc\V =VgWdjg Xdjcih eg^dg id i]^h hijYn lZgZ X# )% W^gYh Vi BViV]j^ Ed^ci ^c ?jan &.-'! ) gZXdgYh [gdb Hjae]jg Ed^ci! d[ &.% W^gYh dc ') ?jan &.-'! &(+ W^gYh dc &% 6eg^a &.-& E#A eZgh#Xdbb#! X# &%% W^gY dc &, BVn &.-' 

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ), i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( i]ZgZ lVh _jhi dcZ gZXdgY d[ V W^gY ^c &.., 6eeZcY^m -# 6c VYY^i^dcVa W^gY lVh gZXdgYZY dc BViV`VcV >haVcY ^c ZVgan 9ZXZbWZg &..) L^aah! &..*# I]Z CdkZbWZg hjbbZg Xdjcih lZgZ jca^`Zan id e^X` je lgnW^aa Vi i]Z ]VgWdjgVhi]ZhZW^gYhjhjVaanVgg^kZ^c?VcjVgn#;dgZmVbeaZ&+'VcY&'% W^gYh lZgZ gZXdgYZY ^c ild hZeVgViZ Xdjcih ^c ?VcjVgn &.-% VcY dc (& BVgX] &.-+ gZheZXi^kZan E#A! eZgh#Xdbb l]Zc cjbWZgh lZgZ ]^\]Zg Vi i]Z]VgWdjg#>ci]ZhjbbZg!WgZZY^c\eV^ghVgZ^caVcYVicZhi^c\\gdjcYh ^ci]ZHdji]>haVcY!]dlZkZgi]ZgZYjXZYcjbWZghgZXdgYZY^ci]ZhZXdcY YZXVYZ h]dl V \ZcZgVa igZcY ^c YZXgZVhZY VWjcYVcXZ# L^ciZg Xdjcih lZgZ ValVnh ]^\]Zg i]Vc hjbbZg Xdjcih Vh WgZZY^c\ W^gYh gZijgcidi]Z]VgWdjg^caViZhjbbZg[gdbHdji]>haVcYWgZZY^c\\gdjcYh id dkZg l^ciZg ;^\jgZ &'W# I]Zn hiVgi gZijgc^c\ ^c aViZ 9ZXZbWZg! eZV` ^c aViZ ?VcjVgn! i]Zc aZVkZ V\V^c ^c aViZ ?jcZ dg ?jan# I]Z XdbW^cZY l^ciZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY WZilZZc % dc ' Xdjcih id &%& W^gYh &.-. dkZg i]Z hijYn eZg^dY VcY VkZgV\ZY ). W^gYh ;^\jgZ &'W 6eeZcY^m -# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\ lgnW^aa dc i]Z ]VgWdjg lVh ,& &% Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ]VgWdjg lVh'' - Xdjcih V YZXa^cZ ^c cjbWZgh 6eeZcY^m -# 6 YZXgZVhZ ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ d[ lgnW^aa dkZg i^bZ &.-)¶'%%& [dg l^ciZg lZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg i]Z ]VgWdjg Vh V l]daZ e 1%#%& IVWaZ &(W! IVWaZ )W# I]ZgZ lVh V hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci YZXgZVhZ [dg Hjae]jg Ed^ci Vh lZaa e2 %#%%( IVWaZ )W# I]Z ]^\]Zhi cjbWZgh Vi Hjae]jg Ed^ci lZgZ gZXdgYZY ^c i]Z [^ghi YZXVYZ VkZgV\^c\ )% W^gYh &.-)¶&..( 6eeZcY^m -# I]^h lVh V eZg^dY l]Zc ]VgWdjgYgZY\^c\[dgi]ZHjae]jgEd^ciedgiYZkZadebZciidd`eaVXZ#>i»h edhh^WaZ i]Vi i]^h VXi^k^in bVn ]VkZ egdk^YZY \ddY [ZZY^c\ XdcY^i^dch [dg lgnW^aa Vi i]Z i^bZ E#A! eZgh Xdbb# =dlZkZg cjbWZgh ]VkZ YZXa^cZY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ id VkZgV\Z &+ W^gYh 6eeZcY^m -# CjbWZghlZgZadlVidi]Zggddhih^ci]Z]VgWdjg^cXajY^c\8ZcigVaIVjgVc\V =VgWdjg!LV^ej7VnVcYLV^bVej$LZaXdbZ7Vn$GVc\ViVjV7VndkZgi^bZ &.-)¶'%%& 6eeZcY^m -# I]^h YZXa^cZ lVh ZmVXZgWViZY Wn i]Z adhh d[ i]Z Hjae]jg Ed^ci h]dgZW^gY gddhiVii]Zi^bZl]Zc^ilVhYZkZadeZY^cidVaVg\ZhXVaZXdbbZgX^Vaedgi dc gZXaV^bZY aVcY! [dgX^c\ W^gYh id gddhi ZahZl]ZgZ ^c i]Z ]VgWdjg# I]^h lVh i]Z eg^cX^eVa gddhi [dg bdhi h]dgZW^gYh ^c i]Z hdji]Zgc ]Va[ d[ i]Z ]VgWdjgVcY]VhWZZcaVg\ZankVXViZYWnbdhiheZX^Zhd[h]dgZW^gYhVai]dj\] Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg VcY kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg! l]^X] ]VkZ ]VW^ijViZY id i]Z h^iZ! cdl gddhi dc i]Z gdd[h d[ i]Z hidgV\Z h]ZYh#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] IldlgnW^aalZgZgZXdgYZYVii]ZZhijVgnYjg^c\i]Z'%%&hjbbZg6eeZcY^m -! ;^\jgZ &'V# I]^h lVh i]Z dcan gZXdgY d[ lgnW^aa egZhZci Yjg^c\ i]Z hijYn eZg^dY# EgZk^djhan! &% W^gYh ]VY WZZc gZXdgYZY ^c BVn &.-& VcY &, W^gYh ^c ;ZWgjVgn &.-' E#A eZgh# Xdbb##

)- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin (a) Summer

1.6

1.4

1.2

1

0.8

0.6

0.4

0.2

0

(b) Winter

45

40

35

30

25

20

15

10

5

;^\jgZh&'VVcYW#6kZgV\Z 0 cjbWZgd[lgnW^aa[dgZVX] h^iZk^h^iZYZ^\]idgbdgZ Waipu Bay Sulphur Point Ohiwa Harbour Panepane Point

i^bZhZmXZei[dgBViV`VcV Matakana Island >haVcYl]^X]lVhcdi Rangitaiki River mouth Waiaua River Estuary Tarawera River mouth Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary

k^h^iZY[gdb&.-)id'%%(# Central Tauranga Harbour

H^iZhVgZh]dlc^cZVhiid North-west Tauranga Harbour Waihi Estuary and Pukehina Spit

lZhiY^gZXi^dcVXgdhhi]Z Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

7Vnd[EaZcinGZ\^dc# Otamarakau/Hauone/Pikowai/Herepuru

  LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i I]ZgZlVhdcZhjbbZggZXdgY'W^gYh^c&.-,6eeZcY^m-!;^\jgZ&'V VcY [djg l^ciZg gZXdgYh d[ & &.-,! - &..&! &- &..' VcY ' W^gYh '%%& Vi i]Z ZhijVgn 6eeZcY^m -! ;^\jgZ &'W#

  GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc Ild W^gYh lZgZ gZXdgYZY Vi i]Z g^kZg bdji] djih^YZ d[ i]Z hijYn eZg^dY ^c ?VcjVgn &.-( E#A! eZgh#Xdbb#

  D]^lV=VgWdjg 6 h^c\aZ lgnW^aa lVh gZXdgYZY Yjg^c\ i]Z hjbbZgh d[ &..+! &..-¶'%%' 6eeZcY^m -! ;^\jgZ &'V VcY XdjaY ]VkZ WZZc i]Z hVbZ ^cY^k^YjVa4 Ild W^gYh lZgZ gZXdgYZY i]ZgZ dc + CdkZbWZg &.-' E#A# eZgh# Xdbb#Cd l^ciZg^c\ W^gYh lZgZ gZXdgYZY dc i]Z ]VgWdjg Yjg^c\ Vcn d[ i]Z Xdjcih &.-)¶'%%( Vai]dj\] DHCO Xdjcih djih^YZ d[ i]^h hijYn ]VkZ gZXdgYZY hbVaa cjbWZgh d[ lgnW^aa egZhZci Yjg^c\ l^ciZg @#D eZgh#dWh#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ). (13a) Summer

7 Tauranga Harbour 6 Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

5 Waihi Estuary/Pukehina Spit Ohiwa Harbour 4

3

2

1

0 1983 1988 1993 1998 2003

(13b) Winter

120

100

80

60

;^\jgZh&(VVcYW#8]Vc\Z ^ccjbWZgd[lgnW^aaYjg^c\ 40 i]ZhjbbZgVVcYl^ciZg WhZVhdc[gdb&.-)id 20 '%%([dgi]Z[djg`Zn ]VW^iVijc^ihA^cZhh]dl hiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci 0 igZcYh^Z/e)%#%* 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

 )#'#, EVX^[^X\daYZceadkZg

EVX^[^X \daYZc eadkZg Eajk^Va^h [jakV V bZY^jb h^oZY h]dgZW^gY! WgZZYh ^c i]Z 6gXi^X VcY hjW"VgXi^X ijcYgV d[ H^WZg^V VcY lZhiZgc 6aVh`V Yjg^c\ i]Zcdgi]ZgchjbbZgVcYb^\gViZhhdji]id>cY^V!BVaVnh^V!6jhigVaVh^VVcY i]Z EVX^[^X >haVcYh id Vkd^Y i]Z cdgi]Zgc l^ciZg# >i hjbbZgh i]gdj\]dji CZlOZVaVcY^cXajY^c\i]Z8]Vi]Vb>haVcYh=ZVi]ZgGdWZgihdc!&..+# Bdhi W^gYh Vgg^kZ ^c DXidWZg VcY YZeVgi ^c 6eg^a# I]Z heZX^Zh kZgn gVgZan l^ciZgh^cCZlOZVaVcYVai]dj\]Vh^c\aZW^gYlVh[djcY^c?jcZ&.,,Vi BV`Zij:hijVgn8#H#C!Cdidgc^h')/'+&#I]ZZhi^bViZYVkZgV\ZcVi^dcVa edejaVi^dc ^h VWdji +). W^gYh HV\Vg Vi Va# &...#

  7Vnd[EaZcinl^YZ I]Z EVX^[^X \daYZc eadkZg cjbWZgh gZXdgYZY ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin gZ\^dc dkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(Vii]Z')h^iZhVgZh]dlc^c6eeZcY^m .# I]Z VkZgV\Z cjbWZg Vi ZVX] h^iZ dkZg hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ &)# I]Z heZX^Zh lVh dcan gZXdgYZY Yjg^c\ i]Z hjbbZg Xdjcih VcY lVh cdi gZXdgYZY Yjg^c\ i]Z l^ciZg dkZg i]Z l]daZ hijYn eZg^dY ;^\jgZ &)! 6eeZcY^m .# I]Z VccjVa hjbbZg cjbWZgh gVc\ZY WZilZZc &' &.-) id &&% W^gYh &..% VcY VkZgV\ZY )( W^gYh ZVX] nZVg dg +#+ d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc HV\Vg Zi Va# &... IVWaZ (! 6eeZcY^m .#

*% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin @Znh^iZh[dghjbbZg[adX`hlZgZBV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]VcY D]^lV =VgWdjg# 6ai]dj\] i]Z dXXVh^dcVa [adX` lVh gZXdgYZY Vi IVjgVc\V =VgWdjgVcYLV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^ilZhjheZXii]ZnlZgZegdWVWan i]ZgZbdhihjbbZghWjilZgZ_jhicdi[djcYVhi]ZnbVn]VkZWZZcVlVn [gdb i]Z ZhijVgn dc cZVgWn [VgbaVcY Yjg^c\ i]Z k^h^ih d[ dWhZgkZgh# 7^gYhlZgZVWhZci^ci]ZZVhiZgc7Vnd[EaZcin!ZmXZei[dg&W^gYgZXdgYZY ^c hjbbZg &..' Vi LV^dZ`V G^kZg ZhijVgn$@j`jbdV# I]Z X]Vc\Z ^c cjbWZg d[ EVX^[^X \daYZc eadkZg Yjg^c\ hjbbZg hZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZ &* l^i] a^cZh h]dl^c\ Vcn hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVciigZcYh^#Z/e)%#%*#=dlZkZg^c\ZcZgVacjbWZghYjg^c\hjbbZg gZbV^c gZVhdcVWan hiVi^X VcY cd h^\c^[^XVci igZcYh! Z^i]Zg ^cXgZVhZ dg YZXgZVhZ! lZgZ [djcY E 2 %#)-- IVWaZ )V! ;^\jgZ &*#

  IVjgVc\V=VgWdjg I]ZgZ lZgZ dcan ( gZXdgYh [gdb IVjgVc\V =VgWdjg dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m .! ;^\jgZ &)! && W^gYh Vi i]Z Hjae]jg Ed^ci gddhi ^c i]Z hjbbZgh d[ &.-- VcY &.-. VcY ) W^gYh Yjg^c\ hjbbZg '%%( Vi i]Z IZ BVjc\V HZlV\Z Ldg`h gddhi ^c GVc\ViVjV 7Vn# LZ WZa^ZkZ i]Vi i]Zn VgZ egZhZci dc i]Z ]VgWdjg ZVX] hjbbZg Wji i]Z^g gddhih ]VkZ cZkZg WZZc [djcY# ;dgin ild W^gYh +#* d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc lZgZ gZXdgYZY dc i]Z ]VgWdjg ^c BVgX] &.-( VcY W^gYh ]VkZ WZZc Vahd hZZc [ZZY^c\ dkZg i]Z i^YVa [aVih! d[[ BViV]j^ Ed^ci gddhi! Yjg^c\ i]Z [addY i^YZ E#A! eZgh#Xdbb## Djih^YZ d[ i]Z hijYn ) W^gYh lZgZ gZXdgYZY ^c hjbbZg '%%( Vi LV^bVej :hijVgn$LZaXdbZ 7Vn$GVc\ViVjV 7Vn E#A eZgh# Xdbb VcY * W^gYh Vi IZ BVjc\V HZlV\Z Ldg`h gddhi ^c ?VcjVgn '%%* KdaXVc^X EaViZVj$7Vn d[ EaZcin gZ\^dcVa gdjcYje! Hdji]Zgc 7^gY! '%%*# 7^gYh lZgZ VWhZci [gdb i]Z ]VgWdjg [dg Vaa l^ciZg Xdjcih 6eeZcY^m .#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] HjbbZg [adX`h d[ eadkZg lZgZ gZXdgYZY Vi i]Z ZhijVgn dc &+ d[ i]Z &. Xdjcih 6eeZcY^m .! ;^\jgZ &)# CjbWZgh gVc\ZY [gdb * &... id)- &..' ,#) d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg WZ^c\ ')W^gYh&.-)¶'%%(&.Xdjcihdg(#,d[i]ZcVi^dcVaedejaVi^dcIVWaZ (! 6eeZcY^m .# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ eadkZg dc i]Z ZhijVgn lVh '- &% Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ZhijVgn lVh &. - XdjcihV YZXa^cZ ^c cjbWZgh 6eeZcY^m .# 7^gYh lZgZ cdi dWhZgkZY Yjg^c\ Xdjcih Vi i]Z ZhijVgn ^c i]Z hjbbZgh d[ &.-)! '%%' VcY '%%( 6eeZcY^m . VcY ^c Vaa l^ciZgh l]Zc Xdjcih idd` eaVXZ 6eeZcY^m .! ]dlZkZg ^i»h a^`Zan i]Vi i]Vi i]Zn lZgZ egZhZci ^c Vaa hjbbZgh Wji lZgZ _jhi cdi [djcY Yjg^c\ i]Z Xdjcih# DcZ d[ i]Z eadkZg»h [Vkdjg^iZ[dgV\^c\VgZVhlVhi]Zeadj\]ZYeVYYdX`hcZVgi]ZjeeZgZhijVgn l]ZgZ i]Zn XVc WZ Y^[[^Xjai id dWhZgkZ# I]Zn Vahd gddhi dc i]Z hVcYn ed^ci Vi i]Z XViiaZ nVgYh Vi i]Z cZVgWn @V^ijcV G^kZg bdji]#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ *&   LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i HjbbZg [adX`h d[ eadkZg lZgZ gZXdgYZY Vi i]Z ZhijVgn dc dcan ) d[ i]Z &.Xdjcih6eeZcY^m.!;^\jgZ&)#CjbWZghgVc\ZY[gdb'%'%%&id*+ W^gYh&..%l^i]i]ZVkZgV\ZcjbWZgd[+W^gYh&.-)¶'%%(&.Xdjcih %#.*d[i]ZcVi^dcVaedejaVi^dcIVWaZ(!cdiZh'Vai]dj\]dcVXdjci djih^YZi]ZhijYn!+-W^gYh&%#*d[i]ZcVi^dcVaedejaVi^dclZgZgZXdgYZY i]ZgZ^c;ZWgjVgn&.-,E#A#eZgh#Xdbb#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZi]ZVkZgV\Z cjbWZgd[eadkZgdci]ZZhijVgnlVh-&%Xdjcih&.-)¶&..(VcYdkZg i]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(i]ZVkZgV\ZcjbWZgdci]ZZhijVgnlVh* . Xdjcih V ha^\]i gZYjXi^dc ^c cjbWZgh 6eeZcY^m .# I]Z^g gddhih lZgZ cZkZg [djcY Wji i]Zn VgZ a^`Zan id dXXjen i]Z hbVaa! adl an^c\! ^haVcYh ^c i]Z jeeZg ZhijVgn dkZg i]Z ]^\] i^YZ eZg^dY l]ZgZ [ZlY^hijgWVcXZhiV`ZheaVXZ#DWhZgkVi^dchh]dli]VieadkZghh]^[igZ\jaVgan WZilZZcBV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]VcYLV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i l]^X] VgZ dcan ' `^adbZigZh VeVgi E#A VcY I^b 7VgcVgY! eZgh#Xdbbh## 7^gYh lZgZ VWhZci [gdb i]Z ZhijVgn [dg Vaa l^ciZg Xdjcih 6eeZcY^m .#

  D]^lV=VgWdjg HjbbZg [adX`h d[ eadkZg lZgZ gZXdgYZY Vi i]Z ]VgWdjg dc ZkZgn dcZ d[ i]Z&.Xdjcih6eeZcY^m.!;^\jgZ&)#CjbWZghgVc\ZY[gdb)&..)id &- &.-+! '%%'! '%%( l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ &' W^gYh &.-)¶'%%( &.XdjcihWZ^c\&#-d[i]ZcVi^dcVaedejaVi^dcIVWaZ(#DkZgi]Z[^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ eadkZg dc i]Z ]VgWdjg lVh && &% Xdjcih &.-)¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(i]ZVkZgV\ZcjbWZg dc i]Z ]VgWdjg lVh &' - Xdjcih 6eeZcY^m .# 7^gYh lZgZ VWhZci [gdb i]Z ]VgWdjg [dg Vaa l^ciZg Xdjcih 6eeZcY^m .#

  :VhiZgc7Vnd[EaZcinh^iZh I]ZgZlVhdcanVh^c\aZgZXdgYd[i]^hheZX^ZhZVhid[D]^lV=VgWdjgYjg^c\ i]Z hijYn# I]^h lVh d[ V hda^iVgn W^gY Vi LV^dZ`V G^kZg ZhijVgn$@j`jbdV ^c hjbbZg &..' 6eeZcY^m .# Dc ' hZeVgViZ dXXVh^dch djih^YZ d[ i]Z hijYn!)W^gYhlZgZgZXdgYZYViL]Vc\VeVgVdV7Vn^cCdkZbWZg&.-*VcY ) W^gYh Vi LV^dZ`V G^kZg bdji] ^c CdkZbWZg &..- E#A#! eZgh#dWh#

25

20

;^\jgZ&)#6kZgV\ZcjbWZg 15 d[EVX^[^X\daYZceadkZg [dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]i 10

dgbdgZi^bZhZmXZei[dg 5 BViV`VcV>haVcYl]^X] lVhcdik^h^iZY[gdb&.-) 0 id'%%(#H^iZhVgZh]dlc

^cZVhiidlZhiY^gZXi^dc Waipu Bay Sulphur Point Panepane Point Ohiwa Harbour

VXgdhhi]Z7Vnd[EaZcin Matakana Island GZ\^dc#CdiZ/dcanhjbbZg Rangitaiki River mouth Waiaua River Estuary Tarawera River mouth Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary

egZhZcXZh]dlcYjZidcd Central Tauranga Harbour

W^gYhgZXdgYZYViVcnh^iZ North-west Tauranga Harbour Waihi Estuary and Pukehina Spit

[dgVcnl^ciZghVbea^c\ Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

dXXVh^dc# Otamarakau/Hauone/Pikowai/Herepuru

*' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin Tauranga Harbour 60 Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

50 Waihi Estuary/Pukehina Spit Ohiwa Harbour 40

;^\jgZ&*#8]Vc\Z^c 30 cjbWZgd[EVX^[^X\daYZc eadkZgYjg^c\i]ZhjbbZg hZVhdc[gdb&.-)id 20 '%%([dgi]Z[djg`Zn ]VW^iVijc^ihA^cZhh]dl 10 hiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci igZcYh^Z/e)%#%*#CdiZcd 0 l^ciZgW^gYhlZgZgZXdgYZY# 1983 1988 1993 1998 2003

 )#'#- Hejg"l^c\ZYeadkZg

Hejg"l^c\ZYeadkZgKVcZaajhb^aZhcdkVZ]daaVcY^VZ!dcZd[ildhjWheZX^Zh! ^h [djcY ^c 6jhigVa^V! IVhbVc^V VcY CZl OZVaVcY# >i lVh hZa["^cigdYjXZY id CZl OZVaVcY ^c VWdji &.(' VcY ^h cdl VWjcYVci VcY l^YZhegZVY i]gdj\]djii]ZCdgi]VcYHdji]>haVcYhVcYi]Z8]Vi]Vb>haVcYh=ZVi]Zg  GdWZgihdc! &..+# >iWgZZYh^cVkVg^Zind[]VW^iVih!jhjVaan\gVhhaVcYdgg^kZgWZYZck^gdcbZcih! VcY [adX`h V[iZg i]Z WgZZY^c\ hZVhdc! d[iZc Xdc\gZ\Vi^c\ Vi ZhijVg^Zh VcY di]Zg XdVhiVa h^iZh l^i] h]dgi kZ\ZiVi^dc HV\Vg Zi Va# &...# I]^h heZX^Zh ^h gZ\VgYZY bdgZ d[ V iZggZhig^Va! eVhijgZ YlZaaZg gVi]Zg i]Vc V XdVhiVa W^gY ^c]VW^iVci0 ]dlZkZg i]Z heZX^Zh ^h V Xdbbdc gZh^YZci Vi ]VgWdjgh! ZhijVg^Zh VcY g^kZg bdji]h# CjbWZgh gZXdgYZY dkZg i]Z XdjghZ d[ i]Z hijYn VgZ egdWVWan cdi V XdbeaZiZ ^cY^XVi^dc d[ i]Z gZVa cjbWZgh ^c i]Z gZ\^dcWjii]ZnYdgZ[aZXii]ZhZVhdcVacjbWZghdci]ZZhijVg^ZhVcY\^kZ hdbZ \j^YVcXZ Vh id edejaVi^dc igZcYh dkZg i]Z hijYn eZg^dY#

  7Vnd[EaZcinl^YZ I]Z [^ghi eadkZgh gZXdgYZY ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin gZ\^dc lZgZ + W^gYh Vi BV`Zij :hijVgn ^c BVn &.-& VcY i]Z [^ghi WgZZY^c\ lVh cdiZY i]ZgZ ^c HZeiZbWZg &.-' E#A! eZg#Xdbb# I]Z 7Vn d[ EaZcin hejg"l^c\ZY eadkZg cjbWZgh gZXdgYZY dkZg i]Z hijYn eZg^dY Vi i]Z ') h^iZh VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m &%# I]Z VkZgV\Z cjbWZg Vi ZVX] h^iZ dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZh &+V VcY W# Hejg"l^c\ZY eadkZg lZgZ lZaa gZegZhZciZY VgdjcY i]Z 7Vn d[ EaZcin XdVhia^cZ Yjg^c\ Wdi] l^ciZg VcY hjbbZg ZheZX^Vaan i]Z l^ciZg»h! l^i] cjbWZgh ^cXgZVh^c\ Vh i]Z hijYn egd\gZhhZY Wji i]^h lVh cdi hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci E 2 %#+*' l^ciZg IVWaZ )W# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ W^gYh Vi ZVX] h^iZ Yjg^c\ hjbbZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ &+V# I]ZhjbbZgedejaVi^dc^ci]Z7Vnd[EaZcinegd\gZhh^kZan^cXgZVhZYdkZg i]Z hijYn eZg^dY [gdb ( W^gYh ^c &.-) id V bVm^bjb d[ ',' W^gYhWn '%%%6eeZcY^m&%#I]^hgZaVi^dch]^eVai]dj\]h^\c^[^XVcilVhkZgnlZV` E2%#%+ hjbbZg IVWaZ )V# HjbbZg cjbWZgh VkZgV\ZY VWdji )% W^gYh ZVX] nZVg i]gdj\] i]Z [^ghi

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ *( YZXVYZ&.-)¶&..(&%XdjcihVcYi]ZcYdjWaZYVkZgV\^c\.+W^gYhZVX] nZVg ^c i]Z [daadl^c\ YZXVYZ &..)¶'%%( &% Xdjcih 6eeZcY^m &%# L^ciZg Xdjcih [dg i]Z 7Vn d[ EaZcin gVc\ZY WZilZZc & &.-* VcY (() W^gYh &.., dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m &%# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ W^gYh Vi ZVX] h^iZ Yjg^c\ l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ &+W# DkZgi]Z[^ghiYZXVYZi]ZVkZgV\ZcjbWZgd[l^ciZg^c\eadkZglVh-'&% Xdjcih&.-)¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%&i]ZVkZgV\Z cjbWZg lVh &-( . Xdjcih! bdgZ i]Vc V YdjWa^c\ d[ i]Z edejaVi^dc 6eeZcY^m&%#I]^h^cXgZVhZ^ci]ZdkZgVaaedejaVi^dcWZilZZc&.-)VcY '%%(^ha^`ZanidWZYjZidi]ZcVijgVa^cXgZVhZ^ci]ZgZ\^dcVaedejaVi^dc dkZg i^bZ Vh i]Z edejaVi^dc \gZl VcY ZmeVcYZY# I]Z X]Vc\Z ^c cjbWZg d[ hejg"l^c\ZY eadkZg Yjg^c\ hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh &,V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ Vcn hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci igZcYh ^#Z/ e)%#%*# 6ai]dj\] i]ZgZ lVh V \ZcZgVa ^cXgZVhZd[eadkZgcjbWZgh^ci]ZgZ\^dci]^hlVhcdihiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci [dg Vcn d[ i]ZhZ `Zn ]VW^iVih#

  IVjgVc\V=VgWdjg I]Z XdbW^cZY hjbbZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\idIVjgVc\V=VgWdjggVc\ZY[gdb(&.-,id)&&..,!VkZgV\^c\ - W^gYh ZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( 6eeZcY^m &%# I]Z VkZgV\ZcjbWZgd[W^gYhViZVX]]VgWdjgh^iZYjg^c\hjbbZg&.-)¶'%%( ^hh]dlc^c;^\jgZ&+V#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZi]ZVkZgV\ZcjbWZgd[eadkZg lVh ) &% Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh &( . Xdjcih V igZWa^c\ d[  cjbWZgh# I]Z XdbW^cZY l^ciZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY [gdb ' &... id &%* &..+! VkZgV\^c\&+W^gYhZVX]nZVgdkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(6eeZcY^m &%# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ W^gYh Vi ZVX] ]VgWdjg h^iZ Yjg^c\ l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZ &+W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\ eadkZg lVh &% &% Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg ^cXgZVhZY id '(. Xdjcih! V ild[daY ^cXgZVhZ d[ i]Z l^ciZg edejaVi^dc#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] 6i BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] hjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ' &.-*! &.--! &..) id &-% '%%%! VkZgV\^c\ ', W^gYh ZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( ;^\jgZ &+V! 6eeZcY^m &%# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ eadkZg lVh &* &% Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh )%. Xdjcih Vabdhi V igZWa^c\ d[ i]Z edejaVi^dc# I]Z ZhijVgn lVh gZ\^dcVaan h^\c^[^XVci[dghejg"l^c\ZYeadkZgVh^i]dhihi]ZaVg\ZhihjbbZgVcYl^ciZg XdcXZcigVi^dch ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin ;^\jgZh &+V VcY W# I]Z heZX^Zh egdWVWan [Vkdjgh i]Z h^iZ WZXVjhZ ^i ]Vh hjWhiVci^Va VgZVh d[ VY_VXZci eVhijgZ aVcY VcY i]ZgZ VgZ aZhh ]jbVc Y^hijgWVcXZh Vaadl^c\ [dg YV^an bdkZbZcih d[ W^gYh [gdb ^caVcY [^ZaYh id i]Z g^kZg bdji] VcY ZhijVgn! Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg#

*) DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb & &.-* id '%. &..)! VkZgV\^c\ *, W^gYh ZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( ;^\jgZ &+W! 6eeZcY^m &%# DkZgi]Z[^ghiYZXVYZi]ZVkZgV\ZcjbWZgd[l^ciZg^c\eadkZglVh'+&% Xdjcih&.-)¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%&i]ZVkZgV\Z cjbWZg lVh .& . Xdjcih! bdgZ i]Vc V igZWa^c\ d[ i]Z edejaVi^dc# >cXgZVhZh^cgZaVi^kZVWjcYVcXZdkZgi^bZ&.-)¶'%%(lZgZcdi]dlZkZg hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg hejg"l^c\ZY eadkZg! Wdi] hjbbZg E 2%#%-, VcY l^ciZg E2%#'%+ hZVhdch Vi i]Z ZhijVgn IVWaZh )V VcY W#

  LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i Hejg"l^c\ZY eadkZg lZgZ gVgZan gZXdgYZY Vi i]Z ZhijVgn l^i] dcan + d[ i]Z &. Xdjcih ]VY W^gYh ;^\jgZh &+V VcY W! 6eeZcY^m &%# HjbbZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb ' &.-, id *' '%%( l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg WZ^c\ ) &.-)¶'%%( &. Xdjcih ;^\jgZ &+V! 6eeZcY^m &%# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ eadkZg dc i]Z ZhijVgn lVh aZhh i]Vc & W^gY &% Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( i]Z VkZgV\Z cjbWZg dc i]Z ZhijVgn lVh , . Xdjcih Vc dkZgVaa ^cXgZVhZ ^c cjbWZgh 6eeZcY^m &%# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb('%%%id',&..+!VkZgV\^c\'W^gYhZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( ;^\jgZ &+W! 6eeZcY^m &%# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\ eadkZg lVh aZhh i]Vc & W^gY &% Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh ( . Xdjcih 6eeZcY^m &%#

  DiVbVgV`Vj$E^`dlV^$=VjdcZ$=ZgZejgj Hejg"l^c\ZY eadkZg lZgZ gZXdgYZY Vadc\ i]Z DiVbVgV`Vj id =ZgZejgj XdVhia^cZWji\ZcZgVaan^cadlcjbWZghWdi]hjbbZgVcYl^ciZg6eeZcY^m &%! ;^\jgZh &+V VcY W# HjbbZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb ' &.-. id &- '%%% l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZgWZ^c\*&.-,¶'%%'&)Xdjcih;^\jgZ&+V!6eeZcY^m&%#DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ eadkZg lVh * W^gY , Xdjcih &.-,¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%'i]ZVkZgV\ZcjbWZg lVh * , Xdjcih  6eeZcY^m &%# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb(&..,id&&&..+!VkZgV\^c\'W^gYhZVX] nZVgdkZgi]ZhijYneZg^dY&.-*¶'%%&&,Xdjcih;^\jgZ&+W!6eeZcY^m &%# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]ZgZ lVh dcan dcZ Xdjci l^i] W^gYh . ^c &..& . Xdjcih &.-)¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh ( - Xdjcih 6eeZcY^m &%#

  BViViVAV\ddc$IVgVlZgVG^kZgbdji] EadkZglZgZgZXdgYZY^cadlcjbWZghWdi]hjbbZgVcYl^ciZg6eeZcY^m &%! ;^\jgZh &+V VcY W# HjbbZgcjbWZghgVc\ZY[gdb&&..%id,&..&l^i]i]ZVkZgV\ZcjbWZg WZ^c\ & &.-,¶'%%' &) Xdjcih ;^\jgZ &+V! 6eeZcY^m &%# 9jg^c\ i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z [^ghi h^\]i^c\ lVh ^c &..% l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ eadkZg WZ^c\ ' W^gY - Xdjcih &.-*¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh & , Xdjcih 6eeZcY^m &%#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ** L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb & &..) id )% &.-,! VkZgV\^c\ + W^gYh ZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-*¶'%%& &, Xdjcih ;^\jgZ &+W! 6eeZcY^m &%# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh - W^gYh . Xdjcih&.-*¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(i]ZVkZgV\Z cjbWZg lVh ( - Xdjcih 6eeZcY^m &%#

  GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc EadkZgh lZgZ gZXdgYZY ^c Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg Wji i]ZgZ lVh dcan & hjbbZgXdjcid[-W^gYh^c&..(!dkZg&*Xdjcih&.-*¶'%%(6eeZcY^m &%! ;^\jgZh &+V VcY W# >i ^h jcXaZVg l]n i]ZgZ lVh dcan dcZ hjbbZg gZXdgY Wji ^i»h a^`Zan i]Vi i]Z [Zl adXVa W^gYh ldjaY ]VkZ WZZc VlVn cZhi^c\ dc eVYYdX`h Yjg^c\ i]Z hjbbZg eZg^dY# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb&&.-+!&..(id,(&..'!VkZgV\^c\&'W^gYh ZVX] nZVg ;^\jgZ &+W dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-+¶'%%' &, Xdjcih VcY i]Z cjbWZgh lZgZ h^b^aVg WZilZZc YZXVYZh 6eeZcY^m &%# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh && W^gYh - Xdjcih &.-+¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh &( . Xdjcih 6eeZcY^m &%# I]Z l^ciZg Xdjcih h]dl V Wj^aY je ^c cjbWZgh ^cid hbVaa [adX`h ^c hdbZ nZVgh! nZi ^c di]Zg nZVgh i]ZgZ lZgZ kZgn [Zl W^gYhegZhZci#9^hijgWVcXZhVii]^hedejaVg[^h]^c\h^iZdXXjggZYaZhhd[iZc Yjg^c\hdbZl^ciZgXdjciYVnhi]Vcdi]Zghhdi]^hbVnZmeaV^cl]ni]ZgZ lVh Vc ^cXgZVhZ ^c cjbWZgh [dg i]dhZ Xdjcih4

  D]^lV=VgWdjg KZgn[ZlW^gYhlZgZgZXdgYZYVii]Z]VgWdjgVcYi]ZgZlZgZdcan,Xdjcih! Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg! l]ZgZ W^gYh lZgZ egZhZci dji d[ (- Xdjcih jcYZgiV`Zc&.-*¶'%%(6eeZcY^m&%!;^\jgZh&+VVcYW#I]Z[^ghigZXdgY d[i]^hheZX^ZhVii]Z]VgWdjglVh^c&..%#;djghjbbZgXdjcih]VYcjbWZgh gVc\^c\[gdb&id&*W^gYhl]^aZi]Zi]gZZl^ciZgXdjcih]VYi]ZbgVc\^c\ WZilZZc ' VcY '' W^gYh ;^\jgZh &+V VcY W! 6eeZcY^m &%#

  :VhiZgc7Vnd[EaZcinh^iZh

  LV^diV]^G^kZgZhijVgn EadkZghlZgZgZXdgYZY^cWdi]hjbbZgVcYl^ciZg6eeZcY^m&%!;^\jgZh &+V VcY W# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb & '%%( id '% &..-! VkZgV\^c\ ( W^gYh ZVX] nZVgdkZgi]ZhijYneZg^dY&.-*¶'%%'&-Xdjcih;^\jgZ&+Vl^i]dcandcZ Xdjcid[)W^gYh&..&^ci]Z[^ghiYZXVYZ6eeZcY^m&%#DkZgi]ZhZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( i]Z VkZgV\Z cjbWZg ZVX] nZVg lVh + . Xdjcih# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb'&.-.id&&&..,!VkZgV\^c\)W^gYhZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-*¶'%%' &, Xdjcih l^i] [ZlZg W^gYh ^c i]Z [^ghi YZXVYZ ;^\jgZ &+W! 6eeZcY^m &%# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-*¶&..(.Xdjcihi]ZgZlZgZdcan'Xdjcih&.-,!&.-.l^i]'VcY ( W^gYh gZXdgYZY gZheZXi^kZan l]^aZ dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh ( . Xdjcih# I]Z l^ciZg Xdjcih h]dl V Wj^aY je ^c cjbWZgh ^c hdbZ nZVgh id [dgb hbVaa [adX`h! nZi ^c di]Zg nZVgh i]ZgZ lZgZ kZgn [Zl W^gYh egZhZci#

*+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin   LV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdV^cXajY^c\DiVgVG^kZg EadkZghlZgZgZXdgYZY^cWdi]hjbbZgVcYl^ciZg6eeZcY^m&%!;^\jgZh &+V VcY W# HjbbZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb & &.-* id )+ &..) l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg WZ^c\ &' &.-,¶'%%' &, Xdjcih 6eeZcY^m &%! ;^\jgZ &+V# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z cjbWZgh gVc\ZY [gdb & &.-* id '+ &.-. l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ eadkZg WZ^c\ . W^gYh . Xdjcih &.-*¶&..( l]^aZdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(-Xdjcihi]ZcjbWZghgVc\ZY [gdb ) '%%& id )+ &..) l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ W^gYh dc i]Z ZhijVgn WZ^c\ &+ - Xdjcih  6eeZcY^m &%# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ) &.-. id +% &.--! VkZgV\^c\ &. W^gYh ZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-*¶'%%& &, Xdjcih 6eeZcY^m &%! ;^\jgZ&+W#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZi]ZVkZgV\ZcjbWZglVh'%.Xdjcih &.-*¶&..(VcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%'i]ZVkZgV\ZcjbWZg lVh &+ . Xdjcih 6eeZcY^m &%#

  LV^VjVG^kZgZhijVgn^cXajY^c\DeVeZ7ZVX] EadkZghlZgZgZXdgYZY^cWdi]hjbbZgVcYl^ciZg6eeZcY^m&%!;^\jgZh &+V VcY W# HjbbZg cjbWZgh gVc\ZY [gdb ' '%%% id +( '%%( l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg WZ^c\ && &.-+¶'%%( &, Xdjcih 6eeZcY^m &%! ;^\jgZ &+V# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z cjbWZgh gVc\ZY [gdb * &.-- id (+ &..& l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ eadkZg WZ^c\ , W^gYh - Xdjcih &.-+¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih i]Z cjbWZgh gVc\ZY [gdb ' '%%% id +( '%%( l^i] i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ W^gYh WZ^c\ &* . Xdjcih 6eeZcY^m &%# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ' '%%& id &%% &..,! VkZgV\^c\ &, W^gYh ZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-*¶'%%' &, Xdjcih 6eeZcY^m &%! ;^\jgZ &+W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh ) . Xdjcih &.-*¶&..( VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' - Xdjcih i]Z VkZgV\ZcjbWZglVh'.6eeZcY^m&%#I]^hl^ciZg^cXgZVhZlVhhiVi^hi^XVaan ' h^\c^[^XVci dkZg i]Z hijYn eZg^dY E 2 %#%))! Y[ &!&*! G  2 %#')#   BdijG^kZgbdji] EadkZgh lZgZ egZhZci Vi i]Z g^kZg bdji] ^c Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg Vai]dj\]i]ZgZlZgZdcan(Xdjcihl^i]W^gYh6eeZcY^m&%#I]ZhZlZgZ d[ ild hjbbZg Xdjcih d[ * W^gYh ZVX] VcY dcZ l^ciZg Xdjci d[ , W^gYh! [gdb &% dWhZgkVi^dch gZXdgYZY#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ *, (16a) Summer

30

25

20

15

10

5

0

(16b) Winter

60

50

40

30

20

10

0 ;^\jgZh&+VVcYW#6kZgV\Z cjbWZgd[hejg"l^c\ZY

eadkZg[dgZVX]h^iZk^h^iZY Waipu Bay Sulphur Point

Z^\]idgbdgZi^bZhZmXZei Ohiwa Harbour Panepane Point [dgBViV`VcV>haVcYl]^X] Matakana Island Waiaua River Estuary Tarawera River mouth Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary lVhcdik^h^iZY[gdb&.-) Rangitaiki River mouth

id'%%(#H^iZhVgZh]dlc Central Tauranga Harbour North-west Tauranga Harbour

^cZVhiidlZhiY^gZXi^dc Waihi Estuary and Pukehina Spit

VXgdhhi]Z7Vnd[EaZcin Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

GZ\^dc# Otamarakau/Hauone/Pikowai/Herepuru

  L]Vc\VeVgVdV7Vn EadkZgh lZgZ egZhZci Vi i]Z WVn ^c Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg 6eeZcY^m &%#HjbbZgXdjcihd['&...VcY'(&..,W^gYhlZgZgZXdgYZY[gdb - Xdjcih jcYZgiV`Zc# I]ZgZ lZgZ ild l^ciZg gZXdgYh d[ & W^gY ^c &.-. VcY &( W^gYh ^c &..( [gdb + l^ciZg Xdjcih jcYZgiV`Zc#

  =^X`h7Vn ;gdb _jhi ild dWhZgkVi^dch! ) W^gYh lZgZ gZXdgYZY ^c hjbbZg &..( 6eeZcY^m &%#

  IZ6gVgdV ;gdb ( dWhZgkVi^dch! ) W^gYh lZgZ gZXdgYZY ^c hjbbZg &.-- 6eeZcY^m&%#

*- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin (17a) Summer

200 Tauranga Harbour 180 Maketu Estuary/Kaituna River Mouth 160 Waihi Estuary/Pukehina Spit 140 Ohiwa Harbour 120

100

80

60

40

20

0 1983 1988 1993 1998 2003

(17b) Winter

250

200

150

;^\jgZh&,VVcYW#8]Vc\Z 100 ^ccjbWZgd[hejg"l^c\ZY eadkZgYjg^c\i]ZhjbbZg VVcYl^ciZgWhZVhdc 50 [gdb&.-)id'%%([dgi]Z [djg`Zn]VW^iVijc^ihA^cZh h]dlhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci 0 igZcYh^Z/e)%#%* 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

 )#'#. IjgchidcZ

IjgchidcZh 6gZcVg^V ^ciZgegZh ^ciZgegZh WgZZY ^c H^WZg^V! HXVcY^cVk^V! haVcYhl^i]hZkZgVa]jcYgZYd[i]ZhZ W^gYh XdjciZY Vi i]Z 8]Vi]Vb >haVcYh VcY 6jX`aVcY >haVcYh =ZVi]Zg  GdWZgihdc!&..+#I]ZdkZgl^ciZg^c\edejaVi^dc^cCZlOZVaVcYcjbWZgh WZilZZc&%%VcY&-%%W^gYhgZ[aZXi^c\i]Z]^\]ankVg^VWaZWgZZY^c\hjXXZhh ^c i]Z egZk^djh cdgi]Zgc hjbbZg =ZVi]Zg  GdWZgihdc!&..+#

  7Vnd[EaZcinl^YZ I]Z 7Vn d[ EaZcin ijgchidcZ cjbWZgh gZXdgYZY Vi i]Z ') h^iZh dkZg i]Z hijYneZg^dYVgZh]dlc^c6eeZcY^m&&#I]ZVkZgV\ZcjbWZgh^ci]Z7Vn d[ EaZcin gZ\^dc dkZg hjbbZg VcY l^ciZg Xdjcih &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c;^\jgZh&-VVcYW#7Vnd[EaZcinVccjVaanVkZgV\ZY&,+W^gYhdg'#*& d[ i]Z cVi^dcVa hjbbZg edejaVi^dc IVWaZ (! 6eeZcY^m &&#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ *. IjgchidcZh lZgZ gZegZhZciZY ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin Vi dcan h^m h^iZh# I]Zn lZgZ IVjgVc\V =VgWdjg! BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]! LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i! GVc\^iV^`^ G^kZg bdji]$I]dgcidcAV\ddc! D]^lV =VgWdjg VcY L]Vc\VeVgVdV 7Vn 6eeZcY^m &&! ;^\jgZh &-V VcY W# I]Z bV_dg^in d[ i]Z gZXdgYh lZgZ [gdb hjbbZg Xdjcih Vi IVjgVc\V =VgWdjg VcY BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]# HjbbZg VcY l^ciZg cjbWZgh YZXgZVhZY dkZg i^bZ &..)¶'%%(! i]^h lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci E2 %#%(' hjbbZg0 E2 %#%&& l^ciZg IVWaZh )V VcY W# I]Z X]Vc\Z ^c cjbWZg d[ ijgchidcZ Yjg^c\ hjbbZg VcY l^ciZg hZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh &.V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci igZcYh ^#Z/ e)%#%*# I]Z YZXgZVhZ d[ ijgchidcZ Vi IVjgVc\V =VgWdjg Vaa gZXdgYh lZgZ [gdb CL IVjgVc\V =VgWdjg lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg ;^\jgZh &.V VcY W#

  IVjgVc\V=VgWdjg I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ ijgchidcZ Vi ZVX] ]VgWdjg h^iZ dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh &-V VcY W# I]Z XdbW^cZY hjbbZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\idIVjgVc\V=VgWdjggVc\ZY[gdb ,%&..+!&..-id((%&.--! VkZgV\^c\&,'W^gYhZVX]nZVgdkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(6eeZcY^m &&!;^\jgZ&-V#I]^hlVh'#)*d[i]ZcVi^dcVaedejaVi^dcIVWaZ(!6eeZcY^m && VcY lVh bdhi d[ i]Z ijgchidcZ [djcY ^c i]Z gZ\^dc# >i h]djaY WZ cdiZY i]Vi Vaa i]Z ijgchidcZ Xdjcih [gdb i]Z ]VgWdjg lZgZ [gdb i]Z cdgi]"lZhi IVjgVc\V=VgWdjggddhihVai]dj\]L^aah&..*Y^YgZXdgYijgchidcZhgddhi^c\ dc BViV`VcV >haVcY l^i] \dYl^ih cZVg LV^`djgV Ed^ci VcY dc IV]jcVbVcj HVcYhe^i# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ ijgchidcZh dc i]Z]VgWdjglVh')%&%XdjcihVcYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh ,) , Xdjcih XdcigVXi^c\ Wn VWdji ild"i]^gYh dkZgi]ZhijYneZg^dY6eeZcY^m&&#I]^hYZXa^cZbVn]VkZWZZcYjZid ijgchidcZhWZ^c\jcVWaZidgddhidci]Z^cjcYViZY7dlZcidlcH]ZaaWVc`h YjZ id Zgdh^dc# I]^h bVn ]VkZ [dgXZY i]Zb id jhZ i]Z BViV`VcV >haVcY dXZVc WZVX] dg IV]jcVbVcj >haVcY gddhih ^chiZVY# =dlZkZg dXZVc WZVX] VcY IV]jcVbVcj >haVcY lZgZ cdi eVgi d[ i]Z hijYn VgZV VcY lZgZ gVgZan k^h^iZY dc di]Zg dXXVh^dch YjZ id bVcedlZg XdchigV^cih! i]Z^g ^hdaVi^dc VcY VXXZhh Y^[[^Xjai^Zh# CjbWZgh d[ Wdi] ijgchidcZh VcY \dYl^ih ]VkZ WZZc cdiZY Vh hlZaa^c\ Xdch^YZgVWan ^c aViZ BVgX] dc IVjgVc\V =VgWdjg i]Zc V [Zl YVnh aViZg bdhi ]VkZ aZ[i dc i]Z^g cdgi]lVgY b^\gVi^dc E#A# eZgh# Xdbb# Dc dcZ dXXVh^dc! ^c BVgX] &.-)! djih^YZ d[ i]Z hijYn! X**% W^gYh lZgZ gZXdgYZY dc BViV`VcV >haVcY»h dXZVc WZVX] E#A! eZgh#Xdbb# 6i IVjgVc\V =VgWdjg i]Z XdbW^cZY l^ciZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , gVc\ZY [gdb . &.., id -% &.-+! VkZgV\^c\ &+ W^gYhZVX]nZVgdkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(&-Xdjcih6eeZcY^m &&! ;^\jgZ &-W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\

+% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin ijgchidcZh lVh '* &% Xdjcih &.-)¶&..( Wji dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh dcan + - Xdjcih! dcZ fjVgiZg d[ i]Z VkZgV\Z dkZg i]Z [^ghi YZXVYZ! V hjWhiVci^Va YZXa^cZ 6eeZcY^m &&# 6 YZXgZVhZ ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci[dgWdi]i]ZhjbbZgVcYl^ciZghZVhdchVicdgi]"lZhiIVjgVc\V =VgWdjg E2 %#%%& hjbbZg0 E2 %#%%- l^ciZg IVWaZh )V VcY W! ;^\jgZh &.V VcY W# I]Z l^ciZg YZXa^cZ dc i]Z ]VgWdjg bVn gZ[aZXi i]Z kVg^VWaZ cjbWZgh d[ dkZg l^ciZg^c\ W^gYh i]Vi dXXjg Yjg^c\ i]Z CZl OZVaVcY l^ciZgh HV\Vg Zi Va# !&...# I]Z hjbbZg YZXa^cZ Vi cdgi]"lZhi IVjgVc\V =VgWdjg b^\]i WZ ZmeaV^cZY Wn i]Z [VXi i]Vi W^gYh ]VY id h]^[i [gdb i]Z ZgdYZY 7dlZcidlc H]ZaaWVc`h gddhi id jhZ di]Zg gddhih Vi i]Z ]VgWdjg hjX] Vh BViV`VcV >haVcY»h dXZVc WZVX] dg Ij]jcVbVcj >haVcY! l]^X] lZgZ Wdi] gVgZan k^h^iZY YjZ id bVcedlZg XdchigV^cih! i]Z^g ^hdaVi^dc VcY VXXZhh Y^[[^Xjai^Zh#

(18a) Summer

200

180

160

140

120

100

80

60

40

20

0

(18b) Winter

16

14

12

10

8

6

4

2 ;^\jgZh&-VVcYW#6kZgV\Z cjbWZgd[ijgchidcZ[dg 0 ZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]idg

bdgZi^bZhZmXZei[dg Waipu Bay Sulphur Point Ohiwa Harbour BViV`VcV>haVcYl]^X] Panepane Point Matakana Island lVhcdik^h^iZY[gdb&.-) Waiaua River Estuary Rangitaiki River Mouth Tarawera River mouth id'%%(#H^iZhVgZh]dlc Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary Central Tauranga Harbour

^cZVhiidlZhiY^gZXi^dc North-west Tauranga Harbour VXgdhhi]Z7Vnd[EaZcin Waihi Estuary and Pukehina Spit Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

GZ\^dc# Otamarakau/Hauone/Pikowai/Herepuru

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ +& (19a) Summer

350 Tauranga Harbour

300 Maketu Estuary/Kaituna River Mouth Waihi Estuary/Pukehina Spit 250 Ohiwa Harbour

200

150

100

50

0 1983 1988 1993 1998 2003

(19b) Winter

90

80

70

60

50

40 ;^\jgZh&.VVcYW#8]Vc\Z ^ccjbWZgd[ijgchidcZ 30 Yjg^c\i]ZhjbbZgVVcY 20 l^ciZgWhZVhdc[gdb &.-)id'%%([dgi]Z[djg 10 `Zn]VW^iVijc^ihA^cZh h]dlhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci 0 igZcYh^Z/e)%#%* 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ ijgchidcZ Vi i]Z ZhijVgn dkZg hjbbZg VcY l^ciZg Xdjcih &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh &-V VcY W# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ' '%%% id )' &.-+! VkZgV\^c\ '& W^gYh ZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( &. Xdjcih 6eeZcY^m &&! ;^\jgZ &-V# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ ijgchidcZh lVh (% &% Xdjcih VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh && . Xdjcih! V YZXa^cZ d[ VWdji ild"i]^gYh dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m &&# 6 YZXgZVhZ ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci[dgi]ZhjbbZghZVhdchVii]ZZhijVgnE2%#%%&IVWaZ)V#>i»h jcXaZVgl]ni]^hdXXjggZY!eZg]VeheVgianYjZideddgcdgi]Zgc]Zb^he]ZgZ WgZZY^c\ djiXdbZh Wji Vahd WZXVjhZ Vi i^bZh lZ lZgZ jcVWaZ id [^cY i]Z^g gddhih Vh i]Zn d[iZc X]Vc\ZY# I]ZgZlZgZkZgn[ZlW^gYhgZXdgYZYYjg^c\i]Zl^ciZgXdjcih#I]ZngVc\ZY [gdb & &..&! &..' id * '%%%! VkZgV\^c\ & W^gY ZVX] nZVg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( &. Xdjcih 6eeZcY^m &&! ;^\jgZ &-W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ i]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ l^ciZg^c\ ijgchidcZ lVh &#) &% Xdjcih &.-)¶&..( Wji dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%& i]Z VkZgV\Z cjbWZg lVh dcan %#* . Xdjcih 6eeZcY^m &&#

+' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin   LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i 8djcihVii]ZZhijVgn!djih^YZi]ZhijYneZg^dY!gZXdgYZY&W^gY^c?VcjVgn &.,- VcY ) W^gYh ^c 9ZXZbWZg &.,- E#A eZgh#Xdbb#

  GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc Ild W^gYh lZgZ gZXdgYZY Yjg^c\ hjbbZg &.-* 6eeZcY^m &&#

  D]^lV=VgWdjg IjgchidcZcjbWZghgZXdgYZYVii]Z]VgWdjgdkZghjbbZgVcYl^ciZgYjg^c\ i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m &&# I]Z VkZgV\Z cjbWZg Vi i]Z ZhijVgn ZVX] nZVg dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZh &-V VcY W# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb & id (! VkZgV\^c\ & dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( &. Xdjcih 6eeZcY^m &&! ;^\jgZ &-V# I]ZgZlVhdcandcZl^ciZgXdjcid['W^gYh^c&..(6eeZcY^m&&!;^\jgZ &-W [gdb &. Xdjcih &.-)¶'%%(#

  L]Vc\VeVgVdV7Vn DcZ W^gY lVh gZXdgYZY dc &. ?VcjVgn &.-( djih^YZ i]Z hijYn eZg^dY 

 )#'#&% GZY`cdi

I]ZgZVgZ[djgdg[^kZhjWheZX^Zhd[`cdiWji^i^hi]ZgZYdgaZhhZg`cdi! ]jV]dj8Va^Yg^hXVcjijhgd\Zgh^i]ViXdbZh[gdb8]j`jih`^EZc^chjaVd[ ZVhiZgcH^WZg^Vid6jhigVaVh^V^cXajY^c\CZlOZVaVcY=ZVi]ZgGdWZgihdc! &..+#6iaZVhii]gZZXdadjg"WVcYZYW^gYh[gdbHV`]Va^c>haVcY^ci]ZhVbZ gZ\^dc ]VkZ WZZc gZXdkZgZY ^c CZl OZVaVcY ^c gZXZci nZVgh# >i ^h i]Z hZXdcYbdhiXdbbdccdgi]Zgc]Zb^he]ZgZ6gXi^Xh]dgZW^gY[djcY^cCZl OZVaVcY#I]Z:Vhi6h^Vc¶6jhigVaVh^Vc;anlVnedejaVi^dc^hZhi^bViZYidWZ VWdji '**!%%% W^gYh d[ l]^X] &*(!%%% b^\gViZ id 6jhigVa^V HV\Vg Zi Va# &...#:VX]nZVgWZilZZc*&!%%%VcY+,!)%%XdbZidCZlOZVaVcY!l^i] i]Z Zhi^bViZY cVi^dcVa hjbbZg edejaVi^dc WZ^c\ VWdji *.!%%% d[ l]^X] VWdji &% l^ciZg dkZg ^c CZl OZVaVcY HV\Vg Zi Va# &...#

  7Vnd[EaZcinl^YZ @cdih lZgZ gVgZ ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin ^c i]Z ZVgan &.,%h l^i] dcZ d[ i]Z ZVgan gZXdgYh WZ^c\ &* W^gYh gZXdgYZY Vi BV`Zij :hijVgn ^c &.,)# >c ?VcjVgn&.,.VWdji(*W^gYhlZgZgZXdgYZYViBViV]j^Ed^cidcIVjgVc\V =VgWdjg# I]^h lVh i]Z aVg\Zhi cjbWZg gZXdgYZY Vi i]Z i^bZ E#A eZgh# Xdbb## >i ]Vh WZZc hj\\ZhiZY i]Vi cd 7Vn d[ EaZcin ]VgWdjg dg ZhijVgn ]Vh ^YZVa `cdi ]VW^iVi Vh i]Zn hZZb id egZ[Zg i]Z hd[i bjY ]VW^iVih d[ i]Z ;^gi] d[ I]VbZh dg ;VgZlZaa He^i E#A eZgh#Xdbb## I]Z 7Vn d[ EaZcin gZY `cdi cjbWZgh gZXdgYZY dkZg i]Z hijYn eZg^dY Vi i]Z ') h^iZh VgZ a^hiZY ^c 6eeZcY^m &'# I]Z VkZgV\Z cjbWZg eZg h^iZ dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZh '%V VcY W# >c i]Z 7Vn d[ EaZcin Yjg^c\ i]Z hjbbZg! `cdih egZ[ZggZY BV`Zij :hijVgn V]ZVY d[ IVjgVc\V =VgWdjg l^i] V [Zl W^gYh [djcY Vi LV^]^ :hijVgn! D]^lV =VgWdjg VcY LV^dZ`V G^kZg ZhijVgn 6eeZcY^m &'! ;^\jgZ '%V#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ +( I]ZheZX^Zh^hbdgZXdbbdcVcYl^YZhegZVYYjg^c\hjbbZghWji^hkZgn gVgZ dg VWhZci Yjg^c\ l^ciZgh# HjbbZg cjbWZgh VkZgV\ZY &(( W^gYh dg %#'' d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc dkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(&.XdjcihIVWaZ(!6eeZcY^m&'!;^\jgZ '%V# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cjbWZgh VkZgV\ZY &,, `cdih ZVX] nZVg! i]Zc YZXa^cZY id VkZgV\Z -* W^gYh dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m &'# >i h]djaY WZ cdiZY i]Vi `cdih Vgg^kZ ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin aViZg i]Vc \dYl^ih VcY lZgZ d[iZc cdi Vaa]ZgZl]ZcXdjcihlZgZXVgg^ZYdji^cCdkZbWZgVhi]Z]^\]ZhiXdjcih VgZ d[iZc cdi gZXdgYZY jci^a V[iZg 8]g^hibVh E#A eZgh#Xdbb## L^ciZg cjbWZgh VkZgV\ZY ( W^gYh dkZg i]Z 7Vn d[ EaZcin dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( &. Xdjcih 6eeZcY^m &'! ;^\jgZ '%W# Eg^dg id &..% i]ZgZ lZgZ [^kZ gZXdgYh d[ W^gYh dkZg l^ciZg^c\ Vi IVjgVc\V =VgWdjg VcY BV`Zij:hijVgn#H^cXZ&..%i]ZgZ]VkZWZZccddkZgl^ciZg^c\W^gYh#DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cjbWZgh VkZgV\ZY * `cdih ZVX] l^ciZg! ]dlZkZg dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih i]ZgZ lZgZ cd `cdih gZXdgYZY dkZg l^ciZg^c\ 6eeZcY^m &'# I]Z X]Vc\Zh ^c cjbWZgh d[ gZY `cdi [gdb &.-) id '%%( Yjg^c\ hjbbZg hZVhdch[dgi]Z[djg`Zn]VW^iVihIVjgVc\V=VgWdjg0BV`Zij:hijVgn$@V^ijcV G^kZgbdji]0LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i0VcYD]^lV=VgWdjgVgZh]dlc ^c ;^\jgZ '&#

  IVjgVc\V=VgWdjg @cdi cjbWZgh gZXdgYZY Vi i]Z ]VgWdjg dkZg hjbbZg VcY l^ciZg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m &'# I]Z VkZgV\Z cjbWZgViZVX]]VgWdjgh^iZk^h^iZYdkZghjbbZgVcYl^ciZg&.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZh '%V VcY W# I]Z ]VgWdjg ]daYh i]Z hZXdcY aVg\Zhi edejaVi^dc d[ `cdih ^c i]Z hijYn VgZV# I]Z XdbW^cZY hjbbZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY [gdb ' &..)! '%%% id '%& &..'! VkZgV\^c\ '- dg %#%* d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( &- Xdjcih 6eeZcY^m &'! IVWaZ (! ;^\jgZ '%V# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cjbWZgh VkZgV\ZY ), `cdih ZVX] nZVg! i]Zc YZXa^cZY id VkZgV\Z dcan ( W^gYh dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( - Xdjcih 6eeZcY^m &'# I]Z XdbW^cZY l^ciZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY  [gdb & &.-* id &+ &.-)! VkZgV\^c\ ' dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( &- Xdjcih 6eeZcY^m &'! ;^\jgZ '%W# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cjbWZgh VkZgV\ZY ( `cdih ZVX] nZVg! ]dlZkZg ^c i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( - Xdjcih i]ZgZ lZgZ cd l^ciZg^c\ `cdih gZXdgYZY 6eeZcY^m &'#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] @cdi cjbWZgh gZXdgYZY Vi i]Z ZhijVgn dkZg hjbbZg VcY l^ciZg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m &'# I]Z VkZgV\Z cjbWZg Vi i]Z ZhijVgn ZVX] nZVg dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZh '%V VcY W# I]Z ZhijVgn ]daYh i]Z aVg\Zhi edejaVi^dc d[ `cdih ^c i]Z gZ\^dc#

+) DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ( &... id '&% &..'! VkZgV\^c\ .( dkZg i]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(&.Xdjcih6eeZcY^m&'!;^\jgZ'%V#DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cjbWZgh VkZgV\ZY &&% `cdih ZVX]nZVg!i]ZcYZXa^cZYhjWhiVci^Vaan))idVkZgV\Zdcan,(W^gYhdkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m &'# I]ZgZlZgZdcanildl^ciZgXdjcihgZXdgYZYdkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶ '%%( &- Xdjcih dcZ lVh d[ + ^c &.-+ VcY i]Z di]Zg d[ &) ^c &.-- 6eeZcY^m &'! ;^\jgZ '%W#

  LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i I]Z `cdi cjbWZgh gZXdgYZY Vi i]Z ZhijVgn dkZg hjbbZg VcY l^ciZg dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m &'# I]Z VkZgV\Z cjbWZg Vi i]Z ZhijVgn ZVX] nZVg dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZh '%V VcY W# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ' &..+ id +- &.-+! VkZgV\^c\ - dkZg i]Z hijYneZg^dY&.-)¶'%%(&.Xdjcih6eeZcY^m&'!;^\jgZ'%V#DkZgi]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cjbWZgh VkZgV\ZY &% W^gYh ZVX] nZVg! i]Zc YZXa^cZY id VkZgV\Z dcan + W^gYh dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m &'# I]ZgZlZgZcdl^ciZgXdjcihgZXdgYZYdkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%( &. Xdjcih Vi i]Z ZhijVgn 6eeZcY^m &'#

  D]^lV=VgWdjg I]Z`cdicjbWZghgZXdgYZYVii]Z]VgWdjgdkZghjbbZgVcYl^ciZgdkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m &'# I]Z VkZgV\Z cjbWZg Vi i]Z ]VgWdjg ZVX] nZVg dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZh '%V VcY W# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb ' * Xdjcih id '+ &..'! VkZgV\^c\ * dkZg i]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(&.Xdjcih6eeZcY^m&'!;^\jgZ'%V#DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih cjbWZgh VkZgV\ZY . `cdih ZVX] nZVg!i]ZcYZXa^cZYidVkZgV\Zdcan&W^gYdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶ '%%( . Xdjcih 6eeZcY^m &'# I]ZgZlZgZcdl^ciZgXdjcihgZXdgYZYdkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%( &. Xdjcih Vi i]Z ZhijVgn 6eeZcY^m &'! ;^\jgZ '%W#

  LV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdV^cXaDiVgVG^kZg I]ZgZlZgZdcanildhjbbZggZXdgYhYjg^c\i]ZhijYneZg^dY&.-*¶'%%( 6eeZcY^m &'! ;^\jgZ '%V# I]ZhZ lZgZ Xdjcih d[ - W^gYh ^c hjbbZg '%%& VcY ( W^gYh ^c hjbbZg '%%(# I]ZgZ lZgZ cd W^gYh gZXdgYZY ^c i]Z l^ciZg Xdjcih#

  LV^VjVG^kZgZhijVgn^cXajY^c\DeVeZ7ZVX] DcZ W^gY lVh gZXdgYZY ^c hjbbZg &..% 6eeZcY^m &'# I]^h lVh i]Z dcan gZXdgY d[ i]^h heZX^Zh Vi i]Z ZhijVgn#

  IZ6gVgdV I]gZZ W^gYh lZgZ gZXdgYZY ^c hjbbZg &.-- 6eeZcY^m &'# I]^h lVh i]Z dcan gZXdgY d[ i]^h heZX^Zh Vi i]Z h^iZ#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ +* (20a) Summer

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

(20b) Winter

1.2

1

0.8

0.6

0.4

0.2

;^\jgZh'%VVcYW#6kZgV\Z 0 cjbWZgd[gZY`cdi[dgZVX] h^iZk^h^iZYZ^\]idgbdgZ Waipu Bay Sulphur Point Panepane Point i^bZhZmXZei[dgBViV`VcV Ohiwa Harbour Matakana Island >haVcYl]^X]lVhcdi Waiaua River Estuary Rangitaiki River mouth Tarawera River mouth k^h^iZY[gdb&.-)id'%%(# Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary Central Tauranga Harbour

H^iZhVgZh]dlc^cZVhiid North-west Tauranga Harbour lZhiY^gZXi^dcVXgdhhi]Z Waihi Estuary and Pukehina Spit Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

7Vnd[EaZcinGZ\^dc# Otamarakau/Hauone/Pikowai/Herepuru

250 Tauranga Harbour

Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

200 Waihi Estuary/Pukehina Spit ;^\jgZ'&#8]Vc\Z^c Ohiwa Harbour cjbWZgd[gZY`cdiYjg^c\ 150 i]ZhjbbZghZVhdc[gdb &.-)id'%%([dgi]Z[djg `Zn]VW^iVijc^ihA^cZh 100 h]dlhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci igZcYh^Z/e)%#%*#CdiZ! 50 cdl^ciZgeadih]dlcYjZ idadlcjbWZghd[W^gYh gZXdgYZYYjg^c\l^ciZg 0 hZVhdc# 1983 1988 1993 1998 2003

++ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  )#'#&& 7Vg"iV^aZY\dYl^i

IldhjW"heZX^Zhd[WVg"iV^aZY\dYl^iVgZXjggZciangZXd\c^hZY#>i^h]dlZkZg i]Z ZVhiZgc WVg"iV^aZY \dYl^i! `jV`V A^bdhV aVeedc^XV WVjZg^! i]Vi ^h i]Z Ydb^cVci hjW heZX^Zh ^c CZl OZVaVcY IjgWdii! &..%0 HV\Vg Zi Va# &... VcY i]Z bdhi Xdbbdc d[ i]Z k^h^i^c\ 6gXi^X h]dgZW^gYh# >i WgZZYh [gdb ZVhiZgc H^WZg^V VXgdhh id cdgi]Zgc 6aVh`V VcY b^\gViZh hdji] id hdji]"ZVhiZgc 6h^V! hdji]"ZVhiZgc 6jhigVa^V VcY CZl OZVaVcY =ZVi]Zg  GdWZgihdc! &..+# B^\gVcihjhjVaanVgg^kZ^cCZlOZVaVcY^caViZHZeiZbWZgl^i]eZV`cjbWZgh gZVX]^c\ bVcn d[ i]Z ZhijVg^Zh ^c CdkZbWZg VcY 9ZXZbWZg# I]Zn aZVkZ id gZijgc id i]Z^g cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ WgZZY^c\ \gdjcYh ^c aViZ BVgX]# I]ZCZlOZVaVcYedejaVi^dc^hZhi^bViZYidWZ&%'!%%%W^gYhHV\VgZiVa# &...# 7ZilZZc &%!%%% VcY &,!%%% d[ i]ZhZ W^gYh hiVn dkZg i]Z hdji]Zgc l^ciZg gVi]Zg i]Vc [VXZ i]Z gZijgc b^\gVi^dc# >i ^h i]dj\]i i]Vi i]ZhZ VgZ ndjc\! cdc"WgZZY^c\ W^gYh VcY V [Zl V\ZY W^gYh# I]ZgZ ^h higdc\ Zk^YZcXZ i]Vi i]Z WVg"iV^aZY \dYl^i [gdb 6aVh`V bV`Z i]Z adc\Zhi cdc"hide b^\gVi^dc d[ Vaa h]dgZW^gY heZX^Zh l^i] i]Z hdji]Zgc b^\gVi^dc Xgdhh^c\ i]Z EVX^[^X DXZVc [gdb 6aVh`V id CZl OZVaVcY! V Y^hiVcXZ d[ &&#%%% `b! ^c hZkZc YVnh HX]jX`VgY! '%%'# 9jg^c\ i]Z^g cdgi]lVgY b^\gVi^dc id i]Z WgZZY^c\ \gdjcYh! \dYl^ih [daadl i]Z ZVhiZgc XdVhia^cZ d[ 6h^V# I]Z NZaadl HZV! WZilZZc @dgZV VcY 8]^cV! ^h i]Z [^cVa VcYbdhiXgjX^VahiV\^c\VgZV[dgi]^hheZX^Zhdci]Z^gcdgi]lVgYb^\gVi^dc 7VgiZg Zi Va# '%%%# DWhZgkVi^dch ^c 6j\jhi '%%* Wn E]^a 7ViiaZn d[ Jc^kZgh^in d[ DiV\d Vi BViV]j^ Ed^ci ^c IVjgVc\V =VgWdjg! gZXdgYZY ild l^ciZg^c\ WVg"iV^aZY \dYl^ii]Vi]VYWZZcWVcYZYXdadjg"[aV\\ZYi^W^Vh^cK^Xidg^VVcYHdji] 6jhigVa^VHdji]Zgc7^gY!'%%*#Hdi]^h^cY^XViZhi]VihdbZW^gYhYZhi^cZY [dg CZl OZVaVcY dc i]Z^g VccjVa b^\gVi^dc hide dkZg Wg^Z[an ^c 6jhigVa^V# Ild \dYl^i WVcYZY Vi B^gVcYV VcY IVgVbV^gZ ^c i]Z ;^gi] d[ I]VbZh lZgZ gZXdgYZY dc IVjgVc\V =VgWdjg Vi i]Z BViV]j^ Ed^ci gddhi ^c '%%* E]^a7ViiaZn!eZgh#dWhhdi]^hXaZVganh]dlhi]VihdbZW^gYhbdkZVgdjcY WZilZZc ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zh Yjg^c\ i]Z^g hiVn ^c CZl OZVaVcY# I]^h ^h ZheZX^Vaan hd ^c DXidWZg Vh W^gYh bdkZ hdji] id i]Z^g X]dhZc ZhijVg^Zh VcY BVgX] Vh i]Zn bdkZ cdgi] V\V^c# CjbWZgh d[ Wdi] \dYl^ih VcY ijgchidcZh ]VkZ WZZc cdiZY Vh hlZaa^c\ Xdch^YZgVWan ^c aViZ BVgX] dc IVjgVc\V =VgWdjg i]Zc V [Zl YVnh aViZg bdhi ]VkZ aZ[i dc i]Z^g cdgi] lVgY b^\gVi^dc E#A eZgh#dWh#

  7Vnd[EaZcinl^YZ I]Z 7Vn d[ EaZcin \dYl^i cjbWZgh gZXdgYZY dkZg i]Z hijYn eZg^dY Vi i]Z ') h^iZh VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m &( VcY i]Z VkZgV\Z cjbWZg Vi ZVX] h^iZ dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( ^c ;^\jgZh ''V VcY W# I]Z hijYn h]dlZY i]Vi \dYl^i [VkdjgZY [djg `Zn h^iZh! Vaa ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zhl^i]hjWhiVci^Va^ciZgi^YVa[aVih#IVjgVc\V=VgWdjghjeedgiZYi]Z ]^\]ZhicjbWZgh[daadlZYWnD]^lV=VgWdjg!i]ZcBV`Zij:hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] VcY i]Zc LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i# 6eVgi [gdb i]ZhZ

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ +, h^iZh Vaa i]Z di]Zg h^iZh XdjciZY ]VY kZgn [Zl W^gYh l^i] dcan V ]VcY[ja d[ W^gYh gZXdgYZY# >c i]Z ZVhiZgc 7Vn d[ EaZcin! LV^diV]^ G^kZg ZhijVgn! LV^dZ`VG^kZgZhijVgnVcYLV^VjVG^kZgZhijVgn]VYi]ZdXXVh^dcVak^h^idg Yjg^c\ i]Z hjbbZg 6eeZcY^m &(# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb )(%% '%%& id &'!*&& '%%%! VkZgV\^c\ .!)+% .#( d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( &. Xdjcih IVWaZ (! 6eeZcY^m &(! ;^\jgZ ''V# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..(&%XdjcihcjbWZghVkZgV\ZY.-.'ZVX]nZVg!i]ZcYZXgZVhZY id VkZgV\Z -.,. W^gYh dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih V cdc h^\c^[^XVci YZXgZVhZ E2%#++. IVWaZ )V 6eeZcY^m &(# I]ZgZ lVh V [ajXijVi^dc ^c cjbWZgh dkZg i]Z hijYn eZg^dY 6eeZcY^m &( l]^X] bVn b^ggdg [ajXijVi^c\ WgZZY^c\ hjXXZhh Vi cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ WgZZY^c\ \gdjcYh YjZ id V gVc\Z d[ jc`cdlc [VXidgh# I]Z dkZg l^ciZg^c\ cjbWZgh d[ eg^cX^eVaan _jkZc^aZh VcY cdc"WgZZYZgh! l^i] VYjaih VlVn Vi cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ WgZZY^c\ \gdjcYh! h]dlZY V gZYjXi^dc dkZg i^bZ# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb,-'%%'id'%&-&.-.!VkZgV\^c\&%*'& d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ ( dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( &.Xdjcih6eeZcY^m&(!;^\jgZ''W#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZ&.-)¶&..( &%XdjcihcjbWZghVkZgV\ZY&'&-ZVX]nZVg!i]ZcYZXgZVhZYWnVWdjiV i]^gYidVkZgV\Z-++W^gYhdkZgi]ZhZXdcYYZXVYZ&..)¶'%%(.Xdjcih Wji i]^h lVh cdi h^\c^[^XVci E2%#&%) IVWaZ )W 6eeZcY^m &(# I]ZX]Vc\Z^ccjbWZgd[WVg"iV^aZY\dYl^iYjg^c\hjbbZgVcYl^ciZghZVhdch [gdb &.-) id '%%( [dg i]Z [djg `Zn ]VW^iVih IVjgVc\V =VgWdjg0 BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]0 LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i0 VcY D]^lV =VgWdjg VgZ h]dlc ^c ;^\jgZh '(V VcY W l^i] a^cZh h]dl^c\ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVciigZcYh^#Z/e)%#%*#I]ZgZlVhV\ZcZgVacdch^\c^[^XVcihjbbZg YZXgZVhZ VXgdhh i]Z gZ\^dc ^cXajY^c\ cdgi]"lZhi IVjgVc\V =VgWdjg VcY Hjae]jg Ed^ci! IVjgVc\V =VgWdjg IVWaZ )V Wji hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci ^cXgZVhZh Vi 8ZcigVa IVjgVc\V =VgWdjg VcY BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] h^iZh IVWaZ )V! ;^\jgZ '(V#

  IVjgVc\V=VgWdjg I]Z \dYl^i cjbWZgh gZXdgYZY Vi i]Z ]VgWdjg dkZg hjbbZg VcY l^ciZg dkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(VgZh]dlc^c6eeZcY^m&(#I]ZVkZgV\Z cjbWZg d[ \dYl^i Vi i]Z ]VgWdjg dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%& ^h h]dlc ^c ;^\jgZh ''V VcY W# I]Z XdbW^cZY hjbbZg Xdjcih [gdb h^iZh XdjciZY IVWaZ &·H^iZh & id , WZadc\^c\ id IVjgVc\V =VgWdjg gVc\ZY [gdb &.*% &..- id ,,.- '%%%! VkZgV\^c\ *%+* * d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ ( ZVX] nZVg 6eeZcY^m &(! ;^\jgZ ''V# I]Z ]VgWdjg ]daYh i]Z aVg\Zhi hjbbZg edejaVi^dc d[ \dYl^i ^c i]Z gZ\^dc# DkZg i]Z [^ghi YZXVYZ hjbbZg cjbWZgh VkZgV\ZY ).'' W^gYh eZg Xdjci &.-)¶&..( &% Xdjcih VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ cjbWZgh ^cXgZVhZY id VkZgV\Z *',) &..)¶'%%( , Xdjcih [dg [ZlZg Xdjcih 6eeZcY^m &(# >cXgZVhZh ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( lZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci[dgi]ZhjbbZghZVhdchVi8ZcigVaIVjgVc\V=VgWdjgE2%#%%&

+- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin IVWaZ )V# >i»h jcXaZVg l]n i]^h lVh hd Vh i]Z adhh d[ i]Z 7dlZcidlc H]ZaaWVc`h ^c cdgi]"lZhi IVjgVc\V =VgWdjg! XVjhZY Wn hZV Zgdh^dc VcY ^cjcYVi^dc!lVhdcaniZbedgVg^an[dgVnZVgdgild!Wji^iY^Y[dgXZ\dYl^i id gddhi Vi dcZ d[ i]Z XZcigVa ]VgWdjg gddhih ^cXgZVh^c\ i]Z cjbWZgh i]ZgZ Yjg^c\ i]Vi eZg^dY# 6 YZXgZVhZ ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ dkZg i^bZ &.-)¶'%%( lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg i]Z hjbbZg hZVhdch Vi Wdi] cdgi]"lZhi IVjgVc\V =VgWdjg E2%#%&) IVWaZ )V VcY Vi Hjae]jg Ed^ci E2%#%%& IVWaZ )V# >c i]Z XVhZ d[ Cdgi]¶lZhi IVjgVc\V =VgWdjg! i]^h gZhjai bVn WZ V gZ[aZXi^dc d[ i]Z adhh d[ i]Z 7dlZcidlc H]ZaaWVc`h XVjhZY Wn Zgdh^dc [dg V XdjeaZ d[ nZVgh [dgX^c\ \dYl^i id gddhi Vi dcZ d[ i]Z XZcigVa ]VgWdjg gddhih id l]^X] dWhZgkZgh gVgZan lZci Z#\# BViV`VcV >haVcY dXZVc WZVX] dg IV]jcVbVcj >haVcY# i ^h kZgn a^`Zan i]Vi YZkZadebZci d[ i]Z Hjae]jg Ed^ci gZXaVbVi^dc VgZV[dgaVg\ZhXVaZedgiYZkZadebZciVcY^ihVhhdX^ViZY^c[gVhigjXijgZVcY cd^hZ ldjaY ]VkZ WZZc `Zn [VXidgh ^c Yg^k^c\ aVg\Z cjbWZgh d[ \dYl^i VcY di]Zg h]dgZW^gYh VlVn id Vcdi]Zg gddhi#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] I]Z hjbbZg VcY l^ciZg \dYl^i cjbWZgh gZXdgYZY Vi i]Z ZhijVgn dkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m &(# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ \dYl^i Vi i]Z ZhijVgn dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%& ^h h]dlc ^c ;^\jgZh ''V VcY W#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ +. HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb &', &.-+ id &'%% '%%'! VkZgV\^c\ +(& &.-)¶'%%(&.Xdjcih6eeZcY^m&(!;^\jgZ''V#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZ cjbWZghVkZgV\ZY**+W^gYheZgXdjci&.-)¶&..(&%XdjcihVcYdkZg i]ZhZXdcYYZXVYZcjbWZgh^cXgZVhZYidVkZgV\Z,&*&..)¶'%%(.Xdjcih 6eeZcY^m&(#>cXgZVhZh^cgZaVi^kZVWjcYVcXZd[\dYl^i[dgi]ZhjbbZg hZVhdch lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVcian &.-)¶'%%( E2 %#%&* IVWaZ )V! ;^\jgZ '(V# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb%&..*id&%+&.--!VkZgV\^c\(.&.-)¶'%%' &.Xdjcih6eeZcY^m&(!;^\jgZ''W#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZcjbWZghVkZgV\ZY )) W^gYh eZg Xdjci &.-)¶&..( &% Xdjcih VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ cjbWZgh YZXgZVhZY id VkZgV\Z () &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m &(#

  LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i I]Z\dYl^icjbWZghgZXdgYZYVii]ZZhijVgndkZghjbbZgVcYl^ciZgdkZg i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m &(# I]Z VkZgV\Z cjbWZg d[ \dYl^i Vi i]Z ZhijVgn dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%( ^h h]dlc ^c ;^\jgZh ''V VcY W# HjbbZgXdjcihgVc\ZY[gdb%&...!'%%'id-%%&..(!VkZgV\^c\))& &.-)¶'%%(&.Xdjcih6eeZcY^m&(!;^\jgZ''V#DkZgi]Z[^ghiYZXVYZ cjbWZghVkZgV\ZY*()W^gYheZgXdjci&.-)¶&..(&%XdjcihVcYdkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ cjbWZgh YZXgZVhZY id VkZgV\Z ((. W^gYh eZg Xdjci &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m &(# 9ZXgZVhZh ^c gZaVi^kZ VWjcYVcXZ d[ \dYl^i [dg i]Z hjbbZg hZVhdch lZgZ cdi hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVcian &.-)¶'%%(# L^ciZg Xdjcih gVc\ZY [gdb % &..(! &..*! &..-! '%%' id -* &..%! VkZgV\^c\ '& &.-)¶'%%' &. Xdjcih 6eeZcY^m &(! ;^\jgZ ''W# DkZg i]Z[^ghiYZXVYZl^ciZgcjbWZghVkZgV\ZY'.W^gYheZgXdjci&.-)¶&..( &% Xdjcih VcY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ cjbWZgh YZXgZVhZY id VkZgV\Z &' W^gYh eZg Xdjci &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m &(#

  D]^lV=VgWdjg I]Z \dYl^i cjbWZgh gZXdgYZY Vi i]Z ]VgWdjg dkZg hjbbZg VcY l^ciZg dkZgi]ZhijYneZg^dY&.-)¶'%%(VgZh]dlc^c6eeZcY^m&(#I]ZVkZgV\Z cjbWZg d[ \dYl^i Vi i]Z ]VgWdjg dkZg hjbbZg VcY l^ciZg &.-)¶'%%& ^h h]dlc ^c ;^\jgZh ''V VcY W# HjbbZg Xdjcih gVc\ZY [gdb '-%% &..(! &..) id *%%% &.--! &..,! &..-! VkZgV\^c\ (-)- (#- d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc IVWaZ (0 ;^\jgZ ''V dkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( &% Xdjcih VcY (-'' dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( . Xdjcih 6eeZcY^m &(# CjbWZgh lZgZ gZaVi^kZan XdchiVci i]gdj\]dji i]Z hijYn eZg^dY# I]^h bVn gZ[aZXi i]Z VW^a^in d[ dWhZgkZgh id Xdjci Vaa \dYl^i Vi i]Z ]VgWdjg Vh gddhih VgZ kZgn VXXZhh^WaZ VcY cd gddhi h^iZh ldjaY WZ b^hhZY XdbeVgZY id IVjgVc\V =VgWdjgl]^X]]VhdkZg'%gddhihl]^X]bV`ZhadXVi^c\gddhi^c\h]dgZW^gY [adX`h bjX] bdgZ Y^[[^Xjai# L^ciZgXdjcihgVc\ZY[gdb+%'%%'id,%%&.--!VkZgV\^c\(,.&.-)¶ '%%' &. Xdjcih 6eeZcY^m &(! ;^\jgZ ''W# I]Z VkZgV\Z cjbWZgh dkZg i]Z[^ghiYZXVYZlZgZ)&(&.-)¶&..(&%Xdjcih!YZXgZVh^c\idVkZgV\Z ()& dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%' . Xdjcih 6eeZcY^m &(#

,% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin (a) Summer

4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0

(b) Winter

450

400

350

300

250

200

150

100

50 ;^\jgZh''VVcYW#6kZgV\Z cjbWZgd[WVg"iV^aZY\dYl^i 0 [dgZVX]h^iZk^h^iZYZ^\]i

dgbdgZi^bZhZmXZei[dg Waipu Bay Sulphur Point Panepane Point Ohiwa Harbour BViV`VcV>haVcYl]^X] Matakana Island lVhcdik^h^iZY[gdb&.-) Waiaua River Estuary Rangitaiki River mouth Waiotahi River Estuary Waioeka River Estuary Tarawera River mouth

id'%%(#H^iZhVgZh]dlc Central Tauranga Harbour

^cZVhiidlZhiY^gZXi^dc North-west Tauranga Harbour Waihi Estuary and Pukehina Spit

VXgdhhi]Z7Vnd[EaZcin Maketu Estuary/Kaituna River Mouth

GZ\^dc Otamarakau/Hauone/Pikowai/Herepuru

  :VhiZgc7Vnd[EaZcinh^iZh

  LV^diV]^G^kZgZhijVgnidIZ6gVgdV I]Z\dYl^icjbWZghgZXdgYZY^ci]ZZVhiZgc7Vnd[EaZcindkZghjbbZgVcY l^ciZg Yjg^c\ i]Z hijYn eZg^dY &.-)¶'%%( VgZ h]dlc ^c 6eeZcY^m&(# I]ZgZ lZgZ cd bdgZ i]Vc '% \dYl^i gZXdgYZY Yjg^c\ i]Z hjbbZg Vi Vcn dcZ d[ i]Z c^cZ h^iZh adXViZY ZVhi d[ D]^lV =VgWdjg 6eeZcY^m &(# I]Z [daadl^c\ h^iZh ]VY W^gYh0 LV^diV]^ G^kZg ZhijVgn WZilZZc ) VcY '% [gdb &-Xdjcih!LV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdVWZilZZc(VcY-&,Xdjcih! LV^VjVG^kZgZhijVgnWZilZZc&VcY&'&,Xdjcih!L]Vc\VeVgVdV7Vn& ^c &.., - Xdjcih VcY IZ 6gVgdV ( ^c &.-- ' Xdjcih 6eeZcY^m &(# L^ciZg Xdjcih Vi i]Z c^cZ h^iZh lZgZ gVgZan jcYZgiV`Zc VcY jhjVaan dcan Vh [Vg ZVhi Vh LV^VjV G^kZg ZhijVgn# I]ZgZ lVh _jhi dcZ l^ciZg Xdjci d[ ( W^gYh gZXdgYZY Vi LV^diV]^ G^kZg ZhijVgn ^c &..% 6eeZcY^m &(#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ,& (a) Summer

Tauranga Harbour 9000 Maketu Estuary/Kaituna River Mouth 8000 Waihi Estuary/Pukehina Spit 7000 Ohiwa Harbour 6000

5000

4000

3000

2000

1000

0 1983 1988 1993 1998 2003

(b) Winter

1600

1400

1200

1000

800

;^\jgZh'(VVcYW#8]Vc\Z 600 ^ccjbWZgd[WVg"iV^aZY \dYl^iYjg^c\i]ZhjbbZg 400 VVcYl^ciZgWhZVhdc [gdb&.-)¶'%%([dgi]Z 200 [djg`Zn]VW^iVijc^ihA^cZh h]dlhiVi^hi^XVaanh^\c^[^XVci 0 igZcYh^Z/e)%#%* 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003

 )#'#&' CdiZhdcdi]ZgheZX^Zh

6eVgi [gdb VWjcYVci 6gXi^X VcY cVi^kZ heZX^Zh! bVcn d[ i]Z h]dgZW^gY heZX^Zh[djcY^ci]ZhijYnVgZVlZgZhZZc^c[gZfjZcianVii]ZkVg^djhgddhi h^iZh k^h^iZY# CjbWZgh lZgZ d[iZc WZadl &% W^gYh Vi Vcn dcZ i^bZ# I]ZhZ heZX^Zh VgZ Vaa gVgZ dg jcXdbbdc b^\gVidgn dg kV\gVci heZX^Zh! bdhi d[ l]^X]]VkZi]Z^gbV^ccdc"WgZZY^c\Y^hig^Wji^dc^c6jhigVa^V!l]^aZV[Zl VgZgVg^i^ZhWZadc\^c\iddi]Zgh]dgZW^gY[anlVnh#BVcnd[i]ZhZheZX^Zh]VY Z^i]ZgcdiVgg^kZYdglZgZcdi^c[jaacjbWZghWni]ZCdkZbWZgXZchjhVh cjbWZgh d[ i]ZhZ heZX^Zh XVc d[iZc eZV` ^c aViZ 9ZXZbWZg# >c VYY^i^dc gVgZ cVi^kZ heZX^Zh [djcY ^c adl cjbWZgh VgZ Vahd Xdch^YZgZY# I]ZhZ ¸di]Zg heZX^Zh¹ VgZ eaVXZY WZadl ^cid ild hZeVgViZ \gdjeh i]Z ¸gVgZ VcY jcXdbbdc b^\gVcih¹ VcY i]Z ¸gVgZ cVi^kZ heZX^Zh¹# >c i]Z XVhZ d[ l]^bWgZa! Vc jcXdbbdc b^\gVci! bVcn d[ i]Z gZXdgYh VgZ cdi Y^hi^c\j^h]ZY WZilZZc i]Z ild hjWheZX^Zh 6h^Vi^X CjbZc^jh e]VZdejhkVg^Z\ViVVcY6bZg^XVcCjbZc^jhe#]jYhdc^Xjhi]VidXXjg ^c CZl OZVaVcY! hd ^c i]^h hZXi^dc i]Zn VgZ a^hiZY Vh l]^bWgZa heZX^Zh Vai]dj\] bdhi lZgZ egdWVWan 6h^Vi^X# I]^h Vahd Veea^ZY [dg ild gZXdgYh ViD]^lV=VgWdjgl]ZgZdWhZgkZghlZgZjcXaZVg^[i]ZngZXdgYZYH^WZg^Vc

,' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin iViiaZg Ig^c\V WgZk^eZh dg lVcYZg^c\ iViiaZg Ig^c\V ^cXVcV! hd i]Zn VgZ a^hiZY Vh iViiaZg hee# GZXdgYh ]VkZ aVg\Zan WZZc XdaaViZY [gdb YViV dWiV^cZY Yjg^c\ i]Z 7Vn d[ EaZcin GZ\^dc»h il^XZ nZVgan h]dgZW^gY XZchjh ldg`! [gdb DHCO YViV h]ZZih VcY E#A eZghdcVa ad\Wdd`h VcY [gdb hdbZ 8aVhh^[^ZY HjbbVg^hZY CdiZh 8HC d[ Cdidgc^h [dg i]Z 7Vn d[ EaZcin# I]Z hX^Zci^[^X cVbZh [dg i]Z heZX^Zh a^hiZY WZadl XVc WZ [djcY ^c i]Z HeZX^Zh A^hi ^c 6eeZcY^m DcZ# I]ZhZ heZX^Zh VgZ a^hiZY Wn ^cY^k^YjVa gddhi h^iZh WZadl VcY XdkZg i]Z eZg^dY &.,, id '%%*/

  GVgZVcYjcXdbbdcb^\gVcihgZXdgYZYYjg^c\hijYn

  Cdgi]"lZhiIVjgVc\V=VgWdjg ™ :VhiZgc XjgaZl/ DcZ gZXdgY0 & W^gY ^c hjbbZg &..'# ™ L]^bWgZahee#/IldgZXdgYh0&W^gY^cl^ciZg&.-,0&W^gY^chjbbZg '%%(# ™ H^WZg^Vc iViiaZg/ DcZ gZXdgY0 & W^gY ^c hjbbZg &.-.#

  8ZcigVaIVjgVc\V=VgWdjg ™ :VhiZgc XjgaZl/ DcZ gZXdgY0 & W^gY ^c l^ciZg &..'# ™ L]^bWgZa hee#/ ;djg gZXdgYh0 & W^gY ^c l^ciZg &..%! & ^c hjbbZg &..%! & ^c hjbbZg &..& VcY ' W^gYh ^c hjbbZg &..,# ™

  EVcZeVcZEd^ci ™ :VhiZgc XjgaZl/ DcZ gZXdgY0 & W^gY ^c l^ciZg &..-#

  LV^ej7Vn ™ L]^bWgZa he#/ DcZ gZXdgY0 & W^gY ^c l^ciZg &..)#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] ™ Bdc\da^Vc YdiiZgZa/ Ild gZXdgYh0 & W^gY ^c l^ciZg &.-. VcY & ^c hjbbZg &..%# ™ HVcYZga^c\/IldgZXdgYh0&^chjbbZg&.-+!VcY&dc)CdkZbWZg&.-.# ™ 8jgaZlhVcYe^eZg/I]gZZgZXdgYh0&dc'+DXidWZg&.-,!&^chjbbZg &.-- VcY ) ^c hjbbZg &..'# ™ H]Vge"iV^aZYhVcYe^eZg/IlZakZgZXdgYh0,^cCdkZbWZg&.-)!-^cCdkZbWZg &.-*0.^cCdkZbWZg&.-+0&(dc'+i]CdkZbWZg&.-,!*^chjbbZg&.--0( ^chjbbZg&.-.!&^cCdkZbWZg&..%!,^cCdkZbWZg&..&!&^cCdkZbWZg &..)!(^cCdkZbWZg'%%&!&^chjbbZg'%%'VcY&^chjbbZg'%%(# ™ EZXidgVahVcYe^eZg/;djggZXdgYh0&^cCdkZbWZg&.-*!& ^c CdkZbWZg &.--! ' ^c CdkZbWZg &..% VcY & ^c CdkZbWZg &..-# ™ GZY"cZX`ZY hi^ci/ H^miZZc gZXdgYh0 &% ^c CdkZbWZg &.-)! + dc (% CdkZbWZg &.-*! ' ^c CdkZbWZg &.-+! , dc , CdkZbWZg &.-,! * ^c l^ciZg &.--! , ^c CdkZbWZg &.--! * ^c l^ciZg &.-.! + ^c CdkZbWZg &.-.!'^cCdkZbWZg&..%! '^cCdkZbWZg&..&!'^cCdkZbWZg&..'!

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ,( & ^c CdkZbWZg &..(! & ^c CdkZbWZg &..,0 * ^c CdkZbWZg &..-! & ^c CdkZbWZg '%%% VcY & ^c CdkZbWZg '%%&# ™ :VhiZgc XjgaZl/ :^\]i gZXdgYh0 & ^c hjbbZg &..&! & ^c hjbbZg &..'! & ^c hjbbZg &..)! & ^c hjbbZg &..+! & ^c l^ciZg &..-! ' ^c hjbbZg &..-! ' ^c hjbbZg &... VcY & ^c hjbbZg '%%%# ™ L]^bWgZa hee/ C^cZiZZc gZXdgYh0 ) ^c hjbbZg &.-)! & ^c hjbbZg &.-*!(^cCdkZbWZg&.-+!(^c?jcZ&.-,!)^cCdkZbWZg&.-,!&^c l^ciZg &.--! ( ^c CdkZbWZg &.--! & ^c CdkZbWZg &.-.! & ^c hjbbZg &..%! , ^c hjbbZg &..&! ( ^c l^ciZg &..'! ( ^c hjbbZg &..'! ( ^c hjbbZg &..(! & ^c l^ciZg &..(! ( ^c hjbbZg &..)! - ^c CdkZbWZg &..+! & ^c ?jcZ &..,! * ^c CdkZbWZg &.., VcY ) ^c CdkZbWZg &..-# ™ =jYhdc^Vc \dYl^i/ DcZ gZXdgY0 & ^c CdkZbWZg '%%&# ™ H^WZg^Vc iViiaZg/ DcZ gZXdgY0 ' ^c CdkZbWZg &..'# ™ BVgh] hVcYe^eZg/ Ild gZXdgYh0 & ^c CdkZbWZg &.--! & ^c CdkZbWZg &..-#

  LV^]^:hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i ™ :VhiZgcXjgaZl/IldgZXdgYh0&^cCdkZbWZg&..'VcY&^cCdkZbWZg &..(# ™ Bdc\da^Vc YdiiZgZa/ DcZ gZXdgY0 & ^c l^ciZg &..%# ™ H]Vge"iV^aZY hVcYe^eZg/ DcZ gZXdgY0 ' ^c hjbbZg '%%(# ™ GZY"cZX`ZY hi^ci/ DcZ gZXdgY0 ) ^c l^ciZg &.-,#

  BViViVAV\ddc$IVgVlZgVG^kZgbdji] ™ H]Vge"iV^aZY hVcYe^eZg/ DcZ gZXdgY0 & ^c CdkZbWZg &..%#

  D]^lV=VgWdjgD]^lVHe^i$D]deZHe^i ™ :VhiZgc XjgaZl/ H^m gZXdgYh0 & ^c CdkZbWZg &.-)! & ^c CdkZbWZg &.-+! & ^c CdkZbWZg &..'! & ^c hjbbZg &..,! & ^c CdkZbWZg &..-! VcY ' ^c hjbbZg '%%%# ™ L]^bWgZahee#/I]^giZZcgZXdgYh0*^cCdkZbWZg&.-)!'^cCdkZbWZg &.-*!)^cCdkZbWZg&.-+!*^cCdkZbWZg&.-,!*^cCdkZbWZg&.--! ( ^c CdkZbWZg &.-.0 ' ^c CdkZbWZg &..%! ' ^c CdkZbWZg &..&! & ^c CdkZbWZg &..)! ' ^c ?jcZ &..*! ' ^c hjbbZg '%%%0 VcY * ^c hjbbZg '%%' VcY ) ^c hjbbZg '%%(# ™ Bdc\da^Vc YdiiZgZa/ DcZ gZXdgY0 & ^c hjbbZg &...# ™ =jYhdc^Vc \dYl^i/ DcZ gZXdgY0 & dc ') CdkZbWZg &.-)# ™ IViiaZg hee#/ Ild gZXdgYh0 h^c\aZ W^gYh ^c hjbbZg &.-) VcY l^ciZg &.-+#

  L]Vc\VeVgVdV7Vn^cXajY^c\L]Vc\VeVgVdVG^kZgbdji] ™ AVg\Z hVcY YdiiZgZa/ DcZ gZXdgY0 & ^c l^ciZg &..&#

,) DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin   GVgZcVi^kZheZX^ZhgZXdgYZYYjg^c\hijYn

  8ZcigVaIVjgVc\V=VgWdjg ™ 7aVX` hi^ai/ Ild gZXdgYh Vi BViV]j^ Ed^ci gddhi0 Ild ^c l^ciZg &.-+ VcY & ^c l^ciZg &..*# ™ =nWg^Y WaVX` hi^ai  e^ZY hi^ai/ ;djg gZXdgYh0 ' ^c l^ciZg &.., VcY ' ^c l^ciZg &..-0 ( ^c l^ciZg &... VcY & ^c l^ciZg '%%%# :VX] nZVg hZkZgVa WaVX` hi^ai VgZ gZXdgYZY Vi i]Z BViV]j^ Ed^ci gddhi E#A eZgh Xdbb## 7aVX` Hi^ai ]VkZ Vc VXjiZan i]gZViZcZY hiVijh d[ ¸cVi^dcVaan Xg^i^XVa¹ i]Z ]^\]Zhii]gZViXViZ\dgni]ZgZ^h=^iX]bdj\]!'%%'#I]ZgZXdgYh^cY^XViZ i]ViIVjgVc\V=VgWdjg^hcVi^dcVaanh^\c^[^XVciVhVWaVX`hi^ail^ciZg^c\h^iZ gZ\jaVgan ]dhi^c\ ' id ( W^gYh dg VWdji )¶+ dc i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ VWdji *% VYjaih BVadcZn  BjggVn! '%%'#

  Hjae]jgEd^ci ™ 7aVX` hi^ai ºhbjY\n hi^ai» i]dj\]i id WZ V _jkZc^aZ WaVX` hi^ai/ DcZ gZXdgY0 & ^c hjbbZg &..'#

  LV^bVej:hijVgn$LZaXdbZ7Vn$GVc\ViVjV7Vn ™ 7aVX`"[gdciZY YdiiZgZa/ DcZ gZXdgY0 & ^c l^ciZg &..,#

  BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji] ™  7aVX`"[gdciZY YdiiZgZa/ DcZ gZXdgY0 ) ^c l^ciZg &..,#

  DiVbVgV`Vj$E^`dlV^$=VjdcZ$=ZgZejgj ™  7aVX`"[gdciZY YdiiZgZa/ DcZ gZXdgY0 ( ^c l^ciZg &..'#

  BViViVAV\ddc$IVgVlZgVG^kZgbdji] ™ 7aVX`"[gdciZY YdiiZgZa/ HZkZc gZXdgYh/ * ^c l^ciZg &.-.! ( ^c l^ciZg &..%! ) ^c l^ciZg &..&! & ^c l^ciZg &..'! ) ^c l^ciZg &..)! ' ^c l^ciZg &..- VcY & ^c l^ciZg &...#

  GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc ™ 7aVX`"[gdciZY YdiiZgZa/ Ild gZXdgYh0 & ^c ?jcZ &..& VcY - ^c ?jcZ &..(#

  LV^VjVG^kZgZhijVgn^cXajY^c\DeVeZ7ZVX] • =nWg^Y WaVX` hi^ai  e^ZY hi^ai/ DcZ gZXdgY0 ' ^c l^ciZg '%%'#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ,*  *# 9^hXjhh^dc

 *#& K6A>9>IND;96I6

HX]j`VgY! '%%'! ^cY^XViZY i]Vi i]Z Xdjci^c\ d[ aVg\Z [adX`h d[ W^gYh XVc WZ Y^[[^Xjai! ZheZX^Vaan [dg aZhh ZmeZg^ZcXZY dWhZgkZgh! l^i] EgViZg &.,. [^cY^c\ i]Vi i]Vi bdhi dWhZgkZgh dkZg"Zhi^bViZY hbVaa [adX`h VcY jcYZg"Zhi^bViZY aVg\Zg dcZh# 6 hijYn ^c i]Z 9jiX] LVYYZchZV GVeedai Zi Va#&.-*! ZhiVWa^h]ZY i]Vi i]Z VkZgV\Z Xdjci^c\ Zggdg [dg h]dgZW^gYh lVh (* [dg W^gYh ^c [adX`h! VcY &, [dg [an^c\ W^gYh# I]Z Z[[ZXi d[ dWhZgkZg ZmeZg^ZcXZ dc i]Z YViV egZhZciZY ^c i]^h eVeZg ^h a^`Zan id WZ aZhh \^kZc i]Vi :jgdeZVc ZhijVg^Zh XVc WZ Zcdgbdjh ^c h^oZ Wn CZl OZVaVcY hiVcYVgYh! l^i] ^cY^k^YjVa gddhih ]daY^c\ bVcn iZch d[ i]djhVcYh d[ h]dgZW^gYh HX]j`VgY! '%%'# I]ZaVg\ZhicjbWZghd[W^gYh^ci]ZhijYnVgZVgZh^YZViIVjgVc\V=VgWdjg# L]^aZ i]^h ^h V aVg\Z ]VgWdjg X'&! -%% ]V EdlZg Zi Va# &..& VcY W^gYh Y^heZghZ bV^can WZilZZc VWdji hZkZc eg^cX^eVa heg^c\ i^YZ gddhih! i]ZhZ lZgZ \ZcZgVaan VXXZhh^WaZ! i]jh Vaadl^c\ [dg gZVhdcVWaZ VXXjgVXn ^c i]Z Xdjcih# I]Z cZmi aVg\Zhi h^iZ! D]^lV =VgWdjg Vi X'-%% ]V 7Vn d[ EaZcin GZ\^dcVaLViZg7dVgY!&.,,^hgZaVi^kZanhbVaa!VidcZZ^\]i]d[IVjgVc\V =VgWdjg»h h^oZ# >i ]Vh kZgn [Zl gddhih l]^X] VgZ Vaa kZgn VXXZhh^WaZ id dWhZgkZgh# 6aa i]Z di]Zg h^iZh VgZ hbVaa ^c XdbeVg^hdc VcY i]Z^g gddhih VgZ aVg\Zan VXXZhh^WaZ# BdgZ i]Vc &%% eZdeaZ eVgi^X^eViZY ^c i]Z Xdjcih gZedgiZY ]ZgZ! Wji aZhh ZmeZg^ZcXZY dWhZgkZgh lZgZ jhjVaan eV^gZY l^i] bdgZ ZmeZg^ZcXZY dcZh ^c dgYZg id bV^ciV^c V Xdch^hiZcXn ^c iZX]c^fjZ# L]^aZ ^i ^h VXXZeiZY i]Vi i]ZgZ l^aa WZ hdbZ kVg^Vi^dc ^c Xdjcih WZilZZc dWhZgkZgh! VcY ZkZc l^i] i]Z hVbZ dWhZgkZg Yd^c\ gZeZVi Xdjcih!lZ VhhjbZYi]Vii]^hY^YcdiV[[ZXii]Zadc\"iZgbigZcYh^ccjbWZghgZedgiZY ]ZgZ#>i»ha^`Zani]ViViIVjgVc\V=VgWdjghdbZgddhi^c\W^gYhlZgZb^hhZY Vi hZXdcYVgn gddhi h^iZh cdi k^h^iZY# =dlZkZg! i]Z cjbWZgh b^hhZY VgZ egdWVWan ^ch^\c^[^XVci# CZkZgi]ZaZhh! ^i ldjaY WZ jhZ[ja id jcYZgiV`Z V YZiV^aZY VhhZhhbZci d[ i]Z ]VgWdjg! ^YZVaan Wn jh^c\ VZg^Va hjgkZnh! id YZiZgb^cZ ^[ Vaa gddhi h^iZh ]VkZ WZZc [djcY id YViZ VcY id gVc` i]Z^g ^bedgiVcXZ#

 *#' H>I:HD;>CI:GC6I>DC6A>BEDGI6C8:

I]ZgZVgZVcjbWZgd[ldgaY"l^YZXdckZci^dchYZVa^c\l^i]i]ZegdiZXi^dc d[h]dgZW^gYhVcYi]Z^g]VW^iVih#I]ZnVgZ/i]Z8dckZci^dcdcLZiaVcYhd[ >ciZgcVi^dcVa>bedgiVcXZZheZX^VaanVhLViZgW^gY=VW^iViGVbhVg8dckZci^dc0 i]Z LdgaY =Zg^iV\Z 8dckZci^dc0 8dckZci^dc dc >ciZgcVi^dcVa IgVYZ ^c :cYVc\ZgZY HeZX^Zh d[ L^aY ;VjcV VcY ;adgV 8>I:H0 i]Z 8dckZci^dc dc i]Z8dchZgkVi^dcd[B^\gVidgnHeZX^Zhd[L^aY6c^bVah7dcc8dckZci^dc VcY i]Z 8dckZci^dc dc 7^dad\^XVa 9^kZgh^in#

,+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin D[ i]ZhZ! i]Z GVbhVg 8dckZci^dc '%%%! id l]^X] CZl OZVaVcY ]Vh WZZc V h^\cVidgn h^cXZ &.,&! ^h i]Z bdhi gZaZkVci id i]Z XdchZgkVi^dc d[ h]dgZW^gY ]VW^iVih# I]Z GVbhVg 8dckZci^dc jg\Zh XdcigVXi^c\ eVgi^Zh id ZhiVWa^h]lZiaVcY^ckZcidg^ZhWVhZYdci]ZWZhihX^Zci^[^X^c[dgbVi^dcVcY! ^ceVgi^XjaVg!id^YZci^[ni]dhZh^iZhl]^X]VgZd[^ciZgcVi^dcVah^\c^[^XVcXZ GZXdbbZcYVi^dc )#' BdcigZjm &..%# I]Z GVbhVg 8dckZci^dc 7jgZVj ]Vh YZ[^cZY i]Z [daadl^c\ Xg^iZg^V/ 6 lZiaVcY h]djaY WZ Xdch^YZgZY ^ciZgcVi^dcVaan ^bedgiVci ^[/ • ^igZ\jaVganhjeedgih'%!%%%dgbdgZlViZgW^gYh^cXajY^c\h]dgZW^gYh! dg • ^i gZ\jaVgan hjeedgih & d[ i]Z ^cY^k^YjVah ^c V edejaVi^dc d[ dcZ heZX^Zh dg hjWheZX^Zh d[ lViZgW^gY ^cXajY^c\ h]dgZW^gY! dg! • ^i gZ\jaVgan hjeedgih edejaVi^dch d[ eaVci VcY$dg Vc^bVa heZX^Zh ^bedgiVci [dg bV^ciV^c^c\ i]Z W^dad\^XVa Y^kZgh^in d[ V eVgi^XjaVg W^d" \Zd\gVe]^X gZ\^dc! dg! • ^i gZ\jaVgan hjeedgih eaVci VcY$dgVc^bVa heZX^Zh Vi V Xg^i^XVa hiV\Z ^c i]Z^g a^[Z XnXaZh! dg egdk^YZh gZ[j\Z Yjg^c\ VYkZghZ XdcY^i^dch# >i ^h i]Z hZXdcY d[ i]ZhZ [djg Xg^iZg^V i]Vi lZ heZX^[^XVaan Y^hXjhh WZadl! Vai]dj\]hdbZd[i]ZhZdi]ZgXg^iZg^V!gZaVi^c\ideaVcidgVc^bVaheZX^Zh! bVn Vahd fjVa^[n h^iZh Wji ^h WZndcY i]Z hXdeZ d[ i]^h gZedgi# KVg^djh hijY^Zh ^c gZXZci nZVgh ]VkZ ^begdkZY djg `cdlaZY\Z d[ i]Z idiVa cjbWZg d[ b^\gVidgn h]dgZW^gYh i]Vi eVhh i]gdj\] i]Z :Vhi 6h^Vc" 6jhigVaVh^Vc;anlVnLVi`^ch&..(07Vb[dgY!'%%&IVWaZ'#I]ZcVi^dcVa edejaVi^dcZhi^bViZh[dgbdhib^\gVidgnVcYcVi^kZgZh^YZcih]dgZW^gYh^c CZl OZVaVcY lZgZ YZg^kZY [gdb DHCO hjgkZnh XdcYjXiZY WZilZZc &.-) VcY &..) Yjg^c\ l]^X] VWdji -* d[ i]Z XdVhia^cZ lVh hjgkZnZY Yjg^c\ heg^c\CdkZbWZgVcYl^ciZg?jcZHV\VgZiVa#&...#>cVYY^i^dchdbZ heZX^Zh Zhi^bViZh VgZ YZg^kZY [gdb LVi`^ch &..(! =ZVi]Zg  GdWZgihdc &..+! 9dlY^c\ '%%* VcY @ZZan! '%%*# I]ZhZ cVi^dcVa VcY ^ciZgcVi^dcVa gZhjaih VgZ ^bedgiVci id bV`Z dc\d^c\ egd\gZhh l^i] i]Z H]dgZW^gY 6Xi^dc EaVc! V eaVc [dg i]Z XdchZgkVi^dc d[ B^\gVidgn H]dgZW^gYh ^c i]Z :Vhi 6h^Vc"6jhigVaVh^Vc ;anlVn# 6i egZhZci! Vai]dj\] i]ZgZ VgZ Vc Zhi^bViZY )%% h^iZh d[ ^ciZgcVi^dcVa ^bedgiVcXZ [dg b^\gVidgn h]dgZW^gYh ^c i]Z ;anlVn! dcan '. VgZ ^cXajYZY ^c i]Z cZildg`# I]Z VXi^dc eaVc [dg '%%&¶'%%* hZih V iVg\Zi d[ &%% h^iZh ^cXajYZY ^c i]Z cZildg` Wn i]Z ZcY d[ '%%*# CZl OZVaVcY! dc i]Z djiZg hdji]"ZVhi XdgcZg d[ i]Z ;anlVn bVe! ]Vh Vc VkZgV\Z idiVa d[ &(.!%%% b^\gVidgn h]dgZW^gYh ^c hjbbZg HV\Vg Zi Va# &...#I]^h^haZhhi]Vc(d[i]ZZhi^bViZY*b^aa^dcb^\gVidgnh]dgZW^gYh ^c i]Z ;anlVn# 6ai]dj\] i]^h YdZh cdi VeeZVg id WZ hjWhiVci^Va!V[Zl heZX^Zh YZeZcY dc CO h]dgZh ^c i]Z cdc"WgZZY^c\ eZg^dY! bV^can i]dhZ heZX^Zh WgZZY^c\ Vi i]Z ]^\]Zhi aVi^ijYZ# GZXdgYh [gdb IVjgVc\V =VgWdjg ^cY^XViZ i]Vi i]Z CdkZbWZg Xdjci! jhZY ^c CZl OZVaVcY id ZhiVWa^h] i]Z cjbWZg d[ b^\gVidgn heZX^Zh! bVn cdi gZkZVa i]Z bVm^bjb cjbWZg i]Vi ZkZcijVaan b^\gViZ id CZl OZVaVcY VcY i]Vi bVn WZ [djcY ^c]VW^i^c\ IVjgVc\V =VgWdjg# 6i IVjgVc\V =VgWdjg! hdbZ b^\gVidgn h]dgZW^gYh Vgg^kZ ^c heg^c\ Wji Yd cdi ^cXgZVhZ id i]Z^g

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ,, bVm^bjb cjbWZgh jci^a i]Z hjbbZg E#A! eZgh#Xdbb# I]dj\] ^i l^aa cdi bV`Z V \gZVi Y^[[ZgZcXZ ^c i]Z ^ciZgcVi^dcVa XdciZmi! hncX]gdc^oVi^dc l^i] i]Z ;ZWgjVgn hjbbZg XZchjh ^c 6jhigVa^V bVn lZa& WZ _jhi^[^ZY id ^begdkZi]ZedejaVi^dcZhi^bViZh^ci]Zcdc"WgZZY^c\VgZVd[Wdi]6jhigVa^V VcY CZl OZVaVcY# 7Vg iV^aZY \dYl^i cjbWZgh VcY \daYZc eadkZg jhjVaan hiVW^a^hZY Wn CdkZbWZg Wji i]Z hbVaaZg 6gXi^X b^\gVcih d[iZc Y^Y cdi eZV` i^aa aViZ 9ZXZbWZg# GZY `cdi cjbWZgh Vi BV`Zij :hijVgn hdbZi^bZh eZV` ZkZc aViZg E#A eZgh#Xdbb# I]Z gZhjaih egZhZciZY ^c i]^h gZedgi egdk^YZ kVajVWaZ adc\ iZgb gZXdgYh VcY igZcYh dc i]Z cjbWZg d[ h]dgZW^gYh jh^c\ kVg^djh h^iZh Vi Y^[[ZgZci i^bZh d[ i]Z nZVg ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin GZ\^dc d[ i]Z Cdgi] >haVcY! CZl OZVaVcY# L^i] i]ZhZ YViV! ^i ^h cdl edhh^WaZ id ^YZci^[n i]dhZ h^iZh i]Vi VgZ d[ cVi^dcVa VcY ^ciZgcVi^dcVa ^bedgiVcXZ IVWaZ *# HZkZgVa d[ i]Z 7Vn d[ EaZcin h^iZh gZ\jaVgan k^h^iZY Yjg^c\ i]^h hijYn ]VkZ egZk^djhan WZZc ^ckZhi^\ViZY [dg edhh^WaZ a^hi^c\h VcY lZgZ ^YZci^[^ZY Vh bZZi^c\ heZX^[^X Xg^iZg^V d[ i]Z 8dckZci^dc d[ LZiaVcYh d[ >ciZgcVi^dcVa >bedgiVcXZ! ZheZX^Vaan Vh LViZgW^gY =VW^iVi GVbhVg 8dckZci^dc DlZc! &..&0 8gdbVgin  HXdii! &..*# I]Zn VgZ IVjgVc\V =VgWdjg! BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]! LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i VcY D]^lV =VgWdjg# I]Z YViV XdaaZXiZY dc kVg^djh h]dgZW^gY edejaVi^dch ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin Yjg^c\ i]^h hijYn XaZVgan ^cY^XViZh i]Vi i]ZhZ h^iZh fjVa^[n Vh WZ^c\d[^ciZgcVi^dcVa^bedgiVcXZVhGVbhVgh^iZh#I]^hYViVhjeedgihVcY VYYh Xdch^YZgVWaZ lZ^\]i id i]ZhZ [djg h^iZh WZ^c\ gZ\^higVi^dc jcYZg i]Z 8dckZci^dc#

 *#( I6JG6C<6=6G7DJG

IlZcin"ild h]dgZW^gY heZX^Zh . cVi^kZ VcY &( cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ! lZgZgZXdgYZYVii]Z]VgWdjgdkZgi]Z'%nZVghijYneZg^dYXdbeVgZYid VWdji +- h]dgZW^gY heZX^Zh [dg i]Z l]daZ d[ CZl OZVaVcY VcY djian^c\ ^haVcYh IjgWdii! &..%# ;^kZ d[ i]Z ilZcin"ild heZX^Zh lZgZ jcXdbbdc b^\gVcih gZXdgYZY hZeVgViZan Wn E#A Yjg^c\ i]Z i^bZ d[ i]Z hijYn# I]ZhZ lZgZi]ZaVg\ZhVcYYdiiZgZa8]VgVYg^jhaZhX]ZcVjai^^!Bdc\da^VcYdiiZgZa 8]VgVYg^jhbdc\dajh!gZY"cZX`ZYhi^ci8Va^Yg^hgj[^Xdaa^h!WaVX`"iV^aZY \dYl^i A^bdhV a^bdhV! VcY =jYhdc^Vc \dYl^i A^bdhV ]VZbVhi^XV# I]Z ]^\]Zhi cjbWZgh d[ h]dgZW^gYh lZgZ [djcY Vi i]Z ]VgWdjg XdbeVgZY id Vcn d[ i]Z di]Zg h^iZh hijY^ZY ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin GZ\^dc# 9jg^c\ i]Z hjbbZgVWdji*%d[Vaah]dgZW^gYh^ci]ZhijYnVgZVVgZhZZcViIVjgVc\V =VgWdjg VcY VWdji *% ^c i]Z l^ciZg# I]Z CdkZbWZg Xdjcih VkZgV\ZY *(&% h]dgZW^gYh ZVX] Xdjci# 6 [jgi]Zg ^cXgZVhZ ^h a^`Zan l]Zc VYY^i^dcVa b^\gVidgn heZX^Zh Vgg^kZ V[iZg CdkZbWZg VcY i]Z cVi^kZ heZX^Zh gZijgc [gdbi]Z^gWgZZY^c\\gdjcYhWjii]ZgZ^hcdYViVVkV^aVWaZidXdc[^gbi]^h# 7VcYZY YdiiZgZa VcY lgnW^aa Vgg^kZ aViZ 9ZXZbWZg dg ?VcjVgn E#A eZgh Xdbb# hd VYY^i^dcVa W^gYh VgZ a^`Zan id WZ b^hh^c\ [gdb Xdjcih# D[ i]Z b^\gVidgn cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ h]dgZW^gYh! VWdji &) hiVn WZ]^cY ^c i]Z l^ciZg# D[ i]Z cVi^kZ h]dgZW^gYh i]Vi VgZ egZhZci Vi i]Z ]VgWdjg Yjg^c\ i]Z l^ciZg! VWdji &, l^aa cdi \d id i]Z^g hjbbZg WgZZY^c\ \gdjcYh#

,- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin * * * %#%(hjbbZg %#&+l^ciZg *#'*hjbbZg %#%-hjbbZg &#**l^ciZg %#*-l^ciZg A76ND;EA:CINH>I:HK>H>I:9 +l^ciZg D;COEDEC# D;;ANL6N &#&,l^ciZg ,#,l^ciZg '#.l^ciZg &#l^ciZg (#.l^ciZg 9L>I=I=:CJB7:GI=6IK>H>I 76ND;EA:CIN HIJ9N6G:6! B:6CL>CI:G CJB7:GH 76ND;EA:CIN HIJ9N6G:6! B:6CHJBB:G CJB7:GH H>6C¶6JHIG6A6H>6C;ANL6N8DBE6G: CO:HI#6H D;;ANL6N )% )% ,,* %#&hjbbZg ' EA:CINHIJ9N6G:6I67A:H=DLHI=:HJBD;I=:B:6C8DJCIH6I6A >G9HE:8>:HL>I=>CI=::6HI6 CO:HI#H6<6G :I#6A&...! =:6I=:G GD7:GIHDC!&..+! 9DL9>CC EG:HH#'%%& &-%!%%% ( & L6I@>CH&..( A#a#WVjZg^ VcY A#a#bZcoW^Zg^ EZgXZciV\Zd[[anlVnXVaXjaViZYjh^c\7Vb[dgY'%%& Cdgi]ZgcCOYdiiZgZa7VcYZYYdiiZgZa *%!%%% &!,%% &%& &%' *#.hjbbZg HE:8>:H ;ANL6N:HI# 7Vg"iV^aZY\dYl^i ((%!%%% Hdji]>haVcYe^ZY dnhiZgXViX]Zg KVg^VWaZdnhiZgXViX]ZgE^ZYhi^ai *('!%%% )!%%% (%!%%% (+& &-& (%, -,& .hjbbZg %#+hjbbZg LgnW^aaEVX^[^X\daYZceadkZgIjgchidcZGZY`cdi '-!%%% ''*!%%% (&!%%% ''%!%%% +). ,!%%% *.!%%% )!&%% 4 '* '( &,+ &(( )( % % % ,( '#*&hjbbZg %#''hjbbZg +#+hjbbZg %#*+hjbbZg %#%+hjbbZg &#-l^ciZg A#a#WVjZg^ 7gZZY^c\edejaVi^dc^cCZlOZVaVcY L^ciZgedejaVi^dc^cCZlOZVaVcY 7di]  ' ( ) * I67A:*#8JGG:CI:HI>B6I:HD;I=:EDEJA6I>DCH>O:D;@:NH=DG:7 & C:LO:6A6C96C9$DGI=DH:I=6I6G:G:H>9:CIL>I=>CI=:76ND; 7:IL::C&.-)6C9'%%(#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ,. IVjgVc\V =VgWdjg lVh dcZ d[ [djg h^iZh ^c i]Z hijYn VgZV IVWaZ ( i]Vi fjVa^[^ZYVhVc>ciZgcVi^dcVaan>bedgiVciH^iZdci]ZWVh^hd[i]ZXg^iZg^Vi]Vi ^i gZ\jaVgan hjeedgih & d[ i]Z ^cY^k^YjVah ^c V edejaVi^dc d[ dcZ heZX^Zh dg hjWheZX^Zh d[ lViZgW^gY 2h]dgZW^gY# >c i]^h gZ\VgY ^i ^h cVi^dcVaan VcY ^ciZgcVi^dcVaan h^\c^[^XVci hjeedgi^c\ bdgZ i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dcd[i]Z[daadl^c\heZX^Zh/WVg"iV^aZY\dYl^i*hjbbZg!WaVX` hi^ai ) id + l^ciZg! cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa '#+ hjbbZg  &#)l^ciZg!ijgchidcZ'#)*hjbbZg!WVcYZYYdiiZgZa&#,(l^ciZg! lgnW^aa &#,( l^ciZg! kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg '#&- hjbbZg  &#,& l^ciZg VcY e^ZY hi^ai &#*( l^ciZg# >i Vahd ]daYh %#-. d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg# 9jg^c\i]ZhjbbZgi]Z]VgWdjg^hcdiVWaZ[dg]dhi^c\i]ZaVg\ZhiWgZZY^c\ edejaVi^dcd[cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa^cCZlOZVaVcYdcBViV`VcV >haVcY! VcY V aVg\Z edhi"WgZZY^c\ [adX` d[ cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa Yjg^c\ i]Z l^ciZg# I]Z YdiiZgZa cjbWZgh ]VkZ ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin dkZg i]Z hijYn eZg^dY aVg\Zan YjZ id i]Z hjXXZhh[ja YdiiZgZa egdiZXi^dc egd\gVbbZ dc BViV`VcV >haVcY#

 *#) D=>L6=6G7DJG

H^miZZc heZX^Zh d[ h]dgZW^gY , cVi^kZ! . cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ lZgZ gZXdgYZY Vi i]Z ]VgWdjg Yjg^c\ i]Z hijYn eZg^dY! ^cXajY^c\ i]Z iZgZ` hVcYe^eZgIg^c\ViZgZ`gZXdgYZYhZeVgViZanWnE#A#I]Z]VgWdjg]ZaYbdgZ i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ WVg"iV^aZY \dYl^i (#- hjbbZg! kVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg'#-l^ciZg&#+hjbbZg!cdgi]ZgcCZlOZVaVcY YdiiZgZa'#*l^ciZg&hjbbZg!EVX^[^X\daYZceadkZg&#-hjbbZg VcY WVcYZY YdiiZgZa &#*- l^ciZg# I]Z ]VgWdjg lVh Vahd cdiVWaZ [dg gZ\jaVgan ]dhi^c\ V aVg\Z edhi"WgZZY^c\ [adX` d[ cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa ^c i]Z Vjijbc VcY hbVaa [adX`h d[ ZVhiZgc XjgaZl CjbZc^jh bVYV\VhXVg^Zch^h VcY l]^bWgZa CjbZc^jh hee# ^c i]Z hjbbZg#

 *#* B6@:IJ:HIJ6GN$@6>IJC6G>K:GBDJI=

I]ZZhijVgnlVhcdiVWaZ[dgi]Z^begZhh^kZcjbWZgd[gVgZVcYjcXdbbdc b^\gVidgn cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ h]dgZW^gY heZX^Zh ^i ]dhiZY# >i ^h i]Z 7Vn d[EaZcin¸]dihedi¹l^i]')h]dgZW^gYheZX^ZhgZXdgYZY[gdbi]ZZhijVgn dkZg i]Z '% nZVgh d[ XZchjh ldg` - cVi^kZ VcY &+ 6gXi^X ^cXajY^c\ * heZX^ZhgZXdgYZYdjih^YZi]^hhijYnE#AeZgh#Xdbb#I]ZhZheZX^ZhlZgZ i]ZaVg\ZhVcYYdiiZgZa8]VgVYg^jhaZhX]ZcVjai^^!\gZneadkZgEajk^Va^h hfjViVgdaV! iZgZ` hVcYe^eZg Ig^c\V iZgZ`! WaVX`"iV^aZY \dYl^i A^bdhV a^bdhV! VcY \gZn e]VaVgdeZ E]VaVgdejh [ja^XVg^jh# I]^h idiVa d[ ') heZX^Zh XdbeVgZh [VkdjgVWan id VWdji +- h]dgZW^gY heZX^Zh gZXdgYZY [dg i]Z l]daZ d[ CZl OZVaVcY VcY djian^c\ ^haVcYh IjgWdii! &..%# BV`Zij :hijVgn$@V^ijcVG^kZg bdji] ]ZaY bdgZ i]Vc & d[ i]Z cVi^dcVa edejaVi^dc d[ EVX^[^X \daYZc eadkZg (#, hjbbZg VcY _jhi aZhh i]Vc & d[ i]Z cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa %#.) l^ciZg# I]ZZhijVgn^hVahdgZ\^dcVaanh^\c^[^XVci[dghejg"l^c\ZYeadkZgVh^i]dhih i]Z aVg\Zhi hjbbZg VcY l^ciZg XdcXZcigVi^dch ^c i]Z 7Vn d[ EaZcin#

-% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  *#+ L6>=>:HIJ6GN$EJ@:=>C6HE>I

LV^]^:hijVgn]dhiZY,cVi^kZVcY*cdgi]Zgc]Zb^he]ZgZb^\gVcih^cXajY^c\ i]Z eZXidgVa h^cYe^eZg 8Va^Yg^h bZaVcdidh gZXdgYZY Wn E#A# I]Z ZhijVgn ]ZaY%#.*d[i]ZcVi^dcVahjbbZgedejaVi^dcd[EVX^[^X\daYZceadkZg#I]Z ZhijVgn^hVahdcdiVWaZ[dggZ\jaVgan]dhi^c\Vl^YZkVg^Zind[di]ZggVgZVcY jcXdbbdch]dgZW^gYheZX^Zh!ZheZX^Vaanh^cXZYZiV^aZYdWhZgkVi^dchhiVgiZY V [Zl nZVgh V\d I^b 7VgcVgY! eZgh#dWh##

 *#, HE:8>:HIG:C9H

9ViV [dg i]^h hijYn ZmiZcY dkZg ild YZXVYZh VcY i]ZgZ[dgZ Vaadlh [dg Vc VhhZhhbZci d[ adc\ iZgb igZcYh d[ ^cY^k^YjVa heZX^Zh# I]ZhZ VgZ Y^hXjhhZY WZadl/ Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg lVh dcan gZXdgYZY Vi i]Z [djg aVg\Zhi lZiaVcYh!IVjgVc\V=VgWdjg!D]^lV=VgWdjg!BV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZg bdji] VcY LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i 6eeZcY^m )! ;^\jgZh 'V VcY W# 7di] l^ciZg VcY hjbbZg cjbWZgh ^cXgZVhZY hjWhiVci^Vaan dkZg i]Z hijYn eZg^dY Vi Vaa ) h^iZh ;^\jgZh (V VcY W! 6eeZcY^m )! IVWaZh )V VcY W# I]^h igZcY lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci! h]dl^c\ Vc ^cXgZVhZ ^c cjbWZgh dkZg i]Z hijYn eZg^dY E1%#%%& IVWaZh )V VcY W VcY egdWVWan b^ggdgh i]ZhjWhiVci^Va^cXgZVhZ^ccjbWZghdXXjgg^c\cVi^dcVaanYjg^c\i]VieZg^dY HV\Vg Zi Va# &...# KVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg lZgZ lZaa gZegZhZciZY VgdjcY i]Z 7Vn d[ EaZcin XdVhia^cZ Yjg^c\ Wdi] l^ciZg VcY hjbbZg 6eeZcY^m )! ;^\jgZh )V VcY Wl^i]cjbWZgh\ZcZgVaan^cXgZVh^c\dkZgi^bZIVWaZh)VVcYW!;^\jgZh *V VcY W ZheZX^Vaan Vi i]Z W^\\Zg ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zh# >cXgZVhZh lZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci Vi IVjgVc\V =VgWdjg! D]^lV =VgWdjg! VcY BV`Zij :hijVgn# E^ZYhi^ailZgZlZaagZegZhZciZYVgdjcYi]Z7Vnd[EaZcinXdVhia^cZYjg^c\ Wdi] l^ciZgh VcY hjbbZgh 6eeZcY^m *! ;^\jgZh +V VcY W ZheZX^Vaan i]Z l^ciZgh# =dlZkZg cjbWZgh VXgdhh i]Z 7Vn d[ EaZcin YZXa^cZY dkZg i]Z hijYn eZg^dY Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg IVWaZh )V VcY W! ;^\jgZh ,V VcY W# CjbWZgh lZgZ ]^\]Zg [dg i]Z l^ciZg Xdjcih i]Vc hjbbZg Xdjcih Vh WgZZY^c\ W^gYh gZijgcZY id i]Z ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zh id [adX` 6eeZcY^m *# >i ^h jcXaZVg l]n Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg Xdjcih YZXa^cZY dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( Vai]dj\] i]Z adhh d[ i]Z WgVX`^h] aV\ddc Vi BV`Zij :hijVgn ^c &.-.! V h^\c^[^XVci ]VW^iVi [dg hi^ai! ldjaY ]VkZ ]VY hdbZ ^c[ajZcXZ dc i]Z igZcY dkZg i]Z aViZg eZg^dY ;^\jgZh ,V VcY W# Cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa lZgZ \ZcZgVaan lZaa gZegZhZciZY VgdjcY i]Z 7Vn d[ EaZcin XdVhia^cZ Yjg^c\ Wdi] l^ciZg VcY hjbbZg 6eeZcY^m +! ;^\jgZh -V VcY W l^i] h^b^aVg cjbWZgh egZhZci ^c Wdi] hZVhdch# I]Z hjbbZgedejaVi^dc^ci]Z7Vnd[EaZcin]VYeViX]n^cXgZVhZhVcYYZXgZVhZh dkZgi]ZhijYneZg^dY6eeZcY^m+!IVWaZ)V!#L]ZgZ^cXgZVhZhdXXjggZY! i]^h ^h YjZ id i]Z hjXXZhh[ja egZYVidg Xdcigda deZgVi^dch iV`^c\ eaVXZ dc BViV`VcV >haVcY id egdiZXi WgZZY^c\ YdiiZgZah ;^\jgZ .V VcY kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zgh# >c i]Z l^ciZg i]ZgZ lVh V \ZcZgVa YZXa^cZ VXgdhh Vaa h^iZh

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ -& ZkZc i]dj\] edhi"WgZZY^c\ [adX`h [dgbZY Vi IVjgVc\V =VgWdjg! BV`Zij :hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]VcYD]^lV=VgWdjgIVWaZ)W#I]ZgZlZgZ hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci YZXgZVhZh Vi BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]! Wdi] hjbbZg VcY l^ciZg ;^\jgZh .V VcY W# 7VcYZYYdiiZgZalZgZ\ZcZgVaanlZaagZegZhZciZYVgdjcYi]Z7Vnd[EaZcin XdVhia^cZ Yjg^c\ l^ciZgh VcY hjbbZgh 6eeZcY^m ,! ;^\jgZh &%V VcY W Wji i]ZgZ lVh V \ZcZgVa YZXgZVhZ ^c cjbWZgh Wdi] hjbbZgh VcY l^ciZgh dkZg i^bZ IVWaZh )V VcY W! ;^\jgZh &&V VcY W# I]ZgZ lVh V hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci YZXgZVhZ Vi D]^lV =VgWdjg# LgnW^aa lZgZ bV^can gZXdgYZY ^c i]Z gZ\^dc Yjg^c\ i]Z l^ciZg Wji dcan Vi IVjgVc\V =VgWdjg! BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]! LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cVHe^iVcYD]^lV=VgWdjg6eeZcY^m-!;^\jgZ&'W#Bdhi d[ i]Z l^ciZg gZXdgYh VgZ [gdb Xdjcih dc IVjgVc\V =VgWdjg ;^\jgZ&'W# I]ZgZlZgZkZgn[ZlW^gYhdWhZgkZYYjg^c\i]ZhjbbZgXdjcih6eeZcY^m -! ;^\jgZ &'V# CjbWZgh ^c i]Z gZ\^dc gZbV^cZY gZaVi^kZan hiVi^X dkZg i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( Wji i]ZgZ lVh V YZXa^cZ ^c cjbWZgh dkZg i]Z aVhi YZXVYZ &..)¶'%%( ZheZX^Vaan Yjg^c\ i]Z l^ciZgh IVWaZ )W! ;^\jgZ &(W# I]^h lVh hiVi^hi^XVaan h^\c^[^XVci [dg IVjgVc\V =VgWdjg ;^\jgZ &(W! IVWaZ )W VcY l^i]^c IVjgVc\V =VgWdjg! Vi Hjae]jg Ed^ci IVWaZ )W# EVX^[^X \daYZc eadkZg lVh dcan gZXdgYZY Yjg^c\ i]Z hjbbZg Xdjcih VcY lZgZcdigZXdgYZYYjg^c\i]Zl^ciZgViVcnh^iZ6eeZcY^m.!;^\jgZ&)# I]Z hjbbZg cjbWZgh VkZgV\ZY )( W^gYh ZVX] nZVg dg +#+ IVWaZ ( d[ i]ZcVi^dcVaedejaVi^dcd[+).W^gYhHV\VgZiVa#&...#CjbWZghgZbV^cZY gZaVi^kZanXdchiVcidkZgi]ZeZg^dYd[i]ZhijYn;^\jgZ&*#@Znh^iZh[dg hjbbZg[adX`hlZgZBV`Zij:hijVgn$@V^ijcVG^kZgbdji]VcYD]^lV=VgWdjg# IVjgVc\V =VgWdjg bVn Vahd WZ Vc ^bedgiVci h^iZ [dg V hjbbZg [adX` Wji jci^a dWhZgkZgh VgZ VWaZ id adXViZ Vcn [adX`h lZ l^aa cZkZg `cdl# Hejg"l^c\ZYeadkZglZgZlZaagZegZhZciZYVgdjcYi]Z7Vnd[EaZcinXdVhia^cZ Yjg^c\ Wdi] l^ciZgh VcY hjbbZgh! ZheZX^Vaan i]Z l^ciZgh 6eeZcY^m &%! ;^\jgZ &+V VcY W# I]ZgZ lVh V \ZcZgVa ^cXgZVhZ ^c cjbWZgh dkZg i]Z YjgVi^dc d[ i]Z hijYn eZg^dY IVWaZh )V VcY W# BV`Zij :hijVgn ]Vh i]Z aVg\Zhi XdcXZcigVi^dch ^c i]Z hijYn VgZV# I]ZijgchidcZ^heddgangZegZhZciZYVgdjcYi]Z7Vnd[EaZcinXdVhia^cZYjg^c\ Wdi]l^ciZghVcYhjbbZg»hZheZX^Vaani]Zl^ciZg»h6eeZcY^m&&!;^\jgZh&-V VcYW#CjbWZghgZbV^cZYgZaVi^kZanhiVWaZdkZgi]Z[^ghiYZXVYZd[i]ZhijYn eZg^dY&.-(¶&..(Wjii]ZgZlVhVhjWhiVci^VaYZXa^cZdkZgi]ZaVhiYZXVYZ &..)¶'%%( 6eeZcY^m &&# I]ZgZ lVh V \ZcZgVa YZXa^cZ ^c cjbWZgh [dg hjbbZghi]gdj\]djii]ZgZ\^dcIVWaZh)V#I]ZgZlVhVh^\c^[^XVcihjbbZg VcY l^ciZg YZXa^cZ [dg IVjgVc\V =VgWdjg Vaa Xdjcih lZgZ [gdb cdgi]"lZhi IVjgVc\V =VgWdjg IVWaZh )V VcY W! ;^\jgZh &.V VcY W VcY Yjg^c\ i]Z hjbbZg [dg BV`Zij :hijVgn$@V^ijcVG^kZg bdji] IVWaZh )V# GZY `cdi lZgZ aVg\Zan egZhZci dcan Yjg^c\ hjbbZgh ;^\jgZ '%V VcY cjbWZgh YZXgZVhZY VXgdhh i]Z gZ\^dc! ZheZX^Vaan dkZg i]Z hZXdcY YZXVYZ &..)¶'%%( XdbeVgZY id i]Z [^ghi YZXVYZ &.-)¶&..( 6eeZcY^m &'# 7Vg"iV^aZY\dYl^icjbWZgh[ajXijViZYdkZgi]ZhijYneZg^dY6eeZcY^m&(! ;^\jgZh ''V VcY W Wji i]ZgZ VeeZVgZY id WZ V \ZcZgVa cdc"h^\c^[^XVci YZXgZVhZVXgdhhi]ZgZ\^dcdkZgi^bZIVWaZh)VVcYWl]^X]bVnb^ggdg

-' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin [ajXijVi^c\ WgZZY^c\ hjXXZhh Vi Cdgi]Zgc =Zb^he]ZgZ WgZZY^c\ \gdjcYh# H^\c^[^XVcihjbbZgYZXgZVhZhidd`eaVXZViildadXVi^dchl^i]^cIVjgVc\V =VgWdjgcdgi]"lZhiIVjgVc\V=VgWdjgVcYHjae]jgEd^ciWjii]ZgZlZgZ ^cXgZVhZh Vi XZcigVa IVjgVc\V =VgWdjg VcY BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] IVWaZ )V# I]ZgZ lVh V \ZcZgVa Wji cdc"h^\c^[^XVci YZXa^cZ d[ i]Z dkZg l^ciZg^c\ edejaVi^dc eg^cX^eVaan _jkZc^aZh VcY cdc"WgZZYZgh Vi Vaa h^iZh 6eeZcY^m &(! IVWaZ )W#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ -(  +# GZXdbbZcYVi^dch

 +#& G:<>HIG6I>DCD;>CI:GC6I>DC6AAN >BEDGI6CIL:IA6C9H;DGH=DG:7>G9H

I]^h hijYn h]dlh i]Vi [djg h^iZh IVjgVc\V =VgWdjg! D]^lV =VgWdjg! BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] VcY LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i VgZ djihiVcY^c\ h]dgZW^gY ]VW^iVih VcY VgZ cVi^dcVaan VcY ^ciZgcVi^dcVaan h^\c^[^XVci Vh h^iZh [dg h]dgZW^gYh bZZi^c\ i]Z Xg^iZg^V d[ i]Z GVbhVg 8dckZci^dcdcLZiaVcYhd[>ciZgcVi^dcVa>bedgiVcXZ!ZheZX^VaanVhLViZgW^gY ^cXajY^c\ h]dgZW^gYh =VW^iVi# >c i]Z XVhZ d[ BV`Zij :hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji] VcY LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cVHe^i i]ZhZ ild h^iZh h]djaY WZ Xdch^YZgZY Vh dcZ Zci^in Vh bdkZbZci d[ h]dgZW^gYh WZilZZc h^iZh bV`Zh i]Zb ^chZeVgVWaZ# LZ gZXdbbZcY i]Vi eg^dg^in WZ \^kZc id i]Z YZkZadebZci d[ XVhZh id gZ\^hiZg i]ZhZ [djg h^iZh Vh LZiaVcYh d[ >ciZgcVi^dcVa >bedgiVcXZ Vh =VW^iVi [dg LViZgW^gYh jcYZg i]Z GVbhVg 8dckZci^dc# :VX] XVhZ h]djaY WZ [dgbVaan hjWb^iiZY Wn 9D8 dg Vcdi]Zg eVgin! l^i] 9D8»h Vhh^hiVcXZ! [dg Xdch^YZgVi^dc Wn i]Z \dkZgcbZci#

 +#' :;;:8IHD;G:9J8I>DC>C8DJCIH6C9 ;JIJG:8DJCIH

I]Z XZhhVi^dc d[ 7Vn d[ EaZcin l^YZ l^ciZg Xdjcih h^cXZ '%%& ^hd[ XdcXZgc# L^i]dji l^ciZg Xdjcih ^i ^h kZgn Y^[[^Xjai id YZiZgb^cZ adc\ iZgb igZcYh ^c i]Z Y^hig^Wji^dc VcY cjbWZgh d[ djg ZcYZb^X VcY cVi^kZ h]dgZW^gY heZX^Zh dkZg i^bZ# I]^h l^aa ]VkZ V Xdch^YZgVWaZ ^beVXi dc djg `cdlaZY\Z d[ l^ciZg^c\ Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg! kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg!e^ZYhi^ai!cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa!WVcYZYYdiiZgZa! lgnW^aa VcY di]Zg heZX^Zh# I]^h hijYn h]dlh i]Vi Vi aZVhi ild d[ i]ZhZ heZX^Zh! WVcYZY YdiiZgZa VcY lgnW^aa! VgZ ^c YZXa^cZ gZ\^dcVaan! hd ^i ^h ZhhZci^Va i]Vi hjX] YViV ^h XdaaZXiZY ^c i]Z [jijgZ hd i]Vi i]ZhZ adc\ iZgb igZcYh XVc WZ bdc^idgZY# IdVX]^ZkZi]^hlZgZXdbbZcYi]Vi[jijgZh]dgZW^gYhjgkZnhXVgg^ZYdji Wn DHCO dg di]Zg eVgi^Zh aVg\Zan XdcXZcigViZ i]Z^g Z[[dgih dc i]Z [djg aVg\Zhi]VgWdjghVcYZhijVg^ZhIVjgVc\V=VgWdjg!BV`Zij:hijVgn$@V^ijcV G^kZg bdji]! LV^]^ :hijVgn$Ej`Z]^cV He^i VcY D]^lV =VgWdjg# LZ [jgi]Zg gZXdbbZcY i]Vi Wdi] l^ciZg VcY hjbbZg hjgkZnh h]djaY WZ XVgg^ZY dji VccjVaan Vi i]ZhZ ) `Zn h^iZh VcY i]Vi k^h^ih id i]Z di]Zg hbVaaZg h^iZh l^i]^c i]Z gZ\^dc h]djaY iV`Z eaVXZ Yjg^c\ hjbbZg Vh V b^c^bjb gZfj^gZbZci#

-) DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  +#( >9:CI>;N>C<GDDHIH

CjbZgdjh heg^c\ VcY cZVe i^YZ gddhi h^iZh lZgZ gZXdgYZY ^c IVjgVc\V =VgWdjg Yjg^c\ i]^h hijYn! ]dlZkZg ^i»h jcXaZVg l]Zi]Zg Vaa ]VkZ WZZc ^YZci^[^ZYVcYl]^X]VgZi]Z`ZndcZhhjeedgi^c\XdcXZcigVi^dchd[gddhi^c\ W^gYh VcY l]^X] dcZh VgZ jcYZg i]gZVi d[ YZkZadebZci dg Y^hijgWVcXZ# >i ldjaY WZ jhZ[ja id jcYZgiV`Z V YZiV^aZY VhhZhhbZci d[ i]Z ]VgWdjg! ^YZVaan Wn jh^c\ VZg^Va hjgkZnh! id YZiZgb^cZ ^[ Vaa gddhi h^iZh ]VkZ WZZc [djcY id YViZ VcY id gVc` i]Z^g ^bedgiVcXZ# LZ gZXdbbZcY i]Vi VZg^Va hjgkZnh d[ IVjgVc\V =VgWdjg WZ jcYZgiV`Zc l^i]^ci]ZcZminZVgidYZiZgb^cZ^[Vaai]Zgddhih^iZh!Wdi]heg^c\VcYcZVe! ]VkZWZZc[djcYidYViZ#I]ZncZZYidWZgVc`ZYVhidi]Z^g^bedgiVcXZ! bVeeZY! e]did\gVe]ZY! YZhXg^WZY VcY Vcn Zck^gdcbZciVa VcY$dg ]jbVc [VXidgh gZhig^Xi^c\ i]Z^g adc\ iZgb hjhiV^cVW^a^in VcY jhZ WZ ^YZci^[^ZY# >YZVaan! Vaa i]Z di]Zg ]^\] i^YZ gddhih ^c i]Z gZ\^dc! djih^YZ d[ IVjgVc\V =VgWdjg! ^YZci^[^ZY ^c i]^h hijYn cZZY i]Z hVbZ YZiV^ah gZXdgYZY Wji VgZ cdi hd Xg^i^XVa ^c iZgbh d[ ZmiZgcVa egZhhjgZh VcY i^bZ [gVbZh#

 +#) H=DG:7>G9GDDHIEGDI:8I>DC

LZgZXdbbZcYi]ViVaai]Zheg^c\VcYcZVei^YZh]dgZW^gYgddhih^YZci^[^ZY ^ci]^hgZedgiWZ[jaanegdiZXiZY[gdbYZkZadebZciVcY]jbVcY^hijgWVcXZh! ^YZVaan Vh gZhZgkZh dg l^i]^c egdiZXi^dc odcZh# I]Z WdjcYVg^Zh d[ Vaa i]Z `Zn ]^\] i^YZ gddhih ^YZci^[^ZY cZZY WZiiZg YZa^cZVi^dc id VX]^ZkZ i]^h \dVa# Eg^dg^in h]djaY WZ \^kZc id i]dhZ ^c i]Z lZhiZgc 7Vn d[ EaZcin l]ZgZ YZkZadebZci egZhhjgZh VgZ i]Z \gZViZhi# LZ [jgi]Zg gZXdbbZcY i]Vi hj^iVWan h^oZY Wj[[Zgh d[ jcYZkZadeZY aVcY WZ ZhiVWa^h]ZY VgdjcY hjX] h^iZh ^c dgYZg id gZYjXZ ]jbVc VcY di]Zg Y^hijgWVcXZh Z#\ eZdeaZ! kZ]^XaZh! Yd\h# I]ZhZ Wj[[Zgh cZZY id WZ d[ V b^c^bjb Y^hiVcXZ d[ ild id i]gZZ ]jcYgZY bZigZh#

 +#* ADLI>9:8DJCIH

I]ZYViVXdbe^aZY^cidi]^hgZedgidch]dgZW^gYY^hig^Wji^dclVhXdaaZXiZY Yjg^c\ ]^\] i^YZ eZg^dYh# I]ZgZ lVh cd YViV XdaaZXiZY Vi adl i^YZ dc Vcn d[ i]ZhZ ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zh# I]^h ^h V hZg^djh lZV`cZhh l]Zc jh^c\ i]Z YViV id VhhZhh i]Z gZaVi^kZ ^bedgiVcXZ d[ ^cY^k^YjVa ^ciZg"i^YVa [ZZY^c\ VgZVh! l^i]^c V ]VgWdjg dg ZhijVgn! eVgi^XjaVgan l]Zc YZkZadebZcih VgZ egdedhZY ^c dg VY_VXZci id i]ZhZ h^iZh# LZ gZXdbbZcY i]Vi YZiV^aZY VhhZhhbZcih d[ i]Z h]dgZW^gY [ZZY^c\ Y^hig^Wji^dc Vi adl lViZg dc i]Z [djg aVg\Zg ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zh iV`Z eaVXZ id dkZgXdbZ i]^h YZ[^X^ZcXn VcY id ^begdkZ djg jcYZghiVcY^c\ d[ h]dgZW^gY jhV\Z l^i]^c Vaa eVgih d[ i]ZhZ ^bedgiVci ZXdhnhiZbh#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ -*  +#+ CDCH=DG:7>G9JH6<:D;HIJ9N6G:6

>i h]djaY WZ cdiZY i]Vi Xdjcih d[ cdc"h]dgZW^gY heZX^Zh h]V\h! ]Zgdch! lViZg[dla!gV^ah!\jaah!iZgchVcYdi]ZghZVW^gYh!Vai]dj\]gZXdgYZYYjg^c\i]Z [^ZaY ldg` d[ i]^h hijYn! lZgZ heZX^[^XVaan ZmXajYZY [gdb i]^h eVeZg# LZ gZXdbbZcY i]Vi i]^h ^c[dgbVi^dc WZ ji^a^hZY id bdgZ [jaan YZhXg^WZ i]Z gZaVi^kZ bZg^ih VcY XdchZgkVi^dc hiVijh d[ i]Z kVg^djh ]VgWdjgh VcY ZhijVg^Zh dg i]Z^g XdbedcZci eVgih XdkZgZY ^c i]Z hijYn#

-+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin   6eeZcY^m&

  HE:8>:HA>HI

8DBBDCC6B: H8>:CI>;>8C6B: HI6IJH

Hdji]>haVcYe^ZYdnhiZgXViX]Zg =VZbdidejhdhigVaZ\jh[^chX]^ :cYZb^X

KVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg =VZbdidejhjc^Xdadg :cYZb^X

E^ZYhi^ai =^bVcidejh]^bVcidejh CVi^kZ

7aVX`hi^ai =^bVcidejhcdkVZoZaVcY^VZ :cYZb^X

7aVX`hi^ai$]nWg^Yhi^ai =^bVcidejhcdkVZoZaVcY^VZ=^bVcidejh]^bVcidejh#aZjXdXZe]Vajh CVi^kZ

Cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa 8]VgVYg^jhdWhXjgjhVfj^adc^jh :cYZb^X

7VcYZYYdiiZgZa 8]VgVYg^jhW^X^cXijh :cYZb^X

7aVX`"[gdciZYYdiiZgZa 8]VgVYg^jhbZaVcdeh CVi^kZ

AVg\ZhVcYYdiiZgZa 8]VgVYg^jhaZhX]ZcVjai^^ B^\gVci

Bdc\da^VcYdiiZgZa 8]VgVYg^jhbdc\dajh B^\gVci

LgnW^aa 6cVg]ncX]jh[gdciVa^h :cYZb^X

EVX^[^X\daYZceadkZg Eajk^Va^h[jakV B^\gVci

Hejg"l^c\ZYeadkZg KVcZaajhb^aZh CVi^kZ

IjgchidcZ 6gZcVg^V^ciZgegZh B^\gVci

GZY`cdi 8Va^Yg^hXVcjijh B^\gVci

HVcYZga^c\ 8Va^Yg^hVaWV B^\gVci

8jgaZlhVcYe^eZg 8Va^Yg^h[Zggj\^cZV B^\gVci

8dbbdchVcYe^eZg 8Va^Yg^h]nedaZjXdh B^\gVci

H]Vge"iV^aZYhVcYe^eZg 8Va^Yg^hVXjb^cViV B^\gVci

EZXidgVahVcYe^eZg 8Va^Yg^hbZaVcdidh B^\gVci

GZY"cZX`ZYhi^ci 8Va^Yg^hgj[^Xdaa^h B^\gVci

:VhiZgcXjgaZl CjbZc^jhbVYV\VhXVg^Zch^h B^\gVci

6h^Vi^Xl]^bWgZa CjbZc^jhe]VZdejhkVg^Z\ViV B^\gVci

L]^bWgZahee# CjbZc^jhe]VZdejh B^\gVci

7Vg"iV^aZY\dYl^i A^bdhVaVeedc^XV B^\gVci

7aVX`"iV^aZY\dYl^i A^bdhVa^bdhV B^\gVci

=jYhdc^Vc\dYl^i A^bdhV]VZbVhi^XV B^\gVci

LVcYZg^c\iViiaZg Ig^c\V^cXVcV B^\gVci

H^WZg^VciViiaZg Ig^c\VWgZk^eZh B^\gVci

IViiaZghe# Ig^c\Vhe# B^\gVci

BVgh]hVcYe^eZg Ig^c\VhiV\cVi^a^h B^\gVci

IZgZ`hVcYe^eZg Ig^c\ViZgZ` B^\gVci

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ -,   6eeZcY^m'

  A>HI6C97G>:;9:H8G>EI>DCD;@CDLC76N D;EA:CINH=DG:7>G9GDDHIH

 &# Cdgi]"lZhiIVjgVc\V=VgWdjg7dlZcidlc7ZVX]!7dlZcidlc 6^ghig^e!7dlZcidlch]ZaaWVc`!cdgi]"lZhiBViV`VcV >haVcYVcYIjVe^gdEd^ci

  7dlZcidlc7ZVX] 6 [Zl h]dgZW^gYh gddhi dc i]Z WZVX] l]Zc i^YVa XdcY^i^dch VgZ hj^iVWaZ VcY ]jbVc Y^hijgWVcXZh VgZ adl#

  7dlZcidlc6^ghig^e I]Z \gVhh V^ghig^e ^h jhZY dc dXXVh^dch Yjg^c\ heg^c\ i^YZh l]Zc hidgbh ejh] h]dgZW^gYh [gdb i]Z ]VgWdjg# >i ^h bV^can jhZY Wn Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg VcY e^ZY hi^aih#

  7dlZcidlch]ZaaWVc`h I]Z 7dlZcidlc H]ZaaWVc`h VgZ V \gdje d[ i]gZZ adl"an^c\ hVcYWVc`h XdkZgZYl^i]h]ZaaadXViZYWZilZZcIVccZghEd^ciVcY7dlZcidlc=ZVYh Vii]Zcdgi]ZgcZcYd[IVjgVc\V=VgWdjg#L]ZcXdcY^i^dchVgZg^\]ii]Zn egdk^YZ i]Z eg^cX^eVa ]^\] i^YZ gddhi h^iZ [dg h]dgZW^gYh! h]V\h! iZgch VcY \jaah Vi i]Z cdgi]Zgc ZcY d[ i]Z ]VgWdjg# >i ^h V eg^cX^eVa ]^\] i^YZ gddhi h^iZ [dg h]dgZW^gYh VcY ^h Vahd V cZhi^c\ h^iZ [dg XdVhiVa W^gYh ^cXajY^c\ 8Vhe^Vc iZgch! gZY W^aaZY VcY hdji]Zgc WaVX`"WVX`ZY \jaah VcY kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg# >i ^h VkV^aVWaZ Yjg^c\ cZVe i^YZh Wji XVc WZXdbZ [addYZY Yjg^c\ heg^c\ i^YZh! l]Zc h]dgZW^gYh VgZ i]Zc [dgXZY id [an id cZVgWn LV^`djgV Ed^ci! cdgi]"lZhi BViV`VcV >haVcY id gddhi# >i lVh ^c[ajZcXZY Wn eZg^dY^X Zgdh^dc VcY VXXgZi^dc dkZg i]Z hijYn eZg^dY#

  Cdgi]"lZhiBViV`VcV>haVcY Cdgi]"lZhi BViV`VcV >haVcY gddhi ^h i]Z aVg\Z! hVcYn dXZVc WZVX] Vi LV^`djgV Ed^ci Vi i]Z cdgi]Zgc ZcY d[ BViV`VcV >haVcY# I]Z ]^\] i^YZ gddhi lVh WZZc egdcZ id Wdi] Zgdh^dc VcY VXXgZi^dc Yjg^c\ i]Z hijYn eZg^dY# >i ^h dcZ d[ ild eg^cX^eVa h]dgZW^gY gddhih ^c i]Z cdgi]Zgc eVgi d[ IVjgVc\V =VgWdjg VcY ^h VkV^aVWaZ Vi Vaa i^YZh# 7^gYh jhjVaan gddhi dc i]ZdXZVcWZVX]VcY^i»hd[iZcjhZYl]ZcZkZgi]Z7dlZcidlcH]ZaaWVc`h VgZ jcVkV^aVWaZ i]gdj\] hidgbh dg Zgdh^dc# >i ^h Vahd V cdiVWaZ WgZZY^c\ h^iZ [dg cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa VcY kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg# 9D8 ]Vh jcYZgiV`Zc egZYVidg Xdcigda deZgVi^dch i]ZgZ VccjVaan h^cXZ DXidWZg &..) L^aah! &..*! L^aah Zi Va# '%%(#

  IjVe^gdEd^ci I]^h gddhi Xdbeg^hZh d[ V hbVaa hVcYn WZVX] Vi i]Z ZcY d[ i]Z he^i dc i]Z IjVe^gd Ed^ci GZXgZVi^dc GZhZgkZ# >i ^h aVg\Zan jhZY Vh V hZXdcYVgn! cZVe]^\]i^YZgddhil]ZcXdcY^i^dchVgZg^\]i#Jc[dgijcViZanY^hijgWVcXZ [gdb eZdeaZ id gddhi^c\ W^gYh ]Vh WZXdbZ bdgZ egZkVaZci idYVn Vh i]Z gZhZgkZ ^h WZXdb^c\ lZaa jhZY Wn adXVah VcY k^h^idgh#

-- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  '# 8ZcigVaIVjgVc\V=VgWdjg¶eVgiHdji]ZgcIVjgVc\V=VgWdjg BViV]j^Ed^ci$EV]d^V$Dbd`dgdVEZc^chjaV$IV]jcVbVcj >haVcYVcYHe^i$IZ=deV^>haVcY$GVc\^lVZV>haVcY$@j`j GdVY$D^`^bd`ZEd^ci$D^`^bd`ZGdVY$XZcigVaLV^`VgZVd :hijVgn

  BViV]j^Ed^ci I]Z gddhi ^h adXViZY dc i]Z ZVhiZgc h^YZ d[ i]Z BViV]j^ Ed^ci eZc^chjaV XadhZ id ^ih ed^ci l]ZgZ ^i VY_d^ch i]Z XZcigVa eVgi d[ IVjgVc\V =VgWdjg# I]Z gddhi a^Zh cZVg i]Z jeeZg ]VgWdjg lViZgh]ZY l]ZgZ i]Z cdgi]"lZhi lViZghY^hX]Vg\Zi]gdj\]i]Z7dlZcidlcX]VccZaVcYi]Zhdji]"ZVhilViZgh Y^hX]Vg\Zi]gdj\]i]ZBdjciBVjc\Vcj^X]VccZaidi]ZdeZchZV#7ZXVjhZ ^i ^h adXViZY cZVg i]Z _jcXi^dc d[ i]Z ild bV_dg ]VgWdjg Vgbh ^i ^h i]jh dcZ d[ i]Z [^ghi h]dgZW^gY [ZZY^c\ VgZVh ^ciZg"i^YVa [aVih d[ i]Z ]VgWdjg id WZ ZmedhZY V[iZg ]^\] lViZg VcY i]Z aVhi VkV^aVWaZ [dg [ZZY^c\ dc Vc ^cXdb^c\i^YZ#I]Zgddhi!Vhig^ed[hVcYnWZVX]dci]Z[dgZh]dgZVY_d^c^c\ i]Z h]Vaadl WVn! ^h edejaVg Vh V h]dgZW^gY cZVe i^YZ gddhi h^iZ VcY d[iZc ]daYh i]djhVcYh d[ h]dgZW^gYh# >i ^h cdi iZcVWaZ Vh V heg^c\ i^YZ gddhi WZXVjhZ ^i WZXdbZh [addYZY Wn i]Z i^YZ# >i ^h cdiVWaZ [dg gZ\jaVg k^h^ih [gdb b^\gVi^c\ WaVX` hi^ai# 6 cjbWZg d[ WVcYZY WVg"iV^aZY \dYl^i ]VkZ gZXZcian WZZc gZXdgYZY ]ZgZ ^cXajY^c\ Vc dgVc\Z"[aV\\ZY W^gY ^c hjbbZg '%%) [gdb K^Xidg^V! 6jhigVa^V Hdji]Zgc 7^gY! '%%)#

  EV]d^V I]^hgddhi^hadXViZYdci]Zcdgi]Zgch^YZd[i]ZEV]^dV]ZVYaVcY!VY_VXZci id i]Z WdVi gVbe d[[ EV]d^V 7ZVX] GdVY! ^c i]Z XZcigVa eVgi d[ i]Z ]VgWdjg# >i ^h V hZXdcYVgn gddhi! VcY ^h jhZY dcan dXXVh^dcVaan#

  Dbd`dgdVEZc^chjaVDbd`dgdVi XVc WZ jhZY dc Vaa ]^\] i^YZh Wji h]dgZW^gYh VgZ [gZfjZcian Y^hijgWZY Wn eZdeaZ jh^c\ i]Z cZVgWn lVa`lVn! d[iZc lVa`^c\ i]Z^g Yd\h# I]Z hZXdcY gddhi ^h adXViZY dc V adl"an^c\ hVcYhe^i VY_VXZci id V adXVa gZXgZVi^dc gZhZgkZ$gjWW^h] i^e dc i]Z ZVhiZgc h^YZ d[ i]Z eZc^chjaV# >ih jhV\Z ]dlZkZg ]Vh [ajXijViZY l^YZan dkZg i]Z nZVgh i]gdj\] [gZfjZci Y^hijgWVcXZh [gdb eZdeaZ VcY Yd\h VcY cdl eaVnh V Y^b^c^h]^c\ gdaZ idYVn# 7ZXVjhZ d[ i]Z [gZfjZci Y^hijgWVcXZh dXXjgg^c\ Vi i]ZhZ [^ghi ild gddhih! h]dgZW^gYhiZcYidjhZi]Zi]^gYgddhi!i]ZI^cdeV^AdY\ZhVcYWVc`gddhi! V gV^hZY hVcYWVc`! ^c BVc\Vl]V^ 7Vn# I]^h h^iZ! jhZY h^cXZ VWdji '%%% XVc WZXdbZ jciZcVWaZ l]Zc i^YVa XdcY^i^dch VgZ WVY ^#Z! l]Zc heg^c\ ]^\] i^YZh VcY higdc\ l^cYh dXXjg VcY lViZg aZkZah VgZ hj[[^X^Zcian ]^\] id [dgXZ W^gYh [gdb i]Z gddhi#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ -.   IV]jcVbVcj>haVcYVcYHe^i I]Z IV]jcVbVcj >haVcY VcY VhhdX^ViZY he^i h^iZ ^h V cVggdl! adl an^c\ hVcYnhe^iVcYVY_d^c^c\hbVaa^haVcYi]Via^Zhd[[dci]Zhdji]Zgch^YZd[ BViV`VcV>haVcYcZVgDejgZdgVhZiiaZbZci!deedh^iZDbd`dgdV7ZVX]#>i^h V[VkdjgZYh]dgZW^gYgddhih^iZ!d[iZc]daY^c\]^\]cjbWZghd[h]dgZW^gYh ^cXajY^c\ WVg"iV^aZY \dYl^i! gZY `cdi VcY ijgchidcZ L^aah! &..*# >i lVh jhjVaan hjgkZnZY l]Zc i^YVa XdcY^i^dch lZgZ [VkdjgVWaZ id W^gY»h ^#Z! dc cZVei^YZhl]Zcl^cYhlZgZVWhZcidga^\]i#>i]VhWZXdbZbdgZ[gZfjZcian jhZY Wn h]dgZW^gYh Vh i]Zn VgZ [dgXZY [gdb di]Zg gddhih ^c i]Z XZcigVa eVgi d[ i]Z ]VgWdjg#

  IZ=deV^>haVcY GZY `cdi! e^ZY hi^ai VcY V l]^bWgZa he# lZgZ gZXdgYZY gddhi^c\ dc i]Z ^haVcY ^c adl an^c\ hVaibVgh] VcY egdhigViZ bVc\gdkZh dc dcZ dXXVh^dc ^c i]Z eVhi DlZc! &..(# =dlZkZg ^i»h jcXaZVg ]dl d[iZc i]Z ^haVcY ^h jhZY Wn lVY^c\ W^gYh Vh ^i gZfj^gZh V WdVi id \V^c VXXZhh# ;jgi]Zg k^h^ih VgZ cZZYZY id XaVg^[n ^ih ^bedgiVcXZ#

  GVc\^lVZV>haVcY I]^h^hVhbVaahVcYhe^igddhiVii]ZZVhiZgcZcYd[^haVcY#>ilVhkZgngVgZank^h^iZY YjZidY^[[^Xjai^Zhl^i]VXXZhhWjiW^gYh]VkZWZZchZZcgddhi^c\i]ZgZ#

  @j`jGdVY I]^h gddhi! Vi i]Z ZcY d[ @j`V GdVY! IZ EjcV dc i]Z WZVX]! VeeZVgh id WZ V cZVe i^YZ gddhi# Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg VcY WVg"iV^aZY \dYl^i ]VkZ WZZc dWhZgkZY gddhi^c\ i]ZgZ l]Zc XdcY^i^dch lZgZ hj^iVWaZ DlZc! &..(#

  D^`^bd`ZEd^ci$D^`^bd`ZGdVY I]ZhVcYhe^iY^gZXianhdji]d[D^`^bd`ZEd^ci!IZEjcVVcYi]Zh]dgZa^cZ VgZVXadhZgidD^`^bd`ZGdVYVgZildgddhihhjeedgi^c\Hdji]>haVcYe^ZY dnhiZgXViX]Zg! WVg"iV^aZY \dYl^i! e^ZY hi^ai! hejg l^c\ZY eadkZg VcY di]Zg XdVhiVaW^gYheZX^Zhl]Zci^YVaXdcY^i^dchVgZhj^iVWaZDlZc!&..(#;jgi]Zg ^c[dgbVi^dc ^h cZZYZY dc i]Z jhV\Z VcY ^bedgiVcXZ d[ i]ZhZ ild gddhih#

  8ZcigVaLV^`VgZVd:hijVgn 8dVhiVaW^gYh^cXajY^c\e^ZYhi^aihVcYWVg"iV^aZY\dYl^il^aagddhidci]ZZY\Z d[i]ZhVaibVgh]dci]ZlZhiZgch^YZd[i]ZZhijVgnl]Zci^YVaXdcY^i^dch VgZ g^\]i cZVe i^YZh VcY ]jbVc Y^hijgWVcXZh VgZ adl DlZc! &..(#

 (# BViV`VcV>haVcYDXZVc7ZVX]

7ZilZZc&..'VcY&..-dc+dXXVh^dch]^\]i^YZXdjcihlZgZjcYZgiV`Zc Vadc\i]Z[jaaaZc\i]d[i]ZhZVlVgYVcY]VgWdjgh^YZhd[BViV`VcV>haVcY ^cXajY^c\i]Zadl"an^c\hVcYnIj]jcVbVcj>haVcY#I]ZhZlZgZ[jaaXdjcih jcYZgiV`Zc Wn 9VkZ L^aah 9D8! IVjgVc\V l]^aZ ]Z lVh WVhZY dc i]Z ^haVcY dc cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa bVcV\ZbZci ldg` Yjg^c\ i]Z hjbbZgh d[ &..'! &..(! &..)! &..*! &..+! &.., VcY &..-# Dc i]ZhZ Xdjcihbdhigddhi^c\h]dgZW^gYhZmXZei[dgkVg^VWaZdnhiZgXViX]ZghlZgZ gZXdgYZY Vi LV^`djgV Ed^ci! EVcZeVcZ Ed^ci VcY dc Ij]jcVbVcj >haVcY Vh i]Z gZhi d[ i]Z deZc dXZVc WZVX] d[ BViV`VcV ]Vh kZgn a^b^iZY heVXZ VcY lVh hj[[Zg^c\ [gdb VXXZaZgViZY Zgdh^dc bV`^c\ ^i aVg\Zan jcVkV^aVWaZ

.% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin [dg gddhi^c\ W^gY»h# I]ZhZ ( h^iZh VgZ gZVaan ^bedgiVci Vh i]Zn egdk^YZ hdbZ d[ i]Z kZgn [Zl jcY^hijgWZY gddhi h^iZh XadhZ id i]Z ]VgWdjg#

 )# EVcZeVcZEd^ci

EVcZeVcZ Ed^ci gddhi! adXViZY Vi i]Z hdji]Zgc ZcY d[ BViV`VcV >haVcY! VY_d^ch i]Z Bdjci BVjc\Vcj^ ZcigVcXZ id IVjgVc\V =VgWdjg# >i ^hVc ZmiZch^kZ VgZV d[ hVcYn WZVX] VcY XdVhiVa YjcZh# >i ^h Vc ^bedgiVci h]dgZW^gYgddhi!Vai]dj\]Yjg^c\hjbbZg!Xdch^YZgVWaZY^hijgWVcXZhdXXjg [gdb hjg[Zgh VcY [^h]Zgh# >i ^h V kZgn cdiVWaZ WgZZY^c\ h^iZ [dg cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa VcY kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg VcY ]Vh WZZc eVgi d[ i]Z 9D8 egdiZXi^dc egd\gVbbZ h^cXZ &..'# 9jZ id VXXZhh egdWaZbh VcY i^bZXdchigV^cihXdjcihlZgZd[iZcYdcZ[gdbVcZaZkViZYhedidcBdjci BVjc\Vcj^ VXgdhh i]Z bV^c ]VgWdjg ZcigVcXZ jh^c\ V hedii^c\ hXdeZ# 7ZXVjhZ d[ i]Z Y^hiVcXZ ^ckdakZY ^i»h a^`Zan i]Vi hbVaaZg h]dgZW^gY heZX^Zh ldjaY ]VkZ WZZc b^hhZY Yjg^c\ i]ZhZ Xdjcih# >c i]Z &..%h Vc ViiZbei lVh bVYZ id XgZViZ Vc Vgi^[^X^Va h]dgZW^gY gddhi Vi EVcZeVcZ Ed^ci Wn ZmiZcY^c\ i]Z VgZV d[ YjcZh id d[[hZi i]Z Hjae]jg Ed^ci edgi YZkZadebZci VcY ZcXdjgV\Z Y^heaVXZY h]dgZW^gYh id i]Z h^iZ id gddhi Wji i]Z gZhjaih lZgZ Y^hVeed^ci^c\ @#D eZgh#Xdbb#

 *# Hjae]jgEd^ci

I]^hgddhilVhadXViZYdci]ZHjae]jgEd^cigZXaVbVi^dc^chdji]ZgcIVjgVc\V =VgWdjg! VY_VXZci id IVjgVc\V 8^in# Dg^\^cVaan l]Zc Xdjcih [^ghi hiVgiZY dkZgilZcinnZVghV\di]ZgddhilVheVgid[i]ZcVijgVah]dgZa^cZWjilVh hjWhZfjZcian gZXaV^bZY VcY ZmiZch^kZan YZkZadeZY Vh i]Z bV_dg edgi VgZV [dg Edgi d[ IVjgVc\V A^b^iZY# I]^h h^iZ lVh egdWVWan i]Z bdhi ^bedgiVci h]dgZW^gY gddhi ^c i]Z ]VgWdjg# >c i]Z ZVgan hiV\Zh d[ edgi YZkZadebZci hjWhiVci^Va VgZVh d[ i]Z gZXaVbVi^dc Xdbeg^hZY d[ hVcY dg \gVhh egdk^Y^c\ ^YZVa gddhi^c\ Wji i]^h ^h aVg\Zan \dcZ idYVn Vh i]Z edgi XdbeVcn ]Vh YZkZadeZYi]Zh^iZ!bV`^c\a^[ZkZgnY^[[^Xjai[dgbVcni]djhVcYhd[gddhi^c\ b^\gVcih ZheZX^Vaan \dYl^ih VcY cVi^kZ h]dgZW^gYh# CZhi^c\h]dgZW^gYhcdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZaVcYkVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg VcY l]^iZ"[gdciZY iZgc VcY gZY W^aaZY \jaa Vaa ]VW^ijVaan cZhiZY i]ZgZ Wji ]VhaVg\ZanWZZc[dgXZYid\dZahZl]ZgZh^cXZ&..+#>ci]ZXVhZd[cZhi^c\ cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZai]ZnVgZXjggZciandXXjen^c\i]ZaVhiVgZV d[ deZc \gdjcY ^c i]Z edgih ^cYjhig^Va VgZV VXgdhh i]Z bV^c X]VccZa Vi IdiVgV HigZZi# Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg! kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg VcY \jaa heZX^Zh VgZ cdl gddhi^c\ dc i]Z gdd[h d[ i]Z aVg\Z XVg\d h]ZY Vi i]Z kZgnZcYd[Hjae]jgEd^ci#CZhi^c\l]^iZ"[gdciZYiZgchVcYgddhi^c\\dYl^i [adX`h dXXje^ZY i]Z hVcY fjVggn h^iZ dc i]Z edgi gZXaVbVi^dc je jci^a gZXZcian]dlZkZgl]Zci]VilVhYZkZadeZY[jgi]Zg!\dYl^ilZgZ[dgXZYid [an id BViV]j^ Ed^ci dg ZahZl]ZgZ id gddhi ?d]c =ZVe]n! eZgh#Xdbb#

 +# LV^ej7VnBViVe^]^$IVjgVc\V6^gedgi$6ZgdYgdbZ7Vn

  BViVe^]^ I]Z BViVe^]^ gddhi ^h adXViZY dc V hbVaa hVcY he^i VY_VXZci id BV]Z`V Ed^ci dc i]Z lZhiZgc h^YZ d[ i]Z 7Vn# >i ^h i]Z bV^c cZVe i^YZ gddhi [dg h]dgZW^gYh[ZZY^c\^ci]ZWVnWji^hYZeZcYZcidchj^iVWaZi^YZhVcYa^iiaZ l^cY [dg ^i id WZ jhZY Vh V heg^c\ i^YZ gddhi#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ .&   IVjgVc\V6^gedgi IVjgVc\V 6^gedgi ^h Vcdi]Zg gddhi i]Vi ]Vh WZXdbZ bdgZ ^bedgiVci h^cXZ VWdji &..+ l]Zc h]dgZW^gYh WZXVbZ Y^heaVXZY [gdb i]Z Hjae]jg Ed^ci gddhi#BVcnheZX^Zhd[h]dgZW^gYhgddhidci]Zbdlc\gVhhVgZVhVadc\h^YZ i]ZbV^chZVaZYgjclVnVcYdci]ZVY_VXZci\gVhhgjclVnh#>i]VhWZXdbZ i]Z bV^c gddhi [dg WVcYZY YdiiZgZa dc i]Z ]VgWdjg#

  6ZgdYgdbZ7Vn I]Z gddhi Vi ¸6ZgdYgdbZ 7Vn¹ ^h adXViZY dc \gVhh Vi i]Z ZcY d[ i]Z V^gedgi gjclVn cZVg i]Z ;Zgi^a^hZg Ldg`h#

 ,# LV^bVej:hijVgn$=V^g^c^$LZaXdbZ7Vn$GVc\ViVjV7Vn

  LV^bVej:hijVgn I]ZLV^bVej7Vngddhi^h[djcYdcBdijej]^GVi>haVcYVcYgVgZan]Vh bdgZ i]Vi V [Zl dnhiZgXViX]Zgh VcY e^ZY hi^aih#

  =V^g^c^ H]dgZW^gYh! ZheZX^Vaan e^ZY hi^aih! gddhi dc dXXVh^dch ^c i]Z XdgcZg d[ i]Z WVn l]ZgZ i]Z gdVY XVjhZlVn id i]Z X^in \dZh Ydlc i]Z ]^aa# I]^h ^h jhjVaan dcan VkV^aVWaZ dkZg cZVe ]^\] i^YZh#

  LZaXdbZ7Vn I]ZgddhihViLZaXdbZ7VnVgZhbVaaVgZVhd[gV^hZYhVcYnWZVX]ZhgZbV^c^c\ ZmedhZY Yjg^c\ cZVe ]^\] i^YZh hjX] Vh InZ EVg` [dgZh]dgZ# =dlZkZg i]ZhZ lZgZ gVgZan k^h^iZY Vh i]Zn dcan ]ZaY V [Zl W^gYh VcY i]ZhZ \Zi [gZfjZcian Y^hijgWZY Wn eZdeaZ#

  GVc\ViVjV7Vn Bdhi gddhi^c\ h]dgZW^gYh dWhZgkZY ^c i]Z 7Vn lZgZ gZXdgYZY Vi i]Z IZ BVjc\VHZlV\ZLdg`hgddhi^c\dci]Z\gVhhnZbWVc`bZcihd[i]Zdm^YVi^dc edcYh Vi i]Z ]ZVY d[ i]Z 7Vn#

 -# BV`Zij:hijVgnVcY@V^ijcVG^kZgbdji]

I]ZgZ lZgZ [^kZ h^iZh i]Vi h]dgZW^gYh jhZY Vh gddhih VgdjcY i]Z ZhijVgn# I]ZhZVgZadXViZYdci]ZildhVcYhe^ihVii]ZZhijVgnbdji]YZeZcYVci dc egZkV^a^c\ XdcY^i^dch! dc i]Z hVcYWVc` VY_VXZci id i]Z h`ViZWdVgY eVg` cZmi id i]Z bVgVZ! dc i]Z hVcYn WZVX] dc i]Z lZhiZgc h^YZ d[ i]Z @V^ijcV G^kZg bdji] VcY dc i]Z gV^hZY hVcYn VgZV VY_VXZci id i]Z Bdi^i^ >haVcY XViiaZ nVgYh V h]dgi Y^hiVcXZ jehigZVb [gdb i]Z g^kZg bdji]# I]Z hVcYWVc` ^h! ]dlZkZg! i]Z `Zn gddhi h^iZ [dg h]dgZW^gYh Vi i]Z ZhijVgn! Vai]dj\] ^i \Zih [addYZY dc heg^c\ i^YZh# ;dgbVcnnZVghbdhih]dgZW^gYhjhZYVhbVaa^haVcY^ci]ZWgVX`^h]aV\ddc Vi i]Z cdgi]"lZhi ZcY d[ i]Z ZhijVgn Vh i]Z^g gddhi h^iZ jci^a ^i lVh Z[[ZXi^kZanYZhigdnZYi]gdj\][addY^c\WnVcVY_d^c^c\aVcYdlcZg^cVWdji &.--# HjWhZfjZcian i]Z :Y\ZXjbWZ ZVgi]fjV`Z YVbV\ZY i]Z aV\ddch [aVe \ViZ kVakZh VcY i]Zc i]Z WjcY lVaah lZgZ WgZVX]ZY# Cdl i]Z hZV ]Vh Y^gZXi VXXZhh l]^X] ]Vh aVg\Zan gj^cZY ^i [dg h]dgZW^gYh# HdbZ h]dgZW^gY heZX^Zh hjX] Vh e^ZY hi^ai! WVcYZY YdiiZgZa! ijgchidcZ VcY \daYZc eadkZg

.' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin jhZ i]Z eadj\]ZY [^ZaYh WZilZZc i]^h h^iZ VcY i]Z g^kZg bdji] dkZg i]Z ]^\] i^YZ eZg^dY Vh Vc ViigVXi^kZ VaiZgcVi^kZ gddhi h^iZ#

 .# LV^]^:hijVgnVcYEj`Z]^cVHe^i

I]ZgZVgZhZkZgVagddhih^iZhViLV^]^:hijVgn#I]ZnVgZadXViZYdcEj`Z]^cV He^i!dchZkZgVahbVaaadl"an^c\^haVcYhVcYhVcYWVc`h[djcY^ci]Zb^YYaZ VcY jeeZg gZVX]Zh d[ i]Z ZhijVgn VcY dc i]Z aVlch d[ i]Z ]da^YVn eVg` XVbe^c\ \gdjcY# I]Z gddhi adXViZY dc i]Z adl an^c\ YjcZ hnhiZb Vi i]Z ZcY d[ i]Z He^i ^h jhZY Wn cZhi^c\ cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa VcY kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg# >i ^h dcZ d[ i]Z `Zn gddhih [dg i]Z ZhijVgn Vi ^i ^h VWdkZ heg^c\ ]^\] i^YZ aZkZa l]ZgZVh i]Z ^haVcYh VcY hVcYWVc`h iZcY id WZ [addYZY dc bdhi heg^c\ ]^\] i^YZh#

 &%# DiVgVbVgV`Vj$=VjdcZ$E^`dlV^$=ZgZejgj

8djcihVadc\i]ZXdVhiWZilZZcDiVgVbVgV`VjVcYBViViVlZgZXdaaZXi^kZan eddaZY [dg gZedgi^c\ ejgedhZh# I]Z h^iZh l]ZgZ Xdjcih lZgZ XdaaZXiZY [gdb VcY l]ZgZ W^gYh gddhiZY lZgZ Vaa higZVb bdji]h! VeVgi [gdb i]Z DiVgVbVgV`Vjgddhi!l]^X]^hadXViZYdcVhVcYnhe^iVY_VXZciidi]Zbdji] d[i]ZLV^iV]Vcj^HigZVbaV\ddc#I]Z=VjdcZ!E^`dlV^VcY=ZgZejgjh^iZh VgZ adXViZY Vi i]Z bdji]h d[ i]Z =VjdcZ! E^`dlV^ VcY =ZgZejgj HigZVbh gZheZXi^kZan# CdcZ d[ i]ZhZ VgZ igjZ gddhih Wji hZgkZ i]Vi ejgedhZ VcY kVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg!WVcYZY YdiiZgZaVcYcdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa WgZZY i]ZgZ VcY e^ZY hi^ai VcY hejg l^c\ZY eadkZg k^h^i#

 &&# BViViVAV\ddc$IVgVlZgVG^kZgbdji]

I]Z BViViV AV\ddc gddhi ^h adXViZY Vi i]Z cdgi]Zgc ZcY d[ i]Z hdji]Zgc aV\ddc l^i]^c i]Z BViViV AV\ddc L^aYa^[Z GZ[j\Z l]ZgZ Vc VgZV d[ i]Z aV\ddcWZY^hYgnVcYZmedhZY#I]^h^hVedejaVggddhih^iZ[dgh]dgZW^gYh VcYlViZg[dla#I]ZhVcYnWZVX]VcYYjcZhdcZVX]h^YZd[i]ZIVgVlZgV G^kZg bdji] hZgkZ Vh h]dgZW^gY gddhih idd l]Zc ]jbVc Y^hijgWVcXZh VgZ adl#

 &'# GVc\^iV^`^G^kZgbdji]$I]dgcidcAV\ddc

I]Z hVcYn WZVX]Zh VcY VY_VXZci adl"an^c\ YjcZh dc ZVX] h^YZ d[ i]Z GVc\^iV^`^g^kZgbdji]VcYhZVlVgYd[i]ZI]dgcidcAV\ddcegdk^YZ^bedgiVci gddhih^iZh[dgh]dgZW^gYhdnhiZgXViX]Zg!YdiiZgZa!ZiX^c]VW^i^c\i]Zg^kZg bdji] VcY hjggdjcY^c\ XdVhi# I]Z h^iZ YdZh \Zi V adi d[ Y^hijgWVcXZh [gdb )L9 kZ]^XaZh VcY i]Z ejWa^X ZheZX^Vaan [^h]Zgh#

 &(# L]V`ViVcZG^kZgZhijVgn

I]ZgZ VgZ cd gZXd\c^hZY ]^\] i^YZ gddhih Vi L]V`ViVcZ G^kZg ZhijVgn Wji hZkZgVaadlan^c\^haVcYh[djcYl^i]^ci]ZZhijVgnVcYcZVgWnE^g^eV^He^i dc i]Z lZhiZgc h^YZ d[ i]Z g^kZg bdji] egdk^YZ hdbZ gddhi^c\ heVXZ [dg kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg VcY di]Zg h]dgZW^gY heZX^Zh# ;jgi]Zg ldg` ^h cZZYZY id YZiZgb^cZ l]ZgZ W^gYh gddhi ^c i]Z ZhijVgn#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ .(  &)# BVgVZidiVgV

I]Z BVgVZidiVgV HigZVb bdji] gddhi gZ\jaVgan hjeedgih hbVaa \gdjeh d[ gddhi^c\dnhiZgXViX]ZghWji^hdcanVkV^aVWaZYjg^c\cZVe]^\]i^YZeZg^dYh VcY ^h d[ a^b^iZY kVajZ Vh ]jbVc Y^hijgWVcXZh VgZ Xdch^YZgVWaZ ]ZgZ#

 &*# D]^lV=VgWdjg

D]^lV =VgWdjg ^h Vc ^bedgiVci h]dgZW^gY ]VW^iVi ]daY^c\ V cjbWZg d[ ]^\] i^YZ gddhi h^iZh# I]Z ild eg^cX^eVa heg^c\ i^YZ gddhih Vi i]Z ]VgWdjg VgZ D]deZ VcY D]^lV He^ih# 7di] ]VkZ WZZc gZXd\c^hZY dkZg i]Z eZg^dY d[ i]Z hijYn Vh egdk^Y^c\ ZhhZci^Va gddhi h^iZh [dg h]dgZW^gYh jh^c\ i]Z ]VgWdjg# DkZg i]Z aVhi ilZcin nZVgh Wdi] D]deZ VcY D]^lV He^ih ]VkZ [VXZY egdWaZbh VhhdX^ViZY l^i] XnXa^X Zgdh^dc VcY VXXgZi^dc VcY [gdb ^cXgZVhZY]jbVcY^hijgWVcXZhdcgddhi^c\W^gYhVhi]ZhjggdjcY^c\XdVhiVa VgZVhWZXdbZYZkZadeZYVcY]ZVk^anedejaViZY#;dgi]^hgZVhdcWdi]he^ih ]VkZWZZckZgn^bedgiVciVai]dj\]^cXgZVhZY]jbVcjhV\ZWn[^h]ZghVcY lVa`Zgh ^h d[ XdcXZgc# Di]Zg^bedgiVcigddhihVgZL]Vc\V`de^`de^`dIZgc>haVcYL^aYa^[ZGZ[j\Z GZhZgkZ! IjcVcj^ HigZVb bdji]! LV^cj^ HigZVb bdji]! JgZiVgV >haVcY HXZc^X GZhZgkZ! Bdijdij >haVcY CVijgZ GZhZgkZ VcY i]Z jccVbZY ^haVcY d[[ D]^lV =VgWdjg GdVY DlZc! &..)# >c i]Z XVhZ d[ i]Z bdji]h d[ IjcVcj^ HigZVb VcY LV^cj^ HigZVb! i]ZhZ VgZ i^YVa [aVi gddhih l]^X] VgZ dcan VkV^aVWaZ Vh cZVe i^YZ gddhih! YjZ id heg^c\ i^YZ [addY^c\#

 &+# LV^diV]^G^kZgZhijVgn

I]Z ZcY d[ i]Z hVcY he^i dc i]Z lZhiZgc h^YZ d[ i]Z ZhijVgn bdji] ^h i]Z eg^cX^eVa gddhi h^iZ [dg h]dgZW^gYh Vi i]Z ZhijVgn l]ZgZ Xdjcih lZgZ iV`Zc Yjg^c\ i]Z hijYn#

 &,# LV^dZ`VG^kZgZhijVgn$@j`jbdV$DiVgVG^kZg

I]^h VgZV XdkZgh i]Z ZVhiZgc ZcY d[ LV^diV]^ 7ZVX]! i]Z lZhiZgc ZcY d[ =j`jlV^ 7ZVX] VcY i]Z LV^dZ`V G^kZg ZhijVgn [dgbZY Vi i]Z Xdc[ajZcXZ d[i]ZLV^dZ`VVcYDiVgVg^kZghDedi^`^=VgWdjgVii]ZXdVhi#@j`jbdV ^h i]Z hlVben [VgbaVcY VY_VXZci id i]Z lZhiZgc h^YZ d[ i]Z ZhijVgn# KZgn [Zl cdgi]Zgc ]Zb^he]ZgZ b^\gVidgn h]dgZW^gYh k^h^i i]Z ZhijVgn Wji cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa! kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg! e^ZY hi^ai! WVcYZY YdiiZgZa! VcY hejg"l^c\ZY eadkZg ]VkZ Vaa WgZZY i]ZgZ dg cZVgWn# I]Z ZhijVgn ^h hjW_ZXi id hjYYZc X]Vc\Z VcY Zgdh^dc l]Zc i]Z g^kZgh VgZ ^c [addY VcY ZheZX^Vaan l]Zc cdgi]"ZVhi hidgbh dXXjg#

 &-# LV^VjVG^kZgbdji]^cXajY^c\DeVeZ7ZVX]

I]Z hVcY he^i Vi i]Z g^kZg bdji] ^h Vc ^bedgiVci gddhi VcY WgZZY^c\ VgZV [dgh]dgZW^gYh# Cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa!kVg^VWaZdnhiZgXViX]ZgVcY hejg"l^c\ZY eadkZg VgZ gZh^YZci VcY WgZY i]ZgZ l]^aZ WVcYZY YdiiZgZa bVn WgZZY i]ZgZ [gdb i^bZ id i^bZ# L]^iZ"[gdciZY iZgch cZhi ^c aVg\Z cjbWZgh ^c hdbZ nZVgh# KZgn [Zl 6gXi^X b^\gVidgn h]dgZW^gYh jhZ i]Z ZhijVgn# I]Z hVcY he^i ^h bVcV\ZY ^ciZch^kZan Wn 9D8 Vh V cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa egdiZXiZY WgZZY^c\ h^iZ# Di]Zg adXVa XdVhiVa WgZZY^c\

.) DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin heZX^Zh hjX] Vh kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg! WVcYZY YdiiZgZa VcY l]^iZ"[gdciZY iZgc WZcZ[^i [gdb i]^h bVcV\ZbZci VXi^k^in# CZVgWn DeVeZ 7ZVX] ^h jhZY Wn kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zgh Vh V gddhi#

 &.# =VlV^G^kZgbdji]

I]Z g^kZg bdji] egdk^YZh V b^cdg gddhi id V [Zl h]dgZW^gYh Wji lVh gVgZan k^h^iZY Yjg^c\ i]Z hijYn eZg^dY# HeZX^Zh i]Vi ]VkZ WZZc gZXdgYZY gddhi^c\ i]ZgZ ^cXajYZY & dg ' eV^gh d[ kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg VcY dcZ dg ild eV^gh d[ WVcYZY YdiiZgZa! l]^X] ]VkZ WgZZY i]ZgZ ^c i]Z eVhi#

 '%# BdijG^kZgbdji]

I]Z hVcY VcY hidcn \gdjcY d[ i]Z g^kZg bdji] VcY ^ih WZVX] VgZ [ZZY^c\ VcYgddhi^c\VgZVh[dgkVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg!e^ZYhi^aiVcYWVcYZYYdiiZgZa# 6aa i]gZZ heZX^Zh dXXVh^dcVaan WgZZY i]ZgZ# >c &.-- ) eV^gh d[ WVcYZY YdiiZgZacZhiZYi]ZgZVcYCdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa]VkZWgZYi]ZgZ ^c i]Z eVhi E#A# eZgh#Xdbb#

 '&# GjV`d`dgZG^kZgbdji]

I]Z g^kZg bdji] egdk^YZh V b^cdg gddhi [dg h]dgZW^gYh Wji lVh gVgZan k^h^iZYYjg^c\i]ZhijYneZg^dY#6[ZleV^ghd[WVcYZYYdiiZgZaVcYkVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg WgZZY i]ZgZ# >c i]Z eVhi WVcYZY YdiiZgZa WgZZY i]ZgZ + eV^gh ^c &.-) Wji kZgn [Zl Yd idYVn E#A eZgh#Xdbb##

 ''# L]Vc\VeVgVdV7Vn^cXajY^c\L]Vc\VeVgVdVG^kZgbdji]

I]^h gddhi ^h h^ijViZY Vi i]Z bdji] d[ i]Z L]Vc\VeVgVdV G^kZg ^c L]Vc\VeVgVdV 7Vn# KVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg VcY e^ZY hi^ai jhjVaan cZhi cZVg i]Z g^kZg bdji] VcY hZkZgVa eV^gh d[ WVcYZY YdiiZgZa WgZZY Vadc\ i]Z WZVX]# Cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa cZhiZY Vi i]Z bdji] d[ V hbVaa higZVb ^c i]Z WVn ^c i]Z eVhi E# A! eZgh#Xdbb#

 '( =^X`h7Vn

6 gddhi d[ b^cdg h^\c^[^XVcXZ ^h adXViZY Vi i]Z bdji] d[ V hbVaa i^YVa higZVbi]Vi[a`dlhi]gdj\]i]ZYjcZh^cid=^X`h7Vn#=ZgZ!V[ZleV^ghd[ kVg^VWaZdnhiZgXViX]ZgVcYVcdXXVh^dcVacdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZaVcY WVcYZY YdiiZgZa bVn gddhi ]ZgZ [gdb i^bZ id i^bZ# >c &.--! &% eV^gh d[ WVcYZY YdiiZgZa WgZY i]ZgZ! Wji kZgn [Zl Yd idYVn E#A# eZgh# Xdbb##

 ') IZ6gVgdV

I]Z WZVX] cZVg IZ 6gVgdV hZiiaZbZci ^h jhZY Vh V ]^\] i^YZ gddhi VcY WgZZY^c\ VgZV Wn V [Zl gZh^YZci eV^gh d[ kVg^VWaZ dnhiZgXViX]Zg! e^ZY hi^ai VcY hejg"l^c\ZY eadkZg# 6 [Zl eV^gh d[ WVcYZY YdiiZgZa WgZZY Vadc\ i]Z XdVhi! Wji ^c i]Z eVhi i]Zn jhZY id cZhi i]ZgZ ^c \ddY cjbWZgh &'¶&( eV^gh ^c &.-- E#A# eZgh# Xdbb#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ .* 0 1200 216 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 6 000 00 0 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 199 6 WSW 450 0070582100233150102347373341831500810 450 74 435 53 443 76 0 70 360 6 211 500 17 450 85 500 20 651 110 599 220 800 203 1000 886 415 320 500 78 600 107 130 132 137 00000 665203 290 SW S 00100000000WSW 7636050260132 0 15 000 0 000 95 60 0 001000000000 0 142 148 0 0 203 325 0 131 503 200 0 136 100 30014309210010220 S 170503060290 WS 0340000184839099524190100150 WS00 81000 WSW 01003000001141901241560140140185250 S 000000000076406166223013012 1296986121335201443620532059150 WS 226845101927710 W 0SW 230000000 159 00 027 S 00000000000000000 W00000 00000000000000000 0 8 0 45 0 0 00000000 90 00000010000000000 00000000 00000000 0 00000 00000 29 00000 280 0 380 0 0 0 0 0 14 0 82 12 110 30 120 0 S0 00 W0 S0 WS 615 WS 80WS 25 0 139WS 000000000000000 102W 3 000000000S0 000000000000000 200W 00 0000000000 0S 14171315166 128 000000000000000 00000000 W 00 S0 19 94 000000W 00 S 170 13 000000000W 0 S00 165W0 0 250 00000000 S00 320 9W S1321243134303334333429142733273028211415 S 266W + S 5 00000000 W 470 542S 643 41W+ 000 249 101 614 706 7 260 9111521151716171715 4 550 92 6 633 00 701 914 1034 93 83 12 800 000 257 280 120 13 400 507 529 000 23 0 325 16 150 583 705 220 1053 22 1145 170 13 1032 1249 00 122 110 1207 1502 15 160 1778 92 2249 16 1849 1849 132 217 1882 2537 0 18 200 295 2564 3345 246 2590 471 3118 16 2620 3272 120 17 2408 3007 1515 1775 14 655 620 998 781 14 0 869 528 13 652 16 599 14 260 378 15 869 12 15 8 ara Ot . l nc (i umoa k u /K uary t s E ver Ri a k oe i a Panepane Point Sulphur Point (Tauranga) Waipu Bay Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour Waiotahi River Estuary Hawai River Mouth Motu River Mouth Raukokore River Mouth Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) Hicks Bay Te Araroa YearTotal Number of sites visited 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Waiaua River Estuary (incl. Opape Beach) PlaceNW Tauranga Harbour Central Tauranga Harbour Matakana Island (whole island count) Waimapu Estuary/Welcome Bay/Rangataua Bay Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Season 1984Waihi Estuary and Pukehina Spit 1985Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru 198 Tarawera River Mouth and Matata Lagoon Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon Whakatane River Estuary Maraetotara W River) 6eeZcY^m(/Hdji]>haVcYe^ZYdnhiZgXViX]Zg!&.-)¶'%%(

.+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin 0 60 58 72 98 78 123 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed 72092188 3362912 4018441722906429 0 413761272508082 SW 47122019128118686 SW100200 S00W 2000 SW 1242343138332430124176725052055564394 S 1418282324442218202626 W 0400400100 1027475262618467125804364823041525410 S 3840312842403938766050 WS 00400 715493W 32202220S 268444462868149950 W 4 32262224424204230 2767100 00 2 2 00 00241266 00401924234320252425144224 101012946116 47200086 64020 143408 2 4 4 S7 48 W40 S10 W 615 S 80 WS 11WS 16 06869101406 W 00 12 130476955614866410 S 16W 64611786128 68S0 20006424107781068 32W 14171315166 04241186889 979688 26SW 61S0 27 4 8W 30S 12186817461181210713919011 44W 4 33S04 136W0 10S10 30 107W S1321243134303334333429142733273028211415 52 65 9SW + S 63322440 54 71W 9 108S 236 133W+ 200 46 128 11 244 369 201 7 120 125 9111521151716171715 211 6 10 404 6 50 193 230 12 433 012 203 100 4 168 404 13 70 236 250 064 264 468 9 2 16 204 275 30 369 572 11 203 200 13 316 75 557 20 241 250 13 301 15 60 576 275 80 319 7 105 583 16 264 413 200 750 0 18 8 337 410 150 410 16 33 276 637 52 301 17 558 9 361 367 14 550 257 486 670 183 0 14 413 868 184 0 13 434 815 455 16 0 208 502 381 14 311 294 311 15 12 15 8 WSW 0 218 58 83 291619 8 21 11 48 5 24 41 16 0 24 10 8 32 18 12 26 23 31 27 24 6 28 4 32 6 22 22 0 0 6 3525588001 4365076 2433262540 WSWS 133522155528288020418 W 00000200000010004422 17S 002000010000 1001819 5 25 42 25 0 49 35 38 40 40 38 19 20 28 0 31 27 49 River) NW Tauranga Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Point Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Year 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989Whakatane River Estuary 1990Maraetotara 1991 1992Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour 1993 River Estuary Waiotahi 1994 1995 1996 1997Hawai River Mouth 1998 1999Motu River Mouth 2000 2001 2002 2003 Total Number of sites visited Waioeka River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua Raukokore River Mouth Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) Hicks Bay Araroa Te 6eeZcY^m)/KVg^VWaZdnhiZgXViX]Zg!&.-)¶'%%(

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ ., 0 000 00 0 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed SWS 05054001002WS00 3814018 W 00002SWS 477W 20316304010000086022002080016 S 140 300W 40 0 0S 100 152W 220 200011500 10S 17 6002200500061252002 53 370W00000 2 115 138 277 00 0 230 120 30 107 0 0 11 209 20 67 12 39 86048348 412 200 45 501039010 000102 42 0 130 254 2 149622 75 22 2 26 9 150 0 62 157 0 250 104 27 0 3 8 191 66 48 92 14 20 0 8 53 10 20 78 80 30 48 91 200 13 0 97 160 27 220 40 124 70 0 26 36 58 85 158 42 31 18 0 28 5 56 87 20 0 55 40 115 4 145 2 50 2 22 22 20 125 0 34 150 31 0 18 8 13 15 250 0 0 45 26 22 20 60 6 10 50 45 21 0 10 0 2258149113247 644170100 06 S0 03 W0 6 S0 W 615 SWSW 0S 0 0W 8208144306 250 1212152801642921111302 SW 301222415216012 170 0 10025040658224117703 S0 W 135 14171315165 0001871407114218011374 25SW 57S0 56 10W 18S 1212511174897 12 4W S100 27W0 22 33S156 80 14 79W 152 S1321243134303334333429142733273028201415 1256000 S 24 50W + S 55 40300520 W 1081S 1261 9 6 1677W+ 660 180 0 1810 1014 7 15 1139 133 9111521151716171715 7 52 6 1530 62 1816 125 10 816 1062 30 12 0 286 1311 1448 11 63 13 1332 246 838 003 23 1334 45 1101 16 137 25 19 620 454 494 68 13 54 23 813 668 233 5 20 15 928 797 166 0 16 60 16 675 675 145 1193 0 120 35 18 895 131 757 543 0 2 16 900 784 17 791 298 709 874 14 214 753 0 0 739 116 14 501 430 0 0 82 415 13 78 121 16 238 14 15 15 78 12 15 8 1009202006310 0109643 W 80000SW 1620000540210 SW 19S 41200009324022 530 184 0 430 60 450 80 650 50 200 393 5 363 7 478 40 100 270 20 268 15 314 57 264 115 0 447 90 270 8 540 49 252 0 0 0 WSW 1525600380021001100300100 000 000 000000000000 0 0 River) NW Tauranga Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Point Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Year 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989Whakatane River Estuary 1990Maraetotara 1991 1992Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour 1993 River Estuary Waiotahi 1994 1995 1996 1997Hawai River Mouth 1998 1999Motu River Mouth 2000 2001 2002 2003 Total Number of sites visited Waioeka River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua Raukokore River Mouth Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) Hicks Bay Araroa Te 6eeZcY^m*/E^ZYhi^ai!&.-)¶'%%(

.- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin 0 34 42 48 38 44 52 52 61 81 68 82 82 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed. 68007073851198582088 78230SWS 61625814605764 0 W000000 S00W 0020 S 282230193128261819118067678516 W 16182020172017131865 S 117219521111152220670105140 W 0000000000S 38540412502WS 00006 W 00000000 20000110 S 00062004112021804 W00000 22220300000000000 00 4 4 00 10610220 02006000000000001 00300000 20010 13 00101 0 16 13 2 13 2 6 0 8 12 16 17 6 3 3 4 48866584042141281212322020 S0 716 00 W0 S0 WS 5 4 30484461397560653237413934153219303376 WS 1418181616152824101412 W 47 S 0WS 00610067107443232 W 40 4106489866 2322021210 S0 200002232503633W 02005443710 897660S 12010062658751395 10121214125 W 01 8 811104 S0 1 WS 148129 W S40 W0 S20 W S1321243134303334333429152733273028221516 SW + S 41401843 WS 99 140W+ 030 41 101 171 7 9111521151716171715114171315167 6 70 124 00 238 114 154 12 241 020 119 231 87 13 000 155 253 5 112 16 151 249 98 13 137 218 00 98 15 106 204 81 191 16 90 189 98 2 18 85 129 101 16 91 201 104 17 85 217 38 14 155 87 116 174 4 14 130 57 175 13 98 63 205 111 16 50 234 125 14 77 134 128 101 15 131 12 134 15 8 WSW 1915383716301211172016161240171 25 4 20 160000310182800 14 0 0 0 0 WS 1146801812100006111000 WS 22131900000W 000000000000000002 S 000000010000 00000 00000 0 1 River) NW Tauranga Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Pt Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Year 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989Whakatane River Estuary 1990Maraetotara 1991 1992Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour 1993 River Estuary Waiotahi 1994 1995 1996 1997Hawai River Mouth 1998 1999Motu River Estuary 2000 2001 2002 2003 Total Number of sites visited Waioeka River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua Raukokore River Mouth Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) Hicks Bay Araroa Te 6eeZcY^m+/Cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZa!&.-)¶'%%(

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ .. 0 000 00 0 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed 031221114 186000 0 SW 4083010202010121042 SW000000 S00W 0000 SWS 01302020004W 300864010000014660201000 1S 10000000000 250W 012028041 S 4 080015001 W 00000300 00000000 0S 00000000000000110 W00000 6 200 77423S0 00010050000000000 44 00 W0 56 0S0 0W 00 615 0 40 00S 52 00000000W 00000000000000000 16247127064 102 2 S 033222220675200 250 00000000 400W 00000 32S 0 71 500W 00000 0 S 12 4000001700000000 00 132 350W 000000000 1600001513000028040 S5 352 484 31W 14171315166 0000000000 0 S18002323 348 676 100111252001600 178 00000000 W 0 S32 430 142 000000W08171700 00 455S 115 020210100W 340 363 0 S205 95W20 228 0 02300706 S260 14 186W S1321243134303334333429142733273028211415 0S 3 420W + S 487 46300310 W 350 749S 0 432 790W+ 280 41 531 576 85 7 320 9111521151716171715 670 6 45 725 152 1346 2 1401 12 55 1022 156 1195 50 1273 13 1316 55 75 116 714 749 173 16 185 846 870 43 260 13 389 409 35 15 621 639 1305 24 16 1316 814 814 20 18 899 928 18 16 786 819 11 17 159 171 177 14 180 693 699 14 29 638 775 13 310 33 314 16 12 10 14 3 15 6 12 137 15 4 8 10 WS 1456212300220106960042131400000 WS 03052200201W 0000100440001000003519 S 00000000000 00000 00000 0 0 WSW 2000434909050007053100348045000000 000 000 000000000000 0 0 River) NW Tauranga Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Point Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Year 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989Whakatane River Estuary 1990Maraetotara 1991 1992Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour 1993 River Estuary Waiotahi 1994 River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka 1995 1996 River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua 1997Hawai River Mouth 1998 1999Motu River Mouth 2000Raukokore River Mouth 2001Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) 2002 2003 Hicks Bay Araroa Te Total Number of sites visited 6eeZcY^m,/7VcYZYYdiiZgZa!&.-)¶'%%(

&%% DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin 0 000 00 0 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed SWS 04502615000WS00W 1000 00000SW 0000000000000000000 S 00000000000W 02200800000 80001 00010008180000000020 S 00020000000W 0 00000200 SW 00000000 00000000 S 0 00000000000000000 W00000 S0 00000000000000000 00 00 W0 0S0 W 615 0 00S 00000000 0000000000000000000 W 00000000000000000 00000000S 00000000000 00000000W 00 00000S 0 00000W 10111110 00000 0 S 000000000000000W 000000000S0 000000000000000W 00 14171315166 0000000000 0 S 000000000000000 00000000 W 0 00 0 S0 000000W 00 S 000000000W 41 0 S00 00 S77655692761079356835238215036561610 W0 00000000 S00 + W S1321243134303334333429142733273028211415 SW 00000000 W 04522615000S 77W+ 000 11111310 61 7 9111521151716171715 6 00 51 12 000 90 13 000 74 0 16 101 13 00 92 15 51 16 83 0 18 52 16 38 17 2 14 0 0 14 49 13 35 16 55 14 0 15 12 3 15 0 8 WSW 002000000000000000 S 00000000000 251000003900000000000 W S 00000000000 00000 00000 0 0 WSW 52 51 000 49 000 67 74 101 45 000002000000 43 65 52 38 0 0 0 0 35 0 55 0 0 River) NW Tauranga Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Point Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Year 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989Whakatane River Estuary 1990Maraetotara 1991 1992Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour 1993 River Estuary Waiotahi 1994 River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka 1995 1996 River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua 1997Hawai River Mouth 1998 1999Motu River Mouth 2000Raukokore River Mouth 2001Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) 2002 2003 Hicks Bay Araroa Te Total Number of sites visited 6eeZcY^m-/LgnW^aa!&.-)¶'%%(

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &%& 0 000 00 0 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed S0 00 W0 S0 W 615 S 0000000000000000000 WSWS 12 0WS 000000000000000 13W 000000000S0 000000000000000 18W000 00 14171315166 0000000100S 000000000000000 00000000 W 12 00 S0 000000W 00 14S 000000000W 0 11S00 W0 S1249286165531104357173102223502138761843 00000000 S00 13 + W S1321243134303334333429142733273028211415 S 3W 0000000000000000000 W 8SW+ 000 12 9 7 9111521151716171715 6 49 00 0000 4 12 28 000 13 61 0 16 65 7 0 13 53 11 00 110 15 10 43 16 0 16 0 57 18 12 0 17 16 11 31 17 18 14 0 18 0 14 22 13 23 16 50 14 21 15 38 12 76 15 18 8 43 001100 00000SWS 0000111100000 W000000 S00W 0004 0 SW 0000000000000000000 0000020021 SW 0000000000 0000000000000000000 S 0002200560000 W 0S 00000 W 36 00000000S 00000000000000000 W00000 10 00000000000000000 00 0 27 0 00 40 00000000 00000000000000000 00000000 31 00000000 00000 41 00000 00000 0 40 48 0 0 0 8 27 15 12 40 5 26 45 0 0 WSW 000000000000000000 000 000 000000000000 0 0 WSW 000000000000000000 S 00000000000W 000000000000000000 S 00000000000 00000 00000 0 0 River) NW Tauranga Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Point Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Year 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989Whakatane River Estuary 1990Maraetotara 1991 1992Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour 1993 River Estuary Waiotahi 1994 1995 1996 1997Hawai River Mouth 1998 1999Motu River Mouth 2000 2001 2002 2003 Total Number of sites visited Waioeka River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua Raukokore River Mouth Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) Hicks Bay Araroa Te 6eeZcY^m./EVX^[^X\daYZceadkZg!&.-)¶'%%(

&%' DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin 0 000 00 0 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed 464283111321 270 14 213 S0 00 W0 S0 W 615 S 00000022230000000000 WS 00000003010WS 0W 900000150 S 00 0030200003441130 W 000004000S0 0W007 0406041218935151917302212 14171315166 100626101125046141380304 S 0003080024147241005050 70200161201 W S0 W11001300 S 0050636702133015020063 W S04 W0 S40 W S1321243134303334333429142733273028211415 SW + SW 03352250126737348929711774142726269165 S 6W+ 500 6 7 9111521151716171715 1 6 4 00 0000 12 4 7 167 13 172 113 135 16 0 19 69 13 50 118 244 15 129 202 23 16 2 124 197 135 18 183 274 16 366 273 0 273 17 261 358 14 334 451 14 170 244 13 85 99 152 16 424 69 131 14 27 96 15 165 12 15 8 2029480 333238180425418 SWS 00000000000W600005 S00 320010 W 24000SWS 023022290418102 W 0000033033 00000080000027000300 6S 018 00020010000W 0 163006 S 1W 0 3000010011225 020084052 S 000000900001130460 W00000 3 00403071260121700060 70 0 008418 0 38 00017422 1220267311622630203800 0 0021300176 2 00000080 50000 9 00000 56 25 0 0 52 209 202 30 135 84 17 94 34 14 WSW 0006000050032080200 000 000 000001000000 0 0 WSW 000070830320410000 S 00000028460W 0000006200011110106000 S 00000030504 20000 00000 0 7 River) NW Tauranga Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Point Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Year 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989Whakatane River Estuary 1990Maraetotara 1991 1992Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour 1993 River Estuary Waiotahi 1994 1995 1996 1997Hawai River Mouth 1998 1999Motu River Mouth 2000 2001 2002 2003 Total Number of sites visited Waioeka River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua Raukokore River Mouth Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) Hicks Bay Araroa Te 6eeZcY^m&%/Hejg"l^c\ZYeadkZg!&.-)¶'%%(

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &%( 0 000 00 0 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed 502105890215352092940 SWS 00000000000W000000 S00W 0000 00000SW 0233400110000000500 2540423130252829203211 SW 0000000000 0000000100000000000 S 20000000000W 0 S 00000 W 00000000 00000000 S 00000000000000000 W00000 00000000000000000 00 0 2 00 00000000 00000000000000000 00000000 00000000 00000 00000 00000 0 0 0 0 S0 00 W0 S0 W 615 S 0000000200000000000 WS 20113021112WS 0W 00012200 S 000000000000000W 000000000S0 000000000000000W 00 14171315166 0000000000S 000000000000000 00000000 W 00 S0 000000W 00 S 000000000W 0 S00 W0 00000000 S00 W S1321243134303334333429142733273028211415 S 2423833434460171018009002300 W + S 00002000 WS 253W+ 000 229 315 7 292 9111521151716171715 6 00 326 243 12 316 000 282 397 13 363 000 371 0 16 325 200 200 13 247 00 230 15 222 221 333 16 333 173 0 18 155 0 16 75 17 75 144 14 135 90 0 14 90 10 13 10 167 16 144 11 14 11 4 15 4 0 12 0 15 8 WS 242180313046013001800900180 WSW 000000000000000000 S 200 00000000000 250 00000 200 250 330 300 0 170 200 200 300 140 70 100 70 0 140 0 WSW 000000000000000000 000 000 000000000000 0 0 River) Waihi Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Whakatane River Estuary Maraetotara Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour River Estuary Waiotahi River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua Hawai River Mouth Motu River Mouth Raukokore River Mouth Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) Hicks Bay Araroa Te YearTotal Number of sites visited 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Point Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 6eeZcY^m&&/IjgchidcZ!&.-)¶'%%(

&%) DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin 0 000 00 0 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed SW 200000016 S 40100000000W000000 S00W 0000 00000SW 00601400000000000000 SW 0000000000 0000000000000000000 101468030005040 S 120W 0 S 00000 74 32222002 W 00000000S 00000000000000000 138W00000 S0 00000000000000000 00 00 67W0 0S0 180W 615 0 00S 00000000 80 0000000000000000000 W 00000000000000000 00000000S 462401501032600 00000000 55W 00000S 0 00000W 83 00000 4 S 000000000000000W 210 000000000S0 000000000000000W 00 93 14171315166 0000000000 0 S 000000000000000 00000000 W 0 00 57 0 S0 000008W 00 S 000010000W 3 S00 W0 30 00000000 S30 100W S1321243134303334333429142733273028211415 S 50 1616014120000000000000 W + S 00000000 WS 3 174W+ 000 158 115 80 7 114 9111521151716171715 6 00 300 150 294 12 137 130 000 137 280 13 59 266 000 102 0 16 90 66 13 66 00 106 15 106 442 442 16 93 0 93 18 99 99 16 0 17 45 14 45 102 0 14 102 52 13 52 9 16 9 84 14 84 158 15 158 130 130 12 84 84 15 8 000050220000000 0 WS 100042W 000004000000000000 20103070651002020000 S 1610003000000000000 W S 0103300000102 0 WSW 000005000000000000 000 000 000000000000 0 0 River) Waihi Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Whakatane River Estuary Maraetotara Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour River Estuary Waiotahi River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua Hawai River Mouth Motu River Mouth Raukokore River Mouth Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) Hicks Bay Araroa Te YearTotal Number of sites visited 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Point Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 6eeZcY^m&'/GZY`cdi!&.-)¶'%%(

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &%* 0 000 00 0 NB: Blank spacings for years means sites not surveyed 501100520008080 0323130 1 0523 SW 00SW 2500S 0675 1500WS 220 3000W 33433118573150 2500SW 051021012000451240 299 14 3000S 520 2000W 27S 362 1000 300 250000009000 W 1600 36S 127 500 00000000000000000 W00000 2500 506S0 516 01000000000000000 7 00 0W0 0 750 0 400S0 0 106W 615 2 600 800 530S 00000000 76W 00000000000000000 00000000 640 500 00000000S 00000010 260 56W 860 750 3200 00000S 1200 4 225 00000 4000W 640 600 29 00000S 000003000000000 320 4000 0 550W 440 26 020130016700 4000S0 000000000000000 384 1500 0 500 800W 5000 00 14171315166 0000430080 63 0 S 700 0 000000000000000 4200 460W 0 0 00 0 0 S0 430 62 3500 000000 750W 00 4700 410 640S 0121000030 40003000 0W 3320 617 695 450 0 S00 2800W0 23 700 400 188S30 2800 750 650 2 80W S1321243134303334333429142733273028211415 S 610 100 450W + S 0 0 00000100 4000 1100W 1586 10610 380S 52 5000 600 1200 10196 9024W+ 000 687 220 5000 12475 100 200 550 9509 16 11546 7 3500 9111521151716171715 932 11543 350 6 12861 400 00 10689 3500 36 12322 0 857 11312 320 10248 3000 12 10304 1549 500 000 13773 18 640 3800 90 8743 2018 9253 13 11976 3800 000 250 1505 7825 0 0 0 8502 16 1797 400 8116 7322 0 751 13 771 6985 60 00 9881 503 15 13846 1131 9095 16 9066 771 10820 13041 13542 0 18 815 8300 5623 500 805 9769 5078 16 12511 11840 795 4300 17 1051 5000 1031 14 11840 1323 0 14 78 13 16 14 15 12 15 8 WSWS 280W 2500S 1003 120 3000 202 160 1400 0 3000 380 170 145 2000 101 2500 90 3000 320 2200 236 1 1055 1300 100 500 15 1200 350 1000 150 0 1025 200 0 650 315 2900 0 250 1002 395 204 3360 355 1260 36 1400 450 520 1419 270 0 900 85 2000 80 2800 200 80 662 0 29 792 4100 100 670 6148 0 5600 WSW 01043211030001500110040000210002 000 000 000000000000 0 0 River) Waihi Estuary and Pukehina Spit Waihi Otamarakau, Pikowai, Hauone, Herepuru Whakatane River Estuary Maraetotara Ohiwa Spit/Ohope Spit/Ohiwa Harbour River Estuary Waiotahi River Estuary/Kukumoa (incl. Otara Waioeka River Estuary (incl. Opape Beach) Waiaua Hawai River Mouth Motu River Mouth Raukokore River Mouth Whangaparaoa Bay (incl. river mouth) Hicks Bay Araroa Te YearTotal Number of sites visited 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Place Harbour NW Tauranga Harbour Central Tauranga Matakana Island (whole island count) Panepane Point Sulphur Point Bay Waipu Bay/Rangataua Bay Estuary/Welcome Waimapu Maketu Estuary and Kaituna River Mouth Season 1984 1985 1986 River Mouth and Matata Lagoon Tarawera 1987Rangitaiki River Mouth and Thornton Lagoon 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 6eeZcY^m&(/7Vg"iV^aZY\dYl^i!&.-)¶'%%(

&%+ DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin  

6[iZg =ZVi]Zg  GdWZgihdc! &..+ :cYZb^X/ cVijgVa gVc\Z ^h ^c V XZgiV^c Xdjcign VcY cdl]ZgZ ZahZ! Z#\ Cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa VcY WaVX` hi^ai VgZ [djcY ^c CZl OZVaVcY dcan# B^\gVci/ V heZX^Zh i]Vi bdkZh VccjVaan VcY hZVhdcVaan WZilZZc WgZZY^c\ VcY cdc"WgZZY^c\ VgZVh! Z^i]Zg l^i]^c CZl OZVaVcY! Z#\ lgnW^aa! dg id di]ZgXdjcig^Zh!Z#\#WVg"iV^aZY\dYl^i#>cXajYZhheZX^Zhl]^X]gZVX]CZl OZVaVcY ZVX] nZVg! ZkZc ^[ ^c hbVaa cjbWZgh! Z#\# h]Vge"iV^aZY hVcYe^eZg CVi^kZ/ W^gYh i]Vi VgZ cVijgVaan [djcY ^c V Xdjcign! Z#\# Hdji] >haVcY e^ZY dnhiZgXViX]Zg! dg VgZ hZa["^cigdYjXZY Z#\# hejg"l^c\ZY eadkZg VcY WaVX`"[gdciZY YdiiZgZa# KV\gVci/VlVcYZgZg0VW^gY]Vk^c\ijgcZYjejcZmeZXiZYan^cVcjcjhjVa Y^gZXi^dc! ]Vk^c\ higVnZY i]ZgZ Wn b^hiV`Z dg! ]Vk^c\ WZZc XVj\]i je ^c V hZkZgZ hidgb! ^h Wadlc lZaa d[[ XdjghZ Z#\ \gZn e]VaVgdeZ#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &%,   GZ[ZgZcXZh

6cdc# &.,'/ 8aVhh^ÂZY hjbbVg^hZY cdiZh &.+(¶&.,%# Cdidgc^h &.! HjeeaZbZci/ ),#

6cdc# &.,,/ 8aVhh^ÂZY hjbbVg^hZY cdiZh# Cdidgc^h ')/ '+&#

7Vb[dgY! B# '%%&/ >c egZhh# HiVijh dkZgk^Zl d[ i]Z h]dgZW^gYh d[ i]Z :Vhi 6h^Vc¶6jhigVaVh^Vc ÃnlVn#

7VgiZg!B#6#0L^ahdc!?#G#0A^!O#<#08Vd!N#<#0?^Vc\!A#H#'%%%/NVaj?^Vc\cVi^dcVacVijgZgZhZgkZ! Cdgi]"ZVhiZgc 8]^cV·V cZlan Y^hXdkZgZY ^ciZgcVi^dcVaan ^bedgiVci NZaadl HZV h^iZ [dg cdgi] lVgY b^\gVi^dc h]dgZW^gYh# Hi^ai (,/ &)¶'&#

7Vn d[ EaZcin GZ\^dcVa LViZg 7dVgY# &.,,/ IVjgVc\V =VgWdjg ^c[dgbVi^dc# ;^aZ &+$&)%$& VcY &-$&%$'# 7Vn d[ EaZcin GZ\^dcVa 8djcX^a#

7Vn d[ EaZcin$KdaXVc^X EaViZVj GZ\^dcVa GdjcYje# '%%)/ Hdji]Zgc 7^gY '%# &* e#

7Vn d[ EaZcin$KdaXVc^X EaViZVj gZ\^dcVa gdjcYje# '%%*/ Hdji]Zgc 7^gY '&/ &( e#

8]ZX`a^hi 8dbb^iiZZ! Dgc^i]dad\^XVa HdX^Zin d[ CZl OZVaVcY# &..%/ 8]ZX`a^hi d[ i]Z 7^gYh d[ CZl OZVaVcY# GVcYdb 8Zcijgn! 6jX`aVcY# I]^gY :Y^i^dc# '), e#

8gdbVgin! E#0 HXdii! 9#6# :Yh# &..*/ 6 Y^gZXidgn d[ lZiaVcYh ^c CZl OZVaVcY# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! LZaa^c\idc# (.* e#

9Vk^Yhdc!C#8#0Gdi]lZaa!E#>#&..(/>cigdYjXi^dc#9^hijgWVcXZidlViZg[dladcZhijVg^Zh#LVYZg HijYn hhjZ# 6j\jhi &..(#

YZ AVc\Z! E#?#0 7Zaa!0 c I]Z CZl OZVaVcY XdVhi IZ IV^ d 6diZVgdV# 9jcbdgZ EgZhh! EVabZghidc Cdgi]# Ee# *.¶,-#

9dlY^c\! ?# :# &..)/ Bdge]dbZig^Xh VcY ZXdad\n d[ i]Z CZl OZVaVcY YdiiZgZa 8]VgVYg^jh dWhXjgjh l^i] V YZhXg^ei^dc d[ V cZl hjWheZX^Zh# Cdidgc^h )&/ ''&¶''(#

9dlY^c\! ?# :#0 9Vk^Zh! 6#B# '%%)/ CZl OZVaVcY YdiiZgZa 8]VgVYg^jh dWhXjgjh gZXdkZgn eaVc# '%%)¶'%&) YgV[i# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! LZaa^c\idc# '* e#

9dlY^c\!?#:#'%%*/Cdgi]ZgcCZlOZVaVcYYdiiZgZaXZchjhgZhjaih!DXidWZg'%%)#JcejWa^h]ZY gZedgi id CZl OZVaVcY 9diiZgZa GZXdkZgn

:Y\Vg! 6#I# &.+./ :hi^bViZY edejaVi^dc d[ i]Z gZY"WgZVhiZY YdiiZgZa# Cdidgc^h &+/ -*¶&%%#

:Y\Vg! 6#I# &.,-/ ;^ZaY hijYn XdjghZ! 7Vn d[ EaZcin! ?VcjVgn &.,-# Cdidgc^h '*/ ',.¶'.%#

=ZVe]n!?#'%%)/7Vnd[EaZcinCZlOZVaVcYYdiiZgZaXZchjhgZhjaih#JcejWa^h]ZYgZedgi#I6J6D" &).%# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! IVjgVc\V# ( e#

=ZVi]Zg! 7#9# VcY GdWZgihdc! =#6# &..+/ I]Z ;^ZaY

=^iX]bdj\]!G!8dbe#'%%'/CZlOZVaVcYI]gZVi8aVhh^ÂXVi^dcHnhiZbA^hih¶'%%'#DXXVh^dcVa EjWa^XVi^dc Cd#'(# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! LZaa^c\idc# '&% e#

=jbZ!I#'%%(/:hijVg^ZhVcYi^YVa^caZih#>cI]ZCZlOZVaVcYXdVhiIZIV^d6diZVgdV#9jcbdgZ EgZhh! EVabZghidc Cdgi]# Ee &.&¶'*&#

@ZZn! <# '%%*/ 7gV^YZY g^kZgh! ]^YYZc igZVhjgZh# ;dgZhi VcY 7^gY (&+/ '+¶'.# BVn '%%*#

AVcY >c[dgbVi^dc CZl OZVaVcY! '%%*# lll#]nYgd#a^co#\dki#co$i^YZh$^cYZm#Vhe#

BVadcZn! G# ;0 BjggVn! 9# '%%'/ @V`^ WaVX` hi^ai gZXdkZgn eaVc '%%&¶'%&&# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! LZaa^c\idc#

BVgX]Vci!H#0=^\\^ch!E#?#:Yh#&..(/=VcYWdd`d[6jhigVa^Vc!CZlOZVaVcY6ciVgXi^XW^gYh# Kda# '/ GVeidgh id AVel^c\h# Dm[dgY Jc^kZgh^in EgZhh! BZaWdjgcZ# .-) e#

Bdaadn! ?#0 7Zaa! 7#0 8adji! B#0 YZ AVc\Z! E#0 <^WWh! <#0 <^kZc! 9#0 Cdgidc! 9#0 Hb^i]! C#0 HiZe]Zch! I# '%%'/ 8aVhh^[n^c\ heZX^Zh VXXdgY^c\ id i]gZVi d[ Zmi^cXi^dc# 6 hnhiZb [dg CZlOZVaVcY#I]gZViZcZYheZX^ZhdXXVh^dcVaejWa^XVi^dc''#9ZeVgibZcid[8dchZgkVi^dc! LZaa^c\idc# '+ e#

&%- DlZc Zi Va#·H]dgZW^gYh ^c 7Vn d[ EaZcin BjggVn!?#'%%(/CZlOZVaVcYYdiiZgZaIjijg^l]VijdcBViV`VcV>haVcY#HZeiZbWZg'%%'¶BVgX] '%%(# JcejWa^h]ZY gZedgi# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! IVjgVc\V# '% e

DHCO! '%%(/ 7Vn d[ EaZcin h]dgZW^gY XZchjh YViV h]ZZih &.-)¶'%%(# JcejWa^h]ZY YViV# 7Vn d[ EaZcin GZ\^dc! Dgc^i]dad\^XVa HdX^Zin d[ CZl OZVaVcY#

DlZc @#A# &..&/ 6 egZa^b^cVgn Y^gZXidgn d[ 7Vn d[ EaZcin lZiaVcYh d[ ^ciZgcVi^dcVa ^bedgiVcXZ# JcejWa^h]ZY gZedgi# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! GdidgjV# ,* e# eajh bVeh#

DlZc@#A#&..(/EgdiZXi^dcVcYgZhidgVi^dcd[bVgh]W^gY]VW^iVi^cIVjgVc\V=VgWdjg#KdajbZh & VcY '# IZX]c^XVa Hjeedgi HZg^Zh Cd# &,# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! GdidgjV! '%, e# eajh bVeh#

DlZc @#A# &..)/ BVgh] W^gY ]VW^iVi d[ D]^lV =VgWdjg# IZX]c^XVa Hjeedgi HZg^Zh Cd# ''# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! GdidgjV# &*' e#

EVabZg! <# '%%)/ CZl OZVaVcY YdiiZgZa Ijijg^l]Vij Ej`jcj^ dc BViV`VcV >haVcY DXidWZg '%%( ¶ BVgX] '%%)# JcejWa^h]ZY gZedgi# BViV`VcV >haVcY Igjhi# &, e#

E^ZgXZ! G# &.../ GZ\^dcVa eViiZgch d[ b^\gVi^dc ^c i]Z WVcYZY YdiiZgZa 8]VgVYg^jh W^X^cXijh W^X^cXijh# Cdidgc^h )+/ &%&¶&''#

EdlZg! ;#L0 BX>cidh]! ?#?0 D!H]Vj\]cZhhZn! 7#L0 EVg`! H#<# &..&/ BVg^cZ edaaji^dc VcY lViZg fjVa^in d[ IVjgVc\V =VgWdjg! CZl OZVaVcY# EVeZg YZa^kZgZY id ¸8dVhiVa :c\^cZZg^c\¶ 8a^bViZ [dg 8]Vc\Z¹# &%i] 6jhigVaVh^Vc 8dc[ZgZcXZ dc 8dVhiVa VcY DXZVc :c\^cZZg^c\! 6jX`aVcY! 9ZXZbWZg &..&#

EgViZg! 6#?# &.,./ IgZcYh ^c VXXjgVXn d[ Xdjci^c\# 7^gY HijYn '+/ &.-¶'%%#

GVbhVg8dckZci^dc7jgZVj!'%%%/GVbhVg]VcYWdd`h[dgi]Zl^hZjhZd[lZiaVcYh#=VcYWdd`,! HigViZ\^X [gVbZldg` VcY \j^YZa^cZh [dg i]Z [jijgZ YZkZadebZci d[ i]Z A^hi d[ LZiaVcYh d[ >ciZgcVi^dcVa >bedgiVcXZ# GVbhVg 8dckZci^dc 7jgZVj!

GVeedai! 8#0 @ZghiZc! B#0 Hb^i! 8# &.-*/ :ggdgh ^c aVg\Z"hXVaZ h]dgZW^gY Xdjcih# 6gYZV ,(/ &(¶')#

HV\Vg! E#B! H]Vc`Vg! J#! VcY 7gdlc! H# &.../ 9^hig^Wji^dc VcY cjbWZgh d[ h]dgZW^gYh ^c CZl OZVaVcY! &.-(¶&..)# Cdidgc^h )+/ &¶)(#

HX]j`VgY! G# '%%'# LVYZg Y^hig^Wji^dc Vi ;VgZlZaa He^i!

Hd`Va! G#G#0 Gd]a[! ;#?# &..*/ 7^dbZign# I]Z eg^cX^eaZh VcY egVXi^XZ d[ hiVi^hi^Xh ^c W^dad\^XVa gZhZVgX]! (gY ZY^i^dc# L#=# ;gZZbVc VcY 8dbeVcn! CZl Ndg`#

IjgWdii! :#< 8dckZcZg# 8]ZX`a^hi d[ i]Z W^gYh d[ CZl OZVaVcY VcY i]Z Gdhh 9ZeZcYZcXn! 6ciVgXi^XV# I]^gY :Y^i^dc# Dgc^i]dad\^XVa HdX^Zin d[ CZl OZVaVcY# GVcYdb 8Zcijgn! 6jX`aVcY# '), e#

LVi`^ch! 9# &..(/ 6 cVi^dcVa eaVc [dg h]dgZW^gY XdchZgkVi^dc ^c 6jhigVa^V# 6jhigVaVh^Vc LVYZg HijY^Zh

L^aah! 9#:# &..(/ CZl OZVaVcY YdiiZgZa dc BViV`VcV >haVcY# DXidWZg &..' / ?VcjVgn &..(# IZX]c^XVa GZedgi HZg^Zh Cd# '(# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! GdidgjV# (+ e#

L^aah! 9#:# &..*/ CZl OZVaVcY YdiiZgZa dc BViV`VcV >haVcY# HZeiZbWZg &..) / ?VcjVgn &..*# JcejWa^h]ZY gZedgi# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! IVjgVc\V# *- e#

L^aah! 9#:# &..,/ CZl OZVaVcY YdiiZgZa dc BViV`VcV >haVcY# HZeiZbWZg &.., / ?VcjVgn &..-# JcejWa^h]ZY gZedgi# 9ZeVgibZci d[ 8dchZgkVi^dc! IVjgVc\V# *( e#

L^aah! 9#:#0 BjggVn! ?#0 EdlaZhaVcY! G#<# '%%(/ >beVXi d[ bVcV\ZbZci dc i]Z WgZZY^c\ hjXXZhh d[ i]Z cdgi]Zgc CZl OZVaVcY YdiiZgZa 8]VgVYg^jh dWhXjgjh Vfj^adc^jh dc BViV`VcV >haVcY! 7Vn d[ EaZcin# Cdidgc^h *%&/ &¶&%#

IZX]c^XVa gZedgi hZg^Zh '+ &%.