N Nieodnalezione ofiary Katynia?
Lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940
N
Maciej Wyrwa
Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia
N Nieodnalezione ofiary Katynia?
Lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940
N
Maciej Wyrwa
Warszawa 2015 © Copyright Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia 2015
Recenzenci: Prof. dr hab. Wojciech Materski Dr hab. Grzegorz Motyka
Redakcja tekstu: Ewa Rybarska
Projekt okładki: Piotr Perzyna, ALC Marketing
ISBN: 978-83-64486-31-9
Wydawca: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia ul. Jasna 14/16a, 00-041 Warszawa tel. + 48 22 295 00 30, fax + 48 22 295 00 31 e-mail: [email protected], www.cprdip.pl
Druk i oprawa: Centrum Poligrafii sp. z o.o. ul. Łopuszańska 53, 02-232 Warszawa [email protected] Spis treści
Przedmowa Sławomir Dębski ...... 7
Wstęp Maciej Wyrwa ...... 9
Wykorzystane materiały...... 31
Część 1...... 39
Część 2...... 95
Część 3...... 191
Przedmowa
Poszukiwania „białoruskiej” listy katyńskiej trwają już 20 lat, ale dotychczas niestety nie zakończyły się sukcesem. W tym cza- sie podejmowano również próby odtworzenia listy, jednakże ni- gdy nie prowadzono ich systematycznie. Tymczasem powiększał się dostępny badaczom materiał źródłowy i faktograficzny. Uzy- skaliśmy wiele nowych informacji, dowiedzieliśmy się o meto- dach i sposobie przeprowadzania zbrodni, o jej okolicznościach i następstwach. Odkryte zostały dokumenty rzucające światło na los rodzin osób pomordowanych z rozkazu najwyższych władz ZSRS z 5 marca 1940 roku. Nowy materiał umożliwiał formu- łowanie nowych hipotez dotyczących kategorii osób, które po 17 września 1939 roku zaginęły na terytoriach II Rzeczypospo- litej okupowanych przez Związek Sowiecki i których nazwiska mogły się znajdować na poszukiwanej tzw. liście białoruskiej. Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia – we współpracy z Ośrodkiem KARTA, Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Instytutem Pamięci Narodowej – postanowi- ło podjąć kolejną próbę rekonstrukcji „listy białoruskiej”, z wy- korzystaniem wszelkich dostępnych dziś źródeł. Wyniki prac badawczych, które oddajemy do rąk czytelników, w żadnym ra- zie nie wypełniają luki związanej z zaginięciem bądź ukryciem |8 Przedmowa
oryginalnej „białoruskiej” listy katyńskiej. Nasza publikacja jest hołdem złożonym tym ofiarom zbrodni katyńskiej, które nie do- czekały się dotychczas swojego upamiętnienia. To ich pomnik, choć na pewno niepełny i nieścisły. Publikacja upowszechnia także metodę, z której korzy- staliśmy, rekonstruując „listę białoruską”, i leżącą u jej podstaw hipotezę badawczą – ich funkcją jest inspirowanie do dalszych poszukiwań według samodzielnie opracowanego planu. Mamy głęboką nadzieję, że historycy prowadzący kwerendy w archiwach Europy Wschodniej będą mogli korzystać z tej publikacji właśnie jako wskazówki do własnych poszukiwań, choćby prowadzonych na marginesie badań dotyczących innej problematyki. Wydawnictwo niesie w sobie jeszcze jeden przekaz – wy- mordowani przez NKWD polscy obywatele mieli imiona i na- zwiska, a pamięć o nich wymaga czegoś więcej niż przytaczania gołych statystyk kaźni. Rzeczpospolita nie rezygnuje i nie może rezygnować ze starań o identyfikację wszystkich Polaków i pol- skich obywateli – ofiar stalinowskiego terroru. Ten ważny ele- ment polskiej polityki pamięci winien być promowany pośród Rosjan, Ukraińców, Białorusinów i wszystkich innych narodów, które znacznie dłużej niż Polacy zaznawały zbrodniczego wpły- wu sowieckiego totalitaryzmu. Kwestię istnienia bądź nieistnienia „listy białoruskiej” będzie można ostatecznie zweryfikowa