����������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������ 

w parlamentach europy kraje grupy wyszehradzkiej

Czechy Barbara Sierszuła

Spór o podatki kościoła Poseł KSČM Stanislav GrospiČ argumentował, że re- Senat odrzucił przyjęty przez Izbę Poselską projekt ustawy kompensaty w wysokości 59 mld koron wypłacane przez o opodatkowaniu odszkodowań finansowych wypłacanych państwo kościołom zostały zawyżone, a także że zawar- od 2013 r. kościołom w Czechach tytułem rekompensat za ta umowa o rozliczeniu majątkowym między państwem zrabowany przez komunistów majątek. Za odrzuceniem i kościołami nie ma mocy prawnej. Głosowanie w Izbie projektu głosowało 61 z 74 obecnych na sali senatorów, Poselskiej nad wetem Senatu zaplanowano na marzec wśród nich również kilku senatorów socjaldemokratycz- bieżącego roku. nej partii ČSSD należącej do koalicji rządowej. Posłowie partii opozycyjnych zapowiedzieli, że jeśli deputowani Izby Elektroniczna ewidencja obrotów Poselskiej przegłosują weto Senatu, to opozycja odwoła się do Trybunału Konstytucyjnego. Posłowie dokończyli, przerwane kilka miesięcy temu, Zdaniem polityków partii opozycyjnych opodatkowa- pierwsze czytanie projektu nowelizacji ustawy o elektro- nie rekompensat jest niezgodne z konstytucją i sprzecz- nicznej ewidencji obrotów. Projekt ustawy, który dotyczy ne z umową, jaką państwo zawarło z kościołami w ra- głównie małych i średnich firm oraz samozatrudnionych mach wzajemnych rozliczeń. W opinii senatorów, którzy rzemieślników i drobnych przedsiębiorców zostanie teraz zagłosowali przeciw nowelizacji ustawy, przyjęty przez skierowany do komisji budżetowej. Zgodnie z projektem Izbę projekt podważa zasady państwa prawa i ingeru- ustawy usługi porządkowe, opiekuńcze, kwiaciarskie, je w prawo własności niezależnych podmiotów. Według medyczne, prawne i finansowe zostaną objęte niższym przewodniczącego Senatu Jaroslava Kubery oraz prze- podatkiem VAT w wysokości 10%. wodniczącego Komisji Praw Człowieka Jiříego Drahoša Minister finansów Alena Schillerová ocenia, że trzeci inicjatywa deputowanych Komunistycznej Partii Czech i czwarty etap wprowadzenia elektronicznej ewidencji ob-

i Moraw ma na celu wprowadzanie społeczeństwa w błąd rotów powinien wejść w życie jesienią lub zimą bieżące- KRONIKA i zebranie politycznych punktów. go roku. Trzeci etap ma objąć drobnych przedsiębiorców, SEJMOWA 137 ����������������������� W PARLAMENTACH EUROPY – KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ ���������������������������������

właścicieli kiosków, bufetów, fryzjerów, malarzy, szewców Ministerstwo Leśnictwa mogłoby otrzymać specjalne itp. Czwartym etapem mają zostać objęci lekarze, adwo- uprawnienia, aby w przypadku ataku szkodnika mogło kaci, doradcy prawni i finansowi. szybko interweniować i minimalizować szkody. Specjalne Przedsiębiorcy, którzy nie mają obowiązku płacenia uprawnienia miałyby dotyczyć wyrębu lasów i zalesia- podatku VAT i zatrudniają nie więcej niż 2 pracowników, nia terenów. Obecny stan prawny nie zezwala na takie a także ci, których roczne obroty nie przekraczają 200 interwencje. Posłowie przekonują, że jeśli nie podejmie tys. koron, nie będą musieli prowadzić elektronicznej się natychmiastowych działań, to znikną duże obszary ewidencji obrotów online. Ewidencja będzie prowadzo- leśne, co spowoduje, że niekorzystnie zmieni się gospo- na jedynie na specjalnych formularzach przygotowanych darka wodna, nastąpi degradacja gruntów i lasy utracą przez Ministerstwo Finansów. Szefowa resortu finansów swoją naturalną funkcję przeciwdziałania powodziom. szacuje, że po wejściu w życie nowelizacji ustawy budżet Projekt nowelizacji ustawy podpisali posłowie partii państwa zyska rocznie ponad 18 mld koron. ANO, ČSSD, ODS, SPD, KSČM, KDU-ČSL, TOP09 i STAN. Nowelizacja ustawy o elektronicznej ewidencji obro- Posłowie liczą na to, że zgodna współpraca koalicji rzą- tów była przedmiotem burzliwej dyskusji wśród posłów dzącej z opozycją w tej sprawie zaowocuje przyjęciem no- opozycji i koalicji rządowej. Przedstawiciele opozycji od welizacji ustawy w trybie przyspieszonym, już po pierw- początku byli zdecydowanymi przeciwnikami wprowa- szym czytaniu w Izbie Poselskiej. Interwencja w lasach dzanych zmian. Przekonują, że nowa ustawa doprowadzi dotkniętych atakiem kornika drukarza ma w tym roku do likwidacji drobnych firm i rzemieślników, takich jak kosztować 1,15 mld koron, to jest dwa razy więcej niż malarze, hydraulicy, itp. Domagają się, by przedsiębior- w 2018 r. cy, których obroty nie przekraczają 1 mln koron, nie byli objęci obowiązkiem prowadzenia ewidencji. Umowy spółek skarbu państwa Stanowisko w rządzie Firmy z udziałem skarbu państwa, które dotąd nie musia- ły publikować w internecie wykazu zawieranych umów, lub mandat poselski stracą ten przywilej i będą musiały wpisać wszystkie za- Posłowie Czeskiej Partii Piratów przedstawili projekt usta- warte umowy do rejestru internetowego. Nowelizacja wy, zgodnie z którym członkowie rządu będący jednocze- ustawy o ewidencji umów została zgłoszona przez po- śnie posłami nie mieliby prawa wykonywania mandatu słów Czeskiej Partii Piratów i pozytywnie zaopiniowana posła tak długo, jak długo pracują na stanowisku rzą- przez komisję służby publicznej. Posłowie tego ugrupo- dowym. Miejsce w Izbie Poselskiej za posła, który przyjął wania chcą rozszerzyć projekt ustawy o obowiązkowym stanowisko rządowe, miałby objąć jego następca z listy publikowaniu umów na wszystkie firmy, w których skarb wyborczej. W przypadku zakończenia lub rezygnacji państwa lub gmina posiada udziały, w taki sposób, by zli- z pracy w rządzie, poseł mógłby odzyskać swój mandat kwidować wszystkie istniejące obecnie wyjątki. do końca kadencji. Komisja służby publicznej zaakceptowała wniosek ko- Projekt podpisało 46 posłów z partii ANO, SPD i STAN. alicyjnej partii ANO, by jednak zachować wyjątki w przy- Czeska Partia Piratów, która zgłosiła projekt ustawy, chce padku firm pracujących na rzecz bezpieczeństwa państwa. w ten sposób rozwiązać problem nieobecności wielu po- Komisja zaleciła usunięcie tych firm z rejestru. Ustawa słów, członków gabinetu, na posiedzeniach Izby oraz o obowiązku publikowania przez firmy z udziałem skarbu w trakcie interpelacji poselskich. W latach 2013−2017 państwa umów zawartych na sumę powyżej 50 tys. koron obecność ministrów podczas głosowań w Izbie wynosiła obowiązuje od 2 lat. Trybunał Konstytucyjny odrzucił 54%. Wśród posłów najrzadziej widywanych w parlamen- wniosek grupy senatorów, którzy domagali się anulo- cie był premier Andrej Babiš, minister spraw wewnętrz- wania przepisów ustawy jako niezgodnych z konstytucją. nych Jan HamáČek oraz szef resortu kultury Antonín Staněk. Ochrona zdrowia psychicznego Posłowie Czeskiej Partii Piratów przekonują, że wpro- wadzenie tak zwanego „przenośnego mandatu poselskie- Minister zdrowia Adam Vojtěch poinformował w Izbie go” zwiększyłoby kontrolę parlamentu nad rządem i mia- Poselskiej posłów komisji socjalnej, komisji zdrowia oraz łoby pozytywny wpływ na przebieg prac w parlamencie. przedstawicieli Senatu o planowanych reformach w ochro- Podobne rozwiązania istnieją w parlamentach Belgii, nie zdrowia psychicznego. Celem reformy jest odejście od Holandii, Austrii, Szwecji, Estonii i Słowacji. leczenia pacjentów w szpitalach i dużych placówkach służby zdrowia na rzecz opieki ambulatoryjnej, zlokali- Walka z kornikiem drukarzem zowanej na terenie najbliższym miejsca zamieszkania danego pacjenta. Chorzy mieliby do dyspozycji lekarzy Grupa deputowanych z 8 klubów poselskich przedstawi- specjalistów w lokalnych ośrodkach, które mogliby sami ła wspólny projekt nowelizacji ustawy leśnej, której ce- odwiedzać, mieszkając z rodziną i pracując. lem jest walka z kornikiem drukarzem niszczącym duże „Zbadaliśmy jakość opieki w szpitalach psychia-

KRONIKA powierzchnie lasów w Czechach, głównie na Morawach trycznych. W wielu przypadkach nie jest ona dobra. 138 SEJMOWA i w regionie Szumawy. Zgodnie z projektem nowelizacji Liczba pacjentów jest za wysoka. Za normę uważa się ❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙ W PARLAMENTACH EUROPY – KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ ������������������������ 

przywiązywanie chorego do łóżka. Będziemy zmieniać Rząd premiera Andreja Babiša zaakceptował libe- ten stan rzeczy” − powiedział minister. ralizację projektu ustawy, ale jego dalsze procedowanie Rząd w Czechach już w 2003 r. był krytykowany za utknęło w Izbie Poselskiej. Jednocześnie pojawiły się nowe całkowite ograniczanie ruchu pacjentów w szpitalach projekty, między innymi takie, by zapisać w konstytucji, psychiatrycznych. Chcąc poprawić jakość opieki me- że małżeństwo stanowi związek kobiety z mężczyzną. Po- dycznej, czescy lekarze nawiązali współpracę z zagra- seł koalicyjnej partii ANO Patrik Nacher przygotował też nicznymi specjalistami w dziedzinie opieki psychiatrycz- projekt nowelizacji ustawy o rejestrowanych związkach nej. Choroby psychiczne są drugą najczęstszą przyczyną partnerskich, proponując, by partnerzy mieli takie same przyznawania renty inwalidzkiej w Czechach. Ochrona prawa, jakie przysługują małżonkom. zdrowia psychicznego pochłania rocznie 4% budżetu re- „Wasza obojętność łamie nam serca” − głosił napis sortu zdrowia, to jest około 10 mld koron. na serduszkach rozdawanych przez aktywistów ruchu LGBT. Ich zdaniem problem dotyczy wielu osób, dla któ- Happening aktywistów LGBT rych wstrzymanie prac nad projektem odbiera nadzieję na wspólną przyszłość. Inicjatywa „Jesteśmy fair” działa Przed siedzibą parlamentu w Pradze aktywiści ruchu od dwóch lat. Petycję z żądaniem wprowadzenia zmian LGBT „Jesteśmy fair” rozdawali posłom ciasteczka w for- w przepisach dotyczących małżeństw jednopłciowych mie „złamanych serduszek z czerwoną polewą”, doma- podpisało ponad 70 tys. osób. gając się nowelizacji kodeksu cywilnego i umożliwienia W opinii wielu posłów istniejąca w Czechach już od parom jednopłciowym zawierania małżeństw. Posłowie 13 lat instytucja rejestrowanego związku partnerskiego mieli zająć się projektami zmian w prawie w listopadzie osób tej samej płci rozwiązuje problemy par homosek- ubiegłego roku, ale ostatecznie pracy nie ukończyli. Pod sualnych, jednak według aktywistów ruchów LGBT ko- projektem nowelizacji przepisów dotyczących małżeństw nieczne są dalsze zmiany w przepisach. Według aktual- jednopłciowych podpisało się 46 posłów z różnych klu- nych sondaży 75% Czechów zgadza się na małżeństwa bów poselskich. osób tej samej płci. W 2016 r. wskaźnik ten wynosił 68%. ����������������������������������������������������������������������������������������

Słowacja Andrzej Niewiadowski

Spotkanie premierów Grupy Premier Węgier Viktor Orbán zwrócił uwagę, Wyszehradzkiej że państwa Grupy Wyszehradzkiej i Niemcy to kra- je, które zapewniają Unii Europejskiej dobre wyniki Wybory do Parlamentu Europejskiego, stosunki Unii finansowe, posiadają zrównoważone budżety, dobrze Europejskiej ze Stanami Zjednoczonymi oraz kwestie funkcjonujące systemy bankowe i stanowią motor energetyczne między Unią Europejską i Rosją były głów- rozwoju całej wspólnoty europejskiej. Premier Węgier nymi punktami rozmów premierów państw Grupy Wy- ocenił, że Unia Europejska zmieni się po wyborach szehradzkiej z kanclerz Niemiec Angelą Merkel w Bra- do Europarlamentu i zapewniał, że Grupa Wyszeh- tysławie. Spotkanie zorganizowała Słowacja w ramach radzka chce silnej Europy i dalszej bliskiej współpra- rotacyjnego przewodnictwa w Grupie. cy z Niemcami. „Unia Europejska i Stany Zjednoczone są filarem pokoju Gospodarz spotkania, premier Słowacji Peter Pel- i demokracji, chcemy zatem blisko ze sobą współpracować legrini poinformował, że uczestnicy szczytu przyjęli i eliminować, a nie wzmacniać mechanizmy protekcjo- wspólną deklarację mówiącą o tym, że zmiany społeczne nizmu handlowego” − powiedział po spotkaniu premier w 1989 r. umożliwiły państwom Grupy Wyszehradzkiej Mateusz Morawiecki. Premier podkreślił, że kraje Grupy wzięcie udziału w procesie integracyjnym Europy oraz Wyszehradzkiej są dla Niemiec „najważniejszym partnerem że w ciągu 30 lat Polska, Czechy, Słowacja i Węgry prze- handlowym, ważniejszym niż Francja, Stany Zjednoczone szły skomplikowaną, lecz zakończoną sukcesem dro- lub Chiny”. Z danych niemieckiego urzędu statystycznego gę. Uczestnicy spotkania uzgodnili też, że kraje Grupy wynika, że w 2017 r. obroty handlowe Niemiec z krajami Wyszehradzkiej i Niemcy przygotują projekt pomocy

Grupy Wyszehradzkiej wyniosły 276 mld euro, z Chinami dla Maroka, by „wspólnie zrealizować projekt rozwią- KRONIKA 188 mld euro, natomiast z USA 173 mld euro. zywania zewnętrznych przyczyn migracji”. SEJMOWA 139 ����������������������� W PARLAMENTACH EUROPY – KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ ���������������������������������

Spór o sędziów Trybunału nominacji. Głosowanie powtórzono, ale i tym razem de- Konstytucyjnego putowani partii SMER wrzucili do urn niewypełnione, czyste karty do głosowania. Były premier Słowacji, przewodniczący klubu poselskiego Zdaniem politologów Robert Fico zablokował wybór rządzącej, lewicowej partii SMER Robert Fico zabloko- sędziów Trybunału, licząc na to, że w kolejnym głosowa- wał wybór nowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego, niu, które odbędzie się już po zaplanowanych na marzec po tym jak parlamentarna komisja prawna odrzuciła wyborach prezydenckich i ustąpieniu prezydenta Andreja jego kandydaturę na prezesa Trybunału. 16 lutego br. Kiski, nowy prezydent będzie gotów na większe ustępstwa skończyła się kadencja 9 z 13 sędziów Trybunału Kon- wobec rządzącej lewicy i będzie gotów zatwierdzić sędziów stytucyjnego. Zgodnie z procedurą, nowych kandydatów wskazanych przez byłego premiera. „Wynik głosowania rekomenduje deputowanym parlamentarna komisja jest ciosem dla praworządności państwa. Rządząca ko- prawna, a następnie deputowani wybierają po 2 kan- alicja zignorowała wolę obywateli i podważyła wiarę dydatów na każde miejsce w Trybunale. Spośród 18 wy- w obiektywność działania najwyższego organu ustawo- łonionych w ten sposób kandydatów prezydent wybiera dawczego. Państwo zostało sparaliżowane” – powiedział 9 sędziów Trybunału Konstytucyjnego. w nadzwyczajnym oświadczeniu słowacki prezydent. Tym razem wybory do Trybunału miały odmienny przebieg. Swoją kandydaturę zgłosił lider rządzącej partii Manifestacje w rocznicę śmierci SMER Robert Fico, który w marcu 2018 r. został zmu- szony do ustąpienia ze stanowiska premiera, po kryzy- Jana Kuciaka sie politycznym wywołanym zabójstwem dziennikarza Kilkadziesiąt tysięcy Słowaków wzięło udział w antyrzą- śledczego Jana Kuciaka. Były premier, oskarżany przez dowych protestach zorganizowanych w 36 słowackich opozycję o powiązania mafijne, jest specjalistą prawa miastach w pierwszą rocznicę zamordowania dzien- karnego i poinformował, że chce kandydować na sta- nikarza śledczego Jana Kuciaka. 21 lutego br. na pla- nowisko przewodniczącego Trybunału Konstytucyjne- cu Powstania Narodowego w Bratysławie protestowało go. Jednak posłowie parlamentarnej komisji prawnej 25 tys. osób, wznosząc antyrządowe hasła i domagając nie poparli kandydatury byłego premiera ze względu się ukarania winnych oraz ustąpienia rządu premie- na niespełnienie wymogów koniecznych do uzyskania ra Petera Pellegriniego. Protesty zorganizowała oby- rekomendacji. watelska inicjatywa „Na rzecz przyzwoitej Słowacji”. Gdy koalicja rządowa i opozycja zamierzały osta- Do demonstrujących przyłączali się deputowani słowac- tecznie uzgodnić listę 18 kandydatów i przedstawić ją kiej opozycji parlamentarnej, działacze organizacji po- prezydentowi, Robert Fico zagroził, że jeśli partia SMER zarządowych, naukowcy, aktorzy i dziennikarze. weźmie udział w głosowaniu, to dojdzie do zerwania ko- W zorganizowanej w Koszycach antyrządowej de-

KRONIKA alicji rządowej. W tej sytuacji posłowie partii SMER zboj- monstracji uczestniczył prezydent kraju Andrej Kiska. 140 SEJMOWA kotowali głosowanie i żaden z kandydatów nie otrzymał „Wiemy, kto zabił, ale nadal nie znamy zleceniodawców. ❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙ W PARLAMENTACH EUROPY – KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ ������������������������ 

Mam nadzieję, że wszystkie powiązania dotyczące za- ugrupowania politycznego, które miałoby skupić parla- bójstwa zostaną ujawnione” − powiedział prezydent. mentarne i pozaparlamentarne partie o podobnym pro- O zakończenie śledztwa w sprawie morderstwa dzien- filu politycznym. Badania opinii publicznej wskazują, nikarza zaapelowała Komisja Europejska. „Europa to że propozycję prezydenta popiera 34,9% respondentów. światowe centrum demokracji i praworządności, dzien- Politolodzy zwracają uwagę, że przeciw prezydentowi nikarze to filary naszych społeczeństw i muszą być chro- opowiedzieli się w sondażu wyborcy rządzącej koalicji, nieni. Wszystkie kraje członkowskie, zgodnie z międzyna- natomiast zwolennicy parlamentarnej opozycji wyrazi- rodowymi standardami, mają obowiązek robić wszystko, li swoje poparcie. co w ich mocy, by zapewnić dziennikarzom bezpieczeń- Z sondażu wynika, że w zbliżających się wyborach stwo” − powiedział rzecznik Komisji Margaritis Schinas. prezydenckich największe szanse na uzyskanie zwy- Według informacji prasowych za śmierć dziennikarza cięstwa ma wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej odpowiada kontrowersyjny biznesmen, jeden z najbogat- Maroš ŠefČoviČ, wspierany przez największą partię szych mieszkańców Słowacji Marián KoČner, o którym koalicji rządowej SMER, który uzyskał 20,5% głosów wiadomo, że groził dziennikarzowi po artykułach infor- poparcia. Jego głównym kontrkandydatem jest Zuza- mujących o powiązaniach biznesmena z włoską mafią na Čaputová, wiceprzewodnicząca pozaparlamentar- i najwyższymi politykami Słowacji. Marián KoČner został nej liberalnej partii Postępowa Słowacja, którą popiera aresztowany, ale nie postawiono mu zarzutu zorganizo- 20% badanych, w tym obecny prezydent Andrej Kiska. wania morderstwa, a jedynie zarzuty dotyczące oszustw Trzeci z kandydatów, naukowiec i przedsiębiorca Ro- finansowych. Wcześniej policja aresztowała 44-letnią ko- bert Mistrík, popierany przez najsilniejsze ugrupowanie bietę, która była tłumaczką w biznesowych kontaktach parlamentarnej opozycji, nieoczekiwanie zrezygnował słowackich przedsiębiorców z włoskimi partnerami. Posta- z kandydowania i wezwał do poparcia Zuzany Čapu- wiono jej zarzut współudziału w zabójstwie dziennikarza. tovej. „Liberalny i prawicowy elektorat musi postawić na jednego kandydata. Inaczej nie wygramy” − powie- Próba odwołania minister edukacji dział Robert Mistrík. Słowackiej opozycji nie udało się przegłosować wniosku Szczyt Bukareszteńskiej Dziewiątki o odwołanie minister edukacji, nauki, badań naukowych i sportu Martiny Lubyovej. Podczas specjalnej sesji par- Bezpieczeństwo w regionie i zagrożenia hybrydowe były lamentu za jej odwołaniem głosowało 43 ze 105 depu- tematem szczytu prezydentów państw Bukareszteńskiej towanych obecnych na sali. Dziewiątki, który odbył się 28 lutego br. w Koszycach, przy Zarzuty posłów opozycji dotyczą defraudacji fundu- okazji 70. rocznicy powstania NATO oraz 15. i 20. roczni- szy unijnych przeznaczonych na wsparcie słowackich cy wstąpienia do NATO krajów Europy Środkowej.W spo- instytutów naukowych i programów badawczych. „Są to tkaniu uczestniczyli prezydenci Polski, Rumunii, Litwy, poważne zarzuty oparte na podejrzeniach, że pieniądze Łotwy, Estonii, Węgier, Słowacji, Czech i Bułgarii oraz podatników były przydzielanie podejrzanym firmom bez sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg. zastosowania procedury konkursowej” − mówiła podczas Prezydent Andrzej Duda podczas konferencji prasowej debaty przewodnicząca klubu poselskiego OĽaNO-NOVA wyraził opinię, że NATO powinno być otwarte dla Gruzji, Veronika Remišová. Poinformowała, że ponad połowa Mołdawii, Ukrainy oraz Północnej Macedonii, ponieważ z 30 firm, które otrzymały dotacje, nie miała nawet za- „polityka otwartych drzwi zachęca do współdziałania rejestrowanej siedziby w Słowacji lub wykazywała zerowe i reform”. Prezydent stwierdził, że wydarzenia w Gruzji zyski w dotychczasowej działalności. w 2008 r. i aktualna sytuacja na Ukrainie są dowodem na Podczas wystąpienia w parlamencie minister Martina realne zagrożenie ze strony rosyjskiej. Prezydent podniósł Lubyová odrzuciła zarzuty opozycji, uznając je za „poli- też kwestię postulatu wzmocnienia obronności Sojuszu tyczne i oczerniające wizerunek ministerstwa”. Podkreśli- w rejonie Morza Czarnego i uznał za wskazane zwięk- ła, że udzieliła dotacji jedynie „renomowanym firmom” szenie obecności Sojuszu w Europie Środkowej. i zaprzeczyła „oskarżeniom o manipulacje w przydzie- Odnosząc się do pytania o budowę armii Unii Euro- laniu funduszy”. pejskiej, prezydent Słowacji Andrej Kiska poinformował, że podczas dyskusji nie pojawił się ani jeden głos, który Przedwyborcze sondaże prezydenckie mówiłby, iż należy tworzyć nowe struktury sił zbrojnych w Europie. „Siła Sojuszu polega na jedności. Kiedy mówi- Według najnowszego sondażu agencji Focus, 60% upraw- my o inicjatywach dotyczących bezpieczeństwa europej- nionych do głosowania uważa, że obecny prezydent kraju skiego, mówimy o inicjatywach uzupełniających NATO, Andrej Kiska po zakończeniu kadencji powinien zrezy- ale w żaden sposób nie staramy się ich zamienić” − za- gnować z funkcji publicznych i wycofać się z polity- pewnił prezydent Słowacji. W przyjętej deklaracji uczest- ki. Prezydent zapowiedział, że nie będzie kandydował nicy szczytu podkreślili znaczenie NATO w zapobieganiu w wyborach, które odbędą się 16 marca 2019 r., ale nie możliwym zagrożeniom występującym w regionie oraz

zrezygnuje z dalszej kariery politycznej. Prezydent nie solidarność wszystkich państw współdziałających w ra- KRONIKA wykluczył utworzenia nowego, prawicowo-liberalnego mach Sojuszu. SEJMOWA 141 ����������������������� W PARLAMENTACH EUROPY – KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ ���������������������������������

Węgry Andrzej Niewiadowski

Rządowy program ochrony rodzin zapomogi od państwa będą mogli też liczyć dziadkowie, Premier Viktor Orbán wygłosił w budapeszteńskim cen- którzy opiekować będą się dziećmi w zastępstwie rodziców. trum kongresowym orędzie, w którym przedstawił cele polityki wewnętrznej i zagranicznej, kładąc duży nacisk Skarga na rząd na wybory do Parlamentu Europejskiego i prorodzinną kampanię partii . Premier przedstawił 7-punkto- w Trybunale w Strasburgu wy program ochrony rodzin, który ma być węgierską al- Deputowani opozycji oskarżyli węgierskie władze w Euro- ternatywą dla przyjmowania migrantów, i zapowiedział pejskim Trybunale Praw Człowieka w Strassburgu o na- pomoc socjalną i finansową dla młodych rodzin. ruszenie immunitetu poselskiego podczas incydentu, do Zgodnie z programem kobieta, która w dniu ślubu którego doszło w siedzibie publicznego radia i telewizji. nie przekroczy 40. roku życia, otrzyma kredyt w wy- Deputowani wnieśli skargę do Trybunału w Strassburgu sokości 10 mln forintów do osobistego wykorzystania. po tym, jak prokuratura generalna odmówiła zajęcia się Warunki spłaty kredytu zostaną uzgodnione 3 lata po ich wnioskiem i poinformowała, że na podstawie zaża- urodzeniu pierwszego dziecka. Po urodzeniu drugie- lenia złożonego przez kierownictwo telewizji wszczęła go dziecka jedna trzecia kredytu zostanie umorzona, postępowanie przeciw naruszeniu porządku w budynku a po urodzeniu trzeciego umorzona zostanie całość radia i telewizji. państwowej pożyczki. Do incydentu doszło 17 grudnia ubiegłego roku, kiedy Rodziny z trójką dzieci otrzymają pomoc finansową kilku deputowanych opozycji, domagających się wystą- w wysokości 10 tysięcy euro na zakup 7-miejscowego pienia na żywo w głównym programie informacyjnym samochodu, natomiast rodziny z czwórką dzieci będą zostało siłą wyprowadzonych z budynku przez pracowni- zwolnione od płacenia podatku dochodowego. Rodzi- ków ochrony. W trakcie szarpaniny kilku posłów zostało nom wielodzietnym państwo zredukuje też kredyt za- przewróconych na ziemię i wyniesionych na rękach. Je- ciągnięty na zakup mieszkania lub domu do wysokości den z deputowanych został lekko ranny. 10 mln forintów. Węgierska telewizja publiczna oskarżyła deputowa- Premier zapowiedział również przeznaczenie więk- nych o to, że usiłowali zakłócić porządek emisji pro-

KRONIKA szych środków na system opieki zdrowotnej i utworze- gramów informacyjnych, wzniecając alarm przeciwpo- 142 SEJMOWA nie 21 tys. nowych miejsc w żłobkach. Na otrzymanie żarowy. Telewizja wyemitowała wystąpienie rzecznika ❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙ W PARLAMENTACH EUROPY – KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ ������������������������ 

partii Fidesz, który poinformował, że wśród protestują- Nadzwyczajny kongres partii Jobbik cych przed gmachem telewizji było półtora tysiąca ak- Delegaci na nadzwyczajny kongres prawicowej partii Job- tywistów opłaconych przez George’a Sorosa. Rzecznik bik, największego ugrupowania opozycji parlamentarnej, partii powiedział również, że „deputowani w agresywny podjęli decyzję o kontynuowaniu działalności politycznej sposób wykorzystali swój immunitet poselski, napadli i przeciwstawianiu się dyktaturze rządzącej partii Fidesz. na pracowników telewizji i chcieli aktywnie ingerować „Nie poddamy się próbie likwidacji partii przed wyborami w program, do czego nie mieli prawa”. do Parlamentu Europejskiego. Mamy szanse na zdoby- cie 4 lub 5 mandatów” − mówił podczas kongresu lider Kara grzywny dla deputowanych ugrupowania Tamás Sneider. Pytany o możliwość współ- pracy z innymi partiami węgierskiej opozycji lider partii Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego László Kövér Jobbik powiedział, że w konkretnych kwestiach możliwy nałożył kary finansowe w wysokości miesięcznego upo- jest dialog z innymi partiami. sażenia 38 deputowanym, którzy 12 grudnia 2018 r. blo- Powodem zwołania nadzwyczajnego kongresu partii była kowali obrady parlamentu podczas zatwierdzania nowe- decyzja Węgierskiej Państwowej Izby Kontroli, która zażądała lizacji kodeksu pracy. Deputowani opozycji zablokowali 1 lutego 2019 r. egzekucji olbrzymiej grzywny w wysokości wówczas mównicę, aby posłowie partii Fidesz nie mo- 1 mld forintów wymierzonej partii za antyrządową kampanię gli przedstawić projektu ustawy. Z balkonu parlamentu na billboardach, finansowaną przez politycznego przeciwnika rozrzucono ulotki. Posłowie opozycji usiłowali przerwać premiera Viktora Orbána. „Jest to równowartość dwuletnich sesję, jednak ostatecznie przewodniczący parlamentu dotacji państwowych, gdyż roczna wysokość dotacji wynosi kontynuował obrady, zajmując miejsce w ławach posel- obecnie 510 mln forintów” − powiedział Tamás Sneider. skich partii Fidesz. W 2018 r. partia Jobbik została ukarana za prowa- Przed kluczowym głosowaniem opozycja zarzuciła dzenie kampanii reklamowej na billboardach, które posłom partii Fidesz łamanie zasad demokracji. Depu- zostały udostępnione partii za cenę niższą, niż wynosi towani opozycji usiłowali zakłócić głosowanie, śpiewa- ich cena rynkowa. Zdaniem Węgierskiej Państwowej Izby jąc hymn państwowy, a wkrótce po przegłosowaniu no- Kontroli wysokość grzywny została ustalona w taki spo- welizacji opuścili salę posiedzeń, aby przyłączyć się do sób, aby wyrównać różnice w cenach, gdyby kampania protestów przed parlamentem. była prowadzona na zasadach rynkowych. Partia Jobbik wykorzystała bilbordy należące do biznesmena Lajosa Simicska, byłego sojusznika premiera Viktora Orbána, Były premier lewicowego który stał się sympatykiem skrajnej prawicy. Kampania rządu wzywa obywateli partii Jobbik zarzucała rządowi powiązania korupcyjne. do nieposłuszeństwa Sąd Konstytucyjny odrzuca skargę Ferenc Gyurcsány, były premier lewicowego rządu, skry- tykował działania premiera Viktora Orbána i wezwał Wę- Amnesty International grów do „przeciwstawienia się prawicowej dyktaturze”. Węgierski Sąd Konstytucyjny odrzucił skargę Amnesty Zdaniem byłego premiera Viktor Orbán ignoruje poważne International na zatwierdzony przez deputowanych rzą- problemy społeczne i, nagłaśniając jedynie sprawy mi- dzącej koalicji pakiet ustaw antymigracyjnych zwanych gracyjne, utrzymuje Węgrów w poczuciu strachu przed pakietem „Stop Soros”. Przedstawiciel Amnesty Interna- migrantami. „Zawetował wiele porozumień dotyczących tional argumentował, że pakiet jest sprzeczny z podsta- kwestii migracji. Oznacza to, że nie dąży do skutecznego wowymi prawami węgierskiej konstytucji, narusza oby- rozwiązania tej kwestii, lecz chce utrzymywać społeczeń- watelską wolność działania i wypowiadania się. stwo w strachu, ponieważ w ten sposób utrzymuje się przy Zdaniem Sądu Konstytucyjnego, ustawy przyjęte przez władzy. Premier Orbán prowadzi swój naród do zagłady” Zgromadzenie Narodowe, nie są sprzeczne z ustawą zasad- − twierdzi były szef węgierskiego rządu. niczą, gdyż zakazują jedynie takich działań, których celem Ferenc Gyurcsány wezwał obywateli do organizowania jest „motywowanie innych osób do postępowania niezgod- antyrządowych protestów, zwracając uwagę, że przyjmo- nego z węgierskim prawodawstwem”. „Przyjęte ustawy nie wanie kolejnych „antydemokratycznych ustaw w parla- dotyczą możliwości prezentacji opinii na tematy migracyjne mencie” doprowadziło do nawiązania współpracy wszyst- w publicznych debatach” − stwierdził Sąd Konstytucyjny. kich sił opozycyjnych, także tych o zupełnie sprzecznych W czerwcu ubiegłego roku Zgromadzenie Narodowe deklaracjach politycznych. uchwaliło pakiet ustaw, w których zapisano zakaz udzie- „Ferenc Gyurcsány już raz doprowadził do krachu lania pomocy nielegalnym migrantom. Ustawy przewi- gospodarczego, a teraz usiłuje powtórzyć akcję znisz- dują kary finansowe i kary więzienia za udzielanie takiej czenia kraju” − skomentował wystąpienie byłego pre- pomocy, również wtedy, gdy migranci zamierzają pozo- miera w wydanym oświadczeniu rzecznik partii Fidesz, stać na Węgrzech. Jedna z ustaw upoważniła ministra dodając, że opozycyjna partia Demokratyczna Koalicja spraw wewnętrznych do wydawania zakazu działania

FerencaGyurcsány jest „przybudówką George’a Sorosa organizacjom, które wspierają migrantów i mogą za- KRONIKA i jest skazana na krach”. grażać bezpieczeństwu narodowemu. SEJMOWA 143 ����������������������� W PARLAMENTACH EUROPY – KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ ���������������������������������

Listy rządu do obywateli inicjatywy szefa komisji budżetowej László Varju, który na temat zagrożeń imigracyjnych wystąpił o przesłuchanie przewodniczącego Węgierskiej Akademii Nauk oraz szefa resortu innowacji i technologii Przed majowymi wyborami do Parlamentu Europejskiego László Palkovics w sprawie reformy finansowania nauki. węgierscy wyborcy zaczęli otrzymywać od rządu listy infor- W styczniu bieżącego roku rząd zdecydował o wyco- mujące o planach Brukseli związanych z ożywieniem akcji faniu z budżetu Węgierskiej Akademii Nauk części fun- imigracyjnej. O nowej inicjatywie rządu informował sekre- duszy, którymi instytuty badawcze rozporządzały zgodnie tarz stanu do spraw komunikacji międzynarodowej Zoltán z własną wolą, i rozpisał konkurs na te środki. Pracow- Kovács. Wyjaśnił, że rząd postanowił poinformować Węgrów nicy Akademii Nauk uznali, że w tej sytuacji będą mu- o „planach brukselskich urzędników”. „Nie chcemy, aby bruk- sieli rywalizować o fundusze z uniwersytetami i innymi selska biurokracja uczyniła z Węgier kraj imigrancki, a z Eu- instytutami badawczymi. Do tej pory Węgierska Akade- ropy imigrancki kontynent” − powiedział Zoltán Kovács. mia Nauk była finansowana wyłącznie z budżetu pań- W listach do obywateli rząd przekonuje, że szef Komi- stwa i otrzymywała 40 mld forintów rocznie. W bieżącym sji Europejskiej Jean-Claude Juncker oraz amerykański roku budżet Akademii został obcięty o połowę. finansista George Soros działają na rzecz sprowadzenia Przeciw propozycji węgierskiego rządu zaprotestowało do Europy milionów imigrantów i zamierzają wprowadzić ponad tysiąc naukowców i pedagogów. W liście otwartym obowiązkowe kwoty relokacyjne, osłabić prawa państw do premiera Viktora Orbána naukowcy zażądali po- członkowskich do ochrony granic oraz ułatwić migra- wstrzymania „nieprzemyślanego procesu przekształceń” cję poprzez wydawanie wiz migracyjnych. Rząd ostrzega Węgierskiej Akademii Nauk. Do protestu przyłączył się wyborców, że w przypadku odmowy państwa członkow- Związek Zawodowy Pedagogów, który w swoim oświad- skie zostaną ukarane zmniejszeniem unijnych dotacji. czeniu uznał decyzję rządu za działanie ograniczające Komisja Europejska zaprzeczyła informacjom wę- wolność badawczą i autonomię Akademii Nauk. gierskiego rządu i stwierdziła, że finansowanie państw W odpowiedzi na apele środowisk naukowych szef rzą- członkowskich Unii Europejskie nie ma nic wspólnego du powiedział, że na Węgrzech brakuje w systemie ba- ze stanowiskiem danego kraju w sprawie migracji, na- dawczo-rozwojowym elementu, który gwarantowałby, iż tomiast środki z Funduszu Spójności mogą trafić, w ra- wiedza przynosiłaby korzyści gospodarcze. „Międzynaro- mach pomocy, do krajów dotkniętych migracją. dowe rankingi innowacji wskazują, że nasz kraj zajmuje dalekie miejsce wśród krajów europejskich i dlatego ko- Kongres Węgierskiej nieczna jest interwencja rządu” − podkreślił Viktor Orbán. Ministerstwo Innowacji i Technologii wydało komunikat, Partii Socjalistycznej w którym stwierdziło, że poziom finansowania nauki musi Rządząca koalicja ostro skrytykowała wystąpienie przewod- być uzależniony od konkretnych rezultatów badań. Szef niczącego Komisji Europejskiej Jean-Claude Junckera, resortu László Palkovics zapowiedział, że w maju 2019 r. który podczas kongresu Węgierskiej Partii Socjalistycz- dojdzie do reorganizacji sieci placówek naukowych, a tak- nej w Budapeszcie powiedział, że partia Fidesz Viktora że do ograniczenia ich liczby. Orbána powinna opuścić centroprawicową frakcję w Par- lamencie Europejskim. Jean-Claude Juncker porównał Węgry przyjęły uchodźców węgierskiego premiera do skrajnie prawicowej francu- skiej polityk Marine Le Pen. z Wenezueli Przewodniczący Komisji Europejskiej wezwał do wy- Podczas interpelacji poselskich opozycja parlamentarna rzucenia partii Fidesz z Europejskiej Partii Ludowej, do usiłowała dowiedzieć się, dlaczego węgierski rząd przy- której w Parlamencie Europejskim należą partie chrze- jął około 300 uchodźców z Wenezueli, w której doszło ścijańsko-demokratyczne i centroprawicowe. Podczas w ostatnim czasie do kryzysu politycznego i gospodarcze- kongresu w Budapeszcie wystąpił też wiceprzewodni- go. Zdaniem posłów opozycji, którzy powoływali się na czący Komisji Europejskiej , który doniesienia medialne i informacje Zakonu Maltańskiego, ostrzegł przed „nacjonalistami pragnącymi kontrolować wenezuelskie rodziny sprowadzono do miejscowości Ba- ludzi przy pomocy strachu”. Odnosząc się do sytuacji na latonőszöd. Uchodźcy mieli otrzymać od rządu bezpłatny Węgrzech, wezwał do ochrony wolności prasy, wolności bilet lotniczy do Budapesztu, darmowe zakwaterowanie akademickiej i organizacji pozarządowych. na rok, opłacony program integracyjny z bezpłatnym kursem języka angielskiego i węgierskiego oraz doku- Reforma systemu badań menty pozwalające na podjęcie legalnego zatrudnienia. W odpowiedzi na interpelacje rzecznik premiera Ger- i finansowania nauki gely Gulyás poinformował, że państwo sprawdza jedynie, Rządowy plan dotyczący reorganizacji systemu badań i fi- czy wenezuelscy uchodźcy nie mają węgierskich przod- nansowania nauki nie będzie przedmiotem debaty parla- ków. „Nie widzę sprzeczności między walką rządu z nie- mentarnej, ponieważ wniosek opozycji został odrzucony legalną migracją a przyjęciem uciekinierów węgierskiego

KRONIKA większością głosów przez parlamentarną komisję budże- pochodzenia. Każdy Węgier ma prawo powrócić do kraju. 144 SEJMOWA tową. Deputowani rządzącej koalicji odmówili poparcia Także oni” − powiedział Gergely Gulyás. Wyjaśnił, że do ❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙❙ W PARLAMENTACH EUROPY – KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ ������������������������ 

Wenezueli po drugiej wojnie światowej wyemigrowało dotyczyły też uzgodnienia warunków umowy o budowie sys- około 5 tys. Węgrów. Nie odpowiedział jednak na pytanie, temu obrony przeciwlotniczej. Sekretarz stanu zapowiedział dlaczego program ten został utajniony, a organizatorzy po- wsparcie modernizacji lotniska wojskowego w Kecskemét bytu na Węgrzech uchodźców z Wenezueli nalegali, by nie w wysokości 55 mln dolarów. Lotnisko będzie wykorzysty- informować o okolicznościach przybycia Wenezuelczyków. wane również w celach pomocy wojskowej Stanów Zjed- noczonych. Partia Fidesz na czele sondaży Podczas spotkania z dziennikarzami Mike Pompeo ostrzegał Węgry, że „Rosja próbuje podzielić Zachód” Nowelizacja Kodeksu pracy, zapowiedzi strajków i wielo- i powiedział, że „nie można pozwolić Putinowi wbijać tygodniowe protesty przeciwników rządu Viktora Orbána klina między przyjaciół z NATO”. Mówił też o potrzebie nie wpłynęły znacząco na zmniejszenie popularności wsparcia Ukrainy w jej dążeniu do suwerenności i inte- partii Fidesz ani też nie spowodowały wzrostu popu- gralności terytorialnej. „Węgrzy dobrze wiedzą z własnej larności opozycyjnych ugrupowań parlamentarnych. historii, że Rosja nigdy nie będzie przyjacielem wolno- Tak wynika z opublikowanego w lutym bieżącego roku ści i suwerenności mniejszych narodów” − powiedział sondażu opinii publicznej Instytutu Badań Rynkowych sekretarz stanu. i Społecznych Nézőpont. Sondaż pokazał też, jakie są preferencje wyborcze Konferencja na temat losów mieszkańców Węgier na kilka miesięcy przed wybora- mi do Parlamentu Europejskiego. Partia Fidesz, według zwierzchników Kościoła sondażu, uzyskałaby dwie trzecie mandatów, tj. 14 z 21. Pod patronatem Zgromadzenia Narodowego, Komitetu Najsilniejsza, opozycyjna partia Jobbik mogłaby liczyć na Pamięci Narodowej oraz Centrum Badań Humanistycz- 3 mandaty, Węgierska Partia Socjalistyczna − 2, natomiast nych Węgierskiej Akademii Nauk odbyła się w Budapeszcie po jednym mandacie uzyskałyby partia Demokratycz- konferencja pt. „Proces Józsefa Mindszenty z perspektywy na Koalicja oraz ugrupowanie Polityka Może Być Inna. 70 lat. Losy zwierzchników Kościoła w Europie Środko- Sondaże wskazują, że rządzące ugrupowanie nadal wo-Wschodniej”. Podczas konferencji, zorganizowanej cieszy się największą popularnością w kraju. Na partię w 70. rocznicę procesu, w którym kardynał József Mind- Fidesz swój głos oddałoby w lutym bieżącego roku 54% szenty został skazany na dożywocie za domniemane szpie- węgierskich wyborców. gostwo i zdradę stanu, przedstawiono również przykłady prześladowania zwierzchników Kościoła w Jugosławii, Współpraca wojskowa Węgier i USA Czechosłowacji, Polsce oraz w Rumunii. Kardynał József Mindszenty został zatrzymany w grud- Sekretarz stanu USA Mike Pompeo złożył 11 lutego br. wizytę niu 1948 r. i skazany w lipcu 1949 r. Odzyskał wolność w Budapeszcie. Według informacji mediów Stany Zjednoczo- podczas rewolucji węgierskiej w 1956 r. a po interwen- ne uzależniały wizytę sekretarza stanu od postępu negocjacji cji wojsk sowieckich schronił się w ambasadzie Stanów z rządem nad umową wojskową umożliwiającą swobodne Zjednoczonych w Budapeszcie i przebywał tam do 1971 r. przemieszczanie się armii USA na terenie Węgier w przypad- Następnie wyjechał do Wiednia, gdzie zmarł w 1975 r. ku zagrożenia ze strony Rosji. Premier Viktor Orbán miał Został zrehabilitowany w 1990 r. uzależnić taką decyzję od zgody deputowanych Zgromadze- Podczas konferencji poinformowanoo wszczęciu pro- nia Narodowego. Dopiero wizyta szefa węgierskiej dyplomacji cesu beatyfikacyjnego przez papieża Franciszka, który za- Pétera Szijjártó 6 lutego br. w Waszyngtonie doprowadziła twierdził dekret o uznaniu heroiczności cnót kardynała do uzgodnienia większości punktów spornych. Józsefa Mindszenty. „Ta decyzja jest dla nas szczególną

Podczas spotkania w Budapeszcie politycy stwierdzili, łaską, po długich latach modlitw i pracy” − powiedział KRONIKA że umowa wojskowa zostanie wkrótce zawarta. Rozmowy prymas Węgier, kardynał Péter Erdő. SEJMOWA 145