فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 1 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

اهميت مهندسي ارزش در پروژههاي تجهيز و نوسازي اراضي شالي زاري؛ مطالعه موردي شهرستان آمل، استان مازندران

بابک مومني9، جمال عباس پلنگي2، بابک اقدسي3 تاريخ دريافت: 15/50/22 تاريخ پذيرش: 19/51/52

چکيده بنا به داليلي ممکن است، مشاور طراح امکان دسترسي به کلي هي اطالعات پايه را براي انتخاب بهترين طرح نداشته باشد. لذا در مرحلهي اجرا که اشکاالت و نارسا ييهاي طراحي ظاهر م يشوند، بجاست تا مهندسين مشاور دستگاه نظارت، با بهرهگيري از دانش مهندسي ارزش، مجموعه هاي متشکل از چندين متخصص فني را جهت بازنگري و تحليل اجزاي کار، مجددا بسيج و ساماندهي نمايد، تا اجراي کامل طرح را با کمترين هزينه و زمان تحقق بخشد. از جمله پروژههايي که با مشکالت اي نچنيني مواجه هستند، طرح تجهيز و نوسازي اراضي شال يزاري است که هدف آن توسعه مکانيزاسيون و افزايش توليدات کشاورزي از طريق بهبود سيستم کاربري اراضي ميباشد. پروژه تجهيز و نوسازي اراضي موضوع اين تحقيق، چهار آيش هم مرز روستاهاي چنگميان، تمسک، سرخکال و گلمزار از توابع دهستان دشتسر بخش دابودشت شهرستان آمل در استان مازندران را در برم يگيرد. در مرحله نظارت بر اجرا، تيم مهندسي ارزش با ترکيبي از متخصصان موردنياز؛ اعم از ناظر کارگاهي، نمايندگان پيمانکاران مجري پروژه تجهيز و نوسازي اراضي در هر آيش و نماينده کارفرما تشکيل شد. پس از طي فرآيندهاي مديريت ارزش، نتيجه، افزايش سطح خالص )زيرکشت( اراضي به مقدار 0279 متر مربع و 1091 درصد صرفه جويي در هزين ههاي طرح نسبت به برآورد طراحي اوليه بوده است. لذا پيشنهاد اساسي اين تحقيق آن است که اعمال مديريت ارزش در هر پروژهاي اگر توصي هاي جدي و ضروري باشد، در اين طرح مسالهاي مؤکد است.

واژههاي کليدي: تجهيز و نوسازي اراضي، شاليزار، مهندسي ارزش، هزينههاي اجرايي.

1 - مربي، دانشگاه پيام نور، بخش کشاورزي، تهران 10301-1902، ج. ا. ايران، ايميل:[email protected] 7 - کارشناس ارشد روشهاي آبياري، مهندسين مشاور شرکت خدمات مهندسي آب و خاک کشور، ايميل:[email protected] 3 - کارشناس ارشد مهندسي زراعي، مهندسين مشاور شرکت خدمات مهندسي آب و خاک کشور فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 7 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

مقدمه تحقق بخشد. از جمله پروژههايي که با مشکالت مهندسي ارزش1 فرآيندي است معطوف به کارکرد، اي نچنيني مواجه هستند، طرح تجهيز و نوسازي اراضي ساختار يافته و با رويکرد گروهي، که براي حل مسايل و شال يزاري در اراضي خرد و پراکنده استان مازندران است. کاهش هزي نههاي دورهي عمر، برمبناي يک برنامهي کار طرح تجهيز و نوسازي اراضي شال يزاري در استان رسمي سازوکار هاي متعددي را بهکار م يگيرد. با استفاده مازندران، از مطالعات جامع طرح حوزهي آبريز هراز که از اين سازوکارها، تيم مهندسي ارزش، کارکردهاي درسطح 193 هزار هکتار با همکاري وزارتکشاورزي ايران محصول يا خدمت را شناسايي، بهاي هر کارکرد را تعيين، و آژانس همکاري بينالمللي ژاپن از سال 1393 تا 1321 با استفاده از خالقيت ذهن گزي نههايي پيشنهاد نموده، و به انجام رسيد، الگو گرفته شده است. هدف اصلي در نهايت کارکرد مورد نظر را با کمترين هزينه محقق پروژههاي تجهيز، نوسازي و يکپارچهسازي اراضي به عنوان م يسازد )کريمي، 1339(. بخشي از طرحهاي عمراني منطقهاي توسعه مکانيزاسيون افزايش هزي نههاي اجرايي با گذشت زمان و و افزايش توليدات کشاورزي از طريق بهبود سيستم محدودي تهاي مالي باعث شده تا در سالهاي اخير، کاربري اراضي با حفظ شرايط زيستمحيطي ميباشد بهرهبرداري از طرحها با تأخير انجام شود و عمدتاً اين )توسلي، 1323 و عظيمي، 1331(. اشکال زماني بروز م يکند که فاصلهي بين مطالعه و اصوالً تجهيز و نوسازي اراضي شامل اجزاي زير است:  طراحي با مرحلهي اجرا زياد شود. از طرف ديگر ممکن احداث سامانههاي آبياري و زهکشي و

است بنا بهداليلي، مشاور طراح امکان دسترسي به کلي هي سا زهها يا بناهاي آبي مربوط به آن  اطالعات پايه جهت محاسبات و تهيه نقشه را براي انتخاب آرايش مناسب هندسي، قطعهبندي و

بهترين طرح نداشته باشد، لذا در مرحلهي اجرا که تسطيح اراضي  مشکالت پروژه، اعم از مسائل فني و غير فني عميات احداث جادههاي دسترسي  اجرايي آشکار مي گردد، اشکاالت و نارسايي هاي طراحي تجميع و يکپارچهسازي اراضي

ظاهر م يشوند. از اي نرو بجاست تا مهندسين مشاور )مومني و همکاران 1331 و عظيمي، 1331(. دستگاه نظارت با بهرهگيري از دانش مهندسي ارزش، در مجموع، عليرغم بروز مشکالتي نظير عدم اعتقاد به مجموع ههاي متشکل از چندين متخصص فني را جهت روشهاي نوين و مقاومت در برابر دگرگوني هايي که در بازنگري و تحليل اجزاي کار، مجددا بسيج و ساماندهي نتيجهي تحول در ساختار توليد و مالکيت اراضي در اثر نمايد، تا اجراي کامل طرح را با کمترين هزينه و زمان اجراي اين طرح پديد ميآيد، تحقق آن در بيش از

شکل)9(: نمونه هايي از اجراي طرح تجهيز، نوسازي و يکپارچهسازي اراضي شاليزاري در روستاهاي استان مازندران

4- value engineering فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 3 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

چهلهزار هکتار از اراضي استان، تاکنون منجر به استقرار و هزي نههاي اجرايي به ميزان 131 ميليون ريال و سرعت کشت و کاري به مراتب کارآتر شده، و باعث بهبود شرايط بخشيدن به عمليات اجرايي گرديد )ماهراني، 1323(. کلي زمين و کشاورز گرديده است. در مطالعات )مشک يزاده و سبزيوند، 1331(، با معرفي اما محدوديت زماني انجام مطالعات مرحلهي دوم مهندسي ارزش بعنوان تکنيکي که م يتواند انعطاف پذي ري بدليل فاصلهي کوتاه زمان برداشت محصول در اواسط سيستم و دامنهي موفقيت مديران پروژههاي آبياري و تابستان و موعد انعقاد قرارداد با مجريان طرح و تحويل زهکشي را حين عمليات اجرايي، جهت مقابله با زمين به پيمانکار در اواخر فصل پائيز، فراهم نشدن شرايط بحرانهاي وارده تقويت نمايد، پروژهي کانال کنترل اجراي طرح تا زمان طي کليه ي مراحل قانوني و عدم سيالب رامشير بهعنوان نمونهاي که مهندسي ارزش استقبال همهي زارعين بهرهبردار، مشکالت اعتباري در موجب کاهش هزي نهها بهميزان%30شده، به بحث گذاشته مسير اجراي طرحها و نهايتاً عدم برخورد حوضهاي و نگاه شده است ) مشکيزاده و سبزيوند، 1331(. صرفا جغرافيايي در تخصيص سهم اجرايي پروژه در )محجوبي و همکاران، 1331(گزارش نمودهاند که شهرستانها، محدودي تهاي جدي را در افق ديد اعمال مهندسي ارزش در طرح زهکشهاي پروژهي مهندسين مشاور طراح بهوجود م يآورد، که وجود مراحل هنديجان واقع در جنوب غربي استان خوزستان، سبب مهندسي ارزش را براي پايين آوردن هزي نههاي اجرايي، کاهش طول زه کشها، جلوگيري از تخريب اراضي صرفهجويي در منابع و کاهش تنشهاي اجتماعي، با کشاورزان خارج از طرح، کاهش زمان اجراي پروژه، کاهش توجه به گستردگي و تنوع محدودي تهاي فني و اجتماعي مشکالت بهرهبرداري و زي ستمحيطي و کاهش هزي نههاي پروژهها، حتي الزامي م ينمايد. اجرايي به مبلغ9219 ميليون ريال گرديده است. متاسفانه، عل يرغم اهميت چشمگير اين موضوع و )قمرنيا و همکاران، 1332( با بررسي اهميت کاربرد اصرار معاونت برنامهريزي و نظارت راهبردي ري است مهندسي ارزش در پروژههاي آبياري و زهکشي، شبکهي جمهوري بر لزوم مطالعات مديريت ارزش در پروژههاي باباهادي قصرشيرين را بهعنوان نمونهاي از بهکارگيري اين عمراني، تاکنون سوابق علمي و عملي خاصي در زمي نهي روش مطرح نمودند. در حين اجراي اين طرح، کنترل ارزش در پروژههاي تجهيز و نوسازي اراضي محدودي تهاي اجرايي و مالي بهوجودآمد که موجبشد تا شال يزاري کشور ما مشاهده نشده و حتي م يتوان گفت با بهرهگيري از مهندسي ارزش، تغيي رات عمدهاي در منابع مطالعاتي موجود در دنيا نيز بسيار محدود و عمدتاً بخشهايي از طرح نظير بهي نهنمودن جنس و قطر خط منحصر به شبکههاي آبياري و زهکشي اصلي بوده و در لول ههاي مورد استفاده، اجراي کلي هي پلهاي غيرضروري نتيجه شبکههاي فرعي و داخل مزارع از اين حيث مورد در داخل شبکه به صورت آبنما، حذف زهکشهاي فرعي غفلت جدي واقع شده است. و بازسازي زهکش اصلي منطقه داده شده که باعث مهندسي ارزش در ايران بطور رسمي از سال 7999 و صرفهجو ييهاي قابل مالحظهاي در زمان و هزي نههاي در بحث سد سازي و ساخت و ساز معرفي شد )جبلعاملي اجرايي و سرعت بخشيدن به عمليات اجرايي و استفاده و همکاران، 7991(. بنابر گزارش مهندسين مشاور مهاب بهينه از امکانات منطقه گردد. قدس )ماهراني، 1323( ناظر اجراي شبکه آبياري و دو نمونه مطالعه موردي انجام شده توسط )پور حسن زهکشي تجن )واحد عمراني1( در استان مازندران، و همکاران، 7990( نشان م يدهد که کاربرد مهندسي محدودي تهاي بهوجود آمده باعث گرديد تا با بهرهگيري از ارزش در شبکه آبياري و زهکشي تلوار بين شهرستانهاي فناوري مهندسي ارزش در قسمتهايي از طرح تغييراتي زنجان بيجار، 7/2 درصد کاهش هزي نههاي اجرايي را در نظير اجراي سيفون با استفاده از سه رشته لولهي بر داشته و کاربرد مهندسي ارزش در سد سازبون بر روي فاضالبي، استفاده از لولههاي خرطومي در کف کانال و در رودخانه سيمره در استان ايالم نيز عالوه بر کاهش 77 زير پوشش کانال بهعنوان زهکش زيرزميني و نظاير آن درصد هزي نههاي اجرايي، 17 ماه کاهش زمان اجراي داده شود که باعث صرفهجو ييهاي قابل مالحظه در زمان پروژه را نيز دربرداشته است )پور حسن، 7990(. فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 1 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

در مطالعاتي که در سال 1021 انجام شد، گروه آب مورد نياز اين اراضي، عمدتاً از رودهاي کاري و مهندسي ارزش آمريکا صرفهجويي صورت گرفته به واسطه باغکيله )از شعبات رودخانه هراز( تامين مي گردد. اما با مهندسي ارزش را 731 ميليون دالر تخمين زده است. توجه کاهش نزوالت جوي در سالهاي اخير، پايي نبودن اداره خدمات ساختمانهاي عمومي صرفهجويي صورت راندمانهاي انتقال و توزيع در سيستم سنتي آبياري کرت گرفته به ازاء هر دالر هزينه مطالعات مهندسي ارزش را به کرت )نشتاک( بهعنوان تنها گزينه موجود براي استفاده 13/1 دالر اعالم نموده و صرفهجويي کل در سال مالي از منابع آب سطحي، بهرهبرداري از آبهاي زيرزميني در 1023 را 3/1 ميليون دالر اعالم کرد )انجمن مهندسين قالب چاههاي سطحي نيز نقش قابل توجهي در تامين آب راه و ساختمان امريکا، 7999(. راضي دارد )شرکت آب و خاک، 1331(. با توجه به ضرورت اجراي طرحهاي تجهيز و نوسازي اندازه قطعات زراعي مالکين اراضي بسيار خرد بوده، در استان مازندران و نقش مهندسي ارزش در کاهش به گونهاي که 39 تا 19درصد مالکيتها کمتر از 3/9هکتار هزي نههاي اجرايي، در اين تحقيق نتيجه اعمال مهندسي و بيش از29درصد کمتر از 9/9 هکتار وسعت دارند. ارزش در نظارت بر اجراي پروژههاي طرح تجهيز و پراکندگي، شکل نامنظم قطعات، شرايط نامناسب نوسازي اراضي شاليزاري شهرستان آمل استان مازندران، آبياري، عدم توسعه مکانيزاسيون و عدم استقالل در مورد ارزيابي قرار گرفته است. مديريت مزرعه نيز از ديگر داليل اساسي بوده که اجرايي شدن طرح تجهيز و نوسازي اراض ي شال يزاري را در مواد و روشها محدوده اين آيش ها اجتنابناپذير م ينمود. اين مساله از موقعيت و مشخصات کلي طرح نقشه کاداستر )مالکيت( اراضي طرح به وضوح قابل درک پروژه تجهيز و نوسازي اراضي موضوع اين تحقيق، است )شکل 3( )شرکت آب و خاک، 1331(. چهار آيش هم مرز روستاهاي چنگميان، تمسک، سرخکال و گلمزار از توابع دهستان دشتسر بخش دابودشت بکارگيري مهندسي ارزش در اجراي تجهيز و شهرستان آمل در استان مازندران در17 درجه و 71 نوسازي اراضي شاليزاري دقيقه طول شرقي و 79 درجه و 71 دقيقه عرض شمالي، نمودار شکل)1( بيان جامعي است از آنچه که با را در بر م يگيرد. اين منطقه با ساري، مرکز استان متدولوژي مهندسي ارزش، جهت مشاهده واقعيات ديده مازندران، 29 کيلومتر فاصله دارد. وسعت اراضي نشده در مراحل طراحي پروژههاي اين چنيني و شال يزاري اين چهار آيش به تفکيک برابر است با آيش صرفهجويي در زمان و هزي نهها قابل دستيابي است. چنگميان 111 هکتار، آيش تمسک 199 هکتار، آيش پي شمطالعه: در اين مرحله با توجه به ضروريات طرح، سرخکال 99 هکتار و آيش گلمزار 19 هکتار )شکل7(. تيم مهندسي ارزش با ترکيبي از متخصصان موردنياز اعم

شکل)2(: موقعيت جغرافيايي طرح در استان مازندران فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 1 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

شکل)3(: نقشه تصمياجتماع مکاداستر گيي ري محدودهبودند در، از طرح خصوص مهم ترين روش دغدغهبرخورد هابا ي تيموانعم موجود مهندسيدر مسيرارزش در ايتحققن گزيفاز نههابوده ي است. مطلوب، که عمدتا از جنس مسائل

از ناظر کارگاهي، نمايندگان پيمانکاران مجري پروژه تجهيز و نوسازي اراضي در هر آيش، نماينده کارفرما تشکيل شد. اعضاي تيم بررسي مجددي بر نقشه طراحي مطالعات مرحله دوم هر آيش، آرايش قطعات، وضعيت آبياري و زهکشي موجود و تغييرات ناشي از ايجاد شبکهي فرعي آبياري و زهکشي و جاده هاي دسترسي بين مزارع داشتهاند. فاز اطالعات: جهت بدست آوردن اطالعات تکميلي و بررسي امکان تحقق گزي نههاي هدف، اعضاي تيم، بازديد ميداني از روند پيشرفت پروژه و بررسي شرايط اجتماعي و فني را بهشکل دورهاي در دستور کار خود قراردادند. فاز تحليل کارکرد: در اين مرحله، با دستهبندي کليه اجزاي پروژه در يک نظام کارکردي به دو گروه اصلي و فرعي، سعي شد با شناسايي کارکردهاي غيرضروري نظير تعدد سازههاي محيطي، موانع فني و اجتماعي حذف آنها شناسايي شده و در نهايت با طرح گزي نههاي ممکن، وارد فاز ارزيابي گردند. فاز خالقيت: اي دههاي متعدد براي عملياتي کردن شکل )2(: نمودار فرآيندي فازهاي مهندسي ارزش )0 (. گزي نههاي ممکن در اين مرحله موردبررسي قرار مي گيرد. فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 9 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

فاز ارزيابي: وظي فهمندي اساسي گروه در اين مرحله، ب- در ابتداي آيش گلمزار يک جاده محيطي به عرض مقايسه گزي نههاي مطرحشده در فاز تحليل کارکرد، از 1متر و طول199متر و ارتفاع 9/9متر طراحي و يک کانال نقطهنظر اقتصادي و اجتماعي با شرط برآورده شدن اهداف آبرساني نيز به عمق 9/9 متر، طول1999متر وعرضفوقاني فني پروژه و صرفهجويي در منابع بوده است. 9/1 متر پيش بيني شده بود. فاز توسعه: هدف از اين مرحله، انتخاب و ترکيب پس از بررس يهاي انجام شده توسط تيم مهندسي بهترين راه حلهاي فاز ارزيابي و طرح بهتري نگزي نه براي ارزش مقرر گرديد با توجه به موارد مذکور، گزينه نهايي بهبود ارزش است. نتايج بررس يهاي علمي و عملي منجر مورد توافق با کارفرما و بهرهبرداران ذينفع پس از رفع به گزي نهي بهينه بهصورت گزارش در آمد. موانع اجتماعي شامل، حذف يک جاده محيطي و در ارائه دستاوردهاي مطالعه ارزش: گزارش کمي و اصالح قسمتي از مسير جاده محيطي و مستقيم نمودن کيفي تهيه شده بههمراه ليوت پيشنهادي جهت حصول آن، به پيمانکار ابالغ گردد )شکل 1(.

اطمينان و اخذ تصويب نهايي هم به اطالع نماينده 2- زهکشي طرح کشاورزان بهرهبردار رسيد و هم در اختيار سازمان زهکشي اين اراضي بهدليل وجود چ شمههاي متعدد و کارفرمايي، مديريت آب و خاک سازمان جهاد کشاورزي نداشتن سيستم زهکشي منظم، بهخصوص در نيمه استان مازندران، قرار گرفت. شمالي، جزء مشکالت اساسي اين آيش بوده است. خروجي اصلي اين اراضي )رودخانه خرون( در ضلع شرقي قرار داشته، و بهطول مسير7799 متري از غرب به شرق بحث و نتايج جريان دارد. اما شيب کم )از غرب به شرق( و وجود شيب با توجه به محدوديتهاي اعتباري و مبناي جغرافيايي معکوس در399 متري ضلع شرقي طرح )کاسهاي بودن در تقسيم رديف اعتبارات عمراني طرحهاي آب و خاک و اراضي( سبب ماندابي شدن اين بخش از اراضي مي شد. نيز مسائل اجتماعي مبتال به طرح، فرض اوليه در مطالعات تيم مهندسي ارزش تصميم گرفت از بين دو گزينه؛ مرحله دوم اين بوده طرح تجهيز و نوسازي اراضي در اين 1- حفر زهکشهاي محيطي مجزا بطول 079 متر چهار آيش با تقويم جداگانهاي محقق گردد. اما عمالً با براي آيشهاي گلمزار و تمسک طبق طرح اوليه تصميم کارفرما مبني بر تامين اعتبار الزم براي تحقق 7- احداث يک زهکش مشترک، بطول 229 متر همزمان طرح در آي شهاي مذکور و فعاليت ترويي انجام با توجه به همزماني اجراي پروژهي تجهيز و نوسازي شده در بين بهره برداران و متقاعد ساختن ايشان نسبت اراضي در اين دو آيش، با رفع موانع اجتماعي، يک زهکش به مزاياي اجراي مشترک طرح، نتايج مطالعات در قالب مشترک با شيب مناسب از مابين دو آيش به سمت کنترل ارزش با توجه به دو رويکرد اساسي مورد بازنگري رودخانهي خرون حفر گردد که هرزآبهاي کليه اراضي دو قرار گرفت. حاصل بررس يهاي انجامشده بهاين شرح است: طرف طرح را به خروجي هدايت نمايد. ضمناً چون اين

9- جاده هاي دسترسي محيطي زهکش در حد فاصل آيش هاي تمسک و گلمزار حفر جاده دسترسي محيطي در اراضي شاليزاري جزء گرديد، در هنگام نياز به آب، قابل بهر هبرداري بوده، و در مسائل اساسي و ضروريات اصلي آيش ها مي باشند. در زمانهايي که نيازي به آب نباشد به سمت خروجي هدايت طراحي اوليه دو آيش چنگميان و گلمزار بدليل طراحي م يشود )شکل1(. مستقل پروژه ها موارد ذيل لحاظ شده بود: با توجه به جمع بنديهاي انجام شده در هنگام اجراي الف- در طرح اوليه در انتهاي آيش چنگميان جاده اي پروژه در قالب مهندسي ارزش در دو مورد جاده دسترسي محيطي به عرض کف 7/9 متر، طول 1911 متر و به مشترک و زهکش محيطي مشترک، شاهد افزايش سطح ارتفاع 9/9متر طراحي و در جنوب اين جاده، يک زهکش خالص )زيرکشت( اراضي به مقدار 0279 متر مربع بوده 1 جمع کننده به عمق يک متر، به طول 1911 متر و عرض است که با احتساب درآمد ساليانه کشت شاليزاري براي بااليي 9/7 متر پيش بيني شده بود. يک هکتار از اراضي، حدود999/999/39 ريال به درآمد

collector -5 منطقه افزوده خواهد شد. فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 2 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

شکل)0(: نقشه اجرايي نهايي محدوده طرح

نتي جهگيري

1- تقسيمات حوضهاي در واگذاري خدمات مشاوره نتايج جدول 1 و 7 نشان م يدهد اجراي اين گزينه با انجام مطالعات مرحلهي دوم امري ضروري است که توجه به فهرست بهاي پايه آبياري و زهکشي سال 1331 متاسفانه عمالً جاي خود را به تقسيمات جغرافيايي داده موجب صرفهجويي در هزي نههاي طرح به ميزان که با توجه به مشکالت قانوني موجود در مساله مالکيت و 3793219113 ريال معادل 1917 درصد از کل مبلغ نيز محدوديت فرصت مطالعات مرحله دوم، جامعنگري و طراحي به اضافه افزايش سطح خالص )زيرکشت( اراضي دقت مطالعات انجامشده را با چالشهاي جدي مواجه شاليزاري براي احداث جاده هاي دسترسي مورد نياز، به م يسازد. ميزان 9119 مترمربع معادل 911 ميليون ريال و3719 7- اجراي طرحها در آي شهاي يک زي رحوضه، مترمربع زمين براي احداث سامانههاي زهکشي معادل حداقل تحتنظارت يک مهندس مشاور انجام گيرد تا 371 ميليون ريال )متوسط ارزش زمين در منطقه با توجه محدودي تهاي لحاظ نشده در مراحل مطالعات، شناسايي به استعالم انجام شده در شرايط قبل و بعد از اجراي طرح و تدبيرشده تا جلوي صرف هزي نههاي اضافه و هدررفت از قرار هر متر مربع، در حدود يکصد هزار ريال بوده است(. منابع تا حد امکان گرفته شود. بنابراين در مجموع نسبت به برآورد طراحي اوليه 10/1 3- بخش عمدهاي از نيازهايي که تحقق مهندسي درصد صرفهجويي در هزي نههاي طرح حاصل شده است. ارزش را بهجهت صرفهجويي در هزي نهها و تامين نيازهاي فني و اجتماعي طرح، در مراحل اجراي پروژههاي تجهيز و

نوسازي اراضي ضروري م ينمايد، عبارتند از محدوديت

فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 3 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

زماني فرصت مطالعات مرحله دوم، فاصله طوالني بين حقابهها، زهکشي و نظاير آن. بهعبارت ديگر اگر مديريت زمان مطالعه و اجرا، بروز اقتضائات جديد در برخي از ارزش در هر پروژهاي توصي هي جدي و ضروري باشد، در پروژهها و گستردگي مسائل فني و اجتماعي تاثيرگذار اين طرح مسالهاي مؤکد است! غيرقابل پي شبيني نظير جابجايي مالکي تها، شرايط

جدول)9(:خالصه هزينه کارهاي اجرائي طرح تجهيزونوسازي اراضي آي شهاي چنگميان،گلمزار و تمسک شهرستان آمل بر اساس فهرست بهاي آبياري و زهکشي سال 9330

شــرح عمليات نتيجه حاصل از اعمال رديف مبلغ برآورد اوليه)ريال( مابه التفاوت )ريال( مهندسي ارزش)ريال( 1 جمع هزينههاي آمادهسازي و تخريب 33,818,298 33,818,298 0 جمع هزينه هاي ساخت جاده هاي سرويس و 12,310,584 318,975,877 331,286,460 2 جسم کانالها جمع هزينه هاي شنريزي جادههاي 21,025,095 517,097,763 538,122,858 3 سرويس 4 جمع هزينه هاي احداث مرز بين قطعات 373,791,144 370,264,638 3,526,506 5 جمع هزينه هاي ساخت کانالهاي آبياري 148,669,755 148,669,755 0 6 جمع هزينه هاي ساخت زهکشها 150,866,999 143,536,295 7,330,704 7 جمع هزينه هاي تسطيح اراضي 1,390,047,495 1,373,528,726 16,518,768 8 جمع هزينه هاي اجرائي طرح 2,966,603,011 2,905,891,353 60,711,658 9 ضريب باالسري)39 درصد( 1.3 1.3 10 ضريب منطقهاي 1.05 1.05 11 جمع هزينه هاي اجرائي با احتساب ضرائب 4,049,413,109 3,966,541,697 12 هزينه تجهيز وبرچيدن کارگاه 117,330,000 117,330,000 جمع هزينههاي مقطوع )تقسيم و واگذاري، 1,272,634,360 1,272,634,360 13 آب تخت ، لوله گذاري( 14 جمع کل 5,439,377,469 5,356,506,057 82,871,413

جدول)2(: مقايسه برآوردهاي اوليه احجام عمليات اجرايي و هزينه طرح با نتايج حاصل پس از اعمال مهندسي ارزش

رديف شـــــــــــرح واحد مقادير اوليه مقادير پس از اصالح مابه التفاوت 5,439,377,46 -82,871,413 5,356,506,057 1 جمع کل هزينه اجرايي طرح ريال 9 2 مساحت بخش تسطيح شده هکتار 174.3 175.3 1.0 3 حجم کل عمليات خاکي متر مکعب 323,231 319686.56 -3,545 4 حجم متوسط عمليات خاکي مترمکعب 1,854 1,824 -31 5 طول جاده متر 17927 16872 -1,055 6 طول کانال متر 21663 21663 0 7 طول زهکش متر 14146 13076 -1,070 8 طول مرزقطعات و زهکش متر 51200 49060 -2,140 9 طول شن ريزي متر 17927 16872 -1,055

فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 0 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

منابع 1- ماهراني، م. 1323. مزاياي استفاده از فناوري مهندسي ارزش در طرح اجرائي شبکه آبياري و زهکشي واحد1 تجن. مهندسين مشاور مهاب قدس، نخستين سمينار ملي مهندسي ارزش، ص -11 1. 7- محجوبي، آ.، ک. طرفي، و ع. کرداني. 1331. تغيير مسير زهکش اصلي ساحل چپ پروژه هنديجان و حذف سه رشته زهکش درجه دو. اولين همايش ملي مديريت شبکه آبياري و زهکشي، دانشگاه شهيد چمران اهواز. 3- قمرنيا، ه.، ع. چراغي، و س. سپهري. 1332. کاربرد مهندسي ارزش در بهينه نمودن شبکه آبياري و زهکشي بابا هادي قصر شيرين. سومين کنفرانس ملي مهندسي ارزش، ص -13 1. 1- مشک يزاده، م.، و ش. سبزيوند. 1331. بهره گيري از تکنيک مهندسي ارزش در مديريت اجرايي پروژه هاي آبياري و زهکشي. نخستين کنفرانس ملي تجربه هاي ساخت شبکه هاي آبياري و زهکشي، ص-933 921. 1- کريمي، م. 1339. خالصه کتاب بهبود بي ترديد: آموزش کاربردي مهندسي ارزش. خالصه شده توسط عل يرضا شجاعي، س. ع. سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران )مديريت جذب و آموزش مديران(. ص 79. 9- شرکت مهندسي آب و خاک کشور )دفتر مطالعات مازندران(. 1331. مطالعات مرحله دوم آيش هاي چنگميان، تمسک و گلمزار 1 و7. 21 ص. 2- توسلي، م.ر. 1323. بررسي تاثير عمليات نوين تجهيز، نوسازي و يکپارچه سازي اراضي در شاليزارهاي سنتي استان مازندران بر عملکرد توليد برنج. پايان نامه کارشناسي ارشد، مرکز آموزش مديريت دولتي منطقه شمال، 111 ص. 3- عظيمي، ر. 1331. تحليلي بر روند اجرايي طرح تجهيز، نوسازي و يکپارچهسازي اراضي شاليزاري استان مازندران. 1ص. 0- مومني، ب. و ي. حسن پور. 1331. مديريت آب و خاک استان مازندران )عملکرد، دستاوردها و چالشها(. سازمان جهاد کشاورزي استان مازندران. 9 ص. 10-Jabalameli , M.S., Abaii, M., Ghavamifar, K., 2005, The Application of Value Engineering in Project Management, ’s Planning and Management Publication, , 2005. 11- Pourhassan, K., T. MA. 2009 .Implementation of Value Methodology Concept within the Iranian Construction Industry – Two Case Studies. www.aipm2009.com.au. 12- Annual Value Engineering Program Report, Fiscal Years 1996, 1998 & 2000. Department of the Interior, USBR.

فصلنامه علمي پژوهشي مهندسي آبياري و آب 19 سال سوم  شماره دهم  زمستان 9319

The Importance of Value Engineering in Farm Development and Land Renovation Pprojects of paddy fields (Case study: Amol, Mazandaran, Iran)

Babak Moumeni 1, Jamal Abbas Palangi 2, Babak Aghdasi 3

Abstract May, designer consulting engineers access to all the basic information for selecting the best plan is not provided. Therefore, in construction stage that problems of designation appear, it is suitable supervisor consulting engineers arrange again a set of technical specialists to analyze and evaluate details of project using value engineering in order to construct project by minimum of costs and time consuming. Among the projects that are faced with such problems farm development and land renovation that aims to develop paddy fields and the increasing mechanization of agricultural production through improved land use systems. Farm development and land renovation subject of this research, involving four villages bordering Chngmyan, Tamesk, Sorkhkola and Golmazar from Dashtsar rural district in Dabudasht division of Amol city, , Iran. In Supervision system, value engineering team was formed with the required combination of expertise include: site supervisor, land of village representatives, contractors and employer representatives. After value management processes, these results has been estimated: 9720m2 increasing in the net surface (being cultivated) land and 19.4% saving in costs compared to the original design. The present study proposed that the value management techniques, if necessary in any project and is a serious recommendation, in paddy field farm development and land renovation project is an issue injunction.

Keyword: Farm Development- Land Renovation- Paddy Field- Value Engineering- Costs.

1 - lecturer, Payam e Noor University,Department of Ariculture, Tehran:19395-4697, I.R. Iran 2 -Specialist of Irrigation&Drainage unit, Iran Water and Soil Consulting Engineering Co. Mazandaran, Iran 3 -Expert of Engineering Division, Iran Water and Soil Consulting Engineering Co. Mazandaran, Iran