ÁREA FUNCIONAL DA Mariña lucense

1.- PANORAMA XERAL

A ÁREA FUNCIONAL DA MARIÑA LU- (área funcional de ) e ó leste co CENSE, formada polas comarcas da Ma- Principado de Asturias. riña Central, a Mariña Occidental e a Mariña Oriental (a súa situación pode Esta área está composta por 15 con- consultarse no mapa 1.1.), é unha das cellos, polo que a área da Mariña lucense doce rexións funcionais nas que se agru- acolle o 22,4% do total de concellos da pan as comarcas galegas segundo a es- provincia de e o 4,8% do total de tructura establecida no “Plan comarcal de concellos galegos (cadro 1.1.). ” deseñado polo Gabinete de Pla- nificación e Desenvolvemento Territorial A área da Mariña lucense ten unha ex- da Xunta de Galicia. Este plan concíbese tensión de 1.395 km2, o que supón o 13,9% como un instrumento de coordinación das da extensión total da provincia de Lugo. directrices e normas básicas económicas e Asemade, tendo en conta que a extensión sociais para conseguir un desenvolve- da Comunidade Autónoma de Galicia é de mento territorial homoxéneo e equili- 29.660 km2, a área da Mariña lucense brado de Galicia. supón o 4,7% do total territorial galego.

Xeograficamente, a área da Mariña A comarca da Mariña Central, con lucense limita ó norte co mar Cantábrico, 501,3 km2 é a máis extensa da área ana- ó sur coas comarcas de Terra Chá, lizada, seguida da comarca da Mariña Oc- e (provincia de Lugo), ó cidental, con 493,8 km2, e da comarca da oeste coas comarcas de e Mariña Oriental con 399,8 km2.

17 INFORME SOBRE AS ÁREAS FUNCIONAIS DE GALICIA

M.1.1. Situación da área funcional da Mariña lucense, formada polas comarcas da Mariña Occidental, a Mariña Central e a Mariña Oriental

A MARIÑA OCCIDENTAL

A MARIÑA CENTRAL A MARIÑA ORIENTAL A MARIÑA

A MARIÑA ORTEGAL OCCIDENTAL FERROL A MARIÑA CENTRAL A MARIÑA FERROL ORIENTAL A MARIÑA

O EUME

TERRA CHÁ A CORUÑA A CORUÑA BERGANTIÑOS MEIRA

TERRA DE A FONSAGRADA SONEIRA LUGO TERRA DE LUGO A BARCALA MELIDE ARZÚA SANTIAGO A ULLOA DEZA BARBANZA LALÍN TABEIRÓS- TERRA DE MONFORTE MONTES O CARBALLIÑO

O SALNÉS PONTEVEDRA TERRA DE O BARCO CALDELAS TERRA DE OURENSE TRIVES A PARADANTA ALLARIZ- MACEDA O TERRA DE VIGO CONDADO CELANOVA VERÍN

O BAIXO MIÑO VERÍN

A BAIXA LIMIA

18 CONSELLO ECONÓMICO E SOCIAL DE GALICIA ÁREA FUNCIONAL DA Mariña lucense

1.1. Territorio e poboación nas Áreas Funcionais galegas

Poboación a Densidade de Número de Entidades Superficie 1/1/03 poboación concellos singulares (1)

(km 2 )

Provincia de A Coruña 7.943 1.120.814 141,1 94 10.292 Ferrol 1.556 209.016 134,4 20 2.599 A Coruña 2.597 526.436 202,7 35 3.403 Santiago 3.790 385.362 101,7 39 4.290

Provincia de Lugo 10.026 360.512 36,0 67 9.741 Mariña 1.395 75.221 53,9 15 1.739 Monforte 1.981 58.981 29,8 12 1.906 Lugo 6.650 226.310 34,0 40 6.096

Provincia de Ourense 7.274 342.213 47,0 92 3.675 Ourense 4.119 270.589 65,7 67 3.101 Verín 1.754 36.749 21,0 12 263 O Barco 1.401 34.875 24,9 13 311

Provinica de Pontevedra 4.417 927.555 210,0 62 6.239 Vigo 1.605 513.396 319,8 25 2.522 Pontevedra 1.316 338.419 257,1 28 2.039 Lalín 1.496 75.740 50,6 9 1.678

Galicia 29.660 2.751.094 92,8 315 29.947 Galicia occidental-costa 9.979 1.919.458 192,3 138 13.664 Galicia interior 19.681 831.636 42,3 177 16.283

(1) ano 1996 Fonte: La Caixa, Anuario económico ; IGE, Renovación do Padrón a 1/01/03; Xunta, Mapa comarcal de Galicia

1.2. Territorio e poboación área funcional da Mariña lucense: distribución segundo comarcas

Superficie Poboación Densidade de Número de Entidades (km 2 ) 1/01/2003 poboación concellos singulares

Área da Mariña Lucense 1.394,9 75.221 53,9 15 1.739 A Mariña Central 501,3 30.286 60,4 6 588 A Mariña Occidental 493,8 27.648 56,0 5 735 A Mariña Oriental 399,8 17.287 43,2 4 416

Provincia Lugo 9.856 360.512 36,6 67 9.741 Galicia 29.560 2.751.094 93,1 315 29.947

Fonte: IGE, Cifras oficiais de poboación a 1 de xaneiro de 2003, Xunta, Mapa comarcal de Galicia e INE

En termos poboacionais, e segundo con 56 habitantes/km2, e da Mariña os datos reflectidos polo Padrón Munici- Oriental, con 43,2 habitantes/km2 . Para o pal de Habitantes a 1 de xaneiro de 2003, conxunto da área da Mariña lucense, a a área da Mariña lucense é a cuarta menos densidade de poboación sitúase en 53,9 poboada das doce áreas funcionais gale- hab/km2, por encima da densidade gas, con 75.221 habitantes, o que supón o media da provincia de Lugo, que é de 20,9% da poboación total residente na 36,6 habitantes por km2, e por debaixo provincia de Lugo e o 2,7% do conxunto da densidade media galega, que é de da poboación galega (cadro 1.2.). 93,1 hab/km2.

Dentro da área obxecto de estudio, a En termos de densidade de poboa- comarca máis densamente poboada é a da ción, a área da Mariña lucense é a sexta Mariña Central, cunha densidade de po- máis densamente poboada das 12 existen- boación de 60,4 habitantes por km2, se- tes en Galicia, cunha densidade de 53,9 guida da comarca da Mariña Occidental, habitantes por km2, por encima da densi-

1.- PANORAMA XERAL 19 INFORME SOBRE AS ÁREAS FUNCIONAIS DE GALICIA

1.3. Territorio e poboación na área funcional da Mariña Lucense: distribución segundo comarcas e concellos

Superficie Densidade de Número de Entidades Poboación 2003 (km 2 ) poboación concellos singulares

Comarca da Mariña Central 501,3 30.286 60,4 6 588 Alfoz 77,5 2.348 30,3 153 Burela 7,9 8.380 1.060,8 1 Foz 100,3 9.591 95,6 60 Lourenzá 62,6 2.730 43,6 89 Mondoñedo 142,6 4.909 34,4 103 Valadouro 110,4 2.328 21,1 182 Comarca da Mariña Occidental 493,8 27.648 56,0 5 735 Cervo 77,7 5.060 65,1 65 Ourol 142,1 1.407 9,9 229 O Vicedo 75,7 2.228 29,4 117 Viveiro 109,3 15.379 140,7 244 Xove 89,0 3.574 40,2 80 Comarca da Mariña Oriental 399,8 17.287 43,2 4 416 Barreiros 72,4 3.323 45,9 92 A Pontenova 135,8 3.199 23,6 67 Ribadeo 108,9 9.186 84,4 135 Trabada 82,7 1.579 19,1 122

Área da Mariña Lucense 1.395 75.221 53,9 15 1.739 Provincia Lugo 10.026 260.512 26,0 67 9.741 Galicia 29.660 2.751.094 92,8 315 29.947

Fonte: IGE, Cifras oficiais de poboación a 1 de xaneiro de 2003, Xunta , Mapa comarcal de Galicia e INE

dade de poboación da provincia de Lugo atracción. Neste senso, cada unha das tres (36,6 habitantes por km2), por riba da den- comarcas que compoñen a área funcional sidade media da Galicia interior (42,3 ha- analizada ten un centro principal de rela- bitantes por km2) e por debaixo da densi- cións funcionais intermunicipais diferen- dade media galega, que se sitúa no ano ciado. Tendo en conta as relacións funcio- 2003 en 93,1 habitantes por km2. nais intermunicipais principais, a co- marca da Mariña Central ten ós concellos En canto ás entidades singulares de de Foz, Mondoñedo e Burela como nú- poboación, das 9.741 que hai na provincia cleos principais de atracción funcional. de Lugo, 1.739 están situadas nos conce- Na comarca da Mariña Occidental o nú- llos da área funcional da Mariña lucense, cleo de atracción principal é o concello de o que supón o 17,8% do total provincial. Viveiro, e finalmente, na comarca da Ma- A porcentaxe de entidades singulares do riña Oriental o núcleo de atracción princi- conxunto da área analizada (1.739) sobre pal é o concello de Ribadeo. o total das 29.947 existentes en Galicia é do 5,8%. Na súa división no interior da As principais estradas da área da Ma- área, a comarca da Mariña Occidental, riña lucense son as estradas nacionais con 735, é a que ten un maior número de N–642, que comunica a costa norte da entidades singulares de poboación, fronte área funcional co Principado de Asturias; ás 588 da Mariña Central e as 416 da Ma- a N–634, que comunica o interior da área riña Oriental (cadro 1.3.). funcional co Principado de Asturias por Ribadeo; e a N–640, que comunica a ca- A área funcional da Mariña lucense pital lucense con Asturias percorrendo o configúrase en torno a varios centros de leste da área funcional.

20 CONSELLO ECONÓMICO E SOCIAL DE GALICIA ÁREA FUNCIONAL DA Mariña lucense

En canto á rede ferroviaria, a única Tamén resulta de interese a análise liña ferroviaria que existe na área funcio- da información a nivel municipal sobre o nal da Mariña lucense é a liña FEVE que Imposto sobre a Renda das Persoas Físi- une Ferrol con Oviedo, recorrendo a costa cas que facilita a Axencia Estatal da Ad- norte da área funcional analizada pasando ministración Tributaria (cadro 1.8.). Con- polos concellos de O Vicedo, Viveiro, cretamente recóllense as seguintes varia- Xove, Burela e Ribadeo. bles: a porcentaxe de número de decla- rantes por tramos de base impoñible, o Realidade socioeconómica rendemento medio declarado e a porcen- taxe de rendementos declarados segundo Unha primeira aproximación á reali- a súa actividade. dade socioeconómica da área analizada da Mariña lucense pode ser realizada a Antes do inicio da análise destes in- partir da información proporcionada polo dicadores e variables, cómpre destaca-lo Anuario Económico de España 2004 de feito de que este estudio é realizado polo La Caixa. Os datos aquí recollidos poden Servicio de Estudios de La Caixa só para ser divididos en dous tipos: primeiro, municipios con máis de 1.000 habitantes. unha serie de indicadores económicos Para o conxunto de España estímase que (cadros 1.4. e 1.5.) que tentan recoller di- isto supón un 4% de erro. No caso da área versos aspectos no eido industrial, comer- da Mariña lucense, as fallas de informa- cial, turístico e fiscal; posteriormente, ción non afectan a ningún dos 15 conce- datos (cadros 1.6. e 1.7.) referidos a dife- llos que compoñen a área funcional. rentes variables con incidencia na activi- dade económica, como o número de telé- O primeiro dos indicadores recolli- fonos, vehículos de motor, oficinas ban- dos nos cadros 1.4. e 1.5. é a “cota de carias e maila relación dos diferentes mercado”, un índice que reflicte a capaci- tipos de actividades económicas. dade de consumo comparativa dos conce- llos mediante un termo medio de números Como complemento ó primeiro tipo índices de distintas variables para ex- de datos faise referencia a unha estima- presa-la participación (en tanto por ción da renda familiar dispoñible por ha- 100.000) sobre o total nacional. A área bitante denominada “nivel económico”. funcional da Mariña lucense é a quinta Sen embargo a análise deste índice non área funcional, das doce nas que se divide pode ser feita a nivel comarcal posto que, Galicia, cunha menor cota de mercado no pola súa confección, non é posible a agre- ano 2003 (182), un 6,2% inferior á cota gación e só resulta factible un estudio dos de mercado da área funcional no ano concellos en relación coas súas corres- 1998 (194). pondentes comarcas e que é recollido no gráfico 1.1. No gráfico 1.2. agrúpanse os A comarca que acada un maior valor concellos en función da porcentaxe de va- neste indicador dentro da área da Mariña riación da súa renda dispoñible no perí- lucense, cun nivel de 75, é a Mariña Cen- odo 1997-2002. tral, seguida da comarca da Mariña Occi-

1.- PANORAMA XERAL 21 INFORME SOBRE AS ÁREAS FUNCIONAIS DE GALICIA

1.4. 50 388 635 435 575 637 205 121 110 112 761 737 1.373 1.105 1997 2.396 1.852 Índice 4.179 1.567 5.746 actividade económica 46 395 678 423 527 540 186 106 118 102 715 675 1.307 1.113 2002 2.380 1.771 Índice 4.054 1.487 5.541 actividade económica 19 72 32 52 24 125 638 171 191 531 646 483 275 234 536 1.409 1.066 2.448 Índice 2.984 Turístico 67 65 511 867 155 116 536 667 710 147 807 799 1.511 1.178 2.889 2.035 4.696 1.834 bares 6.530 Índice de restauración e 56 98 55 376 914 138 500 556 638 122 736 667 1.314 1.182 2.604 1.942 Índice 4.389 1.560 por xunto 5.949 comercial 46 69 354 698 153 103 590 567 604 113 846 682 1.479 1.509 2.531 2.226 4.619 1.666 Índice miúdo 6.285 comercial polo 53 61 370 835 142 101 536 564 624 121 779 678 1.372 1.303 2.577 2.048 4.471 1.611 Índice 6.082 comercial 58 550 645 398 169 411 576 490 154 225 978 859 1.311 1.139 2.506 1.783 4.303 1.823 Índice 6.126 industrial 92 87 484 894 194 154 553 687 785 180 901 866 1.219 1.170 2.597 2.135 4.464 2.035 Cota de 6.499 Mercado 1998 Principais indicadores económicos das Áreas Funcionais galegas 2002 84 81 448 863 182 137 522 651 761 169 841 816 1.175 1.137 2.486 2.067 4.294 1.916 Cota de 6.210 Mercado 2003 , Anuario económico La Caixa Ferrol A Coruña Santiago Mariña Monforte Lugo Ourense Verín O Barco Vigo Pontevedra Lalín Galicia occidental-costa Galicia interior Provincia de A Coruña Provincia de Lugo Provincia de Ourense Provinica de Pontevedra Galicia Fonte:

22 CONSELLO ECONÓMICO E SOCIAL DE GALICIA ÁREA FUNCIONAL DA Mariña lucense

1.5. Principais indicadores económicos 2002 da Mariña Lucense: distribución segundo comarcas e concellos

Índice de Índice Cota de Índice Índice restauración e Índice actividade Nivel Mercado industrial comercial bares Turístico económica económico

Comarca da Mariña Central 75 53 58 56 21 47 Alfoz 5 5 4 1 1 3 3 Burela 21 9 23 19 6 15 4 Foz 23 9 14 22 9 12 4 Lourenzá 8 8 7 4 1 5 4 Mondoñedo 12 11 7 7 3 7 3 Valadouro 6 11 3 3 1 5 4 Comarca da Mariña Occidental 64 282 47 62 24 113 Cervo 12 23 5 8 3 10 4 Ourol 3 3 2 1 - 2 3 O Vicedo 5 7 3 3 - 4 3 Viveiro 37 16 34 46 20 24 4 Xove 7 233 3 4 1 73 3 Comarca da Mariña Oriental 43 63 37 37 27 26 Barreiros 8 3 5 5 6 4 4 A Pontenova 8 48 8 5 1 5 4 Ribadeo 24 11 21 26 20 16 4 Trabada 3 1 3 1 - 1 3

Total área Mariña Lucense 182 398 142 155 72 186 Galicia 6.210 6.126 6.082 6.530 2.984 5.541

Fonte: La Caixa , Anuario económico

dental, cun nivel de 64, e da comarca da parte da actividade industrial, cun valor Mariña Oriental, cun nivel de 43. En con- de 282, seguida a moita distancia polas xunto, a área da Mariña lucense, tal como comarcas da Mariña Oriental e Central, se sinalou anteriormente, cunha cota de con valores de 63 e 53, respectivamente. mercado de 182, dispón do 2,9% da cota A nivel municipal cómpre salienta-la im- de mercado do total de Galicia e do 9,5% portancia do concello de Xove, que acada da cota de mercado total da Galicia inte- un índice industrial de 233, o que supón o rior. 82,6% do índice total da comarca da Ma- riña Occidental O segundo indicador é o “índice in- dustrial”, un índice comparativo da im- O “índice comercial” configúrase portancia da industria baseado na recada- como un indicador comparativo da im- ción do imposto sobre actividades econó- portancia do comercio en función do IAE micas (IAE). De xeito semellante ó ante- das actividades de comercio por xunto e rior, este indicador recolle o peso relativo polo miúdo e recolle o peso relativo (en (en tanto por 100.000) da industria sobre tanto por 100.000) con respecto ó con- o total nacional. Comparando o índice in- xunto do Estado. No que respecta a este dustrial das diferentes áreas funcionais de índice a área da Mariña lucense sitúase no Galicia, observamos como a área funcio- oitavo lugar en comparación coas restan- nal da Mariña lucense sitúase no oitavo tes áreas funcionais de Galicia. lugar en importancia do mesmo, cun valor de 398. As actividades comerciais na área da Mariña lucense acadan un índice de 58 na Dentro da área obxecto de estudio, os comarca da Mariña Central, de 47 na Ma- datos deste índice reflicten que a comarca riña Occidental e de 37 na Mariña Orien- da Mariña Central concentra a meirande tal.

1.- PANORAMA XERAL 23 INFORME SOBRE AS ÁREAS FUNCIONAIS DE GALICIA

O cuarto dos índices analizado cén- vamente. Así mesmo o conxunto da área trase no eido do turismo. Trátase dun in- analizada, cun índice de actividade eco- dicador comparativo da importancia turís- nómica de 186, instálase no oitavo lugar tica que expresa a participación en tanto en importancia do valor do citado índice por 100.000. Este “índice turístico” tamén dentro do conxunto das áreas funcionais parte do IAE distinguindo segundo a ca- de Galicia. tegoría dos establecementos, o número de habitacións e maila súa ocupación anual. Na comparación destes índices de A área funcional da Mariña lucense é a oi- importancia relativa da área da Mariña lu- tava en importancia no total de áreas fun- cense con respecto ó total da provincia de cionais de Galicia. Lugo, salienta que a área acada a súa por- centaxe máis alta no índice industrial, cun A comarca da Mariña Oriental con- valor do 40,7%, mentres que a menor por- centra a maior importancia no seo da área centaxe corresponde ó índice comercial, analizada, cun índice de 27, sendo a se- onde a área da Mariña lucense significa gunda comarca en importancia no que un 18,2% do total da provincia. respecta a este índice a da Mariña Occi- dental, cun valor de 24, e, finalmente, a Polo que se refire á relación entre o comarca coa menor participación a nivel conxunto da área da Mariña lucense e o turístico no conxunto das tres comarcas total galego, a cifra máis importante co- da área obxecto de estudio neste informe rresponde ó índice industrial, cun valor do é a comarca da Mariña Central, cun índice 6,5%, mentres no extremo contrario está de 21. o índice comercial, cun valor do 2,3%. Restrinxindo a relación á comparación O “índice de actividade económica” entre o conxunto da área da Mariña lu- xorde como un indicador comparativo da cense e o total da Galicia interior, o valor actividade económica municipal. Parte máis importante está no índice industrial, tamén da información do IAE e expresa a cunha porcentaxe do 21,8%, fronte ó ín- participación da actividade económica dice comercial, cun valor do 8,8%. (en tanto por 100.000) sobre o total na- cional. Este índice está relacionado coa Para completa-la análise xeral da si- “cota de mercado”, é dicir, xeralmente tuación da área estudiada, os cadros 1.6. obsérvase unha correlación entre a capa- e 1.7. recollen outra serie de variables ben cidade de compra e o Imposto sobre Acti- diferentes. Aquí non se trata de índices ou vidades Económicas, aínda que as veces indicadores (expresados a modo de por- se dan algunhas diferencias. En orde de centaxe) senón que son magnitudes con- importancia, en relación á actividade eco- cretas que se refiren a variables como nú- nómica dentro da área da Mariña lucense, mero de teléfonos, oficinas bancarias, ac- o primeiro lugar corresponde á comarca tividades industriais, actividades comer- da Mariña Occidental, cun valor de 113, ciais por xunto e polo miúdo e actividades seguida das comarcas da Mariña Central e de restauración e bares. Cada unha delas Oriental, con valores de 47 e 26, respecti- recolle diversos aspectos do contexto eco-

24 CONSELLO ECONÓMICO E SOCIAL DE GALICIA ÁREA FUNCIONAL DA Mariña lucense

1.6. 803 520 621 329 305 4.911 3.672 2.358 3.745 2.826 1.851 2.092 7.326 16.707 3.415 2.992 7.192 bares 10.434 24.033 restauración e Actividades de ) 2 67.852 57.609 756.584 546.560 986.963 665.885 401.337 181.719 114.606 579.895 147.453 (en m 3.914.729 1.119.720 876.220 672.021 1.711.454 (1) 2.277.641 1.800.301 5.626.183 miúdo 759 746 8.954 5.545 9.648 7.568 4.286 2.057 1.298 4.851 1.623 41.412 11.372 17.295 (número) 8.206 7.050 Actividades comerciais polo 24.612 18.839 58.707 649 311 219 105 133 236 8.571 2.538 1.362 1.027 2.822 1.248 1.079 3.158 xunto 4.549 1.609 1.265 4.306 11.729 Actividades comerciais por 572 859 9.198 6.110 5.274 7.438 5.626 2.515 1.436 1.142 3.762 1.574 30.043 15.463 6.340 6.705 17.823 14.638 45.506 industriais Actividades 4.486 3.292 1.868 2.147 4.463 37.660 22.606 17.245 31.927 20.364 49.843 10.548 14.308 121.071 70.814 22.086 21.260 56.754 empresas Número de 170.914 80 56 40 40 58 438 313 295 391 270 776 139 204 890 340 375 719 1.548 2.324 Oficinas bancarias 41.015 32.677 18.847 18.630 42.645 273.505 195.226 174.516 304.098 190.648 480.900 motor 107.397 129.265 1.047.569 576.128 202.957 211.993 537.391 Vehículos de 1.528.469 76.147 29.277 22.306 83.199 12.471 12.301 23.742 194.728 134.292 106.029 186.391 112.974 695.377 298.480 405.167 134.782 130.801 323.107 993.857 Teléfonos Principais variables con incidencia na actividade económica nas Áreas Funcionais galegas , Anuario económico ; INE, DIRCE La Caixa Ferrol A Coruña Santiago Mariña Monforte Lugo Ourense Verín O Barco Vigo Pontevedra Lalín Galicia occidental-costa Galicia interior Provincia de A Coruña Provincia de Lugo Provincia de Ourense Provincia de Pontevedra Galicia Fonte: (1) a 1 de xaneiro 2002

1.- PANORAMA XERAL 25 INFORME SOBRE AS ÁREAS FUNCIONAIS DE GALICIA

1.7. 8 8 7 22 49 32 97 26 39 30 20 19 189 150 107 293 294 803 216 7.326 16.707 bares 24.033 restauración e Actividades de 788 478 ) 6.044 2.619 7.560 3.452 4.244 2.053 2 15.927 10.007 11.473 29.199 41.617 29.334 23.728 83.277 57.607 47.639 (m 188.523 3.914.729 1.711.454 5.626.183 minoristas 9 84 85 72 83 36 18 54 59 35 351 476 309 272 114 916 659 482 2.057 Actividades comerciais 41.412 17.295 (número) 58.707 6 6 8 5 63 63 36 18 10 11 22 12 15 22 14 92 84 135 311 8.571 3.158 11.729 maioristas comerciais Actividades 91 61 51 86 82 53 48 15 27 22 136 250 218 195 101 624 404 408 1.436 30.043 15.463 45.506 industriais Actividades 7 6 6 5 2 3 3 1 5 1 1 1 10 16 13 35 25 80 20 776 1.548 Oficinas 2.324 bancarias 720 989 3.401 5.533 1.728 2.589 3.625 7.529 2.004 2.134 2.078 4.812 1.458 1.312 1.103 16.021 14.981 41.015 10.013 480.900 de motor 1.047.569 Vehículos 1.528.469 765 870 472 779 524 3.443 3.747 1.052 1.894 1.779 6.330 1.060 1.352 1.210 4.000 7.086 11.771 10.420 29.277 695.377 298.480 993.857 Teléfonos , Anuario económico Alfoz Burela Foz Lourenzá Mondoñedo Valadouro Cervo Ourol O Vicedo Viveiro Xove Barreiros A Pontenova Ribadeo Trabada Galicia occidental-costa Galicia interior La Caixa Principais variables con incidencia na actividade económica da Mariña Lucense 2002: distribución segundo comarcas e concellos Comarca da Mariña Central Comarca da Mariña Occidental Comarca da Mariña Oriental Total área Mariña lucense Galicia Fonte:

26 CONSELLO ECONÓMICO E SOCIAL DE GALICIA ÁREA FUNCIONAL DA Mariña lucense

nómico da área analizada e proporciona por xunto, comerciantes polo miúdo e de unha idea cualitativa das distintas comar- restauración e bares. cas. Para estas actividades a relación da Así, por exemplo, o número de telé- área con respecto ó total de Galicia sitú- fonos reflicte o grao de desenvolvemento ase en tódolos casos nunha banda entre o económico: a área da Mariña lucense, con 3,5% e o 3,1%. As maiores porcentaxes 29.277 teléfonos, é a oitava área funcio- acádanse nas actividades comerciais polo nal en número de teléfonos no total de miúdo e as menores, nas actividades co- áreas funcionais galegas. Dentro da merciais por xunto. Con respecto á rela- mesma, a comarca da Mariña Central, con ción entre o total da área da Mariña lu- 11.771 aparellos, atópase á cabeza, se- cense e o total da Galicia interior, tódolos guida polas comarcas da Mariña Occiden- niveis están entre o 11,9% das actividades tal e Oriental, con 10.420 e 7.086 teléfo- comerciais polo miúdo e o 9% do número nos, respectivamente. de empresas.

Os vehículos de motor (automóbiles, Outro indicador interesante, malia camións e furgonetas e outros) tamén se que pola súa confección non é factible o concentran maioritariamente na comarca estudio a nivel comarcal, é o denominado da Mariña Central, co 39,1% dos vehícu- “nivel económico”, recollido no antedito los totais da área da Mariña lucense. As cadro 1.5. O Anuario Económico de Es- comarcas da Mariña Occidental e Orien- paña 2004, elaborado polo servicio de es- tal acollen 14.981 e 10.013 vehículos, res- tudios de “La Caixa”, considera a nivel pectivamente. A área da Mariña lucense municipal a existencia de 10 niveis eco- dispón do 20,2% dos vehículos de motor nómicos en función da renda familiar dis- da provincia de Lugo, do 2,6% do total de poñible por habitante e ano, definida Galicia e do 8,5% do total de vehículos de como a suma dos ingresos efectivamente motor computados na Galicia interior. percibidos polas economías domésticas, calculados como o total de ingresos pro- A análise das actividades segundo se cedentes das rendas de capital, presta- trate de actividades industriais, comer- cións sociais e transferencias menos os ciais por xunto e comerciais polo miúdo impostos pagados polas familias e as amosa, en termos xerais, unha concentra- cotas pagadas á Seguridade Social. ción na comarca da Mariña Central. O gráfico 1.1. amosa a distribución Polo que se refire ás comarcas con de concellos en cada comarca segundo o un menor número de actividades nos dis- seu nivel económico. Tendo esto en conta, tintos eidos, a comarca da Mariña Orien- na área da Mariña lucense, o máximo tal, a excepción das actividades indus- nivel económico alcanzado é o 4 (de triais, é a que conta, en termos absolutos 8.225 a 8.800 euros/ano), onde se inte- e relativos, con menos unidades en todas gran nove concellos –Burela, Foz, Lou- as actividades estudiadas: comerciantes renzá, Valadouro, Cervo, Viveiro, Barrei-

1.- PANORAMA XERAL 27 INFORME SOBRE AS ÁREAS FUNCIONAIS DE GALICIA

G.1.1. Concellos segundo o seu nivel económico (1) 5

4

4

3

3

2

nº de concellos 2

1 Nivel 3: 1 7.300 - 8.225 Nivel 4: - 8.225 - 8.800 Nivel 5: 8.800 - 9.700

Mariña Mariña

Central

Oriental Com. da Com. da Nivel 6:

Mariña Com. da 9.700 - 10.650

Occidental

(1) Os niveles calcúlanse segundo a renda familiar dispoñible por habitante e ano Fonte: La Caixa , Anuario económico

G.1.2. Concello segundo variación de renda familiar dispoñible 5 1997-2002

4

4

3

3

2

nº de concellos 2

1

1

- Nivel 2: 14% - 19%

Central Nivel 3:

Oriental

Occidental 19% - 23%

Com. da Mariña Com. da Mariña Com. da Mariña

Fonte: La Caixa , Anuario económico

ros, A Pontenova e Ribadeo–. No nivel 3 da área analizada, catro concellos están si- (de 7.300 a 8.225 euros/ano) inclúense os tuados no nivel 3 –Burela, Cervo, Lou- seis concellos restantes. renzá e Ribadeo–, o que significa unha porcentaxe de variación de renda dispoñi- No que respecta á evolución da renda ble entre o 19 e o 23%. Os once concellos familiar dispoñible, no gráfico 1.2. mós- restantes sitúase no nivel 2 segundo a cla- transe os concellos de cada comarca en sificación feita polo anuario económico de función da porcentaxe de variación da súa La Caixa 2004, o que implica unha varia- renda dispoñible no período 1997-2002. ción da renda dispoñible nestes concellos Neste senso, obsérvase que, no conxunto entre o 14 e o 19%, no período analizado.

28 CONSELLO ECONÓMICO E SOCIAL DE GALICIA ÁREA FUNCIONAL DA Mariña lucense

1.8. 4,67 3,51 2,12 4,94 3,77 5,39 7,30 9,30 6,30 6,31 8,13 5,64 6,82 7,79 6,12 Outros 2,42 2,33 0,41 2,61 0,77 2,87 0,47 2,06 3,28 1,90 1,61 1,06 1,28 1,77 0,09 Profesional (%) actividade 9,27 6,42 8,91 11,28 10,21 16,71 14,62 21,72 16,54 15,48 12,54 16,67 25,57 19,22 30,95 Empresarial Rendementos declarados, segundo a súa 83,64 82,88 91,05 82,24 86,55 75,03 77,61 66,92 73,88 76,31 77,72 76,63 66,33 71,22 62,84 Traballo (en pts.) 2.099.568 1.838.112 2.099.580 1.934.154 1.868.254 1.827.402 1.368.970 1.425.465 1.476.097 1.423.645 1.170.621 1.413.603 1.554.339 1.426.157 1.423.826 Rendemento medio declarado 6,61 7,28 8,58 7,49 5,04 6,11 8,53 7,68 21,03 15,92 24,15 18,04 21,40 15,29 10,44 Máis de 3,0 35,43 30,66 32,43 31,30 29,15 30,19 23,15 25,31 23,09 24,27 14,45 27,68 24,89 23,20 22,34 De 1,5 a 3,0 (%) (en millóns de pts.) 36,38 45,35 37,00 44,06 42,35 46,88 57,63 57,05 57,51 57,54 65,37 54,20 53,87 57,06 56,42 De 0,5 a 1,5 7,16 8,07 6,42 6,60 7,10 7,64 12,61 10,36 10,82 10,70 15,14 12,01 10,80 11,21 13,56 Nº de declarantes por tramos Base Imponible De 0,0 a 0,5 Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas 1998:distribución segundo comarcas e concellos Alfoz Burela Foz Lourenzá Mondoñedo Valadouro Cervo Ourol O Vicedo Viveiro Xove Barreiros A Pontenova Ribadeo Trabada IGE Comarca da Mariña Central Comarca da Mariña Occidental Comarca da Mariña Oriental Fonte:

1.- PANORAMA XERAL 29 INFORME SOBRE AS ÁREAS FUNCIONAIS DE GALICIA

A información sobre os rendementos No que respecta ó rendemento medio e número de declarantes nos municipios declarado, destacan os concellos de da área da Mariña lucense aparece reco- Cervo, Burela e Viveiro, con rendementos llida no cadro 1.8., que amosa as porcen- medios que oscilan entre os 12.618 euros taxes de declarantes por tramos de base de Burela ou Cervo e os 11.624 euros do impoñible, o rendemento medio decla- concello de Viveiro. No extremo contra- rado e a porcentaxe de rendementos de- rio sitúase o concello de Ourol, na co- clarados, segundo a súa actividade. marca da Mariña Occidental, cun rende- mento medio declarado de 7.035 euros. Tendo en conta catro tramos de base impoñible –de 0 a 0,5 millóns de pesetas Na análise da distribución porcentual o primeiro, de 0,5 a 1,5 millóns de pese- dos rendementos declarados segundo a tas o segundo, de 1,5 a 3 millóns o ter- actividade, en tódolos concellos da área ceiro e de máis de 3 millóns o cuarto analizada as maiores porcentaxes corres- tramo–, no citado cadro pódese observar póndense cos rendementos do traballo, como é o municipio de Cervo o que ten con valores que van dende o 91,05% do unha maior porcentaxe de declarantes no concello de Cervo ata o 62,84% do con- cuarto tramo, co 24,15% dos declarantes cello de Trabada. totais do concello, seguido do municipio de Xove, co 21,4%, e Burela, co 21,03% No que respecta á porcentaxe de ren- dos declarantes totais do concello no dementos empresariais, salienta o conce- cuarto tramo de base impoñible. llo de Trabada, na comarca da Mariña Oriental, co 30,95% dos rendementos de- Pola porcentaxe de declarantes no clarados nese concello, e por último, no terceiro tramo de base impoñible destaca que respecta ós rendementos profesionais o concello de Burela, na comarca da Ma- destaca o concello de Mondoñedo, co riña Central, co 35,43% dos declarantes 3,28% dos rendementos declarados totais totais do concello. No segundo tramo de no concello. I base impoñible salienta o concello de Ourol, na comarca da Mariña Occidental, co 65,37% dos declarantes totais, e, final- mente, no primeiro tramo de base impoñi- ble o concello da área da Mariña lucense que ten unha maior porcentaxe de decla- rantes é o de Ourol, co 15,14% dos decla- rantes totais.

Dun xeito xeral, o tramo de base im- poñible onde os concellos teñen unha maior porcentaxe de declarantes é no se- gundo tramo.

30 CONSELLO ECONÓMICO E SOCIAL DE GALICIA