Groenmarktstraat 39 3521 AV T 030 2970391

[email protected] www.dBvision.nl

IBAN NL78INGB0005337593 BIC INGBNL2A KvK Utrecht 30170179 BTW-nr NL-8135.67.464.B01

RAPPORT - Plafondtoets (Ontwerp) Tracébesluit Spooromgeving Geldermalsen – gedeelte Geldermalsen

Onderwerp Op 4 juni 2010 heeft het Kabinet ingestemd met de voorkeursbeslissing PHS. Dit Plafondtoets gedeelte Geldermalsen programma beoogt de uitbreiding van het aantal intercity’s tussen Amsterdam en Eindhoven van vier naar zes per uur per richting en de uitbreiding van het aantal sprinters tussen Utrecht en Geldermalsen van vier naar zes per uur per richting. Opdrachtgever Voor de uitvoering van de PHS-dienstregeling en de verbetering van de betrouw- ProRail Leefomgeving, Juridische baarheid moet de capaciteit en robuustheid van het spoor rondom station Gelder- zaken en Vastgoed malsen worden uitgebreid en verbeterd. Deze ontwikkelingen kunnen gevolgen contactpersoon: ing. M.F.T. Poos hebben voor de geluidbelasting rond het spoor, waarbij de vraag is of het ‘past’ ProRail-project: R-500000 binnen het geluidproductieplafond. Opdrachtnr: 3131830 Dit rapport beschrijft de resultaten van het geluidonderzoek en de toetsing aan Datum het geluidproductieplafond. Uit het onderzoek blijkt dat het project Spooromge- 11 november 2016 ving Geldermalsen naar verwachting geen overschrijding van het geluidproductie- plafond zal geven en dat voldaan zal worden aan de randvoorwaarden in de Wet milieubeheer, hoofdstuk 11. Kenmerk PRO066-07-02sl 1 Het project Het spoor tussen Tricht en Geldermalsen wordt ontvlochten. Bij Tricht komt de MerwedeLingelijn samen met het spoor Utrecht – ’s-Hertogenbosch. Treinen die Behandeld door van de MerwedeLingelijn gebruik maken kruisen het hoofdspoor om bij station Stijn van Lier Geldermalsen te komen respectievelijk voegen in op dit spoor. Doel van het project is om deze kruisende en invoegende spoorbewegingen weg te nemen waarmee de capaciteit en betrouwbaarheid van beide spoortrajecten toenemen Doorkiesnummer uitgaande van de huidige dienstregeling. 06 2907 6159 Geldermalsen is een knooppunt van spoorlijnen en treindiensten. Om in de toekomst met PHS voldoende capaciteit en robuustheid te hebben moet het E-mail knooppunt worden aangepast. Ten behoeve hiervan wordt de ligging van de sporen [email protected] en perrons aangepast en wordt het aantal perrons uitgebreid. Ten opzichte van de autonome ontwikkeling is er namelijk een uitbreiding van het aantal sprinters vanuit Utrecht die keren in Geldermalsen.

De toekomstige knoop Geldermalsen moet onder meer voldoende capaciteit bieden voor:

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 2/16

• Uitbreiding van 4 naar 6 intercity’s per uur en per richting op de lijn Amsterdam – Eindhoven. • Uitbreiding van 4 naar 6 sprinters per uur en per richting op de lijn Vleuten - Utrecht – Geldermalsen, waarvan 2 sprinters doorrijden naar , 2 sprinters naar Den Bosch en 2 sprinters eindigen in Geldermalsen. • Autonome groei van het aantal passerende goederentreinen conform de marktverwachting. • De regionale spoorlijn Geldermalsen – , de MerwedeLingelijn.

De akoestisch relevante elementen van het project voor het geluid van het spoor zijn: • Er wordt een extra spoor aangelegd tussen de aantakking van de Merwede- Lingelijn en station Geldermalsen. Dit spoor komt ten westen van het dubbelsporig baanvak te liggen. • Ten noorden van station Geldermalsen ligt de rivier de . Hier ligt nu een tweesporige stalen spoorbrug overheen. Deze spoorbrug wordt aan de westkant verbreed met één spoor. • Een aantal opstelsporen behorende bij het emplacement wordt gesaneerd. • Station Geldermalsen krijgt twee extra perrons. Eén perron wordt ten westen van de bestaande perrons aangelegd. Deze ingreep vereist geen extra ruimte buiten de spoorzone, doordat het perron aangelegd wordt ter plaatse van te saneren opstelsporen behorende bij het emplacement. • Het tweede nieuwe perron komt aan de oostzijde van de spoorbundel. De on- derlinge beïnvloeding tussen de sprinters op de lijn Geldermalsen – Tiel en de doorrijdende intercity’s op de lijn Geldermalsen – Den Bosch wordt verminderd door de sprinters uit Tiel binnen te laten komen op dit perron. • Perronvoorzieningen inclusief extra perroncapaciteit voor de extra twee kerende sprinters op de lijn Vleuten – Utrecht - Geldermalsen. • Als gevolg van de aanleg van het spoor kunnen de gelijkvloerse kruisingen niet gehandhaafd blijven. De twee bestaande overwegen in de kern Tricht worden ongelijkvloers gemaakt. Concreet betekent dit voor de bestaande overwegen het volgende: o Nieuwsteeg: Hier wordt een voetgangersonderdoorgang gerealiseerd. o Lingedijk: Hier wordt een onderdoorgang aangelegd voor autoverkeer. • De sporen richting Tiel worden aangepast, waarmee het voor de sprinters mogelijk wordt met een hogere snelheid te rijden (60 km/u, nu is dat 40 km/u). • Verlengen van een wachtspoor voor goederentreinen uit de richting van Utrecht in de richting van Den Bosch ter hoogte van het station.

De uitgangspunten en de akoestische afbakening voor de beoordeling van het geluid van het spoor zijn verder opgenomen in hoofdstuk 3 en in bijlage 1.

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 3/16

2 Doel van het onderzoek en wettelijk kader Het doel van het akoestisch onderzoek is om te bepalen of de spoorwijzigingen in Geldermalsen zullen voldoen aan de geluidproductieplafonds (gpp’s).

Achtergrond In hoofdstuk 11 van de Wet milieubeheer is in artikel 11.20 aangegeven dat de beheerder (in casu ProRail) zorg draagt voor de naleving van de geluidproductie- plafonds (gpp’s). In artikel 11.22 is vermeld dat de beheerder jaarlijks een verslag opstelt over deze naleving. Bij het daarvoor benodigde geluidonderzoek wordt de geluidproductie berekend en vergeleken met de geluidniveaus conform het gpp. Het betreft geluidniveaus op referentiepunten aan weerszijden van het spoor (50 meter uit het spoor en met een onderlinge afstand van 100 meter). De gpp’s zijn vastgelegd in het Geluidregister ( http://www.geluidspoor.nl/geluidregister.html ). De berekeningen dienen te worden uitgevoerd conform het Reken- en meetvoorschrift geluid.

De vraag is of het project Spooromgeving Geldermalsen kan gaan leiden tot een overschrijding van de gpp’s. Als een overschrijding van de gpp’s dreigt, dan dient een afweging van geluidmaatregelen plaats te vinden en de wijziging van de gpp’s te worden opgenomen in het (O)TB. Het wijzigen van de gpp’s is uiteraard niet nodig indien geen overschrijding van de gpp’s dreigt op te treden. Hierin geeft het voorliggende rapport inzicht.

3 Uitgangspunten Dit onderzoek is gebaseerd op de volgende uitgangspunten: 1. Wet milieubeheer H11 en het Reken- en meetvoorschrift geluid (Rmg). 2. Modellering van de situatie in SoundBase (rekenpakket ProRail, oktober 2016) conform het Rmg. 3. Voor de referentiesituatie is uitgegaan van het Geluidregister. 4. Voor de toetsing van de geluidproductieplafonds is uitgegaan van de toekomstige situatie wat betreft de spoorligging en de projectintensiteiten. Hiervoor wordt verwezen naar bijlage 1.

4 Rekenmethode en model De geluidberekeningen zijn uitgevoerd volgens het Reken- en meetvoorschrift geluid met het ProRail-rekenpakket SoundBase. SoundBase bevat de gegevens volgens het geluidproductieplafond, waaronder de geluidniveaus op de referentie- punten. Dit betreft de waarden waaraan is getoetst. De wijziging in intensiteit en sporenlay-out is ingevoerd in SoundBase. Daarna zijn de geluidniveaus op de referentiepunten berekend en is nagegaan of deze niveaus al dan niet hoger uitkomen dan de gpp-niveaus.

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 4/16

5 Resultaat Uit het onderzoek blijkt dat het project Spooromgeving Geldermalsen naar verwachting geen overschrijding van het geluidproductieplafond zal geven.

De resultaten van de toetsing aan het geluidproductieplafond zijn weergegeven in figuur 1. De gemodelleerde toekomstige situatie blijft binnen het projectgebied in Geldermalsen onder het gpp (2 tot 5 dB lager). Ondanks de toename van de intensiteit daalt de geluidbelasting. Dit wordt m.n. veroorzaakt door de inzet van stiller materieel in de toekomstige situatie ten opzichte van de gpp-situatie.

Op het aangrenzende baanvak Utrecht – Geldermalsen zijn ook de projectintensi- teiten opgenomen in het kader van een gelijktijdige plafondtoets 1. Buiten deze gebieden zijn de gpp-gegevens overgenomen 2; daardoor is daar geen effect te zien. Vanaf de randen van het projectgebied loopt de onderschrijding op van 0 dB tot de genoemde 2 tot 5 dB.

6 Conclusie Uit dit onderzoek blijkt dat als gevolg van het project Spooromgeving Geldermal- sen de geluidproductieplafonds niet worden overschreden in Geldermalsen. Er is in dat verband dan ook geen nader onderzoek nodig naar de geluidbelastingen op woningniveau in het kader van de Wet milieubeheer of naar gekoppelde sanering. In verband met de wijzigingen die dit project behelst, worden derhalve geen spoorse geluidmaatregelen opgenomen in het (Ontwerp) Tracébesluit.

Opgemerkt wordt dat er wel een onderzoek loopt in het kader van de autonome geluidsanering (Meerjarenprogramma Geluid, MJPG). Daarvoor dient ProRail een saneringsplan in. De minister neemt daar een besluit over.

1 Zie het dBvision-rapport ‘Plafondtoets (Ontwerp) Tracébesluit Spooromgeving Geldermalsen – gedeelte Utrecht – Geldermalsen’ met kenmerk PRO066-06-02sl van 11 november 2016. 2 Conform de uitgangspunten in bijlage 3, regel 1 en 2 van de 10 vuistregels.

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 5/16

Figuur 1. Toekomstige geluidbelasting op de referentiepunten versus gpp binnen Geldermalsen. Een negatieve waarde betekent een geluidbelasting lager dan het gpp.

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 6/16

Bijlage 1 Uitgangspunten toekomstige situatie

Studiegebied geluid spoorweg Het studiegebied is bepaald zoals aangegeven door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu in de brief ‘Toepassing Swung bij Tracébesluiten’ van 24 juli 2014. Deze brief is overgenomen in bijlage 3. Hierin is aangegeven dat in beginsel het projectgebied wordt onderzocht 3. Het projectgebied is fysiek begrensd tot km 24,4 op de spoorlijn richting Utrecht, km 46,3 op de spoorlijn richting Dordrecht, km 44,0 op de spoorlijn richting Tiel en km 26,6 op de spoorlijn richting Den Bosch.

In de genoemde brief zijn 10 vuistregels opgenomen voor de beoordeling van de geluidsituatie. Omdat hier geen gpp-overschrijding optreedt, zijn niet alle 10 de regels van toepassing zijn. Enkel de eerste drie regels zijn relevant. Die zijn hieronder overgenomen.

Sporenligging Voor de sporenligging in de toekomstige situatie is uitgegaan van ‘Spooromgeving Geldermalsen, onderdeel EOW-25: Situatietekening Spoorontwerp PHS Geldermalsen en MWLL incl. optimalisaties.’ Tekeningnummer 343422-R506-42- 001-01-02 van Sweco, 19-8-2016. Zie onderstaande figuren voor een weergave van het spoorontwerp. De zes sporen die door het station lopen, blijven grotendeels gehandhaafd, maar het ontwerp van de wisselstraten aan noord- en zuidzijde verandert ten opzichte van de huidige situatie.

3 Omdat geen overschrijdingen worden verwacht, is er geen ‘uitstralingseffect’ van hogere geluid- belastingen naar referentiepunten buiten het projectgebied (zie N.B.2 onder de derde regel). Hierdoor is het projectgebied als studiegebied voldoende.

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 7/16

Figuur 2: Weergave van het spoorontwerp voor de stationsomgeving Geldermalsen, noordzijde.

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 8/16

Figuur 3: Weergave van het spoorontwerp voor de stationsomgeving Geldermalsen, zuidzijde.

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 9/16

Bovenbouw Het type bovenbouw is van invloed op de geluidemissie van het spoor. Hiervoor geldt het volgende: • Nieuwe of gewijzigde sporen zijn gemodelleerd conform de Standaard Akoestische Kwaliteit (voegloos spoor en betonnen dwarsliggers, bb=1). • Voor de bestaande sporen zijn de bovenbouwgegevens uit de nalevingset 2015 overgenomen. De geplande bovenbouwvervanging is hierbij niet meegenomen. • De bestaande brug over de Linge is in het geluidregister opgenomen als een stalen brug met een brugtoeslag van 10 dB. Deze brug is in 2010 vervangen door een stillere betonnen brug met ingegoten spoorstaven. Hiermee is in deze studie voor de toekomstige situatie niet gerekend. Deze studie sluit daardoor voor de brug aan op de gegevens in het Geluidregister. Het rekenen met de stillere brug zou onjuist zijn. Hiervoor is een belangrijke reden. Als namelijk gerekend zou worden met de stillere brug dan zou rond de brug extra geluid- ruimte ontstaan. Die geluidruimte is er (later) niet omdat de stillere brug bij vaststelling van het saneringsplan wordt opgenomen in het Geluidregister. Bij vaststelling van het saneringsplan verdwijnt die extra geluidruimte dus weer. En daarom zou het nu onjuist zijn om in deze gpp-toets met de stillere brug te rekenen. Om dezelfde reden zou het onjuist zijn om bij deze gpp-toets rekening te houden met geplande bovenbouwvervanging op bestaande sporen die wordt ingezet voor de saneringsaanpak. • Voor het toekomstige derde spoor wordt aan de westzijde een nieuwe brug gebouwd. Dit wordt een ‘kopie’ van de bestaande brug (d.w.z. de bestaande brug met ingegoten spoorstaven 4). Dit is onderdeel van het project. Daarmee wordt in deze studie wel gerekend. Dit is conform de methodiek, zoals hiervoor genoemd, voor de gewijzigde sporen waarbij ook wordt uitgegaan van de nieuwe bovenbouw.

Snelheid De rijsnelheden in het Geluidregister zijn uitgangspunt voor de berekeningen van de geluidemissie in de referentiesituatie. Voor de toekomstige situatie wordt rekening gehouden met de remprofielen die behoren bij het project. De snelheid van de sprinters op de lijn Geldermalsen – Tiel verhoogt lokaal van 40 naar 60 km.

Intensiteiten De ProRail-prognose voor het railverkeer is opgenomen in bijlage 2. De jaargemiddelde etmaalintensiteiten zijn uitgewerkt in rekeneenheden per uur per richting verdeeld over de drie etmaalperioden per materieeltype.

4 Er zijn technische redenen om deze brugconstructie toe te passen en geen voegloos ballastspoor met betonnen dwarsliggers. Volgens art. 1 lid 1 van het Besluit geluid milieubeheer is afwijking van de standaard akoestische kwaliteit mogelijk als overwegende bezwaren van technische aard zich hiertegen verzetten.

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 10/16

Materieelinzet Sinds 2002 is de geluidemissie door nieuw goederenmaterieel lager door Europese regelgeving (de invoering van de TSI noise in 2002). De instroom van nieuw stil goederenmaterieel is onderdeel van de autonome ontwikkeling. Deze instroom wordt bij elk project van ProRail als gegeven beschouwd. In een brief van het ministerie van Verkeer en Waterstaat aan ProRail is uitgelegd hoe deze ontwikkeling van het materieelpark in de berekeningen moet worden verwerkt. Voor de materieelinzet van zowel goederen- als reizigerstreinen wordt uitgegaan van het beleid van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Dit beleid behelst kort gezegd dat de instroom en of vervanging van bestaand materieel door moderner materieel met een lagere geluidemissie in 2020 zal resulteren in 80% stil goederenmaterieel. In de prognoses voor de toekomstige situatie (peiljaar 2030, zie bijlage 2) is dit verdisconteerd.

Bestaande geluidsschermen De data die zijn vastgelegd in het Geluidregister zijn bepalend voor de positie van bestaande geluidschermen. Dit geldt zowel voor de referentiesituatie als de toekomstige situatie. Binnen het projectgebied komen geen geluidschermen voor in het Geluidregister.

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 11/16

Bijlage 2 Intensiteiten

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 12/16

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 13/16

Bijlage 3 I&M Toepassing SWUNG-1 bij Tracébesluiten

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 14/16

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 15/16

PRO066-07-02sl Plafondtoets gedeelte Geldermalsen | 11 november 2016 16/16