The Voice of the Maltese (driven by the voice of its readers )

Issue 90 oonnlliinnee mmaaggaazziinnee December 9, 2014

LEFT: Prime Minister and leader of the Labour Party in gov- ernment, Dom Mintoff (left) , takes the oath of allegiance to the Re- public in the presence of Malta’s first President, Sir Anthony Mamo. yyeeaarrss Maallttaa:: 4400 M lliicc aa RReeppuubb ABOVE: The day Malta December 13 marks the 40th An- became a Republic: PM Dom niversary of Malta becoming a Re- Mintoff with Dep. PM Dr. Anton Buttigieg public in 1974, therefore it is (left) and the President of Malta Sir Anthony fitting that in this year of impor - Mamo saluting to the crowd in Palace Square tant anniversaries, the island also celebrates in grand style this milestone that was reached pri- The monument to the marily by the efforts of then Republic of Malta Prime Minister Dom Mintoff. in Marsa The event, known as ‘ Jum ir- Repubblika’ also marks the day when Malta effectively ceased from having a British Governor- General, substantially revised the Maltese Constitution, and the British monarch was no longer head of state. Instead, Sir An- thony Mamo became the first President of Malta. (Read lead article on pages 2,3) 2 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014

F’din is-sena ta’ anniversarji importanti fil-G Ωejjer Maltin, li fihom di©a` fakkarna l-50 anniversarju tal-In - dipendenza, il-35 sena minn Jum il-Óelsien, u l-10 sena minn meta Malta ssie˙bet fl-Unjoni Ewropeja, fit-13 ta’ Diçembru se nfakkru wkoll pass ie˙or importanti li ˙adet Malta fl-1974 fil-mixja biex issir Nazzjon spalla ma’ spalla ma’ o˙rajn u b˙alhom u mag˙hom tie˙u deçi Ωjonijiet li jistg˙u jeffettwaw mhux biss lill- ©ens Malti imma wkoll lil o˙rajn f’re©juni kemm qrib u wkoll imbeg˙da. L-ebda deçi Ωoni f’dawn il-passi ma kienet façli. Hawnhekk,permezz ta’ kitba tal- Profs. Godfrey Pirotta , se naraw kif il-Parlament Malti, la˙aq il-g˙an, u x-xog˙ol li sar fi ˙dan i Ω-Ω ew© partiti l-kbar biex Malta issir Repubblika. Saru negozjati fit-tul u b’çerta intensita` biex Malta saret Repubblika u n-negozjati taw il-frott. l-Partit Laburista minn dejjem kellu prob- lema dwar g˙add ta’ aspetti tal-Kostituz- zjoni tal-Indipendenza, g˙alhekk kien mistenni li la darba jkun fil-Gvern kien se iqajjimhom. B’mod ©enerali nistg˙u ng˙idu li l-Partit Laburista kien mag˙qud dwar it-tib- Il-Perit Dom Mintoff, dak i Ω-Ωmien Prim Ministru ta’ Malta, jie˙u l-Ìurament ta’ diliet li ried waqt li Partit Nazzjonalista kellu Fedelta’ lejn ir-Repubblika fl-pre Ωenza tal-President Sir Anthony Mamo u Mfi ˙danu kuarrenti ldiffterenati. G˙:alhe kk4 g˙all0- sena Repl-i Speuaker Dbr. Embmanuell Aittakrd Beza zina Partit Nazzjonalista l-kwestjoni kien fiha ˙afna perikli u wie˙ed ma jkunx qed jesa- ©era jg˙id li kienet il-ka©un li wara t-telfa elettorali tal-1976 witta it-triq g˙at-tne˙˙ija ta’ Gorg Borg Olivier minn kap tal-partit. G˙al ˙afna il-kwestjoni kienet sempliçi: minn stat monarkiku Malta qamet fit-13 ta’ Diçembru u saret Repubblika. Fil-fatt kien hemm ˙afna kwestjonijiet li ˙te©ilhom ji©u Isolvuti u li kienu qamu fis-snin sittin u ma kienx hemm qbil dwarhom meta l-Kostituz- zjoni tal-Indipendenza kienet ©iet promul- gata. Ghalhekk kien ifisser li t-tibdil Kosti- tuzzjonali me˙tie© ma kienx biss kosmetiku.

Il-Partit Nazzjonalista dejjem sostna li dak li sar bejn l-1962 u l-1964 fejn tid˙ol il-Kos- tituzzjoni tal-Indipendenza sar kif kellu jsir u li la ©iet approvata war il-mejda tiddiskuti tibdil fil-Kostituzzjoni. Ugo Mifsud Bonnici, fil- minn referendum popolari u l-Parlament Brittaniku, kienet wa˙da Ktejjeb tieg˙u (1999) jg˙id li kien Sir Anthony Italj-bba igd˙ual tMaatl-ttar. iq Mamo, li witta t-triq biex jibdew it-ta˙didiet bejn Gvern u Oppozizzjoni. Dwar ir-referendum je˙tieg ng˙idu li anke Duncan Sandys kien Bit-tama li ta˙didiet ikunu jistg˙u jibdew ming˙ajr aktar dewmien, stqarr li r-riΩultat tieg˙u ma kienx konvinçenti iΩda finalament il- b˙ala sinjal ta’ rieda tajba, il-Gvern kien ˙a l-passi biex il-Qorti Kos - Gvern Brittaniku kien jippreferi li jasal mal-Gvern ta’ Borg Olivier, tituzzjonali ter‘©Kai`f tSii©rin kao Rsetiptwubitbal iuka j ’Ωommha ta˙dem g˙al tlett xhur. li kien jitqies iktar simpatetiku g˙al rabta mal-forzi tal-Punent milli Il-gvern stqarr li ma kellu l-ebda xewqa li jimponi fuq l-Oppo Ωiz - ma’ Mintoff li kien jitlob Indipendenza bla irbit u li lest ifittex l-g˙aj- zjoni. Ried biss li jibdew id-diskussjonijiet. Sa˙aq li Malta kellha nuna g˙all-kawΩa ta’ Malta f’g˙add ta’ pajjizi tal-Patt ta’ Varsavja. kostituzzjoni li qajla seg˙tet tinbidel g˙aliex min˙abba is-sistema Fl-1971 il-Partit Laburista Malti reba˙ l-elezzjoni ©enerali u mill- elettorali tag˙na kien kwa Ωi impossibbli li partit jirba˙ Ωew© terzi ewwel beda ja˙dem biex iwettaq il-pjani tieg˙u f’g˙add ta’ oqsma. jew iktar tas-si©©ijiet parlamentari. Beda billi nnegozja trattat ©dida mar-Renju Unit dwar il-baΩijiet. Din l-istqarrija tag˙ti wie˙ed x’jifhem li l-Gvern Laburista kien ilu Il-Partit Laburista kien oppona bil-qawwi li l-Indipendenza u t-Trat- Ωmien jistenna twe©iba min-na˙a Nazzjonalista u d-diskussjonijiet tat ta’ DifiΩa u dak Finanzjarju kellhom ikun marbuta mal-Indipen- ta˙t il-presidenza ta’ Sir Anthony ma bdewx qabel April 1974. It- denza. Wara li la˙aq dan l-g˙an dawwar ˙arstu lejn il-Kostituzzjoni tahdidiet saru ta˙t kunfidenzjalita’ stretta. It-tahdidiet ma kienux u t-tibdil li ried jara fiha. qed isiru biss bejn il-partiti imma wkoll mal-Vatikan. Wie˙ed jista’ jg˙id li ttestja l-ilma meta ressaq Ωew© emendi g˙all- Il-Partit Laburista kien ried li fil-Kostituzzjoni tal-Indipendenza Kostituzzjoni: il-vot mat-18-il-sena minflok il-21, u t-tne˙˙ija tal- jid˙lu provedimenti li ma j˙allux lill-Knisja timponi sanzjonijiet fuq kariga tal-Viçi-President tal-Qorti Kostituzzjonali. IΩ-Ωew© emendi il-votant, u ried li l-Knisja ma tibqax tgawdi influwenza daqshekk ˙tie©u l-appo©© ta’ Ωew© terzi tal-membri kollha tal-Kamra tar-Rap- kbira li finalment mhux biss tinfluwenza r-ri Ωultat elettorali imma preΩentanti; fiΩ-Ωew© okkaΩjonijiet l-OppoΩizzjoni ivvutat kontra u twaqqaf lill-gvern milli jwettaq aspetti tal-programm elettorali tieg˙u waqg˙u. li ma kinetx taqbel mag˙hom. Probabbli li Mintoff induna li l-OpoΩizzjoni kienet se topponi kull Ta’ min jg˙id li ftehim li kien intla˙aq bejn il-Knisja u l-Partit tibdil li xtaq jag˙mel, speçjalment meta wie˙ed iqis, kif jg˙id Edgar Laburista fl-1969 kien di©a` fih qbil f’dan is-sens imma l-Partit Mizzi, li t-tne˙˙ija tal-kariga ta’ Viçi-President tal-Qorti Kostituz- Laburista ried li l-ftehim ji©i uffiçjalizzat bi provedimenti kostituz - zjonali ma kienx fiha ˙sieb li j©ib l-OppoΩizzjoni g˙al trattativi. G˙al- zjonali. Il-Partit Laburista ried ukoll ftehim dwar it-tag˙lim tar- hekk meta l-Im˙allef Flores irtira mill-kariga Mintoff irrifjuta li reli©jon fl-iskejjel. Qal li ma kellu xejn kontra li r-reli©jon Kattolika jinnomina Im˙allef ie˙or biex je˙odlu postu. Hekk il-Qorti Kostituz- tigi mg˙allma fl-iskejjel ta’ l-Istat. Li ried kien li persuna li ma zjonali ma baqg˙etx kostitwita skont il-li©i u ma setg˙etx tiffunzjona. xtaqitx lill-uliedha jitg˙allmu r-reli©jon ma tkunx kostretta li tag˙mel Kienet kwestjoni ta’ importanza kbira u ma setax ikun li ma jqumx dan. Kienet kwestjoni ta’ liberta` tal-kuxjenza. fermet dwarha. Madankollu ta’ min jg˙id li l-argument ta’ Mintoff L-awtoritajiet tal-Knisja ma oggezzjonawx u f’Awissu tal-1974 ©ie li t-tne˙˙ija ta’ din il-kariga ma kinetx tinvolvi kwestjoni ta’ ssi©illat ftehim mal-Vatikan. G˙alhekk it-tibdil kostituzzjonali li prinçipju, waqt li din il-kariga setg˙et tintuΩa biex ti©i nfluwenzata kellu jsir waqt li kien jimponi obbligu fuq l-istat li jipprovdi g˙at- l-Qorti Kostituzzjonali, kienu gew aççettati mill-Kamra tal-Avukati. tag˙lim tar-reli©jon Kattolika kien se jag˙ti liberta` ta’ kuxjenza u li Ωgur ma kinetx ˙abiba tal-Gvern Laburista. jne˙˙i r-reli©jon minn kwalifika obligatorja. In-nuqqas ta’ Qorti Kostituzzjonali kienet serja ˙afna, li anke l-Gvern Laburista kien jag˙raf. Li ried il-gvern kien li l-OppoΩizzjoni ti©i mad-

Ikompli f’pa©na 3 Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 3 Sir Anthony Mamo jin˙atar b˙ala l-ewwel President tar-Repubblika Sir Antony Mamo (xelug) jie˙u Borg Olivier aççetta l-Ìurament tal-Óatra l-proposta ta’ Mint-off Dwar il-bqija tal-bidliet l-o˙ra li xtaq il-gvern l-affarijiet kienu qed u ©img˙a wara l-PM jimxu bil-mod, u f’Jannar tal-1974 jidher li l-gvern beda jitlef ftit g˙arraf lill-Kamra li tikaol-mpapçlie nmzijnan, ptan©tn ali 2 waqt seduta Parlamentari, Mintoff talab is- ntla˙aq ftehim dwar sospensjoni tal-a©enda tas-seduta biex tkun tista’ ssir diskussjoni is-sustanza tal-bidliet dwar dawn il-materji. I Ωda f’din l-okkazjoni ma ntqal xejn ©did bil- li kellhom isiru imma gvern jg˙id x’bidliet irid u l-Oppo Ωizzjoni tiddefendi l-Kostituzzjoni mhux fuq il-proçedura li kienet promulgat hi. Minkejja l-iskossi t-ta˙didiet issoktaw. biex ji©u mplimentati. F’Ottubru, il-Kunsill Presbiterju tal-Knisja f’Malta, fi stqarrija Fit-2 ta’ Dicembru ˙e©©e© lill-Membri Parlamentari biex ma japprovawx it-tibdil Dtt Borg Olivier de maqbul mal-Vatikan. Din ©abet reazzjoni qawwija minn Mintoff li Puget talab li l-Kamra fil-Parlament spjega l-process kollu li kien wassal g˙al-ftehim mal- ta©©orna min˙abba li Vatikan. Sa˙aq li l-istqarrija tal-Kunsill Presbiterju kienet jew frott l-Oppo Ωizzjoni kellha l-injoranza dwar li kien se˙˙ fil-Vatikan inkella ried iqajjem a©itaz - tiddiskuti iktar fil-fond fi ˙dana. Mintoff aççetta. zjoni fil-pajjiz. Il-˙sieb tal-gvern kien li tissa˙˙a˙ id-demokrazija. L-g˙ada Dott Anton Butti©ie© ressaq g˙at-Tieni Qari tal-Abbozz Sa˙aq li t-ta˙didiet saru biex tieqaf darba g˙al dejjem it-tendenza biex jemenda l-Kostituzzjoni. Qal li dik kienet seduta storika u ta’ ˙afna g˙aqdiet reli©juzi f’Malta li ju Ωaw ir-reli©joni g˙al skopijiet kul˙add kien jaf li l-Kostituzzjoni ta’ l-1964 kienet ©er˙a li ma tit - ta’ politika parti©©jana. Sostna li l-ftehim mil˙uq f’Ruma, kien jorbot fejjaqx g˙all-Partit Laburista. L-MLP ma riedx li Malta tkun li Ω-Ω ew© na˙at u sakemm il-Vatikan ma jinformax formalment lill- monarkija imma iktar minn kollox li l-elezzjonijiet ikun liberi u ©usti gvern Malti li l-ftehim ma g˙adux fis-se˙˙, il-ftehim jibqa` jorbot. ming˙ajr impo Ωizzjonijiet ta’ natura spiritwali. Il-Partit ried li Xahar biss wara il-gvern deher li beda jiddejjaq jistenna g˙alhekk jissa˙˙u d-drittijiet umani. fil-11 ta’ Novembru 1974 ressaq g˙all-Ewwel Qari tlett abbozzi ta’ Qal li l-gvern kien qed jitlob lill-l-Parlament je Ωerçita s-sovranita` li©ijiet li kienu jinkorporaw il-bidliet li fuqhom kien hemm qbil u tieg˙u u jg˙addi t-tibdiliet kostituzzjonali biex ikun frott ta’ qbil bejn o˙rajn li dwarhom kien g˙ad ma sarx qbil. kul˙add. Fost kollox kien hemm li l-Knisja jkollha l-jedd tesprimi Fost l-o˙rajn dawn l-Atti kienu jmissu provedimenti ©odda li kienu jin - ru˙ha imma mhux li timponi d-dnub il-mejjet. kludu il-bidla minn monarkija g˙al repubblika, l-istatus tar-reli©jon f’ - Il-Kap tal-Oppozizzjoni qal li dak li g˙amlu g˙amluh g˙all-pajji Ω u Malta, id-dritt tal-propjeta`, dritt g˙all-vot mat-18-il-sena, poter kien kuntent jisma’ lill-Ministru juri x-xewqa tal-gvern li jkun hemm awtomatiku biex il-Qorti Kostituzzjonali tirrikostitwixxi ru˙ha, twaqqif qbil ˙alli Malta jkollha Kostituzzjoni li jaqbel mag˙ha kul˙add. Kien ta’ Kummissjoni g˙all-impjiegi, tibdil fl-g˙add ta’ distretti elettorali u importanti li Ω-Ω ew© na˙at jag˙tu kelma li jonorowhom imma ma kienx fl-g˙add ta’ membri Parlamentari, u projbizzjoni ta’ . jaqbel li dik li Malta ssir Repubblika u titne˙˙a l-monarkija kien se L-aktar Att kontroversjali kien l-ewwel dak li jindirizza kif il-bidliet jag˙mel lil Malta iktar Maltija g˙ax l-importanti li wie˙ed ikollu l-lib - kostituzzjonali kellhom ji©u implementati. Dwar dan kien hemm erta` li jag˙zel hu min ikun il-Kap ta’ l-Istat. nuqqas ta’ qbil kemm bejn il-gvern u l-Opo Ωizzjoni imma anke fl- Warajh tkellem Dott. Censu Tabone, il-mag˙ Ωul minn s˙abu biex Oppo Ωizzjoni nnifisha. Min˙abba f’hekk l-Oppo Ωiczozrjrounpit tparlabcetti cliels l- jitkellem g˙ad-deputati Nazzjonalisti li ma kienux jaqblu ma’ Borg gvern jipposponi l-pubblikazzjoni ta’ dawn l-Atti. Olivier. Semma fiex kienu jaqblu u fiex le. Qal li kien kuntent li Ω- Meta t-Atti tressqu g˙all-vot fl-Ewwel Qari g˙addew ming˙ajr di - Ωew© na˙at la˙qu qbil dwar il-Qorti Kostituzzjonali. vizjoni. Kien hemm Ωew© materji importanti li kienu j Ωommu ftehim Meta l-Kamra rrisolvit ru˙ha f’Kumitat ˙ar©et fil-bera˙ il-qasma fi bejn i Ω-Ω ew© na˙at: it-talba tal-gvern li jestendi l-poteri e Ωekuttivi ˙dan il-Partit Nazzjonalista, b’Ìor© Borg Olivier u Çensu Tabone fuq il-propjeta` u l-proçedura biex tinbidel il-kostituzzjoni. Dwar il- juru li ma jaqblux fil-mod kif ti©i emendata l-Kostituzzjoni. Qablu materji l-o˙ra kien hemm kwa Ωi qbil fuq kollox, fosthom, bi qbil li j˙allu g˙all-a˙˙ar u li kienu determinati li ji Ωguraw l-istabilita ©enerali, li Malta tispiçça minn monarkija. L-uniku intopp kien l-op - politika fil-©ejjieni. Qabel ma’ Mintoff li Ω-Ω ew© na˙at g˙amlu sagri - po Ωizzjoni ta’ Borg Olivier li donnu baqa’ marbut ma l-ideja li r- fiççji u çedew xi po Ωizzjonijiet biex jaslu fi qbil g˙all-gid tal-pajji Ω. Re©ina Eli Ωabetta tibqa’ ir-Re©ina ta’ Malta. B’dan id-diskors deher li l-ftehim kien issi©illat, u fid-9 ta’ Diçem - Dwar i Ω-Ω ew© materji l-o˙ra ma kienx hemm x’tiddiskuti. L-aktar bru l-Gvern ressaq mozzjoni biex it-tlett Atti jistg˙u jg˙addu minn materja kumplikata kienet il-proçedura biex isir tibdil fil-Kostituzzjoni. iktar min stadju wie˙ed f’seduta wa˙da. Finalment intla˙aq qbil. Fit-18 ta’ Novembru Mintoff ressaq g˙at-Tieni Qari l-Abbozz li je - Dott. Guido Demarco qal li l-proposta tal-Gvern li min jigi elett menda l-Kostituzzjoni. F’diskors imqanqal spjega kif il-gvern kien President iservi fil-˙atra g˙al Ωmien fiss, tag˙ti aktar sa˙˙a lill-uf - ilu g˙addej f’diskussjonijiet ma l-Oppo Ωizzjoni kuntrarju g˙al kif fiççju milli kien igawdi Gvernatur-Generali li seta’ jitne˙˙a b’sem - se˙˙ fl-1964 meta l-PN g˙adda b’g˙a©la kbira mill-Parlament il- pliçi ittra lir-Re©ina. Kien ukoll importanti li ssir distinzjoni bejn Kostituzzjoni ta’ l-Indipendenza. Qal li din kienet l-iktar seduta im - Knisja u Stat u li l-Knisja ma tinda˙alx fil-politika u vici-versa. portanti fl-istorja tal-Parlament. Kien konvint li l-poplu kien se G˙alaq id-dibattitu Mintoff li esprima l-fer˙ li dak li kien se jse˙˙ jifhem kif il-gvern, ˙adem biex javvanza l-interessi tal-pajji Ω. kien mertu ta’ kul˙add g˙alkemm stqarr li dawk li sofrew kellhom Mintoff qal li l- Kostituzzjoni li l-gvern ried jag˙mel tibdiliet fiha kienet iktar ˙e©©a biex l-affarijiet jinbidlu. l-istess li kien oppona g˙aliex kienet g˙amlet l-indipendenza kundiz - Sa˙aq li dan kien jum storiku g˙ax Ωew© partiti li kienu spiss zjonali fuq li Malta taccetta it-Trattat ta’ Difiza. Mintoff ried li Malta jitqabdu b˙al iljuni ˙admu flimkien g˙all-©id nazzjonali. Semma li tkun ˙ielsa li tag˙mel l-g˙azliet li kienu jaqblu lilha ming˙ajr ebda irbit . kien importanti li min jokkupa l-kariga ta’ President ma jkunx jista Huwa sa˙aq li l-Gvern kellu dritt jemenda l-Kostituzzjoni u ipprova jitne˙˙a b’mod façli, u li ma jkunx e Ωentat mil-li©ijiet lokali. jag˙mel dan wara xhur twal ta’ diskussjonijiet mal-Oppo Ωizzjoni. Il-Kamra ltaqg˙et fit-13 ta’ Diçembru 1974 biex tag˙laq dan il- Qal li meta l-PN kien fil-gvern, g˙alkemm kellu l-appo©© biss ta’ kapitlu. Fuq mozzjoni biex il-Kamra tapprova it-Tielet Qari dwar l- 42 fil-mija tal-votanti g˙amel kostituzzjoni li fiha rabat dak li ried Att li jemenda il-Kostituzzjoni Dott Butti©ie© talab lill-i Dr. hu u dak li ried il-gvern Brittaniku u g˙amel dan b’ma©©oranza sem - Emmanuel Attard Brezzina li min˙abba l-importanza tal-Att, dawk pliçi. Issokta jg˙id lil l-MLP fil-gvern i Ωda, zamm diskussjonijiet fit- favur iqumu bil-wieqfa. Wara qara l-ismijiet ta dawk favur, 49, u ta’ tul dwar it-tibdil me˙tie© offra li jorbot il-provedimenti kollha li dawk li baqg˙u bil-qeg˙da, sitta. Fost tal-a˙˙ar kien hemm Dott. fuqhom kienu jaqblu i Ω-Ω ew© na˙at, u fejn ma jintla˙aqx qbil l-af - Gorg Borg Olivier u ˙ames deputati o˙ra tal-OppozizzjoSnpie.a ker farijiet kellhom jit˙allew li jinbidlu b’maggoranza sempliçi. Immedjata wara l-vot l-Att intbag˙at g˙and il-Gvernatur Ìenerali Il-Gvern kien issa lest li jmexxi ming˙ajr l-Oppo Ωizzjoni g˙ax kien g˙all-firma u malli dan se˙˙, il-Kamra aggornat g˙as-sala ta’ San jin˙tie© biss ma©©oranza qawwija bizzejjed biex tag˙ti le©ittimita’ Mikiel u San Ìor© fejn l-i ˙a l-Ìurament ta’ Fedelta’ lejn lit-tibdil kostituzzjonali. ir-Repubblika u amministrah ukoll lill-Membri l-o˙ra. Fit-twe©ba tieg˙u Borg Olivier appella lill-gvern biex jieqaf mis- Fl-a˙˙arnett kien imiss lil Sir Anthony Mamo biex fil-pre Ωenza tal- seduta ˙alli Ω-Ω ew© na˙at jiltaqg˙u u jippruvaw jil˙qu ftehim, membri kollha u l-i , jie˙u l-Ìurament tal-Óatra b˙ala l- b’Mintoff jg˙id li kien lest jag˙mel hekk jekk l-Oppo Ωizzjoni ewwel President tar-RepubSbpliekaak tear ’ Malta. twieg˙ed li tag˙mel su©©erimenti konkreti.

Speaker Hekk twieldet Malta Repubblika! 4 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014 L-Awstralja, Malta u ç-Çina jikteb Lawrence Dimech

dward Gough Whitlam (1916- 2014) il-21 Prim Ministru tal- Dom Mintoff (xellug) fil-kapitali Çini Ωa EAwstralja miet ftit tal-©img˙at Beijing fl-1975 jiltaqa’ ma’ Mao Zedong ilu f’ fl-eta’ ta’ 98 sena. In- na˙at kollha politiçi g˙arfuh b˙ala ©gant poltiku li g˙alkemm serva biss tlett snin - 1972-95 – b˙ala Prim Min - istru, i Ωda l-impatt li ˙alla baqa` jdamdam sa da Ω-Ω mienijiet. Whitlam ken ukoll kontroversarjali u l-uniku Prim Ministru li ©ie mkeççi mill-Gvernatur Ìenerali f’Jum it- Tifkira fl-1975, f’azzjoni li ˙olqot kri Ωi kostituzzjonali. Izda dan l-eks Prim Ministru kien qrib ˙afna tal-Maltin. Kien membru Federali tad-distrett ta’ Werriwa li ji©bor fih subborgi b˙al Fairfied, Cabramatta u o˙rajn fejn fis-sebg˙ini - Kien e Ωattament hawn li beda l-es - Fil-fatt, hekk kif kien iç-Çina Joe jiet kienu joqog˙du ˙afna Maltin. pisodju li se nikteb dwaru u li qanqal Forace sar jaf li James kien fi triqtu Kienet ˙a©a naturali li mal-elezzjoni konflitt bejn r-rappre Ωentanza Maltija lura lejn l-Awstralja u meta d-diplo - tal-Gvern Laburista ta’ Dom Mintoff f’Canberra u l-Prim Ministru Gough matiku Mali ©ie lura lejn l-Awstralja f’Malta r-rappre Ωentant tal-Gvern Whitlam. ˙abbarha g˙all-ewwel darba, qabel il- Malti f’Canberra li dak i Ω-Ω mien kien F’dak i Ω-Ω mien, Awstraljan bl-isem Gvern Awstraljan. Joe Forace kien Joe Forace kien se jkollu relazzjonijiet ta’ Francis James (li kien mar l-iskola ambaxxatur kontraversarjali u qrib mhux biss ma’ Whitlam i Ωda ma’ Whitlam u kien editur ta’ The An - min˙abba f’hekk il-membri tal- wkoll ma’ ˙afna membri Parlamen - glican) sparixxa fiç-Cina u ˙add ma istampa kienu dejjem ji©ru warajh tari, l-aktar u l-aktar meta Forace kien kien jaf x’sar minnu. Waqt i Ω-Ω jara ta’ g˙ax xi “esklussiva”. ©ej minn karriera politika tax-xellug u Ìunju 1971 Whitlam sar jaf li ˙abibu Tajjeb jew ˙a Ωin l-Ambaxxatur Malti g˙alhekk kien iktar manipulatur poli - James kien g˙adu ˙aj i Ωda li kien mi Ω- gie akkreditat b˙ala li kien hu li ˙eles tiku milli diplomatiku. mum g˙ax kiser il-li©i. Finalment ©ie lil Francis James miç-Çina anke jekk Ir-relazzjonijiet ta’ Malta u l-Aw - me˙lus miç-Çina f’Jannar tal-1973. L- fil-fatt dan qatt ma qal hekk. Ma setax stralja maç-Çina, li dak iz-zmien kienu Awstralja g˙arfet uffiçjalment liç-Çina jonqos li l-Prim Ministru Whitlam xejn g˙adhom fil-bidu mqanqla tag˙hom fl-1972 u l-PM Whitlam Ωar dak il-pa - ma aççetta kif ©ab ru˙u Joe Forace u ressquna wkoll qrib xulxin. L-Aw - jji Ω f’Novembru tal-1973. Malta wkoll skont imkejjen qrib il-Kummissjoni stralja kienet g˙adha bi Gvern konser - g˙arfet liç-Çina fis-sena 1972. G˙olja Maltija f’Canberra, waqt riçevi - vattiv li ma kienx jag˙raf liç-Çina izda Imma l-ka Ω ta’ Francis James kien ment fil-kapitaliAwstraljana, il-PM lil Formosa (Taiwan), u Malta, allura qanqal ˙afna ansjeta` fl-Awstralja u Whitlam inkorla u çanfar lil Joe Forace bi tmexxija Laburista tat g˙arfien nkiteb ˙afna dwaru. Joe Forace, il- g˙ax deherlu li din l-a˙bar dwar il- diplomatiku liç-Çina. Kummissarju G˙oli g˙al Malta fl-Aw - ˙elsien ta’ Francis James qatt ma kellu Whitlam u l-Laburisti fl-Awstralja stralja (1971-78) li kien ukoll jtiha lill-midja hu. kienu ilhom jg˙idu li jridu jag˙rfu liç- Ambaxxatur Malti g˙aç-Çina kien fl- Minn dak il-waqt il-quddiem, ir-re - Çina tant li Whitlam tkellem dwar dan ajruport ta’ Sydney fi triqtu lejn iç- lazzjonijiet bejn il-Gvern Laburista fil-Parlament fis-sena 1954. F’Marzu Çina meta jien mort l-ajruport Awstraljan u dak Malti marru g˙al tal-1955 t˙abbar uffiçjalment li l-ALP flimkien mal-˙abib tieg˙i Victor ag˙ar u komplew fl-istess mod mal- fil-Gvern se jag˙raf liç-Çina. L-ewwel Butti©ie© u fost affarijiet o˙ra Gvern Liberali meta dawn reb˙u l- delegazzjoni lejn iç-Çina tal-ALP saret ˙e©©i©na lill-Ambaxxatur Malti biex elezzjoni fis-sena 1975. f’Gunju 1971, waqt li kienu g˙adhom iqajjem il-kwestjoni ta’ Francis James *Joe Forace miet fis-27 ta’ April, 2005 fl-Oppo Ωizzjoni. mal-mexxejja Çinizi. fl-eta’ ta’ 78 sena A proud sponsor of The Voice of the Maltese

Tel (02) 9622 7799 website: www.breakawaytravel.com.au Breakaway Travel 94 corner of Main & Campbell blacktown@breakaway - Streets, Blacktown NSW travel.com.au for all your travel needs. Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 5

ob Galea is album, an appar - an assistant ently poppy love Rpriest in Vic - song morphs into toria's Catholic an exhortation for Diocese of Sand - God's protection: hurst. The young “Let his face shine Maltese-Australian bright on you and is also a music sen - lead you to a place sation who plays to called home, a hundreds of thou - home for you, my sands each year. little angel.” And The Sydney Though he's vir - Morning Herald tually unknown in shines a light on the secular world, the apparent para - Galea is eyeing dox of Fr Galea. mainstream audi - Young Maltese- ences: his latest Australian Rob Gal- album is a partial ea, an assistant collaboration with priest in 's X Factor vocal Diocese of Sand - coach Gary Pinto, hurst, is probably and next year he'll the biggest pop star release a dance- you've never heard music album with of. He plays to hun - Ministry of Sound dreds of thousands DJ George Bech- of people every ye- ara. ar. He gets mobbed He says, “I'm not on the streets of producing religio- many countries. He us songs, I'm pro - was invited to per - Australia’s pastor ducing positive form on the US ver - songs that I think sion of The Voice, are after the heart but was too busy. of God. It's about Fr Rob Galea, 32, of pop is Maltese our human dignity lives in Sheppar - and about us being ton, in central Vic - loved, no matter toria. The Sydney Morning Herald and manages the diocese's youth pro - what our feelings, our sexual orienta - recently shone a light on him with an gramme – he tours the world playing tion. No matter what. article normally reserved for some packed stadiums, schools and confer - The priest says he wants to spread his pop star. It said, “He's young. He's ences with his band of hipster Chris - message of acceptance everywhere – handsome – as evidenced by his self - tians and makes albums, which have even to less-than-sober nightclub- ies on Instagram. He has undeniable sold tens of thousands. goers. “Even if they're drugged out of sex appeal – women are known to While Galea asserts "I love Shep ... It's their brains, even if they're drunk,” he weep and scream, "I love you!" during where I want to be as a priest," he has jokes. “Whatever it takes.” concerts, and he's a gym junkie who just discovered that he will be trans - Fr Rob, as he is affectionately known, lifts 110 kilograms. ferred to Bendigo on January 23. He migrated to Australia from Malta in But as well as being a pop singer and greeted this announcement with 2007, has been both high and drunk. As aspiring body-builder, Fr Rob, described "mixed feelings" as he has an estab - a teen he bucked against his strict, as a gently-spoken man with "Forgiven" lished network of friends and musical Catholic parents and at 14 started fre - tattooed down his well-honed bicep, is collaborators in Shepparton. quenting nightclubs in Malta’s best an ordained Catholic priest; “perhaps Before finding out about the move he known hotspot near his home, Paceville, the world's biggest celibate sex symbol”. was philosophical about the prospect drinking, taking drugs and stealing. Fr Galea says his vocation isn't to top of change, determined by the Sand - He told The Sydney Morning Herald , the charts, but to convince young peo - hurst bishop. “If I do have to move, I'll he wanted to be cool and notorious. ple they are loved unconditionally: move. I'll still have my music; I'll still He befriended local gangsters. “They “I'm first and foremost a Christian, run the young ministry. Just the geog - were the troublemakers, drug dealers, then I'm a priest and then I'm a musi - raphy will be different; everything people who would start fights.” But cian.” Only four years after his ordina - else will be the same.” they turned on him for spreading ru - tion, he is already being credited with At Bendigo he will also serve the mours about their ringleader, which re-energising the Catholic Church in parish, 2000+ secondary students as nearly cost him his life but triggered Australia. well as continue his youth, music and his religious conversion. When not undertaking parish duties – travel ministry. Fr Rob and his band will be perform - Fr Galea is chaplain at Shepparton's His music has been described as ing a Something About You launch Notre Dame Secondary College, visits “catchy, upbeat and gently plugs and farewell concert in Shepparton on two hospitals and six retirement homes, God”. In Angel, from his recent fifth January 22, 2015. 6 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014

hildren, seniors, refugees and people with disability will benefit Cfrom numerous local projects funded by the 2014-2015 Com - munity Assistance Programme (CAP). A significant number of the groups that apply are made up entirely from volunteers and receive no other government funding. CPenlriethb Mrayaort Rinossg F o2wl0er , yOeAMa,r wsho o cofn tfriubutnedd clionse gto $40,000 to local community groups at a special presentation event, said that this very successful programme is now in its 20th year. sCuoupncpilloor Frotw lfero adrde dC: “Tohme Comunciul hnas ialtwyay sg bereno puroupd os f the Community Assistance Programme and the help it provides community organisations and groups to run activities and projects that benefit local residents.” Over the last two decades the Council has donated over $500,000 to hundreds of local community organisations and groups to run activ - ities and projects that benefit local residents. “I’m pleased to see the wide range of community initiatives being funded, including cultural, educational, health and recreation activities,” the Councillor said. The Llandilo Maltese Seniors group, were awarded a grant under this programme. Helen Azzopardi, the group leader together with Vicky Scicluna accepted the grant on behalf of the group. Helen works very hard for this group and is always looking for op - portunities for grants to purchase equipment for use by the group. Last year, she applied for and was given a grant to purchase a PA system. Both Helen and Vicky were very happy to once again be successful in being awarded this grant. Helen is keen to use this grant to pur - chase a portable projector and screen that would be used for the Mayor of Penrith City Council, Ross groups’ seminars and cultural events. Fowler is flanked by Helen Azzopardi (left), The Llandilo Maltese Seniors Group and Vicky Scicluna at the presentation meets on the first Wednesday of the month nother successful information night that in most cases detailed assistance by a - 11.00am-1.00pm. in the Llandilo Com - Awas held at the OLQP - St Geoge Preca personal financial planner is needed as peo - munity Centre. This group is sponsored by Rooms Greystanes NSW. The subject, ple have different needs and aspirations. The Maltese Community Council of NSW. A spokesperson for the organisers, Mal - Anybody seeking information about joining attracted a full house. tese Welfare (NSW) said that when the sub - the group should contact the MCC Welfare Ms Marie-Louise Muscat, a certified Finan - ject of periodical information nights has to Officer, Marisa Previtera on 0414 863 123. cial Planner from Fiducian Financial Services do with pensions and age care they attract a ‘dCelhivaenrgeeds at ot hCoeronutrgehl iinnks,i gtahxt ,i npteon sthioen rse caennd t full house. The next function of this group Achgaen gCeasr teo’ regulations affecting superannua - is the Quite Achiever –Night of Recognition tiAon, plenlsi oans, bageo carue antd aspsoceiatend asreais. onon Wse danesndayd, 18 tha Mgarceh 1 8c, 2a015r ate the She explained that this is a vast and com - St Dominic Aged Care Blacktown NSW. plicated area and therefore in the short time available to her she could only give an overview of recent changes. She insisted Pictured: the audience at the information night. Inset Marie-Louise Muscat ad - dressing the audience Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 7

The Voice is not just a news portal; We comment, we fight for your rights. We believe in freedom of expression; We are read in the right places. Maltese – Australian Young Talent Concert a great success or the 9th year running, on Sunday November 23, the Maltese Cultural FAssociation of NSW (MCA) held its Annual Young Talents at the Went - worthville Leagues Club that attracted some very interesting performers. A welcoming address by the MC, Jim Borg, and a message from the MCC pres - ident, Mr Charles N Mifsud outlining the Association’s endeavours to showcase our young performers who are of Maltese de - scent and living in Australia, was followed by a brilliant drum solo from young Adrian Tatarinoff who opened the concert. Adrian’s sister, Natasha followed, mes - merising the audience with her sweet young voice. Next on stage was a gifted and talented little ballerina, Isabella Fal - zon, while Laura Camilleri, affectionately named ‘the pocket rocket’, performed an energetic modern dance routine. Cassandra Zammit, an accomplished young dancer gave a delightful perform - ance, while a very talented young singer Alee Gauci had the audience spellbound with her powerful ballads. Diane Camil - leri with a beautiful rendition of the ever - “Waiting For Me” which Martin himself Jim Borg wrapped up the successful green jazz song, ‘Summertime’ had wrote and is currently at number 14 on the evening by thanking the sponsor, George everyone captivated with her vocals. Euro200 Charts! Martin also sang the Vella (Breakaway Travel), Wenty Leag- The concert continued with Emmanuel popCuloaur sCinysc lMonaerst isno nagn d“B Ntaaltaa fs”hMa aVlteal”la, peurefso Crmlubin fgo rd tuhreirn cgo tnhtien uToaulse nsut pSphoortw, a nd Friggieri’s haunting voice filling the audi - which the audience loved. especially all the performers for their hard torium with more jazz and blues numbers. All the performers together with the com - work and dedication, the volunteers, and His very gifted friend Miriam accompa - mittee came together on stage for the fi - all those who attended the concert, and nied him on her guitar. nale by singing John Lennon’s popular hit whose presence helped make it such a Even more talent followed when James Christmas song, “So this Christmas”. memorable occasion Cassar gave a very polished performance. Everyone joined in. He wowed the audience with his powerful Finally, a bouquet of flowers was pre - Marisa Previtera voice especially with his outstanding ren - sented to Rose Vella in appreciation of (PRO, MCA) dition of the song, ‘This is the Moment’. their sponsorship. At the same time, it was Cousins Natasha and Martin Vella also announced that Breakaway Travel rounded up the show with a number of would also be sponsoring future MCA country hits including the very popular concerts. BELOW: MCC president, Mr Charles N Mifsud (sixth from left) on stage with all the performers and committee members addressing the very appreciative audience 8 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014 Have your say/Xi trid tghid?

Your letters/ L-ittri tag˙kom ... before we went to the ballot box we'd see “no cuts to the ABC or SBS”, this an - The Voice of the Maltese he Abbott Government's axe fell hard nouncement flies in the face of his supposed Tupon the ABC and SBS. Funding cuts moral outrage, and stands as a betrayal of oonnlliinnee mmaaggaazziinnee Gofe $o2rg5e4 Mmuilslcioant forovmer Pfihviell iypesa ArsC wT iwll rmiteesa: n our beloved public broadcaster from a gov - Abandb ott’wsill bea gut -xerenme nto withn an ax eA to grinBd. C, is is a bi-lingual (in ted, five shows will go, For so many of us, the ABC is an invalu - English and Maltese) fort - more than 400 people – 10% of the staff – able companion, a trusted source of infor - nightly online publication cSouldB lose tSheir jobis,s and msoreo tha n 1u00 nmatifon,a an Aiunrty, ano essenntial seruvice sin a specifically targeting all sLtaatfef llionse t fromA tuhset rAalBiaCn NSetowrsy division.1 time of natural disaster or need. It's one of Maltese living abroad Before Rthaed ieole Nctaiotino,n tahle re was nothing so few Australian media outlets that are free with emphasis on the more offensive to Tony Abbott than a bro - of commercial interests, and free to remain Australian scene. ken promise. Now, after insisting the night fair and independent. . is online magazine is sent via email by request. Subscription is free. Editors: Malta: Joseph Cutajar an event that was two years in the planning, Australia: and shutting down an entire city for the best was amused, to say the least by the com - part of a week? Lawrence Dimech: MOM, Iments by the world politicians on the final Though there were residents in Brisbane OAM, JP dWMaayr ko Ff atrhareu griesac fern omt G B2rGi0sb Sanuem,2 Qmuiet0 ehnesl adn idn w SBrirteiss-:u wmho wemre hapipty f or thwe cityo tor be tinh the bane. Australian Prime Minister Ton Abbott news for about two days, for most of us res - email address: said he was “heartened by the candid con - [email protected] Spending $400id enmts of Birilsblanie, othe neven t fwaos a rmas? sive versations”, and that the meeting set a goal, headache. I also know for certain that some developed a plan and implemented it. taxi drivers bemoaned the loss of business. Letters for publication in The Voice ei - World leaders praised the event as being a So too a lot of restaurant owners as they “good old chinwag” with strong prospects found out that the presence of a 6000-strong ther in Maltese or English should be for growth, and US President Obama prais - e-mailed to: [email protected]. police force deterred people from making ing the people of “Brissy” for their hospital - use of their services. ity. He said it wasn’t just a “good old Now you can also join us chinwag” but a productive summit with on facebook: progress on everything from tax to trade and climate change. https://www.facebook. The decisions reached did not seem that im - com/groups/thevoice- portant, particularly to Australia that hosted the event. No wonder people keep asking, ofthemaltese but was it worth it spending $400 million for

Seguixwti©euq ln©-isisuet©a©zrezrijxioxmin liiljl-iqeeatr rtenajjat -ltiT j:eV kk Niridu j Ωommu ru˙hom a©©ornati bi pro - Mgraamlmtiin li mjipipnro fduuçqu ill--isktaozmzjopnijjuiet etar t- Atellferevdi Ω Mjoinziz iM, Aalletxijaan jdaegr˙ Hmeliug htatsjj,e Pbe jretkh kji bkt˙eabl:i ju Ωaw il-kompjuter ˙alli jaraw ˙afna mill- programmi li jkunu . Veru li l-˙inijiet g˙alina fl-Awstralja huma strambi g˙aliex fil-biçça ‘l kbira, il-˙in li fih ji©u trasmessi jkun kmieni sbie˙ il-jum, imma nassigura lils trkeualhmaedd d li minn xi daqqiet tassew li jkun . Minbarra l-fatt li l-SBS, ittrasmetta l-ispet - taklu tal-Junior Eurovision, u ˙afna minna fl-Awstralja tg˙axxaqna b’dak li rajna, minn dakinhar segwejtw uokrtohl li,t il- minn fuq il-TVM, u anke s-seduti tal-Parlament dwar il-ba©it. Zammewni mqajjem imma nassigu - rakhom li ma ddispjaçinix. Fil-fMatat lhtae mEum - urokvoilsli omno Sdo knigf tCisotgn˙teus t araw u˙ud minnhom fil-˙in li tridu g˙ax qeg˙din .

on demand Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 9 Have your say/Xi trid tghid? /2

Read with interest the intervention of Maltese European Parliamentarian Mrs and when, and who worked so hard to estab - DMoamrl eLNniett lMeo, iBz zeili,c ornengnaetrnde AinCgrT a,el wlorswitietnsg: citi - zens of EU living permanently in another lish such a great community, then everyone coounutryt tos bie dablee t oE votue inr thoe gpeneral of such group should be honoured, whether election in their own country of original s a former resident of Blacktown, NSW still alive or having passed on. and/or in their country of residence. AJoe Banodrg n o fwro lmiv iLnogn idno Cn,a nOandtaa,r (isoi,n Ccea 1n9a6d5a), I had the sad but happy occasion to visit I do agree that the principle of “One size wI arimte sa:l ways happy to receive, through the the La Vallete Centre, as well as the St. Do - fits all” is never a good idea, however Maltese Canadian Club of London, Ontario, minic's home just over three years ago, surely Mrs Mizzi can at least consider all the copies of your magazine, when our dear mother, Jessie Borg, passed EU citizens voting in the European Par - Cre.dit also to Rawoay, gande I wras atBtendiong hrer glast daayss an d liamentary elections? In the last eleven I am always looking for stories of people then her funeral. years not one of the Maltese European and places taking place in the areas I grew I was personally shown the large dedicated Parliamentarians visited his fellow Euro - up in. The first story that caughTt hme yV ionitceere ostf stone outside bearing the names of those pean citizens living in Australia to discuss tihnce t hMoe ailst-seusfe Noo. u89 (nNovdemeberr 25 ) eoditfion Lwhao w erVe on tahe flirest atndt foeund inSg coC mmit - their needs and aspirations. was about the La Valette Community in tee, and proud that my dad's name was Blacktown. noted. I remember Father Paul Baron as a very Perhaps if you looked into my dad's name, great priest who was a close friend of my you would find a great deal of information parents, Roger and Jessie Borg. I served with regards to who he was, what he did, and mass for him a few times in fact as a the number of people (Maltese) from all teenager. around that area basically Parramatta to Pen - n his letter (The Voice nu 89) An - While I don't wish to tell you how to write rith, to Windsor who depended on Roger FIrtahnokn yM Cifassusda rf rformon N Gerwepeonrwt,i cVhi cNtoSrW ia your stories, I do wish to say that in the his - Borg for help with all sorts of matters from wroittees:: “I keep wondering how pleasant tory of one of those who was instrumental in Interpreter, to taxation filing, to being taught iOt wonulde be two haavey ha dt trhisa pufbfliicactio! n the construction as well as the first President English as a second language and so forth. on the stands and in print”. Indeed, I of the La Valette Social Centre, you may also So I ask that perhaps in the future, when wonder as well. Now the readers have find my father's name, Roger Borg. doing a story about a similar subject, you got the luxury of receiving this excel - In fact his name is actually engraved on the might want to research a little more into the lent publication at home for free. How large stone right in front of the Community people who made it happen. many of them are willing to subscribe Centre, along with Father Paul and others Thank you. to it for a fee? I wonder? How proud who made up the initial hard-working Com - are we of our heritage, our language, mittee. our link with our home land? Is it all These should be also mentioned. Not just talk? because hewas my Father, and the fact that I Are we willing to forward a donation to am so very proud of all the work he had done the Voice, saying thank you very much in his years living in the Blacktown area, but Editors note: for what you are doing to us? Mela le! because when one wants to mention the how The story does not mention individuals by It’s a one way traffic. name. The list of people like Roger Borg who laid the foundation stones of La Valette is endless. Only the founder and the present President were mentioned. 10 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014 A version of this series in English may be found in kitba ta’ the author's blog at: IVAN http://www.ivancauchi. CAUCHI Perspettiva blogspot.com.au Il-Parlament fl-Awstralja in qed jg˙ix fl-Awstralja fihom, milli l-istati u t-territorji li aktarx familjari mal- jirrappre Ωentaw. Mproblemi tal-Gvern Fed - Dan l-a˙˙ar, hemm it-tendenza li erali Awstraljan biex jg˙addi ji©u eletti fis-Senat partiti Ωg˙ar, l-li©ijiet li jrid. B˙alissa jissem - jew anke membri indipendenti, li mew li©ijiet li jirriformaw l- ftit ikun mag˙ruf dwarhom. Jien edukazzjoni terzjarja, jidda˙˙al dan ma nara˙x neçessarjament ˙las minimu g˙al meta tmur tara ˙a Ωin, ˙lief li jidher li jkunu qed t-tabib fis-sistema tal- u jitilg˙u min˙abba ftehim sigriet li o˙rajn. jkun sar minn qabel l-elezzjoni Dan qed ji©ri g˙ax g˙alkemm il- bejniethom dwar kif il-preferenzi gvern g˙andu ma©©oranza kbira ta' tal-votazzjoni jg˙addu minn kan - membri tal-parlamentM feidl-iKcaarme ra didat g˙all-ie˙or fl-istadji differ - tar-Rappre Ωentanti, g˙andu minoranza fis-Senat. Le©islazzjoni trid enti tal-g˙add tal-voti. Il-problema hi li l-preferenzi ma jkunux tg˙addi miz- Ωew© kmamar biex tid˙ol fis-se˙˙, u g˙alhekk il-gvern mag˙rufaI, lu-K l-apmoprlau tmasa- Sjkeunnaxt jista' jinfluwenza dan. irid jinnegozja ma' partiti i Ωg˙ar, senaturi indipendenti u kultant mal- B˙alissa qed tissfel-mAmwasr ra-lrjiaeda li jkun hemm xi bdil f'dan ir-rig - oppo Ωizzjoni sabiex jg˙addi l-li©ijiet li jrid jg˙addi. ward. Jekk il-bdil iwassal biex il-poplu jkollu iktar sehem dirett ta' Din hija ˙a©a po Ωittiva jew negattiva? liem kandidati jintg˙a Ωlu wara li jing˙addu l-preferenzi, dan huwa Min huwa partitarju tal-Koalizzjoni tal-Partiti Liberali u Nazzjon - tajjeb. Jekk il-bdil iwassal biex titnaqqas il-possibiltà li jitilg˙u ali aktarx jg˙id li negattiva, u min i Ωomm mal-Partit Laburista, il- membri tal-parlament minn partiti Ωg˙ar jew independenti, li huwa Partit tal-Óodor jew il-bqija aktarx jg˙id li po Ωittiva. Jien ng˙id fl-interess tal-partiti l-kbar, dan huwa ˙a Ωin, u rridu noqog˙du at - ikun aktar g˙aqli li nie˙du pass lura u naraw jekk il-poplu hux tenti li ma jsir xejn minn dan. moqdi sew b'dak li qed ji©ri. B˙ala immigrant li ©ejt minn Malta, sibtha stramba nara kif ja˙dem Lil min jirra©una fuq linji parti©©jani, infakkru x'©ara biss sa ftit (jew kif ma ja˙dimx!) il-parlament Awstraljan. Malta hija wa˙da xhur ilu, meta kien hemm il-Laburisti fil-gvern federali, fejn ir- mill-ftit pajji Ωi Ewropej li g˙andhom kamra wa˙da tal-parlament, rwoli kienu l-oppost li hemm illum. Il-Laburisti kellhom b˙all-Portugall, l-iSvezja u n-Norve©ja. G˙alhekk, meta le©islaz - ma©©oranza fil-Kamra tar-Rappre Ωentanti u minoranza fis-Senat, zjoni tkun g˙addiet mill-kamra wa˙da tal-parlament, ikun jonqos u diffikulta` simili li jg˙addu l-li©ijiet li riedu. biss il-firma tal-kap tal-istat biex il-li©i tid˙ol fis-se˙˙. Fl-ewwel le©islatura tieg˙u, il-Gvern Laburista ma rnexxilux jg˙addi Dan ma jfissirx li ma jkunx hemm problemi. F'Malta qabel ma' li©i fundamentali g˙at-tnaqqis tal-karbonju (CPRS), u fit-tieni le©is - nbidel il-gvern fl-2013, il-Partit Nazzjonalista mmexxi mill-Prim latura kellu jda˙˙al it-taxxa fuq il-karbonju, li ma kinetx il-politika Ministru Gonzi tilef vot dwar il-ba©it, meta membru tal-partit tal-gvern, b˙ala kundizzjoni g˙all-appo©© tal-Partit tal-˙odor, tieg˙u stess, li kien ilu jhedded li jivvota kontra l-gvern, fl-a˙˙ar deçi Ωjoni li kellha sehem kbir fit-telfa elettorali tal-elezzjoni tal-2013. kellu l-opportunità li jag˙mel dan. Min qed igawdi b'dan kollu? Ftit ninnota nies li huma sodisfatti G˙alhekk, wie˙ed jista' jara li kamra wa˙da tal-parlament ma tig - bis-sitwazzjoni, u din mhix xi ˙a©a ©dida. Jidher li hawn frustraz - garantix li ma jkunx hemm problemi ta' dan it-tip. Allura Ωew© zjoni bis-sistema parlamentari, fejn il-poplu jele©©i lil gvern biex kmamar mhux ag˙ar? iwettaq il-programm elettorali tieg˙u, u fil-prattika l-gvern isib li Jien nara li hemm aktar vanta©©i milli Ωvanta©©i f'kamra wa˙da lanqas jista' jg˙addi l-li©ijiet li g˙andu b Ωonn biex iwettqu. milli tnejn, basta li l-membri li ji©u eletti ikunu verament rap - G˙alfejn il-gvern m'g˙andux ikun jista' jimxi skont il-programm pre Ωentattivi tal-fehma tal-poplu. elettorali li ppre Ωenta lill-poplu? Jien na˙seb li l-gvern g˙andu jkun Kostitwenzi Ωg˙ar, fejn jitla' membru wie˙ed fl-elezzjoni, jista' jimxi mal-programm tieg˙u sakemm jintemm it-terminu tal- g˙alkemm jirrappre Ωentaw l-fehmiet tal-ma©©oranza ta' kull kos - gvern, u jekk il-poplu ma jog˙©bux ir-ri Ωultat tal-programm, g˙andu titwenza, Ωgur ma jirrappre Ωentawx il-fehma ta' min huwa fil-mi - l-opportunità biex jibdel ir-rotta fl-elezzjoni ta' wara. noranza. G˙alhekk huwa diffiçli ˙afna li jitilg˙u partiti Ωg˙ar jew Dan mhux qed ng˙idu g˙ax naqbel mal-politika tal-gvern membri indipendenti fil-Kamra tar-Rappre Ωentanti, g˙ax il-kos - pre Ωenti. Anzi, jien kritiku ta' ˙afna milli jrid jag˙mel dan il-gvern. titwenzi huma ˙afna i Ωg˙ar minn dawk tas-Senat Però jien naqbel ˙afna ma' dak li qal Joseph de Maistre, diplo - F'Malta d-distretti huma relattivament ikbar u jitilg˙u ˙ames rap - matiku Françi Ω li g˙ex bejn is-sekli sbatax u tmintax - 'kull poplu pre Ωentanti minn kull wie˙ed, imma anke hawn, ikun hemm l-hekk jkollu l-gvern li jist˙oqqlu'. imsej˙a 'voti mo˙lija', li a˙na l-Maltin familjari ma' elezzjonijiet Dan ma jfissirx li l-membri tal-parlament li mhumiex fil-gvern mg˙oddija nifhmu sew. huma obbligati li jg˙addu l-le©islazzjoni li jippre Ωentalhom il- Nippreferi nara kamra wa˙da, b'kostitwenzi ikbar minn tal-lum, gvern, b˙al ma ©ieli stqarr il-Prim Ministru Abbott. Óadd li minnhom jitilg˙u iktar minn kandidat wie˙ed, u li jin©abru m'g˙andu jivvota g˙al dak li ma jaqbilx mieg˙u. Il-problema, fil- flimkien il-voti li jkunu se ji©u mo˙lija fuq ba Ωi ta' stat jew terri - fehma tieg˙i, qeg˙da fis-sistema. torju s˙i˙, u li jintu Ωaw biex jitilg˙u membri o˙ra mill-partiti. Il-Parlament Federali Awstraljan huwa mibni fuq is-sistema In - Il-partit li jirba˙ l-elezzjoni jista' jag˙mel il-ftehim li jkun hemm gli Ωa ta' Westminster, ji©ifieri Ωew© kmamar tal-Parlament u kap bΩonn biex ikun jista' jippre Ωenta darba, u jg˙addi darba, le©islaz - çerimonjali tal-istat (ir-Re©ina, irrappre Ωentata mill-Gvernatur zjoni fil-kamra wa˙da tal-parlament. Skrutinju tal-operat tal-gvern Ìenerali) 1. L-istati Awstraljani kollha g˙andhom Ωew© kmamar, jista' jsir mill-midja u korpi kostitwiti (çioe mhux dipendenti fuq ˙lief li g˙andha wa˙da. L-ACT u n-Northern Terri - il-gvern), b˙al kummissjoni permanenti tal-awditjar, kummissjoni tory, kif ukoll it-territorji esterni, ukoll g˙andhom wa˙da. (federali) kontra l-korruzzjoni u o˙rajn. G˙alfejn ikun hemm Ωew© kmamar tal-parlament? Xog˙ol is- Din mhix bidla Ωg˙ira! M'inix se n Ωomm in-nifs... Senat huwa li jservi ta' skrutinju tal-operat tal-gvern, u anke li jkun ta' rappre Ωentanza tal-istati u t-territorji meta jikkunsidraw li©ijiet li ©ejjin mill-Kamra tar-Rappre Ωentanti. Fil-prattika, madankollu, [1]http://www.aph.gov.au/About_Parliament/Work_of_the_Parliament/Forming_an is-senaturi iktar jidhirli li jirrappre Ωentaw il-partiti li qeg˙din d_Governing_a_Nation/parl#govgen Referenzi Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 11

Taqbiliet Maltin (Maltese Rhymes)

emm tiftakru minn dawn it-taqbiliet li min jaf Kkemm konna nisimg˙u- hom fi tfulitna? Na˙seb li l- qarrejja anzjani jie˙du gost li nfakkru- hom, filwaqt li g˙al dawk i Ω-Ωg˙a Ωag˙ li forsi qatt ma semg˙uhom u jinteressa - hom l-Ilsien Malti, jkun tajjeb li jaqrawhom u forsi joqog˙du jdawwru lsienhom jippruvaw jg˙iduhom Mela g˙alina.....

Banni banozzi Ìej il-Papa ©ej Bil-pastizzi tal-˙abtejn Kollox g˙alik U l-mama ma t-tie˙u xejn IThne partaicipaunts atg the huistorirc inaaugurlal meRetinge of thle Rieliggous iLeaoders’u Forusm Ninni ninni ru˙i ninni, fil-benniena tal-˙arir. G˙andek ommok il-Madonna, Leaders’ Forum (NSW) u missierek il-Bambin. he Australian Minister for Citizen - and Sr Giovanni Farquer. Meta ommi kellha lili Tship and Communities Victor Other participants included: Director, Kemm kienet fer˙ana bija Dominello recently hosted a meeting of Commission for Ecumenism and Inter-re - Kif po©©ietni fil-benniena the State’s key religious leaders at the ligious Dialogue (Catholic Archdiocese of ll-granpun inqala' bija NSW Parliament, at which the partici - Sydney), Fr Yousef Fanous, Coptic Or - pants agreed to the following joint state - thodox Diocese of Sydney, Sheikh O' Ìesù xi grazzja tajtni ment: Ibrahim El-Shafie, Darulfatwa Islamic Kont fix-xifer u 'mbuttajtni “As founding members of the NSW Re - High Council of Australia, Mr Wissam Kont musmar ©ibtni grampun ligious Leaders Forum, an initiative of Saad, Principal of Darulfatwa Salamah U issa qieg˙ed kif g˙andi nkun. the NSW Government, we have come to - College, Deacon Dimitri Kepreotes, Lec - gether today as faith leaders representing turer, Greek Orthodox Archdiocese of Gallarija ma' ©enb l-o˙ra different religions to present a unified Australia, Prof Nihal Singh Agar, Hindu Kemm hi tajba g˙an-Namur commitment to community harmony. Council of Australia, Mr Khaled Hi titfali ç-çikkulata We recognise that our freedom as Aus - Sukkarieh, Chairperson Islamic Council U jien nilqag˙ha fil-maktur. tralians to profess, practice and maintain of NSW, Sheikh Yahya Safi, Imam our religious heritage comes with an Lakemba Mosque, Mr Khaled Alamed - Mananni tib Ωa’ xejn, equal responsibility to demonstrate our dine, Vice President & General Manager ni©i g˙alik bil-lejl, common commitment to Australia, its in - of Lebanese Muslim Association, nag˙laqlek kullimkien, terests and future. The other participants were, Deacon u nkeççilek id-dubbien. We accept our responsibility to work to - Michael Suliman, Melkite Catholic gether in promoting mutual respect and Church of Australia & New Zealand, Qalulek mg˙adnix in˙obbok unity across the many religious commu - Ven Miao You, Secretary & Board of Di - Dik mhix ˙lief g˙ejra tal-©ara nities in New South Wales. rectors, Nan Tien Temple, Nava Sabet, jekk indur id-dinja kollha We are committed to reaching out be - Acting Public Information Officer Na - Isba˙ minnek l-anqas nara. yond our own communities and congre - tional Baha'i Centre, Jeremy Spinak, gations and being a united public voice President of NSW Jewish Board Bajda bajda g˙ax bit-terra for social justice and community har - Deputies, Dr Basim Alansari, Office of Óamra ˙amra g˙ax bil-kulur mony.” Ayatollah Al-Ansari/Shia Islam, Mr Óoxna Óoxna g˙ax bil-˙wejje© Inaugural participants included: Dr Sukhvinder Singh, President of Simran Twila twila g˙ax bit-takkun Ibrahim Abu Mohamed, Grand Mufti of House Inc (Sikh), Rev Myung Hwa Park, Australia, Mr Ismail Sirah, Advisor to the Moderator of The Uniting Church in Ajma Ωaqqi kemm tu©g˙ani Grand Mufti of Australia, Bishop Robert Australia Synod of NSW, Rabbi Zalman Kilt il-g˙eneb mhux misjur Forsyth, Bishop of South Sydney (Angli - Kastel, Director of Together for Human - Iddendelt mal-kannizzata can Diocese of Sydney), Fr Basil Kodseie, ity Foundation, and Fr Simon Ckuj, Qisni kelb tal-kaççatur Antiochian Orthodox Christian Archdio - Ukrainian Catholic Church of Australia cese of Australia, New Zealand & the & New Zealand. Ç etta furfiçetta Philippines, Mr Brian White, Chairperson The next meeting of the NSW Religious L-g˙arus tag˙ha parrukkier of the Buddhist Council of NSW, Pandit Leaders Forum is scheduled for February Qatalha xag˙ra kollu Ram Sivan, Buddhist Council of NSW, 2015 U ˙allielha ta’ quddiem 12 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014 Roundup of News About Malta Monument to Censu Tabone unveiled National policy for persons monument dedicated to former Prime Minister Joseph Muscat APresident Censu Tabone was lauded Dr Tabone for his work both with disability launched unveiled at Balluta Square, St Ju - as a politician and ophthalmologist. lians in the presence of his family. He said that Dr Tabone’s medical new national policy on the rights of persons with dis - Prime Minister Joseph Muscat, findings resulted in less occur - Aability has just been launched. It calls for better legis - Leader of the Opposition Simon rences of eye trachoma. “He led a lation, better integration in the workforce and greater Busuttil, former Presidents and colourful life, with astounding participation in the public administration, and proposes members of parliament were also achievements. He was shaped by measures that can provide a basis for a National Disability present. Dr Tabone served as Pres - the historical events he lived in,” he Strategy Framework. ident of Malta between 1989 and said. Among these measures are, better accessibility in public 1994. He was also a former minis - Dr Tabone died in March 2012. and private buildings, better qualified learning support as - ter and Nationalist MP. He was aged 98. sistants in schools, basic sign language skills for all educa - tors, and sign interpretation during court proceedings. It also calls for a national policy on the Success in Tourism sector ongoing sexual expression of persons with disabil - ity and more support for their families alta’s Tourism success story is on - in October, Tourism Minister Dr Edward At the launch, Social Policy Minister going as the National Statistic Of - Zammit Lewis said that the statistics con - Michael Farrugia said that the govern - Mfice (NSO) announced that tourist firm the success of the government’s poli - ment would lead by example by employ - arrivals in October reached the 180,620 cies. ing 80 persons with disability in Gozo. mark, an increase of 3.7 per cent compared to the corresponding month last year. Lucia Belardi the four millionth passenger holding a bouquet According to NSO, a total of 154,047 in - of flowers flanked by the head of the Malta Tourism Authority, bound visits were carried out for holiday Paul Bugeja (left) and Markus Klaushofer purposes, while 13,798 were undertaken for business purposes. Tourists from EU Mem - ber States went up by 6.1 per cent to 150,722. Compared to October last year, total nights spent went up by 5.4 per cent, to 1,347,352 nights. Total tourist expenditure was esti - mated at €159.9 million, an increase of 2.5 per cent. Compared to the corresponding months in 2013, between January and October, in - bound tourism has shown an increase of 8.4%, amounting to 1,544,479, while during the same period, total tourism expenditure was estimated at €1.4 billion, 6.3% higher than that recorded for the same period in 2013. The largest proportion of inbound tourists was aged between 45-64, followed by the 25-44-age bracket. Meanwhile, the increase in tourism has Malta International Airport been given as the reason why a number of hotels have taken up the option given them hits 4m passenger milestone by MEPA, for the construction of extensions to their hotels. few days ago, Malta International Air - stakeholders to secure better connectivity So far, following the publication of the Aport, MIA, welcomed its four mil - to the Maltese islands. new height regulations for hotels, the au - lionth passenger this year, achieving its Tourism Minister Edward Zammit Lewis thority regulating buldings has approved milestone more than a month earlier than acknowledged that this was a major mile - seven applications for extensions or devel - last year. It means that the airport saw an stone and the result of the hard work of all opments. The hotels are in Gzira, St Julian's, average of more than 12,000 passengers stakeholders involved. Sliema, and one in Marsalforn Gozo. every day, enough to fill up Wembley Sta - “Our country is developing into an even More hotels are expected to follow suit, in - dium each week. more important hub for tourism, business cluding those whose applications are for MIA CEO Markus Klaushofer said: “This and other related matters. Tourism remains total redevelopment. is a remarkable achievement. We have reg - a major driving force for Malta’s econ - The development is expected to create 450 istered record growth in seven years out of omy,” he said, adding that 2015 would be new jobs and inject a €50 million in the sec - the past eight. This would not have been another successful year in tourism. tor. MEPA has also received 13 applications possible without the dedicated effort of all For the period ending September, Euro - for the development of boutique hotels in our employees, partners and other stake - pean airports reported a growth of 6.4 per Valletta and the redevelopment of the for - holders. cent while the Malta International Airport mer Jerma hotel in Marsaskala. “We remain focused on developing sus - registered an increase of 7.2 per cent. The new policy allows the development of tainable capacity and attracting visitors to The four millionth passenger was Italian buildings that are over 11 storeys high only our islands, whilst offering new and excit - Lucia Belardi. She was presented by a gift in the Tigne Peninsula, Qawra, Gzira, Marsa ing destinations to the local market.” on behalf of MIA. Passenger movements and Paceville. The increase in passenger traffic illustrates are forecast to exceed the 4.2 million mark Meanwhile, noting the increase in tourism the efforts placed by the airport and its key by the end of this year. Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 13 Roundup of News About Malta In 2012 Malta granted citizenship to 1100 persons (320 from Australia)

n 2012, the last full year of the Nation - that is, 31.9% (or about 320) were from Ialist Party, Malta granted citizenship to Australia. 1100 persons, of which 300 were citizens The ones from Australia were in the from EU countries and the other 800 from great majority Maltese-. other countries. Most of those granted cit - Others who got the Maltese passport izenship by Malta from outside of the EU, came from Russia (9.2%), the US (7.7%), Canada (7.5%), Morocco (4.0%). The rest (39.7) were from vari - Facilitating access ous other countries. In the same year, a total of 818 000 to work for women persons acquired citizenship of an EU peaking during Member State, up by 4% compared Sthe closing ad - with 2011 and by 6% compared with dress of a confer - 2009. In 2012, the highest naturalisation ence organised by rates were registered in Hungary (12.8 the National Coun - citizenships granted per 100 resident cil of Women's Or - foreigners), Sweden (7.8) and Poland ganisations on the (6.6), and the lowest in the Czech Re - issue of pensions, public and Slovakia (both 0.4), Estonia Minister for Finance Prof. Edward Scicluna (0.6) and Austria (0.7). On average, 2.4 (above) underlined that the 2015 Budget em - citizenships were granted per 100 resi - bodies the Government’s determination to dent foreigners in the EU28 8.0%) and Sweden (50 200 or 6.1%). facilitate access to work for women. As regards the characteristics of the new When compared with the total population He said this would be done through measur- citizens in the 28 EU member countries, of each Member State, the highest rates of es that will encourage women join the work- the median age of persons granted citizen - citizenship granted were recorded in Lux - force while also addressing obstacles that ship in 2012 was 31.4 years (compared embourg (8.7 citizenships granted per 1 prevent or discourage them from doing so. with 41.6 for the total EU28 population), 000 inhabitants), Ireland (5.5) and Sweden Saying that the Budget is proposing several with more than a third (35.3%) aged less (5.3). On average, 1.6 citizenships were measures that would achieve these aims, the than 25 years and more than half (58.4%) granted per 1 000 inhabitants in the EU28. minister noted that a maternity leave meas - aged 25 to 54,while those aged 55 or over ure just introduced, would ensure that em - accounted for around 6%. ployers are not discouraged from employing For the whole EU population as of Janu - Oncology hospital more female workers, as the cost of financ - ary 1, 2012, the shares were 27.3%, 42.2% ing the maternity leave would now be spread and 30.4% respectively. out over the whole of the private sector. The highest number of citizenships gran- Named after Sir He also noted how the maternity leave pay - ted per 1000 inhabitants was in Luxembourg ments would also be increased so as to Three quarters of all persons that ac - Anthony Mamo strengthen the support that families receive quired an EU citizenship in 2012 became during such times, and referring to other citizens of one of the following six Mem - he new Oncology Centre next to Mater measures such as the tapering of social ben - ber States: the United Kingdom (193 900 TDei Hospital is to be named for the first efits for single mothers, he said this is in - persons, or 23.7% of all citizenships President of Malta, Sir Anthony Mamo, and tended to facilitate their transition from granted in the EU in 2012), Germany (114 would receive its first outpatients this month. social welfare dependence to job opportuni - 600 or 14.0%), France (96 100 or 11.7%), It would provide full services next year. ties in the economic sectors. Spain (94 100 or 11.5%), Italy (65 400 or The official opening would be coinciding with the celebrations marking the 40th an - niversary of Malta as a Republic, in 1974, Queen Elizabeth II might inaugurate CHOGM Malta meet which also paved the way for the head of state to be Maltese and for Sir Anthony to t a public consultation meeting, Foreign in Malta. He said: “Many people do not know become the first President. AAffairs Minister Dr George Vella said that what a Foreign Affairs Minister’s job in - Naming the hospital as the Sir Anthony Queen Elizabeth II might visit Malta to inau - volves. The initial contacts for foreign invest - Mamo Oncology Hospital is beng regarded gurate next year’s Commonwealth Heads of ments are often done through the Ministry. A Government meeting (CHOGM) for which lot of Ambassadors are tasked with promoting as a most fitting monument for the man. preparations are well under way. Malta. The health ministry also plans to refurbish In fact as far back as last September, during “We are the facilitators, sometimes it works parts of the former St Luke’s Hospital in the celebrations marking the 50th Anniversary and sometimes it doesn’t,” Dr Vella said. Gwardamanga that was mostly abandoned of Independence, the British media reported The Ministry most often serves to pave the since the opening of Mater Dei, in order to that the when the Queen - who would by then road for investments, ensuring the legal struc - start using it again as a hospital. be 89 - attends (CHOGM), she was also plan - tures are in place to protect the investment, as This, according to the Parliamentary Sec - ning to bring her three heirs. such, ideally Malta should have an embassy retary for Health, Dr Chris Fearne would fur - At the same meeting the minister also ex - in every country, he added however, that real - ther increase much needed hospital beds for plained that his ministry’s role is often the istically this is not possible both financially patients in the government’s plans to im - starting point for many a foreign investment and in terms of manpower. prove even further the health sector in Malta. 14 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014

a nafx jekk qattx kellna ka Ω ie˙or f’Malta fejn xufier mhux biss id - Mdomina l-a˙barijiet u l-kummenti fil-midja g˙al aktar minn ©img˙a, i Ωda sa˙ansitra kwazi tefa` g˙al kollox id- Il-pulizija waqt l-investigaz - diskussjoni tal-Ba©it li l-midja s-soltu tant zjoni wara li arrestat lis- tag˙tih importanza. sewwieq Skoççi Ω wara ©irja Qed nirreferi g˙all-inçident, li qrajtu dwaru warajh. Inset: Paul Sheehan fil-pa©na 12 tal-a˙˙ar ˙ar©a ta’ , fejn Paul Sheehan, ix-xufier tal-Ministru tal-Intern Dr Manuel Mallia sXpara fuuq karfozzia meisjurqa m injn Sikodççi Ω,d al - omina l-midja Maltija legament fis-sakra, li ftit qabel kTihene Vlaoqiacte iol-f tkhaer oMzzaal tteasle-Ministru u baqa’ sejjer. Dak il-˙in il-ministru kien g˙al attivita` fil-Kwartieri tal-Pulizija fil-Furjana, fil - waqt li x-xufier kellu l-karozza ipparkjata ˙dejn d-dar ta’ ommu l-G Ωira. L-inçident se˙˙ propju fil-˙in meta kien se jibda ji©i diskuss il-ba©it fil-Parlament. F’daqqa wa˙da l-midja, l-aktar dik li ftit li nkjesta. Il-Kap tal-Oppo Ωizzjoni be Ωaqlu se ja˙rab mir-responsabbilta` politika tie- xejn g˙andha simpatija mal-Partit Laburis- mis-sunnara u ma accettax. g˙u dwar il-ka Ω ta’ Manwel Mallia, ma- ta, po©©iet fil-©enb id-diskussjoni tal-ba©it Busuttil stqarr hekk: dankollu se jistenna l-e Ωitu tal-inkjesta li u bdiet tirraporta fit-tul dak li se˙˙, u kul - ˙atar biex tinvestiga il-ka Ω. tant anke dak li suppost se˙˙ f’dan l-inçi - Sadanitant il-pulizija nvolut, li ©ie sospi Ω dent. Il-kummenti ma naqsux. mis-serviz, tressaq il-Qorti fejn fost kollox Sintendi, il-midja Nazzjonalista u l-kel - ©ie mixli b’attentat ta’ qtil. Xi uffiçjali tal- liema tal-istess Partit, immexxija mill-ist - “Issa jrid ifarfar fuq inkjesta o˙ra meta pulizija qed ukoll ji©u mixlija b’nuqqasijiet, ess Kap tal-Oppo Ωizzjoni, rikbu fuq dan di©à g˙addejja wa˙da u meta kul˙add jaf fosthom allegazzjoni dwar tentattiv ta’ l-inçident biex jattakkaw lill-Gvern, speç - li l-ebda m˙allef ma jista’ jiddeçiedi min tbag˙bis ta’ xi provi. jalment lil Dr Mallia u lill-Prim Ministru, g˙andu jerfa’ r-responsabbilità politika ta’ Sintendi l-kummenti dwar din l-istorja u fl-istess ˙in inessu l-ba©it. Infatti g˙al dak li se˙˙ nhar l-Erbg˙a. Huwa l-Prim ssoktaw. Sa˙anistra kien hemm min qal li jum wara l-ie˙or l-Oppo Ωizzjoni baqg˙et MFiint-itswtreu© ilbi aj tkieçgç˙iu lli-lPl-rMimin Misitnrii,s turu ls-oesbtdna l-Oppo Ωizzjoni u l-midja li tappo©ja qed tinsisti li l-Ministru Mallia kellu jirri Ωenja, lmi ˙ila-lKleafp. I tmaml-Oa pjipdohΩeirz çzajor nli lm-Par ikmie Mnxin wisatrrua jag˙mlu din l-emfasi dwar din l-istorja u/jew li l-Prim Ministru jne˙˙ih. lh-uvwerai tda’g,˙ ai Ωjjdeaf wriiseqd bjiiepxp jreorvfa ’ jdaiknk iwr-irseta- biex titne˙˙a l-attenzjoni minn fuq il-ba©it L-Oppo Ωizzjoni ssostni li l-Ministru pspropnasagbabnidlatà p.” olitika mis-sitwazzjoni. li ˙afna jqisuh b˙ala po Ωittiv. Mallia ˙eba l-fatti, meta fi stqarrija ma˙- Il-PM qal: F’intrvista li kellu l-Óadd mas- ru©a ftit wara l-incident intqal li x-xufier , ippressat li g˙andu jie˙u passi kon - involut (li huwa wkoll pulizija) kien spara tra l-Ministru Mallia, Joseph Musca baqa’ tiri ta’ twissija fl-ajru, i Ωda wara rri Ωulta li jsostni li l-ewwel g˙andhom ji©u stabbiliti fil-fatt spara lejn il-karozza tas-sewwieq, l-fatti, imbag˙ad jie˙u d-deçi ΩjonSiujinedta ly i Skoççi Ω, u laqatha. L-g˙ada waqt f’kon - “Il-Ministru Mallia qalli li lest li joqg˙od Tj˙iomsess li g˙andu jie˙u. ferenza tal-a˙barijiet kien l-istess Min - g˙all-iskrutinju. La l-Oppo Ωizzjon”i g˙and- Ftit jiem biss qabel il-bord tal-inkjesta in - istru, li ˙abbar il-fatti kif tassew se˙˙ew. haW daaraw lni sida-rd mubagji˙, rbulf- olif fBerutsau ltit ilg ˙ma’maçiçlte lt - dipendenti li waqqaf, mag˙mul minn eks Mallia sostna li sejja˙ il-konferenza tOaxp,p Mo Ωuizszcjaotn qia ml: hux biss tkun rappre Ωe(inl- ©udikanti, li wara kollox kienu ng˙ataw il- stampa malli sar jaf li l-istorja kif irrappur - tKaatap, ti aΩld-aO ppeorsΩuiznzaj olni it)a g˙ Ωel l-Oppo Ωiz - ˙atriet tag˙hom minn gvern Nazzjonalista, tata fi stqarrija g˙all-istampa ma kinetx il- zjoni imexxi l-board tal- inkjesta. il-PM qal li dak li jiddeçiedu huma jie˙du ver Ωjoni t-tajba. Min-na˙a l-o˙ra l-midja ben fatt. Nazzjonalista qed issostni li ng˙atat ver Ω- “Forsi l-kliem li jg˙id Imnigge Ω mill-©urnalist li seta’ jie˙u l- joni ©dida meta sar mag˙ruf li l-istampa ma jridx isarfu. passi dwar dak li qed jo˙ro© fil-midja u di©a` kellha provi li dak li ntqal ori©inal - MI'lh-baowrnd ˙taa’d idn kjuensttean, tm ba'dga˙km luil ©marinan. Jtlietn t mill-PN, u li ilhom isiru allegazzjonijiet ment ma kienx minnu. le-kesw wmeelm wbirei ˙teadl- ©nuindsikaabt uirar,a b©jiaet . Iml-iKtlaupb ta’ arroganza, abbu Ω ta’ poter u mentalita’ Min-na˙a tieg˙u l-Prim Ministru, Dr tjaislt-˙Oaprrpeo ©Ω izjezkjokn ik miehnuxx hvemram h uxwi a˙ wadadr a l-i ta’ , dwar il-Ministru, Joseph Muscat Joseph Muscat, filwaqt li stqarr li kien iddis - vpeprriotàv ai Ωjdaa˙ bwi adraak ll-ip autntwti aplmoleitniçt is.”e˙˙. qal li r-ri Ωultat tal-inkjesta li nieda u li se gustat u rrabjat g˙al dak li se˙˙, stqarr li ma Sadanitant l-Oppo Ωizzjoni ressqet moz - tintemm fi Ωmien rekord se jippublikah, kien se jie˙u l-ebda passi qabel ikollu stampa zjoni ta’ sfiduçja fil-Ministru Mallia. I Ωda kuntrarju g˙al kif kien jag˙mel il-gvern il- çara tal-fatti. Il-Kap tal-Oppozizzjoni baqa’ l-Prim Ministru qal li din il-mozzjoni mhux PNb mulelyta l-inkjesti kienu jie˙du Ω-Ω mien jallega li l-PM, qed jg˙id hekk g˙ax kien se ti©i diskussa qabel ma tintemm l-inkjesta, imbag˙ad lanqas biss ˙add jarahom. dg˙ajjef, u jib Ωa, minn Mallia. bl-Oppo Ωizzjoni ssostni li l-mozzjoni kellha Ûied jg˙id li kieku wie˙ed kellu jie˙u az - Biex jasal g˙all-verita’ l-Prim Ministru ti©i diskussa immedjatament, u li l-PM zjni dwar mentalita’ ta’ , l-eks min - ried ja˙tar inkjesta, u biex juri li hu huwa osta©© ta’ Manwel Mallia u mhux ka - istru nazzjonalista Austin Gatt imissu li m’ghandu xejn x’ja˙bi, sa stieden lill-kap paçi jag˙mel id-dover tieg˙u fil-konfront ta’ lanqas biss beda fil-politika. Nazzjonalista li ikun hu li jinnomina Ministru li jag˙mel Ωball wara l-ie˙or. Ûgur li se jkollna aktar Ωvilluppi u ninsabu m˙allef irtirat biex imexxi l-bord ta’ Min-na˙a tieg˙u Muscat sostna li mhux ˙erqana nistennew ir-ri Ωubltuatl lty al-inkjesta. Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 15

Mix-xena tal-˙ajja Maltija 2 ilwaqt li l-G˙awdxin u l-Maltin “Rabat” u mhux roblema kbira g˙al diversi pajji Ωi f’dawn Fmeta jkunu jitkellmu dwar il-belt “Victoria.” Pl-a˙˙ar snin kienet dik tal-qag˙ad. G˙al - kapitali ta’ G˙awdex jirreferu g˙aliha Attwalment l- hekk rapport tal-Eurostat li jg˙id li Malta b˙ala r-“Rabat”, x’aktarx ˙afna drabi isem Victoria kien g˙andha t-tielet l-inqas rata ta’ qag˙ad fl-Un - mbag˙ad jiktbuha b˙ala “Victoria” l- ing˙ata lil din il- joni Ewropeja hija sinifikanti. a‘kRtar maetab jinakiteb’ x i ln-diirizsz.e m ufBfelit çjfl-a10l it a’ Ir-rataI meldj-a tqal-qaag˙adg fil-G˙Ωejjaer Md altin Forsi dan isir g˙ax b’hekk ikun hemm Ìunju 1887 b˙ala fl-2012 kienet ta’ 6.9%, u fi tmiem l-ammin - inqas possibilta’ li l-kapitali ta’ G˙aw- tifkira tal-©ublew istrazzjoni ta’qabel kjienoet tan’ 6,4q%. Isosa r-rs ata dteax tilt˙-alklat amapr-Riabtaat tal’ Mi aGlta. G˙˙ala- wtadd-dexhebi (jg˙a eluq hi ta’ 5.6%, li jfisser li l-qag˙ad ni Ωel b’aktar kemm hemm ukoll dawk li j˙ossuha il-˙amsin sena) tar-Renju tar-Re©ina minn 1000 ru˙. aktar komdi, biex ma ng˙idx kelm’o˙ra, Vittoria. Minbarra dawn ir-ri Ωultati eççellenti, l-ista - li jiktbu ‘Victoria’ minflok ‘Rabat’. Dan sar fuq talba tal-Isqof Mons Pietru tistika tal-Eurostat tindika wkoll titjib im - G˙alhekk, meta dan l-a˙˙ar fuq il-karta Pace meta kien g˙adu Isqof ta’ pressjonanti ˙afna fejn tid˙ol ir-rata ta’ qg˙ad tal-identita’ kull min joqg˙od f’dan il- G˙awdex billi sentejn wara ©ie ordnat fost i Ω-Ω g˙a Ωag˙. lokal beda jsib l-indirizz imni ΩΩ el Arçisqof ta’ Malta. Huwa kien ing˙ata F’Ottubru din ni Ωlet g˙al 10.4% biss, kontra “Rabat”, kien hemm minn o©©ezzjona u wkoll it-titlu ta’ “Sir”. it-13.5% li kien hemm qabel il-bidla fl-ammin - nsista li l-isem uffiçjali kien Victoria. Is-sabi˙a li l-arma tal-belt i©©ibek fid- istrazzjoni. Pajji Ωna issa qieg˙ed fir-raba’ post, Wara polemika s˙i˙a fil-©urnali, n˙ar©et dubju: g˙ax issemmi ‘Rabat’, g˙andha b’distakk ta’ 2.7% mill-Ìermanja. Meta bdiet stqarrija uffiçjali li tg˙id li skont l-Att VR – (Victoria Regina) u sa˙ansitra din l-amministrazzjoni, Malta kienet fil-˙ames tal-Kunsilli Lokali l-isem uffiçjali huwa ‘Vittoria Re©ina’. post, b’distakk ta’ 5.8% mill-Ìermanja.

Qatt ma smajt qabel b’inçident iΩda malli ppruvaw ikollhom x’ - inkejja s-sikkatura dejjem ti Ωdied fl-ajruport, xorta l- kurju Ω li dan l-a˙˙ar spiçça fil- jaqsmu flimkien, ir-ra©el beda Mg˙add ta’ passi©ieri li jg˙addu mill-ajruporti ta’ Malta qrati Maltin, fejn i Ω-Ω wie© ta’ jsib diffikultajiet u fil-fatt ing˙ad baqa’ j Ωidied sena wara l-o˙ra. Fl-2013 fl-Unjoni Ewropeja koppja ©ie annullat min˙abba li li qatt ma rnexxielhom li ikoll - kien hemm 842 miljun passi©©ier li vvja©©aw bl-ajru. L- ma ©iex ikkunsmat. hom x’jaqsmu flimkien. aktar ajruport frekwentat kien dak ta' Heathrow f'Londra Imma tg˙iduli x’hemm ©did u Skont il-psikologu, li marru minn fejn g˙addew total ta' 72 miljun passig©ier, li jfisser mhux tas-soltu f’dan? g˙andu l-koppja, il-problema tar- Ωieda ta' 3.4% fuq is-sena ta' qabel. ÌIvda ihdemam d, ign˙a!x! sNkoinkt dbaek rli , nrai©xejl imea˙ ke unit xn wiat˙gd˙a fai Ωliklea jm ew AWarkajht kiaen rhem pm l-aajrusposrti ta©' C©harliees der Gi aulle f'Pari©i ntqal fil-Qorti waqt li kienu medika, i Ωda ta' blokk bi 62 miljun passi©©ier u l-ajruport ta' Main fi Frankfurt bi g˙arrajjes din il-koppja kien psikolo©iku li se˙˙ biss ma' 58 miljun passi©©ier. ikollhom x’jaqsmu flimkien, martu. Ωied jikkonferma li dan il- G˙alkemm meta tie˙u l-g˙add ta’ passi©ieri li g˙addew biss ftit qabel i Ω-Ω wie© l-g˙arusa proçess kien beda proprju meta l- mill-ajruport ta’ Malta, dan hu insinfikanti meta mxebba˙ talbet lill-g˙arus biex ma jkoll - koppja kienu astjenew mis-sess ma’ dawn l-ajruporti li semmejt, xorta jibqa’ l-fatt li b˙ala homx aktar x’jaqsmu flimkien qabel i Ω-Ω wie© u r-ra©el beda perçentwal l-ajruport ta’ Malta kellu Ωieda ferm akbar minn qabel ma ji ΩΩ eww©u g˙ax jag˙mel u Ωu mill-porno-grafija tal-ajruport ta’ Heathrow g˙ax i Ω-Ω ieda matul is-sena li be Ωg˙et li to˙ro© tqila u ma b˙ala sostitut g˙all-attività sess - g˙addiet kienet ta’ 10.5% meta kif g˙idt dik ta’ Londra xtaqitx li fil-jum ta Ω-Ω wie© tkun wali li kien ikollu mal- g˙arusa. kienet 3.4% u ferm aktar mill-medja (average) tal-UE fejn f’dak l-istat. B’dawn il-fatti quddiema l- iΩ-Ω ieda kienet biss ta’ 1.7%. ( ) Il-©uvni aççetta.... u i ΩΩ eww©u, Qorti annullat i Ω-Ω wie©.

-a˙barijiet fuq stazzjonijiet Taljani sik - persuni li nqabdu jabbu Ωaw minn xi tip ta’ Lwit iwasslu stejjer dwar frodi li jsiru fil- benefiççju li ma kienux intitolati g˙alih. qasam tas-servizzi soçjali fejanr an wiekso ll i stor€ja f’pa©na 12 € Sintendi dan biss dawk li nqabdu! suppost morda ma jkunu morda xejn; fejn Minn twe©iba fil-Parlament Malti ntqal li Mhux ta’ b’xejn li l-Gvern nieda kam - nies mejta jibqg˙u jing˙ataw l-g˙ajnuna bejn l-2010 u Ottubru ta' din is-sena panja ˙alli kemm jista’ jkun jaqta’ dawn l- soçjali g˙al tul ta’ snin (sintendi dawn nqabdu mal- €16,653,694 fi frodi li kienu abbu Ωi... u qed jistenna li b˙ala ri Ωultat imorru fil-bwiet tal-qraba tag˙hom), eçç. qed isiru minn abbu Ωi mill-benefiççji soç - jiffranka miljuni ta’ Ewro fis-sena fi ˙las Jidher li dawn ma ji©rux biss fl-Italja. jali. B’kollox kien hemm 3,005 ka Ω ta’ g˙al servizzi soçjali. rodi, rodi 16 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014 A quick glimpse at Australlia

Whom to The new Premier, Daniel Andrews with wife ‘They believe? Catherine and kids Joseph, Grace, and Noah cannot ony Abbott had built a politi - build a Tcal career on climate scepti - cism, with his famous remark in canoe’ 2010 that it was “absolutely he Senate censored crap”. When President Obama Tthe Minister for De - was in Australia for the G20 he fence for “insulting” the stated that in fact the Great Bar - men and women of rier Reef was under threat by cli - Australian Submarine mate change. Corporation (ASC) and Our Minister for Foreign Af - undermining confide- fairs, Julie Bishop contradicted Obama by saying that the reef nce in Australia’s de - was “not under threat from cli - fence capabilities amo- mate change because its biggest ngst other things. threat is the nutrient runoffs agri - The Minister, Senator cultural land, and second biggest David Johnston was threat is natural disasters, but this censured by a motion has been for 200 years”. passed by 37 to 31 The Great Barrier Reef Marine votes. Park Authority said in 2014, “cli - Only four such mo - mate change remains the most tions have passed in the serious threat to the Great Barrier past 10 years. The last Reef and is likely to have far- The Liberals out in time a cabinet minister reaching consequences in was censured was in decades to come”. The Aus - 2005 when the Senate tralian Institute of Marine Sci - the State of Victoria censured then Immigra - ence says the size of the reef has tion Minister Amanda halved in the past 30 years. Vanstone over the Cor - he State of Victoria (Mel - rogue MP Geoff Shaw the re - World leading scientists have re - nelia Rau affair. jected Ms. Bishop’s claims, bourne –capital city) has a maining seat in the 88-seat Leg - new government after the islative Assembly. The extraordinary re - pointing out raising temperatures T mark that brought on State election on Saturday No - With the swing to Labor, it is threaten the reef with mass the censor motion was bleaching and raising carbon vember 29 saw Labor claim a likely to pick up between three historic victory, dismissing the to six extra seats, but will lose that the Minister would dioxide levels cause damaging not trust the govern - acidification in the oceans. Napthine Government after only to the Greens. one term in office. Daniel Andrews’s father ran a ment’s shipbuilders Labor’s Daniel Andrews is the mix business in Glenroy until ASC to “build a canoe”. state’s new premier as a the family moved to Wangaratta. The ASC is centrally statewide swing of three per cent He studies for an arts degree in involved in the $8 bil - against the Liberals delivered a Monash University. He was lion project to build historic victory to the opposi - elected to Parliament in 2002 three Air Warfare De - tion. The historic result saw the and promoted to Cabinet in stroyers that will be the state dump its government from 2006, then elected leader five Royal Australian Na- power after a single term for the years later. He has been married vy’s most powerful ever Medibank first time in more than 60 years. for 16 years and is the father of warships. A tight victory was predicted three young children. The Prime Minister Private is sold for Labor but the result was Nine of 22 Labor MPs who will said that he has full con - The Federal Government has sold called early. Outgoing Premier serve as state ministers are fidence in his Minister Medibank Private for a higher than Dr Napthine called Mr Andrews women, with Premier-elect and will not ask him to expected $5.7 bn, with shares go- to concede defeat and said that Daniel Andrews declaring his resign. ing to institutional investors. Fi - he would resign as leader of the team “the most diverse in Aus - nance Minister Mathias Cormann Liberal Party in Victoria tralia”. He unveiled his Cabinet said there were more than $5 bn in “The people of Victoria have after a Labor Caucus meeting at retail bids for the private health in - today given to us the greatest of Parliament House. surance IPO. “We are about to gifts, entrusted to us the greatest The blame game over the transfer ownership of Medibank of responsibilities and bestowed Coalition’s loss in the Victorian Private to about 400,000 individual upon us the greatest of honours, election has begun with former shareholders. This process has we will not let them down,” An - Liberal premier Jeff Kennet la - been so successful because of the drews told Labor faithful as he belling the Abbott Government professionalism of everyone asso - claimed victory. as a “shambles” and admitted it ciated with the sale. Forty-five seats were needed to was a major factor in the defeat The offer raised $5.679 bn. It is win and Labor was on track to of the state government. the second largest IPO on record in win 47. In the State of Victoria, we Australia. Telstra is the biggest at Before the election, Labor held have the largest Maltese com - $US10 bn listed in November 43 seats, the Coalition 44, and munity in Australia Minister for Defence 1997. Senator David Johnston Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 17 A quick glimpse at Australia Human dignity of asylum-seekers he Australian Catholic Migrant and Refugee Office have called on senators to safe - Tguard and defend the human dignity of asylum-seekers. The call on parliamentarians comes in advance of voting on the upcoming Migration and Maritime Powers Legislation Amend - “The proposed Bill will expand the au - ment Bill. ACMRO said it is gravely con - thority of the Minister for Immigration and cerned that the legislative proposals in the Border Protection to intercept and remove current Bill will undermine the Refugee people seeking protection to any place out - Convention and further erode an already side of Australia, while limiting the review precarious legal situation for people seek - process by courts or Parliament,” ing protection in Australia. ACMRO said in a statement. Send your seasonal “The proposed Bill also seeks to reintro - greetings through duce Temporary Protection Visas which will increase the uncertainty around gain - ‘The Voice’ ing permanent protection and family re - Do you want to send your spe - unification. The Bill also introduces a fast cial Festive Greetings to your track asylum process which limits access friends/members/clients? Why to independent merits review, and will don’t you do it through this force people seeking protection to navi - medium, The Voice of the Mal - gate a complex legal system without ap - propriate support and advice.” tese ? Our next issue will be This Bill was in fact passed with changes, published on December 23. late Friday, after negotiations with Sena - Special rates apply. Contact: tors from the cross benches. [email protected] Further details in the next issue. Sad day for cricket hilip Hughes (1988-2014) was felled with a fast Pdeliver, a bouncer in a fatal incident that stunned cricket fans across the world. He suffered brain in - jury, a catastrophic bleed to his brain, in a freak ac - cident and died at St Vincent Hospital Sydney. Phillip (on right) was due to celebrate his 26th birthday and was taking part in a match between Tasmanian Jacqui Lambie South Australia and NSW in the Sheffied Shield. Sean Abbott delivered the bouncer that felled the deceased. The cricket community and social media Lambie goes rallied to support Abbott as the fast bowler went independent through an incredibly traumatic experience. MICHELLE ROWLAND MP he Palmer United Party has suffered its Tfirst major setback when the Tasman - FEDERAL MEMBER ian Jacqui Lambie told the Senate she was FOR GREENWAY quitting the party. Senator Lambie was Proudly serving the areas of: elected as a Senator for Tasmania at the Acacia Gardens, Blacktown*, Girraween, 2013 federal election. Glenwood, Kellyville Ridge, Kings Langley, She won Tasmania's sixth Senate seat, re - Kings Park, Lalor Park, Parklea, Pendle ceiving 6.58% of first preference votes. Hill, Prospect*, Quakers Hill*, Riverstone, She has credited the final result of her win Rouse Hill*, Schofields, Seven Hills, to "the big man upstairs" also saying, Stanhope Gardens, The Ponds, "Once it gets to that point, it's up to God Toongabbie*, Vineyard upstairs. There's not much else I can do *Parts of about it. Her term began in July 2014; she is 43 230 Prospect Hwy, Seven Hills 2147 years old and was born in Ulverston Tas - Ph: 9671 4780 mania. She is single and has two sons. Email: [email protected] She served as a soldier in the Australian Defence Forces from 1989 to 2000, was www.facebook.com/mrowlandmp the Deputy leader of the PUP but now sits Twitter : @mrowlandmp as an independent 18 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014 Hu l-poplu li jag˙mel il-lingwa ien hemm min qal li l-akbar monument tal-©ens Skont l-istess George Zammit, “Ilsien ˙aj ifisser ilsien li Malti hu l-Ilsien Malti. Tabil˙aqq hi xi ˙a©a tal- g˙adu jikber u joktor kif tikber u toktor si©ra, u g˙alhekk Kg˙a©eb kif poplu li jg˙ix fuq g Ωira tant çkejkna li jimxi ma Ω-Ωmienijiet u j©ib fih l-g˙eliem tal-©nus li b’mod f’˙afna mill-mapep jindikawha biss b’tikka çkejkna, jew ie˙or kellhom x’jaqsmu ma’ dawn i-G Ωejjer - g˙alhekk jew xejn, kif kien jg˙id il-kittieb mag˙ruf (illum mejjet) l-g˙add kbir ta’ kliem G˙arbi, xi kliem Grieg, b˙al “Lapsi”, George Zammit, “kellu l-˙ila jsawwar, jg˙o ΩΩ u jkattar jew Latin b˙al “©ens”, jew Spanjol b˙al “çkejken”, “gwapp”, Ilsien li jag˙ Ωlu mill-©nus l-o˙ra kollha b˙ala nazzjon, li jew “©lekk”, jew Sqalli b˙al “çanga”, “xmara”. “qattus”, jew jaqdih fil-˙ajja tieg˙u reli©ju Ωa, politika u soçjali bil-©miel Françi Ω b˙al “sjett”, “bonswa”, jew Taljan li hu l-aktar ele - u l-qawwa tal-kelma safja daqs is-sema li tifrex mantu fuq ment li niltaqg˙u mieg˙u wara l-element nattiv Malti.” din l-art u qawwija daqs ix-xemx li ssa˙˙anha u l-mew©a Minkejja dan kollu, l-Ilsien Malti baqa’ dejjem fis-sura ka˙la li t˙addanha b˙ala benniena.” u fil-bini grammatikali tieg˙u dak li kien - Ilsien li jista’ Dan il-g˙a©eb jissokta jikber meta wie˙ed iqis li ©nus jiswa muftie˙ g˙all-Ilsna Orjentali b˙al ma huma l- ta’ artijiet kbar b˙alma huma l-Awstralja u l-Amerika G˙arbi u l-Lhudi. B’danakollu la hu G˙arbi u wisq ftit jew xejn Ωammew il-lingwa ta’ pajji Ωhom u ˙allew inqas Lhudi. ilsna o˙ra jo˙onquhom jew ixejnuhom g˙al kollox. Illum kif wie˙ed jistenna, de˙lin fil-Malti kelmiet u L-Ilsien Malti hu lsien mill-eqdem, i Ωda lsien ˙aj, espressjonijiet Ingli Ωi li ˙afna minnhom qed ji©u ftit ftit ji©ifieri g˙adu f’˙alq il-poplu li hu n-nisel tal-©ens li im˙addmin mill-poplu fin-nis©a tal-Lingwa, g˙ax hu mieg˙u u fih twieled dan l-ilsien. l-poplu li jag˙mel il-Lingwa u mhux il-letterati.

Tag˙rif lingwistiku, ortografiku, grammatikali u kul- turali dwar il-lingwa Maltija ma˙ru© mid-Diparti- ment tal-Malti fi ˙dan il-Kulle©© San Injazju, Malta biex l-ilsien Malti jing˙ata l-valur li jist˙oqqlu.

Ìan Piet Fran©isku Agius De Soldanis (esploratur tal-Ilsien Malti - 1712-1770)

De Soldanis twieled ir-Rabat, G˙awdex fl-1 ta’ Novembru 1712. Kunjom ommu kien Sultana u probabbilment kien hu stess li bidel il-kunjom mill-Malti g˙al-Latin f’de Soldanis. Fl-età ta’ 17-il sena l-Isqof Mons. P. Alpheran ˙atru Kanonku t’G˙awdex min˙abba t-talenti u l-kwalitajiet akkademiçi li kellu. ’Il quddiem bis-sa˙˙a ta’ Fra Melchior Alpheran de Bussan li kien ji©i ˙u l-isqof, Ωar diversi istituzzjonijiet kul - turali fl-Italja. L-iktar xog˙lijiet importanti tieg˙u jinkludu dawk dwar il-lingwistika Maltija. Hekk fl-1750 meta kien Ruma ppubblika d- Della Lingua Punica Presentamente Usata dai Maltesi li kienet l-ewwel grammatika tal-Malti. Hawn ta’ min jg˙id li skont de Soldanis, il-Malti kien ta’ ori©ini Punika u mhux G˙arbi. Bejn l-1750 u l-1762 kien impenjat ja˙dem fuq it-tieni grammatika li ©©ib l- isem ta’ Nuova Scuola della Lingua Punica. Fl-istess Ωmien, sal-1767 ˙adem fuq diz - zjunarju bl-isem ta’ Damma tal-kliem Kartaginis . Fl-1751 il-Gran Mastru Pinto sejja˙ lil de Soldanis vili u insolenti g˙ax fil-ktieb Mustafà Bassà di Rodi attakka l-Ordni ta’ San Ìwann. Hu ©ie sa˙ansitra mtella’ quddiem il-Papa i Ωda kien liberat minn kull akku Ωa. Bejn l-1757 u l-1758 hu ggradwa b˙ala avukat f’Padova, l-Italja, u fl-1763 in˙atar b˙ala l-ewwel librar tal-Bibljoteka. De Soldanis miet fit-30 ta' JaXnna’r,n 177i0k. eb kas jew ka Ω? l-kelmiet ka Ω u kas it-tnejn je Ωistu i Ωda dawn ma jfissrux u ma jintu Ωawx Il-istess: *ka Ω: (plural ka Ωijiet) tfisser “xi ˙a©a li ti©ri” jew okka Ωjoni partikolari” u tin - tu Ωa pere Ωempju, meta ng˙idu: fil-ka Ω li ji©i ˙uk; f’ka Ω ta’ ˙ruq, jew dawn huma Id-direzzjoni ta’ ka Ωi speçjali, TThien Vtoeirce ets˙sea©- k il-kitba? *kas tfisser “attenzjoni” u tintu Ωa biss fl-espressjoni ta’ kas b˙al: qatt ma ta ©e© lill-qarrejja kasi; tag˙tux kashom; ma jag˙ti kas ta’ ˙add . li j˙ossu li jew Il-kelma hi ta’ nisel Rumanz (Sqalli casu . Taljan caso ). Da˙let fil-Malti g˙andhom talent f’ Ωew© g˙amliet differenti, f’ Ωew© perijodi jew komunitajiet differenti. G˙al - g˙all-kitba hekk g˙andha Ωew© tifsiriet u fonetikament i©©ib ru˙ha b’mod differenti. inkella li ja˙sbu Il-konsonanti tal-a˙˙ar turina d-differenza. Meta warajha norbtu tarf li li bi ftit g˙ajnuna jibda b’vokali, tinstema’” jew “ Ω” ( b˙al: ka Ωi, ka Ωijiet) jew “ s” b˙al: (rasek, jistg˙u jrabbu l-kunfidenza g˙all- kasu, kasi, kasna). kitba, biex jekk iridu jistg˙u jibag˙tu x-xog˙ol tag˙hom lil: The Voice of the Maltese. Email ad - dress: [email protected] Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 19

Maltese Community Council of NSW Inc Alfred Fenech Maltese Resource Centre 59b Franklin Street (cr with Young Street) Mays Hill NSW. Phone: 02 98220228

Our first Group Meeting to be held on Monday December 1 at: CCoommmmuunniittfyryom 10 a m NtNo 12pm. eewwss It will be a Social gettogether, a chance to meet, exchange ideas and inter - ests, to discuss needs for the Maltese residents living on the Central Coast Wyong RMSLaM, lCotrnenrisn Aeg nTlzieavac i w n&ilgl M b aea trpg rtoahvriedete SdCt.r eent tWryaoln gCoast After that we would be meeting every first Monday of each month, , on or on starting February 2, 2015 at the same venue . Mondays 5pm, Fridays 5pTm, uSantureda yIs 1n0a mt.o; L aRst Waedneisoday each month at 1pm. MMELaBlOtneUsRdeN ERTadeio3lZ ePZZvr o9ig2s.r3iaFoMmnmes www.3zzz.com.au on 98.9 North West FM, each Friday 6.00 - 7.00p.m. Presenter Em - - The Maltese Language manuel Brincat. Censina1 2C:0ef0a-i1 (3C:0o0m munity Development Officer) Tel: 02 439 000 12 or 0414 267 652 STEREO 974 (93180930): 12:00-13:00 School of NSW MELBOURNE 97.4FM Wed (Maltese Magazine) & Thurs - On SBS12 R:0a0d-i1o 3:0D0a y9 7T.i7mfem A nalogue Digital The Maltese Language School day (Merhba): 6.00pm to 8.00 pm Co-ordi - 14:00-15:00: 97.7fm of NSW invites applications for nator – Ray Anastasi Tuesday: SBS Radio 3 MELBOURNE: Thou trusndea iyn: to digital radioS ByoSu R naeeddio r e3 ceiver Maltese language classes at In , listen to the MCC radio pro - or device with a DAB+ chip. the Alfred Fenech Maltese Re - gramme Sunday at 11am Friday: SBS Radio 2 STatuunrdinayg: in is by station naSmBeS Rnoadt iofr 2e - source Centre located at quency. Digital radio can also be heard 59b Franklin Street (corner In SYDNEY listen to the Maltese Pro - on digital TV. SBS Radio 2 is on with Young Street) Mays Hill gram on on Tuesda2yGsL 6F. 0F0M - 88.91.53a, m; . (next to Parramatta West Sundays 4.15pm to 5.15pm or on demand: www.893fm.com.au . Analogue is Public School). Maltese Radio) tune in BRISBANE the present FMwavelength. Digital radio Both young and adult to link: Chan - 4EB can also be accessed by a smart phone students may apply. nanedl /3o8r abnyd g SoBinS g online at HYPERLINK: Radio 3 is on Channel 39 For more information contact UNCLE SAM DJ ( Mary Pace-Feraud on 9601 2189 www.unclesamdj.com or email: VIVA MALTA on Central Coast Every Saturday at 2pm; [email protected] Rhtatpd:i/o/w:wDwe.csebms.cboemr .4a,u ,1 w8 wfrwo.msb s6.c pom. a-u7 RMeapletaetsse oPnr oMgroanmdmayes o5n p TmV a anndd TWuebs - pm on COAST FM 96.3 Community daTyhs e7 G.3D0 AamY MALTAUSSIE SHOW VIVA MALTA on TVS is broadcast in Sydney Radio in Gosford NSW. Presenter: You can have full access The Voice Nathalie Gatt. of the Maltese online anytime by logging to: on SBS TV twice a week nationwide Sunday at http://www.maltesewelfare.com.au Watch direct via HYPERLIN8K.0: 0 am on SBS2 (Chan. 32); Thursdays at 8.05 am on SBS2 and click on The Voice sign http://ww.tvs.org.au; http://ww.tvs.org.au Web streaming on: www.coastfm.org.au. L-A˙barijiet OLQP Church, 198 Old Prospect Road, Meets every second Friday of the Greystanes from 10 am to 12 noon month; Miller Room, Memorial Avenue FThaei rSfBiSe lMd AALcTtEivSeE MNEaWltSese Seniors Merrylands from 10.30am to 12.30 am Meets on the first Tuesday of the Month Merrylands Social Maltese Seniors Ongoing: We meet every First Wednesday of the Month from 10:00am-1:00pm fromM10:e0e0atmin tog s12 o nfo oDn.a y Care Meets on the first Wednesday of the The group meets in the Parish Hall, cnr OTuhr eM Seuettihngesr/Glaent dT o&ge tShte rGs aeroe rignte er - Maltese Groups in NSW month at the Llandilo Community Hall, esting, informative & entertaining. of Stella Street & The Boulevard, Fair - Seventh Avenue, from 11am to 1pm. Maltese Group field Heights. Come Join us and make new Friends GLrlaeynsdtialnloe sM Maaltletessee S Seenniioorrs s Meets on the second Monday of the Meets on the last Wednesday of the month n the George Preca Centre of month in the Meeting Room One, No. 3 General Bridges Crescent, Daceyville. For more information contact our Coor - D: aceyville Maltese Seniors dinator: Charles Mifsud J.P.Phone (02) Come and join us and make new friends. 9501 5525 – mobile 0421 662 298 *(All Groups are Sponsored by The Maltese Community Council of NSW). Please con - Note The Groups also arrange regular Bus Trips tact the MCC Welfare Officer: Marisa Previtera JP on 0414 863 123. The MCC offices . are at 59b Franklin Street Mays Hill NSW (next to West Parramatta Primary School) 20 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014

This space is being spon - THE MALTESE GUILD OF SOUTH AUSTRALIA INC. sored by the NSW friends of Maltese Cultural Centre 6, Jeanes Street CCoommmmuunniittyy NNeeBwweverley s Ss A 5009 Phone Tuesday’s only: 8243 0868. “The Voice of the Maltese” AH: 8254 6988/0421 791 327 Email: [email protected] If you want to join this Website: www.malteseguild.webs.com group of friends Socials, Meals, Multicultural Events, Bus Trip Excursions you can do so by For the Aged are partly supported by contacting us at: Functions Calendar for the year of 2015. Maltese [email protected] for more information. Supported by If you really want January 26th Monday AustAraulsiatr Dalaiay DLauyn cLhuenocnh e o n The Voice to grow February 15th S Sunudnadyay BuBsu Tsr iTpr iApW AAWYA” Y” and prosper join February 17th Tuesday AshAesh Mesa sMsa asts M aat lMteaslete Csuel tCuuraltlu Craeln Ctreen tre our group and start February 28th Satturrday MalMteaslete Cseu lCtuurlatul Crael nCtreen t3r8et h3 8Athn nAivnenrisvaery- similar groups Dinsnaerry D Dainncne er Dance elsewhere. March 9th MMoonnddaay y AdeAladiedlea iCdeu pC uLpu nLcuhnecohne o n April 6st MMoonnddaay y EasEtaesr tMero Mndoanyd a Lyu nLcuhnecohne o n June 8th MMoonnddaay y QuQeeunese nBsir Bthirdtahyd aLyu nLcuhnecohne o n (This is a paid advertise- July 19th S Suunnddaay y BusB uTrsi pT rip ment) August 11th Tuesday CelCeeblreabtirnagti nMga Mssa sSst. SMt.a Mrya r y August 16th Sunday FeFaesat sotf oSft .S Mt. aMrya r y September 12th SSaattuurrddaay y MaMlta lNtaa Ntioatnioaln Dala Dy aDyi nDninern eDra Dncaen c e September 15th TTuueessddaay y FestFae Tsatad -TDaudl-uDrui lMurais Ms a s s September 27th SSuunnddaay y AnnAuanln Gueanl Gereanl eMraele Mtinege t i n g October 5th MMoonnddaay y LaboLuarb Douary DLauyn cLhuenocnh e o n November 3rd TTuueessddaay y MelbMoeulrbnoeu Crnuep CLupn cLhuenocnh e o n November 13, 14, 15 &16th FFrir,i ,S Saat,t ,S Suunn, ,M Moon n 4 Days Bus Triip,, Pllace off Tour (To Be Notified) November 17th TTuueessddaay y M a sMsa fsosr ftohre tDhec Deiasseeads eMde Mmebmerbs ers December 19th Satturrday M e Mmebmerbse Xrsm Xams aPsa rPtay rty December 31st T Thhuurrssddaay y N e wN eYwe aYre’sa rE’sv eE Dvein Dnienrn Dear nDcae nce Please Note! The Maltese Cultural Centre will open every Tuesday From 10am till 3pm of every week, starting on January 13 to December 19, 2015 Date of Events are subject to be altered if needed to be changed.

Malta Society of New Zealand FRIENDS OF PROVIDENCE HOUSE NSW We now have a Facebook page (Formed in November 2011) that former members are in - vited to join. It is: Mainly-Mal - Founder /Coordinator : Jim Borg tese-in-Auckland: Structure: Secretary : Marisa Previtera; https://www.facebook.com/pages Treasurer : Rita Kassas /Mainly-Maltese-in-Auckland/ Official Bank Account : Commonwealth Bank of Australia: 396193070527203?ref=hl. BSB: 062 416 A/C 10199448 Aim of Association: Raising funds for Id-Dar tal-Providenza, Malta It is open to all who have an interest Money raised so far: 2012/2013 - $ 2,500 and 2013/2014 - in the Maltese culture. $35,000. Method of fund raising: Functions, tours, donations, raffles, sponsors. The Voice of the Percentage of funds raised donated to Id-Dar tal-Providenza, Malta – 100% Maltese online Future fund raising: Donations direct to the official bank account, can also be sponsorships, tours, functions and raffles. accessed The Friends of Providence House NSW is the official anytime by Ambassador of Id-Dar tal-Providenza, Malta in Australia logging to: Contact details: Jim Borg, Co-ordinatorPhone: (02) 9636 7767 (Mb) 0418 825 591 Email: [email protected] http://www.maltesewel - fare.com.au and click - Proudly supported by: ing on: The Voice sign Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 21

The Xaghra Association of NSW Inc. St Nicholas Festa Committee (NSW) INVITES YOU TO COME & CELEBRATE: AUSTRALIA DAY Date : Saturday January 24 2015 Time: Doors open 6.30 pm for 7.00pm start 2015 Calendar of events Place: Mandavilla Function Centre, 1788 The Horsley Drive, Horsley Park Entertainer: Joe Apap March 22: Autumn Fiera July 5 : Lejla fil-Buskett Dinner: 3 CoCCurse Meooal, Bememr, Wine, mSmoft Drinkuus, tea,n ncoffeei i& pttastiyzyzi NNeewwss Also antipasto plus fruit platters October 18: Spring Fiera For more information contact: November 28: Night of Entertain - Ray & Josephine Bigeni: 9627 4182, Mob: 0439 974 182 ment M'Anne Teuma: 9627 4641 December 6: Festa ta’ San Nikola

WWee aarree OOnnee bbuutt WWee aarree MMaannyy The Maltese community (25-27 Lake Ave Cringila NSW 2502, (02) 4273 0906 [email protected]) in NSW says: GEORGE CROSS FALCONS CLUB Inc.. Thank you Australia AUSTRALIA DAY 2015 HoBmiSneg-eom naandio ed arcnoscoi’nk geD ldes atsowynos ,- Ecoomuvpreustere rmys aeMvaali,l atobelane fadonra du sy caogeff. ee Sunday, January25, 2015 at the Holroyd Centre Cost onlyP h$o5n.e0 402. S74p6o1n21s oarnedd l ebavye M a mCeCssIa gIell. awarra. 17 Miller Street Merrylands (NumberLs aare gVrowainlge atndt beee nS reoacchiniga alro uCnde 9n5 etverrye M onday) (parking on site ) Programme 2014 An afternoon of celebration From 3.30pm December 24 - Wednesday - 10.45 pm: Procession with Baby Jesus and Christmas Carols by La Valette choir under the direction by Mro. Special Guest: Dr Barry York OAM Victor Flordia. Christmas Mass sermon by a young Natasha Tatarinoff followed by Midnight Mass. Entrance free. December 27 - Wednesday - 8.00 pm: G˙ana (folk singing). Entrance Light refreshments provided. free; everyone welcome. December 31 - Wednesday - New Year’s Eve Dinner Dance: 3 course All welcome meal and wine included. Adults: $60; children U/12: $30. Entertainment by Charlie Camilleri and the Rocking Mustang. Organised by the For bookings and information phone: The Centre: 96225847; Frances 04123204320; Antoinette 96712992 Maltese Community Council of NSW Learn Maltese! MALTESE LANGUAGE SCHOOL OF NSW A Division of the Maltese Community Council of NSW Inc. Classes are available for students from 6 years ST HELENA MALTESE- to adults at all levels of ability in the Maltese Remaining activities for 2014 language. We have trained and experienced DAECUEMSBETR:R SatAurdLay I20 AN S.C. INC. teachers qualified in language teaching and with Maltese study credentials. Christmas function at Melrose Tullamarine with DJ Dominic in attendance Learn the Maltese language, the culture, lifestyle, We also do weekend trips to Tocumwal & Barham 2014 cuisine, traditions and about the amazing history of this magnificent Mediterranean island. For more information one should phone Victor Classes at: HORSLEY PARK - SEVEN HILLS - LUDDENHAM Bartolo: 93798387 - Mobile: 0412 991 325; Joe Borg: For more information and enquiries Call Mary on 9601 2189 93044L4-1a4 ˙ &b Jaoer iBjuiseuttt itl:a 9l3-1P18B96S8 ;( MMaaryl Atabd) illa: Or email: [email protected] 93705164 & Mary Bartolo, Mobile: 0417 549 724 Supported by the Minister of Education and Training And the NSW Community Languages Schools Program. Member of the NSW Federation of Community Language Schools of NSW. G˙alkemm il-PBS ta’ Malta tforni lill-SBS fl-Awstralja bis- Member of the Federation of Maltese Language Schools of Australia. servizz tag˙ha, il-qarrejja m˙e©©a li x’˙in iridu jid˙lu fil- web - Supported by 16 Maltese associations affiliated with the MCC of NSW. site: www.tvm.com.mt u jsegwu l-a˙barijiet ta’ Malta. Din tkun The Maltese Language School of NSW is a Not-For-Profit organisation. a©©ornata l-˙in kollu bi stejjer li jkunu qed ise˙˙u. Mhux biss, imma min irid isegwi dak li jkun g˙addej, kull filg˙odu ˙in ta' Malta fuq il- website jittellg˙u wkoll l-a˙barijiet tal-jum ta' qabel. 22 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014 G˙aliex Billy u Billy Dalli fil-bidu tal-karri - mhux Alfred? era mal- Floriana ert li minkejja li ma kellux xi karriera twila fil-futbol, minn Paul Vella dawk li j˙obbu dan l-isport, kemm f’Malta u wkoll fl- (Melbourne) ÇAwstralja, u li forsi g˙andhom eta` ftit avvanzata jif - takru sew lill-plejer tal-Floriana f’Malta, Billy Dalli, li sirt naf li ismu proprja hu Alfred. Forsi ˙afna wkoll jixtiequ jkunu jafu x’sar Fuq talba ta’ Joseph Cutajar, l-editur min- minnu llum wara li kien ©ie l-Awstralja na˙a Maltija ta’ dan ir-rivista, u li ta’ tifel jilg˙ab fl-a˙jar Ωminijiet tal-George Cross, Ωg˙ir jiftakar lil Billy jilg˙ab mal-Floriana, dakinhar fil-Victoria State League. f’dawn il-jiem iltqajt ma’ Billy ˙alli nsiru Billy twieled il-Furjana (Balzunetta), fl- nafuh aktar, kif waqaf mill-futbol, u x’sar 1939, u llum il-©urnata jg˙ix f’Melbourne, minnu wara li temm il-karriera ta’ futboler. l-Awstralja. Xi ˙a©a li fil-fatt ftit jafu u Ωgur Çertament ukoll li nistg˙u naqtg˙u wkoll xi hija sorpri Ωa g˙alihom hi, li g˙alkemm kur Ωitajiet dwaru. kul˙add jafu b˙ala Billy, ismu proprju L-ewwel kur Ωita`: g˙aliex, la ismu prorpju huwa Alfred. huwa Alfred, kul-˙add jafu b’Billy? Billy qalli li kien hemm tlett ku©ini li kollha ©ew imsemmija Alfred. Min˙abba f’hekk, biex ma jkunx hemm tfixkil, wie˙ed baqa’ jissejja˙ b’ismu proprju, Alfred, ie˙or sar Billy f’azzjoni tipika waqt mag˙ruf b˙ala Wilfred, u lilu bdew u b˙alhom beda ji©i mag˙ Ωul fit-tim log˙ba kontra s-Sliema, u isej˙ulu Billy....isem li baqa’ bih sal- b’sa˙˙tu tal-RMA (dak i Ω-Ω mien mag˙ruf kif ˙afna jiftakruh fi Ω- lum. b˙ala l- ). Ωmien tieg˙u mal-Floriana Fi tfulitu Billy kien jattendi l-iskola Ta’ 21 sena, fil-5 ta’ Novembru tal-1961 tal-gvern fil-Furjana u l-ewwel fut - Billy ©ie mag˙ Ωul g˙all-unika log˙ba inter - bol organizzat lag˙bu mat-tim tal- nazzjonali uffiçjali tieg˙u mat-tim nazzjon - iskola, imbag˙ad mat-tim tal-Minors ali ta’ MPailctak kAornmtry a n-Norve©ja f’dak li kien (ta˙t it-18-il sena) tal-Floriana. mag˙ruf b˙ala l-Empire Stadium fil-G Ωira. Minn kmieni deher jipprometti, u Il-log˙ba ntemmet 1-1. meta kien g˙ad kellu biss 17-il sena, Billy lag˙ab partiti o˙ra bil-flokk tat-tim fl-ista©un 1956-57, la-g˙ab g˙all- nazzjonali Malti imma dawn kienu biss ewwel darba fl-I Divi Ωjoni mat-tim log˙biet ta’ ˙biberija u mhux mag˙rufa uf - tal-Floriana, fl-istess tim li mieg˙u fiçjalment b˙ala partiti internazzjonali. It- kien jilg˙ab ukoll ˙uh akbar minnu, tim kienu ikun mag˙ruf b˙ala l-G˙a Ωla Tony, li kien jifforma parti mid-di - Maltija (il- jew l-MFA XI). fi Ωa soda Furjani Ωa Fost dawn jiftakar sew il-log˙ba fl-ista - Kienu Ω-Ω mienijiet tal-glorja tal- dium kontra l-Manchester United, bl-Ingli Ωi Floriana qalli, u fl-ewwel sena tieg˙u jirb˙u 2-0. Dakinhar il-United kienu qed kien jifforma parti mit-tim li reba˙ it- jibnu t-timP imckil lM-©adltiad wara t-tra©edja ta’ – il-Kampjonat, l-FA Munich tlett snin qabel li fiha tilfu mat- Trophy u l-Cassar Cup. tmien plejers. Fl-1957, b˙al g˙add ta’ plejers o˙ra IΩda qabel dan, Billy Dalli kien ukoll libes li kienu jilag˙bu mal-Floriana, imma il-flokk Malti fl-1960 fil-partiti ta’ Tmrhipulxe bCirsos,w Bn illy kien da˙al fl-Ar - kwafikazzjoni g˙al-Log˙ob Olimpiku tal- mata Maltija, l-RMA. Kien hemm 1960 f’Ruma. ˙afna plejers o˙ra mag˙rufa mieg˙u

*g˙al pa©na 23

Billy Dalli (quddiem, it-tielet mix-xellug) mat-tim Furjani Ω rebbie˙ tat- Triple Crown fl-1957-1958; LEMIN: Billy (quddiem ir-raba’ mil- lemin) mal-George Cross. Jidhru wkoll il-Maltin, Tony Dimech (l-ewwel xellug), Çensu Muscat (l-ewwel lemin), u quddiem: Freddy Falzon u Eddie Sacco (l-ewwel u t-tieni), u Twanny Cassar (tieni lemin) Tuesday December 9, 2014 The Voice of the Maltese 23 jiftakar hemm tal-Floriana fil- kompetizzjonijiet Ewropej, Fil-fatt dak it-tim g˙all- kontra Ujpest Dozsa u Ip - Maltin xorta kien meqjus swich u dik ta’ ˙biberija kon - *bm˙ainlan tp-taim©n an a2z2 zjonali g˙al- Billy u martu Doris illum (fuq wara) tra l-Manchester United. iex kienu jing˙a Ωlu l-a˙jar flimkien ma’ uliedhom, Jason u Tanya, Fl-Awstralja jibqa’ jiftakar il- plejers min˙abba li wara kol - u Marco (inset). log˙ba tal-George Cross kon - lox il-plejers Maltin xorta tra Prague (Sydney) meta kienu ‘dilettanti’ (mhux ix- l-Maltin reb˙u 5-2. xog˙ol tag˙hom il-futbol). Illum fl-eta’ ta’ 75 sena, Billy Malta lag˙bet kontra t- g˙adu jsegwi l-futbol, kemm Tune Ωija u l-Marokk, u fid- fl-Awstralja, u wkoll ta’ Malta darbtejn il-partiti f’Malta u g˙add ta’ pajji Ωi o˙ra. Qalli ntemmu 2-2. li min˙abba fid-differenza tal- Billy skorja gowl f’kull ˙in ma’ pajji Ωi o˙ra ©ieli jibqa’ wa˙da. Meta l-Maltin kienu - mqajjem jew ikollu jqum f’xit- lag˙bu l-partiti ta’ ritorn, tilfu 3 jew l-4. ta’ filg˙odu biex 1-0 fit-Tune Ωija u 2-1 fil- isegwihom fuq it-TV. Marokk. Kemm ilu l-Awstralja, Billy Fl-ista©un 1961-62, il-klabbs nie Ωel Malta fuq btala xi Maltin g˙all-ewwel darba ˙ames darbiet imma fi Ω-Ω mien ˙adu sehem fil-kompetizzjoni - li j Ωur Malta ma jkunx hemm jiet Ewropej organizzati mill- log˙ob tal-football. Isib dif - UEFA, u filwaqt li Hibernians kienu l-ewwel blalen fil-g˙oli, bir-ras, ma’ Tony Cauchi li ferenza kbira fil-futbol t’issa f’Malta g˙al li ˙adu sehem fil-kompetizzjoni g˙aç-Cham - fil-fatt kien ˙abib kbir ta’ Billy u sa meta kien jilg˙ab hu. Isemmi d-diffe-renza pions, (it-Tazza Ewropea, jew qag˙adlu fit-tie© tieg˙u. fil-grawnds tal-futbol, fil-˙las lill-plejers, u ), Floriana kienu l-ewwel mill-Maltin li Minbarra l-˙biberija ma’ Tony, Billy qalli anke l-˙afna log˙ob internazzjonali li jsir. iddebuttaw f’dik g˙ar-Rebbie˙a tat-Tazzi li b˙ala l-idoli tieg˙u fil-futbol Malti, fost Jg˙idli li fi Ω-Ωmien meta kien jilg˙ab g˙al ( ). o˙rajn, kellu wkoll lil Furjani Ω ie˙or, Lolly Floriana, kienu kull sena jirb˙u xi unur u Billy Dalli kien fit-tim Furjani ΩE lui rloagp˙eabn Borg u d-dbiefsetnmsuarn internazzjonali u tal-Val - tazza jew trofew; imma b’dispjaçir jg˙id li Ckounp tra S.K. Ujpesti Dozsa tal-Ungerija fl- letta u anke l-Melita Eagles, Joe Cilia llum il-livell tag˙hom naqas ˙afna u ilhom Empire Stadium. Floriana tilfu l-ewwel Meta wasal l-Awstralja, Billy beda ja˙- ˙afna ma jirb˙u xi unur. loCgu˙pb Wa fi’nMnearlsta C 4u-p2, imbag˙ad tilfu wkoll bil- dem mal- Personalment ilni naf lil Billy g˙al aktar kbir fil-partita ta’ ritorn fl-Ungerija, 10-2. (CIG) . Fl-istess minn madwar 15-il sena u dejjem sibtu Fl-istess sta©un Floriana reb˙u wkoll il- waqt ried ukoll jissokta bil-kariera ta’ fut - bniedem e Ωemplari u ˙abib ma’ kul˙add. kampjonat Malti. Din id-darba waqqfu boler u beda jilg˙ab mal-George Cross. Huwa wkoll membru tar-Reskeon Maltese wkoll rekord, meta spiççaw jirb˙u l-log˙ob IΩda ma Ckioemnxm ofançwlei aglt˙ha lIinhd. uSstarbia li l-Gliavseelsl Association Seniors Group, f’Melbourne. kollu ming˙ajr ma mqar waqqg˙u punt. og˙la mb˙inalna tma’a Mchainltea ,a ksseemmmbl emr in˙abba li Billy baqa’ attiv fl-isports, imma mhux Barra minhekk g˙at-tieni darba reb˙u wkoll kien hemm g˙add ta’ plejers tajbin minn f’dak li jin˙tie©lu wisq impenn fi Ωiku b˙all- it- . madwar id-dinja, u wkoll g˙ax ˙tie©lu jad - futbol, fil-log˙ob tal-boççi (stil Taljan) u hu Billy kellu sta©un tajjeb ˙afna u g˙al datta ru˙u g˙al esperjenza o˙ra ©dida, dik kompetittiv mhux ˙a Ωin. Kemm-il darba darbtejn wara xulxin ing˙a Ωel il-Plejer tal- li jilg˙ab fuq il-˙axix, u mhux b˙al f’Malta, spiçça t-tieni fil-kompetizzjoni speçjali li ssir Log˙ba. fuq ir-ramel jew l-art iebsa. ta’ kull sena g˙all-˙abta ta’ Jum il-Missier. IrT-reipbl˙ea C tarlo-kwan mpjonat tat ukoll lil Floriana Il-karriera ta’ Billy mal- d-dritt li fl-ista©un ta’ wara, l-1962-63, iku- George Cross damet biss sen - nu huma li jirrappre Ωentaw lil Malta fil- tejn, min˙abba li ta’ 26 sena . Kienu ©ew imtella’jilag˙bu kellu bronkite. kontra ç- Ingli Ωi Ipswich Town, Kien ukoll ©ie˙ iç-çans li dak i Ω-Ω mien immexxija mill-mag˙ruf Sir jibda jilg˙ab mat-tim tal- Alf Ramsey b˙ala mani©er. B’Billy fit-tEimu -, Polonja f’Melbourne, fejn rFolopreiaan a Ctiulpfu l-ewwel log˙ba f’Malta 4-1, di©a’ kien hemm plejer ie˙or imbag˙adC gh˙aaml-pdiaornbs ’o˙ra sofrew telfa kbira. Malti, ukoll eks Floriana, ta’ 10-0, fir-ritorn fl-Ingilterra. Tony Vella. Mal-Floriana Billy lag˙ab aktar partiti Semmieli li dak i Ω-Ω mien fost kontra klabbijiet barranin, fosthom ta’ plejers o˙ra Maltin li kienu ˙biberija kontra timijiet Libjani, f’Bengha Ωi jilag˙bu l-Awstralja kien u Tripli, fit-Tune Ωija u wkoll f’pajji Ωi o˙ra. hemm, Çensu Muscat, Freddy Imbag˙ad f’Settembru tal-1962, fl-eta’ ta’ Falzon, Eddie Sacco, Twanny 23 sena Billy i ΩΩ ewwe© lil Doris Gatt, mill- Cassar u Freddy Abela Marsa. Min˙abba li l-familja tal-mara kie-net (mag˙ruf b˙ala l-i ). qed ta˙seb biex temigra lejn l-Awstralja, hu Mistoqsi jekk kellux xi wkoll iddeçieda li jissie˙eb mag˙hom u log˙ba li baqg˙et impres- g˙all-a˙˙ar ta’ Frar tas-sena ta’ wara sjonata f’mo˙˙u, semma l-fi - flimkien emigraw lejn l-Awstralja. nali tal-Cassar CSutpe afk ’Malta Mi Ω-Ω wie© tag˙hom, Billy u Doris g˙and - kontra l-akbar rivali fil-futbol, hom tlett itfal, lil Marco, Tania u Jason, u Sliema Wanderers. Floriana erba’ neputijiet ( ). kienu reb˙u 6-0 u Billy kien Kienu ˙afna l-partitarji tal-Floriana f’Malta kiseb . Dakinhar il- li ˙assew it-tluq ta’ Billy min˙abba li kien at - Floriana lanqas biss kellhom takkant prominenti ˙afna u fih kienu qed gowlkiper mag˙ruf g˙ad-dis - jaraw plejer li flimgrkaiennc hmilad’r oe˙n rajn li l-Flori - po Ωizzjoni tag˙hom, u l-at - ana kienu jtellg˙u, ˙afna minnhom mill-ist - takkanht atT-tornicyk Cauchi mela ess in˙awi ta’ Balzunetta, seta’ l-post bejn il-lasti. Kie-net jassiguralhom il-©ejjieni tal-klabb. tassew umiljazzjoni g˙as- Óafna kienu wkoll ixebb˙u l-log˙ob ta’ Sliema. Billy, l-aktar fejn g˙andu x’jaqsam g˙all- Fost log˙biet o˙ra li jibqa’

Billy Dalli waqt log˙ba tal-boççi 24 The Voice of the Maltese Tuesday December 9, 2014 SSppoorrttss Maltese Aaron Ciantar near the Team Chaudron boat in Abu Dhabi. Below: Aaron ( left ) celebrat - powerboat ing the title victory with team- team wins mate Dominque Martini sixth world title Aaron Ciantar won his fourth world title and the sixth with Team Chaudron in Class VI powerboat racing as he led Team Chaudron for first and fourth place in the two races at the season’s last round, the Abu Dhabi Grand Prix Champi - onship in a boat crewed by him and Frenchman Dominique Martini. After comfortably winning the opening race on Thursday, Ciantar and Martini encoun - tered problems in the second race Friday, but a fourth place finish despite slowing to a crawl and limping home sealed the championship title. Team Chaudron, who also won the Pole Position Cham - pionship, finished with a total of 76 points, 10 ahead of Tommy One. Not for the first time this season the V1 teams produced some great racing, with the lead changing hands and the race for the podium places hotly contested. Team Chaudron had previously also won the Mediter - ranean Grand Prix in Ibiza, Spain in September, and the Italian GP in Terracina in October. Malta Football Premier League Hibs maintain 12-point lead before Valletta meeting The first day of Round 13 produced a goal- champions who are on a six-match winning draw. They have not managed to win for bonanza, with 20 goals in four matches, streak before the top of table clash against their last eight ties, since September 27. with Hibernians and Valletta each scoring Hibs on Sunday. Floriana won the ‘Old Firm’ derby against 6-0 wins over Qormi and Tarxien respec - When it comes to Birkirkara they returned Sliema W. by 2-0 before the Blues sufferred tively. Then in Round 14, both again won to winning ways after losing three of their a second successive loss against Hibernians. through, with Hibernians defeating Sliema previous four matches, and in fact regis - RESULTS: Round 14 and Valletta comfortably beating neighburs tered identical 3-1 victories over lowly- Hibernians v Sliema W. 2-1 Floriana 4-1. placed Ûebbu© and Naxxar to claim third Edison Luis dos Santos (2)(H); Peter Xuereb (S) As a result Hibs, who have only dropped position (a point behind Valletta. Valletta v Floriana 4-1 Lateef Elford-Alliyu (3), Abdelkarim Nafti (V); two points so far from 14 matches, con - Fourth are Mosta with 20 points followed Vito Plut (F firmed their 12-point lead over the reigning by Balzan (a point behind) after another Birkirkara v Naxxar L. 3-1 Gilmar da Silva Ribeiro (N); Ryan Scicluna, Rafael Ledesma, Matheus Bissi da Silva (B) Australia Balzan v Qormi 1-1 Oscar Guerrero (B); Ryan Micallef (Q) A-League , Melbourne V. sail on regardless Mosta v Ûebbu© R. 1-1 Matheus Ribeiro da Silva (M); t the end of Round 9 of the A-League, lost their last two games and are relegated to Mauricio Rodrigues Britto (Z) Aand by virtue of a 2-1 away win over their position, two points behind Glory. the Tarxien R. v Pieta H. 0-0 Sydney FC, Perth Glory retained their one- campaign. Round 13 point lead over Melbourne Victory who fol- Hibernians v Qormi 6-0 RESULTS: Round 9 Jorge Pereira da Silva (3), Edison Luis dos Santos (2), Clayton lowed their 3-2 home win over Adelaide Utd Failla in Round 8 that had reduced the gap with Sydney FC v Perth Glory 1-2 Valletta v Tarxien R. 6-0 Perth to just a point, with a 3-0 away success Central Coast v Melbourne V. 0-3 Abdelkarim Nafti, Hamza Barry (2), Newcastle Jets v Wellington Ph 1-3 Lateef Elford-Alliyu (2), Raphael Kooh Sohna at Central Coast. Mosta v Pieta H. 3-1 Kevin Mu Adelaide U v Western Sydney W 2-0 scat’s Melbourne V’s win against Melbourne C v Brisbane Roar 1-0 Daniel Mariano Bueno, Nemanja Milovanovic, Adelaide came in a frenetic, ill-tempered tie Mateus Ribeiro dos Santos (M); Claudio Frances (P) Naxxar L. v Balza marking their official 10-year anniversary. Round 8 n 3-1 Terence Vella (2), Uchenna Emenike Mbachu (N); Gianmarco All the goals were scored in the first half Melbourne V. v Adelaide U 3-2 Piccioni (B Perth could only draw 1-1 away to defend- Brisbane Rv Perth Glory 1-1 Floriana v Sliema W. 2-0 Amadou Samb, Conor Borg ing champions Brisbane Roar in Round 8. Western Sydney v Sydney FC 1-1 Birkirkara v Ûebbu© R. 3-1 Meanwhile, after going their first seven Wellington Ph v Melbourne C. 5-1 Mauricio Osmar Rodrigues Britto (Z); Rafael Ledesma, games without defeat, Adelaide have now Newcastle Jets v Central Coast 1-1 Ellinton Antonio Costa Morais, Edmond Agius (B)