'Er Treedt Met Betrekking Tot De Vele Situatieve Coachmomenten Tijdens Trainingen Een

In het nieuwe seizoen al je trainingen structureel op orde? Heel eenvoudig. Met onze online TrainingsPlanner!

Voor alle trainers van je club een passend trainingsschema.

Bevat 1300+ trainingen en  Individueel abonnement : voor jezelf en je eigen team oefeningen)  Online toegang, altijd en overal - ook op tablet of mobiel  6- Weekse periodisering en bevat leerlijn  Trainingsvormen op te slaan (pdf.ﬁ les) of te printen  Maak je eigen oefenvormen of voeg ze toe  Persoonlijk kant en klare oefenstofsysteem voor € 50 p.j.  Abonneer direct via devoetbaltrainer.nl/abonneren

devoetbaltrainer.nl/tp PROFVOETBAL Tekst: Paul Geerars en Marco van der Heide

Met Erik ten Hag haalde FC Utrecht ruim een jaar geleden een kleurrijke trainer in huis, die al snel de ene na de andere verandering doorvoerde. Spelers maken ongebruikelijk lange dagen op de club, het trainingsveld bevat extra kalklijnen om de oriëntatie van de spelers te verbeteren en Utrecht stapte bij de komst van Ten Hag direct af van het in Nederland gangbare 1:4:3:3-systeem. De Voetbaltrainer sprak uitgebreid met de bevlogen trainer: ‘Alles wat we doen tijdens trainingen, is direct gerelateerd aan onze speelwijze.’ Foto: Pro Shots

Erik ten Hag drukt zijn stempel op FC Utrecht Innovatie op alle vlakken

Toen u het stokje vorig jaar overnam, situatieve coachmomenten tijdens beter te worden in het klein houden moesten veel spelers wennen aan uw ma- trainingen. Er is binnen de spelers- van de onderlinge afstanden, zowel nier van werken. groep wel een bepaalde acceptatie in de lengte als in de breedte, kun je Erik ten Hag: “Dat klopt. Spelers zijn opgetreden, maar leuk vinden ze het bijvoorbeeld 6:6 met twee keepers in het begin natuurlijk sceptisch: wat nog steeds niet. We willen meerdere en een neutrale speler doen. Tijdens levert de nieuwe werkwijze ons op? spelsystemen beheersen en dat kan zulke vormen leg ik spelers telkens Als ze zien dat het werkt, motiveert alleen als je dat trainbaar maakt. Dat uit wat ik van ze verwacht als de bal dat enorm. Zelf heb ik daar nooit aan doe je niet in één training en met zich op een bepaalde plek op het veld getwijfeld. Het was hooguit afwachten één videomoment, zoiets luistert erg bevindt. Hoe sta je ten opzichte van hoe snel het resultaat zou opleve- nauw. Een partijspel 11:11 is daarvoor elkaar? Waar liggen de oplossingen? ren. Waar spelers in het begin vooral natuurlijk heel geschikt, maar het Het vergt in mijn beleving tijd om zo- moeite mee hadden, waren de vele kan ook goed in kleinere vormen. Om iets erin te krijgen.

www.devoetbal trainer.nl

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 4 31-08-16 14:27 Je moet als trainer wel heel goed stukje bewustwording. Wat is ervoor een bal kunnen vasthouden en een bewaken dat je de creativiteit van nodig om op topniveau te presteren? tegenstander kunnen uitspelen. Als individuele spelers de ruimte blijft Heb je de discipline om een plan uit wij een tegenstander die ons hoog wil geven. Ik weet dat het mijn valkuil te voeren? En ben je in staat om, waar vastzetten ertoe kunnen dwingen om is om veel voor te kauwen, waardoor nodig, bij te sturen? Daarvoor heb je achterin een-op-een te verdedigen, spelers soms te weinig toekomen aan weleens een stimulans nodig van de dan kan een lange bal een uitstekende het maken van eigen keuzes. Ik moet trainer, maar uiteindelijk moeten spe- keuze zijn. Maar staan ze niet een-op- wel zeggen dat het helpt dat ik me lers dat zelf oppakken.” een, dan hebben wij een overtal in de opbouw en dan willen we dat graag uitspelen. Zoiets is altijd een wis- ‘Er treedt met betrekking tot de selwerking. Als je meer risico neemt in de opbouw, moet de tegenstander vele situatieve coachmomenten meer moeite doen om druk op je te krijgen en krijg je zelf voorin meer tijdens trainingen een bepaalde ruimte. Andersom geldt dat wanneer je spitsen continu gevaarlijk zijn, de acceptatie op, maar leuk vinden tegenstander waarschijnlijk gaat twij- felen, waardoor je zelf meer ruimte spelers het nog steeds niet’ krijgt in de eerste fase van de opbouw.

Uiteraard bespreek ik met mijn team daarvan bewust ben. Aan de andere U laat wekelijks zien vernieuwend te zijn hoe ver we in het opbouwen moeten kant biedt een bepaalde structuur, die in de speelwijze van uw ploeg. Welke gaan. Als je het namelijk goed doet, voortkomt uit je speelwijze, ook juist opdracht geeft u uw spelers mee bij het ga je controleren en domineren. Dan heel veel ruimte voor creatieve spelers nemen van een doeltrap? is het een middel om de wedstrijd in om te excelleren. Dat heb ik in het Erik ten Hag: “Als wij een achterbal handen te krijgen en dat is wat je er verleden gemerkt bij onder meer El- nemen, willen we de tegenstander uiteindelijk mee wilt bereiken. Maar jero Elia, Marko Arnautovic en Quincy Promes. Als zij zich vrij voelen binnen bepaalde kaders die je ze aanreikt, ‘Ik zeg bewust niet dat we zijn ze op hun best. bij voorkeur willen opbouwen, Van iedereen verwacht ik hoe dan ook een topsportmentaliteit. Mijn spelers omdat ook de lange bal een zijn meerdere malen per week van 9 tot 18 uur op de club. Zo is er veel tijd uitstekend middel kan zijn om voor extra begeleiding, zoals het bekij- ken van videobeelden en het werken tot een kans te komen’ aan individuele verbeterpunten. Kijk naar Timo Letschert: hij heeft een toptransfer verdiend naar de Serie graag ontregelen door ze voor keuzes uiteindelijk moeten spelers in de A. Dat is goed voor hem en voor de te stellen. Ik zeg bewust niet dat we wedstrijd hun eigen risicoafweging club, maar ook voor de spelersgroep bij voorkeur willen opbouwen, omdat maken. Wat ik als trainer voorname- die achterblijft. Zij hebben allemaal ook de lange bal een uitstekend mid- lijk doe, is mogelijkheden aanreiken gezien wat Timo ervoor gedaan en del kan zijn om tot een kans te ko- om onder de druk van de opponent gelaten heeft. Dat daagt de rest enorm men. Die optie moeten we altijd open- uit te komen. Van mijn verdedigers uit. We hebben het dan over een houden, zeker met twee spitsen die verwacht ik dat ze de tegenstander

De Voetbaltrainer 220 2016

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 5 31-08-16 14:27 PROFVOETBAL

Moment uit de laatste playoffwedstrijd van vorig seizoen, waarin Heracles ten koste van FC Utrecht Europees voetbal behaalde.

voor keuzes stellen. Een van de opties is dan uitzakken. Is punt-zestienmetergebied niet ver genoeg, dan kan dat ook verder, zelfs tot op de achterlijn (afbeelding 1). Datzelfde geldt voor een terugspeelbal op de keeper. Hoe ver ben je als verdediger bereid om over te komen of uit te stappen om de man met de bal meer opties te geven?

Stel dat wij met drie verdedigers spelen en de tegenstander zet druk met de 9 en de 10. Dan heb je achterin je vrije man en moet je dat kunnen uitspelen (afbeelding 2a). Schuiven zij een speler door, dan halen wij een extra speler terug om het overtal te behouden. Dat kan 1 een middenvelder zijn, maar ook bij- ‘Van mijn verdedigers verwacht ik dat ze de tegenstander voor keuzes stellen.’ voorbeeld een back die richting het middenveld beweegt (afbeelding 2b). Sturen zij opnieuw een speler door, dan komen er ergens anders ruimtes op het veld waarvan wij kunnen profiteren. Zet een tegenstander ons een-op-een vast, dan zie ik het liefst een gerichte lange bal (afbeelding 3). Belangrijk is om lopende mensen te krijgen, op wie een van de spitsen de bal kan verlengen. Dat kan de andere spits zijn, maar ook een middenvelder of zelfs een vleugelverdediger. We beschikken over voldoende loopvermogen en snelheid om zulke situaties uit te buiten. Naast spelers die dieplopen, moeten er ook voldoende spelers onder de bal blijven om de tweede bal op te vangen. En onze verdedigers moeten aansluiten 2a en de afstand tot het middenveld ‘Stel dat wij met drie verdedigers spelen en de tegenstander zet druk met de 9 en verkleinen. Doe je dat niet, dan ligt de 10. Dan heb je achterin je vrije man en moet je dat kunnen uitspelen.’ het veld open en kan de tegenstan-

www.devoetbal trainer.nl

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 6 31-08-16 14:27 der met één pass iemand alleen voor onze keeper zetten.

Die lange bal wordt bij voorkeur snel gegeven, zodat de tegenstander nog uit de organisatie staat. Maar soms komt het voor dat de keeper eerst een seintje geeft voor het spelen van de lange bal en ervoor zorgt dat het hele team compact staat voordat hij de bal trapt. De formatie die we vervolgens aannemen, hangt af van meerdere factoren. Hebben we de wedstrijd onder controle? Wat is de stand? Hoe lang is er nog te spelen? Daarin reik ik de spelers wel handvatten aan, maar uiteindelijk moeten ze zelf de keuze maken. Een mogelijkheid is 2b bijvoorbeeld om in een compacte ‘Schuiven zij een speler door, dan halen wij een extra speler terug om het overtal te 1:3:1:4:2-formatie te gaan staan (af- behouden. Dat kan een middenvelder zijn, maar ook bijvoorbeeld een back die rich- beelding 4). Zo zijn er veel mogelijkhe- ting het middenveld beweegt.’ den om diepte te pakken en eveneens voldoende spelers onder de bal. Maar staan we voor en is er nog weinig resterende speeltijd, dan kan 1:3:3:2:2 een logische keuze zijn, waarbij de vleugelverdedigers iets defensiever staan opgesteld.”

In balbezit speelt FC Utrecht doorgaans met één speler aan elke zijkant en acht veldspelers die centraal staan opgesteld. Erik ten Hag: “Die veldbezetting komt voort uit het positiespel dat wij nastreven. Heb je meer mensen in de as, dan heb je meer opties om tussen de linies vrij te komen. Bovendien is je restverdediging een stuk beter. Je kunt met deze veldbezetting ook veel beter drukzetten na balverlies. In beginsel is het vanuit een 1:3:5:2-formatie vaak zo 3 dat onze flankspelers de buitenkanten ‘Zet een tegenstander ons een-op-een vast, dan zie ik het liefst een gerichte lange bezetten. Maar ik zie graag dat daar bal. Belangrijk is om lopende mensen te krijgen, op wie een van de spitsen de bal heel veel variatie in zit. Daar kan ook kan verlengen.’

4 Achterbal FC Utrecht, in de uitwedstrijd tegen Heerenveen. FC Utrecht in formatie 1:3:1:4:2.

De Voetbaltrainer 220 2016

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 7 31-08-16 14:27 PROFVOETBAL

en loopvermogen, en snelheid aan de om het spel te maken of een indivi- Ingooi zijkanten. duele actie in te zetten. Daarin spelen Erik ten Hag: “Als wij een ingooi Wat veel tegenstanders ook doen, is hun teamgenoten een sleutelrol.” hebben op de helft van de tegen- mandekking spelen op het midden- stander, hebben we in principe veld. Zo kregen Younes Namli en Stijn U heeft extra lijnen op het trainingsveld een man minder, omdat de speler die ingooit buiten de lijnen staat. Dat maakt de kans op balverlies ‘Bij het spelen van een lange bal relatief groot. Daarom verwacht ik van al mijn spelers dat ze heel be- is het belangrijk dat er diepte is, wust bezig zijn met het bewaken van de restverdediging. Als wij op spelers eronder blijven voor de links ingooien, komt onze rechter flankspeler heel ver naar binnen, tweede bal en de verdedigers bijna tot op de lengteas van het veld.” het veld klein maken door op te sluiten’

een middenvelder komen, of een spits. Schaars de opdracht om vanuit Bart laten trekken, waardoor de ‘half-spaces’ Het is ook geen vast uitgangspunt dat Ramselaar en Yassin Ayoub te spelen. (zie ook het navolgende artikel in deze edi- we nooit meer dan één speler aan de Om die twee toch veelvuldig te kun- tie) zichtbaar worden (afbeelding 5). Wat buitenkant krijgen. Als we in staat zijn nen benutten, moet er heel veel ini- ligt daaraan ten grondslag? om daar een overtal te creëren en te- tiatief bij de andere spelers vandaan Erik ten Hag: “De extra lijnen op het genstanders uit te spelen, dan moeten komen. Zij moeten Yassin en Bart in veld zijn een vorm van communicatie. we daar zeker van profiteren. 2:1-situaties brengen. Als een speler Ik gebruik de term half-spaces zelden van ons Schaars met de bal opzoekt naar de spelers toe, maar onbewust In 1:3:5:2 liggen er tegen 1:4:3:3 veel vanuit de snelle spelverplaatsing, dan vergroten die lijnen wel hun oriënta- kansen voor onze flankspelers om moet Schaars een keuze maken. Op tie. Verdedigend bijvoorbeeld: hoe ver hun stempel op de wedstrijd te druk- die manier breng je Yassin en Bart in kom ik naar binnen bij het knijpen? ken. Dat zag je bijvoorbeeld in de hun kracht: ze krijgen tijd en ruimte Dat heeft z’n grenzen, net als door- openingswedstrijd van het seizoen, tegen PSV. Sofyan Amrabat, die aan de linkerkant speelde, was vaak aanspeelbaar. Je stelt de tegenstander voor keuzes: moet de rechtsback doordekken, of blijft hij staan? Dekt hij door, dan komen er elders op het veld ruimtes, bijvoorbeeld in de hoek.

Wat je steeds vaker ziet, is dat tegenstanders zich aan ons aanpassen. PSV deed dat bijvoorbeeld in de tweede helft en sc Heerenveen al vanaf het begin van de wedstrijd. Vooraf houden we daar rekening mee, maar je kunt nooit precies voorspellen wat de tegenstander gaat doen. Wat ik wel vind, is dat zulke aanpassingen vaak in ons voordeel zijn. Als zij met drie centrumverdedigers gaan spelen, wordt het voor onze spitsen makkelij- 5 ker: eerst moesten ze opboksen tegen vier verdedigers en dan nog maar ‘De extra lijnen op het veld zijn een vorm van communicatie. Ik gebruik de term tegen drie. Bovendien hebben wij half-spaces zelden naar de spelers toe, maar onbewust vergroten die lijnen wel hun middenvelders met veel creativiteit oriëntatie.’

www.devoetbal trainer.nl

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 8 31-08-16 14:27 Trainingsvorm 1

4:3+keeper in de as van het veld

Doel • verbeteren van het uitspelen van een overtal in de as van het veld

Organisatie • tussen beide zestienmetergebieden, zowel in de lengte als in de breedte • 2 grote doelen, 8 rode en 6 blauwe hesjes, 10 ballen • 2 keepers, 6 verdedigers, 4 spitsen en 4 middenvelders 3

Inhoud • de keeper trapt de bal richting de spits op de andere speelhelft • die legt de bal terug onder lichte weerstand van een verdediger • als een middenvelder de bal ontvangt, volgt er 4:3+keeper richting de goal • na een goal of bij een uitbal, speelt een trainer een tweede bal in

Coaching aanvallers • ‘Maak tempo om niet achterhaald te worden.’ • ‘Speel breed en keer terug naar de as van het veld.’ • ‘Herstel de veldbezetting als de tweede bal in het spel komt.’

Coaching verdedigers • ‘Verdedig naar voren.’ • ‘Kantel mee naar de kant van bal.’ • ‘Sluit op en kom bij elkaar als de tweede bal in het spel komt.’

dekken. Ook in balbezit hebben de ste strook, Thomas Müller en Julian dwingen, dat spreekt mij enorm aan lijnen een functie. We willen graag Draxler speelden aan de binnenkant. en dat lijkt heel erg op de manier een overtal creëren op het midden- Het was hun doel om via breedtespel waarop FC Utrecht dat nastreeft. Het veld, maar wel altijd gestaffeld, met diagonale passlijnen en driehoeken. Belangrijk daarvoor is dat er altijd één ‘De extra kalklijnen die ik op of twee spelers diepte kiezen of daar in elk geval mee dreigen, zodat er ach- ons trainingsveld heb laten ter hen meer ruimte ontstaat. Die lijnen staan er niet in wedstrijden, maar aanbrengen, zijn ook een vorm mijn ervaring is dat spelers wel meer gevoel krijgen voor bepaalde situaties. van communicatie’ Dat is een gevolg van herhalen, herhalen en nog eens herhalen. Daardoor verbetert de samenwerking. of via de diagonale passes van Jérôme is jammer dat het spel van Duitsland Op het Europees Kampioenschap zag Boateng en Toni Kroos mensen tus- niet beloond werd met de Europese ik dat Duitsland heel bewust bezig sen de linies aanspeelbaar te maken. titel, want die verdienden ze. Maar zo was om de as en half-spaces goed te Eerst ‘naar buiten toe gaan’, dan weer werkt het in voetbal, de beste ploeg bezetten. De backs bezetten de buiten- ‘naar binnen komen’ en daar iets af- wint niet altijd.”

De Voetbaltrainer 220 2016

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 9 31-08-16 14:27 PROFVOETBAL Foto: Pro Shots

Toen we een training van u bekeken, lag opnieuw positie en herstellen hun pen komen. Een aanleiding daarvoor de nadruk op het uitspelen van een 4:3-si- veldbezetting. kan het wedstrijdprobleem tegen de tuatie in de as van het veld (trainings- eerstvolgende tegenstander zijn. Hoe vorm 1). Het was pas de eerste keer dit seizoen ga je dat trainbaar maken? De eigen Erik ten Hag: “Dat komt direct voort dat we deze trainingsvorm deden. speelwijze is daarbij altijd leidend, uit onze speelwijze: in de as een over- Ik probeer sowieso zo veel mogelijk zelfs bij loopvormen. Ons spel vraagt tal creëren en uitspelen. Daarbij is het belangrijk om tempo te maken, want in de wedstrijd komen er spelers terug ‘Ons spel vraagt snel handelen en en dan is het overtal weg. De vorm is ook gericht op de verdedigers: zij veel richtingsveranderingen, dus vormen centraal in de defensie een drietal, net als in onze basisformatie. dat integreren we in onze Ik wil dat zij naar voren verdedigen. Wordt de bal breed gespeeld, dan kan- warming-up’ telen de verdedigers naar balkant. Dat houdt ook weer iets in voor de aanvallers: door de as weer op te zoeken, is variaties door te voeren in mijn trai- snel handelen en veel richtingsveran- daar ruimte ontstaan. Breed spelen ningen. De reden is simpel: de mens deringen, net als het internationale om later in de as diepte te creëren. Er is een geboren aanpasser. Als je vaak voetbal. Dat integreer je dan in je zit ook een element van omschakeling hetzelfde doet, komt de sleur erin en warming-up.” in: als de bal uit is, of er is gescoord, wordt het brein niet voldoende ge- dan speelt assistent-trainer Jean-Paul prikkeld, waardoor de ontwikkeling Gebruikt u ook wedstrijdstatistieken om de Jong direct de tweede bal in. De niet optimaal is. Als trainer moet je uw speelwijze te verbeteren? verdedigers moeten snel opsluiten en dus creatief zijn en regelmatig met Erik ten Hag: “Alex Abresch, onze vi- bij elkaar komen. De aanvallers kiezen nieuwe trainingsvormen op de prop- deoanalist, haalt weleens statistieken

www.devoetbal trainer.nl

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 10 31-08-16 14:27 Trainingsvorm 2

Afschermen passlijnen

Doel • verbeteren van het afschermen van passlijnen naar het middenveld als blok van drie voorop

Organisatie • veld van ongeveer 35 meter lang en 45 meter breed • 1 grote goal, 3 kleine goaltjes • 4 blauwe hesjes, 3 rode hesjes, 10 ballen • 4 verdedigers, 2 aanvallers, 1 aanvallende middenvelder

Inhoud • de verdedigers starten de opbouw en kunnen scoren op de drie kleine goaltjes • zij mogen niet direct uit een pass scoren, maar moeten de bal altijd eerst aannemen

Coaching • ‘Zorg ervoor dat de onderlinge afstanden klein blijven.’ • ‘Houd de passlijn naar een goaltje waar mogelijk dicht.’ • ‘Maak een keuze tussen de as afschermen en een drukmoment pakken.’

uit wedstrijden. Op welk gedeelte van om het schieten, dan loop je eigenlijk voor een andere manier. Als we met het veld hadden we balbezit? Hoeveel een kans op een betere kans mis. Zo’n drie man voorop drukzetten, komt er duels wonnen en verloren we, zo- statistiek bevestigt in dit geval wat een middenvelder tussen onze twee wel over de grond als door de lucht? je graag ziet. Zoiets kun je gebruiken spitsen. Is de bal in de as, dan bezet- Hoeveel passes speelde een bepaalde naar je ploeg: waarom doen we wat ten onze spitsen de half-spaces en speler vooruit, achteruit, opzij of di- we doen en wat is het gewenste ef- onze nummer 10 de middelste strook. agonaal? Bij data gaat het om twee fect? Je wilt ze het vertrouwen geven Cruciaal is dat zij er met z’n drieën dingen. Ten eerste is de juiste inter- dat waar je mee bezig bent ook daad- voor zorgen dat de passlijnen naar pretatie cruciaal. Wat zeggen bepaalde werkelijk werkt. Spelers moeten zich de middenvelders van de tegenstan- statistieken? Daarnaast is de kunst niet laten afleiden door scorebordjour- der worden afgeschermd. We willen om datgene wat je uit de statistieken nalistiek.” geen balbezit in de as van het veld haalt, weer trainbaar te maken of in toestaan. Als we op deze manier ver- elk geval op je ploeg over te dragen. FC Utrecht zet druk met drie spelers voor- dedigen, kan de tegenstander heel Ik hoor trainers vaak zeggen: ‘Ik had op, die centraal blijven spelen. Vanwaar moeilijk 2:1 creëren in de eerste fase het gevoel dat…’. Maar ik ben niet op die keuze? van de opbouw. zoek naar een gevoel, ik zoek naar Erik ten Hag: “Wij zijn een van de ‘Wie drukzet op de back van de feiten. In sommige gevallen kunnen weinige ploegen die vanuit zones en Wat we willen, is de tegenstander tegenstander, hangt af van hoe data jou die informatie verschaffen. ruimtes verdedigen en niet vanuit naar de zijkant dwingen om daar druk hoog we staan, hoe de Een voorbeeld: vorig seizoen waren een directe tegenstander. Binnen te zetten. Spreken we vooraf af dat we tegenstander speelt en hoe de wij een van de meest effectieve ploe- mandekking is het fijn om met twee de tegenstander het liefst over onze onderlinge afstanden zijn’ gen in het omzetten van schoten in man voorop te spelen. Wordt een back linkerkant willen dwingen, dan kun- goals. Dat is geen toeval. Ik ben voor ingespeeld, dan gaat het ‘treintje’ lo- nen onze voorhoedespelers al zo gaan schieten, maar dan moet er wel een pen. Dat kan heel goed werken, mits staan dat over rechts spelen voor de reële kans zijn op een goal. Schiet je de uitvoering goed is. Maar wij kiezen tegenstander de meest logische optie

De Voetbaltrainer 220 2016

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 11 31-08-16 14:27 profvoetbal

is. Wordt de rechtsback aangespeeld, schermen we de as van het veld af? pen’ op de flanken. Dat laatste kun je dan is er voor ons een aantal opties Zulke aspecten uit je speelwijze kun natuurlijk alleen doen als je dan ook om hem onder druk te zetten. Dat je met zo’n verkleinde vorm goed daadwerkelijk druk kunt zetten op de hangt onder meer af van hoe hoog trainbaar maken.” man met de bal, anders is het voor de we drukzetten, hoe de tegenstander tegenstander een koud kunstje om te speelt en hoe de onderlinge afstanden Mocht de tegenstander in de wedstrijd scoren. zijn. Willen we de tegenstander tot onverhoopt toch een middenvelder aanspe- Deze trainingsvorm is erg geschikt op de eigen achterlijn vastzetten, dan len, wat verwacht u dan van uw spelers? voor onze controlerende middenvel- kan mijn linkerflankspeler ‘aanlopen’ Erik ten Hag: “Dat is afhankelijk van der. Als de rechtshalf uitstapt, volgt op de rechtsback. Dat betekent voor de veldbezetting op dat moment. Mis- hij hem (2a, 2b en 2c in trainingsvorm de andere flankspeler dat hij naar bin- schien kan een spits terugkomen of 3). Is er geen druk op de bal, dan moet nen komt. Zetten we lager druk, dan een flankspeler assisteren. Er zou ook onze nummer 6 continu bezig zijn kunnen het ook een middenvelder of een centrumverdediger kunnen uit- de passlijn naar de spits eruit te ha- spits zijn die hem onder druk zetten. stappen. Een voorwaarde daarvoor is len (1a, 1b en 1c in trainingsvorm 3). Dat heeft allemaal te maken met hoe dat we compact staan in de breedte, Wordt de spits toch aangespeeld, dan compact we staan, zowel in de lengte maar vooral in de lengte van het kunnen er bij de tegenstander spelers als in de breedte.” veld. Stapt bijvoorbeeld onze linker bijsluiten en afronden. Om het moei- centrumverdediger uit, dan is dat het lijker te maken, maakte ik het veld op Als de bal in de as is, kun je op het mid- signaal voor de overige twee centrum- een gegeven moment 20 of 25 meter denveld in ondertal komen. U geeft aan verdedigers en de flankspelers om een langer, waardoor het voor het verde- dat de spitsen in dat geval de passlijnen tijdelijke viermansdefensie te vormen digende team nog meer aankwam op dienen af te schermen. Hoe maak je zoiets en de onderlinge afstanden klein te compact staan, schuiven en drukmo- trainbaar in verkleinde vormen? maken. Zo sta je weer compact. Een menten kiezen. Overigens is dit een Erik ten Hag: “Zoiets gaat het gemak- nadeel is wel dat je achteruit moet. manier van drukzetten die heel inge- kelijkst in 11:11, maar kan ook zeker Dat is ook de afspraak: is er geen druk wikkeld is; het is niet op ieder niveau in kleinere vormen. Een partijspel 7:7 op de bal en heeft de tegenstander toepasbaar. Als ik een inschatting bijvoorbeeld, maar ook nog kleiner. tijd en ruimte om een pass te geven moet maken, dan kan het wellicht nog Ik heb dat in dit specifieke geval nog vanaf het middenveld, dan loopt onze net in de Derde Divisie, maar daar- niet gedaan, maar misschien is het defensie iets achteruit, want anders onder wordt het toch wel te complex. interessant om er eens hardop over wordt de bal in onze rug gespeeld. Is Het is wel de trend in het internatio- na te denken hoe je zoiets vorm zou er wel druk op de bal, dan kunnen on- nale voetbal. Als je zuivere mandek- kunnen geven. Je wilt dat je spitsen ze verdedigers opsluiten. Hoe verder king speelt, en er wordt iemand uitge- en je nummer 10, die ertussen komt, je van je eigen goal af verdedigt, hoe speeld, dan heb je een probleem.” een blok vormen om een pass naar moeilijker het voor de tegenstander het middenveld te voorkomen. Om wordt om te scoren.” Wat wilt u terugzien in de omschakeling dat te verbeteren, heb je dus in elk van verdedigen naar aanvallen? geval die drie spelers nodig. Zet je U geeft aan het drukzetten ook in 7:7 te Erik ten Hag: “In elk geval dat er daar vier verdedigers tegenover, dan trainen. Hoe geeft u dat vorm? diepte is zonder bal. Als een spits de krijg je een situatie die niet helemaal Erik ten Hag: “Ik zal een voorbeeld ruimte benut achter de defensie, kan honderd procent wedstrijdecht is, geven van een trainingsvorm die we hij wellicht met een pass worden maar wel in de buurt komt. In plaats vorig seizoen een keer deden. Het was gelanceerd. Maar kan dat niet, dan van middenvelders, zou je een aantal iets groter dan 7:7, maar wel verkleind verwacht ik toch dat hij die loopac- kleine goaltjes kunnen neerzetten. vanuit de 11:11 (trainingsvorm 3). De tie maakt. Op die manier neemt hij Gebruik je de volledige breedte van training ging uit van de basisformatie vaak een of twee verdedigers mee het veld, dan is het waarschijnlijk 1:4:4:2 met een ruit op het midden- en rekt hij het veld in de lengte uit. niet te belopen. De back houdt het veld. Het team dat drukzette, speelde Daardoor ontstaat er onder de spitsen breed en schiet de bal, al dan niet met twee backs, vier middenvelders meer ruimte om te voetballen. Zak je direct, in een van de goaltjes. Om dat en twee spitsen. De tegenstander, naar de buitenkant uit, dan beweeg je te voorkomen, maak je het veld wat die van achteruit opbouwde, met alle bovendien weg van het doel. Op die smaller en leg je de backs een restric- spelers, met de kanttekening dat de manier wordt het bijna onmogelijk tie op: niet direct scoren, maar altijd spits, als neutrale man, ook bij de om voor de goal te zijn als de bal daar aannemen. Dat geeft de aanvaller iets andere partij hoorde als die ploeg in komt. Verdedigers en middenvelders meer tijd om hem onder druk te zet- balbezit was. We begonnen met een die in de counter worden aangespeeld, ten en/of de passlijn naar het doeltje half veld, wat makkelijker is voor het moeten maar de keuze maken of ze eruit te halen (trainingsvorm 2). Met verdedigende team omdat de afstan- ook gebruikmaken van de diepteloop- die keuze zijn spelers vaak bezig: is den kleiner zijn. Wat je traint, is het actie van onze spits(en). Zij maken de dit een drukmoment, waarbij we een compact staan, schuiven, het zoeken afweging tussen diep spelen en de bal poging doen de bal te veroveren, of naar drukmomenten en het ‘aanlo- in de ploeg houden.”

www.devoetbal trainer.nl

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 12 31-08-16 14:27 Omturnen Willem Janssen speelt tegenwoordig als centrumverdediger. Hoe kwam u tot die keuze? Erik ten Hag: “Nood breekt wetten. In de play-offs tegen Heracles Almelo hadden we weinig opties en besloten we Wil- lem daar te posteren. Dan kijk je wel eerst naar zijn kwaliteiten op die positie, en zijn potentie. Willem heeft spelinzicht, kan organiseren, zowel over de grond als door de lucht duelleren en heeft een goede inspeelpass van achteruit. Bepaalde dingen kan hij nog niet, dus moet je een situatie creëren die voor hem veilig is. Het is ook vooral een kwestie van erva- ren. Een spits die een duwtje geeft bijvoorbeeld, daar leer je je op een gegeven moment tegen wapenen. Als trainer moet je dan de inschatting maken of hij dat kan oppikken, ja of nee. Bij Willem geloof ik daar zeker in. Er komt overigens nog een andere factor bij kijken: hoe kijkt de speler er zelf tegenaan? Bij Go Ahead Eagles wilde ik van Khalid Karami een middenvelder maken na het vertrek van Joey Suk, maar hij zag dat zelf totaal niet zitten. Dan houdt het op.”

Samenvatting: entatie van de spelers te verbe- • Om meerdere spelsystemen te teren. Abonnees op de TrainingsPlanner leren beheersen, maakt Ten Hag • Elke trainingsvorm die Ten Hag vinden daar nu de beelden van de veel gebruik van situatieve coa- geeft, is direct gerelateerd aan trainingsvormen van Erik ten Hag ching tijdens trainingen. de beoogde speelwijze van zijn bij FC Utrecht. • In de opbouw wil FC Utrecht de elftal. tegenstander tot keuzes dwin- • De kunst van het gebruik van gen, via de opbouw dan wel het wedstrijdstatistieken is de inter- hanteren van de lange bal. pretatie ervan en het trainbaar • FC Utrecht speelt met veel men- maken van de verkregen infor- sen die centraal staan opgesteld matie. om daar meer spelers te hebben • FC Utrecht zet met drie spelers die tussen de linies vrij kunnen voorop druk om zo beter in staat komen. te zijn de as van het veld af te • Het trainingsveld van FC Utrecht schermen en de tegenstander bevat extra kalklijnen om de ori- naar de zijkant te dwingen.

Trainingsvorm 3

8:10 + neutrale speler

Doel • verbeteren van het drukzetten op de helft van de tegenstander

Organisatie • half speelveld • 1 groot doel, 2 kleine doelen • 9 blauwe, 8 rode en 1 wit hesje • 1 keeper, 6 verdedigers, 7 middenvelders, 4 aanvallers en 1 spits of centrumverdedige (neutrale man)

Inhoud • blauw begint met de bal en probeert te scoren op de kleine goals • de witte speler hoort bij de balbezittende partij en mag zijn vak niet uit

Coaching • ‘Kies als flankspeler het juiste moment om druk te zetten op een back.’ • ‘ Is er druk op de bal, sluit als nummer 6 dan bij in de rug van de speler die drukzet.’ • ‘ Is er geen druk op de bal, haal dan als nummer 6 de passlijn naar de spits eruit.’

De Voetbaltrainer 220 2016

04-05-06-07-08-09-10-11-12-13_hag.indd 13 31-08-16 14:27 TACTIEK Tekst: Marco van der Heide

Topanalist René Maric over krachtig wapen in omschakeling Counterpressing

Steeds meer internationale topclubs hanteren counterpressing in de omschakeling van aanvallen naar verdedigen. Het was een van de belangrijkste pijlers onder het succes van het Borussia Dortmund van Jürgen Klopp en ook FC Barcelona gebruikt die strategie al jaren. Tevens kwam het begrip ter sprake in het hoofdverhaal van deze editie. René Maric, die als analist voor verschillende Duitse profclubs werkt, legt zeer gedetailleerd uit wat counterpressing inhoudt en hoe je het als elftal effectief kunt toepassen. ‘Met de juiste counterpressing ben je als team proactief en verbeter je je defensieve stabiliteit.’

René Maric: “Counterpressing neren dat je op een ideale plek staat de afgesproken verdedigende organi- is de gegroepeerde pressie voor een counter, mocht een teamge- satie. direct na balverlies. Het hele noot de bal heroveren. Deze drie alter- team jaagt op de bal en wint natieven verschillen van counterpres- Dat kan een manier zijn om het elf- die in het ideale geval met- sing omdat het doel niet zozeer is om tal houvast te bieden. Een nadeel is een terug. Counterpressing de bal snel terug te veroveren. wel dat het ideale aantal seconden kent twee hoofddoelen: het verschilt per team en vooral per situ- heroveren van de bal en het Een van de aspecten die komt kijken atie. Het kan verstandig zijn om ook voorkomen van een doeltref- bij counterpressing is het moment pressie te blijven zetten als de vijf fende counter van de tegen- waarop het team stopt met gegroe- seconden al voorbij zijn. Soms kan het stander. peerde pressie en teruggaat naar de juist beter zijn om de hevige pressie al reguliere defensieve formatie. Het ge- in een vroegtijdiger stadium te staken. Het meest voorkomende alternatief geven dat de bal doorgaans in bewe- Uiteindelijk gaat het er vooral om dat voor counterpressing is als team direct terugplooien in de afgesproken defensieve formatie. Het nadeel daar- ‘Counterpressing is de gegroepeerde van is dat er relatief weinig druk op de bal is. Daardoor wordt de tegenstan- pressie direct na balverlies’ der veel tijd en ruimte gegund en kan er veel terreinwinst worden geboekt in korte tijd. Datzelfde geldt voor een ging is, maakt het lastig om daarvoor spelers leren herkennen wanneer zij ander alternatief: zo snel mogelijk het juiste moment te bepalen. Veel de bal kunnen heroveren en wanneer diagonaal achter de bal komen; niet trainers hanteren de vijfsecondenre- ze de counterpressing beter kunnen per se in de defensieve formatie, maar gel: aan de spelers wordt verteld dat staken. Trainers die de vijfseconden- tussen bal en eigen doel. Een andere zij de tegenstander na balverlies vijf regel hanteren, doen er daarom goed mogelijkheid in de omschakeling na seconden afjagen. Als de bal dan nog aan naar de spelers te communiceren balverlies is ‘gokken’: je zo positio- niet heroverd is, plooien zij terug in dat vijf seconden geen vaststaande

www.devoetbal trainer.nl

12-13-14-15-16-17-Maric.indd 12 05-01-16 15:52 regel is, maar een houvast waar ze Daarnaast is het bij counterpressing Voor de rechtsback betekent dat bij- van af kunnen wijken als de situatie belangrijk dat de omschakeling ra- voorbeeld dat hij alvast iets meer naar daarom vraagt.” zendsnel plaatsvindt. Om tijdwinst te binnen komt als er aan de linkerkant boeken, helpt het als spelers al in be- balverlies dreigt. Algemene uitgangspunten weging zijn op het moment dat de bal Een ander algemeen uitgangspunt René Maric: “Om counterpressing effectief toe te passen, is het belangrijk om een aantal algemene uitgangs- ‘Een nadeel van de vijfsecondenregel is punten mee te geven aan de spelers. De meest beslissende factor is de dat het ideale aantal seconden verschilt positionering van het elftal op het moment dat de bal wordt verloren. Als de per situatie’ onderlinge afstanden klein zijn, wordt het veel gemakkelijker om gezamen- lijk pressie uit te oefenen en de bal wordt verloren. Om dat voor elkaar te is het afdekken van het midden terug te veroveren. Anderzijds moeten krijgen, moeten zij leren herkennen van het veld. Op dat gedeelte van twee spelers ook niet té kort op elkaar wanneer er balverlies dreigt. Naarma- het speelveld heeft de tegenstander staan, omdat ze dan dezelfde ruimte te de kans toeneemt dat een teamge- meer opties als het gaat om rotatie, bespelen. De ideale veldbezetting voor noot de bal inlevert bij de tegenstan- gezichtsveld en passes. Het geniet de voorkeur om de tegenstander die in balbezit is richting de zijlijn te ‘Om sneller te kunnen schakelen, dwingen, of liever nog achteruit. Een pass die een snelle counter in gang zijn spelers alvast in beweging als kan zetten moet in elk geval worden vermeden. De genoemde algemene er balverlies dreigt’ uitgangspunten kunnen worden toegepast in verschillende varianten. Daarbij wordt er telkens op een an- counterpressing heeft dus consequen- der, dient een speler meer rekening te dere manier voor gezorgd dat de bal ties voor de speelwijze die je als trai- houden met de ideale positie op het wordt heroverd of dat de tegenstan- ner in balbezit uitstippelt. (zie kader) veld voor effectieve counterpressing. der niet kan counteren.”

Met voldoende spelers in de as van het veld en rondom de bal wordt het gemakkelijker de bal terug te verove- René Maric: “Iedere actie die een speler op het veld maakt, heeft zowel een ren en met voldoende mensen achter aanvallende als een verdedigende component. Daarom is de speelwijze in de bal krijgt de tegenstander minder balbezit nauw verbonden met de omschakeling van aanvallen naar verde- kansen op een doeltreffende counter. digen. Als de onderlinge afstand ten opzichte van een teamgenoot groot is, Een simpele trainingsvorm die spelers kun je elkaar moeilijk ondersteunen, zowel in balbezit (voor het creëren van het belang van een goede restverde- een afspeelmogelijkheid) als na balverlies (om te assisteren bij counterpres- diging laat inzien, is trainingsvorm 1. sing). Als je juist dicht bij elkaar in de buurt staat, zal een pass van de ene Beide doeltjes, waarin het team dat de speler naar de andere weinig aan de situatie veranderen. Tegelijkertijd kan bal verovert kan scoren, worden aan één pass van de tegenstander beide spelers uitspelen. Zowel voor de speel- één kant geposteerd. Het team dat op wijze in balbezit als voor de counterpressing is het dus belangrijk dat de on- balbezit speelt, staat voor een keuze: derlinge afstanden niet te groot en niet te klein zijn. Bayern München is daar maken we het veld heel groot of spe- onder Pep Guardiola een meester in. Hun veldbezetting is geschikt voor korte len we dicht bij elkaar om effectiever combinaties en goed positiespel, maar ook voor effectieve counterpressing. te kunnen omschakelen van aanval- De verbindingen die Bayern maakt als het balbezit heeft, maken het mogelijk len naar verdedigen? En wie blijven er om de bal gemakkelijk rond te laten gaan, maar ook om snel te anticiperen tussen de doeltjes en de bal voor het op balverlies en onmiddellijk druk op de bal te zetten.” geval er balverlies wordt geleden?

De Voetbaltrainer 215 2016

12-13-14-15-16-17-Maric.indd 13 05-01-16 15:52 TACTIEK

Afbeelding 1: Bayern München onder Jupp Heynckes. Na balverlies dekt Afbeelding 2: FC Barcelona onder Pep Guardiola. Na balverlies scher- iedereen zo snel mogelijk een tegenstander. men de spelers passlijnen naar tegenstanders af.

1. Mandekking 2. Passlijnen blokkeren 3. Massale pressie op bal

René Maric: “Een eerste variant is het René Maric: “Een tweede mogelijk- René Maric: “Een derde optie is het hanteren van mandekking. Jupp Heync- heid is het blokkeren van passlijnen. massaal afjagen van de tegenstander kes paste dit toe bij Bayern München. Pep Guardiola hanteerde deze manier die in balbezit is door alle spelers die (zie afbeelding 1) Elke speler zorgt ervan counterpressing in zijn tijd bij FC enigszins in de buurt staan. Ajax en voor dat hij na balverlies zo snel moge- Barcelona. (zie afbeelding 2) Spelers het Nederlands elftal hanteerden deze lijk een tegenstander dekt. Daarbij kan kiezen er niet voor hun tegenstander variant in de jaren zeventig (zie af- ervoor worden gekozen om een cen- kort te dekken, maar gaan tussen de beelding 3), vaak in combinatie met de trumverdediger over te houden als extra speler met de bal en hun directe te- buitenspelval. Deze vorm van coun- slot op de deur en een speler van de genstander in staan. Daardoor staan terpressing wordt met maximale snel- tegenstander (in dit geval de linksback) zij in vergelijking met mandekking heid en agressiviteit uitgevoerd. Een vrij te laten. Als er voldoende pressie is dichterbij de speler die in balbezit groot nadeel is wel dat het team erg op de man met de bal, op de afbeelding is en kunnen zij, als de onderlinge kwetsbaar wordt als de tegenstander door Bastian Schweinsteiger, bestaat er afstanden klein zijn, doorjagen op de in staat blijkt om onder de druk uit te een goede kans om de bal te heroveren.” man met de bal.” voetballen. De veldbezetting laat dan

Afbeelding 4: Borussia Dortmund onder Jürgen Klopp. Na balverlies Afbeelding 3: het Nederlands elftal onder Rinus Michels. Na balverlies bewegen de spelers die in de buurt staan richting de bal en de directe wordt massale pressie op de man met de bal gezet. omgeving van de bal.

www.devoetbal trainer.nl

12-13-14-15-16-17-Maric.indd 14 05-01-16 15:52 vanwege de massale oriëntatie op de Voordelen spelers is het vooral belangrijk om te bal te wensen over.” René Maric: “Het belangrijkste voor- weten welke actie ze moeten uitvoe- deel van counterpressing is het ver- ren op welk moment. Daarbij kun je 4. Gedeelte speelveld af- groten van de defensieve stabiliteit. In ze, om de motivatie te vergroten, wel jagen het moderne voetbal wordt de counter uitleggen wat het doel is van counter- een steeds belangrijker wapen, omdat pressing. Zo kun je ze vertellen dat ze René Maric: “Een manier van counter- het team dat de bal verliest zich nog als team een counter kunnen voorko- pressing die als een vernieuwde ver- in een ongeorganiseerde situatie be- men door meteen druk te zetten. En sie van de massale pressie op de bal vindt. Counterpressing is een effectie- dat ze zelf kunnen scoren door de bal kan worden gezien, werd door Jürgen ve manier om die snelle tegenaanval hoog op het veld te heroveren. In de Klopp gebruikt in zijn tijd bij Borussia in een vroegtijdig stadium in de kiem wedstrijdbespreking kun je dat in een emotionele context plaatsen door bijvoorbeeld te spreken van ‘We moeten ‘Counterpressing stelt het de bal sámen heroveren’ en ‘We moe- elftal in staat om proactieve ten elkaar helpen na balverlies.’ Individuele gesprekken zijn een goed keuzes te maken’ middel om verbeterpunten in counterpressing met spelers te bespreken. Zo komt het vaak voor dat spelers te snel Dortmund (zie afbeelding 4): de speler te smoren. achteruit lopen. Als dat gebeurt, wor- aan de bal wordt gegroepeerd afge- den de ruimtes te groot en is het lasti- jaagd, maar daarbij houdt het team Counterpressing kent ook een be- ger om de bal snel te heroveren. Daar- ook oog voor diens directe omgeving. langrijk aanvallend voordeel. Op het naast schakelen spelers soms te traag Daardoor kan een nabije teamgenoot moment dat de bal wordt verloren, om, werken ze niet samen als team of die de bal krijgt toegespeeld ook direct denkt de tegenstander aan counteren laten ze gaten vallen die de tegenstan- onder druk worden gezet. Er is verge- en zullen er spelers naar voren sprin- der kan gebruiken om onder de druk leken met de massale pressie op de ten. Als het elftal er op zo’n moment uit te komen. Daarnaast zie je vaak bal minder focus op de (speler met de) in slaagt de bal weer te heroveren, dat verdedigers de ruimte achter zich bal en meer op zijn directe omgeving.” staat de tegenstander uit positie en is niet altijd goed bespelen, waardoor je eigen aanvallende organisatie nog een lange bal van de tegenstander ge- Mix deels intact. Bovendien wordt de bal vaarlijk kan worden. Door ingedraaid René Maric: “Een team kan een van bij counterpressing vaak hoog op het te staan en op het moment van spe- de bovenstaande vier varianten ge- veld veroverd. Daardoor biedt het veel len explosief één of twee meter naar bruiken als hoofdstrategie. Het is wel kansen om zelf te scoren in de ‘tegen- achteren te bewegen, kan de diepte aan te raden om daar op bepaalde counter’. eruit worden gehaald. Een andere momenten van af te stappen: als valkuil kan zijn dat het team te lang de situatie daar om vraagt, kunnen Een ander voordeel is het gegeven doorjaagt als de bal richting de keeper spelers beter een andere variant van dat je als team proactief verdedigt van de tegenstander wordt gespeeld. counterpressing hanteren. Zo kan een in plaats van reactief. Door direct de Het elftal wordt dan in de lengte van team dat doorgaans voor mandek- jacht op de bal in te zetten nadat die het speelveld uit elkaar getrokken. Als king kiest er soms goed aan doen om verloren ging, dwing jij de tegenstan- de keeper van de tegenstander kiest op bepaalde momenten passlijnen der tot keuzes. Als je ervoor kiest om voor een lange bal, zijn de onderlinge af te schermen. Dat kan bijvoorbeeld direct in te zakken en weer achter de afstanden groot en is de kans op het voorkomen als er in de omschake- bal te komen, geef je het initiatief juist winnen van de tweede bal kleiner. ling al veel spelers tussen hun directe aan de tegenstander. Counterpressing tegenstander en de speler met de bal stelt jouw elftal in staat om proactieve in staan. Het is dan niet bevorderlijk keuzes te maken.” om allemaal bij de speler met de bal weg te bewegen om een tegenstander Overbrengen op spelers Omschakelen van aanvallen naar verdedigen kort te gaan dekken. De algemene René Maric: “Het is niet raadzaam om • Zo snel mogelijk terugplooien in defensieve uitgangspunten - de juiste veldbezet- de gehele theorie achter counterpres- formatie ting, razendsnel omschakelen en het sing van A tot Z aan spelers uit te • Diagonaal tussen bal en eigen goal komen afdekken van het midden van het veld leggen. Het werkt contraproductief • ‘Gokken’ op balherovering voor eigen counter - blijven bij het incidentele switchen als je als trainer te veel ingaat op alle • Counterpressing van variant wel van kracht.” details en mogelijke varianten. Voor

De Voetbaltrainer 215 2016

12-13-14-15-16-17-Maric.indd 15 05-01-16 15:52 TACTIEK

maar toch is hij een van de beste spelers in de wereld als het gaat om counterpressing. Je zou kunnen zeggen dat zijn ‘voetbalsnelheid’ hoog ligt, ondanks dat hij een matige tijd zou neerzetten op de honderd meter sprint.”

Trainingen René Maric: “Daarnaast zijn de trainingen een belangrijk middel om te schaven aan counterpressing. Het Trainingsvorm 1: het blauwe team speelt op balbezit en houdt de restverdediging in de gaten. Rood helpt om voor een training, waarbij kan na balverovering scoren op de twee kleine goaltjes. het accent op de omschakeling van aanvallen naar verdedigen ligt, het belang van counterpressing te benadruk- Uiteindelijk kan ieder team leren om De snelheid waarmee spelers om- ken. Tijdens oefenvormen gebruik ik counterpressing te hanteren, al zit er schakelen is deels genetisch bepaald, vaak de coachopmerkingen ‘jagen’ en uiteraard verschil in het niveau van maar kent ook veel trainbare aspecten ‘drukzetten’ als triggers. Een van de uitvoering. Dat de kwaliteit van coun- zoals anticipatie en reactievermogen. manieren die ik gebruik om counter- terpressing spectaculair kan worden Daarbij zijn niet alleen de fysieke ei- pressing te trainen, is het spelen van verbeterd, toonde Klopp aan bij Bo- genschappen relevant; denkvermogen positiespel op een heel klein veld. De russia Dortmund. Zowel het team als is minstens zo belangrijk. Het beste intensiteit is dan hoog, er zijn veel individuele spelers maakten daarin voorbeeld daarvan is Sergio Busquets. duels en er is een hoge focus in het tussen 2008 en 2013 grote stappen. Zijn topsnelheid ligt relatief laag, brein op het veroveren van de bal. Daarbij komen spelers vaak in de situatie waarbij ze tegenstanders dekken, passlijnen afschermen en drukzetten op de tegenstander met de bal. Ver- volgens doe ik dezelfde trainingsvorm, maar dan in een grote ruimte. Ik eis dezelfde honger en intensiteit van de spelers, ook al is het moeilijker geworden om counterpressing uit te voeren. Als de bal uit is, speel ik die willekeurig ergens terug in het veld, zodat spelers daar direct op moeten anticiperen.

Een simpele vorm om op counterpressing te trainen is een positiespel 4:4+3 vanuit de positie. (trainingsvorm 2) Het blauwe team speelt op balbezit, samen met de drie witte, neutrale spelers. Als rood de bal verovert, schakelt blauw zo snel mogelijk om door naar binnen te sprinten en druk te zetten op de bal. Het rode team probeert samen met de neutrale spelers Trainingsvorm 2: blauw speelt samen met wit op balbezit. Als rood de bal verovert, schakelt blauw onder die druk uit te combineren en razendsnel om en zet het druk op de bal. Rood probeert met hulp van wit onder de druk uit te combi- de posities aan de zijkanten in te ne- neren en neemt de posities aan de zijkanten in. men.

www.devoetbal trainer.nl

12-13-14-15-16-17-Maric.indd 16 05-01-16 15:52 Trainingsvorm 3 is een vervolg hierop. Het rode team valt aan richting de grote goal en mag gebruikmaken van de neutrale spelers in het wit. Het blauwe viertal plus keeper probeert doelpunten te voorkomen. Als blauw de bal verovert, horen de keeper en de neutrale spelers bij blauw. Om het recht van aanvallen te verkrijgen, moet de witte kaatser op de achterlijn worden aangespeeld. Rood kan dat voorkomen door razendsnel om te schakelen.

Trainingsvorm 4 kent twee verschillende momenten voor counterpressing; een voor beide teams. Het blauwe team speelt 4:2 in het kleine Trainingsvorm 3: rood speelt met hulp van de twee neutrale spelers richting de grote goal. Als blauw vierkant in het midden. Als het rode de bal verovert, kunnen zij het recht van aanval halen bij de neutrale speler op de achterlijn. tweetal de bal verovert, speelt het samen met de vier rode spelers aan de buitenkanten 6:4 in het grote vierkant. Blauw probeert de bal zo snel mogelijk te heroveren. Als dat lukt, kan blauw scoren op een van de twee grote goals. Dan is het dus aan rood om counterpressing toe te passen.”

Samenvatting: • Counterpressing is een strategie waarbij het team gegroepeerd jaagt na balverlies om een counter te voorkomen en de bal te heroveren. • Essentieel zijn een goede veldbezetting bij balverlies, de snelheid van omschakelen en het afdekken van het midden van het speelveld. • Counterpressing kent verschillende varianten: mandekking, het afschermen van passlijnen, massale pressie op de bal en pressie richting een speelveldgedeelte. • De grootste valkuilen zijn achteruit lopen, langzaam schakelen, niet als team opereren, gaten laten vallen en de diepte er niet uit halen. • Met de juiste uitleg en oefenvormen kan ieder team zich Trainingsvorm 4: blauw speelt op balbezit tegen het rode tweetal in het midden. Als rood de bal ver- ontwikkelen in het hanteren van overt, speelt het samen met de vier andere roden 6:4. Verovert blauw de bal, dan kunnen zij scoren counterpressing. op de grote goals.

De Voetbaltrainer 215 2016

12-13-14-15-16-17-Maric.indd 17 05-01-16 15:52 TRAINERSCONGRES Tekst: Ruud Doevendans

Adrie Poldervaart (BVV Barendrecht), differentieel leren Verbeteren door variatie

Lang is aangenomen dat een speler het meest leert door een bepaalde han- Balbezit is een methode om kansen te creëren en te scoren.” deling vaak te herhalen. Steeds vaker wordt echter beweerd dat juist vari- Een kernelement in het spelen op balbezit atie in trainingsvormen uiteindelijk het beste resultaat oplevert. Laat een is, zo hebben we ook kunnen vaststellen in uw demonstratie, het spelen tussen de speler onder wisselende omstandigheden een actie uitvoeren, en hij wordt linies. Adrie Poldervaart: “Het is de bedoe- er beter in. Adrie Poldervaart, trainer van BVV Barendrecht en vorig jaar ling dat mijn spelers steeds buiten het gezichtsveld van de tegenstanders uitgeroepen tot Amateurtrainer van het Jaar, toonde het in zijn demonstra- komen. Word je immers aangespeeld met een tegenstander in je rug, kun tie op het Trainerscongres en vertelde er daarna over aan de redactie van je vaak alleen kaatsen en is het verdedigen relatief eenvoudig. Daarom De Voetbaltrainer: differentieel leren in de praktijk. vraag ik van mijn spelers om zélf in de rug van de tegenstander te komen en aanspeelbaar te worden. De lijnen moeten dan open gelegd worden, waardoor die tegenstander in de pro- Baas aan de bal ik sterk volgens de ‘Nederlandse’ blemen komt. Tijdens uw demonstratie noemde u een spelopvattingen. Ik geloof absoluut Wat doe jij wanneer jouw tegenstan- aantal keren het woord ‘voldoening’. dat je het verschil kunt maken aan der zich áchter jou opstelt? Waar- Blijkbaar is winnen voor u niet genoeg, de bal. Dat vraagt een goede techni- schijnlijk ga je naar achteren lopen maar wilt u dat bereiken met mooi voet- sche uitvoering, dus ik ben als trainer om die tegenstander te dekken. Er bal. Wat is voor u mooi voetbal? steeds op zoek naar manieren om die ontstaat ruimte. Er zit minder druk Adrie Poldervaart: “Ik wil niet af- handelingen onder grotere druk goed op de passer. Bovendien kun je vanuit hankelijk zijn van geluk. Dat geeft uit te kunnen voeren. Wetenschap- de rug van de tegenspeler beter weg me geen voldoening, zelfs niet als pelijk is vastgesteld dat je dit kunt bewegen. En daar gaat het natuur- we dan winnen. Waardering is mijn bereiken door spelers in verschillende lijk om, dat je steeds bezig bent om belangrijkste drijfveer. Als mensen situaties te brengen waarin zij die aanspeelbaar te worden en de tegen- zeggen dat ze iets moois gezien heb- handelingen moeten uitvoeren. stander steeds meer voor moeilijke ben, ben ik met mijn team kennelijk Het is natuurlijk ook niet zo dat het keuzes stelt. Daarom zit dit in al mijn in staat geweest ze te vermaken. Mijn balbezit op zich heilig is. Het moet trainingen. We beginnen met een visie is sterk beïnvloed door Cruijff en wel ergens toe leiden. In feite is ie- rondo. Dat breiden we dan uit met Guardiola, door Ajax en Barcelona en dere bal vooruit die een kans oplevert, weerstanden, en soms nemen we die tegenwoordig Bayern München. goed. Dit betekent dat mijn spelers weerstanden weer weg om variatie te Wat doet een speler die op het trai- best voor een gerichte lange bal naar creëren. Zie bijvoorbeeld de manier ningsveld een bal ziet liggen? Die pakt voren mogen kiezen en zeker niet waarop ik dit tijdens de demonstra- die bal en gaat ermee aan de slag. verplicht zijn balbezit tot doel te ver- tie heb gedaan: tussentijds moesten Koester die bal! Degene die de bal heffen in plaats van het als middel de spelers een parcours afleggen heeft, is de baas. Wat dat betreft denk te zien om wedstrijden te winnen. met loop- en springbewegingen, ver-

www.devoetbal trainer.nl

14-15-16-17-18-19_poldervaart.indd 14 23-05-16 12:11 zwaard door het gebruik van gewichten. Daarna dan weer de rondo, en dan moet die ondanks de vermoeidheid nog steeds op het hetzelfde hoge niveau worden uitgevoerd.”

Differentieel leren Het woord ‘weerstand’ valt. U hecht veel waarde aan differentieel leren. Waar vindt dat zijn oorsprong? Adrie Poldervaart: “Het is eigenlijk heel natuurlijk gegaan, feitelijk aan mijn eigen brein ontsproten maar

later wel bevestigd vanuit de weten- Foto’s: Pro Shots schap. Als ik in het verleden een rondo gaf, dan liep dat wel goed en dus begon ik me af te vragen hoe ik werkt veel beter dan iemand telkens Ik laat ook van tijd tot tijd een posi- dat nu moeilijker kon maken. Uiter- dezelfde oefening op exact dezelfde tiespel of een partijspel spelen zonder aard kan dat door het speelveld te wijze te laten uitvoeren. Situaties hesjes. Normaliter is een oogopslag verkleinen, maar het kan ook door zijn namelijk nooit identiek. Daarbij voldoende om te zien of iemand een speler moe te maken. Wanneer komt dat het lichaam zó snel moet groen dan wel oranje draagt en je een speler moe is, wil hij niet in het beslissen en handelen, dat dit door speelt hem in. Zonder hesjes wordt midden staan. Dus moet hij aan de het brein vaak niet meer aangestuurd dat toch een heel ander verhaal. Je buitenkant, derhalve in balbezit, zijn kan worden. Je moet het dus als het moet echt gaan kijken, zelfs al voor- handelingen beter gaan uitvoeren. ware automatiseren. Het lichaam zal dat je de bal hebt, welke speler je in Dat is niet eenvoudig bij vermoeid- moeten wennen aan die altijd weer het vizier hebt. Op die manier bouw heid. Druk je maar eens twintig keer veranderende omstandigheden en je ook een moeilijkheidsgraad in. Kun op en probeer dan je naam netjes te dus in verschillende situaties toch de je zonder hesjes goed samenspelen schrijven. Dat is echt heel moeilijk. goede keuzes moeten kunnen maken. omdat je het overzicht hebt, zal jou Door dat te blijven trainen, krijg je Dat kun je trainen. En daarmee leer dat tijdens de wedstrijd als er na- meer controle over je handelingen. je de activiteit beter uitvoeren. tuurlijk maar twee kleuren zijn, zeker Ik koos er daarbij dus uit eigen erva- helpen.” ring al voor om spelers een bepaalde Het verhaal is bekend en terug te zien vorm van kracht te laten gebruiken op YouTube, dat een kogelstoter eerst Kliko en ze ‘moe’ te maken, alvorens ze zeven weken met telkens dezelfde Eerder in dit gesprek gaf u aan er groot de technische handeling moeten uit- aanloop en worp trainde, en daarna belang aan te hechten ‘mensen iets mee te voeren. Dat kun je in verschillende zeven weken met die twee elementen geven’. Dat gold ook voor uw demonstra- vormen zien: opdrukken, iets met ging variëren. Na die ‘gevarieerde’ tie: geen min of meer standaard oefening gewichten, bepaalde loopvormen. En weken gooide hij twee meter verder. van drukzetten of opbouwen. daarna breng ik ze terug in de spel- En bij Excelsior, waar ik als fysiothe- Adrie Poldervaart: “Ik heb er echt vorm. Ik ben bevestigd in mijn opvat- rapeut actief ben, pas ik ditzelfde naar gestreefd iets te laten zien wat tingen door opleidingen die ik heb principe toe. Daar laat ik spelers de niet vaak wordt toegepast en daarom gevolgd op het gebied van kracht en ingooi trainen met ballen of attribu- trainers misschien kan inspireren. coördinatie.” ten van verschillende gewichten. Dat De passoefening is een vorm onder varieert van een handdoek tot aan weerstand. Spelers moeten de bal Op welke wijze past u de beginselen van een skippybal en een bal van acht tussen twee barrières doorspelen. Je differentieel leren toe? kilo. Uiteindelijk gaan ze daar verder hoeft daarvoor als trainer niet altijd Adrie Poldervaart: “Er zijn drie va- door gooien. Je praat dan dus niet over perfecte middelen te beschik- riabelen. Dat zijn het individu, de over krachtontwikkeling. Wanneer je ken. Waar ik nu, hier in het IJsseldelta activiteit en de omgeving. Telkens een grotere biceps wilt trainen, zul je Stadion van PEC Zwolle, de beschik- als je een van deze drie variabelen gaandeweg naar zwaardere gewichten king had over poppen, gebruik ik in verandert, beïnvloedt dat het leren moeten. Nee, je praat over het opti- Barendrecht regelmatig kliko’s als van een speler en wordt op termijn de maliseren van de beweging die nodig weerstand. Daar kun je eindeloos mee uitvoering daar beter van. De speler is bij die ingooi. Van daaruit boek je variëren. En dan wordt het geen kwes- moet hetzelfde principe immers in progressie en ga je verder gooien. tie van alleen maar tussen die kliko’s een andere situatie toepassen. Dat door spelen, maar zet je er ook een

De Voetbaltrainer 218 2016

14-15-16-17-18-19_poldervaart.indd 15 23-05-16 12:11 TRAINERSCONGRES

Nederlands voetbal Op dit moment ligt het Nederlands voetbal onder de loep. ‘We’ zijn voorbijgestreefd door voorheen mid- delmatige voetballanden. Hoe beschouwt u dit thema vanuit het land van de wereldkampioen? 1 Ton Lokhoff: “Het verraste mij niet dat bondscoach Louis van Gaal tijdens het WK koos voor een systeem met vijf verdedigers. We roepen al jaren dat de laatste Nederlandse échte ver- tegenstander tussen. Dit betekent voor- dediger Jaap Stam is geweest. Landen als IJsland of Tsjechië zijn niet meer bang voor Neder- deel voor drie spelers. De speler die land. Ze zien altijd kansen. Nederland is misschien wel slachtoffer geworden van de wet van aangespeeld moet worden, moet de lijn de remmende voorsprong. Andere landen hebben goed gekeken wat we in Nederland goed open leggen. De tegenstander moet dit deden, waaronder de doordachte manier van trainen en de tactisch uitgekristalliseerde speel- voorkomen en de man aan de bal moet wijze. Ook Duitsland heeft hier de vruchten van geplukt. op het juiste moment de juiste pass Toevallig heb ik dan te maken met een trainer die erg gecharmeerd is van de Nederlandse spelen, met de juiste snelheid.” voetbalcultuur, maar er zijn meer ploegen in de Bundesliga die aantrekkelijk voetbal spelen en tijdens trainingen echt driekwart mét de bal zullen doen. Het tempo in de Bundesliga ligt Op welke wijze zou je deze oefening nog erg hoog. Wil je daar in mee als team, maar ook als individu, dan zul je fysiek top moeten kunnen uitbouwen? zijn. Die basis wordt ook in trainingen gelegd. Rondom de wedstrijden tegen PSV voor de Adrie Poldervaart: “Ik houd er erg van Champions League spelen wij onder meer tegen Bayern München voor de beker (1-3 verlies, om uiteindelijk ook in dit soort oefe- red.), Bayer Leverkusen (2-1 winst) maar ook tegen Darmstadt op een knollentuin (0-1 winst). ningen in de eindfase terecht te ko- Je kunt je voorstellen dat dit veel van de spelers vraagt in hun voetbalbeleving. Ze moeten er men, bijvoorbeeld via vleugelwisselin- iedere keer maar weer staan, onder steeds andere omstandigheden. Als staf kunnen we dit gen. Wat je zou kunnen doen, is het ook eisen van de spelers, want de concurrentie is enorm. Iedere positie is dubbel bezet, en volgende: de speler die aangespeeld goed bezet ook. Daarin zijn de mogelijkheden in Duitsland niet te vergelijken met die in Ne- wordt, draait weg en opent op de derland en dat heeft vooral te maken met geld natuurlijk. andere kant. Zie het als een opening ‘De rechtsback kan zich zowel aan de zijlijn als meer centraal aanbieden.’ van rechtsback naar linksbuiten. Deze Ook is het zo dat er bij ons soms maanden voorbijgaan zonder dat er sprake is van een rust- komt met de voorzet, de speler die de dag. Zeker bij midweekse wedstrijden leef je van wedstrijd naar wedstrijd, met de nodige pass gaf, komt voor het doel. 2 reizen en onderhoudende trainingen daartussenin. Een wedstrijd voor de Champions League Maar dan komt het: voor dat doel zet- tegen PSV in Eindhoven is voor ons eigenlijk niet veel anders dan een uitwedstrijd in de com- ten wij dan wel weerstand neer, bij- petitie, waarbij we ook geregeld moeten vliegen en in een hotel zitten. Na de wedstrijd tegen voorbeeld weer in de vorm van kliko’s PSV op dinsdagavond komen we op woensdag rond twaalf uur terug in Wolfsburg. Dan trai- of poppen. Want anders wordt het nen we direct aansluitend op woensdag en op donderdag dan in de middag weer een training. eenvoudig: een voorzet en afwerken De vrijdagtraining is om vier uur waarna we direct doorvliegen naar Mainz voor de volgende maar. Nu moet je keuzes gaan maken. competitiewedstrijd aldaar op de zaterdag. En zondags vliegen we dan weer terug. En zo gaan Een natuurlijke reflex van de buitenwe van wedstrijd naar wedstrijd. Alleen tijdens de interlandweken kunnen we wel eens een speler is om de voorzet hoog te geven, dag vrij geven aan de spelers die niet uitgevlogen zijn.” zodat er gekopt kan worden. Maar je moet het niet onnodig moeilijk maken. Als er niets tussen staat, waarom dan niet gewoon een lage pass? Na- tuurlijk kun je deze vorm ook spelen met echte tegenstanders, maar het probleem is dat je dan vaak niet aan afwerken toekomt. Ik kies daarom soms liever voor statische obstakels.”

Uw visie om tussen de linies te spelen, ‘Met de centrale verdedigers meer richting de achterlijn maak je het veld nog groter.’’ hoe vertaalt zich die in de wedstrijd en welke rol is daar met name in weggelegd voor uw middenvelders? moeten zorgen aanspeelbaar te zijn. Maar wat nu als wij er niet in slagen Adrie Poldervaart: “Wij spelen het Dat kan aan de zijlijn, maar evengoed op deze manier door hun druk heen liefst in een 1:4:3:3-formatie, waarbij aan de binnenkant (zie tekening 1). te spelen? Dan is er altijd nog een op- we op het middenveld met de punt Het is een variant die je ook regelma- lossing met onze centrale verdedigers. naar achteren spelen. In de opbouw tig toegepast ziet worden door Bayern Voorheen leerde je op vrijwel elke laat ik mijn rechtsback vaak ver voor- München. Aangenomen dat we in trainerscursus, dat de 3 en de 4 ‘punt- uit staan en de rechter centrale verde- staat zijn om op deze manier door die zestien’ moesten gaan staan. Maar diger trekt naar rechts. Zo bouwen we eerste linie heen te spelen, zal de te- als zij dichterbij hun eigen achterlijn met drie man achteraan op. Er ont- genstander een keuze moeten maken. gaan staan, trekken ze het spel na- staat een situatie waarin deze twee Dan zijn we eigenlijk waar we willen tuurlijk nog veel meer uiteen. Ervan spelers sterk moeten gaan samen- zijn. Een van hun middenvelders zal uitgaand dat de tegenstander achterin werken. Immers, wordt de rechter vermoedelijk uitstappen, waardoor niet direct één-op-één zal gaan spe- centrale verdediger onder druk gezet onze eigen middenvelders in de open- len, speelt mijn team inclusief onze door de linksbuiten, zal de rechtsback vallende ruimtes kunnen lopen. keeper op eigen helft 8:6 in een zo

www.devoetbal trainer.nl

14-15-16-17-18-19_poldervaart.indd 16 23-05-16 12:11 3

positie gespeeld, waardoor ze in een heel groot gebied komen te spelen, hetgeen ze doorgaans erg vervelend vinden. Een ander alternatief is het opgeven van een centrale verdediger en die inruilen voor een extra middenvelder. In feite staan wij dan in de opbouw één-op-één dus de rol van die extra middenvelder wordt essentieel. Die moet steun blijven verlenen aan zijn verdedigers als de tegenstander de bal heeft, en bij balbezit gaan lopen waar hem dat goed dunkt, als hij maar aanspeelbaar wordt. (zie tekening 4). Hoe het ook gaat, de tegenstander zal keuzes moeten maken. ‘Als de backs van de tegenstander doordekken op de backs van de aanvallende ploeg, ont- Kijk maar eens wat er gebeurt wan- staat ruimte in de hoeken.’ neer mijn extra middenvelder zich aan de zijlijn gaat aanbieden. Dan 4 moet een middenvelder van de opponent uitstappen en ontstaan er ruimtes. Dát is het idee. We zijn inmiddels zo bedreven in het uitspelen van overtalsituaties, dat de tegenstander er vaak al niet meer voor kiest om door te jagen op onze keeper. Bang als ze zijn elders een man tekort te komen.

Ik ben geen trainer die elke wedstrijd wat anders gaat proberen. Maar een wedstrijd zit weleens op slot en dan is het de taak van de trainer om te proberen een oplossing te verzinnen. Soms is het handig om tijdens de wedstrijd van formatie te veranderen. Dan spreek ik bijvoorbeeld met mijn spelers af dat we na tien minuten ‘Wanneer de vierde middenvelder zich richting de zijlijn aanbiedt en een tegenstander van 1:4:3:3 overgaan naar 1:3:4:1:2. En “meetrekt”, ontstaat ruimte voor de andere middenvelders.’ dan maar eens kijken hoe dat uitpakt. Het is een spel: de tegenstander vergroot mogelijke ruimte. (zie tekening voorkeursformatie 1:4:3:3? wacht een bepaalde opstelling, komt 2). Daarmee moeten wij in staat zijn Adrie Poldervaart: “Zeker, wanneer na een lange busreis bij ons terrein door hun linies heen te spelen. Dekt de tegenstander ons met drie aanval- aan en ziet inderdaad die namen. de tegenstander wel vroeg door, dan lers tegen onze drie opbouwers direct Sterker nog, we starten in de formatie ontstaat ruimte bij onze aanvallers. vastzet. Dan kiezen wij voor een die ze verwachten. De trainer denkt: Dan heeft mijn keeper de opdracht 1:3:4:1:2-formatie, die je overigens ook ‘Mooi, mijn huiswerk goed gedaan.’ de lange bal te spelen. Met voldoende best 1:3:5:2 of 1:5:3:2 kunt noemen. En dan gaat het opeens heel anders. mensen achter de bal is dat voor ons Onze backs worden dan in feite de We hebben weleens een tegenstander dan een aanvaardbaar alternatief. vrije mensen. (zie tekening 3). De te- gehad waarvan de trainer na afloop Maar alleen indien het met voetbal genstander kan dat alleen voorkomen zei: ‘Tactisch geweldig gespeeld. We over de grond écht niet kan.” door met hun backs helemaal door zagen het, hebben zitten dubben hoe te dekken. Hierdoor ontstaat in de we het snel konden oplossen maar we Andere veldbezetting hoeken ruimte voor onze aanvallers. hebben de sleutel niet tijdig gevon- Wijkt u met uw team weleens af van de Hun centrale verdedigers worden uit den.’”

De Voetbaltrainer 218 2016

14-15-16-17-18-19_poldervaart.indd 17 23-05-16 12:11 TRAINERSCONGRES

Meer investeren op het EK 2000. Nederland verliest Mijn overtuiging is dat je die hogere We hebben het nu eigenlijk steeds over die wedstrijd na strafschoppen, tegen intensiteit heel goed kunt combineren het opbouwen en aanvallen. Dat is logisch tien Italianen omdat Zambrotta al in met kracht- en coördinatie-oefenin- gezien uw demonstratietraining, maar de eerste helft tweemaal geel kreeg. gen, die ik daarna omzet in voetbal- lijkt ook bij de trainer Poldervaart te pas- Het werd 0-0. ‘De Italianen hebben vormen en dus mede gebruikt worden sen. weer goed verdedigd’, riepen de ana- bij het differentieel leren. Daarnaast Adrie Poldervaart: “Ik wil graag lytici. Maar Nederland had een hand- gebruik ik lichte kracht- en coördina- onderscheidend zijn, omdat de te- vol kansen en miste al in de reguliere tie-oefeningen uit preventief oogpunt genstander zich moet aanpassen speeltijd twee penalties. In veruit de voor de stabiliteit van het bekken. als wij initiatief nemen. Bovendien meeste gevallen wint Nederland de Dit is tijdens de demonstratie te zien denk ik dat je door goed aanvallen wedstrijd eenvoudig. Ik kies dan voor geweest. Daarmee komt een betere het verschil kunt maken. Neem nu die grote kans om te winnen, en mis- uitvoering onder hogere druk binnen de wedstrijd tussen Bayern Mün- schien scoren we dan een keer niet. handbereik. En als we nu vasthouden chen en Atletico Madrid (halve finale Dat kan gebeuren. aan onze ‘Nederlandse’ manier van voetballen en we stoppen daar veel meer tijd en moeite in, dan komen we ‘Door met je 3 en 4 niet echt heel ver.”

“punt-zestien” te gaan staan, Samenvatting: • Adrie Poldervaart is van mening maar dichterbij de achterlijn dat een team het verschil kan maken in balbezit. maak je het veld nog groter’ • Om zijn team te ontwikkelen, gebruikt Poldervaart veel variatie Champions League, Atletico Madrid Al die mensen die roepen: het gaat in zijn trainingen: differentieel ging ondanks 2-1 verlies door, red.). om kracht, om snelheid, om fysiek – leren. Natuurlijk is het ontzettend knap dat natuurlijk allemaal erg belangrijk. Ik • Differentieel leren doe je niet al- Diego Simeone zijn team zover krijgt denk echter dat we vooral qua tijd en leen door variatie in te brengen, dat ze precies uitvoeren wat hij ver- moeite moeten investeren in beter maar ook door spelers onder langt. Maar de kans dat Bayern Mün- voetballen. Meer en beter, harder en vermoeidheid de handelingen te chen die tweestrijd in zijn voordeel gerichter trainen. Dan kun je het ver- laten uitvoeren. beslist, is toch veel groter? Ze hebben schil maken. Ga maar eens in Spanje • Poldervaart laat zijn team soms niet gescoord, maar dat wil niet per kijken, hoe intensief zelfs kinderen tijdens de wedstrijd volgens af- se zeggen dat Atletico Madrid zo per- daar al trainen. Daar gebruiken ze spraak in een andere formatie fect verdedigd heeft. Er waren kansen misschien wel heel andere (periodise- spelen. voldoende. rings)modellen dan wij. • Poldervaart vindt dat in het Een ander voorbeeld: Nederland-Italië Nederlandse voetbal in het algemeen harder en gerichter getraind zou moeten worden, met behoud van de ‘Nederlandse’ spelcultuur.

Extra fragmenten van het in- terview met Adrie Poldervaart vinden abonnees op deze service in de Mediatheek van De Voetbal- trainer.

www.devoetbal trainer.nl

14-15-16-17-18-19_poldervaart.indd 18 23-05-16 12:11 Demonstratietraining Adrie Poldervaart

Deel 1 Spelers spelen twee rondo’s, resp. 5:2 en 6:2. Vervolgens werken zij twee circuits af met stabiliteit- en coördina- tievormen alsmede richtingverande- ringen, moeilijker gemaakt doordat zij gewichten dragen. Vervolgens spelen zij vermoeid opnieuw de rondo’s.

Deel 2 Pass- en trapvorm onder weerstand

Doelstelling • het spelen tussen de linies verbeteren

Inhoud • speler A speelt speler B in, die weg beweegt van een fictieve tegenstander (pop of kliko) • speler B draait open en speelt de bal tussen twee poppen of kliko’s door • een tegenstander C mag de bal on- Voor de videobeelden van de derscheppen trainingsvormen van Adrie Pol- • speler D ontvangt en maakt een dervaart verwijzen we naar de eentweecombinatie met speler E TrainingsPlanner en Mediatheek. • Stroomvorm, speler E dribbelt door naar de tweede organisatie waar hetzelfde plaatsvindt

Deel 3 Positiespel 7:7 + 1 neutrale speler en twee kaatsers (keepers)

Doelstelling • verbeteren spelen tussen de linies, lijnen open leggen

Inhoud • Positiespel 7:7 • 1 neutrale speler • 2 kaatsers aan de korte zijde • 4 poppen/kliko’s als weerstand • Na 2,5 minuut wordt verder gespeeld op een dubbel zo groot speelveld • Als variatie worden na verloop van tijd de weerstanden weggehaald, spelen de ploegen eerst weer op het kleine veld en daarna op het grote veld.

De Voetbaltrainer 218 2016

14-15-16-17-18-19_poldervaart.indd 19 23-05-16 12:11 TRAINERSCONGRES Tekst: Paul Geerars

Peter Hyballa (Bayer Leverkusen onder 19) Passing over de grond

Het was de trainingsdemonstratie waarbij misschien wel de meeste aan- dat trainers vooral daar belangstel- ling voor hebben. Als ik zelf De Voet- wezige toeschouwers in het stadion van PEC Zwolle in een actieve houding baltrainer lees, dan kijk ik altijd als eerste naar de variaties in een trai- schoten. Niet toevallig, want Peter Hyballa - vanaf komend seizoen hoofd- ningsvorm. Het basisidee dat iemand wil trainen is al snel helder, maar ik trainer van NEC - wil niets anders zien op het veld: trainen op honderd pro- wil zelf ook geïnspireerd worden door variaties op het basisthema.” cent, anders hoeft het van hem niet. Meerdere keren legde hij de training Principes stil om een actievere houding te bewerkstelligen bij zijn spelers. De training Peter Hyballa: “Vandaag stond de passing over de grond centraal, in betrof het verbeteren van de passing over de grond. Duitsland hebben we het dan over ‘Schnittstellen-Bälle’. Laten we eerst eens naar de wedstrijdsituatie kijken Peter Hyballa: “Ik geef regelmatig de- de geïnteresseerde trainers op de tri- (zie tekening 1), waarin dit van be- monstratietrainingen en ik heb dus bune. Daarom koos ik voor een hoog lang kan zijn. We bouwen op eigen eigenlijk twee teams om te coachen of tempo door de verschillende variaties helft op en willen vandaag het liefst aandacht te geven: de spelersgroep en binnen de oefeningen, omdat ik denk verzorgd diep spelen door middel Foto’s: Pro Shots

www.devoetbal trainer.nl

20-21-22-23-24-25_hyballa.indd 20 25-05-16 13:27 1

Passing over de grond tijdens de opbouw op eigen helft.

van passes over de grond. Er moet juist schuin in de bal komt. Een vari- de juiste kant (speelrichting, weg van dan worden vrijgelopen en de spelers atie kan zijn dat de rechter vleugelver- tegenstander) aan te spelen.” moeten op zoek naar open passlijnen. dediger hoger gaat en ruimte laat voor Drie meter naar links, twee meter naar de rechter middenvelder om in de zo- Basisvormen rechts of juist even ín de bal komen ne rechtsachter vrij te komen. Hoe dan Peter Hyballa: “Om deze principes te kan dan al het verschil maken binnen ook, het gaat om de goede timing van trainen zijn we in vereenvoudigde oe- je positiespel. In het voorbeeld van het bewegen ten opzichte van elkaar, feningen begonnen. Ik noem dat ba- de tekening gaat de ene verdedigende waarbij we de onderlinge afstanden sisvormen (zie trainingsvorm 1, vanaf middenvelder wat meer naar voren goed in de gaten houden. Ook is het pagina 23, red.) ‘Weg bewegen van om ruimte te maken, terwijl de andere belangrijk om elkaar voortdurend aan de pylon’ wordt ‘weg bewegen van je

Goed voorbeeld Peter Hyballa: “Momenteel vind ik Borussia Dortmund het beste voorbeeld van het voetbal dat ik Waarom de grondpass? zelf ook zou nastreven. Het team • Goed naar voren spelen; van trainer Thomas Tuchel is erg • De tegenstander uitlokken; goed in staat om te variëren tus- • Geduldig spelen – tot je de juiste Voordelen van de sen countervoetbal met bijvoor- ruimte creëert; grondpass: beeld Marco Reus als gevaarlijke • De tijd uitspelen; • Snelle combinaties; speler, en het spelen van een • Dominant spelen; • Grondpasses zijn makkelijk te sterk positiespel waarbij echt op • Toeval minimaliseren; gebruiken; balbezit wordt gespeeld en gedul- • De supporters vinden het heer- • Grondpasses in de loop geven je dig wordt gewacht op een mogelijk; meer dynamiek; lijkheid die zich voordoet. Als je • Opleiding; • Is eenvoudiger in balbezit te beide benaderingen beheerst, kun • De speler die de bal krijgt, kan blijven; je je dus wapenen tegen tegen- de bal beter meenemen; • De tegenstander wordt moe; standers die ofwel inzakken ofwel • De speler die passeert, heeft • Hoge ballen zijn moeilijker aan hoog drukzetten.” meer opties. te nemen.

De Voetbaltrainer 218 2016

20-21-22-23-24-25_hyballa.indd 21 25-05-16 13:27 TRAINERSCONGRES

2 3

In balbezit rond de middenlijn, onder druk: wie is in staat de juiste keu- Een extra trainingsvorm die ook geschikt is om de passing over de zes te maken? grond te trainen.

medespeler of tegenstander’ en dat de demonstratietraining was een po- vrijlopen zoals in de tekening? Deze wordt steeds complexer gemaakt in sitiespel met twee omgekeerde doelen zaken stonden centraal in het posi- de grotere trainingsvormen die later op de as van het veld. Eerst even te- tiespel 4:4 met twee neutrale spelers in de training of in het seizoen plaats- rug naar de wedstrijdsituatie (zie te- en met de twee omgekeerde doelen vinden. In dat laatste geval moeten kening 2). We hebben balbezit rond de met 2:1 plus keeper voor ieder doel spelers bijvoorbeeld weg bewegen van middencirkel. Meestal zijn daar veel (zie trainingsvorm 2, vanaf pagina 25, de ruimtedekking of mandekking. Het spelers (tegenstanders) te vinden en red.) Later werd dit 5:5 in het midden- wordt daarmee steeds wedstrijdech- sta je onder druk. Ben je dan in staat vak en voerde ik de tijdsdruk op. En ter.” de juiste keuze te maken, om balbezit ook hier kun je weer verder gaan met te houden? Heb je een afspeelmo- variëren in zowel het middenvak qua Positiespel gelijkheid, creëer je een afspeelmo- aantallen, spelregels of de aanspeel- Peter Hyballa: “Het tweede deel van gelijkheid, of zie je een medespeler vakken voor de aanvallers.

Als ik meer tijd had gehad, dan had ik daarna nog een volgende oefening Peter Hyballa laten zien waarbij beide doelen op de Peter Hyballa (http://peterhyballa.org/) is het zestienmeterlijnen hadden gestaan ‘in enige Duitse lid van de Nederlandse vereniging de juiste richting’ (zie tekening 3). Ik Coaches Betaald Voetbal. Zijn trainersloopbaan maak dan verschillende zones en er begon op zestienjarige leeftijd bij de jongere moet door middel van passing over de jeugdteams van Borussia Bocholt, in zijn ge- grond naar een volgende zone worden boorteplaats. Hij was later onder meer trainer gespeeld. In de eindzone moet er (vrij) in de jeugdopleiding van SC Preussen Münster, worden afgewerkt op doel met kee- Arminia Bielefeld, VfL Wolfsburg en Borussia per. Variaties liggen bijvoorbeeld in Dortmund (Onder 19). Bij dat laatste team had het aantal keer raken, het al dan niet hij onder meer Mario Götze in de gelederen. overslaan van een vak etc.” Vervolgens verkaste hij naar Alemannia Aachen dat uitkwam in 2. Bundesliga, gevolgd door een half seizoen Red Bull Juniors Salzburg. Het seizoen 2012/2013 was Hyballa trainer bij Sturm Graz op het hoogste niveau in Oostenrijk. Nu is hij al een aantal seizoenen trainer van de A-junioren van Bayer Leverkusen. Ook loodste hij de eerste selectie als assistent-trainer in de laatste vijf wedstrijden van het seizoen 2013/2014 naar de Champions League, zo konden we al in VT 204 lezen.

www.devoetbal trainer.nl

20-21-22-23-24-25_hyballa.indd 22 25-05-16 13:27 Trainingsvorm 1

Basisvorm voor het naar elkaar overpas- sen.

Bal volgen, dus met loopactie. In dit geval door de bal heen trappen en met de eigen pass zelf ook al in voorwaartse richting gaan.

Met een korte felle loopactie en combinatie (tiki taka) van het tweetal dat de bal ontvangt.

De Voetbaltrainer 218 2016

20-21-22-23-24-25_hyballa.indd 23 25-05-16 13:27 TRAINERSCONGRES

4 Trainingsvorm 1

Organisatie • Vier keer twee groepjes van mini- maal tweetallen staan ofwel 5 ofwel 10 meter uit elkaar • bij ieder viertal een bal

Inhoud • basisvorm voor het naar elkaar over- passen (zie tekening 1) • na iedere herhaling van ongeveer 30 seconden, als groep wisselen van lange naar korte zijde of andersom

Coaching • ‘Goede balsnelheid.’ • ‘Goede balrichting.’ • ‘Aannemen indien nodig.’

5 Variatie • bal volgen, dus met loopactie. In dit geval door de bal heen trappen en met de eigen pass zelf ook al in voorwaartse richting gaan (zie tekening 2). • met een korte felle loopactie en combinatie (tiki taka) van het tweetal dat de bal ontvangt (zie tekening 3). • nu werken twee groepjes in dezelfde hoek samen. Er wordt zo veel mogelijk one touch football (tiki taka) gespeeld. Korte, snelle vrijloopacties (zie tekening 4). • twee groepjes werken nu kruislings met een ander groepje door elkaar heen. Er moet dus nu beter gekeken worden of de passlijn wel ‘open’ is (zie tekening 5). 6 • twee groepjes werken nu samen, maar er is nu veel meer ‘kruisend verkeer’ van andere groepjes. Groep- je A met G, E met C, B met H en F met D (zie tekening 6).

www.devoetbal trainer.nl

20-21-22-23-24-25_hyballa.indd 24 25-05-16 13:27 Trainingsvorm 2 7

Organisatie • 2 omgekeerde doelen een paar meter buiten de middencirkel • een rechthoek om de middencirkel heen

Inhoud • positiespel 4:4 plus 2 neutrale spelers • voor beide doelen spelen 2 aanvallers tegen 1 verdediger (en keeper)

Methodiek • in het middenvak: positiespel 5:5 zonder neutrale spelers • 1:1 in plaats van 2:1 voor de doelen • grootte van middenvak aanpassen (groter is makkelijker in balbezit)

Variatie • zonder verplichte grondpass, maar juist de passing door de lucht en/of 8 de wisselpass stimuleren; dan mag er dus ook over het doel gepasst worden richting de spitsen • zonder doelen, maar met drie aan- speelpunten die na aanspelen bijvoorbeeld een 1:1-duel aangaan (zie tekening 8), al dan niet met tijdsdruk voor de aanvaller

Voor de videobeelden van de trainingsvormen van Peter Hyballa verwijzen we naar de Trainings- Planner en Mediatheek. Extra fragmenten van het inter- view met Peter Hyballa vinden abonnees op deze service in de Mediatheek van De Voetbaltrainer.

De Voetbaltrainer 218 2016

20-21-22-23-24-25_hyballa.indd 25 25-05-16 13:27 TACTIEK Tekst: Gerjos Weelink

Pelé van Anholt (sc Heerenveen) Masterclass: De vleugelverdediger

Elk nummer van De Voetbaltrainer staat vol met coachopmerkingen. Termen als doordekken, spelers aan elkaar overgeven en knijpen worden vaak gebruikt. Maar is het wel zo terecht dat die coachopmerkingen gemaakt worden? De Voetbaltrainer spreekt met iemand die voetbalsituaties vanuit de praktijk meemaakt: de speler. Pelé van Anholt, speler van SC Heerenveen, geeft ons een inkijkje in de wereld van een vleugelverdediger.

Paspoort Pelé van Anholt speelde voornamelijk als aanvaller en middenvelder in de Kingsley Pelé van Anholt jeugd van CAB uit Bolsward. Op zijn elfde kwam hij bij SC Heerenveen bij de Geboortedatum: 23 april 1991 voetbalschool en tekende in 2009 zijn eerste contract bij de club. Van Anholt Geboorteplaats: Sneek debuteerde op 22 oktober 2011 in de met 1-4 gewonnen wedstrijd tegen FC Clubs: CAB Bolsward (jeugd) Utrecht. Trainer Marco van Basten zag in de geboren Sneker een vleugelver- SC Heerenveen (jeugd) dediger. Ondanks dat het uitschakelen van de directe tegenstander volgens FC Emmen (2010-2011) Van Anholt nog steeds de prioriteit is voor een vleugelverdediger, kan hij op SC Heerenveen (2011-heden) die positie door zijn aanvallende kwaliteiten inmiddels ook goed uit de voeten.

Situatie 1: De keeper neemt een doeltrap. spelen. Eljero Elia van Feyenoord doet Wat is op dat moment jouw rol? Wan- dat bijvoorbeeld. De 3 kan in zo’n ge- neer blijf je diep weg en wanneer bied je val kaatsen op de keeper, maar kan je aan? er ook voor kiezen om wat meer naar binnen te dribbelen met de bal (zie te- Loeren kening 1). Dan dwingt hij de 11 tot een Pelé van Anholt: “Zodra de keeper keuze: dóórlopen naar het centrum of de bal neerlegt om een doeltrap te blijven staan. Als de 11 doorloopt, zak nemen, let ik vooral op wat mijn di- ik in om aanspeelbaar te zijn. Als de 3 recte tegenstander doet. Soms speel wat naar binnen dribbelt, zal de 4 ook ik tegen een 11 die echt loert op het wat naar links moeten gaan en de 5

Foto’s: Pro Shots moment dat de 3 wordt aangespeeld gaat wat dieper.” en er dan als het ware tussen gaat

www.devoetbal trainer.nl

26-27-28-29-30_anholt.indd 26 03-03-16 09:04 1 2 ‘De 3 kan in dit geval kaatsen op de keeper, maar kan er ook voor ‘Een tweede optie is dat ik een diepere beginpositie aanneem. Als de 11 kiezen om wat meer naar binnen te dribbelen met de bal.’ dan kort gaat zitten op een 3, kan de keeper een lange bal op mij geven.’

Dieper bal zo lang mogelijk in de as houden, van het veld. Wat kun je vertellen over Pelé van Anholt: “Een tweede optie is omdat we van daaruit de meeste af- het vervolg? Op welke afspeelmogelijkhe- dat ik een diepere beginpositie aan- speelmogelijkheden hebben. Voor mij den richt je je? neem (zie tekening 2). Als de 11 dan heeft het dan geen zin om gelijk al uit kort gaat zitten op een 3, kan de kee- te zakken. Pas als de 3 naar het mid- Crossen per een lange bal op mij geven. Ook denveld dribbelt en geen opties ziet Pelé van Anholt: “Het ligt misschien in deze situatie zullen andere spelers om vooruit te spelen, kan ik me laten voor de hand om de 7 aan te spelen, moeten opletten wat er gebeurt. Zodra de keeper de lange bal op mij geeft, gaat onze 6 wat meer naar links om ‘Door naar binnen te dribbelen, ruimte te maken voor mijn aanname. De 8 van de tegenpartij zal waar- dwing ik hun 2 om meer te schijnlijk meelopen met de 6 in plaats van gelijk druk te zetten op mij. Ook knijpen’ de 7 zal diep moeten blijven staan om ervoor te zorgen dat de 5 van de te- inzakken en eventueel de keeper weer maar omdat die een tegenstander in genpartij niet doorstapt op mij om het inspelen. We noemen dat de uitlaat. de rug heeft, doe ik dat maar zelden. duel aan te gaan.” De keeper kan vervolgens weer ope- Ik probeer in de aanname de bal al zó nen op links, omdat daar de ruimte neer te leggen dat ik schuin naar vo- Uitlaat ligt (zie tekening 3).” ren verder kan voetballen. Ik richt me Pelé van Anholt: “Bij een tegenstan- daarbij op de 9 of, afhankelijk van hoe der die wat meer inzakt, willen wij de Situatie 2: Je hebt de bal aan de zijkant hoog de verdediging van de tegenpar-

3 4 ‘Pas als de 3 naar het middenveld dribbelt en geen opties ziet om vooruit te ‘Ik probeer in de aanname de bal al zó neer te leggen dat ik schuin naar spelen, kan ik me laten inzakken en eventueel de keeper weer inspelen.’ voren verder kan voetballen.’

De Voetbaltrainer 217 2016

26-27-28-29-30_anholt.indd 27 03-03-16 09:04 TACTIEK

1-op-1 komen te spelen is alertheid erg belangrijk. Als de 3 de bal krijgt en indribbelt (zie tekening 5), ga ik gelijk wat naar binnen. Onze eerste taak is dan om niet te veel ruimte weg te geven aan de tegenstander en dat betekent dat we met de achterste drie dicht bij elkaar gaan spelen. Maar het heeft onze voorkeur dat onze 6 zich laat inzakken zodat we toch met vier verdedigers achterop spelen. Bij het 1-op-1 spelen is het inschatten van situaties belangrijk, waarbij je let op de kwaliteiten van je directe tegen- 5 stander. Stel dat mijn 11 snel is, moet ‘Als de 3 de bal krijgt en indribbelt, ga ik gelijk wat naar binnen.’ ik zorgen dat ik niet te dicht op hem sta omdat de kans groot is dat ik dan in de diepte geklopt word. Tegelijker- tijd moet ik juist wel kort zitten op het moment dat de 11 in de voeten aangespeeld wordt, zodat ik bij de eerste aanname het duel kan aangaan. Na die eerste aanname moet je wél zorgen dat je in het duel komt, want anders kan een 11 op snelheid komen en dat mag je niet laten gebeuren.”

Situatie 4: De 7 krijgt aan de rechterkant van het veld de bal. Wat zijn dan voor jou momenten om ‘er overheen’ of ‘eronder’ te komen?

Voorwaarts Pelé van Anholt: “Om te bepalen of ik onder of bij de 7 kan komen, is de vraag of hij de bal onder controle heeft van belang. Als de 7 nog in duel is, mag ik niet inlopen. Want als 6 ik wél onder de 7 kom en hij de bal ‘Als de 7 nog in duel is, mag ik niet inlopen. Want als ik wél onder de 7 kom en hij de bal kwijtraakt, staat kwijtraakt, staat mijn 11 nog vrij (zie mijn 11 nog vrij.’ tekening 6). Niet elke buitenspeler verdedigt mee. Dat kan een voordeel tij staat, eventueel de crosspass op de dan in elk geval ruimte bij onze 11, zijn als je de bal in bezit houdt en dus 11 (zie tekening 4). Bij die laatste vari- waardoor de crosspass een goede op- een overtalsituatie hebt gecreëerd, ant dribbel ik als het kan eerst naar tie is geworden.” maar een nadeel als de bal verloren binnen, zodat de 2 van de tegenpartij wordt en ik in een voorwaartse bewe- ook wat naar binnen komt. Dat lijkt Situatie 3: Als een 3 of 4 doorstapt naar ging ben.” een detail, maar is wel degelijk van in- het middenveld, kom je achterin 1-op-1 te vloed op het vervolg. Door mijn drib- spelen. Wat is er bij dat 1-op-1 belangrijk Verrassen bel naar binnen is bij de tegenpartij de en hoe lossen jullie dat op? Pelé van Anholt: “In wedstrijden ge- noodzaak tot knijpen groter, omdat ik beurt het wel dat ik naast of schuin door naar binnen te komen de kans Alert onder de 7 in balbezit kom op het op een steekbal vergroot. Er ontstaat Pelé van Anholt: “In situaties dat we middenveld. Wanneer de bal bij ons

www.devoetbal trainer.nl

26-27-28-29-30_anholt.indd 28 03-03-16 09:04 via de 5 naar de 4 en de 3 gaat, proberen we de 7 in te spelen ter hoogte van de middenlijn (zie tekening 7). Ik maak dan een schuine loopactie naar het middenveld, waarbij ik uit de rug van de 11 probeer weg te lopen. Onze 7 staat rondom de middenlijn geregeld vrij, omdat de 5 van de tegenpartij het lang niet altijd aandurft om zover door te dekken. De 5 gaat namelijk erg ver uit positie lopen als hij helemaal meeloopt tot aan de middenlijn. De 7 kan de bal op mij afleggen en ik kan op het middenveld een overtalsituatie uitspelen of een steekbal geven op een 7 aanvaller. De middenvelders moeten ‘Ik maak hier een schuine loopactie naar het middenveld, waarbij ik uit de rug van de 11 probeer weg te lopen.’ dan ruimte maken voor mij. Dus in plaats van buitenom te gaan bij onze 7, ga ik juist voor de actie binnendoor. We merken dat we tegenstanders hier geregeld mee verrassen.”

Situatie 5: De tegenstander bouwt op via hun rechterkant. Jij moet kantelen, maar tegelijkertijd moet je ook je directe tegenstander en je medeverdedigers in de gaten houden. Hoe doe je dat en waar let je op?

Afwachten Pelé van Anholt: “In eerste instantie let ik op diepgaande middenvelders. Die zijn gevaarlijker dan mijn directe tegenstander, want de afstand die ze nog hebben te overbruggen tot aan het doel is korter. In het geval dat de bal nog bij de back is, heb ik liever dat hij de bal cross speelt op de 11 dan dat hij de diepe bal op een diepgaande 8 geeft (zie tekening 8). De afspraak 8 is dat ik in elk geval vóór de 3 en 4 ‘In het geval dat de bal nog bij de back is, heb ik liever dat hij de bal cross speelt op de 11 dan moet blijven om buitenspel niet op te dat hij de diepe bal op een diepgaande 8 geeft.’ heffen. Door te knijpen wil ik voorkomen dat de 8 diep gaat en tegelij- me daar het prettigst bij voel. Ik wacht vrij de diepte in lopen.” kertijd raak ik het contact met de 11 totdat de 11 de bal aanneemt en zit niet kwijt, want ik weet wel ongeveer er dán gelijk heel kort op. Dat kan na Situatie 6: De tegenstander bouwt op via hoe ver hij van mij afstaat. Als ik dus een aanname met de voet, borst of hun linkerkant. Hoe kort sta je op je di- geknepen heb en hun 2 besluit om hoofd zijn. Als een aanname niet he- recte tegenstander en waar let je op? de crossbal op 11 te geven, heb je als lemaal goed is, heb ik de meeste kans verdediger twee opties: het duel aan- om het duel te winnen. Je hebt ook Druk gaan op het moment dat de 11 de bal verdedigers die niet willen dat een 11 Pelé van Anholt: “De mate van dek- wil aannemen of even wachten totdat aanneemt en er gelijk bovenop zitten. ken heeft hier onder andere te maken die eerste aanname is geweest. Ik kies Natuurlijk is dat een optie, maar stel met het type speler dat tegenover mij zelf meestal voor het laatste, omdat ik dat je het duel dan verliest kan de 11 staat. Is de 11 heel snel, dan neem ik

De Voetbaltrainer 217 2016

26-27-28-29-30_anholt.indd 29 03-03-16 09:04 TACTIEK

op de 11 te gaan staan. Een absolute voorwaarde voor mij is dan wel dat er voorin druk is op de bal. In tekening 9 is dat bijvoorbeeld niet het geval. Als er geen druk is en ik zit kort op de 11, kan ik in de diepte verslagen worden op snelheid. Dus bij het kort zitten let je ook op de bal en op de mate van druk die we geven.”

Samenvatting: • Bij het positie kiezen in de opbouw let Van Anholt op wat de 11 doet. • Als een centrale verdediger indribbelt, laat Van Anholt zich zakken om de bal uit te kunnen halen. • Aan de bal zoekt hij de 9 of geeft 9 een crosspass op de 11. ‘Natuurlijk kun je al in een eerder stadium kiezen om korter op de 11 te gaan staan. Een absolute voorwaarde • Door met de bal aan de voet voor mij is dan wel dat er voorin druk is op de bal. In deze tekening is dat niet het geval.’ naar binnen te dribbelen, dwingt hij de tegenstander tot het maken van keuzes. eerst even wat afstand en ga er kort die aanname geweest is, ga ik heel • Van Anholt wacht de aanname op zitten zodra hij in de voeten wordt kort zitten. Natuurlijk kun je al in van de 11 af en gaat dan gelijk aangespeeld (zie tekening 9). Zodra een eerder stadium kiezen om korter kort zitten.

www.devoetbal trainer.nl

26-27-28-29-30_anholt.indd 30 03-03-16 09:04 In het nieuwe seizoen al je trainingen gestructureerd op orde? Heel eenvoudig. Met onze online TrainingsPlanner!

Bevat ruim 500 complete trainingen

en 800 trainingsvormen!

Altijd oefenstof op maat  Individueel abonnement : voor jezelf en je eigen team (van senioren tot mini-pupillen)  Online toegang, altijd en overal - ook op tablet of mobiel  6- Weekse periodisering en bevat leerlijn  Trainingsvormen op te slaan (pdf.ﬁ les) of te printen  Maak je eigen oefenvormen of voeg ze toe  Persoonlijk kant en klare oefenstofsysteem voor € 50 p.j.  Abonneer direct via devoetbaltrainer.nl/abonneren

devoetbaltrainer.nl/tp De JeugdVoetba lTrainer Tekst: Yves Brokken

Michele Santoni leidt Lazio Roma onder 17 ‘Spelen om te winnen, niet om niet te verliezen’

Net als het Italiaanse nationale elftal hebben ook de Italiaanse clubs een niet-onderbouwde regeltjes waardoor de aandacht voor het basisprobleem aparte manier van werken. De Voetbaltrainer ging op de koffie bij Mi- naar de achtergrond wordt gescho- ven. Ik geef een voorbeeld. De trainer chele Santoni, volbloed Italiaan maar na acht jaar Amsterdammer in hart Onder 13 liet zijn spelers een partijtje 4:4 spelen in het zestienmetergebied. en nieren. Santoni staat sinds dit seizoen aan het hoofd van de Onder 17 Toen een speler de bal kreeg en die direct in het doel schoot, bedacht van Lazio Roma. Een gesprek over visie, de poging om die te doorbreken, hij een regel dat rechtstreeks scoren niet mag. Terwijl hij de tegenpartij videoanalyse en veel meer. net had moeten leren hoe de speler in balbezit goed en efficiënt onder druk had kunnen worden gezet. Gelet op het wedstrijdechte aspect is er in Het Italiaanse voetbal staat bekend dat beleid doortrekken naar de jon- principe namelijk niets verkeerd aan om zijn lage attractiviteit en veelvul- gere leeftijden. Aan de methodologie rechtstreeks scoren. dig defensief en georganiseerd voetbal, hebben we niet al te veel veranderd. met weinig doelpunten en spektakel tot We willen trainers niet forceren om We willen nu vooral een organisa- gevolg. Lazio Roma probeert iets te ver- iets nieuws te doen, maar ze eerst tie neerzetten: telkens progressief anderen aan die gedachtegang en stelde doen begrijpen waarom we dingen opbouwen wanneer de bal wordt daarom onze landgenoot Joop Lensen willen veranderen. Zij moeten er ook heroverd in het veld, en niet alleen (ex-KNVB, ex-AZ, ex-Fenerbahce) aan als in geloven en deel uitmaken van het wanneer de keeper de bal heeft. Pure Hoofd Jeugdopleidingen. In zijn kielzog project. We willen hen vooral een- looptraining zonder bal willen we nam hij Michele Santoni mee naar de Ro- voudiger training laten geven. Dat in de jeugdopleiding niet meer zien, meinse topclub. klinkt misschien vreemd, maar in terwijl dat in Italië heel frequent Michele Santoni: “Bij Italiaanse clubs Italië spreken ze graag met moeilijke voorkomt. Fysiektrainers hebben bestaat de filosofie eruit dat alle voetballertjes tot de Onder 12 zich vrij kunnen inschrijven voor de voet- ‘Het is verrijkend om tegen andere balschool van de professionele clubs. Vanaf Onder 12 wordt er pas echt een formaties te voetballen, want selectie gemaakt en mogen de beste spelers blijven. Het gebeurt eigenlijk daardoor leren spelers zelf maar heel weinig dat ook daarna jeugdspelers worden gescout en naar oplossingen bedenken’ de club worden gehaald. Zelfs bij de Onder 17 die ik nu train, komen op- woorden en proberen ze de zaken te vaak meer inspraak omdat ze so- een-na alle spelers uit de brede regio ingewikkeld voor te stellen. Dat is zo- wieso goed opgeleid zijn, terwijl dat rond Rome zelf. Vanaf de Onder 19 wat de teneur die heerst bij jeugdtrai- voor trainers veel minder geldt. De worden pas echt spelers weggeplukt ners over het hele land. Het moet niet trainersdiploma’s in Italië zijn niet bij andere clubs. efficiënt zijn, als het er maar moeilijk van de kwaliteit zoals we die in Ne- We introduceren nu 1:4:3:3 en willen genoeg uitziet. Ze verzinnen vaak derland en België kennen. Door de

www.devoetbal trainer.nl

40-41-42-43-44-45_santoni.indd 40 03-03-16 11:01 De JeugdVoetba lTrainer

druk van de lokale media, die de hele leboel opstellingen gezien, van een vind je centraal nooit ruimte. Als je dag door over Lazio en Roma praten, 1:3:5:2 tot een 1:4:4:2 in een ruit of jaar-in-jaar-uit elke week tegen een heerst er een resultaatgerichte voet- met een viermansmiddenveld op één team in 1:4:3:3 voetbalt, herken je die balcultuur. Dat is natuurlijk funest lijn. Er moet dus ook getraind worden situatie niet meteen en vind je ook voor elke jeugdopleiding. Typisch op het bespelen van een team in zo’n niet meteen een oplossing voor die Italiaans, alleen AC Milan - en nu dus formatie. Je kan wel stellen dat je in nieuwe situatie. In dat opzicht vind ook Lazio - doet er niet (meer) aan de jeugdopleiding spelers hun eigen ik het Italiaanse jeugdvoetbal wel mee. Het is de manier waarop er ge- spel moeten laten spelen, maar dat uitdagend als opleidingscompetitie, wonnen wordt die telt.” vind ik toch dubbel. Het is zelfs ver- omdat spelers diverse spelformaties rijkend om tegen andere formaties te moeten erkennen. Als trainer van de Formaties herkennen voetballen, want daardoor leren spe- Onder 17 ben ik heel erg bezig met Michele Santoni: “Ook qua tactiek lers zelf oplossingen bedenken. Als je spelers die verschillende spelsituaties moet het voetbal in Italië veel simpe- elke week tegen een team in 1:4:3:3 te leren herkennen. Zij moeten dan ler. Je kan op training wel 3:2 spelen speelt, dan sleept er een soort auto- zelf weten wat te doen. Daar heb je in een vierkant, maar er moet een matisme in de manier van voetballen. natuurlijk wel spelers voor nodig met idee achter zitten. Dat is te weinig Maar als je dan internationaal aan de voetballend vermogen en inzicht. Ik het geval, een mentaliteitsprobleem bak moet en plots tegen een 1:4:4:2 heb een centrale verdediger in mijn bij de coaches, andermaal. Aan de moet gaan voetballen, dan moet je categorie die werd gezien als een van andere kant dienen trainingsvormen toch anders gaan denken. Als de de beteren in de competitie, maar wel aangepast te worden aan de spel- tegenstander bijvoorbeeld met drie het enige waar hij goed in is, is duels stijl van de komende tegenstander. In spitsen voetbalt, kan je makkelijk winnen en bikkelen om de bal. Wel, Nederland en België is het veel mak- via het centrum opbouwen omdat je bij mij speelt hij nauwelijks omdat hij kelijker omdat zo goed als alle teams quasi altijd in een 2:1 overtal komt te niet kan opbouwen. Die kan wel een in de jeugd 1:4:3:3 spelen. In Italië staan. Maar als de tegenstander met goed jaar draaien bij de Onder 17 en ligt dat anders. Ik heb hier al een he- twee spitsen en een 10 speelt, dan misschien ook wel bij de Onder 19,

De Voetbaltrainer 217 2016

40-41-42-43-44-45_santoni.indd 41 03-03-16 11:01 De JeugdVoetba lTrainer

maar daarna is het gedaan met hem. Italië is dit maar al te vaak realiteit. In een gewone passen trapvorm Want kwaliteiten om in het A-team We willen echt duidelijke keuzes gaan spelers pas bewegen als ze aan te spelen, dat onder hoofdtrainer Ste- gaan maken. In Italië gaat er heel de beurt komen, maar in de wed- fano Pioli trouwens ook 1:4:3:3 speelt, wat talent verloren omdat trainers strijd moet je iets kunnen creëren heeft hij niet. En uiteindelijk leid je geen keuzes maken en zo een kern om op het juiste moment op de juiste toch spelers op die het in zich hebben opbouwen van dertig spelers, terwijl plaats te zijn. Dat lukt niet vanuit een om het op het hoogste niveau waar er eigenlijk maar twintig echt speel- stilstaande positie. De 5 W’s komen te maken. gelegenheid krijgen. De rest kan nooit aan bod: wie, wat, waar, wanneer en wedstrijdritme opbouwen. We speel- waarom. ‘Wanneer’ vinden wij de be- In het kader van de ontwikkeling van den eens tegen Internazionale en die langrijkste factor. Timing is cruciaal, jeugdspelers hebben we daartoe de hadden vier keepers mee, dan weet want anders kan er geen goede ver- Onder 17 en Onder 16 samengevoegd. je het wel. En het is ook niet zo dat volgactie komen. Daarom zijn loopbe- Bij mijn groep zitten dus de betere er een mooie roulatie is. Sommigen wegingen zo belangrijk en integreren spelers van 15 jaar oud. Zij leren heel zullen af en toe spelen, maar anderen we ze in passen trapvormen. We snel veel bij, waardoor ze hun poten- helemaal nooit. Dat is zonde van het houden bij elke passen trapvorm tieel sneller en op een hoger niveau talent. Daarom bakenen we onze ker- rekening met breedte en diepte. We kunnen ontwikkelen. Ik heb drie nen af tot een dubbele bezetting van oefenen doorgaans in een vierkant spelers van de Onder 16 die al met elke positie. Als je rechtsbuiten bent, van 15 bij 10 meter met drie spelers de Onder 19 hebben gespeeld. Er is en je zit op de bank, dan weet je dat in het vierkant. Zij krijgen geen vaste dus zeker progressie in de opleiding de concurrent op jouw positie beter positie. Een van hen moet de bal op- van spelers. Daarnaast speelt ook de is. Op die manier kan de speler zijn vragen en de andere twee moeten de instelling van voetballers een rol. Wij focus houden, hij weet met andere ruimte creëren zodat de vervolgpas- willen een houding waarbij de wil woorden wat hij moet doen om toch ses kunnen worden gegeven. De spe- om te winnen groter is dan de schrik in de ploeg te kunnen komen. Als een ler die in de bal komt, kaatst terug op om te verliezen. In Italië is dat toch speler daarentegen pas derde keuze een derde speler en die geeft dan op ietwat baanbrekend. Wat scouting is, dan verliest die zijn focus. Ons se- zijn beurt een lange pass, waarna het betreft komen alle spelers uit Rome lectiebeleid is dus danig aangepast.” opnieuw begint. De spelers die weg- zelf. We hebben nu wel een Slowaak lopen van de bal moeten er bij de vol- gehaald van 16, maar die is zo goed Pass- en trapvormen gende pass weer onderdoor komen. dat die meteen bij de Onder 19 zal Michele Santoni: “We willen bij Lazio Na elke pass moeten alle spelers in terechtkomen. vanaf de C1 de filosofie over de hele het midden een bepalende keuze Voor het scoutingsapparaat bij Lazio lijn doortrekken. In Italië is het de ge- maken. De drie in het midden blijven is het echt het jaar nul. We moeten woonte van trainers om spelers iets drie minuten staan en dan wordt er het nog volledig gaan uitbouwen, aan te leren zonder dat ze daar eigen- geswitcht. maar de opzet staat er wel al. Som- lijk zelf over hoeven na te denken. mige spelers zijn laat rijp en krijgen Dat gedachtegoed willen we over- Belangrijk is dat we meer doen dan in Italië veel minder kansen. De re- boord gooien. Spelers moeten in de alleen passen, er komt bij een oefen- denering is dan al vlug dat ze niet wedstrijd zelf problemen zien en daar vorm meestal ook een tactisch aspect voldoen aan de vereiste normen van geschikte oplossingen voor kunnen kijken. We doen bovenstaande oefen- hun leeftijdscategorie. Zo hebben vinden. Dat is een bepaalde verant- vorm dan ook als opbouw en als aan- we een linksback die bij de Onder woordelijkheid die we hun geven. Al- val. In de opbouwende vorm staan 15 moeite heeft met grotere tegen- les begint bij de passen trapvormen, de twee centrale verdedigers aan de standers, omdat hij nog heel klein waar spelers meerdere opties moeten zijlijn. Een van hen speelt de bal in is. Maar hij kan heel goed voetbal- krijgen zodat ze zelf leren nadenken en de tweede kaatst, waarop de cen- len. Die jongens geven we nu tijd om alvorens ze hun beweging uitvoeren. trale verdediger de lange bal speelt. lichamelijk te groeien. Zo’n jongen Ze moeten ruimtes leren zien en hun De speler die hier in de bal komt, is komt er wel, zij het wat later. Als je eigen keuze maken in het spelmo- de meest defensieve middenvelder, hem de kans geeft, heb je daar als ment zelf. Weg dus met de klassieke dus doorgaans de 6. Er kunnen hierbij club en jeugdopleiding ook meer aan Y-vorm, om maar een herkenbaar bepaalde beperkingen worden opge- dan dat je hem gewoon laat gaan. voorbeeld te geven. De spelers die legd, zoals het direct spelen van de De klemtoon ligt op voetballend verde bal niet hebben, moeten in bewe- bal. De spelers moeten zo snel mo- mogen, en niet op gestalte. Scouting ging zijn zodat er constant nieuwe gelijk de diepe spits (9) op de zijlijn gebeurt nu ook positiegericht, ter- ruimtes en afspeelmogelijkheden aan de overkant bereiken, maar alle wijl voorheen gewoon goede spelers ontstaan. Afhankelijk van het niveau spelers in het veld moeten wel bal- werden gehaald. Wat er dan mee ge- van de groep moeten spelers twee, contact hebben gehad. Als de bal bij beurde, werd later wel bekeken. In de drie of meer keuzemogelijkheden de diepe spits is, moet er een speler oren van een Nederlandse jeugdtrai- hebben. Hoe hoger het niveau, hoe in het veld zich onmiddellijk weer ner kan dat vreemd klinken, maar in meer opties. aanbieden en wordt dezelfde oefe-

www.devoetbal trainer.nl

40-41-42-43-44-45_santoni.indd 42 03-03-16 11:01 De JeugdVoetba lTrainer

Een passoefening om de opbouw door het centrum te trainen.

Een passoefening om de opbouw over de flank te trainen.

ning in de tegenovergestelde richting len we eerst de buitenspeler inspelen kun je ook een verdediger in het mid- uitgevoerd. De coaching focust op het die naar binnen trekt. Die moet dan den plaatsen om invloed uit te oefe- opeisen van de bal, bewegen zonder de bal kaatsen op de 6 die eronder is nen op de juiste keuze.” bal, snel beslissingen nemen en in- gekomen om vervolgens de back in te spelen op de juiste voet. Het accent spelen die opkomt, om zo een over- Periodisering ligt voorts op snel spel. (tekening 1) lapping te maken. (tekening 2) Michele Santoni: “In Italië wordt Nemen we aanvallen als tactische In een verdere fase kun je dan naar doorgaans elke training de helft met insteek, dan posteren we twee ex- vier spelers centraal gaan. Dan is het een fysieke trainer en de helft met de tra flankspelers met een vrije rol in niet verplicht dat elke speler steeds voetbaltrainer gewerkt. Dan wordt er het midden en wordt de combinatie de bal raakt, maar je laat de speler fysiek hard gewerkt gedurende drie gezocht tussen een middenvelder een keuze maken, altijd gerelateerd kwartier en vervolgens wordt er drie en een buitenspeler. Tactisch gezien aan de ruimte en het juiste moment. kwartier gevoetbald in een lager tem- willen we een roulatie invoeren op Als twee spelers zich aanbieden, is po. Dat hebben we nu aangepast. We de flank, want alles draait om ruimte het bijvoorbeeld van de balaanname werken alleen met bal, dat is veel in- creëren en op het juiste moment de afhankelijk welke speler het best kan tensiever en spelers hebben zelfs een juiste pass spelen. In dat geval wil- worden ingespeeld. Als volgende stap betere fysieke conditie. We gebruiken

De Voetbaltrainer 217 2016

40-41-42-43-44-45_santoni.indd 43 03-03-16 11:01 De JeugdVoetba lTrainer

Het spel door de as oefenen, zowel verdedigend als aanvallend.

voor alle jeugdteams de theorie van trainen we vier keer per week en pe- wanneer spelers zich in de groep Raymond Verheijen. Het verschil riodiseren we over twee weken. Wij moeten integreren of wanneer ze tussen een voetballer in de Serie A spelen altijd op zondag en ik verkies terugkomen uit blessure. Omdat alle en een jeugdspeler is het handelen ook wekelijks een training op de dag trainingen individueel gemonitord in tijd en ruimte. Vanuit die filoso- na de match. De spelers die weinig of worden, kunnen we andere trainers fie tonen we dat spelers explosiever niet gespeeld hebben, krijgen op die ook laten zien dat er wel degelijk fy- moeten worden en die explosiviteit manier een fysieke prikkel. Op dins- sieke progressie is. moeten kunnen behouden over een dag hebben we vrij en op woensdag Vaak speel ik over de lengte van spelen we 7:7 of 4:4, elke week afwis- een heel veld en de breedte van het selend. De donderdag brengt dan elke zestienmetergebied 6:6 + twee kee- ‘We speelden eens week een prikkel 11:11 en vrijdag is pers met posities 3 en 4 (centrale er de wedstrijdvoorbereiding. verdedigers), 6, 8 en 10 (centrale mid- tegen Internazionale denvelders met punt naar voren), en De theorie is één ding, het interes- 9 (diepe spits). (tekening 3) De derde en die hadden vier sante is om spelers ook tactisch be- ploeg doet ondertussen loopvormen. ter te maken zonder die partijen al We voetballen drie keer zeven minu- keepers mee, dan te vaak stil te leggen. Die tactische ten, zodat elk team twee keer zeven elementen moet je natuurlijk vooraf minuten kan voetballen en één keer weet je het wel’ inoefenen, zodat de spelers ze vlot zeven minuten de loopvormen doet. kunnen uitvoeren tijdens de fysieke De GPS-gegevens leren ons dat de langere inspanning. Dat kan je met prikkel. Op dat vlak kunnen we zelf spelers die op het veld staan een- voetbalspecifieke vormen trainen. De nog heel wat stappen zetten, maar de zelfde tempo aanhouden. De spelers jeugdteams van Lazio die drie keer progressie is tot hiertoe wel aanzien- die de loopvormen doen, gaan de eer- per week trainen, hanteren de zeswe- lijk. Snelheid, explosiviteit en kracht ste zeven minuten intensief te werk, kenperiodisering: twee weken fysieke worden bij ons met bal getraind. Wij maar de tweede zeven minuten pres- prikkel 11:11, twee weken 7:7 en twee noemen dit aspect Soccer Fitness. De teren ze al dertig procent minder. Dat weken 4:4 en 3:3. Met de Onder 17 looptrainers worden vooral ingezet is puur een mentale kwestie, maar

www.devoetbal trainer.nl

40-41-42-43-44-45_santoni.indd 44 03-03-16 11:01 De JeugdVoetba lTrainer

het leidt wel tot minder efficiëntie. Via monitoring kan je tevens de pro- Michele Santoni gressie van spelers volgen op mid- Michele Santoni (1980) is de zoon van een Itali- dellange termijn. Ik heb gemerkt dat aanse vader en een Nederlandse moeder. Hij werd spelers uit mijn Onder 17 meer lopen geboren in het noorden van Italië, nabij Verona. dan de spelers van de Onder 19, die Door een blessure op zijn 20ste ging hij aan de slag nog op de klassieke Italiaanse manier bij de Onder 17 van een plaatselijke amateurclub, trainen.” waarna hij naar Nederland kwam om zich verder te ontwikkelen als voetbaltrainer. Hij organiseerde Videoanalyse toen al trainerclinics bij Ajax. Via Patrick Ladru, Michele Santoni werkte vier jaar als nu werkzaam bij Ajax, kon hij aan de slag als as- videoanalist bij Ajax en mocht tijdens sistent bij de A1 van Haarlem. Martin Jol gaf hem Euro 2012 in Polen en Oekraïne voor de vervolgens de kans om onder meer te scouten en NOS wedstrijden diepgaander belichten videoanalyses te maken bij Ajax. Daar werkte hij aan de hand van videobeelden. Ook bij anderhalf jaar onder Jol en drie jaar onder Frank de Lazio Roma onder 17 wordt videoanalyse Boer. In 2014 kon hij als assistent met voormalig op een specifieke manier toegepast. Vicenza-speler Domenico Di Carlo naar Livorno en Michele Santoni: “Videoanalyse wordt die manier leren ze het voetbal beter het daaropvolgende seizoen werkten beiden samen steeds populairder, maar de kunst is begrijpen en ontleden en kunnen ze bij Cesena. Op vraag van Joop Lensen, die Hoofd wel om het simpel te houden. Ik vind bijgevolg op een meer effectieve ma- Jeugdopleiding bij Lazio was geworden, ging San- dat je het bij de jeugd niet moet gaan nier aan hun tekortkomingen werken. toni aan de slag als coach bij de Onder 17. gebruiken om statistieken bij te hou- Spelers leren zo ook het onderscheid den. We filmen nu bij Lazio onder 17 te maken tussen wat belangrijk is en alle wedstrijden en trainingen. Daar- wat niet. voor heb ik vanuit Nederland zelfs een paal van zeven meter hoog laten Na hun inbreng maak ik dan de eva- lers ook het nodige vertrouwen dat ze overkomen. In mijn ogen is videoana- luatie met de spelers erbij. Dit is een zichzelf verder kunnen ontwikkelen. lyse een perfect evaluatie- en com- individuele sessie. Op die manier Een speler moet hier niet alleen met municatiemiddel. Na elk duel bekijk krijgen ze nog eens extra advies over woorden komen, maar dit ook met ik de wedstrijdvideo en dan plaats ik hoe iets nog beter kan. Wat ik vaak bewuste wedstrijdfragmenten kun- via SoccerLab een compilatie online fout zie gaan bij het toepassen van nen aantonen.” voor alle spelers. Rekening houdende videoanalyse, is dat de trainer zelf met de doelstellingen van de week gaat praten en daar blijft het dan bij. Samenvatting: ervoor en de week erna gaat dat bij- Dan weet je nooit hoe je spelers zelf • Santoni vindt dat trainers in voorbeeld over het verdedigen van de denken en of ze wel op dezelfde lijn Italië proberen de zaken te inge- rechtstreekse tegenstander. Voor de zitten. En spelers zeggen zelden uit wikkeld voor te stellen, terwijl verdedigers is dat meestal een ander zichzelf dat ze het niet eens zijn met er juist een duidelijk idee achter filmpje dan voor de middenvelders jou als trainer. Dat kan wel als je ze trainingsvormen moet zitten. of de aanvallers. Ik geef er geen com- individueel laat meedenken, waar- • Lazio onder 17 focust op opbou- mentaar bij, want de bedoeling is dat door je tot een beter resultaat komt. wen van achteruit, maar ook spelers zelf gaan kijken en fragmen- Als je dat systeem goed toepast, ver- meteen bij elke balverovering. ten van zichzelf opmerken die goed hoog je echt de betrokkenheid van • In Italië leren jeugdspelers in en niet goed zijn. Ze moeten er drie spelers. en tegen verschillende formaties momenten naar eigen keuze uithalen In het begin verplichtte ik iedereen voetballen. en daar moeten ze dan commentaar om met drie spelmomenten te komen • Bij oefenvormen hoort ook een bij geven. In de eerste fase waren dat aanzetten, terwijl ze nu uit zichzelf tactische insteek. algemene momenten, maar nu ze soms met vijf interessante spelfases • Het juiste gebruik van videoana- vertrouwd zijn met het systeem en komen opdraven. Als je zo’n situatie lyse leert spelers het voetbal be- de manier van voetballen, gaat het kunt creëren, gaat het rendement ter begrijpen. om specifieke momenten. omhoog. Er is daarnaast nog een an- Ik geef nog een voorbeeld. Onze dere truc die ik geregeld toepas om linksback is niet zo goed in het ver- spelers hun interactie te vergroten. dedigen op één lijn. Dan kan hij via Na een wedstrijd geef ik spelers cij- een videomoment laten zien dat hij fers op verschillende onderdelen. Af zich daarin ontwikkeld heeft en hoe en toe geef ik dan eens iemand een hij het nu wel efficiënt aanpakt. Be- veel lager cijfer dan hij in werkelijk- Online langrijk is dat spelers leren om zelf heid verdient. Dan staat die speler op Lazio Roma onder 17: die momenten te herkennen. Als en komt hij zelf met een uitleg waar- http://iturl.nl/snRZ2 trainer kom ik daar niet tussen. Op om hij meer verdient. Dat geeft spe-

De Voetbaltrainer 217 2016

40-41-42-43-44-45_santoni.indd 45 03-03-16 11:01 DUITSLAND Tekst: Tjeu Seeverens

Ondanks uitschakeling in halve finale Löw en Duitsland leveren topprestatie

Niet altijd wint het beste team een EK of WK. In Nederland weten we dit Begeleidingsteam Aan de voorbereiding lag het in elk al pijnlijk goed sinds 1974. Duitsland werd er tijdens dit EK zelf mee gecon- geval niet. Teammanager Oliver Bier- hoff en Joachim Löw zorgden ook deze fronteerd. In Frankrijk leek de eindzege voor het team van Joachim Löw keer voor een uitstekend begeleidingsteam van liefst 38 (!) specialisten. vanwege het surplus aan kwaliteiten lang een vanzelfsprekendheid. Totdat Bijvoorbeeld twee fitnesstrainers met een verleden bij Athletes Performance het thuisland in de halve finale het gebrek aan scorend vermogen en crea- in Phoenix, het instituut dat sinds de periode-Klinsmann meedenkt over de tiviteit in de Duitse frontlinie, samen met wat hulp van de scheidsrechter fitheid van ‘die Mannschaft’. Verder vier artsen en evenveel fysiotherapeu- en de tegenwerking van de voetbalgoden, afstrafte. Wat ging er fout, maar ten, zeven media- en drie videospeci- alisten en drie scouts. Drie DFB-me- vooral: wat ging er desondanks goed? dewerkers hielden zich naast Oliver Bierhoff dagelijks bezig met allerlei organisatorische klussen. De Duitse tv-kok Holger Stromberg zorgde weer Leiderschapsstijl voor het eten. Ook een chauffeur, enkele materiaalverzorgers en een apar- Teampsycholoog Hans-Dieter Hermann over Joachim Löw: “De kracht van te beveiligingsman ontbraken niet. Joachim Löw is dat hij zowel in de dagelijkse omgang als naar de buitenwe- Voor de geestelijke ondersteuning op reld uitstraalt dat de resultaten van die Mannschaft altijd de verdienste van afroep was psycholoog Hans-Dieter alle spelers en begeleiders zijn. In 2014 voelde iedereen zich daardoor na af- Hermann steeds ter plekke. Tijdens de loop van het WK wereldkampioen en niet alleen de basiself. afgelopen EK’s en WK’s vervulde hij Onze bondscoach beseft dat de dagelijkse communicatie op ooghoogte met op de achtergrond een belangrijke rol alle spelers en begeleiders daarin het belangrijkste is. Dus niet alleen met als de druk te hoog leek op te lopen. de spelers die tijdens de volgende wedstrijd in het veld staan. Dan krijgt Als de spelers daar behoefte aan had- iedereen het gevoel dat hij een eigen bijdrage kan en moet leveren aan het den, mochten ook externe specialisten uiteindelijke succes. Invallers kunnen alleen op het juiste moment pieken worden ingevlogen. Zoals yogatrainer als zij vooraf het zelfbewustzijn hebben ontwikkeld dat zij hoe dan ook een Patrick Broome voor Mario Gómez en belangrijke rol binnen de selectie vervullen. Löw weet hoe hij dat gevoel enkele jongere spelers. Vanuit Neder- bij iedereen kan oproepen. Zijn voorganger Jürgen Klinsmann had dezelfde land kwam fysiotherapeut Hub West- leiderschapsstijl. Hij vertelde me eens hoe belangrijk hij het vond wat de hovens. Hij heeft in zijn praktijk in lichaamstaal van de buschauffeur is als de spelers voor een belangrijke wed- Limburg een eigen methode ontwik- strijd in de bus stappen. En ja, ook die buschauffeur binnen het begeleidings- keld voor de behandeling van vooral team moet het gevoel hebben dat hij op zijn manier een wezenlijke bijdrage klachten aan rug, nek en het bewe- kan leveren aan het einddoel.” gingsapparaat. Westhovens behandelt bijna dagelijks topsporters onder wie

www.devoetbal trainer.nl

66-67-68-69-70-71_duitsland.indd 66 19-07-16 11:29 Tijdens het EK was de uitvalbasis voor de Duitse selectie het zwaar beveiligde en afgesloten hotel Ermitage in Evian-les-Bains‘ met het trainingsveld Stade Camille Fournier op een kilometer afstand en een vliegveld redelijk in de buurt. Niet zomaar

een snelle keuze. Voor enkele medewerkers van de Foto: Pro Shots Duitse voetbalbond was dit een project van twee jaar. Dertig accommodaties werden op geschiktheid Arjen Robben. Tijdens het EK meldde Facebook, Instagram en Twitter. getest. Het ene hotel bleek niet goed genoeg af te hij zich, op voorspraak van de Bayern In eerste instantie was 23 mei de da- schermen, het andere lag te ver van een vliegveld, München-kern, voor elke wedstrijddag tum waarop die voorbereiding in het soms viel het naburige trainingsveld tegen of was bij het Duitse team om met gebles- Zwitserse Ascona zou beginnen. Maar er onvoldoende ruimte voor het eigen medisch of seerde spelers aan de slag te gaan. door de onverwachte uitschakeling fitnesscentrum. Ermitage voldeed wel aan alle eisen. van Bayern München in de halve finale Dat was pas het begin. Er waren negen grote trucks Accommodatie van de Champions League hoefde Löw nodig om alle materialen te vervoeren, waarvan De accommodaties tijdens de voorbij de start alleen Kroos (CL-finale met twee alleen al voor de eigen fitnesstenten en -ap- bereiding in Zwitserland en het EK in Real Madrid) te missen als hij ervoor paraten. Voor de golfliefhebbers onder de spelers Zwitserland waren weer perfect uit- koos een dag later te beginnen. Zo werden er in het park bij het hotel door de DFB ei- gekozen en aangepast aan de wensen geschiedde. Aan het Meer van Genève gen chippingsgreens aangelegd en ook een nieuwe en eisen van met name teammanager werd vooral individueel getraind met jeu-de-boules baan. Uit de vrachtwagens kwamen Oliver Bierhoff. Het bewijs leverden de nadruk op herstel en fitness, omdat verder massagetafels, complete keukenapparaten, de spelers zelf met hun dagelijkse en- de spelers fysiek zo verschillend het basketbalspelen, biljart-, snooker- en tafeltennis- thousiaste selfies, foto’s en video’s op seizoen bij hun club hadden afgesloten. tafels, dartborden en vooral heel wat Playstations. Voor de vluchten naar de speelsteden waren twee vliegtuigen beschikbaar. Eentje van 48 zitplaatsen voor de spelers en de staf en een tweede voor de rest van het begeleidingsteam en de DFB-delegatie. De evaluatie van het WK 2014 zorgde voor een aanpassing van het dagprogramma tijdens dit EK. Twee jaar geleden was er nog ruimte voor allerlei sponsoractiviteiten, die tegelijk voor wat afleiding zorgden. Dat ging mis toen op een rallycircuit plot- seling een toeschouwer overstak op het moment dat enkele Duitse selectiespelers in een sportauto van een belangrijke sponsor, met Nico Rosberg achter het stuur, met hoge snelheid voorbij race- ten. Tijdens dit EK werd het aantal sponsoractiviteiten daarom verminderd en aangepast. Foto: Pro Shots

De Voetbaltrainer 219 2016

66-67-68-69-70-71_duitsland.indd 67 19-07-16 11:29 DUITSLAND

speelveld zoals dat in Duitsland ook door de DFB wordt gepromoot: vijf in plaats van drie stroken. Het trainingsveld van Bayern München is ook zo ingedeeld: - Rechts en links zijn de twee zones aan de flanken. Uitgangspunt bij balbezit is dat hier zich maar één speler van het eigen team mag bevinden. - De meeste spelers bevinden zich natuurlijk in de bredere centrale zone. Maar daardoor zijn in die zone de ruimtes erg klein, zeker bij de verdedigend ingestelde tegenstanders. - Meer ruimte is er in de zogenaamde halfspaces, de twee stroken tussen de centrale zone en de flanken. • In de opbouw bevinden zich daar een verdediger of verdedigende middenvelder en dieper kómt in diezelfde zone de aanvallende middenvelder of de buitenspeler, die naar binnen komt als bijvoorbeeld de back heel diep speelt. Het goed benutten van die halfspaces is essentieel in de

Foto: Pro Shots speelwijze van Duitsland. Jérôme Boateng, de meest complete verdediger tijdens dit EK. • Vanuit die halfspaces heb je meestal de ruimte en tijd om: - de diagonale openingspass naar de andere flank te spelen. - een combinatie aan te gaan met de speler op de dichtstbijzijnde flank. Inspiratiebron Guardiola Löw en Guardiola eens toetsen aan de - of voor deze speler de ruimte voor Ook tijdens dit EK bewees Joachim prestaties van het Duitse team tijdens een 1:1-situatie te creëren. Löw een toptrainer te zijn, die zijn dit EK. • Ook is de afstand naar de centrale team weet te overtuigen van zijn Het belangrijkste uitgangspunt is het zone geschikt om vanuit die halfspa- voetbalideeën. Die zijn vaak geba- streven naar attractief, aanvallend ces een verantwoorde horizontale seerd op het gedachtegoed van Pep voetbal gebaseerd op goed positiespel pass te geven. Guardiola en dus al in de wedstrijden en een snelle balcirculatie. Hoe kun je • De speler die vanaf de flanken de op het hoogste niveau toegepast door dat bereiken? loopactie naar de halfspace maakt, de Bayern-kern van het Duitse team. • Beide toptrainers gaan uit van een komt vaak in een goede positie voor: Laten we de tactische keuzes van denkbeeldige verdeling van het - een schot op doel. - een combinatie met of (steek)pass naar de spits. Net als Guardiola verafschuwt Joachim Löw het op eigen helft rondspelen om het rondspelen. - een combinatie met of (steek)pass Vooral de twee centrale verdedigers en de speler(s) voor de verdediging of in de halfspaces op een diepgaande middenvelder moeten hun medespelers tussen de linies en op de flanken kunnen vinden met: in de centrale zone of in de andere • hard ingespeelde passes over de grond als die medespelers tussen de linies staan; halfspace. • diagonale passes, die ook over grotere afstand precies op maat de flankspelers bereiken. • Positioneert de tegenstander op de Vooral centrale verdediger Jérôme Boateng bleek daarin enorm gegroeid te zijn. Dat maakte flanken nog steeds twee spelers hem tot de meest complete verdediger tijdens dit EK. Razendsnel, beresterk, duelkracht, goede t.o.v. de ene speler van Duitsland, timing en een perfecte sliding worden nu ook nog eens gekoppeld aan uitstekende opbou- dan ontstaat er hoe dan ook een wende kwaliteiten. overwicht in de halfspaces en/of de centrale zone. Kiest de tegenstander

www.devoetbal trainer.nl

66-67-68-69-70-71_duitsland.indd 68 19-07-16 11:29 daar niet voor, dan creëert Duitsland aan de flanken steeds een 1:1-situatie. • Bij balverlies mag het nooit zo zijn dat de spelers van Duitsland grote afstanden moeten overbruggen om weer in balbezit te komen. Dat heeft als consequentie dat voor de spelers van Duitsland twee ‘gouden’ Guardi- ola-regels gelden: • De 5 seconden-regel. Er moeten zoveel spelers in de buurt van de balbezittende speler van de tegenstander zijn, dat de bal weer in die vijf seconden kan worden heroverd. Dat betekent bij balverlies vol erop, maar wel op een slimme manier. Een goede uitvoering van de 5 1 seconden-regel vraagt mentale en fysieke alertheid, het herkennen van Duitsland tegen Frankrijk. het moment én samenwerken. Je kunt er niet zomaar invliegen. In het komend seizoen wil Peter Bosz bij Ajax deze regel bij balverlies ook nastreven. Hij deed dat al eerder met succes bij Vitesse. Guardiola intro- duceerde deze aanvallende manier van verdedigen het eerst toen hij in 2008 trainer van FC Barcelona werd. • De 15-passen regel. Als je weer snel in balbezit bent, is dat vaak niet het startsein voor een supersnelle counter. In de eerste vier EK-duels kwam de ploeg van Löw tot welgeteld één doelpoging uit zo’n snelle omschakeling. Spelers krijgen opbouwend en aanvallend eerst de kans om de juiste posities in te nemen. Op basis van analyses moet de bal ongeveer 2 vijftien keer zijn rondgespeeld voordat een team volgens deze voetbal- Duitsland tegen Italië. visie in de juiste offensieve organisatie staat, die bij balverlies ook weer meteen garant staat voor druk op de balbezittende speler. Hoe zagen we dit bij Tegen Italië liep het in balbezit een Noot: meer Duitse trainers passen de Duitsland terug op het EK? deel van de eerste helft niet door 5 seconden-regel toe. Maar iemand Bijvoorbeeld tegen Frankrijk speelden een tactische doodzonde in deze als Jürgen Klopp gebruikt die regel om bij balbezit voornamelijk de backs visie: Höwedes, Schweinsteiger en vervolgens bij balbezit meestal in het Hector en Kimmich hoog op de flan- Kimmich stonden in de eerste helft allerhoogste tempo te kunnen counte- ken, Kroos en Draxler in de halfspace regelmatig in een bijna verticale lijn ren. Voor Löw en Guardiola is dus het op links, Can en Özil in de halfspace samen in de zone aan de rechterflank doel van beide regels om tot dominant op rechts en Neuer, Höwedes, Boa- gepositioneerd. Daardoor klopte de positiespel te komen en bij balverlies teng, Schweinsteiger en Müller in de veldbezetting een fase niet. (zie teke- opnieuw weer snel in balbezit. centrale zone (zie tekening 1). ning 2)

De Voetbaltrainer 219 2016

66-67-68-69-70-71_duitsland.indd 69 19-07-16 11:30 DUITSLAND

deel was Duitsland met afstand het beste team. • Duitsland stond de minste passes bij de tegenstander toe. • Vanuit elke positie werden gemid- deld de meeste passes door Duits- land verstuurd.

Kritiek op Löw Meer nog dan de verloren halve finale tegen Frankrijk blijft de in de eindfase Duitsland in de extreem aanvallende variant, in dit geval tegen Slowakije. zinderende kwartfinale tegen Italië vanuit het Duitse perspectief in de herinnering. Na afloop ontstond er desondanks in Duitsland een medi- arel over die Mannschaft. De aanleiding is bekend. Ook Duitsland kent het fenomeen van ex-voetballers en -trainers die voor en na afloop van topwedstrijden in de tv-studio worden uitgedaagd met scherpe analyses te komen. Duitsland heeft op dat gebied nog een grotere historie dan ons land. Tijdens het WK in 2014 speelde ex- Bayernspeler en huidige ARD-analist Mehmet Scholl al op de man door Mario Gomez op een persoonlijke manier aan te vallen. Deze keer gebruikte hij een tweetachtige quote om Urs Siegenthaler, naast assistent vooral verantwoordelijk voor de analyses van 3 de tegenstander, ervan te beschuldi- Duitsland tegen Noord-Ierland. gen dat hij Löw de verkeerde tactische oplossingen had ingefluisterd. Op basis daarvan zou Löw ten onrechte de Tegen Noord-Ierland en Slowakije Götze en Boateng/Müller) en 5 spelers beslissing hebben genomen om tegen kreeg Duitsland met tegenstanders te (Neuer/Kroos/Khedira/ Özil/ Gomez) Italië in een 1:3:5:2- formatie te star- maken waarvan je vooraf kon inschat- in de centrale zone. (zie tekening 3 en ten. De Johan Derksen-achtige formu- ten dat zij zich massaal zouden terug- de foto) lering van dat standpunt door Scholl trekken. Joachim Löw besloot daarom zorgde voor veel ophef, zoals ook zijn voor een extreem aanvallende variant Uiteraard is dit geen statisch gegeven. recente, ongenuanceerde aanval op bij balbezit te gaan: 1:2:2:5:1. Dat was Ook binnen deze veldbezetting kun je al die ‘laptop-trainers’. Een dag later nog nooit vertoond op dit niveau en de tegenstander nog meer pijn doen reageerde Löw zoals je dat van een zou tegen gelijkwaardige tegenstan- door bijvoorbeeld tempovariaties, het trainer op dit niveau kunt verwachten: ders een onverantwoorde keuze zijn combineren in een hoog ritme, veel “Natuurlijk heeft iedereen het recht geweest door de grote ruimtes die je positiewisselingen en het durven aan- om te zeggen en schrijven dat hij het weggeeft. Maar ook bij de keuze van gaan van het duel. niet eens is met de gekozen tactiek, dit zo vernieuwende concept bleef de maar ik laat niet toe dat men een verdeling in en de basisafspraken over De statistieken wijzen ook uit dat waardevolle medewerker uit mijn staf de vijf zones gehandhaafd. Bekijk op Duitsland tijdens het EK de twee gou- persoonlijk aanpakt.” de tekening maar de basisveldbezet- den Guardiola-regels goed toepaste: Door alle tumult over die provoce- ting tegen Noord-Ierland: weer op bei- • De balbezit-fase duurde bij Duits- rende uitspraak van Scholl was er de flanken 1 speler (Hector/Kimmich), land tot aan de halve finale gemid- nauwelijks aandacht voor zijn zinnige 2 spelers in elke halfspace (Hummels/ deld 22.2 seconden. Op dat onder- opmerking tijdens diezelfde analyse:

www.devoetbal trainer.nl

66-67-68-69-70-71_duitsland.indd 70 19-07-16 11:30 “Löw had er ook voor kunnen kiezen mee om. In het verleden maakte Löw de uitschakeling van Duitsland in de om de belangrijkste passlijnen bij de vaker de klassieke fout om bij een halve finale een beter Duitsland had Italianen af te schermen. Daar is dit uitgedachte tactische aanpassing met gezien dan in 2014 toen het in Brazilië Duitse team tactisch volwassen ge- de spelers van de ‘ideale’ basisforma- wereldkampioen werd. “Zelden heb ik noeg voor. Dan had hij zijn speelwijze tie te gaan schuiven. Mede ingegeven een Duitsland gezien dat zijn tegen- niet zo hoeven af te stemmen op de door angst zie je vaker coaches naar standers zo zijn wil kon opleggen.” Italianen en net als eerder in het toer- geforceerde oplossingen zoeken om Maar terecht voegde hij daar meteen nooi vooral aanvallend kunnen den- toch maar de sterren te kunnen la- aan toe: “Uiteindelijk moet je wel al ken en handelen.” ten spelen. Op die manier kwam in die gecreëerde kansen meer benut- Heeft hij daarmee een punt? Al- Oranje ooit Wesley Sneijder links op ten.” lereerst kon de aanpassing van Löw het middenveld terecht. En koos Di- tegen Italië voor een Duitse analist dier Deschamps er tijdens dit EK in Toekomst onmogelijk verrassend zijn. Tijdens eerste instantie voor om zijn aanval te Op basis van wat er al staat, in com- een vriendschappelijke wedstrijd in laten bestaan uit drie centrumspitsen. binatie met de zeer talentvolle lich- maart van dit jaar besloot Löw ook al Daardoor kwam bijvoorbeeld Griez- ting die eraan komt, moet Duitsland om tegen het elftal van Antonio Conte mann op de rechterflank nauwelijks in staat zijn om over twee jaar zijn 1:3:5:2 te spelen. De gedachte achter tot zijn recht en dat gold ook voor wereldtitel met succes te verdedigen. die keuze: “We hebben meer indivi- de wat vreemde positie van Pogba in Mits er onder die talenten nog zo’n duele kwaliteiten dan de Italianen. de eerste poulewedstrijden. Pas toen creatieve speler op rechts komt als Daarom winnen wij als er een tactisch de Franse coach aan het einde van Draxler nu op links en er een nieuwe evenwicht op het veld ontstaat. Dus die eerste speelronde weer voor het koele afmaker opstaat. Met Joachim kopieer ik hun systeem, zeker omdat vertrouwde 1:4:2:3:1 koos en op elke Löw nog steeds aan het roer. Hij liet mijn spelers daarmee bekend zijn.” De positie voor een speler die niet op ba- in Frankrijk elke wedstrijd Duitsland 4-1 overwinning in dat oefenduel zal sis van zijn naam maar kwaliteiten de herkenbaar voetbal spelen. Niet al- ongetwijfeld een rol hebben gespeeld bijhorende taken kon uitvoeren, liep tijd met een overtuigende uitvoering, bij de herhaling van die strategie tij- het ook bij de Fransen veel beter. maar steeds op basis van de eigen vi- dens het EK. Joachim Löw ging daar tijdens dit sie met veel Guardiola-elementen. Dat Joachim Löw kreeg ook in 2012 en toernooi al vanaf de start anders mee kan van veel coaches op dit EK niet zelfs tijdens het zo succesvolle WK om. Hij ging niet geforceerd schuiven worden gezegd. in 2014 het verwijt dat hij zijn team met zijn beste spelers, maar vulde Löw heeft nog ruim de tijd om na te te veel aanpast aan de tegenstander. elke tactische aanpassing in met spe- denken over de vraag of zijn Duits- Toch ging Löw er tijdens dit EK anders lers die daarvoor ook de kwaliteiten land zoveel kwaliteiten heeft dat je hadden. Het is het bewijs dat Joachim als coach van zo’n topteam ook op Löw blijft doorgroeien en daarmee mondiaal niveau de basishouding mag Op het YouTube-kanaal van De Voet- zijn team. Icoon Rudi Völler zei na aannemen dat de tegenstander zich baltrainer plaatsen we, gratis voor afloop van het EK dat hij ondanks maar aan jou moet aanpassen. iedereen, een aantal videobeelden van Duitsland tijdens dit EK.

In de Mediatheek van De Voetbal- Hoog drukzetten trainer vinden abonnees op deze service extra videobeelden van Die Een andere aanvallende manier van ver- Mannschaft tijdens het EK. dedigen zag je bij Duitsland terug als de keeper van de tegenpartij een doeltrap wilde nemen. Door een slimme opstelling voorkwamen de drie aanvallers van Duitsland rondom het zestienmetergebied dat de vier verdedigers van de tegenstander in balbezit konden komen. Daarachter stonden twee middenvelders half-half zodat die zowel in de as als op de flanken druk konden uitoefenen als de doelman daar een speler vanaf de vijfmeterlijn inspeelde. (zie http:// iturl.nl/snjDuYp)

De Voetbaltrainer 219 2016

66-67-68-69-70-71_duitsland.indd 71 19-07-16 11:30