Prognoza oddziaływania na środowisko

projektu Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 - 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016

Wykonawca opracowania: PPUH „BaSz” mgr inż. Bartosz Szymusik 26-200 Końskie ul. Polna 72 tel./fax (0-41) 372 49 75 e-mail [email protected]

Miasto i Gmina Warka 2009

Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016”

Spis treści

1. Wprowadzenie ...... 3 1.1. Podstawa prawna i cel Prognozy ...... 3 1.2. Zawartość projektu POŚ dla Miasta i Gminy Warka ...... 4 1.3. Powiązanie projektu POŚ z innymi dokumentami ...... 7 2. Analiza stanu środowiska na terenie miasta i gminy ...... 8 2.1. Ogólna charakterystyka miasta i gminy Warka ...... 8 2.2. Stan gleb ...... 9 2.3. Ocena jakości wód podziemnych ...... 10 2.4. Zasoby wód powierzchniowych ...... 10 2.5. Ocena jakości wód powierzchniowych ...... 11 2.6. Ocena jakości powietrza ...... 12 2.7. Zasoby przyrodnicze ...... 12 2.8. Obszary Natura 2000 ...... 13 2.8. Hałas i promieniowanie elektromagnetyczne ...... 15 2.9. Gospodarka odpadami ...... 16 3. Problemy ochrony środowiska na terenie gminy Warka istotne z punktu widzenia projektu POŚ dla Miasta i Gminy Warka ...... 17 4 Cele ochrony środowiska uznane za priorytetowe na szczeblu międzynarodowym, krajowym i regionalnym oraz zakres i sposoby ich uwzględnienia w „Programie...” - identyfikacja, analiza i ocena...... 22 5. Identyfikacja i ocena potencjalnych oddziaływań na środowisko zadań ujętych w projekcie POŚ dla Miasta i Gminy Warka ...... 24 5.1. Działania zawarte w „Programie Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka” ...... 24 5.2. Wpływ przedsięwzięć na środowisko ...... 27 5.3. Przewidywane znaczące oddziaływanie na środowisko ...... 33 5.4. Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko w tym na obszar Natura 2000 planowanych inwestycji na terenie gminy Warka ...... 42 5.4.1. Oddziaływanie planowanych inwestycji na obszary chronione Natura 2000 ...... 43 5.5. Oddziaływanie planowanych przedsięwzięć na Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki” ...... 51 5.6. Oddziaływanie planowanych przedsięwzięć na pomniki przyrody ...... 51 6. Propozycje rozwiązań służących zapobieganiu, ograniczaniu lub kompensacji przyrodniczej negatywnych oddziaływań na środowisko w związku z realizacją projektu POŚ dla Miasta i Gminy Warka ...... 51 7. Analiza rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zaproponowanych w projekcie POŚ .... 52 8. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu POŚ dla Miasta i Gminy Warka ...... 52 9. Niedostatki i braki materiałów utrudniające ocenę szkodliwego oddziaływania na środowisko ustaleń projektowanego dokumentu ...... 53 10. Metody wykorzystane przy opracowaniu prognozy i analizie realizacji POŚ ...... 53 11. Metody analizy realizacji postanowień projektu POŚ ...... 53 12. Oddziaływania transgraniczne związane z realizacją projektu POŚ dla Miasta i Gminy Warka ...... 53 13. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ...... 54

2 Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016”

1. Wprowadzenie

1.1. Podstawa prawna i cel Prognozy

Podstawę prawną sporządzenia niniejszej „Prognozy oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009-2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016” jest art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 Nr 199, poz. 1227). Artykuł ten zobowiązuje organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Związane jest to ze stosowaniem w prawodawstwie polskim postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Zawartość niniejszej Prognozy wynika z art. 51 wspomnianej ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 Nr 199, poz. 1227) oraz uzgodnień dotyczących zakresu i szczegółowości informacji, jakie powinny być zawarte w Prognozie, dokonanych przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie w piśmie z dnia 9 grudnia 2009 r. znak RDOŚ-14-WOOŚ-I-DC-0713-148/09, jak również Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Warszawie, określonych pismem z dnia 4 grudnia 2009 r. znak ZNS. 711-2721-1/09.DB. „Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka” powinna:

1) zawierać: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym, e) imię i nazwisko osoby lub osób sporządzających prognozę.

2) określać, zanalizować i oceniać: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego Programu, d) cele ochrony środowiska ustawione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego programu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowania Programu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne a w szczególności na ludzi, rośliny, wodę, powietrze z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy.

3 Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016”

3) przedstawiać: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, b) rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru oraz wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. 4) wpływ założeń i planowanych przedsięwzięć uwzględnionych w przedmiotowych dokumentach na wszystkie formy ochrony przyrody a w szczególności ocenę i wpływ oddziaływania założeń na: a) obszar specjalnie chroniony ptaków Natura 2000 „Dolina Pilicy PLB 14003”, „Dolina Środkowej Wisły” PLB 140016 b) projektowany obszar zgodnie z Dyrektywą Siedliskową „Dolina Dolnej Pilicy PLH 140016” z uszczegółowieniem siedlisk przyrodniczych i gatunków wymienionych w załączniku dyrektywy c) obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina rzeki Pilicy i Drzewiczki”

1.2. Zawartość projektu POŚ dla Miasta i Gminy Warka

Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka opracowany jest zgodnie z obowiązującym w czasie tworzenia Programu art. 14 ust. ustawy Prawo ochrony środowiska i określa w szczególności: • cele ekologiczne, • priorytety ekologiczne, • kierunki działań, • rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, • środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.

Projekt „Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka”, będący drugą edycją dokumentu programowego określającego zadania w zakresie ochrony środowiska na terenie Gminy Warka i stanowiący aktualizację dokumentu przyjętego w 2004 r., należy postrzegać jako potrzebę dopasowania celów, priorytetów i kierunków działań do obecnego stanu środowiska i wymagań wynikających z nowych przepisów ochrony środowiska UE oraz aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej gminy i planów rozwojowych w tym zakresie.

W związku z powyższym projekt „Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka” składa się z następujących rozdziałów:

PODSTAWY PRAWNE GMINNEGO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA Przedstawiono tutaj podstawy prawne opracowania gminnego programu ochrony środowiska. Rozdział I MIASTO I GMINA WARKA W rozdziale tym przedstawiono strukturę dokumentu projektu „Programu...” i metodykę jego sporządzenia, a także ogólną charakterystykę Miasta i Gminy Warka. Rozdział II DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA

4 Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016”

W rozdziale przedstawiono aktualny stan w zakresie poszczególnych elementów środowiska oraz uciążliwości, zagrożenia i najważniejsze problemy. Stan środowiska stanowi bazę dla formułowania celów ekologicznych i kierunków działań zmierzających do jego poprawy. Rozdział III CELE I ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA W MIEŚCIE I GMINIE WARKA Rozdział ten ujmuje uwarunkowania projektu „Programu ...”, tj. zewnętrzne wynikające przede wszystkim z Polityki Ekologicznej Państwa, Strategii Rozwoju Województwa Mazwieckiego, Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy do 2014 r. oraz wynikające z wojewódzkich i powiatowych opracowań programowych i planistycznych, jak również uwarunkowania wewnętrzne wynikające z dokumentów programowych i planistycznych opracowanych dla Miasta i Gminy Warka. Zawiera przeprowadzoną analizę SWOT w sferze ekologicznej dla Gminy Warka oraz wyznaczone główne kierunki działań w zakresie ochrony środowiska wynikające z aktualizacji diagnozy stanu środowiska. W rozdziale określone zostały cele strategiczne i cele operacyjne oraz programy działania w poszczególnych obszarach. Rozdział IV PLAN DZIAŁAŃ NA LATA 2009-2012 Działania priorytetowe zostały zdefiniowane na podstawie analizy aktualnego stanu środowiska. W rodziale przedstawiono założenia planu działań na lata 2009 - 2012 w odniesieniu do poszczególnych dziedzin ochrony środowiska. Rozdział V ZARYS PLANU DZIAŁAŃ NA LATA 2013-2016 Rozdzial zawiera głowne założenia planu działań na lata 2013 - 2016, w odniesieniu do poszczególnych dziedzin ochrony środowiska. Rozdział VI ZADANIA PRIORYTETOWE W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA NA LATA 2009 - 2012 I ZADANIA NA LATA 2013 - 2016 W UKŁADZIE CELÓW STRATEGICZNYCH I CELÓW OPERACYJNYCH W rozdziale przedstawiono listę przedsięwzięć priorytetowych, planowanych do realizacji w układzie celów strategicznych, celów operacyjnych oraz proponowanych programów działania w poszczególnych obszarach. Programom zostały przyporządkowane szczegółowe zadania, planowane do realizacji, jako zadania priorytetowe (na lata 2009-2012) oraz zadania długookresowe (na lata 2013-2016). Rozdział VII ZARZĄDZANIE OCHRONĄ ŚRODOWISKA W rozdziale przedstawiono ogólne zasady zarządzania ochroną środowiska, w tym zarządzanie ochroną środowiska na szczeblu gminy. Rozdział VIII WDRAŻANIE PROGRAMU W rozdziale przedstawiono koszty realizacji projektu „Programu…”, wg poszczególnych dziedzin ochrony środowiska. Koszty wraz z potencjalnymi źródłami finansowania podano dla dwóch okresów, tj.: 2009-2012 i 2013 – 2016. Rozdział IX MONITORING W rozdziale przedstawiono strukturę zarządzania projektem „Programu …”, monitoring i harmonogram procesu jego wdrażania.

5 Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016”

„Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka” podporządkowuje się zapisom i celom „Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego na lata 2007- 2011”, którego misją jest: „OCHRONA WALORÓW PRZYRODNICZYCH I POPRAWA STANDARDÓW ŚRODOWISKA”

W projekcie POŚ dla Miasta i Gminy Warka przyjęto 2 cele strategiczne (główne) oraz zdefiniowano 9 celów operacyjnych, w ramach których wyznaczono programy działania.

Cele i priorytety sformułowane w projekcie POŚ dla Miasta i Gminy Warka: Cele strategiczne Cele operacyjne ° Programy ° Program popularyzacji energii ° Rozwój gospodarczy nie odnawialnej wpływający negatywnie na i technologii przyjaznych środowisko naturalne środowisku ° Rozwój ekologicznego ° Program rozwoju I rolnictwa i przetwórstwa ekologicznego rolnictwa Rozwój gospodarczy gminy i przetwórstwa rolnego wykorzystujący walory ° Rozwój agroturystyki ° Program wspierania rozwoju środowiska naturalnego i ekoturystyki agroturystyki i gospodarstw ekologicznych ° Program regulacji cieków ° Podniesienie walorów wodnych i zagospodarowania przyrodniczych terenów położonych w ich i krajobrazowych gminy otoczeniu ° Program wodociągowania ° Program budowy sieci ° Budowa systemów kanalizacji sanitarnej infrastruktury technicznej ° Program gazyfikacji i termomodernizacji budynków ° Program budowy ° Poprawa funkcjonowania i modernizacji dróg II systemów komunikacyjnych ° Program rozwoju Czyste środowisko infrastruktury komunikacyjnej ° Program selektywnej zbiórki ° Rozbudowa odpadów i usprawnienie systemu ° Program likwidacji dzikich gospodarki odpadami wysypisk ° Ochrona zasobów leśnych ° Program ochrony lasów ° Program zalesień ° Wysoka świadomość ° Program edukacji ekologiczna mieszkańców ekologicznej

Dla osiągnięcia wyznaczonych celów opracowano programy działania w poszczególnych obszarach i przyporządkowano im szczegółowe zadania, planowane do realizacji jako zadania priorytetowe (na lata 2009-2012) oraz zadania długookresowe (na lata 2013-2016). Sformułowano następujące działania: ■ ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych, liniowych i powierzchniowych,

6 Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016”

■ zmniejszenie zapotrzebowania na energię - termomodernizacja budynków, modernizacja źródeł ciepła, ■ popularyzacja ekologicznych źródeł energii - budowa sieci gazociągowych, modernizacja sieci elektroenergetycznych, popularyzacja odnawialnych źródeł energii, ■ modernizacja systemu komunikacyjnego gminy w celu zmniejszenia emisji spalin, ■ modernizacja dróg (poprawa stanu nawierzchni), ■ tworzenie pasów zieleni ochronnej wzdłuż szlaków komunikacyjnych (koordynacja działań wynikających z programu zalesień), ■ racjonalizacja gospodarki wodnej na terenie gminy oraz rozbudowa sieci wodociągowych na terenach przeznaczonych pod inwestycje, ■ budowa systemów kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Warka wraz z oczyszczalnią, modernizacja i rozbudowa istniejących oczyszczalni oraz przepompowni, ■ prowadzenie kontroli eksploatacji zbiorników bezodpływowych i ich likwidacja w przypadku podłączenia do kanalizacji zbiorczej, ■ propagowanie wśród rolników zasad prawidłowego postępowania z nawozami i środkami ochrony roślin, ■ ograniczanie spływu zanieczyszczeń obszarowych z terenów rolniczych i sadowniczych, ■ usprawnienie odbioru odpadów komunalnych poprzez objęcie selektywną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców miasta i gminy, ■ zorganizowanie sprawnego systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych oraz wielkogabarytowych z terenu gminy, ■ opracowanie i rozpoczęcie realizacji programu usuwania wyrobów zawierających azbest, ■ prowadzenie działań w celu likwidacji dzikich wysypisk odpadów, ■ prowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych w społecznościach lokalnych w zakresie właściwego postępowania z poszczególnymi rodzajami odpadów, ■ objęcie ochroną i zwiększanie zasobów leśnych (przeciwdziałanie powstawaniu dzikich wysypisk, wypalaniu traw), jak również możliwość wykorzystania tych terenów dla rozwoju turystyki.

1.3. Powiązanie projektu POŚ z innymi dokumentami

„Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka” zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy Prawo Ochrony Środowiska opracowywany jest w celu realizacji Polityki Ekologicznej Państwa. „Prognozę Oddziaływania Projektu POŚ dla Miasta i Gminy Warka” wykonano z wykorzystaniem następujących materiałów sporządzonych na poziomie krajowym, wojewódzkim i powiatowym: • Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, Ministerstwo Środowiska – Warszawa 2008r., • Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 – Ministerstwo Środowiska, 2006 r., • Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015, • Narodowa Strategia Spójności (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) 2007-2013, • Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2007-2010, • Projekt Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2011-2014, • Narodowa Strategia Ochrony Środowiska na lata 2007-2015 – Ministerstwo Środowiska, 2000 r.,

7 Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016”

• Natura 2000 – Europejska Sieć Ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002 r., • Polityka Energetyczna Polski do roku 2025, • Polityka Leśna Państwa, • Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2010, • Strategia Rozwoju Lokalnego Powiatu Grójeckiego na lata 2004-2020, • Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Grójeckiego na lata 2008 – 2011, • Sprawozdanie z realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka za lata 2004 – 2006, • Plan Rozwoju Lokalnego dla Miasta i Gminy Warka na lata 2005 – 2013, • Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Warka.

Priorytety i zadania objęte projektem POŚ dla Miasta i Gminy Warka realizują cele środowiskowe ujęte w dokumentach strategicznych w zakresie ochrony środowiska zarówno na szczeblu krajowym, wojewódzkim jak i powiatowym.

2. Analiza stanu środowiska na terenie miasta i gminy

2.1. Ogólna charakterystyka miasta i gminy Warka

Gmina miejsko-wiejska Warka usytuowana jest w obrębie województwa mazowieckiego, we wschodniej części powiatu grójeckiego. Sąsiednimi jednostkami administracyjnymi dla gminy Warka są: • od północy - gminy: Wilga (pow. garwoliński), Sobienie-Jeziorany (pow. otwocki), Góra Kalwaria (pow. piaseczyński), • od wschodu - gminy: Grabów, Magnuszew (powiat kozienicki), • od południa - gminy: Promna, Stromiec, Białobrzegi (pow. białobrzeski), • od zachodu - gminy: Chynów, Jasieniec (pow. grójecki). Miasto Warka leży u zbiegu tras samochodowych do Warszawy, Tarnobrzega, i Kozienic, przy trasie kolejowej Warszawa - Zakopane. Odległość od stolicy wynosi 56 km. Według danych GUS (na 31.XII. 2008 r.) obszar gminy Warka wynosi 202 km2 ( 20 227 ha), co stanowi 15,9% ogólnej powierzchni powiatu grójeckiego. Gminę miejsko-wiejską Warka stanowi miasto Warka oraz 45 sołectw, z których największe to: • Warka, • Laski, • Nowa Wieś, • Konary, • Michalczew, • Piaseczno, • Stara Warka. Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym miasto i gmina Warka położone są w obrębie dwóch mezoregionów (Równiny Warszawskiej, Doliny Środkowej Wisły) i mikroregionu (Doliny Dolnej Pilicy). Jednostki te należą do makroregionu Niziny Środkowomazowieckiej w krajobrazie której dominują bezjeziorne równiny denudacyjne zbudowane z glin morenowych i piasków, ze żwirowymi ostańcami moren i kemów starszych zlodowaceń. W morfologii zaznaczają się ponadto rozległe, kotlinowe obniżenia oraz tarasy dolin rzecznych Wisły i Pilicy, urozmaicone występowaniem wydm. Granicę pomiędzy Równiną Warszawską, a Dolinami Środkowej Wisły i Dolnej Pilicy wyznaczają wysokie skarpy, ograniczające odpowiednio od zachodu i północy formy dolinne.

8 Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016”

Gmina ma charakter rolniczo-przemysłowy. Miasto Warka stanowi ośrodek usługowo- produkcyjny, natomiast w pozostałej części gminy rolnictwo pozostaje podstawowym sektorem gospodarki – istotna jest również specjalizacja tego terenu w kierunku sadowniczym. Na terenie miasta i gminy Warka mieszka 18 832 osób, a wskaźnik średniej gęstości zaludnienia wynosi 93 os/km2 (zgodnie z danymi GUS na dzień 31.12.2008 r.). Pozytywnym zjawiskiem w sferze demografii jest utrzymujący się w ostatnich latach dodatni przyrost naturalny, jednak ujemne saldo migracji w ruchu wewnętrznym powoduje, że liczba mieszkańców systematycznie maleje.

2.2. Stan gleb

Na stan gleb ma wpływ wiele czynników m.in.: procesy erozyjne, emisja gazów i pyłów, prowadzona gospodarka rolna (nawożenie, stosowanie środków ochrony roślin). Duże znaczenie ma również świadomość ekologiczna użytkowników gruntów. Na obszarze gminy Warka dominują gleby autogeniczne z rzędu brunatnoziemnych - brunatne kwaśne i wyługowane, wytworzone z utworów gliniastych. Charakteryzują się one korzystnymi stosunkami wodnopowietrznymi, wysoką odpornością na degradację, a tym samym wysokimi walorami produkcyjnymi. Znaczne obszary na terenie gminy zajmują gleby z rzędu bielicoziemnych - bielicowe oraz gleby pseudobielicowe, o dobrej kulturze, ale nieco gorszych wartościach produkcyjnych, wytworzone z glin piaszczystych, piasków słabogliniastych i piasków luźnych. W dolinach rzecznych (Wisła, Pilica, Czarna) oraz w zagłębieniach bezodpływowych występują gleby hydrogeniczne z rzędu bagiennych - torfowe, cechujące się czynnym procesem gromadzenia osadów organicznych oraz z rzędu pobagiennych - murszowotorfowe, wykształcone z osadów mineralnych i organicznych. Z uwagi na trwałą lub okresową podmokłość, gleby te tworzą obecnie głównie użytki zielone. Z dolinami rzecznymi związane jest również występowanie gleb napływowych – aluwialnych mad. Według klasyfikacji bonitacyjnej na terenie gminy w przewadze występują gleby orne dobrej i średniej jakości, zaliczane do klas I-IV, które zajmują ponad 70 % powierzchni całego areału gruntów użytkowanych rolniczo. Najlepsze wykształciły się centralnej i wschodniej części, w okolicach miejscowości: Dębnowola, Gąski, Piaseczno, Laski, Wichradz i Wrociszew. Ziemie o stosunkowo najgorszych parametrach występują natomiast w południowo-zachodniej części obszaru, w rejonie wsi Borowe, Ostrówek, Michalczew, Brzezinki, Ostrołęka, Budy Opożdżewskie, Kazimierków, Branków, Michałów Górny i Dolny. W strukturze bonitacyjnej użytków zielonych przeważają klasy III i IV. Na terenie miasta i gminy Warka bezpośredni monitoring gleb nie jest prowadzony. Jednak według badań lokalnych tutejsze grunty wykazują zanieczyszczenie metalami ciężkimi. Są to ziemie, o dużych zdolnościach sorpcyjnych, charakteryzujące się wysoką żyznością, których znaczne zakwaszenie stwarza dobre warunki do akumulacji metali i innych zanieczyszczeń. Analizy pokazują, iż w glebach występują podwyższone zawartości przede wszystkim cynku, kadmu, miedzi, niklu i ołowiu, których obecność należy wiązać z preparatami stosowanymi w celu ochrony roślin, głównie plantacji drzew owocowych. Na zwiększone stężenia metali ciężkich narażone są dodatkowo gleby występujące w sąsiedztwie dróg oraz w rejonach miejskich, co związane jest z emisją spalin samochodowych i emisjami przemysłowymi. Powyższe zanieczyszczenia nie stanowią jednak większego zagrożenia dla jakości gleb, ponieważ notowane są jedynie podwyższone wartości, nie przekraczające dopuszczalnych poziomów.

9 Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Warka na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016”

2.3. Ocena jakości wód podziemnych

Gmina Warka zajmuje obszar usytuowany w południowej części południowomazowieckiego regionu hydrogeologicznego. Głównym elementem regionu jest niecka mazowiecka, w której obrębie wyróżnia się dwa użytkowe piętra wodonośne: trzeciorzędu i czwartorzędu. Wodonośność kredy górnej jest słabo rozpoznana. Omawiany obszar położony jest w zasięgu dwóch głównych zbiorników wód podziemnych: - GZWP 222 – czwartorzędowego zbiornika Dolina rz. śr. Wisła (Warszawa-Puławy), - GZWP 215 – trzeciorzędowego zbiornika Subniecka Warszawska. Poza poziomami użytkowymi na terenie gminy eksploatowane są także płytkie wody gruntowe związane z soczewkami i przewarstwieniami piaszczystymi występującymi w strefie przypowierzchniowej. Są one ujmowane płytkimi studniami wierconymi i studniami kopanymi. Na podstawie badań w latach 2004-2007 stwierdzono: pogorszenie się jakości wód w punkcie pomiarowym nr 32 (Warka) z II klasy w 2006 r. do III klasy w 2007 r. - ze względu na zanieczyszczenie związkami żelaza; w punkcie pomiarowym nr 242 Michałów k/Warki nie stwierdzono zmiany jakości wód – zarówno w 2006 r. jak i w 2007 r. stwierdzono tam wody III klasy. Według klasyfikacji WIOŚ badane wody podziemne w gminie Warka mieściły się w III klasie jakości, czyli są to wody zadowalającej jakości. Na terenie gminy Warka nadzór nad jakością wody do spożycia w wodociągach publicznych sprawuje powiatowa stacja sanitarno-epidemiologiczna w Grójcu. W 3 wodociągach stwierdzono przekroczenie wartości fizycznych jakości wody, co stanowi 50% wszystkich kontrolowanych obiektów. W wodociągu - Piaseczno, stwierdzono przekroczenie dwóch parametrów (barwa, mętność), natomiast pojedyncze parametry przekroczone były w wodociągach Warka i Dębnowola. We wspomnianych 3 wodociągach stwierdzono również brak zgodności parametrów chemicznych z normatywami. We wszystkich tych obiektach wodociągowych wystąpiło przekroczenie normatywów sanitarnych dotyczących jakości wody w zakresie wartości manganu, w dwóch przekroczenie żelaza. W wyniku kontroli jakości wody w 2007 r. stwierdzono, że we wszystkich obiektach wodociągowych na terenie gminy woda spełniała normatywy w zakresie bakteriologicznym. Najbardziej narażone na zanieczyszczenia są wody gruntowe występujące płytko i bez izolacji.

2.4. Zasoby wód powierzchniowych

Obszar miasta i gminy Warka leży w zlewni rzeki Pilicy (południowa część) i Jeziorki (północna część), w dorzeczu Wisły. Podstawowym elementem sieci hydrograficznej na terenie miasta i gminy jest rzeka Pilica, płynąca w południowej części gminy, miejscami wzdłuż jej granicy i odprowadzająca wody w kierunku północno-wschodnim. Dział wodny II rzędu pomiędzy Pilicą a Jeziorką w granicach gminy Warka biegnie równolegle do biegu Pilicy, na wysokości Kazimierkowa. Wisła Wisła, odwadniająca na całej swojej długości teren 194 424 km2, jest największym ciekiem powierzchniowym w obrębie omawianego terenu. Rzeka płynie we wschodniej części gminy, stanowiąc jej naturalną granicę. Dolina rzeki jest tu asymetryczna - lewy brzeg wysoki, ponad 20-metrowy i bardzo stromy. Szerokość koryta waha się od 500 do 750 m. Rzędne Wisły wynoszą ok. 95 - 93 m n.p.m. Wisła charakteryzuje się dużą zmiennością stanów i przepływów. W czasie jednego roku różnica poziomów zwierciadła wody może dochodzić do 8 metrów. Rzeka zasilana jest wodami opadowymi i roztopowymi. Wezbrania wody przypadają na miesiące wiosenne: marzec-maj, najmniej zasobny w wodę jest wrzesień. W okresie listopad - marzec na Wiśle obserwowane jest silne zlodzenie. Wielkość przepływu wody

10