36?@+8C+ Ecodorp Leven in een ruimte van liefde

DOSSIER: Creatie van een droom

—Dit boek schrijf ik voor jou, kinderen, kleinkinderen, kinderen van de aarde, van het leven. In dit boek schrijf ik mijn gedachten, gevoelens over de creatie van een paradijs op aarde. Wat ik geleerd heb is niet zo bruikbaar voor dit doel. Blind luisteren, vertrouwen op dode techniek en financiële realiteit zijn mij wel aangeleerd, maar zijn in de levende wereld te doods om er iets aan te hebben. De wereld lijkt nu meer op een nachtmerrie waar iedereen van weet dat het de verkeerde kant uitgaat. Maar tegelijk zijn we zo er verslaafd aan geraakt dat slechts weinigen zien wat ze kunnen doen om uit deze nachtmerrie te ontwaken. Ze weten dat het niet goed voor hen is, maar toch klampen ze zich vast. Dit is waar ik nu in leef. In dit boek vertel ik mijn dromen en hoe ik ze stap voor stap ”crealiseer‘. Wat hierin de belangrijkste stappen waren tot nog toe is het bewust worden en het leven zien ... echt zien. Het leven toont zich heel snel in het leven rondom je als je het opnieuw toelaat. Mensen rondom worden mee bewust en het leven onthult zich. Welkom lieve kind welkom op deze prachtige planeet, leer van het leven en weet dat je er deel van uit maakt voor altijd, het leven is wat jij bent, en ik ook.“

Uit Jan‘s familieboek

- 2 - In welke toekomst zien we onszelf het liefst leven? Welke toekomst willen we onze kinderen en kleinkinderen schenken?De werkelijkheid van vandaag is ontstaan vanuit de toekomstvisie van gisteren. Onze dromen van vandaag creëren de toekomst van morgen. Dus laten we tijd geven aan de creatie van het leven dat we écht willen, aan de creatie van een wereld die we met trots aan de volgende generaties kunnen doorgeven.

Als wij het niet doen, wie dan wel? Als we het nu niet doen, wanneer dan wel?

28 december 2008

- 3 -

INHOUD

INLEIDING: Wereld uit balans ...... 5 Ecodorp 3PYZER]E is… ...... 7 Permacultuur ecodorp: van ecologische ontwerpmethode tot levenswijze ...... 8

Landbezit en Gemeenschap...... 10 Land en Natuur...... 12 Financiën en Economie...... 14 Woningen en Gebouwen ...... 15 Werktuigen en Technologie...... 17 Educatie en Cultuur...... 18 Gezondheidszorg en Spirituele Groei ...... 20

Voorbeelden uit het buitenland...... 22 Stappenplan en Toekomstbeeld...... 23 Samenvatting...... 24 Bijlages BIJLAGE 1: Positieve impact van 3PYZER]E ecodorp...... 25 BIJLAGE 2: Pembrokeshire-Wales: beleidspunt 52...... 27 BIJLAGE 3: Rusland als ecodorp-pionier ...... 31 Referenties ...... 33

Wie de wereld in beweging wil krijgen, moet eerst zichzelf in beweging zetten. Socrates

- 4 -

INLEIDING: W ereld uit balans

Achter de façade van de technologische vooruitgang en de comfortabele Westerse levensstijl gaat een heel andere realiteit schuil. Deze façade is nu aan het afbrokkelen voor de ogen van ieder die het wil zien. Verschillende crisissen tonen aan dat de huidige manier van leven niet langer houdbaar is.

ñ Het financiële kaartenhuis is in elkaar aan het vallen en sleurt in haar val de hele wereldeconomie mee. Het huidige geldsysteem is de motor van onduurzaam gedrag. Het zet aan tot korte-termijn denken: Het houdt ons gevangen in de tredmolen van verplichte groei: om 'ter plaatse' te blijven moet je minstens zo snel stappen (”geld maken') als de intrestvoet1. Deze kapitalistische economie vernietigt de gemeenschap en ondermijnt het sociale weefsel dat een samenleving bij elkaar houdt. Het zorgt voor delokalisatie; de economische activiteit verhuist naar waar de kost het laagst is.Veruit het grootste deel van deze economische groei zit in financiële speculatie die geen enkel verband meer heeft met een product of dienst. Er is geen band meer tussen reële en monetaire economie. De monetaire economie is momenteel in crisis en sleurt de reële economie van diensten en goederen mee.

ñ De huidige samenleving is helemaal gebaseerd op de idee van een onbeperkte voorraad van goedkope energie. Deze energie (aardolie, aardgas, steenkool en uranium) is zowel vervuilend als eindig beschikbaar. Deze voorraden zijn binnen afzienbare tijd niet meer beschikbaar, hoewel de vraag naar energie blijft stijgen. In de loop van de voorbije jaren werden er reeds enkele stappen gezet om de koers van onze samenleving te wijzigen in de richting van een duurzame ontwikkeling, maar ingrijpende veranderingen zijn noodzakelijk2.

ñ Talloze rapporten duiden aan dat klimaatsverandering een feit is3. De opwarming van de aarde, stijging van de zeespiegel en overstromingen, smelten van de permafrost, smelten van de poolkappen en gletsjers, golfstromingen die zich verleggen, vele plaatsen die opdrogen waar voorheen altijd nog water voorhanden was, hevigere stormen en orkanen, vernietiging van unieke biotopen, ... Het is nu al zover gekomen dat de gemakkelijke manieren om deze problemen aan te pakken te laat zijn. We moeten dus drastische maatregelen treffen4.

ñ Door de intensieve en op olie gebaseerde landbouw is ook de bodemkwaliteit sterk gedegradeerd. Ieder jaar zijn er meer meststoffen nodig om dezelfde opbrengst te garanderen. Heel wat insecten, schimmels en virussen zijn resistent geworden tegen de pesticiden. Hierdoor moeten elk jaar opnieuw de dosissen verhoogd worden om dezelfde resultaten te behalen5. Onderzoek wijst uit dat pesticiden de vruchtbaarheid van mens en dier aantasten. De industriële landbouw vervuilt het grondwater en bedreigt de natuurlijke biodiversiteit, maar slaagt er niet in om plaatselijke gemeenschappen te voorzien van evenwichtige en gezonde voeding. Volgens het eindrapport van IAASTD6 moeten regeringen vooral investeren in landbouwmethodes die de natuurlijke rijkdommen niet vervuilen of uitputten. . ñ De kinderen van vandaag zijn de eerste generatie in onze moderne geschiedenis die minder gezond zijn dan hun ouders7. Ondanks de grote vooruitgang van de Westerse geneeskunde, de beschikbaarheid van duizenden geneesmiddelen en de verhoging van de welvaart, nemen het aantal kankers, hartziektes, vruchtbaarheidsproblemen, … alleen maar toe. Ook kinderen worden hier meer en meer het slachtoffer van. De vervuiling van het leefmilieu en het gebrek aan gezonde voeding worden als voornaamste oorzaken aangeduid.

- 5 -

ñ Door de geglobaliseerde, industriële, monetaire samenleving verdwijnt de sociale samenhang. De lokale landbouw boert achteruit, mensen trekken weg uit het dorp, winkels sluiten, dorpsscholen verdwijnen, weinig goederen en diensten zijn nog lokaal te koop (vb. verse groenten), sociale netwerken verdwijnen, mensen kennen elkaar niet meer, mensen vereenzamen, ... Hierdoor vermindert de veerkracht van een sociale gemeenschap, waardoor ze veranderingen en crisissen niet kan opvangen.

Omdat we bewust zijn van deze feiten, moeten we samen handelend optreden en wel nu! Het is voor ons duidelijk dat het zo niet meer verder kan. Het raakt ons heel diep omdat we ons verbonden voelen met de aarde en al het leven. Zoals tien jaar geleden al vastgelegd in het Handvest van de Aarde8, moeten we denken op lange termijn en voor onze kinderen en de komende generaties een mooie en duurzame leefomgeving creëren.

Een volledige bewustzijns- en gedragsverandering rond gebruik van geld, energie, natuur en grondstoffen in een veranderend klimaat is onvermijdelijk. Het is beter dit te plannen dan erdoor verrast te worden9. Hiervoor is het belangrijk om lokale gemeenschappen terug veerkrachtig te maken. Wij kiezen om energie en voeding lokaler te produceren en om talenten van de lokale gemeenschap in te zetten. We kiezen voor duurzame plaatselijke landbouw, voor een toekomst die meer vervuld, rijk, verbonden en vriendelijk voor de aarde en onszelf is10.

Als positief antwoord op deze uitdagingen stellen we u graag onze visie van een ecodorp voor, gebaseerd op permacultuur en ”familiedomeinen‘!

Pas als de laatste boom geveld is, de laatste rivier vergiftigd en de laatste vis gevangen, dan zal de mens ontdekken dat geld niet eetbaar is. Kwakiutl-indianen

- 6 - Ecodorp 3PYZER]E is …

Ecodorp 3PYZER]E is gebaseerd op het ”hectaremodel‘. Een bewonersgroep (dat kan een individu zijn, of een ganse familie) bewoont één hectare, vandaar de naam ”familiedomein‘ (Eng.: kin‘s domain). Eén hectare land is in staat om maximaal een 7-tal mensen te voorzien van huisvesting, voeding, energie, kledij… Dit idee en de achterliggende filosofie wordt uitgebreid beschreven in de boeken van Vladimir Megre11. Hierin vertelt het hoofdpersonage Anastasia hoe deze hectarebewoning al gekend was bij de Egyptenaren, de Romeinen en de Oudrussische beschaving. Ieder familiedomein wordt afgezoomd door een levende omheining, die voedsel en beschutting biedt aan veel nuttige insecten en kleine dieren. Een deel van het familiedomein is wilde natuur (of bos) en loopt op een natuurlijke manier over in de naburige familiedomeinen. Verder is er altijd een boomgaard, moestuin, vijver, woning en schuurtje. Het ontwerp gebeurt volgens de permacultuurprincipes zoals verder in meer detail wordt uitgelegd.

Ecodorp 3PYZER]E is natuurlijk meer dan de som van haar bewoners. Het leven van ieder individu staat in verbinding met de hele gemeenschap. Opdat verbondenheid en eenheid ook beleefd worden, is er een voortdurende uitwisseling van informatie tussen de bewoners onderling noodzakelijk. Om deze reden vormden vroeger de gemeenschappelijke feesten een zeer belangrijk onderdeel van het dorpsleven. In een levendig dorpscentrum kunnen veel meningsverschillen onmiddellijk met elkaar worden opgelost. Naast een gemeenschapshuis voor gezamenlijke activiteiten en dorpsvergaderingen, vinden we er nog een werkplaats, bakhuis, ambachtenatelier, Figuur 1: Plattegrond ecodorp Mehrgenerationensiedlung gastenaccommodatie, school, … (Duitsland) Ecodorp 3PYZER]E is in grote mate zelfbedruipend. De doelstelling is om na vijf jaar voor 75% zelfvoorzienend te zijn, zowel naar energie en voeding, als naar diensten zoals educatie en gezondheidszorg. Dit is zeker een grote uitdaging, maar ook een noodzaak voor een duurzame en bewuste samenleving. Pas zo kunnen we terug een levensstijl aannemen met een rechtvaardige ecologische voetafdruk. Een bewoner van het ecodorp heeft na vijf jaar een voetafdruk van gemiddeld een halve hectare, terwijl de Belg vandaag de aarde gemiddeld 11 keer meer belast12!

Ecodorp 3PYZER]E is een open dorp. Open voor ieder die op een natuurbewuste manier wil (samen)leven, open voor zij die inspiratie willen opdoen en uitwisselen, of voor mensen die behoefte hebben aan rust en herbronning. Wij nodigen de inwoners van de omgeving uit om samen met ons te denken en te werken, onze wekelijkse markt te bezoeken, zelfgeproduceerde goederen te verhandelen, of gewoon om samen te genieten van het leven …

- 7 - Permacultuur ecodorp van ecologische ontwerpmethode tot levenswijze

De natuur inspireert mensen al lang tot duurzame oplossingen. Permacultuur is hierop gebaseerd en combineert deze en nieuwe oplossingen tot een ecologische ontwerpmethode. Natuurlijke ecosystemen worden gebruikt als model voor een menselijke leefomgeving met de diversiteit, stabiliteit en veerkracht van natuurlijke ecosystemen. De onderliggende principes van deze ecosystemen kunnen van landbouw tot leefgemeenschappen toegepast worden. Permacultuur beslaat dan ook uiteenlopende terreinen als biologisch (moes)tuinieren, ecologisch bouwen, duurzame energie, alternatieve geldsystemen, infrastructuur en menselijke interacties. Het begrip permacultuur is bedacht in de jaren 70 van de vorige eeuw door de Australiërs Bill Mollison en David Holmgren. Het begrip evolueert nog steeds, maar is destijds als volgt gedefinieerd13: Permacultuur is het bewust ontwerpen en onderhouden van ecosystemen die de diversiteit, stabiliteit en veerkracht van natuurlijke ecosystemen hebben. Het is de harmonische integratie van landschap en mens, waarmee voedsel, energie, beschutting en andere materiële en niet-materiële zaken op duurzame wijze geproduceerd worden. Het woord permacultuur komt niet alleen van permanente agricultuur, maar ook van permanente cultuur, een duurzame leefwijze. De principes van permacultuur zijn overal toepasbaar: van woestijnen tot bossen, van platteland tot stad. Permacultuur bestaat niet uit vaste regels en heeft geen copyright op ideeën en technieken, maar inspireert mensen zelf tot observatie. Het biedt een raamwerk voor ”eco-logische ideeën‘. Permacultuur werkt met de natuur mee in plaats van ertegenin. Hiermee bereikt men een maximale productie met een minimum aan energie. Permacultuur gaat dus verder dan alleen tuinieren. Als het om tuinieren gaat heeft permacultuur veel overeenkomsten met ecologisch (moes)tuinieren. Beiden gaan bijvoorbeeld uit van de zorg voor de bodem en putten inspiratie uit natuurlijke processen. Permacultuur gaat daarmee echter verder, zoals we zullen zien. Permacultuur gaat uit van de volgende ethische basis:

ñ Zorg voor de aarde: zodat alle levende wezens kunnen blijven voortbestaan. ñ Zorg voor de mens: zodat ze toegang hebben tot de voorzieningen die nodig zijn om te overleven. ñ Eerlijk delen: omdat we ervan uitgaan dat de aarde limieten heeft, delen we de aanwezige bronnen met andere levende wezens op aarde en gebruiken we niet meer dan we nodig hebben. Permacultuur gebruikt ideeën & tijd in plaats van werk & kapitaal. Een goed ontwerp is afhankelijk van een goede relatie tussen mens en natuur, waarbij zorgvuldige observatie van de natuur en bedachtzame interactie, het ontwerp voorzien van inspiratie. Met de gegevens van de observatie ontwerpen we dan een duurzaam ecologisch kringloopsysteem dat zichzelf onderhoudt. Het verdere echte werk kunnen we dan overlaten aan de natuur. Het onderhoudsarme aspect wordt wellicht pas na enkele jaren bereikt. Het is echter altijd mogelijk om bijvoorbeeld de opstartfase te versnellen door werk en kapitaal te investeren. Waar het om gaat, is dat we een systeem creëren dat op duurzame wijze te verkrijgen en te behouden is.

Look deep into nature, and then you will understand everything better. Einstein

- 8 -

De visie van het ecodorp krijgt verder gestalte in de permacultuurbloem, aan de hand van de volgende zeven thema‘s: Landbezit en Gemeenschap, Land en Natuur, Financiën en Economie, Woningen en Gebouwen, Werktuigen en Technologie, Educatie en Cultuur, Gezondheidszorg en Spirituele Groei. Net zoals in het leven alles verbonden is met elkaar, lopen de zeven thema‘s vloeiend in elkaar over. Ze evolueren spiraalsgewijs, stap voor stap van binnen naar buiten. Zeven bloemblaadjes aan de bloem van onze droom…

Figuur 2: Permacultuurbloem uit “Permaculture: Principles and pathways beyond sustainability“, David Holmgren, Holmgren Design Services, 2003.

- 9 - Landbezit en Gemeenschap

Om het ecodorp op te richten, hebben we een stuk grond nodig. We zien echter deze grond niet als ons bezit, maar eerder als een stuk grond dat wij in harmonie met mens en natuur mogen beheren. Het is een stuk grond dat ons als mens in staat stelt om onszelf terug ”in‘ te schakelen in het ecosysteem. We kiezen voor één grote gemeenschappelijke grond, die we willen vormgeven als één ecosysteem, één entiteit. Dit vormt de eenheid van waaruit wij als individu en als groep willen leven. Binnen dit geheel heeft iedere bewoner of bewonersgroep (dat kan een individu zijn of een familie) minimaal 1 hectare grond.

Om optimale evolutie van dit gehele ecosysteem mogelijk te maken, kiezen we ervoor om deze grond te verdelen in hectares, waarvan een deel bewoond wordt door een bewoner of bewonersgroep. Zij maximaliseren het potentieel van het land/ecosysteem en ontwikkelen zo een grotere levenskwaliteit.

Eén hectare land is in principe in staat om maximaal een 7-tal mensen te voorzien in hun basisbehoeftes. In geval van minder vruchtbare grond kan daar meer voor nodig zijn. Dit ”familiedomein‘ wordt ingericht naar het eigen inzicht en vermogen van het gezin en zal telkens anders zijn door andere bewoners, andere keuzes, andere bodemgesteldheid. Meer over de voordelen van hectarebewoning is te vinden in bijlage.

Elke hectare is als een cel in het menselijke lichaam: het heeft een eigen intellect dat deel neemt aan het grotere geheel van het fysieke lichaam. En net zoals een cel er voor zorgt dat hij gezond en Figuur 3: Familiedomein vormgegeven met permacultuur. krachtig blijft, zorgen de bewoners ervoor dat hun hectare in evenwicht en productief is.

Het unieke aan 3PYZER]E ecodorp met zijn hectaremodel is dat de basis niet ligt in de gemeenschappelijke activiteiten. Veel ecodorpen doen dat wel, en zo is het welslagen van hun dorp afhankelijk van gemeenschappelijke projecten (bijv. een gemeenschappelijke groentetuin). Leven in gemeenschap kan intense persoonlijke en interpersoonlijke processen in gang zetten. Het welslagen van een ecodorp hangt af van hoe goed mensen kunnen samenwerken, en dit laatste is de voornaamste reden dat ecodorpen ”falen‘. Om die reden beperken we in ons model zoveel mogelijk de verplichte gemeenschappelijke activiteiten. Vanuit de vrijheid van iedere bewoner zullen er sowieso interacties ontstaan. Men kan beslissen om samen een project op te starten (vb. samen huizen bouwen, kinderopvang, brood bakken, een winkel, …), maar het hele project komt niet in

- 10 - gevaar als het samenwerkingsproject beëindigd wordt.

Wat dit project wezenlijk voorstelt is een herwaardering van het traditionele dorpsmodel. De ”basis‘, of het ”economisch fundament‘ zo je wil, ligt bij elk gezin. Ieder hectarebewonend gezin staat voor het grootste deel op eigen benen, op die manier ligt er weinig druk op de gemeenschap om aan de behoeften van elk individu tegemoet te komen. Het vergt een ommekeer in een vaak voorkomend denken over gemeenschappen: ”in de gemeenschap zal ik zekerheid vinden en zal er worden voorzien in mijn behoeften‘. Deze manier van denken wordt hier: ”ik sta op eigen benen en ik deel wat ik kan met de gemeenschap, vanuit vrijheid en zonder verplichting‘. Op deze manier worden vooral leden aangetrokken die een zeker bewustzijn hebben in hun omgang met mensen. Er wordt van hen een dubbele mentaliteit verwacht, enerzijds zelfredzaamheid, en anderzijds een diep verlangen om in gemeenschap te staan (vanuit dienstbaarheid).

Zoals dat ook in Rusland gebeurt (zie bijlage 3), gaat het familiedomein over van generatie op generatie. Dit brengt ook vanzelf de mogelijkheid met zich mee dat meerdere generaties onder één dak kunnen wonen. Iedere leeftijdscategorie heeft zijn onmisbare plaats binnen een gezonde samenleving.

Net zoals de hectaredomeinen cellen zijn die bijdragen tot de goede werking van het grotere orgaan, het ecodorp, neemt het ecodorp zijn plaats in binnen een groter geheel. De bewuste inbedding van het ecodorp in de lokale gemeenschap kan leiden tot een heel vruchtbare wisselwerking. Wij kunnen bijvoorbeeld van oudere mensen leren van een leven dichter bij de natuur, van een leven zonder goedkope energie en grondstoffen. Wij bieden de lokale gemeenschap een uitnodiging tot het mee denken en vormgeven in de transitie naar een duurzame samenleving. Wij dragen bij tot de lokale economie, zowel als gebruikers als voorzieners (bijv. verse biologische producten, ambachtelijke creaties, low-impact technieken, CO2 reductie, ...).

Om dit project te verwezenlijken, hebben we een juridische vorm nodig. De ervaring van bestaande ecodorpen leert ons dat het ecodorp in deze samenleving het best kan functioneren als een coöperatieve vennootschap, 'met levensnoodzakelijk doeleind'.

- 11 - Land en Natuur

Land is geen persoonlijke eigendom. Integendeel, we behoren bij dit land dat een levend geheel vormt. Het is aan ons om dit levende organisme te beheren, in stand te houden en te verrijken. We zetten ons niet buiten dit gebeuren maar nemen er een actieve rol in. Elke actie wordt dan ook gewogen op gevolgen op lange termijn. In plaats van de natuur te beschermen gaan we er in leven, gaan we er mee samen leven en er deel van uit maken. We nemen daarmee onze plaats in de evolutie verder op, van vervuiler en nemer naar co-creëren en rijker maken: stewardship (”goed rentmeesterschap‘) van het land waar we op leven. Een voorbeeld hiervan is de boom. Je kunt de boom omhakken en dan is de boom weg en het ecosysteem ook. In plaats daarvan kan je ook de boom snoeien en dat als brandhout of compost gebruiken, de vruchten en/of de bladeren als voeding, … Het ecosysteem blijft bestaan, wordt verrijkt en er is genoeg om de mens nog te voeden ook.

Om deze manier van leven waar te maken, laten we ons inspireren door de natuur zelf, in vorm gegoten door permacultuur. We passen volgende principes uit de permacultuur toe14:

ñ Door de plaatsing van elementen (planten, huis, stallen, water, dieren, enz) krijg je betekenisvolle relaties. Vb. kippen in een serre geven CO2 en warmte af wat bevorderlijk is voor de planten. ñ Meerdere functies per element: elk element wordt bekeken op alle mogelijkheden die het heeft. Vb. een schaap: eet gras en kleine boompjes, geeft wol, melk, mest, leeft autonoom, is aaibaar, geeft vlees, de hoorn is bruikbaar voor verschillende doeleinden, ... ñ Elke belangrijke functie (doelstelling) wordt door meerdere elementen ondersteund. Een voorbeeld hiervan zijn de appelbomen. We willen appels hebben en zetten hiervoor verschillende soorten appelbomen die verschillende ziektegevoeligheid hebben en op verschillende momenten vrucht dragen. Als er bij één soort een misoogst, ziekte, ongeluk voorkomt dan blijft een groot deel van de appeloogst gevrijwaard. Dus: leg nooit al je eieren in één mand. ñ Ruimtelijke relaties in zones, sectoren en hoogtes. Een permacultuur ontwerp houdt rekening met de zones waar je veel en minder vaak komt. Die zones worden dan weer onderverdeeld in sectoren die te maken hebben met de externe factoren zoals wind, zon, water, storm, ... Ook met de hoogteverschillen die zich op het terrein bevinden, wordt rekening gehouden. Binnen deze opdelingen worden dan nog eens zeven onderverdelingen gemaakt in de gelaagdheid van de plantenwereld: wortelgewassen, kruipplanten, kruiden, struiken, lage en hoge bomen, klimplanten. ñ Tijdsrelaties en opeenvolgingen. Een natuurlijk systeem zal in onze streken een bos worden als je niets doet. Dit wil zeggen dat daar een heleboel natuurlijke processen zijn die hier voor zorgen. Als je tegen deze processen ingaat, kost dit veel energie en is dit bij voorbaat een eeuwigdurende strijd. Deze natuurlijke processen kennen en er gebruik van maken, maakt het leven veel gemakkelijker. ñ Biologische hulpbronnen. Dit zijn de (levende) bronnen die ons kunnen helpen bij aanleg en onderhoud. We kiezen hier voornamelijk voor hulpbronnen die toenemen of onveranderd blijven en laten eindige (zoals olie, gas, steenkool, …) en vervuilende bronnen (zoals chemische bestrijding en bemesting) achterwege. ñ Kringlopen van energieën. Permanente systemen draaien op permanente creativiteit en het enige dat duurzaam in een kringloop in te brengen is, is de levende energie. Het is de levensenergie die moet circuleren, niet onze eindige grondstoffen. Alleen de levensprocessen van geboorte en dood, van ontkiemen en zaadzetten, van bevriezen en

- 12 - ontdooien, van in- en uitademen, van eb en vloed, van vallen en weer opstaan zijn eeuwige cycli. De perpetuum mobile (eeuwig durende beweging) die we willen bouwen, werkt op de krachten van de zon, wind, aarde, water en geest. ñ Diversiteit en polyculturen. De diversiteit van elementen die de basis vormen, is geen kwestie van elementen zonder meer. Alleen wanneer zij met elkaar samen werken, kan een blijvend, samenhangend geheel ontstaan. Elementen zonder onderlinge relaties vormen geen systeem maar een berg los zand. En wanneer ze elkaar beconcurreren en saboteren verliezen ze allemaal. Tussen elementen die compatibel zijn, ontstaan echter mooie dingen: hun diversiteit leidt dan tot een samenhangend complex, dat zij gezamenlijk in leven houden. Deze eenheid van hogere orde wordt gedragen door de synergie van hen samen: de energie van samenwerking. Omgekeerd voedt en beschermt het totale systeem de afzonderlijke elementen. In de permacultuur spreken we graag van polyculturen als het gaat om systemen met een grote interne diversiteit. Ter onderscheid van monoculturen vormt de polycultuur een duurzaam model voor een bos, een landbouw- of ecosysteem, een vereniging, een bedrijf, een stad, een regio, een samenleving. ñ Randen en grensvlakken. Op plaatsen waar verschillende vlakken elkaar raken, zit veel potentieel en energie. De grenssystemen zijn de plaatsen van de grootste biodiversiteit en dus gezonde plaatsen. In de natuur bestaan geen geïsoleerde verschijnselen en staat niets los van al het andere. Vb. de oever van een rivier of de rand van het bos herbergt de grootste diversiteit. De grensgebieden zijn eigenlijk ons werkterrein. ñ Menselijke maat. Dit is een persoonlijk gegeven en is niet op voorhand vast te leggen. Het betekent de verantwoordelijkheid terug op jezelf nemen en kijken wat je zelf aankan.

Figuur 4: Permacultuurblik op een kopje thee

- 13 - Financiën en Economie

Op economisch vlak willen we ons niet fixeren op één economisch model; dit leidt tot monocultuur met zijn bekende nefaste gevolgen. Vanuit bewustzijn laten we onze creativiteit stromen en laten zo verschillende systemen naast elkaar ontstaan. Dit is de sleutel tot een meer duurzame economie. We denken dan aan ruilhandel (LETS), lokale munt, geven zonder iets terug te verlangen en krijgen zonder iets terug te moeten geven. Het gebruik van geld kan ”waardevol‘ zijn bij (ruil)handel zolang er maar een reëel goed of dienst tegenover staat. We zoeken naar een economie met een hart.

Een coöperatieve vennootschap met levensnoodzakelijk doel vormt de juridische en financieel- economische basis van 3PYZER]E ecodorp. De kernvisie rond financiën en economie heeft de volgende uitgangspunten: ñ De coöperatieve vennootschap is eigenaar van de grond. ñ De bewonersgroepen krijgen hun hectare in eeuwig vruchtgebruik. Elk terrein is overerfbaar. ñ Elke bewonersgroep is eigenaar van het huis dat op de hectare staat. ñ Elke bewonersgroep is volledig vrij in het verwerven van de nodige middelen voor zijn/haar levensonderhoud en voor het nakomen van de afspraken binnen de gemeenschap, zolang het de grondbeginselen van de gemeenschap niet schaadt (zoals die vastgelegd zijn in het dorpsreglement). ñ De financiële afspraken die in de vergadering in consensus zijn beslist, worden door de bewonersgroepen nagekomen. Op geregelde tijdstippen worden de afspraken geëvalueerd en eventueel herbekeken. Op deze manier wordt er rekening gehouden met de evolutie van de hele gemeenschap en de persoonlijke evolutie van de bewoners.

In de ruilhandel binnen het ecodorp bewaken we de gelijkwaardige uitwisseling of het in balans houden van energieën en het gebruik van zich steeds vernieuwende basisproducten. Voedingswaren worden op zulke manier bewerkt zodat de oorspronkelijke essentiële voedingsstoffen niet verloren gaan. Een ambachtelijke winkel maakt verkoop ervan mogelijk. Een eigen label garandeert de kwaliteit (energetisch, biologisch, duurzaam).

Het leven op en de vruchten van dit land zijn vrij van elke belasting. We leven in 3PYZER]E ecodorp volgens de voorheen beschreven permacultuurvisie en gaan ervan uit dat we na 5 jaar voor 75% Figuur 5: De groentenmarkt zelfvoorzienend zijn.

Omwille van de evolutie die we in de opstartfase als bewonersgroep en gemeenschap kunnen maken (bijv. bij aankoop van grond met gemeenschappelijk gebouw), kan er een geleidelijke overgang zijn van meer gemeenschappelijke activiteiten en middelen, naar minimale en vrijblijvende gemeenschappelijke activiteiten en middelen. Wat gemeenschappelijk is of niet, wordt op regelmatige basis opnieuw geëvalueerd door de groep zodat evolutie mogelijk blijft en we niet verstrikt geraken in vaste concepten.

Het financiële plan wordt verder uitgewerkt met ondersteuning van onze notaris en bank.

- 14 - W oningen en Gebouwen

In onze visie van een hectaredomein als alomvattende entiteit krijgt ook de woonfunctie een plaats in dit geheel. De menselijke bewoning van een hectaredomein is enerzijds van groot belang voor de continue stroom van creatieve wisselwerking tussen mens en natuur, anderzijds moet de impact van de woonfunctie zo laag mogelijk zijn en perfect geïntegreerd worden in de natuurlijke omgeving. We laten ons inspireren door een mooi voorbeeld uit de natuur. Een boom heeft niet alleen een heel lage impact op zijn omgeving, maar hij kan tegelijk vele nuttige functies vervullen: opname van CO2, afgifte van zuurstof, opslag van zonne-energie, voedsel en habitat voor verschillende dieren en planten,… In plaats van zijn omgeving te verarmen en uit te putten, biedt een boom een duidelijke meerwaarde. Waarom dan geen meerwaarde-woningen creëren, woningen die meer geven dan nemen?

Om dit te realiseren, worden alle woningen œen bij uitbreiding alle gebouwen- op bio-ecologische wijze opgetrokken. VIBE (Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch bouwen en verbouwen) definieert bio-ecologisch bouwen als —energie- en waterbesparend bouwen met zo weinig mogelijk chemische en/of schadelijke materialen en stoffen in en rond het gebouw, rekening houdend met de draagkracht van de aarde en met de gerechtvaardigde behoeftes van huidige en toekomstige generaties wereldwijd“.

Concreet betekent dit dat we bij het bouwen en verbouwen rekening houden met volgende principes, die ook terug te vinden zijn in de permacultuur: We bouwen klein, compact en eenvoudig. Hierdoor houden we de impact op de omgeving beperkt, zijn er minder bouwmaterialen nodig en halen we een hoge energie-efficiëntie. Kleine en eenvoudige gebouwen lenen zich ook heel goed voor zelfbouw. Alle gebouwen zijn goed Figuur 6: Het natuurlijke huisje van Simon (www.simondale.net). georiënteerd en bieden een grote buffering. Zo halen we een maximaal voordeel uit zon, regen en wind, die quasi onuitputtelijke bronnen van vrije energie zijn. Alle gebouwen zijn goed geïsoleerd en geventileerd. Met een doorgedreven isolatie sparen we niet alleen veel energie uit, maar creëren we, samen met een correcte ventilatie, ook een aangenaam en gezond binnenklimaat. We gebruiken zo veel mogelijk bio-ecologische materialen. Dit zijn natuurlijke bouwmaterialen met een goede milieu- en gezondheidsscore. Ze bestaan bij voorkeur uit nagroeibare grondstoffen. Ook gerecycleerde materialen met een goede of neutrale score worden toegepast. De keuze van de materialen hangt sterk af van wat er lokaal voor handen is. Leem, klei, aarde, stro en hout kunnen vaak ter plaatse gewonnen worden. De gebouwen zijn zoveel mogelijk zelfvoorzienend naar energie en water. Elektriciteit wordt ter plaatse opgewekt d.m.v. zonnecellen en/of windmolen. Regenwater wordt opgevangen, gefilterd, gebufferd en voor verschillende doeleinden gebruikt.Afvalwater wordt ter plaatse verwerkt. Grijs water wordt gezuiverd in rietbedden en hergebruikt. Door het gebruik van composttoiletten is het probleem rond zwart water ook opgelost. De woning wordt voorzien van drinkbaar water via een

- 15 - gezamenlijke bron/put. Bijkomende verwarming en koken gebeurt met op de hectare gewonnen biomassa (primaire verwarming gebeurt door de zon). De gebouwen vormen één geheel, versmelten, met de natuurlijke omgeving. Dit kan een gevolg zijn van de methode van bouwen, bijv. leembouw, deels ondergrondse woning (”onderlandswoning15‘, ”earthship16‘), of door de inplanting of groene rand rond het gebouw. Door de zelfvoorzienende hectarebewoning en het dorpsconcept bevinden de werk- en leeffuncties zich op een heel korte afstand van elkaar waardoor grote verplaatsingen en gemotoriseerd verkeer tot een minimum herleid worden.

Figuur 7: Het eerste earthship in Schotland (www.sci-scotland.org.uk/earthship_centre.shtml)

- 16 - W erktuigen en Technologie

De mens omringt zich graag met allerhande werktuigen en toestellen om zijn leven te vergemakkelijken. Daar is op zich niets mis mee, zolang we ons bewust blijven van de gevolgen van onze keuzes. Neem nu de alomtegenwoordige microgolfoven. Op het eerste zicht een nuttig toestel; het kan vrij efficiënt voedsel en drank opwarmen. Maar wat is de keerzijde van de medaille? Eerst en vooral doodt de microgolfstraling alle leven in voeding en drank. Men verkrijgt dus wel warme, maar dode voeding. De productie van een microgolf vraagt heel wat energie en grondstoffen. Ook voor haar werking heeft een microgolf elektriciteit nodig. Maar van waar komt deze elektriciteit? De kans is groot dat ze opgewekt wordt in gas-, steenkool-, of kerncentrales die de huidige en toekomstige generaties opzadelen met ingrijpende klimaatswijzigingen en radioactief afval. En wat gebeurt er met de microgolf op het einde van haar œvaak te korte- leven? Gedumpt? Een leven met diep respect voor onszelf, onze kinderen en de natuur is onlosmakelijk verbonden met duurzame keuzes die kaderen in een lange-termijn visie17. We verlaten het pad van opgedrongen consumptiegedrag en blind geloof in technologie. Dit wil niet zeggen dat we naar het stenen tijdperk terug willen keren. Neen, integendeel, we maken de balans op van wat het verleden ons heeft geleerd, we behouden wat echt waardevol is en we richten onze blik op een prachtige toekomst!

In 3PYZER]E ecodorp gaan we heel bewust om met werktuigen en technologie. Het is een plaats waar oude technieken en ambachten hand in hand gaan met hedendaagse, duurzame technologie. Heb je al kennisgemaakt met de mandenvlechtster die aan het werk is in haar strobalen huis in het licht van een led-lamp, van stroom voorzien door een windmolen?

Door te ”consuminderen‘, door onze behoeftes af te bouwen, zetten we stappen naar een zo klein mogelijke afhankelijkheid van technologie. Dit proces, dat tijd en inspiratie vraagt, ondersteunen we met al onze aandacht en energie. De werktuigen en machines die we denken nodig te hebben, worden altijd beoordeeld op noodzaak, duurzaamheid, verbruik,… Soms betreft het een werktuig voor gemeenschappelijk gebruik (vb. tractor), waarvoor alle bewoners hun goedkeuring moeten geven, maar vaker gaat het over werktuigen voor persoonlijke activiteiten of levensstijl (vb. wasmachine, koelkast, kneed- machine, zaagtafel). Figuur 8: Spiraalmand (www.annemiegoderis.be)

Een mogelijke leidraad bij de beoordeling van werktuigen/technologie: 1. Heb ik dit tuig echt nodig? 2.Wegen de voordelen van dit tuig op tegen de nadelen? 3. Verbruikt het elektriciteit (ev. ook wanneer het uit staat)? 4. Is dit tuig eenvoudig, zowel in gebruik als in herstelling (zelf te herstellen)? 5. Gaat het œonder normale omstandigheden- lang mee ? 6. Wat met het tuig op het einde van zijn leven, recyclage of afval?

- 17 - Educatie en Cultuur

De vreemdste conclusie die ik ooit hoorde, is dat we een andere wereld willen door steeds dezelfde dingen te doen, dezelfde dingen te denken en dezelfde dingen aan te leren aan anderen, aan onze kinderen.

Uit een kleine kastanje groeit œ als de omgevingscondities gunstig zijn œ een machtige boom. Alles wat de kastanje bij het opgroeien nodig heeft, wordt haar bij haar ”geboorte‘ meegegeven. Deze kastanje gaat niet naar school en herinnert zich desondanks alle informatie die noodzakelijk is, opdat daaruit een prachtige en sterke boom groeit. Daarmee vervult ze haar natuurlijke bestemming.

Waarom denken wij dat de mens les moet krijgen? En hoe komt het dat we dit vandaag niet meer in vraag stellen? Het verleden is een bron van gewoontes, maar het ”nu‘ biedt een poort naar een wereld van potentie, naar volledig nieuwe manieren van kijken en zijn. Deze potentie is ons natuurlijke erfgoed. Het enige wat je moet doen, is de poort openlaten… We kiezen voor een educatie die het volledige wezen van de mens aanspreekt en mogelijkheden biedt om te ontwikkelen. We kiezen niet voor onder-wijs maar wel voor educatie, of ”eruit laten komen wat erin zit‘ (Lat. educare).

Educatie heeft te maken met alle kansen geven aan het zelfbewustzijn. Wat komt er op dit moment door mij heen in de wereld? Welke waarde, gedachte, woorden, actie ben ik nu aan het creëren?

Figuur 9: Jong en oud, groot en klein, samen leren we van het leven

We stellen een educatie voor die kinderen en volwassenen leert om zelfstandig en samen met het leven te leven. Daarom laten we het onderwijs komen uit het leven zelf, niet vanuit concepten of interpretaties. De reden hiervan is heel simpel, het leven zelf is de beste leermeester om meer te leren en te ervaren van dit leven zelf. Als je in een conceptuele wereld leeft, dan ervaar je het leven volgens dit concept. En dan verliest het leven haar oneindige karakter, haar schoonheid, haar magie. Als je van een levende wereld leert, dan is dit wat je beleeft en gaat ervaren. De meest belangrijke onderwijscapaciteiten van iemand zijn dan ook aandacht, openheid, vragen stellen, meedenken, geloven in de kracht van de creatie.

Stilte en natuur krijgen een belangrijke plaats in de educatie (vb. de natuur leren lezen/aanvoelen). We zien onszelf en de natuur als een geheel. We leren van het geheel. Dit wordt holistische educatie genoemd. Een bloem kan je bestuderen als ze leeft en dan zie je hoe het leven door deze bloem stroomt. Maar eenmaal je ze afsnijdt en analyseert, onderzoek je de afbraak en een - 18 - afgescheiden deel van het geheel.

Het is niet logisch dat volwassenen beslissingen nemen over het leven van kinderen zonder samen met hen te praten, denken en te luisteren. Alle kinderen zelf zijn onze medewerkers. Bij ”peer to peer‘ technieken heeft men ondervonden dat kinderen de beste leerkrachten zijn voor kinderen. Verschillende leeftijden samen plaatsen is dus zeer belangrijk. Samen denken, hoe pakken we de volgende dag aan, wie neemt welke verantwoordelijkheden, … Ieder neemt zijn plaats in in het geheel.

Verbeelding is de allereerste voorwaarde om te kunnen creëren. Het wordt tijd dat kinderen zelf deze kracht in zichzelf mogen ontplooien om zo, vanuit de gedachte, een mooie wereld te scheppen. In het bedrijfsleven wordt al lang gewerkt met creatietechnieken, zoals bijv. NLP (neurolinguïstisch programmeren) waarbij overtuigingen omgepoold kunnen worden. We willen volgende generaties de mogelijkheid geven om deze aarde op een eigen manier verder vorm te geven. Mensen die vandaag met andere ideeën aankomen, worden vaak bekeken als dromers. Maar tegelijk weten we dat elke nieuwe uitvinding eerst een droom geweest is. Misschien moeten we wel allemaal opnieuw dromers worden … Figuur 10: Tippi is niet bang van wilde dieren. (www.tippi.org)

In de Sudbury school18 en in de Shetinin-school19 worden deze manieren van educatie al toegepast.

Bij deze bespreking rond educatie is lang stilgestaan omdat we zelf merken dat het vooral de volwassenen zijn die hun eigen patronen tegenkomen en dit is moeilijk om los te laten, wel mooi om van bewust te worden…

We merken dat culturele eigenheid steeds meer verdwijnt of aan betekenis verliest door de consumptiemaatschappij, het individualisme, de globalisering... 3PYZER]E ecodorp ontwikkelt deels een eigen cultuur door verbinding met de natuur en het leven, door de natuurlijke ritmes te ervaren, door bewust en zelfvoorzienend te leven. We feesten om het leven te vieren, om wat er leeft in en rondom ons tot uitdrukking te brengen. Ook rituelen hebben een eigen plaats en vorm. Zo geven we een oogstfeest, als de oogst is binnen gehaald, een feest na het afwerken van een woning, een midwinterfeest als lichtpunt in de donkere winterperiode en om de terugkeer van het zonlicht te vieren, een vrouw-wordings-ritueel dat bewust en met veel respect wordt gevierd, ... Cultuur wordt niet alleen bepaald door het ecodorp, maar ook door onze verbondenheid met de grotere gemeenschap (dorp, streek, land) en haar tradities. Ook op dit punt is er uitwisseling met het grotere geheel.

Education is a wonderful thing, provided you always remember that nothing worth knowing can ever be taught. Oscar Wilde

- 19 - Gezondheidszorg en Spirituele Groei

In 3PYZER]E ecodorp heerst een open sfeer wat betreft gezondheidstherapieën. In eerste instantie richten we onze aandacht op gezondheid ondersteunen en bevorderen20.

Door via permacultuur opnieuw ín het ecosysteem te stappen, komen we terug in een systeem van gezondheid. We nemen terug contact op met de natuurlijke cycli der seizoenen en ook met voedselgevende planten waardoor we alles wat ons lichaam nodig heeft op het juiste moment tot ons nemen en krijgen. Onder de vorm van permacultuur vergroten we de biodiversiteit rondom ons en hierdoor wordt ons voedingspalet ook rijker. Een grotere diversiteit betekent een grotere weerstand, zowel buiten als binnen ons. We zien bijv. in Cuba dat o.a. door het eten van meer en een grotere variëteit aan groenten de gezondheid drastisch is toegenomen21. We voeden ons met andere woorden niet meer met pseudo-voeding of concepten van hoe het moet, maar wel met wat de natuur ons op dat moment aanbiedt. De natuur streeft steeds naar het grootst mogelijke evenwicht en de grootste diversiteit, en dit komt automatisch ook de gezondheid van de mens ten goede.

Gezondheid houdt in dat we onze eigen ritmes voelen en respecteren. Het in contact komen met natuurlijke ritmes is hiervoor heel bevorderend. Door veel tijd buiten in de natuur door te brengen, vergroot de weerstand drastisch. Denken we maar aan mensen die veel fietsen (bevestigd door astmacentra). Omdat we toch soms eens binnen zijn, zorgen we ook voor een gezond klimaat in onze woningen, d.m.v. goede ventilatie, geen giftige bouwmaterialen (wel natuurlijke materialen), stralingswarmte in plaats van convectie warmte, …

Ziekte is een signaal van je wezen (lichaam, geest, …) dat er een evenwicht moet worden hersteld. Dit vraagt om bewustzijn van je wezen. Deze manier van kijken geeft altijd een eerlijke diagnose van hoe je lichaam er op dat moment aan toe is. Door bewust in het leven te staan en de mens en de natuur als één energetische entiteit te zien (holisme) maken we gebruik van alle mogelijkheden die het leven, de natuur en de ervaring van vele volkeren ons geven: ñ kruiden ò bachbloesem ò reiki ñ etherische oliën ò leren helen via gedachten ò via drukpunten energie terug in balans brengen ò acupunctuur ò leren voelen door het bot met je vingers ò tachyon energie ò quantum genezing ò ayurveda ò …

- 20 - Spirituele groei

Hoe breng je iets onder woorden als het gaat over het woordeloze, iets dat met ons verstandelijk denken niet te vatten is. En wat toch op ieder moment en overal aanwezig is, wat alles doorvloeit en wij benoemen als: God, Leven, Energie, Vibratie, Nulpuntenergie, …

Dit is iets wat ieder op zijn eigen manier ervaart. Globale uitspraken maken het tot algemene principes terwijl het onnoembare dit steeds weer overstijgt. We benoemen dingen door ze een naam te geven. We hebben dan het idee dat we de werkelijkheid beschrijven zoals hij is terwijl we in wezen alleen ons eigen concept, onze interpretatie van de werkelijkheid verwoorden. Als je naar deze concepten kijkt, merk je dat deze zeer beperkt zijn. Daarom vertelt ieder van ons vanuit zichzelf wat hij ziet en in de wereld laat stromen via hem/haar.

Stilte … Leegte … Voelen

In die stilte/leegte ben ik een bewustzijnsveld. Dit veld is een plaats waar alles in potentie aanwezig is. Ik ben op dat moment tegelijkertijd de observator als het bewustzijn dat observeert. Op zulke momenten ben ik los van concepten en van het van daaruit reageren. Als ik dat bewustzijn ben, dan ben ik me bewust van wat ik elk moment in de wereld breng/creëer. En dan kan ik er effectief ook iets aan veranderen. Er komt ruimte. Een voelen van wie ik eigenlijk werkelijk ben, wat ik hier wil geven, doen, zijn. Zo word ik werkelijk verantwoordelijk voor mijn denken, voelen en handelen en word ik een bewuste co-creator van de wereld. Pas als ik het stil maak in mezelf en contact maak met het Leven in mijn lichaam, kan ik de Levensenergie werkelijk voelen zinderen. Ik voel dan een dieper contact met de werkelijkheid. Een contact dat veel essentiëler is dan de mentaal gefilterde werkelijkheid. Dit zinderen laat me resoneren met alles om me heen. Pas vanuit die stilte kan ik anderen echt ontmoeten. Van de natuur kunnen we leren bewust te zijn en in het nu te leven. De natuur en de stilte zijn onze grootste leermeesters.

3PYZER]E ecodorp laat iedereen de mogelijkheid om zijn spiritueel pad op een individuele manier stap voor stap te gaan. Hiervoor ruimte maken, is één van de kernpunten van dit project. We houden er dan ook rekening mee dat de bewoners tijd hebben en nemen voor hun spirituele groei.

Het doel is de wereld vanuit bewustzijn vorm te geven.

.

Figuur 11: Het leven als een oneindig aantal mogelijkheden.

- 21 - Voorbeelden uit het buitenland

Gerealiseerde ecodorpen/ecogemeenschappen: ñ Findhorn (Schotland): www.findhorn.org ñ Ecolonie (Vogezen, Frankrijk): www.ecolonie.org ñ Methernitha (Zwitserland): www.methernitha.com ñ Dancing Rabbit (VS): www.dancingrabbit.org ñ Damanhur (Italië): www.damanhur.org ñ … (verschillende ecodorpen in Scandinavische landen)

Gerealiseerde ecodorpen volgens hectaremodel: ñ Rodnoe, Kovcheg (www.eco-kovcheg.ru ), Rassvet (www.rassvet.dn.ua ), Berendeevo, … ( en vele andere in Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne)

Geplande ecodorpen volgens hectaremode ñ Lammas (Wales): www.lammas.org.uk ñ Anastasiadorp (Nederland): www.anastasiadorp.nl ñ Mehrgenerationensiedlung (Duitsland): www.mehrgenerationensiedlung.org ñ Rivendell (Belgische groep in Zuid-Frankrijk): www.rivendellvillage.org ñ Shambhala-Shasta (VS): www.shambhala-shasta.org ñ Aysana (Peru): www.aysana.org ñ …

In Rusland wordt het oprichten van ecodorpen volgens hectaremodel gesteund en gestimuleerd door de overheid. Zie ook de bijlage ”Rusland als ecodorp-pionier‘.

In Wales is in het kader van een beheersplan in Europese context, een wet goedgekeurd die een low- impact en grotendeels zelfvoorzienende levenswijze toelaat op landbouwgrond. Zie ook de bijlage ”Pembrokeshire-Wales: beleidspunt 52‘.

- 22 -

Stappenplan en toekomstbeeld

1. Oprichten van een coöperatieve vennootschap 2. Verspreiden van het dossier, voorstellen van het 3PYZER]E ecodorp project aan verenigingen, gemeentebesturen, politici, en geïnteresseerden. 3. Zoeken naar een geschikte locatie in België, verwerven van een grond (bij voorkeur landbouwgrond of natuurgebied). Bij voorkeur een grond van een tiental hectaren met uitbreidingsmogelijkheden. 4. Aanleg van het ecodorp. In een eerste fase aanplantingen en groeninrichting van familiedomeinen en gemeenschappelijke delen. In een volgende fase bouwen van ecovoudige woningen en gebouwen voor gemeenschappelijk gebruik. 5. Het ecodorp is nu bewoonbaar en de eerste gezinnen gaan zich nestelen. Sommigen beginnen meteen met de uitoefening van ambachten of andere creatieve activiteiten. Er komt steeds meer leven in het dorp. Een eerste markt met verse groenten en vruchten en ambachtelijk vervaardigde producten wordt gezien als een belangrijke mijlpaal voor het ecodorp. 6. Er is veel belangstelling voor 3PYZER]E ecodorp. Mensen komen van heinde en verre om de kracht en dynamiek die van de dorpsbewoners uitgaat, met eigen ogen te kunnen zien. De cursussen rond low-impact technieken, permacultuur en spirituele ontwikkeling zijn steeds op een mum van tijd volzet. 7. De eerste evaluatierapporten, opgesteld door de samenwerkende universiteiten, worden voorgesteld en daaruit blijkt dat alle doelstellingen ruimschoots behaald worden. Zo is het ecodorp op dit moment voor 50% zelfvoorzienend. 8. Het dorp groeit aan tot 25 familiedomeinen. Aanliggende vrije percelen worden ter beschikking gesteld van nieuwe dorpsbewoners. 9. Een groter aantal mensen betekent ook meer mogelijkheden. De oprichting van eigen schooltje, iets wat al bij de start een grote droom van vele bewoners was, is nu eindelijk gerealiseerd. Ook enkele mensen uit de omliggende dorpen willen hun kinderen laten leren in ons schooltje. Ze worden met open armen ontvangen. 10. Dankzij dit levende voorbeeld van een nieuwe samenlevingsvorm en dankzij de druk van een steeds groeiende groep mensen, wordt in België een wet goedgekeurd die de mensen in staat stelt zelfvoorzienend op een hectaredomein te leven. Dit betekent de grote doorbraak voor vele mensen die verlangen naar een leven buiten de dolgedraaide consumptiemaatschappij, een leven op het ritme van de natuur, een leven in bewustzijn.

Figuur 12: Kinderen tussen hemel en aarde - 23 - Samenvatting

Wij zijn een groep van een twintigtal mensen, met een kerngroep van vijf gezinnen, die plannen voor een ecodorp ontwikkelt en stap voor stap realiseert. Op dit moment (december 2008) staan we op het punt om een coöperatieve vennootschap op te richten en zijn we op zoek naar een geschikte grond en locatie.

De oprichting van 36?@+8C+ ecodorp is een pilootproject in de transitie naar een meer duurzame samenleving. Het biedt een antwoord op vele uitdagingen waar we vandaag, in deze globale samenleving, mee geconfronteerd worden. Dit project is van groot maatschappelijk en educatief belang. Uit de gesprekken met mensen rondom ons merken we dat er een dringende nood is aan een dergelijk initiatief. Op dit moment biedt onze samenleving weinig keuzes voor een leven dichter bij de natuur, voor een leven dat minder gedicteerd wordt door de consumptie-economie. Vele mensen voelen dat het anders moet. Ze snakken naar adem, naar voeding voor de ziel, maar vinden hier geen vruchtbare bodem voor hun aspiraties.

We gaan uit van een dorp bestaande uit een 10 tot 100 hectaredomeinen die ontworpen en vormgegeven zijn volgens permacultuurprincipes. Deze familiedomeinen met een zelfvoorzienend karakter vormen de basis van 3PYZER]E ecodorp en bieden een geborgen rustplek. In het dorpscentrum vindt een actieve uitwisseling plaats tussen de bewoners. Dit is de plek van het ambachtenatelier, de wekelijkse markt, het vormings- en cultuurcentrum, een bezoekerscentrum, …

Leven, werken, leren, creëren, …in een sociale en ecologische omgeving, met generatie overstijgende verantwoordelijkheid en verdraagzaamheid, zonder politieke of religieuze ideologieën œ dat is ons doel. Wij bieden een voorbeeld, hoe men in deze tijd zeer goed in overeenstemming met de natuur kan leven zonder daarbij ons huidig welvaartspeil te verloochenen.

Met dit dossier willen we enerzijds de meerwaardezoekers een hart onder de riem steken, dat er wel degelijk mogelijkheden zijn om op een andere manier het (samen)leven vorm te geven. Anderzijds is dit een vraag naar de beleidsmensen toe, om dringend positieve ruimte te scheppen voor dergelijke projecten. Concreet kan dit bijv. door mensen de kans te geven zelfvoorzienend te leven op landbouwgrond (zie bijlage ”Pembrokeshire-Wales, beleidspunt 52‘) en door de oprichting van ecodorpen toe te laten en te stimuleren, al dan niet op landbouwgrond.

Dit dossier wordt in de komende maanden voorgesteld aan verschillende verenigingen, instellingen, gemeentebesturen en politici. Op dit moment hebben we al de steun van VIBE (Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch bouwen en wonen) en de KHLim (Katholieke Hogeschool Limburg, contactpersoon Ria Bollen).

De laatste nieuwtjes, extra achtergrondinformatie en mogelijkheden tot steun en participatie kan je vinden op www.iluvanya.org .

People who say it cannot be done, should not interrupt those who are doing it. George Bernard Shaw

- 24 - Bijlage 1: Positieve impact van 3PYZER]E ecodorp (met dank aan Glenn Callens, zie www.rivendellvillage.org )

ñ Het zelf lokaal telen van de eigen biovoeding beëindigt de vervuilende en dure transporten en vermindert de noodzaak tot giftige landbouw. ñ Het hernieuwde contact met de natuur op de eigen hectare en het eigenhandig telen van veilige, zuivere en levende voeding schenkt de bewoners gezondheid en levenskracht tot aan het natuurlijke levenseinde. Daardoor stopt het massale medicijngebruik en krijgen ziekten minder kans. Dit betekent een belangrijke verlichting voor de sociale netwerken, ziekenhuizen en algemene gezondheidszorg van een land. ñ Een gemengde (naar geslacht, leeftijd, ras, cultuur,…) maar kleinschalige dorpsgemeenschap van gelijkgestemde mensen waar in harmonie en vrede wordt samengeleefd en waar de dagelijkse stress en waanzinnige ratrace van het Westerse consumptiemodel ontbreekt, vormt niet alleen een voorbeeldfunctie voor een nieuwe maatschappij maar brengt ook geluk, vreugde en rust bij de bewoners. De noodzaak tot opvangtehuizen, rustoorden, instellingen,…vermindert in sterke mate door de warme omhulling van de medemensen en de helende plekjes van het ecodorp. ñ De werkloosheid verdwijnt omdat de ecodorpbewoners streven naar zelfvoorziening en hun passies uitleven in creatieve groepen. ñ Het kiezen voor duurzame, groene energie in het ecodorp vermindert het leegroven der Aardse grondstoffen, de vervuilende uitstoot van energiecentrales en de afhankelijkheid van kerncentrales. ñ De opvang en zuivering van het regenwater tot drinkwater en het gebruik van bronwater op het ecodorp ontlast de waterbedrijven en draagt een oplossing aan voor de mondiale waterproblemen. ñ De verwerking van het eigen afval op het ecodorp vermindert de afvalbergen. Het streven naar hergebruik in combinatie met een eenvoudige en zuinige levensstijl vermindert overconsumptie en verspilling. ñ Door toepassing van de permacultuurprincipes ontstaat een rijke, vruchtbare en gezonde bodem op de eigen hectare en in het ecodorp. Dit betekent een herstel en zuivering van de aanwezige grond en een vermeerdering van de algemene biodiversiteit door de aanplant van honderden bomen en planten. ñ Deze massale bomen en bosaanplant op de hectares en gemeenschappelijke gebieden beïnvloedt op positieve wijze de zuurstofproductie en klimaatregeling van de planeet. ñ De courante intensieve landbouwtechnieken leiden door het toepassen van monocultuur, kunstmest, gentech plantgoed en sproeistoffen tot erosie, bodemuitputting en dode grond en leveren planten arm aan essentiële voedingsstoffen en rijk aan gif. Indien deze vervuilde landbouwgrond zou vrijgemaakt worden (door wijziging in de urbanisatieplannen) voor hectarebewoning in een ecodorp, dan kan via permacultuur en bostuinieren de aarde daar terug hersteld worden en de lokale voedselvoorziening op gang komen. ñ Door de bewuste keuze voor biologische zaden en de cultivatie van oerrassen op het ecodorp verdwijnt de noodzaak om gevaarlijk en schadelijk gentech plant- en zaaigoed te gebruiken. Daarmee verhoogt de veiligheid van de voeding, wordt de biodiversiteit verhoogd en de toekomst van de menselijke voedselvoorziening veilig gesteld. ñ Wanneer meer ecodorpen ontstaan, kan dit zorgen voor een belangrijke stijging van de lonen in alle economische sectoren zonder het risico op inflatie. Dit komt omdat minder mensen geneigd zullen zijn in het courante werksysteem te stappen. Wonen en leven op eigen hectare brengt immers lage kosten en voldoende opbrengst, zodat werken buitenshuis minder aantrekkelijk wordt. Om toch voldoende werkkrachten te vinden, zullen de vaak extreme winsten van bedrijven nu via hogere lonen gedeeld worden met werknemers. Inflatie verdwijnt omdat de prijzen niet meer kunstmatig kunnen stijgen omdat iedereen zelfvoorzienend is. - 25 - ñ Door het stijgend aantal mensen die zelfvoorziening bereiken op hun hectare en hun overschot en overvloed aanbieden op markten en winkels, ontstaat een verlaging van de prijzen van alle goederen wat ook de sociale spanning en armoede in een land zal verlagen. ñ De keuze om samen te werken met de dierenwereld en een hoofdzakelijk vegetarische levensstijl aan te houden op het ecodorp verenigt talrijke onmiskenbare voordelen in zich. Zowel economisch, ecologisch, sociaal, moreel als op gezondheidsvlak heeft vegetarisme een sterke positieve impact. Kiezen voor geweldloze plantaardige voeding is goed voor de mens, de dieren en de planeet. ñ In een wereld waar iedere dag opnieuw 80.000 hectare regenwoud verdwijnt, waar 45.000 mensen de hongerdood sterven en miljoenen tonnen gif in de atmosfeer komen, brengen autonome, zelfdragende en kleinschalige gemeenschappen een oplossing aan voor de ecologische problemen. Ze bieden een structuur tot maatschappijvernieuwing en omkaderen de geboorteplaats van een bewust levende en verantwoordelijke mens. ñ Een ecodorp is in wezen een pioniersproject waar nieuwe, betere en harmonieuzere concepten van wonen, werken en leven onderzocht en gepraktiseerd worden. Deze voorbeeldfunctie kan inspirerend werken om tot een nieuwe beschavingscultuur te komen die de Aarde en de mensheid niet langer vernietigt, maar een duurzame menselijke evolutie ondersteunt tot vele generaties ver.

- 26 - Bijlage 2: Pembrokeshire-W ales: beleidspunt 52

De volgende tekst komt uit het —Joint Unitary Development Plan (JUDP) for Pembrokeshire“ uit 2006. Het is het beheersplan voor die streek uit Wales in het Verenigd Koninkrijk. Na een stukje uit de inleiding van deze JUDP, die het document in een Europese context plaatst, volgt het beleidspunt dat hier van belang is; nummer 52, tesamen met de bijhorende bepalingen. Eigen vertaling.

JOINT UNITARY DEVELOPMENT PLAN FOR PEMBROKESHIRE œ adopted 2006

PART 1 Europese, Nationale and Regionale Context Dit deel beschrijft het ruimere framework waarbinnen de ”County of Pembrokeshire‘ handelt.

1.Context van het Europese beleid

1.1 Het —European Spatial Development Perspective (ESDP)“, goedgekeurd in 1999, voorziet een Europese context voor de aanmaak van deze JUDP. Het ESDP is een niet-bindend initiatief tussen regeringen, bedoeld om op vrijwillige basis nagevolgd te worden. Het is gebaseerd op de doelstelling van de Europese Unie om een evenwichtige en duurzame ontwikkeling te bereiken, in het bijzonder door het versterken van de sociale en economische cohesie. De drie fundamentele doelstellingen van Europees beleid (de economische en sociale cohesie, het behoud van natuurlijke rijkdommen en cultureel erfgoed, en meer gebalanceerde competiviteit van Europa) die het onderliggende doel vormen van de ESDP om een evenwichtige en duurzame ontwikkeling van de EU te bereiken, moeten nagestreefd worden door de relevante authoriteiten in alle regio‘s van de EU gelijktijdig. Verdere voorbeelden van interne ontwikkeling zijn het gebruik van hernieuwbare energie, en het rekening houden met de karakteristieken van het gebied met in het bijzonder het culturele en natuurlijke erfgoed. De meest relevante aspecten van het document voor Pembrokeshire worden hieronder besproken.

1.3 Landelijke Ontwikkeling: de sleutel tot duurzame ontwikkeling in landelijke gebieden ligt in de noodzaak om lokale ontwikkeling in landelijke gebieden aan te moedigen (met inbegrip van diversificatie). Het versterken van dorpen als kernen van regionale ontwikkeling worden ook beklemtoond. Het gebruik van hernieuwbare energie (rekening houdend met de karakteristieken van het gebied, met in het bijzonder het culturele en natuurlijke erfgoed) wordt ook gepromoot. Ook wordt verwezen naar het aanmoedigen van milieuvriendelijk toerisme en naar de noodzaak voor een geïntegreerde aanpak van de toekomstige ontwikkeling van de dorpen en de natie.

(punt 1.2 en punten 1.4 tot 1.10 zijn hier achterwege gelaten wegens minder relevant voor ons project). De volledige tekst kan U downloaden vanop de website van de Pembrokeshire County council: http://www.pembrokeshire.gov.uk Dit is de link naar dat document: European, National and Regional Context (download 421k) (in het Engels).

Met hun visie op Pembrokeshire dat binnen tien jaar zal zijn als:

—…een veilige en aantrekkelijke plaats om te leven, werken en bezoeken, met een water- en landmilieu van een hoge kwaliteit. … gebaseerd … op een geïntegreerd netwerk van duurzame gemeenschappen met een toekomst op lange termijn die de verscheidenheid aan cultuur, taal, - 27 - erfgoed en tradities van Pembrokeshire in stand houdt. Toegenomen voorspoed zal het resultaat zijn van een gediversifieerd en aangroeiende economie. …“ hebben ze 135 beleidspunten opgesteld. Ruimte voor wonen met een lage impact op de omgeving en natuur is er ook. Hier volgt beleidspunt 52 met zijn bepalingen:

Beleidspunt 52: —Low-impact-wonen met een meerwaarde“

—Low-impact-wonen met een meerwaarde“ zal worden toegestaan waar:

° het voorstel een positieve milieubijdrage, sociale, en/of economische bijdrage levert met een sociale meerwaarde ° alle activiteiten en structuren op het terrein een lage impact hebben op het gebied van milieu en het gebruik van rijkdommen en materialen ° de mogelijkheid om bestaande gebouwen aanwezig op het voorgestelde terrein te hergebruiken werd onderzocht, en waar die mogelijkheid aantoonbaar onpraktisch is gebleken ° enige opgerichte structuren goed in het landschap zijn geïntegreerd en geen visuele negatieve effecten hebben ° het voorstel een landelijke locatie verlangt en direct verbonden is met het land waarop het is gevestigd, d.m.v. landbouw, bosbouw of tuinbouw ° het voorstel voldoende tegemoetkomt aan het levensonderhoud en œbehoeften van de bewoners op het terrein ° het aantal volwassen bewoners direct gerelateerd is aan de functionele eisen van het project ° in het geval dat het om meer dan 1 familie gaat, het voorstel zal worden beheerd en gecontroleerd door een vereniging, coöperatieve of een ander gelijkaardig mechanisme waartoe de bewoners behoren

5.4.42 Duurzame Ontwikkeling is ontstaan als het ambitieuze doel van het planbeleid in de laatste 10 jaar. Dit beleid voorziet in een context die nederzettingen op het platteland (die een bijdrage leveren aan de agenda zoals gesteld in —De Europese, Nationale en Regionale Context“ in 2.2.3 œ zie kader in deze tekst) toelaat, als uitzondering op het normale structuurbeleid, en alleen indien voorstellen direct verbonden zijn met het land en het voorstel voldoende voorziet in de levensbehoeften van de bewoners.

- 28 -

5.4.43 Er zal moeten aangetoond worden dat het project een positieve bijdrage levert wat betreft het milieu, het 2.2.3 gebruik van rijkdommen en materialen, en de Duurzame Ontwikkeling: de combinatie van sociale en economische voordelen. vergadering stimuleert duurzame O.a. het voorzien van diensten aan de gemeenschap ontwikkeling, dat is ontwikkeling die kan een publiek voordeel zijn. Bewijzen zullen tegemoetkomt aan de hedendaagse moeten worden ingeleverd dat de voorstellen een behoeften zonder dat de mogelijkheid neutrale, of op zijn minst een zo laag mogelijke van toekomstige generaties om in hun negatieve impact, zullen hebben op elk aspect van het behoeften te voorzien in gevaar komt. overheidsbeleid dat gaat over duurzame De aard van de planning zal van die ontwikkeling. aard moeten zijn dat ze duurzame ontwikkeling oplevert; door te streven naar het behoud van een hoog en stabiel niveau van economie en 5.4.44 tewerkstelling, door een sociale Hiertoe zal elk voorstel de volgende documenten vooruitgang te verzekeren die de afleveren: een integraal beheersplan van het terrein, noden van iedereen erkent, door te een beoordeling van de biodiversiteit en het zorgen voor een effectieve landschapskarakter, een business-plan en een bescherming van het milieu, en door actieplan met betrekking tot de duurzaamheid van het het waarborgen van een zorgvuldig project. Deze zullen details geven over alle gebruik van de natuurlijke activiteiten en structuren op het terrein en het rijkdommen. De aard van de planning milieubeleid ter plekke, evenals de beoogde moet zo zijn dat ze helpt bij het in doelstellingen met betrekking tot duurzaamheid. evenwicht houden en integreren van Het business-plan zal ook bewijs geven van de deze beleidsdoelen, met het oog op functionele behoeften van de onderneming en zal het tegemoetkomen aan de noden van financiële informatie geven over de waarschijnlijke de hedendaagse ontwikkelingen, opbrengst. Het is noodzakelijk om aan te tonen dat de terwijl tezelfdertijd de voorgestelde activiteiten op het land in staat zijn om tegemoetkoming van de toekomstige de bewoners financieel te ondersteunen.Van de noden verzekert blijft. bewoners zal verwacht worden dat ze een S106- overeenkomst aangaan, dat verband houdt met de gecontinueerde en duurzame werking van het project, gebaseerd op het beheersplan.

5.4.45 Een SPG (”Suplementary Guidance Plan‘) zal worden aangemaakt dat een stap-voor-stap aanpak geeft voor het overwegen van voorstellen die onder dit beleidspunt vallen. Deze leidraad zal een uitgebreide checklist bevatten over het duurzaamheidsontwerp en de verschillende bouwaangelegenheden, twee zaken die moeten bijgesloten worden bij elk voorstel. Deze checklist heeft als doel ervoor te zorgen dat het project en de bijkomende activiteiten: ñ van een grootte-schaal zijn die toepasselijk is voor het terrein en de voorgestelde onderneming ñ in overeenstemming is met de principes van duurzaam bouwen en ontwerpen ñ materialen gebruikt die natuurlijk, hernieuwbaar, gerecycleerd en waar mogelijk van lokale oorsprong zijn ñ uitgebreide maatregelen omvat die het energiegebruik, de lichtvervuiling en de afvalproductie verminderen; en

- 29 - ñ gemakkelijk ontmanteld en verwijderd kan worden, en dat het terrein hersteld kan worden in een geschikte staat in overeenstemming met de bepalingen van het beheersplan .

5.4.46 Terwijl de SPG wordt aangemaakt, zal het document —Low Impact Development œ Further Research“ worden gebruikt als tussentijdse —bijkomstige leidraad“ ter aanwending van dit beleidspunt.

5.4.47 Binnen het Nationale Park moeten nederzettingen zelf aantonen dat ze compatibel zijn en niet op een negatieve manier de speciale kwaliteiten van het landschap van het Nationale Park beïnvloeden.

Deze tekst is te uitgebreid om hier op te nemen. De hele tekst is terug te vinden op http://www.pembrokeshire.gov.uk/content.asp?nav=109&parent_directory_id=646&id=5058

- 30 - Bijlage 3: Rusland als ecodorp-pionier

Op 7 juli 2003 heeft de Russische president Vladimir Putin de ”wet op de privé-tuin‘ goedgekeurd. Volgens deze wet kunnen Russische burgers gratis staatsgronden krijgen, die hun overerfbaar bezit worden. De maximale grootte van de gronden varieert van regio tot regio en bevindt zich tussen de 1 en 3 hectare. De opbrengst van deze gronden is niet onderhevig aan belasting. Op Putin‘s instructies heeft het Russische parlement een tweede wet uitgewerkt en goedgekeurd om het verwerven van grond voor privé-tuinen verder te vergemakkelijken. (bron: ”Who are we?‘, Vladimir Megre, Ringing Cedars Press, 2006)

RUSSIA TO BECOME AN ECOVILLAGE NATION?, By William Kotke

Sunday, 03 February 2008

Vladimir Putin has indicated full support of Dmitriy Medvedev for the post of President of the Russian Federation. Medvedev, who is presently First Deputy Prime Minister has indicated enthusiastic support for the concept of eco-villages. Medvedev will be the candidate of the Edinaya Rossiya Party. Medvedev expressed his support of the concept of eco-villages in a March 5, 2007 online conference organized by the newspaper Izvestia and the internet portal Yandex and broadcast by TV channel "Vesti-24." During the interview the host suggested that the outlook of the nation is shifting. Medvedev replied, "Yes, and [the] psychology is changing too. People feel themselves in a completely different way." The host stated that the question of eco-villages was brought up because he had received 5,000

- 31 - emails from supporters of the "Kin Domains" concept before the show asking about the plan to give each Russian family a hectare of public land to create a Kin Domain and the allowance for them to be organized into eco-villages. The idea of "Kin Domains," greatly expands, in time and space, the tradition of families having a rural plot, called dachas, where they relax in the summer and grow gardens. The idea has grown out of a series of books by Vladimir Megre which feature the contemporary Russian-Siberian eco-mystic, Anastasia. ( www.ringingcedars.com ) The Anastasia eco-spiritual movement has organized in most major Russian cities and has its own political party that is aligned with the parties supporting Putin. The books have also sparked eco- village organizing in many countries in Asia, Eastern Europe, Western Europe and the english speaking countries. The basic idea of the Kin Domain is for each family to live self-sufficiently on their domain using Permaculture concepts, while those that choose, can organize their plots into eco-villages that feature crafts and local production. LAND OFFERED Medvedev speaks of the district of Belgorod Oblast, near the Ukraine border that he has visited, where political moves are already under way toward arranging land for this idea in that area. "Thus the idea of Kin's Domains in this regard is absolutely positive and it is related to the idea of low-rise construction. By the way, those processes are going quite well in some regions. Let's take, for example, the Belgorod oblast. I happened to drop by into one of the offices with the Governor. This office is in charge of registration of paperwork for the land and I was surprised in a good way by the price for land. Not too much, not one hectar yet. However, enough for building projects. They offered about 2500 sq.m, if I'm not mistaken. And the price for this land in today's Russia sounds almost "funny" - something around 10-15 thousand roubles ($300-$400 USD). So one can get such piece of land but on certain terms and conditions: within 5 years there must be a house build there. And for three years this house can't be sold not to allow any profiteering." One Russian journalist spotlights the distinction of the concept from simply being a "farmer." "The Siberians use the term "kin's domain" to emphasize the distinction between these estates and the usual cottage settlements. This is not a field that developers have carved up into parcels of 10 or 20 ares and begun to build luxury homes to order for city folk, these are not farmers' residences existing solely for the purpose of profit from agriculture, but precisely domains, in which a large family can arrange its way of life according to its own taste." Tatiana Burdakova, Rossiyskaya gazeta, 4 October 2007." During the interview, Medvedev indicated to the supporters that he understood the deeper meaning of the Kin Domains. He said, "Of course, I know them. Moreover, if you do not take into account some elements, related to how those questions take shape and what first, second and third level of sense they have, the whole idea of kin's domains as it has been worded here is positive in general." In his statement of support, Putin said about Medvedev, "There is no shame and no fear involved in transferring the primary reins for the running of the country, the fate of Russia, into the hands of a person like this W illiam H. Kotke, author of the books, Garden Planet: The Present Phase Change of the Human Species (www.gardenplanetbook.com ) and The Final Empire: The Collapse of Civilization and the Seed of the Future (www.thefinalempirebook.com ).

- 32 -

Referenties

1 Transitiebeweging, Aardewerk vzw, www.transitie.be 2 ”De transitie naar een duurzame ontwikkeling versnellen‘, Federaal Planbureau, 2008 3 ”Climate Change 2007: Synthesis Report‘ VN-IPCC, 2007 4 www.thebigask.be , een vraag naar politiek optreden inzake klimaat, november 2008 5 ”Pleidooi voor een landbouw die dicht bij de natuur staat‘, Gebaseerd op een tekst van Gerd Leipold, Directeur van Greenpeace International, www.greenpeace.org/agriculture-leipold 6 International Assessment of Agricultural Knowledge, Science and Technology for Development. Vierhonderd wetenschappers werken hieraan mee. In april van dit jaar (2008) pakten zij, na drie jaar werken, in Johannesburg uit met een evaluatierapport over de toestand van de landbouw in de wereld. Dat stelt voor om opnieuw gebruik te maken van traditionele methodes. 7 Toespraak van Dr. John Peterson Myers (UNESCO) in ”Nos enfants nous accuseront‘ film van Jean-Paul Jaud, 2008 8 Handvest van de Aarde, zie http://www.geweldloosactief.nl/web200N.03.html of www.earthcharter.org 9 Manifest van Aardewerk vzw 10 ”Pioniers van de nieuwe dageraad‘, artikel in MO, oktober 2008 over de transitiebeweging in Totnes, Engeland 11 Negendelige boekenreeks ”De zoemende ceders‘ of ”Anastasiaboeken‘, Vladimir Megre, Ned. uitgever: Schildpad Boeken, Eng. uitgever: RingingCedarsPress. De Anastasiaboeken zijn in meer dan 20 talen vertaald en wereldwijd zijn er meer dan 10 miljoen exemplaren verkocht. Veel lezers zeggen dat de boeken hen heel diep raken en aanspreken om anders te gaan leven. 12 De ecologische voetafdruk is —een cijfer dat aangeeft hoeveel vruchtbare grond iemand gebruikt om te kunnen leven. Rekening houdend met de huidige wereldbevolking en de beschikbare reserves is er 1.8 hectaren beschikbaar per persoon. Dit is het eerlijk aarde aandeel. Dat wil zeggen dat als we per persoon niet meer dan 1.8 hectare gebruiken, we dan op een duurzame manier leven. Zonder de aarde verder uit te putten.[…] De gemiddelde Belg komt aan 5,6 hectaren, dus meer dan drie keer zoveel als het stuk waar we recht op hebben.“ bron: www.ecolife.be en www.voetafdruk.be 13 ”Introduction to permaculture‘, Bill Mollison & Reny Mia Slay, Tagari Publications, 1997 14 ”Tuinen van Overvloed. Permacultuur als duurzame inspiratie voor de leefomgeving‘, Fransje de Waard, het Spectrum, 1996, Utrecht, ”Gaia‘s Garden. A guide to home-scale permaculture‘, Toby Hemenway, Chelsea Green Publishing Company, 2000, en bovenstaande referentie 15 Een onderlandhuis is een half-ondergrondse woning ontwikkeld door De Twaalf Ambachten in Boxtel, Nederland (zie www.de12ambachten.nl) 16 Een earthship is een half-ondergrondse woning uitgevonden door de Amerikaanse architect Michael Reynolds en succesvol toegepast in verschillende klimaten (zie www.earthship.org en www.earthshipbelgium.be) 17 Indianen namen pas besluiten na lange overwegingen, juist om alle implicaties te kunnen afwegen. Ze hielden hierbij rekening met de gevolgen voor de komende zeven (!) generaties. 18 Sudbury School in Gent: www.devlinder-sudbury.be 19 "Staatslyceum voor Persoonlijkheid-en Karakterontwikkeling voor de Jeugd", beter bekend als Shetinin School in Tekos, Rusland, opgericht en geïnspireerd door de Academicus Mikhail Petrovitsj Shetinin 20 Op de grens van Pakistan en China leeft een van de gezondste en langst levende volken ter wereld: de Hunza‘s. Het dieet van de Hunza‘s bestaat voornamelijk uit onbewerkte plantaardige voeding met slechts eens per week een klein portie vlees, niet-gekookte melk en veel water. (zie http://www.soilandhealth.org/02/0203CAT/Hunza.Dutch.pdf ) 21 De documentaire ”The power of community‘ vertelt hoe Cuba haar oliepiek verwerkt heeft (zie www.powerofcommunity.org ). De film gaat vooral over de ontwikkelingen sinds in 1990 de oliekraan naar dat land werd dichtgedraaid. Na vijf moeilijke jaren, kwam er een heel scala van ontwikkelingen op gang op het gebied van landbouw, openbaar vervoer en duurzame energie. De landbouw, waarin elementen van permacultuur worden toegepast, is inmiddels voor 80% biologisch, kleinschalig en voor een belangrijk deel regionaal-zelfvoorzienend. Er kwam een uitgebreid openbaar vervoersysteem; woningbouw en stadsplanning pasten zich aan en de toepassing van duurzame energie - vooral zonne-energie - nam een grote vlucht. Hiermee kan Cuba in menig opzicht dienen als inspirerend voorbeeld voor andere landen die in de nabije toekomst zullen worden geconfronteerd met de gevolgen van de wereldwijde oliepiek.

- 33 -