The Tatra Mountains – the landscape of high mountains
The Tatra Mountains – the landscape of high mountains Lesson plan (Polish) Lesson plan (English) The Tatra Mountains – the landscape of high mountains
The Tatra Mountains. Source: licencja: CC 0.
Link to the lesson
Before you start you should know
the characteristic features of mountains of medium height; the characteristics of the mountain weather
You will learn
to show the location of the Tatra Mountains and their highest peaks on the map; to describe the main features of the landscape of high mountains; to discuss climatic phenomena occurring in high mountains.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe abstraktu
The loca on and environment of the Tatra Mountains
In southern Poland, there is the only fragment of high mountains in our territory – the Tatra Mountains. They are the highest mountain range in the Carpathian Mountains. A larger part of these mountains with the highest peak (Gerlach, 2655 metres above mean sea level) is situated in the neighbouring Slovakia. One of the summits of the Rysy mountain is the highest point in Poland with an altitude of 2499 metres above mean sea level.
A hypsometric map of the Tatra Mountains Source: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.
The landscape of the Tatras differs from the landscape of medium‐height mountains that we are already familiar with. In high mountains, there are deep valleys, some of them have a characteristic U‐shape. The Tatra slopes are steep. In the lower part, they are often covered by broken rock fragments which in these mountains are called scree. Scree consists of rock fragments which ascend downwards in couloirs - steep gullies in the mountainside. Between some peaks, there are rocky ridges called arêtes. Similar forms can be encountered in the Alps, and this is why both the Tatras and other high mountains with similar terrain characteristics are called alpine mountains.
The highest parts of the Tatra Mountains, called the High Tatras are mainly made of granite‐like rocks. The lower parts are dominated by metamorphic and sedimentary rocks. In the Western Tatras, where limestones and dolomites occur, various karstic phenomena are clearly visible, including the largest caves in Poland.
Warning!
To enjoy hiking trips in the Tatras, you need to be fit and you must be able to move carefully. Hikers are not allowed to stray from designated routes there, as it can be extremely dangerous.
The Tatra Mountains have the lowest mean annual air temperature in Poland, the highest rainfall and strong winds. A special type of wind is halny - foehn wind. Due to the phenomena that take place in these masses of air, when it snows or rains on the Slovakian side of the Tatras, a turbulent, warm and dry wind blows on the Polish side. A diagram showing how the halny wind (a Foehn-like wind) is created Source: Andrzej Bogusz, licencja: CC BY 3.0.
Warning!
The foehn wind (halny) can be dangerous: it quickly destroys the snow cover and sometimes even blows away roofs from houses. When halny blows many people find it difficult to fall asleep or have problems with their blood pressure.
Human ac vity in the Tatra Mountains
In the Tatra Mountains, there are many plants and animals that are not found anywhere else in Poland. In order to limit human activity and its impact on nature, the whole area of the Tatras is protected as the Tatra National Park. Today, human activity in the Tatras takes into account environmental protection and tourism related objectives. There are no industrial plants here, tree felling was stopped and former logging sites have been reforested as much as possible. The number of sheep grazing in the valleys and in the mountain pastures is limited. Mountain animals are protected. Cable cars, ski‐lifts, ski slopes and ski jumping hills have been left in their original locations and have not been expanded to new areas. Cable railway Source: Jacek Synowiec, h p://commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
The Tatra Mountains Source: Krzysztof Górecki, NordNordWest, ToSter, Tomorrow Sp. z o. o., tomasz przechlewski, licencja: CC BY-SA 3.0.
Exercise 1
Source: DzidekLasek, licencja: CC 0. Exercise 2
Match the pairs: English words with Polish defini on.
(wiatr halny) --- polska nazwa gwałtownego, porywistego, ciepłego i suchego wiatru wiejącego w kierunku dolin u podnóży gór; w Polsce szczególnie silny u podnóża Tatr, długa, wąska, wklęsła forma na stromym stoku ukształtowana przez płynącą wodę i zsuwające się lawiny kamienne, zwykle ostry i skalisty grzbiet z wyraźną krawędzią, na której zbiegają się strome stoki, góry o wysokościach bezwzględnych przekraczających 1500 m n.p.m., zwykle o stromych stokach i ostro zakończonych szczytach, w górnych par ach pozbawione roślinności, używana w Tatrach nazwa skalnego rumowiska na stoku stromej góry i u jej podnóża
arête
high mountains
halny
scree
couloir
Summary
The Tatras are the only high mountains in Poland; their larger part is located in Slovakia. In the Tatras, you can see typical forms of a high‐mountain landscape, such as scree, gullies and arêtes. The Tatra National Park has been established to ensure protection for nature that can be found nowhere else.
Keywords the Tatras, high mountains, Zakopane
Glossary
arête
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl Nagranie dźwiękowe słówka
grań – zwykle ostry i skalisty grzbiet z wyraźną krawędzią, na której zbiegają się strome stoki high mountains
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
góry wysokie – góry o wysokościach bezwzględnych przekraczających 1500 m n.p.m., zwykle o stromych stokach i ostro zakończonych szczytach, w górnych partiach pozbawione roślinności halny
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
halny – (wiatr halny) – polska nazwa gwałtownego, porywistego, ciepłego i suchego wiatru wiejącego w kierunku dolin u podnóży gór; w Polsce szczególnie silny u podnóża Tatr scree
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
piarg – używana w Tatrach nazwa skalnego rumowiska na stoku stromej góry i u jej podnóża couloir
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka żleb – długa, wąska, wklęsła forma na stromym stoku ukształtowana przez płynącą wodę i zsuwające się lawiny kamienne Lesson plan (Polish)
Temat: Tatry – krajobraz gór wysokich
Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.
Adresat
Uczniowie klasy V szkoły podstawowej (geografia).
Podstawa programowa
Klasa V (geografia) II. Krajobrazy Polski: wysokogórski (Tatry), wyżynny (Wyżyna Krakowsko‐Częstochowska), nizinny (Nizina Mazowiecka), pojezierny (Pojezierze Mazurskie), nadmorski (Pobrzeże Słowińskie), wielkomiejski (Warszawa), miejsko‐przemysłowy (Wyżyna Śląska), rolniczy (Wyżyna Lubelska). Uczeń:
1) wskazuje na mapie położenie krain geograficznych Polski; 2) przedstawia główne cechy krajobrazów Polski oraz wykazuje ich zróżnicowanie; 3) rozpoznaje krajobrazy Polski w opisach oraz na filmach i ilustracjach;
Ogólny cel kształcenia
Uczniowie charakteryzują krajobraz gór wysokich.
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w językach obcych; kompetencje informatyczne; umiejętność uczenia się.
Kryteria sukcesu Uczeń nauczy się:
wskazywać na mapie Tatry i ich najwyższe szczyty; opisywać główne cechy krajobrazu gór wysokich; omawiać zjawiska klimatyczne spotykane w górach wysokich.
Metody/techniki kształcenia
podające pogadanka. aktywizujące dyskusja. eksponujące pokaz. programowane z użyciem komputera; z użyciem e‐podręcznika. praktyczne ćwiczeń przedmiotowych.
Formy pracy
praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne
e‐podręcznik; zeszyt i kredki lub pisaki; tablica interaktywna, tablety/komputery; kontur mapy Polski z poprzedniej lekcji, mazaki, klej, taśma, nożyczki, kartki.
Przebieg lekcji
Przed lekcją
Przed lekcją nauczyciel prosi uczniów, aby poszukali w kolorowych czasopismach, Internecie oraz własnych zbiorach zdjęć dotyczących gór wysokich. Jedno z nich musi dotyczyć miasta leżącego u podnóża gór wysokich.
Faza wstępna
Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna
Nauczyciel wyświetla uczniom ranking zawodników (symbole grup i nauczyciela) po kolejnych konkurencjach dotyczących wiadomości o krainach geograficznych. Każda grupa otrzymuje prace innych zespołów z poprzedniej lekcji. Grupy rozpoznają i zapisują co przedstawiają zdjęcia/ilustracje wskazanej krainy geograficznej. Kartkę oznaczoną wybranym wcześniej symbolem oddają nauczycielowi, który porówna je z odpowiedziami autorów. Uczniowie opisują położenie Tatr. Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie przeczytali abstrakt, zwracając szczególną uwagę na grafiki. Zespoły otrzymują swoje projekty. Uczniowie zaznaczają tereny gór wysokich i wykonują kolaż zdjęć. Nauczyciel prezentuje i omawia ilustrację interaktywną. Następnie dzieli uczniów na grupy i każdej z nich poleca przeprowadzenie pogłębionej analizy jednego z punktów przedstawionych na schemacie w oparciu o dostępne źródła informacji (np. internet, atlas lub encyklopedię). Uczniowie prezentują wyniki pracy w grupach. Każdy zespół kończy swoją prezentację sformułowaniem wniosków. Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.
Faza podsumowująca
Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji. Nauczyciel ocenia aktywność i zaangażowanie uczniów.
Praca domowa
Opracuj lap book z zagadnieniami poznanymi na lekcji i przynieś swoją pracę na następne zajęcia. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.
W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania
Pojęcia
arête
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
grań – zwykle ostry i skalisty grzbiet z wyraźną krawędzią, na której zbiegają się strome stoki
high mountains Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
góry wysokie – góry o wysokościach bezwzględnych przekraczających 1500 m n.p.m., zwykle o stromych stokach i ostro zakończonych szczytach, w górnych partiach pozbawione roślinności
halny
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
halny – (wiatr halny) – polska nazwa gwałtownego, porywistego, ciepłego i suchego wiatru wiejącego w kierunku dolin u podnóży gór; w Polsce szczególnie silny u podnóża Tatr
scree
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
piarg – używana w Tatrach nazwa skalnego rumowiska na stoku stromej góry i u jej podnóża
couloir
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
żleb – długa, wąska, wklęsła forma na stromym stoku ukształtowana przez płynącą wodę i zsuwające się lawiny kamienne
Teksty i nagrania
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe abstraktu The Tatra Mountains – the landscape of high mountains
In southern Poland, there is the only fragment of high mountains in our territory – the Tatra Mountains. They are the highest mountain range in the Carpathian Mountains. A larger part of these mountains with the highest peak (Gerlach, 2655 metres above mean sea level) is situated in the neighbouring Slovakia. One of the summits of the Rysy mountain is the highest point in Poland with an altitude of 2499 metres above mean sea level.
The landscape of the Tatras differs from the landscape of medium‐height mountains that we are already familiar with. In high mountains, there are deep valleys, some of them have a characteristic U‐shape. The Tatra slopes are steep. In the lower part, they are often covered by broken rock fragments which in these mountains are called scree. Scree consists of rock fragments which ascend downwards in couloirs - steep gullies in the mountainside. Between some peaks, there are rocky ridges called arêtes. Similar forms can be encountered in the Alps, and this is why both the Tatras and other high mountains with similar terrain characteristics are called alpine mountains.
The highest parts of the Tatra Mountains, called the High Tatras are mainly made of granite‐like rocks. The lower parts are dominated by metamorphic and sedimentary rocks. In the Western Tatras, where limestones and dolomites occur, various karstic phenomena are clearly visible, including the largest caves in Poland.
The Tatra Mountains have the lowest mean annual air temperature in Poland, the highest rainfall and strong winds. A special type of wind is halny - foehn wind. Due to the phenomena that take place in these masses of air, when it snows or rains on the Slovakian side of the Tatras, a turbulent, warm and dry wind blows on the Polish side.
In the Tatra Mountains, there are many plants and animals that are not found anywhere else in Poland. In order to limit human activity and its impact on nature, the whole area of the Tatras is protected as the Tatra National Park. Today, human activity in the Tatras takes into account environmental protection and tourism related objectives. There are no industrial plants here, tree felling was stopped and former logging sites have been reforested as much as possible. The number of sheep grazing in the valleys and in the mountain pastures is limited. Mountain animals are protected. Cable cars, ski‐lifts, ski slopes and ski jumping hills have been left in their original locations and have not been expanded to new areas.
The Tatras are the only high mountains in Poland; their larger part is located in Slovakia. In the Tatras, you can see typical forms of a high‐mountain landscape, such as scree, gullies and arêtes. The Tatra National Park has been established to ensure protection for nature that can be found nowhere else. Lesson plan (English)
Topic: The Tatra Mountains – the landscape of high mountains
Supplementary material for use in lessons in the group of natural sciences (nature, biology, chemistry, geography, physics), additional classes, science clubs. It can serve as a resource for expanding knowledge, preparing students for science competitions.
Target group
5th‐grade students of elementary school (geography).
Core Curriculum
Grade V (geography) II. Landscapes of Poland: alpine (Tatra Mountains), uplands (Kraków‐Częstochowa Upland), lowlands (Masovian Lowland), lake (Masurian Lake District), seaside (Slovincian Coast), metropolitan (Warsaw), urban‐industrial (Silesian Upland), agricultural (Lublin Upland). Pupil:
1) indicates the geographical location of Poland on the map; 2) presents the main features of Polish landscapes and shows their diversity; 3) recognizes Polish landscapes in descriptions as well as films and illustrations;
General aim of education
Students characterize the landscape of high mountains.
Key competences
communication in foreign languages; digital competence; learning to learn.
Criteria for success The student will learn:
indicate on the map the Tatra Mountains and their highest peaks; describe the main features of the high mountains landscape; discuss the climatic phenomena found in the high mountains.
Methods/techniques
expository talk. activating discussion. exposing exposition. programmed with computer; with e‐textbook. practical exercices concerned.
Forms of work
individual activity; activity in pairs; activity in groups; collective activity.
Teaching aids
e‐textbook; notebook and crayons/felt‐tip pens; interactive whiteboard, tablets/computers; outline of the map of Poland from the previous lesson, markers, glue, tape, scissors, cards.
Lesson plan overview
Before classes
Before the lesson, the teacher asks students to look in colorful magazines, the Internet and their own collections of pictures about high mountains. One of them must concern a city lying at the foot of high mountains..
Introduction
The teacher explains the aim of the lesson and together with students determines the success criteria to be achieved.
Realization
The teacher displays the students' ranking of the players (group and teacher symbols) after subsequent competitions concerning the geographical areas. Each group receives the work of other teams from the previous lesson. The groups recognize and record what the pictures / illustrations of the indicated geographical region show. The card marked with the symbol selected earlier is given to the teacher who will compare it with the authors' answers. Students describe the location of the Tatra Mountains. The teacher asks students to read the abstract themselves, paying particular attention to the illustrations. Teams receive their projects. Students mark the areas of high mountains and make a collage of photos. The teacher presents and discusses the interactive illustration. He then divides the students into groups and recommends that each of them carry out an in‐depth analysis of one of the points presented in the diagram, based on available sources of information (e.g. internet, atlas or encyclopedia). Students present the results of work in groups. Each team ends their presentation with the wording of the conclusions. The teacher asks students to carry out the recommended interactive exercise themselves.
Summary
The teacher asks a willing student to summarize the lesson from his point of view. He asks other students if they would like to add anything to their colleague's statements. The teacher assesses the activity and involvement of students.
Homework
Develop a lap book containing issues learned during the lesson and bring your work to the next class. Listen to the abstract recording at home. Pay attention to pronunciation, accent and intonation. Learn to pronounce the words learned during the lesson.
The following terms and recordings will be used during this lesson
Terms
arête
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
grań – zwykle ostry i skalisty grzbiet z wyraźną krawędzią, na której zbiegają się strome stoki
high mountains
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl Nagranie dźwiękowe słówka
góry wysokie – góry o wysokościach bezwzględnych przekraczających 1500 m n.p.m., zwykle o stromych stokach i ostro zakończonych szczytach, w górnych partiach pozbawione roślinności
halny
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
halny – (wiatr halny) – polska nazwa gwałtownego, porywistego, ciepłego i suchego wiatru wiejącego w kierunku dolin u podnóży gór; w Polsce szczególnie silny u podnóża Tatr
scree
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
piarg – używana w Tatrach nazwa skalnego rumowiska na stoku stromej góry i u jej podnóża
couloir
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe słówka
żleb – długa, wąska, wklęsła forma na stromym stoku ukształtowana przez płynącą wodę i zsuwające się lawiny kamienne
Texts and recordings
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie dźwiękowe abstraktu The Tatra Mountains – the landscape of high mountains
In southern Poland, there is the only fragment of high mountains in our territory – the Tatra Mountains. They are the highest mountain range in the Carpathian Mountains. A larger part of these mountains with the highest peak (Gerlach, 2655 metres above mean sea level) is situated in the neighbouring Slovakia. One of the summits of the Rysy mountain is the highest point in Poland with an altitude of 2499 metres above mean sea level.
The landscape of the Tatras differs from the landscape of medium‐height mountains that we are already familiar with. In high mountains, there are deep valleys, some of them have a characteristic U‐shape. The Tatra slopes are steep. In the lower part, they are often covered by broken rock fragments which in these mountains are called scree. Scree consists of rock fragments which ascend downwards in couloirs - steep gullies in the mountainside. Between some peaks, there are rocky ridges called arêtes. Similar forms can be encountered in the Alps, and this is why both the Tatras and other high mountains with similar terrain characteristics are called alpine mountains.
The highest parts of the Tatra Mountains, called the High Tatras are mainly made of granite‐like rocks. The lower parts are dominated by metamorphic and sedimentary rocks. In the Western Tatras, where limestones and dolomites occur, various karstic phenomena are clearly visible, including the largest caves in Poland.
The Tatra Mountains have the lowest mean annual air temperature in Poland, the highest rainfall and strong winds. A special type of wind is halny - foehn wind. Due to the phenomena that take place in these masses of air, when it snows or rains on the Slovakian side of the Tatras, a turbulent, warm and dry wind blows on the Polish side.
In the Tatra Mountains, there are many plants and animals that are not found anywhere else in Poland. In order to limit human activity and its impact on nature, the whole area of the Tatras is protected as the Tatra National Park. Today, human activity in the Tatras takes into account environmental protection and tourism related objectives. There are no industrial plants here, tree felling was stopped and former logging sites have been reforested as much as possible. The number of sheep grazing in the valleys and in the mountain pastures is limited. Mountain animals are protected. Cable cars, ski‐lifts, ski slopes and ski jumping hills have been left in their original locations and have not been expanded to new areas.
The Tatras are the only high mountains in Poland; their larger part is located in Slovakia. In the Tatras, you can see typical forms of a high‐mountain landscape, such as scree, gullies and arêtes. The Tatra National Park has been established to ensure protection for nature that can be found nowhere else.