Nr. 1 • 2020 25. Årgang Nytt

KOMMUNALT INFORMASJONSMAGASIN FRÅ LUSTER KOMMUNE LUSTRA Nr. 1 • 2020 25. årgang nytt

God sommar! LUSTRANYTT Ordføraren har ordet

Sommaren 2020 nærmar seg med raske steg, ja kanskje er den alt kom- men. Sjølv om snøen framleis ligg langt ned om skogavakset og fleire stader står bjørki grøn i snøen, er det i dag, 3 juni, tett på 20 på gra- destokken. Snøsmeltinga har for alvor sett fart. NVE melder om store snømengder i fjellet, somme stader det doble av «normalen». Kraftsel- skapa følgjer utviklinga tett for å ev. unngå vårflaum. Vinterværet nede i låglandet har vore meir som vanleg, relativt - Me lustringar må nytte høvet i år og besøke kafear og serveringsstader, aktivitetsbe- lite snø, men nok til at drifter, kultur og naturattraksjonar i denne vidstrakte og mangfaldige kommunen vår, ski-tilhøva har vore greie. oppmodar ordførar Ivar Kvalen. Men det er ikkje været natta sov eg ikkje. Kva i allverda står me ovanfor no, eller skiføra som har vore den største saka i vinter. kverna i hovudet heile tida. Heldigvis gjekk alt mykje Eit ørlite virus frå ein ukjend by i Kina, har praktisk betre her i Norge og i Luster, men tv-bilder frå utlandet tala «slege ut» ei heil verd. At noko du berre kan sjå i synte oss kor gale det kunne ha vore. mikroskop skal vere så farleg, og skape så vanvitig store No nærmar kvardagen seg normalen att, ungar og ung- konsekvensar er skremmande. I ei globalisert verd der domar er på plass i barnehagen og skulen, ungdomane menneske og varer flyg mellom land og kontinent kon- er å sjå ute att i lag med vener. Samfunnet me er så glad tinuerleg, tok det ikkje lang tid før Covid-19 pandemien i og så avhengige av, er i ferd med å finne attende til var eit faktum. «normalen». Likevel vil me ha restriksjonar på akti- Landegrenser vart stengde, flytrafikk fekk ein bråstopp vitetar, reiser og arrangement i lang tid enno, og ikkje og seinare kom alle tiltaka me kjenner så godt, stengde minst vil næringsliv og butikkar merke verknadene i sjukeheimar, barnehagar og skular, heimekontor og lang tid framover, truleg langt inn i 2021. antibac. Det er litt rart å tenke på no når situasjonen For natur og reiselivskommunen Luster vert det også kjem litt på avstand, men måtte du ein tur til Voss ein annleis sommar. Utanlandske turistar kjem ikkje risikerte du 14 dagars karantene. Sjølv om mange i til Norge i år. Det er stor von om at nordmenn sjølve Norge verkeleg fekk merke sjukdomen på kroppen, og vil nytte Norge som ferieland i år. Dette kan kanskje for nokre med fatalt utfall, har me likevell greidd dette hente inn att noko av den dramatiske nedgangen. Også bra. Me har heldigvis gode system og myndigheiter som me lustringar må nytte høvet i år og besøke kafear og har stor truverde og respekt i befolkninga. Difor såg me serveringsstader, aktivitetsbedrifter, kultur og naturat- at alle tok råda på alvor og følgde dei. Den nasjonale traksjonar i denne vidstrakte og mangfaldige kommu- dugnaden, det at me gjennomførde desse tiltaka, har nen vår. Denne sommaren er det rett og slett viktig at utan tvil redda mange liv. Også i Luster kommune har me legg att kroner i lokalsamfunnet, slik at næringsliv det så langt gått svært bra med tanke på korona-smitte. og reiselivsbedriftene kjem gjennom denne sesongen og Berre 4 personar er registrert, det talet kunne ha vore er klare til å ta i mot alle dei som kjem neste år. mykje høgare viss me hadde vore rett uheldige. Møtet i den kommunale kriseleiinga fredag 13. mars vil sitte i Riktig god sommar til alle. meg til evig tid. Då planlagde me beredskap for at 260 lustringar dvs. 5% av alle innbyggarane skulle trenge helsefagleg behandling på same tid, og at ca 20% av dei trengde intensiv behandling. Me rekvirerte den dagen 3 hotell i kommunen for å ha nok sengekapasitet. Alt helsepersonell i kommunen var i høgste beredskap. Den LUSTRANYTT Rådmannen har ordet «Omskiftelege tider»

I 2019 gjekk mykje rette vegen i Luster kommune. Sjølv om folketalsauken stoppa opp så var det mykje positivt i nærings- og samfunnsutvikling. Kommunerekneskapen, som opptek rådmann litt ekstra, synte eit netto driftsresultat på 28,5 million kroner. Det er 5% av driftsinntektene og gjerne det beste resultatet som me har ført på papiret. I drifta brukte me om lag dei budsjetterte midlane Rådmann Jarle Skartun. som planlagt. Det som skapte den gode butikken var kraftinntektene, gevinst på aksjefonda, gode og utfordringar for det lokale næringslivet. Ikkje skatteinntekter og gunstig pensjonsavrekning. minst merkar me det no inn i reiselivssesongen som var starta førebuingane til ein god sesong. No vart det likevel slik at me knapt fekk tid til å Staten har sett i verk mange kompensasjons- fordøye dette før situasjonen vart ein heilt annan. ordningar og nokre vil og hjelpe lokalt næringsliv Med eit kommunalt utgangspunkt så kan dette og kommunen. Kor mykje me får kompensert er eit omtalast som at både straumprisen og børsen ope spørsmål, men me må bu oss på at her vert ein kollapsa, og som ikkje det var nok, så kom større eigendel på kommunen også økonomisk. Korona. Kraftinntektene er viktige for Luster og nokså Mykje av utfordringane me møter må kallast avgjerande for tenestestrukturane i kommunen uføresett, medan nokon sikkert vil meine at og kommunen sitt engasjement i nærings- kommunen i større grad skulle nytte seg av ulike og samfunnsutvikling. Når det gjeld sal av sikringsforretningar. Det er mulig og vil kunne konsesjonskraft så vert truleg 2020 eit år heilt redusere svingingar frå år til år, men me har gjort utan gevinst i det rekneskapet, me sel no kraft med vurderingar som syner at me toler svingingar og relativt store tap. I og med at me har eit opplegg om ein ser resultatet over ein lengre tidsperiode der me sel til spotpris så må me vere budd på så er vurderingane at det vil gi eit samla betre svingingar i resultat. Over tid reknar me likevel på resultat. Når me får slike utslag som i år så kan ein ei god forteneste på godt over 10 million kroner i sjølvsagt lure på det. året som eit snitt/minimum. Rådmann si vurdering er at strategien er rett og Budsjettet legg opp til at reservane til denne er støtta politisk. kommunen, der ein større del er plassert i I etterpåklokskapen sitt teikn så må rådmann aksjefond, skal gi ei avkasting på om lag 4-5 likevel innrømme at me var for optimistiske million kroner i året. Så langt i år syner det tap i hausten 2019. Det skal godt gjerast å innfri staden for gevinst, uvissa rår og vert påverka av inntektsføresetnadane me har lagt til grunn i åra mange forhold, ikkje minst Korona. Korona gir framover. Det er og krevjande å skape forståing for oss ekstra utgifter og me ser at skatteinngangen kva årleg driftsnivå kommuneøkonomien er i stand sviktar. Pr dags dato er det ein svikt på 3,5 million til å forsvare framover. Me ligg no truleg litt over i høve budsjettet. dette nivået. Utfordringa vert å jobbe smartare, At 2020 gir oss ein knekk, der me må nytte digitalisere, søke innovasjon, utvikle inntekter og reservar, er openbart. Samtidig har kommunen ev vurdere å ta strukturelle gevinstar. Dette vil takla Korona-situasjonen på ein god måte, møte oss i økonomi- og budsjettarbeidet framover. lustringane har vore lojale, har stilt opp i høve restriksjonar og konstruktivt akseptert reduserte tenestetilbod. Dessverre så er det ikkje til å unngå negative konsekvensar, alt frå besøksforbod/restriksjonar, utsetjingar, avlysingar Jarle Skartun, rådmann 1 LUSTRANYTT

Marie Torbjørg Fredheim vart tildelt kulturprisen 2019. Her får ho diplomet; Johannes Flintoe sitt motiv «Munthehuset» i Kroken, blome og ein gåvesjekk på 15.000 kroner overrekt av ordførar Ivar Kvalen. Luster kommune sin kulturpris for 2019 Under opninga av Luster rundt i landet. måte kan målast gjennom kommunestyre sitt møte, torsdag Korpset er ein del av den godtgjeringa ho får. Me 19. desember føretok ordførar korpsrørsla i landet vårt, og som ynskjer difor at dirigenten vår Ivar Kvalen tildeling av den historisk må reknast som ein av kan ta i mot kulturprisen som kommunale kulturprisen. Han dei viktigaste kulturskaparane ei påskjønning og som ei takk presenterte kulturpriskandidaten i bygdene våre. Me som for innsatsen – men også som slik: nominerer kulturpris-kandidaten representant for ein viktig del av Kandidaten vår har vore ynskjer at dirigenten vår skal få kulturlivet i Luster kommune. dirigent for eit skulekorps kulturprisen for den fantastiske «Kulturprisen skal altså sidan 1984, i snart 40 år, dvs. innsatsen ho har gjort for ikkje reknast som tilskot til meir enn halve livet hennar korpset og alle ungane ho har planlagde oppgåver, men som og største delen av korpset si lært opp til korpsmusikantar. ei påskjønning. Og det er med historie. Jostedal Skulekorps Kvart 2. år vert det teke opp bakgrunn i dette at Luster vart stifta i 1975 og har i dag ca. nye aspirantar og dirigenten kommune i år har vedteke å 20 medlemar og speler på små vår «tek dei i lære» - stadig gje kulturprisen til deg Marie og store arrangement i bygda like optimistisk, iherdig og Fredheim.» og i resten av kommunen. Men tålmodig. Dirigenten vår har korpset deltek og på stemne gjort ein innsats som på ingen

2 LUSTRANYTT Gratulerer med nytt skulebibliotek, Gaupne skule! Gaupne skule har inntil januar 2020 nytta Luster bibliotek som sitt skulebibliotek, no treng ikkje elevar og tilsette lenger krysse skuleplass og vegar for å gå på biblioteket. Med skulebiblioteksamling på hemsen over aulaen og i korridoren utanfor klasseromma er det kort veg til å låne seg ei bok. På opningsfesten var det underhaldning med hornmusikk og song. Sjølvsagt blei det også gåveoverrekking, helsingar og utdeling av premiar til dei tre flottaste bidraga i bokmerkekonkurranse. Arbeidet med å etablere skulebiblioteket er finansiert av midlar frå Undervisningsdirektoratet. Mesteparten av inventaret er skaffa etter prinsippet "gjenbruk", mellom anna gjennom finn.no og arva utstyr frå Luster Sparebank. Skulebibliotekaren, Maja Engelke, har stått på med iver og kunstnarleg kløkt heilt sidan skulestart i august, for å bygge opp Opning av skulebiblioteket. Snorklypping ved elevrådsleiar Stina Gunnestad. biblioteket; registrering og istandsetting av boksamlinga og å skape trivselsrom. frå trappa opp til lesekroken under kunnskapstreet Med seg har ho hatt målehjelp av rektor Linda på hemsen. Ein kan finne ho att fleire stader i Røhme for å pusse opp gamle bokhyller; lærar biblioteket og jamvel på to av bokmerka, som Einvald Erichsen har snekra kassar og hyller til elevane har teikna. eksponering og elles vore kunstnarleg rådgjevar. Ugla er gjennomgangstema i dekoren. Ho viser veg Status for skulebibliotekutvikling i Luster kommune Prosjektmidlane, kr 380.000 frå Udir er øyremerka arbeid med skulebibliotek og lesestimulering. Det er rekna 30% eigenandel. I 2019 og 2020 Har fleire ressurspersonar innan norskfaget på skulane, samt tilsette og vikarar ved folkebiblioteket, delteke på kurs og fagkonferansar for kompetanseutvikling innan lesing og litteraturformidling, også med fokus på fagfornyinga i skulen. Etter ferdigstilling av skulebiblioteket på Gaupne skule, har alle grunnskular, med unntak av Luster ungdomsskule, eige skulebibliotek med skulebibliotekar. Ein har kome i gang med planarbeid for skulebibliotekteneste med Luster ungdomsskule. Truleg vil skulen halde fram med eit Bokmerke teikna av elevar ved skulen. Biblioteket har utvida samarbeid med folkebiblioteket. Samstundes servicetid fem timar i veka, tysdag og torsdag, med skulebibliotekaren, som er tilsett ved Luster bibliotek. Med blir det jobba med å etablere eit godt nærtilbod av automatisert, sjølvbetent utlån er det alltid mogleg å låne. bøker på skulen.

3 LUSTRANYTT

17. mai-feiringa i år var annleis. Ikkje barnetog og ikkje store forsamlingar, men korpsa spelte fleire plassar, så stemning vart det 17. mai likevel. På mange vis vart det ein fin og historisk feiring, som nokre innbyggjarar har delt med oss. På framsida av Lustranytt ser me kontrastastane i kor langt våren er komen på Skjolden og i Krundalen i Jostedal. Folk held avstand, men har likevel eit fellesskap.

Gaupne barnehage feirar 17. mai, med korpsmusikk og hurrarop frå dei ulike gruppene (kohortar som det vert kalla i Koronaterminologi). Foto: Christian Blom.

Barnehageborn i Luster vinkar og syng til dei eldre på Hafslo skule feirar på førehand og går i tog, med avstand. omsorgssenteret.

4 LUSTRANYTT

Flott skyss i Krundalen, foto: Hege Osnes.

På Hafslo var mange samla til skramletog, foto: Kari Anne Skjerven Afdal.

Rosaruss i Morki, foto: Kathrine På Sørheim hadde dei natursti og andre leikar, Gaupne barnehage feirar 17. mai, med korpsmusikk og hurrarop frå dei ulike gruppene (kohortar som det vert kalla i Koronaterminologi). Foto: Christian Blom. Vikøren Myre. foto: Hilde Boksasp Lerum.

Gaupne skule- og ungdomskorps, foto: Knut Åge Teigen. Ordførar sa før 17. mai at alle barna måtte få is på 17. mai. Gaupne barnehage ordna eigen isbil til si feiring.

5 LUSTRANYTT Barnehage og skule i koronatida 12. mars 2020 er ein dag som vil verta hugsa i nyare norsk historie. Denne dagen innførte regjeringa dei ster- kaste og mest inngripande tiltaka Noreg har hatt i freds- tid. Barnehagar og skular på alle nivå vart stengde i første omgang for to veker, det vart forbode med kultur- og idrettsarrangement, reiste du inn i Noreg fekk du karante- neplikt, det kom påbod om heimekontor og mykje meir. Landet var brått inne i ein ny tidsalder – koronatida.

Bakgrunnen for dei omfattande tiltaka var å hindra spreiing av Covid-19-viruset og å bidra til å oppretthalda naudsynte helse- og omsorgstenester. Frå ein dag til ein annan vart barnehage- og skulekvardagen og fritida heilt annleis for barn, føresette og tilsette. Barnehagebarna måtte vera heime, og elevar og lærarar måtte bu seg på fjernundervising og kommunikasjon hovudsakleg gjennom digitale verktøy. Det vart gjort unnatak for to grupper med barn; barn med særlege omsorgsbehov og barn av føresette som arbeider i helse- og omsorgstenesta og i andre kritiske samfunnsfunksjonar. Desse gruppene av barn og elevar hadde krav på eit tilbod fysisk i barnehagen og skulen. Føresette generelt fekk ein krevjande situasjon med kombinasjonen heimeskule og heimekontor. For alle var det ein unntakssituasjon prega av sosial distansering, hyppig handvask og andre smittevernsråd. I heile koronaperioden har det vore viktig med oppdatert 4. klasse i kø for å vaske hender, Hafslo barne- og ungdomsskule. informasjon om korleis ein Kommunen oppretta snøgt eiga etter kvart som regjeringa, skal handtera situasjonen informasjonsside om korona Folkehelseinstituttet og og kva råd ein skal følgja. som vart oppdatert jamleg Helsedirektoratet kom med nye

6 LUSTRANYTT

4. klasse i kø for å vaske hender, Hafslo barne- og ungdomsskule. reviderte smittevernråd eller det viktig med informasjon frå og elevar. Ofte var det trong for når det var trong for oppdatert den enkelte barnehage eller interne avklaringar om korleis lokal informasjon. Vidare var skule til både tilsette, føresette ein skulle tolka og praktisera

7 LUSTRANYTT smittevernråda. Kommunelegen har stilt velviljug opp og delteke jamleg på leiarmøte i tillegg til å svara på spørsmål via telefon og epost. Å få helsefaglege råd var til veldig stor hjelp i denne perioden og heilt naudsynt.

Stengde barnehagar I perioden 13. mars–20. april kor barnehagane var stengde, var det på det meste 12-13 barnehagebarn som hadde eige tilbod i barnehagane, fleirtalet av desse var barn av føresette med samfunnskritiske funksjonar. Dei aller fleste barnehagetilsette hadde i denne perioden heimekontor og jobba godt med litteratur, fagfordjuping, handlingsplanar og praktisk arbeid. I tillegg vart det rydda og vaska grundig i barnehagane med mål om at jobben som vert gjort i den stengde perioden skulle gagna barnehagebarna når dei fekk koma attende til barnehagen. Sjeldan har barnehagen og leikene inne og ute vore så skinande reine. Personalet og leiing hadde også telefonisk kontakt med føresette for å høyra korleis det gjekk i den stengde perioden. Både frå barnehagane og skulane var attendemeldinga at føresette i stor grad takla Uteleik i koronatida, Gamlestova barnehage. situasjonen greitt, var støttande og positive trass i at det kunne vera utfordrande med i bruk digitale hjelpemiddel. sikkert vil vera til nytte og heimekontor, barn i både Lustraskulen har i fleire år vore i bruk når skulelivet vonleg barnehage- og skulealder og uro brukarar av Office 365-verktøya normaliserer seg neste skuleår. for eigen jobbsituasjon. Det har OneNote og Teams – det Planarbeidet har vore vore «dette-klarar-me-saman»- gjorde at startgrunnlaget for sentralt med dags- og innstilling og dugnadsvilje på svært mange var godt – men vekeplanar. Det har vore mykje alle nivå. no fekk bruken av desse pedagogisk diskusjon om digitale programma eit kraftig omfanget av arbeidet heime Fjernundervisning i skulen oppsving. Chat, videomøte og type arbeidsoppgåver. Sidan skulane var stengde og digitale innleveringar vart Delingskulturen mellom måtte lærarane tenkja fort ein innarbeidd del av lærarane og mellom skulane nytt om arbeidsmåtar, skulekvardagen, ikkje minst har fått eit løft. I skulen er det bruk av læremiddel og for dei eldre elevane. På det viktig med mengdetrening i undervisningsopplegg. Både digitale området har det vore høve ferdigheiter som lesing, lærarar og elevar måtte i både nybrottsarbeid og generell skriving og rekning, men det mykje større grad enn før ta kompetanseheving som heilt skal også vera rom for variasjon,

8 LUSTRANYTT kreativitet og nysgjerrigheit i perioden med stengde skular. det innebar også å innordna undervisninga. På dette området Det har vore felles fokus: å seg nye reglar. Kohort vart har det blitt gjort mykje bra i dei hjelpa dei barna som treng det eit nyord som alle tok til å stengde skulevekene der både mest. bruka, og gjald kor mange elevar og lærarar har laga filmar barn og vaksne som kunne – t.d. YouTube-film om vårteikn Opne barnehagar og skular vera saman i ei gruppe. Det var – aktivitetshefter, turbingo, Barnehagane opna att 20. april reglar for handvask, vask av praktiske aktivitetar i heimen medan skulane opna gradvis, utstyr, kontaktflater, toalett og eller nærområdet, spretne først 1.-4. trinn frå 27. april leikeutstyr, reglar for avstand, gymøvingar som parkour og tik- og alle klassesteg mellom 11.- kor lenge ein kunne vera i lag og tok-dans. 15. mai. Regjeringa la fram på kva område ein skulle vera. På same måte som i smittevernsrettleiarar med klare Mykje nytt på ein gong, reglar barnehagen var det i den stengde råd som måtte følgjast. Både som vart innført brått. Her har perioden ein del barn som fekk barnehagane, og etter kvart dei tilsette i barnehage og skule tilbod på skulen, anten fordi SFO, laut ha redusert opningstid synt umåteleg stor fleksibilitet dei trong ekstra oppfølging – 7,5 timar i barnehagen – for at og evne til å snu seg rundt fort. I eller fordi føresette arbeidde i det skulle vera praktisk mogleg og med at alle nye reglar fekk så samfunnskritiske funksjonar. å innfri smittevernsreglane. mykje å seia for arbeidsmiljøet Skulehelsetenesta, PPT og Å koma attende til barnehage og arbeidsvilkåra, var det barnevernet har vore ekstra og skule var ei stor glede både vesentleg å ha god dialog med viktige samarbeidspartnarar i for barna og dei vaksne, men tillitsvalde og verneombod.

1. klasse på besøk hjå geitekillingane til Oda, Brede og Kristina Melheim. Skulestart for 1.–4.klasse etter korona-stengt på Hafslo Det var veldig kjekt å få elevane kom til å klare å hugse og kyllingar, me har hatt ulike elevane tilbake til skulen etter på alt. Men det gjekk over all uteskuleopplegg, me har hatt korona-stenging. Me i 1.-4. forventning og me har hatt «vanleg» skule i klasserommet klasse var veldig spente på gode veker på skulen der me og me har feira 17. mai med korleis det skulle bli med har måtta tenke «utanfor tog, leikar, pølser, is og korps. kohortar, holde avstand, boksen». Me har vore på tur inndeling i soner og om og bl.a. sett på geitekillingar

9 LUSTRANYTT

Når skulane opna vart det meir sykling, både til-og-frå skulen og i skuletida med utfluktar. Her frå Hafslo barne- og ungdomsskule. Utebarnehage og uteskule Det var også trong for meir areal, ikkje minst faste uteområde. I Gaupne var ein så heldige at ein fekk nytta Parken som fast tilhald for ei gruppe barn. Stor takk til Parken for det! I det heile teke har det vore mykje utebarnehage og mykje uteskule etter at barnehagane og skulane opna att. Dette verkar det som både barna, føresette og tilsette har sett pris på, noko også desse kommentarane og sitata frå barn i Gamlestova barnehage tyder på, der dei har vore mykje ute på sykkeltur med el-syklane sine: - Heia, heia, heia! - Fortare, køyr fortare! - Er du sleten no? (til ein av dei vaksne) - Det er godt å vera akkurat meg, akkurat no, Kjekt på tur med el-sykkel på Veitastrond. akkurat her.

Kongeskipet Norge i morgonsol på Skjolden. Foto: Eli Hansen Moen.

10 LUSTRANYTT Oppmuntring, motivasjon og trivsel I ei unntakstid som koronatida verkeleg har vore, så lyt ein halda motet oppe og motivera for at samfunnet etter kvart returnerer til ein normaltilstand. Barnehagane og skulane har gjort ein masse tiltak for å oppmuntra og gje kveik til pågangsmot og trivsel, ikkje minst opp mot 17. mai-feiringa vart det vist mykje kreativitet. Mellomtrinnet i Solvorn heiv seg på den internasjonale aksjonen med å teikne/måle regnbogar og henge dei i vindauga heime hjå seg sjølve. Bodskapen er at «alt går bra» - eit positivt innslag i alt det alvorlege som hende rundt oss i verdssamfunnet. Resultatet vart mange flotte og fargerike regnbogar i vindauga i Solvorn. I ei spørjeundersøking som Oppvekst gjennomførte med Fargerikt håp i vindauga, Solvorn oppvekstsenter. lærarane i lustraskulen seier det store fleirtalet av dei spurde at «Korona-barnehagen» har No mot slutten av semesteret det mest utfordrande i perioden fått gode skussmål av mange er det tid for å oppsummera har vore stor usikkerheit over føresette både nasjonalt og både i barnehage og skule kva kor lenge stenginga skulle lokalt; bemanninga har vore ein kan ta med seg vidare av gjelda og kva reglar som gjaldt. betre grunna kortare opningstid, haldningar, organisering og Attendemeldiga er også at det det har vore færre konfliktar, verktøy frå denne perioden. har gått overraskande bra og at barna har vore mykje ute og Det vert spennande å sjå dei elevar, føresette og kollegaer har både vaksne og ungar er meir pedagogiske effektane av denne vore positive og fleksible. nøgde. særmerkte tida.

Kongeskipet Norge i morgonsol på Skjolden. Foto: Eli Hansen Moen.

11 LUSTRANYTT

Alt klart for strandfest, ventar berre på bade- gjestane.

Barna har vore mange turar til stranda på forskarturar.

12 LUSTRANYTT

Livet i og rundt fjorden Kvart år har Skjolden oppvekstsenter avdeling barnehage eit gjennomgåande tema som me arbeider med på ulike måtar. Dette barnehageåret er temaet «Livet i og rundt fjorden».

Barnehagen har nærleik til vatn og strand og har gode høve til å oppsøkje dette. Sidan oppvekstsenteret i år har ekstra fokus på kultur og kreativitet, så såg me at dette er eit tema som me enkelt kunne vera oppfinnsame rundt. I haust brukte me mykje tid på strandi i mindre grupper og hadde med bøtter og spadar. Me kan nok seie at kvar stein på Skjolden vart snudd på jakt etter tanglopper. Gjennom året har barna fått jobba med ulike materiale når dei har laga ting som lever i fjorden. Me har sett på – kjent på – smaka på ting frå fjorden. I februar brukar barnehagen å ha ein vinterfest. Dei seinare åra har me knytt eit aktuelt tema opp mot denne festen slik at den blir fletta inn i det me elles driv med. Valet i år vart enkelt, me måtte ha ein strandfest. Me ønskjer ikkje å skape noko kjøpepress, her kunne ein enkelt finne noko heime. Det er kjekt med eit avbrekk i kvardagen, som det å gå på strandi i februar. Sidan oppvekstsenteret har fokus på berekraftig utvikling fall det naturleg at me måtte ha ein samtale med barna om at det ikkje var lov til å kaste søppel på strandi. Barna var opptekne av at fiskane kan få plast i magen og at dei kan døy. Til våren skal me ut i nærområdet på ryddedag, og då er det naturleg at me også ryddar plast og anna søppel i strandområdet.

Barna har vore mange turar til stranda på forskarturar.

13 LUSTRANYTT

Elevar frå 5. klasse lærer korleis dei kan karde ulla. «Den naturlege skulesekken» Inneverande skuleår har regionale kontaktar, og får delta slaktar, tileigne seg kunnskap Gaupne skule fått prosjekt- på både nasjonale og regionale om lokal matproduksjon midlar frå Naturfagsenteret samlingar. gjennom hundre år og tilverke for å delta i Den naturlege Den naturlege skulesekken eigenprodusert mat. har som mål «å medverke Kva er så berekraftig skulesekken. Den naturlege til at elevane som framtidige matproduksjon? Me på skulesekken er ein sentral arbeidstakarar får kunnskap skulen meiner at berekraftig del av ei nasjonal satsing og medvit om berekraftig matproduksjon er å så og hauste som skal stimulere til bere- utvikling og miljøutfordringane av det me kan dyrke ut frå kva kraftig utvikling. Det overord- på kloden, og blir i stand til topografi, jordsmonn og klima na målet er å få grunnskular å forstå og utvikle løysingar me har. I tillegg til å hauste av på miljøproblema i dag og i det naturen byr på. og vidaregåande skular til framtida» Gjennom tusenvis av år har å utvikle undervisning der me plukka ville bær og drive elevane skal delta aktivt, Gaupne skule sitt prosjekt jakt på dyr. Seinare kom husdyra påverke og bidra til ei bere- Me har kalla prosjektet og utnytta beitegraset. Åkerbruk kraftig framtid. Undervisnin- vårt for «Berekraftig lokal med vekstskifte i kombinasjon ga skal inkludere fleire fag, matproduksjon». Målsetjinga med beitedyr som et planter me og ein vert oppmoda til å få vår er at elevane våre menneske ikkje kan utnytte, har gjennom praktisk arbeid og vore det viktige grunnlaget for med alle fellesfaga i under- teori skal utforske korleis menneska her i Sogn. Dette er visningsopplegga. matproduksjon kan skje oftast ureist og kortreist mat lokalt, på ein berekraftig som er berekraftig. Husdyr gjev Gjennom deltaking i Den måte. Elevane våre skal ta oss viktig kjøt og ikkje minst naturlege skulesekken får skulen aktivt del i potetproduksjon viktig gjødsel til åkerbruket. økonomisk støtte til fagleg og (skuleåker), fruktplanting i eigen På skulen vår har me laga didaktisk påfyll og rettleiing. hage, drive tilsyn og sank av ein plan for kva små- og Deltakarskulane blir følgt småfe på utmarksbeite, delta mellomtrinnet skal gjennomføre opp av Naturfagsenteret og i saueslakting saman med ein av aktivitetar i løpet av eit

14 LUSTRANYTT skuleår. Nokre klassar er ivrigare enn andre, men alle klassane har gjort noko i høve prosjektet! I haust reiste 4. og 5. klasse til frukthagen på Talla. Der plukka dei plommer og pærer som seinare vart til nydeleg syltetøy. Når ein jobbar utandørs må ein vere budd på alle vêrtypar. Elevane fekk merke at «sør-vesten» ofte byr på regn, og alle fekk testa regnkleda sine. Elles har me følgt eit saueliv frå «vogge til grav». Klassane våre har vore på besøk til fleire gardar i bygda og besøkt dei søte nyfødde lamma. Sjølv i desse koronatider vart det høve til litt kos med lamma. Sauesanking med påfølgjande slakting er allereie ein fast tradisjon ved skulen, og Torodd Kvam er fast sjefs-slaktar. Museet på Kaupanger er og ein god samarbeidspartner. 5. klasse besøkte museumsgarden deira i haust. Dei lærte mykje om gardsdrift, og tykte at opplegget deira rundt ull var så flott at dei meinte at dette var noko resten For å få tak i den beste frukta, må ein ofte klatre høgt. av elevane ved skulen burde få vere med på og. Tilsette ved dersom ein orkar å bruke tid og gras og gjev oss kjøt. museet takka ja til invitasjonen krefter på det. - Kva mat har de laga på til å komme på besøk til oss, Me ser fram til ein god skulen? Pinnekjøt, kålrot- og me er særs leie oss for at det vekstsesong og førebur oss til stappe, plomme- og planlagde besøket deira måtte ein travel haust med sanking pæresyltetøy. avlysast grunna skulestenging. og hausting. Håpet er at - Kva tykkjer de om å dyrke Dette er noko me håpar å få avlinga i skuleåkeren kan dykkar eigen mat? Det er gjennomført seinare. bidra til ureiste «pote-kaker» kjekt å ha noko å gjere på, I haust fekk alle heimane og gode potetmiddagar på og det er moro å sjå plantene tilbod om å kjøpe frukttre skulekjøkenet! vekse. Me treng heller ikkje eller bærbusker til subsidierte kjøpe så mykje av det me et, prisar. Nokre valde og å bestille Eit overordna mål er at me sparar miljøet og det er setjepoteter som skulle setjast i elevane skal ha ei aktiv rolle i lettvint å hente maten i hagen. jorda no i vår. Bakgrunnen for dette arbeidet. Her ser de eit - Kor lang tid tek det å dyrke at me prioriterte å bruke litt av intervju Sivert og Tilde gjorde mat? Salat og reddik er prosjektmidlane våre til dette, med nokre fjerdeklassingar i lettvint og raskt å dyrke. var at me ynskte å stimulere til skuleåkeren: Jordbær, poteter og avokado aktiv såing og hausting i eigen tek lang tid å dyrke. hage. Målet er at ikkje berre «Fem kjappe i åkeren» - saman - Kva tykte de om pære- og elevane, men også dei heime skal med Eric, Trygve, Smilla, Malin plommeplukkinga på Talla- verte meir medvitne på kva dei og Steffen. garden? Det var kjekt, me et og drikk. Me ynskjer å syne - Kva mat dyrkar de heime? plukka mykje med oss at det er fullt mogleg å dyrke Poteter, gulrøter, jordbær, tilbake til skulen og åt ein del og skaffe sin eigen mat lokalt, tomater, avokado, paprika, og undervegs. sukkererter. Tilde sine sauer et

15 LUSTRANYTT Teatermusikalen «Jostedalsrypa» 5.desember 2019 drog 8a og 8b ved Luster ungdomsskule til Sogndal for å sjå Sogn og Fjordane Teater si oppsetting av «Jostedalsrypa».

Det å reise på teater er ikkje berre enkelt for oss som bur så spredt. Derfor vil me nytte høvet til å takke dei føresette – de frakta oss heim med godt humør seint ein vanleg arbeidsdag. De er aldri vanskelege å spørje, derfor kan det hende me kjem til å prøve oss fleire gonger. Me vil også takke Erling Bjørnetun som er kontaktperson - Eg tykte Reidun Melvær Berge gjorde ein bra jobb i rolla som for Den kulturelle skulesekken i Jostedalsrypa, fortel Øyvind Hoel i teatermeldinga si. kommunen vår. Han sørgde for Pressefoto: Teater Vestland/David Zadig/Espen Nyttingnes. billettpengar og rabatt. Tusen takk! lærarane var det lett å reise på les få «smake» litt på det me Utan mat og drikke – duger tur med oss, derfor treng ikkje å opplevde, og få del i tankane lustringen ikkje. Marthe si vere bekymra når Korona-tida er etterpå. tomatsuppe smake godt før over, og me dreg på nye eventyr. bussturen. I Sogndal snopa me Me takkar med nokre Klasse 8a og 8b, Luster litt før forestillinga. I følgje teatermeldingar, så kan de som ungdomsskule. Jostedalsrypa – ei teatermelding av Øyvind Hoel Me på åttande trinn var døyr utanom ei lita jente, jostedølene som små troll med i Sogndal og såg Sogn og Jostedalsrypa. Til slutt blir ho stor nase og store hender. Eg Fjordane Teater sin versjon av henta av nokre Nordfjordingar har ikkje akkurat sett nokon Jostedalsrypa no i desember. som hadde komme over breen. troll rekande rundt på Joker Musikalen var relativt enkelt I teateret, er starten ganske lik Jostedal. Ein annan ting som laga, alt gjekk i ei akt. Maria som i segna. Pesten er komen var ulik, var at til slutt vart Tryti Vennerød har dramatisert til fjorden, så ho blir sendt opp Jostedalsrypa henta av far sin, teateret, basert på det gamle i dalen av far sin. Ho skal bu ikkje av folk som kom over segna, men det er av og til hos nokre slektningar, men breen frå Nordfjord. I teateret ganske ulikt. Jostedalsrypa omsider døyr dei også. Då er var det også mange ulike ville handlar om ei lita jente som var Jostedalsrypa heilt åleine. Ho dyr med, alt frå lomhundar til den einaste frå Jostedalen som møter nokre dyr, som ho blir «discohjortar». overlevde svartedauden. kjend med. Til slutt, når våren Fleire av karakterane var I segnet om Jostedalsrypa kjem, blir ho henta av far sin. kledd ganske moderne. Dei kjem det eit skip til Bergen. På Eg har budd i Jostedalen hadde ikkje akkurat klede skipet er det døyande sjøfolk heile livet mitt, så eg har mange som dei kunne hatt i 1349. som er smitta av rotter med pest. gonger vore borti segnet om Kostymedesignaren Dordi Når skipet kjem til land, dreg Jostedalsrypa. Det var ein del Strøm hadde laga mange av dei med seg pesten inn i Bergen. ting som var ulikt. Det fyrste kostyma litt for moderne, etter Heile Noreg blir forbanna av eg og venen min (som óg er mi meining. Mange av dyra i Svartedauden, og dei rikaste frå Jostedalen), vart overraska teateret var små dokker som folka i Sogn må flykte opp i over, var korleis dei framstilte vart styrte av kvitkledde folk. Jostedalen. Men pesten lurar oss jostedøler på teateret. Sogn Dei kvite draktene matcha dei seg likevel opp i dalen. Alle og Fjordane teater har framstilt kvite snøkulissene, slik at det

16 LUSTRANYTT var enkelt å sjå dokkene og og dempa. I teateret var det også kunne ta med seg dei som hadde vanskeleg å sjå personane som mange forskjellege lydeffektar, døydd til det magiske landet styrte dei. Dordi Strøm har som vart styrte av Robert (dødsriket). vore veldig kreativ og flink med Tomkiewicz. Alt i alt tykkjer eg Sogn og dokkene, men som sagt, dei Det eg likte best med teateret Fjordane Teater har gjort ein god andre karakterane tykkjer eg var var måten dei framstilte pesten jobb, lyset, lyden og kulissane litt for moderne kledd. på. Når nokon vart sjuke, kraup var satt samen til ein fin musikal. Eg tykte Reidun Melvær Berge dei skrikande rundt på golvet Men etter mi meining kunne gjorde ein bra jobb i rolla som og hendene deira vart svarte. forfattarane ha halde seg litt Jostedalsrypa. Julian Skar hadde Ein annan kreativ detalj, var at meir til det tradisjonelle segnet. komponert fin musikk, og Kåre fingrane til dei som hadde pesten Eg vil gi teateret terningkast 5. Sandvik styrte orkesteret bra. kunne bli rivne av. Eg likte også Musikken i teateret skifta mykje, ideen med «diskohjorten» som når det var spanande auka eg har skreve om tidlegare. Det volumet, og i dei triste delane var altså ein hjort, kledd i ei var musikken naturlegvis trist sølvfarga paljettdrakt. Hjorten Øyvind Hoel, klasse 8a. «Romeo og Juliet» på engelsk- planen på Luster ungdomsskule Når eit nytt skuleår startar Herbert må lærarane bestemme seg for Nordrum og emne som skal lesast i faga. I år Hanna-Maria vart hovudemna innan engelsk Grønneberg som litteratur; Shakespeare sitt Romeo og Juliet udødelege «Romeo and Juliet» Foto: og John Green sin fantastiske Riksteateret/ roman «The Fault in Our Trine Hisdal. Stars». Desse to har mange likskapar, sjølv om det er rundt 400 år mellom dei. I skrivande stund har elevane levert inn eit lengre skriftleg arbeid der dei samanliknar desse to kjende dette flotte tiltaket! og Teatervenene i Sogn for verka. Dei har lese romanen på Luster ungdomsskule får denne fantastiske opplevinga. engelsk og jobba mykje med til sponsa inntil 48 billettar til Sagt om teaterstykket dømes litterære verkemiddel, og kr 225. Med dette tenkjer «Romeo og Julie»: forfattarane. vi at alle elevane får gratis William Shakespeare si Det passa som hand i hanske billett. Vi håpar dette vert ei tragiske kjærleiksforteljing frå at Riksteateret skulle vitje god teateroppleving for alle! slutten av 1500-tallet har blitt Sogndal med ein moderne Med venleg helsing styret ein inspirasjon for nesten alle versjon av kjærleikssoga til dei i Teatervenner Sogn». Og historier me kjenner om ung to unge frå Verona. Men kvar laurdag 16.november sat heile og umogeleg kjærleik TV, film, skulle skulen ta pengane frå? 10. trinnet på rekke og rad i bøker og teater. Når Riksteatret Ein kommune og skule har alltid Kulturhuset i Sogndal. og Nationaltheatret går saman mykje å bruke pengar på, derfor Skyssen er alltid ei utfordring om å spele originalhistoria, er søkte me billettmidlar på andre for oss i Luster – det er langt det med et stort ensemble og måtar. Det var ikkje vanskeleg frå Kreken til Kroken, men dei sett i scene av ein av Noregs denne gongen, for når ein har føresette frakta oss fram og mest ettertrakta regissørar Sigrid teatervener greier me å reise på attende. Det er ikkje vanskeleg å Strøm Reibo. I hovudrollane «levande teater» som ein elev sa. vere lærarar eller elevar når me fann me Hanna-Maria Gleda var stor då meldinga har slike gode hjelparar. Grønneberg og Herbert kom: «Vi kan med glede støtte Så no takkar me dei føresette Nordrum.

17 LUSTRANYTT Veitastrond skule gjekk for borna i Uganda

I vår hadde me besøk av Elevane går saman med Bjørn Skovly. Bjørn Skovly på skulen på Veitastrond. dagen i Uganda. Elevane var så 6 gutar og 1 jente. med Bjørn ut på tur. Me gjekk Til hausten byrjar det 4 elevar Bjørn samlar inn pengar til born tilsaman 5 km, og tjente inn i 1.klasse slik at det til neste år i Uganda, og har i sommar eit kr 650 til prosjektet hans. Kr vert 10 elevar på skulen. prosjekt der han går for born i 650 tilsvarar at over 400 born Det er 15 år sidan sist det Uganda. For kvar km han går i Uganda får to skulemåltid på var eit så stort 1.klassekull på har han fått sponsorar som gjev ein dag. Veitastrond. eit visst beløp. Bjørn er no oppe Det var interessant for Endå betre er framtids- i 120 kr pr km. Til saman håpar ungane å høyra om prosjektet utsiktene om ein ser på tal ungar han å gå 1000 km på 100 dagar til Bjørn,og veldig fint å få sjå i under skulealder. slik at han får inn over kr 100 praksis kor lite som skal til for I barnehagen på Veitastrond 000 til prosjektet sitt. å hjelpa mange i land som ikkje vil det til neste år vera 12 ungar, Bjørn var fyrst inne i skulen har det så godt som oss. og tal skuleelevar vil komma hjå oss der han fortalde om over 20 nokre år fram i tid. Me arbeidet sitt. Me fekk blant Ny generasjon på Veitastrond gler oss stort over den positive anna vita at for ca 1,50 kr så I år er det 7 elever på utviklinga me ser på Veitastrond får eit barn to skulemåltid for barneskulen på Veitastrond. no, og ser lyst på framtida. Kari Sønnesyn 100 år 30. desember var eg så heldig å få delta i Kari Sønnesyn sin 100 årsdag, fortel ordførar Ivar Kvalen til Lustranytt.

Dagen vart feira på Gaupne omsorgsenter, med barnebarn, oldebarn, familie, slekt og venner. Kari er født på garden Josvang på Indre Hafslo som eldst av 2 sysken. I 1951 gifte Kari og Sverre seg og i 1953 flytte dei inn i nytt hus på Sønnesyn. Her budde Kari heilt til ho flytte inn på omsorgssenteret i Gaupne for ikkje så lenge sidan. Kari er ein utruleg sprek og blid hundreåring, ho held seg dagleg oppdatert på nyhende i inn- og utland og ho er levande interessert i alt som skjer i kommunen vår. Ekstra kjekt var det å få feire denne store dagen med oldeborna og barnebarna, sa Kari til meg. Luster kommune gratulerer Kari Sønnesyn med den store dagen.

18 LUSTRANYTT

Deltakarane på oppstartsamlinga i County Clare, Irland, november 2019.

STEAMING – nytt Erasmus+- prosjekt for lustraskulen Hausten 2019 byrja eit nytt partnar. Som i førre Erasmus+- treårig Erasmus+prosjekt prosjekt er Clare Education der Luster kommune deltek Centre koordinator og leiar av med Hafslo barne- og ung- prosjektet. Prosjektet vert støtta domsskule, Gaupne skule økonomisk gjennom EU sitt og Luster ungdomsskule. utdanningsprogram Erasmus+. Luster si deltaking vert støtta Prosjektet vert kalla STE- med omlag 700 000 kr over AMING (Science Technology tre år. Engineering Art Math) og Oppstartsamlinga vart er i hovudsak eit realfags- gjennomført i november 2019 prosjekt der også kunst og i Ennis, Irland. Der deltok handverk inngår. kommunalsjef oppvekst og fem lærarar frå dei tre Dette prosjektet høver godt deltakande skulane i Luster. tematisk inn med satsinga på Ved kvar samling vert det teknologi, programmering, meir halde eit fem-dagars-lærarkurs Lærarane Åsmund og Kjersti vart relevant opplæring og praktiske inkludert skulebesøk. På tekne godt imot då dei vitja den arbeidsmåtar i fagfornyinga – denne måten medverkar irske skulen. det nye læreplanverket som vert samlinga til kompetanseheving gjort gjeldande frå skulestart for deltakande skulane og planen vera vertskap for 2020. lærarane. I prosjektet skal samlinga og lærarkurset første Forutan Luster deltek også tre partnarane gjennomføra ein veka i juni 2020, men denne av partnarane frå førre Erasmus- såkalla case study, det vil seia samlinga måtte diverre avlysast prosjekt - Clare Education eit utviklingsarbeid som skal grunna koronasituasjonen. I Centre i Irland, Osnova skola dokumenterast gjennom ein staden har partnarane hatt møte Matije Gupca - ein skule utanfor eigen rapport og ein videofilm. og samlingar på video, på det Zagreb, Kroatia, Direktoratet I samband med prosjektet meste 22 deltakarar frå fem for grunnskuleutdanning i vestre vil det også verta halde to land, via programmet Zoom. Thessaloniki, Hellas - og ein opne lærarkurs der også skular Neste samling er planlagt i ny partnar; Agrupamento de utanom partnarane kan søkja Kroatia i november 2020, og det Escolas Carlos Gargate, ei grupp om å delta. vert spennande å sjå om denne med tre skular utanfor Lisboa, kan gjennomførast på vanleg Portugal. Frå Irland deltek også Samlinga i Luster avlyst grunna måte. lærarskulen Mary Immaculate korona Prosjektet si nettside er: College i Limerick som Luster kommune skulle etter www.steamingproject.eu

19 LUSTRANYTT Luster fritidsfond Frå hausten kan alle barn og Ungdom over 18 år med unge i Luster kommune som nedsett funksjonsevne lever i låginntektsfamiliar og særskilde behov er og søkje om å få støtte til å delta innafor målgruppa. på fritidsaktivitetar. Luster kommune og Luster Sparebank Føresette - slik gjer du det innvilga, vil fondet betale har bidrege med 50 000 kr. kvar 1. Har barnet ditt lyst til å delta utgifta direkte til klubben i samband med oppstart av i ein aktivitet, ta kontakt utan at klubben gjev opp fondet. med trenaren/leiaren for informasjon om at det er din aktiviteten og spør om han/ familie dette gjeld. Søknaden Kven kan søkje om støtte? ho kan søkje om å få dekke er heilt anonym og det er Barn og unge i alderen 6–18 år utgifta gjennom Luster berre du/din familie og som bur i Luster kommune og fritidsfond. trenaren/leiaren som veit at lever i familiar der økonomien 2. T renaren/leiaren kan då søkje de har fått dekka utgifta via er til hinder for deltaking i om støtte på vegne av barnet. Luster fritidsfond. organiserte fritidsaktivitetar. 3. Dersom søknaden vert Det er sett ned eit fondstyre som vert handtert av Luster kommune. Fondstyret består av deltakarar frå både offentleg Aktiv Alderdom sektor, frivillig sektor og næringsliv, og dei skal vurdere

søknaden og tildele etter

gjeldande retningsliner.

Spleiselag

Luster fritidsfond vert finansiert

gjennom pengeinnsamling ein

eller fleire gonger pr. år og me

set pris på små og store gåver og

donasjonar frå private bedrifter

og enkeltpersonar. Dersom

det er nokon som ynskjer å

gje midlar til Fritidsfondet,

slik at barn og unge frå

låginntektsfamiliar skal kunne

delta i fritidsaktivitetar er det veldig flott. Dette betyr veldig Lurer du på: mykje for mange. Kva tilbod og aktivitetar finst for meg i Luster? Du kan sette inn pengar på Korleis kan eg bidra? fondet sin konto: Kva er transporttilbodet i Luster? 3785 07 00142 Er du pårørande og har behov for informasjon NB! Merk innbetalinga med: Dette og meir finn du svar på i modellen. prosjektnr. 20007, Luster Fritidsfond. Finn alt på ein stad! Eller du kan bruke

Vippsnr: 596521. Hugs å skrive Du kan enkelt trykke deg inn på aktuelle tema, så får du oversikt over alt kven innbetalinga er frå. samla på ein stad. (Fondet blir handtert Modellen er like aktuell for deg som pårørande, innbyggar eller du som administrativt av Luster jobbar i kommunen. kommune). Du finn modellen på Luster kommune si heimeside. Gå inn på: www.luster.kommune.no/aktiv-alderdom Meir informasjon vil kome på Luster kommune si heimeside.

20 LUSTRANYTT Livsmeistring – robuste barn og ungdom Luster kommune skal i dei neste fem åra Livsmeistring som tverrfagleg tema i skulen samarbeide med Sogndal kommune om eit Livsmeistring og folkehelse skal inn som prosjekt for å gjere barn og unge betre rusta til tverrfagleg tema i overordna del av læreplan frå å takle medgang og med hausten og motgang i 2020. Elevane skal livet. Målet er at få kompetanse dei skal få like som fremjar god moglegheiter psykisk og fysisk til å lære om helse, og som gir livsmeistring moglegheiter til uavhengig av å ta ansvarlege kvar dei bur, kva livsval. Prosjektet barnehage eller gir oss ein fin skule dei går på og moglegheit til å kva rektor dei har. støtte skulane i Midlane til å implementere prosjektet er livsmeistring i finansiert av skulekvardagen helsedirektoratet på ein god måte. og fylkeskommunen Kva er har ansvar for livsmeistring? å følgje opp Livsmeistring kan prosjektet. opplevast som Hovudmålet eit grenselaust er å utvikle eit tema og kan systematisk og tolkast på mange heilskapleg løp ulike måtar. For for livsmeistring å bestemme kva frå barnehage tema barnehagane og t.o.m og skulane skal ungdomsskulen. prioritere vil Gjennom m.a. : barn og unge sine - Undervisning, meiningar om praktiske øvingar og refleksjon skal barn kva livsmeistring er og kva dei ynskjer kunnskap og unge få kunnskap og dugleik som gjer om bli prioritert høgt. I tillegg skal føresette, dei betre i stand til å meistre utfordringar i tilsette i barnehage, skule og skulehelsetenesta ha kvardagen, utvikle god sosial kompetanse og innverknad på val av tema. Landsrådet for Noregs kommunikasjonsevner. barne- og ungdomsorganisasjonar har spurt 200 - Å gje tilsette i barnehagen og skulen verktøy og barn og unge om kva dei meiner livsmeistring er kunnskap om livsmeistring og korleis dei kan gje og her er nokon av svara: barn og unge opplæring i tema. Prestasjonspress og stress, inkludering, - Å styrke heimen som medspelar ved å utanforskap, venskap, seksualitet, ta sjølvstendige systematisere foreldresamarbeidet, prøve val, kroppspress, venskap, dårleg sjølvbilde ut andre metodar for gjennomføring av og sjølvkjensle, handtere tankar, kjensler og foreldremøte og finne andre arena for samarbeid relasjonar, snakke om vanskelege ting, identitet, mellom foreldre og mellom barnehage/skule og vanskeleg heime, kvardagen med sosiale media og heimen. medgang- motgang. - Å styrke samarbeidet mellom barnehage, skule Har du lyst til å lese meir om prosjektet gå inn og helsestasjon/skulehelsetenesta. på: handling.forebygging.no/folkehelsearbeid.

21 LUSTRANYTT

Kjenner du deg trygg heime?

Treng du nokon å snakke med? Sjekkliste:

Luster legekontor: 57 68 56 00 Er du usikker på om det du Luster helsestasjon: 57 68 56 05 opplever heime er bra for Familievernkontoret: 46 61 92 80 deg? Sogn barnevern: (dagtid) 97 50 60 95 Barnevernvakta: (kveld/natt/helg) 40 02 29 88 Er du redd for kva som kan Krisesenteret i Florø: 57 74 36 00 kome til å skje med deg? Overgrepsmottaket: (Førde) 57 72 37 48 Politi: 112 Er barnet ditt trygt? Legevakt: 116 117 Får du høyre at du ikkje er Nasjonale hjelpetelefonar verdt noko? Mental Helses hjelpetelefon: 116 123 Alarmtelefon for barn og unge: 116 111 Vert du tvinga til seksuelle Kors på halsen (for barn og unge): 800 333 21 handlingar? Vold- og overgrepslinjen (VO): 116 006 Røde Kors-telefonen om tvangsekteskap: 815 55 201 Vert ting du er glad i Hjelpetelefon for seksuelt misbrukte: 800 57 000 øydelagt? Alternativ til vold (ATV): 55 60 31 99 Vern for eldre: 800 30 196 Ynskjer de hjelp til å løyse konﬂiktar? Ved akutt fare, ring politiet 112. Politiet kan påleggje overgripar besøksforbod og kan hjelpe Disponerer du eigne pengar? deg å kome til krisesenteret. Du kan melde valden.

På Krisesenteret i Florø kan du kome både dag og natt for å bu trygt. Du treng ikkje å ha synleg merke for å søkje hjelp - trugslar og psykisk vald er like alvorleg.

Er du blitt seksuelt misbrukt eller voldtatt? Ring overgrepsmottaket i Førde: 57 72 37 48. Dei tek vare på deg, undersøker deg og hjelper deg å dokumentere overgrepet.

Er du vitne til vald; som nabo, ven eller kollega? Er du uroleg for at ting ikkje er som det burde vere hjå nokon du kjenner? Ikkje ver redd for å seie ifrå, du kan gjere ein skilnad.

For meir informasjon om Meir informasjon ﬁnn du på: kven du kan snakke med, https://DinUtvei.no scann QR-koden:

Det er aldri din feil! Det er aldri for seint! Det er alltid hjelp å få!

22 LUSTRANYTT

Alle omsorgssentra har grupper i Friskus og informerer om aktivitetar. Friskus – digital aktivitetskalender og møteplass for aktivitet og frivilligheit i Luster! Luster kommune er no godt i ny og oppdatert versjon for med for eksempel aktivitetar gang med å bruke Friskus! kommunen vår. Det er no meir som skjer på omsorgssenteret. I mars kom Friskus med ein oversiktleg og lettare å finne Ved å registrere deg som fram til aktivitetar brukar i Friskus og bli medlem og/- eller frivillige i gruppa, vil du få oppdatert oppdrag. informasjon om aktivitet og Gå inn på www. oppdrag på omsorgssenteret luster.friskus.com direkte på sms. Ta kontakt med for å sjå meir om ditt omsorgssenter for meir Friskus i Luster. informasjon, eller ein av oss i arbeidsgruppa i Friskus. Friskus på omsorgssentra: Me oppfordrar dei som ikkje Alle omsorgssentra har gjort det om å registrere seg i Luster har no på Friskus. Me i arbeidsgruppa oppretta grupper kjem til å invitere til nye i Friskus, og arbeidskveldar og opplæring til vil nytte dette hausten. verktøyet i kommunikasjon Kontaktpersonar i kommunen: med pårørande. Elisabeth B. Orrestad Det vil då bli Mob; 975 28 699 enklare å nå ut Epost; elisabeth.bondevik. med informasjon [email protected] til alle pårørande

23 LUSTRANYTT

Alle har behov for å treffe andre og vere ein del av eit fellesskap. Aktivitør la godt til rette med kaffi- og pratestunder på arbeidsstova. Handarbeid og bingo er kjærkome tilbod. Aktivitetar på omsorgssentra i koronatida 12. mars vart ein merke- gjorde at pasientar kunne halde dag for heile landet, også kontakt med sine kjære likevel. for omsorgssentera i Luster Dette er ein teknologi som kommune. me kan ha glede av framover også når besøksrestriksjonane forhåpentlegvis lettar. Dette Frå denne dagen vart gjeld særleg pasientar som har inngangsdørene stengde, og sine næraste langt vekke. Her det vart ei spesiell tid for både har me lært noko nytt som blir tilsette og bebuarar. For mange bra å ta med vidare! av bebuarane vart det sakn av På Luster omsorgssenter vart nær og fjern familie. Tankar aktivitetsstova stengt på grunn tilbake til krigsåra kom fram av tiltaka. For å gje bebuarane hos nokon. på eldresenteret eit tilbod, fekk Situasjonen vart tross alt dei besøk av aktivitør to gonger takla godt av alle. Dei tilsette i veka. Då har dei drive både gjorde så godt dei kunne med med handarbeid og hatt bingo. Det vart ei ny oppleving for fleire ulike typar aktivitetar og sosial Dette har vore eit kjærkome pasientar då dei fekk kommunisere kontakt. Film og musikk frå med sine via nettbrett. Kvart tilbod, og det har vore særleg nett og video vart flittig nytta. omsorgssenter fekk 2 nettbrett frå populært med kaffi og vaflar. Svært gledeleg var det også Sparebanken Sogn og Fjordane. I Aktivitøren har og vore to dagar då Luster Røde kors kom med tillegg har kommunen kjøpt inn i veka på omsorgssenteret for fine blomstergrupper til alle fleire nettbrett. dei pasientane som bur der. omsorgssentra før påske. Koronakrisa har synt oss kor fungerer i kvardagen. Dei strenge koronatiltaka ope og fint me har det til vanleg, Før Lustranytt gjekk i trykken fekk konsekvensar for pasientar utan å tenkja på smitte og følger var det opna opp for meir besøk og tilsette på omsorgssentra i av dette. Det har samtidig vist på omsorgssentra, sjå heimesida kommunen. Det vart lagt strenge at kreativitet, digitale løysingar og oppslag. Besøkande må ta restriksjonar på besøk. Me fekk og individuelle tilpassingar kontakt pr. telefon før besøk. god hjelp av nettbrett, som

24 LUSTRANYTT Dagsenter for heimebuande med demenssjukdom Dette er eit tilbod for heimebuande med demenssjukdom i tidleg fase. Tilbodet er tenkt som ein sosial møteplass i tillegg til at me driv med ulike aktivitetar som kan vere med på å oppretthalde viktige kvardagslege funksjonar. Det er også eit viktig avlastningstilbod for pårørande.

Frå august vil dagsenteret vere ope kvar dag måndag til fredag. Avhengig av kor ein bur i kommunen vert ein henta av dei som jobbar på dagsenteret mellom kl. 08.30 og 09.30, og vert køyrt heim mellom kl. 14.30 og 15.15. Dette er eit tilbod som ein søker om på lik linje med heimesjukepleie, og Det er stas å få seg ein køyre- og luftetur. Hafslo omsorgssenter på vårtur til ein brukar same søknadsskjema. Veitastrond. Ein kan også kontakte og interessene deira. Kvar dag demenskoordinator Anne Grete er det trim, og brukarane får Fredheim Bergum på tlf 40 40 servert frukost og varm lunsj. 68 03, eller fagleiar Margrete Me er også ein del på tur rundt Søhoel Røneid på tlf 57 68 58 i kommunen med bilane me 04 om ein lurer på noko i høve disponerer på dagsenteret. dette tilbodet, eller treng hjelp til Då omsorgssentera vart å søke. stengde for besøkande i mars Dagsenteret held til i nye vart det stilt og litt einsamt for lokale i kjellaren på Hafslo bebuarane. Sidan me på Hafslo omsorgssenter. Me har eigen er heldige og har eigen 8 setar inngang på langsida av bygget. bil på dagsenteret, valde me Pasientar på dagsenteret har Me har også ein flott hage etter kvart å bruke denne til stor glede av å så og drive fram som er tilrettelagt for denne å køyre turar med bebuarane. grønsaker. brukargruppa. Den brukar me Dette vart eit særs populært mykje spesielt på vår/sommar, tiltak, så det har vorte mange med kaffi og kjeks. Ei gruppe og me har både frukt- og turar. Me har vore på fleire turar på eldresenteret var ein tur på bærbusker som me får avlingar med bebuarar på eldresenteret Veitastrond og kjøpte seg is (ein frå. Me har også eit drivhus der og ein del turar med dei inne på tilsett var inne på butikken og me mellom anna dyrkar tomatar omsorgsplass. Turane har vore i handla). Me har også vore turar og agurk, og ei flott oppvarma nærområdet, og elles litt lengre der me har køyrt til heimstaden grillhytte me kan bruke heile turar rundt i kommunen. Nokre til dei som har vore med så dei året. Elles driv me med mange av bebuarane på omsorgsplass har fått sett huset sitt. Nokre har ulike aktivitetar inne alt etter har vore i Solvorn, der dei til og med fått vinka til familien kva brukarar me har med oss gjekk innover neset og hadde frå bilen.

25 LUSTRANYTT Fleire kan få bustønad Den øvre inntektsgrensa for å få bustønad er midlertidig auka slik at fleire som er ramma økonomisk av koronapandemien kan få rett til støtte. På Husbanken sine nettsider kan du enkelt sjekke om du eller nokon du kjenner kan få bustønad. Stortinget har vedteke å styrka bustønaden midlertidig med 500 millionar kroner Tannbehandling for eldre fram til utgangen av oktober. Dei fleste må betale utgiftene til tannbehandling sjølv, men det Føremålet er å hjelpe husstandar fins nokon unntak. Tannlegen vurderer kva rettar du har. med låge inntekter som Personar som bur på institusjon eller har heimesjukepleie i vert ramma økonomisk av meir enn tre månader, får gratis behandling av den offentlege koronapandemien. tannhelsetenesta. Søknadsfristen er den 25. i Har du dårleg råd, kan du søke NAV om støtte til kvar månad. Støtta vert utbetalt tannbehandling (etter sosialtenestelova). ca. den 20. månaden etter. Om du får innvilga søknaden Tannbehandling for din, vert søknaden automatisk overført til månaden etter, slik at psykisk utviklingshemma du slepp å søkje på nytt. For psykisk utviklingshemma i og utanfor institusjon er Du kan søkje tannbehandling, med unntak av tannregulering, gratis i den om bustønad elektronisk via offentlege tannhelsetenesta. husbanken.no. Husbanken hentar inntektsopplysningane Tannbehandling for andre grupper dine automatisk frå Skatteetaten. Andre grupper som kan ha rett til å få dekka heile eller deler av Buutgiftene må du sjølv gje opp utgiftene til tannbehandling: og dokumentere, for eksempel • Flyktningar og asylsøkarar på statlege mottak. med kopi av husleigekontrakten. • Rusmiddelmisbrukarar som har motteke tenester via sosialtenestelova i tre månader eller meir. Om bustønad • Rusmiddelmisbrukarar under LAR-behandling Bustønad er ei statleg (legemiddelassistert rehabilitering). støtteordning for personar og • Tannbehandling for personar med tannlegeskrekk familiar som har låge inntekter (odontofobi): Viss du har sterk tannlegeskrekk eller har og høge buutgifter. Totalt fekk blitt utsatt for tortur eller overgrep, kan du ha rett på eit om lag 124 000 husstandar tilrettelagt tilbod (TOO) frå den offentlege tannhelsetenesta. bustønad i løpet av 2019. Du kan lese meir på helsenorge.no om tannhelsetenesta. Ordninga vert administrert av Husbanken.

Hjarteleg takk for minnegåve me Luster omsorgssenter takkar hjarteleg fekk til Gaupne omsorgssenter, i høve for minnegåva i samband med Anders Grov si gravferd. Ingvald Bergum Per Bathen Helsing Gaupne omsorgssenter Anna Tuften Tone Kjærvik Kveane, Anders Kvam einingsleiar Hans Bjørge Fardal sin bortgang.

Helsing Luster omsorgssenter Liv Hunshamar, einingsleiar

26 LUSTRANYTT

Invitasjon til

Stad: Aktivitetsstova ved Gaupne omsorgssenter Målgruppe: For deg som bur heime

Torsdagar kl 10.00 - 14.00 Det blir organisert på desse datoane: transport for dei som har behov. ● ● ● ● Torsdagane vil innehalde sosialt ● samvær, underhaldning ● og balansetrening, ● samt servering av eit varmt måltid. Eigenandel kr. 130,- pr. gong

Påmelding pr. telefon til 57 68 55 00 innan onsdagen før kl. 13.00

møte mellom menneske

27 LUSTRANYTT Ny psykomotorisk fysioterapeut 1. juni starta Stine Rebni Bjørk (bilete) opp som psykomotorisk fysioterapeut i Luster kommune. Ho har 50% driftsavtale med kommunen og held til på Helsesenteret i Gaupne. Psykomotorisk fysioterapi er ei behandlingsform der bevisstgjering og endring av uhensiktsmessige spenningstilstandar i kroppen er målet. Dette kan føre til mindre smerter og ei auka bevisstgjering av eigen kropp og eigne kjensler. Behandlingsforma høver ved ulike plager og lidingar, til dømes vedvarande smerter i muskulatur, lettare psykiske lidingar som angst og depresjon og plager knytt til auka spenningar og uro. Det er viktig at pasienten er motivert for behandling. Du kan ta direkte kontakt utan tilvising frå lege dersom du ønskjer time.

Frå venstre: Jori Skorve, Erik Sannebro, Tor Jervan Staarvik og Bjørn Kalstad. Fysioterapeutar i privat praksis Denne gjengen ser fram til å få inn ny kompetanse du fysioterapeutane på Hafslo Fysioterapi og og ønskjer Stine Rebni Bjørk velkommen med på Friskhuset i Gaupne. Fysioterapeutane har ulik laget. Alle har driftsavtale med Luster kommune tilleggskompetanse, meir informasjon om dette og du kan ta direkte kontakt utan tilvising frå finn du på Luster kommune si nettside. lege. I tillegg til Stine på Helsesenteret finn

28 LUSTRANYTT

Nettstaden helsenorge.no der du kan logge inn med sikker pålogging og kommuni-sere med legekontoret og få oversikt over pasient-journalen din ved sjukehus, pasientreiser, frikort mm. helsenorge.no Digital kommunikasjon med Luster legekontor Du kan no kommunisere digitalt med legekontoret lenke til video som forklarar korleis du loggar inn via helsenorge.no. Me oppmodar innbyggjarane på helsenorge.no. våre om å logge seg inn der, då dette er ein Der ligg også legen sine praksisdagar som er føresetnad for at legen kan sende deg melding avgjerande for når du kan forvente svar. digitalt. Det er altså du sjølv som må ta første steget. Fleire tenester på helsenorge.no På helsenorge.no kan du: • innsyn i pasientjournal ved norske sjukehus - bestille time hjå fastlegen • oversikt over vaksiner - fornye reseptar • pasientreiser, søk og sjå innsendte reiser - starte e-konsultasjon med fastlegen din • Frikort og eigendeler - bestille videokonsultasjon • Bytte fastlege - kontakte legekontoret (e-kontakt med fastlege) • Kjernejournal Skilnaden på bruken av konsultasjon og kontakt • Dokument du har lagra på helsenorge.no er innhaldet i meldingen du sender. • Donorkort kan du opprette E-konsultasjon er alternativ til ordinær • Verktøy – her ligg fleire sjølvhjelpsvideoar konsultasjon ved kjent sjukdom. Denne blir … med meir honorert med same takst som ved oppmøte hjå Me anbefalar deg å bruke helsenorge.no. Generell fastlegen. Evt. tilleggs-spørsmål og innhenting av informasjon om tenester ligg tilgjengeleg utan supplerande informasjon er inkludert. pålogging. For å finne personleg informasjon/ Kontakt legekontoret kan nyttast til enkle kommunisere med helsetenesta loggar du inn via spørsmål, som svar på blodprøve, kort info om sikker pålogging med bankid (kodar på brikke eller røntgensvar/epikriser eller du ynskjer at fastlegen via mobil) eller buypass (smartkort eller via mobil). ringjer deg tilbake. Denne tenesta er gratis. Du får god oversikt, og har informasjonen Dersom du går inn på heimesida vår tilgjengeleg der du er. lusterlegekontor.no finn du meir informasjon og

29 LUSTRANYTT

Søv du ikkje godt? Tlf.: 950 11 896, 958 93 641, 953 03 897 E-post: [email protected] Har du ofte (meir enn tre gongar i veka) utfordring Facebook: Frisklivssentralen Sogn med å sovne om kvelden, vaknar for tidleg eller Instagram: @frisklivssentralensogn at du søv uroleg på natta? Dersom ja: korleis Kjelde: www.helsedirektoratet.no opplever du at dette påverkar kvardagen din? Søvnvanskar er ei av dei vanlegaste helseplagene i befolkninga. Det er om lag ein av tre vaksne som har utfordringar med søvn. Kor mykje ein søv og Helsedirektoratet kor mykje søvn ein treng, varierer. Søvnbehovet sine råd for betre søvn: varierer også gjennom livet. Barn og ungdom treng • Legg deg til same tid kvar kveld, og stå til dømes betydeleg meir søvn enn vaksne. Om du opp til same tid kvar morgon. kjenner på utfordringar knytt til søvn kan det vera • Unngå å sove på dagtid. Begrens lurt å sjå på søvnvanane dine. Ved å endra på dine middagskvilen til maks 20 minutt. noverande vanar kan det gjera at du opplever å få • Ikkje drikk kaffi, te eller cola etter kl. ei betre helse med blant anna meir overskot, betre 17.00. immunforsvar, betre humør og konsentrasjon. • Å vere fysisk aktiv gir betre søvn, men Om du ynskjer ytterlegare informasjon og hjelp unngå hard trening rett før leggetid. på vegen til å sove godt, så har helserådgjevarane • Om du er ein «klokkekikar» om natta – ved Frisklivssentralen Sogn kompetanse på søvn. gøym klokka. Frisklivssentralen tilbyr kurs, men også individuell • Unngå bruk av pc, nettbrett og mobil på oppfølging med kartlegging av søvnvanar og senga. utforming av plan for deg. Ta gjerne kontakt med • Om du ikkje får sove – ikkje bli liggande å helserådgjevar ved Frisklivssentralen Sogn for ein vri deg, men stå opp og gjer noko anna. uforpliktande samtale. Me held til på Friskhuset, • Set av tid på dagen til å gå gjennom ting tysdagar, onsdagar og torsdagar. du bekymrar deg over.

Prøv ein elsykkel, arbeid – heim – fritid Luster kommune har sjølv, næringslivet og fått innvilga tilskot til Miljødirektoratet. Planen prosjektet «Prøv ein er å leggja til rette for elsykkel, arbeid – heim utlån av inntil 10 vanlege – fritid». Føremålet elsyklar samt 2 lastesyklar. med prosjektet er ATS vil stå for den å leggja til rette for praktiske oppfølginga av klimagassreduksjon ordninga. Luster kommune gjennom å gje sitt prosjekt var ein av 38 innbyggjarane i Luster prosjektsøknader som kom Ønskjer du å låna el-sykkel kan du ta høve til å låna og prøva inn til Miljødirektoratet kontakt med ATS på telefon 57685735 elsykkel før ein eventuelt i samband med eller på epost [email protected]. ATS går til innkjøp av eigen tilskotsordninga har open dør, så folk kan sjølvsagt ta turen elsykkel. Finansieringa «Klimasats – støtte innom for ein avtale også. ATS held til på er planlagt med til klimasatsing i Gaupnegrandane. bidrag frå kommunen kommunane».

30 LUSTRANYTT Luster frivilligsentral i koronatida Koronasituasjonen har satt mange av våre ringevenn. Dette for å forhindre einsemd for dei aktivitetar på vent. personane som vart isolert i heimen sin grunna smittefare. Dette tilbodet er fortsatt tilgjengeleg så Frå 13. mars har seniortreff for heimebuande, det er berre å ta kontakt dersom du har behov for radiobingo, leksehjelp og bruktbutikken vore å prate med nokon. stengt grunna fare for smitte. Også andre I denne samanheng vil Luster frivilligsentral arrangement/turar har blitt utsatt/avlyst. takke så mykje til alle dei som melde seg som Heldigvis fekk me opne opp frivillig sjåfør til matutkøyring og som att bruktbutikken vår 30. april ringevenn. Utan frivillige hadde ikkje med reduserte opningdagar, auka dette vore mogleg å få til! bemanning og smittevernsreglar. Ein annan kjekk aktivitet som vart Frå juni er me tilbake til ordinære gjennomført var «Bamsejakt i Luster». opningstider. Dette var ein aktivitet mest retta mot dei Koronapandemien har også fått oss yngste i kommunen. til å tenke nye aktivitetar/tilbod til Her vart innbyggjarane oppmoda innbyggjarane i Luster. om å setje bamsar lett synleg i glaset Frivilligsentralen har oppretta tilbod Bjørnar sat ute i slik at borna kunne gå på bamsejakt om utkøyring av matvarer som var Tandle i Gaupne og i nærområdet sitt. Det vart lagt ut særleg aktuelt i starten av nedstenginga vinka til dei som var bamsekort der ein kunne krysse av av samfunnet. Mange kom i karantene på bamsejakt. for kvar bamse du fann. Kortet kunne og trong hjelp til å få handla matvarer. leverast til Luster frivilligsentral for Dette tilbodet har me fortsatt så det er berre å ta uttrekking av premiar. kontakt med dagleg leiar Anita Kjørlaug på Det kom inn 90 bamsekort og det vart trekt ut tlf. 456 65 954. 13 premiar. Det vart også starta opp tilbod om å få Luster Utstyrsentral – me held til i Friskhuset! Mange kommunar og Av vinterutstyr har me organisasjonar har utlån av truger, akeutstyr, ski, utlånsordningar av utstyr skistavar og skisko. til enkeltpersonar, skular og For å utvikle og drifte barnehagar. På ein utstyrssentral utstyrssentralen er Luster kan ein låne/leige billig utstyr til Frivilligsentral avhengig av å frilufts- eller sportsaktivitetar. få tildelt prosjektmidlar knytta Dette tilbodet har også Luster! opp til kjøp av utstyr eller å Utstyrssentralen i Luster få donert gåver frå næringsliv, er ein open sentral der alle lag og organisasjonar eller innbyggjarar i Luster har enkeltpersonar. Hengekøye og ryggsekk er døme moglegheit for å låne utstyr Er dette noko du eller din på turustyr du kan leige hjå gratis. organisasjon kunne tenke deg utstyrssentralen. Ved utstyrssentralen er det pr. å støtte, ta gjerne kontakt i dag grunnleggande turutstyr med dagleg leiar på Luster på heimesida til kommunen og som tursekkar av ulik storleik, Frivilligsentral, Anita Kjørlaug. søke på utstyr. liggjeunderlag, sovepose/ Utstyrssentralen finn du Lån av utstyr må skje i lakenpose, stormkjøkken, ved Luster Frivilligsentral i opningstida 08.00-15.30, og må fiskeutstyr, gåstavar, hengekøyer, Friskhuset, Øyagata 16. avtalast på tlf: 456 65 954 eller telt, flyte- og redningsvestar og Ynskjer du å sjekke ut kva e.post: syklar. utstyr som er til utlån kan du gå [email protected].

31 LUSTRANYTT Luster idrettspark I februar i år hadde revisor signert på i alt 6 anlegg som var godkjente for spelemiddelfinansiering. Totalkostnaden er på kr 18,7 mill., og av dette er kr 4,6 mill. finansierte med spelemidlar og kr 5,2 mill. som tilskot frå Luster kommune.

Kommunen har i tillegg investert om lag kr 3 mill. i grunnarbeid for kasteanlegget. Godkjent dugnad er totalt kr 1 039 151 som tilsvarar 6 900 timar dugnad. Fordelt på fire år blir det 1 725 timar dugnad pr år. Det utgjer eitt årsverk per år, kan leiaren i IL Bjørn og Endeleg kan dugnadsgjengen gjera nødvendige førebuingar til å starte opp att med miniputt-trening. prosjektansvarleg i idrettslaget, Bjørn 6900 dugnadstimar er godkjende, her representert ved Tore Årøy (bilete) stolt fortelja. Frank Halland Neset og Sigbjørn Opheim. Stor verknad for idretten i Luster kommune • Lustrabadet (idrettsbasseng, varmebasseng, Tida var inne for ei oppgradering for å få ynskja stupetårn 5m, sklier, klatrevegg, ...) kvalitet på dei ulike greinene innanfor friidrett. • Friskhus / Treningssenter For idretten i Luster vil det bety mykje å ha eit (sal, sykkel, pt, fysio, ...) topp moderne friidrettsanlegg og ei kunstgrasbane • Klatrepark av høg kvalitet med undervarme og lysanlegg • Sandvolleyballbane sentralt plassert i kommunesenteret. Det er • Lagshus for frivillige organisasjonar i Luster likevel aktiviteten på anlegget som fortel oss om • Ballbinge med kunstgras for fotball og handball kva og kor mykje dette betyr. Personleg har eg • 16x12m ballbane på kunstgras for dei minste til no registrert omlag 50 personar utanfor den • Eit stort treningsfelt på gras tradisjonelle og faste idretten som nyttar anlegga (aktivitetsflate på kasteanlegget) til alt frå jogging, løpe- og kondisjonstrening til • Bocciabane rekreasjon. IL Bjørn har også investert ein større sum i Framtidige nærmiljøanlegg under planlegging eller friidrettsutstyr for å sikra at dei aktive også har oppføring er: tilgjenge til utstyr av topp kvalitet. Anlegget er ope • “T uftepark” ved idrettsanlegget for bruk for alle ideelle organisasjonar. • Enkel rulleskibane som omkransar området • Sykkelløype ved idrettsanlegget Luster idrettspark som eit kraftsenter for idretten i • Squashbane Luster? Luster Idrettspark er eit omgrep som omfattar området i Gaupne sentrum mellom Bruflat Frivillige lag og treningsfelt i nord-vest, Parken i sør og organisasjonar kan søke Lustrabadet i sør-aust. Innanfor dette området finn ein etter kvart mange aktivitetstilbod. Innanfor moms-kompensasjon Frivillige lag og organisasjonar søke dette området ligg også skulane og Friskhuset. om momskompensasjon frå Lotteri- og Aktivitetstilbod innafor området er: stiftelsestilsynet som skal fordele 1,685 • Hovudarena for fotball og friidrett i Luster milliardar kroner i momskompensasjon. Kommune Søknadsfristen er 1.september, men fleire • Komplett treningsanlegg for friidrettsanlegg lag og organisasjonar må sende søknad via med fire løpebaner i kunststoff, hoppanlegg, sentralleddet som ofte har frist tidlegare. kastefelt og flomlys Hugs at alle som søkjer må vere registrert i • Konkurranseanlegg fotball på kunstgras med Frivilligregisteret. undervarme og flomlys Søknadsskjema og meir om ordninga finn • Treningsbaner på kunstgras med flomlys du på www.lottstift.no • Idrettshall

32 LUSTRANYTT Feigum mølle Snart får du oppleva å mala korn på Feigum mølle. Både Kulturminnefondet, Vestland fylkeskommune og Luster kommune har løyvt tilskot til finansieringa av dette verneverdige kulturminnet.

Garden på bnr. 2 har vore ein husmannsplass under bnr. 1 og har i hovudsak drive sag og mølle. Sagbrukshistoria kan gå attende til 1660-talet. Mølla som står no skal vera bygd i 1883, men det har vore ei mølle før denne som J. C. 3 roterande kverner: Dei større bygdemøllene er ein type kulturminne som Dahl har hatt som motiv det er svært få att av i fylket. Dei som er bevarte ser ut til å vera bygde etter med Feigefossen i bakgrunn. 1900. Mølla på Feigum kan difor vera den eldste som er bevart i fylket. Maleriet syner at mønet på den førre mølla har gått Kjell på veg til mølla: med elva, og konstruksjonen Mange gonger har eg ser ut til å vera i liggande spurt meg sjølv om tømmer. I fylkesleksikon les kva som skal skje med mølla…men vi at denne bygdemølla kan «ansikt til ansikt» vera oppført kring 1782. Det har fått meg til å sjå har også stått fleire mindre verdien for ettertida kvernhus og ei stampe i elva. til dette eineståande På maleriet til Dahl kan vi industrielle skimte dei. Mølla skal vere kulturminnet. bygd i 1883 i følgje kommunen sin Kulturminneplan. Det er sannsynleg når vi ser på ny omlegging av taket. Taket ein type kulturminne som det er vindauge og den profilerte med undertak har vore bytt ut svært få att av i fylket. Dei som perlestaff-kledningen. Dei eldste i sin heilskap kring 1990. Vi er bevarte ser ut til å vera bygde kledningsborda har vore saga kjenner ikkje til om det har vore etter 1900. Mølla på Feigum på sirkelsag. Sirkelsaga kom i utført likt som det opphavlege kan difor vera den eldste som bruk i Luster kring 1870. Desse taket har vore laga. Såleis vil er bevart i fylket. Det gjer at kan difor vere opphavlege. ikkje verneverdig material verneverdien er høg. Det er difor Konstruksjonen er oppført i gå tapt. Når det gjeld denne grunn til å tenkje best mogleg reisverk som etter tradisjonen type innfesting generelt er det bevaring av mølla for framtidige er kalla stikksperrehus i Indre bevart eit tak på heimeløa på generasjonar. Når det gjeld Sogn. Nokre av materialane i garden som syner opphavleg tekking av tak med steinheller konstruksjonen har spor etter tekkeskikk. Dette kan vera er det dei mest omfattande gjenbruk og kan vera frå den referansetak å bevare for måten taka å leggje og reparere i førre mølla. Det er relativt langt å tekke tak på i dette området. arbeidskostnadar. frå kaien og opp til mølla. Korn Av det vi ikkje veit korleis det Når Lustranytt går i trykken og mjøl har vore frakta med gamle taket på mølla heilt er det også vorte kjent at løypestreng. Den er vekke i dag. sikkert har vore kan det vera Munthehuset i Kroken og Med klimaendringar har vi grunn til å gjera eit unntak av steinselet på Nedstestølen på fått eit langt våtare og varmare eldre tradisjonell innfesting av Ormelid får tilskot til verna vêr. Ein kan/bør difor vurdere heller på mølla. kulturminne av Vestland ei tett undertekking ved ein Dei større bygdemøllene er fylkeskommune i år.

33 LUSTRANYTT Luster har mange godkjende spelemiddelsøknader I det Lustranytt går i trykken har Luster kommune motteke melding om at Vestland fylkeskommune har godkjent samtlege 22 søknader for søknadsåret 2020. Dette betyr likevel ikkje at alle får tilskot i 2020, men samla tilskotssum på kr 16,8 mill er godkjent.

Ny runde med spelemiddelsøknader er til hausten, og viktige hugsereglar for dei som arbeider med planar om å søke er: 1. Start med grundige vurderingar og omtale av det anleggsarbeidet som skal Rehabilitering ballbingen på Skjolden er godkjent som søknad om utførast. rehabilitering. Stor slitasje på kunstgraset og fangnett kvalifiserer 2. Få utarbeida eit til finansiering av spelemidlane etter 10 års bruk, og er samtidig ein kostnadsoverslag som også dokumentasjon på at anlegget er mykje nytta. fortel kor stor verdi som kan reknast som dugnad. Neste søknadsfrist «Søknader om spelemidlar» 3. Sjekk at alle formelle avtalar er 1. oktober 2020. som du finn på heimesida er på plass, årsmøtevedtak på Luster kommune har utabeida www.luster.kommune.no under eigenfinansieringa. eit meir detaljert oversyn: Kultur og Tilskotsordningar. Nye, moderne løysingar for byggesak ByggSøk stenger

ByggSøk er Direktoratet for byggkvalitet si løysing for digitale byggesøknader. ByggSøk tilfredsstiller ikkje moderne krav til fleksibilitet og brukertilpassing og blir stengt for nye søknader frå 1. oktober 2020.

Betre brukartilpassing Alle profesjonelle aktørar i byggenæringa kan no ta i bruk nye søknadsløysingar for byggesak, som er betalingsløysingar. Desse nye løysingane gjer det enklare å fylle ut søknaden rett. Søknaden Digitale søknadsløysingar for privatpersonar er blir kontrollert opp mot regelverket for å sikre venta å vera klare med det første. at den er komplett før den blir sendt – dette gir Privatpersonar kan nytte enklare søknadsskjema raskare sakshandsaming i kommunen. Gjenbruk utvikla av Direktoratet for Byggkvalitet dersom av informasjon gjer det òg raskare å lage dei skal bygge frittliggjande bygning mindre enn byggesøknaden. 70 m2 eller tilbygg mindre enn 50 m2.

34 LUSTRANYTT Tilskot til kulturføremål Til no i 2020 er det løyvt kommunalt tilskot til Jostedal bygdelag, desse søkarane: brøyting veg til Vanndalen, kr 16 000

Grunnstønad er hovudregelen at det blir løyvd Tilskot til lokale arrangement/underskotsgaranti, kr 250 pr. medlem under 20 år: blir utbetalt etter framlagd dokumentasjon. Idrettslag og friluftslivsorganisasjonar kr 232 000 Totalt 86 000: Song- og musikkorganisasjonar kr 14 000 Dagfinn Hovland: Barne- og ungdomslag kr 47 250 Føredrag om Dronning Elisabeth Bygdelag/grendalag/velforeningar: kr 7 500 og hennar tid, kr 3 000 Konsert/forestilling med Berit Opheim, kr 2 500 Refusjon for drift av forsamlingshus: Hafslo songlag, 6 korkafear, kr 7 000 I Luster er det mange forsamlingshus. Eit vilkår for å få refusjon for driftsutgifter er tilkomst for Luster folkeakademi: rørslehemma i forsamlingslokale, garderobar og Kulturarv Luster, samarbeidsprosjekt, kr 30 000 handikaptoalett. Her er det løyvt kr 191 000. Allmenne kulturprogram, kr 1 500 Godkjende bygg har fått refusjon på 44% av Frå innvandrar til medborgar, kr 12 000 dokumenterte driftsutgifter. Jostedal ungdomslag: Refusjon for drift av anlegg: Bli kjent fest for 8. klasse, Anlegg som kan få refusjon skal vera registrerte i transportkostnad, kr 5 000 anleggsregisteret og må dokumentere aktivitet for Kom heim helg, barn og unge. Godkjende søknader har fått løyvd samarbeid med bygdelaget, kr 5 000 50% av dokumenterte driftsutgifter, totalt Jostedal bygdelag: Brefestival, kr 20 000 kr 357 000. Ungdomsstipend: Tilskot til kulturvern, blir utbetalt etter framlagd Kjetil Matias Hermansen Stegegjerdet har fått dokumentasjon. Totalt kr 118 000: støtte frå UK si stipendordning, kr 1 000 for Folkeakademiet Luster, motorsagkurs og kr 2 000 for truckførarkurs. film-prosjektet Vatn, kr 5 000 Arne Larsen, bokprosjekt om Turtagrø hotel, kr 50 000 Hafslo sogelag, bygdebokarbeidet og del av beitepussar for landskapspleie på Modvo, kr 30 000 Offerdal Film, film til dokumentasjon og formidling av kulturminne, kr 30 000 Sørheim Grendalag, Sørheims Tidende, kr 3 000

Tilskot til kulturminnevern, blir utbetalt etter framlagd dokumentasjon. Totalt kr 118 000: Hafslo sogelag, piperehabilitering på husmannsplassen Fluga, kr 16 000 Kjell Feigum, restaurering av Feigum mølle, kr 72 000 Hafslovatnet Grunneigarlag, restaurering av gangbruer i Soget, kr 30 000

Tilskot til friluftslivstiltak, blir utbetalt etter framlagd dokumentasjon. Totalt kr 37 000: Sogn og Fj. Turlag, turprogram, kr 5 000 IL Fanaråk, løypekøyring i Turtagrø-området, kr 4 000 Veitastrond IL, løypekøyring Veitastrond, kr 12 000 Springarkurs på kulturhelg i Jostedal.

35 LUSTRANYTT

Nye delen på hallen med 1 sett garderobar og med nytt teknisk rom over vart overteke av Luster kommune 4. juni. Her er byggeleiar Johannes Øygarden framfor trappa til teknisk seksjon og ved sida av to varmepumper som forsyner hallen med varme. Teknisk rom er ei nyvinning for hallen, og er medverkande til ei vesentleg rimelegare drift. Idrettshallen i Gaupne – klar til bruk att ved skulestart.

Rehabiliteringa av Gaupne idrettshall vart avslutta 16. juni med legging av nytt sportsbelegg og merking av baner. Teamet frå Golv og Takteknikk som stod for den tekniske ferdiggjeringa er her fotgrafert saman med byggeleiaren Johannes Øygarden t.v., Jan Plich (leiar), Mateusz Zagorski og Damian Zawartko. Arbeidet med totalrenovering i bruk att ved skulestart til av idrettshallen starta i mai hausten. 2019. I tilbygget til hallen er Arkitektkontoret 4B AS og det eit sett nye garderobar. I Norconsult AS har stått for teknisk rom i etasjen over er prosjekteringa. Nytt golv i idrettshallen har vore varmesentralen og dei nye Vestlandshus Sogn AS på ønskjelista både frå idrettsrådet ventilasjonsaggregata plasserte. var hovudentreprenør, og Ungdommen sitt kommunestyre. Byggearbeida er ferdige og dei Holen Installasjon AS Med nødvendige løyvingar frå kommunestyret og ei tildeling tekniske installasjonane er sett i elektroentreprenør, på ca kr 8 mill frå spelemidlane drift. GK Inneklima AS (tippemidlar) kan brukarane Arbeidet med å fjerne ventilasjonsentreprenør og Bent no få eit oppjustert anlegg både gammalt belegg og klargjere Vikøren AS hadde varme og med garderobar, teknisk rom for nytt sportsgolv skulle etter sanitærarbeidet. og totalrenovert golv i hallen. planen ha starta etter 17. mai. Gulv og Takteknikk AS har Banemerkinga er oppdatert til På grunn av koronasituasjonen levert sportsgolvet i hallen og dagens krav med banemerking starta arbeidet tidlegare og fører TKS Heis AS har levert heisen. for handball, basket, volleyball, til at idrettshallen kan takast badmington og tennis.

36 LUSTRANYTT Rett bygningstype i matrikkelen – det betyr noko for gebyr og seinare bruk av bygget ditt Etter at den nye gebyrmodellen Døme på for renovasjon vart iverksett gamalt ubebudd 1.1.20 og fyrste faktura kom, våningshus er det mange som har kontakta som fekk kommunen med ulike spørsmål. renovasjonsgebyr Renovasjonsselskapet Simas då Simas sende hentar data frå matrikkelen – ut faktura etter det offisielle eigedomsregisteret. ny gebyrmodell. Det er avgjerande for gebyrtype Det er viktig korleis bygget ditt er registrert i at bygningar er rett registrert matrikkelen. i matrikkelen – eigedoms- Gamle ubebudde hus registeret. Fleire ringer fordi dei har fått tilsendt faktura for renovasjon på gamle bustadhus som har vore ubebudde i mange år, aldri blir brukt til bustad meir, Heilårsbustad brukt som gebyr enn heilårsbustad brukt kanskje blir brukt til lager, eller fritidsbustad som fritidsbustad. er meir eller mindre til nedfalls. Det er også fleire som har Dersom bustaden skal Det kan også gjelde gamle kontakta kommunen fordi endrast i matrikkelen til rein hytter/feriebustader. Årsaka dei har fått full renovasjon fritidsbustad, frå type B til F, til faktura på slike bygg, er at på bustad som blir brukt som må det søkast om bruksendring dei i matrikkelen er registret fritidsbustad. For å få endra frå bustad til fritidsbustad. med bygningstype 111/113 slike gebyr i framtida, kan Ein slik søknad skal sendast einebustad/våningshus. me endre bygningstypekode inn av fagfolk på ordinære med bakgrunn i faktisk bruk byggesøknadsskjema utarbeidd Kva kan du gjere for å sleppe ved at du sender e-post/brev av Direktoratet for byggkvalitet. renovasjonsgebyret på denne der du beskriv faktisk bruk Det er viktig å vere merksam type bygg? av huset. Då kan kommunen på at dersom huset etter ein Du kan sende ein epost eller som matrikkelførar endre slik søknad blir endra til skrive eit brev til kommunen bygningstypekoden til 162/163 fritidsbustad, vil det ikkje vere der du skriv litt om bygget, til heilårsbustad/våningshus lov å bruke som bustadhus. Om dømes om der ikkje er straum, brukt til fritidsbustad. det seinare skal brukast som vatn eller bad. Du må legge Renovasjonsgebyret blir då i bustadhus, må det søkjast om ved ein bildedokumentasjon på kategori 1, kr. 3791,- i 2020. bruksendring igjen, og då vil tilstanden. Då kan kommunen Bygget vil fortsatt vera type tekniske krav til bustadhus på som matrikkelførar endre B (bustad) ikkje type F søknadstidspunktet gjelde. Slike bygningstypekode frå 111/113 (fritidsbustad). bruksendringar kan bli kostbare. einebustad/våningshus til 199 Byggesakshandsamar er anna boligbygg. Den koden Adresse: kontaktperson i slike saker. kan gjelde bygningar som står [email protected] til nedfalls eller blir brukt Luster kommune, Postboks 77 til lager. Då har kommunen 6866 Gaupne ein dokumentasjon frå eigar på kvifor kommunen som Bruksendring frå bustad til matrikkelførar gjer endringar i fritidsbustad Renovasjonsgebyra finn du matrikkelen. Rein fritidsbustad har lægre informasjon om på Simas.no

37 LUSTRANYTT Ledige tomter Luster kommune har ledige einebustadtomter i Fortun, Luster (Bringebakkane og Kvitevollen), Høyheimsvik, Gaupne (Verket 2), Gjerde (Haugåsen) og på Hafslo (Beheim 2). I tillegg er det Beheim 2, Hafslo. ledige område på Beheim 2 og Verket 2 for bygging av terassehus og blokker. I Bringebakkane og Haugåsen er tomteprisen kr 103.000. Prisliste, bilete og kart over dei ulike felta ser du på heimesida vår.

Drægni, Fortun.

Tinging av avtalar med tilsette på rådhuset – digitalt! Luster kommune kan no tilby digital tinging av avtalar med tilsette på rådhuset. Med dette ønskjer me å forenkle kvardagen din samstundes som me forbetrar/effektiviserer arbeidet internt. Det fungerer slik at du som innbyggjar kan gjere tinginga av møte med ein sakshandsamar heimanfrå, på heimesida til Luster På heimesida til kommunen kan du tinge avtale med sakshandsamar. kommune, utan å måtte kontakte sakshandsamar på rådhuset for å oppdage at endre tidspunkt digitalt på førehand. Fordelen for deg den du vil møte er fråverande møteavtalen du har inngått, og som innbyggjar er til dømes eller oppteken i anna arbeid. du vil få påminning om avtalen at du slepp ta ein bomtur til Du kan enkelt avlyse eller på SMS i forkant av møtet.

38 LUSTRANYTT Endring i Posten sin brevomdeling gir kommunen ny postadresse frå 1. juli Frå og med 7. juli vil Posten ha brevomdeling til gateadresser annakvar dag. Luster kommune tek derfor i bruk postboks slik at me framleis kan motta post kvar dag.

Ny postadresse vil frå 1. juli vera: Luster kommune Postboks 77 6866 Gaupne Hjelp oss å ta framtidsretta steg – send og motta posten din på ein trygg måte Du kan opprette di digitale postkasse via Norge.no, og opne og ha med deg posten din der du vil, når du vil. eDialog Mange sender informasjon eller dokument til heile verda. kommunen via e-post. E-post kan vere ein usikker • Når du får brev, blir du varsla på SMS eller kanal og me oppmodar derfor til ikkje å sende e-post. fødselsnummer, helseopplysningar eller anna • Du får breva med ein gong og slepp å vente på fortruleg informasjon på e-post, men heller nytte postgangen. eDialog. Ved å bruke tenesta eDialog, opnar Luster Du opprettar digital postkasse på nettsida kommune for at du kan sende inn dokument via www.norge.no under Velg digital postkasse. Ta ein sikker kanal. Me voner at både privatpersonar gjerne kontakt med sørvistorget om du ynskjer og verksemder nytter høvet til å sende dokument hjelp til dette. trygt inn til oss! Tenesta er godt egna til å sende inn dokument som ikkje er offentlege til Du som alt har oppretta digital postkasse - Luster kommune. Kanalen er kryptert og du må hugsar du å opne den? autentisere deg ved hjelp av ID-porten. Du finn Me ser at det er fleire elektroniske dokument meir informasjon om korleis du nyttar eDialog me har sendt som mottakar ikkje har opna. Me under Kontakt oss på heimesida til kommune. oppmodar deg som har digital postkasse om å opne breva du får tilsendt digitalt. Digital postkasse Når du får brev i di digitale postkasse, får du Luster kommune sender mykje post digitalt. varsel på e-post eller SMS. Du får ikkje posten Målet er å auka effektiviteten i sakshandsaminga, på papir, og er med på å bidra til mindre utslepp, redusera papirforbruk, redusera CO2-utslepp svinn, tidsbruk knytt til transport, og å minska kostnadane. Hjelp og kostnadar oss å ta framtidsretta steg, og opprett di digital for både dei som postkasse! Med ei slik postkasse får du post frå sender posten og kommunen og andre offentlege instansar kjappare, deg sjølv. digitalt, trygt og alltid tilgjengeleg. Dersom du mottek posten Nokre av fordelane ved å oppretta personleg, din i Altinn, digitale postkasse: og ikkje opnar • Det er gratis å bruka. den i løpet av • Du tek imot og lagrar viktige brev ein stad, både 40 timar, kjem frå private og offentlege verksemder. den på papir i • Du får breva der du er – tilgang til posten over postkassa di.

39 LUSTRANYTT

Li bru på Indre Hafslo kom opp før jul, og arbeidet på sidene vart gjort i vår. Tiltak på kommunale vegar og anlegg 2020 Luster kommune har årleg løyving på 2,0 mill.kr. til tiltak på kommunale vegar og plassar. For 2020 er desse tiltaka prioritert/ omtalt og vert utført så langt økonomien tillèt. Enkelte av tiltaka vil måtte utsettast til neste år.

- Uteområde og parkering ved Gaupne omsorgssenter og uteområde ved Hafslo eldresenter. - Vassikring tunnel Vigdalen. - Murar Lomheim + noko vegforsterking. - Frå kryss Lomheim/ Alme til Skjervo (vegforsterking og asfalt). Arbeidet ved Lustrabui, kyrkjegarden og - Noko av Beheimsfeltet og Tvingeborgneset oppvekstsenteret i Luster vart ferdigstilt i vår. (forarbeid og asfalt). reparasjon av vegbane blir gjort i juni. Arbeid - Asfalt Gaupnegrandane (veg til Statkraft/NTP). med ny parkering og uteområde ved Gaupne - Sandal, grunnerverv veg, ny kommuneveg. omsorgssenter vil starte i juni. Asfaltarbeid på - Tungestølen parkeringsløysing. Krevjande vegar som er omtalt vil bli lyst ut med legging i å finne semjealternativ, ev gå vegen september/oktober. om reguleringsplan. Prioritering i planleggingsprogrammet. Finansiering i 2020. - Ferdigstilling av arbeid ved Lustrabui og Luster - Utskifting av rekkverk på fleire kommunale oppvekstsenter vart ferdig i månadsskiftet mai/ vegar. juni. - Asfaltering av byggjefeltet Kvitevollen og deler So langt er det lagt opp nye murar ved Lomheim, av Beheim 2 er planlagt i år.

40 LUSTRANYTT

Personal- Audun Torvaldsen er ny Birgitte Eitrem bygg- og anleggsingeniør på Landmark har starta som eigedomsavdelinga. byggesakshandsamar/ nytt arealplanleggjar på planavdelinga.

Anne Lene Eggum er tilsett Liv Janne Steig er Marit Kvalen er tilsett som som leiar ved NAV Luster. tilsett som rådgjevar på fagleiar arkiv. økonomiavdelinga.

Ole Morten Mjelstad Oliver Bjørndal er ny Stephan Smeby er er tilbake som kommuneplanleggjar på tilsett i vikariat for eigedomslandmålar på planavdelinga. Aina-Elise Stokkenes planavdelinga. som naturforvaltar på landbruksavdelinga.

41 LUSTRANYTT Områdeplan for Hafslo - eit attraktivt sentrum for busetnad og lokal næringsutvikling

Kom med innspel til områdeplanen på opne kontordagar på Hafslo. Oppstart av planarbeidet og tidspunkt for opne dagar vert annonsert i lokalavisa og på Luster kommune si heimeside/facebook.

Ei av dei prioriterte oppgåvene området slik som kvar det skal om å inkludere innbyggarane kommunen har framfor seg, vera bustader, næring, bilvegar, og næringsdrivande i Hafslo er å utarbeide ein områdeplan kollektivtrafikk, gåande og sentrum, slik at ein kan avdekke for Hafslo sentrum. Det skal syklande og best mogleg ta vare ønskje og behov, og kva som utarbeidast ei stadanalyse på landbruksområda. blir sett på som utfordrande i for sentrumsområdet og området i dag. områdeplanen vil sjå på sentrum Medverknad Folkemøte vil bli erstatta og nærliggjande område i ein Ein inkluderande av opne kontordagar på større heilskap. medverknadsprosess er Hafslo, der interesserte kan Det er eit ønskje om å avgjerande for å nå måla kome innom planleggarane utvikle Hafslo som ein attraktiv med områdeplanen. Det var med innspel til områdeplanen. stad for busetnad og lokal planlagt eit folkemøte våren Oppstart av planarbeidet og næringsutvikling. Dette kan 2020, men koronasituasjonen tidspunkt for opne dagar vert gjerast gjennom planlegging og gjorde at oppstart av annonsert i lokalavisa og på tilrettelegging. Det må setjast planarbeidet og folkemøtet Luster kommune si heimeside/ rammer for vidare utvikling i blei utsett. Det er eit ønskje facebook.

Hugs søknadsfrist Tilskots- og stipendordningar Ungdom • Utsiktsrydding, frist 15. september UK si stipendordning til ungdom mellom 16 og • Nærings- /miljøtiltak skogbruk (NMSK), frist 19 år, frist 1. oktober 15. september Utviklingsstipend innan idrett, fylkeskommunen, • Vilt- og fiskefond, frist 15. september frist 1. oktober • Regionale tilretteleggingstiltak, fylkeskommunen, frist 1. oktober Tilskotsordningar for landbruk og naturforvaltning Søknader om spelemidlar • SMIL frist 15. september • Tilskot til anlegg for fysisk aktivitet, idrett og • Grøfting/drenering, frist 15. september friluftsliv. Søknadsfrist 1. oktober

42 LUSTRANYTT Luster sin fjordsti er no nesten ferdig Turvegen er på 2,5 km og går mellom Gaupne, nærare bestemt Røneidsgrandane og Marifjøra. Frå vegen er det flott utsikt utover fjorden med Nes og Feigefossen i bakgrunnen. Turstiar langs vatn gir mange opplevingar. Utafor tunnelen er det idyllisk med frodig vegetasjon og fine utsiktspunkt. Her høyrer ein ikkje bilane som susar forbi på fylkesvegen. Ved Røneidsgrandane er det restar av det naturlege brakkvatnsdeltaet få år etterpå var den gamle dekke, med unntak av det og her er det eit yrande fugleliv. bilvegen utafor tunnelen og ny som alt er lagt. Det står att litt Vegen koplar seg på gamlevegen turveg vidare mot Marifjøra småarbeid som å få sett opp att via Røneid som har få bilar og etablert. I området like innom den gamle grensesteinen mellom er ein mykje nytta veg av gåande Røneidstunnelen er det ein Hafslo og Luster og å få laga litt og syklande. Herifrå kan gå over utfordrande strekning der enklare tilkomst til strandsona den gamle brua og vidare på det ikkje var tilrådeleg å fylle eit par stader. Med tid vil det elveforbygginga langs Jostedøla massar i fjorden. Det vart gjort også etablere seg vegetasjon i til den nye brua. Denne runden grunnundersøkingar på land strandsona mellom ny turveg er på 3 km. og i sjøen som viste dårlege og fjorden. Denne vil mjuke Det har lenge vore arbeida grunnforhold. Ulike løysingar opp og ramme inn turvegen. med å få etablert ein turveg vart vurdert, og til sist enda Det bør også setjast opp nokre mellom Gaupne og Marifjøra. ein opp med ei smal løysing benkar på dei finaste og mest Alt i 1987 vart det vedteke forbi staden. Turstien har her skjerma utsiktspunkta utover reguleringsplan med gang- og ei breidde på om lag 1,5 meter fjorden. Større arbeid som må sykkelveg til nausta som ligg over ei strekning på 25 til 30 gjerast er å få betre tilkomst til sør for Røneidsgrandane, meter. Også ved «kaia» til turvegen frå kommunesenteret. men denne vegen vart ikkje Statkraft er det eit utfordrande Brua over Jostedøla er opparbeida før no. I 2008 kom parti. Dette er løyst med å bruke den største utfordringa. turvegen inn i kommuneplanen, ei bru av strekkmetall. I kommuneplanen og i arealdelen. I 2012 vart det Turvegen går i eit rasfarleg kommunen sitt planprogram vedteke ny reguleringsplan område og den skal ikkje står det at det skal regulerast for heile turvegstrekninga og brøytast. Den vil ikkje få fast gangveg frå sentrum til brua. I dag kan ein gå vidare nordover på elveforbygginga forbi det nyopprusta idrettsanlegget og vidare til byggefeltet på Bruflat. Både turvegen og tilkomsten til vegsystemet i byggefeltet ny vorte mykje betre og vegen kan no nyttast av både barnevogn og sykkel. Saman med turvegen langs Engjadalselva frå fjorden til Tandle har Gaupne no snart eit flott, samanhengande – På utsida av tunnelen er det svært idyllisk. Her kan du høyre på turvegsystem til glede for både fuglesongen og nyte utsikten mot Nes og Feigefossen. innbyggjarar og besøkjande.

43 LUSTRANYTT

Hafslovatnet fuglefredingsområde Krypsiv skal fjernast

Krypsiv som veks i Straumavatnet, utkonkurrerer andre vassplanter som er mat for fuglar og andre dyr. I haust kjem Vassklippar'n for å fjerna krypsiv som veks i vatnet.

Utbreiing av vassplanten i planta si utbreiing sidan førre I ti år har ei arbeidsgruppe krypsiv, har auka i Hafslovatnet kartlegging i 2015. med folk frå grunneigarlaget, fuglefredingsområde sidan førre Det er særlig mykje krypsiv kraftregulanten, Fylkesmannen, årtusen. Den utkonkurrerer i Staumavatnet og i løpet av kommunen og Statens andre vassplanter som er oktober – november er det naturoppsyn (SNO) arbeida mat for fuglar og andre dyr, i planlagt at eit firma med med å kartleggja vassplantar og tillegg gjer han det vanskeleg spesialkompetanse og utstyr skal planlegga fjerning av krypsiv. I for folk å fiska der han veks. kome og fjerna krypsivet. Dei år fekk kommunen inn omsøkte I løpet av juli–september skal har amfibiefartøy som kan gå midlar frå Miljødirektoratet og vassplanter i Hafslovatnet både på vatnet og på land, og er glade for at prosjekta kan fuglefredingsområde kartleggast. utstyr som kan dra opp planten starte i år. Det er særleg krypsiv vi ynskjer med rota og transportera den meir kunnskap om, og endringar opp på land.

Koronatida – digitalt demokrati Frå 13. mars vart det mange digitale møte og fleire arbeidde på heimekontor for å ivareta smittevernreglane. 2 av møta til kommunestyret vart digitale, og presenterte for ålmenta med god hjelp frå Radio Luster. På bildet er Elin Hauge (AP), Beate Bondevik Lie (Krf) og Geir Arve Sandvik (H) aktive i digital debatt. Ordførar og rådmann sat på møterom på rådhuset, der også Radio Luster var tilstades og streama og tok lydopptak. 20. mai kunne dei 25 representantane møtast i kommunestyresalen, med 1 meter avstand. kommunestyremøta når han har alle med seg i Ordførar Ivar Kvalen likar best å leie salen.

44 LUSTRANYTT

Grøntanlegget ved Gaupne omsorgssenter. Kommunale grøntanlegg 1. april i år vedtok grøne friområde nær bustaden formannskapet Strategi for slepp ein å bruke verdifull fritid kommunale grøntanlegg. når ein kjem heim frå jobb eller Bakgrunnen for dette skule til å pakke inn/ut av bilen dokumentet er kommuneplan og til køyring. Ein kan bruke for Luster, samfunnsdelen frå tida til å vera ute. Turløyper i 2017 der det står under punkt nærområdet, helst rundturar i 12.1 at det skal utarbeidast naturen, er svært gode tiltak for ein strategi for anlegg og trivsel og folkehelse. vedlikehald av offentlege park/ Luster kommune har mange grøntområde og tilrettelegging grøntanlegg for aktivitetsområde for barn og Arbeidet med å fylgje opp unge i sentrum. nyleg vedteken strategi har Nærleiken til grøne «lunger» starta. Det skal registrast kva er viktig og helsefremjande har me, kva som må eller bør for alle innbyggjarane i gjerast og kven skal gjera det. kommunen. Barn treng Tilstanden til anlegga skal Inger Johanne Yttri er ny gode, varierte, utfordrande vurderast og graderast. Det må fagarbeider for park- og og trygge leikeområde som prioriterast. Høgast prioritet grøntområda i kommunen. stimulerer til fysisk aktivitet. får område rundt viktige Først i nærområdet til kommunale bygg, mykje nytta på funksjonalitet i kombinasjon bustaden, seinare i samband grøntanlegg og grøntområde med enkelt vedlikehald, med barnehage, skule, med samanhengande stiar brøyting og plass for snølagring idrettsanlegg og samlingsplassar nær sentrum eller byggefelt. vinterstid. Arbeidet krev ny i sentrumsområde. Luster Aktuelle samarbeidspartnarar fagkompetanse og Luster kommune har mykje natur å for vedlikehald er leigetakarar, kommune har nyleg tilsett by på, men ofte må ein bruke velforeiningar og lag og gartnar, Inger Johanne Yttri. bil for å komme seg ut i denne organisasjonar. Det må lagast Luster kommune har mange naturen. Men barn og ungdom, ein handlingsplan. Det vert gode, grøne verdiar, det gjeld eldre og innvandrarar har ikkje sett krav til at nye anlegg skal berre å ta vare på dei fine like lett tilgang til bil og dermed ha plan for vedlikehald av områda me har og gjera dei heller ikkje til naturen. Ved å ha anlegget. Det skal setjast fokus enno betre.

45 LUSTRANYTT

Treningsfelet i Gaupne blir regulert til bustader. Nytt om planar Reguleringsplan for Solvorn å få betra parkeringskapasiteten med reguleringa er å få ein ny, kaiområde – plan-ID 2018005 i Solvorn om sommaren. Det digital plan for området som får og reguleringsplan for er utarbeida ei trafikkanalyse med seg alle vedtak som er gjort Lerkeskogen – plan-ID 2019001 for Solvorn som konkluderer tidlegare. Planen vart vedteke Begge planane er eigengodkjent med at skuleplassen ikkje bør av kommunestyret november og klagefristen er ute. nyttast som gjesteparkering, 2019. Vedtaket vart påklaga Du finn planane på spesielt ikkje no som det er og Fylkesmannen har gitt www.kommunekart.com. etablert ei sykkelløype rundt klagar medhald og har oppheva plassen. Eit planframlegg eigengodkjenninga av planen. Planstrategi for 2020 – 2023 viser ny parkeringsplass på Planen vert handsama på nytt i Planen har vore ute til offentleg sørsida av kyrkja i samsvar plan- og forvaltningsutvalet før ettersyn i mai-juni og målet er med gjeldande kommuneplan. sommaren og administrasjonen at kommunestyret handsamar Planframlegget vert lagt fram for foreslår ny utlegging av planen. planen i siste møtet før plan- og forvaltningsutvalet før sommarferien. Planstrategien er sommarferien og ein håpar på Reguleringsplan for Bruflat ikkje ein plan, men eit politisk offentleg utlegging i sommar og bustadfelt og Øyagata verktøy for prioritering av vedtak av plan hausten 2020. Formålet med planarbeidet kommunen sine planoppgåver. for Bruflat er å få fleire Reguleringsplan for Galden bustadtomter i Gaupne på Reguleringsplan for Solvorn nord – plan-ID 2017004 treningsfeltet og på området kyrkje – plan-ID 2016001 Heile området er til det gamle industribygget. Formålet med planen er å få regulert tidlegare i fleire Reguleringsarbeidet er i samsvar universell tilkomst til kyrkja og reguleringsplanar og formålet med gjeldande kommuneplan.

46 LUSTRANYTT

Samstundes vert Øyagata regulert på nytt for å bl.a. få fortau langs heile gata fram til nytt bustadområde i Grindane. Også dette er i samsvar med kommuneplanen. Gjeldande reguleringsplanar for dette området er frå 1995 og 1998. Det vil verta varsla oppstart av planarbeidet bl.a. i Sogn avis og på kommunen si heimeside.

Kommunedelplan trafikktrygging Planen skal ha hovudrevidering Oppstart av reguleringsplan for Bruflat bustadfelt og Øyagata vil bli varsla. Føremål i år. Oppstart av arbeidet vil å få fleire bustadtomter på treningsfeltet og fortau i Øyagata. verta varsla i Sogn avis og på kommunen si heimeside. Trygg skuleveg er som tidlegare år eit satsingsområde.

Kommunedelplan for Kulturminne 2020 – 2031 Føremålet med kulturminneplanen er å gje rammer for kommunen si verksemd på kulturminneområdet, visa kva oppgåver kommunen skal ivareta på både lokalt, regionalt og nasjonalt plan og den skal vera eit styringsverktøy for prioriterte satsingsområde innan kulturminnevernet. Kulturminneplanen er ein tematisk kommunedelplan og er ikkje juridisk bindande. Målet er at kommunestyret handsamar planen i møte i september. Kulturminne som er prioriterte i kulturminneplan vert også prioritert ved søknader til m.a. kulturminnefondet og Vestland fylkeskommune. Luster kommune oppmodar sterkt om innspel på kulturminne som bør takast vare på m.a. av omsyn Reguleringsplan for Solvorn kyrkje med område for ny parkeringsplass til venstre. til søknader om finansiering. Høyringsfrist 5. august 2020. Planen ligg ute til offentleg massetak på Eide i Skjolden og planar og planar under arbeid ettersyn og høyringsfristen er 1. massedeponi i Morki på Indre der det er ynskje om og høve til juli. Hafslo. medverknad frå innbyggjarane finn du på kommunen si Private reguleringsplanar Gjeld alle reguleringsplanar og heimeside under Planar. Går du Nye private planar som er andre planar der kommunen til Planar under arbeid finn du under arbeid er plan for nytt ynskjer medverknad ei oversikt over alle planane i verdsarvssenter på Urnes, Informasjon om alle vedtekne tabellform.

47 LUSTRANYTT

Øvrebø Fargehandel har rusta opp badet og lagt mykje nye flisar.

48 LUSTRANYTT ynskjer velkomen etter koronastenging og opprusting På Lustrabadet har det skjedd mykje fyrste halvdel av 2020.

• Januar og februar var to godt besøkte månader, med hhv 4000 og 5200 besøkande. • T orsdag 12. mars vart alle badeland stengt av Helsedirektoratet. • 1. april vart Kent Monsen tilsett som ny dagleg leiar.

Då me vart stengt, skjønte me at me kom til å bli stengt lenge. Det var allereie planlagt at me skulle stenge 3 veker i mai, men me ville utnytta tida, og snudde oss fort rundt for å kunne gjere vedlikehald og reperasjonar med ein gong. Øvrebø Fargehandel var klare, og satte i gang med flisarbeidet med ein gong. KNALL! Samstundes som dei jobba i bassenga våre fekk me pusse opp litt elles. Veggen ved skyvedøra i kafeen vart pussa opp, og malt. Per Steinar Sviggum er nyvald styreleiar i Lustrabadet KF. Fleire småting har me fått fiksa i denne perioden. Av større vedlikehald, kan For oss er det viktig at alle me nemne at terapibassenget og føler seg trygge på Lustrabadet, grotta fekk seg litt vedlikehald derfor utfører me prøvar og også. I grotta vart heile golvet har samlingar med jamne skifta, samt nokre fliser på vegg. mellomrom året gjennom. Terapibassenget fekk bytta ut Til slutt vil me oppfordre dei flisene som var lause også. alle om å komme å besøke Lustrabadet når det blir opna att Lustrabadetgjengen 15. juni! Me gledar oss enormt I stengeperioden utførte me til me får besøkande att, og kan livredningsprøven. Både fast skilte med eit fantastisk flott Kent Monsen er tilsett som dagleg tilsette og tilkallingsvakter anlegg! leiar. Tidleg i juni, før Lustranytt er med på dette. Linda har går i trykken, gler han seg stort til kontrollen! GOD SOMMAR! dei kan opne badet den 15. juni.

49 LUSTRANYTT

Skisse av innfallsporten til Nigardsbreen, sett frå sørenden av parkeringa. Skissa er teikna av Nordplan. Nytt frå Nigardsbreen naturreservat Sikrings- og informasjonsopplegget framme ved Nigardsbreen held fram som i fjor, men Breheimsenteret tek ein større del av det i år. I år har kommunen planar om å bygge ein ny innfallsport til Nigardsbreen naturreservat. Trass i årets dårlege turistprognosar, skal me også i år ha sperringar, fareskilt og breinformatør framme ved Nigardsbreen. Sikringstiltaka som skal hindra folk i å gå farleg nær brefronten og elva, har for det meste fungert godt, men det er alltid rom for forbetringar og tilpassingar ettersom breen er i stadig forandring og tal på turistar med lite turerfaring frå brelandskap, har auka dei siste åra. Informatør-ordninga er eit samarbeid mellom kommunen og Breheimsenteret. Breheimsenteret skal organisere og utføre mesteparten av sikringsopplegget framme ved breen, dei har kort veg til brefronten, og dei har mykje god kunnskap om turistar og Nigardsbreen. I år har kommunen også planar om å bygge ein ny innfallsport til Nigardsbreen naturreservat, i nordenden av parkeringa ved Nigardsbrevatnet. Der skal turistar få den informasjonen dei treng om ruteval og farar slik at dei kan ta gode val ut frå eigne føresetnader og ferdast tryggast mogleg. Det vil og vera generell informasjon om verneområdet, reglar i verneområdet, farar i brelandskapet, naturreservatet og den Det vil vere informasjonsvert ved breen også i sommar. kulturhistoriske verdien av området. Innfallsporten skal og vera eit attraktivt opphaldsområde med i gang og me håpar å få inn nokon gode tilbod bord og benkar med utsikt mot vatnet og breen, frå entreprenørar som kan gjera jobben i 2020. eit steingjerde/mur skal skilje opphaldsområde Det vil derfor vere ein del anleggsvirke i løpet frå parkeringa. Kven som skal utføre oppdraget av sesongen, men dei skal minst mogleg hindra er i skrivande stund uvisst, men anbodsrunden er turgåarar i området.

50 LUSTRANYTT

Charlotte Larsen, Hanna Ugulsvik og Ingrid Marie Bergheim var påmeldte som konferansierar. UKM Luster og Sogndal 2020 Ung Kultur traff kvarandre i Sogndal 1.mars arbeidarar, fotografar og ivrig publikum. Det var 2020, og for ein flott møteplass det blei. Det flott å kunne sjå dei store variasjonane i innslag og var 34 påmeldte innslag, der 7 var frå Luster. ikkje minst kor ivrige ungdommane var på å sjå Musikalske innslag stod for mesteparten av kva dei andre heldt på med. Fylkesmønstringa for Vestland blei dessverre det som skjedde på scena, men det var òg avlyst pga Korona, men UKM jobbar vidare for å teaterinnslag og dans på programmet. Det fremje ung kultur i Norge. Det er kanskje no me heile blei ramma inn av dyktige konferansie- treng kulturen aller mest. rar som òg var deltakarar. Som fagdommar på musikk i år hadde me fått med oss Sindre Steig som òg opna showet i Kulturhuset i Sogndal blei fylt av ungdomskultur storsalen med eigen musikk, før han tok plass med med kunstutstilling i gangen og kreative dei andre dommarane og kunne nyte showet i sin ungdommar som fylte scena, kafèen og seta i heilskap. storsalen. Ungdommane deltok og som kafè-

Anneli Fjelltun Øyre var på fleire innslag. Her er bilete Harald Ahlin Søvde fra Hafslobandet «Traktorvafler». frå eit danseinnslag. 51 LUSTRANYTT Turtagrø hotel – «Årets bedrift 2020» For 30. gong delte Luster kommune ut prisen «Årets bedrift». Sidan det ikkje vart arrangert Lustramarknad i år, vart prisen overrekt då kommunestyret var samla den 18. juni. Ordførar Ivar Kvalen stod for overrekkinga av prisen som næringsutva- let tildeler:

– I år 2020 går prisen til ei bedrift med svært lang historie. Det er eit føretak som mange lustringar og nordmenn elles har eit forhold til. Årets bedrift 2020 er Turtagrø hotel AS.

Kvifor har så Turtagrø hotel fått denne utmerkinga: I 1870-1880-åra var Ole Berge bonde og reinjeger på Turtagrø. Han og kona Anna gav folk som drog over Sognefjellet mat og husly på stølen. William Cecil Slingsby sin bestigning av Store Skagastølstind i 1876 skapte aukande interesse for Hurrungane som fjellområde. Engelskmenn og nordiske pionerar innan fjellsport søkte hit, og overnatta på stølen til Ola og Anna. I 1888 vart det første hotellet Frå venstre, ordførar Ivar Kvalen, Bente Hybertsen, Sofie Hybertsen og Ingunn Weka. på Turtagrø sett opp for å huse dei moderne turistane. Same lærde moderne klatring og starta å byggje opp att Fjellbiblioteket året bygde brørne Øiene hotell Noregs fyrste klatreskule tidleg som vart borte i brannen. på nabotomten. Ole Berge på sekstitalet. Så 26. desember 2004 døydde kjøpte det bygget i 1912, huset I 1997 tok son deira Ole over Ole i sumanien i Thailand. som i dag heiter Sveitservillaen. hotellet og heldt fram arbeidet Dotter til Ole, Sofie Hybertsen, Turtagrø vart møteplass for med å profilere hotellet både tok over 80% av hotellet sine klatrarar i Norge. Turtagrø mot klatring og skikøyring i aksjar berre fire år gammal. I hadde statusen som senter for tindane på våren. Ole byrja åra etterpå har mor til Sofie, tindebestigarar fram til andre og ei større rehabilitering Bente Hybertsen, vore styreleiar verdskrigen, med Kari som var av hotellet. I januar 2001 i Turtagrø og såleis forvalta dotter til Ole Berge som eigar. brann hovudbygningen ned til Sofie sitt eigarskap. På femtitalet tok Johannes grunnen. Ole satsa likevel vidare No i 2020 er Sofie vorten Drægni og kona Astrid over og bygde hotellet opp att med 20 år og har arbeidd nokre hotellet etter tanta til Johannes, ny arkitektur til sesongen 2002. sesongar på Turtagrø, ho er Kari. Johannes drog til Sveits og Ole sette og i gang arbeidet med og vorten glad i fjella rundt

52 LUSTRANYTT Turtagrø hotel – «Årets bedrift 2020»

Frå venstre, ordførar Ivar Kvalen, Bente Hybertsen, Sofie Hybertsen og Ingunn Weka. verksemda. Ingunn Weka er Turtagrø hotel er ei sterk til seg nye kundegrupper av dagleg leiar på Turtagrø, ho er merkevare. Det er ikkje utan yngre menneske td gjennom fortunsjente og kjenner godt grunn av Turtagrø hotel vert arrangement som «high-camp. til drifta på Turtagrø frå ulike kalla «vogga til norsk tinde- og Det har vore arbeidd solid og posisjonar. Bente Hybertsen er klatresport». I heile historien til målretta over tid, hotellet har framleis styreleiar. bedrifta har kunnskap om fjellet, solid økonomi. Turtagrø er ein Næringsutvalet i Luster seier god tenkjing rundt sikkerheit, viktig arbeidsplass i sesongen og det slik i grunngjevinga for at men og gleda som ligg i å eit viktig produkt for reiselivet i Turtagø hotel vert årets bedrift i utfalde seg i fjellheimen vore Luster og Sogn. Luster kommune i 2020: sentralt. Turtagrø Hotel er ei av dei Turtagrø hotell har dei siste viktige tradisjonsbedriftene åra utvida sesongen og var i Luster kommune. Hotellet tidleg ute med å skape ein har i over 130 år vore sentralt god vårsesong med toppturar plassert i norsk reiseliv, og på ski. Turtgrø har og drege Til lukke med prisen.

53 LUSTRANYTT

Hafslo bygdelag har varierte aktivitetar. Dei siste åra har laget saman med Hafslo idrettslag og Hafslo sogeleg rydda og merka turstiar rundt om på Hafslo, der bygdelaget har ansvaret for koordinering av arbeidet. Øvrabøstølen er eit flott turmål frå Galden, med høve til vidare turar til Fjellstølen, Nonhaug, Solvornsnipa og Setålen. Hafslo bygdelag Hafslo bygdelag er eitt av Formålet med laget er, som det deltaking og medansvar i fleire bygdalag i Luster kom- heiter i vedtektene «å vera eit lokalsamfunnet.» Det er også mune. Laget vart stifta 18. kontaktorgan for innbyggjarane presisert at laget er «partipolitisk februar 1992. Her informe- på Hafslo. Laget skal fremja eit uavhengig». allsidig og sunt bygdemiljø og Dette er eit vidtfemnande rer leiaren i laget, Olav Terje leggja tilhøva til rette så flest formål og ikkje særleg konkret. Hove, om arbeidet sitt. mogeleg kan oppnå trivsel, I praksis prøver bygdelaget å ta

54 LUSTRANYTT opp saker og aktivitetar som ikkje høyrer inn under andre lag og organisasjonar, men samarbeidar med andre på fleire område. Den aktiviteten som dei fleste på Hafslo forbind med bygdelaget, er oppsetting av juletre, pynting av julegata og juletretenning med gang rundt juletreet og julenissar. Men laget driv også andre prosjekt. Her kan nemnast ryddedag langs Hafslovatnet der også andre organisasjonar har delteke og fått presentert seg, årleg har laget skipa til soppkurs og laget driv Bokbytebui ved banken på Hafslo. I samarbeid med kommunen har laget arrangert svært vellukka datakurs gjennom Datahjelpa Luster. Laget har stått for oppbygging av klatreparken i samarbeid med skulen og har bygt og vedlikeheld gapahuk på Langholmen, som vert nytta både sommar og vinter. Dei siste åra har laget saman med Hafslo idrettslag og Hafslo sogeleg rydda og merka turstiar rundt om på Hafslo, der bygdelaget har ansvaret for koordinering av arbeidet. Planen er å publisera oversikt over stiane slik at dei blir lettare tilgjengeleg for alle både i kommunen og tilreisande, og at fleire vil gjera seg kjende i området. I tillegg til prosjekt og aktivitetar, gir laget også uttale til ulike kommunale Huarplassen er eit svært populært turmål! Både på grunn av den storslåtte planar og tek opp aktuelle utsikten til Solvorn og fjorden, men også fordi det er fleire ruter hit frå Kjos, problemstillingar med offentlege Mollandsmarki og Galden, og stiar vidare til Feivald og Skårane. etatar. 4H, Hafslo idrettslag og skulen/ Friskus, aktivitetskalenderen til Denne våren har aktivteten FAU er det planar for oppsetjing kommunen. diverre vore liten. Etter av grillhytte/gapahuk ved Innspel til aktivitetar kjem aktivitetsplanen skulle laget no vatnet nedanfor skulen. Det enten frå styremedlemar, på ha gjennomført akedag med håpar vi å koma i gang med årsmøtet eller frå bygdefolk. Viss grilling i månadsskiftet mars/ når finansieringa er i orden. Vi du har forslag til aktivitetar eller april, fugletur i fuglereservatet i har også planar om å få til ein ynskjer å gjennomføra tiltak på samarbeid i vernestyresmaktene bakstedag med lefsebaking i Hafslo, så ta kontakt med oss i april og ryddedag langs løpet av hausten og så vert det i bygdelaget. I styret er Olav Hafslovatnet i april/mai. Alle vonleg juletre i sentrum i år og. Terje Hove, Thomas Skjerven, desse aktivitetane har vi måtte Laget har eiga facebook- Marit Kvalen, Gerd Westby. Rolf utsetja eller avlysa av grunnar side så følg oss gjerne der! Johan Stranden, Stine Solvi og som vi alle kjenner. Aktivitetane vert også lagt ut på Ingrid Hansen Lomheim. I samarbeid med Hafslovatnet

55 LUSTRANYTT

Tidlegare fotograf Bjørn Bergum viser oss innstillingar på kamera. Lustrafjorden kameraklubb Motto: For fotoglede i Luster Lustrafjorden Kameraklubb august. Aktiviteten har auka, me sender inn inntil 2 bilder vart stifta 22. januar 1985, har konkurransar, utstillingar og utifrå eit gitt tema. Den med fortel Jorunn Grete Ugulen, fototurar - både i nærområdet mest poeng gjennom året, blir leiar i klubben. Føremålet og lenger unna. Denne våren årets klubbfotograf - og får eit hadde me ikkje møte frå februar gåvekort. Elles har me på nokre var bl.a. å fremja interessa til mai pga korona, men me av møta føredragsholdarar som for amatørfotografering. Det hadde ein fototur til uteområdet formidlar sin kunnskap om har vore vekslande aktivitet på Sogn Folkemuseum i slutten ulike ting innan fotografering. i klubben, og ved fleire høve av april. Som døme hadde me på grensa til å bli nedlagd. LKK er einaste fotoklubben pensjonert fotograf Per Ingar "Nye kostar" tok tak i klub- i Sogn, og er omtrent like store Sviggum frå Sogndal, som med Førde, som er fylkets hadde med kamerautstyr ben for nokre år sidan, og no største. Dei andre er Vågsøy og og bilde, og forklarde om er me ein fin gjeng på 24. Nordfjordeid, men sistnemnde portrettfotografering. No sist har ikkje hatt aktivitet på eit hadde me ein utruleg flink og Klubben vart medlem av Norsk par år. Medlemmane våre er sjølvlærd ungdom – Vegard Selskap For Fotografi (NSFF) i stort sett frå Luster, men me har Aasen frå Solvorn, han legg ned år, det er paraplyorganisasjonen òg frå Årdalstangen, Sogndal, kollossalt mykje arbeid i dei for norske foto- og Leikanger, og ein heilt nede frå flotte bilda sine. amatørfilmklubbar. Tromøy ved Arendal! Me er så heldige å få støtte Me har medlemsmøte 1 gong Me har aktiviteten "månadens av Luster Sparebank, etter i månaden, unnateke juli og bilde," der medlemmane søknad om gåvemidlar. Det gjer

56 LUSTRANYTT det mogleg å leiga inn folk til å ha eit føredrag eller kurs, og å kjøpa inn div. utstyr til klubben. Bl.a. har Erling Kvalsøren - klubbens Reodor Felgen - handla inn material og laga transportable utstillingsvegger til oss. Dette gjer det mogleg å delta med utstilling på ulike arrangement rundt om i kommunen. I fjor sommar var me så heldige å få bruka eit ledig lokale på Pyramiden til salsutstilling, denne fekk stå til langt utpå hausten. 8 av medlemmane stilte ut bilde i ulike storleikar, dei fleste på lerret og aluminium. Det var mange innom utstillinga, og Fyrste utflukt etter koronautbrot, til Sogn folkemuseum på Kaupanger. bilde skifta eigarar. Me i klubben prøver å nytta lokale bedrifter, me har bl.a. Sognefjord.net på Veitastrond Folketal som printar bilde som nemnt 1. januar 2020 var folketalet i Luster kommune 5174, den ovanfor. God kundeservice, 1.4 var folketalet og 5174. 14 born vart fødde i fyrste kvartal, konkurransedyktige på pris, og medan 16 døydde. 33 personar flytte til kommunen medan 31 god kvalitet ! personar flytte ut av kommunen. Me vil òg få takka alle som støttar oss med grasrotmidlar Folketal pr. 01. januar 2001 4954 gjennom Norsk Tipping - Folketal pr. 01. januar 2002 4968 det er kjærkomne kroner til Folketal pr. 01. januar 2003 4924 klubbkassa!! Folketal pr. 01. januar 2004 4926 Folketal pr. 01. januar 2005 4927 Målet vårt er å fortsetja Folketal pr. 01. januar 2006 4889 med å holda aktiviteten oppe. Folketal pr. 01. januar 2007 4884 Me er ein fin gjeng med Folketal pr. 01. januar 2008 4870 hobbyfotografar, men tek gjerne Folketal pr. 01. januar 2009 4879 imot fleire med fotointeresse - Folketal pr. 01. januar 2010 4945 både i og utanfor kommunen. Folketal pr. 01. januar 2011 5023 Folketal pr. 01. januar 2012 5026 Det hadde òg vore kjekt å få Folketal pr. 01. januar 2013 5041 med yngre medlemmar, pr. i dag Folketal pr. 01. januar 2014 5089 er det berre ein under 18 år. Folketal pr. 01. januar 2015 5118 Utstyret er ikkje det viktigaste, Folketal pr. 01. januar 2016 5093 det er interessa og det me lærer Folketal pr. 01. april 2016 5098 Folketal pr. 01. juli 2016 5120 av kvarandre som tel – og så er Folketal pr. 01. januar 2017 5151 det sosialt ! Folketal pr. 01. april 2017 5167 Ved innmelding etter 1. juni Folketal pr. 01. juli 2017 5184 er det halv medlemskontingent Folketal pr. 01. januar 2018 5223 ut året. Folketal pr. 01. april 2018 5240 Me har ei facebook-side - Folketal pr. 01. juli 2018 5237 Folketal pr. 01. oktober 2018 5207 Lustrafjorden Kameraklubb, og Folketal pr. 01. januar 2019 5195 følg oss gjerne på Instagram - Folketal pr. 01. april 2019 5187 #lustrafjordenkameraklubb. Folketal pr. 01. juli 2019 5194 E-postadressa vår er Folketal pr. 01. januar 2020 5174 [email protected] Folketal pr. 01. april 2020 5174 Kjelde: Statistisk Sentralbyrå, kvartalsvis befolkningsstatistikk.

57 LUSTRANYTT

Den syriske familien Habib/Abdallah, trivst godt på Hafslo og har fått gode vener og nettverk. Den store draumen er å kjøpe sitt eige husvære i bygda. Vilje, hardt arbeid, tålmod og inkluderande arbeidsgjevarar har vore nøkkelen Ein ny start alle midlar over lang tid for å livsstil og ikkje minst system. Ein sein desemberkveld i 2017 oppfylle draumen. I 2009 starta Aref og Rojan tykte språket landa familien Habib/Abdallah Aref opp si eiga bedrift med 30 var utfordrande, særskilt i høve på Haukåsen Lufthamn. tilsette. Berre to år etter råka at dei skulle ta buss til og frå Familien på fem kom då rett frå krigen, og familien måtte flykte skulen i Gaupne, og til ulike flyktningleir i Libanon, der dei frå alt dei hadde, og stod brått avtaler i Sogndal. Å orientere seg hadde budd i 6 år. på bar bakke som flyktningar i i bussruter på eit språk ein ikkje Familien kjem opprinneleg frå ukjent land. forstår kan utfordre ein kvar. Aleppo i Syria. Aref byrja tidleg Desemberkvelden i 2017 Det viktigaste for familien ved å interessere seg for handverk tok Haukåsen og Sogn i mot å komme til Noreg var å leve knytt til stålarbeid og design. familien med snøsludd og kald trygt og få gå på skule. Borna Han gjekk i lære hjå far sin, og vind. Familien vart busette hadde ikkje fått høve til å gå hadde tidleg ein draum om å på Hafslo. I Libanon hadde på skule i Libanon, då dette starte si eiga verksemd knytt til dei fått noko informasjon om var svært dyrt. Det vart såleis handtverket. Då han traff Rojan, Noreg, men dei var no komne godt for dei å få byrje i skule og og dei stifta familie vart også til eit land som var heilt ulikt barnehage på Hafslo. I Noreg er ho inkludert i draumen om eiga det dei kom frå, både i høve livet på ein måte forsikra, seier verksemd, og saman sparte dei landskap, klima, kultur, språk, Aref. Med dette meiner han at

58 LUSTRANYTT barna får gå på skulen, ein kan ta utdanning til kva ein ønskjer, likestilling, rettar, hjelp og støtte frå det offentlege, livet er forutsigbart.

Inkluderande arbeidsgjevarar. Aref og Rojan byrja på Luster vaksenopplæring for å lære seg norsk. I kombinasjon med norskopplæringa plar alle elevane å vera to dagar i veka Øystein Magnus Grødem i språk/arbeidspraksis, slik Tveit. at ein også kan tileigne seg språket gjennom arbeidslivet, og Nye Lustringar samstundes lære seg om korleis Rojan (biletet) har fått fast arbeid Fortel litt om deg sjølv. norsk arbeidsliv fungerer. Aref på Spar Hafslo, og Aref på Luster Eg er født og oppvokst i ønska å få arbeide vidare knytt Mekaniske Industri (LMI). Førre i Tysvær kommune, til faget sitt, og fekk difor høve 35 år og har jobbet til prøve seg ut i praksis på arbeidsgjevarane sine. Begge de siste seks åra som Luster Mekaniske Industri, der trivst svært godt på jobb, både servicemarkedssjef for han vart testa i ulike ferdigheiter. med arbeidet og kollegaer, Volvo i Haugesund. Er LMI såg fort at dette var ein kjenner seg inkluderte og svært friluftsinteressert handtverkar dei ønska å satse ønskjer å halde fram med å -både sommer og vinter. på, men og at det var behov utvikle seg på arbeidsplassen sin. for noko meir norskopplæring, Kvifor kom du til Luster? særleg med fokus på faguttrykk Korleis lukkast de? Jeg fikk en fantastisk på jobb. Arbeidsgjevar merkte Familien er forsiktige når mulighet til å ta over utstyr og verktøy med namn me spør dei kva som er Luster Fjordhytter i for å bistå i språkopplæringa, i suksessfaktoren bak denne Høyheimsvik, samtidig tillegg til kursing på fagfeltet. Då solskinshistoria. Dei formidlar som jeg kunne bosette praksisperioden var over stod at dei har hatt det bra, og at dei meg her. Jeg har feriert Aref i døra med kontrakt på full har fått moglegheita. Bak ligg her i nesten 15 år hos fast stilling i bedrifta. også hardt arbeid og vilje, og Stein, og da jeg fikk denne I Syria er det mest vanleg at det har vore viktig å lære seg muligheten, var valget kvinner er heime med barn og språket. Aref legg til at ein bør svært enkelt. syt for hushaldsoppgåver. Slik vera tålmodig, så går ting greitt var det også for Rojan, men då til slutt. Kva er det beste dei skulle starte på nytt i nytt med å bu i Luster? land, hadde også Rojan lyst Drøymer om eigen bustad Nærheten til både fjord til å arbeide, og gjerne knytt Heile familien trivst godt på og fjell, samtidig som de til butikkarbeid. Såleis havna Hafslo. Dei tre barna går på menneskene jeg er blitt ho i språkpraksis på Spar skulen, deltek i fritidsaktivitetar kjent med her, er veldig Hafslo. Her glei ho godt inn i og har fått gode venner og imøtekommende og miljøet, var flink til å arbeide, nettverk. Familien likar å gå på hyggelige. sjølvstendig, omgjengeleg og tur, fiske og vera sosiale med treivst svært godt. I tillegg andre. Aref har teke førarkort, Kva kan Luster arbeidde ho hardt og intensivt så no er det lettare å forflytte seg bli betre på? med norsk språk. Etter til og frå arbeid og aktivitetar. I og med at dette er en introduksjonsprogrammet var Me spør om familien har så flott kommune både gjennomført stod også ho med framtidsplanar. Paret er samde for ferie og til å bosette kontrakt på fast arbeid. om at den store draumen er å seg i, burde en satse enda Både Aref og Rojan er kjøpe eige hus eller leilegheit på mer på markedsføring tydelege på at dei set stor pris Hafslo. «Me har det veldig fint av kommunen og de på at dei har fått ei moglegheit her på Hafslo og barna trivst mulighetene området har til å vise kven dei er hjå veldig godt på skulen». å by på.

59 LUSTRANYTT

Eit døme på ansvarleg hundehald (foto: BioBag) Nye reglar for hundehald i Luster For å fremje eit positivt og mot uroing, samt andre kyrkje og kyrkjegardar, ansvarleg hundehald med tilhøve som reduserer viltet si bustadområde, idrettsanlegg, omsyn til menneskje og dyr, toleevne mot stress meir enn gang- og sykkelveg. Avfallet skal er forskrifta for bandtvang normalt. Opplistinga er ikkje deponerast på dertil eigna stad. av hund i Luster endra. I ny uttømmande. Hundeposar må ikkje kastast i forskrift er det lagt meir vekt Den ekstraordinære naturen. på tryggleik og trivsel for bufe, bandtvangen gjeld inntil det vert I dei nye reglane for Luster vilt og menneskje, samt at ein fatta vedtak om oppheving, eller kommune er det fortsatt kan innføra ekstraordinær han vert erstatta av ordinær bandtvang frå 1. april til og bandtvang når og der det er bandtvang 1. april. Vedtak om med 1. november i dei områda naudsynt. innføring av ekstraordinær der husdyr har rett til å beita Den 13.02.2020 blei det bandtvang skal kunngjerast og faktisk beitar. I tillegg gjeld vedtatt endringar i forskrift for i dei media rådmannen finn generell bandtvang frå 1. april til bandtvang av hund i Luster føremålstenleg, samt på og med 20. august i heile landet. kommune. I den nye gjeldande kommunen si heimeside. Den nye forskrifta finn du forskrifta står det blant anna at: Rådmannen skal fatta vedtak på nett ved søkja på «Forskrift Rådmannen kan innføra om oppheving av ekstraordinær for bandtvang av hund, Luster ekstraordinær bandtvang for bandtvang så snart tilhøva (FOR-2020-02-13-142)» heile eller deler av kommunen tilseier at det er forsvarleg. Ser du ein laus hund som for å verna vilt og bufe dersom Vedtak om oppheving skal urettvis jagar eller angriper tilhøva tilseier at det er kunngjerast på same måte som husdyr, rådyr, hjort, reinsdyr naudsynt. innføring. eller andre dyr, forsøk å få Ekstraordinære tilhøve: Personar med ansvar kontroll på hunden og ring Unormalt store snømengder, for hund skal straks fjerna politiet på 02800. nedising av beiteområde ekskrement som hunden eller andre klimatiske tilhøve etterlet seg i område regulert Me ynskjer alle god tur i som gjer viltet særleg sårbart til skule og barnehage, lustranaturen!

60 LUSTRANYTT Heider

Tilsette som har arbeida 25 år i kommunen vart heidra med gåve og 3 retters middag i Bestebakken. Frå venstre: Oddny Solheim, Liv Ellingseth, Jorunn Ødegård, Inger Helen Flugheim, Inger-Lise Vigdal, Hildegunn Øygard Han- sen, Gerd Myklemyr, omkransa av rådmann Jarle Skartun og ordførar Ivar Kvalen.

Tilsette som har arbeida 40 år i kommunen vart heidra med gåve og 3 retters middag i Bestebakken. Frå venstre: Kari Beheim Karlsen, Sigrunn Haugen, Aud Åse Grønbech, omkransa av rådmann Jarle Skartun og ordførar Ivar Kvalen. Informasjon

Returadresse: Luster kommune, Postboks 77 N-6866 Gaupne Noreg/Norway

Luster UngdomsTAXI 50 KR Ting TAXI hjå: Taxisentralen LUSTRAnytt LUT Tlf: 57 68 16 20 Nr. 1 - 2020 Opplag: 4.500. Vert distribuert gratis til alle husstandar i Luster kommune og til abonnentar utanfor kommunen. Magasinet vert også sendt til alle avdelingar på Lærdal sjukehus. Redaksjonen avslutta 18. juni 2020. Opne For ungdom Minimum 2 Ansvarleg redaktør: Rådmann Jarle Skartun mellom 13 - 19 arrangement i personar. Redaksjonen er lagt til Servicetorget år busett i Luster kommune Andre kan vere kommunen v/leiar Anita Bjørk Ruud. Treningar, møte med men må Alle tenesteeiningar har informasjonsansvar, og er og kurs betale full pris bidragsytarar til redaksjonen. Tilbakemeldingar, tips osv. kan gjevast til nemnde KVAR? KVEN? KOR MANGE? adresser. Redaksjonen si adresse: Luster kommune, Lustranytt, Postboks 77, 6866 Gaupne. Prisen er 50,- kroner pr tur, pr person Tlf. 57 68 55 00 E-post: [email protected] Layout/trykk: Ingvald Husabø Prenteverk as. Tlf. 57 65 60 05 Framsidefoto: Øvst: 17. mai på Grov i Krundalen. Foto: Johanne Grov. Nedst: 17. mai Fjordblæsen spelar på Skjolden. Foto: Lars Berge Pedersen.

Viktige telefonnummer Helsesenteret/Lege i kontortida Tlf. 57 68 56 00 Sentralbordet i servicetorget på rådhuset er også sentral- bord for kontora på helsesenteret med unnatak for legane, dvs. for fysioterapi, ergoterapi, jordmor, helsestasjonen og psykisk helse. LEGEVAKT Tlf. 116 117 TANNLEGEN i Nesgården Tlf. 57 65 63 90 KOMMUNALTEKN. BEREDSKAP Mob. 481 02 120 (Veg/vatn/kloakk). Helsestasjon for ungdom (HFU) i Luster er komne på SnapChat. NAV Luster Tlf. 55 55 33 33 Her legg dei ut generell informasjon om helse, seksualitet og Andre viktige telefonnr.: samliv. Melding om brann Tlf. 110 Dersom du ønskjer ein individuell samtale, Vakthavande brannbefal Mob. 416 59 440 ta kontakt på 57 68 56 05. Politi/Lensmann Tlf. 112 Ønskjer du å følgje dei? Ambulanse Tlf. 113 Søk opp hfuluster eller scan snapkode.