Elk Jaar Vindt in Maarn Op Het Plein Voor Het Oude Raadhuis De Dodenher Denking Plaats
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Elk jaar vindt in Maarn op het plein voor het oude raadhuis de dodenher denking plaats. Daarbij worden de oorlogsslachtoffers herdacht, die in Maarn en Maarsbergen gedurende de Tureede wereldoorlog en daarna bij Nederlandse militaire acties in het buitenland zijn gevallen. Zowel in Maarn als in Maarsbergen zijn verschillende oorlogsmonumenten. Dit boekje geeft een achtergrond van degenen die op deze monumen ten staan vermeld. Maarn en Maars bergen vormden samen lange tijd één gemeente. Het verzet ontstond al vroeg na de bezetting. Dat de beide plaatsen direct aan de spoor weg lagen, heeft tot gevolg gehad, dat meerdere slachtoffers zijn geval len bij aanvallen op deze spoorweg. Daarnaast zijn verschillende men sen door de bezetter weggevoerd, waarvan we de redenen niet altijd meer hebben kunnen achterhalen. Verschillende namen op de monu menten hebben we in dit boekje weer een gezicht kunnen geven. De mensen achter de namen op de monumenten geven betekenis aan het begrip "oorlog" vanwege hun persoonlijke geschiedenissen. Zij mogen niet vergeten worden. OORLOGSMONUMENTEN VRIJHEID GEEF JE DOOR! IN MAARN EN MAARSBERGEN VRIJHE ID GEEF JE DOO R1 Inhoud Woord vooraf ..... .................... .. ... ....... ................................................. 5 1. oorlogsmonumenten in Maarn........... .. .. .. ............................... 7 1.1. Het monument op de Pol.. .. ......... ...... ...... .. ............. .... .. ...... ..... 7 Vrijheid geef je door 1.2. Het monument tegenover het oude Raadhuis . .... ... .... .... ...... 10 Oorlogsmonumenten in Maarn en Maarsbergen 1.2.1. Getroffen bij bombardementen .................................. 10 Copyright © 2018 4 mei Comité Maarn Maarsbergen 1.2.2. Omgekomen in Duitsland ............ ................... ... ......... 19 1.2.3. Gefusilleerden .... .. ..... ................ .. ... .. ....................... .. .. 24 Auteurs: Paul van der Donck, Walter Scholten 1.2.4. Gesneuveld in Nederlands Indië .................... ............. 34 Redacteurs: Ria Stegeman, Patty Willeboordse, David Vroon, Bertj an Sneller 2. oorlogsgraven in Maarsbergen.. ...... ................ ... .. ........... ... ... 36 Vormgeving en grafische verzorging: Pre Press Buro Booij, Maarsbergen 2.1. Het grafmonument op Valkenheide .................... .................... 36 oorlogsgeschiedenis Maarn Maarsbergen 2.2. De graven op de Folcoldusheuvel ... .... .. ...... .................... ...... .. 37 ISBN: 978-90-828537-0-4 Bronnen .. ........... .... .. .. .... ........ ........ ..... .............. .. ... .................... .. .. 40 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, door middel van druk, fotokopieën, geautomatiseerde gegevens bestanden of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ~ LIONSCLUB NATUURLIJK MAARN CULT~~~,!?i\~~SCHE MAARBERGEN -We- -ve OORLOGS MONUMENTEN IN MAARN EN MAARS BERGE N We leven in vrijheirj maar dat is niet vanzelfsprekend! Woord vooraf Dit boekje beschrijft de twee oorlogsmonumenten en twee oorlogs graven in de dorpen Maarn en Maarsbergen. Wie zijn de mensen en wat zijn de verhalen achter de namen die vermeld staan op de monumenten en -graven? Walter Scholten en Paul van der Donck van het 4 mei Comité Maarn-Maarsbergen hebben verschillende bronnen geraadpleegd en geprobeerd op basis daarvan een zo goed mogelijk beeld te geven van de mensen die tijdens de Tweede wereldoorlog zijn omgekomen. Bij het oorlogsmonument tegenover het oude Raadhuis vindt jaarlijks op 4 mei de herdenking plaats van de Nederlandse slachtoffers van de Tweede wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesmissies hierna. Het 4 mei Comité Maarn-Maarsbergen organiseert deze herdenking in Maarn. Wij vinden het belangrijk dat kinderen hierbij worden betrokken. Jaarlijks bezoeken we in de periode voorafgaand aan de herdenking de basisscholen in Maarn en Maarsbergen om voorlich ting te geven over de Tweede wereldoorlog en over de uitzendingen van Nederlandse militairen die na de oorlog hebben plaatsgevonden. Ook leggen kinderen van iedere basisschool tijdens de herdenking een boeket bij het monument. Het 4 mei Comité Maarn-Maarsbergen maakt hierbij gebruik van de mogelijkheid om de Cultuurhistorische commissie van de Vereniging OORLOGSMONUMENTEN IN MAARN EN MAARSBERGEN OOR LOGS MONUMENTEN IN MAARN EN MAARSBE RGEN VR IJHEI D GEEF JE DOOR ! VRIJHE ID GEEF JE DOOR ! Maarn Maarsbergen Natuurlijk en de Lionsclub Maarn-Maarsbergen 1. oorlogsmonumenten te bedanken voor hun substantiële financiële steun, waarmee het mogelijk werd om dit boekje te laten drukken en uit te brengen. in Maarn Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit boekje, neem dan contact op met één van de leden van het Comité. Maarn heeft twee oorlogsmonumenten: het monument op de Pol en het monument tegenover het oude Raadhuis. 4 mei Comité Maarn-Maarsbergen 1.1 Het monument op de Pol Walter (W.H.) Scholten, voorzitter Dit zogenoemde Lancastermonument bestaat uit een zwerfkei en een Patty (P.) Willeboordse, ceremoniemeester gedenkplaat. Het werd op 14 april 2012 op initiatief van de Cultuur Ria (H.J.) Stegeman, secretaris historische commissie van de vereniging Maarn Maarsbergen Natuur Paul (P.J.G.) van der Donck, algemeen lid lijk en het 4 mei Comité Maarn-Maarsbergen opgericht ter nagedach tenis aan de Britse bemanningsleden en de Australische piloot van de Royal Air Force, die in de nacht van 22 op 23 juni 1943 in de omgeving van de Pol met hun Lancaster bommenwerper op de terugweg van Mühlheim in Duitsland neerstortten. Het 4 mei Comité Maarn-Maarsbergen heeft zo secuur mogelijk haar informatie verzameld en is niet verantwoordelijk voor eventuele onjuistheden in de tekst. OOR LOG SMON UMEN TEN IN MAARN EN MA ARSBERGEN OORLOGS MO NUMENTEN IN MAA RN EN MAARSBERGE N Boven Maarn werd het vliegtuig getroffen door vijandelijk vuur. Het school aan de Schoollaan, een propellor op de Kapelweg en een stuk toestel kwam terecht op het Heideveld naast het inmiddels verdwe vleugel langs de Maarnse Grindweg. nen boerderijtje Aarendal. Er waren diverse ooggetuigen van het De volledige bemanning kwam om het leven: John William Bembridge drama. (radiotelegrafist, 20 jaar), John Sidney Francis Victor Crawley (bom menrichter, 22 jaar), Edmond Alexis Duchene (boordwerktuigkundige, De Duitsers hadden snel de omgeving afgezet en niemand mocht 22 jaar), Wilson Hebenton Gordon (bommenrichter en 2e navigator, bij het neergestorte toestel komen. Op verschillende plaatsen in het 22 jaar), Eric George Grove (navigator, 23 jaar), William Patrick Smith dorp waren onderdelen van het vliegtuig terechtgekomen. Eén van (koepelschutter, 30 jaar) en John Trevor Winterbon (piloot, 21 jaar). de motoren bij kolenboer Eckeveld, vlak bij de voormalige Tuindorp- Zij liggen begraven op de erebegraafplaats van Rusthofin Leusden. 1.2. Het monument tegenover het oude Raadhuis De ontwerper van dit monument is Henk A. Vedder. Het werd in 1949 onthuld en bestaat uit een bakstenen gedenkmuur met in reliëf een mannenfiguur en vier gedenkplaten van wit natuursteen. De mannen figuur in realistische stijl is levensgroot en geplaatst op een bakstenen voetstuk. Voor het monument bevindt zich een verdiepte tegelplaats met treurberk. De inscriptie op het voetstuk luidt: '1940 -1945'. Op de vier gedenkplaten worden vier groepen mensen herdacht: • burgerslachtoffers bij bombardementen; • slachtoffers omgekomen in Duitsland (kampen); • gefusilleerde mensen uit het verzet; • gesneuvelde militairen in dienst van het Nederlands Koninkrijk. In totaal staan veertien namen op de gedenkplaten. 1.2.1. Getroffen bij bombardementen Links op de --· . ' luiken dicht te doen en de ramen te openen, om zo de luchtdruk de foto is het huis van de familie • G. Herikhuizen (4-7-1911 / 24-3-1944) kans te geven om te ontsnappen, mochten bommen worden gegooid. Herikhuizen De eerste twee bommen vielen om 17.02 uur. Eén van de bommen zichtbaar. Gerrit Herikhuizen werd op 4 juli 1911 in Ede gebo kwam op het nabijgelegen hoekhuis en één kwam op de loods van de ren als zoon van Jacob (van) Herikhuizen en Barendina van Santen. firma van Job Herikhuizen. De panden lagen totaal in puin. In totaal Zij waren eigenaar van de de firma "de Eerste Rijwielhandel van werden 16 bommen afgeworpen, die allemaal in de directe omgeving Maarn", gevestigd op de Amersfoortseweg A 97. De broer van Gerrit, van de tunnel op de Amersfoortseweg terechtkwamen. Mogelijk was J(ac)ob, nam deze zaak van zijn vader over. Gerrit zelf had een baan het de bedoeling van de geallieerden om Huize Plattenberg te bom als hulpbesteller bij de posterijen. Hij was barderen, dat vlakbij de tunnel lag. In Huize Plattenberg lagen veel niet getrouwd en had geen kinderen. Duitsers ingekwartierd. Op zondag 24 september 1944 was de fami lie Herikhuizen thuis toen het luchtalarm Binnen korte tijd werd aan de plaatselijke commandant van de Lucht afging. Er verscheen een aantal geallieerde beschermingsdienst (LBD) in Maarn, L.R. Koolemans Beijnen, op de vliegtuigen boven Maarn. De familie pro Amersfoortseweg A 137, bericht dat er mensen onder het puin bedol beerde gelijk toen het luchtalarm afging en ven lagen. De commandant kwam onmiddellijk in actie. Hij gaf bevel de vliegtuigen eraan kwamen, om snel de om zowel in Maarn als in Maarsbergen de sirenes te laten gaan. Op dit OORLOGSMON UMENTEN IN MAARN EN MAARSBERGEN OORLOGS MONUMENTEN IN MA ARN EN MAARSBE RGEN VR IJHEID GEEF JE DOOR ! signaal begaven de blokploegen1 zich snel naar de getroffen plaatsen Amersfoortseweg A 97 werd onbewoonbaar verklaard