Amborellales Acorales Nymphaeales Austrobaileyales

Acorales Acoraceae Eenzaadlobbigen Petrosaviales Tofieldiace Pandanales Dioscoreales Butomacea Liliales Hydrochari Asparagales Alismatace Scheuchzer Arecales Aponogeto Commeliniden Dasypogonales Juncaginac Poales Posidoniac Commelinales Ruppiaceae Zingiberales Cymodocea Potamoget Ceratophyllales Zosteracea

Chloranthales eenzaadlobbigen. Meer onderz Canellales Piperales Alismatales wordt geplaatst, zij Magnoliiden Magnoliales Acorus bij de eenzaadlobbigen Laurales

Ranunculales Alismatales Sabiales Veel van de voor Nederland zo Proteales orde. De Alismatales was eerst e Trochodendrales Buxales Zwanebloemfamilie (Butomacea Limnocharitaceae. De Alismatal Gunnerales Najadales. Analyse van nucleair Berberidopsidales Dilleniales omschrijving van de Alismatales Caryophyllales niet helemaal opgehelderd. Oo Santalales Aronskelkfamilie (Araceae), ten Saxifragales Alismatales zijn vaak planten ui Geavanceerde tweezaadlobbigen Vitales complexe bloeiwijzen, met de b Crossosomatales meeldraden en vruchtbladen da Geraniales Myrtales bloemen hebben.

Zygophyllales Celastrales Malpighiales Fabiden Oxalidales Fabales Acorales Rosales Cucurbitales Acorales are the sister group of the Fagales genus in this order, was placed in A The new position of Acorales, apart Brassicales of base sequences of the rbcL-gene Malviden Malvales replacement of Acorus in Alismatale Sapindales

Cornales Alismatales Ericales Many of the of water and wa Asteriden order. Alismatales used to be much Garryales Limnocharitaceae. Alismatales are n Lamiiden Gentianales Solanales Analysis of nuclear and chloroplast Lamiales than the former, even if the positio this order, Araceae, with respect to Aquifoliales wet places, with creeping rhizomes Campanuliden Apiales Dipsacales The sometimes have more a 2 Asterales are mainly 3-merous. Acorales | Alismatales Kal Deze f (Acoru Deze k Acoraceae Halfro Tofieldiaceae Acorales Het zij Araceae De Acorales zijn tegenwoordig de zustergroep van wortel Butomaceae de rest van de eenzaadlobbigen. Nog niet zo lang blader Hydrocharitaceae De kle Alismataceae geleden werd Kalmoes (Acorus), het enige geslacht in een Scheuchzeriaceae in deze orde, in de Aronskelkfamilie (Araceae) Kalmo Aponogetonaceae geplaatst. Deze familie vormt onderdeel van de Juncaginaceae oorspr Posidoniaceae Alismatales. door H Ruppiaceae De pla Cymodoceaceae Het apart zetten van de Acorales aan de basis van en gee Potamogetonaceae Zosteraceae alle andere eenzaadlobbigen berust op een vergelijking van de basenvolgorde van het rbcL-gen in het chloroplast-DNA in Acorus met die in andere Tofi eenzaadlobbigen. Meer onderzoek op dit vlak zou ertoe kunnen leiden dat Acorus weer in de Dit is e Alismatales wordt geplaatst, zij het in een eigen familie. Het is trouwens wel duidelijk dat Noord Acorus bij de eenzaadlobbigen hoort. andere Alismatales Veel van de voor Nederland zo karakteristieke water- en oeverplanten behoren nu tot deze orde. De Alismatales was eerst een veel kleinere orde, met maar 3 families: Zwanebloemfamilie (Butomaceae), Waterweegbreefamilie (Alismataceae) en Limnocharitaceae. De Alismatales zijn nu uitgebreid met de complete ordes Arales en Najadales. Analyse van nucleair en chloroplast DNA heeft uitgewezen dat de huidige omschrijving van de Alismatales beter is dan de vorige, al is de positie van Acorus nog steeds niet helemaal opgehelderd. Ook de positie van de grootste familie in deze orde, de Aronskelkfamilie (Araceae), ten opzichte van de andere families is nog niet duidelijk. Alismatales zijn vaak planten uit natte milieus, met kruipende wortelstokken. Ze hebben complexe bloeiwijzen, met de bloemen vaak in dichte aren. De bloemen hebben soms meer meeldraden en vruchtbladen dan gebruikelijk in de eenzaadlobbigen, die in principe 3-tallige bloemen hebben.

Gevlekte aronskelk: bloeikolf met en zonder schutblad

Acorales Acorales are the sister group of the rest of all monocots. Quite recently Sweet flag (Acorus), the only genus in this order, was placed in Araceae, which is part of the order Alismatales. The new position of Acorales, apart from and at the basis of all other monocots, is based on the analysis of base sequences of the rbcL-gene in the chloroplast DNA in monocots. More research could lead to a replacement of Acorus in Alismatales, in a separate family. It is beyond doubt that Acorus is a monocot.

Zwanebloem: bloem e Alismatales Many of the plants of water and waterside, which are so characteristic for the Dutch flora, belong in this Wat order. Alismatales used to be much smaller, with only 3 families: Butomaceae, Alismataceae, and (Hydr Limnocharitaceae. Alismatales are now enlarged with two entire orders, Arales and Najadales. Eerst z Analysis of nuclear and chloroplast DNA has shown that the present composition of Alismatales is better orde, d than the former, even if the position of Acorus is not yet quite clear. The position of the largest family in de Nim this order, Araceae, with respect to the other families needs further study. Alismatales often are plants of erin is wet places, with creeping rhizomes. They have complex , the flowers often in dense spikes. 18 ges The flowers sometimes have more anthers and carpels than the usual number in a monocot , which 100 so are mainly 3-merous. en zou Kalmoesfamilie (Acoraceae) Waterweegbreefamilie (Alismatacea Deze familie telt slechts 1 geslacht Deze familie omvat nu ook de Limnocharita (Acorus) met 2 tot 4 soorten. en telt daarmee 12 geslachten en ruim Deze komen voor op het Noordelijk 80 soorten van waterplanten, die vrijwel ov Halfrond, en in Zuidoost Azië. ter wereld voorkomen. Het zijn kruidachtige planten met een In Nederland komen uit deze wortelstok en met gras- of irisachtige familie wel 4 geslachten voor: bladeren. Pijlkruid (Sagittaria), De kleine tweeslachtige bloemen staan Moerasweegbree (Echinodorus), in een bloeikolf. Drijvende waterweegbree Kalmoes (Acorus calamus) komt (Luronium) en Waterweegbree oorspronkelijk uit Azië, maar werd al (Alisma). door Hippocrates als artsenijplant vermeld. Kalmoes: , bloeikolf en bloem De plant heeft een karakteristieke zoete en kruidige geur, en geeft smaak aan veel alcoholische bitters.

Scheuchzeriafamilie (Scheuchzeriace Een familie met 1 soort, de Veenbloembies Tofieldiaceae kruidachtige moerasplant. Dit is een kleine familie van landplanten, voornamelijk van het Noordelijk Halfrond. Het is een buitenbeentje ten opzichte van de andere families, en de plaats binnen deze orde is nog onzeker. De volgende families werden vroeger allemaal in de Najadales geplaatst :

Aronskelkfamilie (Araceae) Aponogetonaceae De Aronskelkfamilie vormde Een familie met 1 geslacht, Aponogeton, en vroeger met de Eendekroosfamilie 43 soorten van zoetwaterplanten uit de trop (Lemnaceae) de orde Arales. Watersla en warme gebieden van de Oude Wereld. Nu vormen ze samen de grootste

familie in de Alismatales, met meer Aponogeton dan 100 geslachten en ruim 4.000 soorten. bloeiw In tegenstelling tot de andere families leeft het merendeel op het land. Het zijn meestal tropische kruiden met Zoutgrasfamilie (Ju langgesteelde bladeren. De kleine bloemen, Een familie met 4 geslach die in een bloeikolf zijn gerangschikt, worden kruiden, die overal ter w omgeven door een schutblad. De bloemen zijn vooral in kustgebieden. I Gevlekte aronskelk: in principe 3-tallig. De vrucht is een bes. deze familie 2 soorten Zo bloeikolf met en zonder schutblad In Nederland komt uit deze familie de Slangewortel (Calla palustris), de Watersla Schorrenzoutgras (Pistia stratiotes) en de Aronskelk (Arum) voor. Klein kroos Posidoniaceae Zwanebloemfamilie (Butomaceae) Een familie met 1 geslacht, Posidonia, met 9 De enige soort in deze familie is de Zwanebloem van zoutwaterplanten die in de Middelland (Butomus umbellatus). Hij komt voor in gematigde langs de kust van Zu streken van Eurazië. Het is een waterplant met voorkomen. regelmatige roze bloemen die in een scherm staan. Zwanebloem: bloem en vrucht

Waterkaardefamilie (Hydrocharitaceae) Eerst zat deze familie in een aparte Ruppiafamilie ( orde, de Hydrocharitales. Nu ook Deze familie telt 1 g de Nimfkruidfamilie (Najadaceae) Krabbescheer 1-10 soorten van on erin is opgenomen, telt de famillie die overal ter wereld

18 geslachten en meer dan Ruppia water voorkomen. 100 soorten waterplanten van zoet maritima en zout water, overal ter wereld. Waterweegbreefamilie (Alismataceae) Cymodoce Deze familie omvat nu ook de Limnocharitaceae Een familie m en telt daarmee 12 geslachten en ruim zoutwaterpla 80 soorten van waterplanten, die vrijwel overal vooral rond A ter wereld voorkomen. In Nederland komen uit deze familie wel 4 geslachten voor: Pijlkruid (Sagittaria), Moerasweegbree (Echinodorus), Pijlkruid Drijvende waterweegbree (Luronium) en Waterweegbree (Alisma). Kalmoes: plant, bloeikolf en bloem

Scheuchzeriafamilie (Scheuchzeriaceae) Een familie met 1 soort, de Veenbloembies (Scheuchzeria palustris), een Cymodocea nodosa: mnl. plant kruidachtige moerasplant. het van de ker. De volgende families werden vroeger Fonteinkruidfamilie (Potam allemaal in de Najadales geplaatst : Deze familie omvat nu ook de Za en hoorde vroeger in de Najadale 102 soorten zoetwaterplanten di Aponogetonaceae Ze hebben soms vrij grote blader Een familie met 1 geslacht, Aponogeton, en dichte aren. 43 soorten van zoetwaterplanten uit de tropen Watersla en warme gebieden van de Oude Wereld.

Aponogeton monostachyus: Zeegrasfamilie (Zosteracea bloeiwijze en bloem Zeegrassen zijn mariene waterplanten van gematigde en subtropische gebieden. Zoutgrasfamilie (Juncaginaceae) Er zijn 2 geslachten en 14 soorten Een familie met 4 geslachten en 15 soorten van die eerst in de orde Najadales wa kruiden, die overal ter wereld voorkomen, maar geplaatst. Ze hebben smalle vooral in kustgebieden. In Nederland komen uit bladeren en kleine bloemen in deze familie 2 soorten Zoutgras (Triglochin) voor. bloeikolven. Zeegras komt ook la onze kusten voor. Schorrenzoutgras

Klein kroos Posidoniaceae ) Een familie met 1 geslacht, Posidonia, met 9 soorten nebloem van zoutwaterplanten die in de Middellandse Zee en ematigde langs de kust van Zuid-Australië nt met voorkomen. erm staan.

Posidonia oceanica

Ruppiafamilie (Ruppiaceae) Deze familie telt 1 geslacht, Ruppia, met rabbescheer 1-10 soorten van ondergedoken waterplanten die overal ter wereld in zowel zoet als zout

Ruppia water voorkomen. maritima (Alismataceae) Cymodoceaceae e Limnocharitaceae Een familie met 5 geslachten en 16 soorten n en ruim zoutwaterplanten van tropische en warme wateren, , die vrijwel overal vooral rond Australië.

r:

us), Pijlkruid

ee

heuchzeriaceae) eenbloembies (Scheuchzeria palustris), een Cymodocea nodosa: mnl. plant

Drijvend fonteinkruid n vroeger Fonteinkruidfamilie (Potamogetonaceae) laatst : Deze familie omvat nu ook de Zannichelliafamilie (Zannichelliaceae), en hoorde vroeger in de Najadales. Het zijn 7 geslachten met 102 soorten zoetwaterplanten die overal ter wereld voorkomen. Ze hebben soms vrij grote bladeren, de bloemen staan meestal in ponogeton, en dichte aren. nten uit de tropen Oude Wereld.

Aponogeton monostachyus: Zeegrasfamilie (Zosteraceae) bloeiwijze en bloem Zeegrassen zijn mariene waterplanten van gematigde en subtropische gebieden. rasfamilie (Juncaginaceae) Er zijn 2 geslachten en 14 soorten, e met 4 geslachten en 15 soorten van die eerst in de orde Najadales waren ie overal ter wereld voorkomen, maar geplaatst. Ze hebben smalle kustgebieden. In Nederland komen uit bladeren en kleine bloemen in lie 2 soorten Zoutgras (Triglochin) voor. bloeikolven. Zeegras komt ook langs onze kusten voor.

osidonia, met 9 soorten de Middellandse Zee en de kust van Zuid-Australië Groot zeegras: plant met bloeiaar komen.

Posidonia oceanica uppiafamilie (Ruppiaceae) familie telt 1 geslacht, Ruppia, met soorten van ondergedoken waterplanten veral ter wereld in zowel zoet als zout r voorkomen. Reuzenaronskelk teren, titanum zou wel eens de allergrootste bloeiwijze ter wereld kunnen hebben, tot 2.5 meter hoog. Wanneer deze plant in de kassen van de Leidse Hortus bloeit, is het in de hele kas te ruiken en staat het publiek in de rij. De indringende geur van bederf gaat gepaard met een temperatuurverhoging in de bloeikolf. Dit dient om vliegen, die hun eitjes in rottend vlees leggen, aan te trekken. Het zijn namelijk vliegen die het stuifmeel van de ene naar de andere bloem transporteren. Het donkere, vleeskleurige schutblad helpt ook mee om de illusie te wekken dat er een dood dier ligt.

Het geslacht Amorphophallus telt bijna 200 soorten, die voornamelijk in de Zuidoost- Aziatische tropen voorkomen. Ze hebben een grote knol, waaruit slechts 1 blad tegelijk komt. Bij de grotere soorten lijkt dit blad op een klein boompje, compleet met korstmos op de stam. Pas wanneer de knol groot genoeg is, ontstaat er een bloemknop. Daaruit groeit de bloeiwijze: een bloeikolf met onderaan de kleine vrouwelijke bloemen, en daarboven de mannelijke. Eromheen een schutblad. e), Wanneer de bestuiving gelukt is, groeien er vaak fraaigekleurde bessen uit.

Deze spectaculaire planten worden niet alleen voor de aardigheid gekweekt, maar ook als voedsel. Van Amorphophallus paeonifolius, de ‘Elephant yam’, en enkele andere enkele soorten worden de knollen gegeten. Wel is het zaak ze eerst te koken om de giftige Amorphophallus alkaloiden te verwijderen. In Japan wordt de knol van paeonifolius Amorphophallus konjac, de Konjaku, tot meel vermalen en als bron van zetmeel benut. In de kassen van de Hortus botanicus is een collectie van deze planten te bewonderen.

Giant Arum

Amorphophallus titanum could have the largest in the world, up to 2.5m high. Whenever this plant flowers in the greenhouses of the Hortus botanicus Leiden, you can smell it all over the place, while the public gathers in large numbers. The nasty stench of decay is accompanied by a temperature raise in the . This serves to attract flies, who normally lay their eggs in rotting flesh. Flies usually transport pollen from one flower to another. The dark, flesh-coloured

bloeiaar spathe heightens the illusion of a dead animal lying around.

The genus Amorphophallus has almost 200 species, which occur mainly in the Southeast Asian tropics. They have large , out of which one leaf arises. In the larger species this leaf looks like a small tree, with lichen patterns on the stem. Only when the has reached a certain size, a flower bud appears. This grows into an inflorescence: a spadix with the small female flowers at the bottom, and the male flowers above, surrounded by a spathe. When has occurred, brightly coloured berries follow.

These spectacular plants are not only grown for show, but also as food. Corms of Amorphophallus paeonifolius, the ‘Elephant yam’, and several other species are eaten. It is vital to cook them first, in order to remove the poisonous alkaloids. In Japan the corm of Amorphophallus konjac, Konjaku, is ground into flour and used as a starch source. In the greenhouses of the Hortus botanicus Leiden an extensive collection of these plants is kept.