WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W OPOLU
Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Opole, październik 2017 r. Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Spis treści 1. Osady denne - charakterystyka ...... 3 2. Kryteria oceny osadów ...... 7 3. Wyniki badań osadów ...... 10 4. Ocena osadów ...... 24
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 2 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku 1. Osady denne - charakterystyka Osady denne rzek i zbiorników wodnych mają istotny wpływ na stan środowiska wodnego. Zawierają one zanieczyszczenia nieorganiczne, do których należą pierwiastki śladowe takie jak: ołów (Pb), kadm (Cd), cynk (Zn), rtęć (Hg) i chrom (Cr) oraz wiele grup trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO), np. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), polichlorowane bifenyle (PCB), chloroorganiczne pestycydy (COP), w tym heksachlorobenzen, lindan czy dichlorodifenylotrichloroetan (DDT), polichlorowane dibenzodioksyny (PCDD), polichlorowane dibenzofurany (PCDF) i inne. Wysokie stężenie zanieczyszczeń w osadach dennych toksycznie wpływa przede wszystkim na organizmy wodne. Przy niewłaściwym zagospodarowaniu osadów, pochodzących np. z odmulonych zbiorników wodnych, mogą również toksycznie oddziaływać na organizmy lądowe. Źródłem zanieczyszczeń w osadach są przede wszystkim odprowadzane do wód powierzchniowych ścieki komunalne i przemysłowe, jak również spływy powierzchniowe z pól uprawnych zawierające nadmiar substancji wprowadzanych przez człowieka w wyniku działalności rolniczej. Osady rzeczne są bardzo ważną częścią koryta rzecznego. Dużą część całkowitej masy osadów stanowi materia organiczna pochodząca z rozkładu roślinności nadbrzeżnej, glonów, a także innych obumarłych organizmów wodnych. Skład osadów korytowych rzek przepływających przez tereny nieprzemysłowe, uzależniony jest głównie od budowy litologicznej zlewni oraz od tempa procesów wietrzenia i erozji skał podłoża. Wypadkową procesów biochemicznych i wietrzenia oraz erozji jest naturalna zawartość metali w osadach. Zawartość tę określa się jako tło geochemiczne. W obszarach intensywnie użytkowanych przez człowieka metale oraz metaloidy dostają się w przeważającej mierze do wód powierzchniowych na skutek działalności człowieka, szczególnie z przemysłu górniczego i hutniczego. Największe zagrożenie środowiska, spośród pierwiastków śladowych, stanowią rtęć i kadm, ze względu na swoją toksyczność oraz cynk i miedź, ponieważ odprowadzane są do środowiska w bardzo dużych ilościach. Antropogenicznym źródłem zanieczyszczenia osadów dennych pierwiastkami śladowymi jest wydobycie i przetwórstwo metali, jak również przemysł metalurgiczny (Cd, Cr, Cu, Ni, Zn i Pb). Ponadto źródłem emisji chromu jest przemysł chemiczny i skórzany. W wyniku spalania węgla i paliw płynnych do środowiska emitowane są związki niklu, manganu, chromu i ołowiu. Głównym źródłem rtęci w osadach są depozyty atmosferyczne, stosowane dawniej rtęciowe zaprawy nasienne, a także wykorzystywanie osadów ściekowych do nawożenia gleb. Nawożenie gleb oraz stosowanie środków ochrony roślin jest źródłem takich metali, jak arsen, kadm, miedź i chrom. Trwałe zanieczyszczenia organiczne to syntetyczne związki organiczne. Powszechnie występują one w środowiskach lądowych i wodnych. Niektóre z tych związków charakteryzują się znaczną toksycznością i powodują objawy zatruć przewlekłych, takie jak działanie endokrynne, mutagenność, kancerogenność. Dodatkowo, cechują się one stabilnością chemiczną zapewniającą im małą podatność na degradację w środowisku i w organizmach. Wśród trwałych związków organicznych najważniejsze to: dioksyny (polichlorowane dibenzodioksyny oraz polichlorowane dibenzofurany, PCDD + PCDF), związki dioksynopodobne (ang. dioxine like compounds), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA),
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 3 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
polichlorowane bifenyle (PCB), pestycydy (DDT i jego metabolity, aldryna, chlordan, endryna, heptachlor, heksachlorobenzen - HCB, mireks, toksafen). W przyrodzie w minimalnej naturalnej ilości występują WWA. Związki te mogą być syntetyzowane przez niektóre bakterie i rośliny (zwłaszcza glony) oraz mogą powstawać w wyniku rozkładu organicznych substancji glebowych. Mogą przedostawać się do środowiska również w wyniku pożarów lasów, czy podczas erupcji wulkanów. Jednak zdecydowana większość tych związków występujących w środowisku jest pochodzenia antropogenicznego i pochodzi przede wszystkim z procesów spalania węgla i paliw płynnych oraz z przemysłu koksowniczego i rafineryjnego, jak również z transportu drogowego. Do wód powierzchniowych WWA przenikają wraz ze ściekami, spływami wód deszczowych oraz w bardzo dużym stopniu w wyniku suchego i mokrego opadu atmosferycznego. Spośród oznaczanych WWA najbardziej kancerogenny jest benzo(a)piren. Polichlorowane bifenyle i pestycydy chloroorganiczne to zanieczyszczenia osadów dennych związane wyłącznie z działalnością człowieka. PCB miały szerokie zastosowanie przemysłowe do lat 70 ub. wieku, m. in. w kondensatorach i transformatorach wysokiego napięcia, w siłownikach hydraulicznych i wymiennikach ciepła oraz jako dodatki do farb i lakierów, plastyfikatory do tworzyw sztucznych, wypełniacze w środkach ochrony roślin, a także jako substancje do impregnacji drewna. PCB powstają również podczas procesów spalania m. in. węgla w elektrowniach i w gospodarstwach domowych, spalania odpadów szpitalnych, są także składnikiem zanieczyszczeń emitowanych w niektórych procesach technologicznych. Spośrod pestycydów chloroorganicznych największy problem stanowią pozostałości DDT i jego metabolity (DDE i DDD), izomery heksachlorocykloheksanu (HCH) oraz heptachlor, endryna i dieldryna. Były one stosowane przez kilkadziesiąt lat jako środki ochrony roślin. Ze względu na ich szkodliwe oddziaływanie na organizmy żywe oraz bardzo małą podatność na degradację w środowisku, w latach 70-tych ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych i Europie zostały wycofane z produkcji i użycia. Są jednak nadal produkowane i stosowane w wielu krajach rozwijających się. Jest to niepokojące ze względu na fakt, że jako środki charakteryzujące się wysoką prężnością par, część z nich po zastosowaniu oprysków na polach uprawnych w krajach tropikalnych przedostaje się do atmosfery i jest transportowana wraz z masami powietrza na duże odległości w miejsca, gdzie nigdy nie były produkowanie ani stosowane, np. w kierunku biegunów. Stamtąd wraz z opadami atmosferycznymi trafiają do gleb w strefie umiarkowanej. Na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w 2016 roku na terenie kraju Ośrodek Badań i Kontroli Środowiska Sp. z o.o. w Katowicach prowadził badania jakości osadów rzecznych i jeziornych. Wyniki tych badań przedstawione zostały w Raporcie „Stan zanieczyszczenia osadów dennych rzek i jezior w 2016 r.”, stanowiące podstawę niniejszego opracowania. Na terenie województwa opolskiego badania osadów dennych wykonano w próbkach pobranych w 2016 roku z 16 punktów pomiarowo-kontrolnych, w których zgodnie z programem PMŚ zaplanowano badanie wód powierzchniowych. Miejsce poboru (stanowisko badania) stanowiło wypadkową lokalizacji punktu pomiarowo – kontrolnego oraz miejsca, w którym możliwe było wykonanie poboru – bezpieczne dojście do linii brzegowej, obecność osadów, itp. (tab. 1). Do badań pobierano 5-centymetrową warstwę powierzchniową osadów z 4-5 miejsc na odcinku 50 m. Na miejscu wykonywano pomiary przewodności elektrolitycznej i pH oraz dokumentację fotograficzną stanowiska. W sumie, razem z badaniami terenowymi, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 4 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
we wszystkich 13 próbkach wykonano oznaczenia 63 wskaźników jakości, w tym 26 pierwiastków oraz 35 związków organicznych. Ponadto w trzech próbkach (pobranych w ppk: Nysa Kłodzka – Skorogoszcz, Odra – Kędzierzyn-Koźle, Odra – Wróblin) wykonano dodatkowo oznaczenia 16 wskaźników (tab. 2).
Tabela 1. Zestawienie stanowisk badawczych monitoringu osadów dennych w województwie opolskim w 2016 r. (źródło: GIOŚ)
POŁOŻENIE Lp. NAZWA PPK Długość Szerokość Kod EU JCWP Gmina Powiat geograficzna geograficzna 1 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 17,673889 50,763917 Lewin Brzeski brzeski PLRW6000191299 2 Odra - Kędzierzyn-Koźle 18,148917 50,345417 Kędzierzyn-Koźle kędzierzyńsko-kozielski PLRW600019117159 3 Odra - Wróblin 17,890583 50,709778 Opole Opole PLRW60002111799 4 Bierawka - ujście do Odry 18,245556 50,278611 Bierawa kędzierzyńsko-kozielski PLRW600019115899 5 Kłodnica - ujście do Odry 18,18056 50,33778 Kędzierzyn-Koźle kędzierzyńsko-kozielski PLRW600019116999 6 Mała Panew - Czarnowąsy 17,90031 50,722084 Dobrzeń Wielki opolski PLRW60001911899 7 Stobrawa - Stobrawa 17,624528 50,843278 Popielów opolski PLRW6000191329 8 Biała Głuchołaska - Biała Nyska 17,298 50,431944 Nysa nyski PLRW6000812589 9 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 17,380472 50,31875 Głuchołazy nyski PLRW6000812589 10 Budkowiczanka - Stare Kolnie 17,691361 50,839833 Popielów opolski PLRW60001913289 11 Chrząstawa (Jemielnica) - Chrząstowice 18,064583 50,661778 Chrząstowice opolski PLRW600019118899 12 Nysa Kłodzka - Nysa 17,324222 50,475389 Nysa nyski PLRW6000191299 13 Olszanka - Opole 17,905583 50,656333 Opole Opole PLRW60002111799 14 Opawa - Wiechowice 17,86375 49,97825 Branice głubczycki PLRW60001911279 15 Osobłoga - Racławice Śląskie 17,781556 50,308611 Głogówek prudnicki PLRW600019117699 Mała Panew, Zb. Turawa - Zbiornik 16 18,09328 50,73584 Turawa opolski PLRW6000011859 Turawa
Tabela 2. Zakres badań osadów dennych w województwie opolskim w 2016 roku (źródło: GIOŚ)
Stanowiska Badania wykonane w stanowiskach 1-16 Badania wykonane w stanowiskach 1-3 1. Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 2. Odra - Kędzierzyn-Koźle PEW, pH, Ag, As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Mg, Mo, Ftalan di(2-etyloheksylu), chloroalkany 3. Odra - Wróblin Ni, Pb, Sn, Sr, V, Zn, Ca, Ogólny węgiel C10-C13, Fluorki, Chlorfenwinfos, 4. Bierawka - ujście do Odry organiczny, Fe, Mn, P, S, Ti, Al, K, N, Naftalen, Bromowane difenyloetery (kongenery nr Fenantren, Antracen, Fluoranten, Chryzen, 5. Kłodnica - ujście do Odry 28), Bromowane difenyloetery (kongenery Benzo(a)antracen, Benzo(a)piren, 6. Mała Panew - Czarnowąsy nr 47), Bromowane difenyloetery Benzo(a)fluoranten, Benzo(g,h,i)perylen, (kongenery nr 99), Bromowane 7. Stobrawa - Stobrawa Acenaftylen, Acenaften, Fluoren, Piren, difenyloetery (kongenery nr 100), 8. Biała Głuchołaska - Biała Nyska Benzo(b)fluoranten, Benzo(k)fluoranten, Bromowane difenyloetery (kongenery nr Benzo(e)piren, Indeno(1,2,3-c,d)piren, 9. Biała Głuchołaska - Głuchołazy 153), Bromowane difenyloetery (kongenery Dibenzo(a,h)antracen, Perylen, Polichlorowane 10. Budkowiczanka - Stare Kolnie nr 154), Bromowane difenyloetery bifenyle (nr 28, 52, 101, 118, 138, 153,180) – (kongenery nr 28, 47, 99, 100, 153, 154) 11. Chrząstawa (Jemielnica) - Chrząstowice suma, Pentachlorobenzen, Heksachlorobenzen, suma, Związki tributylocyny (kation 12. Nysa Kłodzka - Nysa Alfa-HCH, Beta-HCH, Gamma-HCH, Delta-HCH, tributylocyny), Heksachlorobutadien, 1,2,3- Heptachlor i epoksyd heptachloru, Dieldryna, 13. Olszanka - Opole trichlorobenzen, 1,2,4-trichlorobenzen, Izodryna, DDT całkowity (+izomer para-para), p'p'- 14. Opawa - Wiechowice 1,3,5-trichlorobenzen DDE, p'p'-DDD, Endosulfan, Endryna, Aldryna 15. Osobłoga - Racławice Śląskie 16. Mała Panew, Zb. Turawa - Zbiornik Turawa
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 5 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Mapa 1. Punkty monitoringu osadów dennych w województwie opolskim w 2016 r. (źródło: GIOŚ, WIOŚ)
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 6 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku 2. Kryteria oceny osadów Ocenę jakości osadów dennych przeprowadza się w oparciu o następujące kryteria: kryterium geochemiczne, umożliwiające ocenę stopnia zanieczyszczenia osadów dennych w odniesieniu do tła geochemicznego, czyli zawartości pierwiastków występujących w osadach w warunkach naturalnych (wg Bojkowska I., Sokołowska G. 1998). Oceną jest jedna z trzech klas, w zależności od zawartości składników zanieczyszczających w osadzie, w porównaniu do ich zawartości w naturalnych lub nieznacznie zanieczyszczonych osadach. Dla I klasy czystości osadów przyjęto jako zawartości graniczne stężenia od dwóch do pięciu razy wyższe od tła geochemicznego poszczególnych pierwiastków, w zależności od ich biogeochemicznych właściwości tj. mobilności w środowisku oraz toksyczności dla biosfery. Dla klasy II przyjęto wartości 10-20 razy wyższe od tła geochemicznego, dla klasy III czystości osadów przyjęto wartości 20-100 razy wyższe od tła geochemicznego. Klasyfikację geochemiczną osadów dennych przedstawiono w tabeli 3; kryterium ekotoksykologiczne, umożliwiające ocenę stopnia wpływu zanieczyszczonych osadów na organizmy wodne (wg D.D. MacDonald, C.G. Ingersol, T.A. Berger 2000; WT- 732 2003). Ocenę przeprowadza się w oparciu o metodę wskaźników numerycznych jakości osadów TEC, PEC i MEC (tab. 4): TEC (Treshold Effect Concentration) stanowi wartość progową, służącą do identyfikacji stężeń zanieczyszczeń, poniżej których nie przewiduje się szkodliwego oddziaływania na organizmy bentosowe, PEC (Probable Effect Concentration) to wartość prawdopodobna, określająca stężenie przy przekroczeniu którego spodziewane są negatywne oddziaływania na organizmy bentosowe, MEC (Midpoint Effects Concentrations) określa stężenie stanowiące średnią wartość pomiędzy stężeniami określonymi wartościami progowymi TEC i PEC; kryterium ekotoksykologiczne, umożliwiające ocenę stopnia wpływu zanieczyszczonych osadów na organizmy wodne na podstawie określonych wartości granicznych EQS (Środowiskowe Normy Jakości - Environmental Quality Standards), wykorzystywanych do rozdzielenia dobrego od złego stanu chemicznego osadów wodnych (wg PIG 2015). Kryterium to uwzględnia substancje priorytetowe i niektóre inne substancje zanieczyszczające, określone w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/39/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. (tab. 5). Tabela 3. Klasyfikacja osadów wodnych na podstawie kryteriów geochemicznych (źródło: GIOŚ)
Tło Składnik I klasa II klasa III klasa poza klasowe geochemiczne Pierwiastki (mg/kg) Srebro (Ag) <0,5 <2,0 <5,0 <10,0 >10,0 Arsen (As) <5 <10* <20 <50 >50 Bar (Ba) <51 <100** <300 <500 >500 Kadm Cd) <0,5 <1,0 <5,0 <20 >20 Kobalt (Co) 2 <10 <20 <50 >50 Chrom (Cr) 5 <20 <100 <500 >500 Miedź (Cu) 6 <20 <100 <200 >200 Rtęć (Hg) <0,05 <0,1 <0,5 <1,0 >1,0
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 7 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Ołów (Pb) 10 <50 <200 <500 >500 Nikiel (Ni) 5 <30 <50 <100 >100 Cynk (Zn) 48 <200 <1000 <2000 >2000 Stront:Wapń 0,002 <0,005 <0,01 <0,1 >0,1 Źródło: Bojakowska I. Sokołowska G. (1998) - Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Przeg. Geolog. Objaśnienia: * - dla osadów jeziornych 15 mg/kg; ** - dla osadów jeziornych 150 mg/kg
Tabela 4. Progowe zawartości pierwiastków śladowych oraz trwałych zanieczyszczeń organicznych w osadach wodnych (źródło: GIOŚ) Poziom I Poziom II Poziom III Poziom IV Składnik ≤ TEC >TEC ≤ MEC >MEC ≤ PEC >PEC Pierwiastki (mg/kg) Arsen (As) ≤ 9,8 9,8 - 21,4 21,4 - 33 >33 Kadm (Cd) ≤ 0,99 0,99 - 3,0 3,0 - 5,0 >5,0 Chrom (Cr) ≤ 43 43 - 76,5 76,5 - 110 >110 Miedź (Cu) ≤ 32 32 - 91 91 - 150 >150 Nikiel (Ni) ≤ 23 23 - 36 36 - 49 >49 Ołów (Pb) ≤ 36 36 - 83 83 - 130 >130 Rtęć (Hg) ≤ 0,18 0,18 - 0,64 0,64 - 1,1 >1,1 Srebro (Ag) ≤ 1,6 1,6 - 1,9 1,9 - 2,2 >2,2 Cynk (Zn) ≤ 120 120 - 290 290 - 460 >460 Mangan (Mn) ≤ 460 460 - 780 780 - 1 100 >1 100 Żelazo (Fe) ≤ 20 000 20 000 - 30 000 30 000 - 40 000 >40 000 Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (µg/kg) Naftalen ≤ 176 176 - 369 369 - 561 >561 Acenaften ≤ 6,7 6,7 - 48 48 - 89 >89 Acenaftylen ≤ 5,9 5,9 - 67 67 - 128 >128 Antracen ≤ 57,2 57,2 - 451 451 - 845 >845 Fluoren ≤ 77,4 77,4 - 307 307 - 536 >536 Fenantren ≤ 204 204 - 687 687 - 1 170 >1 170 Fluoranten ≤ 423 423 - 1 327 1 327 - 2 230 >2 230 Benzo(a)antracen ≤ 108 108 - 579 579 - 1 050 >1 050 Chryzen ≤ 166 166 - 728 728 - 1 290 >1 290 Piren ≤ 195 195 - 858 858 - 1 520 >1 520 Benzo(b)fluoranten ≤ 240 240 - 6 820 6 820 - 13 400 >13 400 Benzo(k)fluoranten ≤ 240 240 - 6 820 6 820 - 13 400 >13 400 Benzo(a)piren ≤ 150 150 - 800 800 - 1 450 >1 450 Benzo(e)piren ≤ 150 150 - 800 800 - 1 450 >1 450 Benzo(g,h,i)perylen ≤ 170 170 - 1 685 1 685 - 3 200 >3 200 Dibenzo(a,h)antracen ≤ 33 33 - 84 84 - 135 >135 Indeno(1,2,3-cd)piren ≤ 200 200 - 1 700 1 700 - 3 200 >3 200 Suma WWA* ≤ 1 610 1 610 - 12 205 12 205 - 22 800 >22 800 Polichlorowane bifenyle (μg/kg) PCBs ≤ 60 60 - 368 368 - 676 >676 Pestycydy chloroorganiczne (μg/kg)
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 8 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Poziom I Poziom II Poziom III Poziom IV Składnik ≤ TEC >TEC ≤ MEC >MEC ≤ PEC >PEC Heksachlorobenzen ≤ 3 3 - 62 62 - 120 >120 alfa-HCH ≤ 6 6 - 53 53 - 100 >100 beta-HCH ≤ 5 5 - 108 108 - 210 >210 gamma-HCH (lindan) ≤ 3 3 - 4 4 - 5 >5 Heptachlor i epoksyd ≤ 2,5 2,5 - 9,3 9,3 - 16 >16 Dieldryna ≤ 1,9 1,9 - 32 32 - 62 >62 DDT całk. + izomer para- ≤ 4,2 4,2 - 33,6 33,6 - 63 >63 para p’p‘ -DDE ≤ 3,2 3,2 - 17 17 - 31 >31 p’p‘-DDD ≤ 4,9 4,9 - 16,5 16,5 - 28 >28 Endryna ≤ 2,2 2,2 - 104,6 104,6 - 207 >207 Aldryna ≤ 2 2 - 41 41 - 80 >80 Toksafen ≤ 1 1 - 1,5 1,5 - 2 >2 Pozostałe zanieczyszczenia organiczne (μg/kg) Ftalan di(2-etyloheksylu) ≤ 580 580 - 22 790 22 790 - 45 000 >45 000 związki tributylocyny ≤ 0,52 0,52 - 1,73 1,73 - 2,94 >2,94 (kation tributylocyny) 1,2,4-trichlorobenzen ≤ 8 8 - 13 13 - 18 >18 Pentachlorofenol ≤ 150 150 - 175 175 - 200 >200 Dioksyny i związki ≤ 0,85 0,85 - 11,2 11,2 - 21,5 >21,5 dioksynopodobne Objaśnienia: * w ocenie osadów badanych w 2016 przyjęto jako sumę WWA sumę wszystkich zbadanych WWA, również bezno(a)fluoranten oraz perylen Tabela 5. Progowe wartości środowiskowych norm jakości EQS w osadach wodnych oraz wartości dopuszczalne innych zanieczyszczeń zalecanych do badań w osadach dennych (źródło: GIOŚ)
Składnik Wartość dopuszczalna w osadach Substancje priorytetowe (µg/kg) Alachlor 5,2 Antracen 129 Kadm 2 300 Chloropiryfos 12,1 Endryna 12,9 Izodryna 144 Dichlorodifenylotrichloroetan (DDT) 494,2 Endosulfan 2,7 Heksachlorocykloheksan (HCH) 1 Ołów 41 000 Naftalen 138 Nikiel 43 000 Nonylofenole 695 Oktylofenole 11,0 Pentachlorofenol 229 Związki tributylocyny (kation tributylocyny) 0,011 Trichlorobenzeny (suma) 41
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 9 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Składnik Wartość dopuszczalna w osadach Trifluarlina 4,7 Chinoksyfen 177 Aklonifen 43 Bifenoks 4,3 Cybutryna 0,2 Cypermetryna 1,4 Konwencja Sztokholmska (µg/kg) Toksafen 6 PCB (suma) 60 Heksabromodifenyl (HBB) 60 Chlordekon 120 Wskaźniki istotne z punktu widzenia oceny stanu jakości osadów (μg/kg) Arsen 9 800 Srebro 1 000 Chrom 43 000 Miedź 32 000 Cynk 120 000 WWA - suma 1 600 Pozostałe zanieczyszczenia organiczne (μg/kg) Chloroalkany C10 – C13 3 991 Aldryna 9,3 Chlordekon 120 Chlorfenwinfos 6,2 Dieldryna 53 Pentachlorobenzen 5,5
3. Wyniki badań osadów W tabeli 6 przedstawiono wyniki badań jakości osadów, z wyłączeniem tych wskaźników, dla których wartości we wszystkich punktach kształtowały się poniżej granicy oznaczalności (dotyczy wskaźników: srebro, molibden, cyna, perylen, polichlorowane bifenyle (nr 28), polichlorowane bifenyle (nr 52), polichlorowane bifenyle (nr 101), polichlorowane bifenyle (nr 118), polichlorowane bifenyle (nr 138), polichlorowane bifenyle (nr 153), polichlorowane bifenyle (nr 180), polichlorowane bifenyle (nr 28, 52, 101, 118, 138, 153,180) – suma, pentachlorobenzen, heksachlorobenzen, alfa-HCH, beta-HCH, gamma-HCH, delta- HCH, heptachlor i epoksyd heptachloru, dieldryna, izodryna, DDT całkowity (+izomer para- para), p'p'-DDE, p'p'-DDD, endosulfan, ftalan di(2-etyloheksylu), chloroalkany C10-C13, chlorfenwinfos, bromowane difenyloetery (kongenery nr 28), bromowane difenyloetery (kongenery nr 47), bromowane difenyloetery (kongenery nr 99), bromowane difenyloetery (kongenery nr 100), bromowane difenyloetery (kongenery nr 153), bromowane difenyloetery (kongenery nr 154), bromowane difenyloetery (kongenery nr 28, 47, 99, 100, 153, 154) – suma, związki tributylocyny (kation tributylocyny), heksachlorobutadien, 1,2,3-trichlorobenzen, 1,2,4-trichlorobenzen, 1,3,5-trichlorobenzen, endryna, aldryna). Najwyższe w województwie wartości dla poszczególnych wskaźników wyróżnione zostały pogrubioną czcionką. Spośród opolskich rzek największym zakresem zanieczyszczenia charakteryzowały się osady pobrane
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 10 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku z Odry w Kędzierzynie-Koźlu oraz ze Zbiornika Turawa – w obydwu ppk 17 wskaźników charakteryzowały maksymalne wyniki. Są to w przypadku Odry wyłącznie trwałe zanieczyszczenia organiczne (Naftalen, Fenantren, Antracen, Fluoranten, Chryzen, Benzo(a)antracen, Benzo(a)piren, Benzo(a)fluoranten, Benzo(g,h,i)perylen, Acenaftylen, Acenaften, Fluoren, Piren, Benzo(b)fluoranten, Benzo(k)fluoranten, Benzo(e)piren. Dibenzo(a,h)antracen), natomiast w zbiorniku - wyłącznie pierwiastki chemiczne (Ba, Co, Cr, Cu, Hg, Mg, Ni, Pb, Sr, Zn, Fe, Mn, P, S, Al, N oraz ogólny węgiel organiczny).
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 11 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Tabela 6. Wyniki badań jakości osadów dennych w województwie opolskim w 2016 r. (źródło: GIOŚ)*
Wskaźnik jakości osadów / jednostka - [uS/cm] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [%sm] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg]
Lp. Nazwa ppk
węgiel
V P S
K
Ti
Ni
Sr
Cr
Fe
pH As Ba Pb Zn Ca Al.
Cd Co Cu Hg
Mg Mn
organiczny
przewodność Ogólny
elektrolityczna Nysa Kłodzka - 1 6,9 141 24,3 68,4 0,629 14,2 36,4 <0,40 <0,100 1793 14,3 13,2 9,66 15,1 67,5 1809 0,778 10820 301 412 182 337 6312 1001 Skorogoszcz Odra - Kędzierzyn- 2 7,3 207 <0,10 153,2 0,262 20,49 12,12 12,45 0,149 1371 12,57 14,38 19,59 12,5 117,2 2083 3,13 9285 185,2 400,6 1460 117 4800 648,1 Koźle 3 Odra - Wróblin 7,7 487 <0,10 90,8 <0,050 10,9 8,5 22,7 <0,100 877 8,55 19,1 30,4 8,33 127 10120 2,99 7424 144 238 641 96,4 3122 568 Bierawka - ujście do 4 8,3 334 <0,10 39,3 <0,050 6,92 0,502 <0,40 <0,100 132 3,93 <1,00 3,84 <0,50 28,7 326 0,951 1358 603 63,9 216 18,7 741 <100 Odry Kłodnica - ujście do 5 7,6 211 5,83 44,2 0,819 5,35 2,46 0,528 <0,100 286 3,04 5,86 7 <0,50 270 1295 2,63 6131 46,5 541 479 43,6 1380 167 Odry Mała Panew - 6 7,7 142 <0,10 26,3 <0,050 8,09 1,74 <0,40 <0,100 83,6 1,62 <1,00 1,99 <0,50 18,4 235 0,477 2062 38,7 55,6 157 26 850 226 Czarnowąsy Stobrawa - 7 8,4 135 <0,10 54,2 <0,050 6,43 2,71 <0,40 <0,100 155 2,75 3,98 3,46 <0,50 17,8 553 0,294 3800 572 130 75,7 33,1 1130 302 Stobrawa Biała Głuchołaska – 8 7,7 100 <0,10 40,7 <0,050 22 6,68 <0,40 <0,100 795 5,47 5,2 6,43 <0,50 27,9 1333 0,218 5199 179 158 106 157 2900 424 Biała Nyska Biała Głuchołaska - 9 7 226 <0,10 91,5 <0,050 16,1 34,4 26,1 <0,100 5642 22,6 23,2 25,5 43,1 210 4802 2,89 20450 314 532 610 1114 14110 3184 Głuchołazy Budkowiczanka – 10 7,2 121 <0,10 71,1 <0,050 7,19 1,92 <0,40 <0,100 110 3,36 <1,00 1,8 <0,50 22,5 334 0,213 3031 905 81,2 51,9 23 763 134 Stare Kolnie Chrząstawa 11 (Jemielnica) - 7,6 120 <0,10 45 <0,050 22,8 2,83 <0,40 <0,100 156 2,11 2,01 6,59 <0,50 23,2 1021 0,396 5599 96,1 123 152 36,2 1155 155 Chrząstowice Nysa Kłodzka - 12 7,3 149 <0,10 45,7 <0,050 20,4 10,8 <0,40 <0,100 1207 7,67 14,6 10,4 10,6 22,7 1318 0,516 6186 165 231 90,9 218 3285 533 Nysa 13 Olszanka - Opole 7,2 114 <0,10 57 <0,050 9,35 9,69 <0,40 <0,100 730 6,71 6,49 8,03 10 63,1 1416 2,92 3517 51,5 72 214 67,7 4529 713 Opawa - 14 6,3 432 <0,10 113 <0,050 11,1 33,6 35,7 0,663 4696 23,4 27,1 24,7 29,7 152 3428 2,96 19940 605 1364 1180 480 15990 2315 Wiechowice Osobłoga – 15 7,7 183 <0,10 49 <0,050 10,4 12,3 11 <0,100 2050 12,6 9,09 8,39 12,6 100 1313 1,2 10900 238 333 213 144 5947 641 Racławice Śląskie Zb. Turawa - 16 7,4 210 40,2 1566 268 33,7 50,3 126 3,87 2829 37,9 396 96,5 28,9 2771 7335 10,5 32260 619 2190 7488 191 18680 2320 Zbiornik Turawa *najwyższe wyniki spośród badań wykonanych na terenie województwa opolskiego, wyróżniono pogrubioną czcionką Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 12 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Tabela 6. Wyniki badań jakości osadów dennych w województwie opolskim w 2016 r. (źródło: GIOŚ) – cd.*
Wskaźnik jakości osadów / jednostka [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg]
-
-
Nazwa ppk Lp.
cen
Azot
Piren
Fluorki
Fluoren
Naftalen Chryzen
c,d)piren
Antracen
Fenantren Acenaften
Fluoranten
Acenaftylen
Indeno(1,2,3
Benzo(a)piren Benzo(e)piren
Benzo(a)antracen
Dibenzo(a,h)antra
Benzo(a)fluoranten Benzo(b)fluoranten Benzo(k)fluoranten
Benzo(g,h,i)perylen Nysa Kłodzka - 1 <0,010 0,066 0,033 0,216 0,057 0,055 0,058 <0,100 0,054 <0,010 <0,010 <0,010 0,173 0,108 0,042 0,05 0,056 0,011 2,1 63,4 Skorogoszcz Odra - Kędzierzyn- 2 0,777 2,26 1,18 5,32 1,62 1,71 1,63 0,384 0,714 0,039 0,518 0,489 3,68 2,24 0,685 0,698 0,85 0,177 1 948 Koźle 3 Odra - Wróblin 0,391 0,793 0,328 1,42 0,4 0,445 0,404 0,108 0,233 0,01 0,132 0,134 1 0,617 0,246 0,196 0,274 0,052 2,2 624 Bierawka - ujście do 4 0,064 0,065 0,018 0,085 0,026 0,028 0,022 <0,100 0,015 <0,010 0,028 0,02 0,065 0,034 0,015 0,031 0,018 <0,010 79,6 Odry Kłodnica - ujście do 5 <0,010 0,016 <0,010 0,039 0,015 0,016 0,021 <0,100 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 0,029 0,023 <0,010 0,029 <0,010 <0,010 Odry Mała Panew - 6 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,100 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,020 <0,010 <0,010 123 Czarnowąsy Stobrawa - 7 <0,010 0,01 <0,010 0,065 0,051 0,05 0,055 <0,100 0,043 <0,010 <0,010 <0,010 0,06 0,089 0,03 0,02 0,048 <0,010 116 Stobrawa Biała Głuchołaska – 8 <0,010 0,023 <0,010 0,049 0,023 0,02 0,033 <0,100 0,021 <0,010 <0,010 <0,010 0,041 0,039 0,016 0,02 0,021 <0,010 189 Biała Nyska Biała Głuchołaska - 9 0,022 0,343 0,091 1,17 0,544 0,511 0,46 0,128 0,368 <0,010 0,025 0,031 0,948 0,956 0,361 0,138 0,462 0,074 2330 Głuchołazy Budkowiczanka – 10 <0,013 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,100 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,020 <0,010 <0,010 Stare Kolnie Chrząstawa 11 (Jemielnica) - <0,010 <0,010 <0,010 0,011 <0,010 <0,010 <0,010 <0,100 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,010 <0,020 <0,010 <0,010 138 Chrząstowice 12 Nysa Kłodzka - Nysa <0,010 0,162 0,058 0,63 0,248 0,248 0,247 <0,100 0,147 <0,010 0,014 0,012 0,556 0,304 0,138 0,101 0,142 0,027 181 13 Olszanka - Opole <0,010 0,023 0,011 0,091 0,048 0,056 0,075 <0,100 0,106 <0,010 <0,010 <0,010 0,123 0,19 0,058 0,116 0,144 0,019 97,4 Opawa - 14 0,013 0,606 0,155 2,87 1,16 1,2 1,12 0,243 0,69 <0,010 0,076 0,078 2,22 1,71 0,677 0,101 0,942 0,115 3990 Wiechowice Osobłoga – 15 <0,010 0,049 0,012 0,178 0,092 0,068 0,092 <0,100 0,08 <0,010 <0,010 <0,010 0,152 0,147 0,056 0,083 0,073 0,015 521 Racławice Śląskie Zb. Turawa - 16 0,04 0,246 0,085 0,845 0,387 0,316 0,419 0,104 0,223 <0,010 0,017 0,047 0,656 0,625 0,216 0,263 0,24 0,054 6840 Zbiornik Turawa *najwyższe wyniki spośród badań wykonanych na terenie województwa opolskiego, wyróżniono pogrubioną czcionką
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu 13 Wydział Monitoringu Środowiska
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Na rys. 1 – 3 przedstawiano zawartość wybranych substancji w osadach dennych badanych w 2016 r. w województwie opolskim (rzeki oraz zbiornik Turawa). Dla porównania obok zamieszczono wykresy ilustrujące na jakim miejscu w stosunku do wszystkich badanych w 2016 r. w Polsce osadów dennych rzek i kanałów (270 próbek) są opolskie cieki (w porządku malejącym pod względem stężenia badanej substancji). Charakterystyczne jest wysokie, w stosunku do pozostałych osadów dennych rzek i kanałów pobranych w kraju, zanieczyszczenie osadów w ppk Odra-Kędzierzyn-Koźle substancjami z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. W „rankingu krajowym” poszczególne wskaźniki zajmują wysokie miejsca: antracen – 2; acenaften – 3; piren, fluoranten, benzo(e)piren – 4; benzo(a)piren, naftalen, fenantren, chryzen, benzo(a)antracen, fluoren – 6; benzo(k)fluoranten, acenaftylen – 9; dibenzo(a,h)antracen – 10; benzo(g,h,i)perylen - 16. Zawartość tych samych WWA w drugim ppk, zlokalizowanym na Odrze w Opolu (ppk Odra-Wróblin), była już dużo mniejsza i jedynie w zakresie naftalenu i antracenu kwalifikowała wody na odpowiednio miejsce 11 i 17 w kraju. Również w ppk Opawa-Wiechowice badania wykazały zawartości trwałych związków organicznych z tej samej grupy WWA, klasyfikujące je wysoko w porównaniu do pozostałych punktów w kraju: benzo(a)antracen, chryzen, benzo(k)fluoranten – 10 pozycja; fluoranten – 12 pozycja, benzo(k)fluoranten, piren – 13 pozycja, benzo(a)piren – 14 pozycja. Na przedstawionych wykresach, ilustrujących zawartość pierwiastków w osadach dennych, zwraca uwagę Zb. Turawa, w którego osadach zawartość azotu, fosforu, glinu, niklu, kobaltu i żelaza była najwyższa w województwie.
Rys. 1. Zawartość wybranych pierwiastków w osadach dennych rzek i zbiornika Turawa w województwie opolskim 2016 r. (źródło: GIOŚ, WIOŚ)
AZOT [mg/kg] AZOT [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Kanał Świerżowski - Żalin-Kolonia 11240 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 6840 Otok (Kanał Otok) - m. Santok 11050 Opawa - Wiechowice 3990 Kanał Postomski - powyżej ujścia… 10030 Orla - Wąsosz ujście do Baryczy 8270 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 2330 Kopanica - Łęgoń 7830 Pliszka - Urad 7450 Odra - Kędzierzyn-Koźle 948 Bystrzyca - Borki 6780 Krzycki Rów - Stany 6570 Odra - Wróblin 624 Rypienica - Łapinóż 5950 Kanał Jadownicki - Zawierzbie 5760 Osobłoga – Racławice Śląskie 521 Tyśmienica - Niewęgłosz 5680 Postomia - Lemierzyce 5350 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 189 Zimnica - Ścinawa 5230 Sołokija - Wierzbica Nysa Kłodzka - Nysa 181 5210 Kanał Bernardyński - Kalisz,… 5160 Chrząstawa (Jemielnica) -… 138 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 5060 Nysa Łużycka - Zasieki 5040 Mała Panew - Czarnowąsy 123 Uherka - Rudka 5030 Warta - Santok 4630 Stobrawa - Stobrawa 116 Nurzec - Tworkowice 4530 Szprotawa - Szprotawa 4480 Olszanka - Opole 97,4 Strzegomka - Bogdaszowice 4290 Rurzyca - Nawodna 4280 Bierawka - ujście do Odry 79,6 Ścinawka - Ścinawica 4120 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 4000 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 63,4 Opawa - Wiechowice 3990 0 2000 4000 6000 8000 0 2000 4000 6000 8000 1000012000
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 14
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
FOSFOR [mg/kg] FOSFOR [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Krzycki Rów - Stany 6095 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 2190 5831 Widawa - ujście do Odry 5533 5465 Zimny Potok (Zimna Woda) -… 4483 Opawa - Wiechowice 1364 4332 Kanał Postomski - powyżej ujścia… 4236 3773 Nurzec - Tworkowice 3644 Kłodnica - ujście do Odry 541 3430 Warta - Bobry 3405 3384 Mała Panew – Krupski Młyn 3302 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 532 3280 Rega - Mrzeżyno 3162 3142 Warta - Wartosław 3054 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 412 3045 Kanał Bernardyński - Kalisz,… 3005 2942 Barycz - Wąsosz 2801 Odra - Kędzierzyn-Koźle 400,6 2771 Kaczawa - Prochowice 2739 2701 Wisła - Oświęcim 2691 Osobłoga – Racławice Śląskie 333 2675 Postomia - Lemierzyce 2668 2521 Tyśmienica - Niewęgłosz 2448 Odra - Wróblin 238 2368 Narew - Strękowa Góra 2324 2305 Nysa Kłodzka - Nysa Skora - Miłkowice 2245 231 2100 Brok - Stare Kaczkowo 2096 2079 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 158 Wieprz - Michalów 2044 2000 Gwda - Ujście 1992 1918 Stobrawa - Stobrawa 130 Bug - Glina Nadbużna 1906 1870 Nysa Łużycka - Zasieki 1834 Chrząstawa (Jemielnica) - 1794 123 Sołokija - Wierzbica 1787 Chrząstowice 1756 Bóbr - Małomice 1748 1747 Budkowiczanka – Stare Kolnie 81,2 Kanał Chorzelowski - Rożniaty 1690 1670 Uherka - Rudka 1659 1642 Olszanka - Opole 72 Kanał Mosiński - Głuchowo 1638 1616 Bug - Sławatycze 1612 1575 Bierawka - ujście do Odry 63,9 Ina – Stargard Szczeciński 1498 1437 Strzegomka - Bogdaszowice 1423 1419 Mała Panew - Czarnowąsy 55,6 Bug - Nur 1390 1380 Opawa - Wiechowice 1364 0 500 1000 1500 2000 2500 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000
GLIN [mg/kg] GLIN [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 18680 Kanał Chorzelowski - Rożniaty 28090 Opawa - Wiechowice 15990 Odra - Połęcko 24400 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 14110 Wisła - Warszawa- Młociny 21160 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 6312 Witka - ujście do Nysy Łużyckiej 19160 Osobłoga – Racławice Śląskie 5947 Warta - Santok 18980 Odra - Kędzierzyn-Koźle 4800 Nysa Łużycka - Zasieki 18940 Olszanka - Opole 4529 Pilica - Szczekociny 17880 Nysa Kłodzka - Nysa 3285 Bóbr - Stary Raduszec 17450 Odra - Wróblin 3122 Kaczawa - Prochowice 17170 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 2900 Psina - Bieńkowice 17030 Kłodnica - ujście do Odry 1380 Zimny Potok (Zimna Woda) -… 16510 Chrząstawa (Jemielnica) -… 1155 Opawa - Wiechowice 15990 Stobrawa - Stobrawa 1130 Krzycki Rów - Stany 15950 Mała Panew - Czarnowąsy 850 Wisła - Sandomierz 15780 Budkowiczanka – Stare Kolnie 763 Kanał Jadownicki - Zawierzbie 15080 Bierawka - ujście do Odry 741 Kanał Mosiński - Niedźwiady 14800
0 5000 10000 15000 20000 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 15
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
NIKIEL [mg/kg] NIKIEL [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 37,9 Kopanica - Łęgoń 314 Nysa Łużycka - Zasieki 90,9 Opawa - Wiechowice 23,4 Kanał Chorzelowski - Rożniaty 46,3 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 22,6 Bóbr - Małomice 42,6 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 14,3 Kanał Jadownicki - Zawierzbie 40,3 Nysa Szalona - Winnica 40,2 Osobłoga – Racławice Śląskie 12,6 Rypienica - Łapinóż 40,1 Odra - Kędzierzyn-Koźle 12,57 Krzycki Rów - Stany 40 Czerna Wielka - Żagań Odra - Wróblin 8,55 36,2 Orla - Wąsosz ujście do Baryczy 35,3 Nysa Kłodzka - Nysa 7,67 Kanał Świerżowski - Żalin-Kolonia 33,5 Olszanka - Opole 6,71 Skora - Miłkowice 32,5 Zimny Potok (Zimna Woda) -… 31,6 Biała Głuchołaska – Biała … 5,47 Kanał Mosiński - Niedźwiady 30,5 Bierawka - ujście do Odry 3,93 Kanał Bojadelski – ujście do … 28,5 Budkowiczanka – Stare Kolnie 3,36 Kanał Bernardyński - Kalisz,… 27,9 Strzegomka - Bogdaszowice 27,2 Kłodnica - ujście do Odry 3,04 Witka - ujście do Nysy Łużyckiej 26,2 Stobrawa - Stobrawa 2,75 Kanał Wieprz-Krzna - Stary… 25,7 Chrząstawa (Jemielnica) -… 2,11 Szprotawa - Szprotawa 24,8 Opawa - Wiechowice 23,4 Mała Panew - Czarnowąsy 1,62 Czarna Struga – Nowa Sól 23,4 0 10 20 30 40 0 50 100 150 200 250 300 350
KOBALT [mg/kg] KOBALT [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 33,7 Nysa Kłodzka - Kłodzko 85,3 Wieprz - Michalów 49,4 Chrząstawa (Jemielnica) -… 22,8 Czerna Wielka - Żagań 39,8 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 22 Nysa Łużycka - Zasieki 38,7 Odra - Kędzierzyn-Koźle 20,49 Kanał Jadownicki - Zawierzbie 34,5 Warta - Krzeczów 33,8 Nysa Kłodzka - Nysa 20,4 Odra - Połęcko 32,6 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 16,1 Ślęza - ujście do Odry 31,3 Czarna Woda - Legnica 31,1 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 14,2 Nysa Łużycka - Zgorzelec 30,8 Opawa - Wiechowice 11,1 Nysa Łużycka - Pieńsk/Deschka 30,2 Odra - Wróblin 10,9 Ścinawka - Ścinawica 29,6 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 26,8 Osobłoga – Racławice Śląskie 10,4 Odra - Nowa Sól 26,6 Olszanka - Opole 9,35 Piwonia - Siemień ujście do… 26,4 Mała Panew - Czarnowąsy 8,09 Nysa Łużycka - Gubin 25,9 Strzegomka - Bogdaszowice 25,1 Budkowiczanka – Stare Kolnie 7,19 Olza - Ropice 24,1 Bierawka - ujście do Odry 6,92 Wisła - Jankowice 23,9 Bystrzyca - ujście do Odry 23,8 Stobrawa - Stobrawa 6,43 Nysa Łużycka – trójpunkt … 23,5 Kłodnica - ujście do Odry 5,35 Chrząstawa (Jemielnica) -… 22,8
0 5 10 15 20 25 30 35 0 20 40 60 80 100
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 16
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Fe [mg/kg] Fe [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Krzycki Rów - Stany 79790 Noteć - Żuławka 68280 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa Polska Woda - Potasznia 48620 32260 Ilanka - Świecko 46600 Orla - Wąsosz ujście do Baryczy 41200 Barycz - Wąsosz 40670 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 20450 Warta - Santok 39680 Odra - Połęcko 39140 Kanał Chorzelowski - Rożniaty 39080 Opawa - Wiechowice 19940 Warta - Bobry 38180 Zimny Potok (Zimna Woda) - Ciemnice 37400 Kaczawa - Prochowice 35310 Barycz - Wyszanów 34670 Osobłoga – Racławice Śląskie 10900 Kanał Bernardyński - Kalisz, Warszówka 34470 Słupia - Charnowo 33930 Nysa Łużycka - Zasieki 33450 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 10820 Nurzec - Tworkowice 33320 Rega - Mrzeżyno 33320 Kanał Jadownicki - Zawierzbie 33270 Czarna Woda - Legnica 32950 Odra - Kędzierzyn-Koźle 9285 Bóbr - Stary Raduszec 32450 Widawa - ujście do Odry 32140 Odra - Malczyce 31810 Odra - Wróblin 7424 Kopanica - Łęgoń 31690 Obrzyca - ujście do Odry (ujęcie wodypowierzchniowej… 31420 Pilica - Szczekociny 30070 Postomia - Lemierzyce 28350 Nysa Kłodzka - Nysa 6186 Kanał Postomski - powyżej ujścia Łęczy (m. Słońsk) 27840 Lubsza - Gubin 27810 Bóbr - Małomice 27710 Kłodnica - ujście do Odry 6131 Krzna - Biała Podlaska 27450 Rypienica - Łapinóż 27440 Otok (Kanał Otok) - m. Santok 26760 Chrząstawa (Jemielnica) - Wisła - Oświęcim 25680 5599 Chrząstowice Mała Panew – Krupski Młyn 25370 Skora - Miłkowice 25130 Wisła - Sandomierz 25090 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 5199 Tyśmienica - Niewęgłosz 24790 Szprotawa - Szprotawa 24470 Nysa Łużycka - Gubin 23880 Gwda - Ujście 23800 Stobrawa - Stobrawa 3800 Nysa Szalona - Winnica 23790 Bystrzyca - ujście do Odry 23530 Sapina - Stręgielek 23470 Olszanka - Opole 3517 Witka - ujście do Nysy Łużyckiej 23230 Czerna Wielka - Żagań 23050 Kaczawa - Legnica 22940 Ślęza - ujście do Odry 22590 Budkowiczanka – Stare Kolnie 3031 Kanał Mosiński - Niedźwiady 22070 Dzierżęcinka - Koszalin 21990 Psina - Bieńkowice 21430 Mała Panew - Czarnowąsy 2062 Zagożdżonka – Świerże Górne 21380 Warta - Obrzycko 21160 Wisła - Warszawa- Młociny 21000 Bierawka - ujście do Odry Biała Głuchołaska - Głuchołazy 20450 1358 Strzegomka - Bogdaszowice 20450
0 10000 20000 30000 0 20000 40000 60000 80000 100000
Mn [mg/kg] Mn [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Połęcko 3231 2654 Postomia - Lemierzyce 2627 2611 Nysa Szalona - Winnica 2548 Budkowiczanka – Stare Kolnie 905 2524 Krzycki Rów - Stany 2483 2393 Orla - Wąsosz ujście do Baryczy 2311 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 619 2252 Nurzec - Tworkowice 2169 2134 Obrzyca - ujście do Odry (ujęcie… 2013 Opawa - Wiechowice 1896 605 Widawa - ujście do Odry 1825 1802 Polska Woda - Potasznia 1760 1737 Bierawka - ujście do Odry 603 Zagożdżonka – Świerże Górne 1670 1664 Wisła - Gołąb 1614 1600 Stobrawa - Stobrawa 572 Noteć - Żuławka 1597 1587 San - Wrzawy 1553 1524 Wisła - Sandomierz 1520 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 314 1504 Bug - Sławatycze 1493 1479 Obra - Skwierzyna 1462 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 301 1443 Rypienica - Łapinóż 1431 1408 Krzna - Biała Podlaska 1397 1383 Osobłoga – Racławice Śląskie 238 Kanał Chorzelowski - Rożniaty 1356 1343 Zimny Potok (Zimna Woda) - Ciemnice 1334 1327 Odra - Kędzierzyn-Koźle 185,2 Gwda - Ujście 1312 1292 Kanał Troszyński - Dobrzyków, most 1274 1271 Sapina - Stręgielek 1260 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 179 1228 Warta - Kromołów 1205 1160 Wisłok - Tryńcza 1139 Nysa Kłodzka - Nysa 165 1135 Warta - Rumin 1128 1114 Bug - Włodawa 1114 1101 Odra - Wróblin 144 Barycz - Wąsosz 1097 1095 Wisła - Piotrawin 1028 1022 Chrząstawa (Jemielnica) -… 96,1 Wieprz - Dęblin 1021 989 San - Ubieszyn 984 981 San - Brandwica 978 Olszanka - Opole 51,5 976 Bug - Glina Nadbużna 970 969 Nysa Łużycka - Gubin 949 Kłodnica - ujście do Odry 46,5 947 Wieprza - Stary Kraków 947 946 Otok (Kanał Otok) - m. Santok 934 Mała Panew - Czarnowąsy 38,7 923 Narew - Strękowa Góra 918 905 Budkowiczanka – Stare Kolnie 905 0 200 400 600 800 1000 0 1000 2000 3000 4000
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 17
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Rys. 2. Zawartość wybranych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w osadach dennych w województwie opolskim i na tle kraju w 2016 r. (źródło: GIOŚ, WIOŚ)
Benzo(a)piren [mg/kg] Benzo(a)piren [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 1,63 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 4,34 Opawa - Wiechowice 1,12 Kopanica - Łęgoń 3,48 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,46 Nysa Łużycka - Zgorzelec 2,31 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,419 Szprotawa - Szprotawa 1,83 Odra - Wróblin 0,404 Bystrzyca - ujście do Odry 1,69 Nysa Kłodzka - Nysa 0,247 Odra - Kędzierzyn-Koźle 1,63 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,092 Odra - Miedonia 1,55 Olszanka - Opole 0,075 Noteć – Ujście (wodowskaz) 1,29 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,058 Czarna Struga – Nowa Sól 1,27 Stobrawa - Stobrawa 0,055 Drwęca Warmińska - Drwęczno 1,26 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,033 Dzierżęcinka - Koszalin 1,25 Bierawka - ujście do Odry 0,022 Kaczawa - Prochowice 1,22 Kłodnica - ujście do Odry 0,021 Czerna Wielka - Żagań 1,13 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Opawa - Wiechowice 1,12 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 1,06 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Odra - Chałupki 1,04 0 0,25 0,5 0,75 1 1,25 1,5 0 1 2 3 4 5
PIREN [mg/kg] PIREN [mg/kg] (woj. opolskie) (woj. opolskie)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 3,68 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 6,77 Opawa - Wiechowice 2,22 Nysa Łużycka - Zgorzelec 5,81 Odra - Wróblin 1 Kopanica - Łęgoń 5,42 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,948 Odra - Kędzierzyn-Koźle 3,68 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,656 Bystrzyca - ujście do Odry 3,53 Nysa Kłodzka - Nysa 0,556 Odra - Miedonia 3,49 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,173 Szprotawa - Szprotawa 3,12 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,152 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 2,75 Olszanka - Opole 0,123 Drwęca Warmińska - Drwęczno 2,45 Bierawka - ujście do Odry 0,065 Dzierżęcinka - Koszalin 2,3 Stobrawa - Stobrawa 0,06 Czarna Struga – Nowa Sól 2,27 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,041 Odra - Chałupki 2,24 Kłodnica - ujście do Odry 0,029 Opawa - Wiechowice 2,22 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Strzegomka - Bogdaszowice 1,95 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Czerna Wielka - Żagań 1,92 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Noteć – Ujście (wodowskaz) 1,9 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 0 2 4 6 8
Indeno(1,2,3-c,d)piren [mg/kg] Indeno(1,2,3-c,d)piren [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Opawa - Wiechowice 0,942 Kopanica - Łęgoń 4,47 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,85 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 3,71 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,462 Bystrzyca - ujście do Odry 1,96 Odra - Wróblin 0,274 Nysa Łużycka - Zgorzelec 1,94 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,24 Odra - Miedonia 1,48 Olszanka - Opole 0,144 Szprotawa - Szprotawa 1,35 Nysa Kłodzka - Nysa 0,142 Czerna Wielka - Żagań 1,24 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,073 Noteć – Ujście (wodowskaz) 1,22 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,056 Czarna Struga – Nowa Sól 1,21 Stobrawa - Stobrawa 0,048 Odra - Malczyce 1,08 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,021 Nysa Kłodzka - Kłodzko 0,988 Bierawka - ujście do Odry 0,018 Dzierżęcinka - Koszalin 0,95 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Opawa - Wiechowice 0,942 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Kaczawa - Prochowice 0,915 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Bug - Strzyżów 0,909 Kłodnica - ujście do Odry 0,005 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,85 0 0,25 0,5 0,75 1 0 1 2 3 4 5
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 18
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Naftalen [mg/kg] Naftalen [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,777 Bystrzyca - ujście do Odry 5,00 Odra - Wróblin 0,391 Strzegomka - Bogdaszowice 2,86 Bierawka - ujście do Odry 0,064 Pełcznica - Stanowice 1,36 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,056 Odra - Malczyce 1,35 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,04 Odra - Miedonia 0,8 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,022 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,777 Opawa - Wiechowice 0,013 Odra - Nowa Sól 0,715 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,005 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 0,573 Olszanka - Opole 0,005 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 0,401 Nysa Kłodzka - Nysa 0,005 Nysa Łużycka - Gubin 0,401 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Odra - Wróblin 0,391 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,005 Wisła - Oświęcim 0,306 Stobrawa - Stobrawa 0,005 Bóbr - Stary Raduszec 0,282 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Czarna Struga – Nowa Sól 0,272 Kłodnica - ujście do Odry 0,005 Kopanica - Łęgoń 0,253 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,005 Odra - Chałupki 0,215 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 0 1 2 3 4 5 6
Fenantren [mg/kg] Fenantren [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 2,26 Nysa Łużycka - Zgorzelec 4,44 Odra - Wróblin 0,793 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 3,88 Opawa - Wiechowice 0,606 Bystrzyca - ujście do Odry 3,82 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,343 Odra - Miedonia 2,39 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,246 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 2,37 Nysa Kłodzka - Nysa 0,162 Odra - Kędzierzyn-Koźle 2,26 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,066 Strzegomka - Bogdaszowice 1,99 Bierawka - ujście do Odry 0,065 Kopanica - Łęgoń 1,92 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,049 Szprotawa - Szprotawa 1,84 Olszanka - Opole 0,023 Odra - Malczyce 1,8 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,023 Czarna Struga – Nowa Sól 1,54 Kłodnica - ujście do Odry 0,016 Noteć – Ujście (wodowskaz) 1,53 Stobrawa - Stobrawa 0,01 Nysa Łużycka – trójpunkt graniczny 1,44 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Dzierżęcinka - Koszalin 1,27 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Olza - Ropice 1,2 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Odra - Chałupki 1,19 0 0,5 1 1,5 2 2,5 0 1 2 3 4 5
Antracen [mg/kg] Antracen [mg/kg] (woj. opolskie) (woj. Polska) Bystrzyca - ujście do Odry 1,47 Odra - Kędzierzyn-Koźle 1,18 Odra - Kędzierzyn-Koźle 1,18 Odra - Wróblin 0,328 Odra - Miedonia 0,967 Opawa - Wiechowice 0,155 Nysa Łużycka - Zgorzelec 0,828 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,091 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 0,789 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,085 Kopanica - Łęgoń 0,763 Nysa Kłodzka - Nysa 0,058 Strzegomka - Bogdaszowice 0,638 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,033 Odra - Malczyce 0,627 Bierawka - ujście do Odry 0,018 Odra - Chałupki 0,596 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,012 Szprotawa - Szprotawa 0,548 Olszanka - Opole 0,011 Czarna Struga – Nowa Sól 0,37 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Olza - Ropice 0,355 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 0,352 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,005 Drwęca Warmińska - Drwęczno 0,343 Stobrawa - Stobrawa 0,005 Noteć – Ujście (wodowskaz) 0,335 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Nysa Łużycka - Pieńsk/Deschka 0,329 Kłodnica - ujście do Odry 0,005 Odra - Wróblin 0,328 0 0,5 1 1,5 0 0,5 1 1,5 2
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 19
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Fluoranten [mg/kg] Fluoranten [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 5,32 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 7,96 Opawa - Wiechowice 2,87 Nysa Łużycka - Zgorzelec 7,34 Odra - Wróblin 1,42 Kopanica - Łęgoń 6,97 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 1,17 Odra - Kędzierzyn-Koźle 5,32 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,845 Bystrzyca - ujście do Odry 4,89 Nysa Kłodzka - Nysa 0,63 Odra - Miedonia 4,81 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,216 Szprotawa - Szprotawa 4,25 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,178 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 3,71 Olszanka - Opole 0,091 Odra - Chałupki 3,14 Bierawka - ujście do Odry 0,085 Czarna Struga – Nowa Sól Stobrawa - Stobrawa 0,065 3 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,049 Drwęca Warmińska - Drwęczno 2,98 Kłodnica - ujście do Odry 0,039 Opawa - Wiechowice 2,87 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,011 Strzegomka - Bogdaszowice 2,75 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Odra - Malczyce 2,64 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Czerna Wielka - Żagań 2,59 0 1 2 3 4 5 0 2 4 6 8 10
Benzo(a)fluoranten [mg/kg] Benzo(a)fluoranten [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,384 Kopanica - Łęgoń 0,976 Opawa - Wiechowice 0,243 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 0,783 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,128 Bystrzyca - ujście do Odry 0,742 Odra - Wróblin 0,108 Nysa Łużycka - Zgorzelec 0,637 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,104 Odra - Miedonia 0,52 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,05 Szprotawa - Szprotawa 0,446 Olszanka - Opole 0,05 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,384 Nysa Kłodzka - Nysa 0,05 Odra - Malczyce 0,352 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,05 Noteć – Ujście (wodowskaz) 0,336 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,05 Drwęca Warmińska - Drwęczno 0,302 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,05 Lubsza - Gubin 0,288 Stobrawa - Stobrawa 0,05 Strzegomka - Bogdaszowice 0,279 Mała Panew - Czarnowąsy 0,05 Czarna Struga – Nowa Sól 0,275 Kłodnica - ujście do Odry 0,05 Odra - Chałupki 0,254 Bierawka - ujście do Odry 0,05 Czerna Wielka - Żagań 0,251 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,05 Dzierżęcinka - Koszalin 0,248 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0 0,5 1 1,5
Benzo(k)fluoranten [mg/kg] Benzo(k)fluoranten [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Bystrzyca - Lublin- Wrotków Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,685 2,24 Kopanica - Łęgoń 2,16 Opawa - Wiechowice 0,677 Nysa Łużycka - Zgorzelec 1,64 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,361 Bystrzyca - ujście do Odry 1,22 Odra - Wróblin 0,246 Odra - Miedonia 0,955 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,216 Szprotawa - Szprotawa 0,877 Nysa Kłodzka - Nysa 0,138 Odra - Malczyce 0,711 Olszanka - Opole 0,058 Noteć – Ujście (wodowskaz) 0,694 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,056 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,685 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,042 Opawa - Wiechowice 0,677 Stobrawa - Stobrawa 0,03 Odra - Chałupki 0,675 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,016 Kaczawa - Prochowice 0,653 Bierawka - ujście do Odry 0,015 Czarna Struga – Nowa Sól 0,645 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Strzegomka - Bogdaszowice 0,626 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Dzierżęcinka - Koszalin 0,587 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Kanał Branicki – ujście do … 0,58 Kłodnica - ujście do Odry 0,005 Drwęca Warmińska - Drwęczno 0,58 0 0,2 0,4 0,6 0,8 0 1 2 3
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 20
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Chryzen [mg/kg] Chryzen [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 1,62 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 4,71 Opawa - Wiechowice 1,16 Nysa Łużycka - Zgorzelec 3,33 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,544 Kopanica - Łęgoń 2,85 Odra - Wróblin 0,4 Bystrzyca - ujście do Odry 2,56 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,387 Szprotawa - Szprotawa 1,8 Nysa Kłodzka - Nysa 0,248 Odra - Kędzierzyn-Koźle 1,62 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,092 Odra - Miedonia 1,55 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,057 Czarna Struga – Nowa Sól Stobrawa - Stobrawa 0,051 1,38 Olszanka - Opole 0,048 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 1,28 Bierawka - ujście do Odry 0,026 Opawa - Wiechowice 1,16 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,023 Drwęca Warmińska - Drwęczno 1,15 Kłodnica - ujście do Odry 0,015 Strzegomka - Bogdaszowice 1,14 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Odra - Chałupki 1,09 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Noteć – Ujście (wodowskaz) 1,08 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Odra - Malczyce 1,05 0 0,5 1 1,5 2 0 1 2 3 4 5
Benzo(a)antracen [mg/kg] Benzo(a)antracen [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 1,71 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 3,51 Opawa - Wiechowice 1,2 Nysa Łużycka - Zgorzelec 2,79 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,511 Kopanica - Łęgoń 2,51 Odra - Wróblin 0,445 Bystrzyca - ujście do Odry 2,31 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,316 Odra - Miedonia 1,72 Nysa Kłodzka - Nysa 0,248 Odra - Kędzierzyn-Koźle 1,71 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,068 Szprotawa - Szprotawa 1,66 Olszanka - Opole 0,056 Drwęca Warmińska - Drwęczno 1,3 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,055 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 1,26 Stobrawa - Stobrawa 0,05 Opawa - Wiechowice 1,2 Bierawka - ujście do Odry 0,028 Odra - Chałupki 1,16 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,02 Dzierżęcinka - Koszalin 1,1 Kłodnica - ujście do Odry 0,016 Odra - Malczyce 1,06 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Czarna Struga – Nowa Sól 1,03 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Noteć – Ujście (wodowskaz) 0,982 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Strzegomka - Bogdaszowice 0,976
0 0,5 1 1,5 2 0 1 2 3 4
Acenaften [mg/kg] Acenaften [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,518 Odra - Malczyce 0,749 Odra - Wróblin 0,132 Bystrzyca - ujście do Odry 0,689 Opawa - Wiechowice 0,076 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,518 Bierawka - ujście do Odry 0,028 Odra - Miedonia 0,496 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,025 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 0,462 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,017 Strzegomka - Bogdaszowice 0,446 Nysa Kłodzka - Nysa 0,014 Odra - Nowa Sól 0,391 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,005 Odra - Chałupki 0,367 Olszanka - Opole 0,005 Szprotawa - Szprotawa 0,302 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Nysa Łużycka - Zgorzelec 0,272 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Pełcznica - Stanowice 0,27 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,005 Olza - Ropice 0,238 Stobrawa - Stobrawa 0,005 Oława - Wrocław jaz… 0,221 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Nysa Łużycka - Gubin 0,219 Kłodnica - ujście do Odry 0,005 Parsęta - Kołobrzeg 0,16 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,005 Czarna Struga – Nowa Sól 0,158 0 0,2 0,4 0,6 0,8 0 0,2 0,4 0,6
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 21
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Fluoren [mg/kg] Fluoren [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,489 Bystrzyca - ujście do Odry 0,835 Odra - Wróblin 0,134 Odra - Malczyce 0,666 Opawa - Wiechowice 0,078 Nysa Łużycka - Zgorzelec 0,6 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,047 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 0,515 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,031 Strzegomka - Bogdaszowice 0,498 Bierawka - ujście do Odry 0,02 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,489 Nysa Kłodzka - Nysa 0,012 Odra - Miedonia 0,41 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,005 Odra - Chałupki 0,375 Olszanka - Opole 0,005 Odra - Nowa Sól 0,36 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Szprotawa - Szprotawa 0,312 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Olza - Ropice 0,289 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,005 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 0,25 Stobrawa - Stobrawa 0,005 Kopanica - Łęgoń 0,229 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Pełcznica - Stanowice 0,224 Kłodnica - ujście do Odry 0,005 Czarna Struga – Nowa Sól 0,202 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,005 Nysa Łużycka - Gubin 0,19 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1
Benzo(e)piren [mg/kg] Benzo(e)piren [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,698 Olza - Ropice 0,966 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,263 Odra - Miedonia 0,952 Odra - Wróblin 0,196 Kopanica - Łęgoń 0,858 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,138 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,698 Olszanka - Opole 0,116 Zimny Potok (Zimna Woda) -… 0,684 Opawa - Wiechowice 0,101 Bystrzyca - ujście do Odry 0,585 Nysa Kłodzka - Nysa 0,101 Nysa Kłodzka - Kłodzko 0,515 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,083 Narew - Pułtusk 0,492 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,05 Kanał Branicki – ujście do … 0,412 Bierawka - ujście do Odry 0,031 Orla - Wąsosz ujście do Baryczy 0,407 Kłodnica - ujście do Odry 0,029 Nysa Łużycka - Zgorzelec 0,359 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,02 Rurzyca - Nawodna 0,358 Stobrawa - Stobrawa 0,02 Odra - Malczyce 0,324 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,01 Wieprza - Stary Kraków 0,304 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,01 Narew - Bondary 0,302 Mała Panew - Czarnowąsy 0,01 Krzycki Rów - Stany 0,296 0 0,2 0,4 0,6 0,8 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2
Dibenzo(a,h)antracen [mg/kg] Dibenzo(a,h)antracen [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,177 Kopanica - Łęgoń 0,702 Opawa - Wiechowice 0,115 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 0,58 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,074 Bystrzyca - ujście do Odry 0,356 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,054 Szprotawa - Szprotawa 0,34 Odra - Wróblin 0,052 Nysa Łużycka - Zgorzelec 0,336 Nysa Kłodzka - Nysa 0,027 Odra - Miedonia 0,27 Olszanka - Opole 0,019 Noteć – Ujście (wodowskaz) 0,26 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,015 Odra - Malczyce 0,2 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,011 Czarna Struga – Nowa Sól 0,178 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,177 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Czerna Wielka - Żagań 0,172 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,005 Strzegomka - Bogdaszowice 0,17 Stobrawa - Stobrawa 0,005 Dzierżęcinka - Koszalin 0,168 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Narew - Pułtusk 0,161 Kłodnica - ujście do Odry 0,005 Drwęca Warmińska - Drwęczno 0,159 Bierawka - ujście do Odry 0,005 Nysa Kłodzka - Kłodzko 0,157
0 0,05 0,1 0,15 0,2 0 0,2 0,4 0,6 0,8
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 22
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Acenaftylen [mg/kg] Acenaftylen [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,039 Bystrzyca - ujście do Odry 0,2 Odra - Wróblin 0,01 Olza - Ropice 0,099 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,005 Pełcznica - Stanowice 0,072 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,005 Oława - Wrocław jaz Małgorzata 0,059 Opawa - Wiechowice 0,005 Kopanica - Łęgoń 0,056 Olszanka - Opole 0,005 Strzegomka - Bogdaszowice 0,053 Nysa Kłodzka - Nysa 0,005 Nysa Łużycka - Zgorzelec 0,047 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Odra - Malczyce 0,044 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,039 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,005 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 0,038 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,005 Odra - Nowa Sól 0,038 Stobrawa - Stobrawa 0,005 Odra - Miedonia 0,037 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Czarna Struga – Nowa Sól 0,025 Kłodnica - ujście do Odry 0,005 Wieki Kanał Brdy - Legbąd 0,024 Bierawka - ujście do Odry 0,005 Nysa Łużycka - Gubin 0,02 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,005 Lubsza - Gubin 0,017 0 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25
Benzo(g,h,i)perylen [mg/kg] Benzo(g,h,i)perylen [mg/kg] (woj. opolskie) (Polska)
Kopanica - Łęgoń 3,26 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,714 Bystrzyca - Lublin- Wrotków 2,75 Opawa - Wiechowice 0,69 Nysa Łużycka - Zgorzelec 1,41 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,368 Bystrzyca - ujście do Odry 1,38 Odra - Wróblin 0,233 Odra - Miedonia 1,19 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,223 Szprotawa - Szprotawa 1,14 Nysa Kłodzka - Nysa 0,147 Noteć – Ujście (wodowskaz) 1,11 Olszanka - Opole 0,106 Odra - Malczyce 0,906 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,08 Czarna Struga – Nowa Sól 0,869 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,054 Dzierżęcinka - Koszalin 0,822 Stobrawa - Stobrawa 0,043 Nysa Kłodzka - Kłodzko 0,779 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,021 Czerna Wielka - Żagań 0,776 Bierawka - ujście do Odry 0,015 Drwęca Warmińska - Drwęczno 0,739 Chrząstawa (Jemielnica) -… 0,005 Kaczawa - Legnica 0,717 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,005 Skora - Miłkowice 0,716 Mała Panew - Czarnowąsy 0,005 Narew - Pułtusk 0,714 Kłodnica - ujście do Odry 0,005 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,714 0 0,2 0,4 0,6 0,8 0 1 2 3 4
Rys. 3. Zawartość metali w próbkach osadów dennych zbiornika Turawa na tle innych jezior i zbiorników w Polsce w 2016 r. (źródło: GIOŚ, WIOŚ)
ARSEN [mg/kg] BAR [mg/kg] KADM [mg/kg]
Zb. Turawa -… 1566 Zb. Turawa -… 40,2 Zb. Turawa -… 268 Dołgie -… 368 Długie… 37,2 Zb. Kozłowa Góra -… 14,1 Zb.… 239 Majcz Wielki 25,9 Dymno (Koczala,… 2,08 Lubniewsko 224 Brzozolasek 21,3 Bobiecinskie… 1,59 Zb. Dobczyce -… 202 Kołowin 20,1 1,58 Jamno -… 191 Cieszęcino -… Cieszęcino -… 19,4 Łęgowo 190 Zb. Goczałkowice -… 1,25 Laska - na W od… 19,3 Zb. Słup 186 Majcz Wielki 1,21 Gwiazdy-na wschód… 18,8 Sumowo… 176 Łagowskie 1,11 Woszczelskie 17,6 Lubie -… 170 Zb. Goczałkowice -… 1,1 Grzymisławskie 17,5 Cichowo 170 Kosobudno… 1,07 0 10 20 30 40 0 500 1000 1500 0 100 200 300
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 23
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
KOBALT [mg/kg] CHROM [mg/kg] MIEDŹ [mg/kg]
Chłop (k. Pszczewa) 63 Krasne 102 Zb. Turawa -… 126 Lutol 53,7 Łęgowo 80,8 Starzyc -… 61,5 Zb. Turawa -… 33,7 Białe Sosnowickie 75,4 Jaroszewskie 59,6 Błeszno (Bronków) 33,7 Zb. Dobczyce -… 75,2 Błeszno (Bronków) 53,8 Jaroszewskie 30,8 Zb. Międzybrodzie -… 55,1 Łęgowo 45,8 Brodno Wielkie -… 28,5 Zb. Turawa -… 50,3 Zb. Dobczyce -… 41,6 Jamno - głęboczek -… 23,2 Zagłębocze 49,6 Zb. Słup 37,8 Zb. Słup 21 Ińsko - głęboczek -… 20,6 Jamno - głęboczek -… 48,2 Zb. Międzybrodzie… 36,1 Długie 20,4 Zb. Dobczyce -… 45,9 Jamno - głęboczek… 31,9 Rospuda Filipowska 19,1 Zb. Słup 43,7 Zb. Dobczyce -… 28,6 0 20 40 60 80 0 50 100 150 0 50 100 150
Z porównania przedstawionych zawartości pierwiastków i trwałych zanieczyszczeń organicznych w osadach dennych pobranych w województwie opolskim wynika, że oprócz już omówionych ppk rzecznych, zlokalizowanych na Odrze i Opawicy, zwraca uwagę wysokie w województwie zanieczyszczenie osadów pobranych z ppk Biała Głuchołaska-Głuchołazy (trzecia pozycja pod względem zanieczyszczenia benzo(a)pirenem, indeno(1,2,3-c,d)pirenem, benzo(a)fluorantenem, benzo(k)fluorantenem, chryzenem, benzo(a)anracenem, dibenzo(a,h)antracenem). Ponadto opolski zbiornik Turawa też wysoko klasyfikuje się w skali kraju pod względem zanieczyszczenia metalami w stosunku do jezior i zbiorników w kraju. Sczególnie dotyczy to arsenu, baru, kadmu, miedzi (pierwsze miejsce w kraju) oraz kobaltu i chromu (miejsca odpowiednio – trzecie i szóste). 4. Ocena osadów W tabelach 7 – 9 przedstawiono ocenę osadów z rzek i zbiornika Turawa, odpowiednio wg kryteriów: kryterium geochemiczne, które umożliwia ocenę stopnia zanieczyszczenia osadów dennych w odniesieniu do tła geochemicznego, czyli zawartości pierwiastków występujących w osadach w warunkach naturalnych (wg Bojakowska I., Sokołowska G. 1998); kryterium ekotoksykologiczne, które umożliwia ocenę stopnia wpływu zanieczyszczonych osadów na organizmy wodne (wg D.D. MacDonald, C.G. Ingersol, T.A. Berger 2000; WT-732 2003); kryterium ekotoksykologiczne, które umożliwia ocenę stopnia wpływu zanieczyszczonych osadów na organizmy wodne na podstawie określonych wartości granicznych EQS, wykorzystywanych do rozdzielenia dobrego od złego stanu chemicznego osadów wodnych (wg PIG 2015 - Bojakowska I, Dusza - Dobek A, Wołkowicz W) – ocena zgodnie z tym kryterium została przeprowadzona jedynie dla prób osadów dennych zbadanych w maksymalnym zakresie wskaźników poddanych analizom laboratoryjnym.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 24
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Tabela 7. Ocena wyników badań osadów dennych w województwie opolskim w 2016 r. wg kryterium geochemicznego (źródło: GIOŚ) Ag As Ba Cd Co Cr Cu Hg Ni Pb Zn Sr/Ca [ppm] [ppm] [ppm] [ppm] [ppm] [ppm] [ppm] [ppm] [ppm] [ppm] [ppm] [ppm] Ocena Lp. nazwa ppk Bojakowska I., Sokołowska G. (1998) ogólna <0,5<2< <5<10<2 <51<100<3 <0,5<1<5 <2<10<2 <5<20<10 <6<20<10 <0,05<0,1 <5<30<5 <10<50<2 <48<200<100 <0,002<0,00 5<10 0<50 00<500 <20 0<50 0<500 0<200 <0,5<1 0<100 00<500 0<2000 5<0,01<0,1 1 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,05 24,3 68,4 0,63 14,2 36,4 0,2 0,05 14,3 13,2 67,5 0,0053 klasa III 2 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,05 0,05 153,2 0,26 20,49 12,12 12,45 0,15 12,57 14,38 117,2 0,0094 klasa III 3 Odra - Wróblin 0,05 0,05 90,8 0,03 10,9 8,5 22,7 0,05 8,55 19,1 127 0,003 klasa II 4 Bierawka - ujście do Odry 0,05 0,05 39,3 0,03 6,92 0,5 0,2 0,05 3,93 0,5 28,7 0,0118 klasa III 5 Kłodnica - ujście do Odry 0,05 5,83 44,2 0,82 5,35 2,46 0,53 0,05 3,04 5,86 270 0,0054 klasa II 6 Mała Panew - Czarnowąsy 0,05 0,05 26,3 0,03 8,09 1,74 0,2 0,05 1,62 0,5 18,4 0,0085 klasa II 7 Stobrawa - Stobrawa 0,05 0,05 54,2 0,03 6,43 2,71 0,2 0,05 2,75 3,98 17,8 0,0063 klasa II 8 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,05 0,05 40,7 0,03 22 6,68 0,2 0,05 5,47 5,2 27,9 0,0048 klasa III 9 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,05 0,05 91,5 0,03 16,1 34,4 26,1 0,05 22,6 23,2 210 0,0053 klasa II 10 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,05 0,05 71,1 0,03 7,19 1,92 0,2 0,05 3,36 0,5 22,5 0,0054 klasa II 11 Chrząstawa (Jemielnica) - Chrząstowice 0,05 0,05 45 0,03 22,8 2,83 0,2 0,05 2,11 2,01 23,2 0,0065 klasa III 12 Nysa Kłodzka - Nysa 0,05 0,05 45,7 0,03 20,4 10,8 0,2 0,05 7,67 14,6 22,7 0,0079 klasa III 13 Olszanka - Opole 0,05 0,05 57 0,03 9,35 9,69 0,2 0,05 6,71 6,49 63,1 0,0057 klasa II 14 Opawa - Wiechowice 0,05 0,05 113 0,03 11,1 33,6 35,7 0,66 23,4 27,1 152 0,0072 klasa III 15 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,05 0,05 49 0,03 10,4 12,3 11 0,05 12,6 9,09 100 0,0064 klasa II 16 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,05 40,2 1566 268 33,7 50,3 126 3,87 37,9 396 2771 0,013 poza klasą
Legenda: tło geochemiczne klasa I klasa II klasa III poza klasą
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 25
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Tabela 8. Ocena wyników badań osadów dennych w województwie opolskim w 2016 r. wg kryterium ekotoksykologicznego (źródło: GIOŚ)
Wskaźnik jakości osadów
Ni
Cr Fe
As Pb Zn
Ag Cd Cu Hg
Mn
Piren
Fluoren
Naftalen Chryzen
Antracen
Fenantren Acenaften
Fluoranten
Acenaftylen
Benzo(a)piren
Benzo(a)antracen
Benzo(k)fluoranten
Benzo(b)fluoranten
Benzo(g,h,i)perylen
[ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] [ug/kg] Lp. Nazwa ppk [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] [mg/kg] Contaminated Sediment Standing Team (2013)
1050
<0,99<3<5
<23<36<49
<6,7<48<89
<32<91<150 <36<83<130
<1,6<1,9<2,2 <5,9<67<128
<9,8<21,4<33
<43<76,5<110
<120<290<460 <176<369<561
<0,18<0,64<1,1 <57,2<451<845 <77,4<307<536
<460<780<1100 <204<687<1170 <166<728<1290 <108<579< <150<800<1450 <195<858<1520
<423<1327<2230 <170<1685<3200
<240<6820<13400 <240<6820<13400
<20000<30000<40000
1 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 0,05 24,3 0,63 36,4 0,2 0,05 14,3 13,2 67,5 10820 301 5 66 33 216 57 55 58 54 5 5 5 173 108 42
2 Odra - Kędzierzyn-Koźle 0,05 0,05 0,26 12,12 12,45 0,15 12,57 14,38 117,2 9285 185,2 777 2260 1180 5320 1620 1710 1630 714 39 518 489 3680 2240 685
3 Odra - Wróblin 0,05 0,05 0,03 8,5 22,7 0,05 8,55 19,1 127 7424 144 391 793 328 1420 400 445 404 233 10 132 134 1000 617 246
4 Bierawka - ujście do Odry 0,05 0,05 0,03 0,5 0,2 0,05 3,93 0,5 28,7 1358 603 64 65 18 85 26 28 22 15 5 28 20 65 34 15
5 Kłodnica - ujście do Odry 0,05 5,83 0,82 2,46 0,53 0,05 3,04 5,86 270 6131 46,5 5 16 5 39 15 16 21 5 5 5 5 29 23 5
6 Mała Panew - Czarnowąsy 0,05 0,05 0,03 1,74 0,2 0,05 1,62 0,5 18,4 2062 38,7 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
7 Stobrawa - Stobrawa 0,05 0,05 0,03 2,71 0,2 0,05 2,75 3,98 17,8 3800 572 5 10 5 65 51 50 55 43 5 5 5 60 89 30
8 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 0,05 0,05 0,03 6,68 0,2 0,05 5,47 5,2 27,9 5199 179 5 23 5 49 23 20 33 21 5 5 5 41 39 16
9 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 0,05 0,05 0,03 34,4 26,1 0,05 22,6 23,2 210 20450 314 22 343 91 1170 544 511 460 368 5 25 31 948 956 361
10 Budkowiczanka – Stare Kolnie 0,05 0,05 0,03 1,92 0,2 0,05 3,36 0,5 22,5 3031 905 6,5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
11 Chrząstawa (Jemielnica) - Chrząstowice 0,05 0,05 0,03 2,83 0,2 0,05 2,11 2,01 23,2 5599 96,1 5 5 5 11 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
12 Nysa Kłodzka - Nysa 0,05 0,05 0,03 10,8 0,2 0,05 7,67 14,6 22,7 6186 165 5 162 58 630 248 248 247 147 5 14 12 556 304 138
13 Olszanka - Opole 0,05 0,05 0,03 9,69 0,2 0,05 6,71 6,49 63,1 3517 51,5 5 23 11 91 48 56 75 106 5 5 5 123 190 58
14 Opawa - Wiechowice 0,05 0,05 0,03 33,6 35,7 0,66 23,4 27,1 152 19940 605 13 606 155 2870 1160 1200 1120 690 5 76 78 2220 1710 677
15 Osobłoga – Racławice Śląskie 0,05 0,05 0,03 12,3 11 0,05 12,6 9,09 100 10900 238 5 49 12 178 92 68 92 80 5 5 5 152 147 56
16 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 0,05 40,2 268 50,3 126 3,87 37,9 396 2771 32260 619 40 246 85 845 387 316 419 223 5 17 47 656 625 216
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 26
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Tabela 8. Ocena wyników badań osadów dennych w województwie opolskim w 2016 r. wg kryterium ekotoksykologicznego (źródło: GIOŚ) – cd.
Wskaźnik jakości osadów
-
-
(kation
bifenyle (nr bifenyle
c,d)piren
HCH
-
-
suma*
HCH
HCH
DDE DDD
-
-
- - -
etyloheksylu)
-
para)
suma
Aldryna
Endryna
p'p' p'p'
Alfa
Dieldryna
Beta
trichlorobenzen
-
heptachloru
Gamma
WWA
tributylocyny)
Benzo(e)piren
DDT+DDD+DDE
Heksachlorobenzen
1,2,4
Heptachlor i epoksyd Heptachlori
Dibenzo(a,h)antracen
Indeno(1,2,3
Ftalan di(2 Ftalan
Polichlorowane
Związki Związki tributylocyny
DDT całkowity (+izomer DDTcałkowity para Lp. Nazwa ppk 52,101, 138, 118, 28, 153,180)
(ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) (ug/kg) Ocena Contaminated Sediment Standing Team (2013) ogólna
<3<4<5
<8<13<18 <2<41<80
<3<62<120 <6<53<100
<1,9<32<62 <3,2<17<31
<33<84<135 <5<108<210 <2,5<9,3<16
2,2<104,6<207
<60<368<676 <4,2<33,6<63 <4,9<16,5<28
<5,3<289<572
<150<800<1450 <
<0,52<1,73<2,94
<200<1700<3200
<580<22790<45000
<1610<12205<22800 1 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz 50 56 11 1059 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 400 2,5 15 5 5 Level 3 2 Odra - Kędzierzyn-Koźle 698 850 177 24981 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 400 2,5 15 5 5 Level 4 3 Odra - Wróblin 196 274 52 7193 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 400 2,5 15 5 5 Level 4 4 Bierawka - ujście do Odry 31 18 5 604 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 2 5 Kłodnica - ujście do Odry 29 5 5 293 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 2 6 Mała Panew - Czarnowąsy 10 5 5 150 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 1 7 Stobrawa - Stobrawa 20 48 5 611 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 2 8 Biała Głuchołaska – Biała Nyska 20 21 5 396 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 1 9 Biała Głuchołaska - Głuchołazy 138 462 74 6647 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 3 10 Budkowiczanka – Stare Kolnie 10 5 5 151,5 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 3 Chrząstawa (Jemielnica) - 11 10 5 5 156 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Chrząstowice Level 1 12 Nysa Kłodzka - Nysa 101 142 27 3104 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 2 13 Olszanka - Opole 116 144 19 1140 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 1 14 Opawa - Wiechowice 101 942 115 13991 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 4 15 Osobłoga – Racławice Śląskie 83 73 15 1177 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 5 5 15 − − − 5 5 Level 1 16 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa 263 240 54 4798 1,5 2,5 5 5 5 5 5 5 11 5 21 − − − 5 5 Level 4
Legenda: Level 1 Level 3 Level 2 Level 4
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 27
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Tabela 9. Wyniki oceny stanu osadów dennych rzek i zbiornika Turawa w województwie opolskim w 2016 r. wg kryterium geochemicznego oraz kryterium ekotoksykologicznego (źródło: GIOŚ)
Ocena stanu wg D.D. MacDonald, Lp. Nazwa ppk Bojakowska I., C.G. Ingersol, Sokołowska G. 1998) T.A. Berger 2000; WT-732 2003 1 Nysa Kłodzka - Skorogoszcz klasa III Level 3 2 Odra - Kędzierzyn-Koźle klasa III Level 4 3 Odra - Wróblin klasa II Level 4 4 Bierawka - ujście do Odry klasa III Level 2 5 Kłodnica - ujście do Odry klasa II Level 2 6 Mała Panew - Czarnowąsy klasa II Level 1 7 Stobrawa - Stobrawa klasa II Level 2 8 Biała Głuchołaska – Biała Nyska klasa III Level 1 9 Biała Głuchołaska - Głuchołazy klasa II Level 3 10 Budkowiczanka – Stare Kolnie klasa II Level 3 11 Chrząstawa (Jemielnica) - Chrząstowice klasa III Level 1 12 Nysa Kłodzka - Nysa klasa III Level 2 13 Olszanka - Opole klasa II Level 1 14 Opawa - Wiechowice klasa III Level 4 15 Osobłoga – Racławice Śląskie klasa II Level 1 16 Zb. Turawa - Zbiornik Turawa poza klasą Level 4
W celu porównania wyników ocen jakości osadów dennych rzek i zbiorników wg kryterium geochemicznego oraz kryterium ekotoksykologicznego założono, że: osady zaliczone do klasy I, klasy II oraz klasy III czystości osadów na podstawie kryterium geochemicznego (wg Bojakowska I., Sokołowska G. 1998), to osady niezanieczyszczone lub zanieczyszczone w stopniu nie powodującym znaczącego negatywnego oddziaływania – oznaczono w tabeli 9 kolorem zielonym; osady pozaklasowe określone na podstawie kryterium geochemicznego (wg Bojakowska I., Sokołowska G. 1998) to osady zanieczyszczone w stopniu mogącym powodować znaczące negatywne oddziaływanie – oznaczono w tabeli 9 kolorem czerwonym; osady zaliczone do poziomów Level 1, Level 2, Level 3 jakości osadów na podstawie kryterium ekotoksykologicznego (wg D.D. MacDonald, C.G. Ingersol, T.A. Berger 2000; WT-732 2003), to osady niezanieczyszczone lub zanieczyszczone w stopniu nie powodującym znaczącego negatywnego oddziaływania na organizmy wodne – oznaczono w tabeli 9 kolorem zielonym; osady zaliczone do poziomu Level 4 jakości osadów na podstawie kryterium ekotoksykologicznego (wg D.D. MacDonald, C.G. Ingersol, T.A. Berger 2000; WT- 732 2003) to osady zanieczyszczone w stopniu mogącym powodować znaczące negatywne oddziaływanie na organizmy wodne – oznaczono w tabeli 9 kolorem czerwonym;
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 28
Komunikat 4/W/2017 Osady denne w województwie opolskim w 2016 roku
Jak wynika z przeprowadzonego porównania wyników oceny osadów dennych w województwie opolskim, badanych w 2016 r.: w 12 ppk uzyskano zgodne wyniki oceny przeprowadzonej w oparciu o obie rozpatrywane metodyki oceny – osady określone zostały jako niezanieczyszczone; z uwagi na zgodność ocen nie przeprowadzono dalszych analiz wyników w tych punktach pomiarowo-kontrolnych; w 1 ppk uzyskano zgodne wyniki oceny przeprowadzonej w oparciu o obie rozpatrywane metodyki oceny – osady określone zostały jako zanieczyszczone (Zbiornik Turawa); z uwagi na zgodność ocen nie przeprowadzono dalszych analiz wyników w tym punkcie pomiarowo-kontrolnym; w 3 ppk wyniki oceny przeprowadzonej na podstawie kryterium ekotoksykologicznego wskazywały, że osady są zanieczyszczone, natomiast zgodnie z kryterium geochemicznym osady zostały ocenione jako niezanieczyszczone, co wynikało z przyjęcia w obu ocenach różnych kryteriów – w metodzie opartej o kryterium geochemiczne nie zostały określone wartości dopuszczalne dla zawartości trwałych związków organicznych (TZO) – dotyczy łącznie 3 punktów pomiarowo-kontrolnych: Odra – Kędzierzyn-Koźle, Odra – Wróblin, Opawa – Wiechowice. Przedstawione wyniki porównania to wstępny etap analizy, zleconej przez GIOŚ. Po zakończeniu badań prób pobieranych w 2017 roku (II etap zadania), zostaną ponownie przeprowadzone porównania wyników oceny zgodnie z ww. metodykami oraz uszczegółowione zostaną wynikające z nich wnioski, w ramach kompleksowej oceny stanu zanieczyszczenia osadów z pierwszych dwóch lat obecnie trwającego cyklu gospodarowania wodami w dorzeczach.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Opolu Wydział Monitoringu Środowiska 29