Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Niechanowo Na Lata 2017-2023
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ZAŁĄCZNIK DO UCHWAŁY NR………… RADY GMINY NIECHANOWO Z DNIA ……………………………………… Wersja 1.0 – do dyskusji publicznej Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Niechanowo na lata 2017-2023 Wprowadzenie W myśl „Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020” z dnia 2 sierpnia 2016 r., program rewitalizacji to inicjowany, opracowany i uchwalony przez radę gminy, wieloletni program działań w sferze społecznej oraz gospodarczej lub przestrzenno-funkcjonalnej lub technicznej lub środowiskowej, zmierzający do wyprowadzenia obszarów rewitalizacji ze stanu kryzysowego oraz stworzenia warunków do ich zrównoważonego rozwoju, stanowiący narzędzie planowania, koordynowania i integrowania różnorodnych aktywności w ramach rewitalizacji. Rewitalizacja to kompleksowy proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe (powiązane wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno- funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe), integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany poprzez programy rewitalizacji. Ze względu na różnorodność aspektów i interesów wszystkich uczestników procesu rewitalizacji, konieczne jest stworzenie instrumentu, który pozwoli na prowadzenie procesu rewitalizacji w sposób skoordynowany, zintegrowany, zgodny z celami interesariuszy tego procesu. Takim instrumentem będzie Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Niechanowo. Program Rewitalizacji będzie zupełnie nowym spojrzeniem na proces rewitalizacji pod względem orientacji na sferę społeczną i jej niedomagania. W tej materii poszukiwano tych elementów, które współdecydują o możliwościach trwałego i zrównoważonego rozwoju społecznego. To kluczowy postulat wynikający z „Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2016-2020”, a także ustawy o rewitalizacji. 2 Podstawy prawne Podstawą prawną uchwalenia Programu Rewitalizacji gminy Niechanowo jest Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1875). Lokalny Program Rewitalizacji został opracowany na podstawie „Wytycznych w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 – 2020”(Warszawa, 2 sierpnia 2016, MR/H 2014-2020/20(2)08/2016). Dokument ten określa zawartość i strukturę programów rewitalizacyjnych oraz przedstawia m.in. główne etapy prac nad programami, identyfikuje podmioty zaangażowane w ich sporządzanie i realizację. 1. Diagnoza stanu Gminy Niechanowo. Wskazanie zjawisk kryzysowych Gmina Niechanowo położona jest na Pojezierzu Wielkopolskim w wyższej jego części, która stanowi Pojezierze Gnieźnieńskie. Gmina znajduje się w obszarze pod prowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pojezierze Wielkopolskie, na pograniczu mezoregionu Pojezierze Gnieźnieńskie od północy i Równiny Wrzesińskiej. Wg podziału geobotanicznego Polski obszar ten położony jest w prowincji Niżowo-Wyżynnej, Środkowoeuropejskiej, działu- Bałtyckiego, w poddziale Pasa Wielkich Dolin, krainy Wielkopolsko-Kujawskiej, okręgu Poznańsko- Gnieźnieńskiego. Gmina od wschodu graniczy z gminą Witkowo, od północy z gminą Gniezno i z Miastem Gniezno a od zachodu z gminą Czerniejewo, od południa sąsiaduje z gminą Września. 3 Powierzchnia Gminy Niechanowo wynosi 10 531 ha, z czego 8 703 ha to użytki rolne, a 801 ha to tereny leśne, a 10 ha stanowią grunty będące nieużytkami. Gmina Niechanowo stanowi 8,4% powierzchni powiatu gnieźnieńskiego. W skład gminy wchodzą 24 miejscowości - Arcugowo, Cielimowo, Czechowo, Drachowo, Goczałkowo, Grotkowo, Gurowo, Gurówko, Jarząbkowo, Jelitowo, Jelonek, Karsewo, Kędzierzyn, Malczewo, Marysin, Mierzewo, Mikołajewice, Miroszka, Niechanowo, Nowa Wieś Niechanowska, Potrzymowo, Trzuskołoń, Żelazkowo, Żółcz. Na obszarze gminy przeważa typ krajobrazu równinnego. W gminie dominuje szata roślinna typowa dla krajobrazu kulturowego wiejskiego. Składają się na niego intensywnie użytkowane łąki, pastwiska i grunty orne. Na skutek intensywnego osadnictwa trwającego od wczesnego średniowiecza teren został niemal całkowicie odlesiony. Obecnie w krajobrazie dominują równinne pola uprawne z rzędami drzew, rosnących wzdłuż dróg i rowów. Lasy występują tu bardzo rzadko. 4 Wiodącą funkcją gminy Niechanowo jest rolnictwo, z uwagi na fakt, że występują tu tereny o bardzo korzystnych warunkach przyrodniczych dla produkcji rolnej. 1.1. Analiza sfery społecznej 1.1.1. Demografia Według danych GUS w ciągu ostatnich lat liczba ludności na terenie gminy Niechanowo sukcesywnie wzrastała. Od 2010 roku do 2016 populacja gminy zwiększyła się o 241 osób. Największy wzrost zanotowano wśród kobiet – ich liczba w analizowanym okresie zwiększyła się o 131 osób, podczas gdy wśród mężczyzn przybyło 110 osób. Jak podaje GUS w 2016 roku gminę zamieszkiwało 2909 mężczyzn i 2934 kobiet. Współczynnik feminizacji, czyli liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn wyniósł 100,85. Wykres 1: Liczba ludności w gminie Niechanowo na przestrzeni lat 2010 – 2016 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Analiza struktury wiekowej pozwala prześledzić zmiany zachodzące w populacji gminy i na tej podstawie prognozować jak powinien przebiegać dalszy rozwój jednostki terytorialnej (liczba szkół, miejsc pracy, struktura funduszy emerytalnych itp.). Struktura ludności gminy Niechanowo według ekonomicznych grup wieku ukazuje, że w 2016 roku największą grupę stanowiły osoby w wieku produkcyjnym (62,19%), a następnie osoby w wieku przedprodukcyjnym (22,81%) i poprodukcyjnym 5 (14,99%). Porównując te wskaźniki do roku poprzedniego można dostrzec wzrost liczby osób w wieku poprodukcyjnym o 0,64 pkt % oraz spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym (o 0,29 pkt %) i produkcyjnym (o 0,36%) (GUS). Wykres 2: Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w liczbie ludności ogółem [w %] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS W powiecie gnieźnieńskim struktura wieku mieszkańców była nieco gorsza i rozkładała się następująco: w grupie osób w wieku przedprodukcyjnym było 19,68% mieszkańców, produkcyjnym 61,81% a poprodukcyjnym 18,51%. Na liczbę ludności i strukturę wieku mieszkańców gminy wpływ maja przede wszystkim takie czynniki jak przyrost naturalny oraz saldo migracji. W ciągu ostatnich kilku lat przyrost naturalny w gminie utrzymuje się na dodatnim poziomie, lecz jego wartość z biegiem lat maleje. Ciekawym zjawiskiem jest to, że przyrost naturalny gwałtownie zmienia swoje wartości w regularnych odstępach czasu, przyjmując kształt sinusoidy. 6 Wykres 3: Przyrost naturalny w gminie Niechanowo Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Tabela 1: Przyrost naturalny w gminie Niechanowo i powiecie gnieźnieńskim w poszczególnych latach Rok Urodzenia Zgony Przyrost Przyrost naturalny żywe naturalny na 1000 na 1000 osób w osób w gminie powiecie gnieźnieńskim 2010 88 48 7,15 3,68 2011 71 41 5,36 3,02 2012 76 42 6,01 2,33 2013 76 55 3,69 2,00 2014 69 41 4,88 2,05 2015 57 48 1,57 0,68 2016 69 38 5,35 1,89 7 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Przyrost naturalny zmniejsza się również w powiecie gnieźnieńskim. W 2016 r. wartość tego wskaźnika wyniosła 1,89, czyli prawie trzy razy mniej niż w gminie Niechanowo. O wielkości przyrostu naturalnego w głównej mierze decyduje liczba urodzeń. Największą płodnością w gminie wykazują się kobiety w grupach wiekowych 25 – 29 lat (81,81 urodzeń żywych na 1000 kobiet w wieku rozrodczym), 30 – 34 lata (66,52) oraz 20 – 24 lata (57,69). Liczba kobiet w wieku 20 – 29 lat wynosi 454 osoby, co stanowi znaczną różnicę w stosunku do liczby kobiet w wieku 10 – 19 lat (408 osób), które zastąpią je w ciągu najbliższej dekady. Spadek liczby płodnych kobiet może się bezpośrednio przełożyć na liczbę urodzeń żywych, a tym samym na wielkość przyrostu naturalnego. Na liczbę ludności bezpośredni wpływ ma również saldo migracji. W gminie Niechanowo w całym analizowanym okresie (2010 – 2016) saldo migracji wewnętrznych na 1000 osób przyjmuje wartości dodatnie, co jest pozytywnym zjawiskiem. Oznacza to, że więcej osób osiedla się na terenie gminy niż go opuszcza. Może to wskazywać na atrakcyjną ofertę gminy dla mieszkańców i brak migracji w celach zarobkowych. W 2016 roku na terenie gminy zameldowały się 94 osoby, a wymeldowało się 70 osób. Wśród osób meldujących się największą grupę stanowiły kobiety (62,7%). Mimo braku problemu emigracji w gminie Niechanowo, problem ten pojawia się w powiecie – w 2016 roku wskaźnik salda migracji na 1000 mieszkańców wyniósł -0,8 i utrzymuje się na ujemnym poziomie od 2011 roku. 8 Wykres 4: Saldo migracji wewnętrznych na 1000 osób Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Tabela 2: Migracje wewnętrzne w gminie Niechanowo Rok Liczba Liczba Saldo migracji Saldo migracji zameldowań wymeldowań wewnętrznych na wewnętrznych na 1000 w ruchu w ruchu 1000 mieszkańców mieszkańców w wewnętrznym wewnętrznym w gminie powiecie gnieźnieńskim 2010 74 58 2,9 0,0 2011 86 61 4,5 -0,6 2012 69 68 0,2 -0,2 2013 96 84 2,1 -0,2 2014 80 70 1,7 -0,8 2015 85 66 3,3 -0,9 2016 94 70 4,1 -0,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 9 Zmiany w liczbie ludności są istotne dla samorządów terytorialnych, gdyż wpływają na dalszy rozwój jednostki. W przypadku gminy Niechanowo pozytywne zmiany w strukturze demograficznej wynikają z migracji mieszkańców będących w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym, co jest niewątpliwie atutem gminy. 1.1.2. Bezrobocie Głównym czynnikiem powodującym przemieszczanie się mieszkańców jest brak możliwości