DZIENNIK URZ ĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO , dnia 27 kwietnia 2005 r. Nr 47

TRE ŚĆ : Poz.:

UCHWAŁA RADY GMINY LIDZBARK WARMI ŃSKI:

675 - Nr XXVI/133/05 z dnia 4 marca 2005 r. w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lidzbark Warmi ński...... 2731

675 UCHWAŁA Nr XXVI/133/05 Rada Gminy Lidzbark Warmi ński z dnia 4 marca 2005 r.

w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Lidzbark Warmi ński.

Na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca § 1. Uchwala si ę „Program Ochrony Środowiska dla 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, Gminy Lidzbark Warmi ński na lata 2005-2010 z uwzgl ęd- poz. 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, nieniem perspektywy na lata 2011-2020” zgodnie z za- Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 214, poz. 1806, łącznikiem nr 1 do niniejszej uchwały. z 2003 r. Nr 80, poz. 718, Nr 162, poz. 1568 oraz 2004 r. Nr 102, poz. 1055, Nr 116, poz. 12037, art. 18 ust. 1 § 2. Uchwala si ę „Plan gospodarki odpadami dla Gmi- ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środo- ny Lidzbark Warmi ński na lata 2005-2007 z uwzgl ędnie- wiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, Nr 115, poz. 1229, niem lat 2008-2011" zgodnie z zał ącznikiem z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. nr 2 do niniejszej uchwały. 1271, Nr 233, poz. 1957, z 2003 r. Nr 46, poz. 392, Nr 80, poz. 717 i 721, Nr 162, poz. 1568, Nr 175, poz. 1693, § 3. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy. Nr 190, poz. 1865, Nr 217, poz. 2124, M. P. Nr 50, poz. 782, Nr 50, poz. 783 i z 2004 r. Nr 19, poz. 177, poz. § 4. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631, Nr 92, poz. 880, Nr 96, dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa poz. 959 i Nr 121, poz. 1263) oraz art. 14 ust. 6 ustawy Warmi ńsko-Mazurskiego. z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 113, poz. 984, Nr 199, Przewodnicz ący Rady Gminy poz. 1671, z 2003 r. Nr 7, poz. 78 oraz z 2004 r. Nr 96, Jan Znamierowski poz. 959, Nr 116, poz. 1208) uchwala si ę co nast ępuje:

Dziennik Urz ędowy - 2732 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Zał ącznik Nr 1 do uchwały Nr XXVI/133/05 Rady Gminy Lidzbark Warmi ński z dnia 4 marca 2005 r.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY LIDZBARK WARMI ŃSKI

Na lata 2005-2010 z perspektyw ą na lata 2011-2020

MARZEC 2005 r.

Spis tre ści

1.0. Wprowadzenie 2.0. Charakterystyka gminy 3.0. Poło Ŝenie geograficzne 4.0. Warunki geomorfologiczne 5.0. Zasoby i stan przyrody 6.0. Zabytki kultury 7.0. Lasy 8.0. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa 8.1. Zasoby wodne 8.2. Wody powierzchniowe 8.3. Wody podziemne 8.4. Gospodarka wodno-ściekowa 8.4.1. Zaopatrzenie w wod ę 8.4.2. Wytwarzanie i oczyszczanie ścieków 9.0. Powierzchnia ziemi 9.1. Morfologia i budowa geologiczna 9.2. Wykorzystanie powierzchni ziemi / gleby, struktura u Ŝytkowania 9.3. Gospodarka odpadami 10.0. Powietrze atmosferyczne 10.1. Stan sanitarny 10.2. Główne źródła emisji 10.3. Przeciwdziałanie nadmiernej emisji 11.0. Hałas i klimat akustyczny 12.0. Promieniowanie jonizuj ące i niejonizuj ące 12.1. Promieniowanie jonizuj ące. 12.2. Promieniowanie niejonizuj ące 13.0. Powa Ŝne awarie przemysłowe 14.0. Środowisko i zdrowie 15.0. Harmonogram działa ń słu Ŝą cych realizacji gminnego programu ochrony środowiska 16.0. Źródła finansowania gminnego programu ochrony środowiska 17.0. Narz ędzia i instrumenty słu Ŝą ce realizacji gminnego programu ochrony środowiska

1.0. Wprowadzenie. poszczególnych szczeblach zarz ądzania administracyjne- go zarz ądy województw i powiatów oraz rady gmin spo- Ustawa z 27 kwietnia 2001 - Prawo ochrony środowi- rz ądzaj ą odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne ska w art. 13 stanowi, i Ŝ polityka ekologiczna pa ństwa ma programy ochrony środowiska z planami gospodarki od- na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji padami, uchwalane nast ępnie przez sejmiki wojewódzkie, ochrony środowiska, co oznacza, Ŝe powinna słu Ŝyć rady powiatów i rady gmin. zrównowa Ŝonemu rozwojowi kraju poprzez harmonizowa- nie celów gospodarczych i społecznych z celami ochrony Programy ochrony środowiska, w my śl Prawa ochrony środowiska. środowiska i stosownie do przyj ętej polityki ekologicznej Podstaw ę polityki ekologicznej pa ństwa na lata do pa ństwa zasadniczo okre ślaj ą: 2011 roku stanowi ą nast ępuj ące dokumenty: - cele i priorytety ekologiczne, - II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, uchwalona przez - rodzaj i harmonogram działa ń oraz środki i źródła Sejm RP w sierpniu 2001 r.; finansowania potrzebne do realizacji ustalonych ce- - Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej lów. Pa ństwa na lata 2002-2010 przyj ęty przez Rad ę Mi- nistrów 10 grudnia 2002 r.; W obecnie sporz ądzanych programach ustala si ę cele - Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z średniookresowe do 2011 r. oraz zadania na lata uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, 2004-2007. Cele i zadania okre ślane s ą w obszarach uchwalona przez Sejm RP 8 maja 2003 r. dotycz ących:

Z zapisów art. 17 i 18 Prawa ochrony środowiska wy- - ochrony krajobrazowej i racjonalnego u Ŝytkowania nika, Ŝe w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa na zasobów przyrodniczych, Dziennik Urz ędowy - 2733 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

- rozwoju i racjonalnego korzystania z zasobów le- - zrównowa Ŝonego wykorzystania surowców, wody i śnych, energii, - zmniejszania uci ąŜ liwo ści hałasu dla otoczenia, - poprawy jako ści środowiska. - osi ąganiu standardów jako ści powietrza m.in. po- przez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, Istotnym elementem programów jest wskazanie spo- - realizacj ę powiatowego programu gospodarki odpa- sobu monitorowania ich realizacji jak równie Ŝ oszacowa- dami. nie niezb ędnych nakładów finansowych ze wskazaniem źródeł finansowania zaplanowanych przedsi ęwzi ęć . 2.0. Charakterystyka gminy. Programy ochrony środowiska z planami gospodarki odpadami sporz ądzane s ą na okres 4 lat, z perspektyw ą Lidzbark Warmi ński le Ŝy w północnej cz ęś ci działa ń na nast ępne 4 lata, natomiast co 2 lata sejmikom województwa warmi ńsko-mazurskiego, w centralnym województw, radom powiatów i gmin przedstawiane s ą miejscu powiatu lidzbarskiego, którego stolic ą jest miasto raporty z wykonania programów i sprawozdania z realiza- Lidzbark Warmi ński. cji planów gospodarki odpadami. Program ochrony środowiska dla gminy Lidzbark Powiat lidzbarski, który powstał 1 stycznia 1999 na Warmi ński pozostaje w korelacji do „Programu Ochrony mocy ustawy o samorz ądzie powiatowym tworz ą gminy: Środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata - Lidzbark Warmi ński - gmina miejska; 2007-2010", uchwalonego przez Sejmik Województwa - Lidzbark Warmi ński - gmina wiejska; 13 listopada 2003 r. oraz w ścisłym zwi ązku do „Programu - Kiwity i Lubomino - gminy wiejskie; Ochrony Środowiska powiatu lidzbarskiego na lata - Orneta - gmina miejsko-wiejska. 2004-2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 20011-2020, okre ślaj ąc istotne dla gminy cele średnio- Gmina Lidzbark Warmi ński na północy s ąsiaduje z okresowe do 2011 r. i zadania na lata 2004-2007, z gminami powiatów braniewskiego i bartoszyckiego; na uwzgl ędnieniem priorytetowych dla powiatu przedsi ę- południu - z gminami powiatu olszty ńskiego; na wschodzie wzi ęć , dotycz ących: i na zachodzie gmina Lidzbark Warmi ński graniczy z po- zostałymi gminami powiatu - gmin ą Orneta, Lubomino i - ochrony zasobów wodnych i osi ągania standardów Kiwity. jako ści wód, - ochrony gleb i zasobów kopalin, Poni Ŝej w tabeli zestawiono dane o podziale admini- - ochrony bioró Ŝnorodno ści i walorów przyrodniczo- stracyjnym i ludno ści powiatu (Rocznik Statystyczny krajobrazowych, 2003).

Tab. 1. Podział administracyjny i ludno ść powiatu lidzbarskiego

Powierzchnia Miejscowo ści Ludno ść 2 Miasta, gminy Sołectwa na 1 km w km² wiejskie ogółem M. Lidzbark Warmi ński 14 1 - 16714 1 166 M. Orneta 9 - - 9445 961 Gm. Kiwity 145 18 22 3519 24 Gm. Lidzbark Warmi ński 371 40 53 6732 18 Gm. Lubomino 150 13 19 3688 25 Gm. Orneta 235 18 30 3406 15 Razem powiat 924 90 124 43504 47

Gmina Lidzbark Warmi ński zajmuj ąca powierzchni ę Jedn ą z przyczyn znacznego ruchu migracyjnego, za- 371 km² liczy 7 204 mieszka ńców - jest gmin ą wiejsk ą o równo w powiecie jak i w gminie jest utrzymuj ąca si ę od najwi ększej liczbie mieszka ńców w powiecie. dłu Ŝszego czasu trudna sytuacja na rynku pracy w woje- W gminie, podobnie jak w powiecie w ci ągu ostatnich wództwie warmi ńsko-mazurskim. pi ęciu lat, mo Ŝna było zauwa Ŝyć niewielki spadek ludno ści powodowany niskim saldem ruchu naturalnego i ujemnym saldem ruchu migracyjnego, co obrazuje poni Ŝsza tabela.

Tab. 2. Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w powiecie w 2002 r.

Urodzenia Przyrost Saldo mi- Miasta, gminy Zgony Napływ Odpływ Ŝywe naturalny gracji M. Lidzbark Warmi ński 128 181 -53 229 234 -5 M. Orneta 81 90 -9 98 125 -26 Gm. Kiwity 54 34 20 26 56 -30 Gm. Lidzbark Warmi ński 95 68 27 73 117 -44 Gm. Lubomino 47 36 11 54 51 3 Gm. Orneta 48 33 15 43 88 -45 Razem powiat 453 442 11 523 670 -147

Dziennik Urz ędowy - 2734 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Gmina Lidzbark Warmi ński wraz z powiatem przynale- Utwory czwartorz ędowe na terenie województwa re- Ŝy do „Zielonych Płuc Polski". Bogactwem tych ziem s ą prezentowane s ą przez osady plejstocenu i holocenu. dobre gleby, łagodny klimat, zasoby wód, ró Ŝnorodno ść Plejstocen pokrywaj ący obszar całego województwa świata ro ślinnego i zwierz ęcego. Niewiele zmieniony natu- charakteryzuje si ę zmienno ści ą pod wzgl ędem uło Ŝenia i ralny krajobraz sprzyja tworzeniu obszarów prawnie chro- uziemienia poszczególnych warstw. Taki stan spowodo- nionych w postaci rezerwatów (Rezerwat Bobrów na rzece wany został działalno ści ą czterech zlodowace ń, które Pasł ęce; ornitologiczny Zegockie Błota) oraz u Ŝytków nast ępuj ąc od północy spowodowały pofałdowania, wyci- ekologicznych (ornitologiczny pn. Bartniki). śni ęcia i miejscami spi ętrzenia starszych utworów czwar- to- i trzeciorz ędowych. Jedynie powierzchniowe utwory geologiczne są w wi ększo ści osadami ostatniego zlodo- 3.0. Poło Ŝenie geograficzne. wacenia - bałtyckiego. Wśród osadów czwartorz ędowych zaznacza si ę prze- W rejonie województwa warmi ńsko-mazurskiego mo Ŝ- waga osadów gliniasto-ilastych nad piaszczystymi; gliny na wyró Ŝni ć trzy główne krainy fizyczno-geograficzne o przewa Ŝaj ą w północnej cz ęś ci województwa. równole Ŝnikowym poło Ŝeniu: Z okre ślonej budowy geologicznej utworów czwarto- rz ędowych wynika wyst ępowanie poziomów wodono śnych - Pobrze Ŝa Bałtyckie na północnym zachodzie; w strefach: - Pojezierza Bałtyckie w pasie środkowym; - Niziny i Wysoczyzny Staroglacjalne w cz ęś ci połu- - mi ędzymorenowej, dniowej. - czołowo-morenowej, - osadów sandrowych, Gmina Lidzbark Warmi ński znajduje si ę w centrum - terasów akumulacyjnych. powiatu lidzbarskiego le Ŝą cego na północy województwa, tym samym w znacznej cz ęś ci obr ębu Pobrze Ŝy Bałtyc- Powiat lidzbarski le Ŝy w tej cz ęś ci województwa, gdzie kich, któr ą zajmuj ą mezoregiony Równiny Orneckiej, poziomy wodono śne wyst ępuj ą w Strefach mi ędzymore- Równiny Warmi ńskiej i Niziny S ępopolskiej. nowych. Mi ędzymorenowe poziomy wodono śne charakte- Rejon województwa wraz z powiatem lidzbarskim i ryzuj ą si ę obecno ści ą kilku warstw wodono śnych, z któ- gmin ą Lidzbark Warmi ński odznacza si ę zró Ŝnicowan ą rych przynajmniej jeden jest zasobny w wod ę w stopniu rze źbą terenu, wynikaj ącą z s ąsiedztwa terenów równin- pozwalaj ącym na eksploatacj ę dla potrzeb zaopatrzenia w nych z obszarami wysoczyzn pojeziernych jak i terenów wod ę. W północnych rejonach województwa u Ŝytkowy obni Ŝonych w stosunku do otoczenia. poziom wodono śny wyst ępuje przewa Ŝnie na gł ęboko ści Charakterystyczna dla Pobrze Ŝy Bałtyckich w tej cz ę- poni Ŝej 80 m a nawet 150 m - m.in. w rejonie Lidzbarka ści województwa strefa pojezierna zaznacza si ę wyra źną Warmi ńskiego. W przypadku korzystnych parametrów, tj. kraw ędzi ą wysoczyzn na odcinku ok. 110 km od okolic mi ąŜ szo ści i wysokiego ci śnienia, warstwy wodono śne Pasł ęka przez Ornet ę, Lidzbark Warmi ński, okolice Resz- mi ędzymorenowych stref pozwalaj ą osi ągn ąć du Ŝe wydaj- la, K ętrzyna do W ęgorzowa. Deniwelacje w pasie kraw ę- no ści ze studni wierconych - nawet powy Ŝej 100 m 3/h. dzi wysoczyzn si ęgaj ą miejscami do 100 m, na odcinkach 5-10 km. Ró Ŝnorodne formy terenu, wyst ępuj ące w rejonie po- Na północ od kraw ędzi strefy pojeziernej wyst ępuje na wiatu lidzbarskiego, maj ą swe źródło w sposobie powsta- przemian strefa obni Ŝeń i wzniesie ń Pobrze Ŝa Bałtyckiego wania, mianowicie s ą pochodzenia lodowcowego (pagóry i w postaci Wzniesienia Górowskiego z Gór ą Zamkow ą wzgórza moren czołowych - formy wypukłe) lub zostały (215,6 m npm) oraz rozległej, nieckowatej kotliny Niziny wytworzone przez wody płyn ące (rynny polodowcowe i Sępopolskiej (dno po zastoisku wód polodowcowych) o doliny rzeczne - formy wkl ęsłe). St ąd w krajobrazie powia- wysoko ściach do 30-40 m n.p.m. tu lidzbarskiego, obok terenów równinnych charaktery- Ró Ŝnice w wysoko ściach mi ędzy wzniesieniami a ob- styczne s ą dla wysoczyzny morenowej doliny rzeczne, ni Ŝeniami, średnio 20-30 m miejscami dochodz ą do zmienne w swej gł ęboko ści i szeroko ści, o stromych brze- 60 m. Doliny Pasł ęki, Łyny, Symsarny, Elmy i innych rzek i gach, z tzw. odcinkami przełomowymi, jak np. Symsarna strumieni w tym rejonie tworz ą w tak zró Ŝnicowanym tere- w Lidzbarku Warmi ńskim. nie gł ębokie przełomy, rozci ęcia erozyjne. Wspóln ą cech ą krain tej cz ęś ci województwa (powiatu 5.0. Zasoby i stan przyrody. lidzbarskiego) obok urozmaiconej rze źby terenu, jezior, licznych rzek i strumieni s ą urodzajne gleby o wysokiej Problematyka ochrony przyrody regulowana jest w urodzajno ści i niska lesisto ść . ustawie z 16 pa ździernika 1991 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 99, poz. 1079 z pó źn. 4.0. Warunki geomorfologiczne. zm.). W my śl art. 2 tej ustawy, ochrona przyrody oznacza zachowanie, wła ściwe wykorzystanie oraz odnawianie Powiat lidzbarski, pod wzgl ędem budowy geologicznej zasobów przyrody i jej składników, a zwłaszcza: znajduje si ę w zachodniej cz ęś ci Platformy Wschodnioeu- ropejskiej, obejmuj ącej Europ ę Wschodni ą. Jest to rozle- - dziko wyst ępuj ących ro ślin lub zwierz ąt, gła i tektonicznie stabilna struktura, której prekambryjski - siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków chronio- trzon nadbudowany jest młodszymi skalami osadowymi. nych ro ślin lub zwierz ąt, Na całym obszarze województwa, od powierzchni wy- - zwierz ąt prowadz ących w ędrowny tryb Ŝycia, st ępuj ą utwory czwartorz ędowe, spoczywaj ące na podło Ŝu - przyrody nieo Ŝywionej; krajobrazu; zieleni w mia- starszym - na utworach miocenu, rzadziej pliocenu i oligo- stach i wsiach. cenu. W rejonie całego województwa, a zwłaszcza w północnej cz ęś ci (tak Ŝe rejon powiatu lidzbarskiego i gmi- Skuteczna ochrona przyrody wymaga okre ślonych ny Lidzbark W.) czwartorz ęd osi ąga najwi ększe mi ąŜ szo- form, które w szczególno ści maj ą zapewni ć mo Ŝliwo ść ści w kraju, dochodz ące do 300 m. zwi ększonej ingerencji pa ństwa w obszary obj ęte ochron ą Dziennik Urz ędowy - 2735 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675 i mo Ŝliwo ść zastosowania instrumentów administracyjnych Poło Ŝenie powiatu lidzbarskiego w obr ębie czterech i prawnych. zró Ŝnicowanych mezoregionów, tj. na granicy strefy poje- Ustawa o ochronie przyrody wymienia okre ślone formy ziernej i nizinnej skutkuje urozmaiconym krajobrazem i przyrody, do których zalicza si ę: zmienn ą rze źbą terenu. Pagórkowate wzgórza morenowe oraz podmokłe równiny mogły stanowi ć przeszkody w - tworzenie parków narodowych, zagospodarowaniu terenu, ale stały si ę jednocze śnie - uznawanie okre ślonych obszarów za rezerwaty, rezerwuarem bogatej fauny i flory, obj ętej ró Ŝnymi forma- - tworzenie parków krajobrazowych, mi prawnej ochrony przyrody. - wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu, Szczególne zasoby i walory przyrodnicze powiatu lidz- - wprowadzanie gatunkowej ochrony ro ślin i zwierz ąt, barskiego chronione s ą dzi ęki ustanowionym rezerwatom, - wprowadzanie ochrony w drodze uznania za pomnik wyznaczonym obszarom chronionego krajobrazu, ustalo- przyrody; stanowisko dokumentacyjne; u Ŝytek eko- nym pomnikom przyrody i u Ŝytkom ekologicznym. Istot- logiczny; zespół przyrodniczo-krajobrazowy. nym zasobem kulturowym i przyrodniczych powiatu s ą liczne parki pałacowe.

Tab. 3. Formy prawnej ochrony przyrody na terenie gminy Lidzbark Warmi ński

Gmina Rezerwaty Obszary Pomniki UŜytki ekologiczne Chronionego przyrody Krajobrazu Gm. Lidzbark - OChK Drzewa pomniko- „Jez. Potar" - ostoja ptaków Warmi ński Równiny we: wodno-błotnych Orneckiej(29); - d ąb o obw. 650 cm i OChK Doliny wys. 30 m; Elmy (34); - cis w miejsc. Miłogórze OChK Doliny Dolnej Łyny(35);

OChK Doliny Symsarny(37);

Wydzielona cz ęść gminy Lidzbark Warmi ński obj ęta z uwagi na istniej ące lub odtwarzane korytarze ekologicz- jest ochron ą, ustanowion ą Rozporz ądzeniem Nr 20, Wo- ne, a tak Ŝe ze wzgl ędu na mo Ŝliwo ści rozwijania masowej jewody Warmi ńsko-Mazurskiego z 11 kwietnia 2003 r. w turystyki i wypoczynku. sprawie wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego (Dz. U. OChK jako tereny podległe ochronie obj ęte s ą ró Ŝno- Woj. W-M Nr 52 z 22 kwietnia rodnymi zakazami, okre ślonymi we wspomnianym Rozpo- 2003 r., poz. 725). rz ądzeniu Wojewody, m.in. zakazem: Nale Ŝy tu: - lokalizowania nowych obiektów, zaliczanych do 1) Obszar Chronionego Krajobrazu Równiny Orneckiej przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na nr 29. o powierzchni 11.511,3 ha, poło Ŝony na terenie środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie śro- powiatów: Lidzbark Warmi ński, Braniewo, w gminach: dowiska, Orneta, Pieni ęŜ ne, Lidzbark Warmi ński i Lubomino; - lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejsca- mi wyznaczonymi w miejscowym planie zagospoda- 2) Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy nr 34. o rowania przestrzennego, powierzchni 8.923,2 ha poło Ŝony na terenie powiatów: - utrzymywania otwartych rowów i zbiorników ścieko- Bartoszyce i Lidzbark Warmi ński, w gminach: wych, Górowo Iławieckie, Bartoszyce i Lidzbark Warmi ński; - dokonywania zmian stosunków wodnych, je śli słu Ŝą innym celom ni Ŝ ochrona przyrody, 3) Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny - umy ślnego zabijania dziko Ŝyj ących zwierz ąt, nisz- nr 35, o powierzchni 16.429,9 ha poło Ŝony na terenie czenia nor, legowisk zwierz ęcych, tarlisk, ptasich powiatów: Olsztyn, Lidzbark Warmi ński i Bartoszyce, gniazd, w gminach: - wypalania ro ślinno ści. Lidzbark Warmi ński, m. Lidzbark Warmi ński, Dobre Miasto, Bartoszyce, m. Bartoszyce, Kiwity, Jeziorny, Inn ą form ą prawnej ochrony przyrody, stosowanej w Sępopol i m. S ępopol; powiecie lidzbarskim s ą u Ŝytki ekologiczne i pomniki przy- rody. 4) Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Symsarny W obr ębie kompleksu le śnego na terenie gminy Lidz- nr 37, o powierzchni 19.329,8 ha poło Ŝony na terenie bark Warmi ński znajduje si ę u Ŝytek ekologiczny jezioro powiatów: Lidzbark Warmi ński i Olsztyn, w gminach: Potar o powierzchni 21,36 ha - śródle śny zbiornik wodny, Lidzbark Warmi ński, Kiwity, Kolno, Jeziorny, m. Jezio- z k ępami drzew i krzewów, porastaj ących brzegi. rany i Biskupiec. W drodze uznania za pomnik przyrody t ą form ą ochro- ny obj ęto w powiecie lidzbarskim ponad czterdzieści poje- Obszar chronionego krajobrazu to forma prawnej dynczych drzew oraz ponad trzysta, rosn ących w skupi- ochrony przyrody wprowadzana na terenach wyró Ŝniaj ą- nach-alejach. Bogate w pomniki przyrody rejony powiatu cych si ę krajobrazowe, o zró Ŝnicowanych ekosystemach; stanowi równie Ŝ gmina Lidzbark Warmi ński. Dziennik Urz ędowy - 2736 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Tab. 4. Wykaz istniej ących pomników przyrody na terenie gminy Lidzbark Warmi ński

Obwód, cm/ Lp. Nr rej. woj. Lokalizacja Rodzaj wysoko ść , m Gm. Lidzbark 1. 236 Dąb, miejsc. Miłogórze 650/30 Warmi ński Gm. Lidzbark 2. 337 Cis, miejscowo ść Miłogórze 120/8 Warmi ński

6.0. Zabytki kultury.

Lokalizacj ę obiektów zabytkowych na terenie gminy Lidzbark Warmi ński przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tab. 5. Lokalizacja obiektów zabytkowych w gminie Lidzbark Warmi ński

Gmina, miej- Czas Lp. Rodzaj parku Pow. ha scowo ść powst. 1. Gm. Lidzbark Park dworski (obecnie własno ść prywatna) w 2,13 XVIII Warm. - Gajlity stylu krajo brazowym, na wysokim brzegu jez. Blanki; zachowany fragment zadrzewienia i kompozycji parkowej tzw. otwarcie widokowe w kierunku jeziora. 2. Gm. Lidzbark Park podworski poło Ŝony w śród pól, w du Ŝym - - Warm. - Morawa stopniu zniszczony-zachował si ę starodrzew z jesionem, klonem, lip ą, kasztanowcami, wi ązem i szpalerem d ębów przy drodze do dworu.

7.0. Lasy. Zasoby le śne powiatu lidzbarskiego znajduj ą si ę pod nadzorem trzech nadle śnictw: nadle śnictwa Orneta, Wi- Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska z chrowe i Bartoszyce; wg rejonizacji przyrodniczo-leśnej 27 kwietnia 2001 r. szczególne zasady ochrony lasów poło Ŝonych w rejonie l Krainy Bałtyckiej (nadl. Orneta i okre śla ustawa o lasach z 28 wrze śnia 1991 r. (tekst jedn. Wichrowo) i w zasi ęgu II Krainy Mazursko-Podlaskiej Dz. U. Nr 56 z 2000 r., poz. 679). (nadl. Bartoszyce). Gospodarka le śna prowadzona jest w oparciu o zasa- Nadle śnictwa obejmuj ą swym zasi ęgiem kompleksy dy: le śne le Ŝą ce w gminach, tj.:

- Powszechnej ochrony lasów; - Nadle śnictwo Orneta - w mie ście i gminie Orneta - Trwało ści utrzymania lasów; oraz w gminach Lidzbark Warmi ński i Lubomino, - Ci ągło ści i zrównowa Ŝonego wykorzystania wszyst- - Nadle śnictwo Wichrowo - w mie ście i gminie Lidz- kich funkcji lasów; bark Warmi ński oraz w gminie Orneta i Lubomino; - Powi ększania zasobów le śnych. - Nadle śnictwo Bartoszyce - w gminach Lidzbark Warmi ński i Kiwity. Wła ściciele lasów, dla zapewnienia ich powszechnej ochrony obowi ązani s ą do kształtowania równowagi w Charakterystyczn ą cech ą nadle śnictw w tej cz ęś ci kra- ekosystemach le śnych, podnoszenia naturalnej odporno- ju, co dotyczy równie Ŝ wymienionych wy Ŝej, jest du Ŝa ści drzewostanów, a zwłaszcza do wykonywania zabie- ilo ść małych kompleksów le śnych (do 20 ha) na zarz ą- gów profilaktycznych zapobiegaj ących zagro Ŝeniom po Ŝa- dzanych terenach, np.: rami; tak Ŝe do wykrywania i zwalczania szkodliwych orga- nizmów oraz ochrony gleby i wód le śnych. - Nadle śnictwo Orneta posiada 184 kompleksy o po- Naturalne funkcje lasu podzieli ć mo Ŝna na trzy grupy, wierzchni do 20 ha wobec 233 tworz ących nadle- mianowicie: śnictwo; - Nadle śnictwo Wichrowo - 94 kompleksy o po- - Biotyczne - tworz ące potencjał biotyczny w prze- wierzchni do 20 ha wobec 106; strzeni; - Nadle śnictwo Bartoszyce - 335 kompleksów o po- - Ochronne - w odniesieniu do walorów przyrody w wierzchni do 20 ha wobec 399. lesie i poza nim; - Produkcyjne i reprodukcyjne - zapewniaj ące odna- Wielko ść powierzchni gruntów le śnych w gminie Lidz- wialno ść lasu i jego trwało ść jako ekosystemu. bark Warmi ński oraz struktur ę ich własno ści zestawiono ni Ŝej.

Dziennik Urz ędowy - 2737 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Tab. 6. Powierzchnia gruntów le śnych i lesisto ść w gminie Lidzbark Warmi ński i powiecie lidzbarskim w 2002 r. (RS 2003)

Powierzchnia gruntów le śnych w ha W tym Lesisto ść w Miasta, gmi- Własno ść % w skali ny Ogółem Własno ść Własno ść Skarbu powiatu gminy prywatna Pa ństwa Gm. Lidzbark 11 344 10 771 72 501 12,29 Warmi ński Razem powiat 24 369 23 225 193 951 26,4

Jednym z celów wojewódzkiego programu ochrony środowiska jest prowadzenie zrównowa Ŝonej gospodarki le śnej, uj ętej kompleksowo w uchwalonym przez Zarz ąd Województwa w 2001 r. „Wojewódzkim Programie Zwi ększania Lesisto ści na lata 2001-2010". Planowane zalesienia w gminie Lidzbark Warmi ński w okresie do 2010 r. przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:

Tab. 7. Grunty do zalesienia w powiecie lidzbarskim

Przewidywana Powierzchnia do powierzchnia do Razem do zalesienia Własno ść gruntów zalesie ń do zalesie ń, do 2010, ha 2005, ha 2006-2010, ha Skarb Pa ństwa 2 531 1 287 3 818 Grunty inne ni Ŝ SP 430 450 880 Razem 2 961 1 737 4 698

Koszty zalesie ń gruntów w powiecie lidzbarskim, stosownie do „Wojewódzkiego Programu Zwi ększania Lesisto ści” przed- stawiono ni Ŝej:

Tab. 8. Koszty zalesie ń w powiecie lidzbarskim

Własno ść gruntów Koszt zalesie ń do Koszt przewidywa- Razem koszt zale- 2005, tys. zł nych zalesie ń w sie ń do latach 2010, tys. zł 2006-2010, tys. zł Skarb Pa ństwa 10 124 5 148 15 272 Grunty inne ni Ŝ SP 516 54 1 56 Razem 10 640 5 688 16 328

„Wojewódzki program zwi ększania lesisto ści na lata 2001-2010" okre śla cele priorytetowe i szczegółowe oraz kierunki działa ń, zintegrowane z aktywizacj ą gospodarcz ą terenów wiejskich, podnoszeniem atrakcyjno ści turystycznej rejonów le- śnych w warunkach ochrony walorów środowiskowych czyli w warunkach zrównowa Ŝonego rozwoju.”

Poni Ŝej w tabeli przedstawiono etapy wieloletnich zalesie ń w województwie.

Tab. 9. Etapy realizacji zalesie ń w województwie latach 2001-2010 (WPZL)

Lata Ogółem grunty, ha W tym grunty prywatne, ha Do 2005 21 504 8 698 2006-2010 13 573 6 896 Razem 35 077 15 594

8.0. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa.

8. 1. Zasoby wodne.

Zasoby wód powierzchniowych miasta Lidzbark Warmi ński szacowane s ą wg średnich odpływów wody. Najwi ększe, mie- rzone wielko ści ą przepływu średniego zasoby wodne, posiada najwi ększa rzeka, przepływaj ąca przez teren gminy - Łyna 35 m3/s (przepływ mierzony na granicy kraju). Rze źba terenu powiatu lidzbarskiego sprawia, Ŝe wi ększo ść rzek i cieków przepływa przez obszary o niskiej lesisto ści lub odwadnia stoki wzniesie ń, co powoduje znaczne nieregularno ści odpływów - stany niekorzystne z przyrodniczego i gospo- darczego punktu widzenia.

Udział wód powierzchniowych w powierzchni gmin powiatu przedstawia si ę nast ępuj ąco:

Dziennik Urz ędowy - 2738 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Tab. 10. Udział wód powierzchniowych w powierzchni gmin

Nazwa gminy % udział wód Kiwity 0,06 Lidzbark Warmi ński 2,04 Lubomino 1,35 Orneta 1,06

Wody powierzchniowe zajmuj ą 4,51% powierzchni powiatu lidzbarskiego wobec średniego udziału wód w odniesieniu do powierzchni województwa rz ędu 5,73% ( średnia dla kraju - 2,7%).

8.2. Wody powierzchniowe. Zlewnia rzeki ma typowo rolniczy charakter; w struktu- rze u Ŝytkowania terenu dominuj ą grunty orne, ł ąki i pa- Wody powierzchniowe s ą wa Ŝnym elementem ró Ŝno- stwiska. Najwi ększe tereny le śne znajduj ą si ę w okolicy rodno ści krajobrazowej powiatu lidzbarskiego, poniewa Ŝ jezior Blanki i Symsar. decyduj ą o funkcjonowaniu i bogactwie ekosystemów oraz Badania czysto ści rzek na terenie województwa war- maj ą du Ŝe znaczenie społeczne i gospodarcze. mi ńsko-mazurskiego prowadzone s ą przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach: Przepływaj ąca przez gmin ę Lidzbark Warmi ński rzeka Łyna jest rzek ą II rz ędu, lewobrze Ŝnym dopływem Prego- - monitoringu krajowego, polegaj ącego na kontrolo- ły. Długo ść Łyny wynosi 263,7 km, w tym na terenie kraju waniu w dwóch punktach granicznych wód Łyny - 190 km Zlewnia Łyny w granicach kraju zajmuje obszar (Stopki) i W ęgorapy (Mieduniszki) oraz wód Pasł ęki 5700 km 2. w punkcie w Nowej Pasł ęce, Łyna posiada liczne dopływy, spo śród których rzeki płyn ą- - monitoringu regionalnego, w punktach ustalonych na ce przez powiat lidzbarski to Elma (lewobrze Ŝny dopływ), terenie województwa. Symsarna i Pisa Północna to dopływy prawobrze Ŝne. Łyna wypływa w okolicy miejscowo ści Łyna, na Jako ść wód rzecznych okre ślana jest przez porówna- wys. 160 m n.p.m. (Pojezierze Olszty ńskie). Obszar nie st ęŜ eń charakterystycznych poszczególnych wska źni- Ŝródliskowy rzeki obj ęty jest ochrona rezerwatow ą z uwagi ków zanieczyszcze ń z normami ustalonymi dla trzech klas na źródła wysi ękowe i erozj ę wsteczn ą. czysto ści wody nast ępuj ąco: Najwi ększe źródła zanieczyszcze ń wód rzeki to zrzuty ścieków z oczyszczalni w Olsztynie, Dobrym Mie ście, - wody klasy l - przeznaczone s ą do zaopatrzenia w Lidzbarku Warmi ńskim, Bartoszycach i S ępopol. Jako ść wod ę ludno ści i niektórych zakładów przemysłowych, wód Łyny badana jest w jednym punkcie - w Stopkach na wymagaj ących jako ści wody do picia oraz hodowli granicy kraju (siec krajowego monitoringu). ryb łososiowatych, - wody klasy II - przeznaczone do hodowli ryb, hodowli Elma , rzeka III rz ędu jest lewobrze Ŝnym dopływem zwierz ąt gospodarskich i do celów rekreacyjnych, Łyny, o długo ści 37,6 km i powierzchni zlewni 280, 5 km 2. - wody klasy III - wody do zaopatrzenia przemysłu i do Rzeka przepływa przez gmin ę Lidzbark Warmi ński; w nawodnie ń rolniczych. strukturze u Ŝytkowania terenów le Ŝą cych w zlewni domi- nuj ą pola uprawne, miejscami lasy i u Ŝytki zielone. Elma Stan zanieczyszczenia rzek ocenia si ę zaliczaj ąc wy- nie odbiera bezpo średnio zanieczyszcze ń ze źródeł punk- niki bada ń monitoringowych kontrolowanych odcinków towych, natomiast do jej dopływu - Kamiennej Młynówki rzek do poszczególnych klas czysto ści. Dla wszystkich odprowadzane s ą ścieki z oczyszczalni z Górowa Iławiec- klas okre ślone s ą warto ści dopuszczalne wska źników kiego. zanieczyszcze ń; o klasyfikacji ostatecznej decyduje naj- bardziej niekorzystny wska źnik. Przyj ęte wska źniki s ą Symsarna , rzeka III rz ędu jest prawobrze Ŝnym dopływ charakterystyczne dla wszystkich rodzajów ścieków od- Łyny. Jej długo ść , ł ącznie z jeziorami przez które przepły- prowadzanych ze źródeł punktowych jak i zanieczyszcze ń wa wynosi 37 km, a powierzchnia zlewni zajmuje obszar ze źródeł obszarowych. Pozwala to na porównanie jako ści 276,6 km 2. Symsarna wypływa z jez. Luterskiego i prze- wód rzek jednak bez uwzgl ędnienia lokalnych naturalnych pływa przez jeziora Ławki, Wojtówko, Blanki i Symsar - i antropogenicznych ró Ŝnic wyst ępuj ących w ich wodach. dwa ostatnie le Ŝą ce w powiecie lidzbarskim. Rzeka płynie Wyniki oceny jako ści rzek, przepływaj ących przez te- przez gmin ę Kiwity i Lidzbark Warmi ński. Uchodzi do rz. ren gminy Lidzbark Warmi ński przedstawiono w tabeli Łyny na terenie miasta Lidzbark Warmi ński. ni Ŝej.

Tab. 11. Ocena jako ści wód rzek przepływaj ących przez gmin ę Lidzbark Warmi ński, badanych w 2002 r.

Wska źnik decydu- Nr Lokalizacja Km Ocena Ocena sanitar- Ocena Lp. Rzeka jący o fizyko- stan przekroju Fizyko-chem. na ogólna chem. ocenie

1. Elma* 1. Wiewiórki 20,5 III ChZT-Mn, P og III III

2. Pon. uj ścia 12,8 NON N0 2, P og NON NON Kamiennej 3. Pow. uj ścia do Łyny 1,1 III ChZT- III III Mn, NO 2,P og

2. Łyna 1. Na granicy pa ństwa 73,7 NON Pog NON NON Dziennik Urz ędowy - 2739 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

3. Symsarna** 1. Pow. Jezioran 29,0 III O2 II NON 2. Pon. Jezioran 24,5 II O2, ChZT- III III Cr, N O2 , PO 4, Pog 3. Pow. jez. Blank 22,5 II ChZT-Mn, ChZT-Cr, III III NO2 , P O4 , P og 4. Pow. uj ścia do 0,3 III Pog III III Łyny, Lidzbark * Elma, badana przez WIOS w 2001 r. ** Symsarna, badana przez WIOS w 2000 r.

Niska jako ść wód rzek (III klasa lub nieodpowiadaj ąca - l klasy czysto ści, czyli wód czystych, oligotroficz- normom NON) spowodowana jest ponadnormatywn ą nych, ilo ści ą substancji organicznych, fosforu ogólnego, azoty- - II klasy czysto ści, czyli wód o obni Ŝonej jako ści, nów jak tez deficytem tlenowym. umiarkowanie troficznych, Zasoby wód powierzchniowych powiatu lidzbarskiego - II klasy czysto ści, czyli wód niskiej jako ści, silnie zeu- w postaci zbiorników wodnych to kilka jezior, o powierzch- trofizowanych, ni od 50 do ponad 400 ha. - wód pozaklasowych, czyli silnie zanieczyszczonych, Badania jako ści wód jezior, podobnie jak rzek, prowa- hipertroficznych. dzone s ą przez WIOS w ramach: Okre ślenie stopnia podatno ści zbiornika wodnego na - monitoringu krajowego - w sieci krajowej znajduje si ę degradacj ę na podstawie wska źników morfometrycznych, 9 jezior reperowych, badanych co roku (trzy na tere- hydrograficznych i zlewniowych pozwala na zaszerego- nie województwa warmi ńsko-mazurskiego), wanie jeziora do: - monitoringu regionalnego, obejmuj ącego jeziora o powierzchni powy Ŝej 100 ha, wa Ŝne ze wzgl ędów - l kategorii - o dobrych warunkach naturalnych, od- przyrodniczych i gospodarczych; badania monitorin- pornego na degradacj ę, gowe prowadzone s ą zgodnie z obowi ązuj ącym Sys- - II kategorii - umiarkowanie podatnego na degrada- temem Oceny Jako ści Jezior co 5 lat. cj ę, - III kategorii - o niekorzystnych warunkach natural- Badania oceny jako ści jezior prowadzone s ą na pod- nych, stawie okre ślenia czysto ści wód oraz stopnia ich podatno- - Poza kategori ą, czyli wyj ątkowo podatnego na de- ści na degradacj ę. gradacj ę. Klasa czysto ści wód okre ślana na podstawie odpo- wiednich wska źników fizycznych, chemicznych i biolo- Poni Ŝej w tabeli zestawiono informacje o jeziorach gicznych pozwala na zakwalifikowanie wód jeziornych do: powiatu lidzbarskiego.

Tab. 12. Podstawowe dane morfometryczne i wyniki oceny czysto ści jezior gminy Lidzbark Warmi ński

Gł ęb. Rok Klasa Kategoria Lp. Nazwa jeziora i Gmina Pow. ha max bada ń czysto ści podatno ści Lidzbark 1. Blanki 467,5 8,4 1999 III III* Warmi ński Lidzbark 2. Symsar 147,2 9,6 2002 III III* Warmi ński Lidzbark 3. Wielochowskie 67,7 14,5 - b. d. b. d. Warmi ński Lidzbark 4. Potar 26,6 b.d. - b. d. b. d. Warmi ński * - wyst ępowanie punktowych źródeł zanieczyszcze ń odprowadzaj ących ścieki do dopływu jeziora

Z powy Ŝszych danych wynika, Ŝe jeziora gminy Lidz- bark Warmi ński nale Ŝą do podatnych na degradacj ę z - I - mazowiecki, uwagi na niekorzystne warunki naturalne, m.in. płytko ść - II - mazursko-podlaski, jezior czy rzeki stanowi ące system poł ączony z jeziorami - III - mazurski, (jeziora przepływowe). Podobnie jak w innych rejonach - IV - gda ński. województwa istotnym zagro Ŝeniem dla wód powierzch- niowych jest brak kanalizacji na terenach wiejskich oraz Najwi ększy obszar województwa znajduje si ę w regio- zanieczyszczenia obszarowe, pochodz ące z terenów nie mazurskim. Czwartorz ędowe pi ętro wodono śne składa rolniczych. si ę z kilku poziomów wodono śnych, które wyst ępuj ą na gł ęboko ści od kilkunastu do ponad 200 m (północna cz ęść 8.3. Wody podziemne. województwa, w tym powiat lidzbarski i gmina Lidzbark Warmi ński). Pi ętro to charakteryzuje si ę brakiem rozdzie- Wody podziemne dzieli si ę na zwykłe (słodkie) i mine- laj ących warstw nieprzepuszczalnych o szerszym, regio- ralne (solanki). nalnym zasi ęgu, natomiast cz ęste s ą przewarstwienia utworów spoistych, które napinaj ą zwierciadło wód pod- Zgodnie z podziałem regionalnym wg B. Paczy ńskiego ziemnych. Urozmaicona rze źba podło Ŝa i współczesnej (Atlas hydrogeologiczny Polski, 1995), wynikaj ącym z powierzchni terenu powoduje du Ŝe zró Ŝnicowanie wyst ę- układu hydrodynamicznego wód podziemnych na obsza- powania wód podziemnych, zwi ązane z takimi strukturami rze województwa warmi ńsko-mazurskiego wyró Ŝnia si ę 4 geologicznymi jak doliny rzeczne, wysoczyzny i równiny regiony hydrogeologiczne: morenowe. Dziennik Urz ędowy - 2740 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Struktury wodono śne na obszarach wysoczyzn i rów- Jako ść zwykłych wód podziemnych badana jest w sie- nin morenowych to przewa Ŝnie poziomy mi ędzymoreno- ci krajowej Monitoringu Jako ści Zwykłych Wód Podziem- wej zlodowacenia bałtyckiego, wyst ępuj ące do gł ęboko ści nych (MJZWP) oraz w ramach monitoringu regionalnego ok. 60 m. Poni Ŝej wyst ępuj ą poziomy mi ędzymorenowe i jako ści zwykłych wód podziemnych. interglacjalne z okresu starszych zlodowace ń; s ą to napo- Siec krajowa MJZWP funkcjonuje od 1991 r. i obejmu- rowe poziomy wodono śne, które w obr ębie dolin rzecz- je obecnie 700 punktów obserwacyjnych w postaci studni nych (m.in. Łyny) charakteryzuj ą si ę samowypływami. wierconych, piezometrów, studni kopanych i źródeł. Na Mi ąŜ szo ści utworów wodono śnych w tych strukturach oraz terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego znajduje si ę wydajno ści uj ęć s ą bardzo zró Ŝnicowane. 41 punktów obserwacyjnych, z których 6 dotyczy wód Eksploatacja wód podziemnych do picia i na potrzeby podziemnych w utworach starszych od czwartorz ędu. Sie ć gospodarcze w powiecie bazuje głownie na czwartorz ę- krajowa eksploatowana jest przez Pa ństwowy Instytut dowym pi ętrze wodono śnym, cho ć lokalnie wykorzysty- Geologiczny. wane jest tak Ŝe pi ętro trzeciorz ędowe. Na terenie gminy Uzupełnieniem sieci krajowej (od 1998 r.) jest monito- Lidzbark Warmi ński nie zlokalizowano obszarów o znacz- ring regionalny jako ści zwykłych wód podziemnych, który nych wydajno ściach warstw wodono śnych, czyli udoku- na terenie województwa obejmuje 72 punkty, w tym trzy mentowanych głównych zbiorników wód podziemnych. na terenie powiatu lidzbarskiego.

Tab. 13. Wykaz punktów badawczych sieci monitoringu regionalnego jako ści zwykłych wód podziemnych w powiecie (ocena jako ści w latach 2001 -2002)

Wska źniki pow. Gł ęb. Klasa jako ści Wska źniki odpow. normy dla Straty- Obszar Nr punktu Miejscowo ść Stropu wody wodzie o niskiej wody do grafia GZWP w-wy 2001-2002 jako ści w 2002 spo Ŝycia w 2002

7 Q 63,0 II II HC0 3, NH 4 Fe, Mn 19 Lidzbark Warmi ński Tr 187,0 205 ? II II HC0 3, K Fe 39 Orneta Q 184,0 II l! NH 4 Fe, Mn, NH 4 Q - czwartorz ęd; Tr - trzeciorz ęd

Badania jako ści zwykłych wód podziemnych w ramach regionalnego monitoringu prowadzone s ą 2 x w roku i 8.4. Gospodarka wodno-ściekowa. obejmuj ą 35 wska źników. Zale Ŝnie od wła ściwo ści fizycznych i chemicznych wy- 8.4.1. Zaopatrzenie w wod ę. ró Ŝnia si ę cztery klasy jako ści wód: Zaopatrzenie w wod ę gminy Lidzbark Warmi ński od- - l a - wody najwy Ŝszej jako ści, bywa si ę wył ącznie poprzez eksploatowanie uj ęć wody - l b - wody wysokiej jako ści, podziemnej. Gmina Lidzbark Warmi ński korzysta z kilku - II - wody średniej jako ści, uj ęć wody podziemnej, które administrowane s ą przez - III - wody niskiej jako ści. Zakład Bud Ŝetowy Zwi ązku Gmin "EKOWOD" w Markaj- mach z/s w Bartoszycach. Woda podziemna pobierana Dominuj ącą klas ą jako ści wód podziemnych na terenie jest głównie na cele socjalno - bytowe. powiatu jest klasa II - wody średniej jako ści; s ą to wody Pobór wody podziemnej przeznaczonej na potrzeby typu wodorow ęglanowego. Pod wzgl ędem warunków dla komunalne w 2003 r. przez ZBZG "EKOWOD" z poszcze- wody do picia, okre ślonych w rozporz ądzeniu ministra gólnych uj ęć na terenie gminy Lidzbark Warmi ński w 2003 zdrowia z 19 listopada 2002 r. wody podziemne z utworów r. przedstawia poni Ŝsza tabela ( źródło - Urz ąd Marszał- czwartorz ędowych charakteryzuj ą si ę przede wszystkim kowski w Olsztynie). podwy Ŝszon ą i wysoka zawarto ścią zwi ązków Ŝelaza i manganu.

Tab. 14. Pobór wody podziemnej w gminie Lidzbark Warmi ński w 2003 r.

Pobór wody podziemnej w Lp. Nazwa uj ęcia 3 2003 r. (m /r.) 1. Rogó Ŝ 24336 2. 15175 3. Kł ębowo 5361 4. Blanki 7255 5. Kraszewo 34619 6 Babiak 5675 7 Runowo 14342 8 Morawa 3484 9 Zar ęby 5015 10 Łaniewo 6030 11 6339 Razem Gm. Lidzbark Warmi ński 127631

Dziennik Urz ędowy - 2741 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Woda podziemna pobrana z uj ęć podziemnych posia- eutrofizacj ę wód powierzchniowych. Z tego wzgl ędu wy- da znacznie wy Ŝsz ą zawarto ść soli Ŝelaza i manganu w twarzane ścieki stanowi ą element wybitnie niekorzystny stosunku do dopuszczalnych norm, st ąd wynika koniecz- dla środowiska gruntowo-wodnego. Aby zminimalizowa ć no ść jej uzdatnienia z zastosowaniem technologii od Ŝela- ich szkodliwy wpływ na środowisko, nale Ŝy d ąŜ yć do jak ziania i odmanganiania. najlepszego oczyszczenia wytworzonych ścieków, przed Pobrana woda, po jej uzdatnieniu, rozprowadzona jest ich odprowadzeniem do ko ńcowego odbiornika. Oczysz- za pomoc ą sieci wodoci ągowych do poszczególnych czanie odprowadzanych ścieków polega na jak najwi ęk- odbiorców. Na terenie gminy Lidzbark Warmi ński prakty- szej redukcji wszystkich substancji zawartych w wytwo- kuje si ę tak Ŝe utrzymywanie kilku publicznych studni gł ę- rzonych ściekach, przed ich ostatecznym odprowadze- binowych, które słu Ŝą do zbiorowego zaopatrzenia ludno- niem do środowiska. Dotyczy to zarówno substancji orga- ści w wod ę, tzw. "na wylewk ę". nicznych zawartych w odprowadzanych ściekach, jak te Ŝ Gmina nie podała jaki procent gospodarstw domowych tzw. zwi ązków biogennych lub inaczej biogenów (w głów- jest obecnie podł ączonych do sieci wodoci ągowych. Z nej mierze zwi ązków azotu i fosforu), które je Ŝeli wyst ępu- uzyskanych ustnie informacji wynika, Ŝe wi ększo ść miesz- ją w nadmiarze w odprowadzanych ściekach, powoduj ą ka ńców gminy Lidzbark Warmi ński korzysta z wody do- przy śpieszon ą eutrofizacj ę wód powierzchniowych. prowadzonej za pomoc ą sieci wodoci ągowej, ale nie zo- Maj ąc na wzgl ędzie wybitnie niekorzystny wpływ, jaki stał podany % gospodarstw domowych, który nie ma odgrywaj ą w środowisku nieoczyszczone lub niedosta- jeszcze doprowadzonej bie Ŝą cej wody z sieci wodoci ągo- tecznie oczyszczone ścieki, nale Ŝy doło Ŝyć wszelkich wych. W efekcie, trudno jest oceni ć, czy problem podł ą- stara ń, aby wszystkie wytwarzane ścieki trafiły do oczysz- czenia kolejnych gospodarstw domowych do wiejskich czalni ścieków, gdzie powinny zosta ć jak najlepiej oczysz- sieci wodoci ągowych dotyczy wi ększej liczby mieszka ń- czone, co oznacza jak najwi ększy stopie ń redukcji ców, czy te Ŝ stanowi problem marginalny, gdy Ŝ przewa Ŝa- wszystkich, organicznych i nieorganicznych substancji jąca wi ększo ść mieszka ńców ju Ŝ posiada doprowadzon ą niekorzystnych dla środowiska, które s ą zawarte w ście- bie Ŝą cą wod ę. kach doprowadzonych do oczyszczalni. Pobór wody podziemnej na terenie gminy Lidzbark Na terenie gminy Lidzbark Warmi ński działaj ą dwie Warmi ński prowadzony jest równie Ŝ przez Fundacj ę „Po- gminne oczyszczalnie ścieków w Rogo Ŝu i Kraszewie, znaj Swoj ą Ojczyzn ę" Schronisko Młodzie Ŝowe „ Świte ź" w które administrowane s ą przez Urz ąd Gminy Lidzbark Kł ębowie. Ilo ść pobranej wody podziemnej przez Funda- Warmi ński. cj ę w 2002 r. wynosiła 7196 m 3/r. Równie Ŝ w tym przy- Oprócz dwóch ww. oczyszczalni ścieków, na terenie padku pobrana woda podziemna została uzdatniona z gminy działa oczyszczalnia ścieków administrowana przez zastosowaniem technologii od Ŝelaziania i odmanganiania. Fundacj ę „Poznaj Swoj ą Ojczyzn ę", Schronisko Młodzie- Ŝowe „ Świte ź" w Kł ębowie. 8.4.2. Wytwarzanie i oczyszczanie ścieków. W tabeli poni Ŝej zestawiono zasadnicze relacje dla gminy Lidzbark Warmi ński pomi ędzy głównymi podmiota- Woda pobrana w celu zaspokojenia potrzeb komunal- mi gospodarczymi, które pobieraj ą wod ę podziemn ą oraz nych i gospodarczych mieszka ńców gminy Lidzbark War- głównymi podmiotami gospodarczymi, które odprowadzaj ą mi ński zostaje w znacznym stopniu (stanowi ącym ró Ŝnic ę oczyszczone ścieki. W tabeli podane s ą ilo ści pobranej pomi ędzy ł ącznym poborem wody z sieci, a jej bezzwrot- wody oraz oczyszczonych ścieków odprowadzonych do nym wykorzystaniem) zamieniona w ścieki. środowiska w 2002 roku ( źródło - Urz ąd Marszałkowski w Powstałe ścieki nios ą ze sob ą du Ŝe ładunki substancji Olsztynie). powoduj ących m.in. zanieczyszczanie oraz przy śpieszon ą

Tab. 15 Zestawienie głównych podmiotów gospodarczych gminy Lidzbark Warmi ński prowadz ących pobór wody podziemnej oraz odprowadzaj ących oczyszczone ścieki do środowiska w 2002 r.

Ilo ść odprowa- Ilo ść odprowa- Nazwa podmio- Pobór dzonych ścieków dzonych ście- tu wody oczyszczonych ków oczysz- prowadz ącego Nazwa podmiotu prowadz ą- Lp. podziem- pochodz ących z czonych w pobór wo- cego oczyszczanie ścieków nej w 2002 pobranej wody stosunku do dy/rodzaj ście- r. (m 3/r.) (m 3/r) /rodzaj pobranej wody ków ścieków/ (%) ZBZG /1 Urz ąd Gminy Lidzbark Warmi ń- 23603 (ścieki 1. „EKOWOD" z/s w 122 203 19,3 ski komunalne) Bartoszycach Fundacja „Poznaj Swoj ą Ojczyzn ę" Fundacja „Poznaj Swoj ą Ojczy- Schronisko Mło- zn ę" Schronisko Młodzie Ŝowe 1502 ( ścieki ko- 2. dzie Ŝowe „ Świ- 7 196 20,9 „Świte ź" Kł ębowo gm. Lidzbark munalne) te ź" Kł ębowo gm. Warmi ński Lidzbark War- miński Razem gmina Lidzbark 129 399 - 25 105 19,4 Warm. Uwagi:1 - z uwzgl ędnieniem ścieków odprowadzonych z oczyszczalni RogóŜ i Kraszewo .

Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć po analizie powy Ŝszej tabeli, ilo ść oczyszczonych ścieków na terenie gminy Lidzbark Warmi ński jest niewspółmierna w stosunku do ilo ści pobranej wody, co oznacza konieczno ść uregulowania gospodarki ściekowej poprzez odbiór wytworzonych ścieków z gospodarstw domowych (poprzez podł ączenie do sieci kanalizacji sanitarnej lub budow ę szczelnych zbiorników i pó źniejszy transport) i wywóz ich na teren oczyszczalni. Dziennik Urz ędowy - 2742 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

W tabeli poni Ŝej podano podstawow ą charakterystyk ę techniczn ą trzech oczyszczalni działaj ących na terenie gminy Lidz- bark Warmi ński wraz z wynikami ostatnich analiz fizyko-chemicznych ścieków oczyszczonych ( źródło: dane uzyskane z po- wiatu oraz materiały WIO Ś).

Tab. 16. Charakterystyka oczyszczalni działaj ących na terenie gminy Lidzbark Warmi ński z przedstawionym ładun- kiem substancji emitowanych do środowiska wraz z oczyszczonymi ściekami

Lp. Charakterystyka oczyszczalni

Nazwa oczyszczalni Przepustowo ść Pierwszy od- Wtórny odbior- Uwagi dotycz ą- Rodzaj oczyszczalni maks. [m 3/d] biornik ścieków nik ścieków ce oczyszczalni

Przekrocz, do- Gminna mech-biol z chem, str ąca- puszcz. st ęŜ eń 1. 130,0 O.S. Rogó Ŝ niem zw. biogennych (PIX) niekórych wska ź- ników

Parametry ścieków oczyszczonych - analiza z VII 2003 r. Ustalony przepływ Zawiesina ścieków - BZT ChZT , N-NH N-NO N P 5 cr 4 3 og. og og 54,6 m 3/d

3 3 3 3 3 3 3 Warto ści [mg O 2/dm ] [mg O 2/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ) [mg/dm ] [mg/dm ] st ęŜ eń 55,0 279,7 61,8 0,32 18,5 88,1 22,6

Ładunek [kg O 2/d] [kg O 2/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] dobowy 3,003 15,272 3,374 0,017 1,010 4,810 1,234

Na podstawie analizy ścieków oczyszczonych O.S. Rogó Ŝ, stwierdzono przekroczenia dla nast ępuj ących wska źników: BZT 5, CHZT, N-NH 4, N og i P og .

Charakterystyka oczyszczalni

Lp. Nazwa oczyszczalni Pierwszy od- Przepustowo ść Wtórny odbior- Uwagi dotycz ą- Rodzaj oczyszczalni 3 biornik ście- maks. [m /d] nik ścieków ce oczyszczalni ków

Po modernizacji wyk. w 99 r. przez Gminna mech-biol z chem. str ąca- 2. AWRSP, prze- O.S. Kraszewo niem zw. biogennych (PIX) 33,2 krocz. dopuszcz.

st ęŜ eń niekt. wska źników Parametry ścieków oczyszczonych - analiza z IV 2003 r.

Ustalony przepływ Zawiesina ścieków - BZT ChZT N-NH N-NO N P 5 Cr 4 3 og. og og 8,6 m 3/d

3 3 3 3 3 3 3 Warto ści (mg O 2/dm ] [mg O 2/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] st ęŜ eń 99,0 339,6 51,9 46,5 130,0 120,65 17,35

Ładunek [kg O 2/d] [kg O 2/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] Dobowy* 0,851 2,921 0,446 0,400 1,118 1,038 0,149

Na podstawie analizy ścieków oczyszczonych O.S. Kraszewo, stwierdzono przekroczenia dla nast ępuj ących wska źników: BZT 5, CHZT, N-NH 4, Zawiesina og., N og i P og .

Dziennik Urz ędowy - 2743 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Lp. Charakterystyka oczyszczalni

Nazwa oczyszczalni Przepustowo ść Pierwszy od- Wtórny odbior- Uwagi dotycz ące Rodzaj oczyszczalni maks. [m 3/d] biornik ścieków nik ścieków oczyszczalni

O.S. Fundacji mech-biol z chem. str ąca- Rów melioracyj- 2. „Świte ź” 98,0 Je ź. Symsar Brak przekrocze ń niem zw. biogennych (PIX) ny Kł ębowo

Parametry ścieków oczyszczonych - analiza z VII 2002 r.

Ustalony przepływ Zawiesina ścieków - BZT ChZT N-NH N-NO N P 5 cr 4 3 og. og og 8,56 m 3/d

3 3 3 3 3 3 3 Warto ści [mg O 2/dm ] [mg O 2/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] st ęŜ eń 11,4 89,8 0,22 42,10 72,0 - 2,38

Ładunek [kg O 2/d] [kg O 2/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] Dobowy* 0,098 0,769 0,002 0,360 0,616 - 0,020

Na podstawie analizy ścieków oczyszczonych O.S. Fundacji „ Świte ź" w Kł ębowie, nie stwierdzono przekrocze ń warunków ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Z przedstawionych wyników analiz ścieków oczyszczonych wynika, Ŝe obie gminne oczyszczalnie ścieków wymagaj ą mo- dernizacji technologicznych w celu poprawy skuteczno ści oczyszczania doprowadzonych ścieków. Ni Ŝej zamieszczona tabela podaje ładunek trzech podstawowych wska źników (BZT5, CHZT, zawiesina ogólna) emitowa- nych do środowiska w 2002 r. ( źródło - Urz ąd Marszałkowski w Olsztynie + dane własne uzyskane z gmin).

Tab. 17. Oczyszczalnie ścieków działaj ące na terenie gminy Lidzbark Warmi ński z przedstawionym ładunkiem sub- stancji emitowanych do środowiska wraz z oczyszczonymi ściekami

Lp. Ładunki substancji wproeadzony do środowiska razem ze ściekami Nazwa oczysz- Ilo ść odprowadzanych Uwagi doty- czalni (rodzaj CHZT Zawiesina ścieków oczyszczo- BZT [kg O ] cz ące oczysz- oczyszczalni) 5 2 [kg O ] ogólna [kg] nych [m 3/r] 2 czalni O.S. Rogó Ŝ/ 1. 19931 187,4 2008,4 126,2 Rok bud. 1994 mech-biol O.S. Kraszewo/ 2. 3672 253,3 714,6 288,9 Rok bud. 2000 mech-biol O.S. Schroniska 3. 1502 17,0 82,3 51,2 - „Świte ź” Kł ębowo

Wytworzone ścieki spływaj ą na teren oczyszczalni za Planowane inwestycje w gospodarce wodno- pomoc ą sieci kanalizacji sanitarnych. Gmina nie podała ściekowej. jaki procent gospodarstw domowych jest obecnie sieci ą kanalizacji sanitarnej i jakie s ą potrzeby w tym kierunku. Aktualne plany inwestycyjne w gospodarce wodno- Konieczno ść rozbudowy sieci kanalizacyjnych ju Ŝ wcze- ściekowej, w gminie Lidzbark Warmi ński nie zostały przez śniej została wykazana, na podstawie analizy ilo ści po- gmin ę przedstawione. Poni Ŝej przedstawiono plany z branej wody i odprowadzonych ścieków. 2002 r.

Tab. 18. Wykaz planowanych inwestycji, na terenie gminy Lidzbark warmi ński, zmierzaj ących do poprawy sytuacji w gospodarce wodno-ściekowej

Koszt planowanej inwestycji Gmina Nr inw. Opis planowanej inwestycji [tys. zł] Gm. Lidzbark Budowa sieci wodoci ągowej Kraszewo- 1. 700 Warmi ński i - Samowo

Z powy Ŝszej tabeli wynika, Ŝe gmina Lidzbark War- 9.0. Powierzchnia ziemi. mi ński nie zamierza przeznaczy ć znacznych środków na popraw ę gospodarki wodno-ściekowej na swoim terenie. 9.1. Morfologia i budowa geologiczna.

Województwo warmi ńsko-mazurskie, powiat lidzbarski, gmina Lidzbark Warmi ński pod wzgl ędem budowy geolo- gicznej znajduje si ę w zachodniej cz ęś ci Platformy Dziennik Urz ędowy - 2744 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Wschodnioeuropejskiej, obejmuj ącej Europ ę Wschodni ą. - osadów sandrowych, Jest to rozległa i tektonicznie stabilna struktura, której - terasów akumulacyjnych. prekambryjski trzon nadbudowany jest młodszymi skałami osadowymi. Gmina Lidzbark Warmi ński le Ŝy w tej cz ęś ci woje- Na całym obszarze województwa, od powierzchni wy- wództwa, gdzie poziomy wodono śne wyst ępuj ą w strefach st ępuj ą utwory czwartorz ędowe, spoczywaj ące na podło Ŝu mi ędzymorenowych. Mi ędzymorenowe poziomy wodono- starszym - na utworach miocenu, rzadziej pliocenu i oligo- śne charakteryzuj ą się obecno ści ą kilku warstw wodono- cenu. W rejonie całego województwa, a zwłaszcza w śnych, z których przynajmniej jeden jest zasobny w wod ę północnej cz ęś ci (tak Ŝe rejon powiatu lidzbarskiego i gmi- w stopniu pozwalaj ącym na eksploatacj ę dla potrzeb za- ny Lidzbark Warmi ński) czwartorz ęd osi ąga najwi ększe opatrzenia w wod ę. W północnych rejonach województwa mi ąŜ szo ści w kraju, dochodz ące do 300 m. uŜytkowy poziom wodono śny wyst ępuje przewa Ŝnie na Utwory czwartorz ędowe na terenie województwa re- gł ęboko ści poni Ŝej 80 m a nawet 150 m - m.in. w rejonie prezentowane s ą przez osady plejstocenu i holocenu. Lidzbarka Warmi ńskiego. W przypadku korzystnych pa- Plejstocen pokrywaj ący obszar całego województwa rametrów, tj. mi ąŜ szo ści i wysokiego ci śnienia warstwy charakteryzuje si ę zmienno ści ą pod wzgl ędem uło Ŝenia i wodono śne mi ędzymorenowych stref pozwalaj ą osi ągn ąć uziarnienie poszczególnych warstw. Taki stan spowodo- du Ŝe wydajno ści ze studni wierconych - nawet powy Ŝej wany został działalno ści ą czterech zlodowace ń, które 100 m³/h. nast ępuj ąc od północy spowodowały pofałdowania, wyci- Ró Ŝnorodne formy terenu, wyst ępuj ące w rejonie gmi- śni ęcia i miejscami spi ętrzenia starszych utworów czwar- ny Lidzbark Warmi ński, maj ą swe źródło w sposobie po- to- i trzeciorz ędowych. Jedynie powierzchniowe utwory wstawania, mianowicie s ą pochodzenia lodowcowego geologiczne s ą w wi ększo ści osadami ostatniego zlodo- (pagóry i wzgórza moren czołowych - formy wypukłe) lub wacenia - bałtyckiego. zostały wytworzone przez wody płyn ące (rynny polodow- Wśród osadów czwartorz ędowych zaznacza si ę prze- cowe i doliny rzeczne - formy wkl ęsłe). St ąd w krajobrazie waga osadów gliniasto-ilastych nad piaszczystymi; gliny powiatu lidzbarskiego, obok terenów równinnych charakte- przewa Ŝaj ą w północnej cz ęś ci województwa. rystyczne s ą dla wysoczyzny morenowej doliny rzeczne, Z okre ślonej budowy geologicznej utworów czwarto- zmienne w swej gł ęboko ści i szeroko ści, o stromych brze- rz ędowych wynika wyst ępowanie poziomów wodono śnych gach,, z tzw. odcinkami przełomowymi, jak np. Symsarna w strefach: w Lidzbarku Warmi ńskim.

- mi ędzymorenowej, Gmina Lidzbark Warmi ński - kruszywa naturalne. - czołowo-morenowej,

Nazwa zło Ŝa Zasoby w tys. m 3 BUGI 349 BUGI II 218 KASZYNY 18538 KOCHANOWKA II 2305 RUNOWO 6289

9.3. Wykorzystanie powierzchni ziemi/gleby, struktura u Ŝytkowania.

Tab. 19. U Ŝytkowanie gruntów w powiecie lidzbarskim

Powierzch- UŜytki rolne Lasy i gmina nia gruntów Grunty Łąki Pastwiska grunty Razem Sady ogółem, ha orne trwałe trwałe le śne Gm. Lidzbark 37152 22005 13380 53 2519 5386 11 344 Warmi ński Powiat lidz- 92282 58775 38088 121 6405 12497 24369 barski

Tab. 20. Grunty orne według klas bonitacyjnych w %

IIla lVa Grunty nie Rejon l II V VI obj ęte lllb IVb klasyfikacj ą Polska 0,4 2,8 22,7 40,0 22,6 11,4 0,1 Woj. Warm- 0,1 0,4 22,3 51,5 18,8 6,7 0,2 Maz Powiat Lidz- bark Warmi ń- - - 36,55 47 11,95 4 0,5 ski

9.4. Gospodarka odpadami. 10.0. Powietrze atmosferyczne.

Wszelkie aspekty zwi ązane z gospodark ą odpadami 10.1. Stan sanitarny. na terenie gminy Lidzbark Warmi ński, zostały omówione w Planie Gospodarki Odpadami dla gminy Lidzbark Warmi ń- Stan sanitarny powietrza atmosferycznego na terenie ski, który stanowi zał ącznik do Programu Ochrony środo- powiatu lidzbarskiego, w tym gminy Lidzbark Warmi ński, wiska. aŜ do 2003 r. nie był obj ęty stałym monitoringiem. Opiera- jąc si ę na raportach o stanie środowiska województwa Dziennik Urz ędowy - 2745 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675 warmi ńsko-mazurskiego sporz ądzonych przez WIO Ś za Warto ści zmierzone na ka Ŝdym z przyrz ądów s ą reje- lata 1999-2002, rejon powiatu lidzbarskiego został obj ęty strowane co 3 sek. a nast ępnie przetwarzane na sygnał, jednorazowym badaniem przeprowadzonym w celu proporcjonalny do st ęŜ enia badanej substancji. Z tych stwierdzenia stanu sanitarnego powietrza w mie ście Lidz- warto ści program komputerowy wylicza warto ści bark Warmi ński. Pomiary zostały wykonane przez auto- 30-minutowe. W ten sposób z pomiarów mo Ŝna uzyska ć matyczn ą mobiln ą stacj ę pomiarow ą tj. za pomoc ą ambu- co najmniej warto ści średnie półgodzinne dla lansu nale Ŝą cego do WIO Ś, słu Ŝą cego do pomiarów imi- 48 półgodzinnych odcinków czasowych, zawartych w sji. czasie jednej doby. Warto ści st ęŜ eń 30-minutowych s ą Ambulans wykonywał pomiary w dniach od 8 do nast ępnie u średniane i na ich podstawie wyliczana jest 30 01.2001 r. w rejonie Szkoły Muzycznej przy ulicy Orła warto ść st ęŜ enia średniego dobowego (dla przedziału Białego 2 na terenie miasta Lidzbark Warmi ński. czasu wynosz ącego 1 dob ę). Zainstalowane w ambulansie przyrz ądy pomiarowe W dwóch tabelach poni Ŝej przedstawiono wyniki prze- pozwalaj ą na wykonywanie pomiarów nast ępuj ących prowadzonych pomiarów ( źródło - raport o stanie środowi- substancji zawartych w badanym powietrzu: amoniak, ska województwa Warmi ńsko-Mazurskiego w dwutlenek siarki, tlenek i dwutlenek azotu pył zawieszony roku 2001). oraz tlenek w ęgla.

Tab. 21. Wyniki pomiarów i misji prowadzonych przez ambulans WIO Ś na terenie miasta Lidzbark Warmi ński w styczniu 2001 r. - zestawienie trzydziestominutowych st ęŜ eń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku w ęgla i amo- niaku w powietrzu

Wyszczególnienie Dwutlenek Dwutlenek Tlenek w ęgla Amoniak uzysk. warto ści siarki azotu 3 3 3 [g/m ] [%D 30 ] [g/m ] [%D 30 ] [g/m ] [%D 30 ] [g/m³] [%D 30 ] Warto ść maks. w serii 136 27,2 85 17,0 1,99 9,95 23 5,8 pomiarowej Warto ść średnia z 36,1 7,2 24,5 4,9 0,7 3,5 5,6 1,4 serii pomiarowej

Tab. 22. Wyniki pomiarów imisji prowadzonych przez ambulans WIO Ś na terenie miasta Lidzbark Warmi ński w stycz- niu 2001 r. - zestawienie średnich dobowych st ęŜ eń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku w ęgla i amoniaku w powietrzu

Wyszczególnienie Dwutlenek Dwutlenek Tlenek w ęgla Amoniak uzysk, warto ści siarki azotu 3 3 3 3 [g/m ] [%D 24 ] [g/m ] [%D 24 ] [g/m ] [%D 24 ] [g/m ] [%D 24 ] Warto ść maks. w 74 49,3 43 28,7 0,94 18,8 8,4 4,2 serii pomiarowej Warto ść średnia z 36 24 25 16,6 0,7 14,0 5,6 2,8 serii pomiarowej

Analizuj ąc powy Ŝsze wyniki pomiarów mo Ŝna stwier- dzi ć, Ŝe stan sanitarny powietrza na terenie miasta Lidz- 3)wskazanie prawdopodobnych przyczyn wyst ępowania bark Warmi ński mie ści si ę w dopuszczalnych normach. ponadnormatywnych st ęŜ eń zanieczyszcze ń w okre- Uzyskane wyniki pozwalaj ą wysnu ć wniosek, Ŝe powietrze ślonych rejonach; w obr ębie powiatu lidzbarskiego jest dobrej jako ści, gdy Ŝ wyniki pomiarów dla wszystkich pomierzonych substancji 4)wskazanie potrzeb w zakresie wzmocnienia istniej ące- nie przekraczaj ą go systemu monitoringu i oceny. 25% dopuszczalnych warto ści st ęŜ eń, co mo Ŝna uzna ć za wynik bardzo korzystny, zwa Ŝywszy, Ŝe pomiar odbył si ę Ocena i wynikaj ące z niej działania odnoszone s ą do na terenie centrum miasta, przy bardzo ruchliwej ulicy. obszarów nazywanych strefami. Zgodnie z ustaw ą - P.O. Ś Dane dotycz ące stanu sanitarnego powietrza uzupełni- stref ę stanowi: ła pierwsza i druga ocena roczna jako ści powietrza w województwie warmi ńsko-mazurskim, wykonana w opar- - aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy Ŝej ciu o nowe przepisy, wprowadzone w Ŝycie ustaw ą Prawo 250 tysi ęcy, ochrony środowiska, wydan ą w kwietniu 2002 r. - obszar powiatu nie wchodz ący w skład aglomeracji. Celem corocznej oceny jako ści powietrza jest uzyska- nie informacji o st ęŜ eniach zanieczyszcze ń na obszarze Z tego powodu badaniem monitoringowym został obj ę- stref, w tym aglomeracji, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym: ty tak Ŝe powiat lidzbarski. Oceny dokonuje si ę z uwzgl ęd- nieniem dwóch grup kryteriów: 1)dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o przyj ęte kryte- ria; - ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi, - ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. 2)uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach st ęŜ eń zanieczyszcze ń na obszarze aglomeracji lub Wyniki przeprowadzonych pomiarów dla powiatu lidz- innej strefy, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym wskazanie ob- barskiego przedstawiaj ą dwie ni Ŝej zamieszczone tabele szarów przekrocze ń warto ści kryterialnych oraz okre- (źródło - Ocena roczna jako ści powietrza w województwie ślenie poziomów st ęŜ eń wyst ępuj ących na tych obsza- warmi ńsko-mazurskim w roku 2002). rach; Dziennik Urz ędowy - 2746 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Tab. 23. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszcze ń oraz klasa ł ączna dla strefy, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla powiatu lidzbarskiego

Klasa Nazwa strefy (powiatu) Średnie st ęŜ enie badanej substancji [µ/m 3/r] łączna strefy

SO 2 N0 2 PM10 Pb C6H6 CO O3 Powiat lidzbarski <12 <20 10-40 <0,25 <2,0 <5000 <120 B

Tab. 24. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszcze ń oraz klasa ł ączna dla strefy, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony ro ślin dla powiatu lidzbarskiego.

Średnie st ęŜ enie badanej Klasa ł ączna Nazwa strefy (powiatu) substancji [µ/m 3/r] strefy

SO 2 NO X O3 Powiat lidzbarski <16 <19, <24 t. A

Identyczne warto ści uzyskano w trakcie sporz ądzania W strukturze zu Ŝycia paliw, które s ą przeznaczone na „Oceny rocznej jako ści powietrza w województwie war- spalanie energetyczne zdecydowanie dominuje w ęgiel mi ńsko-mazurskim dla roku 2003". kamienny. Jest on podstawowym paliwem, stosowanym Przedstawione wyniki potwierdzaj ą dobry stan sanitar- na terenie gminy Lidzbark Warmi ński. ny powietrza na całym terenie powiatu lidzbarskiego. Łączne zu Ŝycie poszczególnych rodzajów paliw, obli- czone dla wszystkich przedsi ębiorstw składaj ących kwar- 10.2. Główne źródła emisji. talne informacje o zakresie korzystania ze środowiska, dla miasta Lidzbark warmi ński 2002 r., zostało przedstawione Głównymi źródłami zorganizowanej emisji substancji w ni Ŝej zamieszczonej tabeli ( źródło - Urz ąd Marszałkow- dokonywanej na gminy Lidzbark warmi ński s ą prowadzo- ski w Elbl ągu + dane własne uzyskane z gmin). ne procesy energetycznego spalania paliw, a tak Ŝe - w niewielkim stopniu - prowadzone procesy technologiczne.

Tab. 25. Spalanie energetyczne poszczególnych rodzajów paliw na terenie gminy Lidzbark Warmi ński w 2002 r.

Węgiel Olej opałowy Gaz Biomasa L.p. Gmina kamienny 3 [ty ś. Mg] [min. m ] [tys. Mg] [ty ś. Mg] Gm. Lidzbark 1. 0,227 0,030 0,002 0,000 Warmi ński

Powy Ŝsza tabela uwidacznia fakt, i Ŝ na terenie gminy wiele rozmaitych zada ń. Niektóre z nich zostały ju Ŝ wy- Lidzbark Warmi ński utrzymuje si ę niekorzystna struktura szczególnione w Strategii ekoenergetycznej powiatu lidz- zu Ŝycia paliw, polegaj ąca na zdominowaniu energetyki barskiego. W śród nich nale Ŝy wymieni ć: cieplnej przez w ęgiel kamienny. Natomiast, jak dotych- - podj ęcie intensywnych, kompleksowych działa ń ter- czas, udział paliw odnawialnych jest znikomy. momodernizacyjnych na terenie całego powiatu, Taki sam wniosek nasuwa si ę równie Ŝ po lekturze - identyfikacja terenów nadaj ących si ę pod uprawy Strategii ekoenergetycznej powiatu lidzbarskiego, co po- biomasy w powiatowym dziale geodezji i kartografii, twierdza konieczno ść przeprowadzenia zasadniczych - zało Ŝenie upraw energetycznych na wyznaczonych zmian zmierzaj ących w kierunku stopniowego odchodze- terenach, nia od paliw tradycyjnych, na rzecz coraz szerszego wyko- - stopniowa wymiana kotłów w ęglowych wraz ze sta- rzystywania biomasy jako odnawialnego, perspektywicz- rymi instalacjami na nowoczesne kotły przeznaczone nego paliwa przeznaczonego do spalania energetycznego do spalania biomasy, w instalacjach grzewczych. - przeprowadzenie działa ń maj ących na celu racjona- Emisja substancji podczas prowadzonych procesów lizacj ę zu Ŝycia energii w powiecie, zarówno w sekto- technologicznych stanowi niewielki procent emisji, w od- rze publicznym, jak i prywatnym, niesieniu do energetycznego spalania paliw. - przeznaczenie do spalania osadów ściekowych z Zakłady prowadz ące procesy technologiczne poł ączo- oczyszczalni ścieków, ne z emisj ą substancji to Fundacja „Poznaj Swoj ą Ojczy- - instalowanie kolektorów słonecznych na dachach zn ę" Schronisko Młodzie Ŝowe „ Świte ź” w Kł ębowie - ma- budynków, lowanie oraz Przedsi ębiorstwo Wielobran Ŝowe Koncajs w - wykorzystanie słomy jako biomasy w du Ŝych gospo- Kraszewie - przeładunek paliw. darstwach rolnych, - przygotowanie do spalania osadów ściekowych wy- 10.3. Przeciwdziałanie nadmiernej emisji. tworzonych na terenie oczyszczalni ścieków, - monta Ŝ instalacji przeznaczonej do wytwarzania Aby przeciwdziała ć nadmiernej emisji substancji energii z pozyskiwanego biogazu tworz ącego si ę wprowadzanych do atmosfery w efekcie energetycznego wewn ątrz du Ŝych składowisk odpadów, spalania paliw, nale Ŝy przedsi ęwzi ąć szereg ró Ŝnych - wymiana o świetlenia ulicznego na energooszcz ędne. działa ń, które b ędą d ąŜ yły do jednego celu, jakim jest stałe ograniczanie ilości substancji emitowanych do po- Powy Ŝsze zadania zostały ju Ŝ wcze śniej wyszczegól- wietrza atmosferycznego. Temu celowi b ędzie słu Ŝyć nione w Strategii ekoenergetycznej powiatu lidzbarskiego. Dziennik Urz ędowy - 2747 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Nale Ŝy liczy ć si ę z faktem niewystarczaj ących istniej ą- Najbardziej nasilony transport przebiega drog ą nr 51 cych rezerw słu Ŝą cych do pozyskiwania energii ze źródeł (Olsztyn - Dobre Miasto - Lidzbark Warmi ński - Bartoszy- odnawialnych. Z tego powodu planowane działania po- ce - przej ście graniczne Bezledy). Omawiana droga prze- winny zmierza ć dwutorowo; z jednej strony wci ąŜ nale Ŝy biega równie Ŝ przez teren gminy Lidzbark Warmi ński. poszukiwa ć dodatkowych, mo Ŝliwych do pozyskania źró- Analizowana droga ma niew ątpliwie najwi ększy wpływ na deł energii odnawialnej. emisj ę hałasu drogowego na terenie miasta, przede Natomiast z drugiej strony nale Ŝy poczyni ć kroki ku wszystkim ze wzgl ędu na znaczne nasilenie ruchu na tej nowym mo Ŝliwo ściom technicznym zwi ązanym z pełnym trasie oraz w wyniku znacznego udziału transportu ci ęŜ- wykorzystaniem nowoczesnych środków technicznych kiego (wynika to z faktu, Ŝe w tym przypadku, znaczny oraz proekologicznych paliw konwencjonalnych, a wi ęc udział odgrywa transport spedycyjny, w kierunku, b ądź gazu ziemnego i lekkiego oleju opałowego. Aby realizo- te Ŝ, z kierunku, mi ędzynarodowego przej ścia granicznego wa ć ten kierunek działa ń, nale Ŝy realizowa ć nast ępuj ące w Bezledach - odbywa si ę on w znacznej mierze przy zadania: pomocy transportu ci ęŜ kiego, głównie typu TIR). Taki charakter transportu powoduje wzmo Ŝon ą emisj ę hałasu - wymiana instalacji kotłowni razem z wymian ą kotłów do środowiska. węglowych na wysokosprawne kotły olejowo- Z uwagi na brak pomierzonych warto ści hałasu dro- gazowe, gowego na terenie gminy Lidzbark Warmi ński, trudno jest - termomodernizacja sieci c.o. i c.w.u, wymiemie oceni ć, w jakim stopniu emitowany hałas ko- - modernizacja wymiennikowni ciepła, munikacyjny rzutuje na ogólny stan klimatu akustycznego - zainstalowanie automatycznej aparatury kontrolno- w pobli Ŝu drogi krajowej nr 51 na terenie miasta Lidzbark pomiarowej przeznaczonej do obsługi i monitoringu Warmi ński. Z tego powodu nale Ŝałoby przeprowadzi ć sieci c.o. i c.w.u. stosowne pomiary hałasu na terenie miasta i na podstawie uzyskanych wyników dokona ć oceny zagro Ŝenia hałasem. Działania poczynione w tym kierunku powinny da ć Zgodnie z wytycznymi Instytutu Ochrony Środowiska, znaczne ograniczenie emisji ze wzgl ędu na zmian ę sto- obszarem „szczególnej uci ąŜ liwo ści hałasowej" jest teren sowanego paliwa oraz oszcz ędno ści poczynione na wy- o wysokim poziomie hałasu, przekraczaj ącym wielko ść twarzaniu i przesyle ciepła. normatywn ą zwan ą poziomem progowym L Apr . Poziom progowy hałasu drogowego oddziałuj ącego na tereny 11. Hałas i klimat akustyczny. zabudowy mieszkaniowej ustalono na 75 dB (A) dla pory dziennej i 70 dB (A) dla pory nocnej. Ze wzgl ędu na brak Hałasem przyj ęto nazywa ć d źwi ęki o cz ęstotliwo ściach przeprowadzonych pomiarów, trudno jest oceni ć, czy taki i nat ęŜ eniach stwarzaj ących uci ąŜ liwo ść dla ludzi i środo- poziom jest przekroczony tak Ŝe na terenie nale Ŝą cym do wiska. Podstawowym technicznym wska źnikiem oceny gminy Lidzbark Warmi ński. poziomu hałasu w środowisku lub ogólnej oceny stanu Inn ą spraw ą powi ązan ą z hałasem drogowym jest klimatu akustycznego jest równowa Ŝny poziom d źwi ęku A ogólnie zły lub bardzo zły stan wi ększo ści dróg znajduj ą- wyra Ŝany w decybelach (dB). cych si ę na terenie powiatu lidzbarskiego. Ma to niew ąt- Hałas pochodzenia antropogenicznego, wyst ępuj ący w pliwie wpływ na zwi ększony poziom emitowanego hałasu, środowisku, mo Ŝna podzieli ć na dwie podstawowe katego- co ma istotne znaczenie zwłaszcza w przypadku transpor- rie: hałas komunikacyjny (przede wszystkim drogowy) tu pojazdu ci ęŜ kiego. Drogi te nale Ŝy modernizowa ć i oraz hałas przemysłowy. remontowa ć poprzez nakładanie świe Ŝych nawierzchni Rozwój komunikacji i transportu sprawia, Ŝe problem bitumicznych, co zostało tak Ŝe wyszczególnione w „Stra- uci ąŜ liwo ści hałasu dotyczy obecnie nie tylko du Ŝych tegii Rozwoju Regionalnego Województwa Warmi ńsko- miast, ale równie Ŝ miast średniej wielko ści, a tak Ŝe mniej- Mazurskiego na lata 2004-2006". szych miejscowo ści znajduj ących si ę przy ruchliwych W odró Ŝnieniu od hałasu komunikacyjnego, hałas emi- trasach komunikacyjnych. towany przez zakłady przemysłowe, stanowi uci ąŜ liwo ść Podstawowym źródłem hałasu, decyduj ącym o klima- przede wszystkim dla osób zamieszkuj ących w pobli Ŝu cie akustycznym tego terenu jest komunikacja drogowa. źródeł jego emisji. Na terenie gminy Lidzbark Warmi ński Hałas drogowy wywiera dominuj ący wpływ na klimat nie wyst ępuj ą zakładów, które emituj ą dokuczliwy hałas akustyczny środowiska zarówno ze wzgl ędu na po- przemysłowy. wszechno ść wyst ępowania, jak i długi czas jego oddziały- wania. 12.0. Promieniowanie jonizuj ące i niejonizuj ące. Jedn ą z głównych przyczyn zagro Ŝenia hałasem ko- munikacyjnym w ostatnich latach jest intensyfikacja ruchu 12.1. Promieniowanie jonizuj ące. drogowego. Uci ąŜ liwo ść tras komunikacyjnych zale Ŝy głównie od nast ępuj ących czynników: nat ęŜ enia ruchu, Wyst ępuj ące w powiecie lidzbarskim promieniowanie struktury strumienia pojazdów oraz ich pr ędko ści, rodzaju i jonizuj ące oparte jest przede wszystkim na poziomie ra- stanu technicznego nawierzchni oraz odległo ści zabudowy diacji ze źródeł naturalnych, zwi ązanych z rozpadem mieszkaniowej od drogi stanowi ącej źródło hałasu. Bardzo pierwiastków promieniotwórczych naturalnie wyst ępuj ą- wa Ŝnym czynnikiem jest równie Ŝ stan techniczny pojaz- cych w przyrodzie. dów. Z tego wzgl ędu zagro Ŝenia w dziedzinie promieniowa- Niew ątpliwie podstawowym czynnikiem maj ącym nia jonizuj ącego na terenie powiatu lidzbarskiego mog ą wpływ na emisj ę hałasu komunikacyjnego jest ranga, a stwarza ć wył ącznie naturalne źródła promieniowania. tak Ŝe ł ączna długo ść wszystkich dróg poło Ŝonych na Poza naturalnymi źródłami promieniowania znajduj ą- terenie gminy Lidzbark Warmi ński. Z tego wzgl ędu bardzo cymi si ę w glebie, wodzie i w powietrzu, na terenie powia- istotna staje si ę ogólna charakterystyka wszystkich dróg tu lidzbarskiego wyst ępuj ą tak Ŝe sztuczne źródła promie- znajduj ących si ę na terenie powiatu. niowania, które mo Ŝemy podzielić na Jak wynika z analizy map drogowych, układ dróg w trzy grupy: powiecie lidzbarskim zapewnia głównie poł ączenia o zna- czeniu regionalnym. Dziennik Urz ędowy - 2748 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

- zamkni ęte źródła promieniowania o małej aktywno- mi ędzy innymi zakłady posiadaj ące od 300 kg do 40 Mg ści, znajduj ące si ę w szczelnej obudowie, u Ŝywane ciekłego amoniaku u Ŝywanego do celów przetwórstwa w pracach diagnostycznych, spo Ŝywczego. W tej grupie tak Ŝe nie znajduje si ę Ŝaden - aparatura rentgenowska, zakład nale Ŝą cy do gminy Lidzbark Warmi ński. - otwarte źródła promieniowania, które znajduj ą si ę w zakładach posiadaj ących materiały izotopowe u Ŝy- 14. Środowisko i zdrowie. wane do prac naukowych, w pracowniach medycz- nych. Środowisko, w którym człowiek przebywa w całym Funkcjonowanie sztucznych źródeł promieniowania okresie swego Ŝycia jest jednym z głównych uwarunko- jonizuj ącego nie stwarza zagro Ŝenia dla mieszka ńców. wa ń jego zdrowia. Aktualny stan wiedzy o zwi ązkach Ewentualne awarie mog ą mie ć charakter wył ącznie lokal- pomi ędzy zdrowiem i środowiskiem potwierdza zale Ŝno ść ny i nie zagra Ŝaj ą terenom s ąsiednim. stanu zdrowia i jako ści Ŝycia od jako ści środowiska. Ograniczenie i zapobieganie środowiskowym zagro- 12.2. Promieniowanie niejonizuj ące. Ŝeniom zdrowia jest w zwi ązku z tym niezb ędnym elemen- tem zarówno polityki ekologicznej pa ństwa jak i polityki Promieniowanie niejonizuj ące zwi ązane jest z wyst ę- ochrony zdrowia obywateli. Punktem wyj ścia dla tak ukie- powaniem pól elektromagnetycznych. Do głównych źródeł runkowanej polityki jest przyj ęcie zasady, Ŝe środowisko powstawania pól elektromagnetycznych nale Ŝą : oddziałuje na człowieka zarówno w sensie pozytywnym - linie elektroenergetyczne i stacje transformatorowe, jak i negatywnym. To oddziaływanie odnosi si ę nie tylko - obiekty radiokomunikacyjne, w tym: stacje nadawcze ra- do specyficznych czynników antropogenicznych w środo- diowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej , wisku, takich jak substancje chemiczne, czynniki biolo- - stacje radiolokacyjne. giczne i fizyczne, ale równie Ŝ do elementów środowiska Istotny wpływ na środowisko maj ą linie i stacje elek- komunalnego, mieszkalnego i środowiska pracy, a tak Ŝe troenergetyczne o napi ęciach znamionowych równych co do głównych komponentów środowiska naturalnego, tj. najmniej 110 kV i wy Ŝszych. Obecnie przez teren powiatu powietrza, atmosferycznego, gleby, wody i znacznej cz ę- lidzbarskiego nie przebiegaj ą linie energetyczne o takim ści biosfery. napi ęciu. Aktualnie najwa Ŝniejszymi problemami dla zdrowia Na obszarze nale Ŝą cym do powiatu lidzbarskiego publicznego pozostaj ą zanieczyszczenia powietrza, jako ść obiektami radiokomunikacyjnymi, które mog ą mie ć pewien wody do picia, zanieczyszczenia chemiczne gleb i wód wpływ na środowisko s ą tak Ŝe stacje bazowe telefonii gruntowych, odpady komunalne i przemysłowe oraz hałas. komórkowej. Strategicznym celem polityki ekologicznej pa ństwa w Pola elektromagnetyczne, które s ą emitowane przy odniesieniu do zwi ązków środowiska ze zdrowiem jest antenach telefonii komórkowej, mocowanych na kratowni- zapobieganie zagro Ŝeniom zdrowia w środowisku i ogra- cowych masztach, oddziaływuj ą na przestrzeni kilkunastu niczenie ryzyka dla zdrowia wynikaj ącego z nara Ŝenia na metrów, przede wszystkim na poziomie zawieszenia ante- szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiskowe. ny. Normy techniczne i przepisy aktualnie stosowane w Realizacja polityki ekologicznej powinna doprowadzić Polsce, dotycz ące umieszczania anten stacji, zabezpie- do zwi ększenia bezpiecze ństwa ekologicznego społe- czaj ą wymagane odległo ści z dala od miejsc przebywania cze ństwa. Osi ągni ęcie tego celu wymaga działa ń syste- ludzi. mowych wraz z identyfikacj ą potencjalnych i rzeczywi- stych zagro Ŝeń zdrowia w środowisku, ocen ę nara Ŝenia i 13. Powa Ŝne awarie przemysłowe. ryzyka zdrowotnego oraz wprowadzanie i egzekwowanie przepisów dotycz ących kontroli szkodliwych dla zdrowia Poprzez wyra Ŝenie „powa Ŝne awarie" rozumie si ę na- emisji do środowiska. głe zdarzenia, w szczególno ści emisje, po Ŝary lub eksplo- Zadania w zakresie poprawy środowiska nale Ŝą do zje powstałe w trakcie prowadzenia procesów przemysło- najwa Ŝniejszych, poniewa Ŝ ich realizacja i uzyskane efek- wych, a tak Ŝe magazynowania lub transportu z udziałem ty w sposób znacz ący wpływaj ą na jako ść Ŝycia i zdrowia substancji, b ądź preparatów niebezpiecznych. ludno ści. Zadania te nale Ŝą do najtrudniejszych do wyko- W wyniku takich zdarze ń mo Ŝe powsta ć zagro Ŝenie nania i najbardziej kosztownych. S ą one zwi ązane z ko- Ŝycia lub zdrowia ludzi, lub te Ŝ ska Ŝenie środowiska. nieczno ści ą spełnienia standardów Unii Europejskiej w Ustawa Prawo ochrony środowiska uwzgl ędnia na wy- zakresie ochrony środowiska jakie musz ą by ć realizowane padek zagro Ŝenia wyst ąpieniem powa Ŝnych awarii przepi- po uzyskaniu członkostwa w Unii Europejskiej. sy dyrektywy Unii Europejskiej SEVESO 11 lub COMAH. Ró Ŝnorodno ść i bogactwo środowiska przyrodniczego, Nawi ązuj ące do ustawy rozporz ądzenie Ministra Go- urozmaicona rze źba terenu, zwarte kompleksy le śne, spodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. ustala rodzaj i ilo ść liczne jeziora, torfowiska i podmokle ł ąki oraz czyste po- substancji niebezpiecznych, których przechowywanie w wietrze, bogata flora i fauna, preferuj ą rejon powiatu do danym zakładzie decyduje o zaliczeniu takiego przedsi ę- rozwoju ró Ŝnych form rekreacji, przemysłu czystych tech- biorstwa do zakładu o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝ- nologii oraz rolnictwa wytwarzaj ącego produkty najwy Ŝ- nej awarii przemysłowej lub do zakładu o zwi ększonym szej jako ści (zdrowej Ŝywno ści). ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej. Źródła zanieczyszczenia wód z terenów wiejskich W rejestrze „potencjalnych sprawców nadzwyczajnych okre śla si ę jako rolnicze i poza rolnicze. Źródła rolnicze zagro Ŝeń środowiska" prowadzonych przez Wojewódzki mo Ŝna podzieli ć na: Inspektorat Ochrony Środowiska, nie figuruje ani jeden - punktowe, np. zagroda wiejska, wiejskie wysypisko zakład nale Ŝą cy do powiatu lidzbarskiego, który nale Ŝałby śmieci, składowisko stałych i płynnych odchodów do grupy zakładów o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej zwierz ęcych, nieszczelna instalacja sanitarna, awarii przemysłowej, ani te Ŝ nie jest tam wpisany Ŝaden - obszarowe - u Ŝytki rolne, zwłaszcza grunty orne. zakład pochodz ący z powiatu lidzbarskiego, który nale Ŝy Główne rodzaje i źródła zanieczyszcze ń pochodz ą- do grupy zakładów o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia cych z rolnictwa oraz ich skutki dla środowiska zestawiono powa Ŝnej awarii przemysłowej. poni Ŝej. Trzeci ą grup ę ryzyka stanowi ą zakłady posiadaj ące substancje lub preparaty niebezpieczne. Kwalifikuj ą si ę tu Dziennik Urz ędowy - 2749 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Źródła zanieczyszcze ń Rodzaj zanieczyszcze ń Skutki dla środowiska Nawozy mineralne i naturalne Składniki pokarmowe ro ślin, Pogorszen ie jako ści wody stosowane w nadmiernych głownie azotany i fosforany pitnej, dawkach lub w niewła ściwy nadmierny rozwój planktonu w sposób wodach powierzchniowych, zakwity wód Chemiczna ochrona ro ślin, Substancje toksyczne - środki Ska Ŝenie wód, Stosowanie osadów ścieko- ochrony ro ślin, metale ci ęŜ kie Zagro Ŝenie dla Ŝycia biologicz- wych i kompostów przemysło- nego w wodach, Wył ączenie wych wód z rekreacji Erozja wodna i wietrzna, Drobne nie- i organiczne Zagro Ŝenie dla Ŝycia biologicz- Stosowanie nawozów natural- cz ąstki gleby tworz ące zawie- nego, wył ącz enie z rekreacji, nych i organicznych w niewła- sin ę trudny przesył wody ściwy sposób

Główne zanieczyszczenia wód - zwi ązki azotu i fosforu W ramach działa ń zwi ązanych z ograniczaniem punk- - wprowadzane s ą do gleby z nawozami. Azot w formie towych źródeł zanieczyszcze ń wskazuje si ę na znaczenie zwi ązków amonowych i azotanowych trafia do gleby z płyt i zbiorników do przechowywania nawozów natural- nawozami, w postaci opadu atmosferycznego lub w wyni- nych, tj. na ich wła ściw ą pojemno ść , umo Ŝliwiaj ącą gro- ku wi ązania przez bakterie. Azot amonowy ulega proce- madzenie i przechowywanie obornika przez okres co sowi nitryfikacji i przechodzi w azot azotanowy, wymywa- najmniej 6 miesi ęcy; odpowiednie zagospodarowanie ny do płytkich wód gruntowych, tak Ŝe wgł ębnych; cz ę- otoczenia zbiornika oraz warunki transportowe. W śród ściowo ulatnia si ę jako NH 3. innych działa ń podkre śla si ę znaczenie odpowiedniego Wody powierzchniowe zanieczyszczane s ą azotanami przechowywania pasz, kiszonek itp. w wyniku spływów powierzchniowych (erozji), odpływu z Ochrona wód przed zanieczyszczeniami obszarowymi, wodami drenarskimi lub przemieszczania z wodami towarzysz ąca gospodarce rolnej powinna uwzgl ędnia ć wgł ębnymi. Źródłem zanieczyszczenia azotanami wód m.in.: gruntowych - w obr ębie zagrody - s ą źle przechowywane nawozy naturalne, tak Ŝe nieszczelne zbiorniki do groma- - stosowanie wła ściwych dawek i przestrzeganie ter- dzenia nieczysto ści i płynnych odchodów zwierz ęcych. minów odpowiednio dla nawozów naturalnych i mi- Zwi ązki fosforu - fosforany - wprowadzane w formie neralnych, nawozów nie ulegaj ą ani wymywaniu ani ulatnianiu si ę, - stosowanie osadów ściekowych zgodnie z rozporz ą- natomiast mog ą przenika ć do wód powierzchniowych dzeniem Ministra Środowiska, wraz ze spływami cz ąsteczek gleby w wyniku erozji. Azo- - odpowiednie dawkowanie chemicznych środków tany i fosforany decyduj ą o rozwoju planktonu, tzw. zakwi- ochrony ro ślin, tach wód. - stosowanie agrotechnicznych metod zapobiegania Stopie ń oddziaływania punktowych i obszarowych zanieczyszczeniu wód (zmianowanie ro ślin, odna- źródeł zanieczyszczenia wód powierzchniowych i grunto- wianie u Ŝytków itp.). wych, zwi ązanych z rolniczym u Ŝytkowaniem gruntów zale Ŝy od: Generalnie zasady dobrej praktyki rolniczej dla potrzeb wdra Ŝania Dyrektywy Azotanowej, zebrane we wspo- - stanu infrastruktury technicznej na obszarach wiej- mnianym Kodeksie dotycz ą: skich, - koncentracji produkcji zwierz ęcej i sposobu składo- - okresów, w których stosowanie nawozów nie jest wania/przechowywania odchodów zwierz ęcych, wskazane, - ilo ści ludno ści i liczby gospodarstw domowych oraz - nawo Ŝenia pól na zboczach, stanu ich wyposa Ŝenia w urz ądzenia sanitarne. - stosowania nawozów na glebach podmokłych, zala- nych, zamarzni ętych i pokrytych śniegiem, Konieczno ść ograniczenia zanieczyszczania wód azo- - nawo Ŝenia pól w pobli Ŝu cieków wodnych i stref tanami, pochodz ącymi po średnio lub bezpo średnio ze ochrony wód, źródeł rolniczych jest celem zapisów Dyrektywy - pojemno ści zbiorników/płyt do składowania i prze- Rady 91/676/EEC zwanej potocznie Dyrektywa Azotano- chowywania nawozów naturalnych oraz pasz soczy- wa. stych, Zgodnie z zało Ŝeniami tej Dyrektywy, podstawow ą me- - dawek i sposobów nawo Ŝenia, tod ą ograniczania zanieczyszczenia wód azotanami z - uŜytkowania gruntów i organizacji produkcji na u Ŝyt- rolnictwa jest przestrzeganie przez rolników zasad dobrej kach rolnych, praktyki rolniczej. W zwi ązku z tym Dyrektywa zaleca - planów nawo Ŝenia. pa ństwom członkowskim Unii opracowanie i wdro Ŝenie kodeksu, b ędącego zbiorem zasad, porad i zalece ń, sto- 15.0. Harmonogram działa ń słu Ŝących realizacji gmin- sowanych przez rolnika i uznanych jako obowi ązuj ące nego programu ochrony środowiska. normy etycznego post ępowania wzgl ędem środowiska. Polski Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej opracowany Region Warmii i Mazur, w którym le Ŝy powiat lidzbar- został zgodnie z wymaganiami Dyrektywy Azotanowej, ski, obejmuje obszary o unikatowych w skali europejskiej która jest jednym z podstawowych aktów prawnych w UE walorach przyrodniczych, charakteryzuj ące si ę mało prze- dziedzinie ochrony środowiska w odniesieniu do rolnictwa. kształconym i czystym środowiskiem. Przy opracowywaniu Kodeksu uwzgl ędniono stan prawny Dla regionu o takich walorach przyrodniczych bardzo w zakresie ochrony środowiska, a zwłaszcza ochrony istotne s ą rezultaty negocjacji Polski z UE w obszarze wód, st ąd zasady, porady i zalecenia w nim zawarte doty- „Środowisko". Obszar ten obejmuje szeroko rozumian ą cz ą m.in. ochrony wód przed zanieczyszczeniami punkto- ochron ę przyrody, szczegółowe zagadnienia dotycz ące wymi oraz obszarowymi. Dziennik Urz ędowy - 2750 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675 jako ści wód i powietrza, zanieczyszcze ń przemysłowych, Rady 75/442/EEC w sprawie odpadów i w Dyrektywie gospodarki odpadami, ochrony przed promieniowaniem. Rady 99/31/EC w sprawie składowania odpadów; ta „Środowisko" jest przykładem obszaru negocjacyjne- ostatnia okre śla standardy techniczne składowania odpa- go, w którym pozycje wyj ściowe naszego kraju i Unii Eu- dów w sposób bezpieczny dla środowiska i zdrowia ludzi. ropejskiej były bardzo odległe. Z uwagi na ogromne koszty Dyrektywa „składowiskowa" wprowadza konieczno ść inwestycyjne zwi ązane z wprowadzeniem niektórych dy- sukcesywnej redukcji odpadów ulegaj ących biodegradacji, rektyw – np. dyrektywy „ ściekowej” reguluj ącej oczysz- kierowanych do składowania do nast ępuj ących poziomów: czanie ścieków komunalnych w ró Ŝnych aglomera- cjach/zabudowach - w wyniku negocjacji uzyskano ró Ŝne - 75% w roku 2010 - w stosunku do ilo ści odpadów okresy przej ściowe, tj.: wytworzonych w 1995 r., - 50% w roku 2013 - w stosunku do ilo ści odpadów - w odniesieniu do obowi ązku budowy systemów ka- wytworzonych w 1995 r., nalizacji - dla aglomeracji o wielko ści od 2 000 do 10 - 35% w roku 2020 - w stosunku ... j.w. 000 RLM (zrównowa Ŝona liczba mieszka ńców) uzy- skano 10 letni okres przej ściowy - Poni Ŝej przedstawiono harmonogram wieloletnich do 31.12. 2015 r., działa ń (2004-2011), słu Ŝą cych realizacji powiatowego - dla aglomeracji wi ększych od 10 000 RLM uzyskano programu ochrony środowiska w podziale na obszary 6 letni okres przej ściowy - do 31.12.2008 r., obejmuj ące: - w odniesieniu do obowi ązku budowy oczyszczalni ścieków - dla aglomeracji od 2 000 do 10000 RLM I. ochron ę i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów przyro- uzyskano 13 letni okres przej ściowy - dy, do 31.12. 2015 r., II. zrównowa Ŝone korzystanie z zasobów środowiska, - dla aglomeracji o wielko ści od 10000 do 15000 RLM III. popraw ę jakości środowiska - w odniesieniu do po- uzyskano 10 letni okres przej ściowy - szczególnych jego elementów i stosownie do zało- do 31.12. 2015 r., Ŝeń polityki ekologicznej pa ństwa. - dla aglomeracji od 15 000 do 100 000 RLM uzyska- no 13 letni okres przej ściowy - W ramach wymienionych obszarów okre ślono szcze- do 31.12. 2015 r. gółowe zadania, przewidziane do realizacji w latach 2004- 2007. Najwa Ŝniejsze dla samorz ądów przepisy w zakresie gospodarki odpadami zawarte s ą w Dyrektywie

Osi ąganie standardów jakości wód Zmniejszenie ładunku zanieczyszcze ń 1. Rozwój sieci kanalizacji sanitarnej oraz oczyszczalni Realizacja wybra- odprowadzanych do wód otwartych z przeprowadzon ą analiz ą ilo ści zu Ŝytej wody i wytwo- nych projektów rzonych z niej ścieków oraz z uwzgl ędnieniem rozwoju rozwoju infrastruk- demograficznego danego terenu. tury z uwzgl ędnie- 2. Rozwój sieci wodoci ągowej na terenie gminy niem funduszy 3. Modernizacja gminnych oczyszczalni ścieków pod pomocowych kątem poprawy skuteczno ści oczyszczania doprowa- dzonych ścieków Osi ąganie standardów jako ści powietrza Zmniejszenie ładunku substancji 1. Realizacja programu zawartego w strategii ekoener- Realizacja wybra- emitowanych do powietrza getycznej powiatu lidzbarskiego, po dokonaniu w nim nych projektów koniecznych zmian. rozwoju infrastruk- Stopniowa wymiany instalacji w kotłowniach grzew- tury na obszarach czych, w celu ich przystosowania do zmiany spalanego wiejskich z paliwa tj. zamiany w ęgla na paliwa odnawialne albo uwzgl ędnieniem mniej uci ąŜ liwe dla środowiska (gaz lub lekki olej opało- funduszy pomoco- wy) wych Gospodarka odpadami(zał. do PPOS) Opracowanie planu gospodarki odpa- Realizacja gminnego programu gospodarki odpadami dami dla gminy Lidzbark Warmi ński

Uci ąŜ liwo ść hałasu dla otoczenia Ograniczenie uci ąŜ liwo ści emitowa- 1. Przeprowadzenie pomiarów hałasu drogowego na Utworzenie w nego hałasu do poziomów dopusz- terenie gminy w miejscowo ściach przy drodze nr 51. gminie rejonów czalnych 2. Na podstawie uzyskanych wyników przeprowadzenie szczególnego analizy mo Ŝliwych działa ń przeciwdziałaj ących nadmier- zagro Ŝenia hała- nemu hałasowi sem drogowym

16.0. Źródła finansowania gminnego programu ochro- Polskie banki, pa ństwowe czy w postaci spółek akcyj- ny środowiska. nych oferuj ą ró Ŝnorodne kredyty na proekologiczne przedsi ęwzi ęcia. Szczególn ą rol ę w tym sektorze odgrywa Podstawow ą form ą finansowania ochrony środowiska Bank Ochrony Środowiska, proponuj ący na tak ą działal- w kraju s ą fundusze celowe, działaj ące na czterech no ść prywatnym i samorz ądowym inwestorom zró Ŝnico- szczeblach administracji, banki oraz fundacja Ekofundusz. wane oferty w postaci preferencyjnych kredytów. Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej Fundacja Ekofundusz dysponuje środkami pochodz ą- przeznaczała środki zgromadzone z opłat za korzystanie cymi z ekokonwersji polskiego zadłu Ŝenia zagranicznego ze środowiska na dofinansowanie przedsi ęwzi ęć poza i na projekty proekologiczne udzielaj ąc pomocy finansowej inwestycyjnych z zakresu ochrony środowiska w formach w postaci preferencyjnych po Ŝyczek oraz dotacji (gdy preferencyjnych po Ŝyczek i dotacji. Dziennik Urz ędowy - 2751 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675 inwestorem jest samorz ąd - dotacja mo Ŝe dochodzi ć do 50% kosztów przedsi ęwzi ęcia). Cel 1 - wspieranie rozwoju i dostosowania struktural- Wst ąpienie Polski do Unii Europejskiej tworzy mo Ŝli- nego regionów słabiej rozwini ętych; wo ści uzyskania finansowego wsparcia ze środków fun- duszy strukturalnych i Funduszu Spójno ści - europejskich Cel 2 - wspieranie gospodarczego i społecznego prze- środków „pomocowych", jako Ŝe cały kraj, wszystkie wo- kształcania obszarów z trudno ściami strukturalnymi; jewództwa/regiony, z uwagi na du Ŝo ni Ŝszy poziom rozwo- ju ekonomicznego (PKB znacznie poni Ŝej średniej unijnej) Cel 3 - wspieranie przyj ęcia i modernizacji polityk i będzie kwalifikowa ć si ę do pomocy w ramach wspierania systemów edukacji, kształcenia zawodowego i zatrud- rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów słabiej nienia. rozwini ętych. Fundusz Spójno ści mo Ŝe by ć źródłem pomocy finan- Po przyst ąpieniu Polski do UE wszystkie regio- sowej przeznaczonej dla samorz ądów (gmin lub zwi ązków ny/wszystkie województwa zostan ą zakwalifikowane do gmin), które planowa ć b ędą du Ŝe inwestycje w publiczn ą Celu 1; temu celowi polityki strukturalnej Unii podlegaj ą infrastruktur ę z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, regiony, w których PKS na jednego mieszka ńca wynosi gospodarki odpadami, ochrony powietrza, działa ń prze- poni Ŝej 75% średniego dochodu UE. ciwpowodziowych oraz rekultywacji terenów zdegradowa- Fundusze strukturalne wdra Ŝane b ędą wył ącznie na nych. Minimalna warto ść projektu, który mo Ŝe by ć dofi- poziomie krajowym. Działania typowo inwestycyjne w nansowany z tego źródła powinna wynosi ć 10 mln €; ochronie środowiska, które mog ą by ć wspierane z fundu- wysoko ść wsparcia ze strony FS mo Ŝe by ć rz ędu 85% szy strukturalnych, s ą zapisane w dwóch programach kosztów. operacyjnych: Zasadniczym źródłem finansowania inwestycji w sek- torze ochrony środowiska dla jednostek samorz ądu teryto- 1) Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju rialnego (JST) mo Ŝe by ć jeden z czterech funduszy struk- Regionalnego (ZPORR), którego beneficjentami mog ą turalnych - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego by ć samorz ądy; (ang. ERDF); pozostałe z nich to: 2) Sektorowym Programie Operacyjnym „Wzrost konku- - Europejski Fundusz Socjalny (ang. ESF); rencyjno ści przedsi ębiorstw", adresowanym do przed- - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych si ębiorstw (z wył ączeniem przedsi ębiorstw komunal- (ang. EAGGF); nych). - Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa (ang. FIFG). Projekty z zakresu ochrony środowiska b ędą miały szans ę uzyska ć dofinansowanie w ramach trzech działa ń Środki finansowe z funduszy strukturalnych s ą rozdy- zawartych w dwóch priorytetach ZPORR. sponowane w ramach trzech celów pomi ędzy cztery fun- dusze, zarz ądzane przez wła ściwe Dyrekcje Generalne Komisji Europejskiej:

Tab. 27. Priorytety i działania w ZPORR zwi ązane z inwestycjami w ochron ę środowiska

Priorytet Działania Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu Ŝą cej wzmocnieniu konkurencyjno ści regio- (1.2) Infrastruktura ochrony środowiska nów (3.1) Rozwój obszarów wiejskich Rozwój lokalny (3.2) Rewitalizacja obszarów zdegradowanych

Działanie „Infrastruktura ochrony środowiska" jest zbie Ŝne z działaniem „Rozwój obszarów wiejskich" - ró Ŝnica polega na obszarze działania i wielko ści wspieranych inwestycji. W ramach działania „Infrastruktura ochrony środowiska" prowadzone b ędą wi ększe inwestycje infrastrukturalne o znacze- niu regionalnym, słu Ŝą ce wzmacnianiu konkurencyjno ści regionów.

Szczegółowe rodzaje inwestycji w działaniu „Infrastruktura ochrony środowiska"

Działanie Poddziałanie Rodzaje kwalifikuj ących si ę projektów Infrastruktura ochrony Zaopatrzenie w wod ę i oczysz- - Budowa/przebudowa sieci wodoci ągowych środowiska czanie ścieków - Budowa/przebudowa sieci kanalizacyjnych - Budowa/przebudowa stacji uzdatniania wody - Budowa/przebudowa oczyszczalni ścieków - Budowa zbiorników umo Ŝliwiaj ących pozyskanie wody pitnej Zagospodarowanie odpadów - Organizacja i wdra Ŝanie systemów selektywnej zbiór- ki odpadów i recyklingu - Wdra Ŝanie systemowej gospodarki odpadami komu- nalnymi/budowa sortowni, kompostowni, budowa nowych i rekultywacja starych składowisk, Poprawa jako ści powietrza - Przebudowa/rozbudowa systemów ciepłowniczych- wyposa Ŝanie w instalacje ograniczaj ące emisje zanie- czyszcze ń pyłowych i gazowych do powietrza - Przekształcenie istniej ących systemów ogrzewania /obiektów publicznych/ w systemy bardziej przyjazne Dziennik Urz ędowy - 2752 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

dla środowiska - ograniczenie niskiej emisji Zapobieganie powodziom - Regulacja cieków wodnych - Tworzenie polderów - Budowa/p rzebudowa wałów przeciwpowodziowych wraz z dojazdem - Budowa/przebudowa małych zbiorników retencyjnych i stopni wodnych Wsparcie zarz ądzania ochron ą - Opracowanie baz danych dotycz ących lasów, jako ści środowiska gleb, wód, powietrza - Tworzenie systemów pomiaru zanieczyszcze ń powie- trza w miastach oraz systemów informowania o pozio- mie zanieczyszcze ń - Utworzenie sieci stacji kontrolnych i ostrzegawczych w zakresie jako ści wód - Tworzenie map terenów zalewowych Wykorzystanie odnawialnych - Budowa/przebudowa infrastruktury słu Ŝą cej do pro- źródeł energii dukcji i przesyłu energii odnawialnej/energia wiatrowa, wodna, ogniwa słoneczne, biomasa

Omawiane działanie ma na celu ograniczenie ilo ści niu na mieszka ńca poni Ŝej 60% średniej wojewódzkiej zanieczyszcze ń kierowanych do powietrza, wód i gleb, oraz o stopie bezrobocia przekraczaj ącej 150% średniej poprawę stanu bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego, województwa). zwi ększenie wykorzystania energii pochodz ącej ze źródeł Projekty kwalifikuj ące si ę do otrzymania wsparcia mu- odnawialnych, tak Ŝe popraw ę zarz ądzania środowiskiem. sz ą mie ć wpływ na zwi ększenie atrakcyjno ści gospodar- Na dofinansowanie mog ą liczy ć wnioskodawcy projektów, czej i inwestycyjnej gminy/gmin oraz stworzenie warunków które b ędą polegały na budowie/przebudowie infrastruktu- do wzrostu zatrudnienia. Projekty te powinny by ć spójne z ry środowiska; inicjatywy, zmierzaj ące do poprawy zarz ą- innymi działaniami realizowanymi na obszarze gmin. Za dzania środowiskiem i usprawnienia dost ępu do informacji najlepsze uznane zostan ą takie, które najbardziej ekono- o środowisku. micznie b ędą wykorzystywa ć dost ępne fundusze, przy W ramach działania „Rozwój obszarów wiejskich" uŜyciu najnowszych technologii przyjaznych dla środowi- wspierane b ędą małe inwestycje z zakresu ochrony śro- ska, a tym samym pozwol ą na zredukowanie kosztów dowiska, o oddziaływaniu lokalnym, realizowane na tere- operacyjnych i podniesienie sprawno ści funkcjonowania nach wiejskich oraz w małych miastach urz ądze ń infrastruktury technicznej. Poni Ŝej zestawiono (do 25 tys. mieszka ńców). rodzaje projektów w ramach omawianego działania, kwali- Jako priorytetowe uznane zostan ą projekty powstaj ące fikuj ących si ę do uzyskania finansowego wsparcia ramach w gminach i powiatach o niskich dochodach na mieszka ń- ZPORR. ca i wysokiej stopie bezrobocia (o dochodach w przelicze-

Tab. 26. Szczegółowe rodzaje inwestycji w działaniu „Rozwój obszarów wiejskich"

Działanie Poddziałanie Rodzaje kwalifikuj ących si ę projektów Rozwój obszarów wiejskich Budowa lub modernizacja urz ądze ń - Sieci kanalizacyjne, w tym podł ączenie do do odprowadzania i oczyszczania sieci indywidualnych u Ŝytkowników ścieków - Oczyszczalnie ścieków - Inne urz ądzenia do oczyszczania, gromadze- nia, odprowadzania i przesyłania ścieków Budowa lub modernizacja urz ądze ń - Sieci wodoci ągowe zaopatrzenia w wod ę - Uj ęcia wody z ochron ą uj ęć i źródeł wody pitnej - Urz ądzenia słu Ŝą ce do gromadzenia, prze- chowywania i uzdatniania wody Budowa lub modernizacja urz ądze ń - Urz ądzenia zaopatrzenia w energi ę zaopatrzenia w energi ę - Lokalne systemy pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł - Gminne systemy o świetlenia ulic Gospodarka odpadami stałymi - Budowa, modernizacja i rekultywacja składo- wisk odpadów stałych - Budowa lub modernizacja miejsc utylizacji opakowa ń i nieu Ŝytych środków ochrony ro ślin - Likwidacja dzikich wysypisk - Kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów na poziomie lokalnym, obejmuj ące odbiór posegregowanych odpadów od miesz- ka ńców, odzyskiwanie surowców wtórnych, recykling, kompostowanie odpadów organicz- nych.

Ogólnym celem powy Ŝszego działania jest przeciw- Ŝycia na obszarach o mniejszych perspektywach rozwo- działanie społecznej i ekonomicznej stagnacji obszarów jowych. wiejskich. Mo Ŝliwo ść otrzymania dofinansowania ze środ- Inwestycje w zakresie ochrony środowiska, realizowa- ków ERDF mo Ŝe mie ć bezpo średni wpływ na zwi ększenie ne w ramach tego działania, maj ą doprowadzi ć do wzrostu poziomu inwestycji, a po średnio stworzy ć warunki do ilo ści gospodarstw domowych obj ętych systemem selek- rozwoju działalno ści gospodarczej oraz prawic warunki tywnej zbiórki odpadów, wzrostu wykorzystania odnawial- Dziennik Urz ędowy - 2753 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675 nych źródeł energii, zwi ększenia poziomu zwodoci ągowa- Instrumenty finansowe słu Ŝą ce monitorowaniu sto- nia i skanalizowania obszarów. W rezultacie działania te sowania zasad i realizacji zada ń słu Ŝą cych ochronie śro- powinny podnie ść atrakcyjno ść inwestycyjna obszarów dowiska to: poprzez kompleksowe uzbrojenie terenów przewidzianych pod inwestycje oraz polepszenie jako ści podstawowej - opłaty za korzystanie ze środowiska, infrastruktury społecznej. - administracyjne kary pieni ęŜ ne, - fundusze celowe (ochrony środowiska i gospodarki 17.0. Narz ędzia i instrumenty słu Ŝą ce realizacji gmin- wodnej; ochrony gruntów rolnych i le śnych), nego programu ochrony środowiska. - opłaty produktowe i depozytowe, - europejskie fundusze „pomocowe" - Fundusz Spój- Realizacja celów Polityki Ekologicznej Pa ństwa w za- no ści i fundusze strukturalne. kresie ochrony środowiska, stosownie do kompetencji dokonywana jest poprzez działania zapisane w progra- Instrumenty społeczne , istotne dla skutecznej reali- mach ochrony środowiska na poszczególnych szczeblach zacji planowanych zada ń uj ętych w powiatowym POS to: zarz ądzania z wykorzystaniem instrumentów prawnych, finansowych i społecznych. - gwarantowany obywatelom w Konstytucji RP dost ęp do informacji o środowisku, Instrumenty prawne z zakresu ochrony środowiska - szeroko adresowana, zintegrowana edukacja pro- (o charakterze władczym i nakazowym), to standardy ekologiczna, realizowana przez lokalne władze, z in- środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialno ść . formacjami o planowanych przedsi ęwzi ęciach inwe- Standardy środowiskowe posiadała charakter jako- stycyjnych, wszelkich trudnych tematach, dotycz ą- ściowych (jako ści środowiska: standardy emisyjne). cych np. budowy czy lokalizacji obiektów słu Ŝą cych Standardy jako ściowe ustalaj ą minimalny dopuszczal- ochronie środowiska, ale cz ęsto powoduj ących lo- ny poziom jako ści środowiska poprzez okre ślenie dopusz- kalne konflikty, czalnych st ęŜ eń substancji zanieczyszczaj ących w środo- - komunikacja społeczna realizowana głownie jako wisku. współpraca władz lokalnych z organizacjami poza- Standardy emisyjne okre ślaj ą ile i jakich zanieczysz- rz ądowymi - dla wzajemnego informowania si ę, wy- cze ń mo Ŝna wprowadzi ć do środowiska z konkretnego miany pogl ądów i uzgadniania stanowisk w istotnych źródła. dla lokalnych społeczno ści gminy/gmin przedsi ę- Standardy emisyjne ustalane s ą w sposób indywidual- wzi ęciach. ny w pozwoleniach tak, aby zapewniały utrzymanie w środowisku st ęŜ eń zanieczyszcze ń okre ślonych przez Realizacja zaplanowanych przedsi ęwzi ęć na rzecz standardy jako ściowe. ochrony środowiska, zapisanych w postaci wieloletnich Realizacja funkcji kontrolnych prawa ochrony środowi- planów, nadzorowana jest równie Ŝ - oprócz u Ŝywania ska wymaga korzystania z instrumentów nakazowych - wymienionych wy Ŝej instrumentów poprzez prowadzenie decyzji administracyjnych. Najwa Ŝniejsze z nich to ró Ŝnie monitoringu i kontroli środowiska. nazywane tzw. pozwolenia - decyzje, uzgodnienia, zezwo- Monitoring środowiska jest systemem pomiarów, ocen lenia, pozwolenia. Ustawa PO Ś w i prognoz jego stanu, realizowanym przez organa admini- art. 180 wprowadza zapis dotycz ący pozwole ń na wpro- stracji rz ądowej (WIOS) i samorz ądowej w ramach wyko- wadzanie pyłów lub gazów do powietrza, ścieków do wód nywania decyzji, pozwole ń, zezwole ń, stosownie do po- lub do ziemi, wytwarzania odpadów, emitowania hałasu, siadanych kompetencji. promieniowania elektromagnetycznego lub pozwole ń Monitoring środowiska koordynowany jest przez orga- zintegrowanych, czyli dotycz ących emitowania jednocze- ny Inspekcji Ochrony Środowiska, a sie ć pomiarowa stanu śnie wi ęcej ni Ŝ jednego rodzaju zanieczyszcze ń do śro- środowiska prowadzona jest przez IO Ś i Inspekcj ę Sani- dowiska, niezale Ŝnie od tego, czy wymagane byłyby, tarn ą. zgodnie z ustaw ą, pozwolenia na poszczególne rodzaje Ustawa - Prawo ochrony środowiska okre śla zasady emisji. współpracy pomi ędzy organami administracji rz ądowej i Ró Ŝne formy i rodzaje odpowiedzialno ści wynikaj ące z samorz ądowej dotycz ące wymiany informacji o stanie zapisów prawa ochrony środowiska dla potrzeb jego funk- środowiska na podstawie wykonywanych pomiarów i cjonowania (prawa) i ochrony ( środowiska) obejmuj ą: analiz oraz danych uzyskiwanych z pomiarów poziomu substancji lub energii, prowadzonych przez podmioty - odpowiedzialno ść administracyjn ą, która jako regu- korzystaj ące ze środowiska. lacja prawno-administracyjna jest podstawowym na- Monitoring realizacji ustale ń planów ochrony środowi- rz ędziem organów samorz ądu w nadzorowaniu i eg- ska nie ma jeszcze istotnych do świadcze ń; dotychczas zekwowaniu zasad ochrony środowiska; ta forma stosowane narz ędzia to wynikaj ące z ustawy o zagospo- odpowiedzialno ści mo Ŝe by ć orzeczona m.in. w po- darowaniu przestrzennym monitorowanie realizacji planów staci kary pieni ęŜ nej za przekraczanie standardów zagospodarowania przestrzennego czy te Ŝ r rozpatrywa- emisyjnych, nie przez sejmik sprawozda ń zarz ądu województwa z - odpowiedzialno ść karn ą - dotycz ącą osób fizycz- wykonania programów wojewódzkich. nych, maj ącą zastosowanie do najci ęŜ szych naru- Dopiero ustawa - Prawo ochrony środowiska wprowa- sze ń porz ądku prawnego, w ści śle okre ślonych sytu- dziła obowi ązek sporz ądzania co dwa lata raportów z acjach, wykonania programów ochrony środowiska i przedstawia- - odpowiedzialno ść cywiln ą, której podstawowym ce- nia radzie powiatu. lem jest zapobie Ŝenie szkodzie lub jej zlikwidowanie; Pierwszy raport z wykonania powiatowego programu zasady odpowiedzialno ści cywilnej reguluj ą przepisy ochrony środowiska, zawieraj ący sprawozdanie z realiza- kodeksu cywilnego, bowiem artykuł PO Ś dotycz ący cji powiatowego planu gospodarki odpadami powinien by ć odpowiedzialno ści cywilnej nie stanowi samodzielnej przedło Ŝony radzie gminy Lidzbark Warmi ński w terminie podstawy prawnej. do 31 grudnia 2005 r.

Dziennik Urz ędowy - 2754 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym. Wykorzystane materiały, informacje i literatura.

Program ochrony środowiska dla gminy Lidzbark 1. Raport o stanie środowiska województwa warmi ń- Warmi ński został sporz ądzony w sposób zgodny z zale- sko-mazurskiego w latach 1999-2000. - cz ęść l ceniami II Polityki Ekologicznej Pa ństwa, zapisami ustawy rok 1999. Prawo Ochrony Środowiska, Programem Ochrony Środo- wiska Dla Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego, Pro- 2. Raport o stanie środowiska województwa warmi ń- gramem Ochrony Środowiska dla Powiatu Lidzbarskiego sko-mazurskiego w latach 1999-2000. - cz ęść II oraz wytycznymi rz ądowymi dotycz ącymi zawarto ści pro- rok 1999. gramów ochrony środowiska. Program zawiera diagnoz ę stanu środowiska w gminie 3. Raport o stanie środowiska województwa warmi ń- Lidzbark Warmi ński, cele ekologiczne do osi ągni ęcia w sko-mazurskiego w roku 2001. perspektywie 8-letniej, priorytetowe kierunki działa ń dla okresu 8- i 4-letniego, a tak Ŝe szczegółowe zestawienia 4. Raport o stanie środowiska województwa warmi ń- zada ń do realizacji w perspektywie 4-letniej. sko-mazurskiego w roku 2002. W programie uwzgl ędniono wszystkie aspekty ochrony środowiska i zrównowa Ŝonego u Ŝytkowania jego zasobów 5. Wst ępna diagnoza sytuacji i uwarunkowa ń rozwoju - od edukacji ekologicznej, poprzez ochron ę powietrza a Ŝ społeczno-gospodarczego powiatu lidzbarskiego - po problematyk ę ochrony przyrody. Jednak Ŝe uwarunko- rok 2003. Autor: AB Consulting - 10-691 Olsztyn wania regionalne i lokalne powoduj ą, Ŝe najistotniejsze ul. Władysława G ębika 85/2. zadania do rozwi ązania w najbli Ŝszych latach koncentruj ą si ę głównie wokół: 6. Strategia rozwoju powiatu lidzbarskiego na lata 2001-2016 - rok opracowania 2000. - rozwi ązania problemów gospodarki ściekowej, - zmniejszenia emisji gazów i pyłów wprowadzanych 7. Program naprawy stanu środowiska na obszarach do powietrza, wiejskich powiatu lidzbarskiego w zakresie ochrony powie- - ograniczania środowiskowych skutków zwi ązanych z trza „Mała Emisja II" Zał ącznik do Uchwały wytwarzaniem odpadów. Nr 36A/I/03 Rady Powiatu Lidzbarskiego z dnia 24 kwietnia 2003 r. Zadaniami, których rozwi ązywanie w najbli Ŝszych la- tach mo Ŝe sta ć si ę przedmiotem troski mieszka ńców 8. Strategia ekoenergetyczna powiatu lidzbarskiego. powiatu, s ą tak Ŝe, mi ędzy innymi: Zespół autorski: Andrzej Koniecko, Józef Białuski, Hanna Uzar, Iwona Ficek, Teresa Buzar, Alina Kukuła, Wojciech - podniesienie poziomu świadomo ści ekologicznej lo- Micha ńczyk, Stanisław Rawi ński, Ireneusz Sławi ński, kalnych społeczno ści, Wiesław Tkaczuk. - kształtowanie przestrzeni przyrodniczej, m.in. w zwi ązku z wdra Ŝaniem systemu Natura 2000. 9. Sprawozdanie z realizacji „Programu modernizacji dróg w województwie warmi ńsko-mazurskim na lata Zasadniczym zadaniem programu jest okre ślenie 2002-2005" Departament Infrastruktury i Geodezji Urz ędu zakresu zada ń przewidzianych do realizacji na terenie Marszałkowskiego w Olsztynie - 2003 r. gminy, nadaj ących si ę do finansowania ze środków zewn ętrznych. 10. Wytyczne sporz ądzania programów ochrony śro- Uwzgl ędniono szeroki zakres zada ń zwi ązanych z dowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo ochron ą środowiska, za realizacj ę których odpowiedzialne Środowiska, Warszawa, grudzie ń 2002 r. są władze gminy (zadania własne). Równocze śnie jednak wskazano bardzo wiele konkretnych zada ń dla podmiotów 11. Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2003-2006 z szczebla krajowego, wojewódzkiego i powiatowego, a Ŝ po uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010 opraco- konkretne podmioty gospodarcze, mimo, Ŝe realizacja wana przez Rad ę Ministrów i przyj ęta uchwał ą Sejmu tych zada ń nie wchodzi w zakres obowiązków samorz ądu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 maja 2003 r. (Monitor gminnego i nie jest zwi ązana z anga Ŝowaniem środków z Polski Nr 33, poz. 433). bud Ŝetu gminy (zadania koordynowane). Trzeci ą grup ę stanowi ą zadania wspierane, tzn. zadania mieszcz ące si ę 12. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej w kategorii koordynowanych, lecz przewidziane do ewen- Pa ństwa na lata 2002-2010, Rada Ministrów, Warszawa, tualnego dofinansowania z bud Ŝetu gminy. listopad 2002 r. Program ochrony środowiska dla gminy Lidzbark Warmi ński nie jest dokumentem prawa miejscowego lecz 13. Narodowa strategia ochrony środowiska na lata opracowaniem o charakterze operacyjnym przeznaczo- 2000-2006, Ministerstwo Środowiska, 2000 r. nym do okresowej aktualizacji (nie rzadziej, ni Ŝ co 2 lata). Zakres celów, priorytetów i zada ń dobrano w taki sposób, 14. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego u Ŝyt- by z jednej strony były one zbie Ŝne z zapisami przyj ętymi kowania ró Ŝnorodno ści biologicznej, projekt, Ministerstwo w programie powiatowym i wojewódzkim, z drugiej jednak Środowiska 2000 r. strony - umo Ŝliwiały asymilacj ę zewn ętrznych środków finansowych w zakresie szerszym ni Ŝ wynikaj ące z aktu- 15. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, War- alnych mo Ŝliwo ści bud Ŝetowych gminy Lidzbark Warmi ń- szawa, 1999 r. ski. 16. Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rol- nictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, Warsza- wa, 2002 r.

Dziennik Urz ędowy - 2755 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

17. Kleczkowski A.S., 1990 r., Mapa obszarów głów- 19. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Pol- nych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce sce wg stanu na 31 XII 2001 r. PIG, W-wa 2002 r. wymagaj ących szczególnej ochrony, Instytut Hydrologii i Geologii In Ŝ. AGH Kraków. 20. II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, Rada Ministrów, Warszawa, 2000 r. 18. Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa 1980 r. 21. „Strategia Rozwoju Regionalnego Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego na lata 2004-2006" IV.2004 r.

Zał ącznik Nr 2 do uchwały Nr XXVI/133/05 Rady Gminy Lidzbark Warmi ński z dnia 4 marca 2005 r.

Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Lidzbark Warmi ński

Na lata 2005-2007 z uwzgl ędnieniem na lata 2008-2011

MARZEC 2005 r.

Spis tre ści

I. Wprowadzenie II. Charakterystyka obszaru planowania 1. Poło Ŝenie geograficzne 2. Struktura demograficzna i sytuacja gospodarcza gm. Lidzbark Warmi ński III. Aktualny stan gospodarki odpadami w gm. Lidzbark Warmi ński 1. Rodzaje i ilo ści wytwarzanych odpadów 1.1. Odpady sektora komunalnego 1.2. Odpady sektora gospodarczego 1.3. Odpady niebezpieczne 2. Procesy odzysku i unieszkodliwiania odpadów 3. Systemy zbierania odpadów 4. Sposoby unieszkodliwiania odpadów 5. Podsumowanie i wnioski IV. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami V. Działania zmierzaj ące do poprawy stanu gospodarki odpadami 1. Zapobieganie powstawaniu odpadów 2. Ograniczanie ilo ści i negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko 3. Post ępowanie z odpadami w zakresie odbioru, transportu, odzysku i unieszkodliwiania 4. Redukcja odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji VI. Projektowany system gospodarki odpadami w gm. Lidzbark Warmi ński VII. Harmonogram realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć VIII. Sposoby i źródła finansowania IX. Analiza oddziaływania Planu na środowisko X. System monitoringu realizacji Planu Gospodarki Odpadami XI. Materiały źródłowe XII. Streszczenie w niespecjalistycznym j ęzyku

I. Wprowadzenie. - Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środo- uchwalona przez Sejm RP 8 maja 2003 r. wiska w art. 13 stanowi, i Ŝ Polityka ekologiczna pa ństwa ma na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realiza- Z zapisów art. 17 i 18 ustawy - Prawo ochrony środo- cji ochrony środowiska, co oznacza, Ŝe powinna słu Ŝyć wiska wynika, Ŝe w celu realizacji polityki ekologicznej zrównowa Ŝonemu rozwojowi kraju poprzez harmonizowa- pa ństwa na poszczególnych szczeblach zarz ądzania nie celów gospodarczych i społecznych z celami ochrony administracyjnego zarządy województw i powiatów oraz środowiska. gmin sporz ądzaj ą odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i Podstaw ę Polityki ekologicznej pa ństwa na lata do gminne programy ochrony środowiska z planami gospo- 2011 r. stanowi ą nast ępuj ące dokumenty: darki odpadami, uchwalane nast ępnie przez sejmiki woje- wódzkie, rady powiatów i rady gmin. - II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, uchwalona przez Wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony Sejm RP w sierpniu 2001 r.; środowiska wraz z planami gospodarki odpadami sporz ą- - Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej dzane s ą na okres 4 lat, z perspektyw ą działa ń na na- Pa ństwa na lata 2002 - 2011, przyj ęty przez Rad ę st ępne 4 lata, natomiast co 2 lata sejmikom województw, Ministrów 10 grudnia 2002 r.; radom powiatów i gmin przedstawiane s ą raporty z wyko- Dziennik Urz ędowy - 2756 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675 nania programów i sprawozdania z realizacji planów go- 6) sposoby finansowania, w tym instrumenty finansowe spodarki odpadami. słu Ŝą ce realizacji zamierzonych celów, z uwzgl ędnie- Plan Gospodarki Odpadami dla gm. Lidzbark Warmi ń- niem harmonogramu uruchamiania środków finanso- ski winien tak Ŝe spełnia ć wymogi zawarte w rozporz ądze- wych i ich źródeł; niu Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w spra- wie sporz ądzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 7) system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych 66 z 2003 r., poz. 620). celów pozwalaj ący na okre ślenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zada ń zdefiniowanych w planie go- Powy Ŝsze rozporz ądzenie, wydane na podstawie spodarki odpadami, Z uwzgl ędnieniem ich jako ści i Ilo- art. 15 ust. 8 ustawy o odpadach okre śla szczegółowy ści. zakres, sposób oraz form ę sporz ądzania gminnego planu gospodarki odpadami. Przy opracowywaniu gminnych planów gospodarki od- Zgodnie z § 4 ww. rozporz ądzenia, gminny plan go- padami nale Ŝy kierowa ć si ę celami zapisanymi w Krajo- spodarki odpadami winien uwzgl ędnia ć: wym Planie Gospodarki Odpadami oraz uwzgl ędnia ć cele zawarte w Planie Gospodarki Odpadami dla województwa 1) aktualny stan gospodarki odpadami, w tym: Warmi ńsko-Mazurskiego. Podstawowym dokumentem dla potrzeb planowania a) rodzaj, ilo ść i źródła powstawania wszystkich od- przedsi ęwzi ęć z zakresu gospodarowania odpadami jest padów, w szczególno ści odpadów komunalnych, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, przyj ęty do realizacji b) rodzaj i ilo ść odpadów poddawanych poszczegól- uchwał ą Rady Ministrów z 29 pa ździernika 2002 r., wy- nym procesom odzysku, znaczaj ący strategi ę działa ń na lata do 2011 r., która c) rodzaj i ilo ść odpadów poddawanych poszczegól- powinna znale źć odzwierciedlenie w planach wojewódz- nym procesom unieszkodliwiania, kich, powiatowych i gminnych. d) istniej ące systemy zbierania wszystkich odpadów, Plan gospodarki odpadami dla Gminy Lidzbark War- w szczególno ści odpadów komunalnych, mi ński, sporz ądzony zgodnie z wymienionymi wy Ŝej do- e) rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobow ą in- kumentami, uwzgl ędnia równie Ŝ zapisy „Planu Gospodarki stalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w Odpadami dla województwa warmi ńsko-mazurskiego na szczególno ści odpadów komunalnych, lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata f) wykaz podmiotów prowadz ących działalno ść w za- 2007-2010", uchwalonego przez Sejmik Województwa 13 kresie zbierania, transportu, odzysku oraz uniesz- listopada 2003 r. oraz ustalenia „Planu Gospodarki Odpa- kodliwiania odpadów komunalnych. dami dla powiatu lidzbarskiego na lata 2004-2007 z uwzgl ędnieniem lat 2008-2011". Wszystkie ww. informacje, powinny charakteryzowa ć z Głównym celem przyszłej gospodarki odpadami w wo- punktu widzenia gospodarki odpadami obszar, dla któ- jewództwie warmi ńsko-mazurskim jest minimalizacja za- rego jest sporz ądzany plan gospodarki odpadami, a w gro Ŝeń środowiska powodowanych przez odpady. szczególno ści poło Ŝenie geograficzne, sytuacj ę de- Przyj ęte w Planie Wojewódzkim cele strategiczne to: mograficzn ą, sytuacj ę gospodarcz ą oraz warunki gle- bowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne, mog ące mie ć - likwidacja i rekultywacja nielegalnych „dzikich" skła- wpływ na lokalizacj ę instalacji gospodarki odpadami; dowisk odpadów, - minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów i zmniej- 2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpa- szanie ich toksyczno ści, dami, w tym równie Ŝ wynikaj ące ze zmian demogra- - konsekwentna i skuteczna egzekucja przepisów ficznych i gospodarczych; prawa, - optymalne zagospodarowanie odpadów. 3) działania zmierzaj ące do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym: W Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu lidzbar- skiego przyj ęto nast ępuj ące cele: a) działania zmierzaj ące do zapobiegania powstawa- niu odpadów, - budow ę zakładu zagospodarowania stałych odpa- b) działania zmierzaj ące do ograniczenia ilo ści odpa- dów komunalnych, powstaj ących w powiecie - jako dów i ich negatywnego oddziaływania na środowi- rozwi ązanie docelowe, sko, - obj ęcie całego powiatu segregacj ą wybranych rodza- c) działania wspomagaj ące prawidłowe post ępowanie jów odpadów i selektywnym ich zbieraniem - jako z odpadami w zakresie zbiórki, transportu oraz od- działania organizacyjne, zysku i unieszkodliwiania, w szczególno ści odpa- - propagowanie i tworzenie warunków do lokalnego, dów komunalnych, przydomowego kompostowania frakcji organicznych d) działania zmierzaj ące do redukcji ilo ści odpadów odpadów domowych i odpadów zielonych, komunalnych ulegaj ących biodegradacji, kierowa- - likwidacj ę starych wysypisk odpadów i zamykanie nych na składowiska odpadów; oraz rekultywowanie składowisk, które nie maj ą prawnych i technicznych mo Ŝliwo ści spełnienia obo- 4) projektowany system gospodarki odpadami, w szcze- wi ązuj ących wymaga ń w zakresie bezpiecznej dla gólno ści gospodarki odpadami komunalnymi i opako- środowiska ich eksploatacji i monitoringu. waniowymi, uwzgl ędniaj ący ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie, ze wskazaniem miejsca Stosownie do zapisów ustawy o odpadach, gminny unieszkodliwiania odpadów; plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstaj ących na jej terenie, a zwłaszcza odpady 5) rodzaj i harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć oraz komunalne z uwzgl ędnieniem odpadów ulegaj ących bio- instytucje odpowiedzialne za ich realizacj ę; degradacji; odpady opakowaniowe, odpady wielkogabary- towe, odpady budowlane i odpady niebezpieczne, pocho- dz ące z gospodarstw domowych. Dziennik Urz ędowy - 2757 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Gmina jest jednostk ą odpowiedzialn ą za tworzenie wa- gminy podlega zaopiniowaniu przez zarz ąd województwa runków dla zorganizowania prawidłowej gospodarki odpa- oraz zarz ąd powiatu. dami komunalnymi - organizacja systemu zbiórki odpa- Sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki dów, w tym zbiórki selektywnej nale Ŝy do jej zada ń wła- odpadami składane jest co 2 lata radzie gminy, natomiast snych, natomiast systemy odzysku i unieszkodliwiania aktualizacj ę planu przeprowadza si ę co 4 lata. odpadów powinny by ć koordynowane przez władze po- wiatu oraz planowane i realizowane z uwzgl ędnieniem II. Charakterystyka obszaru obj ętego planowaniem. ekonomicznego i ekologicznego efektu, jako rozwi ązania wspólnego dla wi ększej ilo ści/wszystkich jednostek admi- 1. Poło Ŝenie geograficzne. nistracyjnych w powiecie. Maj ąc na wzgl ędzie ustalenia planów wy Ŝszych Gmina Lidzbark Warmi ński jest najwi ększ ą, jedn ą z szczebli, plan gospodarki odpadami dla gminy Lidzbark pi ęciu gmin tworz ących powiat lidzbarski, le Ŝą cy w pół- Warmi ński okre śla zadania, słu Ŝce zintegrowaniu w gmi- nocnej cz ęś ci województwa warmi ńsko-mazurskiego. nie działa ń w tym zakresie w sposób zgodny z zasadami Powiat lidzbarski tworz ą gminy: ochrony środowiska, z równoczesnym uwzgl ędnieniem obecnych i przyszłych, technicznych i ekonomicznych - Lidzbark Warmi ński - gmina miejska; uwarunkowa ń, tj. przedstawienie: - Lidzbark Warmi ński - gmina wiejska; - Orneta - gmina miejsko-wiejska; - aktualnego stanu gospodarki odpadami w gminie, - Kiwity - gmina wiejska; - prognozy zmian w gospodarowaniu odpadami w - Lubomino - gmina wiejska; krótko- i średniookresowym terminie działania, - planowanych przedsi ęwzi ęć , zmierzaj ących do po- Gmina Lidzbark Warmi ński na północy s ąsiaduje z prawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpada- gminami powiatów braniewskiego i bartoszyckiego; na mi, południu - z gminami powiatu olszty ńskiego; na wschodzie - źródeł finansowania planowanych zada ń organiza- i na zachodzie gmina Lidzbark Warmi ński graniczy z po- cyjnych i inwestycyjnych, zostałymi gminami powiatu - gmin ą Orneta, Lubomino i - sposobów monitorowania i oceny realizacji planu. Kiwity. Poni Ŝej w tabeli zestawiono dane o podziale admini- Zgodnie z art. 14 ustawy o odpadach, projekt gminne- stracyjnym i ludno ści powiatu lidzbarskiego (wg materia- go planu gospodarki odpadami opracowany przez zarz ąd łów Starostwa Powiatowego).

Tab. 1. Podział administracyjny i ludno ść powiatu lidzbarskiego (2003)

Powierzchnia w Miejscowo ści wiej- Miasta, gmina Liczba sołectw Ludno ść ogółem km² skie M. Lidzbark Warmi ń- 14 1 - 17 520 ski M. Orneta 9 - 9 703 Gm. Kiwity 145 18 22 3 653 Gm. Lidzbark War- 371 40 53 7 204 mi ński Gm. Lubomino 150 13 19 3 878 Gm. Orneta 235 18 30 3 626 Razem powiat 924 90 124 45 584

Powiat lidzbarski le Ŝy w północnej cz ęś ci wojewódz- świata ro ślinnego i zwierz ęcego. Niewiele zmieniony natu- twa, stanowi ącej cz ęść obr ębu Pobrze Ŝy Bałtyckich w ralny krajobraz sprzyja tworzeniu obszarów prawnie chro- mezoregionie Niziny S ępopolskiej. nionych w postaci rezerwatów (Rezerwat Bobrów na rzece Charakterystyczna dla Pobrze Ŝy Bałtyckich w tej cz ę- Pasł ęce; ornitologiczny śegockie Błota) oraz u Ŝytków ści województwa jest strefa pojezierna, która zaznacza si ę ekologicznych (ornitologiczny pn. Bartniki). wyra źnymi kraw ędziowymi wysoczyznami (od okolic Pa- sł ęka przez Ornet ę, Lidzbark Warmi ński, okolice Reszla, 2. Struktura demograficzna i sytuacja gospodarcza Kętrzyna do W ęgorzewa), z lokalnymi deniwelacjami do gminy. 100 m n.p.m. Na północ od kraw ędzi strefy pojeziernej wyst ępuje na przemian strefa obni Ŝeń i wzniesie ń Pobrze- Gmina Lidzbark Warmi ński zajmuj ąca powierzchni ę Ŝa Bałtyckiego w postaci Wzniesienia Górowskiego z 371 km² liczy 7 204 mieszka ńców - jest gmin ą wiejsk ą o Gór ą Zamkow ą i kotliny Niziny S ępopolskiej (dno po za- najwi ększej liczbie mieszka ńców w powiecie. stoisku wód polodowcowych). W gminie, podobnie jak w powiecie w ci ągu ostatnich Wspólne cechy cz ęś ci województwa, w której le Ŝą pi ęciu lat, mo Ŝna było zauwa Ŝyć niewielki spadek ludno ści gminy powiatu lidzbarskiego to - obok urozmaiconej rze ź- powodowany niskim saldem ruchu naturalnego i ujemnym by terenu, jezior i licznych rzek oraz strumieni - urodzajne saldem ruchu migracyjnego, co obrazuje poni Ŝsza tabela. gleby i niska lesisto ść . Jedn ą z przyczyn znacznego ruchu migracyjnego, za- Gmina Lidzbark Warmi ński wraz z powiatem przynale- równo w powiecie jak i w gminie jest utrzymuj ąca si ę od Ŝy do „Zielonych Płuc Polski". Bogactwem tych ziem s ą dłu Ŝszego czasu trudna sytuacja na rynku pracy w woje- dobre gleby, łagodny klimat, zasoby wód, ró Ŝnorodno ść wództwie warmi ńsko-mazurskim.

Dziennik Urz ędowy - 2758 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Tab. 2. Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w powiecie w 2002 r. (Rocznik Statystyczny 2003)

Urodzenia Przyrost natu- Miasta, gminy Zgony Napływ Odpływ Saldo migracji Ŝywa ralny M. Lidzbark 128 181 -53 229 234 -5 Warmi ński M. Orneta 81 90 -9 98 125 -26 Gm. Kiwity 54 34 20 26 56 -30 Gm. Lidzbark 95 68 27 73 117 -44 Warmi ński Gm. Lubomino 47 36 11 54 51 3 Gm. Orneta 48 33 15 43 88 -45 Razem powiat 453 442 11 523 670 -147

W latach 90.tych w regionie wyst ąpiły istotne zmiany, kształtuj ące obecn ą struktur ę gospodarcz ą, której podstaw ą jest własno ść prywatna, w tym przede wszystkim małe i średnie przedsi ębiorstwa.

Tab. 3. Podmioty gospodarki narodowej sektora publicznego w powiecie prowadz ące działalno ść gospodarcz ą (wg „Wst ępnej diagnozy uwarunkowa ń..., 2003)

W tym własno ść samorz ądu terytorial- Razem jednoosobowa pa ństwowych Jednostka nego mieszana Skarbu Pa ństwa osób prawnych administracyjna jednorodnego udziału liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % Gmina Lidzbark 3,4 9 - - - - 9 10,0 - - Warmi ński Powiat 265 100,0 12 100,0 5 100,0 90 100,0 2 100

Tab. 4. Podmioty gospodarki narodowej sektora prywatnego w powiecie-bez osób fizycznych prowadz ących działal- no ść gospodarcz ą(wg „Wst ępnej diagnozy uwarunkowa ń ..., 2003) W tym własno ść Jednostka Razem prywatna krajowa jed- zagraniczna jednorod- mieszana administracyj- norodnego rodzaju nego rodzaju na liczba % liczba % liczba % liczba % Gmina Lidzbark 48 8,9 48 10,8 - - - - Warmi ński Powiat 539 100,0 444 100,0 5 100,0 9 100,0

Tab. 5. U Ŝytkowanie gruntów w Gm. Lidzbark Warmi ński (Rocznik Statystyczny 2003) - w tym: Pow. gruntów ogó- łem, ha Pastwiska Pozostałe Grunty orne Łąki naturalne Sady Lasy naturalne grunty 19 010 10 984 2 813 3 368 29 494 1 322

Tab. 6. Powierzchnia gruntów le śnych i lesisto ść w Gm. Lidzbark Warmi ński (Rocznik Statystyczny 2003) Powierzchnia gruntów le śnych w ha Jednostka admini- Grunty publiczne Grunty pry- Lesisto ść w % stracyjna Ogółem Lasy Własno ść Własno ść SP watne gminy Gm. Lidzbark Warmi ń- 11 080,5 10 860,7 10 527,7 51,8 501,0 29,3 ski Powiat lidzbarski 24 228,6 23 708,4 23 131,8 145,8 951.0 25,6

Analiza struktury rozmieszczenia przedsi ębiorstw we- niczo poło Ŝone jeziora z dobrze rozwini ętą baz ą tu- dług sektorów własno ści wykazuje, Ŝe zdecydowana ich rystyczn ą), tworz ący mo Ŝliwo ści zwoju ruchu tury- wi ększo ść skoncentrowana jest na terenach miejskich stycznego, z jednoczesnym zauwa Ŝalnym wzrostem powiatu. Najwi ększ ą grup ę podmiotów gospodarczych liczby kwater agroturystycznych i popraw ą jako ści stanowi ą przedsi ębiorstwa obsługuj ące nieruchomo ści i świadczonych usług, firmy, mniejsz ą - zajmuj ące si ę handlem i naprawami. - wymienione walory turystyczne s ą jednak niwelowa- Najliczniejsz ą grup ę przedsi ębiorstw działaj ących na ob- ne przez skromn ą promocj ę i niewystarczaj ącą in- szarach wiejskich powiatu, w tym gminy Lidzbark Warmi ń- formacj ę turystyczn ą, ski tworz ą jednostki usługowe i handlowe oraz prowadz ą- - istotnym elementem osłabiaj ącym szans ę rozwoju ce działalno ść z zakresu przetwórstwa przemysłowego. turystyki w gminie jest brak współpracy i koordynacji Z analizy sektorowej gospodarki całego powiatu wy- z s ąsiednimi gminami i powiatami w zakresie two- wnioskowa ć mo Ŝna, i Ŝ: rzenia np. szlaków tematycznych, edukacyjnych, tu- - na terenie Gm. Lidzbark Warmi ński wyst ępuje ró Ŝno- rystycznych, rodny potencjał turystyczno-rekreacyjny (trzy malow- Dziennik Urz ędowy - 2759 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

- gmina posiada dobre warunki do rozwoju produkcji - odpady z czyszczenia ulic i placów, rolno-spo Ŝywczej wysokiej jako ści; czynnikiem nega- - odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpa- tywnie wpływaj ącym na rolnictwo jest brak przedsi ę- dów komunalnych. biorstw obsługuj ących rynek rolniczy, a zwłaszcza przetwórstwo rolno-spo Ŝywcze (pakowanie, sorto- Odpady komunalne s ą niezwykle zró Ŝnicowan ą masą wanie itp.). odpadów, zarówno pod wzgl ędem ich składu jak i wła ści- wo ści. Wytwarzane ilo ści tych odpadów zale Ŝą III. Aktualny stan gospodarki odpadami. m.in. od:

1. Rodzaje i ilo ści wytwarzanych odpadów. - rodzaju zabudowy terenów gminy i stopnia ich nasy- cenia obiektami u Ŝyteczno ści publicznej, handlowy- Jak dotychczas zarówno na szczeblu centralnym jak i mi, usługowymi, wojewódzkim nie prowadzono ewidencji wytwarzanych - wyposa Ŝenia budynków w urządzenia techniczno- odpadów komunalnych. Wprawdzie Główny Urz ąd Staty- sanitarne, zwłaszcza grzewcze, styczny gromadzi dane ilo ściowe dostarczane przez - poziomu zamo Ŝno ści i konsumpcji mieszka ńców, przewo źników odpadów, jednak dane te nie s ą jedno- - posiadania przydomowych ogródków, działek itp. znaczne z ilo ściami rzeczywi ście powstaj ących odpadów. Tworzone obecnie wojewódzkie bazy danych w Urz ę- Wła ściwo ści odpadów komunalnych charakteryzowa- dach Marszałkowskich otrzymuj ą natomiast informacje od ne s ą za pomoc ą ró Ŝnych wska źników, np.: zarz ądzaj ących składowiskami i instalacjami odzysku i/lub unieszkodliwiania, czyli dotycz ące przede wszystkim od- - okre ślaj ącego nagromadzenie odpadów - w jednost- padów zdeponowanych. kach obj ęto ściowych (m 3/Ma, rok); w jednostkach Ocena aktualnego stanu gospodarowania odpadami w wagowych (kg/M, rok), Gm. Lidzbark Warmi ński, ze szczególnym uwzgl ędnie- - fizycznych - jak Ci ęŜ ar obj ęto ściowy (g ęsto ść kg/m 3); niem odpadów komunalnych, oparta jest na bilansie ilo ści podział frakcyjny czy skład morfologiczny (%), wytwarzanych odpadów, uwzgl ędniaj ącym wska źniki - okre ślaj ących wła ściwo ści paliwowe (wilgotno ść ; nagromadzenia odpadów, okre ślone w Krajowym Planie udział cz ęś ci nie- i palnych; cz ęś ci lotnych; ciepło Gospodarki Odpadami oraz na analizie sposobu ich od- spalania i warto ść opałow ą); składniki agresywne bioru, odzysku i unieszkodliwiania w istniej ących uwarun- (dwutlenek siarki, chlorowodór, pi ęciotlenek azotu w kowaniach ekonomicznych i społecznych gminy. mg/kg s.m.), Maj ąc na wzgl ędzie miejsca wytwarzania generalnie - okre ślaj ących wła ściwo ści nawozowe, tj. w ęgiel i odpady powstaj ące w gminie mo Ŝna podzieli ć na: azot organiczny; fosfor, potas, substancje organicz- ne; metale ci ęŜ kie (kadm chrom, mied ź, nikiel, ołów, 1) odpady sektora komunalnego, cynk).

2) odpady sektora gospodarczego. Miejscem powstawania odpadów komunalnych na te- renie gminy s ą: - gospodarstwa domowe, 1.1. Odpady sektora komunalnego. - obiekty u Ŝyteczno ści publicznej - szkoły, urz ędy, obiekty handlowe i usługowe, rzemie ślnicze, placów- Odpady komunalne to odpady powstaj ące w gospo- ki lecznicze, darstwach domowych, a tak Ŝe odpady nie zawieraj ące - obiekty gospodarki komunalnej, odpadów niebezpiecznych, pochodz ące od innych wy- - zakłady i firmy produkcyjne/przemysłowe, twórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój charakter lub - przychodnie lekarskie i lecznice weterynaryjne, skład s ą podobne do odpadów powstaj ących w gospodar- - fermy hodowli zwierz ąt/gospodarstwa rolno- stwach domowych. produkcyjne. Odpady te mo Ŝna nast ępuj ąco pogrupowa ć, tj. jako: - odpady z gospodarstw domowych, Jak uprzednio wspomniano dla potrzeb niniejszego - odpady z obiektów infrastruktury, planu ilo ści odpadów komunalnych, powstaj ące w roku na - odpady wielkogabarytowe, terenie gminy oszacowano w oparciu o wska źniki nagro- - odpady budowlane, z demonta Ŝu, po remontach, madzenia odpadów dla terenów miast i wsi, przyj ęte w - odpady z ogrodów, parków, Krajowym i Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami.

Tab. 7. Wska źniki nagromadzenia odpadów komunalnych w kg/Ma, rok (KPGO)

Przyj ęty wska źnik nagromadzenia Źródła powstawania odpadów odpadów Miasto Wie ś odpady z gospodarstw domowych 224 116 odpady z obiektów infrastrukturalnych 110 45 odpady wielkogabarytowe 20 15 odpady z budowy, remontów i demonta Ŝu obiektów 40 40 odpady z ogrodów i parków 12 5 odpady z czyszczenia ulic 15 - odpady niebezpieczne, pochodz ące z odpadów domowych 3 2 Razem 424 223

Wytworzone ilo ści odpadów - zale Ŝnie od źródła powstawania, wyliczone w oparciu o wska źniki nagromadzenia dla tere- nów o ró Ŝnej zabudowie - przedstawia poni Ŝsza tabela.

Dziennik Urz ędowy - 2760 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Tab. 8. Ilo ści odpadów komunalnych wytworzonych w Gm. Lidzbark Warmi ński w 2003 r.

Lp. Źródło powstawania odpadów Ilo ści, Mg 1. Odpady z gospodarstw domowych 835,7 2. Odpady z obiektów u Ŝyteczno ści publicznej 324,2 3. Odpady wielkogabarytowe 108,1 4. Odpady budowlane, poremontowe, z demonta Ŝu 288,2 5. Odpady z ogrodów i parków 36,0 6. Odpady z czyszczenia ulic - 7. Odpady niebezpieczne, pochodz ące z odpadów domowych 14,4 Razem 1 606,6

Tab. 9. Skład morfologiczny w % odpadów komunalnych powstaj ących w gospodarstwach domowych i wytworzo- nych w Gm. Lidzbark Warmi ński w 2003 r.(KPGO)

Lp. Strumie ń odpadów Udział, % Ilo ść , Mg 1. Odpady organiczne ro ślinne 13 108,6 2. Odpady organiczne zwierz ęce 1 8,4 3. Odpady organiczne inne 2 16,8 4. Odpady papieru i tektury 13 108,6 5. Odpady tworzyw sztucznych 13 108,6 6. Odpady materiałów tekstylnych 3 25,1 7. Odpady szkła 8 66,8 8. Odpady metali 4 33,4 9. Odpady mineralne 10 83,6 10. Frakcja mineralna < 10 mm 33 275,8 Razem 100 835,7

Tab. 10. Skład morfologiczny w % odpadów komunalnych pochodz ących z innych źródeł wytwarzania (KPGO)

Odpady z Odpady Odpady z Odpady z obiektów u Ŝy- Odpady bu- Lp. Strumie ń odpadów wielko- ogrodów i czyszczenia teczno ści dowlane gabarytowe parków ulic publicznej Odpady organiczne 1. 10 - - 80 - (ro ślinne + inne) 2. Odpady papieru i tektury 30 - - - - 3. Odpady tworzyw sztucznych 30 10 1 - - 4. Odpady materiałów tekstylnych 3 - - - - 5. Odpady szkła 10 - - - 6. Odpady metali 5 30 5 - - Odpady mineralne + drobna 7. 12 - - 20 100 frakcja 8. Odpady drewna - 60 7 - - Odpady cegły, betonu, na- 9. - - 69 - - wierzchni dróg 10. Piasek i inne - - 18 - - Razem 100 100 100 100 100

Tab. 11. Ilo ści odpadów komunalnych pochodz ących z innych źródeł wytwarzania w Gm. Lidzbark Warmi ński w 2003 r., Mg

Odpady z Odpady Odpady z Odpady obiektów budowlane, ogrodów, Razem Lp. Strumie ń odpadów wielkogabary- uŜyteczno ści poremontowe, parków towe publicznej z demonta Ŝu Odp. organiczne 1. 32,4 - - 28,8 61,2 (ro ślinne + zwierz ęce - inne) 2. Odp. .papieru i tektury 97,3 - - - 97,3 3. Odp. tworzyw sztucznych 97,3 10,8 2,9 - 110,9 4. Odp. materiałów tekstyln. 9,7 - - - 9,7 5. Odpady szkła 32,4 - - 32,4 6. Odpady metali 16,2 32,4 14,4 - 62,6 Odp. mineralne + frakcja 7. 38,9 - - 7,2 46,1 < 10 mm 8. Odpady drewna - 64,9 20,2 - 85,2 Odpady cegły, betonu, piasek, 9. - - 250,7 - 250,7 inne Razem 324,2 108,1 288,2 36,0 756,5

Dziennik Urz ędowy - 2761 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Tab. 12. Bilans odpadów komunalnych wytworzonych w Gm. Lidzbark Warmi ński w 2003 r., Mg

Lp. Strumie ń odpadów Odpady z Odpady z Odpady Odpady Odpady z Razem gospodarstw obiektów wielkoga- budowlane ogrodów, domowych uŜyteczn. barytowe poremontowe parków publicznej Odp. organiczne (ra- 133,8 32,4 - - 28,8 195,0 zem) 2. Odpady papieru i tektury 108,6 97,3 205,9 3. Odpady tworzyw 108,6 97,3 10,8 2,9 - 219,6 sztucznych 4. Odpady materiałów 25,1 9,7 - - - 34,8 tekstylnych 5. Odpady szkła 66,8 32,4 - - - 99,2 6. Odpady metali 33,4 16,2 32,4 14,4 - 96,4 7. Odpady mineralne 359,4 38,9 - - 7,2 405,5 + frakcja < 10 mm 8. Odpady drewna - - 64,9 20,2 - 85,1 9. Odpady cegły, betonu, - - - 250,7 - 250,7 piasek, inne 10. Odpady niebezpieczne, pochodz ące z odpadów 14,4* - - - - 14,4 domowvch* Razem 850,1* 324,2 108,1 288,2 36,0 1 606,6 * - odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów domowych, nie maj ą opracowanego składu morfologicznego, st ąd uwzgl ędniane s ą jedy- nie w całkowitym bilansie odpadów.

1.2. Odpady sektora gospodarczego. - odpady niebezpieczne, - odpady inne ni Ŝ niebezpieczne, Odpady powstaj ące w sektorze gospodarczym pocho- - odpady komunalne i podobne do komunalnych, po- dz ą z bran Ŝ przemysłowych, rolnictwa, rzemiosła i niektó- chodz ące z zaplecza administracyjno-socjalnych za- rych usług, funkcjonuj ących na terenie gminy. Odpady kładów, firm; odpady te w ogólnym bilansie zasilaj ą sektora gospodarczego zasadniczo s ą zagospodarowane odpady komunalne. w miejscu ich powstawania b ądź w specjalistycznych firmach, posiadaj ących stosowne uprawnienia do prowa- Ilo ść i skład odpadów sektora gospodarczego zale Ŝne dzenia takiej działalno ści. są od profilu produkcji danej gał ęzi lub od jej rodzaju. Odpady tego sektora zgodnie z klasyfikacj ą odpadów Działaj ące na terenie miasta zakłady, firmy i gospodar- mo Ŝna podzieli ć na: stwa powoduj ą wytwarzanie ró Ŝnorodnych odpadów; wykaz źródeł powstawania odpadów sektora gospo- darczego podano w ni Ŝej zamieszczonej tabeli.

Tab. 13. Miejsca wytwarzania odpadów sektora gospodarczego na terenie Gm. Lidzbark Warmi ński.

Nazwa przedsi ębiorstwa, zakładu, Lp. Miejscowo ść firmy 1. WEKTOR s.o.- Cynkownia Ogniowa 5 2. Betoniarstwo, Usługi Wodno-ln Ŝynieryjne Kł ębowo 3. Zakład Produkcji Mebli BABILEC DH Babilec - Kłebowo 4. Zakład Mechaniczny ZAMER Kraszewo 5. Gospodarstwo Rolne s.c. Pilnik

Z zestawienia źródeł wytwarzania odpadów sektora Do strumienia odpadów komunalnych trafia wiele ma- gospodarczego w gminie wynika, i Ŝ powstaj ące odpady teriałów zwi ązanych z działalno ści ą bytow ą ludzi, które pochodz ą z przemysłu drzewnego, z obróbki wyko ńcze- zaliczane s ą do odpadów niebezpiecznych. Zgodnie z niowej metali oraz z gospodarki rolnej. obowi ązuj ącym katalogiem odpadów (grupa 20) nale Ŝą tu:

1.3. Odpady niebezpieczne. - rozpuszczalniki; kwasy; alkalia, - odczynniki fotograficzne, Źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych s ą - środki ochrony ro ślin, procesy przemysłowe, rolnictwo a tak Ŝe cz ęść odpadów - lampy fluorescencyjne i inne odpady zawieraj ące komunalnych. Oznacza to, Ŝe znacz ąca cz ęść źródeł tych rt ęć , odpadów ma charakter rozproszony, co stwarza okre ślone - urz ądzenia zawieraj ące freony, trudno ści przy sporz ądzaniu bilansu poszczególnych - oleje i tłuszcze inne ni Ŝ jadalne, strumieni odpadów.

Dziennik Urz ędowy - 2762 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

- farby, tusze, kleje, lepiszcze i Ŝywice zawieraj ące substancje niebezpieczne, - czynnika ekonomicznego i logistycznego, - detergenty zawieraj ące substancje niebezpieczne, - dost ępno ści technologii, - leki cytotoksyczne i cytostatyczne, - akceptacji lokalnej społeczno ści dla wybranego roz- - zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne, zawie- wi ązania. raj ące niebezpieczne składniki, - drewno zawieraj ące niebezpieczne substancje. Stosownie do zapisów ustawy o odpadach - odpady powinny by ć w pierwszej kolejno ści poddawane odzysko- Brak w gminie systemu odr ębnego gromadzenia od- wi lub unieszkodliwianiu w miejscu ich powstawania: te. padów niebezpiecznych, wchodz ących w strumie ń odpa- których nie mo Ŝna podda ć w/w procesom w miejscu wy- dów domowych/z gospodarstw wiejskich sprawia, Ŝe od- tworzenia - powinny by ć przekazywane do najbli Ŝej poło- pady te kierowane s ą do deponowania razem z pozosta- Ŝonych miejsc odzysku/unieszkodliwiania. łymi zmieszanymi odpadami komunalnymi na składowisko Zmieszane odpady komunalne powstaj ące w gminie, odpadów komunalnych, stwarzaj ąc tym samym zagro Ŝe- zbierane zorganizowanym transportem unieszkodliwiane nie dla środowiska. są poprzez deponowanie na składowisku w m. , Odpady niebezpieczne powstaj ące w sektorze gospo- znajduj ącej si ę na terenie Gm. Lidzbark Warmi ński, za- darczym, podobnie jak odpady medyczne, pochodz ące z rz ądzanym przez Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunal- lecznictwa podlegaj ą regulacjom prawnym ustawy z 27 nej sp. z o.o. w Lidzbarku Warmi ńskim. kwietnia 2001 r. o odpadach w zakresie odnosz ącym si ę Na terenie Gm. Lidzbark Warmi ński nie jest prowa- do obowi ązków wytwórców i posiadaczy odpadów. dzona selektywna zbiórka surowców wtórnych, wyodr ęb- nianych z odpadów sektora komunalnego. 2. Procesy odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 3. Systemy zbierania odpadów. Procesy odzysku odpadów to wszelkie działania pole- gaj ące na wykorzystaniu odpadów w cało ści lub w cz ęś ci, Zbieranie odpadów jest działaniem, maj ącym przygo- lub te Ŝ - prowadz ące do odzyskania z odpadów substan- towa ć odpady do transportu do miejsca ich odzysku lub cji, materiałów, równie Ŝ energii i ich wykorzystania. Dzia- unieszkodliwiania. Zbieranie polega w szczególno ści na łania te zostały okre ślone w zał ączniku nr 5 do ustawy o umieszczaniu odpadów w pojemnikach, ich segregowaniu odpadach (R1-R14). i magazynowaniu. Form ą odzysku odpadów jest recykling, który polega Mieszka ńcy Gm. Lidzbark Warmi ński obj ęci s ą zorga- na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów nizowanym system odbioru odpadów komunalnych w zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu niewielkim zakresie, szacowanym na 40% (dane Staro- uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pier- stwa Powiatowego). Odpady gromadzone s ą w pojemni- wotnym lub innym. Recykling nie obejmuje jednak odzy- kach i kontenerach, ustawianych na posesjach oraz w sku energii. miejscach dogodnych dla mieszka ńców i transportu zbie- Potencjalne mo Ŝliwo ści odzysku s ą uzale Ŝnione od raj ącego. wielu czynników, zwłaszcza od: Zmieszane odpady komunalne powstaj ące na terenie gminy odbierane s ą transportem Przedsi ębiorstwa Go- - ilo ści i rodzaju odpadów, spodarki Komunalnej sp. z o.o. z Lidzbarka Warmi ńskiego - mo Ŝliwo ści lokalizacyjnych dla obiektów zwi ązanych i deponowane na składowisku w m. Medyny. z zagospodarowaniem odpadów, - warunków ekonomicznych, 4. Sposoby unieszkodliwiania odpadów. - warunków zbytu na produkty powstałe w procesach odzysku, Zarówno w kraju jak i w województwie, podstawowym - akceptacji społecznej. procesem unieszkodliwiania stałych odpadów komunal- nych wytwarzanych w gminie i zbieranych w zorganizo- Unieszkodliwianie odpadów to poddawanie ich proce- wanym systemie odbioru jest ich deponowanie na składo- som przekształce ń biologicznych, fizycznych lub chemicz- wisku, nale Ŝą cym do kategorii składowisk innych ni Ŝ nie- nych w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwa- bezpieczne i oboj ętne. rza zagro Ŝenia dla środowiska oraz zdrowia i Ŝycia ludzi, Jak wy Ŝej wspomniano, odpady sektora komunalnego uj ętych w zał ączniku nr 6 do ustawy (D1-D15).Takie po- powstaj ące na terenie gminy składowane s ą na składowi- st ępowanie jest sposobem ostatecznym w sytuacji, gdy sku w m. Medyny, które jest równie Ŝ miejscem depono- nie udało si ę podda ć odpadów procesom odzysku. wania odpadów z terenu miasta Lidzbark Warmi ński. Unieszkodliwianie odpadów mo Ŝe odbywa ć si ę tylko w Poni Ŝej zestawiono podstawowe informacje o tym obiek- miejscu wyznaczonym w trybie przepisów o zagospoda- cie, który jest jedyn ą w Gm. Lidzbark Warmi ński instalacj ą rowaniu przestrzennym w instalacjach lub urz ądzeniach, do unieszkodliwiania odpadów. Na terenie Gminy brak jest spełniaj ących okre ślone wymagania i zgodnie z zasadami kompostowni jak te Ŝ innych zakładów przetwarzania od- ochrony środowiska. padów sektora komunalnego. Wybór technologii unieszkodliwiania, podobnie jak mo Ŝliwo ści odzysku odpadów uzale Ŝniony jest od:

Dziennik Urz ędowy - 2763 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Tab. 14. Podstawowe dane o składowisku w m. Medyny (wg WPGO i materiałów UM)

Powierzchnia Przewidywany składowiska, Ilo ść skła- Jednostka Lokalizacja Zarz ądca Teren czas ha dów odpa- adminlstr. składowiska składowiska obsługiwany exploatacji dów, Mg/rok

Expl. Docel.

Gmina Medyny, PGK sp. z o.o. Miasto 1 988.0 Lidzbark Gm. Lidzbark w Lidzbarku i Gm. 5,8 8,5 (w tym 92,0 Do ko ńca 2005 r. Warmi ński Warmi ński Warmi ńskim Lidzbark W. skratki)

Tab. 15. Informacje o stanie formalno-prawnym składowiska w Medynach (wg WPGO i materiałów UM)

Sprzet Pie- Ogro- Pozwolenie na Przegl ąd Instrukcja Uszczel- Składowisko tech- zome- dzenle Ziele ń Waga uŜytkowanie ekologiczny eksploatacji nienie niczny try Medyny, Gm. Lidzbark + + + + N + - + - Warmi ński powinny gromadzi ć środki na projekt zamkni ęcia i rekulty- Składowisko w Medynach zarz ądzane przez Przed- wacj ę składowiska w Medynach, podejmuj ąc jednocze śnie si ębiorstwo Gospodarki Komunalnej sp. z o.o. w Lidzbarku współprac ę z władzami s ąsiednich gmin i ze Starostwem Warmi ńskim, jest obiektem funkcjonuj ącym od 1973 r. nie Powiatowym dla utworzenia w powiecie Rejonu Gospo- posiada wi ęc warunków techniczno-budowlanych, gwa- darki Odpadami, stosownie do zało Ŝeń Wojewódzkiego i rantuj ących spełnienie obecnych wymaga ń, okre ślonych Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami. rozporz ądzeniem ministra środowiska z 9 grudnia 2002 r. Procedura zamykania starych składowisk odpadów in- w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków pro- nych ni Ŝ niebezpieczne, okre ślona wspomnianym rozpo- wadzenia monitoringu składowisk jak równie Ŝ nie jest rz ądzeniem ministra środowiska z 24 marca 2003 r. wy- przygotowane do realizacji wymaganych warunków do maga jedynie uporz ądkowania skarp, powierzchni korony prowadzenia eksploatacji składowiska, wynikaj ących z składowiska oraz ich zabezpieczenia przed wodn ą i kolejnego rozporz ądzenia ministra środowiska z 24 marca wietrzn ą erozj ą - poprzez wykonanie odpowiedniej okrywy 2003 r. w sprawie szczegółowych wymaga ń bezpiecznego rekultywacyjnej, o konstrukcji zale Ŝnej od wła ściwo ści dla otoczenia funkcjonowania składowiska. składowanych odpadów. Obowi ązki zwi ązane z dostosowaniem istniej ących Procedura monitorowania tych składowisk w okresie składowisk odpadów do wymaga ń organizacyjnych i tech- rekultywacji po zamkni ęciu, wynikaj ąca z rozporz ądzenia nicznych wynikaj ących z przepisów prawa okre śla ministra środowiska z 9 grudnia 2002 r. powinna uwzgl ęd- art. 33 ustawy z 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - nia ć „intensywno ść " oddziaływania takiego obiektu na Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o środowisko, wynikaj ącą m.in.: zmianie niektórych innych ustaw (z pó źn. zmianami). Z oceny stanu technicznego składowiska odpadów w - z wielko ści wysypiska, Medynach wynika, i Ŝ obiekt nie nadaje si ę do modernizacji - z rodzaju i ilo ści zdeponowanych odpadów, w zakresie zgodno ści z aktualnymi przepisami prawa i - ze średniej mi ąŜ szo ści zło Ŝa (najcz ęś ciej < 2 m), ustaleniami Wojewódzkiego i Powiatowego Planu Gospo- - ze znikomego osiadania korpusu składowiska, cz ę- darki Odpadami, stad bie Ŝą ca eksploatacje składowiska sto nieistotnego dla docelowego zagospodarowania nale Ŝy prowadzi ć w sposób uwzgl ędniaj ący konieczno ść terenu po rekultywacji, jego zamkni ęcia w okresie do 31 grudnia 2005 r. i rozpo- - z ilo ści powstaj ących gazów (cz ęsto znikomej w cz ęcie rekultywacji, poczynaj ąc od 2006 r. przypadku małych składowisk). Modernizacja obiektu w Medynach w zakresie umo Ŝli- wiaj ącym jego ewentualne funkcjonowanie po 2009 r. jest Monitoring małych, starych składowisk jest niezb ędny, nieuzasadniona ze wzgl ędów ekonomicznych - mała re- ale zakres i cz ęstotliwo ść bada ń takich obiektów powinny zerwa powierzchni dla nowej kwatery do składowania by ć ustalane w zale Ŝno ści od wskazanej wy Ŝej „intensyw- pozostało ści po przetworzonych odpadach, konieczno ść no ści" oddziaływania, wynikaj ącej z przeprowadzonego opracowania kompleksowej i kosztownej dokumentacji przegl ądu ekologicznego. budowlanej, wreszcie wykonanie niezb ędnych inwestycji, m.in. uszczelnie ń podło Ŝa, systemu zbieraj ącego odcieki, 5. Podsumowanie i wnioski. zakupu sprz ętu do zag ęszczania odpadów, wagi, wyko- nanie ogrodzenia, prowadzenie stałego monitoringu od- W trakcie prac nad Planem Gospodarki Odpadami dla działywania obiektu na środowisko - wymagaj ą zgroma- Gm. Lidzbark Warmi ński oszacowano, i Ŝ w gminie w skali dzenia i/lub pozyskania kosztów, które przekraczaj ą mo Ŝ- roku powstaje 1.606 Mg odpadów sektora komunalnego, liwo ści obecnego administratora składowiska. odbieranych w zorganizowanym systemie, obejmuj ącym Modernizacja składowiska w Medynach dla potrzeb jedynie 40% mieszka ńców gminy i transportowanych do składowania odpadów z miasta i gminy Lidzbark Warmiń- unieszkodliwiania na składowisku w m. Medyny. ski nie b ędzie przedsi ęwzi ęciem o charakterze regional- Obiekt przyjmuj ący odpady posiada uregulowany stan nym, stad prawdopodobnie nie uzyska finansowego formalno-prawny, natomiast pod wzgl ędem techniczno- wsparcia z polskich funduszy celowych lub funduszy budowlanym nie jest przygotowany do spełniania obowi ą- strukturalnych. W takim stanie rzeczy władze lokalne Dziennik Urz ędowy - 2764 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675 zuj ących wymaga ń w zakresie ograniczenia jego nega- - w Gminie nie ma - poza starym składowiskiem - in- tywnego oddziaływania na środowisko. nych instalacji do unieszkodliwiania odpadów, Na terenie Gminy nie jest prowadzona selektywna - składowisko w Medynach, na którym składowane s ą zbiórka surowców wtórnych, wyodr ębnianych z odpadów stałe odpady komunalne z miasta oraz z sektora komunalnego; w trakcie zbierania materiałów do Gm. Lidzbark Warmi ński, zarz ądzane przez Przed- sporz ądzenia Planu nie uzyskano informacji wskazuj ących si ębiorstwo Gospodarki Komunalnej sp. z o.o. w na przygotowania do wprowadzania w Gminie systemu Lidzbarku Warmi ńskim, nie posiada techniczno- selektywnego gromadzenia odpadów. budowlanych mo Ŝliwo ści do spełnienia obowi ązuj ą- Odpady powstaj ące w sektorze gospodarczym groma- cych wymaga ń z zakresu monitoringu i bezpiecznej dzone s ą odpowiednio do sposobów dalszego z nimi dla środowiska eksploatacji, tj. wykonania moderni- post ępowania, okre ślonych zapisami ustawy o odpadach i zacji obiektu do 31 grudnia 2005 r. dotycz ącymi obowi ązków wytwórcy i posiadacza odpadów w tym zakresie. IV. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki od- Odbiór i transport odpadów sektora gospodarczego padami w gminie. wykonywany jest przez wytwórców odpadów lub przez specjalistyczne firmy, posiadaj ące aktualne zezwolenia na Całkowita masa odpadów wytwarzanych w Gminie za- prowadzenie takiej działalno ści. le Ŝna jest od liczby jej mieszka ńców oraz od zmian wska źnika gromadzenia poszczególnych rodzajów odpa- Reasumuj ąc - z oceny aktualnego stanu gospodarki dów. odpadami w mie ście wynika, i Ŝ: Prognoza liczby mieszka ńców Gminy oraz prognoza zmian wspomnianych wska źników to dane wyj ściowe do - stan obsługi mieszka ńców w zakresie odbioru i sporz ądzenia prognozy ogólnej ilo ści odpadów komunal- unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych jest nych, wytwarzanych na obszarze i w okresie obj ętym niezadowalaj ący, poniewa Ŝ zorganizowanym syste- planowaniem dla potrzeb 4.letniego planu gospodarki mem odbioru obj ętych jest jedynie odpadami z uwzgl ędnieniem lat 2008-2011; przyj ęto pro- 40% mieszka ńców gminy, gnoz ę ludno ści uwzgl ędnion ą w Planie Powiatowym oraz - taki stan obsługi mieszka ńców wiejskiej gminy po- wska źniki gromadzenia odpadów, okre ślone w Krajowym woduje zagospodarowywanie znacznych ilo ści od- Planie Gospodarki Odpadami. padów, w tym niebezpiecznych, we własnym zakre- Poni Ŝej w tabelach zestawiono prognozowane liczby sie, tak Ŝe kierowanie ich bezpo średnio do środowi- mieszka ńców Gm. Lidzbark Warmi ński w latach obj ętych ska, co stwarza zagro Ŝenie dla otoczenia, planowaniem oraz wska źniki nagromadzenia poszczegól- - w Gminie nie funkcjonuje system selektywnego gro- nych strumieni odpadów (wg KPGO). madzenia odpadów,

Tab. 16. Prognoza liczby mieszka ńców Gm. Lidzbark Warmi ński

Liczba mieszka ń- Rok ców 2004 7 197 2005 7 190 2006 7 183 2007 7 176 2008 7 168 2009 7 161 2010 7 154 2011 7 147

Maj ąc na wzgl ędzie podział odpadów komunalnych z Wojewódzkim PGO podział, polegaj ący na wyodr ębnieniu uwagi na miejsce ich powstawania, konieczno ść wyró Ŝ- 18-20 strumieni odpadów. nienia odpadów opakowaniowych oraz bli Ŝsz ą charaktery- Dla wyodr ębnionych strumieni odpadów ustalono styk ę odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji - wska źniki ich jako ściowej charakterystyki, uwzgl ędniaj ące dla potrzeb sporz ądzenia niniejszego planu oraz progno- ró Ŝnice pomi ędzy odpadami wytwarzanymi na terenach zowania wytwarzania wybranych rodzajów odpadów w miejskiej i wiejskiej zabudowy. okresie do 2011 r. przyj ęto analogicznie jak w Krajowym i

Tab. 17. Wska źniki nagromadzenia odpadów komunalnych dla terenów wiejskich w kg (KPGO).

Lp. Strumie ń odpadów komunalnych* Teren wiejski, kg Domowe odpady organiczne, w tym: 18,8 1.1 .odpady organiczne ro ślinne 1. 1,1 1.2. od pady organiczne zwierz ęce 2,2 1.3. odpady organiczne inne 2. Odpady zielone 4,16 3. Odpady papieru nieopakowaniowego 10,6 4. Odpady papieru opakowaniowego 15,4 5. Odp. opakowa ń wielomateriałowych 1,7 6. Odp. tworzyw szt. nieopakowaniowych 21,0 7. Odp. tworzyw szt. opakowaniowych 6,7 8. Odpady tekstylne 4,6 Dziennik Urz ędowy - 2765 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

9. Odpady szkła nieopakowaniowego 1,0 10. Odpady szkła opakowaniowego 18,9 11. Odpady metali 4,6 12. Odpady z blachy stalowej 1,6 13. Odpady z aluminium 0,5 14. Odpady mineralne 13,2 15. Drobna frakcja popiołowa 40,2 16. Odpady wielkogabarytowe 15,0 17. Odpady budowlane 40,0 Odpady niebezpieczne, wyodr ębniane ze strumienia odpadów 18. 2,0 domowych Razem 223,6 x- w tabeli wyodr ębniono 18 strumieni odpadów; zale Ŝnie od potrzeb mo Ŝna równie Ŝ odpady podzieli ć na 20 strumieni, dziel ąc domowe odpady orga- niczne na: organiczne domowe: organiczne ro ślinne; organiczne inne.

W stosunku do niektórych rodzajów odpadów znajdu- konieczno ść odzysku i recyklingu, stosownie do poziomów jących si ę w strumieniu odpadów komunalnych, w Krajo- ustalonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami jest wym Planie zostały okre ślone procentowe poziomy odzy- podstawowym przedsi ęwzi ęciem we współczesnej gospo- sku i unieszkodliwiania tych odpadów poza składowi- darce odpadami. skiem. S ą to: Odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji to: - odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, - domowe odpady organiczne, - odpady opakowaniowe, - odpady zielone, - odpady wielkogabarytowe, - odpady opakowaniowe papieru, - odpady budowlane, - odpady papieru nieopakowaniowego. - odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń od- padów domowych. W opracowaniu zało Ŝono poziomy odzysku odpadów biodegradowalnych zgodnie z KPGO, który opiera si ę w Podział odpadów komunalnych na zró Ŝnicowane tym zakresie na zapisach Dyrektywy Rady 1999/31/EC w strumienie jest istotny z uwagi na potrzeb ę bli Ŝszego sprawie składowania odpadów. scharakteryzowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji (odpadów biodegradowalnych), których

Tab. 18. Zakładane w % Ilo ści odpadów ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania (w stosunku do 1995 r.), wg KPGO.

% masy odpadów ulegaj ących Rok biodegradacji, kierowanych do składowania 2010 75 2013 50 2020 35

80% wytwarzanych wtedy odpadów komunalnych. Ponie- W Dyrektywie Rady 1999/31/EC w sprawie składowa- wa Ŝ taka sytuacja miała miejsce równie Ŝ w Polsce - usta- nia odpadów zostały okre ślone poziomy, do których nale- lone w KPGO poziomy odzysku i unieszkodliwiania odpa- Ŝy sukcesywnie redukowa ć odpady komunalne ulegaj ące dów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przewidziane biodegradacji kierowane na składowiska, tj.: są do osi ągni ęcia w terminach podanych wy Ŝej; w Dyrek- tywie s ą to odpowiednio lata 2006, 2009 i 2016. - w roku 2010 do 75% tych odpadów, wytworzonych w Celem ograniczania i eliminowania odpadów komu- 1995 r., nalnych ulegaj ących biodegradacji ze strumienia odpadów - w roku 2015 do 50% tych odpadów, wytworzonych w kierowanych na składowisko jest zapobieganie i/lub 1995 r., zmniejszanie mo Ŝliwych ujemnych wpływów takiego - w roku 2020 do 35% tych odpadów, wytworzonych w obiektu na środowisko w postaci emisji metanu do powie- 1995 r. trza oraz zanieczyszcze ń chemicznych do wód i gleby. W Krajowym Planie GO okre ślono poziomy odzysku i Dyrektywa Rady 199/31/EC dopu ściła przesuni ęcie unieszkodliwiania dla wybranych rodzajów odpadów uzyskania w/w poziomów o 4 lata w przypadku pa ństw wskazuj ąc jednocze śnie przedział czasu, w którym nale Ŝy członkowskich UE, w których w 1995 r. składowano ponad je osi ągn ąć .

Tab. 19. Poziomy odzysku i unieszkodliwiania w % wybranych rodzajów odpadów (KPGO)

Lp. Strumie ń odpadów 2006 2010 1. Odpady zielone 35 50 2. Odpady papieru opakowaniowe 45 55 3. Odpady szkła opakowaniowe 35 60 4. Odpady tworzyw sztucznych opak. 22 30 5. Odpady wielkogabarytowe 20 50 6. Odpady budowlane 16 40 Odpady niebezpieczne/z odpadów 7. 15 50 domowych Dziennik Urz ędowy - 2766 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Rozporz ądzenie wydane na podstawie ustawy z Z uwagi na szybki przyrost masy odpadów opakowa- 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakre- niowych, konieczno ść recyklingu tego rodzaju odpadów w sie gospodarowania niektórymi odpadami ustalonych ilo ściach i terminach została uregulowana (Dz. U. 03. 104. 982), adresowane do producentów, dys- rozporz ądzeniem ministra środowiska z trybutorów i handlowców szczegółowo okre śla procentowe 29 maja 2003 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych i pou Ŝyt- recyklingu odpadów opakowaniowych i pou Ŝytkowych kowych, a wi ęc ponownego skierowania do przetwarzania (do 31 grudnia 2007 r.). tych odpadów w okresie 2004-2007:

2004 2005 2006 2007 Rodzaj opako- % poziom Lp. wania Recyk Recyk Recyk Recyk Odzysku Odzysku Odzysku Odzysku lingu lingu lingu lingu - z papieru i 1. - 39 - 42 - 45 - 48 tektury - z tworzyw 2. - 14 - 18 - 22 - 25 sztucznych - ze szkła gospo- 3. - 22 - 29 - 35 - 40 darczego 4. - z aluminium - 25 - 30 - 35 - 40

Dla potrzeb niniejszego planu oraz w celu okre ślenia 11) odpady szkła nieopakowaniowego, niezb ędnych systemów odzysku i unieszkodliwiania wy- 12) odpady szkła opakowaniowego, branych rodzajów odpadów, stosownie do ustalonych 13) odpady metali, poziomów, poni Ŝej w tabelach podano prognozy ilo ści 14) odpady z blachy stalowej, odpadów wytwarzanych i wskazanych do odzysku z tere- 15) odpady z aluminium, nu gminy do 2011 r. 16) odpady mineralne, Prognozy sporz ądzono dla poszczególnych strumieni 17) drobna frakcja popiołowa, odpadów (SO) oznaczonych nast ępuj ąco: 18) odpady wielkogabarytowe, 19) odpady budowlane, 1) odpady organiczne ro ślinne, 20) odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń od- 2) odpady organiczne zwierz ęce, padów domowych. 3) odpady organiczne inne; odpady 1-3 to domowe od- pady organiczne, W prognozie uwzgl ędniono wska źniki nagromadzenia 4) odpady zielone, (kg/Ma, rok) dla okre ślonych rodzajów odpadów, z prze- 5) odpady papieru nieopakowaniowego; ł ącznie odpady widywan ą ich zmienno ści ą, zale Ŝnie od postaw „odpado- 1-5 to odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, gennych" lub proekologicznych w latach pó źniejszych. 6) odpady papieru opakowaniowego, Zmieniaj ące si ę na przestrzeni lat wska źniki nagroma- 7) odpady opakowa ń wielomateriałowych, dzenia odpadów uj ęto w kolumnach oznaczonych „a", 8) odpady tworzyw sztucznych nieopakowaniowych, natomiast prognozowane zmiany liczby mieszka ńców gm. 9) odpady tworzyw sztucznych opakowaniowych, Lidzbark Warmi ński zestawiono w kolumnach oznaczo- 10) odpady tekstylne, nych „b".

Tab. 20. Prognoza wytwarzania odpadów komunalnych w gm. Lidzbark Warmi ński w latach 2004-2011

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

7197 7190 7183 7176 7168 7161 7154 7147 SO a a b a b a b a b a b a b a b a b 1. 18,8 18,99 136,7 19,18 137,9 19,18 137,8 19,18 137,6 19,18 137,5 19,18 137,3 19,18 137,2 19,18 137,1 2. 1,1 1,10 7,9 1,10 7,9 1,09 7,8 1,08 7,7 1,07 7,7 1,06 7,6 1,05 7,5 1,04 7,4 3. 2,2 2,24 16,2 2,29 16,5 2,33 16,8 2,38 17,1 2,43 17,4 2,48 17,7 2,53 18,1 2,55 18,2 4. 4,1 4,18 30,1 4,27 30,7 4,35 31,3 4,44 31,8 4,53 32,4 4,62 33,1 4,71 33,7 4,76 34,0 5. 10,6 10,81 77,8 11,03 79,3 11,14 80,0 11,25 80,7 11,36 81,4 11,48 82,2 11,59 82,9 11,59 82,6 6. 15,4 15,71 113,1 16,02 115,2 16,18 116,2 16,34 117,3 16,51 118,3 16,67 119,4 16,84 120,5 16,84 120,4 7. 1,7 1,73 12,5 1,77 12,7 1,79 12,8 1,80 12,9 1,82 13,1 1,84 13,2 1,86 13,3 1,86 13,3 8. 21,0 21,21 152, 6 21,42 154,0 21,42 153,9 21,42 153,7 21,42 153,6 21,42 153,4 21,42 153,3 20,99 150,0 9. 6,7 6,77 48,7 6,83 49,1 6,83 49,1 6,83 49,0 6,83 49,0 6,83 48,9 6,83 48,9 6,70 47,9 10. 4,6 4,69 33,8 4,79 34,4 4,83 34,7 4,88 35,0 4,93 35,3 4,98 35,7 5,03 36,0 5,08 36,3 11. 1,0 1,02 7,3 1,04 7,5 1,06 7,6 1,08 7,8 1,10 7,9 1,13 8,1 1,15 8,2 1,16 8,3 12. 18,8 19,18 138,0 19,56 140,6 19,95 143,3 20,35 146,0 20,76 148,8 21,17 151,6 21,60 154,5 21,81 155,9 13. 4,5 4,55 32,7 4,59 33,0 4,59 33,0 4,59 32,9 4,59 32,9 4,59 32,9 4,59 32,8 4,59 32,8 14. 1,6 1,62 11,6 1,63 11,7 1,63 11,7 1,63 11,7 1,63 11,7 1,63 11,7 1,63 11,7 1,63 11,7 15. 0,4 0,40 2,9 0,41 2,9 0,41 2,9 0,41 2,9 0,41 2,9 0,41 2,9 0,41 2,9 0,41 2,9 16. 13,2 13,20 95,0 13,20 94,9 13,33 95,8 13,47 96,6 13,60 97,5 13,74 98,4 13,87 99,2 14,01 100,1 17. 40,2 39,40 283,5 38,61 277,6 37,45 269,0 36,33 260,7 35,24 252,6 34,18 244,8 33,15 237,2 32,16 229,8 18. 15,0 15,89 114,3 16,83 121,0 16,83 120,9 16,83 120,8 16,83 120,6 16,83 120,5 16,83 120,4 16,83 120,3 19. 40,0 43,38 312,2 47,05 338,3 49,83 357,9 52,78 378,8 55,91 400,7 59,21 424,0 62,72 448,7 66,85 477,8 2. 2,0 2,00 14,4 2,00 14,4 2,00 14,4 2,00 14,4 2,00 14,3 2,00 14,3 2,00 14,3 2,00 14,3 Razem 1 641,4 1 679,6 1 696,9 1 716,6 1 735,7 1 757,6 1 781,3 1 801,3 Dziennik Urz ędowy - 2767 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Dla potrzeb gminnego planu gospodarki odpadami sporz ądzono równie Ŝ prognozy wytwarzania i odzysku wybranych ro- dzajów odpadów, stosownie do procentowych poziomów ustalonych w KPGO.

Tab. 21 .Prognoza ilo ści wytwarzanych w Gm. Lidzbark Warmi ński odpadów w Mg, dla których w KPGO ustalono poziomu odzysku i unieszkodliwiania

Lp. Strumie ń odpadów 2006 2010 1. Odpady komunalne ulegaj ące 273,7 279,4 biodegradacji, w tym: 1.1. odpady organiczne domowe: 162,4 162,8 1.1.1. odpady organiczne ro ślinne 137,8 137,2 1.1.2. odpady organiczne zwierz ęce 7,8 7,5 1.1.3. odpady organiczne inne 16,8 18,1 1.2. odpady zielone 31,3 33,7 1.3. odp. papieru nieopakowaniowego 80,0 82,9 2. Odpady papieru opakowaniowego 116,2 120,5 3. Odpady szkła opakowaniowego 143,3 154,5 4. Odpady tworzyw opakowaniowych 49,1 48,9 5. Odpady wielkogabarytowe 120,9 120,4 6. Odpady budowlane 357,9 448,7 Odpady niebezpieczne pochodz ące z odpadów domo- 7. 14,4 14,3 wych

Tab. 22. Prognoza odzysku wybranych rodzajów odpadów w Mg w gm. Lidzbark Warmi ński, stosownie do ustalonych w KPGO poziomów

2006 2010 Lp. Strumie ń odpadów Ilo ści wytwo- Planowany Planowany Ilo ści wytworzone rzone odzysk odzysk 1. Odpady zielone 31,3 10,9 33,7 16,9 Odpady papieru opakowanio- 1. 116,2 52,3 120,5 66,3 wego 2. Odpady szkła opakowaniowego 143,3 50,2 154,5 92,7 Odpady tworzyw opakowanio- 3. 49,1 10,8 48,9 14,7 wych 4. Odpady wielkogabarytowe 120,9 24,2 120,4 60,2 5. Odpady budowlane 357,9 53,7 448,7 179,5 Odpady niebezpieczne pocho- 6. 14,4 2,2 14,3 7,2 dz ące z odpadów domowych

Pomimo malej ącej stopniowo liczby mieszka ńców gminy Działania edukacyjne, o podstawowym znaczeniu dla oraz zmieniaj ących si ę wska źników emisji odpadów - w kwestii minimalizacji wytwarzanych odpadów musz ą by ć okresie obj ętym planowaniem nast ępuje powolny wzrost kierowane do całego społecze ństwa. Zagadnienia ochrony ogólnej masy wytwarzanych w gminie odpadów komunal- środowiska przed odpadami powinny by ć uwzgl ędniane w nych. programach zaj ęć przedszkolnych, w programach na- uczania w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i śred- V. Działania zmierzaj ące do poprawy stanu gospodar- nich. ki odpadami. Edukacja ekologiczna w szkołach winna by ć wspiera- na przez lokalne media cyklicznymi tematycznymi audy- 1. Zapobieganie powstawaniu odpadów. cjami i materiałami o współczesnej gospodarce odpadami, o dobrych i złych przykładach post ępowania z odpadami Post ępowanie w celu zapobiegania i minimalizowania w najbli Ŝszym otoczeniu, a nie sporadycznie, z okazji Dnia ilo ści powstaj ących odpadów jest priorytetowym przed- Ziemi czy kampanii Sprz ątania Świata. si ęwzi ęciem we współczesnej gospodarce odpadami i dotyczy wszystkich uczestnicz ących w wytwarzaniu i Działania informacyjne i edukacyjne nale Ŝy wspie- dystrybucji produktów, konsumentów, w tym władz lokal- ra ć przedsi ęwzi ęciami organizacyjnymi we wszystkich nych. środowiskach i tworzy ć warunki m.in. do: Działania zapobiegawcze to wszelkie przedsi ęwzi ę- - selektywnego gromadzenia odpadów papieru w cia informacyjne i edukacyjne, adresowane do mieszka ń- urz ędach, szkołach, palcówkach handlowych, usłu- ców/konsumentów i zmierzaj ące do kształtowania okre- gowych, ślonych zachowa ń, polegaj ących na: - zbierania i recyklingu tonerów, - kupowaniu produktów w niezb ędnych opakowaniach, - selektywnego gromadzenia odpadów budowlanych i - nabywaniu produktów wykonanych z materiałów z mas ziemnych (pochodz ących z budów) do ponow- recyklingu, nego wykorzystania, - ograniczania zakupów wyrobów jednorazowego - kompostowania odpadów zielonych, np. w obr ębie uŜytku, ogródków działkowych, w obr ębie rozproszonej za- - popularyzacji nabywania artykułów o wysokiej jako- budowy mieszkaniowej, zwłaszcza na terenach ści. wiejskich.

Dziennik Urz ędowy - 2768 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Proponowanym działaniom powinno towarzyszy ć two- Zorganizowanie i wdro Ŝenie systemu selektywnej rzenie lokalnego prawa miejscowego, czyli przepisów o zbiorki wybranych rodzajów odpadów w gminach jest utrzymaniu czysto ści i porz ądku na terenie gminy, preferu- jednym zało Ŝeń Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu jących: lidzbarskiego. Stworzenie, wdro Ŝenie i eksploatacja systemów selek- - selektywne gromadzenie surowców wtórnych po- tywnego gromadzenia surowców wtórnych i odpadów przez korzystanie z okre ślonych typów pojemników, niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów domowych z - korzystanie z usług firm odbieraj ących odpady ko- gospodarstw wiejskich oraz odzysk odpadów budowla- munalne, nych i wielkogabarytowych to zadania gminy, uj ęte w - przydomowe kompostowanie odpadów zielonych. gminnym planie gospodarki odpadami. Zorganizowanie takiego systemu wymaga działa ń or- Władze lokalne w ramach przepisów prawa miejsco- ganizacyjno-technicznych oraz nakładów finansowych, wego mog ą korzysta ć z instrumentów finansowych okre- obejmuj ących: ślaj ąc zró Ŝnicowane opłaty za odbiór odpadów zmiesza- nych i selektywnie zgromadzonych. - ustalenia sposobu zbierania odpadów niebezpiecz- nych, wyodr ębnianych z odpadów domowych; 2. Ograniczanie ilo ści i negatywnego oddziaływania ze wzgl ędu na specyfik ę terenów wiejskich, tj. roz- odpadów na środowisko. proszon ą zabudow ę, znaczne odległo ści - miesz- ka ńców tych terenów nale Ŝy zach ęca ć do groma- Zgodnie z zapisami ustawy o odpadach, uwzgl ędnia- dzenia odpadów niebezpiecznych w domach, w jącej postanowienia Dyrektywy Rady 75/442/EEC w spra- odpowiednich pojemnikach/workach, które b ędą wie odpadów, tzw. „ramowej" - gospodarowanie odpadami odbierane przez firm ę komunaln ą posiadaj ąca ze- musi odbywa ć si ę w sposób bezpieczny dla środowiska i zwolenie na odbiór i transport takich odpadów w zdrowia ludzi. ustalonych terminach(„kalendarz usług"); Dla potrzeb takiego post ępowania sporz ądza si ę plany - wszechstronne informowanie mieszka ńców o ustalo- gospodarki odpadami, okre ślaj ące niezb ędn ą infrastruktu- nych sposobach gromadzenia i odbioru w/w odpadów; rę, umo Ŝliwiaj ącą bezpieczne zbieranie, sortowanie, - opracowanie „kalendarza usług" z terminarzem odbio- transport, recykling, odzyskiwanie materiałów (tak Ŝe ener- ru odpadów niebezpiecznych z poszczególnych miej- gii) z odpadów oraz ich unieszkodliwianie. scowo ści w gminie; Poniewa Ŝ składowanie jest jednym z elementów kom- - zakup specjalnych pojemników/worków oraz ustalenie pleksowego systemu gospodarki odpadami, musi by ć zasad finansowania usługi odbioru odpadów niebez- prowadzone w ustalonych warunkach technicznych i eks- piecznych przez specjalistyczne do dalszego uniesz- ploatacyjnych i dotyczy ć deponowania tych odpadów, kodliwiania. których nie mo Ŝna było unieszkodliwi ć przed składowa- niem ze wzgl ędów technologicznych czy ekonomicznych. Ustalenie i propagowanie sposobu zbierania, groma- W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami okre ślono dzenia i odbioru odpadów niebezpiecznych pochodz ących działania zwi ązane z tworzeniem warunków dla odzysku i z odpadów domowych z terenów wiejskich gminy ma recyklingu oraz unieszkodliwiania okre ślonych rodzajów. istotne znaczenie dla stanu sanitarnego tych terenów oraz odpadów, których dalsze składowanie stwarza ć mo Ŝe jako ści wiejskiego środowiska. zagro Ŝenie dla środowiska oraz zdrowia ludzi i środowi- Z uwagi na praktykowane, zwłaszcza na terenach ska. Takie działania ustala si ę równie Ŝ w planach gospo- wiejskich, wykorzystywanie okre ślonych rodzajów odpa- darki odpadami ni Ŝszych szczebli, stosownie do obszaru dów, powstaj ących w wiejskich gospodarstwach domo- obj ętego planowaniem. wych dla własnych potrzeb, np. w celach grzewczych Do odpadów wskazanych do odzysku i unieszkodli- nale Ŝy wskaza ć, i Ŝ tak ą działalno ść reguluje rozporz ądze- wiania nale Ŝą : nie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 10 lutego 2004 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie - odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, rodzajów odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne oraz rodza- - odpady opakowaniowe, jów instalacji i urz ądze ń, w których dopuszcza si ę ich - odpady wielkogabarytowe, termiczne przekształcanie (Dz. U. 04. 25. 227). - odpady budowlane, - odpady niebezpieczne, wyodr ębniane ze strumienia Poni Ŝej w tabeli podano rodzaje odpadów, które mo Ŝ- odpadów domowych. na spala ć w domowych instalacjach i urz ądzeniach cen- tralnego ogrzewania, kuchniach i piecach:

Kod odpadu Grupy, podgrupy, rodzaje odpadów 02 01 07 Odpady z gospodarki le śnej 03 01 01 Odpady kory i korka 03 01 05 Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir inne ni Ŝ wymienione w 03 01 04 03 03 01 Odpady z kory i drewna 03 03 07 Mechanicznie wydzielone odrzuty z przeróbki makulatury i tektury 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 15 01 03 Opakowania z drewna 17 02 01 Drewno 19 12 01 Papier i tektura 19 12 07 Drewno inne ni Ŝ wymienione w 19 12 06

Dziennik Urz ędowy - 2769 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Znane s ą przypadki, i Ŝ mieszka ńcy terenów wiejskich, 3. Post ępowanie z odpadami w zakresie odbioru, zajmuj ący si ę gospodark ą roln ą, we własnym zakresie transportu, odzysku i unieszkodliwiania. „zagospodarowuj ą" - poprzez spalanie - opakowania po nawozach sztucznych i środkach ochrony ro ślin, nale Ŝą ce Podstaw ą prawidłowego post ępowania z odpadami do odpadów niebezpiecznych (kod 15 01 10 x) - pomimo jest ustalenie zasad, okre ślaj ących sposób i miejsca ich posiadanej wiedzy o potrzebie zwrotu takich opakowań gromadzenia, odbiór i transport do miejsc odzysku (np. dystrybutorom. sortownia surowców wtórnych) lub unieszkodliwiania Poniewa Ŝ spalanie odpadów niebezpiecznych poza (kompostownia, składowisko). instalacjami do tego przeznaczonymi jest niedozwolone, Zasady post ępowania z odpadami na terenie gminy konieczno ść obj ęcia terenów wiejskich zorganizowanym okre ślaj ą przepisy porz ądkowe, uj ęte w „Regulaminie systemem gromadzenia i odbioru odpadów niebezpiecz- utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy" i nych, pochodz ących z gospodarstw domowych wiejskich uchwalane przez Rad ę Gminy. jest Priorytetowym przedsi ęwzi ęciem gminnego planu Gromadzenie odpadów w miejscu ich wytwarzania jest gospodarki. pierwszym, podstawowym elementem zorganizowanego System gromadzenia i odbioru odpadów niebezpiecz- systemu ich odbierania i unieszkodliwiania. Sposób prze- nych z terenów wiejskich mo Ŝe by ć realizowany przez chowywania odpadów na posesji i usuwania decyduje o PGK, posiadaj ący stosowne zezwolenie na prowadzenie stanie sanitarnym i jako ści Ŝycia mieszka ńców na danym tego rodzaju działalno ści lub specjalistyczn ą firm ę, świad- terenie. cz ącą takie usługi na rzecz PGK. Techniki zbierania materiałów przeznaczonych do od- Okresowy odbiór odpadów zorganizowa ć mo Ŝna w zysku to: oparciu o „kalendarz usług", odpowiednio wcze śniej do- starczony mieszka ńcom gminy, okre ślaj ący terminy odbio- - zbiórka u źródła, ru odpadów z poszczególnych miejscowo ści. - przydomowy system odnoszenia (punkt gromadze- W takim kalendarzu mog ą by ć równie Ŝ podane terminy nia), odbioru innych odpadów zbieranych selektywnie, np. - składnica dostarczanych przez mieszka ń- odpadów tworzyw sztucznych, odpadów wielkogabaryto- ców/dowo Ŝonych wysegregowanych odpadów. wych czy zb ędnego sprz ętu AGD itp. na terenach wiej- skich (punkt gromadzenia odpadów). W technikach zbierania do gromadzenia stosuje si ę ró Ŝne pojemniki i worki. Techniki zbierania oraz ró Ŝne pojemniki wspólnie tworz ą ró Ŝne technologie zbierania, posiadaj ące zarówno zalety jak te Ŝ wady. Poni Ŝej omó- wiono najcz ęś ciej stosowane technologie zbierania.

Tab. 23. Technologie selektywnego zbierania odpadów

Lp. Technologia zbierania Zalety Wady Zbieranie „u źródła" 1. Poj emniki jednokomorowe na - wymagaj ą rzadszego opró Ŝniania - dodanie kolejnego pojemnika wymaga kółkach 110-220 litrów - do odbioru odpadów mo Ŝna dodatkowych kosztów wykorzysta ć transport odbieraj ący - ocena zebranych odpadów przez obsług ę odpady zmieszane pojazdu jest utrudniona 2. Pojemniki dwukomorowe na kół- - jeden taki pojemnik jest ta ńszy od - strumie ń odpadów mo Ŝe by ć zanieczysz- kach – poj. 240 l; wewn ątrz mog ą dwóch jedno-komorowych czony w przypadku „pomylenia" komór by ć podzielone poziomo lub pio- - pojemnik mo Ŝe by ć wyposa Ŝony - mo Ŝliwo ść gromadzenia tylko dwóch nowo w regulowan ą przegrod ę, co strumieni odpadów umo Ŝliwia dostosowanie pojemno- ści do ilo ści zbieranych odpadów 3. Worki wielokrotnego u Ŝytku - zajmuj ą mniej miejsca ni Ŝ pojem- - po opró Ŝnieniu nie mog ą zosta ć w miej- niki scu odbioru-mog ą by ć zwiewane" - mog ą by ć odzyskiwane - dostarczone do punktu zbiorki musz ą by ć - s ą jednorazowym wydatkiem dla odbierane domu/władz lokalnych 4. Worki jednorazowe - mog ą by ć zabierane przez pojaz- - worki powinny by ć odzyskiwane do prze- dy jednokomorowe robu - odbiór z posesji jest prosty i - konieczno ść bie Ŝą cego kupowania wor- szybki - obni Ŝa koszt/ odbioru ków - kolory worków ułatwiaj ą sortowa- - worki podatne na rozerwanie i rozsypan ie nie na ró Ŝne rodzaje odpadów odpadów - opró Ŝnianie worków r ęczne lub mecha- niczne, co zwi ększa koszty System odnoszenia - punkty gromadzenia 1. Małe pojemniki jednokomorowe o - pojemnik opró Ŝnia jeden pracow- - mieszka ńcy musz ą donosi ć odpady do systemie hakowym - typowe po- nik prowadz ący pojazd pojemnika; pozorne niewygody z tym zwi ą- jemniki w kształcie dzwonu, sze- - lokalizacja pojemnika łatwa do zane mog ą mie ć negatywny wpływ na ścianu, z otworami; podnoszone zmiany efekty zbiórki mechanicznie i w yładowywane - pojemniki s ą estetyczne - pojazdy z podno śnikami hydraulicznymi wprost do pojazdu zbieraj ącego - system mo Ŝe by ć ł ączony z nie mog ą obsługiwa ć innych pojemników innymi sposobami zbierania Dziennik Urz ędowy - 2770 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

2. Małe i średnie kontenery wieloko- - dokładniejsza segregacja mate- - osobne komory, mniejsze ni Ŝ pojedynczy morowe o systemie hakowym - riałów pojemnik, co wymaga cz ęstszego opró Ŝ- podzielone na kilka komór; kolej- - oszcz ędno ści wynikaj ące z mo Ŝ- niania no ść rozładowywania liwo ści zast ąpienia kilku pojemni- - jedna z komór mo Ŝe zapełnia ć si ę szyb- ków jednym ciej i trzeba opró Ŝnia ć cały kontener - wielokomorowe kontenery wymagaj ą wielokomorowego pojazdu zbieraj ącego, który jest dro Ŝszy 3. Małe i średnie pojemniki jednoko- - stosunkowo niska cena - mo Ŝliwo ść zanieczyszczania innymi morowe na kółkach - standardowe - do odbioru odpadów mo Ŝna odpadami z uwagi n a podobny wygl ąd do 750-2200 l, stosowa ć standardowe śmieciarki pojemnika słu Ŝą cego do zbierania odpa- wykonane ze stali lub tworzyw - pojemniki mo Ŝna umieszcza ć we dów zmieszanych sztucznych, z kołami lub prowad- wn ękach i wytacza ć do opró Ŝnie- - wymagany jest odr ębny pojemnik na nicami do podno śników nia ka Ŝdy z rodzajów zbieranych odpadów, widłowych chyba Ŝe zbierane s ą np. opakowania, sortowane pó źniej na poszczególne rodza- je Składnica donoszonych / dowo Ŝonych odpadów 1. Średnie i du Ŝe kontenery jedno- - kontenery o du Ŝej pojemno ści, co - wymagaj ą wi ęcej miejsca komorowe - otwarte z góry lub z obni Ŝa koszty zbiórki - wysoki koszt boku - mog ą słu Ŝyć do zbierania odpa- - gdy punkt groma dzenia zbyt odległy dów sektora gospodarczego system staje si ę mniej wygodny

2. Średnie i du Ŝe kontenery wieloko- - du Ŝe rozmiary umo Ŝliwiaj ą mniej- - po wypełnieniu jednej komory trzeba morowe - przydatne dla terenów sz ą cz ęstotliwo ść opró Ŝniania usun ąć do rozładunku cały kontener, nawet wiejskich, gdzie istotna jest cz ęsto- - mo Ŝliwo ść jednoczesnego gro- je śli pozostałe komory nie s ą zapełnione tliwo ść opró Ŝniania madzenia ró Ŝnych odpadów - operacja posadowienia i załadunku wy- maga miejsca, wiec nie s ą odpowiednie dla zwartej zabudowy mieszkaniowej

Sposób gromadzenia odpadów w ramach selektywnej produkcyjnych) jak równie Ŝ dla zmniejszenia strumienia zbiórki jest zale Ŝny od mo Ŝliwo ści stałego odbioru zebra- odpadów komunalnych, kierowanych do składowania nych surowców wtórnych, poniewa Ŝ sortowanie odpadów" (segregacja w gospodarstwach domowych). ma na celu dostosowanie jako ści zebranych odpadów do Procesy sortowania podzieli ć mo Ŝna zale Ŝnie od przy- wymaga ń odbiorców. Praktycznie w ka Ŝdym przypadku jętych kryteriów: niezb ędne jest doczyszczenie surowców, polegaj ące na usuni ęciu materiałów Obcych lub odpadów, nie spełniaj ą- cych wymaganych cech jako ściowych. Sortowanie odpadów jest jednym z działa ń, pozwala- jących na zmniejszenie ilo ści powstaj ących odpadów lub w celu ponownego ich u Ŝycia (np. segregacja w zakładach KRYTERIUM PRZEDMIOT/RODZAJ SORTOWANIA Sposób zbierania odpadów 1. odpady pochodz ące z selektywnej zbiorki, 2. odpady mieszane Rodzaj sortowanych odpadów 1. odpady o charakterze surowców wtórnych (makulatura, opakowania szklane, z tworzyw sztucznych itp.), 2. odpady wielkogabarytowe (sprz ęt i urz ądzenia z gospodarstw domowych; wraki samochodowe), 3. odpady niebezpieczne pochodz ące z gospodarstw domowych (baterie, lekarstwa, świetlówki, chemikalia itp.), 4. odpady organiczne, 5. odpady budowlane, z rozbiórek, przebudowy dróg Sposób sortowania na urz ą- 1. sortowanie pozytywne, polegaj ące na wybieraniu frakcji przewidzianych dzeniach sortowniczych do odzysku, 2. sortowanie negatywne, polegaj ące na wybieraniu zanieczyszcze ń i bala- stu

Technologia sortowania uzale Ŝniona jest od morfologii Odpady wielkogabarytowe, zwane cz ęsto „przestrzen- odpadów, okre ślonej dla danego terenu (miasta lub ob- nymi", stanowi ą znaczny udział w ogólnej masie stałych szary wiejskie) oraz systemu zbierania (odpady wst ępnie odpadów komunalnych, poniewa Ŝ wytwarzane s ą nie tylko posegregowane lub odpady zmieszane), natomiast wiel- w gospodarstwach domowych. Odpady takie powstawa ć ko ść zakładu sortownia powinna odpowiada ć obecnym i mog ą w ro Ŝnych okoliczno ściach, np. wskutek uszkodze ń przewidywanym ilo ściom odpadów, wynikaj ącym z plano- mieszka ń czy budynków z powodu po Ŝaru; zalania lub wanego systemu zagospodarowania odpadów; sortownia katastrofy budowlanej; działa ń dewastacyjnych człowieka powinna by ć elementem takiego systemu. czy wreszcie ekonomicznej nieopłacalno ści naprawy Kompleksowy system gromadzenia i odbioru wyselek- przedmiotu (remontu obiektu) wobec ni Ŝszej ceny nowego cjonowanych odpadów musi uwzgl ędnia ć odzysk odpa- produktu czy budowy. dów wielkogabarytowych, powstaj ących w wi ększych Jak dotychczas odpady wielkogabarytowe nie posia- ilo ściach w miejskiej zabudowie. dają ujednoliconych zasad specyfikacji; ich charakterysty- Dziennik Urz ędowy - 2771 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675 ka jest zró Ŝnicowana pod wzgl ędem rodzajowym, wymia- - tzw. towary białe (chłodziarki, pralki, piece elektrycz- rów i wagi jak te Ŝ organizacji i kosztów ich usuwania. ne) i tzw. towary brunatne (złom elektroniczny, kom- Z praktyki krajów i miast posiadaj ących pewne do- putery, odbiorniki TV itp.) nale Ŝy gromadzi ć oddziel- świadczenie w zakresie gospodarowania tymi odpadami nie, wynika kwalifikacja okre ślaj ąca szereg warunków, które - naczynia i przedmioty zawieraj ące płyny powinny odpady przestrzenne powinny spełnia ć. Na podst. nie- by ć osuszone, mieckich przepisów dla lokalnych miast Augsburga i Ko- - uzgodniona do odbioru masa nie mo Ŝe przekracza ć blencji mo Ŝna wyró Ŝni ć nast ępuj ące warunki: 6 m 3 na ka Ŝdy odbiór.

- wymiary powierzchni przedmiotu nie powinny prze- Poni Ŝej przykład deklaracji dostawy odpadów wielko- kracza ć 100 x 200 cm, gabarytowych do jednego z niemieckich centrów ich zby- - przedmiot nie powinien wa Ŝyć wi ęcej ni Ŝ 50 - 80 kg, wania (wg B. Rzeczy ńskiego, EKO-PROBLEMY 4/2003):

Oświadczenie o dostawie odpadów wielkogabarytowych

Oświadczamy, Ŝe w poje ździe samochodowym o nr rejestracyjnym ...... załadowanym odpadami, znajduj ą si ę wył ącznie prywatne odpady wielkogabarytowe. Wiadomo nam jest, Ŝe nie mog ą si ę w nich znajdowa ć odpady drewna (np. meble drewniane), a dodanie do nich odpadów domowych spowoduje oddalenie całego ładunku.

Liczba Rodzaj Liczba Rodzaj Liczba Rodzaj Wykładzina Tapczan, podłogowa Materace kanapa (PCV) Szyna do zasłon/z Mebel ogro- Chłodziarka,

tworzyw dowy radio sztucznych

Wytwórca odpadów: Imi ę i nazwisko, adres , ...... / podpis

Przewo źnik odpadów: Imi ę i nazwisko, adres ,...... / podpis

Uwaga: Bez pełnego podania adresów z podpisami ładunek nie zostanie przyj ęty.

Miejsce na zapisy centrum zbywania odpadów wielkogabarytowych:

- dostarczono t/m 3...... , - odpady wielkogabarytowe mog ą by ć przyj ęte nieodpłatnie, - ładunek zawiera niedozwolone dodatki i musi zostać oddalony.

...... / miejscowo ść i data ...... / podpis wagowego, zarz ądcy centrum

Obj ęcie terenu gminy systemem selektywnej zbiorki - średni lub du Ŝy kontener umo Ŝliwia mniejsz ą odpadów wymaga okre ślenia sposobu ich gromadzenia i cz ęstotliwo ść obsługi, równocze śnie zbiórk ę ro Ŝnych odbioru, uwzgl ędniaj ącego specyfik ę terenów wiejskich, i materiałów, odległo ści, a zwłaszcza przyzwyczajenia i zachowania - wskazanym jest, aby kontener był odpowiednio mieszka ńców. oznakowany, tj. zaopatrzony był w widoczne i czytel- ne listy odpadów, dla których przeznaczone s ą jego Na terenach wiejskich, gdzie selektywna zbiórka jest komory, niezbyt popularna, nale Ŝy j ą systematycznie propagowa ć i - zbieranie odpadów wielkogabarytowych na tere- równocze śnie tworzy ć zach ęty oraz warunki dla jej reali- nie gminy mo Ŝna zorganizowa ć w postaci przygoto- zacji poprzez: wanego miejsca, np. przy punkcie gromadzenia od- padów (przy kontenerze) na donoszone przez - propozycj ę dostarczania kolorowych worków i ich mieszka ńców odpady „przestrzenne" - w rejonie do- odbiór w systemie zbiórki obwo źnej wg „kalendarza godnym, dost ępnym dla pojazdów odbieraj ących od- usług”, pady (PGK). - tworzenie stałych punktów gromadzenia wyselekcjo- nowanych z odpadów surowców wtórnych, w postaci Zach ętą do selektywnego gromadzenia i donoszenia średniego lub du Ŝego kontenera wielokomorowego, odpadów do stałego punktu (centrum zbiorki) dla miesz- ustawionego w utwardzonym miejscu, z du Ŝym do- ka ńców mo Ŝe by ć ni Ŝsza opłata za odbiór z posesji pozo- st ępem dla pojazdów (wymienny system kontene- stałych odpadów zmieszanych. rów), do którego mieszka ńcy okresowo donosi ć b ędą Cz ęstotliwo ść wymiany kontenerów tworz ących stały wybrane odpady, punkt (centrum zbiorki) b ędzie zale Ŝeć od szybko ści ich wypełnienia odpadami, donoszonymi przez mieszka ńców. Dziennik Urz ędowy - 2772 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

System zorganizowanego odbioru odpadów z ustalo- rych przedstawiono prognozy ilo ści wytworzonych i odzy- nych miejsc wymaga wprowadzenia zasady wcze śniej- skanych odpadów biodegradowalnych w w/w latach przy- szego informowania mieszka ńców gminy: jęto ogólne ilo ści odpadów wytworzonych w kraju w 1995 r. - o mo Ŝliwo ści wystawienia okre ślonych przedmiotów, Prognozowane do wytworzenia i odzysku ilo ści odpa- nale Ŝą cych do odpadów przestrzennych, dów biodegradowalnych uj ęto w Planie Gospodarki Odpa- - o warunkach, jakie musz ą spełnia ć przedmioty prze- dami dla powiatu iławskiego (Tab. 5.1 oraz Tab. 5.7). Z znaczone do odbioru, planu nie wynika, jakie ilo ści tych odpadów wytwarzano w - o terminach, w jakich odpady przestrzenne b ędą od- poszczególnych gminach w 1995 r., st ąd zdaniem autorów bierane, niniejszego opracowania wyliczenia te nale Ŝy traktowa ć - o zasadach finansowych, na jakich odpady b ędą od- jako ogólne, tym bardziej, Ŝe przyj ęte w Krajowym Planie bierane. zało Ŝenia b ędą weryfikowane w trakcie prowadzonych bada ń morfologii i wła ściwo ści odpadów, kierowanych na 4. Redukcja odpadów komunalnych ulegaj ących bio- składowiska w okresie obj ętym pierwszym Krajowym degradacji. Planem. W Planie Powiatowym zało Ŝono, Ŝe odpady organicz- Najwa Ŝniejszym zało Ŝeniem Krajowego Planu Gospo- ne z wiejskich gospodarstw domowych b ędą stosownie do darki Odpadami, uwzgl ędnionym równie Ŝ w planach ni Ŝ- potrzeb zagospodarowywane we własnym zakresie i nie szych szczebli jest sukcesywna redukcja i odpadów ko- będą obj ęte zorganizowanym systemem ich gromadzenia munalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych do i odbioru. składowania - do poziomów okre ślonych Dyrektyw ą Rady Natomiast w wi ększych miejscowo ściach gminy, w re- 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów, tj.: jonach rozproszonej zabudowy jednorodzinnej, w sytuacji zainteresowania mieszka ńców takimi działaniami, wska- - w roku 2010 do 75% tych odpadów, wytworzonych w zane jest tworzenie warunków do kompostowania ro ślin- 1995 r., nych odpadów domowych i zielonych/ogrodowych we - w roku 2013 do 50% tych odpadów, wytworzonych w własnym zakresie, w przydomowych kompostowniach, np. 1995 r., przez sformalizowanie takich działa ń dzi ęki odpowiednim - w roku 2020 do 35% tych odpadów, wytworzonych w zapisom w „Regulaminie utrzymania czysto ści i porz ądku 1995 r. na terenie gm. Lidzbark Warmi ński". Poni Ŝej w tabeli zestawiono niektóre opcje zagospoda- Procentowe poziomy redukcji odpadów biodegrado- rowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji walnych odnosz ą si ę do ilo ści tych odpadów, wytworzo- poza składowaniem. nych w UE w 1995 r. w pa ństwach członkowskich. Dla potrzeb Planu Krajowego i planów wojewódzkich, w któ-

Tab. 24. Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji poza składowaniem

Odpady komu- Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji nalne ulegaj ące Mechaniczno- Kompostowanie Fermentacja beztle- Recykling bio... biologiczne przekształ- nowa canie odp. zmieszanych Odpady zmieszane + + Odpady kuchenne + + ulegaj ące biode- gradacji Odpady zielone + + Odpady kuchenne + + + zielone Papier + + + Odpady tekstylne + Drewno +

Rola kompostowania w systemie gospodarki od- 2) zmniejszenie do minimum pozostało ści, która musi by ć padami. składowana,

Kompostowanie jest jedn ą z metod unieszkodliwiania 3) otrzymanie nawozu organicznego przydatnego do odpadów komunalnych, w efekcie której nast ępuje prze- wykorzystania w nawo Ŝeniu gleb. miana surowców biologicznych w produkt o odmiennej strukturze oraz całkowite unieszkodliwienie frakcji biolo- Obni Ŝenie stopnia uci ąŜ liwo ści, a zwłaszcza higieniza- gicznej odpadów z równoczesnym wytworzeniem warto- cja masy odpadów kierowanych na składowisko oraz ściowego nawozu organicznego, tj. kompostu. znaczne zmniejszenie ich obj ęto ści jest najwi ększ ą zalet ą Kompostowanie odpadów ma na celu: techniki kompostowania. Inn ą zalet ą kompostowania jest pozyskiwanie materiału/surowca do gospodarczego wyko- 1) unieszkodliwienie odpadów pod wzgl ędem sanitarnym rzystania. przez zniszczenie mikroorganizmów chorobotwór- Zastosowanie techniki kompostowania pozwala obni- czych zawartych w masie odpadów i stabilizacj ę czyn- Ŝyć koszty transportu odpadów na odległe składowisko nej substancji organicznej, wówczas gdy istnieje mo Ŝliwo ść zlokalizowania zakładu kompostowania w bli Ŝszej odległo ści od centrum groma- dzenia. Dziennik Urz ędowy - 2773 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

Istnieje wiele systemów kompostowania, spo śród któ- rych wydzieli ć mo Ŝna dwa podstawowe: Zgodno ść post ępowania z odpadami wobec prawa wymaga, aby gminny plan gospodarki odpadami był spój- 1) kompostowanie w warunkach naturalnych ny z planami wy Ŝszych szczebli, tj. aby był dostosowany (w pryzmach na otwartym powietrzu oraz w przydo- do proponowanych dla powiatu rozwi ąza ń organizacyj- mowych kompostowniach), nych i techniczno-technologicznych. Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu lidzbarskiego 2) kompostowanie w warunkach sztucznych zakłada osi ągni ęcie nast ępuj ących celów: (w komorach, na płytach fermentacyjnych). - budow ę zakładu zagospodarowania stałych odpa- Metody kompostowania mo Ŝna zró Ŝnicowa ć ze dów komunalnych, powstaj ących w powiecie - jako wzgl ędu na u Ŝyty surowiec, tj.: rozwi ązanie docelowe, - obj ęcie całego powiatu segregacj ą odpadów i selek- - kompostowanie odpadów zmieszanych, tywnym ich zbieraniem – jako działania organizacyj- - kompostowanie wydzielonej frakcji odpadów orga- ne, nicznych. - propagowanie i tworzenie warunków do lokalnego, przydomowego kompostowania frakcji organicznych Kompostowanie mo Ŝe wyst ępowa ć samodzielnie jako odpadów domowych i odpadów zielonych, technika ograniczaj ąca mas ę odpadów składowanych lub - likwidacj ę starych wysypisk odpadów i zamykanie jako jeden z elementów kompleksowego zakładu uniesz- oraz rekultywowanie składowisk, które nie maj ą kodliwiania odpadów. prawnych i technicznych mo Ŝliwo ści spełnienia obo- Ze wzgl ędu na jako ść produktu otrzymanego z kom- wi ązuj ących wymaga ń w zakresie bezpiecznej dla postowania nale Ŝy rozgraniczy ć kompostowanie odpadów środowiska eksploatacji i monitoringu. zmieszanych od kompostowania odpadów organicznych, uzyskanych z selektywnej zbiorki (obecnie brak jest nor- Maj ąc na wzgl ędzie aktualny stan gospodarki odpadami w my/standardów jako ści dla kompostu z bioodpadów; ist- gminie oraz ustalon ą w planie nadrz ędnym hierarchi ę niejąca norma dotyczy wył ącznie kompostu z odpadów działa ń w zakresie ochrony środowiska przed odpadami - komunalnych). planowany do wprowadzenia w gm. Lidzbark Warmi ński Przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych niezb ędne system zagospodarowania odpadów na lata 2004-2007 z jest okre ślenie celu, jaki spełnia ć ma kompostownia, mia- uwzgl ędnieniem perspektywy do 2011 r. powinien obej- nowicie: mowa ć:

- czy ma produkowa ć produkt o ograniczonym zbycie, - wszelkie działania zwi ązane z ograniczaniem i zapo- np. do rekultywacji zdegradowanych terenów, ze bieganiem powstawaniu odpadów, wzgl ędu na zanieczyszczenia szkłem, resztkami folii, - rozszerzenie zorganizowanego systemu odbioru od- zawarto ść metali ci ęŜ kich, padów komunalnych na teren całej gminy, - czy ma produkowa ć wysokowarto ściowy produkt, - zorganizowanie systemu zbierania odpadów niebez- który mo Ŝna b ędzie stosowa ć do nawo Ŝenia gruntów piecznych i odpadów opakowaniowych z gospo- uprawnych i ogrodów. darstw domowych na terenach wiejskich, z obiektów uŜyteczno ści publicznej i handlowych, dostosowa- Wa Ŝnym aspektem wła ściwego wyboru drogi realizacji nych do specyfiki terenów gminy, takich przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych jest te Ŝ wła ściwa - zorganizowanie systemu zbierania odpadów wielko- kolejno ść zamierze ń, mianowicie: gabarytowych, stosownie do potrzeb mieszka ńców terenów wiejskich, o aktualizacj ę przepisów lokal- 1) wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecz- nych w postaci „Regulaminu utrzymania czysto ści i nych, porz ądku w gm. Lidzbark Warmi ński", stanowi ących podstaw ę prawn ą planowanego do wprowadzenia 2) wdro Ŝenie zbiórki odpadów organicznych, systemu zagospodarowania odpadów, - informowanie lokalnej społeczno ści o planach, dzia- 3) okre ślenie składu odpadów - okre ślenie zawarto ści łaniach i inwestycjach zwi ązanych z planowan ą go- frakcji odpadów nadaj ącej si ę do kompostowania, spodarka odpadami w gminie.

4) przeprowadzenie prób kompostowania. Proponowany do wprowadzenia w Gminie system za- gospodarowania odpadów mo Ŝe by ć realizowany w jed- Wybór kierunku przetwarzania odpadów z uwzgl ęd- nym z wariantów, tj.: nieniem lokalnych uwarunkowa ń nale Ŝy do gminy jako organizatora systemu. I. w warunkach utworzonego w powiecie lidzbarskim Dla obszarów średniej wielko ści obj ętych selektywnym Rejonu Gospodarki Odpadami, - przyjmuj ącego do gromadzeniem odpadów organicznych zalecana jest m.in. unieszkodliwiania odpady ze wszystkich gmin po- metoda kompostowania w pryzmach, napowietrzanych lub wiatu, przerzucanych; w przypadku średniej wielko ści zakładów II. w warunkach dostosowania gminnego systemu unieszkodliwiania odpadów, jak np. sugerowane w woje- zagospodarowania odpadów do transportu pozo- wódzkim planie „Rejony Gospodarki Odpadami" wskazuje stało ści po ich przetworzeniu na składowiska zlo- si ę zakłady mechaniczno-biologicznego przekształcania kalizowane w s ąsiednich powiatach. odpadów zmieszanych jako efektywn ą opcj ę unieszkodli- wiania odpadów celem redukcji ich obj ęto ści i bezpiecz- Niezale Ŝnie od wariantu, który zostanie wybrany lub nego dla środowiska składowania pozostało ści. będzie mo Ŝliwy do realizacji - scenariusz działa ń gmin- nych w ramach przyj ętego planu gospodarki odpadami VI. Projektowany system gospodarki odpadami w powinien obejmowa ć: gminie. Dziennik Urz ędowy - 2774 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

- tworzenie punktów gromadzenia odpadów, - systemy zbierania wybranych rodzajów odpadów. System zbierania odpadów niebezpiecznych pocho- dz ących z gospodarstw domowych z terenów wiejskich: Punkty gromadzenia odpadów na terenach wiejskich: - zbieranie odpadów w ustalonych terminach; propo- nowany dla terenów wiejskich, gdzie w okre ślonych - miejsce gromadzenia donoszonych przez mieszka ń- dniach po okre ślonej trasie je ździ specjalistyczny ców odpadów opakowaniowych, wielkogabaryto- transport, zatrzymuj ąc si ę w ustalonym miejscu w wych, poszczególnych miejscowo ściach - w tych dniach - usytuowane stosownie do potrzeb mieszka ńców mieszka ńcy mog ą przynosi ć swoje odpady do pojaz- miejscowo ści/wsi tak, aby jak najwi ęcej osób miało du; organizacja takiego systemu wymaga przepro- do niego łatwy dost ęp, wadzenia odpowiedniej kampanii promocyjnej i edu- - koszty utrzymania i obsługi punktu zawarte s ą w kacyjnej, ogólnej opłacie za wywóz i zagospodarowanie odpa- - mo Ŝliwo ść dostarczania odpadów niebezpiecznych dów na terenie obj ętym zorganizowanym odbiorem. do punktu zbiórki (proponowany dla miejscowo ści) - mieszka ńcy przynosz ąc np. odpady opakowaniowe Najcz ęś ciej spotykane rozwi ązania punktu zbiórki od- czy przywo Ŝą c odpady wielkogabarytowe jednocze- padów to miejsce, gdzie ustawione s ą róŜnej wielko ści śnie mog ą dostarcza ć tak Ŝe niebezpieczne. odpowiednio oznakowane szczelne pojemniki/kontenery, a powierzchnia składowa posiada przegrody betonowe dla zabezpieczenia przed ewentualnym przedostaniem si ę zanieczyszcze ń do gruntu i do środowiska. VII. Harmonogram realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć .

1. Harmonogram działa ń do 2011 r.

Lp. Planowane przedsi ęwzi ęcia 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1. Działania informacyjno- edukacyjne z zakresu prowa- X X X X X X X X dzonej przez władze lokalne gospodarki odpadami 2. Aktualizacja przepisów po- rz ądkowych – „Regulami nu X X utrzymania czysto ści i porz ąd- ku w gminie" 3. Organizacja i wdra Ŝanie sys- temów selektywnego groma- X x X x dzenia wybranych rodzajów odpadów 4* Udział w tworzeniu Rejonu Gospodarki Odpadami, obej- X X x muj ącego cały powiat/cz ęść powiatu 5.* Dostosowanie gminnego sys- temu gromadzenia i selekcjo- nowania odpadów do uniesz- X X X kodliwiania poza powiatem lidzbarskim

2. Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć w okresie 2004–2007.

Poni Ŝej w tabeli zestawiono planowane działania organizacyjne, techniczne i inwestycyjne słu Ŝą ce realizacji gminnego planu gospodarki odpadami w okresie 2004-2007 w gm. Lidzbark Warmi ński.

Lp. Planowane przedsi ęwzi ęcia Okres realizacji Jednostki odpowie- dzialne/ uczestnicz ące w reali- zacji 1. Działania informacyjne i edukacyjne, zwi ązane z planowan ą w 2004-2007; U G, szkoły, organiza- gminie gospodark ą odpadami praca ci ągła cje pozarz ądowe, lokal- ne media 2. Wprowadzenie/aktualizacja „Regulaminu utrzymania porz ądku i 2004-2005 U G, PGK, wła ściciele czysto ści w gminie" jako podstawy prawnej planowany ch działa ń nieruchomo ści, sołec- z zakresu gospodarki odpadami twa 3. Obj ęcie terenów wiejskich zorganizowanym systemem selektyw- 2005-2007 U G, PGK, sołectwa, nego gromadzenia surowców wtórnych (tworzyw sztucznych, wła ściciele nierucho- szkła) mo ści 4. Zorganizowanie systemu zbierania odpadów niebezpiecznych, 2005-2007 U G, PGK, sołectwa, pochodz ących z gospodarstw domowych z terenów wiejskich - wła ściciele nierucho- opartego o punkty zbiórki odpadów przestrzennych i obwo źny mo ści, firmy komunal- system odbioru odpadów niebezpiecznych z posesji/gospod arstw ne, posiadaj ące odpo- (kalendarz usług) wiednie zezwolenia 5. Osi ągni ęcie ustalonych poziomów odzysku i skierowania do 2006 PGK, firmy, placówki unieszkodliwiania n/w odpadów: handlowe usługowe, Dziennik Urz ędowy - 2775 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

a. odpady niebezpieczne -15% z-dy produkcyjne b. odpady wielkogabarytowe - 20% c. odpady budowlane - 15% 6.* Udział w tworzeniu powiatowego Rejonu Gospodarki Odpadami 2005-2007 Wg Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami 7.* Dostosowanie gm innego systemu gromadzenia i selekcjonowania 2005-2007 Wg Powiatowego Planu odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania poza powiatem Gospodarki odpadami lidzbarskim

VIII. Sposoby i źródła finansowania. przez rz ąd na podstawie „Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006": Maj ąc świadomo ść znaczenia planowanych inwestycji w gospodarce odpadami nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe wielko ść i - Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju koszty przyszłych zamierze ń znacznie wykraczaj ą poza Regionalnego(ZPORR); mo Ŝliwo ści gminnego bud Ŝetu, st ąd ich realizacja b ędzie - Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost Kon- mo Ŝliwa wył ącznie przy wsparciu ze źródeł zewn ętrznych. kurencyjno ści Przedsi ębiorstw". Dla gminy dost ępnymi źródłami finansowania inwesty- cji z zakresu gospodarki odpadami czyli inwestycji ekolo- Beneficjentami pomocy w ramach ZPORR b ędą: gicznych s ą nast ępuj ące grupy środków: - jednostki samorz ądu terytorialnego (gminy, powiaty i - publiczne, tj. pochodz ące z bud Ŝetu pa ństwa lub po- województwa lub działaj ące w ich imieniu jednostki zabud Ŝetowych instytucji publicznych, organizacyjne), - prywatne, np. z banków komercyjnych, - zwi ązki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek - prywatno-publiczne. samorz ądu terytorialnego, - inne jednostki publiczne. Finansowanie inwestycji zwi ązanych z gospodark ą odpadami najcz ęś ciej mo Ŝe mie ć form ę: Przy inwestycjach zwi ązanych z ochron ą środowiska maksymalny udział środków Europejskiego Funduszu - po Ŝyczek, dotacji i dopłat, udzielanych do oprocen- Rozwoju Regionalnego w kosztach kwalifikowanych wy- towania preferencyjnych kredytów, udzielanych nosi 75%; w przypadku inwestycji infrastrukturalnych przez Narodowy i Wojewódzki FOS i GW, generuj ących znaczny zysk netto udział wyniesie 50%. - preferencyjnych kredytów udzielanych przez Bank Kategorie wydatków kwalifikuj ących si ę do finansowa- Ochrony Środowiska SA, nia przy inwestycjach infrastrukturalnych to: - dotacji udzielanych przez Fundacj ę EkoFundusz, - środków własnych inwestorów, - przygotowanie dokumentacji technicznej, - kredytów i po Ŝyczek udzielanych przez banki komer- - wykup gruntów, cyjne. - uzbrojenie terenów, - prace budowlano-monta Ŝowe, Polska jako członek Unii Europejskiej ma prawo do- - prace wyko ńczeniowe, st ępu do finansowania inwestycji z zakresu ochrony śro- - zakup wyposa Ŝenia, dowiska, w tym zwi ązanych z gospodark ą odpadami ze - nadzór in Ŝynierski. środków Funduszu Spójno ści - w odniesieniu do inwestycji o charakterze regionalnym, o warto ści ponad 10 mln € - Procedura składania i oceny wniosków. oraz z funduszy strukturalnych, w tym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w przypadku inwestycji (schemat rozpatrywania wniosków do Europejskiego Fun- mniejszych. duszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego W ramach wspólnotowej polityki strukturalnej funkcjo- Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego) nuj ą cztery fundusze strukturalne: 1. Urz ąd Marszałkowski - przyjmowanie wniosków, 1) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego; ich formalna ocena.

2) Europejski Fundusz Społeczny; 2. Panel ekspertów - merytoryczna ocena wniosków.

3) Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej; 3. Regionalny Komitet Steruj ący - rekomendacja wyboru projektów. 4) Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa. 4. Zarz ąd Województwa - wybór projektów. Pomoc ze środków funduszy strukturalnych kierowana jest do wybranych regionów, w których poziom PKB na 5. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo- jednego mieszka ńca jest ni Ŝszy ni Ŝ 75% średniej unijnej; łecznej - ocena zgodno ści projektów z celami ZPORR. poniewa Ŝ w Polsce wszystkie regiony spełniaj ą to kryte- rium kwalifikowania, st ąd władze wszystkich regionów 6. Wojewoda - podpisanie umowy z beneficjentem. mog ą stara ć si ę o dofinansowanie z tego źródła. Przedsi ęwzi ęcia w dziedzinie ochrony środowiska w nadchodz ących latach b ędą współfinansowane z Europej- skiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i realizowane w ramach dwóch programów operacyjnych, przygotowanych

Dziennik Urz ędowy - 2776 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

IX. Analiza oddziaływania Planu Gospodarki Odpada- 6) egzekwowanie przepisów w zwi ązku z niedotrzymy- mi na środowisko. waniem warunków posiadania pozwole ń, przekracza- niem obowi ązuj ących przepisów i norm. Projekt Planu zakłada unieszkodliwianie odpadów po- wstaj ących w gminie i usuwanie zagro Ŝeń zwi ązanych z Zadania zwi ązane z monitoringiem i kontrol ą realizacji odpadami nagromadzonymi. planu przypisane s ą stosownie do posiadanych kompe- Powstaj ące odpady b ędą zagospodarowane w ramach tencji organom ochrony środowiska ró Ŝnych szczebli: systemu selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów oraz ich odzysku i unieszkodliwiania, w ilo ściach stosow- - w zakresie wydanych decyzji, przestrzegania przepi- nych do zało Ŝonych poziomów. sów prawa miejscowego - Urz ędy Miast i Gmin, Realizacja Planu skutkowa ć b ędzie dla środowiska - w zakresie kontroli prawidłowo ści działania instalacji gminy zasadnicz ą redukcj ą zagro Ŝeń, zwi ązanych z wy- gospodarki odpadami - WIO Ś, Pa ństwowa Inspekcja twarzaniem odpadów. Ogólne zmniejszenie ilo ści odpa- Sanitarna, Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budow- dów nie segregowanych przeznaczonych do składowania lanego, Pa ństwowa Inspekcja Pracy. wpłynie na zmniejszenie negatywnego oddziaływania odpadów na stan poszczególnych elementów środowiska. Planowany system monitoringu i kontroli przewiduje Stopniowe i konsekwentne wdra Ŝanie segregacji i od- okresowe/rutynowe kontrole posiadaczy odpadów i pro- zysku odpadów, poł ączone z działaniami edukacyjno- wadz ących instalacje, zwi ązane z recyklingiem i uniesz- informacyjnymi przyczyni si ę do oszcz ędniejszego gospo- kodliwianiem odpadów, przeprowadzane przez przedsta- darowania zasobami środowiska. Wyodr ębnianie i uniesz- wicieli kompetentnych władz dla sprawdzenia: kodliwianie odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów domowych; odzysk odpadów wielkogabaryto- - prawidłowo ści prowadzonej ewidencji zwi ązanej z wych; zagospodarowanie odpadów budowlanych przyczy- obrotem odpadami, ni si ę do ochrony powierzchni ziemi. - prawidłowo ści funkcjonowania instalacji, Wdro Ŝenie planu gospodarki odpadami, uwzgl ędniaj ą- - prawidłowo ści prowadzonego monitoringu instalacji cego odzysk i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecz- dla oceny jej oddziaływania na środowi- nych, prowadzi ć b ędzie w rezultacie do zmniejszenia sko/otoczenie, zagro Ŝenia zanieczyszczania gleb i wód (powierzchnio- - oceny działalno ści instalacji jako elementu planu go- wych i podziemnych); tym samym realizacja planu nie spodarowania odpadami. przyczyni si ę do powstawania nowych zagro Ŝeń lub uci ąŜ- liwo ści dla środowiska gminy. Monitoring i ocena wdra Ŝania planu b ędą oparte na konkretnych miernikach ilo ści odpadów odzyskanych, X. System monitoringu realizacji celów Planu Gospo- wywiezionych i unieszkodliwionych oraz miernikach za- darki Odpadami. wartych w dokumentach powiatowych i wojewódzkich (wska źniki, normy, standardy jako ści itp.). Cele krótkoter- Ustawa o odpadach stanowi, Ŝe plan gospodarki od- minowe w gospodarce odpadami b ędą weryfikowane co 2 padami powinien zawiera ć opis systemu monitoringu i lata, natomiast długoterminowe - co 4 lata. oceny wdra Ŝania zaplanowanych przedsi ęwzi ęć . Podstaw ę systemu monitorowania i nadzorowania re- XI. Materiały źródłowe. alizacji elementów planu gospodarowania odpadami sta- nowi ą: - II Polityka Ekologiczna Pa ństwa; - Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z - bazy danych o odpadach, tworzone przez Urz ąd uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010; Marszałkowski, - Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej - bazy danych o pozwoleniach/zezwoleniach w zakre- Pa ństwa na lata 2002-2010; sie prowadzonej działalno ści gospodarczej zwi ąza- - Krajowy Plan Gospodarki Odpadami; nej z gospodark ą odpadami, wydawanych podmio- - Plan Gospodarki Odpadami dla województwa war- tom przez organy administracji rz ądowej i samorz ą- mi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ęd- dowej, nieniem perspektywy na lata 2007-2010; - obowi ązuj ące normy i przepisy prawne. - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska z pó źn. zmianami; Główne zadania zwi ązane z monitoringiem, kontrol ą i - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach z egzekwowaniem przepisów to: pó źn. zmianami; - Ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu 1) monitorowanie i kontrola instalacji gospodarki odpa- czysto ści i porz ądku w gminach z pó źn. zmianami; dami, - Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpa- 2) monitoring i kontrola przewo źników i po średników dach oraz o zmianie niektórych ustaw z pó źn. zmia- (posiadaczy odpadów), nami; - Ustawa z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o 3) monitoring i kontrola instalacji gospodarki odpadami, odpadach oraz niektórych innych ustaw; nie wymagaj ących zezwole ń, - Rozporz ądzenie ministra środowiska z dnia 9 kwiet- nia 2003 r. w sprawie sporz ądzania planów gospo- 4) kontrola przemieszczania pewnych rodzajów odpa- darki odpadami; dów, - Dyrektywa Rady 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów; 5) identyfikacja nielegalnych instalacji lub działa ń, - Strategia Rozwoju Powiatu Lidzbarskiego na lata 2001-2016 (opr. 2000); Dziennik Urz ędowy - 2777 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 47 Poz. 675

- Wst ępna Diagnoza Sytuacji i Uwarunkowa ń Rozwoju malej ącej liczby mieszka ńców, b ędzie mo Ŝna obserwowa ć Społeczno-Gospodarczego Powiatu Lidzbarskiego powolny wzrost ogólnej ilo ści odpadów wytwarzanych w (opr. 2003); gminie, z okresowymi zmianami zale Ŝnie od ich rodzaju - Rocznik Urz ędu Statystycznego 2003; (m.in. odpady biodegradowalne, odpady budowlane, od- - Raporty Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Śro- pady tworzyw sztucznych) oraz koniunktury gospodarczej dowiska 2001, 2002, 2003; kraju/województwa/powiatu i zwi ązanych z tym postaw - Materiały udost ępnione przez Starostwo Powiatowe konsumenckich mieszka ńców. w Lidzbarku Warmi ńskim; Proponowany docelowy system gospodarki odpadami - Materiały udost ępnione przez Urz ąd Marszałkowski; w gminie polega na zorganizowanym odbiorze wytwarza- - Informacje ogólnodost ępne z Internetu (witryny po- nych odpadów w celu odzysku i/lub unieszkodliwiania wiatu i gmin); wybranych rodzajów, dla których w Planie Krajowym usta- - Materiały własne autorów opracowania. lono okre ślone poziomy. Proponowany system wskazuje równie Ŝ na potrzeb ę utworzenia - na bazie składowiska XII. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym. wskazanego do rozbudowy - rejonu gospodarki odpadami dla potrzeb całego powiatu lub jego cz ęś ci. Plan Gospodarki Odpadami dla gm. Lidzbark Warmi ń- Ograniczanie negatywnego oddziaływania odpadów ski został sporz ądzony w sposób zgodny z polityk ą ekolo- na środowisko jest jednym z najwa Ŝniejszych zada ń wła- giczn ą pa ństwa oraz wymaganiami okre ślonymi w ustawie snych miast/gmin w zakresie gospodarki odpadami. Dla o odpadach i rozporz ądzeniu ministra środowiska w spra- potrzeb realizacji tego zadania w Planie okre ślono harmo- wie sporz ądzania planów gospodarki odpadami. Plan nogramy działa ń krótko- i długoterminowych ze wskaza- gospodarki odpadami uwzgl ędnia równie Ŝ ustalenia Wo- niem źródeł finansowania planowanych przedsi ęwzi ęć . jewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla wojewódz- Analiza oddziaływania planu na środowisko wskazuje, twa warmi ńsko - mazurskiego oraz Planu Gospodarki Ŝe realizacja planu nie przyczyni si ę do powstawania Odpadami dla powiatu lidzbarskiego. Omawiany Plan nowych zagro Ŝeń lub uci ąŜ liwo ści dla środowiska gminy, Gospodarki Odpadami stanowi integraln ą cz ęść Programu wpłynie natomiast na zmniejszenie zagro Ŝeń oraz ochron ę Ochrony Środowiska dla Gm. Lidzbark Warmi ński. powierzchni ziemi. Plan zawiera analiz ę stanu gospodarki odpadami, z Monitoring i ocena realizacji ustale ń planu b ędzie której wynika, i Ŝ zbyt mała liczba mieszka ńców gminy oparta na analizie ilo ści zebranych, odzyskanych, uniesz- obj ęta jest zorganizowanym odbiorem odpadów komunal- kodliwionych i składowanych odpadów w odniesieniu do nych, kierowanych do unieszkodliwiania. W gminie brak wska źników wojewódzkich i krajowych. Cele krótkotermi- równie Ŝ systemu selektywnego gromadzenia wybranych nowe weryfikowane b ędą co 2 lata, natomiast długotermi- rodzajów (surowców wtórnych odpadów niebezpiecz- nowe - co 4 lata. nych). Opracowana prognoza zmian w gospodarce odpadami wskazuje, Ŝe w nadchodz ących latach, pomimo stopniowo