Ze noemt zichzelf sentimenteel en behaagziek, en wilde vroeger actrice worden. Onlangs bracht ze haar memoires uit: Pluche. Oud-GroenLinks-boegbeeld Femke Halsema (1966): “Ik mis niks aan de politiek, behalve de mensen.” TEKST: MINOU OP DEN VELDE | BEELD: BRENDA VAN LEEUWEN VISAGIE: MANOUS NELEMANS

HOOGGESLOTEN anders dan je omgeving. De mannen “Mijn moeder was vroeger wethouder met wie je werkt moeten zich op hun voor de PvdA. In Enschede, een harde gemak bij je kunnen voelen. Je wordt stad hoor, pfft. Samen met VVD’ers uit als vrouw anders beoordeeld. Veel de plaatselijke conservatieve midden­ meer op je uiterlijk. Dat stelt grenzen stand, waar de sociaaldemocratie niet aan hoe je je kunt kleden, en aan wat goed lag. Mijn moeder was eigenzinnig. je kunt doen. Een vrouwenlijf is lastig De woon­wagen­kampen om Enschede in de politiek. Je voelt je vaak kwets­ ‘Dit jaar word ik moesten uit elkaar worden gehaald, baar en bloot. In de Kamer achter de want dat waren broeinesten van interruptiemicrofoon word je altijd ­criminaliteit. In haar plooirok dronk van achteren gefilmd. Als er een beha ze eindeloos thee op dat woonwagen­ snijdt, of een rok zit strak, zie je dat, 50, maar ik kamp. Het wethouderbestaan was dus je doet jasjes aan. Als je zenuw­ ­buffelen. Ik zag dat het soms aan haar achtig wordt, kunnen de aderen in vrat. Ze zei ooit tegen me: ‘Kleding is je keel opzetten. Je hals verraadt hoe belangrijk. ’s Ochtends doe je je jasje je je voelt. Ik had vroeger dit soort ben volstrekt aan en je maakt je op, en je bergt alles, hooggesloten ‘debatjurken’. Die heb ik al je emoties, daarachter op.’ sindsdien nooit meer gedragen, heer­ Als vrouw in de politiek ben je altijd lijk. Het voelde toch als een uniform.” in ontkenning’ 107 ALTIJD HAAR KIND Mijn moeder speelde meer “Kijk, dit is mijn moeder op een emotionele en intellectu­ het strand van Zandvoort, na ele rol. Tot op de dag van haar eindexamen. Lief hè? Ze vandaag belt ze mij en zegt: presteert het om elke winter ‘Ik moet echt even met je pra­ te zeggen: ‘Och Fem, je doet ten.’ Dan heeft ze allemaal toch wel je wantjes aan?’ Daar opvattingen, over politiek, of hebben we enorm veel lol om, het nieuws. Toen ik de Kamer want ook al is zij 75 en word inging was ze bezorgd, dat ik ik 50, ik blijf altijd haar kind. daar niet hard genoeg voor Mijn vader speelt in liefde zou zijn. Ik heb nooit gedacht: een even grote rol. Maar ik ik ga mijn moeder achterna. ben echt de dochter van mijn Ik wilde actrice worden. Toen moeder. Ze heeft ook een Paul Rosenmöller me polste politieke carrière, en omdat voor het Kamerlidmaatschap, ze herintreedster was, heeft overviel hij me. Ik denk dat ik ze sterk op mijn emancipatie zonder die gesprekken voor toegezien. Toen ik op mijn de krant was blijven werken. 19de een vriendje kreeg, zei Er zijn heel veel momenten ze: ‘Dat is niet de bedoeling geweest dat ik wilde stoppen. hoor. Dat jij nu al op de bank Toen ik die brief aan Ayaan gaat zitten met een man. Leef Hirsi Ali las die Mohammed je uit, want dat heb ik nooit Bouyeri op de borst van Theo HET JANSENSOOG gekund.’ Mijn vader was van Gogh had gespeld, dacht “Op mijn 40ste kreeg ik deze ring van mijn vader. fanatiek op sport, ik heb me ik: zoveel gruwelijkheid, wat Hij was zijn hele leven directeur van de Dienst kapot gesport. ­Hockey, tennis, doe ik hier? Sta je dan met je lichamelijke opvoeding, sport en recreatie. De we zwommen wedstrijden. vreedzame boodschap.” belangrijkste reden denk ik, dat hij daarna geen carrière heeft gemaakt, is dat hij op zijn 44ste een grote bypassoperatie heeft gehad. Dat heeft de ambitie uit hem gehaald. Hij heeft toen gedacht: jongens, ik ga alleen nog maar leuk leven. Dat heeft mij altijd heel erg verbaasd. We plagen hem vaak met zijn sleurhut, waarmee hij door Europa trekt. Mijn sentimentaliteit heb ik van hem geërfd. De beginmuziek van Terms of endearment hoeft maar te klinken, en ik begin al te janken. Naarmate je ouder wordt, wordt het erger. Mijn vaders moeder zong graag. Ze heette Rika Jansen, niet te verwar­ ren met de zangeres. Ambachtslieden waren het, stevige vrouw, maar ze moest om alles huilen. Dus als mijn vader of ik sentimenteel werden zeiden we: je hebt weer last van het Jansensoog.” ‘Veel oud-collega’s laten zich FEMKE HALSEMA (1966) inkopen in een bedrijf. Auteur, programmamaker en bestuurder Femke Halsema (1966) was van 1998 tot 2011 Kamerlid namens GroenLinks. Van 2002 tot 2010 was ze fractievoorzitter en Ik wilde door de stad fietsen, politiek leider. Met documentairemaker Robert Oey heeft ze een tweeling van 12. Het boek Pluche, Halsema’s poli- met vrienden de kroeg in’ tieke memoires, is nu verkrijgbaar (Ambo|Antos, € 19,99). 109 PARTYSFEERMANAGER onafhankelijker gemaakt, door MAATJES “Toen Robert en ik elkaar net tegenkracht te geven.’ In 2009 “Kees Vendrik is ongeveer mijn beste kenden ging ik de Kamer in. Ik maakte hij De leugen, over de vriend. Ik ken hem sinds 1996. Hij verzoop meteen. Robert ging Hirsi Ali-affaire, met Rita Ver­ was chef politiek bij De Balie, en tweeënhalve maand reizen donk en mij. Het onderwerp bood me een baan aan, toen ik met voor een film. Hij kwam terug over de Joint Strike Fighter zou luide knal was vertrokken bij de met deze haarspeld, ook om hij ook gemaakt hebben, als Wiarda Beckman Stichting. Hij heeft het een beetje goed te maken, het zich had aangediend. En mij aanbevolen bij Paul Rosenmöller. want hij had weinig van zich als ik daar problemen mee zou In de fractie hield hij me lui, ik hoefde laten horen. Onze verschillende hebben gehad, zouden dat nooit te rekenen want dat deed Kees levens zijn lang een worsteling­ míjn problemen zijn geweest. wel. Wij hebben vroeg besloten dat geweest. Vanaf dag één werd Robert jaagt zijn eigen ideeën we maatjes waren. Daar ben ik trots ik geleefd. Je bent monomaan na. Daardoor vond ik hem op, omdat zo’n vriendschap in de en geconcentreerd op het spannend, want ik ben juist politiek ongewoon is. Mensen staan ­politieke conflict dat voor je vrij behaagziek, kletsklets. onder druk, dat is vaak slecht voor ligt, en op wat je wilt bereiken, ‘Partysfeermanager’ noemde vriendschap. Kees verdient een com­ en je bent bang om te falen. mijn broer me vroeger. Toen we pliment, want ik heb hem wel eens in Robert heeft zich best moeten elkaar net kenden en naar de weg gestaan. In GroenLinks moest opofferen, meer rekening met vrienden gingen, ging Robert hij vaak bescheiden zijn, omdat men­ de kinderen moeten houden. Of de krant lezen. Ik vond dat sen onze vriendschap te klef vonden. hij een klein ego heeft? (lacht vre-se-lijk gênant. Tot hij zei: Toen ik fractievoorzitter werd in 2002, onbedaarlijk) Nee, hij is even ‘Maar ik word er doodmoe van, wilde ik Kees als vicevoorzitter, maar aanwezig als ik. Hij heeft zich dat ik alsmaar iets moet van dat vond de fractie bedreigend. Toen nooit wat aangetrokken van jou.’ Er werd verwacht dat hij hij stopte als Kamerlid bood hij aan mijn politieke gevoeligheid. Die op de eerste rij kwam zitten bij om mij rond te rijden tijdens de cam­ oude Mercedes wilde ik niet, een politiek congres, als ‘part­ pagne. Het was reuzegezellig. Terwijl maar hij vond dat mijn gevoe­ ner van’. Maar Robert is niet ik me achterin zat op te maken zei hij, ligheid voor dat soort kwesties politiek. Ik denk dat hij des­ zoals elke dag in de trein: ‘Maar Fem, ZO NEDERLANDS een gebrek aan onafhankelijk­ tijds op mij heeft gestemd, die make-up heb jij toch niet nodig?’” “Deze tekening kreeg ik van kunstenaar Aat heid was. Een vriend zei: ‘Jij maar ik geloof dat hij toen ik Veldhoen, de man van Hedy d’Ancona, vlak hebt het door Robert kunnen stopte niet meer op GroenLinks na de geboorte van de tweeling, twaalf jaar doen. Hij heeft jou sterker en heeft gestemd. Haha.” geleden. Dat is zo’n dierbaar ding. Dat beeld van zo’n moeder met twee kinderen op de fiets onder een paraplu, is zo Nederlands. Meer ­moeder kun je niet worden. Ik ging af en toe bij Hedy langs voor advies. Zij is een rolmodel, ik luister en kijk graag naar haar, want zij is als minister ook onconventio­ neel gebleven. Dat is voor een vrouw in een mannenwereld ontzettend ingewikkeld, om een beetje stout te blijven, de kleren te blijven dragen die je leuk vindt. Je niet aan te passen. Overigens spraken wij vooral over sociaal­ democratie en linkse politiek. Zij wil niet tutten over vrouwendingetjes. ‘Een vrouwenlijf Wat voor moeder ik ben? Robert en ik zijn ­allebei ernstige mensen. We zijn vaak met grote is lastig in de politiek. kwesties bezig. De kinderen vinden soms dat we gestrest zijn, en dat we te veel met ons werk bezig zijn. We zien het als onze opdracht om Je voelt je vaak het licht te houden, voor de kinderen, maar dat vind ik wel eens ingewikkeld.” kwetsbaar en bloot’ 111 VRIJHEID “Een van de redenen dat ik stopte met de politiek, was omdat ik te weinig las. Michael Ignatieff heeft de allermooiste politieke autobiografie geschreven, over Isaiah Berlin. Hij heeft een the­ orie over negatieve en positieve vrijheid ontwikkeld. Positieve vrijheid is de vrijheid om je te ontwikkelen en uit achterstand omhoog te kunnen werken. Dus het recht op goed onderwijs, op huisvesting, werk. Negatieve vrijheid is de vrijheid van menings­ uiting, van vereniging, van godsdienst. Waar klassieke liberalen alleen over negatieve ­vrijheid praten, heb ik Berlin gebruikt om te zeggen: niet iedereen is even vrij bij geboorte, vanwege de plek waar ze geboren worden. Sommigen vonden mij te liberaal, maar ik ben vaak verkeerd begrepen. Ik vond juist dat de markt aan banden moet worden gelegd, als deze voor ongelijkheid zorgde. Want ongelijkheid is onvrijheid.”

TEGEN DE WIND IN “Ik heb een enorm mooie fiets, een Vanmoof. Ik fiets vrij hard, omdat ik meestal te laat ben, haha. Deze fiets symboliseert mijn vrijheid na de politiek. Veel voormalige collega’s laten zich inkopen in een bedrijf, krijgen een dure leasebak en gaan weer elke dag forensen. Ik wilde anders leven. Door de stad fietsen, en met mijn vrienden de kroeg in. Ik mis niks aan de politiek, behalve de mensen. ­Tussen 2006 en 2010 begon ik politiek echt leuk te vinden. Kees, Ineke, Tofik, Mariko, Tom en ik VALS ALS DE NETEN sporten. In je hoofd verander vormden een gideonsbende. Er was wel eens mot, “Hoe midlife wil je het heb­ je niet. Maar mensen gaan maar we opereerden als een familie. Mijn grootste ben? (lacht) Nadat ik stopte anders naar je kijken. Voor­ verdienste? O dat vind ik echt… Dat ik er was. Ik ben met de politiek kocht ik deze beeld: anderhalf jaar geleden een oppositiepoliticus geweest, dus de veranderingen oude cafépiano. Zo vals als ging ik met twee jongens van die ik heb aangebracht zijn klein en soms zelfs de neten. Vroeger heb ik viool begin 20 die eventueel scena­ teruggedraaid. Er zijn maar een paar staatsmannen gespeeld en ik dacht: ik wil rist zouden worden voor De die grote onomkeerbare veranderingen hebben iets met muzikaliteit en rust. Fractie, naar de kroeg. Een bewerkstelligd. En alle anderen… we kruimelen. Ik Maar na een half jaar les van hen bulkte van verliefd­ ben er trots op dat ik tegen de wind in de rechtsstaat bleek ik echt te oud om heid en ging daar smakelijk heb verdedigd, en heb bijgedragen aan het debat die niet-corresponderende over vertellen. Hoe leuk ze over de modernisering van de sociale zekerheid. Bij hersenhelften en handen bij was. Zijn vriend ging mee­ mijn afscheid was ik trots dat wij, Kees, ik, en Ineke, elkaar te brengen. Ik zal nooit doen, ik ook, van: ik weet hoe een standaard voor GroenLinks hadden gezet. Dus verder komen dan Let it be. dat voelt! Totdat ik hun blik ‘Mensen vonden mij te heel professionele, vriendelijke, intellectueel sterke, Terwijl ik Bach wilde spelen! ving en dacht: ik moet naar betrokken mensen. En wat ik verschrikkelijk heb Dit jaar word ik 50, maar ik huis. Ze hebben het gevoel gevonden is dat dat daarna verdween. Die eerste ben volstrekt in ontkenning, dat hun moeder erbij zit, liberaal, maar ik ben

twee jaren na mijn vertrek was het een stomp in haha! Ach, ik heb een lees­ haha. Terwijl het voor mij nog

mijn maag als ik werd herinnerd aan GroenLinks.” bril, en ik moet echt gaan hetzelfde voelt als vroeger.” ■ vaak verkeerd begrepen’ 112