TetorORGANIZATA 2016; Nr. 10(339)E BASHKUAR E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTEVETERANI NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL) 1

GAZETË PERIODIKE. NR.10 (339) Tetor 2016 ÇMIMI: 30 LEKË

Kryeredaktor: Halil RAMA ; Zv/Kryeredaktor: Sakip Cami Email: [email protected] / website: WWW.VETERANIOBVL.ORG

PROPOZIMI FESTA NDERIMI 90-VJETORI I KONFERENCA E PEZËS, VELIAJ: Mimi Kodheli DITËLINDJES, FRYMËZIM PËR SHOQËRINË E SOTME “Qytetare Nderi” e Kryebashkiaku OBVL: LIRI Veliaj, bisedë të Bashkisë Klos BELISHOVA ngohtë e miqësore me Kryetarin e Ministria e Mbrojtjes dhe TË DEKOROHET OBVL-së, Shtabi i Përgjithshëm, Parllaku, në këtë kontribut të jashtëzakonshëm “NDERI I KOMBIT” në Bashkinë e Klosit FAQE 5-7 ditë feste FAQE 3 FAQE 8 Presidenti Nishani vlerëson Fshatin Drashovicë dhe atdhetarin Mulla Xhafer Drashovica (pas vdekjes) Të bashkuar për çështjet kombëtare, shpresëplotë për të shkuar përpara

PATRIOTIZMI, NË ANALIZË LARTËSINË E DUHUR USHTARAKËT, TË Nga Halil RAMA ZHGËNJYER E TË

Kreu i shtetit, BUJAR NISHANI, Nënk- SFIDUAR NGA SHTETI ryetari i Kuvendit të RSH, SHPËTIM ID- RIZI (njëherësh dhe kryetar i PDIU) dhe kryebashkiaku i Tiranës, ERION VELIAJ, veç të tjerash, kanë në axhendën e tyre promovimin e atyre vlerave që meritojnë të skaliten në memorien e historisë sonë kombëtare. Nëse Presidenti Nishani nderoi para pak ditësh historinë e kontributeve të Dra- shovicës dhe të Lumit të Vlorës në pothu- aj 6 shekuj, edhe qytetari i parë i Tiranës, Z.Veliaj, në 74-vjetorin e Konferencës së OUPLSH, 25-VJET VEPRIMTARI AKTIVE NË MBRO- Pezës shprehu kënaqësinë që mirëpriste JTJE TË TË DREJTAVE TË ISH USHTARAKËVE miq të çdo moshe nga e gjithë Shqipëria, veteranë që mund të kenë qenë dëshmi- Nga Dhimitër NDRENIKA FAQE 10 tarë, bashkëkohës të ngjarjeve historike të luftës, apo nipa e mbesa që ende sot PËRVJETORI ruajnë gjallë rëndësinë e këtij momenti historik për Shqipërinë. Brigada e sukseseve të shumta Po ashtu, Nënkryetari i Kuvendit të Me rastin e 73-vjetorit të krijimit të Brigadës së RSH, Shpëtim Idrizi, me qëndrimet ko- III-të Sulmuese herente për domosdoshmërinë e bash- kimit tonë kombëtar, ia doli ta promovojë PDIU-në që ai drejton si një parti që ka thyer tabunë e të quajturit vetëm parti I pranishëm në veprimtarinë përkujtimore kushtuar Epopesë së Luftërave të Dra- e çamëve, duke u bërë parti me shtrirje shovicës për liri e pavarësi, edhe kryetari i OBVL-së, gjeneral-lejtënant në pension) Rrahman Parllaku - Hero i Popullit dhe nderi i Kombit FAQE 4 VIJON FAQE 8 FAQE 2 IN MEMORIAM HISTORIA HOMAZH Dulejman LOKA, një jetë për SHOQATA KOMBËTARE E Gezdar Veipi, roje i qiellit Lurën dhe lurianët USHTARAKËVE NË REZERVË të Nënës Shqipëri PROMOVON LIBRIN “ RRUGTIMI PËR NË CIOR” Nën kujdesin e Shoqatës Kombëtare të Ush- tarakve në Rezervë të Shqipërisë, u botua libri “Rrugëtim për në Konfederatën Ndërkombtare të Ofi cerve në Rezervë” (CIOR ). Libri është përgatitur nga autorët Zydi Kroi dhe Fiqiret Doda. Nga ÇOBO SKËNDERI FAQE 5 FAQE 9 Nga Trifon Llupo FAQE 8 2 VETERANI Tetor 2016; Nr. 10(339) DEKORIMI Presidenti Nishani vlerëson Fshatin Drashovicë dhe atdhetarin Mulla Xhafer Drashovica (pas vdekjes) Të bashkuar për çështjet kombëtare, shpresëplotë për të shkuar përpara I pranishëm në veprimtarinë përkujtimore kushtuar Epopesë së Luftërave të Drashovicës për liri e pavarësi, edhe kryetari i OBVL-së, gjeneral-lejtënant në pension) Rrahman Parllaku - Hero i Popullit dhe nderi i Kombit

14 shtator 2016 – Dra- e gjej, mjaft domethënëse, të përmend shovicë,Vlorë. Presidenti i Repub- se “Lufta u ndez këtu në Drashovicë likës, Sh.T.Z. Bujar Nishani, vizitoi më 14 Shtator 43”, pra vetëm 5 ditë fshatin Drashovicë, të Bashkisë së nga kapitullimi zyrtar i Italisë Fash- Selenicës në Vlorë, ku mori pjesë në iste, në ditët e para të përpjekjeve të veprimtarinë përkujtimore kushtuar bishës hitleriane për të ri-marrë pozi- Epopesë së Luftërave të Drashovicës cionet strategjike në Shqipëri, dhe për liri e pavarësi si dhe vendosi një vetëm 8 muaj pas betejës së kthesës kurorë me lule në Monumentin kush- historike të Stalingradit. Po ashtu, tuar epokave historike që i dhanë kjo betejë u zhvillua 42 ditë pas “mar- lavdi kësaj krahine. rëveshjes pluraliste të Mukjes” e cila fatkeqësisht “u mbyt pa lindur nga Më pas, Presidenti i Republikës, në ethet e luftës për pushtet” të aktorëve prani të autoriteteve vendore, depu- prostalinist të kohës. Në rastin konk- tetëve, drejtues të bashkësive fetare, ret, qoftë më vete dhe veçanërisht së organizatorëve si dhe personaliteteve të bashku këto ngjarje, këto rrethana krahinës, çmoi Fshatin Drashovicë me dhe këto të vërteta historike nuk e Dekoratën “Nderi i Kombit” “Për kon- paragjykojnë, nuk e ulin vlerën, por tributin e shquar në luftërat për çlirim përkundrazi e ndriçojnë dhe lartësojnë kombëtar, që kulmojnë me Shpalljen e vlerën e “Luftës së Drashovicës”. Pavarësisë; në Luftën e Vlorës (1920), si Po ashtu është mjaft mbresëlënëse, dhe betejën heroike të vitit 1943 kundër dhe duhet ta përmendim se “Lufta e pushtuesve nazifashistë. Në këtë his- Drashovicës”, nuk ishte një “përpjekje tori të lavdishme Drashovica, si portë çobanësh”, por një betejë me strate- e Labërisë, ia ka dalë të mbledhë rreth destinuar dhe e bekuar për të bërë histo- Imo, Sami Mehmeti, Isamet Çakërri, gji, objektiva politike, me taktika të Flamurit Kombëtar të gjithë bijtë e saj ri. Prandaj jam këtu sot, jo vetëm për të Vasil Puka, Sulo Selmani, Selfo Ka- mirë-koordinuara dhe formacione pa dallim bindjesh e idesh, duke u bërë përkujtuar nisjen e Betejës së Shtatorit jtasllani, Azbi Çino, Sherif Mato, Lilo ushtarake të denja për një fushëbetejë kështu simbol i unitetit e atdhetarisë për 43, por për të nderuar Drashovicën mar- Harizi, Seit Musin, që dhanë jetën mes shtetesh. Prandaj ashtu si të gjitha Vlorën dhe krejt vendin” si dhe vlerësoi tire, këtë fshat simbol me kontribute të duke luftuar heroikisht në këtë bete- betejat e përmendura në 6 shekuj, Mulla Xhafer Drashovicës (pas vdekjes) spikatura në historinë kombëtare. Është jë heroike. Në të njëjtën kohë jemi vlerat e “luftës në shtatorin e vitit 43”, me Dekoratën “Nderi i Kombit” me mo- e pamundur që në një fjalim të përm- mbledhur të nderojmë me mirënjohje i tejkalon kufi jtë e Drashovicës, lumit tivacionin: “Si atdhetar i shquar dhe një bledhësh vlerat e Drashovicës së vogël, sakrifi cën sublime të 2000 burrave të Vlorës, Labërisë, pasi ajo u projek- nga fi gurat emblematike të Pavarësisë por sot dëshiroj të përmend disa nga dhe grave të Drashovicës, Trerbovës, tua dhe shërbeu kauzës patriotike të së Shqipërisë dhe arsimit tonë kom- ngjarjet dhe kontributet që kanë merit- Kotes, Mesaplikut, Shkozës, Smok- çlirimit kombëtar. As madhësia e një bëtar, i cili ia doli që të blatonte në çdo uar të skaliten në memorien e historisë. thinës, Kaninës, Tragjasit, Lopsit, Kur- vendi, as numri i luftëtarëve, as fuqia vlonjat, krahas aspiratave për liri, edhe Prandaj jemi këtu, të nderojmë historinë veleshit, Mallakastrës, Himarës etj., që e makinerisë ushtarake, as edhe datat dashurinë për gjuhën dhe identitetin e kontributeve të Drashovicës dhe të të bashkuar rreth çlirimit të mëmëd- si qëllim në vetvete nuk e skalisin në shqiptar. Në vlerësim të patriotizmit dhe Lumit të Vlorës në pothuaj 6 shekuj. heut, pa dallime politike, krahinore memorien e historisë kombëtare një kulturës së tij me anë të së cilave, ai diti Jemi këtu për të kujtuar kryengritjen dhe fetare u përleshën dhe gjunjëzuan ngjarje. Duke e parë kështu, mendoj të bashkonte e të njehsonte luftërat dhe anti-osmane të 1849 dhe të nderojmë një ushtri shumëfi sh më të fuqishme se as ky vend i vogël, as dritëhijet e ak- sakrifi cat për liri me çeljen e shkollave të Drashovicjotët me në krye patriotët e në numër dhe armatime. Vëllezër dhe torëve të kohës, dhe as pinjollët Dra- para shqipe dhe ndërtimin e themeleve këtyre trevave Arif Drashovica e Sule- motra. Mendoj se do të ishte shumë e shovicjot nuk e “privatizojnë” dot “bar- të shtetit të ri shqiptar”. jman Aliko për mbështetjen që i kanë padrejtë të mos përmendim sot, dhe rën e lavdisë” së ngjarjeve historike Në fjalën e mbajtur me këtë rast dhënë Lidhjes së Prizrenit. Jemi këtu të përulemi me të njëjtin respekt edhe në 6 shekuj të Drashovicës, Lumit të Presidenti i Republikës, Bujar Nishani nderojmë kryengritjen çlirimtare të vi- para mijëra luftëtarëve dhe familjeve Vlorës dhe Labërisë. Këto ngjarje, i bë- u shpreh i emocionuar dhe i privilegjuar tit 1911, jemi të përkujtojmë mbledh- të tyre që dhanë gjithçka për çlirimin jnë nder dhe e meritojnë të skaliten në që nga Drashovica me emër dhe histori jen e Kuvendit të njohur ndërkrahinor e vendit, por u zhgënjyen, u vranë apo memorien e historisë sonë kombëtare, të lavdishme të përshëndes dhe përcjell në Korrikun e pas-pavarësisë 1912 persekutuan barbarisht nga regjimi sepse janë lindur mbi mundin e urimet më të përzemërta për “73-vjetorin dhe mbështetjen e jashtëzakonshme i Enver Hoxhës, si i shumë njohuri sakrifi cës, mbi gjakun, dashurinë për e Luftës së Shtatorit 1943”. “Përgjatë që kjo trevë ka dhënë për Qeverinë e Hysni Lepenica, Gjenerali-rebel i reg- Atdheun, mbi idealin e lirisë dhe mbi ushtrimit të funksionit të Presidentit të Ismail Qemalit. Jemi këtu të përulemi jimit Halim Xhelo (Dukati), drejtuesin vendosmërinë për të lënë të trashëguar Republikës, në raste të panumërta kam para veprës së patriotëve të mirënjo- e Grupimit Operativ Islam Radovicka si trashëgim emrin e nderuar që mba- marrë pjesë në nderimin e ngjarjeve hur Osman Haxhiu, Qazim Kokoshin, (pushkatuar në grupin e deputetëve), jmë ne sot si trashëgimtarë të atyre kulmore të historisë sonë kombëtarë. dhe personalitete të tjera të Labërisë, dhe një listë shumë më e gjatë se lista burrave e grave të nderuar, të cilët sot Drashovicën e çmoj si vendin e duhur, të cilët po këtu nga Drashovica e nisën e dëshmorëve dhe të plagosurve nga nuk janë më dhe të atyre që duhet t’u të përsëris vlerësimin dhe nderimin tim dhe shkruan lavdinë e luftës së Vlorës pushtuesit. lëmë të nderuar emrin ‘Jam shqiptar’! të palëkundur për luftën antifashiste në vitin 1920. Jemi pikërisht këtu, Jemi këtu, të nderojmë jo vetëm Prandaj jemi këtu sot, pasi këto ngjar- për çlirim. E konsideroj po ashtu privi- ku më 14 Shtator 1943, nisi një nga vlerat e njohura luftarake të kësaj je, e meritojnë të kujtohen dhe e kemi legj, që ndodhem këtu sot për të nderu- betejat më të përgjakshme të luftës për treve, por të përulemi edhe ndaj veprës për detyrë t’i nderojmë me përulësi ar kontributet e Drashovicës në luftërat çlirim, të pagëzuar me emrin “Lufta e së patriotëve të mendjes dhe dijes që i brez pas brezi.” për pavarësinë dhe çlirimin e vendit.” – u Drashovicës”. Me rastin e celebrimit të kanë dhënë frymë, nder dhe lavdi his- “Të bashkuar për çështjet kom- shpreh Kryetari i Shtetit. 73-vjetorit të kësaj beteje për çlirim, torisë sonë kombëtare në shekuj. Siç bëtare dhe të mos harrojmë” – ky ka “Kur lexon historinë 585-vjeçare jemi këtu të përulemi para 11 dësh- të gjithë e dimë, përveç kontributeve të qenë dhe do të mbetet deri në ditën time (themeluar në vitin 1431) të këtij fshati morëve: Pelivan Jaho, Pilo Muharremi, njohura për liri e pavarësi, Drashovica të fundit në zyrë si President i Repub- dhe kur rreshton peshën e lavdisë, ng- Duro Fejzo, Fejzo Gjomema, Njazi Se- dhe Lumi i Vlorës kanë dhënë kontrib- likës si motoja e qëndrimeve të mija. jarjeve, duket sikur Drashovica është e lami, Musa Ramo, Sulo Derri, Leven ute të spikatura për trashëgiminë kul- Të bashkuar, sepse kështu kemi fi tu- turore, folklorin, identitetin etnokul- ar gjithmonë. Të mos harrojmë, sepse turor si dhe polifoninë labe. Prandaj, vetëm përmes kësaj kemi qenë të mo- për gjithçka që përmenda më lartë, e tivuar dhe shpresëplotë për të shkuar çmova në vendin e duhur, që krahas përpara. Po, dëshiroj ta përsëris edhe Drashovicës të nderoj sot me titullin sot këtu nga Drashovica heroike, dhe “Nderi Kombit” edhe patriotin Mulla midis këtyre njerëzve të mençur e të Xhafer Drashovica një nga fi gurat e urtë e të nderuar, se e kemi detyrim që spikatura të pavarësisë, shtet formim- të mos i harrojmë, por të përulemi me it dhe adresimit tonë kombëtar.” – u mirënjohje emër për emër ndaj atyre që shpreh më tej Kreu i Shtetit. kanë bërë sakrifi ca sublime, të kujtojmë Në vijim të fjalës së tij, Presidenti dhe nderojmë të gjithë luftëtarët patri- Nishani kujtoi luftën e Drashovicës otë të Lumit të Vlorës, Labërisë, dhe të në shtator të viti ’43: “Unë mendoj se mbarë shqiptarësisë që për aspiratat për të vlerësuar peshën e një ngjarje kombëtare: “një Shqipëri e pavarur, në histori, duhet gjithmonë të mbajmë e lirë, e paqme dhe të begatë” bashkoi në mendje rrethanat gjeopolitike, ush- tarake dhe historike të kohës. Kështu (Vijon në faqen 3) Tetor 2016; Nr. 10(339) VETERANI 3 FESTA Kryebashkiaku Veliaj, bisedë të ngohtë e miqësore me Kryetarin e OBVL-së, Parllaku, në këtë ditë feste Konferenca e Pezës, Veliaj: Frymëzim për shoqërinë e sotme

Në këtë ditë të shënuar, në Pezë ishin edhe dre- Pas veprimimtarive ceremoniale, Gjeneral-le- jtuesit e Organizatës të Bashkuar të Veteranëve të jtënant (në pension) Rrahman Parllaku – Hero i Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare të Popullit Popullit dhe Nderi i Kombit pati një takim miqësor Shqiptar, kryetari Rrahman Parllaku dhe nënk- me kryetarin e bashkisë Tiranë, z.Erion Veliaj. ryetari, Myfi t Guxholli. Në emër të OVBL ata ven- Z.Parllaku vlerësoi kontributin e kryebashkiakut dosën një kurorë me lule pranë mememorialit të Veliaj në mbrojtje të vlerave të LANÇ, të fi gurave, dëshmorëve në Pezë. ngjarjeve e vendeve historike, siç është edhe Peza.

hjetëra veteranë lufte, mes të gjithë Shqipëria për t’i nderuar, por mbi cilëve edhe kryetari i OBVL, të gjitha kemi nevojë që shembulli që ata Dlegjendari 97-vjeçar Rrahman dhanë të kthehet në modelin e këtyre të Parllaku dhe nënkryetari i kësaj organi- rinjve që janë me ne sot se ka më shumë zate, Myfi t Guxholli, përfaqësues të ekze- gjëra që na bashkojnë përtej partive, përtej kutivit, deputetë e drejtues të pushtetit të majtës dhe të djathtës, sesa gjërat që vendor, morën pjesë në përkujtimin e na ndajnë për të ndërtuar një Shqipëri ev- 74-vjetorit të Konferencës së Pezës, një ropiane”, theksoi Veliaj. nga ngjarjet më të rëndësishme të his- Zëvendëskryeministri, Niko Peleshi, torisë së Shqipërisë, ku u bënë përpjek- theksoi se ata që morën pjesë në këtë je për bashkimin e shqiptarëve kundër Konferencë, 74 vite më parë, para se të pushtuesve nazifashistë. ishin nacionalistë apo përfaqësues të feve Edhe këtë vit, Bashkia e Tiranës ka or- dhe krahinave të ndryshme, ishin patri- ganizuar një sërë aktivitetesh në nderim të otë që e donin vendin. kësaj dite, si dhe të veprës dhe sakrifi cës “Ishte pikërisht Konferenca e Pezës së të gjithë të rinjve e të rejave që iu bash- që arriti të rendiste Shqipërinë krahas kuan kauzës së luftës për çlirimin e ven- vendeve të tjera që luftonin për lirinë dhe Foto: Agim Rama dit. Në ceremoninë e mbajtur me këtë rast mesazhi i saj është në koherencë me të në lapidarin që përkujton këtë ngjarje, kundër pushtuesve. kiaku, që çdo 16 shtator Peza kujton ve- sotmen. Për të arritur progresin që syno- kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erion Ve- “74 vjet më parë, ky vend ishte prën e një brezi që u ngrit në lartësinë e jmë, është i nevojshëm një bashkim dhe liaj, ka falenderoi fi llimisht të gjithë veter- kryeqendra e një përpjekje madhore dhe sfi dave që i renditi historia. Ai shtoi se bashkëpunim i çdo force politike drejt një anët, por edhe të rinjtë që u bënë pjesë e historike, që vendosi fatin e Shqipërisë sakrifi ca dhe idealizmi i atyre të rinjve qëllimi të njëjtë për zhvillimin dhe përf- këtyre organizimeve. duke na përfshirë në radhët e koalicionit duhet të jetë motivues edhe për shoqërinë shirjen e plotë të Shqipërisë në rrugën “Është kënaqësi të mirëpresim miq që luftonte kundër të keqes më të madhe tonë për të menduar dhe kontribuar më drejt familjes së madhe evropiane. Qëllimi të çdo moshe nga e gjithë Shqipëria, që kishte njohur ndonjëherë njerëzimi. 74 shumë, se si vendi ynë mund të bëhet më ynë për ta integruar vendin plotësisht në veteranë që mund të kenë qenë dëshmi- vite më parë u mblodhën këtu në Pezë për i mirë. Bashkimin Evropian është një amanet tarë, bashkëkohës të ngjarjeve historike të siguruar lirinë e brezave të ardhshëm “Sot nuk kërkohen ato lloj sakrifi - që ua kemi borxh pikërisht gjithë përp- të luftës, apo nipa e mbesa që ende sot dhe Konferenca e Pezës është momenti cash, si 74 vite më parë, por prapë kër- jekjeve idealiste që janë bërë ndër breza ruajnë gjallë rëndësinë e këtij momenti kur shqiptarët ditën që të jenë në anën e kohet po aq dashuri, po aq vendosmëri, për ta parë Shqipërinë të ndriçuar”, tha historik për Shqipërinë. Ky vend ka gjith- drejtë të historisë. Ky ishte momenti kur po aq përkushtim ndaj atdheut tonë të zëvendëskryeministri në fjalën e tij. monë diçka të veçantë, që të imponon re- shqiptarët ditën të luftojnë dhe të puno- përbashkët, ndaj qytetit tonë, ndaj komu- Më pas të pranishmit bënë homazhe spekt dhe përulje për të parët tanë”, tha jnë për një kauzë që e nderoi brezin e tyre nitetit, ndaj njëri-tjetrit. Prandaj, sot më në varrezat e dëshmorëve dhe para me- Veliaj në fjalën e tij përshëndetëse. dhe që e kujtojmë edhe 74 vite më pas; të shumë se kurrë kemi nevojë për shembul- morialit të patriotit Myslym Peza. Duke iu referuar ngjarjes, kryebash- atyre që luftuan dhe na bënë të gjithëve lin dhe për frymëzimin e tyre. Kemi nevojë Në këtë ditë të shënuar, në Pezë ishin kiaku i Tiranës theksoi se Konferenca krenarë, përfshirë edhe ne që jemi këtu për shembullin e burrave dhe të grave që edhe drejtuesit e Organizatës të Bashkuar e Pezës përcaktoi së pari pozicionimin sot”, u shpreh Veliaj. prehen këtu pas nesh, të shokëve të tyre të Veteranëve të Luftës Antifashiste Nacio- e Shqipërisë në luftë në anën e aleatëve Kjo është arsyeja, theksoi kryebash- veteranë, që sot kanë ardhur këtu nga e nalçlirimtare të Popullit Shqiptar, kryetari Rrahman Parllaku dhe nënkryetari, Myfi t Të bashkuar për çështjet kombëtare, shpresëplotë për të shkuar përpara Guxholli. Në emër të OVBL ata vendosën një kurorë me lule pranë mememorialit të dëshmorëve në Pezë. (Vijon nga faqja 2) të çmuar kombëtare këto vlera të shen- Pas veprimimtarive ceremoniale, Gjen- jtëruara. Po ashtu, uroj që kjo ngjarje eral-lejtënant (në pension) Rrahman Parl- gjithë burrat dhe gratë e kësaj krahine dhe të tjera të ngjashme si këto, të na laku – Hero i Popullit dhe Nderi i Kom- në radhë të parë si një shembull për shërbejnë jo për të na ndarë sipas inte- gjithë Shqipërinë pa dallim feje, krahine resave politike të ditës, por si ura për të bit pati një takim miqësor me kryetarin dhe bindje politike. Të bashkuar do të na bashkuar rreth kombit tonë dhe për e bashkisë Tiranë, z.Erion Veliaj. Z.Parl- shkojmë shumë më përpara. Të bash- të na ndriçuar drejt perspektivës evropi- laku vlerësoi kontributin e kryebashkia- kuar do ta ruajmë edhe më mirë traditën ane të Shqipërisë sonë të dashur. Nder- kut Veliaj në mbrojtje të vlerave të LANÇ, dhe historinë tonë. Të bashkuar do ta im të përjetshëm ngjarjeve, luftëtarëve të fi gurave, ngjarjeve e vendeve historike, ruajmë akoma edhe më mirë historinë e dhe patriotëve në shekuj. Zoti e bekoftë kësaj trashëgimie të pasur që na lanë të Drashovicën, Labërinë, Shqipërinë dhe siç është edhe Peza. parët tanë. Dëshiroj që këtë përshëndet- mbarë shqiptarët!” – tha në përfundim Bashkia e Tiranës dhe Agjencia e Par- je ta mbyll, duke ndarë me ju përjetimet të fjalës Presidenti Nishani. qeve dhe Rekreacionit, me rastin e ditës nga një ngjarje historike dhe krena- Në mbyllje të veprimtarisë përkujti- së Konferencës së Pezës, kishin hartuar rie njëherësh për mbarë kombin tonë. more, Presidenti Nishani dhe të pran- një kalendar të ngjeshur aktivitetesh për Vetëm 10 ditë më parë, në Selinë e Shen- ishmit ndoqën me ëndje një koncert jtë u realizua shenjtërimi i Nënë Terezës. artistik me këngë dhe valle nga grupet të gjitha moshat, që nga fëmijët, ata më Përtej shumë vlerave të spikatura që e polifonike të Labërisë. pak të rriturit, të rinjtë, e deri tek të mosh- ndriçuan në këtë udhëtim: sakrifi ca, Në veprimtarinë përkujtimore kush- uarit që duan të evokojnë përpjekjet për dedikimi dhe përulësia për t’u shërbyer tuar Epopesë së Luftërave të Dra- bashkim të gjithë shqiptarëve dhe luftën më të dobtëve ishin vlera që e ngjitën në shovicës për liri e pavarësi, ishte i kundër pushtuesve nazifashist. Aktivi- piedestalin e shenjtërimit Nënë Terezën. pranishëm edhe Kryetari i OBVL-së, Duke i parë kështu, gjykoj se jemi në gjeneral-lejtanant (në pension) Rrah- tetet do vijojnë gjatë gjithë ditës së sotme kohën dhe vendin e duhur, t’i ruajmë man Parllaku - Hero i Popullit dhe nderi deri në 18 shtator. dhe përcjellim brezave si një trashëgimi i kombit. 4 VETERANI Tetor 2016; Nr. 10(339) PËRVJETORI Me rastin e 73-vjetorit të krijimit të Brigadës së III-të Sulmuese Brigada e sukseseve të shumta

Populli ynë gjatë gjithë historisë Detyrat luftarake i kemi vazhduar së tij, ka përkujtuar dhe festuar me në drejtim të Malit të Zi e deri në Sanx- madhështi ngjarjet historike, që trego- hak të ish Jugosllavisë. jnë heroizmin dhe vitalitetin e kom- Heroizmi luftarak, trimëria deri bit tonë. I tillë është edhe përkujtimi në përleshje me armikun, dashuria dhe kremtimi i përvjetorit të 66-të të deri në vdekje mes partizanëve ishin Brigadës së III-të Sulmuese. E krijuar cilësitë e vyera të efektivit. më 9 Tetor të vitit 1943, në fshatin Ar- Në luftime dhanë jetën shumë par- banë të zonës luftarake të Pezës, kjo tizanë e patrizane të kësaj brigade si njësi relativisht e madhe për kohën “Heroina e Popullit” Ylbere Bylikbashi, kishte në përbërje të saj partizanë të komisari Birçe Sinomati, dëshmorët çetës së Pezës, të batalioneve “Daj- Kapo Ademi, Kozma Papa, Sali Ymeri, ti” e “Ishmi”, intelektualë, të rinj, që Ali Dervishi e shumë të tjerë. erdhën nga qyteti i Tiranës, të gjithë Në Dhjetor të vitit 1945, brigada me përvojë dhe të kalitur në betejat kthehet në Atdhe duke plotësuar de- e ashpra luftarake me okupatorin , i tyrat për çlirimin e Atdheut, gjithashtu cili synim kryesor kishte likujdimin e edhe në ndihmë të popujve të ish-Ju- forcave partizane në krahinën e Pezës gosllavisë, udhëheqja e së cilës asn- dhe në zonat rrethore të Tiranës. jëherë nuk i vlerësoi veprimet luftar- Udhëheqja e brigadës bëri or- ake të brigadave e divizioneve tona ganizimin e shpejtë të forcave dhe partizane, pa ndihmën e të cilave do mjeteve luftarake, caktoi detyrat e të vështirësohej çlirimi i jugosllavisë. njësive më të vogla, sqaroi situatën Përkundrazi, udhëheqja e Beogradit, politike dhe luftarake, dhe menjëherë për gjysmë shekulli, shfrytëzoi dhe ra në ndeshje ballore me armikun në keqtrajtoi barabarisht popullin shqip- zonën e Pezës dhe në pikat më strate- tar të Kosovës, duke kaluar deri në gjike në periferi të Tiranës. Rruga mikut një humbje e madhe dhe u bë e Zi e Drinin e Bardhë, në një dimër të genocid dhe asgjësimin fi zik të tij. luftarake e saj është e gjatë dhe aksio- mundur të shpëtohet jeta e 17 fsha- ashpër. Falë rezistencës kosovare, ndihmës net e saj janë me të vërtetë herokike. tarëve, që ishin të zënë robër e që do të Në bashkëpunim me Brigadën e politike, diplomatike e deri me ndë- Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë pushkatoheshin. V-të Sulmuese, luftime të ashpra kemi rhyrjen ushtarake të NATO-s dhe Nacionalçlirimtare i ngarkoi detyra të Brigada mori detyrë që në përbërje zhvilluar në zonën e Peshkopisë e të mbështetjes së madhe të shtetit e të rëndësishme dhe shumë të vështira. të Divizionit të I-rë Sulmues, me luf- Kukësit. popullit Shqiptar, Kosova arriti pa- Rrugën e saj, brigada e vazhdoi në time të marshonte në drejtim të Ver- Me çlirimin e Tropojës në Tetor, luf- varësinë e shumëkërkuar. zonën e Dajtit. ilindjes, Tiranë-Martanesh-Peshko- time shumë të ashpra e të përgjakshme Forcat pushtuese, të alarmuara pi-Kukës-Has dhe për në Malësinë e janë zhvilluar në zonën e Junikut në Kronikë e veprimeve luftarake të për aksionet dhe dëmtimet e mëdha Gjakovës, nëpër një terren shumë ët Kosovë, për çlirimin e Rrafshit të Duk- Brigadës që veproi në zonën e Ersekës, që pësonin nga partizanët e Brigadës thyer e malor, duke kaluar Drinin e agjinit, të qytetit të Gjakovës e të Pejës. Korçës dhe Bilishtit së III-të Sulmuese, organizuan dhe i bënë prita e rezistencë të madhe, sido- mos gjatë kalimit për në Çermenikë e 72 vjet më parë u përurua Brigada e 9-të Sulmuese në të gjithë zonën e Elbasanit, ku i sh- kaktoi armikut humbje në njerëz dhe paisje lufte. Më 16 Tetor 1944, me urdhër të pozicion të tij. Sipas detyrës, batalioni kundërvepruan, pasi kishin qëllim Në kushtet e një dimri shumë të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë i dytë sulmoi qytetin nga ana e Ravon- t’u merrnin krahët forcave partizane egër, me kufi zime shumë të mëdha në Antifashiste Nacionalçlirimtare, të ikut (nga postblloku i rrugës Bobo- dhe t’i asgjësonin. Lufta u ndez e ash- veshëmbathje, armatime e ushqime gjitha batalionet teritoriale që ve- shticë deri në atë të Turanit). Batalioni për ndërmjet një pjese të partizanëve (që të gjitha këto i rrëmbeheshin ar- pronin në Qarkun e Korçës – “Fuat i tretë vazhdoi rrugën për të arritur ob- që ruante krahët dhe gjermanëve që mikut, por edhe nga populli ndihmo- Babani”, “Reshit Çollaku”, “Skënder jektivin që i ishte caktuar nga koman- kërkonin të bënin rrethimin. Pas dy hej e furnizohej) mundi t’i plotësojë Çaçi”, “Tomorri” dhe “Hakmarrja” – u da e Brigadës. orë luftimesh, trupat tona u tërho- me sukses detyrat shumë të vështira inkuadruan në Brigadën e 9-të Sul- Më 24 Tetor ‘’44 forcat e batalionit të qën duke lënë të vrarë partizanin trim kundër një armiku shumë të madh në muese. Inagurimi i kësaj brigade u bë 4-të të Brigadës së 9-të S prenë rrugën Xhevat Poloska, i cili mbeti në fushën forca e mjete luftarake. në katundin Lozhan. Korçë-Bilisht te Gryka e Cangonjit e nderit, duke sulmuar me guxim për Një nga aksionet e suksesshme ka Qysh në fi llim brigada kishte një dhe sulmuan forcat armike që ndod- t’i marrë armikut mitralozin që pen- qenë mbajtja nën goditje dhe ndër- efektiv prej 1500 partizanësh dhe ish heshin në qytet nga ana e Dishnicës. gonte lëvizjet e shokëve. Armiku pati prerja e herë pas herëshme e rrugës e plotësuar me kuadro, armë e muni- Batalioni i 2-të fi lloi goditjet kundër humbje në të vrarë e në të plagosur, Elbasan-Tiranë, gjë që pengonte dhe cione. Edhe eksperienca luftarake nuk postbllokëve dhe në mbrëmje sulmoi sidomos në krahun nga sulmoi për t’i bënte të dështonin veprimet e godit- u mungonte partizanëve dhe kuadrove qytetin nga ana e Ravonikut. Batali- rrethuar forcat partizane. jet e armikut, që e kishte të domos- të saj, sepse ata ishin luftëtarë trima oni i 3-të arriti në objektivin e tij dhe Me tërheqjen e trupave gjermane doshme lëvizjen në Jug e në veri të dhe të vendosur të atyre batalioneve ndau forcat për të sulmuar Bilishtin nga qarku i Korçës, mori fund edhe vendit. Vetë komandanti i batalionit që kishin pasuruar traditat e tyre në dhe për të prerë rrugën Bilisht-Greqi. historia e luftimeve të kësaj brigade të gjerman, kapiteni Llokman, në ku- shumë luftime kundër pushtuesit dhe Forcat e batalionit të 3-të hapën zjarr re të Ushtrisë sonë Nacionalçlirimtare. jtimet e tij thekson: “Luftimet e Ar- tradhëtarëve të vendit. kundër gjermanëve që ndodheshin në banës kanë qenë më të ashprat që Si zonë veprimi, Brigada e 9-të Bilisht. Luftimet në Bilisht vazhduan kam kaluar në Ballkan, që janë zhvil- kishte Ersekën, Korçën dhe Bilish- të ashpra. Gjermanët u përqëndruan luar deri në përleshje ballore. U futëm tin. Batalionet e saj më 19 Tetor 1944 vetëm në disa fortifi kata, ndërsa në në një kazan values nga i cili nuk dil- muarën në dorëzim sektorët dhe fi l- Bilisht hynë forcat tona. Në këtë kohë, nim dot, por falë perëndimit të diellit, luan menjëherë nga veprimet luftar- batalioni i 4-të, po këtë ditë sulmonte errësira na shpëtoi nga asgjësimi”, se ake. Me 21 tetor goditën autokolonat Korçën nga ana e Turanit në rrugën “nuk po luftonim me partizanë, por gjermane në Qarr, përqëndrimet e tyre e Pogradecit. Pas luftimesh të ashpra, me një ushtri të përgaditur mirë”. në Dvoran, postabllokun e qytetit të bashkë me forcat e tjera operative, Më 17 tetor, njësi të Brigadës go- Korçës nga ana e Pogradecit, etj., duke hyri në qytet. ditën me top nga kodrat e Saukut i shkaktuar armikut dëme të mëdha. Më 29 tetor ‘’44 forcat e batalionit të Asamblenë Kuislinge dhe zhvilluan Më 22 Tetor ‘’44 forcat e batalionit të 3-të të Brigadës së 9-të Sulmuese go- aksione të tjera edhe në qytetin e Ti- parë përsëritën goditjet e tyre kundër ditën hitlerianët që ishin grumbulluar ranës. Marshimi luftarak vazhdoi në postabllokut nga ana e Pogradecit. në rrugën e Follorinës. Në mbrëmjen e zonën e Skraparit dhe Përmetit. Gjatë Më 23 Tetor batalioni i parë ar- kësaj dite partizanët rrethuan katun- luftimeve që u zhvilluan në Sukën riti pranë shtabit operativ, që ishte din Drenovë në kufi rin grek. Pas një e Përmetit, të drejtuara nga “Heroi i formuar për të drejtuar luftimet për përpjekje të shkurtër partianët u futën Popullit” Myslim Keta, iu shkaktua ar- çlirimin e Korçës, për t’u vënë në dis- në katund. Në fi llim hitlerianët nuk Tetor 2016; Nr. 10(339) VETERANI 5 PROPOZIMI LUFTËTARE E PAEPUR, DIPLOMATE DHE POLITOLOGE E SHKËLQYER, GRUAJA QË LUFTOI PËR LIRI E DEMOKRACI DHE SFIDOI DIKTATURËN MË TË EGËR OBVL: LIRI BELISHOVA TË DEKOROHET “NDERI I KOMBIT” Organizata e Bashkuar e Veteranëve të Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare të Popullit Shqiptar (OBVL) i ka propozuar Presidentit të Repub- likës, z.Bujar Nishani, që në 90-vjetorin e ditëlindjes tí akordojë Znj.Liri Belishova dekoratën “NDERI I KOMBIT”

I nderuar Z.President Nishani, sisht demokratike”. Kështu mund të përmblidhet me pak fjalë jeta plot uke ju shprehur mirën- kalvare e zonjës Liri Belishova. Tani johjen time më të thellë ajo aktivizohet me veteranet e Luftës Dpër mbështetjen që i keni Antifashiste, me OBVL, si një nga dhënë OBVL-së, si dhe për vlerë- anëtaret më active të Kryesisë së saj. simin e personaliteteve të saj, me E pakët nga shtati, e kërrusur nga rastin e 90-vjetorit të ditëlindjes së pesha e viteve, por edhe nga kalvari Znj.Liri Belishova – luftëtare e pae- i gjatë i mundimeve dhe persekuti- pur për lirinë, demokracinë e pros- meve çnjerëzore Liri Belishova duket peritetin e vendit tonë, si diplomate plot energji. dhe politologe e shkëlqyer dhe si gru- Me një vështrim të gjallë dhe me aja shqiptare që sfi doi diktaturën më një zë tingëllues për të gjithë ata të egër, kërkojmë që t’i akordoni asaj bashkëkohës dhe miq që e kanë njo- Dekoratën “NDERI I KOMBIT” hur qysh herët, duket se ka mbetur Liri Kamber Belishova ka lindur në rininë e saj energjike, në atë rini në Belishovë, Mallakastër, më 14 ku rendte maleve të lirisë ku dhe pla- tetor 1926. goset në kokë dhe humbet syrin. Arsimin e mesëm e kreu gjatë peri- Nisur nga këto merita të saj të udhës së luftës antifashiste në Insti- padiskutueshme, Kryesia e OBVL tutin Femëror “Nana Mbretneshë”, kërkon nga Ju I nderuari President dega normale, ndërsa pas çlirimit i Republikës, Z.Bujar Nishani, që t’i studimet e larta i kreu për shkenca akordoni Znj.Liri Belishova deko- politike-sociale në Moskë në periud- ratën “NDERI I KOMBIT” me moti- hën 1951-1954. vacionin: “ LUFTËTARE E PAEPUR, Ka marrë pjesë në Lëvizjen Anti- DIPLOMATE DHE POLITOLOGE E fashiste që në demonstratat e rinisë SHKËLQYER, GRUAJA QË LUFTOI në prill të vitit 1939. Është përjash- BRASH. një gruaje shqiptare, e një politi- PËR LIRI E DEMOKRACI DHE SFIDOI tuar nga shkolla për aktivitet anti- Për meritat gjatë Luftës Antifash- kaneje që e deshi Shqipërinë thellë- DIKTATURËN MË TË EGËR” fashist më 1941 dhe 1943. iste Nacionalçlirimtare është dekoru- Veçanërisht është shquar në ar me Medaljen e Kujtimit, Medaljen HOMAZH punën me të rejat e shkollës “Institu- dhe Urdhërin e Trimërisë, Urdhërin e ti Nana Mbretëreshë” dhe me të tjera, Flamurit dhe Urdhërin e Lirisë. duke qenë anëtare e një grupi edu- Ajo u bë anëtare e Këshillit të Gezdar Veipi, roje i qiellit të Nënës Shqipëri kativ lidhur ne Grupin e Shkodrës Përgjithshëm të Frontit dhe e Krye- dhe pastaj që me krijimin e PKSH u sisë së tij, anëtare e Këshillit të Përg- Nga ÇOBO SKËNDERI bë përgjegjëse e aktivit të klasës e jithshëm të Bashkimit të Gruas që në anëtare e bërthamës së shkollës. Kongresin e I dhe anëtare e Kryesisë. Para pak ditësh u nda nga jeta Gezdar Veipi. Ajo është shquar për pjesëmar- Në vitin 1946 u bë Presidente e Me Gezdarin njihem që në shkollën ushtarake “Skënderbej”. Ai ka qenë një rje aktive në demostratat dhe në të Bashkimit të Rinisë. nxënës i shkëlqyer në të gjitha drejtimet. Dhe atë rrugë e vazhdoi tërë jetën. gjitha format e veprimtarisë antifash- Ajo ka qenë deputete e Kuvendit të Skollën për pilot e mbaroi në ish Bashkimi Sovjetik, në qytetin Borisoglepsk. Ai iste ilegale. Shqipërisë që nga 1947 deri më 1961 instituticin mban emrin: “Valeri Pavllovic Ckallov”. Pra të atij piloti heroik, që në Ka kontribuar në shtypin antifash- në të gjitha legjislaturat. vitet tridhjetë të shekullit 20-të kaloi Polin e Veriut dhe shkoi në SHBA. ist si anëtare e komisionit të agjitpro- Në Kongresin e I-rë të PKSH zg- Gezdari e mbaroi shkëlqyeshëm dhe fi toi gradën e togerit, dhe që andej mbas pit pranë Komitetit Qendror të Rin- jidhet anëtare e Byrosë Politike të kthimit në atdhe u kualifi kua në aviona super sonik si MiG-19PM dhe MiG 21, isë Komuniste dhe ka qenë anëtare Komitetit Qendror të Partisë së Punës duke marrë titullin më të lart: “Pilot i Klasit të Parë”, që do të thotë të fl uturosh e redaksisë së gazetës “Kushtrimi i së Shqipërisë. në të gjitha kushtet atmosferike ditën e natën dhe në re. Rinisë”. Në vitet e mëvonshme ajo do të Unë poezinë ia kam emërtuar: Në shkurt 1943 caktohet anëtare ishte gruaja shqiptare, që shëtiste e Komitetit Qarkor të Rinisë Ko- mbarë botën si një diplomate e LAMTUMIRË I MADHERISHMI GEZDAR! muniste për Tiranën si përgjeg- shkëlqyer, nga Kina në Moskë dhe Iku edhe një kryeshqiponjë prej qiellit shqiptar, jëse e bërthamës së pionierëve dhe në Bukuresht dukë ndarë herë herë Që lindi dhe u rrit në fshatin shpirtbardhë Picar. e bërthamës të aktiveve të vajzave erën e re të ndryshimeve që kishte Atje ku hodhen shtat viganët Çelo*, Riza* e Shefqeti,* shtëpiake. fi lluar të frynte në fundin e viteve Ku dashuria per atdhe dallgëzonte por si deti. Është plagosur në syrin e djathtë 60 dhe që ajo, e para gjeti kurajon Pikërisht në ato male legjendare me krye për mbi re, në demonstratën antifashiste 28 kor- ta promovonte edhe kundër idesë së U mëkua Gezdari me qumeshtin për djep apo atdhe. rik 1943 dhe ka marrë shumë cifl a demonit Enver Hoxha. Atje sa njohu veten, rrufeshëm nisi rrugën qiellore, bombe në trup. Ishin pikërisht idetë liberale, ajo Për të mbrojtur nderin dhe dinjitetin tokës arbërore. Syrin e ka operuar në spitalin për nuhatje dhe ndjesi e formësuar dhe Fluturoi si rrallëkush në të gjitha kushtet e kohës e motit, partizanë të anglezëve në Toronto të e orjentuar më së drejti në krahun Aq sa derdhi lumenj mund e djerse, bash si bir i Kastriotit. Italisë në shtator 1944. më progresiv të botës së viteve 60 , Ai si yll qëndroi në ballë në çdo drejtim me shqipet e kohës, Gjatë dimrit të egër 1943-1944 ato që e morën në qafë jetën e kësaj Sepse ishte një zgalem, një mposhtës i furtunës e llohës. caktohet anëtare e komitetit të PKSH gruaje energjike dhe të pamposhtur. Kombi me lahutë e cule, lavdi do ti këndojë këtij biri legjendar, për Tiranën (provizor), kurse në pran- Pas kësaj periudhe do të fi llonte Se për të shkriu të gjitha dashuritë, i madhërishmi jonë Gezdar. verë 1944 caktohet sekretare politike lufta fl akë për fl akë me Enver Hox- Për atë djalë që trashgonte gene prej atyre që luftuan për Liri, e Komitetit qarkor të RK për Tiranën hën për mospërputhjet ideologjike Dhe që për mbi tre dekada u bë zot e roje i qiellit të Nënës Shqipëri. dhe anëtare e Komitetit Qarkor të dhe për rrezikun që mund të vinte PKSH për Tiranën. atij nga kjo grua karizmatike me *Çelo Picari, rilindas i shkëlqyer. Në Kongresin e Parë të Rinisë shpirt demokrat. * Rizai, babai i Gezdarit, një partizan i orëve të para. zgjidhet anëtare e sekretariatit të “Një jetë tragjike, jeta tragjike e *Shefqet Peçi, Hero i Popullit. 6 VETERANI Tetor 2016; Nr. 10(339) SPECIALE 90-vjetori i ditëlindjes: Liri Belishova – luftëtare e paepur për lirinë, demokracinë Liri Belishova rrëfen krimet e Enver Hoxhës gjatë Luftës dhe në kohën e diktaturës

Liri Belishova ishte një personalitet të ka qenë mësuesi dhe ky ka bërë çdo gjë shumë i njohur në vitet e para të komu- që thoshte Miladini. Dhe këto kritika që nizmit në Shqipëri. Ajo lindi në vitin 1923 ishin në radhë të parë për një sektarizëm në fshatin Belishovë të Mallakastrës nga të madh, të atilla që Sejfulla Malëshova një familje e pasur. Në fund të viteve 1930, tha: “Në qoftë se neve nuk heqim dorë nga ajo ndoqi Institutin “Nëna Mbretneshë” në kjo rrugë do të përfundojmë në një parti Tiranë, ku studioi për një kohë si infer- terroriste”. miere. E frymëzuar nga romani “Nëna” i Fakte ka shumë. Atje një nga anëtarët shkrimtarit Maksim Gorki, Liria iu bash- e Komitetit Qendror që më vonë u bë edhe kua lëvizjes së rezistencës komuniste anëtar Byroje, Gogo Nushi, tha që duke gjatë Luftës së Dytë Botërore ku humbi qenë Sekretar i parë i Tiranës kishte mar- edhe një sy gjatë luftimeve. Në vitin 1944, rë nga Enver Hoxha një letër me një listë Liria ishte sekretare e Këshillit të Rinisë ku ishin tridhjetë e ca veta, me urdhër Anti-fashiste dhe në fund të luftës ishte që të pushkatoheshin, por të pushkato- anëtare e Frontit Demokratik. heshin në mënyrë sekrete që të mos mer- Në nëntor të vitit 1945, mori pjesë në rej vesh në publik që i vranë komunistët. një kongres botëror të rinisë të mbajtur në Gogo Nushi tha: “Unë u habita se të tërë Londër. Në periudhën 1946-1947, ishte njerëzit që ishin në këtë listë nuk ishin kryetare e Rinisë Popullore. Kur në 1947, fashistë ose bashkëpunëtorë të fashistëve, burri i saj i parë Nako Spiru (1918-1947) të gjermanëve, ose patriotë antifashistë të u spastrua nga partia dhe bëri vetëvras- lidhur me neve ose bile edhe komunistë”. je, edhe Lirinë e larguan nga të gjithë Enver Hoxha ka ndërhyrë dhe i ka thënë: postet politike dhe e dërguan në Berat si “Ti vetë na ke shkruar dhe i ke kritikuar mësuese. Shkaku ishte përkrahja e saj këta njerëz”. Gogo Nushi i është përg- për pavarësinë ekonomike të Shqipërisë jigjur: “Shoku Enver, unë ju kam shkruar nga Jugosllavia në kohën e aleancës së që këta njerëz kanë disa gjëra të paqarta, shkurtër midis të dy vendeve. Në 1949, disa pakënaqësi, me qëllim që neve t’i sqa- pas rënies së Koçi Xoxes (1917-1949), Lir- rojmë, t’i bindim, por jo t’i pushkatojmë”. ia u rehabilitua dhe që nga viti 1948 deri Dhe Enver Hoxha nuk e ka kundërshtu- në vitin 1960, ishte anëtare e Byrosë Poli- ar. tike. Bashkë me Ramiz Alinë (1925-2011) Megjithëse mendoja që ndonjëri edhe ajo ndoqi Institutin Marksist-Leninist në mund të mos dënohej kaq rreptë sepse Moskë në vitet 1952-1954 dhe në periud- nuk kishte krime ishte vetëm çështje poli- hën 1954-1960, ishte anëtare e Sekretari- tike, por të them të drejtën, jam tronditur atit të Partisë. Gjatë këtyre viteve, ajo ishte kur kam qenë në Holandë dhe më thanë e martuar me Maqo Çomon, ministër i bu- që atje si kriminelë lufte kanë pushkatu- jqësisë në vitet 1954-1960. ar vetëm katër veta, një pjesë të vogël e Gjatë kthimit të saj nga një vizitë zyr- kanë burgosur, internime nuk mund të tare në Kinë me Haxhi Lleshin (1913- bëheshin se Holanda është shumë e ur- 1998) dhe Gogo Nushin (1913-1970) në banizuar, dhe pjesa tjetër kanë bërë një qershor të vitit 1960, Liri Belishova ndaloi talizmi duhet të rrëzohet dhe të ndërtohet Por Partia Komuniste Shqiptare lindi dënim publik, d.m.th. janë kritikuar në në Moskë dhe gjoja foli me udhëheqësit gazeta dhe ata vetë kanë kërkuar falje. sovjetikë për synimet anti-sovjetike të ud- kjo shoqëri e re, e ndritur. Ishin ëndrrat e si një parti staliniste, jo si partitë e tjera një fëmije. Mirëpo këto patën rëndësinë e të Ballkanit dhe të Evropës, që kanë një të Ka pasur ligje që të mos merrnin poste hëheqësve kinezë. Më 8 shtator të atij viti, shtetërore etj. Dhe, megjithatë, mua Shqipëria i ndërpreu marrëdhëniet poli- tyre sepse në shkollë kishte vajza që ishin kaluar social-demokrate, kanë pasur një të lidhura me grupet komuniste, të cilat lëvizje sindikaliste, bile dhe parti liberale. atëherë më dukeshin të drejta, por, siç tike me Bashkimin Sovjetik. Gjatë spas- thashë, kisha këto rezerva. trimeve që ndodhën si pasojë e ndryshimit ishin më të mëdha në moshë se unë. Dhe Neve lindëm si parti staliniste dhe edu- të kursit politik, Liri Belishovën e larguan ato pa më folur mua direkt ma ushqenin kata jonë ka qenë stalinizmi. Thuhej le- këtë mendim, të paktën në anën kritike, ninizmi, por në të vërtetë jo. Kurse Marksi Pushkatime si hakmarrje dhe për nga të gjitha postet politike dhe partiake si të trembur të tjerë simpatizuese e Hrushovit. Pas pak kohe, që kjo shoqëri është e padrejtë, ka shumë dhe Engelsi njiheshin shumë pak dhe aq e arrestuan dhe e dërguan në burgun e plagë. Plus kësaj, leximi i letërsisë artis- më tepër thuhej që neve idetë e Marksit tike, d.m.th. shkrimtarët e mëdhenj kri- dhe të Engelsit do t’i marrim nëpërmjet Etapë tjetër ka qenë kur u bënë ta- Gjirokastrës. Pas kësaj e internuan për timet e jashtëzakonshme të luftës dhe u vite me radhë në Cërrik të Elbasanit. Në tikë të Perëndimit, mund të them kanë Stalinit sepse Stalini këto ide i ka adaptu- lozur një rol të madh për zhvillimin e ar me kohën e re. Atëherë, neve çdo gjë që caktuan tatime të tilla që jo vetëm i rrëno- të vërtetë, Liri Belishova u lirua në vitin nin ekonomikisht tregtarët e ndryshëm, 1991, pasi kaloi 31 vite të jetës së saj në lëvizjes komuniste të Shqipëri sepse ata bënte Partia na dukej e drejtë dhe disipli- kritikonin problemet, anët negative të na ishte e atillë, edukimi ishte i atillë që pronarë fabrikash etj., por në fakt i linin internim. pa bukë. Një pjesë e tyre përpiqej që ta ru- Në këtë intervistë, Liri Belishova fl et shoqërisë kapitaliste dhe neve mendonim u krijua kulti i Komitetit Qendror të Par- që ja, këto “koka të ndritura”. tisë dhe i vetë Partisë, që çfarë thotë Par- ante këtë pasuri, p.sh. fl orinjtë që kishin për interesimin e saj të hershëm për lëviz- etj., dhe ndaj tyre janë sjellë në mënyrë jen komuniste si dhe për zhgënjimin dhe Tashti, në këto mendime si të thuash të tia nuk diskutohet, është e drejtë, duhet një adoleshenteje romantike u shtua ok- zbatuar. mizore. I kanë torturuar, i kanë pushkat- përbuzjen e saj për fatin e ardhshëm të uar, janë nxjerrë nga shtëpitë e tyre fëmi- kësaj lëvizjeje në Shqipëri pas Luftës se upimi i Shqipërisë nga Italia. Neve ishim të lidhur shumë me idetë patriotike sepse Gabimet që bënte Partia Komuniste jët, gratë, janë dërguar të jetojnë nëpër Dytë Botërore. Gjithashtu, ajo shpreh baraka, nëpër kasolle. Këto, të them të mendimet e saj për personalitete të shum- prindërit tanë dhe shkolla na edukonin me që gjatë kohës së luftës këtë gjë. Mësuesit ishin shumë patriotë. drejtën, nuk më dukeshin të mira. Ama, ta publike që njohu me kalimin e viteve, mendoja që janë armiq të klasës. duke përfshirë Enver Hoxhën, Mehmet Dhe neve ndjenim shumë jo vetëm një ur- Gabimet që bënte Partia Komuniste rejtje për okupacionin pesëshekullor os- që gjatë kohës së luftës, nuk ishim në Gjithmonë shoku Stalin dominonte Shehun, Nako Spirun, Musine Kokalarin trurin dhe ai shpirti human që e ka çdo dhe Ramiz Alinë. man, por edhe për copëtimin e Shqipërisë gjendje t’i kuptonim. Na bënin patjetër që e quanim një padrejtësi të madhe (ven- përshtypje, por unë për veten time jo njeri ishte në luftë me stalinizmin. U hodh dimet e Konferencës së Londrës të 1913- vetëm në atë kohë por edhe shumë vite një bombë në ambasadën sovjetike dhe Pse u bëra komuniste? me atë rast, si kundërpërgjigje, u push- Kam qenë 11 vjeçe, kur një kushëriri ës që lanë Kosovën, Çamërinë dhe shumë më vonë, vuaja shpirtërisht se mendoja vise shqiptare nën Jugosllavinë dhe nën duke qenë një vajzë që vij nga një famil- katuan 22 veta, të cilët nuk kishin të im që mësonte në Shkollën Normale në bënin fare me këtë aksion, mund të them, Elbasan, për t’u bërë mësues, më ka folur Greqinë). Këto ndjenja ishin shumë të for- je pak a shumë e kamur, kam mbeturina ta. Dhe këto u lidhën me idetë komuniste, mikroborgjeze, që nuk jam komuniste e me këtë incident. për ide socialiste, që kjo shoqëri është e pa- ky patriotizëm sepse mendonim që vetëm mirë. Dhe si të thuash ishte një vetëqor- Por, u pushkatuan si hakmarrje dhe drejtë dhe material kishte jo pak, se kishte për të trembur të tjerët, sipas parullës së shumë varfëri në Shqipëri dhe në kra- një parti komuniste do të mundë të orga- tim, një vetëndëshkim i vetes sime. Nuk i nizojë luftën dhe ta shpëtojë Shqipërinë. jepja të drejtë mendimeve dhe ndjenjave Leninit “Terrorit të bardhë do t’i përgjig- hinën ku neve banonim, në Mallakastër, jemi me terror të kuq”. Kjo gjë nuk më ka dhe që duhet luftuar për një shoqëri që të Dhe kështu, në 1941-in, u krijua Par- të natyrshme të një njeriu që i ka të za- tia Komuniste dhe pak ditë më vonë, më konshme disa ndjenja humane, disa nd- bërë përshtypje të mirë, por për të folur jetë e drejtë, që njerëzit të jetojnë mirë e të nuk kam folur. Dhe dua t’ju them që tjera, dhe më dha të lexoja librin “Nëna” të 23 nëntor, Rinia Komuniste. Unë dhe jenja demokratike, mendoj unë për çdo shumë shoqe të mia u futëm në këtë njeri normal. vetë Enver Hoxha pastaj na ka thënë që Maksim Gorkit. Voroshilovi, në prezencë të Stalinit, pra, Unë porsa kisha mbaruar klasën e organizatë, duke e konceptuar kështu Mirëpo në fund të nëntorit të 1944-ës socializmin, d.m.th. një ëndërr e bukur. u bë Plenumi i Dytë i Beratit. Dhe aty, d.m.th. me dijeninë ose me urdhrin e tij, pestë, shkollën fi llore. Isha 11 vjeçe, bile i tha Enver Hoxhës: “Çfarë bën kështu, pa i mbushur. Ka qenë korriku i 1937- Dhe gjatë luftës fi lluam të lexojmë diçka, unë nuk kam qenë megjithëse ky plenum letërsi, d.m.th. ishin gjëra shumë të vogla, më zgjodhi kandidate, unë kam qenë në more Enver, i sose shqiptarët, 1 milion ës, kurse unë do t’i mbushja 11 vjeçët janë”. në tetor, më 14 tetor. Mirëpo, e lexova por edhe kjo që lexonim, mbaj mend një Tiranë atëherë, nuk isha në Berat, ky e broshurë “Zhvillimi ekonomik i shoqërisë kritikoi ashpër Enver Hoxhën për sekta- “Po ata hodhën bombë shoku Voroshi- me shumë emocion këtë libër. Sigurisht lov”, - tha Enveri. “Po sa bomba hidhen nuk i kuptoja të gjitha ose i kuptoja në njerëzore” dhe disa vepra të Stalinit, këto rizmin e tij dhe bashkë me Enver Hox- të gjitha i perceptonim në një mënyrë hën u kritikua edhe Miladini sepse En- nëpër konsullatat e ambasadat tona, një mënyrë shumë të thjeshtëzuar dhe isha xham u thye, nuk u vra njeri. Pushka- dakord me këtë kushëririn tim që kapi- shumë sipërfaqësore sepse ishim shumë ver Hoxha e thotë në këtë plenum dhe të reja. kështu ka qenë realiteti, që Miladini për tohen 22 veta për këtë gjë?”. Merre me Tetor 2016; Nr. 10(339) VETERANI 7 SPECIALE e prosperitetin e vendit tonë Belishova për Enver Hoxhën sh-anëtarja e Byrosë Politike, Liri Belishova, e ka cilësuar Enver Hoxhën si diktatorin më të përg- mend tani. E dimë kush ishte Stalini edhe Në fi llim nuk e kam takuar këtë njeri, maja e ajsbergut, se Hrushovi ka qenë I jakshëm në Europë, i cili shfrytëzoi Voroshilovi dhe ata i kanë hequr vërejtjen nuk e kam njohur. Për herë të parë e bashkëpunëtor i Stalinit. Disa gjëra nd- Enverit për teprim në masat represive. kam takuar kur u bë Kongresi i Rinisë ofta ai vetë nuk i kupton, por ndofta disa Luftën Antifashiste Nacional Çlirimtare Pastaj erdhi puna e kulakëve. Në atë në Helmës, në korrik 1944, kam vajtur gjëra me qëllim nuk i thotë sepse e ngar- për të vendosur diktaturën. “Enver Hox- kohë, burri im i dytë Maqo Çomo ishte unë se kongresi u bë më vonë, ose fun- konte edhe atë me përgjegjësi. ha mori fund si diktatori i përgjakshëm! në fi llim zëvendësministër i Bujqësisë di i qershorit ose fi llimi i korrikut. Vetëm Po dhe ato ishin mjaft për të thënë, Sa për LANÇ, ishte një luftë e drejtë, pastaj u bë ministër i Bujqësisë. Dhe ai një shtëpi kishte atje, të tjerat ishin çadra. “po tani çfarë do të themi se më përpara pjesë e Luftës së Dytë Botërore, që u bë sidomos kishte kontakt me fshatin dhe Kur doli ky nga kjo shtëpi, më tha Nako: thoshim propaganda imperialiste-borg- më ka treguar raste që ishin me të vërtetë “Ky është Enver Hoxha”. E unë u çudita jeze”, po tani e thoshin ata vetë. Dhe kundër agresorëve fashistë dhe nazistë. të dhimbshme dhe absurde. D.m.th. në se të gjithë të tjerët ishin të veshur parti- çështja ishte këtu: njeriu mund të disku- Kjo luftë u shfrytëzua nga Partia Komu- një fshat shpallnin 20 kulakë, 30 kulakë. zançe, me nga një xhaketë nga ato të an- tojë a është e drejtë politika e kolektivizim- niste për të vendosur diktaturën e saj. Hasmëri personale, a i kuptoni të gjitha glezëve, me pantallona civile, me opinga. it apo jo, a është i drejtë nacionalizimi i Kjo është ana që duhet kritikuar dhe këto? P.sh. një grua e kishin shpallur ku- Kurse ky ishte i veshur me rroba të një industrisë i gjithë vendit, a është rentabël dënuar”, u shpreh Belishova. lake sepse ajo kishte një vajzë të bukur, ofi ceri italian, shumë elegant, me çizme apo jo, dhe shumë gjëra të tjera. Ky kon- burrë ose djalë të rritur nuk kishte që ta të lustruara, me fl okë sikur i kishte bërë troll kaq i madh për letërsinë, për artin, Liri Belishova deklaron se PK bash- mbronte. Sekretari i Partisë së fshatit e me brilantinë, dhe kjo më habiti që ud- për kulturën, a është e drejtë kjo që nuk këpunoi me PK Jugosllave dhe se donte këtë vajzën e bukur për nipin e tij. hëheqësi komunist të jetë kështu? Revo- ka asnjë marrëdhënie me Perëndimin, që Shqipëria nuk ishte një vend i industri- Kjo nuk ia dha se vajza nuk donte dhe lucionari? nuk mund të lexosh një libër, nuk mund alizuar për të krijuar një parti të tillë. për këtë e shpallën kulake. D.m.th. kishte Por ajo që më ka tronditur dhe që e të dëgjosh një radio. “U themelua Parti Komuniste, por gjëra shumë të këqija. mbaj mend edhe sot, ishte që fjala e parë, Këto të gjitha diskutohen dhe kupto- Tani këto më bënin të mendoja që sa pa më thënë si je, se unë po vija nga bur- het që njeriu normal do t’i dënojë, por i në të vërtetë në Shqipëri nuk kishte një sëmundje ka kjo Parti Komuniste që unë gu, sa isha liruar nga burgu i Tiranës, nga falet edhe atij që është i indoktrinuar që bazë sociale, se Shqipëria nuk ishte një e quaja ideale. Por edhe lëkundesha. A një vend ku terrori ishte në kulm, më tha: mos t’i kuptojë menjëherë. vend i industrializuar, nuk kishte pro- janë të drejta këto udhëzime për kulakët “Si e lejuat juve që të shpëtonte Zai Fundo Por krimi është krim. Dhe kur është letariat, nuk kishte një të kaluar me sepse në fund të fundit, fshatari i pasur armiku? Kishit urdhër që të vritej me çdo puna për krime, për qindra, për mijëra, sindikata, me lëvizje punëtore etj. Por, bëhej ai që ishte i zoti, nuk bëhej ai që kusht Zai Fundo”. D.m.th. u trondita që për miliona veta, këtu është e pafalshme ishte i humbur. Dhe duke marrë para- në fi llim për këtë gjë. “Unë kam qenë në të hezitosh dhe të lëkundesh, e pafalshme. fatkeqësia ishte se kjo Parti Komuniste sysh fshatin tim, p.sh. unë e dija që do burg, shoku Enver”, - i thashë, - “nuk e Mua më ka bërë përshtypje më vonë, pas që në themelimin e saj u lidh me Partinë ta merrnin në dorë fshatarët e varfër, por di këtë gjë”. Kongresit të 20-të, kam lexuar disa kuj- Komuniste Jugosllave, veproi nën ud- fshatarët e varfër ishin ata që i hante mor- “Shumë keq që nuk e di”, - më tha, - time dhe letra të Gorkit që kishin botuar. hëheqjen e saj, duke kopjuar të gjitha ri dhe pleshti, kur i thonë, nuk ishin të “komiteti qarkor i Tiranës që është përg- Dhe çfarë shkruan Gorki për Leninin. format e organizimit dhe të politikës. Kjo zotët. Mirëpo, siç thashë, gjithmonë ishte jegjës për Zai Fundon, i ka bërë një dëm Thotë: “Sa mizor duhet të jetë ky njeri që ajo mëdyshja, por me kohë këto gjëra të madh Partisë”. Dhe unë isha anëtare lejon të bëhet eksperiment me jetën e mil- parti Komuniste Jugosllave përfaqëso- dekantoheshin, kur thonë, një çikë sot, e komitetit qarkor të Tiranës, përgjegjëse iona e miliona njerëzve duke shkaktuar hej në Shqipëri me anë të dy emisarëve një çikë nesër. për rininë. Por puna është që unë isha në këto vuajtje mbinjerëzore dhe kaq shumë të saj, Miladin Popoviçi dhe Dushan burg. Dola nga burgu dhe u nisa men- viktima dhe gjak”. Më ka tronditur. Mugosha”, u shpreh Belishova. Kolektivizimi jëherë për këtej. Këtu s’kishte logjikë, këtu ishte tërsëllëm i madh d.m.th. Dhe Stalini e ka porositur Enverin: “Mos nuk e di pse ma bëri këtë gjë, për të më Si i refuzuan Liri Belishovës të drejtën t’i qendronte tek koka vajzës u shpejtoni me kolektivizimin se jeni një thënë që ti të rrish sus, apo ishte një gjë e vend i vogël, malor, nuk keni industri natyrshme për të, që këto kishin rëndësi, së saj që po shuhej në spital që të mund të ndihmoni fshatin. Shkoni vrasjet e armiqve. gradualisht. Mos na kopjoni neve, se neve Megjithatë, nuk e kam menduar kurrë u detyruam të bëjmë kolektivizimin si që do të përfundonte kaq keq. Dhe e di si masë për t’u mbrojtur nga Lufta e Dytë është puna, që duhet ta them sinqerisht. Një nga historitë më tronditëse Botërore. Juve nuk e keni këtë rrezik”. Më ka ardhur shumë keq kur janë dënu- ar shokë të ndryshëm. Mirëpo mendoja që Enver Hoxha, diktator i përgjakshëm këta shokë do të kenë bërë gabime të rën- të komunizmit da dhe Partia kushedi, ka dhe të dhëna të Enver Hoxha ka qenë diktator, po dik- tjera. Por duke ardhur gjithnjë koha nuk Edhe vdekja s’kishte vlerë për Policisë së Cërrikut e morri vesh dhe tator i përgjakshëm sepse janë vrarë në mund të pajtohesha dot, sidomos kur këtë popull të vogël kaq shumë njerëz. Ka u dënua Tuk Jakova dhe Bedri Spahiu. ata njerëz. Ja rrefi mi i plotë i Liri Bel- erdhi menjëherë atje te policia. E morri vrarë dhe shokët e tij më të ngushtë. Por nuk guxoje jo t’i mbroje, po të mos t’i ishovës: me mend që mund të kërkoja leje që të Unë mendoj, d.m.th. nuk mendoj por kritikoje. Dhe të them të drejtën në këtë “E mbaj mend atëherë, kur vajta të veja të merrja kufomën e vajzës dhe më nuk mund t’i konceptoj tre gjyqet që u kohë isha martuar për herë të dytë. Kisha shikoja vajzën para vdekjes dhe ju luta tha: “Dëgjo Liri, ti e di. Fëmijën se ka në bënë në vitet 70-të: gjyqi që u bë kundër bërë dy fëmijë. atij ofi cerit qe me ruante: “Të lutem më droë as dega, e ka Ministria. Por unë ushtarakëve që ra si fshesë e hekurt (e Burri, kur u martua me mua, kishte përdorte vetë këtë fjalë) në ushtri; gjyqi që dy vajza d.m.th. katër fëmijë. lër. më lër të rri derisa vazja të japë po të lejoj të shkosh me djalin në El- u bë kundër ekonomistëve që u pushkat- Kisha pesë vëllezër që i rrita vetë se shpirt”. Sepse përpara se të më fus- basan. Shko te dega”. Nuk e harroj këtë ua Koço Theodhosi, Abdyl Këllezi, u bur- babai vdiq shumë herët. Kishin mbaruar nin tek vajza takova mjekët dhe ata gjë”. Pastaj ma dhanë lejen. Me shumë gosën gjithë ata të tjerë, ca vdiqën nëpër universitetet, ishin martuar tre, dy ishin më treguan se ishte çështje orësh ose vonesë. Do me thënë ata kishin llogarit- burgje, ca vdiqën nëpër tortura, siç ishte të fejuar, kisha nënën dhe gjyshen, po e ditësh, dhe varej nga organizmi. Vajza ur, që duhej të vinte gazi nga Tirana me Ahmet Jegeni p.sh. një nga ekonomistët lë sojin e burrit. Dhe e dija që hapi im për më të mirë; dhe gjyqi që u bë pastaj për të kundërshtuar Enverin nuk do të më e kishte mendjen në vend, por dukej dy ofi cerë. Më saktë, këto gjëra, kanë këta të kulturës dhe të artit, Todi Lubon- kushtonte vetëm mua personalisht, që që do të vdiste. Nuk kishte fuqi, jeton- një dozë të madhe absurditeti. ja, Fadil Paçrami e kush e di se sa të tjerë. në fund të fundit, isha gati, si të thuash, te me oksigjen dhe kur ikte oksigjeni, Mua më kishte vdekur vajza 23 vjeç, Nuk e kuptoj se si mund ta bënte njeriu të sakrifi kohesha sepse ndieja dhe përg- ajo paralizohej. Ato orë që ndjenja aty vajza që nuk pa një orë gëzim, se kur këtë gjë. jegjësi për këtë rrugë. Po ata ç’faj kishin? më kërkonte vetëm t’i njomja buzët. I u dënova unë ishte 2 vjeç. Kur vdiq Por mendoj që ai ka qenë dhe shumë Kështu që kam bërë çmos që nga kjo kohë demagog sepse nga natyra ishte një burrë kur fi llova të shikoj më qartë dhe deri sa thashë shoqëruesit: Më lini pranë va- ishte 23 vjeç dhe unë vazhdoja të isha i pashëm, ishte një njeri me maniera të u dënova, si e si mos të krijoj tek Enver jzës, se duket se në çfarë konditash e dënuar. Kurse duhet të vinte gazi kultivuara sjelljeje, si të them, dhe prapa Hoxha përshtypjen që unë kam vërejtje është. nga Tirana me dy ofi cerë. Ç’ka mund kësaj maske fshihej një njeri i tillë. Nd- kritike, që unë nuk jam dakord me këtë Ai nuk pranoj. Atëherë nuk e di sesi të bëja unë? Ç’ka mund të bëja? Nuk ofta ky njeri ka qenë i tillë, instinktet e tij rrugë. Një rol me shumë rëndësi ka luaj- mu kujtua emri i Nexhmije Hoxhës. e di. Na kanë mbajtur derisa u errësua kanë qenë të këtilla se jo çdo njeri mund tur Kongresi i 20-të. të bëhet diktator dhe aq më tepër një dik- Ai raporti sekret i Hrushovit. Unë Dhe thashë me vehte: E kam bërë tërë me qëllim që kur të mbërrinim neve në tator i tillë, se diktatorë kanë pasur edhe atëherë kam qenë e sëmurë, sa kisha lin- luftën me Nexhimijen, ajo është nënë, Cërrik të mos kishte njeri. Ju betohem, vendet e tjera të Lindjes, por jo kështu. dur djalin dhe kam qenë katër muaj në nuk mund të mos më kuptojë. “Ju lutem që të gjitha penxheret ishin hapur dhe Por, ndofta ishte edhe puna që ai, mark- krevat. Megjithatë, erdhi Enver Hoxha në telefononi që të më lenë këtu, pranë va- megjithëse dritat ishin të mbyllura ato sizmin e fi toi nga Miladini. Miladini vinte shtëpinë time, ma tha shumë shkurt dhe jzës që po vdes”. Dhe ai më tha: “O qejfi ishin plot me njerëz. Dhe për këtë them, nga Partia Komuniste jugosllave. Ajo ka nga kjo kuptova që ai nuk ishte dakord qenë partia më radikale, tjetër pastaj që me kritikën ndaj Stalinit. Por ama edhe më vjen. Sa lart e mban, mendon ala sidoqoftë… Kurse më mirë ju them, atë ndryshoi për efekt të prishjes me Stalinin neve nuk e adhuronim pak Stalinin dhe se je anëtare e Byrosë politike?”. Po që e kam menduar, që komunizmi neve dhe për t’iu bërë qejfi n amerikanëve se çfarë kishte ndodhur në të vërtetë nuk e ata pyetën diku dhe nuk më lanë. Sa na talli me shumë ndjenja njerëzore. ndryshe s’i sillnin dollarë. D.m.th. qe një kishim shumë të qartë. Kur e kemi lexuar u ktheva në internim në Cërrik, vajza u Kurse populli këto i ruajti dhe dinte çdo evolucion i detyruar. Ndofta është edhe atë, burri e kishte lexuar në tjetër vend, shua. Unë nuk u gjenda aty. me thënë vdekje. Dinte çdo me thënë kjo që ka infl uencuar. kemi thënë që të dy që edhe këto janë Kur më vdiq vajza, Komandanti i nënë që ka humbur vajzën”. 8 VETERANI Tetor 2016; Nr. 10(339) AKTUALITET Ministria e Mbrojtjes dhe Shtabi i Përgjithshëm, kontribut të jashtëzakonshëm në Bashkinë e Klosit Mimi Kodheli “Qytetare Nderi” e Bashkisë Klos Ministrja e Mbrojtjes, znj. Mimi tullin ”Qytetare Nderi” e Bashkisë dhe shërbente vetëm për këmbësorë. Kodheli u shpall “Qytetare Nderi” e Klos, znj. Mimi Kodheli, ministere e FA kanë bërë të mundur ndër- Bashkisë Klos në qarkun e Dibrës. Me Mbrojtjes e Republikës së Shqipërisë, timin në kohë rekord të urës, e cila ka vendimin nr. 101, datë 24.06.2016 me motivacion: “Për kontributin e saj një gjatësi prej 42 metrash dhe arrin Këshilli Bashkiak vendosi t’i japë ti- dhe të institucionit që ajo drejton në të mbajë rreth 18 ton, duke bërë të ndihmë të komunitetit të 6 fshatrave mundur edhe kalimin e automjeteve të Bashkisë Klos, në ndërtimin e Urës të tonazhit të rëndë dhe të transpor- së Pazarit dhe të rrugës Klos-Dars-Xi- tit publik, ku fëmijët e shkollave janë bër”. përfi tuesit më të mëdhenj. Ministria e Mbrojtjes dhe Shtabi Gjithashtu Ministria e Mbrojtjes i Përgjithshëm kanë dhënë një kon- dhe FA bënë të mundur ndërtimin e tribut të jashtëzakonshëm në Bash- rrugës “Klos-Dars-Xibër”, pastrimin e kinë e Klosit, duke bërë të mundur rrugëve nga inertet, si dhe pastrimin ndërtimin e një ure “bailey” mbi lu- e tuneleve me municione që gjendesh- min Mat në këtë bashki. Ndërtimi i in fare pranë qendrave të banuara në kësaj ure ishte një domosdoshmëri Klos. për banorët e kësaj zone, pasi ura Tunelet e FA në Klos, pas një ekzistuese është ndërtuar rreth 36 vjet shpërthimi në vitin 1997, u kontam- më parë ishte në gjendje të amortizuar inuan dhe u betonuan. 19 vjet pas shpërthimit, pjesëtarët e FA gjetën në SHOQATA KOMBËTARE E USHTARAKËVE këto mjedise lloje të ndryshme mu- nicionesh, si fi shekë, granata dore NË REZERVË PROMOVON LIBRIN mësymëse, predha topi blindëshpues, “ RUGTIMI PËR NË CIOR” si dhe djegore të llojeve të ndryshme.

Nga Trifon Llupo Kodheli i uron 51- vjetorin Batalionit

ën kujdesin e Shoqatës të Mbështetjes të FA Kombëtare të Ushtarakve në Rezervë të Shqipërisë, u E shtunë, 24 shtator 2016 - Min- Mbështetjes, veçanërisht në ditët më N istrja e Mbrojtjes, znj. Mimi Kodheli të rëndësishme të përpjekjeve të FA botua libri “Rrugëtim për në Konfed- eratën Ndërkombtare të Ofi cerve në me rastin e 51 - vjetorit të krijimit të për anëtarësim në strukturat euro- Rezervë” (CIOR ). Libri është përgati- Batalionit të Mbështetjes të FA i ka atlantike. Në radhët e këtij batalioni, tur nga autorët Zydi Kroi dhe Fiqiret dërguar një letër urimi komandantit është shprehur ministrja Kodheli, Doda. të këtij batalioni, kolonel Petrit Da- kanë kaluar shumë ofi cerë, të cilët në Takimi për promovimin e librit u bë jlani. karrierën e tyre të mëpasshme kanë në Sallën e mbledhjeve të Ministrisë Ministrja Kodheli ka vlerë- drejtuar me përgjegjësi të lartë struk- së Mbrojtjes. Në këtë promovim morën suar kontributin e Batalionit të turat ushtarake të vendit tonë. pjesë ushtarak në rezervë dhe në pen- sion si dhe ushtarak aktiv të Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura Letra e plotë e ministres së Mbrojtjes, znj. Mimi Kodheli: të Republikës Shqipërisë. Promovimin e hapi moderatorja e Kolonel Dajlani, takimit znj. Zana Jahollari, (Kol.Rez.), Sot është një ditë e shënuar në historinë e njësisë që ju drejtoni. Pesëdhjetë e cila ia dha fjalën Presidentit të Sho- e një vjet më parë, elementët ruajtës të Shtabit të Përgjithshëm u përforcuan qatës Kombëtare të Ushtarakve në për të kaluar në nivel batalioni. Kjo njësi elitë ushtarake, e quajtur Batalioni i Rezervë, zotit Thoma Konduri. Ai bëri tjetër i librit z. Fiqiret Doda, i cili foli Sigurimit të Shtabit të Përgjithshëm, e më pas Batalioni i Mbështetjes ka qenë një përshkrim të përgjithshëm të vep- për punën e gjithanshme që u bë për pjesë e pandashme e historisë së Forcave tona të Armatosura, e veçanërisht rimtarisë së Shoqatës në këta 20 vjet si grumbullimin e dokumenteve dhe ma- në ditët e rëndësishme të përpjekjeve tona për anëtarësim në strukturat euro- dhe drejtimet kryesore të punës në të terialeve arkivore në mënyrë që rrug- atlantike. ardhmen. Pastaj ju dha fjala autorit të timi të pasqyrohet ashtu siç ka ndod- Në radhët e këtij batalioni kanë kaluar shumë ofi cerë, të cilët në karrierën e librit z. Zydi Kroi, i cili bëri një përsh- hur realisht, pra kronologjikisht, vit tyre të mëpasshme kanë drejtuar me përgjegjësi të lartë strukturat ushtarake krim të shkurtër të rrugtimit takimeve pas viti, duke ndjekur veprimtarinë të vendit tonë. Ata janë shembujt më të mirë të lidershipit ushtarak. Shpresoj me Shoqatat homologe në Itali, Francë, brenda dhe jashtë vendit, ku një vend që kjo traditë të vazhdojë edhe në vitet në vijim. Gjermani, Belgjikë, Letoni, Bullgari, të rëndësishëm zenë faksimilet e do- Ju uroj gjithë të mirat, pres nga ju profesionalizëm dhe operacionalitet të Kroaci, Slloveni, Greqi e Maqedoni etj, kumenteve zyrtare dhe fotot përkatëse lartë, ashtu si në 51 vitet e deritanishme. që ka bërë Shoqata që nga krijimi i saj të këtij rrugtimi dhe aktiviteteve të zh- Punë të mbarë dhe suksese të mëtejshme. dhe deri sa u pranua antare me të drej- villuara. Mimi Kodheli ta të plota në Konfederatën Ndërkomb- *Komisar në Pension tare të Ofi cerve në Rezervë, në kohën kur Shqipëria u pranua në NATO sepse PATRIOTIZMI, NË LARTËSINË E DUHUR sipas Statutit të CIOR-it duhet të jesh antar i NATO-s që të pranohesh me të (Vijon nga faqja 1) gjakun, dashurinë për Atdheun, mbi nevojë për shembullin dhe për frymëzimin drejta të plota në CIOR. idealin e lirisë dhe mbi vendosmërinë e tyre. Kemi nevojë për shembullin e bur- Ceremoninë e promovimit e nderu- mbarëkombëtare. për të lënë të trashëguar si trashëgim rave dhe të grave që prehen këtu pas an edhe znj. Mimi Kodheli, minis- Mjaftojnë qoftë edhe vetëm këto tre emrin e nderuar që mbajmë ne sot si nesh, të shokëve të tyre veteranë, që sot tre e mbrojtjes si dhe Shefi i Shtabit raste për të konkluduar në ridimension- trashëgimtarë të atyre burrave e grave kanë ardhur këtu nga e gjithë Shqipëria të Përgjithshëm të FA, Gjeneral Ma- imin e qëndrimeve të drejtuesve kryesorë të nderuar, të cilët sot nuk janë më dhe për t’i nderuar, por mbi të gjitha kemi jor Jeronim Bazo. Në emër të Min- të shtetit dhe pushtetit vendor, në mbro- të atyre që duhet t’u lëmë të nderuar nevojë që shembulli që ata dhanë të kthe- istrisë Mbrojtjes përshëndeti ministrja jtje vlerave të vyera të trashëgimisë tonë emrin ‘Jam shqiptar’!”. het në modelin e këtyre të rinjve”. kombëtare. Kreu i OBVL, Rrahman Parllaku Ndërkohë, kreu i OBVL, Parllaku e mbrojtjes z. Mimi Kodheli, e cila e Parë nga ky vështrim, Organizata e – Hero i Popullit dhe Nderi i Kombit, vlerëson edhe qëndrimet e Shpëtim Id- përfundoi përshëndetjen duke thënë: Bashkuar e Veterënave të LANÇ (OBVL) vlerëson veçanërisht qëndrimin e krye- rizit, i cili ka të drejtë kur pohon se ai “ Unë ju ftoj të gjithë ju që të puno- vlerëson këtë axhendë të tyre, pasi rua- bashkiakut të Tiranës, Veliaj, sipas të dhe partia e tij kanë ndryshuar me fl uk- jmë sëbashku për të marë më të mirën jtja dhe promovimi i ngjarjeve e vendeve cilit: “Sot nuk kërkohen ato lloj sakrifi - sin e ideve, qëndrimeve, betejave, debat- prej jush. Unë ju siguroj si Ministër, historike, janë evidente sot më shumë cash, si 74 vite më parë, por prapë kër- eve, tematikën e patriotizmit shqiptar, që keni vëmëndjen time personale, të se kurrë. Madje siç u shpreh Presidenti kohet po aq dashuri, po aq vendosmëri, në të gjitha viset ku jetojnë ata. PDIU e stafi t që unë drejtoj, po fl as këtu edhe Nishani në Drashovicë “... i bëjnë nder po aq përkushtim ndaj atdheut tonë të ka pasuruar këtë tematikë në mënyrë të në emër të gjeneral Bazos”. dhe e meritojnë të skaliten në memorien përbashkët, ndaj qytetit tonë, ndaj ko- veçantë, atë që lidhet me bashkimin kom- Pasi u largua znj. Ministre dhe she- e historisë sonë kombëtare, sepse janë munitetit, ndaj njëri-tjetrit. bëtar, me Çështjen Çame, me identitetin fi SHPFA, fjalën e mori edhe autori lindur mbi mundin e sakrifi cën, mbi Prandaj, sot më shumë se kurrë kemi tonë kombëtar. Tetor 2016; Nr. 10(339) VETERANI 9 IN MEMORIAM Me rastin e 95 vjetorit te lindjes, partizan i Brigadës së IV sulmuese Dulejman LOKA, një jetë për Lurën dhe lurianët

Nga Dukagjin HATA rat mitologjike, për të biseduar shtruar e gju më gju me këto banorë të zgjuar e me Ikja nga kjo jetë e njerëzve me botë të dhunti gjenteike diturie. Mes të mbled- pasur shpirtërore, që kanë dhënë për at- hurve ishte dhe Dulejman Loka, me të dheun e kombin djersë, përkushtim e di- mirënjohurin Nezir Buci, një drejtues i turi, është e trishtë dhe të lë shijen e një Lurës, simbol i të folmes me nëntkes dhe mungese të thellë. Këtë mungesë ndjenë shumëkuptimësi. lurianët kur mësuan lajmin e ndarjes nga -Ju kam ftuar për kafe, tha Mehmet jeta të Dulejman Lokës, një burrë fi snik që Shehu, këtu në Lurën tuaj të bukurive lindi më 11 tetor 1921 në Lurën e bukurive magjepsëse, si të privilegjuar që jeni, falë përrallore, të cilës i dha gjithçka që pati, dhuratave të natyrës, që zor t’i gjeshë në deri sa pulsi iu shua përgjithmonë. Ai ka të tjera vende të rruzullit tokësor”. qenë një nga fi gurat kryesore të pushtetit Ia pret Nezir Buci e fjalën e tij mbështet në Lurë në kohën e monizmit, veteran dhe Dulejma Loka, të cilin ish kryeministri e ish luftëtar i lirisë, që gjithë jetën iu shër- njihte mirë: beu me përkushtim e devocion lurianëve, “Qe besa ,shoku kryeministër, nuk ka dibranëve, shqiptarëve. ndodhur kurrë që kur ka le dielli në këtë Ishte dimri i egër i vitit 2005 dhe bora vend, që mysafi ri ta marrë kafen me vete e që kishte arritur deri në 1.5 metra e bënte t’ia qesë të zotit të shtëpisë. E besa shoku gati të pamundur lëvizjen drejt zonave Mehmet, sot nuk mund të koritet Lura të veriut, por miqtë e tij të shumtë do të para teje, djalë i Shqipërisë, që e ke sofrën udhëtonin nga Durrësi e Tirana, për t’i të shtruar në të katër anët e atdheut”. hedhur një dorë dhe Dulejman Lokës, një “Si?! Po më refuzoni kafen?!-foli me të dorë dhe nga dheu i bekuar i Lurës, asaj qeshur Mehmet Shehu. toke të shenjtë që ai e deshi shumë dhe -Me një kusht e pimë kafen, -foli Dule- për të cilën iku malit partizan që kur ishte jman Loka. Kushti është ky, që sapo ta njëzet vjeç dhe u kthye në shtëpi pas dh- pijmë të zbresim në shtëpitë tona. Dhe jetë vitesh, kur të gjithë e dinin të vdekur. kështu ndodhi, kryeministri hëngri drekë Vajtimorja e Lurës, do të lëshonte zë i e darkë me Nezir Bucin e Dulejman Lokën cili do të bënte jehonë kodër më kodër e tek shtatë mrekullitë alpine të Lurës, ku mal më mal, nga Fusha e Pelave në shtatë në sofër u mblodhën burrat më në zë të liqenet magjepësës: kësaj treve, bënë muhabet e ngritën dolli “Kanë ardhë urdia me u çmall e me të me të parin e qeverisë. pa/ Dulejman Loka, o trim, o vlla/ Nuk Falë këtyre njohjeve me fi gura të rang- të thyen ernat e shtrëngatat,/hije të kanë jeve të larta të kohës, Dulejman Lokës i salltantet e dekorat, Dulejman Loka, o ecte fjala kudo dhe ai atë e përdorte për trim, o vlla...”. për sakrifi cat për atdheun, pasi vetëdija Tiranë, Dulejmani ishte i dashuruar me punët e Lurës, për rregullimin e bash- Dekoratat e Dulejman Lokës, për të e burrave si ai ishte në përputhje me atë Lurën e tij, ku dëshironte të ngryste ditët këfshatarëve të tij, për sistemin e tyre në cilat fl et dhe vajtimorja janë: Dekorata e thënien labidare të Kenedit të madh: “Mos e fundit të jetës, duke kontribuar deri në punë, në shkollë, në përdisthmërinë e Çlirimit-e Trimërisë-10 vjetori i Çlirimit- pyet se ç’do të bëjë atdheu për ty, pyet me fund për bashkëfshatërt e tij. ngarkuar të asaj kohe me halle të shum- Medalja e Punës, Dekorata e Flamurit, gëzim ç’mund të bësh ti për të”. Në vitin 1960-1961 del në lirim dhe ta. Dulejman Loka la prapa katër djem Ylli i Kuq, 40 Vjetori i Çlirimit -60 Vjetori Dulejmani ishte partizani i parë që caktohet në funksione civile, në Lurë e dhe dy vajza: të ndjerin Petritin, Gëzimin, i Çlirimit, Çertefi kata “Qytetar Nderi” i ko- mori malet për liri e dinjitet shoqëror, siç Peshkopi, si në ndërmarrjen e Përpunim Besnikun, Shpëtimin, Vladijen dhe Adivi- munës Lurë”. ishte ofi ceri i parë, veteran i parë, kryetari Drurit të rrethit Dibër, ku dallohet për se- en, dhjetëra nipër e mbesa që e kujtojnë Dulejman Loka ishte luftëtari i orëve të i parë i veteranëve të Lurës, i pari që ndih- riozitet e talent drejtimi. me mall e dashuri gjyshin e tyre, që ishte para të lirisë, shtëpia e të cilit u kthye në një monte njerëzit në nevoja të ndryshme të Në vitet e fundit të jetës, kur Shqipëria një model jo vetëm I kuadrit të zotë e të bazë të fuqishme të Luftës dhe luftëtarëve kohës, që sheshonte punët e krahinës dhe po përballej me pjesën më të keqe të vet- përkushtuar, por dhe i familjarit të mirë. të lirisë. Fillimisht lufoi si partizan i iu dilte zot lurianëve, që të mos u hynin në vetes, Dulejman Loka shfaq shqetësimin Kur vdiq Dulejman Loka, shtypi i thjeshtë, pastaj në repartet e Brigadës së hak të tjerët, të mos iu bënin padrejtësi e dhe iu bie kambanave të alarmit për kohës, gazetarë e veteran shkruan për IV Sulmuese, duke udhëhequr disa beteja zullume. dëmtimin e rëndë të pyjeve në Lurë, por të, një pjesë të kujtimeve e mbresave të që kanë hyrë në fondin e artë të rezistecës Ai ka marrë pjesë në operacionet alarmi i tij bie në vesh të shurdhër, si të së cilave i përdorëm për këtë shkrim, antifashiste shqiptare. luftarake të njësive partizane shqiptare në gjithë alarmet dhe shqetësimet e njerëzve në përkujtim të këtij njeriu vizionar për Nuk kishte si të ndodhte ndryshe, ish Jugosllavi, duke marrë pjesë me armë të përgjegjshëm, në këtë kohë papërgjeg- Lurën dhe më gjërë. pasi ai rridhte nga një derë atdhetare, e në dorë, në betejat legjendare të Vishigra- jshmërie kolektive. Vdiq më 27 shkurt 2005 dhe u var- cila ndikoi në formimin e tij, në kalitjen e dit, kundër okuptaorit nazist, për çlirimin Në vitin 1981, del në pension, i rreth- ros në Lurë, në tokën e tij, ku lulkuqet e karakterit qëndrestar dhe të atyre kodeve e shqiptarëve të Kosovës. uar me tituj e dekorata, i vlerësuar nga dashurisë dhe të kujtesës për këtë burrë të burrërisë, që ka trashëguar luriani në Në prill të vitit 1945, ndërsa Shqipëria institucionet e shtetit, por mbi të gjitha të veçantë janë gjithmonë të freskëta. shekuj. e dalë nga gërmadhat e Luftës, po bënte nga respekti dhe mirënjohja e njerëzve. I rritur nga xhaxhai, ngaqë babai e një përpjekje sizifi ane për të mjekuar Nga vitii 1981 e deri sa ndërroi jetë, Dule- la jetim në moshë të njomë, Dulejmani plagët dhe rindërtuar vendin, Dulejmani jman Loka ka qenë kryetar i verteranëve shkollën fi llore do ta mbaronte në Lurë, do të ulej si skënderbegas për të vazhdu- të Lurës, një fi gurë e nderuar ku lurianët shkollë të cilën e fi lloi dhe e fi toi vetëm ar shkollimin ushtarak. Pasi mbarimit të gjenin mbështetje dhe përkrahje. me zgjuarsinë dhe vendosmërinë e tij, kësaj shkollë, e nisi karrierën si ushtarak, Në shtëpinë e tij në Lurë vinin miq të se nuk donin ta linin. Pesha e rëndë e punoi si ofi cer në Kolonjëë, Korçë, Pogra- zgjedhur, udhëheqës të lartë të shtetit shtypjes dhe varfërisë, nuk e bëri të dobët dec, Milot, Shjkodër dhe në fund në Ti- të kohës, si ish gjenerali që u ndëshkua e të nështruar, por të fortë e krenar; teksa ranë, ku arriti deri gradën e majorit. nga sistemi komunist Muhamet Prodani, endej maleve me tufën e bagëtive, armën Ishte një ushtarak i zoti, me përgatitje Shefi i Shtabit të Përgjitshëm të Ushtrisë, s’e ndante nga dora. Ai po përgatitej den- të lartë fi zike dhe shpirtërore, me shpirt Petrit Dume, ministri i Mbrojtjes Beqir jëshisht,fi zkisht dhe si karakter i fortë për sakrifi ce e vetëmohimi, një qitës shem- Balluku, të dy të ekzekutuar nga reg- cunamin e egër që do të përshinte vendin bullor, kampion në shkallë reparti e ush- jimi. Vetë kryeministri Mehmet Shehu, e shqiponajve në Luftën e Dytë Botërore, trie, tre herë kampion kombëtar, në qitjet që kishte qenë në Lurë në kohën e Luftës me pushtimin nazi-fashist të vendit. me pistoletë, me pushkë, me automa- dhe e njihte nga afër Dulejman Lokën, Sa herë që do të kujtohet rezistenca e tik dhe me mitraloz. Ai qe një drejtues i vinte shpesh në këtë vis të bukur deri në Tiranës ndaj urdisë naziste në tërheqje, përkushtuar i njësive ushtarake, të cilat magji e përrallë, fl iste shtruar me lurianët do të kujtohet dhe biri i Lurës Dulejman ia besuan për t’i drejtuar, falë zotësisë dhe dhe kënaqej nga gjuha e tyre e hollë dhe Loka, i cili mori në këtë beteje legjendare përkushtimit të tij. Kudo që vajti, në çdo komunikimi me alegori e shëmbëlltyra. tre plagë, dy në kofshë e një në nofull, të detyrë që i caktuan, la gjurmë të bukura, Një herë, siç më rrëfen Mark Dodani, cilat i pati gjithë jetën si një stoli e lirisë. krenari dhe dinjitet malësori. një bashkëluftëtar i tij, Mehmet Shehu i Ky njeri me shpirt të madh e zemër të Megjithë ofertat për të punuar në kishte ftuar lurasit për kafe diku në lën- gjerë, kurrë nuk u ankua as për plagët, as sektorë të rëndësishëm të Mbrojtjes në dinat e bukura, pranë liqeneve si në sof- 10 VETERANI Tetor 2016; Nr. 10(339) ANALIZË OUPLSH, 25-VJET VEPRIMTARI AKTIVE NË MBROJTJE TË TË DREJTAVE USHTARAKËT, TË ZHGËNJYER

Nga Dhimitër NDRENIKA*

Organizata e Ushtarakëve në Pen- sion e të Liruar të Shqipërise (OU- PLSH), si bashkim vullnetar i shtresës shoqërore të ushtarakëve joaktivë, që me themelimin e saj, para 25 -vitesh vlerësoi domosdoshmërinë historike të orientimit demokratik perëndimor, sidomos të atij atlantik, të SHBA e të NATO-s, si e vetmja aleancë dhe part- ner strategjik thelbësor. Zhvillimet 25 - vjeçare në shoqërinë postotalitare, postkomuniste shqip- tare, zhgënjyen ushtarakët, shtresën e tyre shoqërore, cënuan besueshmërinë e tyre ndaj rendit kushtetues që duhet të mbrojnë, krahas denigrim- it e diskriminimit atdhetar, të bind- jeve e të vlerësimit të detyrës së tyre të posaçme kushtetuese, në trajtimin e gjithanshëm si “përfaqësues publik e shteteror” të RSH, të mosplotësimit të atyre detyrimeve të shtetit ndaj tyre, shtresës shoqërore që përbëjnë. Në asnjë rrethanë, në këtë tranzi- cion, ushtarakët nuk ju kundërvunë shtetit, nuk kryen akte tradhtie dhe as mosbindje civile, por u përdorën nga klasa politike në dobi të saj. Ata, në përmbysjen e sistemit të diktaturës mbrojtën pasurinë shtetërore dhe ush- tarake si dhe përkrahën e mbështetën vendosjen e demokracisë në vendin tone. Por kjo demokraci e brishtë, ende sot po i denigron, diskriminon e nëpërkemb ata. Ushtarakët shqiptarë, kategori themelua me 28.09.199. Ajo shpalli ushtarakëve joaktivë, njëherësh, edhe ditës historike të ushtrive shqiptare e profesioniste, kanë qenë dhe mbeten denoncimin e sistemit të partisë-shtet të atyre aktivë, si dhe nuk iu përkul sidomos të vlerave të larta të UPVNCl shtresë dinjitoze e shoqërisë shqip- në Deklaratën Themeluese të saj, të asnjë aktori politik partiak. Mbrojti me e te LANCl, të Luftës kundëer Provok- tare. Ata, në të gjithë historinë tonë nëntorit 1991. vendosmëri e përkushtim profesional- acioneve të gushtit 1949 të monar- kombëtare, pavarësisht nga forma e Themelimi i Organizatës u mbeshtet izmin ushtarak. ko-fashistëve grekë e të meritave të ekzistencës së shtetit e lloji i tij, janë e u pranua nga forcat politike shqip- antarësisë së saj, pjesëmarrëse në garantë në përmbushjen e misioneve tare. Struktura organizative, Programi OUPLSH, ORGANIZATË E LIG- Luftën e Kosovës më 1999 e të shqip- thelbësore, për mbijetesën e shtetit e e Statuti, u përshtaëen me modelin JSHME DHE KUSHTETUESE tarëve në Republikën e Maqedonisë në të popullit. Edhe sot, ata shprehen dhe italian NATO, siç është UNUCI - Bash- vittet 2000-2001, si dhe të gëzimit të janë “ME MBROJTJEN E LIRISË, PA- kimi Kombëtar i Ofi cerëve në Lirim të Organizata, e para e këtij lloji, vlerave të ushtrive euroatlantike, ku VARËSISË E TËRËSISË TOKSORE TË Italisë. Në bashkëpunim me të u muar shprehëse e synimeve të ushtarakëve tashmë RSH është anëtare e NATO-s RSH E TË RENDIT KUSHTETUES”. përvoja e saj, nëpërmjet binjakëzim- që kanë ndërprerë karrierën, dhe jo dhe synon anëtarsimin në BE. Problemi themelor historik i këtij it të ndërsjellteë me strukturat për- vetëm të tyre, është e ligjshme dhe Në kuadrin e përpjekjeve të shte- misioni ka qenë që “udhëheqja, kla- katëse vendore. U bënë hapat e para kushtetuese. Me themelimin e saj në tit për reformimin e FA nuk duhet të sa sunduese, prijësit e vonë, e tashmë për anëtarësim në EUROMIL - Bash- shtator 1991 e në vijimësi gezoi per- pranojmë konceptimin diktatorial, të klasa politike”, të mos i cënonin apo kimi i Shoqatave Ushtarake Europi- sonalitet dhe është Person Juridik, të qënit të ushtrisë në varësi totale të t’i përdornin ushtarakët në dobi e për ane. i njohur dhe i pranuar nga shoqëria “partisë - shtet”. Këto pikëpamje të përfi time të padrejta, në kurriz të atyre Në procesin e reformimit të FA ushtarake dhe shteti. Ka bërë përpjek- vëna në jetë nuk e forcuan e as nuk misioneve që ushtarakët janë betuar ti lindën dhe Organizata e Ushtarakëve je dhe ka ndikuar që shtresa joaktive ishin të mirëqëna për misionet që iu plotësojnë, deri edhe me sakrifi cën su- në Rezerve, në maj 1996 dhe Bashkimi e ushtarakëve të gëzojë “status” ashtu ngarkuan për të plotesuar sepse, ishin preme, me fl ijimin e tyre për to. Kombëtar i Ushtarakëve në vitin 2009. si dhe ata “aktivë” me të drejta e përfi - tërësisht në funksion të aleancave me Organizata, në përballje me realite- time të barabarta e të diferencuara nga ish - Jugosllavinë e me ish - BS, kra- OUPLSH, MBROJTËSE E USH- tin konfl iktual demokratik shqiptar, natyra kohore e veprimtarisë së tyre. has e më pas në funksion të konceptit TARAKËVE NË PENSION E TË ka shënuar arritje që e kanë konsolid- Organizata bashkoi dhe bashkon kinez për përhapje të ndikimit të Kinës LIRUAR uar atë, e kanë bërë pjesë të pandarë të gjithë demokratët, pavarësisht nga në Rajonin e Ballkanit e më gjere. të elitës ushtarake joaktive, faktor që bindjet e tyre politike, që kanë denon- Struktura e saj organizative bazohej Organizata e Ushtarakëve në Pen- duhet dëgjuar nga institucionet; që cuar dhe janë distancuar e shkeputur në forca rezerve, me rreth 80% dhe ak- sion e të Liruar të Shqipërise (OU- dha kontribute të qënësishme në tra- nga praktikat e regjimit totalitar të tive-operacionale, me rreth 20%. Mbi PLSH), e para organizatë ushtarake jtimin kushtetues e ligjor të atdhetar- partisë-shtet, ai i diktaturës enveriane, të gjitha, koncepti mbizotërues “me joqeveritare, tashmë OJF ushtarake, izmit e të frymës demokratike brenda pasojat e të cilit ende nuk janë shëru- forcat e veta” nuk mund të përballej u themelua si domosdoshmëri e besim radhëve të saj dhe në Faktorin Mbarë- ar. Ajo i qëndron besnike Deklaratës me misionin euforik të mbrojtjes nga për të mbrojtur “shtresën shoqërore të kombëtar ushtarak. Ajo arriti të sig- Themeluese të Nëntorit 1991, Pro- NATO dhe ish - Traktati i Varshavës. ushtarakëve në pension e të atyre që do urojë përkrahjen e mbështetjen për grameve e Statuteve të saj, me ndry- Zhvillimet, pas prishjes me ish-BS, të liroheshin nga reforma ushtarake; të qëndrimet e saj nga opinioni ushtarak, shimet nga pervoja e saj, të pacënu- çuan në përqafi min kinez të struk- drejtat e liritë e tyre themelore, të mos- nga OJF –të ushtarake dhe shtresa e ara nga thelbi i tyre fi llestar. turave e pikëpamjeve në ndërtimin e mohimit të kontributit të dhënë gjatë veteranëve të LANÇl, sidomos nga Sot, me përvojën e saj ajo u qën- ushtrise. U hoqën gradat ushtarake, u karrierës së tyre, që të mos shndrro- OBVL. Rriti e forcoi pavarësinë e saj dron besnike synimeve themelore, mohua “kultura ushtarake sovjetike”, heshin e trajtoheshin si “civilë”. Bazë e nga faktori politik partiak, dëshmoi atyre thelbësore, të kategorisë së ku ishin përgatitur hierarkia ush- këtij bashkimi qe Statusi i Ushtarakut bashkëpunim të gjerë me institucionet, ushtarakëve joaktivë; mbrojtjes tarake, u çarmatos ushtria nga “arti të FA të RSH i vitit 1991, që gjithsesi, shoqërinë civile, shoqatat ushtarake kushtetuese dhe ligjore, ndërkohë ushtarak sovjetik” dhe u zëvendësua e denigroi, diskriminoi e nëpërkëmbi dhe veteranët. Ajo guxoi të mbrojë të është e hapur për ofrimin e përvojës me atë “kinez”, “empirik”, etj. Heqja e këtë shtresë shoqërore. Organizata u drejtat e liritë kushtetuese e ligjore të së saj FA të RSH,për lëvrimin e tra- gradave çoi në spastrime ushtarakësh Tetor 2016; Nr. 10(339) VETERANI 11 ANALIZË TË ISH USHTARAKËVE E TË SFIDUAR NGA SHTETI profesionistë. nga një shumicë e cilësuar partiake, Ky proces e shndrroi ushtrinë në që FA të mos jenë të afta për misionet një “hierarki ushtarake më civile” dhe që u ngarkohen në Aleancën NATO. ishte lënia e ushrisë pa drejtim e ud- Kjo detyrimisht duhet bërë mbarëpar- hëheqje, sepse tashmë, civilët e dre- tiake, konsensuale, nga ekspertë pro- jtonin dhe e komandonin atë. fesionistë të vendit, bashkërenduar e Kjo praktikë dëshmon për “tradhti” hartuar me konsensus me ekspertët e nga sistemi “partia-shtet” dhe jo nga NATO-s, nëpërmjet dialogut të pavar- ushtarakët, nga ushtria, që asnjëherë ur nga forcat politike e të miratuar në nuk tradhëtuan shtetin, kombin, atd- Kuvendin e RSH me konsensus total, heun, që ishin betuar ta mbronin deri si produkt i ekspertëve profesionistë në vetëfl ijim. vendas e të NATO-s. Personaliteti publik e shtetëror i ISH USHTARAKËT DUHEN TRA- ushtarakut duhet të shprehet edhe JTUAR SIPAS STANDARDEVE TË me vlerën që përmban misioni i tij NATO-s kushtetues, ai i “posaçëm”, që kërkon rishikim të ligjeve për Sigurimet Sho- Shqipëria ka ndryshuar nga e qërore e të Kujdesit Shëndetësor, kaluara e largët dhe e afërt. Para e pas nëpërmjet rritjes së barazvlefshme të anëtarësimit në NATO, e synimit inte- pagës të funksionit më të ulët - gradës grues ne BE, (tashmë me statusin e - ofi cer në disa herë ndaj atij më të ultit vendit kandidat), me përqafi min e real- të nëpunësit shtetëror. Kjo kërkon lig- izimin e vlerave dhe standardeve euro- ndërprerë karrierën aktive para dates së UÇK në Republiken e Maqedonisë je të veçanta të Sigurimeve Shoqërore atlantike, u ka dëshmuar ushtarakëve 3 korrik 1991. Por janë larg zbatim- e të zbatimit të Marrëveshjes së Ohrit për FA e atij shëndetësor. shqiptarë nevojën e domosdoshmërinë it kërkesat e premtimet e fushatave mes shqiptarëve e sllavëve. Njëherësh Reforma në thelb, duhet të nxjer- e shkëputjes de-facto dhe jo deklara- elektorale, veçanërisht nga shumica kemi përkrahur e mbeshtetim veprim- rë FA jashtë politikës, që ato të kenë tive, të pashkruara e të paligjëruara, e sotme, për ushtaraket në pension të taritë që synojnë ritrajtimin objektiv te paanësi kushtetuese të ndërsjelltë, që se përmbushja e misioneve të tyre parakohshëm dhe disa shtrembërime, çeshtjes shqiptare në Ballkan, përfshi, “e posaçmja” e shërbimit ushtarak, kushtetuese nuk mund të jenë efek- bërë ndaj ofi cerëve me grada të ulta autonomine e shqiptarëve në Kosovën e ushtarakëve dhe e vetë FA, të mos tive përderisa praktikat e partisë-shtet në Ligjin e ri te Karrierës të vitit 2014 Lindore, të shqiptarëve në Mal të Zi e përdoret nga partiakët, pasi kërkon akoma bindshëm ndikojnë në mosga- për ushtarakët aktivë. të trajtimit “shtet dykombësh maqedo- patjetër pavarësi totale nga politika rantimin kushtetues të plotësimit të Veprimtaria jonë vazhdon në vi- no-shqiptar” të Republikes së sotme dhe varësi institucionale kushtetuese, misionit të tyre. jimësi për detyrimet programore e të Maqedonisë, sidhe si “pakicë thel- njohje e zbatim të Kushtetutës e të Vetë Kushtetuta nuk e garanton statutore, që edhe me bashkëpunim bësore”, “shqiptaret banues” dhe ata ligjit përkates për ta, e që realizohet këtë mision të ushtarakut. Ajo kërkon më të frytshëm me Shoqërinë Civile, autoktonë në Greqi, me tërë të dre- nëpërmjet ligjit organik për to. Kjo “paanesi të FA ndaj forcave politike”, OJF-të ushtarake dhe vetë institucio- jtat e pranuara ndërkombëtarisht nga kërkon që të hartohet një STATUS i FA por nuk kushtëzon e nuk përcakton net e shtetit, këto të gjejnë mirëkuptim palët ballkanase. të RSH, ndryshimin e Kushtetutës së kur “forcat politike, klasa politike” e të vihen në projekte konkrete, krye- Kjo linjë programore përqas realite- sotme të v.1998, ku të përcaktohet që dhe shumica e pakica kuvendore nuk sisht nga Ministria e Mbrojtjes, duke tin shqiptar në atë rajonal dhe shpreh FA të mbeten të pavarura nga politi- duhet të ndërhyjnë në to, në FA, e t’i bashkërenduar realizimin e kërkesave mbrojtje të etnisë shqiptare në Ball- ka partiake. Njëherësh të ribëhet, në kthejnë në ligje formale e të pazbatu- në dobi të ushtarakëve. kan, në përputhje me ligjet ndërkom- funksion të Statusit të FA edhe Statu- ara, deklarative si ligjet për depolitizim bëtare të bashkëjetesës së popujve e si i Ushtarakut të FA. Në këtë mënyrë e departizim, ndrrimin e profesion- OUPLSH, MBËSHTETJE NGA kombeve, etnive e të fqinjësisë së mirë mbyllet kuadri ligjor për ushtarakët istëve ushtarakë sipas bindjeve poli- OPINIONI USHTARAK E AI SHO- e dobiprurëse për palët fqinj. dhe FA, të cilët në këtë tranzicion u tike të shumicës qeverisëse etj. QËROR Për këtë synim, për mbrojtjen e bënë lojë e politikave partiake. Veprimtaria e Organizatës ka synu- çeshtjes shqiptare në Ballkan, Organi- Bazuar në parimet kushtetuese për ar e synon vënien në jetë dhe ndikimin Mendimet e qëndrimet e Organi- zata, në vijimësi ka bashkëpunuar me reformën e FA, të krijohen organet e saj në mjedisin shoqëror e atë zyrtar zatës janë mirëpritur nga opinioni faktorët e brendshëm dhe ata etnike kushtetuese si Asambleja e Ofi cerëve e shtetëror të Programit e Statutit te ushtarak, ai shoqëror dhe nga insti- shqiptare në veprimtari të përbashkë- dhe Gjeneralëve ose ASAMBLEJA E saj. tucionet e shtetit shqiptar. Veprim- ta, që me themelimin e saj e deri më HIERARKISË USHTARAKE, me pro- Ajo ka dhënë kontribute të taria e saj është bërë në përputhje me sot, nëpërmjet formave të OJF-ve të fesionistë me përvojë dhjetravjeçare, vlefshme, që edhe janë marrë para- Kushtetuten e legjislacionin e RSH. përkohshme me këta faktorë, shoqa- Këshilli i Lartë Ushtarak, Këshilli i sysh, nga qeverisjet e kohës, si për lig- Kemi njohur shtetin dhe ligjet e tij, ta, organizata, veteranë, pjesëmarrës Përzgjedhjes, Këshilli i Emerimeve të jet e Statusit të Ushtarakut, të Siguri- por njëherësh, organizata ka qenë e do në UÇK-të e Kosoves e te shqiptarëve rangjeve të drejtuesve e komandantëve meve Shoqërore për Ushtarakët, për të mbetet oponente ndaj çdo lloj den- në Republikën e Maqedonisë, si dhe ushtarakë. Çdo person i zgjedhur kthimin e industrisë ushtarake edhe igrimi, diskriminimi e mospërfshirje nëpëmjet aktiviteteve të Këshillit At- duhet t’i nënshtrohet “vetingut”, si në në dobi të asaj civile, në trajtimin e ris- e nëpërkëmbje që i bëhet shtresës lantik të Shqipërisë, shoqata atdhetare sistemin e ri të drejtësisë, por që çdo trukturimin e Forcave të Armatosura, së ushtarakëve, me synimin që këta e OJF ushtarake, etj. person duhet të pëlqehet e miratohet projekte për përdorimin e forcave, për të shprehin fi gurë e personalitet me konsensus total, dhe jo me shu- ndërtimin strukturor të FA të RSH, për shtetëror, kombëtar, përfaqësues të PËR NJË KONCEPTIM TË RI micë të cilësuar. veprimtaritë jopolitike e jopartiake e RSH brenda e jashtë vendit, me fi g- STRUKTURE TË FA TË RSH Në vijimësi, me themelimin e Orga- për depolitizimin e departizimin e ush- urë të pastër morale e profesioniste. nizatës e deri më sot, koncepti ynë i tarakëve e të FA, për përfi time të ush- Kjo na dikton përfshirje e mirëkuptim Realiteti i sotëm global dikton një është bërë prezent qeverisjeve të rota- tarakëve nga pasuria ushtarake për dhe bashkëpnim me institucionet, që konceptim të ri strukture të FA të cioneve të majta e të djathta, me pro- trajtimin e tyre, për rivendosjen e gra- këtyre iua imponon Kushtetuta e Leg- RSH, që t’i pergjigjet rreziqeve e paso- jekte konkrete, si në vitin 2000 e më dave në FA të RSH për ata që ua hoqi jislacioni i RSH, që na trajton si “OJF jave që mund të vijnë për mbrojtjen e pas në vitet 2009, 2013 e në vazhdim, sistemi diktatorial, për organizimin e ushtarake”, “grup interesi” e që vep- sigurinë e vendit. për mundësinë e reformimit të FA, OJF-ve të përkohshme me shoqërinë rimtaria jonë është e posaçme, si vetë Politikat e mbrojtjes e të sigurisë duke parashtruar nevojën e domos- civile, për probleme si qytetarë apo misioni kushtetues i FA. dhe srategjia ushtarake duhet të doshmërinë e ndërtimit profesionist veteranë të Luftës, etj. Këto kontrib- Organizata ka përkrahur e mbështe- harmonizojnë “detyrimet brenda NA- e demokratik të FA e të elementëvve ute, jo gjithnjë kanë gjetur përkrahjen tur shtetin në arritjet e deritanishme, TO-s dhe ato relative, në përputhje të sjelljes në dinjitetin e detyrës, jo e shtetit e të qeverisjeve. Këto qeverisje si për çrrënjosjen e teorive e të prak- me synimet e NATO-s jashtë saj, për vetem FA por dhe ushtarakët, që be- u kanë detyrime ushtarakëve që t’i tra- tikave të partisë - shtet, të vendosjes mbrojtjen kolektive, kur do të jetë do- suan, përqafuan e u përpoqën për një jtojnë me kriteret e standardet e NA- së demokracisë në vendin tonë, të poli- mosdoshmëri ndërhyrja e NATO-s dhe demokraci për të gjithë e për ata në TO-s, e që jemi ende shumë larg për t’i tikave për fi timin e të drejtave kom- kur kjo do të përballohet vetëm nga FA veçanti. Keto projekte janë shqyrtuar, realizuar, pavarësisht asaj që deri tani bëtare e të pavarësis, dhe si elemetë te RSH” . por gjithsesi realiteti ynë dikton urg- është bërë në këtë fushë. shtetformues të shqiptarëve në Ball- Për sa i përket reformës, mendo- jencën e reformimit e të kthimit të FA E vetmja arritje e qënësishme është kan, në Luftën për çlirimin e Kosovës jmë se nuk duhen përsëritur mekan- në garante të Rendit Kushtetues. përfi timi i Pensionit Suplementar të në v.1998-1999 e të afi rmimit të saj ikisht e pranuar elementë e praktika Pleqërisë për ata ushtarakë që kanë si shtet i pavarur, ashtu dhe të Luftës të së kaluarës moniste, që të bëhen * Kryetari i Organizates 12 VETERANI Tetor 2016; Nr. 10(339) SPECIALE PARLLAKU: Konferenca e Pezës bashkoi gjithë shqiptarët kundër nazifashistëve

4 vjet më parë, në Pezë, u sfi doi komunizmin, Hero i Popullit fashist. Ai ka deklaruar se jo të gjithë Konferencën e Mukjes, e cila erdhi mbajt një nga konferencat dhe një prej fi gurave më qendrore dhe mbetën të kënaqur me Konferencën pas asaj të Pezës. Por, ai ka deklaruar më të rëndësishme në hi- emblematike të Luftës Antifashiste e Pezës, por aty nisi dhe mirëorga- se kjo konferencë erdhi për të ndarë storinë e kombit shqiptar. Nacional Çlirimtare, është shprehur nizimi ushtarak i vendit, për t’i bërë pushtetin, pasi nazifashistët po shko- Konferencë7 e cila bashkoi gjithë shqip- se Konferenca e Pezës i dha karakter ballë forcës armike. Gjenerali ka rrë- nin drejt kapitullimit. Sa i përket ro- tarët, pa dallim feje dhe ideje, në luftën kombëtar luftës kundër nazifashizmit, fyer me detaje se si u krijuan çetat lit të Ballit Kombëtar, Gjeneral Parl- kundër nazifashistëve. Rrahman Parl- duke e renditur Shqipërinë në krahun partizane dhe si u bë organizimi i laku është shprehur se ata kanë qenë laku, gjenerali që luftoi fashizmin dhe e duhur të koalicionit të madh anti- ushtrisë. Parllaku ka folur dhe për bashkëpunëtorë të pushtuesve. Fotoreportazh nga AGIM RAMA