PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

PRIS 75c | Rhif 427 | Mawrth 2020

Gŵyl Offerynnol Rhanbarth yr Urdd t.12 Bang! t.4 Diwrnod y Llyfr

Brownies Penrhyn-coch yn cyflwyno eu llyfrau i Oxfam fel rhan Cylch Meithrin Pen-llwyn ar Ddiwrnod y Llyfr o fathodyn “Cefnogi Elusennau”.

Plant Cylch Meithrin Rhydypennau ar Ddiwrnod y Llyfr. Gwelir eu hanes ar t.10 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Ceredigion Rhifyn Ebrill MAWRTH 28 Nos Sadwrn Cofiwch droi y Deunydd i law: Mawrth 27 clociau awr ymlaen ISSN 0963-925X SYLWER AR Y DYDDIAD CYNT GOLYGYDD – Ceris Gruffudd HERWYDD Y PASG EBRILL 17 Nos Sadwrn Noson cawl a Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch Dyddiad cyhoeddi: Ebrill 8 cherddoriaeth fyw yng Nghlwb Golff y ( 828017 | [email protected] Borth ac Ynys-las – pwyllgor apêl y Borth TEIPYDD – Iona Bailey MAWRTH 20 Nos Wener Twmpath dawns 2020. AmGOHIRIWYD fanylion pellach a thocynnau, CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 a chawl yn Neuadd Pen-llwyn, Capel cysyllter â Catrin Pugh Jones GADEIRYDD Y TINCER – Richard Owen Bangor –GOHIRIWYD trefnir gan Ysgol Pen-llwyn [email protected] 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION – Bethan Bebb MAWRTH 21 Nos Sadwrn Cinio Gwyl EBRILL 24-25 Nos Wener a dydd Sadwrn Penpistyll, , ( 880228 Ddewi Cymdeithas y Penrhyn yng EisteddfodGOHIRIWYD Gadeiriol Penrhyn-coch YSGRIFENNYDD – Iona Davies, Y Nyth, Ngwesty’rGOHIRIWYD Marine Gwraig wadd: , , SY23 4NZ Catrin M S Davies MAI 3 Cymanfa Ganu Gogledd ( 01974 241087 [email protected] CeredigionGOHIRIWYD Capel y Garn TRYSORYDD – Hedydd Cunningham MAWRTH 28 Dydd Sadwrn Hanner Marathon Llwybr Arian Nant yr Arian o GORFFENNAF 4-5 Dyddiau Sadwrn a Tyddyn-Pen-y-Gaer, , Aberystwyth GOHIRIWYD ( 820652 [email protected] 10.30 i 16.00 Sul Twrnament Pêl-droed Eric & Arthur HYSBYSEBION – Cysyllter â’r Trysorydd Thomas, Penrhyn-coch. WEDI EI TASG Y TINCER – Anwen Pierce SYMUD O FIS MAI 3 Brynmeillion, Bow Street, SY24 5BP TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette Llys Hedd, Bow Street ( 820223 yn mynd ymlaen i gynrychioli’r Sir yng TINCER TRWY’R POST – CFfI Tal-y-bont Edryd ac Euros Evans, 33 Maes Afallen nghystadleuaeth siarad cyhoeddus Cymru Bow Street Llongyfarchiadau i dimau A a B siarad ar Fawrth yr 22ain. Bydd Oisin Pennant yn cyhoeddus dan 14eg o CFfI Tal-y-bont. ogystal yn darllen yn y tîm dan 14eg. Pob ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Enillodd Lois Medi darian am y cadeirydd lwc i’r ddau ar lefel Cymru. O’r chwith: rhes Mrs Beti Daniel gorau a chwpan y darllenydd gorau gefn Tîm A Oisin Pennant, Elain Tanat, Elen Glyn Rheidol ( 880 691 dan 14eg yng nghystadleuaeth siarad Llywelyn; rhes flaen: Tîm B Llio Tanat. Lois Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 cyhoeddus CFfI Sir Ceredigion. Bydd Lois Medi, Caoimhe. BOW STREET Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch ( 623 660 DÔL-Y-BONT Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 DOLAU Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 GOGINAN Mrs Bethan Bebb Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 LLANDRE Mrs Nans Morgan Dolgwiail, Llandre ( 828 487 Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Lolfa, PENRHYN-COCH Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. TREFEURIG Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn ddi-dâl er Mrs Edwina Davies budd y gymuned leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg a chyfrifoldeb (cyfreithiol Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad.

2 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

CYFEILLION Y TINCER Dyma enillwyr Cyfeillion y Tincer fis Chwefror 2020: 30 MLYNEDD YN OL £25 (Rhif 146) Ann Jones, Trem y Ddôl £15 (Rhif 87) Bryn Roberts, Cilgwyn, Bow Street £10 (Rhif 74) Iori/Ceris Jones, Llwyn Awel

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tim dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher, Chwefror 19

Cofiwch os ydych yn aelod o’r cyfeillion ac yn newid enw neu gyfeiriad plis rhowch gwybod i’r trefnydd Bethan Bebb 01970880228 neu ar e-bost [email protected]

Rhoddion

Cydnabyddir yn ddiolchgar y rhoddion Plant yr ardal yn eu gwisg ffansi yn Neuadd Eglwys Sant Ioan. Gwelir hefyd y isod. Croesewir pob cyfraniad boed ddau feirniad – (Mr a Mrs Brown, Banc y pennau, Rhydypennau) gan unigolyn, gymdeithas neu gyngor. Llun: Hugh Jones (O Dincer Mawrth, 1990)

Cyngor Cymuned Trefeurig £250 Cyngor Cymuned y Borth £25

CARTREF TREGERDDAN Gorsaf Bow Street – Yn eisiau - Planhigion Mae ffrindiau Cartref Tregerddan Cam Nesaf y Gwaith yn awyddus i greu gardd flodau a phlanhigion a fyddai’n denu adar Mae gwaith mawr erbyn hyn yn digwydd safle’r orsaf newydd, wedyn creu’r ffordd i ardal y byrddau adar sydd ger yr ar safle gorsaf newydd Bow Street. Bydd yn fynediad newydd i’r orsaf a fydd yn cael ei ystafell fwyta. cynnwys maes parcio, cyfnewidfa bysiau a hadeiladu oddi ar yr A487. Os oes gan unrhyw un flodau sbâr lle storio beics, ac mae disgwyl iddi agor i Yn ogystal â hyn, byddwn yn addasu’r neu blanhigion dros ben yn yr ardd deithwyr tua diwedd gaeaf 2020. gyffordd bresennol rhwng yr A487 a’r byddent yn falch iawn ohonynt neu A4159, er mwyn cyd-fynd yn well â’r orsaf unrhyw gyfraniadau eraill. Bydd yr orsaf newydd, a gaiff ei chyllido newydd. O ganlyniad, bydd mesurau Cysylltwch ag unrhyw aelod o’r gan Lywodraeth Cymru a’r Adran rheoli traffig ar waith o ddiwedd mis pwyllgor neu’r Cartref. Drafnidiaeth, yn cael ei darparu gan Mawrth tan ddiwedd yr haf, yn ystod Trafnidiaeth Cymru, mewn partneriaeth â oriau dydd. Chyngor Sir Ceredigion a Network Rail. Alun Griffiths Contractors Ltd yw ein prif Beth sydd wedi digwydd hyd yma? gontractwyr ar y safle. DÔL-Y-BONT Rydym wedi bod ar y safle ers mis Hydref 2019 a dechreuodd y gwaith o Sut bydd hyn yn effeithio arnom ni? Pen blwydd priodas adeiladu Gorsaf newydd Bow Street ym Byddwn yn ceisio sicrhau bod y gwaith Llongyfarchiadau a phob dymuniad da i mis Tachwedd 2019. Yn ddiweddar, fe ffordd hanfodol yn cael cyn lleied o effaith Mair a Gerallt Evans, Pantydwn, ar achlysur wnaethom gwblhau rhan fawr o’r gwaith â phosib ar bobl yn ystod y cyfnod hwn, dathlu eu bod wedi bod yn briod am 60 – gosod y platfform – a byddwn yn symud ond dylech ganiatáu amser ychwanegol ar mlynedd. Pob hwyl i’r dyfodol. ymlaen at gamau nesaf y gwaith adeiladu gyfer teithio yn y car ar hyd y dros yr wythnosau nesaf. briffordd. Dechreuodd y gwaith fis Mawrth Cydymdeimlad a bydd yn parhau yn ystod misoedd yr Estynwn ein cydymdeimlad â Sarah Beth yw cam nesaf y gwaith? haf. Hoffem ymddiheuro ymlaen llaw am Standing a’r teulu, Glan Gro, ar farwolaeth Dwy agwedd allweddol ar y prosiect unrhyw anghyfleustra a achosir gan y tad Sarah ddiwedd Chwefror, sef Mr. Mike fydd datblygu’r maes parcio, fydd yn gwaith, a diolch i chi am eich amynedd yn Swift, Penrhyn-coch. cynnwys symud y tir yn y cae wrth ymyl ystod y cyfnod hwn.

3 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Y BORTH

Actorion lleol yn creu BANG ar S4C S4C i gael ei darlledu gan y BBC yn ei ffurf Caiff y digwyddiad ei gynnal yng Mae dau actor â chysylltiadau agos â’r Borth wreiddiol. Ers hynny, mae’r ddrama wedi Nghanolfan Deulu y Borth ar Ffordd Clarach i’w gweld ar S4C ar hyn o bryd wrth i’r ail ei gwerthu i leoliadau ledled y byd, gan rhwng 10yb a 2yp ddydd Sadwrn 28 Mawrth. gyfres o Bang ddychwelyd i’r sgrin fach. gynnwys Gogledd America a Sweden. Bydd modd prynu te, coffi a chacennau, Yn y ddrama drosedd sydd wedi’i ffilmio Dechreuodd y gyfres nos Sul 23 Chwefror ac mae croeso i bawb. ym Mhort Talbot, mae Jacob Ifan yn ac fe fydd yn dod i ben 29 Mawrth. Mae Am fanylion pellach, gellid ebostio chwarae rhan Sam a Hedydd Dylan yw ei modd gwylio’r ail gyfres ar S4C Clic, ynghyd [email protected] rhwng swyddog prawf. a’r gyfres gyntaf o Bang fel bocs set. dydd Mawrth – dydd Gwener. Mae’r gyfres newydd o Bang yn ein taflu ni nôl i’r dref ddiwydiannol union ddwy Bang Cwrdd a Chlebran flynedd wedi digwyddiadau’r gyfres gyntaf. Dydd Sul, 23 Chwefror 9.00 Mae grŵp Cwrdd a Chlebran yn cwrdd Mae’r gyfres hir ddisgwyliedig yn dilyn Isdeitlau Cymraeg a Saesneg ar gael yng Nghanolfan Deulu y Borth yn ystod chwaer Sam sef DS Gina Jenkins (Catrin Ar alw: S4C Clic, BBC iPlayer a llwyfannau misoedd Mawrth ac Ebrill 2020. Stewart) a Luke Lloyd (Jack Parry-Jones) eraill Grŵp anffurfiol yw hwn ar gyfer gofalwyr wrth iddynt geisio canfod dirgelwch cyfres Cynhyrchiad Joio ar gyfer S4C sy’n edrych ar ôl teulu neu ffrindiau sy’n o lofruddiaethau ym Mhort Talbot sy’n dechrau colli eu cof neu’n dioddef o gysylltiedig ag achos hynafol o drais. Caffi Trwsio yn y Borth ddementia. Taniai’r stori gyda llofruddiaeth dyn Mae Canolfan Deulu y Borth yn cynnal Gyda chefnogaeth Cyngor Cymunedol y 30 oed ar lan y môr y dref. Ond yn fuan ‘Caffi Trwsio’ ddydd Sadwrn 28 Mawrth. Borth, mae’r grŵp yn cwrdd yn y Ganolfan iawn, mae’r ditectifs Gina a Luke yn dysgu Bydd gwirfoddolwyr yno i ymgymryd â ar Ffordd Clarach bob dydd Llun rhwng mai dyma’r llofruddiaeth gyntaf mewn gwaith trwsio offer neu feiciau neu ddillad 10yb a 12yp am gyfnod cychwynnol o chwe cyfres o lofruddiaethau sy’n gysylltiedig â yn ogystal â rhoi cyngor DIY I bobl. wythnos o 2 Mawrth tan 6 Ebrill. chyhuddiad hanesyddol. Bydd stondin ‘rhoi a chymryd’ yno hefyd Os yn llwyddiannus, y gobaith yw y bydd Ymddengys bod y llofrudd yn targedu’r lle gall pobl fynd ag offer nad ydynt eu modd parhau gyda’r sesiynau sy’n rhan dynion a gafodd eu henwi gan y fenyw hangen mwyach a gall eraill eu cymryd yn o ymgyrch ehangach y Borth i ddod yn leol Marissa Clarke mewn achos treisio 10 rhad ac am ddim. gymuned dementia gyfeillgar mlynedd ynghynt. Syrthiodd yr achos yn Mae mynediad am ddim ond gan mai Bydd gweithgareddau creadigol yn erbyn y dynion, ac ni chawsant eu dwyn o elusen yw’r Ganolfan, croesewir cyfraniadau cael eu trefnu, a bydd te, coffi a chinio flaen eu gwell. ac mae’n bosib y bydd rhai gwirfoddolwyr cartref ar gael. Am fanylion pellach, gellid Mae’r gyfres newydd wedi ei hysgrifennu yn codi tâl am rannau. cysylltu gyda Helen Williams helen@ gan yr enillydd BAFTA, Roger Williams, ac Y nod yw annog pobl i feddwl ddwywaith borthfamilycentre.co.uk mi gafodd y gyfres gyntaf, sy’n adnabyddus cyn cael gwared o nwyddau neu offer. am ei natur ddwyieithog, ei henwi ar restr Dywedodd Rachel Grasby, un o weithwyr Apêl Eisteddfod 2020 fer Gwobr Writers’ Guild. Cymorth y Ganolfan: “Rydyn ni wedi bod Drannoeth gêm rygbi’r 6 Gwlad rhwng Dywedodd Roger Williams: “Wrth wraidd yn gweithio gyda mudiad Adfywio Cymru I Cymru a Ffrainc, cafwyd dangosiad yr ail gyfres hon mae stori am ddial a’r weld sut gall cymuned y Borth leihau ei hôl arbennig o ffilm y Grand Slam yn sinema awydd i ddatgelu’r gwir am drosedd troed carbon, addasu i ganlyniadau newid Libanus yn y Borth. Derbyniwyd £275 hanesyddol. Mae Bang yn cyflwyno’r stori hinsawdd a byw yn fwy cynaliadwy. Rydyn mewn cyfraniadau ar y noson gan ddod â mewn arddull unigryw trwy harneisio dwy ni’n gweld gwerth yn y syniad o gynnal chyfanswm yr arian a godwyd hyd yma gan iaith, perfformiadau cofiadwy a thirwedd Caffi Trwsio gan fod digwyddiad fel hyn nid y pwyllgor apel lleol i 4800. Diolch i Peter a ddiwydiannol syfrdanol tref ddur Port yn unig yn annog pobl i drwsio yn lle taflu Grug am eu cefnogaeth. Talbot.” ond mae hefyd yn ffordd o arbed arian a Noson cawl a cherddoriaeth fyw yng Bang oedd y gyfres ddrama gyntaf gan chwrdd â phobl leol eraill dros baned.” Nghlwb Golff y Borth ac Ynys-las oedd y

Mae’r caffi trwsio ym mis Mawrth yn dilyn digwyddiad trwsio beiciau Jacob Ifan a Hedydd Dylan a gynhaliwyd yng Nghanolfan Deulu y Borth

4 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Bu natur y cynlluniau a gefnogwyd yn amrywiol iawn. Cyfrannwyd at CronfaSefydlwyd Cronfa Eleri Eleri yn 1998, gyda adnewyddu adeiladau; prynu offer £10,000 o bunnoedd y flwyddyn i’w megis cadeiriau, llwyfannau ac offer rhannu (i gynyddu yn ôl chwyddiant). uchelseinydd; offer chwaraeon a gwella Ers hynny, dosrannwyd dros £308,000 adnoddau clybiau; adeiladu meysydd o gymorth i dros 200 o gynlluniau. Er chwarae i blant; prynu offer i wasanaeth mwyn penderfynu pwy oedd i dderbyn papur i’r deillion; datblygu cylchgronau cymorth fe sefydlwyd Pwyllgor Cronfa ysgol a phapurau bro; a myrdd o Eleri a fu’n gweithredu bob blwyddyn ers gynlluniau eraill. Nid yw rheolau Cronfa hynny i drafod y ceisiadau am gymorth Eleri yn caniatáu cefnogaeth refeniw ac i awgrymu i gwmni Amgen sut y dylid (h.y. costau cynnal rheolaidd) i fudiadau dosrannu’r arian. Gweinyddir y ceisiadau a chymdeithasau - dim ond cefnogaeth i gan Ysgrifennydd (Mygedol) Cronfa Eleri. gynlluniau penodol. Mae hawl gan unrhyw unigolyn, corff neu Yn 2019, nifer ceisiadau oedd 17 a fudiad wneud cais am gymorth i weithredu cefnogwyd 10 ohonynt. Y cais uchaf oedd Arian i Amnest prosiectau sy’n unol ag amcanion Y Gronfa £7,500 a’r isaf yn £400. Y gefnogaeth Mae digwyddiad diweddaraf grŵp - sef “Hybu bywyd cymdeithasol, addysgol uchaf roddwyd eleni oedd £5,000 a’r isaf Amnest Rhyngwladol y Borth wedi codi a diwylliannol cynhenid yr ardal sydd wedi yn £400. Y ceisiadau llwyddiannus eleni £305 at yr achos. Daeth dros drideg o ei chanoli ar Mynydd Gorddu.” Maint Y oedd y rhai gan Neuadd Rhydypennau, bobl y pentre ynghyd yng nghartref Gronfa yn 2019 oedd £19,775. Mae’r Gronfa Licris Olsorts, Clwb Pêl-droed Bow Street, Jenny Williams a Stuart Evans ar gyfer yn awr ar gau i geisiadau. Y cyfnod nesa Ysgol Tal-y-bont, Ysgol Rhydypennau, y swper codi arian a gynhaliwyd nos ar gyfer ceisiadau fydd Tachwedd 2020 i Ysgol Penrhyn-coch, Cylch Meithrin Sadwrn 8 Chwefror. Diolch i bawb am Ionawr 2021. Mae manylion llawn ar gael ar Rhydypennau, Parc Llandre, Ysgol Pen- eu cefnogaeth. www.cronfaeleri.cymru llwyn a Neuadd Tal-y-bont.

digwyddiad nesaf ond mae hwn, erbyn hyn, wedi ei ganslo.

Ffilm – Storm 1938 Ymhlith clipiau o ffilmiau sydd ar ddangos Tylino GWASANAETH Crefftau Pennau​ yng nghyntedd gwaelod LLGC mae clip o GARDDIO MYNACH Coffi Boreuol hen un am y Borth ar ôl storm 1938. Gellir Thai Torri Porfa, Sietynau, Byrbrydau Poeth neu Oer gweld y ffilm o wneud trefniadau gyda’r Tirlinio a Garddio Cinio Llyfrgell. Trefechan Gwasanaeth cyfeillgar a Te Prynhawn (Thai Massage) phrisiau rhesymol Crefftau Ac Anrhegion Pen blwydd hapus Tylino Thai £25 yr awr Ffoniwch Meirion: Ar agor Llongyfarchiadau a phob dymuniad da i Tylino Olew £30 yr awr Llun-Sadwrn Tylinwraig â chymhwyster 07792 457816 Yvonne a Gwyn James, Bryn Ffynnon. Mae’r 01974 261758 Brecwast ddau wedi dathlu pen blwydd yn 40 yn ar gael ddiweddar - Yvonne ddiwedd Chwefror a Am sesiwn, ffoniwch ni ar e-bost: mynachhandyman 01970 820 050 Gwyn ganol Mawrth. Pen blwydd hapus iawn 07878 071367 @yahoo.com i’r ddau.

Trydan WILL DAVEY

Gosodiad Trydanol Ardystiedig Sain, Gweledol & Data CCTV Arolygu & Phrofi

APPROVED Cigydd a delicatessen o safon arbennig NYTHFA, PANTYCRUG, ABERYSTWYTH SY23 4EF CONTRACTOR 07581 173 684 / 01970 880593 [email protected] @trydanwilldavey

A6.indd 2 17/09/2018 20:36 5 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

gynnig am y print anfonwch neges ebost PENRHYN-COCH at [email protected] neu gysylltu drwy’r dudalen Facebook NEU 07971 Oedfaon Horeb 917851 CYN 6yh, 31 Mawrth. Mawrth 22 2.30 Y Parchg Peter Thomas ym Methel Cymdeithas y Penrhyn 29 10.30 Y Parchg Wyn Morris Cafwyd cyflwyniad gwybodus, clir a chyffrous gan Ioan Lord yng Nghyfarfod Ebrill Cymdeithas y Penrhyn nos Fercher 19 5 2.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa Chwefror. Dechreuodd ei ddiddordeb yn y gymun gwaith mwyn pan oedd yn blentyn bach yn 12 Sul y Pasg 2.30 Y Parchg Judith Morris cerdded ardal Cwm Rheidol yng nghwmni 19 2.30 Y Parchg Judith Morris ei dad. 26 2.30 Y Parchg Peter Thomas ym Methel, Gan ddefnyddio lluniau pwrpasol Aberystwyth Oedfa gymun adroddodd hanes cloddio mwyn o’r dechreuadau yn ystod Oes y Rhufeiniaid. Cinio Cymunedol Penrhyn-coch Soniodd am dwf y diwydiant yn ystod y Gohiriwyd y clwb am y tro. 16eg, 17eg a’r 18fed ganrif, gan ddisgrifio bywyd caled y mwynwyr a’u teuloedd, yn Cydymdeimlad cynnwys y gwragedd a’r plant. Cydymdeimlwn yn ddwys iawn â theulu a Nid ymchwil o lyfrau a dogfennau yn chysylltiadau y diweddar Mike Swift, Tan- unig oedd gan Ioan. Mae ef a’i ffrindiau y-berth, fu farw ar 25 Chwefror. Tad Paul, yn gyfarwydd â’r ardal ac yn abseilio i Sarah a Karen. Cynhaliwyd gwasanaeth ein byrddau - a’n boliau - yn llawn. Can mil berfeddion daear i chwilio am olion y cyhoeddus yn Amlosgfa Aberystwyth ar 6 o ddiolch i’r plant i gyd a fu’n ein diddanu diwydiant. Dyma rai o’r darganfyddiadau Mawrth. Arferai y teulu fyw ym Mryncastell, - i Steffan am chwarae’r ewffoniwm mor maent wedi dod o hyd iddynt yn ddiwedd Bow Street. dlws ac i gantorion Ysgol Penrhyn-coch Mae’n waith arloesol, ond peryglus, Trist oedd clywed am farwolaeth y Parchg am eich canu prydferth. Diolch i Wendy a’r canlyniadau yn hynod werthfawr i’r David Francis, Cegidfa, y Trallwm. Estynnwn am baratoi cornel i’r plant, ac i Mari a Lowri hanesydd lleol. Roedd clywed am olion ein cydymdeimlad â’i weddw Dorothy am redeg y stondin nwyddau. Codwyd dros y cloddio ym mhentref Tal-y-bont tu ôl a’r merched Mary, Charlotte, ac Elinor. £300 i’r Eisteddfod, ac fel esboniodd Elin i’r ‘Black’ yn agoriad llygaid i’r rhan fwyaf Cynhaliwyd yr angladd yng Nghroesoswallt Jones AC ar y diwrnod roedd hi’n gyfle i ni ohonom. Gwelir ffrwyth ei ymchwil mewn ar Fawrth 12fed. Daeth y Parchg Francis i godi ymwybyddiaeth a chynyddu’r bwrlwm llyfr diweddar: Rich Mountains of Lead: The Benrhyn-coch ac Elerch o 1af Gorffennaf cyn i’r Brifwyl ymweld â›r sir hon yn metal mining industry of Cwm Rheidol and 1985 hyd 1993 pan symudodd i ofal eglwysi y ddiweddarach yn y flwyddyn. (2018). Borth, ac Eglwys-fach. Hoffen i hefyd dynnu eich sylw at Os hoffech ddilyn Ioan ar daith i ocsiwn dawel sydd ganddon ni, diolch ddarganfod olion y gwaith mwyn drosoch Cronfa Trefeurig 2020 i gyfraniad hael iawn gan Wasanaethau eich hun ewch i wefan ANTURON Cafwyd te prynhawn buddiol iawn yn Yswiriant Greenlands. Mae nhw wedi MWYN GORLLEWIN CYMRU: www. Neuadd y Penrhyn ar ddydd Gŵyl Ddewi er sicrhau bod print o lun arbennig yr artist midwalesminetours.com/?lang=cy mwyn hyrwyddo’r Eisteddfod Genedlaethol Rhiannon Roberts wedi cael ei gyfrannu Mae ganddo ffrwd o fideos diddorol hefyd ac i ddathlu dydd ein nawddsant. Diolch i bob un pwyllgor lleol. Mae’r llun yn un a ar Youtube. i bawb a brynodd docyn ac a ddaeth ar y gomisiynwyd yn arbennig i gofio am yr Cafwyd sesiwn gwestiynau ddiddorol ar dydd. Hoffen ni hefyd ddiolch o waelod Eisteddfod, a dim on 40 print sydd wedi cael y diwedd gydag un aelod yn ddisgynydd i calon i bawb yng nghymuned Trefeurig a eu cynhyrchu. Mae rhai cynigion wedi dod gapten yn y gwaith symudodd i Geredigion gyfrannodd fwyd a diod i’r achlysur. Roedd i law yn barod, felly os hoffech chi hefyd o Gernyw a wyres i feddyg yn nhref

6 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Aberystwyth oedd yn cofio ei mam-gu yn chwilota oddeutu 6 wythnos. Yn anterth yr sôn am ei gŵr yn trin rhai o weithwyr y haf, gall cwch gwenyn gartrefu tua 60,000 o gweithfeydd. wenyn! Dywedwyd wrthym sut y byddai’r gwenyn Urdd y Gwragedd Penrhyn-coch yn goroesi gaeaf caled, ond yn casáu gaeaf Ein siaradwr gwadd ym mis Rhagfyr oedd llaith. I ategu’r diffyg paill ar gyfer y gwenyn Gwydion ab Ifan, yng nghwmni ei dad Ian yn ystod y misoedd hyn mae Gwydion ac Huws. Ian yn gosod blocyn o surfedd (sierbet) yn y Penderfynodd Gwydion ddod yn wenynwr cwch gwenyn. yn 2014 gyda chymorth ei dad. Roedd Ian Rhaid nodi fod Gwydion a’i Dad yn yn wenynwr yn y 1960au nes effeithiodd aelodau o Gymdeithas Cadw Gwenyn afiechyd ar ei stoc, bu’n rhaid hysbysu’r Cymraeg Ceredigion, sef yr unig gymdeithas arolygydd a dywedwyd wrth Ian am losgi cadw gwenyn Cymraeg yng Nghymru sydd popeth, gan gynnwys y wenynfa. Dywedodd â dau nod: goroesiad y wenynen a goroesiad Ian nad yw ‘cadw gwenyn heddiw mor syml yr iaith gan ddefnyddio terminoleg cadw ag yr oedd yn ôl yn ei dydd’. Gwiddonyn gwenyn Cymraeg. Varroa yw poen pob gwenynwr modern, Fe wnaethon ni ddysgu bod ffrâm o gwiddonyn parasitig sy’n ymosod ac yn ddiliau gyda’r neithdar wedi’i gapio yn bwydo ar y gwenyn mêl, ni chlywyd am dangos bod y mêl yn aeddfed. Fe wnaethon y broblem hon yn ystod dyddiau cadw ni hefyd ddysgu bod lliw’r mêl yn dibynnu gwenyn Ian yn y 60’ai. Felly nid yw cadw ar ba fath o neithdar blodau roedd y gwenyn gwenyn yn fêl i gyd wedi’r cyfan! yn ei gasglu, felly mae’n bosib bod mêl Fe ddangoswyd i ni sut i osod cwch tywyllach Gwydion wedi dod o baill o goed gwenyn a wnaethpwyd o goed cedrwydd, lleol a gyda’r mêl ysgafnach mae’n bosib gyda’i wahanol ddarnau sy’n ymgartrefu’r bod y paill wedi’i gasglu o fieri. Mae mêl da gwenyn. Eglurodd Gwydion y gellir prynu’r yn caledu’n gyflym ac mae mêl hufennog gwenyn frenhines newydd trwy’r post, sydd wedi’i osod yn feddal, yn gymysgedd sy’n costio oddeutu £45. Bydd y frenhines draw. Bydd y frenhines yn paru gyda 20-30 o fêl caled a rhedegog wedi’i chwipio gyda’i yn deor ar ôl oddeutu 16 diwrnod, ac yn o wenyn drôn ac yn ystod ei hoes (a arferai gilydd. Soniodd Ian ei bod yn draddodiad defnyddio ei phigiad am yr unig dro i ladd fod tua 5 mlynedd, y dyddiau hyn 2 flynedd), bod gwenynwyr yn credu bod yn rhaid ei chystadleuwyr - dim ond un frenhines bydd yn dodwy hyd at 2,000 o wyau. iddynt gael eu gwenyn ar y grug erbyn y y gall cymuned wenyn ei chael yn y pen Dywedwyd wrthym fod hyd oes gwenyn deuddegfed gogoneddus, y 12fed o Awst, sef dechrau tymor y rugiar. Tua diwedd y noson ddiddorol, bu rhai o’r Merched yn trafod buddion iechyd mêl o ffynonellau lleol a’i werth meddyginiaethol, “Chwant jinsen fach?” cawsom gyfle hefyd i brynu mêl Y Felin a gallwn eich sicrhau ei bod yn flasus ac yn Yn 2018 gwerthwyd mwy na 66 miliwn o teilwra’n arbennig, felly yn galluogi Alex cael ei werthu’n lleol. foteli jin yn y Deyrnas Unedig, twf o 41% i’r ac Elen i ddatblygu diodydd pwrpasol i’w flwyddyn flaenorol. Fel y diod a’r twf fwyaf cwsmeriaid. Yn barod, mae’r distyllfa yn o fewn y categori yng Nghorllewin Ewrop, allforio ar draws Ewrop. adnabyddir y cyfnod yma fel ‘ginaissance’. Cafwyd cymorth estynedig Busnes Cymru Yn sgil y galw gan gwsmeriaid am y gan y par i sefydlu eu busnes. Rhwng ddiod feddwol clir, ceir twf mewn nifer wybodaeth gynghorol ar redeg a chynllunio y distyllfeydd ar draws y Wlad, wrth busnes, i ddatblygu brand a chynllun iddynt drybli ers 2010. Ceir hefyd naid marchnata. Yn y dyddiau cynnar, roedd yng nghynifer nodau masnach jin a angen cyngor arbenigol gan ‘In the Welsh chofrestrwyd i 2,210. Ac yn 2017, gwnaeth Wind’ wrth iddynt dderbyn ymholiadau y Swyddfa Ystadegau Cenedlaethol gan gwsmer yn Malta. Cawsant gyngor ychwanegu jin i’w basged siopa i fesur wrth Anthony Kirkbride, Arbenigwr Allforio effeithiau chwyddiant. Busnes Cymru, gan sicrhau fod y boteli jin O ganlyniad i batrymau masnach o ddistyllfa fach yng Nghorllewin Cymru Brydeinig, ceir hefyd chwydd yn nifer o yn cael ei allforio yn ddidrafferth i Malta, ar ddistyllfeydd a sefydlwyd yng Nghymru. amser a heb un broblem. A mae’r archebion Un esiampl yw ‘In the Welsh Wind’, cwmni yn dal i ddod o Malta! jin Alex Jungmayr ac Ellen Wakelam, a Medd Elen, “Rydym wedi derbyn profiad leolir yn Nhre-saith, Bae Ceredigion. Mae’r cadarnhaol iawn wrth Busnes Cymru. O’n busnes yn arbenigo mewn creu gwirodydd sgwrs cyntaf i gwrdd gyda’r Ymgynghorwyr, pwrpasol yn ei distyllbair copr arbennig, mae wedi bod yn gefn mawr i wybod bod Pen blwydd hapus a elwir yn ‘Meredith’. Yn gweithio ar rhywun arall ar ben draw’r ffôn. Rydym wedi Dyma’r haul yn gwenu ar Mr Max Jenkins, raddfa fach, mae’r holl wirodydd y mae’r mynychu sawl cwrs gan Busnes Cymru, clochydd yr eglwys, a fu’n dathlu ei ben busnes yn eu creu yn unigryw ac wedi’u oedd yn buddiol iawn.” blwydd yn 97 mlwydd oed ar ddydd Sul yr wythfed o Fawrth. Dymuniadau gorau iddo

7 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Andes ym Mhatagonia. Bydd yn ysgrifennu Prynhawn Sadwrn - merched o dan 8, o dan blog a gellir ei ddilyn yma – dyma rifyn 10, o dan 12 ac o dan 14. mis Chwefror http://ysgolycwm.com/1/ Dydd Sul 5 Gorffennaf post/2020/03/blog-gwenno-mis-chwefror. o dan 8, o dan 10 ac o dan 14 html Gwellhad buan Symud ardal Dymunwn wellhad buan i Sarah Lloyd, Ger- Dymuniadau gorau i Callum Stone y-llan; gwelir ei heisiau yn Garej Tŷ Mawr. symudodd o Geredigion ar Fawrth 16eg tua’r gogledd i weithio hyda Tîm Amgylchedd Boreau coffi Dwyfor a Meirionnydd Cyfoeth Naturiol Oherwydd y sefyllfa gyda Covid19 ni fydd Cymru yn Nolgellau boreau coffi yn Neuadd yr Eglwys hyd fis Mai. Newid aelwyd Dymuniadau gorau i Wendy a Colin Roberts Pen blwydd hapus yn eu cartref newydd ar ôl iddynt symud o Pen blwydd hapus arbennig i Bryan Jones Cae Mawr i Ger-y-llan. (‘yr organ’). I ddathlu ei ben blwydd yn 70 oed ar Fawrth 8fed cynhaliodd gymanfa Pêl-droed Penrhyn-coch ganu yn Eglwys St. Deiniol, Llanddeiniol Tim 1af gyda’i ferch Lisa yn arwain, Daniel Smith Chwefror yn cynorthwyo ar yr organ ac eitemau gan 14 i ffwrdd yn erbyn Bae Colwyn - Vernon Maher a CfI Felin-fach. Aeth yr elw i Priodas gohiriwyd Eglwys St. Deiniol. Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau 21 yn erbyn Conwy - gohiriwyd i Sioned Evans a Lionel Orvy Plant, Ger- 29 i ffwrdd yn erbyn Bae Colwyn y-cwm a briodwyd ar 21 Chwefror ym (ail-drefnwyd) Machynlleth. Bae Colwyn 2 Penrhyn-coch 1

Mawrth Nôl i’r Penrhyn 7 Trefyclo 1 Penrhyn-coch 0 Croeso i Alwena ac Alan Gadman sydd wedi symud i Glanstewi o Fachynlleth. Mae Gêm gwpan Canolbarth Cymru - 8 tim Alwena yn dychwelyd i fyw yn y pentref lle diwethaf - Rownd cwarteri y’i magwyd - yn agos i’w chwaer Gaenor Mawrth Fenner a’i mam Dolly a John, Bryntirion. 10 Y Trallwng 3 Penrhyn-coch 4

Genedigaeth Eilyddion Llongyfarchiadau i Llio a Derrick Adams, Mawrth Glyn Helyg, ar ddod yn nain a thad-cu. 7 Penrhyn-coch 1 Prifysgol Aberystwyth 1 Ganwyd gefeilliaid - Pererin Ianto a Tabitha Olwen ar 2 Rhagfyr i Lea a Simon Alexander Twrnament Peldroed Ieuenctid - yn Crewe. Twrnament Eric ac Arthur Thomas SYLWER AR Y DYDDIAD NEWYDD Merched y Wawr Dydd Sadwrn 4 Gorffennaf Nos Iau y 13eg o Chwefror treuliwyd y noson Timoedd o dan 6, o dan 9, o dan 12 yng nghwmni ein gŵr gwadd, sef Gareth ac o dan 16 William Jones o Bow Street a oedd wedi dod i sôn i ni beth oedd ystyr yr holl hanes tu ôl i gardiau Sant Ffolant. Syndod oedd deall fod rhai erioed wedi derbyn carden. Y traddodiad oedd ’slawer dydd fod menywod yn derbyn carden dienw. Y syniad oedd fod yna rhywun yn hoff ohonoch heb i chi wybod pwy oedd. Bellach er bod yna bob math o gardiau ac anrhegion ar gyfer Sant Ffolant i gael yn y siopau, mae’r traddodiad gwreiddiol wedi marw allan. Er hynny roedd y noson yn ddiddorol dros ben. Diolchwyd i’n gŵr gwadd ac yna diweddwyd y noson dros cwpanaid a sgwrsio ymysg ein gilydd.

Cyhoeddi blog Da clywed fod Gwenno Morris yn setlo fel athrawes Ysgol y Cwm yn Nhrevelin yn yr Cylch Meithrin Trefeurig yn dathlu Gŵyl Ddewi

8 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Colofn BEN LAKE AS

A hithau’n fis Mawrth, ein cyfundrefnau iechyd ac stigma iechyd meddwl mae fy nyddiadur addysg yn gyfangwbl. Ond ymhlith y gymuned unwaith eto eleni yn byddwn i’n dadlau’n gryf bod amaethyddol. Cynhaliodd llawn o ddigwyddiadau angen cofio a chanolbwyntio C.FF.I Ceredigion, Sir sy’n codi calon – ar y pethau bychain hefyd.. Gâr a Phenfro noson ciniawau, cyngherddau, Yn wyneb y sefyllfa eithriadol o lwyddiannus gwasanaethau, wleidyddol sydd ohoni, yn Nghastellnewydd gorymdeithiau – i gyd byddai’n hawdd i ni fel Emlyn yn ddiweddar i godi wedi’u trefnu er mwyn unigolion yng nghefn gwlad ymwybyddiaeth am y pwnc. dod â phobl at ei gilydd i Ceredigion deimlo’n ddi-rym Mae C.Ff.I. Cymru hefyd ddathlu Dydd Gŵyl Dewi, a theimlo nad oes unrhyw wedi mynd ati i recordio a nawddsant Cymru. beth y gallwn ni ei wneud rhyddhau sengl ‘Bydd Wych’, Yn ôl yr hanes, rhai o’r i daclo heriau enfawr ein gyda’r elw yn mynd tuag geiriau olaf i Dewi Sant eu hoes. O’r argyfwng hinsawdd at elusen iechyd meddwl hynganu cyn iddo farw i gryfhau economi cefn Cymraeg (www.meddwl. oedd “Arglwyddi, frodyr a gwlad, o atal allfudo pobl org) – ewch i ‘ITUNES’ i chwiorydd, byddwch lawen ifanc i daclo problemau lawrlwytho copi! a chedwch eich ffydd a’ch iechyd meddwl ac unigrwydd Dim ond rhai engreifftiau cred, a gwnewch y pethau mewn cymdeithas – “does yw’r rhain wrth gwrs. Gwn bychain a welsoch ac a dim byd alla’ i wneud fel fod yna gannoedd os nad glywsoch gennyf i.” unigolyn, oes e?”. Ond o miloedd o bobl, grwpiau Gwnewch y pethau ddechrau wrth ein traed, ac cymunedol a mudiadau bychain. Dwi wastad yn trio o wneud y “pethau bychain” sy’n gweithio’n ddiflino er atgoffa fy hun o’r dywediad yn gyson, ac o siarad am yr mwyn gwella bywydau pobl arbennig hwn wrth i mi hyn ry’n ni’n ei wneud gyda a gwneud gwahaniaeth yn fynd ati i gynrychioli chyfeillion, cymdogion a ein cymunedau gwledig, cymunedau Ceredigion chydweithwyr.... onid oes a diolch byth amdanynt. A yn San Steffan. Ry’n ni’n modd i ni, gyda’n gilydd, dyna’r her dwi’n ei osod i siarad yn aml, yn enwedig wneud gwahaniaeth mawr? bob un ohonom , heddiw a ym myd gwleidyddiaeth, Dwi’n edmygu’n fawr phob diwrnod o’r flwyddyn; bod angen trawsnewid ein ymdrechion mudiad y gwnewch y pethau bychain gwasanaethau cyhoeddus, ffermwyr ifanc dros yr - a phwy a ŵyr, efallai, angen newid systemau o wythnosau diwethaf gyda’n gilydd, y gwelwn ni weithredu, angen chwyldroi sydd wedi bod yn taclo wahaniaeth mawr.

Cyngor Cymuned Melindwr

Cyfarfu’r Cyngor nos Iau Chwefror 20fed Awgrymwyd dyddiad - Ebrill 17; bydd yn Neuadd Pen-llwyn, Capel Bangor mwy o fanylion i ddilyn. gyda’r cadeirydd Richard Edwards yn y Roedd tri chais cynllunio wedi dod at Y CRYNWYR gadair. Roedd yna ymddiheuriad oddi sylw y Cyngor sef, A200047 Ty Fosi, Pant- wrth un cynghorydd. y-crug; A200089 Pengeulan, Cwmrheidol Derbyniwyd cofnodion cyfarfod Mis a A200062 Bwlch Nant yr Arian. HOLI AC ADDOLI Ionawr fel rhai cywir. Adroddodd y clerc Derbyniwyd gwahoddiad oddi wrth CWRDD CYFRWNG CYMRAEG ei bod wedi derbyn llythyrau o ddiolch Pentir Pumlumon i’r digwyddiad yn Y trydydd Sul o’r mis am y rhoddion ariannol. Nant yr Arian ar Chwefror 27ain. Ebrill 19 am 3 pm Roedd Cathryn Morgan, Swyddog Noder fod yna sedd wag ar y Cyngor; Datblygu Chwaraeon i Sir Ceredigion os oes rhywun â diddordeb cysylltwch TŶ CWRDD Maes Maelor wedi ei gwahodd i’r cyfarfod i roi cyngor â’r clerc neu un o’r Cynghorwyr am SY23 1SZ ynglyn â datblygu Parc Chwarae. Cafwyd fanylion. trafodaeth ddiddorol a phenderfynwyd Cynhelir y cyfarfod nesaf ar nos Iau CROESO CYNNES I BAWB mai y cam nesaf oedd cynnal Mawrth 19eg am 7.30yh yn Neuadd Pen- Ymholiadau: 01970 612794 ymgynghoriad efo rhieni a phlant. llwyn, Capel Bangor. [email protected]

9 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

BOW STREET

Capel y Garn 10.00

Mawrth 22 Bugail 29 10.00 Oedfa’r ofalaeth -Pen-llwyn Bugail

Ebrill 5 Noddfa 12 Bugail 19 Bugail 26 Adrian Williams

Capel y Garn Cwrdd Gweddi’r Byd Daeth chwiorydd Capel Noddfa, Eglwysi Llanfihangel a Llangorwen, a Chapel y Garn at ei gilydd yn y Garn brynhawn Gwener, Cylch Meithrin Rhydypennau cyfleusterau a chwrdd â’r gofalwyr a rhieni Mawrth 6ed i ddathlu Dydd Gweddi’r Mae Cylch Meithrin Rhydypennau yn plant y cylch. Byd. Merched Zimbabwe oedd wedi bod yn cynnal diwrnod agored i ddarpar rhieni a Am fwy o wybodaeth, cysylltwch â 07956 gyfrifol am lunio’r rhaglen eleni, dan y teitl phlant ar ddydd Sadwrn 21 o Fawrth rhwng 072 128 neu [email protected] “Cod! Cymer dy Fatras a Cherdda”, ac roedd 12 a 2yh. eu geiriau, a ddarllenwyd yn yr Oedfa gan Wedi’i leoli ar safle Ysgol Rhydypennau, Pen blwydd hapus aelodau ein heglwysi ni, yn adlewyrchu eu mae’r Cylch yn darparu gofal plant i blant 2 Pen blwydd hapus dewrder, eu penderfyniad a’u hymroddiad oed. Mae’r plant yn cael cyfle i ddysgu a iawn i Ffion Wyn nhw yn wyneb adfyd a chaledi. Braint datblygu trwy ystod eang o weithgareddau a Roberts, Carreg- oedd cael y cip byr ond diffuant yma phrofiadau wrth gymdeithasu á phlant eraill wen, sydd newydd ar fywyd mewn man arall, gwahanol, a yr un oedran trwy gyfrwng y Gymraeg. ddathlu ei phen gwybod bod Cristnogion drwy’r byd yn Mae’r Cylch ar agor 5 bore’r wythnos blwydd yn 21 oed ar clywed ac yn meddwl am yr un geiriau ar rhwng 9yb a 12yp am bris rhesymol o £10 y 9 Mawrth. Mwynha’r yr un diwrnod. Paratowyd a gweinyddwyd sesiwn. dathlu, Ffion, a phob te ar y diwedd gan chwiorydd Capel Croeso cynnes i ddarpar rieni a phlant dymuniad da oddi Noddfa. fynychu’r diwrnod agored er mwyn gweld y wrth y teulu i gyd.

Merched y Wawr bwyty. Croesawyd ni i gyd a’r Wraig yn yr arbrofi. Ymlwybrodd aelodau o’r gangen draw wadd, Mrs Caryl Gruffydd Roberts gan Enillwyd y raffllau gan Lisa Davies, am dafarn a bwyty ‘Half Way’, Pisgah ein Llywydd, Mrs Mair Lewis. Mae Gweneira Williams a Maria Owen. Diolch i ddathlu noson Gwyl Ddewi. Noson Caryl yn gyfarwydd i ni i gyd fel un o i Margaret, Mair a Maria am drefnu noson wlyb a gwyntog oedd hi ond wnaeth gyflwynwyr Fferm Ffactor. gartrefol gwerth chweil yng nghwmni y tywydd amharu dim ar noson Trefnodd Caryl weithgareddau Caryl. gymdeithasol llawn hwyl. diddorol a hwyliog iawn i ddilyn y wledd. Diolch yn fawr i Iestyn Hughes am Cafwyd pryd nodweddiadol Gymreig Profi cynnyrch amaeth e.e amrywiol ddod draw i dynnu llun ohono ni i gofio›r arbennig iawn gan berchennog a staff y gaws a chig. Diolch i’r rhai gymerodd ran noson.

10 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Actores leol Dathlu cyfraniad oes y Parch Elwyn Pryse Gwelwyd Cêt Haf, Bryn Castell, yn Bore Sul, 8 Mawrth, braint oedd croesawu’r actio gyda chwmni’r Frân Wen pan Parch Elwyn Pryse i bulpud Capel y Garn i fuont yn perfformio Llyfr glas Nebo arwain yr oedfa. Roedd yr achlysur hefyd (Manon Steffan Ros) yng Nghanolfan y yn gyfle i ddiolch iddo am ei gyfraniad Celfyddydau yn ddiweddar. amhrisiadwy i bregethiad y Gair mewn nifer o froydd ledled Cymru am gyfnod o dros 70 mlynedd. Ar ddiwedd yr oedfa, darllenodd Vernon Jones gerdd o ddiolch i’r Parch Elwyn Pryse am ei wasanaeth, a chyflwynodd Alan Wynne Jones lun wedi’i fframio iddo ar ran Eglwys y Garn. Yn dilyn hynny, aeth nifer dda o’r Y Parch Elwyn Pryse gynulleidfa – o Gapel y Garn a Madog – draw Diwylliant hen y bryniau i gymdeithasu dros ginio yng Nghlwb Golff Ledaenaist gyda’r Gair y Borth. Cafwyd gair pellach o gyfarchiad i’r I’th braidd drwy rin Efengyl Parch Elwyn Pryse gan yr Arglwydd Elystan- Gwyrthiol blentyn Mair. Morgan, a fynegodd ei werthfawrogiad o’i Yn heulwen ein llawenydd gyfraniad unigryw. Dymunwn bob bendith A thristwch awel groes iddo yn y dyfodol, ac edrychwn ymlaen at Ar allor ac ar aelwyd gael rhagor o’i gwmni’n addoli gyda ni yn y Gweinyddaist drwy dy oes. Garn o Sul i Sul. VJ

Haf ap Robert yn cyfarfod Ryan Giggs oedd ar ymweliad â Machynlleth.

Cyfeillion Tregerddan Cyflwynodd Cyfeillion Cartref Tregerddan gadair go arbennig i’r cartref yn ddiweddar. Bydd y gadair hon yn hwyluso gwaith y staff ac yn ychwanegu at gysur y preswylwyr. Mae’r Cyfeillion Lynn Phillips gydag yn brysur drwy’r flwyddyn yn enillydd Cân I Gymru casglu arian ac yn trefnu nifer Gruffydd Wyn, o weithgareddau er mwyn Amlwch yn dilyn ei cynorthywo’r staff i wneud bywyd fuddugoliaeth ar y preswylwyr yn un hapus. Chwefror 29.

11 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Cyngor Cymuned Tirymynach

Cyfarfu’r Cyngor ar nos Iau 27 Chwefror Dywedodd y Cynghorydd Hinge yn Clerc, cytunwyd talu rhain i gyd. yn Neuadd Rhydypennau o dan y cyfarfod diwethaf, bod angen annog Derbyniwyd nifer o enwau ymgymerwyr gadeiryddiaeth y Gynghorwraig Meinir trigolion yr ardal i fod yn ymwybodol o i gynnig am y gwaith o dorri porfeydd y Lowry. Derbyniwyd gwybodaeth gan y beth sy’n digwydd o’u cwmpas a phwy meysydd chwarae. Cynghorydd Paul Hinge, y bydd gwaith ar sy’n symud i’r ardal os oes unrhyw Yn ei adroddiad dywedodd y ddatblygu y gyfnewidfa gorsaf Bow Street ddrwgdybiaeth yn eu meddwl ac i gysylltu Cynghorydd Hinge bod gwaith yn mynd a’r gyffordd newydd o ffordd y canolbarth â’r Heddlu neu y Cyngor Sir. ymlaen i dorri coed Ffawydd sydd wedi yn ymestyn ymlaen tan 14 Awst. Bydd Adroddodd y clerc bod gosod dwy eu heintio, ger tro uchaf Rhiw Cwm hyn yn amharu ar drafnidiaeth ymwelwyr fainc yn Bryncastell yn mynd ymlaen a’i Cynfelyn tuag at yr Amlosgfa. Adroddodd yr haf o gyfeiriad y canolbarth, ac o fod hefyd wedi trefnu y gwaith o osod yr ar y datblygiadau ar faes gwyliau Glan Môr bosibl trafnidiaeth y gogledd i Eisteddfod hysbysfwrdd ger Siop Spar. Derbyniodd Clarach, nid yw’r newidiadau yn effeithio Genedlaethol yn ystod wythnos gais hwyr ond dilys am gymorth ariannol ar neb. Bydd y lle wedi ei foderneiddio yn gyntaf Awst. Bydd llythyr yn cael ei oddi wrth CAB a Chlwb Ffermwyr Ifanc chwaethus. ddosbarthu i bob tŷ yn fuan i egluro yr hyn Tal-y-bont. Cyfrennir £200 yr un iddynt. Daeth cwynion am ddŵr sy’n gorlifo i sy’n digwydd ar hyn o bryd yn amserlen y Eglurodd am faterion technegol ynglŷn â ran o ystâd Bryncastell, a phenderfynwyd cynllun uchod. phwrcasu polyn gosod polyn y faner ar dir galw sylw yr asiantaethau priodol. Mae Y teimlad cyffredinol yn yr ardal ers tro Afallen Deg. Cwmni o Nottingham sy’n parcio answyddogol ym maes parcio bellach yw ei bod yn bryd i Bow Street gael darparu polyn fibreglass. Neuadd Rhydypennau yn peri llawer o llonydd, a chanolbwyntio ar bethau sydd Byddwn yn ymaelodi gydag Un Llais drafferth, ac yn ei gwneud yn anodd i’r gwir angen eu gwneud, megis llanw tyllau Cymru eleni eto, a thelir am wasanaeth mynychwyr ac yn enwedig i’r anabl. ac uwchraddio Y Lôn Groes, fel y cyfeiriwyd Technegau Taliesin am edrych ar ôl ein Bydd y cyfarfod nesaf ar nos Iau 26 yn ddiweddarach yn y pwyllgor. gwefan. Hefyd daeth amser talu cyflog y Mawrth.

Gŵyl Offerynnol Rhanbarth Ceredigion yr Urdd

Llongyfarchiadau i Osian King, Bow Street ac Ysgol Gyfun Penweddig ar ddod yn ail yn yr unawd pres Bl 7-9

Llongyfarchiadau i Heddwyn ap Ioan Cunningham, Llandre ac Adran Aberystwyth ar ddod yn ail ar yr unawd chwythbrennau a Bl 7-9 Llongyfarchiadau i Dyfri ap Ioan Cunningham, Llandre ac Adran Aberystwyth ar ddod yn gyntaf ar yr unawd gitâr Bl 7-9.

Llongyfarchiadau i Steffan Rhys Jones, Penrhyn-coch ac Ysgol Llanilar ar ddod yn gyntaf yn yr unawd pres Bl 7-9; hefyd. Llongyfarchiadau iddo hefyd am ddod yn gyntaf yn yr eisteddfod gylch am lefaru unigol bl 5 a 6 a cyntaf gydag Owen Jac Roberts – sydd â chysylltiad â Phenrhyn-coch – ŵyr Sue a Mervyn Llongyfarchiadau i Betsan Downes, Hughes - ar y ddeuawd dan Bl 6 ac iau. Penrhyn-coch ac Ysgol Gyfun Penweddig ar ddod yn gyntaf yn yr unawd pres Bl 7-9 Llongyfarchiadau hefyd i Gruffydd Sion – ac ail yn yr unawd llinnynol Bl 7-9. gweler t.18 Ysgol Rhydypennau.

12 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL

Rhodd Cwmnïau Cafodd Ysgol Pen-llwyn rodd werthfawr iawn yn ddiweddar trwy garedigrwydd dau gwmni a fu yn adnewyddu gan Daniel Johnson - y cablau trydan yn Statkraft ysgogydd Bro360 yng Cwmrheidol. Bu Gerwyn Ellis ngogledd Ceredigion a’ i weithwyr yng nghwmni H& A.R.Ellis yn gwneud gwaith Helo bawb! I AMS Trenchless a Cwmni Yn yr amser ers i mi iste Excalon ac mi ‘roedd y ddau lawr i sgwennu fy ngholofn gwmni am gefnogi Ysgol Pen- ddiwethaf yn Y Tincer, mae llwyn fel gwerthfawrogiad o hi di bod yn gyfnod cyffrous ymroddiad Gerwyn a’i weithwyr. i BroAber360. Cynhaliwyd Derbyniodd yr Ysgol dri I-Pad sesiwn yn AradGoch cwpwl newydd a £500.00 i wario o wythnosau nôl lle buom ar offer technoleg newydd. cawl gan Eurgain Ellis a Beti Menna Stephens, Penuwch, yn trafod y mater hynod Anrhegion gwerth chweil ar Daniel gydag aelodau yr Urdd yn ond i ni Menna Dolgamlyn. Bu gyffrous o lansio’r wefan ddechrau blwyddyn newydd. cyflawni y llysiau. Noson hyfryd Menna yn aelod gweithgar iawn yn swyddogol, felly cadwch a chymdeithasol iawn. o Glwb Trisant ac wedi bod ar lygad mas am hwnna! Urdd y Gymuned y llwyfan yn actio lawer gwaith. Mae llwyth o straeon Cynhaliwyd ein noson Dramau Cafwyd araith bwrpasol iawn diweddar gan bobol o’r fro gawl flynyddol eleni eto yng Cynhaliwyd noson o ddramau ganddi a rhodd anrhydeddus i wedi ymddangos dros y mis Nghanolfan Groeso Statkraft. yn Neuadd Pen-llwyn, goffrau Clwb Trisant. dwetha, megis darn gan Daeth cynulleidfa dda ynghyd Capel Bangor gan Glybiau Llongyfarchiadau i aelodau y Bennaeth dros dro Ysgol a hyfryd oedd cael cwmni Ffermwyr Ifanc Tal-y-bont a ddau glwb am noson yn llawn Penrhyn-coch, Rhian Cory, cymaint o blant. Paratowyd y Trisant. Llywydd y noson oedd hwyl a sbri. am ddisgybl yn ennill £1000 mewn cystadleuaeth, a darn gan Richard Owen am ddigwyddiad Hwyl Ddewi Penrhyn-coch. Ewch am GOGINAN dro i broaber360.cymru i’w mwynhau ac i adael Cynhaliwyd pwyllgor gan sylwadau. Cofiwch y gallwch Gymdeithas Goginan gydag ‘ddiolch’ am stori hefyd, Elin Jones, AC, Ben Lake AS a’r drwy bwyso’r botwm o dan Cynghorydd Rhodri Davies i’w y stori! hysbysu o ofidiau pobl yr ardal Wrth i’r tywydd braf am gyflymdra y traffig drwy’r agosau, ma’ na lwyth o pentre a gofyn iddynt a oedd ddigwyddiadau’n cael eu modd gwneud rhywbeth ynglyn cynnal o gwmpas y fro. Oes â’r broblem. Cafwyd sgwrs ‘da chi ddigwyddiad chi ishe ddifyr a chafodd y gymeithas rhoi sylw î? Mae croeso chi lawer o awgrymiadau â phwy i Elin Jones AC, Ben Lake AS a Rhodri Davies Cynghorydd Lleol ddefnyddio calendr digidol gysylltu gyda a hefyd addewid o y wefan - y lle newydd i gefnogaeth y tri. grynhoi holl ddigwyddiadau Mae’r Gymdeithas wedi ei gogledd y sir. sefydlu fel elusen ac maent ewch i BroAber360.cymru hefyd wedi prynu darn o dir ar crëwch gyfri trwy bwys yr afon Melindwr ac fe bwyso ‘Ymuno’ a dilyn y fyddent yn hoffi clywed oddi cyfarwyddiadau wrth unrhyw aelod o’r ardal am ewch i ‘Creu > Digwyddiad’. syniadau sut y byddent yn hoffi gweld y tir yn cael ei ddatblygu Os oes gennych syniad am orau er mwynhad y brodorion. stori, neu os hoffech drafod Os ydych eisiau dod a siarad y wefan neu gael cyngor, gyda’r pwyllgor maent yn cael byddaf mewn caffis lleol bob barbaciw bach bore Sadwrn diwrnod, neu cysylltwch ar Ebrill 4 ar y tir (os bydd y tywydd [email protected] neu yn caniatàu) er mwyn sgwrsio Brodorion Goginan ar ôl y pwyllgor gyda Ben Lake, 01570 423529. am hyn. Croeso i bawb. Elin Jones a Rhodri Davies

13 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

MADOG

Gwasanaethau Madog 2.00 Mawrth Prifweithredwr a LlyfrgellyddCylch Llyfrgell LlyfrgellCinio yno i bawb o bob cefndir. 22 Bugail Genedlaethol Cymru, Pedr ap Llwyd oedd Cyfeiriodd at un prosiect mae’n 29 10.00 Oedfa’r ofalaeth -Pen-llwyn gŵr gwâdd y Cylch Cinio yn ein cyfarfod awyddus iawn i’w gyflawni yw ceisio Bugail mis Chwefror yng Ngwesty’r Richmond. dod i hyd i Goron Arthur a Chroes Naid Ar ddechrau ei anerchiad cyhoeddodd a’u dychwelyd i Gymru. Mae’r ddau yn Ebrill ei fod wedi penderfynu dod yn aelod o’r greiriau cysegredig y genedl Gymreig a 5 Cylch a chafodd hynny groeso twymgalon gafodd eu cipio gan Edward 1 a’r sefydliad 12 gan yr aelodau. Seisnig adeg cwymp Llywelyn yn 1282. 19 Bugail Rhoddodd i ni hanes ei deulu a’i Ceir sawl damcaniaeth yn eu cylch ond 26 Adrian Williams fagwraeth. Roedd ei hen dad-cu yn ficer cred rhai bod Coron Arthur wedi ei doddi ar eglwys enwog St Michael’s-in-the-Field er mwyn ei ail ddefnyddio’r aur Cymreig at Pasio prawf yn Sgwâr Traffalgar yn Llundain ond fe ddefnydd teulu brenhinol Lloegr ond mae Llongyfarchiadau i Aneurin Lewis brofodd y teulu rwystrau ac anawsterau eraill yn dadlau bod y Groes yn dal ar gadw Rowlands, Cwm Main ar basio ei mawr a chymhleth o dristwch a thlodi. yn Lloegr. brawf gyrru yn ddiweddar. Bu bywyd yn anodd i’r teulu am sawl Diolchwyd i’r siaradwr gan yr Is- cenhedlaeth. Cawsom bictiwr dadlennol Gadeirydd John Williams a hynny yn ei Cofion a gonest o’r cyfnod a arweiniodd iddo ddull dihafal ei hun a dymunodd yn dda Rydym yn anfon ein cofion at Mr gael anhawster fel person o gefndir tlawd iddo yn ei swydd newydd ac yn enwedig Hywel Evans, Elonwy, Capel Dewi a difreintiedig i gael ei dderbyn i mewn i gyda’r ymgais i sicrhau bod trysorau’r sydd yng Nghartref Allt y Mynydd, gymdeithas Gymreig y cyfnod. Brodor o genedl yn cael eu dychwelyd i’w priod le Llanybydder. Shoreditsh, Llundain oedd ei dad a’i fam o yma yng Nghymru. Enillydd y raffl oedd Benrhyndeudraeth ac yno yng Ngwynedd Lewis Owen. Pen blwydd arbennig y cafodd ei fagu yn ôl ei ddisgrifiad ei hun, Cyfeiriodd y Cadeirydd Sion Griffiths at Pen blwydd hapus iawn i Shirley mewn ‘cartref di-lyfr’. Cyfeiriodd at y llyfr nifer o’r aelodau gan gynnwys Dr Richard Evans, Llain-y-felin, Cefn-llwyd, cyntaf iddo ei brynu a hynny am bris da Edwards sydd wedi bod dan driniaeth sydd yn dathlu ei 50 ar y 19 o Fawrth. yn Ffair y Blaid ym Mhenrhydeudraeth yn ddiweddar, John Lewis ar ddod yn ac nid rhyfedd mai’r Bywgraffiadur oedd dad-cu a Illtyd Griffiths sy’n pysgota yn Dawn dweud y llyfr hwnnw. Cyfeiriodd at gyfnod hir yr Ariannin. Dymunwyd gwellhad buan i Llongyfarchiadau i Lleu a Caeo Price, o salwch meddwl a ddioddefodd a llawer John Harries sydd wedi cael damwain go wyrion Eirian ac Arthur Hughes, o hynny yn deillio o gymlethdodau ac arw wrth sgio ar y piste a chroesawyd Aled Lluest Fach - aelodau gyda Sara amgylchiadau ei fagwraeth ac eglurodd Morgan (y bwtshiwr) fel aelod newydd o’r o dîm siarad cyhoeddus Aelwyd bod y cyflwr hwnnw wedi golygu Cylch. Eglurodd Wynne Melville Jones Hafodwennog, ger Caerfyrddin, ar triniaethau ond ei fod bellach wedi ei reoli. am y bwriad fydd dathlu mewn achlysur lwyddo i gyrraedd y rownd gyn- Dechreuodd ar ei yrfa yn y banc yn y arbennig ar Faes Eisteddfod Ceredigion derfynol yn nghystadleuaeth Radio Bermo a Phwllheli ac er iddo gael cynnig 2020 mai’r Cylch Cinio sydd yn rhoi’r Cymru Y Ddadl Fawr. Dymuniadau mynd i ddilyn cwrs yng ngholeg y banc yn gadair yn Eisteddfod Fawr Tregaron gorau iddynt yn y rownd nesaf. Llundain penderfynodd newid cyfeiriad. ym mis Awst. Mae’r gadair o waith un Cynhelir y rownd gyn-derfynol Aeth yn fyfyriwr i Goleg Harlech ac yna aelodau’r Cylch, cyn athro gwaith coed yn y Drwm LLGC dydd Mercher 18 ymlaen i Brifysgol Gogledd Cymru Ysgol Penweddig Rees Thomas, yn dod yn Mawrth. Bangor lle derbyniodd radd BA y n y ei blaen yn hwylus. Gymraeg a gradd MA mewn hanes. Er Ein siaradwr gwâdd yr mis nesaf fydd ei fod mewn llinach anrhydeddus iawn Dafydd Morris Jones. yn ei swydd fel Pennaeth y Llyfrgell Genedlaethol mae ei weledigaeth o safbwynt y swydd o reidrwydd yn wahanol. Soniodd gyda balchder mawr am lwyddiant y datblygiadau mawr yn y Llyfrgell yn enwedig o safbwynt digideiddio a datblygu archif yn enwedig deunydd radio a theledu a darparu ar gyfer twristiaeth diwylliannol. Dywedodd mai gwaith y Llyfrgell yw creu, cadw a rhannu gwybodaeth ac er bod yna wasanaethau Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, gwerthfawr iawn i academyddion cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. pwysleisiodd bod y casgliadau yn perthyn CROESAWIR ARCHEBION GAN i bobol Cymru ac mae am barhau gyda’r UNIGOLION AC YSGOLION broses o sicrhau bod gwasanaethau’r 13 Stryd y Bont, Aberystwyth 01970 626 200

14 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Suliau Capel Pen-llwyn Ysgol Pen-llwyn ar ddydd Sul, Gwaeledd Mawrth Mawrth 29ain am 2 y prynhawn. Dymuniadau gorau am wellhad 22 2.00 Eifion Roberts Estynnir croeso cynnes i bawb. llwyr a buan i’r canlynol: 29 10.00 Oedfa’r ofalaeth -Pen- Mr. David John, Fferm y Cyncoed, llwyn Bugail Merched y Wawr Melindwr Mrs. Margaret Dryburgh, Murmur Nos Fawrth cyntaf y mis mi y Coed y ddau wedi treulio peth Ebrill wnaethom ddathlu Gwyl Ddewi amser yn yr ysbyty, a hefyd Mrs. 5 10.00 Bugail yng ngwesty y Richmond yn y James, Eryl a gafodd ddamwain 12 10.00 Pasg – y Garn Unedig dref. Oherwydd salwch methodd yn ei chartref yn ddiweddar. 19 10.00 John Tudno Williams Eurig Salsbury ein diddanu ond Brysiwch wella yw dymuniad y 26 10.00 Ifan Mason Davies mi gamodd Tegwen Morris, gymuned gyfan i chi eich tri. trefnydd cenedlaethol Cylch Meithrin Pen-llwyn Merched y Wawr i’r adwy. Testun Dydd Gweddi Byd Eang 2020 Mae Cylch Meithrin Pen-llwyn ei haraith oedd Y Fraint o Fod yn Cynhaliwyd cyfarfod Gweddi wedi bod yn brysur yn gweithio Gymraes. Trwy gyfrwng pwynt Byd Eang yn festri Capel ar y thema “mae’n iawn i fod pwer aeth a ni ar daith drwy ei Pen-llwyn ar y 6ed o Fawrth. yn wahanol”. Cafwyd ymweliad Creuddyn a Catryn Lawrence, bywyd, dechrau yn fferm Allt- Cymerwyd rhan gan aelodau â Chartref Tregerddan lle bu’r Aberystwyth (ac Emrys a Roni) goch, Ffaldybrenin; Ysgol Llan-y- Capel Pen-llwyn ynghyd plant yn diddanu, chwarae am roi o’u hamser I feirniadu’r crwys, ymlaen i Ysgol Llambed, ag aelodau o gapel Dyffryn, a lliwio gyda’r preswylwyr. plant. Gwerthfawrogwn eich Coleg y Drindod a Phrifysgol Goginan a Llwyn-y-groes, Cwm Rydym yn ceisio ymweld â’r caredigrwydd yn fawr. Cafwyd Caerdydd. Aeth i weithio gyda Rheidol ac aelodau o Eglwys Cartref unwaith y tymor ac mae prynhawn hwyliog gyda phob Menter Iaith Bro Ddyfi gan Dewi Sant, Capel Bangor. pawb yn cael amser gwych bob plentyn yn rhoi o’u gorau. ymuno gyda y Ffermwyr Ifanc Gwragedd Cristnogol Zimbabwe amser. Cynhaliwyd Eisteddfod Dathlwyd Diwrnod y llyfr yn ac Aelwyd Bro Ddyfi. Ar gyfer ei oedd yn paratoi’r rhaglen am y Cylch ar brynhawn Gwener, y Cylch ar ddydd Iau, Mawrth chwrs MA bu yn gwneud prosiect eleni. Thema y gwasanaeth Chwefror 28ain gyda’r plant 5ed lle gwnaeth y plant (a Miss gyda gweision fferm a bu yn oedd “Cod Cymer dy Fatras yn gwisgo mewn gwisgoedd Shirley) wisgo fel cymeriad o’u casglu llawer o wybodaeth oddi a Cherdda”, rhan yn seiliedig traddodiadol. Diolch yn fawr i hoff lyfr. Cynhelir Helfa Wyau wrth rhai a dreuliodd eu hoes ar bennod 5 o Efengyl Ioan. Bethan Evans, Llanfihangel-y- Pasg blynyddol y Cylch yn yng nghefn gwlad. Ei gobaith Cafwyd anerchiad fendithiol yw ail afael yn y prosiect yma dros ben gan y Parchedig rhyw ddiwrnod. Judith Morris a hyfryd oedd Mae wedi bod yn Swyddog cael cwmni ei phriod, Y Datblygu Merched y Wawr Parchg Wyn Morris yn yr oedfa ers ugain mlynedd, ac mi hefyd. Cyfeiliwyd gan Miss gawsom fraslun o’r holl Delyth Davies a pharatowyd brosiectau a chasgliadau mae cacennau y wlad arbennig yma wedi bod ynghlwm â nhw dros (Zimbabwe) ganddi. Derbyniwyd y blynyddoedd, ac fel mae y ymddiheuriadau gan y Parchg gwaith yma wedi newid bywyd a Mrs. Watcyn James am eu gwragedd yn y wlad yma methiant i fod yn bresennol ar a dros y byd.Llywyddwyd y y noson. Mwynhawyd amser noson gan Eirwen McNulty i gymdeithasu dros baned a diolchodd yn cynnes iawn i ar y diwedd. Diolch i bob Tegwen ac i Westy’r Richmond un a gyfrannodd er sicrhau am y wledd flasus. llwyddiant y cyfarfod. Y noson ganlynol aeth nifer o’ r aelodau I fwynhau noson o gawl ac adloniant ar wahoddiad Merched y Wawr Bronnant. Ar ôl mwynhau gwledd mi wnaeth dau o Bois y Fro, Efan Williams a Bari Powell a Manon Fflur Jones ar y eich gwefan leol piano ein diddanu. Noson www.trefeurig.org draddodiadol Gymreig yn wir a your local website phawb yn mwynhau gwrando newyddion etc. i / news etc. to: ar ein hoff ganeuon. Diolchodd [email protected] Eirwen McNulty yn gynnes iawn i Ferched y Wawr Bronnant am William Howells, noson hyfryd iawn. Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, Aberystwyth SY23 3EQ

15 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

GWASANAETH LLANDRE Trefnwyr Angladdau TEIPIO Actores orau GWAITH PRYDLON A CHYWIR Da iawn Lois Medi, Pantyperan, am ennill y 3edd wobr fel PRISIAU CYSTADLEUOL C T Evans PROSESYDD GEIRIAU yr actores orau o dan 16 oed yng nghystadlaethau drama y Ffermwyr Ifanc. Gwasanaeth Angladdol PRINTYDD LLIW Merched y Wawr Teuluol Cyflawn, wedi IONA BAILEY Cawsom sgwrs ddiddorol gan Winifred Davies ym PEN-Y-BRYN Merched y Wawr Llandre nos Lun 20 Ionawr. Roedd yn ei arwain yn bersonol gydag SWYDDFFYNNON sôn am ei hamser ar ôl blynyddoedd o wasanaeth yn y urddas. Capel Gorffwys Brifysgol yn gwirfoddoli i weithio yn y wasg leol HONNO Preifat, Gwasanaeth 01974 831580 sefydlwyd yn lleol ym 1986. Diolchodd Nans Morgan yn fawr iddi ar ddiwedd y nos am ein diddori ni mor Dydd a Nos. effeithiol. Prynhawn dydd Llun Chwefror 17 aeth MYW Llandre 01970 820013 ANIFEILIAID i Glwb Golff y Borth i ddathlu cinio Gŵyl Ddewi lle y [email protected] cawsom pryd hyfryd o fwyd. TEW Brongenau, Llandre, eu hangen i’w lladd Aberystwyth mewn lladd-dy lleol 24 5 SY BS Cysylltwch â TEGWYN Cysyllter â’r trysorydd os am hysbysebu LEWIS [email protected] 01970 880627

SIOP R.J.Edwards Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings Ysgol Craig yr Wylfa SGIDIAU Penrhyn-coch Contractiwr, masnachwr GWDIHW gwair a gwellt Canu i’r Henoed. neu grysau rygbi. Braf Shan Jones Arbenigwr ar ailhadu Diwedd mis Chwefror oedd gweld pawb wedi Cyflenwi a gwasgaru cafodd yr Ysgol ei gwahodd gwneud eu gorau glas ar 8 Ffordd Portland, calch, slag a Fibrophos i ddiddanu’r Henoed yn y llwyfan, ond yn bennaf Aberystwyth Lori, turiwr a malwr Neuadd y pentref. Bu’r oll – eu gweld nhw’n i’w llogi Cyflenwi cerrig mán plant yn canu ac yn adrodd ddigon hyderus i fynd i’r SY23 2NL eu rhannau Eisteddfodol llwyfan ac yn mwynhau 01970 820149 01970 617092 07980 687475 iddynt. Diolch yn fawr i’r perfformio. Hefyd roedd GWASANAETH henoed am y croeso ac am y plant wedi cystadlu yn y y diod a chacennau ar ôl gystadleuaeth celf (tynnu GOFAL TRAED iddynt orffen perfformio. llun 2D) a llawysgrifen. Ceiropodydd /podiatrydd Cofiwch Llongyfarchiadau i bawb a graddedig gefnogi eich Eisteddfod Ysgol wnaeth gystadlu ym mhob ac wedi cofrestru efo’r busnesau Cynhaliwyd Eisteddfod cystadleuaeth! Arbennig! H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Ysgol lawr yn Neuadd y Dip.Pod.Med. lleol pentref ar y 5ed o Fawrth. Roedd y plant wedi gwneud ymdrech i wisgo eu gwisgoedd Cymreig GWASANAETH CYFIEITHU Cofiwch Linda Griffiths gefnogi eich Maesmeurig Pen-bont busnesau Rhydybeddau lleol Aberystwyth Ceredigion SY23 3EZ 01970 828454 [email protected]

16 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Ysgol Penrhyn-coch

Eisteddfod Ysgol ddisgyblion blwyddyn 5 a 6. Can ddiolch Roedd hi’n ddiwrnod i’r brenin ar ddiwrnod i griw Arad Goch am berfformiad pwerus, Eisteddfod. Bu cystadlu brwd. Trowch dealladwy i’r disgyblion ac yn bwysicach na i drydar yr ysgol er mwyn darganfod dim yn hollbwysig iddynt. y canlyniadau i gyd. Hoffwn ddiolch i’r canlynol, sef y beirniaid, Mr. John Diwrnod Defnyddio’r Rhyngrwyd yn Jones (Llefaru), Mrs. Neli Jones (canu) i’n fwy diogel cyfeilydd am y dydd, Mr. Tudur Jones ac i Ar y diwrnod yma eleni bu’r disgyblion yn aelodau’r PTA am eu cymorth hwy hefyd. gwneud gweithgareddau am eu hunaniaeth Llongyfarchiadau i Seilo a Melindwr am ar-lein a’r pwysigrwydd o aros yn ddiogel ar- ennill yr Eisteddfod eleni o drwch flewyn. lein pan yn gwneud amryw o weithgareddau e.e. chwarae gêmau ar-lein, danfon Cadair Eisteddfod Ysgol Penrhyn-coch ac negeseuon, a.y.b. Ysgol Pen-llwyn Llongyfarchiadau i Siân, ‘Brenhines y Byd’, am Dydd Miwsig Cymru ennill Cadair Penrhyn-coch ac i Charlie ‘CH’, Eleni ar ddydd Miwsig Cymru bu’r disgyblion am ennill Cadair Pen-llwyn, drwy gofnodi yn gwrando ar gerddoriaeth Cymraeg, cerdd o dan y teitl ‘O am fyd rhyfeddol’. darganfod beth oedd hoff gân yr ysgol, creu basdata a chymryd rhan yng nghwis BBC Sioe ‘Tu fewn, tu fas’ Arad Goch Radio Cymru. Breuddwyd roc a rôl yn wir! Cynhyrchwyd drama arbennig gan Arad Goch o’r enw ‘Tu fewn, tu fas’. Sioe oedd Beicio bl. 6 yn ymwneud â datblygu unigolion iach, Cafodd disgyblion blwyddyn 6 gyfle i ddysgu hyderus. Cawsom y fraint o gael y sioe yn sgiliau beicio er mwyn beicio ar y ffordd fawr. yr ysgol a chynhaliwyd gweithdy dawns i Te Gŵyl Ddewi Bu’r disgyblion yn cynnig adloniant i gymdeithas Penrhyn-coch ar ddydd Gŵyl Cwis Dim Clem Ddewi. Braf oedd gweld y neuadd yn sang- Trip i Felin-fach ar gyfer y rownd cyn-derfynol di-fang. Diolch i Ms. Sara James am gyfeilio a gafodd Betsan, Imogen, Lois a Siân. Fe i ni. Diolch hefyd am y croeso cynnes a’r wnaethant yn dda iawn wir yn y cwis am cacennau blasus gawsom ni! Gymru ac roeddynt wedi mwynhau mas draw.

Dinohire! Cystadleuaeth Llaeth y Llan Bu dinosoriaid yn ymweld â disgyblion y Llongyfarchiadau enfawr i Elis am ennill Cyfnod Sylfaen yn ddiweddar. Am antur a £1000 i’r ysgol am ddylunio a chreu lamp trwy hanner! ailgylchu potiau iogwrt Llaeth y Llan. Campus!

STORFA CANOLBARTH CYMRU Cronfa Goffa’r

Fonesig Grace James Storfa Cartref a Busnes

Gwahoddir ceisiadau oddi wrth Ystafelloedd storio ar gyfer fudiadau neu gymdeithasau am eich anghenion gymorthdal o’r gronfa uchod. Dylai’r Monitro Diogelwch 24 Awr gymdeithas fod o fewn ffiniau hen Wedi ei wresogi Gyngor Dosbarth Aberystwyth. Gellir

cael ffurflenni cais oddi wrth yr Bocses a ‘bubblewrap’ ar lein ysgrifennydd a dylid eu dychwelyd cyn 31 Mawrth 2019. www.boxshopsupplies.co.uk

Yr ysgrifennydd yw: Delyth Davies, Bryn Siriol, Lluest, Llanbadarn Fawr Aberystwyth SY23 3AU Ffôn: 01654 703592 01970 617397 Heol Y Doll, Machynlleth, SY20 8BQ e-bost [email protected] www.midwalesstorage.co.uk

17 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Ysgol Rhydypennau

Dathliadau Gŵyl Dewi I ddathlu Gŵyl Dewi eleni cafodd y plant gyfle i wisgo gwisg Gymreig a chafwyd cawl cennin i ginio. I ychwanegu at y dathliadau, trefnwyd ymweliad gan neb llai na’r Welsh Whisperer ei hun! Yn ystod y diwrnod, bu’n cydweithio â phlant blwyddyn 3, 4, 5 a 6 trwy rannu syniadau er mwyn cyfansoddi cân arbennig. Perfformiwyd y gân o flaen plant y Cyfnod Sylfaen yn yr ysgol, ac yn hwyrach, yn Neuadd Rhydypennau i gynulleidfa o rieni a chyfeillion yr ysgol. Llwyddwyd i godi £460 ar y am gynnal noson mor wych yn amrywiol yn ystod y diwrnod; Offerynnol Ranbarthol yr Urdd. noson. Diolch yn fawr iawn i neuadd y pentref gyda’r hwyr. Cafodd plant y Cyfnod Hefyd ar ddod yn gyntaf ar yr bawb am eu cefnogaeth, diolch i Sylfaen gyfle i wisgo gwisg yn unawd gerdd dant Bl5-6 yn yr Gymdeithas Rhieni ac Athrawon Diwrnod y Llyfr ymwneud â’u llyfr dosbarth, Eisteddfod Gylch. yr ysgol a diolch arbennig i’r Eleni, dathlwyd Diwrnod y Llyfr bu plant blwyddyn 3 a 4 yn Welsh Whisperer am ei waith ar y 5ed o Fawrth. Trefnwyd brysur ers rhai wythnosau yn Penwythnos gyda’r plant yn ystod y dydd ac nifer o weithgareddau cynllunio a chreu penwisgoedd Os y cofiwch chi yn y rhifyn dreigiau ac fe ddaeth plant diwethaf o’r Tincer am blant blwyddyn 5 a 6 i’r ysgol wedi blwyddyn 4 yn mwynhau gwisgo fel ‘Enwogion Cymru.’ profiad preswyl lawr yng Diolch i bawb am ymdrechu Ngwersyll yr Urdd, Llangrannog; mor galed i sicrhau ‘Diwrnod y yn anffodus doedd dim llun ar Llyfr’ llwyddiannus iawn. gael! Wel, dyma lun o’r criw yn mwynhau. Gŵyl Offerynnol yr Urdd Llongyfarchiadau mawr i Clwb Cant Gruffydd Siôn, blwyddyn Dyma’r canlyniad: Ffermio Cymysg 6 am ddod yn ail yng 1af: £25 - Catrin Flanders. nghystadleuaeth unawd pres 2il: £15 - Amanda Payne. Oes gennych chi... blwyddyn 6 ac iau yng Ngŵyl 3ydd: £10 - Sara Mitchell • Cofnodion ffermio • Ffotograffau’n ymwneud â ffermio • Dyddiaduron neu gyfnodolion • Deunyddiau sy’n gysylltiedig â ffermio lleol

Galwch heibio i’n Diwrnod Digideiddio Cymunedol yn Y Plas, Machynlleth ddydd Mercher 15 Ebrill rhwng 10yb a 2yp i rannu’ch hanes. Sefydliad lleol yw ecodyfi sy’n ceisio defny- ddio hanes ffermio ac amaethyddiaeth gy- mysg Cymru i gefnogi dyfodol cynaliadwy. Fe allwch chi helpu! Dewch â’ch hen gofnodion ffermio, ffotograf- fau a mwy gyda chi, fe allwn eu sganio ar y safle.

18 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427

Ysgol Pen-llwyn

Eisteddfod Ysgol Aethom draw i Neuadd y Penrhyn, Penrhyn-coch ar gyfer Eisteddfod y ddwy Ysgol eleni. Cawsom wledd o gystadlu. Roedd hi’n gystadleuaeth go agos ond Melindwr a Seilo daeth i’r brig eleni eto.

HWB Daeth nifer o rieni i gyfarfod HWB ar ôl Ysgol i ddysgu sut i ddefnyddio meddalwedd Just2Easy a chwilio gwaith y Yn ffodus iawn wnaeth Alfie o Fawrth. Roedd amrywiaeth plant ar HWB. Roedd yn braf cael a Ryan dianc rhag dannedd y o weithgareddau diddorol yn rhannu holl waith technoleg y deinosor brawychus! digwydd yn y dosbarthiadau plant. i ddathlu diwrnod ein Nawdd Gorsaf Dân Aberystwyth Sant. CINIO DYDD SUL Ffosiliau Aeth Cyfnod Allweddol 2 PRYDAU BAR Diolch yn fawr i Marie o ar ymweliad i Orsaf Dân Diwrnod y Llyfr PARTÏON Brifysgol Aberystwyth am ddod Aberystwyth fel rhan o waith ar Ar y noson cyn Diwrnod y Llyfr, BWYDLEN BWYTY i ddysgu plant y Cyfnod Sylfaen Dân Mawr Awstralia. Cawsom daeth Mande o’r cwmni ‘Turn ADLONIANT am ffosiliau a dangos rhai mawr fore diddorol iawn yn teithio o the Page’ i werthu llyfrau yn yr iawn. Roedd y plant wrth eu gwmpas yr Orsaf Dân a dysgu Ysgol. Roedd y plant wrth eu boddau yn edrych ar y ffosiliau am y gwahanol swyddi sydd boddau yn edrych ar yr holl AR AGOR O 5:30 P.M. a’u teimlo nhw wrth gwrs! o gwmpas yr orsaf. Buom yn lyfrau Cymraeg a Saesneg oedd NOSWEITHIAU IAU A GWENER AM BRYDIAU TEULUOL ffodus iawn i weld yr holl gamau ar gael a dewis llyfrau gyda’u Seiclo os oes galwad frys yn dod i’r tocynnau. Mae plant Blwyddyn 5 a 6 wedi Orsaf. Wedi’r galwad cyntaf, Ar Ddiwrnod y Llyfr, cafodd dechrau cwrs ar sut i seiclo’n roedd yr injan dân yn llawn ac ar pawb y cyfle i wisgo fel eu hoff ddiogel ar yr heol. Maent wedi yr heol ar ôl dim ond 1 munud gymeriadau. Roedd y gwisgoedd dysgu am gyfarpar diogel a sut ac 17 eiliad! Roedd yr ymweliad yn anhygoel! Mae’r plant yn hoff i wneud arwyddion i ddangos yn un profiad gwerth chweil iawn o ddarllen a mae hi’n braf i ddefnyddwyr yr heolydd beth i’r plant a hefyd y dysgu yn y cael dathlu ein hoff lyfrau. maent am wneud. dosbarth. Noson Cawl a Thwmpath Dino4hire Parêd Gŵyl Dewi Byddwn yn cynnal noson Roedd bwrlwm mawr yn yr Roedd yn braf gweld baner yr Cawl a Thwmpath tn Neuadd, Ysgol wrth i’r cwmni ‘Dino4hire’ Ysgol yng nghanol gorymdaith Pen-llwyn, Capel Bangor ar gyrraedd. Cwmni o Abertawe Gŵyl Dewi. Diolch i’r plant nos Wener Mawrth 20fed. Mae ydynt a mae nhw’n cynnig a Miss Cory am fynd yno ar croeso i bawb ymuno â ni. Bydd gweithdai deinosoriaid ar brynhawn gwlyb. Rydym yn Erwyd Howells yn arwain y draws Prydain. Cawsom fore ffodus iawn i gael dathliad dawnsio a chewch chi gyfle i Cofiwch bendigedig yn dysgu am Cymreig mor llwyddiannus! flasu cawl Cathy! Cysylltwch â’r gefnogi eich ddeinosoriaid, gwylio deinosor ysgol am fwy o wybodaeth neu bach yn deor o’r wy a chwrdd â Dydd Gŵyl Dewi cewch chi brynu tocynnau o’r busnesau deinosoriaid. Uchafbwynt y bore Gwisgodd y plant yn eu Ysgol neu Dafarn y Maes, Capel lleol oedd cwrdd â Ronnie y T-Recs. gwisgoedd Cymreig ar yr ail Bangor.

19 Y Tincer | Mawrth 2020 | 427 Tasg y Tincer

Diolch yn fawr i chi am eich lluniau o’r cogydd prysur yn lluchio’i grempog yn uchel i’r awyr! Diolch i: Noah Fox, Llanilar; Caio Mason Lewis, Tal- y-bont; Meia Elin Evans, Llanfihangel-y-Creuddyn; Rhys Mills, Penrhyn- coch; Maddison, Bow Street; Ethni Mair Siôn, Rhostryfan. D’enw di, Caio, ddaeth o’r het y tro hwn. Llongyfarchiadau mawr! Gobeithio eich bod i Caio gyd wedi bod yn dathlu ar Fawrth y Cyntaf! Fuodd rhai ohonoch yn y parêd yn Aberystwyth? A beth â phedair deilen ... wel, fe am fod yn rhan o’r gadwyn gewch chi lwc dda! Rwy’n ddynol enfawr ar y prom, siŵr hefyd eich bod wedi wnaeth greu record byd?! sylwi mai gwyrdd yw lliw Ond nid ni’r Cymry ydi’r crysau tîm rygbi Iwerddon unig rai sydd â gŵyl – lliw y feillionen. Mae arbennig ym mis Mawrth. rhai chwedlau’n dweud Ydech chi’n gwybod pa bod Padrig wedi ei eni yn wlad sydd newydd ddathlu ardal Port Talbot, yn ne dydd gŵyl ar 17 Mawrth? Cymru! Edrychwch am fwy Dyna chi – Iwerddon. Ac o ffeithiau amdano ar y we, enw’r sant? Sant Padrig. neu holwch yn eich llyfrgell Yn ôl y sôn, defnyddiodd leol. Padrig feillionen (shamrock) Y mis hwn, gan fod y i esbonio i bobl ei wlad am tywydd yn gwella, beth am Dduw, ac ry’n ni’n cysylltu’r liwio llun o fyd natur ar ei planhigyn hwnnw ag orau? Ydi’r aderyn wrthi’n Iwerddon hyd heddiw. Mae creu nyth, tybed? Anfonwch gan y feillionen dair deilen eich gwaith i’r cyfeiriad fach; rwy’n siŵr eich bod arferol: Tasg y Tincer, 3 Enw wedi gweld y planhigyn yn Brynmeillion, Bow Street, tyfu yn ardal Y Tincer! Os Ceredigion SY24 5BP erbyn ydych chi wedi gweld un 1af Ebrill.... a ta tan toc! Cyfeiriad

Ysgol

Rhif ffôn Oed

Eirian Reynolds, SIOP A Tech. S.P. SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH GWASANAETH Perchennog: Lawrence Kelly IECHYD AR AGOR A DIOGELWCH Llun – Sadwrn JONATHAN 7 y bore – 9 yr hwyr Arolygon Diogelwch Sul LEWIS 7 y bore – 7 yr hwyr Saer Coed / Adeiladydd Asesiadau Peryglon 01970 880 652 Archwiliadau Damweiniau Papurau dyddiol a’r Sul, Hyfforddiant llyfrgell fideo, cardiau 07773 442 260 cyfarch BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 427 | Mawrth 2020 01970 820124 siop drwyddiedig ABERYSTWYTH 07709 505741 01970 828312