INDICE

Prefazione del traduttore …...... ………………………………………………………………..... pag. 3 Breve guida alla pronuncia del norreno …………………………………………………………………..... pag. 4

EDDA MITOLOGICA – GOÐMÁLUGR

1° – Vǫluspá – La Profezia della Volva .……………………………………………………………...... pag. 5 2° – Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso ………………………………………………………….....… pag. 19 3° – Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir ………....………………………………………...... … pag. 52 4° – Grímnismál – Il Discorso di Grímnir …………………………………………………………...... pag. 66 5° – Fǫr Skírnis – Il Viaggio di ………………………………...…………………………...... pag. 79 6° – Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr ………………………………....………………..…………… pag. 89 7° – Hymiskviða – Il Canto di …………………………………………...... ……………… pag. 102 8° – Lokasenna – Le Offese di ………………………………………………...…………….. pag. 110 9° – Þrymskviða – Il Canto di Þrymr ………………………………………………………………... pag. 127 10° – Alvíssmál – Il Discorso di Alvíss …………………………………………………...... …..………. pag. 135

EDDA EROICA – HALIGR EDDA

11° – Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr …………………………………………………….....…... pag. 144 12° – Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr ………………………...…… pag. 154 13° – Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr ……….....…… pag. 166 14° – Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr ……....…….. pag. 178 15° – Grípisspá – La Profezia di Grípir …………………………………………….....………………… pag. 192 16° – Reginsmál – Il Discorso di Reginn ………………………………………….....…………………. pag. 205 17° – Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir ………………………………………….....…………………… pag. 213 18° – Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa ………………………………….....……………………... pag. 224 19° – Brot af Sigurðarkviðu – Frammento del Canto di Sigurðr …………….....………………………. pag. 234 20° – Guðrúnarkviða in Fyrsta – Primo Canto di Guðrún ………………….…....……………………… pag. 239 21° – Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr …………………....……………………….. pag. 246 22° – Helreið Brynhildar – Il Viaggio di Brynhildr agli Inferi ……………...... ………………………… pag. 260 23° – Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún ………………….....………………………... pag. 264 24° – Guðrúnarkviða in Þriðja – Terzo Canto di Guðrún ………………….....………………………… pag. 274 25° – Oddrúnarkviða – Il Canto di Oddrún ………………………………...... …………………………. pag. 278 26° – Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli ……….....…………………………… pag. 286 27° – Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli …….....…………………………….. pag. 296 28° – Guðrúnarhvǫt – L’Incitamento di Guðrún ……...... ………………………………………….. pag. 316 29° – Hamðismál – Il Discorso di Hamðir ……...... ……………………...... ………………….. pag. 322

POEMI NON PRESENTI NEL CODEX REGIUS

30° – – I Sogni di ……………………………………………………………. pag. 329 31° – Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla ……………………………………………………………... pag. 333 32° – Rígsþula – Il Mantra di Rígr …………………………………………………………………... pag. 344 33° – Gróttasǫngr – La Canzone del Grótti ………………………………………………………….. pag. 354 34° – Gróugaldr – L’Incantesimo di Gróa …………………………………………………………… pag. 360 35° – Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr ………………………………………………………. pag. 364

2 PREFAZIONE DEL TRADUTTORE

Questa traduzione dell’Edda Antica (o Edda Poetica) in formato digitale è di libera circolazione; poiché l’autore l’ha eseguita con l’unico scopo di promulgare la stessa. Tuttavia, dato che è costata più di un anno di arduo lavoro, l’autore prega chiunque volesse condividerla, promulgarla, o in qualsiasi modo pubblicarla, di citarne il traduttore. Ogni forma di promulgazione è incitata da me stesso. Questo libro non racchiude soltanto i poemi dell’Edda Poetica trovata nel Codex Regius, ma tutti e 35 i poemi che di solito vengono associati alle composizioni eddiche. Sono elencati nell’indice nella pagina seguente.

Tradurre dal norreno all’italiano è un’impresa a dir poco ardua. La forma frasale, il lessico, la grammatica, i casi, è quasi tutto diverso. Tuttavia, ho cercato di essere il più fedele possibile al testo norreno, usando al contempo un italiano moderno, senza parole ricercate, per rendere la lettura più fluida e comprensibile; in pratica, dove altri autori han preferito tradurre in stile elaborato ma discostandosi moltissimo dal reale significato del testo norreno (e per questo è stato spesso omesso dall’opera, mentre io ho lasciato il testo a fronte); io ho preferito rimanere fedele al norreno, cambiando però la forma della frase per avere un italiano molto più moderno, fluido, comprensibile. I nomi sono tutti norreni, pertanto a questa prefazione segue una breve guida alla pronuncia della lingua norrena. Gli epiteti più famosi (Padre di Tutti, ecc.) li ho tradotti con il corrispettivo italiano, mentre per quelli meno conosciuti (Véurr per Þórr) nella traduzione ho sostituito con il nome più usato del personaggio in questione. Le kenningar, le sostituzioni poetiche tramite descrizione di una parola (spesso un nome), variano in frequenza da poema a poema. Pertanto, nei poemi dove sono molto frequenti, ho messo tradotto letteralmente la kenningr mettendo tra parentesi di fianco il significato; mentre laddove sono poco frequenti ho tradotto direttamente col significato per questioni di spazio: non dispongo di software industriali, ho redatto questo libro da solo ed interamente con LibreOffice, il quale permette un numero massimo di parole per colonna e per il formato digitale è fuori discussione usare le pagine affiancate.

Per quanto riguardo la parte norrena, la suddivisione numerica delle stanze è quella del sito wiki Heimskringla (heimskringla.no), mentre l’ortografia è quella standardizzata in tempi moderni, per la precisione la medesima usata dal professore Ross G. Arthur dell’università di York e Tarrin Wills dello Skaldic Project Academic.

Molti si chiederanno: perché tradurre l’Edda direttamente dal norreno, se sono già in circolazione svariate traduzioni italiane? Ebbene, le risposte sono queste: le traduzioni che circolano, o sono incomplete, o sono fatte alla bella e meglio usando come scusa il tradurre in un italiano poetico, o sono a pagamento, o ancora sono tradotte dall’inglese, dal tedesco, dallo scandinavo moderno e così via (perdendo così molta fedeltà col testo originale, poiché sono una doppia traduzione). Il mio scopo è quello di diffondere l’Edda Antica completa di tutti e 35 i poemi, in un italiano comprensibile e moderno, completamente gratuiti e tradotti direttamente dal norreno revisionato (ǫ al posto di ö, œ al posto della æ lunga, ecc.) con il testo a fronte, che non serve solo ad attestare la traduzione ma anche ad imparare un po’ la lingua.

Detto ciò, vi auguro una buona lettura, e ricordo che ogni copia non autorizzata, a diverso nome, specie se a fin di lucro, sarà perseguita penalmente per i diritti d’autore. Vale, naturalmente, solo per la traduzione. Diritti d’autore validi nell’Unione Europea e copyrights per il Regno Unito registrati a nome di Daniele Pisano alias Bjǫrn Mánagoði, solo per la traduzione – la parte in italiano – e per il progetto, nel 2014. Bjǫrn Mánagoði Milano, 29 agosto 2013

1ª EDIZIONE: AGOSTO 2013 - 2ª EDIZIONE: GENNAIO 2015 3 BREVE GUIDA ALLA PRONUNCIA DEL NORRENO

Il norreno, come tutte le lingue morte, ha i suoi “periodi” di suddivisione. Il norreno “comune” è quello dell’Epoca Vichinga (750-1100 d.C. circa) ed è quello di questo testo. Le differenze riportate sono solo quelle con l’italiano. Tutto il resto si pronuncia pressappoco uguale alla nostra lingua.

VOCALI Á - á: si legge come una [a] lunga, ovvero [aa]. É - é: si legge come una [e] lunga, ovvero come [ee] (non come in inglese). Í - í: si legge come una [i] interconsonantica lunga, ovvero come [ii] oppure [ee] in inglese. Ó - ó: si legge come una [o] lunga, ovvero come la [oo] in “coordinazione”. Ú - ú: si legge come una [u] lunga, ovvero come [uu] oppure [oo] nell’inglese “moon”. Y - y: si legge come la [ü] tedesca, ovvero come [iu] in italiano, talvolta come semplice [u]. Ý - ý: si legge sempre come la [ü] tedesca di “würstel”. Æ - æ: si legge come in latino medievale, ovvero una [è] molto aperta. Ǽ - ǽ: rarissima, si legge come nella traslitterazione greca in latino, ovvero [ai] in italiano. Œ - œ: ha un suono intermedio tra la [ö] tedesca ed il corrispettivo [œ] latino medievale. Ǫ - ǫ: si legge come una [ò] molto aperta, come la [a] inglese in “all”. Ø - ø: si legge come la corrispettiva [ø] norvegese e danese o la [ö] svedese..

CONSONANTI F - f: si legge come in italiano, ma in ultima o penultima posizione si legge come [v]. Nelle parole composite o quando si aggiunge una desinenza la grafia rimane [f], ma il suono è, come detto sopra, [v]. G - g: ha sempre il suono duro, come in tedesco, o l’italiano [gh]. Pertanto “gi” si legge [ghi] e così via. H - h: ha un suono aspirato debole: non forte quanto in tedesco, ma neanche debole quanto in inglese. Davanti alle consonanti, invece, è muta, come in italiano: “hv-” (desinenza frequente) va letta come se fosse solo “v-”. J - j: ha il suono della [i] italiana intervocalica di “iena” o “boia”. K - k: come in inglese, ha sempre il suono duro; la riporto perché in scandinavo moderno non è così. N - n: ha un suono lievemente più leggero dell’italiano. In ultima posizione si legge meno e non conta come lettera per la grammatica. La [n] e la [r] sono le cosiddette “lettere mobili” del norreno. R - r: ha un suono lievemente più duro dell’italiano. In ultima posizione si legge meno e non conta come lettera per la grammatica, salvo eccezioni, dove la [r] è parte integrata del nome. Ð - ð: è un suono che non esiste in italiano; corrisponde al [th] inglese di “that” o al greco [δ]. Þ - þ: è un suono che non esiste in italiano; corrisponde al [th] inglese di “thing” o al greco [θ].

FONEMI SJ - sj: si legge come [sh] in inglese; [sch] in tedesco e [sc(i)] in italiano. TJ - tj: si legge come [tch] in inglese e tedesco e [tc(i)] in italiano. GN - gn: non si legge unito come in italiano e latino; perciò “ragn” si legge [rag-n] con [g] ed [n] separate. GL - gl: non si legge unito come in italiano e latino; perciò “augli” si legge [aug-li] con [g] ed [l] separate. NG - ng: al contrario dei suoi discendenti moderni, non si legge come il [ng] inglese di “-ing”. 4 VVǪLUSPÁǪLUSPÁ LLAA PPROFEZIAROFEZIA DELLADELLA VVOLVAOLVA OPPUREOPPURE LLAA PPROFEZIAROFEZIA DELLADELLA VVEGGENTEEGGENTE

Si tratta di un lungo monologo di una veggente, o meglio una volva, invocata da Óðinn affinché riveli per intero la sapienza nordica, i segreti delle cose primordiali e i destini del mondo. Non è per nulla un testo dalla facile comprensione: le varie scene non vengono narrate, bensì evocate, ricordate o descritte rapidamente e con pochi dettagli riguardanti al luogo e al tempo; ci sono più dettagli su tutto il resto. Le ripetizioni germaniche sono frequenti; classica e celeberrima è la “vituð ér enn eða hvat?”, dal significato di “volete sapere altro oppure cosa?” (io ho dovuto usare “vuoi sapere altro o cosa?” per motivi di spazio), che la volva rivolge continuamente ad Óðinn, usando la seconda persona plurale, non è chiaro se per rispetto (usanza presente anche in molti altri poemi norreni) o per consapevolezza che Óðinn divulgherà le profezie ad altre persone.

5 Vǫluspá – La Profezia della Volva

1. 1.

Hljóðs bið ek allar helgar kindir, Chiedo ascolto a tutte le sacre stirpi, meiri ok minni mǫgu Heimdallar; ai maggiori ed ai minori figli di ; vilt þú at ek, Valfǫðr, vel fyr telja Padre dei Caduti, tu vuoi che io racconti forn spjǫll fira, þau er fremst of man. tutte le storie dei viventi, tutte quelle che ricordo.

2. 2.

Ek man jǫtna ár of borna, Rammento i primi nati, i giganti,

þár forðum mik fœdda hǫfðu; coloro che un tempo mi generarono; níu man ek heima, níu íviði, rammento Nove Mondi, nove sostegni, mjǫtvið mæran fyr mold neðan. e l’Albero Saggio che penetra nel suolo vergine.

3. 3.

Ár var alda þars byggði, In principio c’era solo il tempo dove dimorava Ymir; var-a sandr né sær, né svalar unnir; non c’erano né la sabbia, né il mare, né le fredde onde; jǫrð fansk æva né upphiminn; non si scorgeva né la terra né il cielo sopra di essa; gap var ginnunga, en gras hvergi. non c’era l’erba; il vuoto era enorme.

4. 4.

Áðr Bors synir bjǫðum of ypðu, Finché i figli di fecero emergere le terre,

þeir er Miðgarð mæran skópu; loro che crearono la vasta Terra di Mezzo; sól skein sunnan á sálar steina; il Sole sorse da Sud sulle distese di roccia;

þá var grund gróin grœnum lauki. così il suolo si ricoprì di verdi germogli.

5. 5.

Sól varp sunnan, sinni mána, Da Sud il Sole, compagno della Luna, hendi enni hægri of himinjǫður; con forza, allungò l’arto verso l’estremità del cielo; sól þat né vissi, hvar hón sáli átti; il Sole non sapeva se ella avesse una sala; stjǫrnur þat né vissu, hvar þær staði áttu; le stelle non sapevano dov’era il loro posto; máni þat né vissi, hvat hann megins átti. la Luna non sapeva qual era il suo potere.

6 Vǫluspá – La Profezia della Volva

6. 6.

Þá gengu ǫll á rǫkstóla, Allora tutti gli dèi andarono ai troni del giudizio, ginnheilǫg goð, ok gættusk of þat: divinità santissime, e discussero di ciò:

Nótt ok niðjum nǫfn of gáfu, diedero nome alla notte e alle fasi lunari, morgin hétu ok miðjan dag, nominarono il mattino e il mezzogiorno, undorn ok aptan, árum at telja. al pomeriggio e alla sera, per contare gli anni.

7. 7.

Hittusk æsir á Iðavelli, Gli Asi si incontrarono nella Iðavǫllr,

þeirs hǫrg ok hof hátimbruðu; lì innalzarono altari e templi; afla lǫgðu, auð smíðuðu, accesero focolari, crearono ricchezze, tangir skópu ok tól gørðu. fabbricarono tenaglie, progettarono utensili.

8. 8.

Teflðu í túni, teitir váru, Giocavano a hnefatafl nel cortile, erano ricchi, var þeim véttergis vant ór gulli, non sentivano per nulla la mancanza dell’oro, unz þríar kómu þursa meyjar, fin quando giunsero tre fanciulle giganti,

ámátkar mjǫk, ór Jǫtunheimum. estremamente potenti, da Jǫtunheimr.

9. 9.

Þá gengu regin ǫll á rǫkstóla, Allora tutti gli dèi andarono ai troni del giudizio, ginnheilǫg goð, ok gættusk of þat: divinità santissime, e questo deliberarono: hvárt skyldi dverga dróttir skepja chi di loro dovesse creare i nani

ór Brimis blóði ok ór Bláins leggjum. dal sangue di e dalle ossa di Bláinn.

10. 10.

Þar var Móðsognir mæztr af orðinn Móðsognir fu il primo dell’elenco dverga allra, en annarr; tra tutti i nani, e Durinn era il secondo;

þeir manlíkun mǫrg of gørðu molti dall’aspetto umanoide furono creati dverga í jǫrðu, sem Durinn sagði. tirandoli fuori dal terreno, come disse Durinn.

7 Vǫluspá – La Profezia della Volva

11. 11.

Nýi ok Niði, Norðri, Suðri, Nýi e Niði, Norðri, Suðri,

Austri, Vestri, Alþjófr, , Austri, Vestri, Alþjófr, Dvalinn,

Bívǫrr, Bávǫrr, Bǫmburr, Nóri, Bívǫrr, Bávǫrr, Bǫmburr, Nóri,

Ánn ok Ánarr, Ái, Mjǫðvitnir. Ánn e Ánarr, Ái, Mjǫðvitnir.

12. 12.

Veigr ok Gandálfr, Vindálfr, Þráinn, Veigr e Gandálfr, Vindálfr, Þráinn,

Þekkr ok Þorinn, Þrór, Vitr ok , Þekkr e Þorinn, Þrór, Vitr e Litr,

Nár ok Nýráðr, nú hef ek dverga, Nár e Nýráðr, ora ho i nani,

Reginn ok Ráðsviðr, rétt um talða. Reginn e Ráðsviðr, qui ben elencato.

13. 13.

Fili, Kili, Fundinn, Náli, Fili, Kili, Fundinn, Náli,

Heptivili, Hannarr, Svíurr, Heptivili, Hannarr, Svíurr,

Frár, Hornbori, Frægr ok Lóni, Frár, Hornbori, Frægr e Lóni,

Aurvangr, Jari, Eikinskjaldi. Aurvangr, Jari, Eikinskjaldi.

14. 14.

Mál ek dverga í Dvalins liði Parlo dei nani della stirpe di Dvalinn, ljóna kindum til Lofars telja, dai figli degli uomini fino a Lofarr,

þeir er sóttu frá sálarsteini che vagarono per le sale di pietra

Aurvanga sjǫt til Jǫruvalla. da Aurvangr fino alla Jǫruvǫllr.

15. 15.

Þar var ok Dólgþrasir, C’erano Draupnir e Dólgþrasir,

Hár, Haugspori, Hlévangr, Glói, Hár, Haugspori, Hlévangr, Glói,

Skirfir, Virfir, Skáfiðr, Ái, Skirfir, Virfir, Skáfiðr, Ái,

Álfr ok , Eikinskjaldi, Álfr ed Yngvi, Eikinskjaldi,

Fjalarr ok Frosti, Finnr ok Ginnarr; Fjalarr e Frosti, Finn e Ginnarr;

þat mun æ uppi, meðan ǫld lifir, sia rammentata a lungo, finché gli uomini vivranno, langniðja-tal til Lofars hafat. codesta lista degli antenati fino a Lofarr.

8 Vǫluspá – La Profezia della Volva

16. 16.

Unz þrír kómu ór því liði E quando giunsero tre di quella stirpe

ǫflgir ok ástkir æsir at húsi, magnifica e potente, gli Asi, a casa, fundu á landi lítt megandi trovarono a terra senza forze

Ask ok Emblu ǫrlǫglausa. Askr ed Embla i senza-destino.

17. 17.

Ǫnd þau né áttu, óð þau né hǫfðu, Non respiravano, non avevano forza né pensiero, lá né læti né litlu góða; né espressività né colorito;

ǫnd gaf Óðinn, óð gaf Hœnir, Óðinn gli dette respiro, Hœnir la forza, lá gaf Lóðurr ok litu góða. Lóðurr l’espressività ed il colorito.

18. 18.

Ask veit ek standa, heitir Yggdrasill So che c’è un albero, chiamato Yggdrasill hár baðmr, ausinn hvíta auri; dall’alto tronco, adorno d’argilla bianca;

þaðan koma dǫggvar þærs í dala falla; da lì origina la rugiada che cala nelle valli; stendr æ of grœnn Urðarbrunni. si erge sempreverde in Urðarbrunnr.

19. 19.

Þaðan koma meyiar margs vitandi, Da lì provengono ragazze molto sagge,

þríar ór þeim sæ, er und þolli stendr; tre vengono dalle acque sotto gli alberi;

Urð hétu eina, aðra Verðandi, la prima si chiama Urðr, Verðandi la seconda, skáru á skíði, ina þriðju. squarciano il cielo, Skuld la terza.

Þær lǫg lǫgðu, þær líf kǫru, Esse fan le leggi, il coro della vita, alda bǫrnum, ǫrlǫg seggja. decidono il destino dei neonati.

20. 20.

Þat man hón fólkvíg fyrst í haimi, Ella ricorda lo scontro prima del principio, er Gullveigu geirum studdu quando Gullveigr fu ferita dalle lance ok í hǫll Háars hána brendu, e le dettero fuoco nella sala di Óðinn,

þrysvar brendu þrysvar borna, la bruciarono tre volte e tre volte rinacque, opt ósjaldan, þó hón enn lifir. e ancora tre volte, ma ella è ancora viva.

9 Vǫluspá – La Profezia della Volva

21. 21.

Heiði hétu, hvars til húsa kom, La chiamarono “Splendente”, in qualunque casa andasse, vǫlu velspáa, vitti hón ganda; esperta volva, donava potere magico; seið, hvars kunni, seið hug leikinn; incantò, ovunque potesse, incantò i sensi;

æ var hón angan illar brúðar. era sempre bramata dalle spose malvagie.

22. 22.

Þá gengu regin ǫll á rǫkstóla, Allora tutti gli dèi andarono ai troni del giudizio, ginnheilǫg goð, ok gættusk of þat: divinità santissime, e discussero di ciò: hvárt skyldi æsir afráð gjalda, se gli Asi avessero diritto ad un tributo, eða skyldi goð ǫll gildi eiga. oppure tutti gli dèi ne fossero degni.

23. 23.

Fleygði Óðinn ok í fólk of skaut; Óðinn levò la lancia e la scagliò sull’esercito;

þat var enn fólkvíg fyrst í heimi; questa fu la prima battaglia nel mondo; brotinn var borðveggr borgar ása, distrutte le mura della città degli Asi, knáttu vísgpá vǫllu sporna. i Vani poterono ingaggiare il combattimento.

24. 24.

Þá gengu regin ǫll á rǫkstóla, Allora tutti gli dèi andarono ai troni del giudizio, ginnheilǫg goð, ok gættusk of þat: divinità santissime, e questo deliberarono: hverr hefði lopt alt lævi blandit chi avesse portato loro sventura eða ætt jǫtuns Óðs mey gefna. consegnando ai giganti la ragazza di Óðr ().

25. 25.

Þórr einn þar vá þrunginn móði, Solo Þórr si alzò, profondamente irato, hann sjaldan sitr, er slíkt of fregn; quando seppe di quanto accaduto;

á gengusk eiðar, orð ok sœri, ruppe tutti i giuramenti, le parole ed i voti, mál ǫll meginlig, er á meðal fǫru. ogni patto che avevano stabilito.

26. 26.

Veit hón Heimdallar hljóð of folgit Lei sa che il suono celato di Heimdallr und heiðvǫnum helgum baðmi; è sotto il ramo luminoso del sacro albero;

10 Vǫluspá – La Profezia della Volva

á sér hón ausask aurgum forsi su quello ella vede piovere acqua argillosa, af veði Valfǫðrs. Vituð ér enn eða hvat? dal pegno di Óðinn. Vuoi sapere altro o cosa?

27. 27.

Ein sat hón úti, þár enn aldni kom Sedeva sola, fuori, quando il vecchio giunse,

Yggjungr ása ok í augu leit. Óðinn degli Asi, e la fissò negli occhi.

« Hvers fregnið mik? Hví freistið mín? « Cosa mi chiedi? Perché mi metti alla prova?

Alt veit ek, Óðinn, hvar auga falt Io so tutto, Óðinn, so dove ti cadde l’occhio

í enum mæra Mímis brunni ». nella leggendaria Fonte di Mímir ».

Drekkr mjǫð Mímir morgin hverjan Mímir ogni mattino beve idromele, af veði Valfǫðrs. Vituð ér enn eða hvat? dal pegno di Óðinn. Vuoi sapere altro o cosa?

28. 28.

Valði henni Herfǫðr hringa ok men; Per ella il Padre degli Eserciti scelse collane ed anelli; fékk spjǫll spaklig ok spáganda; discorsi ricchi di saggezza e la sfera premonitrice; sá vítt ok of vítt of verǫld hverja. ella vede e vede oltre, in ogni mondo.

29. 29.

Sá hón valkyrjur vítt of komnar, Ella vide le valchirie venire da lontano, gǫrvar at ríða til Goðþjóðar. pronte a cavalcare verso i goti.

Skuld helt skildi, en Skǫgul ǫnnur, Skuld teneva lo scudo, la seguiva Skǫgul,

Gunnr, Hildr, Gǫndul ok Geirskǫgul; Gunnr, Hildr, Gǫndul e Geirskǫgul; nú eru talðar nǫnnur Herjans, ora ho elencato tutte le ragazze di Óðinn; gǫrvar at ríða grund valkyrjur. le valchirie pronte a cavalcare il suolo.

30. 30.

Ek sá Baldri, blóðgum tívur, Vidi un tributo di sangue per Baldr,

Óðins barni, ǫrlǫg folgin; per il figlio di Óðinn, il celato destino; stóð of vaxinn vǫllum hæri negli alti campi cresceva, mær ok mjǫk fagr . esule ma bello, un ramoscello di vischio.

11 Vǫluspá – La Profezia della Volva

31. 31.

Varð af meiði, þeim er mær sýndisk, Da quel ramo, che a loro parve esule, harmflaug hættlig, Hǫðr nam skjóta. venne un terribile dardo, scagliato da Hǫðr.

Baldrs bróðir vas of borinn snimma, Era il fratello nato precocemente di Baldr, sá nam Óðins sonr einnættr vega. con solo una notte, il figlio di Óðinn combatté.

32. 32.

Þó hann æva hendr né hǫfuð kembði, Non si lavò le mani né pettinò il capo,

áðr á bál of bar Baldrs andskota. fino alla pira funebre dell’amato Baldr.

En of grét í Fensǫlum E Frigg pianse in vá Valhallar. Vituð ér enn eða hvat? e nella Valhǫll. Vuoi sapere altro o cosa?

33. 33.

(Þá kná Vála vígbǫnd snúa heldr, (E poi legarono Váli con i lacci, váru harðgǫr hǫpt ór þǫrmum.) i lacci di budello vennero stretti molto.)

34. 34.

Hapt sá hón liggja und Hveralundi Ella vede giacere sotto il bosco Hveralundr lægjarns líki Loka áþekkjan; un’infausta figura che rammenta Loki;

þar sitr þeygi of sínum lì Sigyn siede col suo sposo veri vel glýjuð. Vituð ér enn eða hvat? senza alcuna gioia. Vuoi sapere altro o cosa?

35. 35.

Á fellr austan of eitrdala Da oriente scorre un fiume per gelide valli sǫxum ok sverðum, Slíðr heitir sú. simile a spade e daghe, è chiamato Slíðr.

36. 36.

Stóð fyr norðan á Niðavǫllum Verso nord, nelle Niðavǫllum, vi è sálr ór golli Sindra ættar, la corte d’oro della stirpe di , en annarr stóð á Ókólni, ma un’altra si trova a Ókólnir, bjórsálr jǫtuns, en sá Brimir heitir. la sala da birra del gigante chiamato Brimir.

12 Vǫluspá – La Profezia della Volva

37. 37.

Sál sá hón standa sólu fjarri Ella vide una sala lontana dal Sole

Nástrǫndu á, norðr horfa dyrr; in Nástrǫndr, le cui porte erano rivolte a Nord; fellu eitrdropar inn of ljóra, attraverso il foro nel tetto piove veleno, sá er undinn sálr orma hryggjum. poiché la sala è formata da serpenti intrecciati.

38. 38.

Sá hón þar vaða þunga strauma Ella lì vide guadare forte correnti menn meinsvara ok morðvarga uomini falsi ed assassini ok þanns annars glepr eyrarúnu. e seduttori di donne sposate ad altri.

Þar sýgr Níðhǫggr nái framgengna; Lì Níðhǫggr succhia le anime dei morti; slítr vargr vera. Vituð ér enn eða hvat? un lupo divora i corpi. Vuoi sapere altro o cosa?

39. 39.

Austr sat en aldna í Járnviði Ad oriente c’è un’anziana, in Járnviðr, ok fœddi þar Fenris kindir; e lì nutre la stirpe di ; verðr af þeim ǫllum einna nǫkkurr di tutti loro sarà soltanto uno tungls tjúgari í trolls hami. a divorare la Luna sotto forma di troll.

40. 40.

Fylliz fjǫrvi feigra manna, Si nutre dell’essenza degli uomini mortali, ryðr ragna sjǫt rauðum dreira; arrossa le case degli dèi con sangue rosso; svart var þá sólskin of sumur eptir la luce solare delle prossime estati sarà nera, veðr ǫll válynd. Vituð ér enn eða hvat? verranno tempi di tradimento. Vuoi sapere altro o cosa?

41. 41.

Sat þar á haugi ok sló hǫrpu Lì siede sul colle e suona l’arpa gýgjar hirðir, glaðr Eggþér; la guardia della gigantessa, il felice Eggþér; gól of hánum í gaglviði vicino ad egli canta nel boschetto fagrrauðr hani, sá er Fjalarr heitir. un gallo rosso acceso, che è chiamato Fjalarr.

13 Vǫluspá – La Profezia della Volva

42. 42.

Gól of ásum , Tra gli Asi canta Gullinkambi, sá vekr hǫlða at Herjafǫðrs, desta i guerrieri del Padre degli Eserciti, en annarr gól fyr jǫrð neðan ma un altro canta giù, sottoterra, sótrauðr hani at sǫlum Heljar. un gallo rosso scuro, nelle sale di .

43. 43.

Geyr mjǫk fyr Gnipahelli, Garmr ringhia feroce dinanzi Gnipahel, festr mun slitna, en freki rinna, le corda si spezzerà, ed il cane si libererà, fjǫlð veit ek frœða, framm sé ek lengra io conosco molte arti, là lontano vedo of Ragnarǫk, rǫmm sigtíva. il Ragnarǫkr, frammenti della fine.

44. 44.

Brœðr munu berjask ok at bǫnum verðask, I fratelli si scontreranno e si uccideranno, munu systrungar sifjum spilla, i cugini spezzeranno i legami di parentela, hart er í heimi, hórdómr mikill, il mondo è duro, il tradimento è grande, skeggǫld, skalmǫld, skildir klofnir, tempo d’asce, tempo di spade, gli scudi dividono, vindǫld, vargǫld, áðr verǫld steypisk tempo di venti, tempo di lupi, prima che il mondo finisca mun engi maðr ǫðrum þyrma. nessun uomo risparmierà qualcun altro.

45. 45.

Leika Míms synir, en mjǫtuðr kyndisk I figli di Mímir si agitano, il fato si compie at enu gamla Gjallarhorni, al suono dell’antico , hátt blæss Heimdallr, horn er á lopti; Heimdallr soffia con forza col corno alla bocca, mælir Óðinn við Mímis hǫfuð. Óðinn parla alla testa di Mímir.

46. 46.

Skelfr Yggdrasils askr standandi, L’eterno frassino Yggdrasill trema, ymr aldit tré, en jǫtunn losnar; l’antico albero scricchiola quando passa il gigante; hræðask allir á helvegum sulla strada degli inferi tutti temono

áðr Surtar þann sefi of gleypir. che la stirpe di li divori.

14 Vǫluspá – La Profezia della Volva

47. 47.

Hvat er með ásum? Hvat er með álfum? Cos’è contro gli Asi? Cos’è contro gli elfi?

Gnýr allr Jǫtunheimr, æsir eru á þingi, Tutto Jǫtunheimr rimbomba, gli dèi sono in assemblea, stynja dvergar fyr steindurum, i nani gemono dinanzi alle porte di pietra, veggbergs vísir. Vituð ér enn eða hvat? esperti del scavare le rocce. Vuoi sapere altro o cosa?

48. 48.

Geyr Garmr mjǫk fyr Gnipahelli, Garmr ringhia feroce dinanzi Gnipahel, festr mun slitna, en freki rinna, le corda si spezzerà, ed il cane si libererà, fjǫlð veit ek frœða, framm sé ek lengra io conosco molte arti, là lontano vedo of Ragnarǫk, rǫmm sigtíva. il Ragnarǫkr, frammenti della fine.

49. 49.

Hrymr ekr austan, hefsk lind fyrir, Da oriente giunge , reggendo alto lo scudo, snýsk Jǫrmungandr í jǫtunmóði; Jǫrmungandr si avvolge nella furia dei giganti; ormr knýr unnir, en ari hlakkar, il Serpente infrange le onde, mentre l’aquila grida, slítr nái niðfǫlr; losnar. straziando i cadaveri; la nave Naglfar salpa.

50. 50.

Kjǫll ferr austan, koma munu Múspells Una chiglia da Oriente, da Múspell verranno um lǫg lyðir, en Loki styrir; via mare le genti, e Loki tiene il timone; fara fífls megir með freka allir, l’esercito dei mostri avanza ed il Lupo ne è in testa,

þeim er bróðir Býleipz í fǫr. con loro avanza anche il fratello di Býleipr.

51. 51.

Surtr ferr sunnan með sviga lævi, Surtr giunge dal Sud con frecce avvelenate, skínn af sverði sól valtíva; il Sole splende sulle spade dei guerrieri; grjótbjǫrg gnata, en gífr rata, le rocce si spaccano, le gigantesse si accasciano, troða halir helveg, en himinn klofnar. i mortali vanno agli inferi, il cielo crolla.

52. 52.

Þá kœmr Hlínar harmr annarr framm, Ecco giungere a Frigg un altro dolore, er Óðinn ferr við úlf vega, poiché Óðinn combatte col Lupo,

15 Vǫluspá – La Profezia della Volva en bani Belja bjartr at Surti; e l’uccisione del solare Belja da parte di Surtr;

þá mun Friggjar falla angan. allora Frigg cadrà in agonia.

53. 53.

Geyr Garmr mjǫk fyr Gnipahelli, Garmr ringhia feroce dinanzi Gnipahel, festr mun slitna, en freki rinna. la corda si spezzerà, ed il cane si libererà.

54. 54.

Þá kœmr enn mikli mǫgr Sigfǫður, Ecco giungere il figlio maggiore di Óðinn,

Víðarr vega at valdýri; Víðarr, a combattere il necrofago; lætr hann megi Hveðrungs mund of standa egli conficca la spada al figlio di Loki hjǫr til hjarta; þá er hefnt fǫður. fino al cuore; così suo padre è vendicato.

55. 55.

Þá kœmr enn mæri mǫgr Hlǫðvinjar, Ecco giungere il figlio maggiore di Jǫrð, gengr Óðins sonr ormi mœta. il figlio di Óðinn avanza contro il Serpente.

Drepr af móði Miðgarðs véurr; Con ira uccide il terrore di Miðgarðr; munu halir allir heimstǫð ryðja; tutti gli uomini lasceranno il mondo; gengr fet níu Fjǫrgynjar burr, il figlio di Jǫrð indietreggia per nove passi, neppr frá naðri, níðs ókvíðinn. muore lontano dal Serpe, non teme il disonore.

56. 56.

Sól tér sortna, sigr fold í mar, Il Sole si oscura, la terra sprofonda nel mare, hverfa af himni heiðar stjǫrnur; le stelle splendenti si spengono nel cielo; geisar eimi ok aldrnari; il vapore che alimenta la vita gheiserizza; leikr hár hiti við himin sjálfan. la vampata giunge calda perfino ai cieli.

57. 57.

Geyr Garmr mjǫk fyr Gnipahelli, Garmr ringhia feroce dinanzi Gnipahel, festr mun slitna, en freki rinna, le corda si spezzerà, ed il cane si libererà, fjǫlð veit ek frœða, framm sé ek lengra io conosco molte arti, là lontano vedo of Ragnarǫk, rǫmm sigtíva. il Ragnarǫkr, frammenti della fine.

16 Vǫluspá – La Profezia della Volva

58. 58.

Sér hón upp koma ǫðru sinni Ella vede riaffiorare jǫrð ór ægi iðjagrœna; la terra dal mare di nuovo verde; falla forsar, flýgr ǫrn yfir, scrosciano le cascate, vola l’aquila, sás á fjalli fiska veiðir. lei che sui monti cattura i pesci.

59. 59.

Finnask æsir á Iðavelli Gli Asi si riuniscono nella Iðavǫllr ok of moldþinur mátkan dœma, e discutono della ricostruzione del mondo,

(ok minnask þar á megindóma) (e rammentano quanto accaduto) ok á Fimbultýs fornar rúnar. e parlano delle antiche rune di Fimbultýr.

60. 60.

Þar munu eptir undrsamligar Lì di nuovo i meravigliosi gollnar tǫflur í grasi finnask, taflir d’oro troveranno nell’erba,

þær eru í árdaga áttar hǫfðu. sono quelli che possedevano in principio.

61. 61.

Munu ósánir akrar vaxa; I campi cresceranno incolti; bǫls mun alls batna mun Baldr koma; ogni male sarà sanato e Baldr resusciterà; búa Hǫðr ok Baldr Hropts sigtoptir, Hǫðr e Baldr vivranno nelle rovine di Hropt, vel valtívar. Vituð ér enn eða hvat? felici guerrieri. Vuoi sapere altro o cosa?

62. 62.

Þá kná Hœnir hlautvið kjósa Allora Hœnir il santo sceglierà, ok burir byggva brœðra tveggja e i figli di due fratelli abiteranno vindheim víðan. Vituð ér enn eða hvat? l’ampio mondo. Vuoi sapere altro o cosa?

63. 63.

Sál sér hón standa sólu fegra, Ella vede una sala bella come il Sole, golli þakðan, á Gimléi; ricoperta d’oro, in Gimlé;

þar skulu dyggvar dróttir byggva lì abiteranno eserciti di eroi ok of aldrdaga ynðis njóta. e saranno eternamente felici.

17 Vǫluspá – La Profezia della Volva

64. 64.

(Þá kœmr enn ríki at regindómi, (Sicché il saggio giunge al suo regno,

ǫflugr ofan, sá er ǫllu ræðr.) il più forte, che governa su tutto.)

65. 65.

Þar kœmr enn dimmi dreki fljúgandi, E viene dalle tenebre il drago volante, naðr fránn neðan frá Niðafjǫllum; il serpe lucente, dai monti Niðafjǫllum; berr sér í fjǫðrum flýgr vǫll yfir vola sulla pianura, porta sul suo dorso

Níðhǫggr nái. Nú mun hón sǫkkvask. Níðhǫggr i morti. Ella ora sprofonderà.

18 HHÁVAMÁLÁVAMÁL

IILL DDISCORSOISCORSO DELLDELL’E’ECCELSOCCELSO OPPUREOPPURE IILL DDISCORSOISCORSO DIDI ÓÓÐINNÐINN

Il metro dello Hávamál varia moltissimo: abbiamo un raro caso di poema che utilizza tutti i metri nordici; questo perché si presuppone sia stato rielaborato ed aggiustato più volte nel corso del tempo. È un monologo, come la Vǫluspá, ma questa volta a parlare è Óðinn in persona. Con le sue 164 stanze, si tratta del poema più lungo di tutte le composizioni eddiche, o perlomeno quello meglio preservato integro. Dalla stanza numero 111 in poi è anche detto Loddfáfnismál (Discorso di Loddfáfnir), poiché Óðinn si rivolge ad un certo Loddfáfnir, fino alla fine del poema. La complessità di comprensione varia per ogni stanza, ci sono stanze molto semplici da comprendere in quanto dirette così come ci sono stanze complesse il cui significato è ancora oggi in dibattito.

19 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

1. 1.

Gáttir allir áðr gangi fram Ogni ingresso prima d’essere attraversato um skoðaz skyli, um skygnaz skyli; dev’essere spiato, dev’essere osservato;

því at óvist er at vita hvar óvinir poiché non si sa dove i nemici sitja á fleti fyrir. stiano in agguato dietro di esso.

2. 2.

Gefendr heilir! Gestr er inn kominn! Salute ai generosi! Che l’ospite entri!

Hvar skal sitja sjá? Mjǫk er bráðr Dove si siederà? Grande è colui sá er á brǫndom skal síns um freista frama. che con le spade proverà il suo valore.

3. 3.

Eldz er þǫrf þeims inn er kominn C’è bisogno di fuoco per chi entra ok á kné kalinn; matar ok váða ed ha le ginocchia fredde; di cibo e vestiti er manne þǫrf, þeim er hefir um fjall farit. ha bisogno l’ospite che arriva dalle montagne.

4. 4.

Vatz er þorf þeim er til verðar kœmr, C’è bisogno d’acqua per chi viene al banchetto,

þerru ok þjóðlaðar, góðs um œðis, di vettovaglie e di gentilezze, di bontà d’animo, ef sér geta mœtti, orðz ok endrþǫgo. per poterlo ben accogliere, di chiacchiere e di silenzio.

5. 5.

Vitz er þǫrf þeim er víða ratar; C’è bisogno di saggezza per chi viaggia a lungo; dælt er heima hvat; at augabragði verðr a casa tutto è diverso; il saggio allo sciocco sá er ekki kann ok með snotrom sitr. deve far cenno quando questo si siede trai saggi.

6. 6.

At hyggjandi sínni skylit maðr hrœsinn vera, L’uomo non deve vantarsi della propria intelligenza, heldr hugr gætinn at geði; al contrario deve tenerla nascosta;

þá er horskr ok þǫgull dev’essere attento e silenzioso kœmr heimisgarða til, quando giunge in un’abitazione, sjaldan verðr víti vǫrum, raramente chi ha prudenza erra, þvíat óbrigðra vin poiché mai amico migliore

20 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso fœr maðr aldregi en manvit mikit. ha ricevuto l’uomo di molto buonsenso.

7. 7.

Enn vari gestr er til verðar kœmr, L’ospite cauto che giunge a un banchetto tace,

þunno hljóði þegir, eyrum hlýðir, ascolta tutto quel che si dice con le orecchie, en augom skoðar; svá nýsiz fróðra hverr fyrir. ed aguzza lo sguardo; così il saggio sa tutto.

8. 8.

Hinn er sæll er sér um getr È felice colui che ottiene per sé lof ok líknstafi; ódælla er við þat lodi e complimenti; poiché è difficile er maðr eiga skal annars brjóstum í. far breccia nel cuore d’un altro uomo.

9. 9.

Sá er sæll er sjálfr um á Così è felice colui che ha dentro sé lof ok vit meðan lífir; lodi e saggezza per la vita;

þvíat ill ráð hefir maðr opt þegit poiché l’uomo riceve spesso cattivi consigli annars brjóstum ór. al cuore d’un altro uomo.

10. 10.

Byrði betri berrat maðr brautu at L’uomo in viaggio non porta cose migliori en sé manvit mikit; auði betra di molto buonsenso; è migliore della ricchezza

þikkir þat í ókunnum stað, una cosa così in un paese sconosciuto; slíkt er válaðs vera. è la salvezza di colui che si perde.

11. 11.

Byrði betri berrat maðr brautu at L’uomo in viaggio non porta cose migliori en sé manvit mikit; vegnest verra di molto buonsenso; non c’è nulla di peggio vegra hann velli at en sé ofdrykkja ǫls. che bere birra senza ritegno in viaggio.

12. 12.

Era svá gott, sem gott kveða Non è così buona, buona come dicono

ǫl alda sonum; þvíat færa veit la birra per i mortali; poiché ricorda poco er fleira drekkr, síns til geðs gumi. chi beve molto, perde l’uso del cervello.

21 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

13. 13.

Óminnis hegri heitir sá er yfir ǫlðrum þrumir, L’uccello dell’oblio vola sulla birra, hann stelr geði guma; þess fugls fjǫðrum ruba il cervello agli uomini; con le sue piume ek fjǫtraðr vark í garði Gunnlaðar. io stesso fui ingannato tra le mura di Gunnlǫð.

14. 14.

Ǫlr ek varð, varð ofrǫlvi, Ero ubriaco, ero totalmente ubriaco, at ins fróða Fjalars; því er ǫlðr bazt, quand’ero col saggio Fjalarr; perché la birra è ottima, at aptr uf heimtir hverr sit geð gumi. a patto che chi beva mantenga la ragione.

15. 15.

Þagalt ok hugalt skyli þjóðans barn Il figlio di un re dev’essere silenzioso e saggio ok vígdjarft vera; glaðr ok reifr ed audace in battaglia; lieti e fieri skylí gumna hverr unz sínn bíðr bana. bisogna essere finché non si viene uccisi.

16. 16.

Ósnjallr maðr hyggz munu ey lífa, L’uomo vile pensa che vivrà per sempre, ef hann við víg varaz; en gefr se eviterà le guerre; ma la vecchiaia non gli darà hánum engi frið, þótt hánum geirar gefi. alcuna pace, mentre la lancia potrebbe.

17. 17.

Kópir afglapir er til kynnis kœmr, Lo stolto è imbarazzato quando va dai conoscenti,

þylsk hann um eða þrumir; farfuglia e borbotta oppure indugia, alt er senn, ef hann sylg um getr, ma gli passa tutto, se inizia a ubriacarsi, uppi er þá geð guma. dunque rivela la sua intelligenza.

18. 18.

Sá einn veit er víða ratar Si sa che è solo chi ha a lungo vagato ok hefir fjǫlð um farit, ed è stato molto tempo in viaggio, hverju geði stýrir gumna hverr ma quanto è grande la mente di chi sá er vitandi er vits. che è ricco di saggezza.

22 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

19. 19.

Haldit maðr á keri, drekki þó at hófi mjǫð, Non evitare l’uomo, ma bevi poco idromele, mæli þarft eða þegi; parla direttamente oppure taci;

ókynnis þess vár þik engi maðr, nessun uomo ti incolperà mai, at þú gangir snemma at sofa. se andrai a dormire presto.

20. 20.

Gráðugr halr, nema geðs viti, L’ingordo, se non è saggio, etr sér aldrtrega; opt fær hlœgis, mangia fino a star male; spesso ridono, er með horskum kœmr quando arriva tra i saggi manni heimskum magi. un uomo sciocco con la pancia.

21. 21.

Hjarðir þat vitu nær þær heim skulu Le greggi sanno quando devono rincasare ok ganga þá af grasi; en ósviðr maðr e smettere di pascolare; invece l’uomo non saggio kann ævagi síns um mál maga. non conosce la dimensione della sua pancia.

22. 22.

Vesall maðr ok illa skapi L’uomo meschino e stupido hlær at hvívetna; hitki hann veit ride per ogni cosa; quel che non sa ma er hann vita þyrpti, at hann era vamma vanr. che dovrebbe sapere, è che non è privo di difetti.

23. 23.

Ósviðr maðr vakir um allar nætr L’uomo non saggio sta sveglio tutte le notti ok hyggr at hvívetna; e pensa ad ogni cosa;

þá er móðr er at morni kœmr; perciò è sfinito quando viene il mattino; alt er víl, sem var. e tutti i dubbi son rimasti dov’erano.

24. 24.

Ósnotr maðr hyggr sér alla vera L’uomo sciocco crede che gli siano tutti viðhiæjendr vini; hitki hann fiðr, amici quelli che gli sorridono; e non si accorge,

þótt þeir um hann fár lesi, e non si accorge se lo prendono in giro, ef hann með snotrum sitr. se si siede tra gli intelligenti.

23 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

25. 25.

Ósnotr maðr hyggr sér alla vera L’uomo sciocco crede che gli siano tutti viðhiæjendr vini; þá þat finnr amici quelli che gli sorridono, ma poi scopre er at þingi kœmr, quando c’è un’assemblea, at hann á formælendr fá. che nessuno parla in suo favore.

26. 26.

Ósnotr maðr þikkiz alt vita, L’uomo sciocco pensa di saper tutto, ef hann á ser í vá veru; hitki hann veit, quand’è da solo; ma non sa nulla, hvat hann skal við kveða, non sa che rispondere, ef hans freista firar. se gli si fa una domanda.

27. 27.

Ósnotr maðr er með aldir kœmr, L’uomo sciocco quand’è con altri,

þat er bazt at hann þegi; engi þat veit è meglio che taccia; nessuno sa at hann ekki kann, nema hann mæli til mart, che lui non sa nulla, finché non parla troppo, veita maðr, hinn er vætki veit, ma l’uomo ignorante ignora anche

þótt hann mæli til mart. quando sta parlando troppo.

28. 28.

Fróðr sá þykkiz er fregna kann Sembrerà saggio chi sa porre domande ok segja it sama; eyvitu leyna e rispondere ugualmente; nulla è nascosto megu ýta sœnir, því er gengr um guma. ai figli degli uomini, a chi si applica.

29. 29.

Œrna mælir sá er æva þegir Chi parla sempre spesso dice staðlausu stafi; hraðmælt tunga cose senza senso; la lingua chiacchierona nema haldendr eigi, opt sér ógott um gelr. se non controllata, spesso agisce contro di sé.

30. 30.

At augabragði skala maðr annan hafa, Nessuno dovrebbe sfottere qualcuno,

þótt til kynnis komi; margr þá frið þikkiz, specie se giunge tra i conoscenti; ci sarà molta pace,

24 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso ef hann freginn erat se non viene interrogato ok nái hann þurrfjallr þruma. e gli viene concesso un posto a sedere.

31. 31.

Fróðr þikkiz sá er flótta tekr Si crede saggio quando fugge gestr at gest hæðinn; veita gǫrla l’ospite che offende l’ospite; ma non sa sá er um verði glissir, che si prendono gioco di lui al banchetto,

þótt hann með grǫmum glami. coloro dei quali si era preso gioco.

32. 32.

Gumnar margir erusk gagnhollir, Molti uomini sono amichevoli, en at verði vrekaz; aldar róg ma poi si azzuffano al banchetto, sempre disputa

þat mun æ vera órir gestr við gest. ci sarà tra un ospite e l’altro.

33. 33.

Árliga verðar skyli maðr opt fá, Nelle prime ore l’uomo deve mangiare molto, nema til kynnis komi; sitr ok snópir, se si reca dai conoscenti; sennò si siederà distratto, lætr sem sólginn sé, ok kann fregna at fá. sarà affamato, e parteciperà poco al discorso.

34. 34.

Afhvarf mikit er til illz vinar, La strada per un amico cattivo è lunga e tortuosa,

þótt á brautu búi; en til góðs vinar anche se abita lungo la strada; invece ad un buon amico liggja gagnvegir, þótt hann sé firr farinn. conducono strade brevi, anche se abita lontano.

35. 35.

Ganga skal, skala gestr vera Bisogna andarsene, l’ospite non deve rimanere ey í einum stað; ljúfr verðr leiðr, in un sol posto; chi è caro diventa malvisto, ef lengi sitr annars fletjon á. se rimane per troppo tempo al posto di altri.

36. 36.

Bú er betra, þótt lítit sé, Casa propria è meglio, ance se è piccola, halr er heima hverr; ognuno è padrone a casa sua;

þótt tvær geitr eigi ok taugreptan sál, anche se si hanno due capre e una piccola sala,

25 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

þat er þó betra en bœn. è sempre meglio di mendicare.

37. 37.

Bú er betra, þótt lítit sé, Casa propria è meglio, ance se è piccola, halr er heima hverr; ognuno è padrone a casa sua; blóðugt er hjarta þeim er biðja skal sanguina il cuore di chi deve mendicare sér í mál hvert matar. il cibo ogni volta che ne ha bisogno.

38. 38.

Vápnum sínum skala maðr velli á L’uomo non dovrebbe allontanarsi dalle sue armi feti ganga framarr; þvíat óvíst er at vita su un campo di battaglia; poiché non si sa nær verðr á vegum úti quando sulle strade lontane geirs um þǫrf guma. potrà servire una lancia.

39. 39.

Fanka ek mildan mann eða svá matar góðan, Non ho conosciuto nessun generoso di regali o cibo, at ei væri þiggja þegit, eða síns fjár che non riceva un dono, né uno che la sua saggezza svági gjǫflan, at leið sé laun, ef þegi. diffonda ampiamente e che in cambio riceva odio.

40. 40.

Fjár síns, er fengit hefr, Ai propri averi, messi da parte, skylit maðr þǫrf þola; l’uomo non deve affezionarsi; opt sparir leiðum þats hefir ljúfum hugat; spesso si risparmia per un nemico anziché per un amico; mart gengir verr en varir. spesso le cose vanno male.

41. 41.

Vápnum ok váðum skulu vinir gleðjaz, Gli amici saranno lieti di ricevere armi e vestiti,

þat er á sjálfum sýnst; viðrgefendr ok endrgefendr come lo saresti te; chi dona e riceve doni erusk lengst vinir, ef þat bíðr at verða vel. ha amici a lungo, se le cose vanno per il meglio.

42. 42.

Vin sínum skal maðr vinr vera Al proprio amico l’uomo dev’essere amico ok gjalda gjǫf við gjǫf; e ricambiare un dono con un dono;

26 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso hlátr við hlátri skyli hǫlðar taka, gli uomini ricambieranno risa con risa, en lausung við lygi. ma la menzogna con l’inganno.

43. 43.

Vin sínum skal maðr vinr vera, Al proprio amico l’uomo dev’essere amico,

þeim ok þess vin; a lui come al suo amico, en óvinar síns skyli engi maðr ma all’amico del proprio nemico nessun uomo vinar vinr vera. dev’essere amico.

44. 44.

Veitztu, ef þú vin átt, þann er þú vel trúir, Sappi, se hai un buon amico, di cui ti fidi, ok vill þú af hánum gott geta, e vuoi restarci in buoni rapporti, geði skaltu við þann blanda devi condividere il tuo pensiero col suo ok gjǫfom skipta, fara at finna opt. e devi scambiarci regali, vai a trovarlo spesso.

45. 45.

Ef þú átt annan, þannz þú illa trúir, Se ne hai un altro, di cui non ti fidi, vildu af hánum þó gott geta, e vuoi restarci in buoni rapporti, fagrt skaltu við þann mæla, en flátt hyggja gli devi parlare con toni gentili, ma rifletti molto ok gjalda lausung við lygi. e ricambia la menzogna con l’inganno.

46. 46.

Þat er enn of þann er þú illa truir Così invece come con chi non ti fidi ok þér er grunr at hans geði, e di cui non conosci gli ideali, hlæja skaltu við þeim ok um hug mæla; puoi ridere ma non parlare di te; glíuk skulu gjǫld gjǫfum. e dovrai ricambiare i doni ricevuti.

47. 47.

Ungr var ek forðum, fǫr ek einn saman; Un tempo fui giovane, viaggiai da solo;

þá varð ek villr vega; sicché mi smarrî per le strade; auðigr þóttumz er ek annan fann; mi sentî ricco quando incontrai un altro; maðr er mannz gaman. l’uomo è la gioia dell’uomo.

27 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

48. 48.

Mildir, frœknir menn bazt lífa, I coraggiosi, i prodi, hanno una vita migliore, sjaldan sút ala; en ósnjallr maðr raramente soffrono; ma l’uomo codardo uggir hotvetna, sýtir æ gløggr við gjǫfum. teme tutto, il fifone non avrà mai piacere.

49. 49.

Váðir mínar gaf ek velli at Una volta detti i miei abiti a tveim trémǫnnum; rekkar þat þóttuz due spaventapasseri; si credettero eroi er þeir rift hǫfðu: neis er nǫkkvinn halur. quando li indossarono: chiunque, nudo, è affranto.

50. 50.

Hrørnar þǫll, sú er stendr þorpi á, Si secca l’albero vicino al burrone, hlýrat henne bǫrk né barr; non ha né radici né nutrimento; svá er maðr, sá er manngi ann; così è l’uomo, se non ama nessuno; hvat skal hann lengi lífa? perché dovrebbe vivere a lungo?

51. 51.

Eldi heitari brennr Più calda del fuoco arde með illum vinum friðr fimm daga; la pace tra cattivi amici per cinque giorni; en þá sloknar er inn sétti kœmr, ma poi al sesto giorno si spegne, ok versnar allr vinskapr. e tutta l’amicizia sparisce.

52. 52.

Mikit eitt skala manne gefa; L’uomo non deve donare cose grandi; opt kaupir sér í litlu lof; spesso si viene lodati anche con le piccole; með hálfum hleif ok með hǫllu ker con mezzo panino e con mezzo bicchiere fekk ek mér félaga. io trovai un amico.

53. 53.

Lítilla sanda, lítilla sæva, Un mare piccolo, ha una spiaggia piccola, lítil eru geð guma; le menti umane sono piccole;

þvíat allir menn urðot jafnspakir, non tutti gli uomini sono ugualmente saggi, hálf er ǫld hvar. la metà lo è più degli altri.

28 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

54. 54.

Meðalsnotr skyli manna hverr, Un uomo dovrebbe essere saggio,

æva til snotr sé; ma mai troppo;

þeim er fyrða fegrst at lífa, tra gli uomini vivono meglio, er vel mart vitu. coloro che non sanno tutto.

55. 55.

Meðalsnotr skyli manna hverr, Un uomo dovrebbe essere saggio,

æva til snotr sé; ma mai troppo;

þvíat snotrs mannz hjarta verðr poiché il cuore del saggio raramente sjaldan glatt, ef sá er alsnotr er á. è felice, se chi lo possiede sa tutto.

56. 56.

Meðalsnotr skyli manna hverr, Un uomo dovrebbe essere saggio,

æva til snotr sé; ma mai troppo;

ǫrlǫg sín viti engi fyrir; nessuno deve conoscere il proprio destino;

þeim er sorgalausastr sefi. in modo di non aver di che angosciarsi.

57. 57.

Brandr af brandi brinn unz brunninn er Torcia dopo torcia arde la fiamma funi kveykisk af funa; finché non si spegne; maðr af manni verðr at máli kuðr uomo dopo uomo divaga la conoscenza en til dœlskr af dul. finché non arriva a qualcuno che tace.

58. 58.

Ár skal rísa sá er annars vill Si deve alzare presto chi vuole fé eða fjǫr hafa; ricchezze o bestiame; sjaldan liggjandi úlfr lær um getr, raramente il lupo trova una preda da fermo, né sofandi maðr sigr. né l’uomo che dorme trova la vittoria.

29 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

59. 59.

Ár skal rísa sá er á yrkendr fá, Si deve alzare presto chi ha pochi lavoratori, ok ganga síns verka á vit; e andare a lavorare lui stesso; mart um dvelr þann er um morgin sefr, chi dorme troppo il mattino spreca molto, hálfr er auðr und hvǫtum. chi batte la fiacca ha la metà delle ricchezze.

60. 60.

Þurra skiða ok þakinna næfra, Della legna secca e della betulla per i tetti,

þess kann maðr mjǫt, di questo l’uomo deve sapere quanto ha bisogno, ok þess viðar er vinnaz megi e di quanta legna gli serva per un mese mál ok missere. oppure per metà anno.

61. 61.

Þveginn ok mettr ríði maðr þingi at, L’uomo deve recarsi all’assemblea pulito e sazio,

þótt hann sét væddr til vel; anche se non è ben vestito; skúa ok bróka skammiz engi maðr, che nessuno si vergogni dei propri vestiti, né hests in heldr þótt han hafit góðan. né del proprio cavallo, pur quanto sia misero.

62. 62.

Snapir ok gnapir er til sævar kœmr Geme e grida quando vola sul mare

ǫrn á aldinn mar; svá er maðr l’aquila a testa bassa; così è l’uomo er með mǫrgum kœmr in mezzo a molti altri ok á formælendr fá. se nessuno lo sostiene.

63. 63.

Fregna ok segja skal fróðra hverr, Chi è saggio deve domandare e rispondere, sá er vill heitinn horskr; se vorrà essere chiamato saggio; einn vita, né skal, conosci uno, conoscine altri due,

þjoð veit ef þríru. comprendi a pieno altri tre.

64. 64.

Ríki sitt skyli ráðsnotra hverr L’esperto deve esercitare il suo potere

í hófi hafa; þá hann þat finnr con prudenza; egli scoprirà

30 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso er með frœknum kœmr, quando sarà tra i valorosi, at engi er einna hvatastr. che non è il più potente.

65. 65.

(Lacunam) (Manca del testo norreno) orða þeira er maðr ǫðrum segir, alle parole che si dicono a qualcuno, opt hann gjǫld um getr. spesso bisogna dare spiegazioni.

66. 66.

Mikilsti snemma kom ek A volte sono arrivato troppo presto

í arga staði, en til síð ísuma; a dei raduni, altre troppo tardi;

ǫl var drukkit, sumt var ólagat, la birra era già finita, altre ancora non fermentata, sjaldan hittir leiðr í lid. raramente chi è sgradito è ben accetto.

67. 67.

Hér ok hvar myndi mér heim uf boðit, Mi inviterebbero più spesso nelle case, ef þyrptak at málungi mat, se non avessi bisogno di mangiare, eða tvau lær hengi at ins o se appendessi due prosciutti a casa tryggva vinar, þars ek havða eitt etit. dei miei amici, quando ne mangio uno.

68. 68.

Eldr er beztr með ýta sonum La cosa migliore per gli uomini sono il fuoco ok sólar sýn, heilyndi sitt, ed il calore del Sole, così come il suo potere, ef maðr hafa náir, se un uomo può averlo,

án við lǫst at lífa. avrà una vita calorosa.

69. 69.

Erat maðr allz vesall, þótt hann sé illa heill; Nessun uomo è mai del tutto triste, anche se sta male; sumr er af sonum sæll, sumr af frændum, alcuni han gioia dai figli, altri dai parenti, sumr af fé œrnu, sumr af verkum vel. altri da ciò che possiedono, altri dalle buone azioni.

31 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

70. 70.

Betra er lífðum ok sæl lífðum È meglio vivere che soffrire en sé ólífðum; ey getr kvikr kú; come un morto; l’uomo vivo ha la carne; eld sá ek upp brenna auðgum manni fyrir, ho visto fiamme sorgere sulla pira del ricco en úti var dauðr fyr durum. ed egli giaceva morto dinanzi al suo uscio.

71. 71.

Haltr ríðr hrossi, hjǫrð rekr handarvanr, Lo zoppo cavalca, il monco guida il gregge, daufr vegr ok dugir; blindr er betri il sordo combatte ed è forte, essere ciechi è meglio en brendr sé; nýtr mangi nás. di essere bruciati; un cadavere è inutile.

72. 72.

Sonr er betri, þótt sé síð of alinn Un figlio è meglio, anche se è nato eftir genginn guma; sjaldan bautarsteinar dopo la morte del padre; raramente le pietre tombali standa brautu nær, nema reisi niðr at nið. sono lungo la strada, se non le innalza qualche parente.

73. 73.

Tveir eru eins herjar, tunga er hǫfuðs bani; Due sono un esercito, la lingua uccide il cervello; er mér í heðin hvern handar væni. sotto ogni mantello io mi aspetto un pugno serrato.

74. 74.

Nótt verðr feginn sá er nesti trúir, Chi è ricco di provviste ben accetta la notte,

(skammar eru skips ráar;) (le prue delle navi sono brevi;) hverf er haustgríma; fjǫlð of viðrir le notti autunnali sono variabili; il tempo cambia spesso

á fimm dǫgum en meira á mánuði. in cinque giorni e ancor di più in un mese.

75. 75.

Veita hinn er vettki veit, Chi non sa nulla non conosce nulla, margr verðr af aurum api; molti bramano l’oro; maður er auðigr, annar óauðigr, un uomo è ricco, un altro povero, skylit þann vítka váar. ma ambedue non devono disprezzare l’altro.

32 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

76. 76.

Deyr fé, deyja frændr, Muore il bestiame, muoiono i parenti, deyr sjálfr it sama, anche tu stesso morirai, en orðstírr deyr aldregi ma non morirà mai la fama hveim er sér góðan getr. di chi la ha ottenuta

77. 77.

Deyr fé, deyja frændr, Muore il bestiame, muoiono i parenti, deyr sjálfr it sama, anche tu stesso morirai, ek veit einn at aldrei deyr: so di una cosa che non morirà mai: dómr um dauðan hvern. la reputazione di chi è morto.

78. 78.

Fullar grindr sá ek fyr Fitjungs sonum, Vidi i recinti dei figli di Fitjungr pieni, nú bera þeir vonar vǫl; ma ora essi mendicano col bastone; svá er auðr sem augabragð, la ricchezza è momentanea, hann er valtastr vina. è la più infame degli amici.

79. 79.

Ósnotr maðr, ef eignask getr L’uomo non saggio, se riesce ad avere fé eða fljóðs munuð, bestiame oppure l’amore di una dama, metnaðr hánum þróask, aumenta il suo orgoglio, en mannvit aldregi: ma mai il suo buonsenso: fram gengr hann drjúgt í dul. accresce solo in spavalderia.

80. 80.

Þat er þá reynt, er þú að rúnum spyrr Questo è certo, quando consulti le rune inum reginkunnum, chiedendo aiuto alle divinità,

þeim er gørðu ginnregin ok fáði fimbulþulr; che crearono il bene ed il terribile mantra,

þá hefir hann bazt, ef hann þegir. ebbene, forse faresti meglio a tacere.

33 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

81. 81.

At kveldi skal dag leyfa, Il giorno va lodato alla sera, konu, er brennd er, una moglie, quand’è bruciata, mæki, er reyndr er, una spada, quando provata, mey, er gefin er, una ragazza, quando sposata,

ís, er yfir kœmr, il ghiaccio, quando attraversato,

ǫl, er drukkit er. la birra, quando bevuta.

82. 82.

Í vindi skal við hǫggva, La legna va spaccata nel vento, veðri á sjó róa, il mare navigato quando calmo, myrkri við man spjalla, parlare con un uomo quand’è buio, mǫrg eru dags augu; poiché gli occhi del giorno sono molti;

á skip skal skriðar orka, una barca serve per navigare, en á skjǫld til hlífar, uno scudo per difendersi, mæki hǫggs, una spada per attaccare, en mey til kossa. una ragazza per baciarla.

83. 83.

Við eld skal ǫl drekka, Bevi la birra vicino al fuoco, en á ísi skríða, pattina sul ghiaccio, magran mar kaupa, compra il cavallo da magro, en mæki saurgan, compra la spada da sporca, heima hest feita, ciba il cavallo in casa en hund á búi. ma il cane nella sua cuccia.

84. 84.

Meyjar orðum skyli manngi trúa Nessun uomo deve fidarsi di una ragazza né því, er kveðr kona, né anche, a ciò che dice una donna,

því at á hverfanda hvéli poiché su una ruota girevole váru þeim hjǫrtu skǫpuð, son stati plasmati i loro cuori, brigð í brjóst of lagið. il loro amore fu fatto mutevole.

34 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

85. 85.

Brestanda boga, brennanda loga, L’arco che cigola, la fiamma che brucia, gínanda ulfi, galandi kráku, il lupo che ringhia, il corvo che gracchia, rýtanda svíni, rótlausum viði, il cinghiale che grugnisce, l’albero senza radici, vaxanda vági, vellanda katli. il mare crescente, il calderone che bolle.

86. 86.

Fljúganda fleini, fallandi báru, La lancia che vola, l’onda che s’infrange,

ísi einnættum, ormi hringlegnum, il ghiaccio notturno, il serpente attorcigliato, brúðar beðmálum eða brotnu sverði, i discorsi delle mogli a letto o la spada incrinata, bjarnar leiki eða barni konungs. i giochi degli orsi o il figlio del re.

87. 87.

Sjúkum kalfi, sjálfráða þræli, Il vitello magro, il servo felice, vǫlu vilmæli, val nýfelldum, le profezia di una volva, il neo-assassino,

(lacunam). (qui manca del testo al norreno).

88. 88.

Akri ársánum trúi engi maðr In un campo seminato nessun uomo ponga fiducia, né til snemma syni, né in un figlio prima del suo tempo, veðr ræðr akri en vit syni; il campo richiede tempo ed il figlio saggezza; hætt er þeira hvárt. tutto questo è inaffidabile.

89. 89.

Bróðurbana sínum, þótt á brautu mœti, In un fratricida, anche se lo incontri a casa, húsi hálfbrunnu, hesti alskjótum, in una casa mezza bruciata, in un cavallo veloce,

þá er jór ónýtr, ef einn fótr brotnar, poiché è inutile che corra, se si rompe una gamba, verðit maðr svá tryggr at þessu trúi ǫllu. nessuno sia mai così ingenuo da credere in questi.

90. 90.

Svá er friðr kvenna, þeira er flátt hyggja, In tal modo è l’amore delle donne, che son false, sem aki jó óbryddum á ísi hálum, è come cavalcare un cavallo non ferrato sul ghiaccio, teitum, tvévetrum ok sé tamr illa, un puledro di due anni selvaggio e mai domato,

35 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso eða í byr óðum beiti stjórnlausu, o guidare una nave nel vento senza timone, eða skyli haltr henda hrein í þáfjalli. o esser zoppi e cacciare una renna sulle rocce friabili.

91. 91.

Bert ek nú mæli, því at ek bæði veit, Ora parlerò chiaramente, perché conosco ambedue, brigðr er karla hugr konum; il cuore degli uomini è pericoloso per le donne;

þá vér fegrst mælum, più dolcemente parliamo, er vér flást hyggjum: più falsamente pensiamo:

þat tælir horska hugi. con sapienza affrontiamo l’ingenuità.

92. 92.

Fagurt skal mæla ok fé bjóða Deve parlare dolcemente e fare doni sá er vill fljóðs ást fá, chi vuol ottenere il cuore di una donna, líki leyfa ins ljósa mans: deve lodare la bellezza della fanciulla: sá fær er fríar. vince chi sa corteggiare meglio.

93. 93.

Ástar firna skyli engi maðr Nessuno deve mai accusare un uomo annan aldregi; oft fá á horskan, di amare; spesso i saggi sono in catene, er á heimskan né fá, mentre gli sciocchi sono liberi, lostfagrir litir. perdendo la loro poca bellezza.

94. 94.

Eyvitar firna er maðr annan skal, Nessuno deve mai accusare un uomo,

þess er um margan gengr guma; di quel che accade agli altri; heimska ór horskum gørir hǫlða sonu i saggi nascono spesso dai figli degli stolti, sá inn máttki munr. questo è il potere della volontà.

95. 95.

Hugr einn þat veit er býr hjarta nær, Solo l’anima sa quel che vuole il cuore, einn er hann sér um sefa; ognuno è un tutt’uno coi propri sentimenti;

ǫng er sótt verri hveim snotrum non c’è peggior male per l’uomo manni en sér engu að una. saggio di non riuscire ad amare.

36 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

96. 96.

Þat ek þá reynda er ek í reyri sat Ho capito questo mentre ero seduto dentro la renna ok vættak míns munar; ed aspettavo la mia desiderata; hold ok hjarta var mér in horska mær; quella fanciulla era il cuore e la carne per me;

þeygi ek hána at heldr hefik. ma ancora non son riuscito ad averla.

97. 97.

Billings mey ek fann beðjum á Trovai la figlia di nel suo letto sólhvíta sofa; jarls ynði bianca come il Sole, dormiente; lo status di nobile

þótti mér ekki vera mi parve di non avere nema við þat lík at lífa. se non fossi riuscito a vivere con lei.

98. 98.

« Auk nær aftni skaltu, Óðinn, koma, « Dovrai tornare verso sera, Óðinn, ef þú vilt þér mæla man; se vorrai sedurre quella fanciulla; allt eru óskǫp nema einir viti sarebbe un male se altri a parte noi slíkan lǫst saman. » sapessero di questa relazione. »

99. 99.

Aftr ek hvarf ok unna þóttumk Tornai indietro ed ero felice vísum vilja frá; hitt ek hugða per la passione; credevo che at ek hafa mynda geð la avrei di certo hennar allt ok gaman. posseduta e goduta.

100. 100.

Svá kom ek næst at in nýta var Perciò tornai quando si fece notte vígdrótt ǫll of vakin, ed i guerrieri erano tutti svegli, með brennandum ljósum con torce infuocate ok bornum viði, svá var mér e bastoni pesanti, perciò capî vílstígr of vitaðr. che non avrei avuto fortuna.

37 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

101. 101.

Auk nær morgni, Era quasi mattino, er ek var enn of kominn, quando tornai di nuovo,

þá var sáldrótt sofin; tutti quanti dormivano; grey eitt ek þá fann innar góðu trovai solo il cane di quella bella konu bundit beðjum á. donna legato al suo letto.

102. 102.

Mǫrg er góð mær, ef gǫrva kannar, La fanciulla è molto buona, se dovete saperlo, hugbrigð við hali. Þá ek þat reynda, ad ingannare gli uomini. Ne ho avuto conferma, er it ráðspaka teygða ek á flærðir fljóð; quando provai a condurre quell’esperta alla lussuria; háðungar hverrar leitaði mér it horska man, mi fece subire con astuzia ogni umiliazione ok hafða ek þess vettki vífs. e da lei non ottenni un bel niente.

103. 103.

Heima glaðr gumi ok við gesti reifr, A casa l’uomo sorride con gioia agli ospiti, sviðr skal um sig vera, minnigr ok málugr, deve sapersi mostrare vissuto e loquace, ef hann vill margfróðr vera. se vorrà sembrar molto colto.

Oft skal góðs geta; Spesso parlerà di cose belle; fimbulfambi heitir sá er fátt kann segja, viene chiamato idiota chi sa parlare poco,

þat er ósnotrs aðal. questa è una contraddistinguente dei non saggi.

104. 104.

Inn aldna jǫtun ek sótta, nú em ek aftr of kominn: Sto tornando ora dalla vecchia gigantessa: fátt gat ek þegjandi þar; mǫrgum orðum lì ottenni poco col silenzio; con molte parole mælta ek í mínn frama í Suttungs sǫlum. ho avuto vantaggio nelle sale di .

105. 105.

Gunnlǫð mér of gaf gullnum stóli á Gunnlǫð mi dette sul trono d’oro drykk ins dýra mjaðar; da bere il prezioso idromele; ill iðgjǫld lét ek hána eftir hafa le feci ricevere una brutta ricompensa síns ins heila hugar, síns ins svára sefa. per il suo cuore eroico, per il suo animo turbato.

38 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

106. 106.

Rata munn létumk rúms of fá Usai la bocca di per farmi strada ok um grjót gnaga, e per perforare la roccia, yfir ok undir stóðumk jǫtna vegir, sopra e sotto era pieno di giganti, svá hætta ek hǫfði til. così rischiai avventatamente la testa.

107. 107.

Vel keypts litar hefi ek vel notit, Con un buon inganno ebbi quel buon prodotto, fás er fróðum vant, a poco rinuncia chi è saggio,

því at Óðrœrir er nú upp kominn poiché l’idromele Óðrœrir è al di sopra

á alda vés jarðar. di tutti i prodotti della terra.

108. 108.

Ifi er mér á at ek væra enn kominn Ho ancora il dubbio sul fatto che fossi tornato jǫtna gǫrðum ór, dalle fortezze dei giganti, ef ek Gunnlaðar né nytak, se Gunnlǫð non mi avesse aiutato, innar góðu konu, quella brava donna,

þeirar er lǫgðum ek arm yfir. che mi dette una mano.

109. 109.

Ins hindra dags gengu hrímþursar Il giorno dopo vennero i giganti di ghiaccio

Háva ráðs at fregna Háva hǫllu í. a chiedere dell’Eccelso nelle sale dell’Eccelso.

At Bǫlverki þeir spurðu, Chiedevano di Óðinn, ef hann væri með bǫndum kominn e egli fosse tornato tra gli dèi eða hefði hánum Suttungr of sóit. oppure se Suttungr lo avesse ammazzato.

110. 110.

Baugeið Óðinn hygg ek, at unnið hafi; Credo che Óðinn abbia giurato su un anello sacro; hvat skal hans tryggðum trúa? ma chi potrebbe fidarsi di lui?

Suttung svikinn hann lét sumbli frá Egli privò Suttungr della sua bevanda ok grætta Gunnlǫðu. e fece piangere Gunnlǫð.

39 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

111. 111.

Mál er at þylja þular stóli á È tempo che parli del trono di meditazione

Urðarbrunni at, sá ek ok þagða ek, di Urðarbrunnr, vidi e tacqui, sá ek ok hugða ek, hlydda ek á vidi e meditai, ascoltai i manna mál; of rúnar heyrða ek dœma, discorsi degli uomini; udî delle rune ed imparai, né of ráðum þǫgðu Háva hǫllu at, né tralasciai alcun dettaglio nelle sale dell’Eccelso,

Háva hǫllu í, heyrða ek segja svá: nelle sale dell’Eccelso, sentî dire questo:

112. 112.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: nótt þú rísat nema á njósn séir di notte non alzarti a meno che tu non sia di guardia eða þú leitir þér innan út staðar. oppure che tu non stia cercando qualcosa fuori casa.

113. 113.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: fjǫlkunnigri konu skalatu í faðmi sofa, non dormire abbracciato ad una donna esperta, svá at hón lyki þik liðum. così non ti terrà in trappola tra le sue braccia.

114. 114.

Hón svá gørir at þú gáir eigi Ella farà in modo che tu non ricorderai

þings né þjóðans máls; né le assemblee né gli incontri col popolo; mat þú villat né mannskis gaman, farà in modo che non vorrai più cibo né piacere, ferr þú sorgafullr at sofa. ed andrai a letto pieno di dolore.

115. 115.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: annars konu teygðu þér aldregi non cercare mai con la donna di un altro

40 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso eyrarúnu at. di farne una tua amante.

116. 116.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai:

áfjalli eða firði, ef þik fara tíðir, se viaggi molto, per fiordi o montagnole, fásktu at virði vel. assicurati di essere ben rifornito.

117. 117.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: illan mann láttu aldregi non fare mai sapere ad un uomo malvagio

óhǫpp at þér vita, því at af illum manni nulla della tua vita, poiché da un uomo malvagio fœr þú aldregi gjǫld ins góða hugar. non otterrai mai del buon sentimento.

118. 118.

Ofarla bíta ek sá einum hal orð Vidi un uomo ferito a morte dalle parole illrar konu; fláráð tunga di una donna malvagia; una lingua falsa varð hánum at fjǫrlagi fu per lui la morte ok þeygi of sanna sǫk. e non era neanche la realtà.

119. 119.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: veiztu, ef þú vin átt þann er þú vel trúir, sappi, se hai un amico di cui ti fidi bene, far þú at finna oft, því at hrísi vex vai a trovarlo spesso, perché crescono le steppe ok hávu grasi vegr, er vættki treðr. e l’erba è alta, sul sentiero mai percorso.

41 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

120. 120.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: góðan mann teygðu þér at gamanrúnum scegli un buon uomo con cui discorrer bene ok nem líknargaldr, meðan þú lífir. ed impara dei bei modi di dire, finché sei in vita.

121. 121.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: vin þínum ver þú aldregi non esser mai con un tuo amico fyrri at flaumslitum; il primo a spezzare i rapporti; sorg etr hjarta, ef þú segja né náir il dolore mangia il cuore, se non puoi confidarti einhverjum allan hug. con qualcuno con sincerità.

122. 122.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: orðum skipta þú skalt aldregi non dovrai mai scambiar parole við ósvinna apa. con scimmie non sagge.

123. 123.

Því at af illum manni Perché da un uomo malvagio mundu aldregi góðs laun of geta, non otterrai mai ricompensa per il bene fatto, en góðr maðr mun þik gørva mega ma un uomo buono ti farà sentire spesso líknfastan at lofi. ben accetto con le sue lodi.

124. 124.

Sifjum er þá blandat, La parentela è reciproca, hver er segja ræðr einum allan hug; quando si può dar consigli con tutta sincerità; allt er betra en sé brigðum at vera; nulla è peggio dell’essere falsi;

42 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso era sá vinr ǫðrum, er vilt eitt segir. nessun vero amico, parla solo lealmente.

125. 125.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai:

þrimr orðum senna skaltu þér non scambiare più di tre parole við verra mann, con un uomo inferiore a te, oft inn betri bilar, þá er inn verri vegr. spesso il migliore perde, quando combatte il peggiore.

126. 126.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: skósmiðr þú verir né skeftismiðr, non fare l’armaiolo né il calzolaio, nema þú sjálfum þér séir, eccetto che per te stesso, skór er skapaðr illa eða skaft sé rangt, se la scarpa è fatta male o l’arma non è buona,

þá er þér bǫls beðit. allora la gente penserà male di te.

127. 127.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: hvars þú bǫl kannt, ovunque sentirai di una menzogna, kveð þér at bǫlvi at dichiara che sia una menzogna ok gefat þínum fjándum frið. e non fare pace con i nemici.

128. 128.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: illu feginn ver þú aldregi, non trarre mai gioia dal male, en lát þér at góðu getit. ma trai piacere dal bene.

43 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

129. 129.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: upp líta skalattu í orrustu, non guardare in alto in battaglia, gjalti glíkir verða gumna synir, i figli degli uomini diventano simili a bestie, síðr þitt um heilli halir. così non ti intimoriranno.

130. 130.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: ef þú vilt þér góða konu kveðja at gamanrúnum se vuoi una bella donna parlale dolcemente ok fá fǫgnuð af, fǫgru skaltu heita e traine piacere, falle belle promesse ok láta fast vera; leiðisk manngi gótt, ef getr. e mantenile; nessuno soffre il bene, se ricevuto.

131. 131.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: varan bið ek þik vera ok eigi ofváran; ti consiglio di essere prudente ma non troppo; ver þú við ǫl varastr ok við annars konu sî prudente con la birra e con la donna di un altro ok við þat it þriðja at þjófar né leiki. e per terzo che i ladri non ti freghino.

132. 132.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: at háði né hlátri hafðu aldregi non accogliere mai con insulti e risate gest né ganganda. né ospiti né viandanti.

44 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

133. 133.

Oft vitu ógǫrla þeir er sitja inni fyrir Spesso coloro che sono in casa non sanno hvers þeir eru kyns, er koma; di che razza siano, chi viene; erat maðr svá góðr at galli né fylgi, nessuno è così buono da non aver difetti, né svá illr, at einugi dugi. né così malvagio da essere inutile.

134. 134.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: at hárum þul hlæ þú aldregi, non deridere mai chi ha i capelli grigi, oft er gótt þat er gamlir kveða; quello che gli anziani dicono spesso è giusto; oft ór skǫrpum belg skilin orð koma spesso dalla pelle raggrinzita vengono sagge parole

þeim er hangir með hám anche se sono appese come i prosciutti ok skollir með skrám ok váfir með vílmǫgum. e dure come le pelli e soffiate come vetri.

135. 135.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai: gest þú né geyja né á grind hrekir, non accogliere male un ospite e non cacciarlo via, get þú váluðum vel. tratta bene i vagabondi.

136. 136.

Rammt er þat tré, Dev’essere forte la trave, er ríða skal ǫllum at upploki. per poter fare entrare chiunque.

Baug þú gef, eða þat biðja mun Dona un anello, oppure ti sarà augurata

þér læs hvers á liðu. una qualche maledizione.

137. 137.

Ráðum ek þér, Loddfáfnir, Ti consiglio, Loddfáfnir, en þú ráð nemir, njóta mundu ef þú nemr, ed ascoltami, ne trarrai vantaggio,

þér munu góð, ef þú getr: otterrai del bene, se lo farai:

45 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso hvars þú ǫl drekkir, ovunque tu beva birra, kjós þér jarðar megin, cerca il potere della terra,

því at jǫrð tekr við ǫlðri, poiché la terra agisce contro la birra, en eldr við sóttum, il fuoco contro le malattie, eik við abbindi, la quercia contro la diarrea, ax við fjǫlkynngi, il grano contro le maledizioni, hǫll við hýrógi, il sambuco contro i litigi, heiftum skal mána kveðja, contro l’ira devi invocare la Luna, beiti við bitsóttum, l’aloe contro i morsi, en við bǫlvi rúnar, le rune contro la sfortuna, fold skal við flóði taka. il terreno fermerà le inondazioni.

138. 138.

Veit ek, at ek hekk vindgameiði á Io so, fui appeso all’albero esposto al vento nætr allar níu, geiri undaðr per nove notti intere, ferito da una lancia ok gefinn Óðni, sjálfur sjálfum mér, e sacrificato ad Óðinn, a me stesso,

á þeim meiði er manngi veit a quell’albero di cui nessuno sa hvers af rótum renn. dove affondino le radici.

139. 139.

Við hleifi mik sældu né við hornigi, Non mi saziarono col pane né dissetarono coi corni, nýsta ek niðr, nam ek upp rúnar, guardai in basso, conobbi le rune,

œpandi nam, fell ek aftr þaðan. le conobbi soffrendo, e poi caddi giù.

140. 140.

Fimbulljóð níu nam ek Conobbi nove terribili poemi af inum frægja syni Bǫlþorns, dal rispettabile figlio di Bǫlþorn,

Bestlu fǫður, ok ek drykk of gat padre di , e bevvi un sorso ins dýra mjaðar, ausin Óðrœri. del prezioso idromele, ricavato da Óðrœrir.

141. 141.

Þá nam ek frævask ok fróðr vera Dunque iniziai a germogliare e divenire saggio ok vaxa ok vel hafask, e crebbi e mi sentî forte,

46 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso orð mér af orði orðs leitaði, parola dopo parola ottenni dalle parole, verk mér af verki verks leitaði. lavoro dopo lavoro ottenni dai lavori.

142. 142.

Rúnar munt þú finna ok ráðna stafi, Troverai rune e lettere chiare, mjǫk stóra stafi, mjǫk stinna stafi, lettere molto chiare, lettere molto solide, er fáði fimbulþulr che scrisse il terribile poeta ok gørðu ginnregin ok reist Hroftr rǫgna. e che crearono gli dèi e che incise Óðinn.

143. 143.

Óðinn með ásum, en fyr álfum Dáinn, Óðinn tra gli Asi, Dáinn tra gli elfi,

Dvalinn ok dvergum fyrir, Ásviðr jǫtnum fyrir, Dvalinn tra i nani, Ásviðr tra i giganti, ek reist sjálfr sumar. io stesso ne ho creata qualcuna.

144. 144.

Veistu hvé rísta skal? Veistu hvé ráða skal? Sai come incidere? Sai come interpretare?

Veistu hvé fáa skal? Veistu hvé freista skal? Sai come dipingere? Sai come domandare?

Veistu hvé biðja skal? Veistu hvé blóta skal? Sai come chiedere? Sai come sacrificare?

Veistu hvé senda skal? Veistu hvé sóa skal? Sai come inviare? Sai come sacrificarti?

145. 145.

Betra er óbeðit en sé ofblótit, È meglio non esser invocato di ricevere troppi sacrifici, ey sér til gildis gjǫf; un dono attende di essere ricambiato; betra er ósent en sé ofsóit. è meglio non ricevere offerte di ricevere troppi doni.

Svá Þundr of reist fyr þjóða rǫk, Così Óðinn scrisse prima della storia dei mortali,

þar hann upp of reis, er hann aftr of kom. poi tornò su, da dove era venuto.

146. 146.

Ljóð ek þau kann So pronunciare incantesimi er kannat þjóðans kona che non sa nessuna donna di re ok mannskis mǫgr. né figlia d’uomo.

Hjalp heitir eitt, en þat þér hjalpa mun “Aiuto” si chiama il primo, e ti darà aiuto við sǫkum ok sorgum ok sútum gǫrvǫllum. contro liti e dolori e ogni tristezza.

47 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

147. 147.

Þat kann ek annat So fare per secondo er þurfu ýta synir, quel che necessitano i figli,

þeir er vilja læknar lífa. se vogliono vivere come medici.

148. 148.

Þat kann ek þriðja: So fare questo per terzo: ef mér verðr þǫrf mikil se ho bisogno urgente hafts við mína heiftmǫgu, di proteggere i miei parenti, eggjar ek deyfi mínna andskota, spunto le lame dei miei avversari, bítat þeim vápn né velir. i loro bastoni ed armi non mordono più.

149. 149.

Þat kann ek it fjórða: So fare questo per quarto: ef mér fyrðar bera bǫnd at boglimum, se mi legano stretto a qualcosa, svá ek gel, at ek ganga má, allora io canto, così mi libero, sprettr mér af fótum fjǫturr, la fune si scioglie dalle gambe, en af hǫndum haft. ed il laccio si slega dalle mani.

150. 150.

Þat kann ek it fimmta: So fare questo per quinto: ef ek sé af fári skotinn flein í folki vaða, se vedo una lancia scagliata dal nemico nella mischia, fýgra hann svá stinnt at ek stǫðvigak, non ha questa troppa forza che io non possa fermarla, ef ek hann sjónum of sék. se solo la guardo intensamente.

151. 151.

Þat kann ek it sétta: So fare questo per sesto: ef mik særir þegn á vrótum hrás viðar, se qualcuno mi ferisce con radici morbide, ok þann hal er mik heifta kveðr, e questo qualcuno mi fa arrabbiare,

þann eta mein heldr en mik. la brutta sorte prenderà lui e non me.

48 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

152. 152.

Þat kann ek it sjaunda: So fare questo per settimo: ef ek sé hávan loga sál um sessmǫgum, se vedo bruciare la sala dove ci sono commensali, brennrat svá breitt, at ek hánum bjargigak; pur quanto bruci, io potrò salvarla;

þann kann ek at gala. cantando l’incantesimo che conosco.

153. 153.

Þat kann ek it átta, So fare questo per ottavo, er ǫllum er nytsamligt at nema: che per tutti è molto utile: hvars hatr vex með hildings sonum ovunque ci sia odio tra i figli del re

þat má ek bœta brátt. io posso placarlo.

154. 154.

Þat kann ek it níunda: So fare questo per nono: ef mik nauðr um stendr se sono in difficoltà at bjarga fari mínu á floti, a governare la mia barca sulle onde, vind ek kyrri vági á domo il vento sull’acqua ok svæfik allan sæ. ed acquieto tutto il mare.

155. 155.

Þat kann ek it tíunda: So fare questo per decimo: ef ek sé túnriður leika lofti á, se vedo streghe volare in aria, ek svá vinnk at þær villar fara posso fare in modo che smarriscano sínna heimhama, sínna heimhuga. la casa dei loro corpi, la casa delle loro anime.

156. 156.

Þat kann ek it ellifta: So fare questo per undicesimo: ef ek skal til orrustu leiða langvini, se devo condurre in battaglia vecchi amici, und randir ek gel, en þeir með ríki fara canto dietro i ranghi, e con potenza vanno heilir hildar til, heilir hildi frá, in salute nello scontro, in salute dallo scontro, koma þeir heilir hvaðan. escono in salute da ovunque.

49 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

157. 157.

Þat kann ek it tolfta: So fare questo per dodicesimo: ef ek sé á tré uppi váfa virgilná, se vedo un impiccato penzolare da un albero, svá ek ríst ok í rúnum fák allora incido e dipingo delle rune at sá gengr gumi ok mælir við mik. cosicché egli cammini e parli con me.

158. 158.

Þat kann ek it þrettánda: So fare questo per tredicesimo: ef ek skal þegn ungan verpa vatni á, se bagnerò con acqua un giovane, munat hann falla, egli non cadrà,

þótt hann í fólk komi: anche se va in battaglia: hnígra sá halr fyr hjǫrum. costui non morirà di spada.

159. 159.

Þat kann ek it fjǫgurtánda: So fare questo per quattordicesimo: ef ek skal fyrða liði telja tíva fyrir, se devo parlare alle persone degli dèi,

ása ok álfa ek kann allra skil; Asi ed elfi conosco alla perfezione; fár kann ósnotr svá. i non saggi non sanno così tanto.

160. 160.

Þat kann ek it fimmtánda, So fare questo per quindicesimo, er gól Þjóðrœrir dvergr che cantò Þjóðrœrir il nano fyr Dellings durum: dinanzi alle porte di : afl gól hann ásum, en álfum frama, cantò forza per gli Asi, capacità per gli elfi, hyggju Hroftatý. e saggezza per Óðinn.

161. 161.

Þat kann ek it sextánda: So fare questo per sedicesimo: ef ek vil ins svinna mans se voglio dalla bella di un uomo hafa geð allt ok gaman, tutto il piacere e la passione, hugi ek hverfi hvítarmri konu confondo l’animo della donna dalle candide braccia ok sný ek hennar ǫllum sefa. e distorco ogni suo pensiero.

50 Hávamál – Il Discorso dell’Eccelso

162. 162.

Þat kann ek it sjautjánda: So fare questo per diciassettesimo: at mik mun seint firrask it manunga man. la giovane fanciulla non mi eviterà mai.

Ljóða þessa mun þú, Loddfáfnir, Di questi incanti tu, Loddfáfnir, lengi vanr vera; potrai fare a meno;

þó sé þér góð, ef þú getr, tuttavia otterrai del bene, se li farai, nýt ef þú nemr, þǫrf ef þú þiggr. utilità se li sai, giovamento se li conosci.

163. 163.

Þat kann ek it átjánda, So fare questo per diciottesimo, er ek æva kennik mey né manns konu, quel che mai dirò a fanciulla o donna d’uomo,

(allt er betra er einn um kann; (tutto è migliore se lo sa solo una persona;

þat fylgir ljóða lokum,) questa sia la fine dei miei detti,) nema þeiri einni er mik armi verr a meno che lei non mi cinga il braccio eða mín systir sé. oppure che sia mia sorella.

164. 164.

Nú eru Háva mál Ora son finiti i discorsi dell’Eccelso kveðin Háva hǫllu í, detti nelle sale dell’Eccelso, allþǫrf ýta sonum, utilissimi ai figli degli mortali,

óþǫrf jǫtna sonum. inutili ai figli dei giganti.

Heill sá, er kvað, Salute a chi li disse, heill sá, er kann, salute a chi li conosce, njóti sá, er nam, siano utili a chi li ha appresi, heilir, þeirs hlýddu. salute a coloro che li ascoltarono.

51 VVAFÞRÚÐNISMÁLAFÞRÚÐNISMÁL IILL DDISCORSOISCORSO DIDI VVAFÞRÚÐNIRAFÞRÚÐNIR OPPUREOPPURE SSFIDAFIDA TRATRA ÓÓÐINNÐINN EE VVAFÞRÚÐNIRAFÞRÚÐNIR

Si tratta di una sfida di conoscenza tra Óðinn ed il gigante onniscente Vafþrúðnir, che verrà sconfitto – in un modo leggermente sleale – e dunque ci rimetterà la vita, perché proprio lui ha messo la testa come posta in gioco prima di iniziare la disputa di sapienza con l’ospite Gagnráðr (nome che Óðinn si da per nascondere la sua identità). Fa una piccola comparsa anche Frigg, moglie di Óðinn, all’inizio, dato che il dio le chiede se fa bene o no ad andare a trovare il gigante. È un testo dalla comprensione relativamente facile, in quanto tutto sotto forma di dialogo come domanda-risposta e dunque di facile approccio. Le ripetizioni, tipiche di tutta la letteratura germanica (non solo quella norrena) sono molto frequenti, talvolta con lievi variazioni.

52 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir

1. 1.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Ráð þú mér nú, Frigg, Consigliami, Frigg, allz mik fara tiðir at vitja Vafþrúðnis; vorrei molto andare a trovare Vafþrúðnir; forvitni mikla kveð ek mér á fornum stǫfum ammetto che son curioso di discutere di antichità við þann inn alsvinna jǫtun. con quel gigante onnisciente.

2. 2.

Frigga kvað: Disse Frigg:

Heima letja ek mynda Herjafǫðr, Tratterrei volentieri a casa Óðinn,

í gǫrðum goða, tra le mura degli dèi,

þvíat engi jǫtun ek hugða jafnramman poiché non credo che nessun gigante sia potente sem Vafþrúðni vera. quanto lo è Vafþrúðnir.

3. 3.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Fjǫlð ek fǫr, fjǫlð ek freistaða, Ho viaggiato molto, ho fatto molta esperienza, fjǫlð ek reynda regin; ho messo molto alla prova gli dèi; hitt vil ek vita, ma una cosa vorrei sapere, hvé Vafþrúðnis salakynni sé. com’è la conoscenza di Vafþrúðnir.

4. 4.

Frigg kvað: Disse Frigg:

Heill þú farir! Heill þú aftr komir! Parti sano! Torna sano!

Heill þú á sínnum sér! Che tu sia sano sul tuo cammino!

Æði þér dugi, hvars þú skalt, Aldafǫðr, Ti aiuti la sapienza, Óðinn, qualunque orðum mæla jǫtun. parola rivolgerai al gigante.

5. 5.

Fǫr þá Óðinn at freista orðspeki Dunque Óðinn partì verso la disputa

þess ins alsvinna jǫtuns; con quel gigante onnisciente; at hǫllu hann kom, ok átti Íms faðir; giunse in una sala, che era del padre di Ími; inn gekk Yggr þegar. e subito Óðinn vi entrò.

53 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir

6. 6.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Heill þú nú, Vafþrúðnir, Salute a te, Vafþrúðnir, nú em ek í hǫll kominn á þik sjálfan sjá; sono giunto in questa casa per vederti; hitt vil ek fyrst vita, ef þú fróðr sér ma prima vorrei sapere, se un sei saggio eða alsviðr jǫtunn. oppure un onnisciente gigante.

7. 7.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Hvat er þat manna Chi è quest’uomo er í mínum sál verpum ek orði á? che si rivolge a me nella mia sala?

Út þú né komir órum hǫllum frá, Non uscirai vivo da questa casa, nema þú inn snotrari sér. se non risulterai il più sapiente.

8. 8.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Gagnráðr ek , Mi chiamo Gagnráðr, nú em ek af gǫngu kominn, giungo or ora dalla strada,

þyrstr, til þínna sála; assetato, alle tue sale; laðar þurfi - hef ek lengi farit - ho bisogno d’assistenza - ho viaggiato molto - ok þínna andfanga, jǫtunn. e della tua accoglienza, gigante.

9. 9.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Hví þú þá, Gagnráðr, E perché dunque, Gagnráðr, mælisk af golfi fyr? mi parli dall’ingresso?

Far þú í sess í sál! Vieni dentro nella sala!

Þá skal freista, hvárr fleira viti, Proveremo chi sa più cose, gestr eða inn gamli þulr. l’ospite oppure il vecchio padrone.

10. 10.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Óauðigr maðr, er til auðigs kœmr, L’uomo povero, quando giunge dal ricco,

54 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir mæli þarft eða þegi; parli poco o taccia; ofrmælgi mikil, hygg ek, at illa geti parlare molto, credo, non è buona cosa hveim er við kaldrifjaðan kœmr. se chi ti accoglie non lo vuole.

11. 11.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Seg þú mér, Gagnráðr, Dimmi, Gagnráðr, allz þú á golfi vill þíns of freista frama, se vuoi provare la tua conoscenza dall’atrio, hvé sá hestr heitir, er hverjan dregr come si chiama il cavallo, che ogni volta porta dag of dróttmǫgu? il giorno sull’umanità?

12. 12.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Skinfaxi heitir, Si chiama Skinfaxi, er inn skíra dregr dag of dróttmǫgu; chi che porta il giorno luminoso sull’umanità; hesta beztr þykkir hann með Hreiðgotum; penso sia il migliore dei destrieri dei goti; ey lýsir mǫn af mari. la criniera di quel cavallo è lucente.

13. 13.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Seg þú mér, Gagnráðr, Dimmi, Gagnráðr, allz þú á golfi vill þíns of freista frama, se vuoi provare la tua conoscenza dall’atrio, hvé sá jór heitir, er austan dregr come si chiama il destriero, che da Oriente porta nótt of nýt regin? la notte sui giusti dèi?

14. 14.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Hrímfaxi heitir, Si chiama Hrímfaxi, er hverja dregr nótt of nýt regin; chi che porta la notte sui giusti dèi; méldropa fellir hann morgin hvern; la sua bava cola dalla bocca ogni mattino;

þaðan kœmr dǫgg um dala. da essa viene la rugiada delle valli.

55 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir

15. 15.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Seg þú mér, Gagnráðr, Dimmi, Gagnráðr, allz þú á golfi vill þíns of freista frama, se vuoi provare la tua conoscenza dall’atrio, hvé sú á heitir, er deilir með jǫtna come si chiama il fiume, che divide fra i giganti sonum grund ok með goðum? e gli dèi i territori?

16. 16.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Ífing heitir á, er deilir með jǫtna Si chiama Ífingr il fiume, che divide fra i giganti sonum grund ok með goðum; e gli dèi i territori; opin renna hón skal of aldrdaga; scorrerà fluente fino alla fine dei tempi; verðr at íss á á. quel fiume non ghiaccerà mai.

17. 17.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Seg þú mér, Gagnráðr, Dimmi, Gagnráðr, allz þú á golfi vill þíns of freista frama, se vuoi provare la tua conoscenza dall’atrio, hvé sá vǫllr heitir, er finnask vígi at come si chiama il campo, dove combatteranno

Surtr ok in svásu goð? Surtr ed i saggi dèi?

18. 18.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Vígríðr heitir vǫllr, Si chiama Vígríðr il campo, er finnask vígi at Surtr ok in svásu goð; dove combatteranno Surtr ed i saggi dèi; hundrað rasta hann er á hverjan veg; misura cento leghe in ogni direzione; sá er þeim vǫllr vitaðr. il campo di battaglia a loro destinato.

19. 19.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Fróðr ertu nú, gestr, Sei sapiente, ospite, far þú á bekk jǫtuns, vieni qua sulla panca del gigante, ok mælumk í sessi saman; e converseremo insieme,

56 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir hǫfði veðja vit skulum hǫllu í, ci giocheremo la testa nella sala, gestr, of geðspeki. ospite, in una gara di conoscenza.

20. 20.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it eina, Dimmi questo per primo, ef þitt æði dugir ok þú, se la tua sapienza ti aiuta e tu,

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci, hvaðan jǫrð of kom eða upphiminn da dove vennero il cielo e la terra fyrst, inn fróði jǫtunn? in principio, o saggio gigante?

21. 21.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Ór Ymis holdi Dalla carne di Ymir var jǫrð of skǫpuð, en ór beinum bjǫrg, fu creata la terra, e dalle ossa le montagne, himinn ór hausi ins hrímkalda jǫtuns, il cielo fu creato dal freddo cranio del gigante, en ór sveita sjór. e dal sangue il mare.

22. 22.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat annat, Dimmi questo per secondo, ef þitt æði dugir ok þú, se la tua sapienza ti aiuta e tu,

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci, hvaðan Máni kom, sá er ferr menn yfir, da dov’è venuta la Luna, che sta sugli uomini, eða sól it sama? ed egualmente il Sole?

23. 23.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Mundilfœri heitir, Si chiama Mundilfœri, hann er Mána faðir ok svá Sólar it sama; il padre di Máni ed egualmente di Sól; himin hverfa þau skulu hverjan dag quei due devono percorrer il cielo ogni giorno

ǫldum at ártali. per segnare il tempo.

57 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir

24. 24.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it þriðja, Dimmi questo per terzo, ef þitt æði dugir ok þú, se la tua sapienza ti aiuta e tu,

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci, hvaðan um kom, sá er ferr yfir, da dov’è venuto il giorno, che sta sugli uomini, eða nótt með niðum? e la notte con le fasi lunari?

25. 25.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Dellingr heitir, Si chiama Dellingr, hann er Dags faðir, en Nótt var Nǫrvi borin; il padre di Dagr, e Nótt nacque da Nǫrfi; ný ok nið skópu nýt regin Luna Nuova e Luna Piena crearono i giusti dèi

ǫldum at ártali. per segnare il tempo.

26. 26.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it fjórða, Dimmi questo per quarto, ef þitt æði dugir ok þú, se la tua sapienza ti aiuta e tu,

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci, hvaðan vetr of kom eða varmt sumar da dove son venuti l’inverno e la calda estate fyrst með fróð regin? in principio tra i saggi dèi?

27. 27.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Vindsvalr heitir, Si chiama Vindsvalr, hann er Vetrar faðir, è il padre di Vetri, en Svásuðr Sumars. e Svásuðr di Sumar.

28. 28.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it fimmta, Dimmi questo per quinto, alls þik fróðan kveða ok þú, se tutti ti chiamano saggio e tu,

58 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci, hverr ása ellztr eða Ymis niðja chi era il più anziano degli Asi e della stirpe di Ymir yrði í árdaga? al principio dei tempi?

29. 29.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Ǫrófi vetra Ci furono innumerevoli inverni

áðr væri jǫrð of skǫpuð, prima che la Terra fosse creata,

þá var borinn, dunque nacque Bergelmir,

Þrúðgelmir var þess faðir, suo padre era Þrúðgelmir, en Aurgelmir afi. e suo nonno Aurgelmir.

30. 30.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it sétta, Dimmi questo per sesto, alls þik svinnan kveða ok þú, se tutti ti chiamano saggio e tu,

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci, hvaðan Aurgelmir kom með jǫtna sonum da dove venne Aurgelmir tra i giganti fyrst, inn fróði jǫtunn? in principio, o saggio gigante?

31. 31.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Ór Élivágum Dai fiumi Élivágar stukku eitrdropar, colavano gocce di veleno, svá óx, unz varð jǫtunn; si unirono, finché ne nacque un gigante;

þar eru órar ættir komnar allar saman; da lì vennero tutti gli ætt dei giganti,

því er þat æ allt til atalt. e per questo saranno sempre tutti malvagi.

32. 32.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it sjaunda, Dimmi questo per settimo, alls þik svinnan kveða ok þú, se tutti ti chiamano saggio e tu,

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci,

59 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir hvé sá bǫrn gat, inn baldni jǫtunn, come fece figli, il potente gigante, er hann hafðit gýgjar gaman? se non aveva nessuna gigantessa?

33. 33.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Undir hendi vaxa Sotto il braccio kváðu hrímþursi mey ok mǫg saman; del gigante dicono che crebbero i suoi figli; fótr við fœti gat ins fróða jǫtuns generò i piedi coi piedi il saggio gigante sexhǫfðaðan son. del figlio con sei teste.

34. 34.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it átta, Dimmi questo per ottavo, alls þik svinnan kveða ok þú, se tutti ti chiamano saggio e tu,

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci, hvat þú fyrst of mant eða fremst of veizt, qual è il tuo primo ricordo o conoscenza,

þú ert alsviðr, jǫtunn? tu che sei onnisciente, gigante?

35. 35.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Ǫrófi vetra Ci furono innumerevoli inverni

áðr væri jǫrð of skǫpuð, prima che la Terra fosse creata,

þá var Bergelmir borinn, dunque nacque Bergelmir,

þat ek fyrst of man, questo è il mio primo ricordo, er sá inn fróði jǫtunn á var lúðr of lagiðr. vidi quel saggio gigante disteso su un mulino.

36. 36.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it níunda, Dimmi questo per nono, alls þik svinnan kveða ok þú, se tutti ti chiamano saggio e tu,

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci, hvaðan vindr of kœmr, da dove viene il vento, svá at ferr vág yfir; che soffia sul mare agitato;

60 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir

æ menn han sjálfan of sjá? gli uomini non riescono mai a vederlo?

37. 37.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Hræsvelgr heitir, Si chiama Hræsvelgr, er sitr á himins enda, chi abita all’estremità del cielo, jǫtunn í arnar ham; un gigante con le sembianze d’aquila; af hans vængjum kvæða vind koma dicono che venga dalle sue ali il vento alla menn yfir. che soffia su tutti gli uomini.

38. 38.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it tíunda, Dimmi questo per decimo, alls þú tíva rǫk ǫll, se tutto ciò che riguarda gli dèi,

Vafþrúðnir, vitir, Vafþrúðnir, conosci, hvaðan Njǫrðr of kom da dove venne Njǫrðr með ása sonum - hofum ok hǫrgum tra gli Asi - tempi ed altari hann ræðr hundmǫrgum - egli ha in gran numero - ok varðat hann ásum alinn? e non è stato generato dagli Asi?

39. 39.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Í Vanaheimi skópu hann vís regin I saggi Vani lo crearono in ok seldu at gíslingu goðum, e lo diedero in ostaggio agli Asi;

í aldar rǫk hann mun aftr koma alla fine dei tempi egli tornerà heim með vísum vǫnum. a casa tra i saggi Vani.

40. 40.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat et ellifta, Dimmi questo per undicesimo, hvar ýtar túnum í hǫggvask hverjan dag; in qual palazzo si battono gli uomini ogni giorno; val þeir kjósa ok ríða vígi frá, scelgono chi debba morire tra di loro; sitja meir of sáttir saman? e poi si siedono insieme a mangiare?

61 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir

41. 41.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Allir Tutti gli einherjar

Óðins túnum í hǫggvask hverjan dag, si battono nel palazzo di Óðinn ogni giorno, val þeir kjósa ok ríða vígi frá, scelgono chi debba morire tra di loro; sitja meir of sáttir saman. e poi si siedono insieme a mangiare.

42. 42.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Seg þú þat it tolfta, Dimmi questo per dodicesimo, hví þú tíva rǫk ǫll, come mai tutto sugli dèi,

Vafþrúðnir, vitir? Vafþrúðnir, conosci?

Frá jǫtna rúnum ok allra goða Di ciò che è scritto sui giganti e sugli dèi segir þú it sannasta, dici tutto correttamente, inn alsvinni jǫtunn. gigante onnisciente.

43. 43.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Frá jǫtna rúnum ok allra goða Di ciò che è scritto sui giganti e sugli dèi ek kann segja satt, posso dire giusto,

því at hvern hef ek heim of komit; poiché ho viaggiato in ogni mondo; níu kom ek heima fyr neðan; persino fin giù a Niflhel; hinig deyja ór helju halir. agli inferi, dove dimorano i morti.

44. 44.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Fjǫlð ek fǫr, fjǫlð ek freistaða, Ho viaggiato molto, ho fatto molta esperienza, fjǫlð ek of reynda regin; ho messo molto alla prova gli dèi; hvat lifir manna, þá er inn mæra líðr chi vivrà tra gli uomini, quando sarà passato fimbulvetr með firum? il Terribile Inverno tra i mortali?

62 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir

45. 45.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Líf ok Leifþrasir, Líf e Leifþrasir, en þau leynask munu í holti Hoddmímis; si nasconderanno nel bosco di Hoddmímir; morgindǫggvar þau sér at mat hafa, si nutriranno della rugiada mattutina; en þaðan af aldir alask. e là le stirpi saranno rigenerate.

46. 46.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Fjǫlð ek fǫr, fjǫlð ek freistaða, Ho viaggiato molto, ho fatto molta esperienza, fjǫlð ek of reynda regin; ho messo molto alla prova gli dèi; hvaðan kœmr sól á inn slétta himin, da dove verrà un nuovo Sole nel limpido cielo, er þessa hefr Fenrir farit? quando questo l’avrà divorato Fenrir?

47. 47.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Eina dóttur berr Álfrǫðull, Sól genererà una figlia,

áðr hána Fenrir fari; prima che la divori Fenrir; sú skal ríða, þá er regin deyja, percorrerà, quando gli dèi moriranno, móður brautir, mær. la strada della madre, la fanciulla.

48. 48.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Fjǫlð ek fǫr, fjǫlð ek freistaða, Ho viaggiato molto, ho fatto molta esperienza, fjǫlð ek of reynda regin; ho messo molto alla prova gli dèi; hverjar ro þær meyjar, er líða mar yfir, quali sono le ragazze, che volano sul mare, fróðgeðjaðar fara? piene di saggezza?

49. 49.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Þríar þjóðár falla þorp yfir Tre popoli giungeranno in battaglia meyja Mǫgþrasis; con le fanciulle di Mǫgþrasir; hamingjur þær er í heimi eru, sono le uniche protettrici del mondo,

63 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir

þó þær með jǫtnum alask. anche se vivono trai giganti.

50. 50.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Fjǫlð ek fǫr, fjǫlð ek freistaða, Ho viaggiato molto, ho fatto molta esperienza, fjǫlð ek of reynda regin; ho messo molto alla prova gli dèi; hverir ráða æsir eignum goða, quali Asi governeranno i territori degli dèi,

þá er sloknar Surta ? quando la fiamma di Surtr sarà spenta?

51. 51.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Víðarr ok Váli byggja vé goða, Víðarr e Váli abiteranno i templi degli dèi;

þá er sloknar Surta logi, quando la fiamma di Surtr sarà spenta,

Móði ok Magni skulu Mjǫllni hafa Móði e Magni avranno Mjǫllnir

Vingnis at vígþroti. di Þórr alla fine del conflitto.

52. 52.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Fjǫlð ek fǫr, fjǫlð ek freistaða, Ho viaggiato molto, ho fatto molta esperienza, fjǫlð ek of reynda regin; ho messo molto alla prova gli dèi; hvat verðr Óðni at aldrlagi, che ne sarà di Óðinn alla fine dei tempi,

þá er of rjúfask regin? quando gli dèi moriranno?

53. 53.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Úlfr gleypa mun Aldafǫðr, Il Lupo ingoierà Óðinn,

þess mun Víðarr vreka; e Víðarr lo vendicherà; kalda kjafta hann klyfja mun farà a pezzi le sue fredde zanne vitnis vígi at. nel combattimento.

54. 54.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Fjǫlð ek fǫr, fjǫlð ek freistaða, Ho viaggiato molto, ho fatto molta esperienza,

64 Vafþrúðnismál – Il Discorso di Vafþrúðnir fjǫlð ek of reynda regin; ho messo molto alla prova gli dèi; hvat mælti Óðinn, áðr á bál stigi, cosa disse Óðinn, sulla pira funebre, sjálfr í eyra syni? all’orecchio di suo figlio?

55. 55.

Vafþrúðnir kvað: Disse Vafþrúðnir:

Ey manni þat veit, Nessuno può saperlo, hvat þú í árdaga sagðir í eyra syni; cosa dicesti all’orecchio di tuo figlio all’inizio dei tempi; feigum munni mælta ek mína ho parlato con una bocca morente forna stafi ok of Ragnarǫk. di cose antiche e del Ragnarǫkr.

Nú ek við Óðin deildak mína orðspeki; Ho confrontato la mia conoscenza con Óðinn;

þú ert æ vísastr vera. tu sarai sempre il più saggio.

65 GGRÍMNISMÁLRÍMNISMÁL IILL DDISCORSOISCORSO DIDI GGRÍMNIRRÍMNIR OPPUREOPPURE IILL DDISCORSOISCORSO DIDI ÓÓÐINNÐINN IIII

Si tratta di un discorso che Grímnir, ovvero Óðinn, fa per Agnarr, figlio di Geirrøðr, un re che lo ha fatto prigioniero tra due fuochi per fargli rivelare la sua identità, e dal quale Óðinn si è recato per dimostrare a Frigg che questi non fosse così inospitale come diceva lei. Agnarr è l’unico a portare a bere e mangiare ad Óðinn nelle otto notti di tortura e a dirgli che secondo lui suo padre sbaglia a torturare un innocente, pertanto Óðinn gli parla e narra delle dimore degli dèi, accenna al destino del mondo e così via, e finisce per farlo re, “uccidendo” suo padre Geirrøðr. La complessità di comprensione varia per ogni stanza, ci sono stanze molto semplici da comprendere in quanto dirette così come ci sono stanze complesse il cui significato è ancora oggi in dibattito.

66 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

« Hrauðungr konungr átti tvá sonu; hét annarr Agnarr, « Re Hraudungr aveva due figli; uno si chiamava Agnarr, en annarr Geirrøðr. Agnarr var Ⅹ vetra, en Geirrøðr l’altro Geirrøðr. Agnarr aveva 10 inverni, e Geirrøðr 8. I

Ⅷ vetra. Þeir reru tveir á báti með dorgar sínar at due erano su una barca con le canne per i pesci piccoli. Il smáfiski. Vindr rak þá í haf út. Í náttmyrkri brutu þeir vento li trascinò al largo. Giunsero a riva nell’oscurità við land ok gengu upp, fundu kotbónda einn. Þar vóru della notte, scesero e trovarono una fattoria. Lì trascorsero þeir um vetrinn. Kerling fóstraði Agnar, en karl l’intero inverno. La padrona della fattoria si prese cura di Geirrøð. At vári fekk karl þeim skip. En er þau Agnarr ed il padrone di Geirrøðr. Giunta la primavera, il kerling leiddu þá til strandar, þá mælti karl einmæli padrone gli procurò una barca. Mentre la padrona li við Geirrøð. Þeir fengu byr ok kœmu til stǫðva fǫðurs conduceva alla riva, il padrone si fermò a discorrere con síns. Geirrøðr var fram í skipi; hann hljóp upp á land, Geirrøðr. I due ebbero il vento favorevole e giunsero en hratt út skipinu ok mælti: “Farðu þar er smyl hafi facilmente a casa loro. Geirrøðr era sulla prua; egli balzò þik!”. Skipit rak út, en Geirrøðr gekk upp til bœjar. giù sulla terra, e spinse via la barca gridandole contro: Hónum var vel fagnat; þá var faðir hans andaðr. Var “Possa tu arrivare agli spiriti maligni!”. La barca fu þá Geirrøðr til konungs tekinn ok varð maðr ágætr. trascinata a largo, mentre Geirrøðr saliva il sentiero di Óðinn ok Frigg sátu í Hliðskjálfu ok sá um heim alla. casa. A casa venne accolto con onori, poiché suo padre era Óðinn mælti: “Sér þu Agnar fóstra þínn, hvar hann elr morto. Geirrøðr venne nominato re, e acquisì molta fama bǫrn við gýgi í hellinum? En Geirrøðr fóstri mínn er tra gli uomini. Óðinn e Frigg erano in Hliðskjálf, e da lì konungr ok sitr nú at landi”. Frigg segir: “Hann er osservavano tutto il mondo. Óðinn disse: “Guarda Agnarr, matníðingr sá, at hann kvelr gesti sína ef hónum il tuo figlioccio, che procrea mostri con una gigantessa in þikkja of margir koma”. Óðinn segir at þat er in una caverna. Invece il mio figlioccio Geirrøðr è un re ed mesta lygi. Þau veðja um þetta mál. Frigg sendi ha fama”. Frigg disse: “Egli è così avaro che al banchetto eskismey sína, , til Geirrøðar. Hón bað konung tratta male gli ospiti, quando ce ne sono troppi”. Óðinn varaz at eigi fyrirgørði hánum fjǫllkunnigr maðr, sá er disse che non era vero, ed i due fecero una scommessa sul þar var kominn í land, ok sagði þat mark á, at engi chi avesse ragione. Frigg inviò da Geirrøðr la sua hundr var svá ólmr at á hann myndi hlaupa. En þat servitrice Fulla. Ella invitò il re al guardarsi da un uomo var inn mesti hégómi at Geirrøðr væri eigi matgóðr. esperto di magia che sarebbe giunto nelle sue terre. Ed Ok þó lætr hann handtaka þann mann er eigi vildu aggiunse che poteva riconoscerlo facilmente, perché hundar á ráða. Sá var í feldi blám ok nefndiz Grímnir, nessun cane, pur quanto aggressivo, gli avrebbe ringhiato ok sagði ekki fleira frá sér, þótt hann væri at spurðr. contro. Il difetto più grande di Geirrøðr era quello di non Konungr lét hann pína til sagna ok setja milli elda essere per niente ospitale. Pertanto fece imprigionare tveggja, ok sat hann þar Ⅷ nætr. Geirrøðr konungr l’uomo verso il quale i cani più aggressivi non ringhiarono. Costui indossava un mantello azzurro, e disse átti son Ⅹ vetra gamlan, ok hét Agnarr eptir bróður hans. Agnarr gekk at Grímni ok gaf hánum horn fult di chiamarsi Grímnir ma non altro, nonostante venisse at drekka, sagði at konungr gørði illa er hann lét pína duramente interrogato. Il re lo fece torturare per farlo hann saklausan. Grímnir drakk af. Þá var eldrinn svá parlare, facendolo incatenare tra due fuochi, e lì egli kominn at feldrdinn brann af Grímni. » rimase per 8 notti. Re Geirrøðr aveva un figlio di 10 inverni, che si chiamava Agnarr, come suo fratello. Agnarr andò da Grímnir e gli porse un corno d’acqua da bere. Disse che il re faceva male a torturare un innocente. Grímnir bevve. Ma le fiamme si erano avvicinate così tanto che il mantello di Grímnir iniziò a bruciare. »

1. 1.

Hann kvað: Egli disse: Heitr ertu, hripuðr, ok heldr til mikill; Sei caldo, tu che mi metti fretta, e troppo grande; gǫngum ek firr, funi! vade retro da me, fuoco!

67 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

Loði sviðnar, þótt ek á lopt berak, La stoffa brucia, nonostante io la scosti, brennum ek feldr fyrir. il mio mantello prende fuoco.

2. 2.

Átta nætr sat ek milli elda hér, Ho trascorso otto notti tra i fuochi, svá at mér mangi mat né bauð, e nessuno mi ha portato cibo né bevande, nema einn, Ágnarr, er einn skal ráða, tranne uno, Agnarr, che è l’unico erede,

Geirrøðar sonr, gotna lande. figlio di Geirrøðr, delle terre dei goti.

3. 3.

Heill skaltu, Agnarr, Starai bene, Agnarr, allz þik heilan biðr Veratýr vera; poiché Óðinn vuole la tua salute; eins drykkjar þú skalt aldregi per una sola bevuta mai avrai betri gjǫld geta. una ricompensa migliore.

4. 4.

Land er heilagt er ek liggja sé È sacra la terra che vedo estendersi

ásum ok álfum nær; vicino agli dèi e agli elfi; en í Þrúðheimi skal Þórr vera, in Þrúðheimr ci sarà Þórr, unz um rjúfaz regin. finché gli dèi non soccomberanno.

5. 5.

Ýdalir heita, Si chiama Ýdalir,

þar er hefir sér um gǫrva sáli. dove Ullr si è costruito una sala.

Álfheim Frey gáfu i árdaga Donarono Álfheimr a in principio tívar at tannfé. gli dèi per il suo primo dente.

6. 6.

Bœr er sá inn þriði, C’è una terza dimora, er blið regin silfri þǫkðu sáli; la cui sala gli dèi ricoprirono d’argento;

Valaskjálf heitir, si chiama Valaskjálf, er vélti ser áss i árdaga. quella che un Ase costruì per sé in principio.

68 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

7. 7.

Søkkvabekkr heitir enn fjórði, La quarta si chiama Søkkvabekkr, en þar svalar knegu unnir yfir glymja; laddove le gelide onde si infrangono;

þar þau Óðinn ok Sága drekka um alla daga lì Óðinn e Sága bevono tutti i giorni glǫð or gullnum kerum. felici dalle coppe d’oro.

8. 8.

Glaðsheimr heitir enn fimti, La quinta si chiama Glaðsheimr,

þars en gullbjarta Valhǫll við of þrumir; nella quale si trova la dorata Valhǫll, en þar Hroptr kýss hverjan dag là Óðinn ogni giorno sceglie vápndauða vera. i caduti in battaglia.

9. 9.

Mjǫk er auðkent È molto riconoscibile

þeim er til Óðins koma sálkynni at sjá: a quelli che vengono da Óðinn a vedere la sala: skǫptum er rann rept, skjǫldum er sálr þakiðr, il tetto è sorretto da lance, i muri son adorni di scudi, brynjum un bekki strát. le panche son fatte con le corazze.

10. 10.

Mjǫk er auðkent È molto riconoscibile

þeim er til Óðins koma sálkynni at sjá: a quelli che vengono da Óðinn a vedere la sala: vargr hangir fyr vestan dyrr un lupo penzola sull’ingresso occidentale ok drúpir ǫrn yfir. e sopra di lui vigila un’aquila.

11. 11.

Þrymheimr heitir enn sétti, La sesta si chiama Þrymheimr, er Þjazi bjó, sá inn ámátki jǫtunn; dove dimora Þjazi, l’odiabile gigante; en nú Skaði , oggidì Skaði vive, skír brúðr goða, fornar tóptir fǫður. antica sposa di un dio, nella dimora del padre.

12. 12.

Breiðablik eru in sjundu, Breiðablik è la settima, en þar Baldr hefir sér um gerva sáli, laddove Baldr si è costruito una sala,

69 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

á því landi er ek liggja veit in quella terra io so che si trovano fæsta feiknstafi. pochissime parole malvagie.

13. 13.

Himinbjǫrg eru en áttu, Himinbjǫrg è l’ottava, en þar Heimdall kveða valda véum; laddove dicono che Heimdallr governi i templi;

þar vǫrðr goða drekkr í væru ranni lì il guardiano degli dèi beve nella dimora glaðr inn góða mjǫð. felice l’idromele divino.

14. 14.

Fólkvangr er inn níundi, Fólkvangr è la nona, en þar Freyja ræðr sessa kostum i sál; laddove Freyja governa sui banchetti nella sala; hálfan val hón kýss hverjan dag, ella sceglie ogni giorno la metà dei caduti, en hálfan Óðinn á. l’altra metà è di Óðinn.

15. 15.

Glitnir er inn tíundi, è la decima, hann er gulli studdr ok silfri þakðr it sama; ha colonne d’oro ed è ricoperta d’argento; en þar byggir flestan dag laddove Forseti risiede la maggior parte del giorno ok svæfir allar sakir. e placa ogni lite.

16. 16.

Nóatún eru en elliptu, Nóatún è l’undicesima, en þar Njǫrðr hefir sér um gǫrva sáli, laddove Njǫrðr si è costruito una sala, manna þengill enn meins vani il giusto Vane sugli uomini hátimbroðnum hǫrgi ræðr. governa dai suoi imponenti templi.

17. 17.

Hrísi vex ok há grasi Crescono erba e cespugli

Víðars land viði; nelle terre di Víðarr; en þar mǫgr of læzk af mars baki laddove crescerà il giovane guerriero frœkn at hefna fǫður. che vendicherà il padre.

70 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

18. 18.

Andhrímnir lætri í Eldhrímni Andhrímnir fa in Eldhrímnir

Sæhrímni soðinn, fleska bezt; cucinare Sæhrímnir, la carne migliore; en þat fáir vitu e lo sanno in pochi við hvat einherjar alaz. di cosa si nutrano gli einherjar.

19. 19.

Gera ok Freka seðr gunntamiðr Geri e Freki vengono nutriti hróðigr Herjafǫðr; dal glorioso Padre degli Eserciti; en við vín eitt vápngǫfugr e solo di buon vino invecchiato

Óðinn æ lífir. vivrà sempre Óðinn.

20. 20.

Huginn ok Muninn Huginn e Muninn fljúga hverjan dag jǫrmungrund yfir; volano ogni giorno intorno al mondo;

óum ek of Hugin at hann aptr né komit, io temo che Huginn non faccia ritorno,

þó sjám ek meirr um Munin. ma ancora di più temo per Muninn.

21. 21.

Þýtr þund, Il Þýtr scroscia, unir þjóðvitnis fiskr flóði í; i pesci del popolo nuotano tra le onde;

árstraumr þikkir ofmikill la corrente è molto rischiosa valglaui at vaða. quando bisogna guadarlo.

22. 22.

Valgrind heitir, Si chiama Valgrindr, er stendr velli á heilǫg fyr helgum durum; quello che è posto dinanzi alle sacre porte; forn er sú grind, en þat fáir vitu, quel cancello è antico, e in pochi lo sanno, hvé hón er i lás lokin. come si faccia ad aprirlo.

23. 23.

Fimm hundruð gólfa Cinquecento stanze ok um fjórum tøgum, e altre quaranta,

71 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir svá hýgg ek Bilskírni með bugum; credo ci siano tra gli archi di Bilskírnir; ranna þeira er ek rept vita di tutti gli edifici che so che hanno un tetto míns veit ek mest magar. io so che è il più grande.

24. 24.

Fimm húndruð dura Cinquecento porte ok um fjórum tøgum, e altre quaranta, svá hygg ek at Valhǫllu vera; credo ci siano nella Valhǫll;

átta hundruð einherja ottocento einherjar ganga senn ór einum durum, usciranno da ogni porta,

þá er þeir fara at vitni at vega. quando andranno a combattere il Lupo.

25. 25.

Heiðrún heitir geit, Si chiama Heiðrún la capra, er stendr hǫllu á Herjafǫðrs che sta nelle stanze di Óðinn ok bítr af Léraðs limum; e mangia le foglie dell’albero Léraðr; skapker fylla hón skal ins skíra mjaðar, ella riempirà il calderone col suo chiaro idromele, knáat sú veig vanaz. un alcolico che non può mancare.

26. 26.

Eikþyrnir heitir hjǫrtr, Si chiama Eikþyrnir il cervo, er stendr á hǫllu Herjafǫðrs che sta nelle stanze di Óðinn ok bítr af Léraðs limum; e mangia le foglie dell’albero Léraðr; en af hans hornum drýpr í Hvergelmi, dalle sue corna cadono gocce in ,

þaðan eigu vǫtn ǫll vega. da dove scorre l’acqua in ogni direzione.

27. 27.

Síð ok Víð, Sekin ok Ekin, Síð e Víð, Sekin ed Ekin,

Svǫl ok Gunnþrá, Fjǫrm ok Fimbulþul, Svǫl e Gunnþrá, Fjǫrm e Fimbulþul,

Rín ok Rennandi, Gipul ok Gǫpul, Rín e Rennandi, Gipul e Gǫpul,

Gǫmul ok Geirvimul, Gǫmul e Geirvimul,

þær hverfa um hodd goða, essi scorrono davanti alle dimore degli dèi,

Þyn ok Vin, Þǫll ok Hǫll, Þyn e Vin, Þǫll e Hǫll,

72 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

Gráð ok Gunnþorin. Gráð e Gunnþorin.

28. 28.

Vína heitir enn, ǫnnur Vegsvinn, Uno si chiama Vína, un altro Vegsvinn,

þriðja Þjóðnumna, Nýt ok Nǫt, un terzo Þjóðnumna, Nýt e Nǫt,

Nǫnn ok Hrǫnn, Slíð ok Hrið, Nǫnn e Hrǫnn, Slíðr e Hríðr,

Sylgr ok Ylgr, Víð ok Ván, Sylgr e Ylgr, Víð e Ván,

Vǫnd ok Strǫnd, Gjǫll ok Leiptr, Vǫnd e Strǫnd, Gjǫll e Leiptr,

þær falla gumnum nær, questi scorrono vicino agli uomini, en falla til heilar heðan. per poi finire giù negli inferi.

29. 29.

Kǫrmt ok Ǫrmt ok Kerlaugar tvær, Kǫrmt e Ǫrmt e i due Kerlaugar,

þær skal Þórr vaða hverjan dag essi Þórr guada ogni giorno er hann dœma ferr at aski Yggdrasils, quando va a consiglio al frassino Yggdrasill,

þvíat Ásbrú brenn ǫll loga, poiché sul Bifrǫst ardono fiamme, heilǫg vǫtn hlóa. tutte le sacre acque bollono.

30. 30.

Glaðr ok , Gler ok Skeiðbrimir, Glaðr e Gyllir, Gler e Skeiðbrimir,

Silfintroppr ok Sinir, Gísl ok Falhófnir, Silfintroppr e Sinir, Gísl e Falhófnir,

Gulltoppr ok Léttfeti, e Léttfeti,

þeim ríða æsir jóm dag hvernn, questi destrieri gli Asi cavalcano ogni giorno er þeir dœma fara at aski Yggdrasils. quando vanno a consiglio al frassino Yggdrasill.

31. 31.

Þrjár rœtr standa á þrjá vega Tre radici partono per tre direzioni undan aski Yggdrasils; sotto il frassino Yggdrasill;

Hel býr undir einni, annarri hrímþursar, sotto la prima vive Hel, sotto l’altra i giganti di ghiaccio,

þriðju mennzkir menn. sotto la terza vivono gli uomini.

73 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

32. 32.

Ratatoskr heitir íkorni, Si chiama Ratatoskr lo scoiattolo, er renna skal at aski Yggrdrasils; che correrà sull’albero Yggdrasill; arnar orð hann skal ofan bera udirà le parole dell’aquila dall’alto ok segja Níðhǫggvi niðr. e le riferirà a Níðhǫggr in basso.

33. 33.

Hirtir eru ok fjórir, Ci sono quattro cervi,

þeirs af hæfingar á gaghálsir gnaga: tendono il collo e brucano le foglie più basse:

Dáinn ok Dvalinn, Dáinn e Dvalinn,

Dúneyrr ok Duraþrór. Dúneyrr e Duraþrór.

34. 34.

Ormar fleiri liggja under aski Yggdrasils, Molti serpenti stanno sotto l’albero Yggdrasill, en þat uf hyggi hverr ósviðra apa: più di quanti credano le sciocche scimmie:

Góinn ok Móinn, þeir eru Grafvitnis synir, Góinn e Móinn, figli di Grafvitnir,

Grábakr ok Grafvǫlluðr, Grábakr e Grafvǫlluðr,

Ofnir ok Svafnir, hygg ek, at æ skyli Ofnir e Svafnir dovranno sempre, credo, meiðs kvistu má. mordere la corteccia dell’albero.

35. 35.

Askr Yggdrasils Il frassino Yggdrasill drýgir erfiði meira enn menn viti: sopporta più dolore di quanto gli uomini credano: hjǫrtr bitr ofan, en á hliðu fúnar, il cervo lo bruca, da una parte marcisce, skerðer Níðhǫggr neðan. e Níðhǫggr lo morde da sotto.

36. 36.

Hrist ok Mist vil ek at mér horn beri, Voglio che Hrist e Mist mi portino il corno,

Skeggjǫld ok Skǫgul, Skeggjǫld e Skǫgul,

Hildi ok Þrúði, Hlǫkk ok Herfjǫtur, Hildi e Þrúði, Hlǫkk e Herfjǫtur,

Gǫll ok Geirǫlul, Randgríð ok Ráðgríð Gǫll e Geirǫrul, Randgríð e Ráðgríð ok Reginleif; þær bera einherjum ǫl. e Reginleif; queste servono da bere agli einherjar.

74 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

37. 37.

Árvakr ok Alsviðr, Árvakr e Alsviðr,

þeir skulu upp heðan svangir sól draga; loro trainano faticosamente il Sole; en und þeira bógóm fálu blíð regin e gli dèi Asi misero vicino al loro petto

æsir, ísarnkol. una sacca d’aria (ísarnkol).

38. 38.

Svalinn heitir, hann stendr sólu fyrir, Si chiama Svalinn, ciò che è davanti al Sole, skjǫldr, skínanda goði; uno scudo, per l’accecante dea; bjǫrg ok brim ek veit at brenna skulu so che monti e mari brucerebbero ef hann fellr í frá. se esso cadrebbe da lì.

39. 39.

Skǫll heitir úlfr, Si chiama Skǫll il lupo er fylgir enu skirleita goði til varna viðar; che segue la dea splendente nascosto tra i boschi; en annarr Hati, hann er Hróðvitnis sonr, e un altro, Hati, che è figlio di Fenrir, sá skal fyr heiða brúði himins. precede la chiara sposa del cielo.

40. 40.

Ór Ymis holdi var jǫrð um skǫpuð, La terra fu creata dalla carne di Ymir, en ór sveita sær, bjǫrg ór beinum, il mare dal sangue, le montagne dalle ossa, haðmr ór hári, en ór hausi himinn. gli alberi dai capelli, il cielo dal teschio.

41. 41.

En ór hans brám Dalle sue sopracciglia gørðu blið regin Miðgarð manna sonum; i santi dèi fecero Miðgarðr per gli uomini; en ór hans heila vóru þau in harðmóðgu dal suo cervello vennero create tutte ský ǫllum skǫpuð. le nuvole tempestose.

42. 42.

Ullar hylli hefr ok allra goða Ha la simpatia di Ullr e di tutti gli dèi hverr er tekr fyrstr á funa; chi accende il fuoco per primo;

þvíat opnir heimar verða um ása sonum, perché i mondi diventano visibili agli uomini,

75 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

þá er hefja af hvera. quando c’è legna da ardere.

43. 43.

Ívalda synir gengu í árdaga I figli di Ívaldi in principio

Skíðblaðni at skapa, costruirono Skíðblaðnir, skipa bezt, skírum Frey, la nave migliore, per il lucente Freyr, nýtum Njarðar bur. il benedetto figlio di Njǫrðr.

44. 44.

Askr Yggdrasils, hann er beztr viða, Il frassino Yggdrasill è il migliore tra gli alberi, en Skíðblaðnir skipa, Skíðblaðnir tra le navi,

Óðinn ása, en jóa , Óðinn tra gli dèi, Sleipnir tra i cavalli,

Bilrǫst brúa, en skálda, Bifrǫst tra i ponti, Bragi tra gli scaldi,

Hábrók hauka, en hunda Garmr. Hábrók tra i falchi, Garmr tra i cani.

45. 45.

Svipum hefi ek nú ypt Ho alzato la testa fyr sigtíva sonum, dinanzi ai figli degli dèi vincitori, við þat skal vilbjǫrg vaka; questo gesto darà loro speranza;

ǫllum ásum, þat skal inn koma per tutti gli Asi, questo succederà

Ægis bekki á, Ægis drekku at. sulla panca di Ægir, bevendo da Ægir.

46. 46.

Hétum ek Grímr, hétum ek Gangleri, Mi chiamo Grímr, mi chiamo Gangleri,

Herjan ok Hjálmberi, Herjan e Hjálmberi,

Þekkr ok Þriði, Þuðr ok Uðr, Þekkr e Þriði, Þuðr e Uðr,

Helblindi ok Hár; e Hár (Eccelso);

47. 47.

Saðr ok Svipall ok Sanngetall, Saðr e Svipall e Sanngetall,

Herteitr ok Hnikarr, Herteitr e Hnikarr,

Bileygr, Báleygr, Bǫlverkr, Fjǫlnir, Bileygr, Báleygr, Bǫlverkr, Fjǫlnir,

Grímr ok Grímnir, Glapsviðr ok Fjǫlsviðr; Grímr e Grímnir, Glapsviðr e Fjǫlsviðr;

76 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

48. 48.

Síðhǫttr, Síðskeggr, Sigfǫðr, Hnikuðr, Síðhǫttr, Síðskeggr, Padre della Vittoria, Hnikuðr,

Allfǫðr, Valfǫðr, Atríðr ok Farmatýr; Padre di Tutti, Padre dei Caduti, Atríðr e Farmatýr; einu nafni hétum ek aldregi, solo con un nome non mi chiamo mai, síz ek með fólkum fǫr. quando viaggio tra i popoli.

49. 49.

Grímni mik hétu Mi chiamo Grímnir at Geirrøðar, en Jálk at Ásmundar, da Geirrøðr, ma Jálkr da Ásmundr, enn þá Kjalar, er ek kjálka dró; e Kjalarr, poiché trainai una slitta;

Þrór þingum at, Viðurr at vígum, Þrór nelle riunioni, Viðurr nelle battaglie,

Óski ok Ómi, Jafnhár ok Biflindi, Óski ed Ómi, Jafnhár e Biflindi,

Gǫndlir ok Hárbarðr með goðum; Gǫndlir e Hárbarðr tra gli dèi;

50. 50.

Sviðurr ok Sviðrir Sviðurr e Sviðrir er ek hét at Søkkmímis, sono chiamato da Søkkmímir, ok dulða ek þann inn alda jǫtun, ingannai quell’antico gigante,

þá er ek Miðviðnis vark quando di Miðviðnir ins mæra burar orðinn einbani. divenni l’uccisore del figlio.

51. 51.

Ǫlr ertu, Geirrøðr! Tu sei ubriaco, Geirrøðr!

Hefr þú ofdrukkit; Hai bevuto troppo; miklu ertu hnugginn, hai perso una cosa importante, er þú ert mínu gengi, hai perso il mio aiuto,

ǫllum einherjum ok Óðins hylli. di tutti gli einherjar e di Óðinn.

52. 52.

Fjǫlð ek þér sagða, Ti ho parlato molto, en þú fátt um mant; ma tu ricordi poco; of þik véla vinir; gli amici ti tradiscono; mæki liggja ek sé míns vinar vedo la spada del mio amico alklan í dreyra drifinn. giacere a terra sporca di sangue.

77 Grímnismál – Il Discorso di Grímnir

53. 53.

Eggmóðan val nú mun Yggr hafa; Ora Óðinn avrà un morto di spada;

þitt veit ek líf um liðit; so che il tuo tempo è giunto;

úfar eru dísir, nú knáttu Óðin sjá, le dise ti sono avverse, ora puoi vedere Óðinn, nálgaztu mik ef þú megir! vieni da me se ne hai la forza!

54. 54.

Óðinn ek nú heiti, Yggr ek áðan hét, Mi chiamo Óðinn, un tempo Yggr, hétum ek Þundr fyrir þat, ancor prima mi chiamavo Þundr,

Vakr ok Skilfingr, Váfuðr ok Hroptatýr, Vakr e Skilfingr, Váfuðr e Hroptatýr,

Gautr ok Jálkr með goðum, Gautr e Jálkr tra gli dèi;

Ofnir ok Svafnir, er ek hygg at orðnir sé Ofnir e Svafnir, la cui mente viene allir af einum mér. soltanto da me.

« Geirrøðr konungr sat ok hafði sverð um kné sér, ok « Re Geirrøðr era seduto con la spada sulle ginocchia, per brugðit til miðs. En er hann heyrði at Óðinn var þar metà sguainata. E quando udì che l’ospite era Óðinn, si kominn, stóð hann upp ok vildi taka Óðin frá alzo con l’intenzione di togliere Óðinn dai due fuochi. La eldinum. Sverðit slapp ór hendi hónum, vissu hjǫltin spada gli cadde dalle mani, con l’elsa verso il basso. Il re niðr. Konungr drap fœti ok steyptiz áfram, en sverðit inciampò e cadde in avanti, e la spada lo trafisse e così stóð í gǫgnum hann, ok fekk hann bana. Óðinn hvarf facendo lo uccise. Allora Óðinn scomparve. Ed Agnarr þá. En Agnarr var þar konungr lengi síðan. » divenne re per molto tempo. »

78 FFǪRǪR SSKÍRNISKÍRNIS IILL VVIAGGIOIAGGIO DIDI SSKÍRNIRKÍRNIR OPPUREOPPURE IILL DDISCORSOISCORSO DIDI SSKÍRNIRKÍRNIR

Si tratta principalmente di un dialogo tra Skírnir, servo di Freyr, e Gerðr, fanciulla di cui Freyr si è innamorato, come punizione per essersi seduto in Hliðskjálf, luogo sacro di Óðinn, ed aver guardato in tutti i mondi. Skírnir viene incaricato dai genitori di Freyr di scoprire il motivo della malinconia di loro figlio; e successivamente viene incaricato da Freyr stesso di chiedere in sposa Gerðr presso la corte di , il padre di lei, un gigante antico e potente. Dopo varie offerte, rifiutate dalla ragazza, Skírnir passa alle minacce fisiche e alle maledizioni, e alla fine Gerðr cede, dicendo che incontrerà Freyr per farci l’amore dopo nove notti e, presumibilmente, sposarlo.

79 Fǫr Skírnis – Il Viaggio di Skírnir

« Freyr, sonr Njarðar, hafði setzk í Hliðskjálf ok sá « Freyr, figlio di Njǫrðr, si recò in Hliðskjálf e osservò um heima alla. Hann sá í Jǫtunheima, ok sá þar mey tutti i mondi. Guardò in Jǫtunheimr, e lì vide una ragazza fagra, þá er hón gekk frá skála fǫður síns til skemmu. fantastica, mentre si recava dalle stanze del padre al Þar af fekk hann hugsóttir miklar. Skírnir hét ripostiglio. Egli cadde subito in amore. Il servo di Freyr si skósveinn Freys. Njǫrðr bað hann kveðja Frey máls. » chiamava Skírnir. Njǫrðr lo pregò di parlare con Freyr. »

1. 1.

Þá mælti Skaði: Dunque disse Skaði:

Rístu nú, Skírnir, Alzati ora, Skírnir, ok gakk at beiða okkarn mála mǫg e vai a parlare con nostro figlio ok þess at fregna, per scoprire questo, hveim enn fróði sé ófreiði afi. con chi sia arrabbiato quel saggio.

2. 2.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

Illra orða er mér ón at ykkrum syni, Mi rivolgerà brutte parole vostro figlio, ef ek geng at mæla við mǫg se vado a parlare col giovane ok þess at fregna, per scoprire questo, hveim enn fróði sé ófreiði afi. con chi sia arrabbiato quel saggio.

3. 3.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

Segðu þat, Freyr, Dimmi, Freyr, fólkvaldi goða, ok ek vilja vita, condottiere tra gli dèi, voglio sapere, hví þú einn sitr ennlanga sáli, perché ti siedi da solo nelle tue sale, mínn dróttinn, um daga? mio signore, durante il giorno?

4. 4.

Freyr kvað: Disse Freyr:

Hví um segja ek þér, Come faccio a spiegarti, seggr enn ungi, mikinn móðtrega? giovane eroe, la mia pena?

Þvíat álfrǫðull lýsir um alla daga Perché il Sole illumina tutti i giorni ok þeygi at mínum munum. ma non i miei sentimenti.

80 Fǫr Skírnis – Il Viaggio di Skírnir

5. 5.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

Muni þína hygga ek svá mikla vera Non credo che i tuoi sentimenti siano così grandi at þú mér, seggr, né segir, che tu, eroe, non possa parlarmene,

þvíat ungir saman várum i árdaga; perché fummo giovani insieme all’inizio dei tempi; vel mættim tveir trúask. tra di noi c’è reciproca fiducia.

6. 6.

Freyr kvað: Disse Freyr:

Í Gymis gǫrðum Tra le mura di Gymir ek sá ganga mér tíða mey; ho visto una ragazza che mi è divenuta cara; armar lýstu en af þaðan le sue braccia splendevano fino ad illuminare alt lopt ok lǫgr. tutta l’aria ed il mare.

7. 7.

Mær er mér tíðari Quella fanciulla mi è più cara en manni hveim ungum í árdaga; di chiunque altra dal principio del tempo;

ása ok álfa þat vill engi maðr tra gli dèi e gli elfi nessuno vuole at vit samt sém. che noi stiamo insieme.

8. 8.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

Mar gefðu mér þá, Dunque dammi il cavallo,

þann er mik um myrkvan beri che mi porti per l’oscura via quella vísan vafrloga, ok þat sverð fiamma rossa, e quella spada er sjálft vegiz við jǫtna ætt. che combatte da sola contro i giganti.

9. 9.

Freyr kvað: Disse Freyr:

Mar ek þér þann gef Dunque ti do’ il cavallo che er þik um myrkvan berr visan vafrloga, ti porti per l’oscura via, quella fiamma rossa, ok þat sverð er sjálft mun vegaz, e quella spada che combatterà da sola, ef sá er horskr er hefir. se chi la cinge è saggio.

81 Fǫr Skírnis – Il Viaggio di Skírnir

10. 10.

Skírnir mælti við hestinn: Disse Skírnir al cavallo:

Myrkt er úti, mál kveð ek okkr fara Fuori è buio, dico che è tempo di mettersi in viaggio

úrig fjǫll yfir, þyrja þjóð yfir; per le montagne nebbiose, per i paesi dei giganti; báðír vit komumk, eða okkr báða tekr ci arriveremo entrambi, oppure ci prenderà entrambi sá inn ámátki jǫtunn. quel gigante così potente.

« Skírnir reið í Jǫtunheima til Gymis garða. Þar vóru « Skírnir cavalcò in Jǫtunheimr per la corte di Gymir. Lì hundar ólmir, ok bundnir fyrir skíðgarðs hliði, þess er c’erano cani feroci, legati a guardia dei cancelli delle um sál Gerðar var. Hann reið at þar er féhirðir sat á mura della sala di Gerðr. Egli andò dov’era seduto un haugi ok kvaddi hann: » pastore su un tumulo e disse: »

11. 11.

Segðu þat, hirðir, Dimmi, pastore, er þú á haugi sitr ok varðar alla vega, tu che siedi sul tumulo e guardi tutte le strade, hvé ek at anspilli komumk ens unga come posso parlare con la giovane mans fyr greyjum Gymis? superando i cani di Gymir?

12. 12.

Hirðir kvað: Il pastore disse:

Hvárt ertu feigr eða ertu framgenginn? Stai forse morendo o sei già morto?

Anspillis vanr þú skalt æ vera Non potrai mai parlare con la góðrar meyar Gymis. bella la fanciulla di Gymir.

13. 13.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

Kostir ru betri heldr en at klǫkkva sé, C’è di meglio da fare che preoccuparsi, hveim er fúss er fara; per chi è pronto a dipartire; einu dœgri mér var aldr um skapaðr io esisterò fino alla fine dei tempi ok alt líf um lagit. e tutta la mia vita è già stabilita.

14. 14.

Gerðr kvað: Disse Gerðr:

Hvat er þat hlym hlymja Cos’è questo rumore chiassoso

82 Fǫr Skírnis – Il Viaggio di Skírnir er ek heyri nú til ossum rǫnnum í? che sento fin nelle nostre stanze?

Jǫrð bifaz, en allir fyrir La terra trema, e tutta skjálfa garðar Gymis. la dimora di Gymir si scuote.

15. 15.

Ambátt kvað: Una serva disse:

Maðr er hér úti stiginn af mars baki, Qua fuori c’è un uomo sceso da cavallo, jó lætr til jarðar taka. lascia pascolare il destriero.

16. 16.

Gerðr kvað: Disse Gerðr:

Inn bið þú hann ganga í okkarn sál Invitalo ad entrare nelle nostre sale ok drekka inn mæra mjǫð; ed a bere il buon idromele;

þó ek hitt óumk at hér úti sé anche se temo che fuori ci sia mínn bróðurbani. l’assassino di mio fratello.

17. 17.

Hvat er þat álfa Di chi sei, degli elfi, né ása sona né víssa vana? dei figli degli Asi o dei saggi Vani?

Hví þú einn um komt Come mai sei venuto da solo eikinn fúr yfir ór sálkynni at sjá? attraverso il fuoco per vedere la nostra dimora?

18. 18.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

At ek álfa Non sono degli elfi, né ása sona né víssa vana; né dei figli degli Asi né dei saggi Vani;

þó ek einn um komk anche se sono venuto da solo eikinn fúr yfir yður sálkynni at sjá. attraverso il fuoco per vedere la vostra dimora.

19. 19.

Epli ellifu hér hefi ek algullin, Ho qui undici mele tutte d’oro,

þau mun ek þér, Gerðr, gefa, e te le darò, Gerðr, frið at kaupa, at þú þér Frey kveðir come dote, se dirai che per te Freyr

83 Fǫr Skírnis – Il Viaggio di Skírnir

óleiðastan lífa. è il più caro in vita.

20. 20.

Gerðr kvað: Disse Gerðr:

Epli ellifu ek þigg aldregi Non accetterò mai undici mele at mannzkis munum, per i sentimenti di qualcuno, né vit Freyr meðan okkart fjǫr lifir, per la durata delle nostre vite io e Freyr, byggjum bæði saman. non vivremo mai insieme.

21. 21.

Skírnir kvad: Disse Skírnir:

Baug ek þér þá gef, Allora ti dono un anello,

þann er brendr var með ungum Óðins syni; che fu bruciato col giovane figlio di Óðinn;

átta eru jafnhǫfgir, otto dello stesso peso e forma, er af drjúpa ena níundu hverja nótt. colano da lui ogni nona notte.

22. 22.

Gerðr kvað: Disse Gerðr:

Baug ek þikkak, Non accetterò un anello,

þótt brendr sé með ungum Óðins syni; anche se bruciò col giovane figlio di Óðinn; era mér gullz vant í gǫrðum Gymis, non mi manca l’oro tra le mura di Gymir, at deila fé fǫður. mi bastano le ricchezze di mio padre.

23. 23.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

Sér þú þenna mæki, mær, Vedi questa spada, ragazza, mjóvan, málfán, er ek hefi í hendi hér? sottile, affilata, che brandisco in mano?

Hǫfuð hǫggva ek mun þér hálsi af, Ti taglierò la testa da collo, nema þú mér sætt segir. se non mi darai una risposta positiva.

24. 24.

Gerðr kvað: Disse Gerðr:

Ánauð þola ek vil aldregi Non tollererò mai la violenza

84 Fǫr Skírnis – Il Viaggio di Skírnir at mannzkis munum; per i sentimenti di qualcuno;

þó ek hins get ef it Gymir finniz, ma so che se Gymir vi trova, vigs ótrauðir, at ykkr vega tíði. voi incauti, avrete modo di battervi.

25. 25.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

Sér þú þenna mæki, mær, Vedi questa spada, ragazza, mjóvan, málfán, er ek hefi í hendi hér? sottile, affilata, che brandisco in mano?

Fyr þessum eggjum hnígr sá inn aldni jǫtunn, Col filo di questa lama cadrà l’antico gigante, verðr þínn feigr faðir. tuo padre troverà la morte.

26. 26.

Tamsvendi ek þik drep, en ek þik temja mun, Ti ucciderò con l’arma potente, e ti piegherò, mær, at mínum munum; ragazza, alla mia volontà;

þar skaltu ganga er þik gumna synir finirai laddove gli uomini síðan æva sé. non ti vedranno mai più.

27. 27.

Ara þúfu á skaltu ár sitja, Sarai seduta nel nido dell’aquila, horfa heimi ór, snugga heljar til; guarderai giù, protesa verso gli inferi; matr sé þér meirr leiðr en manna hveim il cibo ti farà più schifo di quanto per gli uomini enn fráni orm með firum. lo sono i serpenti viscidi.

28. 28.

At undrsjónum þú verðir, er þú út kǫmr; Sarai un’orrenda visione, se sopravviverai;

á þik Hrímnir hari, á þik hotvetna stari; Hrímnir ti guarderà ridendo, la gente ti schernirà; víðkunnari þú verðir en vǫrðr með goðum, sarai più adocchiata del guardiano degli dèi, gapi þú grindum frá. rimarranno a bocca aperta sulle porte.

29. 29.

Tópi ok ópi, tjǫsull ok óþoli, Pazzia e dolore, dannazione e tormento, vaxi þér tár með trega! verserai lacrime con angoscia!

Seztu niðr, en ek mun segja þér Resta seduta, che voglio dirti della

85 Fǫr Skírnis – Il Viaggio di Skírnir sváran súsbreka ok tvennan trega. fine della tua gioia e il raddoppiarsi del dolore.

30. 30.

Tramar gneypa I demoni ti tormenteranno

þik skulu gerstan dag jǫtna gǫrðum í; per tutta la durata del giorno alle corti dei giganti; til hrímþursa hallar þú skalt hverjan dag nelle sale dei giganti di ghiaccio ogni giorno dovrai kranga kosta laus, kranga kosta vǫn; vagare senza felicità, vagare senza gioia; grát at gamni skaltu í gǫgn hafa avrai lacrime al posto delle risate ok leiða með tárum trega. e dolore tra i pianti.

31. 31.

Með þursi þríhǫfðuðum Col gigante a tre teste

þú skalt æ nara eða verlaus vera! vivrai per sempre e non avrai nessun figlio!

Þitt geð grípi, þik morn morni! Il tuo giudizio svanisca, la debolezza ti colga!

Ver þú sem þistill, Sarai come il cardo, sá er var þrunginn í ǫnn ofanverða! colto nell’ultimo periodo di fioritura!

32. 32.

Til holtz ek gekk Sono andato nel bosco ok til hrás viðar, e tra gli alberi umidi, gambantein at geta; per prendere l’arma magica; gambantein ek gat. ho preso l’arma magica.

33. 33.

Reiðr er þér Óðinn, reiðr er þer Ásabragr, Óðinn è irato con te, il Migliore degli Asi è irato,

þik skal Freyr fjásk, en fyrinilla mær, e Freyr ti sarà eterno nemico, perfida ragazza, en þú fengit hefir gambanreiði goða. sei caduta nella tremenda ira degli dèi.

34. 34.

Heyri jǫtnar, heyri hrímþursar, Udite giganti, udite giganti di ghiaccio, synir Suttunga, sjálfir ásliðar, figli di Suttungr, e voi stessi grandi Asi, hvé ek fyrirbýð, hvé ek fyrirbanna come io vieto, come io proibisco manna glaum mani, manna nyt mani! ad ella la gioia di un uomo, ad ella il piacere di un uomo!

86 Fǫr Skírnis – Il Viaggio di Skírnir

35. 35.

Hrímgrímnir heitir þurs, Si chiama Hrímgrímnir il gigante, er þik hafa skal fyr nágrindr neðan; che ti possiederà giù nelle terre dei morti;

þar þér vílmegir là pallidi schiavi

á viðar rótum geita hland gefi; ti daranno piscia di capra tra le radici dell’albero; bæðri drykkju fá þú aldregi, non avrai mai da bere migliore, mær, at þínum munum, ragazza, per tua volontà, mær, at mínum munum! ragazza, per mia volontà!

36. 36.

Þurs ríst ek þér ok þrjá stafi, Per te incido la runa Þurs e tre segni, ok œði ok óþola; lussuria e follia e tormento; svá ek þat af ríst sem ek þat á reist, così come li incido li posso cancellare, ef gǫraz þarfar þess. se non mi serviranno più.

37. 37.

Gerðr kvað: Disse Gerðr:

Heill ver þú nú heldr, sveinn, Salute sia allora a te, giovane, ok tak við hrímkálki, fullum forns mjaðar; e prendi il calice ghiacciato, pieno di antico idromele;

þó hafða ek þat ætlat, anche se non mi sarei aspettata, at myndak aldregi unna vaningja vel. che avrei mai considerato bene i Vani.

38. 38.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

Ørindi mín vill ek ǫll vita, Voglio sapere l’esito della mia missione,

áðr ek ríða heim heðan, prima che cavalchi verso casa, nær þú á þingi munt enum þroska quando vorrai fissare un incontro nenna Njarðar syni? col forte figlio di Njǫrðr?

39. 39.

Gerðr kvað: Disse Gerðr:

Barri heitir, Si chiama , er vit bæði vitum, lundr lognfara; che conosciamo entrambi, il bosco con strade silenti;

87 Fǫr Skírnis – Il Viaggio di Skírnir en ept nætr níu þar mun Njarðar syni là tra nove notti col forte figlio di Njǫrðr

Gerðr unna gamans. Gerðr farà l’amore.

« Þa reið Skírnir heim. Freyr stóð úti ok kvaddi hann « Dunque Skírnir tornò a casa. Freyr era fuori e gli si ok spurði tíðinda: » rivolse chiedendoli notizie: »

40. 40.

Segðu mér þat, Skírnir, Dimmelo, Skírnir,

áðr þú verpir sǫðli af mar prima che smonti dal cavallo ok þú stigir feti framarr, e che muovi i primi passi, hvat þú árnaðir í Jǫtunheima che cosa hai concluso in Jǫtunheimr

þíns eða míns munar? per mia e tua volontà?

41. 41.

Skírnir kvað: Disse Skírnir:

“Barri heitir, “Si chiama Barri, er vit bæði vitum, lundr lognfara; che conosciamo entrambi, il bosco con strade silenti; en ept nætr níu þar mun Njarðar syni là tra nove notti col forte figlio di Njǫrðr

Gerðr unna gamans.” Gerðr farà l’amore.”

42. 42.

Freyr kvað: Disse Freyr:

Lǫng er nótt, langar eru tvær, Una notte è lunga, due sono più lunghe, hvé um þreyja ek þrjár? come potrò resisterne tre?

Opt mér mánaðr minni þótti Spesso un mese mi è parso più breve en sjá hálf hýnott. di questa mezza notte di attesa.

88 HHÁRBARÐZLJÓÐÁRBARÐZLJÓÐ IILL PPOEMAOEMA DIDI HHÁRBARÐRÁRBARÐR OPPUREOPPURE SSFIDAFIDA TRATRA HHÁRBARÐRÁRBARÐR EE ÞÞÓRRÓRR

Si tratta di un dialogo tra un burbero traghettatore, Hárbarðr, e Þórr, di ritorno da Oriente. Hárbarðr ostacola Þórr impedendogli di attraversare il fiume in barca, offendendolo continuamente e cercando di instaurarli dei dubbi, ma alla fine gli indica la strada via terra. Hárbarðr in realtà non è altri che Óðinn, lo si evince dal suo epiteto (”barba grigia”) e dal suo stile di parlare, identico a quello dello Hávamál, nonché dalla sua avventura da Fjǫlvarir con una ragazza bionda come il lino, vale a dire Gunnlǫð; inoltre pare che pezzi di prosa andati perduti specificassero che fosse proprio lui. Dato che i pezzi di prosa son perduti, molti han supposto che Hárbarðr sia in realtà Loki, che, invidioso di Þórr, cerca di ostacolare il suo rientro; ben conscio che questi odia nuotare e che farebbe molta fatica a guadare l’ampio fiume, data la sua stanchezza, e che gli episodi evocati su di Hárbarðr siano inventati. Le ripetizioni germaniche sono soventi; per esempio “hvat vanntu þá meðan?”, che significa “intanto tu che facevi?”, continua sfida tra Hárbarðr e Þórr.

89 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr

« Þórr fǫr ór Austrvegi ok kom at sundi einu. Ǫðrum « Þórr tornò dall’Oriente e giunse ad un fiume. Sull’altra megin sundsins var ferjukarlinn með skipit. » riva del fiume c’era un traghettatore con una barca. »

1. 1.

Þórr kallaði Þórr lo chiamò:

Hverr er sá sveinn sveina, Chi è quel giovane tra i giovani, er stendr fyr sundit handan? che se ne sta al di là del fiume?

2. 2.

Ferjukarlinn kvað: Disse il traghettatore:

Hverr er sá karl karla, Chi è quell’uomo tra gli uomini, er kallar of váginn? che chiama dalla strada?

3. 3.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Fer þú mik um sundit, fœði ek þik á morgun; Fammi traversare il fiume e stamane ti ciberò; meis hef ek á baki, verðr-a matr in betri; ho un sacco di cibo sulle spalle, e non c’è cibo migliore;

át ek í hvíld, áðr ek heiman fǫr, ho mangiato con calma, prima di partire da casa, síldr ok hafra; saðr em ek enn þess. aringhe e cereali, perciò ora sono sazio.

4. 4.

Ferjukarlinn kvað: Disse il traghettatore:

Árligum verkum hrósar þú, verðinum; Ti vanti di aver mangiato stamane, viaggiatore; veizt-at-tu fyrir gǫrla, ma non sai le ultime notizie, dǫpr eru þín heimkynni, i tuoi parenti a casa sono in lutto, dauð, hygg ek, at þín móðir sé. tua madre è morta, io credo.

5. 5.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Þat segir þú nú, er hverjum þykkir Quel che mi dici, per chi lo apprende mest at vita, at mín móðir dauð sé. è scioccante, che mia madre è morta.

90 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr

6. 6.

Ferjukarlinn kvað: Disse il traghettatore:

Þeygi er sem þú þrjú bú góð eigir; Non sembra che tu possieda tre belle dimore; berbeinn þú stendr sei senza scarpe ok hefr brautinga gervi, þatki, e sei vestito come un barbone, inoltre, at þú hafir brœkr þínar. non hai neppure le calze.

7. 7.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Stýrðu hingat eikjunni, Porta qui il traghetto, ek mun þér stǫðna kenna, ti mostrerò come si parla, eða hverr á skipit, ma di chi è la barca er þú heldr við landit? che tieni lì a riva?

8. 8.

Ferjukarlinn kvað: Disse il traghettatore:

Hildólfr sá heitir, er mik halda bað, Si chiama Hildólfr, chi mi ordinò di tenerla, rekkr inn ráðsvinni, er býr í Ráðseyjarsundi; un guerriero saggio, vive al guado delle isole Ráð; bað-at hann hlennimenn flytja mi ha ordinato di non traghettare delinquenti eða hrossaþjófa, góða eina né ladri di cavalli, solo gli uomini buoni ok þá, er ek gǫrva kunna; e dunque, quelli che io conosco bene; segðu til nafns þíns, dimmi il tuo nome, ef þú vill um sundit fara! se vuoi attraversare il fiume!

9. 9.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segja mun ek til nafns míns, Ti dirò il mio nome,

þótt ek sekr séak, ok til alls eðlis: anche se sono ricercato, io e tutta la mia stirpe:

Ek em Óðins sonr, Meila bróðir, Io sono il figlio di Óðinn, fratello di , en Magna faðir, þrúðvaldr goða, padre di Magni, condottiero degli dèi, við Þór knáttu hér dœma! qui stai discutendo con Þórr!

Hins vil ek nú spyrja, hvat þú heitir. E ora voglio sapere, come ti chiami te.

91 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr

10. 10.

Ferjukarlinn kvað: Disse il traghettatore:

Hárbarðr ek heiti, Mi chiamo Hárbarðr, hylk um nafn sjaldan. raramente nascondo il mio nome.

11. 11.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Hvat skaltu of nafn hylja, Perché dovresti celare il tuo nome, nema þú sakar eigir? se non hai qualcosa da nascondere?

12. 12.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

En þótt ek sakar eiga, Anche se avessi qualcosa da nascondere,

þá mun ek forða fjǫrvi mínu mi guarderei bene dal dirlo fyr slíkum sem þú ert, a uno sconosciuto come te, nema ek feigr sé. fuorché non stia morendo.

13. 13.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Harm ljótan mér þykkir í því Credo sia un inutile spreco di energie at vaða um váginn til þín il guadare fino a te ok væta ǫgur mínn; e bagnarmi il petto; skylda ek launa altrimenti ti farei kǫgursveini þínum kanginyrði, pagare per le tue parole offensive, ef ek kœmumk yfir sundit. se attraversassi il fiume.

14. 14.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Hér mun ek standa ok þín heðan bíða; Rimarrò qui fermo e ti aspetterò; fannt-a þú mann in harðara non hai incontrato uomo più paziente at Hrungni dauðan. da quando morì .

92 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr

15. 15.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Hins viltu nú geta, Vuoi ricordarti di questo, er vit Hrungnir deildum, che io e Hrungnir combattemmo, sá inn stórúðgi jǫtunn, quel potente gigante, er ór steini var hǫfuðit á; la sua testa era dura come la roccia;

þó lét ek hann falla ok fyrir hníga. tuttavia lo abbattei e cadde ai miei piedi.

Hvat vanntu þá meðan, Hárbarðr? Intanto tu che facevi, Hárbarðr?

16. 16.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Var ek með Fjǫlvari Ero con Fjǫlvarir fimm vetr alla í ey þeiri, per cinque inverni sulla sua isola, er Algrœn heitir; che si chiama Algrœn; vega vér þar knáttum laddove potevamo combattere ok val fella, margs at freista, e uccidere, avere molte esperienze, mans at kosta. gustare molte ragazze.

17. 17.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Hversu snúnuðu yðr konur yðrar? Come vi intrattenevano le vostre donne?

18. 18.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Sparkar áttu vér konur, Avremmo avuto donne splendenti, ef oss at spǫkum yrði; se le avessimo volute; horskar áttu vér konur, avremmo avuto donne sagge, ef oss hollar væri; se fossimo stati regali;

þær ór sandi síma undu, intrecciavano i fili di seta, ok ór dali djúpum grund of grófu; e raschiavano il fondo della profonda valle; varð ek þeim einn ǫllum efri at ráðum; io fui più malizioso più di tutte loro; hvílda ek hjá þeim systrum sjau, ho fatto sesso con le sette sorelle, ok hafða ek geð þeira allt ok gaman. ed ebbi la loro mente e il loro piacere.

93 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr

Hvat vanntu þá meðan, Þórr? Intanto tu che facevi, Þórr?

19. 19.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Ek drap Þjaza, Uccidevo Þjazi, inn þrúðmóðga jǫtun, il potentissimo gigante, upp ek varp augum gettai in alto gli occhi

Alvalda sonar á þann inn heiða himin; del figlio di Alvaldi fino a farli arrivare in cielo;

þau eru merki mest mínna verka, sono i segni maggiori delle mie imprese,

þau er allir menn síðan of séa. che ogni uomo può vedere da allora.

Hvat vanntu þá meðan, Hárbarðr? Intanto tu che facevi, Hárbarðr?

20. 20.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Miklar manvélar ek hafða við myrkriður, Usavo molta astuzia contro le streghe,

þá er ek vélta þær frá verum; quando le portai via ai loro mariti; harðan jǫtun ek hugða Hlébarð vera, credevo che Hlébarðr fosse un gigante più duro, gaf hann mér gambantein, egli mi dette un’arma magica, en ek vélta hann ór viti. e io lo ripagai con l’astuzia.

21. 21.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Illum huga launaðir þú þá góðar gjafar. Dunque hai ricambiato la bontà col male.

22. 22.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Þat hefr eik, er af annarri skefr, Una quercia guadagna ciò che un’altra perde, of sik er hverr í slíku. ognuno pensa a sé quand’è così.

Hvat vanntu þá meðan, Þórr? Intanto tu che facevi, Þórr?

23. 23.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Ek var austr ok jǫtna barðak Ero ad oriente e uccidevo giganti

94 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr brúðir bǫlvísar, er til bjargs gengu; e spose del male, mentre andavo verso i monti; mikil myndi ætt jǫtna, lo ætt dei giganti avrebbe potuto essere grande, ef allir lífði vætr myndi manna ma non ci sarebbero più stati uomini viventi undir Miðgarði. in tutta Miðgarðr.

Hvat vanntu þá meðan, Hárbarðr? Intanto tu che facevi, Hárbarðr?

24. 24.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Var ek á Vallandi ok vígum fylgdak, Mi trovavo in Vallandr a seguire le battaglie, atta ek jǫfrum, en aldri sættak; ho causato guerre, senza dar tregua;

Óðinn á jarla, þá er í val falla, a Óðinn spettano i nobili, quando cadono in battaglia, en Þórr á þrælakyn. invece a Þórr spettano i miserabili.

25. 25.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Ójafnt skipta Spartiresti ingiustamente er þú myndir með ásum liði, i morti tra gli Asi se tu potessi, ef þú ættir vilgi mikils vald. se avessi un onere così grande.

26. 26.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Þórr á afl œrit, en ekki hjarta; Þórr ha molta forza, ma non coraggio; af hræðzlu ok hugbleyði per codardia e paura

þér var í hanzka troðit, ti nascondesti in un barile, ok þóttisk-a þú þá Þórr vera; e non volesti dire di essere Þórr; hvárki þú þá þorðir fyr hræðslu þínni a causa della tua paura quella volta non osasti hnjósa né físa, svá at Fjalarr heyrði. starnutire né scoreggiare, per non farti sentire da Fjalarr.

27. 27.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Hárbarðr inn ragi, Hárbarðr lo smidollato, ek mynda þik í hel drepa, ti spedirei agli inferi, ef ek mætta seilask um sund. se potessi raggiungerti oltre il fiume.

95 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr

28. 28.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Hvat skyldir um sund seilask, Perché dovresti raggiungermi oltre il fiume, er sakir eru alls engar? se non abbiamo conti da regolare?

Hvat vanntu þá meðan, Þórr? Intanto tu che facevi, Þórr?

29. 29.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Ek var austr ok ána varðak, Ero ad oriente a difendere il fiume,

þá er mik sóttu þeir Svárangs synir; lo difesi quando giunsero i figli di Svárangr; grjóti þeir mik bǫrðu, mi tirarono contro i sassi, gagni urðu þeir þó lítt fegnir, ma festeggiarono poco la vittoria,

þó urðu þeir mik fyrri friðar at biðja. difatti mi dovettero chiedere la pace.

Hvat vanntu þá meðan, Hárbarðr? Intanto tu che facevi, Hárbarðr?

30. 30.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Ek var austr ok við einhverja dœmða ek, Ero ad oriente e conversavo con una donna, lék ek við ina línhvítu mi divertî con una bionda come il lino ok launþing háða ek; e avemmo incontri segreti; gladda ek ina gullbjǫrtu, resi felice colei che splende come l’oro, gamni mær unði. sottomisi la fanciulla con il piacere.

31. 31.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Góð átt þú þér mankynni þar þá. Dunque lì avesti belle esperienze con le femmine.

32. 32.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Liðs þíns væra ek þá þurfi, Þórr, Avrei avuto bisogno del tuo aiuto, Þórr, at ek helda þeiri inni línhvítu mey. per tenermi quella fanciulla bionda come il lino.

96 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr

33. 33.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Ek munda þér þá þat veita, E io ti avrei accontentato, ef ek viðr of kœmumk. se saggiamente fossi giunto.

34. 34.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Ek mynda þér þá trúa, E io mi sarei fidato di te, nema þú mik í tryggð véltir. fuorché non mi avresti mentito.

35. 35.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Emk-at ek sá hælbítr Io non sono il tipo che tradisce sem húðskór forn á vár. come una vecchia scarpa in primavera.

36. 36.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Hvat vanntu þá meðan, Þórr? Intanto tu che facevi, Þórr?

37. 37.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Brúðir berserkja barðak í Hléseyju; Ammazzavo spose di berserkir sull’isola Hlér,

þær hǫfðu verst unnit, fecero cose deplorevoli, vélta þjóð alla. tradirono tutto il paese.

38. 38.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Klæki vanntu þá, Þórr, Hai fatto una cosa orribile, Þórr, er þú á konum barðir. uccidendo delle donne.

39. 39.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Vargynjur þat váru, en varla konur, Quelle erano lupe, non donne,

97 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr skelldu skip mitt, er ek skorðat hafðak, distrussero la mia nave, fatta da me stesso,

ægðu mér járnlurki en eltu Þjálfa. mi minacciarono col ferro e fecero fuggire Þjálfi.

Hvat vanntu þá meðan, Hárbarðr? Intanto tu che facevi, Hárbarðr?

40. 40.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Ek vark í hernum, er hingat gørðisk Ero in un esercito, che si preparava gnæfa gunnfana, geir at rjóða. a dar battaglia, affilando le lance.

41. 41.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Þess viltu nú geta, Forse ora intendevi, er þú fǫrt oss óljúfan at bjóða. quando partisti per scontrarti con noi.

42. 42.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Bœta skal þér þat þá Dunque che ti serva da pegno munda , un anello, sem jafnendr unnu, come stabilirono i mitigatori,

þeir er okkr vilja sætta. che vogliono che ci riconciliamo.

43. 43.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Hvar namtu þessi in hnæfiligu orð, Dove hai appreso queste parole così taglienti, er ek heyrða aldregi in hnæfiligri? dato che mai ne ho sentite di più taglienti?

44. 44.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Nam ek at mǫnnum Le ho apprese dalle bocche

þeim inum aldrœnum, degli antichi esseri, er búa í heimis skógum. che vivono nelle foreste del mondo.

98 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr

45. 45.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Þá gefr þú gott nafn dysjum, Dunque dai un bel nome ai tumuli, er þú kallar þær heimis skóga. che tu chiami foreste del mondo.

46. 46.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Svá dœmi ek of slíkt far. Li reputo così da molto tempo.

47. 47.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Orðkringi þín mun þér illa koma, I tuoi giri di parole ti porteranno del male, ef ek ræð á vág at vaða; se troverò una via per guadare;

úlfi hæra hygg ek þik œpa munu, credo che ululerai più acuto di un lupo, ef þú hlýtr af hamri hǫgg. se prenderai una forte martellata.

48. 48.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Sif á hó heima, ha un amante a casa, hans muntu fund vilja, è lui che dovresti trovare,

þann muntu þrek drýgja, con lui dovresti usare la forza,

þat er þér skyldara. questo è il tuo dovere principale.

49. 49.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Mælir þú at munns ráði, Dici quel che ti capita, svá at mér skyldi verst þykkja, per potermi far stare male, halr inn hugblauði, eroe rammollito, hygg ek, at þú ljúgir. tu menti, dico io.

50. 50.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Satt hygg ek mik segja; Ritengo di dire il vero,

99 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr seinn ertu at fǫr þínni, te la prendi comoda col tuo viaggio, langt myndir þú nú kominn, Þórr, avresti fatto molta strada di più, Þórr, ef þú litum færir. se avessi viaggiato sotto altro aspetto.

51. 51.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Hárbarðr inn ragi, Hárbarðr lo smidollato, heldr hefr þú nú mik dvalðan. piuttosto sei stato tu a trattenermi.

52. 52.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Ása-Þórs hugða ek aldregi mundu Di Ása-Þórr mai avrei creduto glepja féhirði farar. di intralciare il cammino.

53. 53.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Ráð mun ek þér nú ráða; Voglio darti un consiglio, ró þú hingat bátinum, rema fino a qui con la barca, hættum hætingi, basta con questo discorso, hittu fǫður Magna. vieni dal padre di Magni.

54. 54.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Farðu firr sundi, Vattene dal fiume,

þér skal fars synja. a te è negato il passaggio.

55. 55.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Vísa þú mér nú leiðina, Allora indicami la strada, alls þú vill mik eigi um váginn ferja. se proprio non vuoi traghettarmi per lo stretto.

100 Hárbarðzljóð – Il Poema di Hárbarðr

56. 56.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Lítit er at synja, langt er at fara; C’è poco da nasconderla, la via per andare; stund er til stokksins, vai verso il tronco,

ǫnnur til steinsins, poi verso la roccia, haltu svá til vinstra vegsins, vai dunque sulla strada a sinistra, unz þú hittir Verland; finché non giungi alla Verland;

þar mun Fjǫrgyn hitta Þór, son sínn, lì Fjǫrgyn incontrerà Þórr, suo figlio, ok mun hón kenna hónum áttunga brautir e gli mostrerà le strade familiari til Óðins landa. per le terre di Óðinn

57. 57.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Mun ek taka þangat í dag? Potrò arrivarci in giornata?

58. 58.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Taka við víl ok erfiði, Con fatica e con impegno, at upprennandi sólu, ci arriverai col Sole alto in cielo, er ek get þána. così penso io.

59. 59.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Skammt mun nú mál okkat, Ora terminerà la nostra conversazione, alls þú mér skætingu einni svarar; tu mi rispondi a tutto con il sarcasmo; launa mun ek þér farsynjun, ti ripagherò per avermi negato il passaggio, ef vit finnumk í sínn annat. se ci incontreremo un’altra volta.

60. 60.

Hárbarðr kvað: Disse Hárbarðr:

Far þú nú, Mettiti in marcia ora,

þars þik hafi allan gramir. verso dove ti attendono i re.

101 HHYMISKVIÐAYMISKVIÐA IILL CCANTOANTO DIDI HHYMIRYMIR OPPUREOPPURE IILL PPOEMAOEMA DIDI HHYMIRYMIR

Il poema narra di come Þórr, Týr e Loki (anche se in questa versione Loki viene nominato solo alla fine e come personaggio marginale, nell’Edda in prosa viene specificata la sua presenza sin dal principio) si recano presso Ægir per avere della birra, ma questi pretende un calderone così grande da poter produrre birra per dissetare tutti gli dèi; perciò Týr suggerisce di andare da suo padre Hymir, il quale possiede un enorme calderone, per giunta resistente e di ottima qualità. Dopo svariate prove di forza, Þórr riesce a prendere il calderone e gli dèi fanno ritorno da Ægir, non prima però che Þórr si prenda i suoi futuri servitori come ricompensa per l’azzoppamento di uno dei suoi caproni e che stermini Hymir e molti giganti, quando questi li attaccano sulla strada del ritorno.

102 Hymiskviða – Il Canto di Hymir

1. 1.

Ár valtívar veiðar námu, Molto tempo fa gli dèi guerrieri cacciarono, ok sumblsamir, áðr saðir yrði. e vollero bere, prima di mangiare.

Hristu teina ok á hlaut sá: Scossero le foglie ed esaminarono il sangue: fundu þeir at Ægis ǫrkost hvera. scoprirono che Ægir era pieno di roba da bere.

2. 2.

Sat bergbúi barnteitr fyrir, Il montanaro sedeva sull’uscio felice come un bimbo, mjǫk glíkr megi Miskorblinda. somigliava molto al figlio di Miskorblindi.

Leit í augu Yggs barn í þrá: Il figlio di Óðinn lo fissò duro negli occhi:

« Þú skalt ásum opt sumbl gøra! » « Devi preparare altre bevute per gli Asi! »

3. 3.

Ǫnn fekk jǫtni orðbæginn halr, Il guerriero portò rogne al gigante, hugði at hefndum hann næst við goð. che pensò a come vendicarsi degli dèi.

Bað hann Sifjar ver sér fœra hver: Chiese al marito di Sif di portargli un calderone:

« Þanns ek ǫllum ǫl yðr of heita! » « Uno abbastanza grande per far birra per tutti voi! »

4. 4.

Né þat máttu mærir tívar Non riuscirono né i gloriosi dèi ok ginnregin of geta hvergi, né le altre divinità a trovarlo da nessuna parte, unz af tryggðum Týr Hlórriða fin quando Týr a Þórr

ástráð mikit einum sagði: disse questo gran segreto:

5. 5.

« Býr fyr austan Élivága « Ad Ovest degli Élivágar vive hundvíss Hymir at himins enda. Hymir il saggio, al limite del cielo.

Á mínn faðir móðugr ketil, Mio padre possiede un bollitore, rúmbrugðinn hver, rastar djúpan. » un grosso calderone, in dura lega. »

6. 6.

« Veiztu, ef þiggjum þann lǫgvelli? » « Che dici, otterremo quel bollitore di liquidi? »

« Ef, vinr, vélar vit gørvum til! » « Sì, amici, se useremo l’astuzia! »

103 Hymiskviða – Il Canto di Hymir

7. 7.

Fǫru drjúgum dag þann fram Viaggiarono per un lungo giorno da

Ásgarði frá, unz til Egils kómu. Ásgarðr, finché giunsero da Egill.

Hirði hann hafra horngǫfgasta; Lasciarono le capre divine al riparo; hurfu at hǫllu er Hymir átti. si diressero verso le sale di Hymir.

8. 8.

Mǫgr fann ǫmmu mjǫk leiða sér, Il giovane fu accolto dalla sua odiata nonna, hafði hǫfða hundruð níu. che aveva novecento teste.

En ǫnnur gekk algullin fram, Ma un’altra dama si fece avanti, brúnhvít, bera bjórveig syni. bionda come l’oro, porgendo birra al figlio.

9. 9.

« Áttniðr jǫtna, ek viljak ykkr, « Figlio di gigante, penso che farei meglio, hugfulla tvá, und hvera setja. a nascondervi entrambi, sotto il calderone.

Er mínn fríi mǫrgu sinni Il mio caro marito è spesso scortese gløggr við gesti, gǫrr illz hugar. » con gli ospiti, ha un pessimo carattere. »

10. 10.

En váskapaðr varð síðbúinn, Ed il cattivo per natura e feroce, harðráðr Hymir, heim af veiðum. duro di cuore Hymir, rincasò dalla caccia.

Gekk inn í sál, glumðu jǫklar, Tintinnò del ghiaccio, quando entrò nella sala, var karls, er kom, kinnskógr frørinn. la sua barbuta guancia era ghiacciata.

11. 11.

Móðir Týrs kvað: Disse la madre di Týr:

« Ver þú heill, Hymir, í hugum góðum! « Salute a te, Hymir, sî di buonumore!

Nú er sonr kominn til sála þínna, Nostro figlio è giunto alle tue sale, sá er vit vættum af vegi lǫngum. lo aspettavamo da molto dal suo viaggio.

Fylgir hónum Hróðrs andskoti, È accompagnato dal nemico di Hróðr, vinr verliða: Véurr heitir sá. l’amico degli uomini: si chiama Véurr (Þórr).

104 Hymiskviða – Il Canto di Hymir

12. 12.

Séðu, hvar sitja und sálar gafli, Guarda, sono seduti qui al limite della sala, svá forða sér, stendr súl fyrir! » al riparo, dietro una colonna! »

Sundr stǫkk súla fyr sjón jǫtuns, Allo sguardo del gigante la colonna crollò, en áðr í tvau áss brotnaði. e la trave maestra si spezzò in due.

13. 13.

Stukku átta, en einn af þeim, Caddero otto bollitori, e si ruppero tutti, hverr harðsleginn, heill af þolli. tranne uno rinforzato, che rimase integro.

Fram gengu þeir, en forn jǫtunn Gli ospiti si fecero avanti, e l’antico gigante sjónum leiddi sínn andskota. gettò un’occhiata ai suoi nemici.

14. 14.

Sagðit hónum hugr vel þá er hann sá Disse di avere seri turbamenti quando vide gýgjar grœti á gólf kominn. sull’uscio colui che provoca dolore alle gigantesse.

Þar vóru þjórar þrír of teknir, Che fossero uccisi tre tori, bað senn jǫtunn sjóða ganga. e cucinati senza indugio, ordinò il gigante.

15. 15.

Hvern létu þeir hǫfði skemra I tori furono dunque decapitati ok á seyði síðan báru. e portati a cucinare.

Át Sifjar verr, áðr sofa gengi, Prima di andare a dormire, il marito di Sif, einn með ǫllu øxn tvá Hymis. divorò da solo due dei tori di Hymir.

16. 16.

Þótti hárum Hrungnis spjalla Al grigio amico di Hrungnir (Hymir) verðr Hlórriða vel fullmikill: parve abbondante il pasto di Þórr:

« Munum at apni ǫðrum verða « Se vogliamo mangiare anche la prossima volta við veiðimat vér þrír lífa! » dovremo procurarci il cibo con la caccia! »

17. 17.

Véurr kvaz vilja á vág róa, Þórr disse che sarebbe andato in alto mare, ef ballr jǫtunn beitur gæfi. se il gigante gli avesse dato delle esche.

105 Hymiskviða – Il Canto di Hymir

« Hverfðu til hjarðar, ef þú hug trúir, « Vai tu nella mandria, se hai coraggio, brjótr berg-bana, beitur sœkja! uccisore di montanari, a cercare esche!

18. 18.

Þess vænti ek, at þér munit Mi aspetto questo, che per te sarà

ǫgn af oxa auðfeng vera. » facile trarre un’esca da un toro. »

Sveinn sýsliga sveif til skógar, Il giovane si recò subito nella boscaglia,

þar er oxi stóð allsvartr fyrir. dove un toro nero gli puntò contro.

19. 19.

Braut af þjóri þurs ráðbani Lo sterminatore di giganti strappò hátún ofan horna tveggja. al toro entrambe le grandi corna.

« Verk þykkja þín verri miklu, « Le tue azioni sembrano peggiori, kjóla valdi, en þú kyrr sitir. » signore delle navi, del tuo poltrire. »

20. 20.

Bað hlunngota hafra dróttinn Il signore dei caproni chiese al parente

áttrunn apa útarr fœra, della scimmia di portar a largo la nave, en sá jǫtunn sína talði ma il gigante mostrò litla fýsi at róa lengra. poco desiderio nel remare ancora.

21. 21.

Dró mærr Hymir móðugr hvali Il feroce e forte Hymir prese delle balene, einn á ǫngli upp senn tvá, con un solo amo, due insieme, en aptr í skut Óðni sifjaðr mentre a poppa il parente di Óðinn

Véurr við vélar vað gørði sér. Þórr si creava da solo una lenza.

22. 22.

Egndi á ǫngul sá er ǫldum bergr, Colui che protegge l’umanità buttò l’amo, orms einbani, uxa hǫfði. l’unico uccisore del Serpe, con la testa di toro.

Gein við agni sú er goð fjá Colui che è odiato da tutti gli dèi spalancò le fauci, umgjǫrð neðan allra landa. lui che da sotto avvolge tutte le terre.

106 Hymiskviða – Il Canto di Hymir

23. 23.

Dró djarfliga dáðrakkr Þórr Il coraggioso Þórr tirò su con ferocia orm eitrfán upp at borði. il serpe velenoso a bordo.

Hamri kníði háfjall skarar Colpì con forza col martello ofljótt ofan úlfs hnitbróður. la testa del fratello di sangue del Lupo.

24. 24.

Hreingálkn hrutu, en hǫlkn þutu, I lupi ulularono, le rocce tremarono, fǫr in forna fold ǫll saman. tutta l’antico terreno si scosse.

Søkðiz síðan sá fiskr í mar. Poi il pesce sprofondò nel mare.

25. 25.

Óteitr jǫtunn, er þeir aptr reru, Il gigante era arrabbiato, mentre remavano indietro, svá at ár Hymir ekki mælti, infatti Hymir non parlò per niente, veifði hann ræði veðrs annars til. pensò a manovrare anche per l’altro.

26. 26.

« Mundu um vinna verk hálft við mik, « Dividerai i lavori da svolgere con me, at þú heim hvali haf til bœjar, vuoi portare le balene con me alla fattoria, eða flotbrúsa festir okkarn? » oppure legare la nostra barca? »

27. 27.

Gekk Hlórriði, greip á stafni, Þórr andò, afferrò la prua, vatt með austri upp lǫgfáki sollevò il “cavallo dei fiumi” einn með árum ok austskotu, con tutto il suo contenuto, bar hann til bœjar brimsvín jǫtuns, portò le balene alla fattoria del gigante, ok holtriða hver í gegnum. e attraversò il sentiero boscoso.

28. 28.

Ok enn jǫtunn um afrendi, Ma il gigante era ostinato,

þrágirni vanr, við Þór senti; e continuò a denigrare la forza di Þórr, kvaðat mann ramman disse che la forza di un uomo

þótt róa kynni krǫpturligan, non si conosce con il remare e non era forte,

107 Hymiskviða – Il Canto di Hymir nema kálk bryti. se non avesse rotto un calice.

29. 29.

En Hlórriði, er at hǫndum kom, E Þórr, quando lo ebbe in mano, brátt lét bresta brattstein gleri. frantumò una colonna con il calice.

Sló hann sitjandi súlur í gǫgnum, Da seduto lo lanciò sulle colonne, báru þó heilan fyr Hymi síðan. ma Hymir glielo riportò integro.

30. 30.

Unz þat in fríða frilla kenndi Fin quando la dama del gigante gli disse

ástráð mikit, eitt er vissi: un gran segreto, che ella conosceva:

« Drep við haus Hymis, hann er harðari, « Lancialo contro la testa di Hymir, è più dura kostmóðs jǫtuns, kálki hverjum! » la testa di un gigante sazio, di qualsiasi calice! »

31. 31.

Harðr reis á kné hafra dróttinn, Il signore delle capre si alzò deciso sulle ginocchia, færðiz allra í ásmegin. usò in pieno la sua potenza divina.

Heill var karli hjálmstofn ofan, La testa del gigante rimase integra, en vínferill valr rifnaði. ma il calice da vino andò in pezzi.

32. 32.

« Mǫrg veit ek mœti mér gengin frá, « Ho perduto un grande pezzo di valore, er ek kálki sé úr knjám hrundit, » ora che vedo il miglior calice in pezzi, »

- karl orð um kvað - - disse così l’individuo -

« knákat ek segja aptr ævagi: « non potrò mai più dire:

“þú ert, ǫlðr, of heitt.” “birra, sei servita.”

33. 33.

Þat er til kostar ef koma mættið Resta ancora da vedere se riuscirete

út ór óru ǫlkjól hofi. » ad uscire dalla nostra corte col calderone. »

Týr leitaði tysvar hrœra: Týr provò due volte a muoverlo: stóð at hváru hverr kyrr fyrir. entrambe fallì a muoverlo di poco.

108 Hymiskviða – Il Canto di Hymir

34. 34.

Faðir Móða fekk á þremi Il padre di Móði lo prese per i bordi ok í gegnum steig gólf niðr í sál. e si avviò giù per le scale della sala.

Hóf sér á hǫfuð upp hver Sifjar verr, Il marito di Sif aveva la testa coperta dal calderone, en á hælum hringar skullu. i manici tintinnavano alle sue caviglie.

35. 35.

Fǫru lengi, áðr líta nam Viaggiarono a lungo, finché dopo un po’ aptr Óðins sonr einu sinni. il figlio di Óðinn guardò dietro di sé.

Sá hann úr hreysum með Hymi austan Vide Hymir giungere da Oriente con una schiera fólkdrótt fara fjǫlhǫfðaða. di guerrieri con molte teste.

36. 36.

Hóf hann sér af herðum hver standanda, Poso giù il calderone dalle spalle, veifði hann Mjǫllni morðgjǫrnum fram, cinse l’assassino Mjǫllnir uscendone, ok hraunhvala hann alla drap. ed uccise ogni singolo nemico.

37. 37.

Fǫrut lengi, áðr liggja nam Viaggiarono a lungo, finché dopo un po’ hafr Hlórriða hálfdauðr fyrir. un caprone di Þórr cadde mezzo morto.

Var skær skǫkuls skakkr á beini, La gamba della bestia aveva un osso rotto, en því inn lævísi Loki um ǫlli. e questa fu tutta colpa di Loki.

38. 38.

En þér heyrt hafið Ma tutti voi avete udito

- hverr kann um þat goðmálugra gørr at skilja - - e qualsiasi mitologo può confermarlo - hver af hraunbúa hann laun um fekk, la ricompensa che egli ebbe per ciò da chi li ospitò, er hann bæði galt bǫrn sín fyrir. il quale dovette donargli entrambi i suoi figli.

39. 39.

Þróttǫflugr kom á þing goða All’assemblea il dio giunse pieno di forze ok hafði hver þannz Hymir átti, e aveva il calderone che fu di Hymir, en véar hverjan vel skulu drekka e nel quale ogni essere divinò berrà

ǫlðr at Ægis eitrhǫrmeitið. la birra fermentata da Ægir.

109 LLOKASENNAOKASENNA LLEE OOFFESEFFESE DIDI LLOKIOKI OPPUREOPPURE GGLILI IINSULTINSULTI DIDI LLOKIOKI

Si tratta di una festa, o meglio, un banchetto funebre, per la precisione di Baldr, che si sta tenendo nelle sale di Ægir. Alla poesia si intrecciano rari frasi di prosa che annunciano ciò che accade (arrivò Þórr, eccetera) più il prologo e l’epilogo. Le offese che Loki rivolge agli dèi e ai loro servitori sono tutte vere: non sono insulti gratuiti, bensì fatti realmente accaduti in altri poemi e/o saghe. Il testo originale, in certi punti, utilizza un linguaggio molto forte (come “puttana”, “merda”, “scoreggiare”, eccetera), anche abbastanza comprensibile visto l’astio primordiale e la probabile ubriachezza di tutti; che io ho reso in un italiano altrettanto colorito e forte. Questo perché, anche se ho spezzato il metro per più adattarlo alla traduzione, come lessico sono rimasto fedele all’originale.

110 Lokasenna – Le Offese di Loki

« Ægir, er ǫðru nafni hét Gymir, hann hafði búit ásum « Ægir, che era chiamato anche Gymir, preparò la birra ǫl, þá er hann hafði fengit ketil in mikla, sem nú er per gli dèi, dopo che ebbe il grande calderone, come è già sagt. Til þeirar veizlu kom Óðinn ok Frigg kona hans. stato detto. A questa festa vennero Óðinn e sua moglie Þórr kom eigi, því at hann var í austrvegi. Sif var þar, Frigg. Þórr non venne, poiché era in Oriente. C’erano Sif, kona Þórs, Bragi ok Iðunn kona hans. Týr var þar, moglie di Þórr, Bragi e sua moglie Iðunn. C’era Týr, che hann var einhendr; Fenrisúlfr sleit hǫnd af hónum þá aveva solo una mano; il lupo Fenrir gli aveva tranciato er hann var bundinn. Þar var Njǫrðr ok kona hans l’altra mano quando lo avevano incatenato. C’erano Skaði, Freyr ok Freyja, Víðarr son Óðins; Loki var Njǫrðr e sua moglie Skaði, Freyr e Freyja, Víðarr figlio di þar ok þjónustumenn Freys, Byggvir ok . Margt Óðinn; c’erano Loki e i servi di Freyr, Byggvir e Beyla. var þar ása ok álfa. Ægir átti tvá þjónustumenn, C’erano molti dèi e molti elfi. Ægir aveva due servitori, Fimafengr ok . Þar var lýsigull haft fyrir elts ljós. Fimafengr ed Eldir. Il loro camino emanava luce dorata. Sjálft barsk þar ǫl; þar var griðastaðr mikill. Menn La birra si faceva da sola; la quiete era grande. Gli ospiti lofuðu mjǫk hversu góðir þjónustumenn Ægis váru. fecero molto i compimenti ai servitori di Ægir. Loki non Loki mátti eigi heyra þat, ok drap hann . Þá lo poteva sopportare, e uccise Fimafengr. Dunque gli dèi skóku æsir skjǫldu sína ok œpðu at Loka, ok eltu brandirono i loro scudi e cacciarono Loki, e lo esiliarono hann braut til skógar, en þeir fǫru at drekka. Loki nella foresta, dopodiché tornarono a bere. Loki tornò hvarf aftr ok hitti úti Eldi. » indietro e fuori incontrò Eldir. »

1. 1.

Loki kvaddi hann: Loki gli parlò:

Segðu þat, Eldir, Parla ora, Eldir, svá at þú einugi feti gangir framarr, non procedere per un passo in più, hvat hér inni hafa at ǫlmálum cosa fa dire qui la birra sigtíva synir? ai figli dei gloriosi dèi?

2. 2.

Eldir kvað: Disse Eldir:

Of vápn sín dœma ok um vígrisni sína Discutono delle loro armi e del loro potere in guerra sigtíva synir; i figli dei gloriosi dèi;

ása ok álfa er hér inni eru, tra gli dèi e tra gli elfi qua presenti, manngi er þér í orði vinr. nessuno parla bene di te.

3. 3.

Loki kvað: Disse Loki:

Inn skal ganga Ægis hallir í, Entrerò nella sala di Ægir,

á þat sumbl at sjá; poiché voglio vedere la festa, jǫll ok áfu fœri ek ása sonum, porterò menzogne ed odio agli dèi, ok blend ek þeim svá meini mjǫð. e mischierò veleno al loro idromele.

111 Lokasenna – Le Offese di Loki

4. 4.

Eldir kvað: Disse Eldir:

Veiztu, ef þú inn gengr Ægis hallir í Sappi che se entri nella sala di Ægir

á þat sumbl at sjá, per vedere la festa, hrópi ok rógi ef þú eyss á holl regin: se ricopri di calunnie e menzogne gli dèi:

á þér munu þau þerra þat. loro ci ricopriranno te.

5. 5.

Loki kvað: Disse Loki:

Veiztu þat, Eldir, Sappi questo, Eldir, ef vit einir skulum sáryrðum sakask, se è proprio necessario che parliamo noi due, auðigr verða mun ek í andsvǫrum, diventerò più ricco di offese, ef þú mælir til mart. se proprio vuoi parlare.

« Síðan gekk Loki inn í hǫllina. En er þeir sá, er fyrir « Dopodiché Loki entrò nella sala. Ma quando quelli váru, hverr inn var kominn, þǫgnuðu þeir allir. » all’interno videro chi fosse entrato, fecero silenzio. »

6. 6.

Loki kvað: Disse Loki:

Þyrstr ek kom þessar hallar til, Entro assetato in queste sale,

Loptr, um langan veg, io, Loptr, dopo un lungo viaggio,

ásu at biðja at mér einn gefi per chiedere che gli dèi mi diano mæran drykk mjaðar. un po’ di idromele da bere.

7. 7.

Hví þegið þér svá, þrungin goð, Perché siete così silenziosi, dèi tanto sbronzi, at þér mæla né meguð? da non poter parlare né rispondere?

Sessa ok staði velið mér sumbli at, Datemi un posto alla festa, eða heitið mik héðan. oppure mettetemi alla porta.

8. 8.

Bragi kvað: Disse Bragi:

Sessa ok staði velja þér sumbli at Un posto alla festa gli Asi

112 Lokasenna – Le Offese di Loki

æsir aldregi, þvíat æsir vitu non ti daranno, perché gli Asi sanno hveim þeir alda skulu quali uomini meritano gambansumbl of geta. le loro grandiose feste.

9. 9.

Loki kvað: Disse Loki:

Mantu þat, Óðinn, er vit í árdaga Rammenti, Óðinn, che in principio noi blendum blóði saman? abbiamo mischiato il nostro sangue?

Ǫlvi bergja lézktu eigi mundu, Dicevi che non avresti più bevuto birra, nema okkr væri báðum borit. se non ce ne fosse stata per entrambi.

10. 10.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Rístu þá, Viðarr, Alzati dunque, Víðarr, ok lát úlfs fǫður sitja sumbli at, e lascia che il padre di Lupo si sieda alla festa, síðr oss Loki kveði lastastǫfum a meno che Loki non parli male contro noi

Ægis hǫllu í. nella sala di Ægir.

« Þá stóð Víðarr upp ok skenkti Loka, en áðr hann « Dunque Víðarr si alzò e versò da bere a Loki, ma prima drykki, kvaddi hann ásuna: » di bere, egli disse agli dèi: »

11. 11.

Heilir æsir, heilar ásynjur Salute agli Asi, salute alle Asinne ok ǫll ginnheilǫg goð; ed a tutti i santissimi dèi, nema sá einn áss er innar sitr, eccetto a quel dio là seduto,

Bragi, bekkjum á. Bragi, lì sulla panca.

12. 12.

Bragi kvað: Disse Bragi:

Mar ok mæki gef ek þér míns féar, Ti darò un mio cavallo ed una spada, ok bætir þér svá baugi Bragi, ed un anello Bragi ti darà, síðr þú ásum ǫfund of gjaldir; se non porterai odio tra gli dèi; grem þú eigi goð at þér! in modo da non suscitare ire!

113 Lokasenna – Le Offese di Loki

13. 13.

Loki kvað: Disse Loki:

Jós ok armbauga mundu æ vera Di cavalli ed anelli sarai sempre beggja vanr, Bragi; miseramente privo, Bragi;

ása ok álfa, er hér inni eru, tra gli dèi e gli elfi, qua presenti,

þú ert við víg varastr tu sei il meno coraggioso ok skjarrastr við skot. ed il meno abile in battaglia.

14. 14.

Bragi kvað: Disse Bragi:

Veit ek, ef fyr útan væra ek, Io so, se fossi fuori svá sem fyr innan em ek come ora sono dentro

Ægis hǫll of kominn, e venissi alla sala di Ægir, hǫfuð þitt bæra ek í hendi mér; porterei la tua testa in mano; lykak þér þat fyr lygi. pagheresti il prezzo delle tue bugie.

15. 15.

Loki kvað: Disse Loki:

Snjallr ertu í sessi, skal-at-tu svá gøra, Sei bravo seduto a tavola, ma non farai così,

Bragi bekkskrautuðr! Bragi soprammobile da panche!

Vega þú gakk, ef þú vreiðr séir, Ingaggia lo scontro, se ti sei arrabbiato, hyggz ek vætr hvatr fyrir. penso che non dovresti temere nulla.

16. 16.

Iðunn kvað: Disse Iðunn:

Bið ek, Bragi, Ti prego, Bragi, barna sifjar duga ok allra óskmaga, pensa ai tuoi figli e ai bambini adottati, at þú Loka kveðir-a lastastǫfum non parlare male contro Loki

Ægis hǫllu í. nella sala di Ægir.

17. 17.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Iðunn, Taci, Iðunn,

114 Lokasenna – Le Offese di Loki

þik kveð ek allra kvenna te sei, dico io, tra tutte le donne vergjarnasta vera, síztu arma þína la più vogliosa di uomini, tra le tue braccia lagðir ítrþvegna um þínn bróðurbana. candide hai stretto l’uccisore di tuo fratello.

18. 18.

Iðunn kvað: Disse Iðunn:

Loka ek kveðk-a Contro Loki io non parlo lastastǫfum Ægis hǫllu í; male nella sala di Ægir;

Braga ek kyrri bjórreifan, cerco di calmare Bragi eccitato dalla birra, vilk-at ek at it vreiðir vegizk. non voglio che irati veniate alle armi.

19. 19.

Gefjun kvað: Disse Gefjun:

Hví it æsir tveir skuluð inni hér Perché voi due Asi dovete scambiarvi qua sáryrðum sakask? parole offensive?

Loftki þat veit, at hann leikinn er Ognuno sa ciò, che egli è un burlone ok hann fjǫrg ǫll fíá. e invidia le vite di tutti.

20. 20.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Gefjun, Taci, Gefjun,

þess mun ek nú geta ora racconterò di colui che er þik glapði at geði: ti condusse al piacere: sveinn inn hvíti, er þér sigli gaf un giovane biondo, che ti donò un gioiello ok þú lagðir lær yfir. e tu gli saltasti addosso.

21. 21.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Œrr ertu, Loki, ok ǫrviti, Sei pazzo, Loki, e fuori di senno, er þú fœr þér Gefjun at gremi, se attiri a te l’ira di Gefjun,

því at aldar ǫrlǫg hygg ek perché io credo che gli antichi destini at hón ǫll of viti jafngǫrla sem ek. ella conosca tutti bene quanto me.

115 Lokasenna – Le Offese di Loki

22. 22.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Óðinn, Taci, Óðinn,

þú kunnir aldregi deila víg með verum; tu non hai mai saputo scegliere nelle guerre; oft þú gaft þeim er þú gefa skyldir-a, spesso hai concesso a chi non la meritava, inum slævurum, sigr. a uomini inferiori, la vittoria.

23. 23.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Veiztu, ef ek gaf Sappi, se io ho dato

þeim er ek gefa né skylda, a chi non la meritava né aspettava, inum slævurum, sigr, a uomini inferiori, la vittoria,

átta vetr vartu fyr jǫrð neðan tu per otto anni fosti giù sulla Terra kýr mólkandi ok kona, come mucca da mungere, ok hefr þú þar bǫrn borit, e partoristi dei figli, ok hugða ek þat args aðal. e questo penso che sia da omosessuali.

24. 24.

Loki kvað: Disse Loki:

En þik síða kóðu Sámseyu í, E tu rimanesti sull’isola di Sám ok draptu á vétt sem vǫlur, e facesti magie come le volve, vitka líki fǫrtu verþjóð yfir, hai viaggiato per il mondo con aspetto di maga, ok hugða ek þat args aðal. e questo penso che sia da omosessuali.

25. 25.

Frigg kvað: Disse Frigg:

Ǫrlǫgum ykkrum Dei vostri destini skylið aldregi segja seggjum frá, mai dovreste parlare in presenza di uomini, hvat it æsir tveir drýgðuð í árdaga; quel che voi due Asi faceste in principio; firrisk æ forn rǫk firar. gli uomini non devono mai saperlo.

116 Lokasenna – Le Offese di Loki

26. 26.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Frigg, Taci, Frigg,

þú ert Fjǫrgyns mær tu sei la fanciulla di Fjǫrgynn ok hefr æ vergjǫrn verit, e sei sempre affamata di uomini, er þá Véa ok Vilja léztu þér, come quando sia Vé sia Vili hai tu,

Viðris kvæn, báða í baðm of tekit. donna di Óðinn, avuto entrambi tra le gambe.

27. 27.

Frigg kvað: Disse Frigg:

Veiztu, ef ek inni ættak Sappi, se avessi qua nelle

Ægis hǫllum í Baldri líkan bur, sale di Ægir un figlio come Baldr,

út þú né kvœmir frá ása sonum, non saresti evitato dai figli degli Asi, ok væri þá at þér vreiðum vegit. e da loro verresti sfidato a batterti.

28. 28.

Loki kvað: Disse Loki:

Enn vilt þú, Frigg, Tu vuoi davvero, Frigg, at ek fleiri telja mína meinstafi; che io racconta altri miei misfatti; ek því réð, er þú ríða sér-at perché è merito mio, se non puoi incontrare síðan Baldr at sǫlum. di nuovo Baldr in queste sale.

29. 29.

Freyja kvað: Disse Freyja:

Œrr ertu, Loki, Sei pazzo, Loki, er þú yðra telr ljóta leiðstafi; a raccontarci le tue azioni malvagie;

ǫrlǫg Frigg hygg ek at ǫll viti, credo che Frigg conosca tutti i destini,

þótt hón sjálfgi segi. anche se non ne parla mai.

30. 30.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Freyja, Taci, Freyja,

þik kann ek fullgǫrva; io ti conosco completamente;

117 Lokasenna – Le Offese di Loki er-a þér vamma vant; non sei di certo una innocente;

ása ok álfa, er hér inni eru, non c’è dio o elfo, qua presente, hverr hefir þínn hór verit. che non abbia fatto sesso con te.

31. 31.

Freyja kvað: Disse Freyja:

Flá er þér tunga, La tua lingua è bugiarda, hygg ek at þér fremr myni credo che ancora una volta

ógott of gala; reiðir ro þér æsir finirai male; contro di te hai gli Asi ok ásynjur, hryggr muntu heim fara. e le Asinne, tornerai a casa malridotto.

32. 32.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Freyja, Taci, Freyja,

þú ert fordœða ok meini blandin mjǫk, tu sei un’ingannatrice e intrisa di lussuria, síz þik at brœðr þínum stóðu blíð regin, quando venni accolta con tuo fratello dagli dèi, ok myndir þú þá, Freyja, frata. allora tu, Freyja, scoreggiasti.

33. 33.

Njǫrðr kvað: Disse Njǫrðr:

Þat er válítit, Non credo sia importante,

þótt sér varðir vers fái, hós eða hvárs; se si ha un amante, un marito o entrambi; hitt er undr, er áss ragr è preoccupante, che un dio omosessuale er hér inn of kominn, sia entrato qui dentro, ok hefir sá bǫrn of borit. e ha anche partorito figli.

34. 34.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Njǫrðr, Taci, Njǫrðr,

þú vart austr heðan tu venni mandato dall’Oriente gíls of sendr at goðum; come ostaggio agli dèi;

Hymis meyjar hǫfðu þik at hlandtrogi le figlie di Hymir ti usarono come pitale ok þér i munn migu. e ti pisciarono in bocca.

118 Lokasenna – Le Offese di Loki

35. 35.

Njǫrðr kvað: Disse Njǫrðr:

Sú erum ek líkn, Grande fu la mia gioia, er ek vark langt heðan per il fatto che fossi mandato da lontano gísl of sendr at goðum, come ostaggio agli dèi;

þá ek mǫg gat, þann er mangi fiár, il figlio che ho avuto, non lo odia nessuno, ok þikkir sá ása jaðarr. ed è benedetto fra gli dèi.

36. 36.

Loki kvað: Disse Loki:

Hættu nú, Njǫrðr, Basta ora, Njǫrðr, haf þú á hófi þik! non ti esaltare!

Munk-a ek því leyna lengr: Non lo nasconderò ai presenti: við systur þínni gaztu slíkan mǫg, da tua sorella avesti questo figlio, ok er-a þó vánu verr. ed è andata peggio del previsto.

37. 37.

Týr kvað: Disse Týr:

Freyr er beztr Freyr è il migliore allra ballriða ása gǫrðum í; tra tutti i guerrieri tra le mura degli dèi; mey hann né grœtir né manns konu, egli non uccide né mogli né donne, ok leysir ór hǫptum hvern. e si limita a liberarle.

38. 38.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Týr, Taci, Týr,

þú kunnir aldregi bera tilt með tveim; tu non hai mai saputo far da garante; handar innar hœgri mun ek hinnar geta, racconto volentieri della tua mano destra, er þér sleit Fenrir frá. che Fenrir ti ha tranciato.

39. 39.

Týr kvað: Disse Týr:

Handar em ek vanr, Io ho perduto una mano,

119 Lokasenna – Le Offese di Loki en þú Hróðrsvitnis; ma il Potente Lupo; bǫl er beggja þrá; soffre miseramente;

úlfgi hefir ok vel, ulula e lo fa forte, er í bǫndum skal perché in catene sarà bíða Ragnarǫkrs. aspettando il Ragnarǫkr.

40. 40.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Týr, Taci, Týr,

þat varð þínni konu poiché alla tua donna accadde at hón átti mǫg við mér; di avere un figlio con me;

ǫln né penning hafðir þú né denaro né altro hai mai ricevuto

þess aldregi vanréttis, vesall. per questo affronto, miserabile.

41. 41.

Freyr kvað: Disse Freyr:

Úlfr sé ek liggja árósi fyrir Il Lupo è in catene dinanzi il fiume unz rjúfask regin; fin quando gli dèi non periranno;

því mundu næst, nema þú nú þegir, fra poco anche tu, se non taci, bundinn, bǫlvasmiðr! sarai incatenato, calunniatore!

42. 42.

Loki kvað: Disse Loki:

Gulli keypta léztu Gymis dóttur Ti sei comprato la figlia di Gymir ok seldir þitt svá sverð; e per farlo hai ceduto la tua spada; en er Múspells synir ríða Myrkvið yfir, e quando i figli di Múspell cavalcheranno oltre Myrkviðr, veizt-a þú þá, vesall, hvé þú vegr. tu non avrai con che combattere, miserabile.

43. 43.

Byggvir kvað: Disse Byggvir:

Veiztu, ef ek eðli ættak Sappi, se io appartenessi alla stirpe sem Ingunar-Freyr, di Ingunar-Freyr, ok svá sælligt setr, e avessi una così magnifica casa,

120 Lokasenna – Le Offese di Loki mergi smæra mǫlða ek þá meinkráku allora spappolerei questo disgraziato ok lemða alla í liðu. e ne farei il corpo a pezzi.

44. 44.

Loki kvað: Disse Loki:

Hvat er þat it litla er ek þat lǫggra sék Chi è questo piccolo che cerca rogne ok snapvíst snapir? e scodinzola abbaiando?

At eyrum Freys mundu æ vera Dipenderai sempre dalle parole di Freyr ok und kvernum klaka. e pigoli le sue difese.

45. 45.

Byggvir kvað: Disse Byggvir:

Byggvir ek heiti, Mi chiamo Byggvir, en mik bráðan kveða mi chiamano lesto goð ǫll ok gumar; tutti gli dèi ed i mortali;

því em ek hér hróðugr e qua sono fiero at drekka Hrofts megir che i figli di Óðinn bevano allir ǫl saman. tutti insieme la birra.

46. 46.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Byggvir, Taci, Byggvir,

þú kunnir aldregi tu non hai mai saputo deila með mǫnnum mat; dividere il cibo tra gli uomini; ok þik í flets strái finna né máttu, e non ti trovarono nemmeno nel fienile,

þá er vágu verar. quando i guerrieri combattevano.

47. 47.

Heimdallr kvað: Disse Heimdallr:

Ǫlr ertu, Loki, Sei ubriaco, Loki, svá at þú ert ǫrviti, così tanto da dire cose senza senso,

- hví né lezk-a-ðu, Loki? - - perché non la smetti, Loki? -

Því at ofdrykkja veldr alda hveim Poiché il bere troppo porta chiunque

121 Lokasenna – Le Offese di Loki er sína mælgi né man-at. a non sapere più quello che dice.

48. 48.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Heimdallr, Taci, Heimdallr,

þér var í árdaga it ljóta líf of lagit: tu in principio hai sbagliato a scegliere:

ǫrgu baki þú munt æ vera sarai sempre con la schiena molle ok vaka vǫrðr goða. e solo un guardiano del regno degli dèi.

49. 49.

Skaði kvað: Disse Skaði:

Létt er þér, Loki; Sei felice, Loki; mun-at-tu lengi svá ma non così a lungo leika lausum hala, því at þik á hjǫrfi scherzerai in libertà, perché alle rocce skulu ins hrímkalda magar con le budella del tuo freddo figlio gǫrnum binda goð. ti legheranno gli dèi.

50. 50.

Loki kvað: Disse Loki:

Veiztu, ef mik á hjǫrfi Sappi, anche se alle rocce skulu ins hrímkalda magar con le budella del mio freddo figlio gǫrnum binda goð, mi legheranno gli dèi, fyrstr ok efstr var ek at fjǫrlagi fui il primo e l’ultimo a combattere

þars vér á Þjaza þrifum. contro Þjazi nello scontro che lo uccise.

51. 51.

Skaði kvað: Disse Skaði:

Veiztu, ef fyrstr ok efstr Sappi, se tu fosti il primo e l’ultimo vartu at fjǫrlagi, a combattere nello scontro,

þá er ér á Þjaza þrifuð e dunque dando la morte a Þjazi frá mínum véum ok vǫngum skulu che dalle mie sale e dal mio terreno

þér æ køld ráð koma. a te verranno sempre pensieri gelidi.

122 Lokasenna – Le Offese di Loki

52. 52.

Loki kvað: Disse Loki:

Léttari í málum vartu við Laufeyjar son, Fosti più gentile col figlio di ,

þá er þú létz mér á beð þínn boðit; quando ti concedesti a me nel tuo letto; getit verðr oss slíks, ef vér gǫrva skulum dovremmo dirle certe cose, se dobbiamo telja vǫmmin vár. raccontare le nostre azioni focose.

« Þá gekk Sif fram ok byrlaði Loka í hrímkálki mjǫð « Dunque si fece avanti Sif e versò l’idromele nel freddo ok mælti: » calice di Loki e disse: »

53. 53.

Heill ver þú nú, Loki, Sia salute a te ora, Loki, ok tak við hrímkálki fullum forns mjaðar, e accetta questo antico idromele nel freddo calice, heldr þú hána eina látir með ása sonum lascia che almeno una figlia degli Asi vammalausa vera. resti immacolata.

« Hann tók við horni ok drakk af: » « Egli accettò il calice e bevve: »

54. 54.

Ein þú værir, Lo saresti solo, ef þú svá værir, se tu fossi stata così, vǫr ok grǫm at veri; cauta e quieta con gli uomini; einn ek veit, ma io conosco uno, svá at ek vita þikkjumk, credo proprio di conoscerlo, hór ok af Hlórriða, uno che mise le corna a Þórr, ok var þat sá inn lævísi Loki. ed egli fu Loki il maestro dell’inganno.

55. 55.

Beyla kvað: Disse Beyla:

Fjǫll ǫll skjálfa; hygg ek Tutte le montagne tremano; credo

á fǫr vera heiman Hlórriða; che stia rincasando Þórr; han ræðr ró þeim er rægir hér egli farà tacere chi qua dice menzogne goð ǫll ok guma. tra tutti, dèi e mortali.

123 Lokasenna – Le Offese di Loki

56. 56.

Loki kvað: Disse Loki:

Þegi þú, Beyla, Taci, Beyla,

þú ert Byggvis kvæn tu sei la moglie di Byggvir ok meini blandinn mjǫk; e intrisa di molta lussuria;

ókynjan meira kom-a med ása sonum; non c’è disonore più grande tra i figli degli Asi;

ǫll ertu, deigja, dritin. sei una puttana tutta sporca di merda.

« Þá kom Þórr at ok kvað: » « Dunque giunse Þórr e disse: »

57. 57. Þegi þú, Rǫgvættr, Taci, Immondo, þér skal mínn þrúðhamarr, il mio potente martello, Mjǫllnir, mál fyrnema: Mjǫllnir, ti farà tacere: herða klett drep ek þér hálsi af, ti staccherò la testaccia dal collo, ok verðr þá þínu fjǫrfi of farit. e così avranno fine i tuoi giorni.

58. 58. Loki kvað: Disse Loki: Jarðar burr Ecco il figlio di Jǫrð er hér nú inn kominn; che arriva ed entra adesso; hví þrasir þú svá, Þórr? perché mi minacci così, Þórr? En þá þorir þú ekki Non sembri così contento er þú skalt við Úlfinn vega che combatterai col Lupo ok svelgr hann allan Sigfǫður. che divorerà Óðinn tutto intero.

59. 59. Þórr kvað: Disse Þórr: Þegi þú, Rǫgvættr, Taci, Immondo, þér skal mínn þrúðhamarr, il mio potente martello, Mjǫllnir, mál fyrnema: Mjǫllnir, ti farà tacere: upp ek þér verp ok á austrvega, ti spingerò fino in Oriente, síðan þík mangi sér. così nessuno ti vedrà più.

124 Lokasenna – Le Offese di Loki

60. 60.

Loki kvað: Disse Loki:

Austrfǫrum þínum Dei tuoi viaggi in Oriente skaltu aldregi segja seggjum frá, non devi parlarne mai con nessuno, síz í hanska þumlungi perché in una fossa per rifiuti hnúkðir þú, einheri, fosti spinto tu, guerriero, ok þóttisk-a þú þá Þórr vera. e non pensarono che fossi Þórr.

61. 61.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Þegi þú, Rǫgvættr, Taci, Immondo,

þér skal mínn þrúðhamarr, il mio potente martello,

Mjǫllnir, mál fyrnema: Mjǫllnir, ti farà tacere: hendi inni hœgri con la mano destra drep ek þik Hrungnis bana, ti ucciderò con l’uccisore di Hrungnir, svá at þér brotnar beina hvat. spaccandoti ogni singolo osso.

62. 62.

Loki kvað: Disse Loki:

Lífa ætla ek mér langan aldr, Voglio vivere a lungo dal principio

þóttú hætir hamri mér; anche se mi minacci col martello; skarpar álar þóttu þér Skrýmis vera, pensasti che la pelle di Skrýmir fosse dura, ok máttir-a þú þá nesti ná, e non riuscivi a raggiungere il cibo, ok svaltz þú þá hungri heill. e allora fosti consumato dalla fame.

63. 63.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Þegi þú, Rǫgvættr, Taci, Immondo,

þér skal mínn þrúðhamarr, il mio potente martello,

Mjǫllnir, mál fyrnema: Mjǫllnir, ti farà tacere:

Hrungnis bani mun þér í hel koma l’uccisore di Hrungnir ti manderà agli inferi fyr nágrindr neðan. oltre il cancello dei morti qua sotto.

125 Lokasenna – Le Offese di Loki

64. 64.

Loki kvað: Disse Loki:

Kvað ek fyr ásum, Ho parlato con gli dèi, kvað ek fyr ása sonum, ho parlato con i figli degli dèi,

þaz mik hvatti hugr, gli ho detto quel che pensavo, en fyr þér einum mun ek út ganga, e soltanto dinanzi a te me ne vado,

þvi at ek veit at þú vegr. poiché so che mi combatteresti.

65. 65.

Ǫl gǫrðir þú, Ægir, Tu hai preparato la birra, Ægir, en þú aldri munt síðan sumbl of gøra; ma d’ora in poi non darai più una festa; eiga þín ǫll, er hér inni er, sia maledetto chiunque sia qua dentro, leiki yfir logi, ok brenni þér á baki. possa il fuoco avvolgervi e bruciarvi tutti.

« En eftir þetta falst Loki í Fránangrsforsi í lax líki. « Dopodiché Loki scappò alle cascate Fránangr Þar tóku æsir hann. Hann var bundinn með þǫrmum sottoforma di salmone. Lì gli Asi lo presero. Fu legato con sonar síns Vála, en sonr hans varð at vargi. le interiora di suo figlio Váli, e suo figlio Narfi venne Skaði tók eitrorm ok festi upp yfir annlit Loka; draup trasformato in lupo. Skaði prese un serpente velenoso e lo þar ór . Sigyn kona Loka sat þar ok helt munnlaug legò sopra la faccia di Loki; da lì gocciolò veleno. Sigyn, undir eitrit. En er munnlaugin var full, bar hón út moglie di Loki, si sedette e raccolse le gocce di veleno in eitrit; en meðan draup eitrit á Loka. Þá kippðist hann una bacinella. Ma quando la bacinella si riempì, ella svá hart við, at þaðan af skalf jǫrð ǫll; þat eru nú dovette svuotarla; ed intanto il veleno gocciolò su Loki. kallaðir landsskjálftar. » Egli sussultò così forte che tutta la terra ne venne scossa; quel che ora sono chiamati terremoti. »

126 ÞÞRYMSKVIÐARYMSKVIÐA IILL CCANTOANTO DIDI ÞÞRYMRRYMR OPPUREOPPURE IILL PPOEMAOEMA DIDI ÞÞRYMRRYMR

È uno dei poemi più conosciuti dell’intera letteratura norrena, per via della sua trama di facile approccio per chiunque e per la poca complessità del testo. Il testo originale, infatti, è correlato da descrizione delle scene, spiegazioni sul chi parla, nonché fa grande uso delle ripetizioni germaniche (il che facilita la lettura in quanto si rileggono pezzi già compresi in precedenza). L’unica fonte di confusione è il repentino passaggio da una voce esterna alla prima persona di Þórr; cosa che per i norreni non era strana, poiché erano soliti narrare le proprie azioni quotidiane in terza persona; tuttavia ciò può creare un po’ di confusione nel lettore italiano che legge prima “si recarono” e poi “egli disse”. Del resto ci sono pochi epiteti e le kenningar sono molto banali (“marito di Sif”, “figlio di Óðinn”), il più diffuso è “Hlórriði” per “Þórr”, che ho prontamente sempre tradotto in “Þórr”.

127 Þrymskviða – Il Canto di Þrymr

1. 1.

Reiðr var þá Ving-Þórr er hann vaknaði Ving-Þórr si arrabbiò perché si svegliò ok síns hamars of saknati, e sentì che mancava il suo martello, skegg nam at hrista, skǫr nam at dýja, si arricciò la barba, si scosse i capelli, réð Jarðar burr um at þreifask. il figlio di Jǫrð tastò a vuoto intorno a sé.

2. 2.

Ok hann þat orða alls fyrst of kvað: E le prime parole che egli disse furono:

« Heyrðu nú, Loki, « Ora ascoltami, Loki, hvat ek nú mæli er eigi veit quel che ti dico nessuno lo sa

Jarðar hvergi né upphimins: né sulla Terra né nel regno divino:

áss er stolinn hamri. » hanno rubato il martello al dio. »

3. 3.

Gengu þeir fagra Freyju túna Si recarono alla splendida dimora di Freyja ok hann þat orða alls fyrst of kvað: e le prime parole che egli le disse furono:

« Muntu mér, Freyja, fjaðrhams léa, « Me lo presti, Freyja, il vestito da falco, ef ek mínn hamar mættak hitta? » così che possa ritrovare il mio martello? »

4. 4.

Freyja kvað: Disse Freyja:

« Þó munda ek gefa þér « Te lo presterei certamente

þótt ór gulli væri ok þó selja, anche se fosse d’oro e te lo cederei, at væri ór silfri. » anche se fosse d’argento. »

5. 5.

Fló þá Loki, - fjatrhamr dunði, - Dunque Loki volò, - frusciavano le piume, - unz fyr útan kom ása garða finché non uscì dalle mura degli Asi ok fyr innan kom jǫtna heima. ed arrivò alle case dei giganti.

6. 6.

Þrymr sat á haugi, þursa dróttinn, Þrymr era seduto su un colle, signore dei giganti, greyjum sínum gullbǫnd sneri ornava i suoi cani con collari d’oro

128 Þrymskviða – Il Canto di Þrymr ok mǫrum sínum mǫn jafnaði. e pettinava il crine dei suoi cavalli.

7. 7.

Þrymr kvað: Disse Þrymr:

« Hvat er með ásum? Hvat er með álfum? « Cos’hanno gli Asi? Cos’hanno gli elfi?

Hví ertu einn kominn í Jǫtunheima? » Perché sei venuto da solo in Jǫtunheimr? »

Loki kvað: Disse Loki:

« Illt er með ásum, illt er með álfum; « Male hanno gli Asi, male hanno gli elfi, hefr þú Hlórriða hamar of folginn? » sei stato tu a nascondere il martello di Þórr? »

8. 8.

Þrymr kvað: Disse Þrymr:

« Ek hef Hlórriða hamar of fólginn « Ho nascosto io il martello di Þórr

átta rǫstum fyr jǫrð neðan, otto leghe sotto terra, hann engi maðr aftr of heimtir nessuno potrà mai riaverlo nema fœri mér Freyju at kvæn. » se non avrò in sposa Freyja. »

9. 9.

Fló þá Loki, - fjatrhamr dunði, - Sicché Loki volò, - frusciavano le piume, - unz fyr útan kom jǫtna heima finché non uscì dalle case dei giganti ok fyr innan kom ása garða. ed arrivò nelle mura degli Asi.

Mœtti hann Þór miðra garða Incontrò Þórr in mezzo alle dimore ok þat hann orða alls fyrst of kvað: e le prime parole che egli gli disse furono:

10. 10.

« Hefir þú ørindi sem erfiði? « La tua fatica è stata ripagata?

Segðu á lofti lǫng tíðendi, Dimmi da in piedi la notizia tanto attesa, oft sitjanda sǫgur of fallask spesso da seduti le cose importanti sono tralasciate ok liggjandi lygi of bellir. » e da sdraiati vengono sostituite dalle menzogne. »

11. 11.

Loki kvað: Disse Loki:

« Hef ek erfiði ok ørindi. « La mia fatica è stata ripagata.

129 Þrymskviða – Il Canto di Þrymr

Þrymr hefir þínn hamar, þursa dróttinn, Þrymr ha il tuo martello, signore dei giganti, hann engi maðr aftr of heimtir nessuno potrà mai riaverlo nema hónum fœri Freyju at kván. » se egli non avrà in sposa Freyja. »

12. 12.

Ganga þeir fagra Freyju at hitta Si recarono dalla bella Freyja ok þat hann orða alls fyrst of kvað: e le prime parole egli che disse furono:

« Bittu þik, Freyja, brúðar líni; « Vestiti in abiti da sposa, Freyja; vit skulum aka tvau í Jǫtunheima. » noi due ti condurremo a Jǫtunheimr. »

13. 13.

Reið varð þá Freyja ok fnasaði, Freyja si arrabbiò e ringhiò, allr ása sálr undir bifðisk, tutte le sale degli Asi tremarono, stǫkk þat it mikla men Brísinga: la sua pesante collana Brísingr tintinnò:

« Mik veiztu verða vergjarnasta « Credi davvero che abbia così voglia di uomini ef ek ek með þér í Jǫtunheima? » da venire con te in Jǫtunheimr? »

14. 14.

Senn váru æsir allir á þingi Gli Asi tennero subito un’assemblea ok ásynjur allar á máli e tutte le Asinne parteciparono ok um þat réðu ríkir tívar e i potenti dèi discutevano sul hvé þeir Hlórriða hamar of sætti. come recuperare il martello di Þórr.

15. 15.

Þá kvað þat Heimdallr, hvítastr ása, Dunque parlò Heimdallr, bianco dio, vissi hann vel fram sem vanir aðrir: conosceva bene il futuro, come gli altri Vani:

« Bindum vér Þór þá brúðar líni, « Vestiamo Þórr con l’abito da sposa, hafi hann it mikla men Brísinga. abbia egli la pesante collana Brísingr.

16. 16.

Látum und hónum hrynja lukla Mettiamogli in cinta chiavi tintinnanti ok kvenváðir um kné falla e vestaglie da donna sulle ginocchia en á brjósti breiða steina e pietre preziose sul petto

130 Þrymskviða – Il Canto di Þrymr ok hagliga um hǫfuð typpum. » e sulla testa un grazioso cerchietto. »

17. 17.

Þá kvað þat Þór, þrúðugr áss: Disse Þórr, il potente dio:

« Mik munu æsir argan kalla « Gli Asi mi chiameranno omosessuale ef ek bindask læt brúðar líni. » se mi farò vestire con abiti da sposa. »

18. 18.

Þá kvað þat Loki Laufeyjarson: Disse Loki figlio di Laufey:

« Þegi þú, Þórr, þeirra orða. « Taci ora le tue parole, Þórr.

Þegar munu jǫtnar Ásgarð búa Ben presto i giganti vivranno in Ásgarðr nema þú þínn hamar þér of heimtir. » se non riporterai a casa il tuo martello. »

19. 19.

Bundu þeir Þór þá brúðar líni Vestirono Þórr con l’abito da sposa, ok inu mikla meni Brísinga, e la magnifica collana Brísingr, létu und hónum hrynja lukla gli misero chiavi tintinnanti alla cintura ok kvenváðir um kné falla e vestaglie da donna sulle ginocchia en á brjósti breiða steina e pietre preziose sul petto ok hagliga um hǫfuð typpðu. e sulla testa un grazioso cerchietto.

20. 20.

Þá kvað þat Loki Laufeyjarson: Disse Loki figlio di Laufey:

« Mun ek ok með þér ambótt vera, « Io farò da ancella per venire con te, vit skulum aka tvær í Jǫtunheima. » noi due ci recheremo in Jǫtunheimr. »

21. 21.

Senn váru hafrar heim of reknir, I caproni furono subito portati a casa, skyndir at skǫklum, skyldu vel renna. attaccati in fretta, dovevano correre.

Bjǫrg brotnuðu, brann jǫrð loga, I monti si sbriciolavano, la terra bruciava,

ók Óðins sonr í Jǫtunheima. il figlio di Óðinn andava in Jǫtunheimr.

131 Þrymskviða – Il Canto di Þrymr

22. 22.

Þá kvað þat Þrymr, þursa dróttinn: Disse Þrymr, signore dei giganti:

« Standið upp, jǫtnar, ok stráið bekki, « Alzatevi, giganti, e sistemate le panche, nú fœra mér Freyju at kván mi stanno portando in sposa Freyja

Njarðar dóttur ór Nóatúnum. figlia di Njǫrðr di Nóatún.

23. 23.

Ganga hér at garði gullhyrnðar kýr, Qui giungono mucche dalle corna d’oro,

ǫxn alsvartir jǫtni at gamni; buoi neri a rallegrare i giganti; fjǫld á ek meiðma, fjǫlð á ek menja, ho molti gioielli, ho molte corone, einnar mér Freyju ávant þykir. » mi manca solo lei, Freyja. »

24. 24.

Var þar at kveldi um komit snemma Giunse rapidamente al tramonto ok fyr jǫtna ǫl fram borit; e i giganti gli servirono birra; einn át ǫxa, átta laxa, da solo mangiò un bue e otto salmoni, krásir allar þær er konur skyldu, cibo raffinato destinato alle donne, drakk Sifjar verr sáld þrjú mjaðar. il marito di Sif bevve tre pinte di idromele.

25. 25.

Þá kvað þat Þrymr, þursa dróttinn: Dunque disse Þrymr, signore dei giganti:

« Hvar sáttu brúðir bíta hvassara? « Dove s’è mai vista una sposa mangiare così?

Sák-a ek brúðir bíta breiðara Non ho mai visto spose più affamate né inn meira mjǫð mey of drekka. » né ragazze bere più idromele. »

26. 26.

Sat in alsnotra ambótt fyrir L’esperta ancella ingannatrice sedeva vicina er orð of fann við jǫtuns máli: e trovò le parole per rispondere al gigante:

« Át vætr Freyja átta nóttum, « Freyja non ha mangiato per otto notti, svá var hón óðfús í Jǫtunheima. » da quanta voglia aveva di giungere in Jǫtunheimr. »

132 Þrymskviða – Il Canto di Þrymr

27. 27.

Laut und línu, lysti at kyssa, (Þrymr) si chinò sul lino, desiderava un bacio, en hann útan stǫkk endlangan sál: ma fece un salto indietro nella sala:

« Hví eru ǫndótt augu Freyju? « Perché sono così feroci gli occhi di Freyja?

Þykki mér ór augum eldr um brenna. » Mi pare che arda un fuoco in quegli occhi. »

28. 28.

Sat in alsnotra ambótt fyrir L’esperta ancella ingannatrice sedeva vicina er orð of fann við jǫtuns máli: e trovò le parole per rispondere al gigante:

« Svaf vætr Freyja átta nóttum, « Freyja non ha dormito per otto notti, svá var hón óðfús í Jǫtunheima. » da quanta voglia aveva di giungere in Jǫtunheimr. »

29. 29.

Inn kom in arma jǫtna systir, Entrò la sfortunata sorella del gigante, hin er brúðféar biðja þorði: che osò chiedere la dote:

« Láttu þér af hǫndum hringa rauða, « Togliti dalle mani gli anelli rossi, ef þú ǫðlask vill ástir mínar, se vuoi avere il mio amore,

ástir mínar, alla hylli. » il mio amore, i miei favori. »

30. 30.

Þá kvað þat Þrymr, þursa dróttinn: Dunque disse Þrymr, signore dei giganti:

« Berið inn hamar brúði at vígja, « Portate qua il martello per consacrare la sposa, lekkið Mjǫllni í meyjar kné, mettete Mjǫllnir sulle ginocchia della fanciulla, vígið okkr saman Várar hendi. » e consacrateci insieme per mano di Vár. »

31. 31.

Hló Hlórriða hugr í brjósti L’anima di Þórr gioì profondamente er harðhugaðr hamar of þekkði; quando il forte riconobbe il martello;

Þrym drap hann fyrstan, þursa dróttin, prima uccise Þrymr, signore dei giganti, ok ætt jǫtuns alla lamði. poi sterminò tutti gli altri giganti.

133 Þrymskviða – Il Canto di Þrymr

32. 32.

Drap hann ina ǫldnu jǫtna systr, Uccise l’antica sorella del gigante, hin er brúðféar of beðið hafði, colei che osò chiedere la dote, hón skell of hlaut fyr skillinga, ella sputò sangue anziché aver denaro, en hǫgg hamars fyr hringa fjǫlð. una potente martellata al posto degli anelli.

Svá kom Óðins sonr endr at hamri. Così il figlio di Óðinn riebbe il suo martello.

134 AALVÍSSMÁLLVÍSSMÁL IILL DDISCORSOISCORSO DIDI AALVÍSSLVÍSS OPPUREOPPURE IILL DDISCORSOISCORSO DELDEL NNANOANO OONNISCIENTENNISCIENTE

Si tratta di una dimostrazione di sapienza da parte di Alvíss a Þórr, poiché il nano vuole sua figlia (probabilmente Þrúðr) come sposa; patto che aveva sancito con gli altri dèi mentre Þórr era in oriente, come narrato nello Hárbarðzljóð; tuttavia Þórr lo ritiene una creatura mostruosa e gli dice che, se vorrà ottenere il consenso del padre (lui), dovrà rispondere a tutte le sue domande sull’universo. Alvíss risponde correttamente a tutte le domande di Þórr, tuttavia lo scopo del dio non è davvero testare la conoscenza del nano; bensì intrattenerlo fino al nascere del giorno, poiché i nani diventano pietra sotto la luce solare. Molte risposte che Alvíss da’ a Þórr riguardano il nome delle svariate cose tra le diverse popolazioni, di cui molte kenningar che ho tradotto letteralmente in italiano; pertanto ci sono alcuni casi di sinonimi, tradotti in italiano: per esempio Sól e Sunna, che non sono due kenningar diverse per il Sole (come negli altri casi) bensì due nomi veri e propri. Leggermente diverso è per la birra: “bjórr” è un sinonimo poco usato di “ǫl”, perché poteva indicare anche un fermentato di altra frutta bollita, un alcolico più simile al sidro (che è medievale e fermentato dal succo del frutto anziché dal frutto bollito in acqua) di quanto lo sia la birra ma meno del vino, e che perciò ho tradotto in “sidro”; sebbene in Epoca Vichinga non esistesse ancora.

135 Alvíssmál – Il Discorso di Alvíss

1. 1.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Bekki breiða, nú skal brúðr með mér Prepari i bagagli, la sposa con me heim í sínni snúask, verrà verso la sua dimora, hratat of mægi mun hverjum þykkja, a qualcuno sembrerà una partenza frettolosa, heima skal-at hvílð nema. se non si fermerà a casa.

2. 2.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Hvat er þat fira? Chi è questo tizio?

Hví ertu svá fǫlr um nasar? Perché sei così pallido in viso?

Þursa líki þykki mér á þér vera, Hai l’aspetto di un gigante per me, ert-at-tu til brúðar borinn. non sei adatto per questa sposa.

3. 3.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Alvíss ek heiti, Mi chiamo Alvíss, bý ek fyr jǫrð neðan, á ek und steini stað, vivo sottoterra, la mia casa è tra le pietre, vagna vers ek em á vit kominn, ho viaggiato per venire da voi due, bregði engi fǫstu heiti fira. non lascio che la gente infranga i giuramenti.

4. 4.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Ek mun bregða, þvíat ek brúðar á Io lo infrangerò, poiché sulla sposa flest of ráð sem faðir, ho il potere più grande di padre, vark-a ek heima, þá er þér heitit var, non ero a casa, quando ti fu promessa, at sá einn, er gjǫf er, með goðum. io, l’unico che tra gli dèi può dare il consenso.

5. 5.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Hvat er þat rekka, Chi è questo guerriero, er í ráðum telsk fljóðs ins fagrglóa, che vanta potere sulla donna che splende fjarrafleina, - þik munu fáir kunna, - di bellezza, - pochi viandanti ti riconoscono, -

136 Alvíssmál – Il Discorso di Alvíss hverr hefr þik baugum borit? da dove diamine salti fuori?

6. 6.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Ving-Þórr ek heiti, Mi chiamo Ving-Þórr, hef ek víða ratat, sonr em ek Síðgrana; ho viaggiato molto, sono figlio di Óðinn; at ósátt mínni skal-at-tu contro la mia volontà non potrai avere né

þat it unga man hafa ok þat gjaforð geta. questa fanciulla né il consenso per il matrimonio.

7. 7.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Sáttir þínar er ek vil snemma hafa Voglio avere alla svelta il tuo consenso ok þat gjaforð geta, e celebrare il matrimonio, eiga vilja ek, heldr en án vera, vorrei averla, anziché non averla,

þat it mjallhvíta man. la fanciulla candida come la neve.

8. 8.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Meyjar ástum mun-a þér verða L’amore della ragazza non ti sarà vísi gestr of varit, rifiutato, ospite sapiente, ef þú ór heimi kannt hverjum at segja se su tutti i mondi mi dirai allt þat er vilja ek vita. tutto quello che voglio sapere.

9. 9.

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé sú jǫrð heitir, er liggr fyr alda sonum come si chiama la terra sotto i figli degli Asi heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

10. 10.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Jǫrð heitir með mǫnnum, Si chiama terra tra gli uomini, en með ásum fold, kalla vega vanir, e terreno fra gli Asi, i Vani la chiamano via,

137 Alvíssmál – Il Discorso di Alvíss

ígrœn jǫtnar, álfar gróandi, verdeggiante i giganti, crescente gli elfi, kalla aur uppregin. poltiglia i potenti dèi.

11. 11.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé sá himinn heitir erakendi, come si chiama il cielo noto a tutti, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

12. 12.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Himinn heitir með mǫnnum, Si chiama cielo tra gli uomini, en hlýrnir með goðum, kalla vindófni vanir, e volta tra gli dèi, i Vani lo chiamano ventoso, uppheim jǫtnar, álfar fagraræfr, mondo alto i giganti, tetto magnifico gli elfi, dvergar drjúpansál. sale gocciolanti i nani.

13. 13.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hversu máni heitir, sá er menn séa, come si chiama la Luna, che vedono gli uomini, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

14. 14.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Máni heitir með mǫnnum, Si chiama Luna tra gli uomini, en Mylinn með goðum, e Rossiccia tra gli dèi, kalla Hverfandahvél helju í, negli inferi la chiamano Ruota che Gira,

Skyndi jǫtnar, en Skin dvergar, Trainata i giganti, Chiarore i nani, kalla álfar Ártala. gli elfi la chiamano Calendario.

138 Alvíssmál – Il Discorso di Alvíss

15. 15.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé sú sól heitir, er séa alda synir, come si chiama il Sole, che vedono i figli dei mortali, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

16. 16.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Sól heitir með mǫnnum, Si chiama Sole tra gli uomini, en Sunna með goðum, e Sunna (sinonimo di Sól) tra gli dèi, kalla dvergar Dvalins leika, i nani la chiamano compagna di Dvalinn,

Eygló jǫtnar, álfar Fagrahvél, Fiamma Eterna i giganti, Bella Ruota gli elfi,

Alskír ása synir. Tutta Splendente i figli degli Asi.

17. 17.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé þau ský heita, er skúrum blandask, come si chiamano le nuvole, contorno dei temporali, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

18. 18.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Ský heita með mǫnnum, Si chiamano nuvole tra gli uomini, en skúrván með goðum, e pre-temporale tra gli dèi, kalla vindflot vanir, úrván jǫtnar, le chiamano mosse dal vento i Vani, pre-pioggia i giganti,

álfar veðrmegin, potenza della tempesta gli elfi, kalla í helju hjálm huliðs. negli inferi le chiamano elmi che occultano (la luce).

19. 19.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

139 Alvíssmál – Il Discorso di Alvíss

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé sá vindr heitir, er víðast ferr, come si chiama il vento, che corre libero, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

20. 20.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Vindr heitir með mǫnnum, Si chiama vento tra gli uomini, en váfuðr með goðum, e vagante tra gli dèi, kalla gneggjuð ginnregin, le divinità celesti lo chiamano sussurratore,

œpi jǫtnar, álfar dynfara, lamento i giganti, viandante gli elfi, kalla í helju hviðuð. negli inferi lo chiamano tempestoso.

21. 21.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé þat logn heitir, er liggja skal, come si chiama la quiete, che verrà, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

22. 22.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Logn heitir með mǫnnum, Si chiama quiete tra gli uomini, en lœgi með goðum, e tranquillità tra gli dèi, kalla vindlot vanir, ofhlý jǫtnar, i Vani la chiamano caduta del vento, aria densa i giganti,

álfar dagsefa, afa del giorno gli elfi, kalla dvergar dagsveru. i nani la chiamano quiete del giorno.

23. 23.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé sá marr heitir, er menn róa, come si chiama il mare, in cui remano gli uomini, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

140 Alvíssmál – Il Discorso di Alvíss

24. 24.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Sær heitir með mǫnnum, Si chiama mare tra gli uomini, en sílœgja með goðum, ed oceano tra gli dèi, kalla vág vanir, álheim jǫtnar, i Vani lo chiamano mosso, mondo dei pesci i giganti,

álfar lagastaf, mistero gli elfi, kalla dvergar djúpan mar. i nani lo chiamano mare abissale.

25. 25.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé sá eldr heitir, er brennr fyr alda sonum, come si chiama il fuoco, che arde tra i mortali, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

26. 26.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Eldr heitir með mǫnnum, Si chiama fuoco tra gli uomini, en með ásum funi, kalla vág vanir, e fiamma tra gli Asi, i Vani lo chiamano soffio, frekan jǫtnar, en forbrenni dvergar, avido i giganti, e scottante i nani, kalla í helju hrǫðuð. negli inferi lo chiamano frettoloso.

27. 27.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé viðr heitir, er vex fyr alda sonum, come si chiamano gli alberi, che crescono tra i mortali, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

28. 28.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Viðr heitir með mǫnnum, Si chiamano alberi tra gli uomini, en vallarfax með goðum, e crine del terreno tra gli dèi,

141 Alvíssmál – Il Discorso di Alvíss kalla hlíðþang halir, eldi jǫtnar, i morti li chiamano erba delle rocce, combustibile i giganti,

álfar fagrlima, kalla vǫnd vanir. belle foglie gli elfi, i Vani li chiamano campi.

29. 29.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé sú nótt heitir, in Nǫrfi kennda, come si chiama la notte, figlia di Nǫrfi, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

30. 30.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Nótt heitir með mǫnnum, Si chiama notte tra gli uomini, en njól með goðum, e buio tra gli dèi, kalla grímu ginnregin, le divinità celesti la chiamano maschera,

óljós jǫtnar, álfar svefngaman, assenza di luce i giganti, favorevole al sonno gli elfi, kalla dvergar draumnjǫrun. i nani la chiamano signora del sogno.

31. 31.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé þat sáð heitir, er sáa alda synir, come si chiama il cereale, che seminano i mortali, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

32. 32.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Bygg heitir með mǫnnum, Si chiama orzo tra gli uomini, en barr með goðum, e frumento tra gli dèi, kalla vǫxt vanir, æti jǫtnar, i Vani lo chiamano pianta, cibo i giganti,

álfar lagastaf, kalla í helju hnipin. mistero gli elfi, negli inferi lo chiamano gobbo.

142 Alvíssmál – Il Discorso di Alvíss

33. 33.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Segðu mér þat Alvíss, Dimmi questo, Alvíss,

ǫll of rǫk fira vǫrum ek, dvergr, at vitir, voglio sapere se sai tutto di tutti, nano, hvé þat ǫl heitir, er drekka alda synir, come si chiama la birra, bevuta dagli uomini, heimi hverjum í? in ognuno dei mondi?

34. 34.

Alvíss kvað: Disse Alvíss:

Ǫl heitir með mǫnnum, Si chiama birra tra gli uomini, en með ásum bjórr, kalla veig vanir, e sidro tra gli Asi, i Vani la chiamano via, hreinalǫg jǫtnar, en í helju mjǫð, fiamma pura i giganti, e negli inferi idromele, kalla sumbl Suttungs synir. i figli di Suttungr la chiamano “bevuta”.

35. 35.

Þórr kvað: Disse Þórr:

Í einu brjósti sá ek aldrigi Non ho mai visto nel cuore di nessuno fleiri forna stafi; più conoscenza antica; miklum tálum kveð ek tælðan þik, ma ti dico che sei stato fregato alla grande, uppi ertu, dvergr, of dagaðr, sei stato sorpreso, nano, dal giorno, nú skínn sól í sáli. ormai splende il Sole nella sala.

143 VVǪLUNDARKVIÐAǪLUNDARKVIÐA IILL CCANTOANTO DIDI VVǪLUNDRǪLUNDR OPPUREOPPURE IILL PPOEMAOEMA DIDI VVǪLUNDRǪLUNDR

Si tratta di un poema articolato che narra di come tre fratelli, Vǫlundr, Egill e Slagfiðr, che migrano in Úlfdali (Valle del Lupo) e lì un giorno incontrano tre valchirie; Svanhvít, Alvitr ed Ǫlrún, e condividono con loro setti inverni, ma al nono le valchirie volano via perché devono adempiere al loro compito di causare guerre e portare i morti nella Valhǫll. Egill e Slagfiðr partono per cercare Svanhvít ed Alvitr, invece Vǫlundr rimane da solo in Úlfdali a preparare gioielli e armi, nel caso che Ǫlrún tornasse da lui. Il re dei finni (Níari), Níðuðr, viene a sapere della sua bravura e del fatto che è rimasto solo, così lo fa rapire e lo costringe a lavorare per sé su un isolotto a largo della sua corte, dopo avergli fatto prudentemente spezzare i tendini. Ruba uno dei suoi anelli e la sua spada, e perciò Vǫlundr si vendica, uccidendo i suoi due figli, “violentando” sua figlia, lasciandola incinta dopo un’ora di rapporti sessuali ottenuti facendola ubriacare, e infine volando via.

144 Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr

« Níðuðr hét konungr í Svíþjóð. Hann átti tvá sonu ok « Un re in Svezia si chiamava Níðuðr. Aveva due figli ed eina dóttur. Hón hét Bǫðvildr. Brœðr váru þrír, synir una figlia. La femmina si chiamava Bǫðvildr. C’erano tre Finnakonungs. Hét einn Slagfiðr, annarr Egill, þriði fratelli, figli del re dei finni. Il primo si chiamava Vǫlundr. Þeir skriðu ok veiddu dýr. Þeir kómu í Slagfiðr, il secondo Egill, il terzo Vǫlundr. Camminavano Úlfdali ok gørðu sér þar hús. Þar er vatn er heitir sul ghiaccio e cacciavano. Giunsero in Úlfdali (Valle del Úlfsjár. Snemma um morgin fundu þeir á vatnsstrǫndu Lupo) e lì si costruirono una dimora. C’era una distesa konur þrjár, ok spunnu lín. Þar váru hjá þeim d’acqua di nome Úlfsjár (Lago del Lupo). Il mattino álftarhamir þeira. Þat váru valkyrjur. Þar váru tvær presto incontrarono tre donne sulla riva del lago, e dœtr Hlǫðvés konungs, Hlaðguðr Svanhvít ok Hervǫr tessevano il lino. Intorno a loro c’erano le loro piume. Alvitr, in þriðja var Ǫlrún Kjársdóttir af Vallandi. Þeir Erano valchirie. Due erano figlie di Hlǫðvér, Hlaðguðr hǫfðu þær heim til skála með sér. Fekk Egill Ǫlrúnar Svanhvít ed Hervǫr Alvitr, la terza era Ǫlrún Kjársdóttir en Slagfiðr Svanhvítrar, en Vǫlundr Alvitrar. Þau della Valland. I tre le portarono con sé a casa loro. Egill bjuggu sjau vetr. Þá flugu þær at vitja víga ok kómu prese Ǫlrún e Slagfiðr Svanhvít, e Vǫlundr Alvitr. eigi aftr. Þá skreið Egill at leita Ǫlrúnar en Slagfiðr Convivettero per sette inverni. Poi esse volarono via a leitaði Svanhvítrar, en Vǫlundr sat í Úlfdǫlum. Hann cercar battaglie e non tornarono più. Dunque Egill si mise var hagastr maðr, svá at menn viti, í fornum sǫgum. in viaggio in cerca di Ǫlrún e Slagfiðr in cerca di Níðuðr konungr lét hann hǫndum taka, svá sem hér er Svanhvít, ma Vǫlundr rimase in Úlfdali. Egli era un um kveðit: » uomo molto abile, come si narra nelle antiche saghe. Re Níðuðr lo fece catturare, come qui si narra: »

1. 1.

Meyjar flugu sunnan, myrkvið í gǫgnum, Le ragazze vennero da Sud, attraverso il bosco scuro,

Alvitr unga, ǫrlǫg drýgja; la giovane Alvitr, dal destino guerrafondaio;

þær á sævarstrǫnd settusk at hvílask, si sedettero sulla riva del lago per riposarsi, drósir suðrœnar, dýrt lín spunnu. donne del Sud, e tessevano il lino.

2. 2.

Ein nam þeira at verja, Prese fra le sue braccia Egill, fǫgr mær fira, faðmi ljósum; una di quelle fanciulle, dalla rara bellezza;

ǫnnur var Svanhvít, svanfjaðrar dró, un’altra era Svanhvít, dalle piume di cigno, en in þriðja þeira systir e la loro terza sorella varði hvítan háls Vǫlundar. cinse il bianco collo di Vǫlundr.

3. 3.

Sátu síðan sjǫ vetr at þat Rimasero insieme sette inverni en inn átta allan þráðu ma all’ottavo avevano nostalgia en inn níunda nauðr um skilði; ed al nono partirono per bisogno; meyjar fýstusk á myrkvan við, le ragazze dovevano tornare aldilà del bosco scuro,

Alvitr unga, ǫrlǫg drýgja. la giovane Alvitr, dal destino guerrafondaio.

145 Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr

4. 4.

Kom þar af veiði veðreygr skyti, Gli ardenti cacciatori tornarono dalla caccia,

Slagfiðr ok Egill, sáli fundu auða, Slagfiðr ed Egill, trovando le sale vuote, gengu út ok inn ok um sáusk; andarono fuori e dentro e si guardarono attorno; austur skreið Egill at Ǫlrúnu Egill andò verso Est per cercare Ǫlrún en suðr Slagfiðr at Svanhvítu. e Slagfiðr andò a Sud per Svanhvít.

5. 5.

En einn Vǫlundr sat í Úlfdǫlum, Ma Vǫlundr rimase in Úlfdali, hann sló gull rautt við gim fastan, batteva l’oro rosso con l’incudine, lukði hann alla lind baugum vel; preparava anelli a forma di serpente; svá beið hann sínnar ljóssar così attendeva la sua solare kvánar ef hónum koma gørði. consorte se fosse tornata da lui.

6. 6.

Þat spyrr Níðuðr, Níára dróttinn, Níðuðr, signore dei Níari (finni), venne a sapere at einn Vǫlundr sat í Úlfdǫlum; che Vǫlundr era da solo in Úlfdali, nóttum fǫru seggir, neklðar váru brynjur, uomini con le borchie si misero in marcia di notte, skildir bliku þeira við inn skarða mána. i loro scudi scintillavano sotto la Luna Calante.

7. 7.

Stigu ór sǫlum at sálar gafli, Smontarono da cavallo all’ingresso delle sale, gengu inn þaðan endlangan sál; da lì entrarono nella sala principale; sáu þeir á bast bauga dregna, videro gli anelli tutti insieme su un’asta, sjau hundruð allra, er sá seggur átti. tutti i settecento che (Vǫlundr) possedeva.

8. 8.

Ok þeir af tóku ok þeir á létu, E li presero e li rimisero a posto, fyr einn útan, er þeir af létu. eccetto uno, che tenettero.

Kom þar af veiði veðreygr skyti, L’ardente cacciatore tornava dalla caccia,

Vǫlundr, líðandi um langan veg. Vǫlundr, sorridendo lungo la strada.

146 Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr

9. 9.

Gekk hann brúnni beru hold steikja, Andò a cuocere carne di orso sul fuoco,

ár brann hrísi allþurr fura, la legna secca di pino bruciava bene, viðr inn vindþurri, fyrir Vǫlundi. seccata dal vento, davanti Vǫlundr.

10. 10.

Sat á berfjalli, bauga talði, Seduto su una pelle d’orso, contò gli anelli,

álfa ljóði, eins saknaði; l’amico degli elfi, scoprì che ne mancava uno; hugði hann, at hefði Hlǫðvés dóttir, pensò che lo avesse preso la figlia di Hlǫðvér,

Alvitr unga, væri hón aftr komin. Alvitr la giovane, che fosse finalmente tornata.

11. 11.

Sat hann svá lengi at hann sofnaði; Rimase seduto così a lungo che si addormentò; ok hann vaknaði viljalauss; e si svegliò senza alcuna volontà; vissi sér á hǫndum hǫfgar nauðir, poiché sentì le mani strette da dei lacci, en á fótum fjǫtur of spenntan. e attorno ai suoi piedi delle catene.

12. 12.

Vǫlundr kvað: Disse Vǫlundr:

Hverir ro jǫfrar þeir er á lǫgðu Chi sono questi nobili che mi han preso besti bǫr síma ok mik bundu? e bloccato con lacci e catene?

13. 13.

Kallaði nú Níðuðr Níára dróttinn: Disse Níðuðr signore dei Níari:

Hvar gaztu, Vǫlundr, vísi álfa, Dove hai rubato, Vǫlundr, amico degli elfi, vára aura í Úlfdǫlum? il nostro oro in Úlfdali?

14. 14.

Vǫlundr kvað: Disse Vǫlundr:

Gull var þar eigi á Grana leiðu, Non c’era oro nelle terre dei , fjarri hugða ek várt land fjǫllum Rínar; pensavo la nostra terra lontana dalle colline del Rín; man ek, at vér meiri mœti áttum ricordo, che possedevamo più tesori er vér heil hjú heima várum. quando avevamo delle consorti a casa.

147 Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr

15. 15.

Hlaðguðr ok Hervǫr borin var Hlǫðvé Hlaðguðr e Hervǫr nate da Hlǫðvér kunn var Ǫlrún Kjársdóttir. e la famosa Ǫlrún figlia di Kjárr.

16. 16.

Úti stóð kunnig kván Níðaðar, Venne al di fuori della corte di Níðuðr, hón inn of gekk endlangan sál, ella rimase all’ingresso della sala, stóð á golfi, stillti rǫddu: sull’uscio, e sussurrò:

« Er-a sá nú hýrr, er ór holti ferr. » « È pericoloso colui che viene dal bosco. »

« Níðuðr konungr gaf dóttur sínni, Bǫðvildi, gullhring « Re Níðuðr dette a sua figlia, Bǫðvildr, l’anello d’oro, þann, er hann tók af bastinu at Vǫlundar, en hann che aveva rubato da quelli di Vǫlundr, egli stesso prese la sjálfr bar sverðit, er Vǫlundr átti. » spada, che era di Vǫlundr. »

17. 17.

En dróttning kvað: La regina disse:

Ámun eru augu ormi þeim inum frána, Sembra che abbia gli occhi di un serpente, tenn hónum teygjask er hónum er tét sverð ringhia quando qualcuno gli mostra la sua spada ok hann Bǫðvildar baug of þekkir; e riconosce l’anello di Bǫðvildr; sníðið ér hann sínna magni tagliategli i suoi forti tendini ok setjið hann síðan í Sævarstǫð. e lasciatelo marcire in Sævarstaðr.

« Svá var gørt, at skornar váru sínnar í knésbótum, ok « Così fu fatto, gli vennero recisi i tendini dietro il settr í hólm einn, er þar var fyrir landi, er hét ginocchio, e fu lasciato su un isolotto, vicino alla riva, Sævarstaðr. Þar smíðaði hann konungi alls kyns che si chiama Sævarstaðr. Lì egli forgiava per il re ogni gørsimar. Engi maðr þorði at fara til hans nema tipo di gioiello. A nessuno era permesso di andare da lui, konungr einn. » eccetto che al re. »

18. 18.

Vǫlundr kvað: Disse Vǫlundr:

Skínn Níðaði sverð á linda, La spada splende alla cinta di Níðuðr,

þat er ek hvessta, sem ek hagast kunna io la forgiai, e la affilai quanto ritenni giusto ok ek herðak, sem mér hœgst þótti; e la temprai, quanto mi sembrò giusto; sá er mér fránn mækir æ fjarri borinn, ho perso per sempre la mia spada splendente, sékk-a ek þann Vǫlundi til smiðju borinn. non la vedrò mai nella fucina di Vǫlundr.

148 Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr

19. 19.

Nú berr Bǫðvildr brúðar mínnar Bǫðvildr indossa, della mia sposa,

- bíðk-a ek þess bót, - bauga rauða. - e non posso farci niente, - gli anelli rossi.

20. 20.

Sat hann, né hann svaf, ávallt ok hann sló hamri; Sedeva, senza dormire, lavorava col martello; vél gørði hann heldr hvatt Níðaði. lavorava e meditava la sua vendetta verso Níðuðr.

Drifu ungir tveir á dýr séa Finché fin da lui vennero per vedere le cose belle synir Níðaðar, í Sævarstǫð. i figli di Níðuðr, in Sævarstaðr.

21. 21.

Kómu þeir til kistu, krǫfðu lukla, Si recarono al forziere, vollero le chiavi, opin var illúð er þeir í sáu; le loro cattive intenzioni furon palesi quando lo videro; fjǫlð var þar menja er þeim mǫgum sýndisk ai ragazzi sembrò di vedere molti tesori at væri gull rautt ok gørsimar. fatti d’oro e pietre preziose.

22. 22.

Vǫlundr kvað: Disse Vǫlundr:

Komið einir tveir, komið annars dags; Venite voi due da soli, un altro giorno; ykkr læt ek þat gull of gefit verða; vi donerò tutto quest’oro; sekið-a meyjum né sálþjóðum, non dite alle ragazze o agli uomini nelle sale, manni ǫngum, at it mik fyndið. a nessuno, che siete venuti a trovarmi.

23. 23.

Snemma kallaði seggur annan, Di mattina si chiamarono l’un l’altro, bróðir á bróður: « Gǫngum baug séa! » fratello a fratello: « Andiamo a vedere gli anelli! »

Kómu þeir til kistu, krǫfðu lukla, Si recarono al forziere, vollero le chiavi, opin var illúð er þeir í litu. le loro cattive intenzioni furon palesi quando lo videro.

24. 24.

Sneið af hǫfuð húna þeira Egli (Vǫlundr) tagliò la testa ai giovani ok und fen fjǫturs fœtr of lagði e nascose i loro piedi nella fossa del mantice en þær skálar, er und skǫrum váru, ma i loro crani, (“ciotole sotto i capelli”)

149 Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr sveip hann útan silfri, seldi Níðaði. li ricoprì d’argento, e li mandò a Níðuðr.

25. 25.

En ór augum jarknasteina E coi loro occhi fece gemme preziose sendi hann kunnigri kván Níðaðar, che inviò alla donna di re Níðuðr, en ór tǫnnum tveggja þeira e da entrambi i loro denti sló hann brjóstkringlur sendi Bǫðvildi. ricavò collane che mandò a Bǫðvildr.

26. 26.

Þá nam Bǫðvildr baugi at hrósa Poi Bǫðvildr gli portò l’anello bar hann Vǫlundi, er brotit hafði: fatto da Vǫlundr, che aveva rotto:

« Þorig-a ek at segja nema þér einum. » « Non oso parlarne a nessuno tranne che a te. »

27. 27.

Vǫlundr kvað: Disse Vǫlundr:

Ek bœti svá brest á gulli Riparerò così bene l’anello rotto at feðr þínum fegri þykir che a tuo padre sembrerà più bello ok mœðr þínni miklu betri e a tua madre molto migliore ok sjálfri þér at sama hófi. e a te stessa com’era prima.

28. 28.

Bar hann hána bjóri því at hann betr kunni La soggiogò con la birra poiché resistette meglio svá at hón í sessi um sofnaði. e quindi la stuprò mentre era sonnolenta.

« Nú hef ek hefnt harma mínna « Ora mi son vendicato di tutti i miei dolori allra nema einna íviðgjarna. » fuorché uno, il più grave. »

29. 29.

« Vel ek, » kvað Vǫlundr, « verða ek á fitjum « Sarebbe meglio, » disse Vǫlundr, « se avessi

þeim er mik Níðaðar námu rekkar. » i tendini che gli uomini di Níðuðr mi han tagliato. »

Hlæjandi Vǫlundr hófsk at lofti, Ridendo Vǫlundr si librò in aria, grátandi Bǫðvildr gekk ór eyju, lasciando Bǫðvildr a piangere sull’isola, tregði fǫr friðils ok fǫður reiði. soffriva per la partenza dell’amante e per l’ira del padre.

150 Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr

30. 30.

Úti stendr kunnig kván Níðaðar La donna di re Níðuðr era fuori ok hón inn of gekk endlangan sál, e rientrò irrequieta nella sala,

- en hann á sálgarð settisk at hvílask -: - e il re era dentro, seduto, a riposarsi -:

« Vakir þú, Níðuðr Níára dróttinn? » « Sei sveglio, Níðuðr signore dei Níari? »

31. 31.

Níðuðr kvað: Disse Níðuðr:

Vaki ek ávallt viljalauss, Son sveglio senza gioia, sofna ek minnst síz mína sonu dauða; non riesco a dormire per la morte dei miei figli; kell mik í hǫfuð, kǫld eru mér ráð þín, la mia testa è gelida, le tue parole sono fredde, vilnumk ek þess nú at ek við Vǫlund dœma. desidero una sola cosa, parlare con Vǫlundr.

32. 32.

Seg þú mér þat, Vǫlundr, vísi álfa, Dimmi, Vǫlundr, amico degli elfi, af heilum hvat varð húnum mínum? cosa n’è stato dei miei rigogliosi figli?

33. 33.

Vǫlundr kvað: Disse Vǫlundr:

Eiða skaltu mér áðr alla vinna, Prima mi presterai molti giuramenti, at skips borði ok at skjaldar rǫnd, sul bordo di una nave e sul cerchio di uno scudo, at mars bægi ok at mækis egg sul petto di una renna e sul filo di una spada at þú kvelj-at kván Vǫlundar giurerai che non ucciderai la donna di Vǫlundr né brúði mínni at bana verðir, né sarai l’assassino della mia amante,

þótt vér kván eigim, þá er ér kunnið, perché ho una donna, che tu conosci, eða jóð eigim innan hallar. ed avrò dei figli alla tua corte.

34. 34.

Gakk þú til smiðju þeirar er þú gørðir, Vai alla fucina che tu stesso hai costruito,

þar fiðr þú belgi blóði stokkna; lì troverai un mantice macchiato di sangue; sneið ek af hǫfuð húna þínna, ho tagliato la testa ai tuoi ragazzi, ok und fen fjǫturs fœtr um lagðak. e ho nascosto i piedi nella fossa del mantice.

151 Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr

35. 35.

En þær skálar, er und skǫrum váru, E i loro crani, (kenningr, vedi sopra) sveip ek útan silfri, selda ek Níðaði; ho rifinito in argento, e li ho mandati a Níðuðr; en ór augum jarknasteina e dagli occhi ho fatto gemme preziose senda ek kunnigri kván Níðaðar. che ho mandato alla donna di Níðuðr.

36. 36.

En úr tǫnnum tveggja þeira E dai denti di entrambi sló ek brjóstkringlur, senda ek Bǫðvildi; ho ricavato collane, che ho mandato a Bǫðvildr; nú gengr Bǫðvildr barni aukin, ora Bǫðvildr è incinta di un figlio, eingadóttir ykkur beggja. la vostra unica amata figlia.

37. 37.

Níðuðr kvað: Disse Níðuðr:

Mæltir-a þú þat mál er mik meir tregi Non mi han mai detto cose più dolorose né ek þik vilja, Vǫlundr, verr of níta; e perciò voglio augurarti il peggio, Vǫlundr; er-at svá maðr hár at þik af hesti taki, ma non esiste uomo così alto da abbatterti, né svá ǫflugr at þik neðan skjóti, né tanto forte da ucciderti,

þar er þú skollir við ský uppi. ora che sei librato in cielo.

38. 38.

Hlæjandi Vǫlundr hófsk at lofti, Ridendo Vǫlundr si librò in aria, en ókátr Níðuðr sat þá eftir. e Níðuðr rimase a terra, triste.

39. 39.

Níðuðr kvað: Disse Níðuðr:

Upp rístu, Þakkráðr, þræll mínn inn bezti Alzati, Þakkráðr, migliore tra i miei servi bið þú Bǫðvildi, meyna bráhvítu, e chiama Bǫðvildr, la bella fanciulla, ganga fagrvarið við fǫður rœða. che venga velocemente a parlare con suo padre.

40. 40.

Er þat satt, Bǫðvildr, er sǫgðu mér; È vero, Bǫðvildr, quel che mi ha detto; sátuð it Vǫlundr saman í holmi? che avete fatto sesso sull’isola?

152 Vǫlundarkviða – Il Canto di Vǫlundr

41. 41.

Bǫðvildr kvað: Disse Bǫðvildr:

Satt er þat, Níðuðr, er sagði þér: È vero, Níðuðr, quel che ti ha detto: sátum vit Vǫlundr saman í holmi ho fatto sesso con Vǫlundr sull’isola, eina ǫgurstund, æva skyldi; un’ora di piacere, non fosse mai successo; ek vœtr hónum vinna kunnak, non potevo lottare contro di lui, ek vœtr hónum vinna máttak. non potevo prevalere su di lui.

153 HHELGAKVIÐAELGAKVIÐA HHJǪRVARÐSSONARJǪRVARÐSSONAR

IILL CCANTOANTO DIDI HHELGIELGI FIGLIOFIGLIO DIDI HHJǪRVARÐRJǪRVARÐR OPPUREOPPURE LLAA SSAGAAGA DEIDEI VVǪLSUNGARǪLSUNGAR ININ PPOEMAOEMA

Si tratta del primo dei tre poemi riguardanti al personaggio di Helgi. La prima parte del poema è dedicata a suo padre, Hjǫrvarðr, e descrive come egli abbia trovato la madre di Helgi, mentre la seconda descrive la vita di Helgi, dal suo incontro con Sváfa (Sigrún) alla sua morte, in Frekasteinn. Non bisogna confondere “i vari Helgi” dei poemi eddici: molti pensino che si tratti sempre dello stesso personaggio rielaborato, molti che siano personaggi a sé stanti, ma in ogni caso non sono la stessa persona né nel primo né nel secondo caso, in quanto ambientati in luoghi diversi, con mogli diverse, eccetera; pare che ci siano legami di parentela ma su ciò i testi sono molto vaghi.

154 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr

« Hjǫrvarðr hét konungr. Hann átti fjórar konur. Ein « Un re si chiamava Hjǫrvarðr. Egli ebbe quattro mogli. hét Álfhildr; son þeira hét Heðinn. Ǫnnur hét Una si chiamava Álfhildr; loro figlio si chiama Heðinn. Særeiðr; þeira son hét Humlungr. In þriðja hét Un’altra si chiamava Særeiðr; loro figlio si chiamava Sinrjóð; þeira son hét Hymlingr. Hjǫrvarðr konungr Humlungr. La terza si chiamava Sinrjóð; loro figlio di hafði þess heit strengt, at eiga þá konu, er hann vissi chiamava Hymlingr. Re Hjǫrvarðr decise di sposare la vænsta. Hann spurði, at Sváfnir konungr átti dóttur donna più bella che avesse mai conosciuto. Aveva sentito allra fegrsta; sú hét Sigrlinn. Iðmundr hét jarl hans; dire che Sváfnir aveva una figlia, la più bella tra le donne: Atli var hans son, er fǫr at biðja Sigrlinnar til handa si chiamava Sigrlinn. Il suo consigliere si chiamava konungi. Hann dvalðist vetrlangt með Sváfni Iðmundr; Atli era suo figlio, quest’ultimo si era messo in konungi. Fránmarr hét þar jarl, fóstri Sigrlinnar; dóttir viaggio per chiedere Sigrlinn in sposa per conto del re. hans hét Álof. Jarlinn réð, at meyjar var synjat, ok fǫr Egli rimase per un inverno con re Sváfnir. Là il Atli heim. Atli jarls son stóð einn dag við lund consigliere si chiamava Fránmarr, padrino di Sigrlinn; sua nǫkkurn, en fugl sat í limunum uppi yfir hónum ok figlia si chiamava Álof. Il consigliere alla fine decise di hafði heyrt til, at hans menn kǫlluðu vænstar konur suggerire di rifiutare la mano della ragazza, e perciò Atli þær, er Hjǫrvarðr konungr átti. Fuglinn kvakaði, en tornò a casa. Atli, figlio del consigliere, un giorno era in Atli hlýddi, hvat hann sagði. » un bosco e sentì un uccello cinguettare su un ramo in alto; diceva che le donne che Hjǫrvarðr aveva sposato erano le più belle e desiderabili. L’uccello cinguettava e Atli ascoltava quanto diceva. »

1. 1.

Hann kvað: Egli disse:

Sáttu Sigrlinn Sváfnis dóttur, Hai visto Sigrlinn figlia di Sváfnir, mey ina fegrstu í munarheimi? la ragazza più bella di Munarheimr? (Mondo dell’Amore)

Þó hagligar Hjǫrvarðs konur Ma anche le donne di Hjǫrvarðr gumnum þykkja at Glasislundi. sembrano fantastiche nel bosco di .

2. 2.

Atli kvað: Disse Atli:

Mundu við Atla Iðmundar son Con Atli figlio di Iðmundr fugl fróðhugaðr, fleira mæla? parlerai ancora, saggio uccello?

Fuglinn kvað: Disse l’uccello:

Mun ek, ef mik buðlungr blóta vildi Lo farò, se il nobile sacrificherà a me ok kýs ek þats vil ek ór konungs garði. e potrò scegliere chi voglio della casa del re.

3. 3.

Atli kvað: Disse Atli:

Kjós-at-tu Hjǫrvarð né hans sonu, Non scegliere Hjǫrvarðr né i suoi figli, né inar fǫgru fylkis brúðir, né le belle spose del popolo,

155 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr eigi brúðir þær, er buðlungr á; né le spose che ha con sé il signore; kaupum vel samam, þat er vina kynni. mettiamoci d’accordo, come fanno gli amici.

4. 4.

Fuglinn kvað: Disse l’uccello:

Hof mun ek kjósa, hǫrga marga, Sceglierò un tempio, con molti altari, gullhyrnðar kýr frá grams búi, mucche dalle corna d’oro dalle terre del re, ef hónum Sigrlinn sefr á armi se egli dorme tra le braccia di Sigrlinn ok ónauðig jǫfri fylgir. e di propria volontà ella segue il re.

« Þetta var, áðr Atli fœri, en er hann kom heim ok « Questa fu prima della partenza di Atli, e quando tornò a konungr spurði hann tíðenda, hann kvað: » casa e il re gli chiese notizie, egli disse: »

5. 5.

« Hǫfum erfiði ok ekki ørindi, « Abbiamo faticato molto e nessun risultato, mara þraut óra á meginfjalli, abbiamo sfinito i cavalli sugli alti monti, urðum síðan Sæmorn vaða, abbiamo guadato il fiume Sæmorn,

þá var oss synjat Sváfnis dóttur, tuttavia ci fu rifiutata la figlia di Sváfnir, hringum gœddrar, er hafa vildum. » alla quale donammo anelli, per averla »

« Konungr bað, at þeir skyldu fara annat sinn; fǫr « Il re decise, sarebbero tornati in viaggio di nuovo; hann sjálfr. En er þeir kómu upp á fjall, ok sá á incluso lui stesso. Ma appena giunsero su un colle, videro Sváfaland lanzbruna ok jóreyki stóra. Reið konungr la terre della Svezia in fiamme e i polveroni sollevati dai af fjallinu fram í landit ok tók náttból við á eina. Atli cavalli. Il re galoppò giù dalla montagna e si accamparono helt vǫrð ok fǫr yfir ána. Hann fann eitt hús. Fugl in riva ad un fiume. Atli era di guardia e attraversò il mikill sat á húsinu ok gætti, ok var sofnaðr. Atli skaut fiume. Giunse ad una casa. C’era un uccello appollaiato spjóti fuglinn bana, en í húsinu fann hann Sigrlinn sul tetto, e dormiva. Atli trapassò l’uccello con una lancia, konungs dóttur ok Álofu jarls dóttur ok hafði þær uccidendolo, e in casa trovò Sigrlinn figlia del re ed Álof báðar braut með sér. Fránmarr jarl hafði hamazt í figlia del consigliere e le portò entrambe via con sé. Il arnar líki ok varit þær fyrir hernum með fjǫlkyngi. consigliere Fránmarr si era travestito da aquila con la Hróðmarr hét konungr, biðill Sigrlinnar. Hann drap magia per difenderle entrambe dai nemici. Un re si Sváfakonung ok hafði rænt ok brent landit. Hjǫrvarðr chiamava Hróðmarr, spasimante di Sigrlinn. Aveva ucciso konungr fekk Sigrlinnar, en Atli Álofar. Hjǫrvarðr ok il re degli svedesi e saccheggiato e bruciato le loro terre. Sigrlinn áttu son mikinn ok vænan. Hann var þǫgull; Re Hjǫrvarðr si sposò con Sigrlinn, ed Atli con Álof. ekki nafn festist við hann. Hann sat á haugi; hann sá Hjǫrvarðr e Sigrlinn ebbero un viglio, bello e forte. Egli ríða valkyrjur níu ok var ein gǫfugligust. Hón kvað: » era taciturno; non aveva un nome. Era seduto su un’altura; vide cavalcare nove valchirie e tra queste una risaltava per la sua bellezza. Ella disse: »

156 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr

6. 6.

« Síð muntu Helgi hringum ráða, « Non possiederai presto gli anelli, Helgi, ríkr rógapaldr, né Rǫðulsvǫllum, forte guerriero, né le valli di Rǫðull,

- ǫrn gól árla, - ef þú æ þegir, - disse l’aquila all’alba, - se taci sempre,

þótt þú harðan hug hilmir, gjaldir. » anche se ti dimostri coraggioso, eroe. »

7. 7.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Hvat lætr þú Helga nafni, Cosa mai mi chiami col nome di Helgi, brúðr bjartlituð, alls þú bjóða rœðr? donna splendente, dato che lo hai detto?

Hygg þú fyr ǫllum atkvæðum vel, Pensa bene alle parole che dirai,

þigg ek eigi þat, nema ek þik hafa. perché non le accetterò, se non ti avrò.

8. 8.

Valkyrja kvað: Disse la valchiria:

Sverð veit ek liggja í Sigarsholmi So che ci sono delle spade in Sigarsholmr, fjórum færi en fimm tǫgu, quattro meno di cinquanta (quarantasei), eitt er þeira ǫllum betra tra quelle ce n’è una migliore, vígnesta bǫl ok varit gulli. la distruttrice di scudi adorna d’oro.

9. 9.

Hringr er í hjalti, hugr er í miðju, Nell’elsa ha la fama, nel centro coraggio,

ógn er í oddi þeim er eiga getr, sulla punta la paura dei nemici di chi la cinge, liggr með eggju ormr dreyrfáaðr, lungo la lama c’è un serpente insanguinato, en á valbǫstu verpr naðr hala. e la coda del serpente avvolge la guardia.

« Eylimi hét konungr. Dóttir hans var Sváfa. Hón var « Un re si chiamava Eylimi. Sua figlia era Sváfa. Era una valkyrja ok reið loft ok lǫg. Hón gaf Helga nafn þetta valchiria che cavalcava sulla terra e sul cielo. Fu lei che ok hlífði hónum oft síðan í orrostum. Helgi kvað: » dette ad Helgi un nome e lo spinse molte volte in battaglia. Disse Helgi: »

10. 10.

« Ert-at-tu, Hjǫrvarðr heilráðr konungr, « I tuoi consigli non sono saggi, re Hjǫrvarðr, fólks oddviti, þótt þú frægr séir; condottiero degli eserciti, anche se sei famoso;

157 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr léztu eld eta jǫfra byggðir, tu devastasti col fuoco le corti dei vinti, en þeir angr við þik ekki gørðu. e loro non ti fecero nulla di male.

11. 11.

En Hróðmarr skal hringum ráða, E Hróðmarr avrà gli anelli,

þeim er áttu órir niðjar, che un tempo erano nostri, sá sésk fylkir fæst at lífi, al re importa poco della vita, hyggsk aldauða arfi at ráða. » egli si ritiene l’erede dei morti. »

« Hjǫrvarðr svarar, at hann mundi fá lið Helga, ef « Hjǫrvarðr rispose, che avrebbe aiutato Helgi, se egli hann vill hefna móðurfǫður síns. Þá sótti Helgi avesse vendicato il padre di sua madre. Helgi si mise sverðit, er Sváfa vísaði hónum til. Þá fǫr hann ok Atli allora in cerca della spada che Sváfa gli aveva descritto. ok feldu Hróðmar ok unnu mǫrg þrekvirki. Hann drap Così partì con Atli e uccise Hróðmarr e compirono molte Hata jǫtun, er hann sat á bargi nǫkkuru. Helgi ok Atli azioni da eroi. Uccise il gigante Hati, che viveva su una lágu skipum í Hatafirði. Atli helt vǫrð inn fyrra hluta montagna. Atli fece il primo turno di guardia di notte. nætrinnar. Hrímgerðr Hatadóttir kvað: » Disse Hrímgerðr figlia di Hati: »

12. 12.

« Hverir ro hǫlðar í Hatafirði? « Chi sono gli eroi nel fiordo di Hati?

Skjǫldum er tjaldat á skipum; Le vostre navi son adorne di scudi; frœknliga látið, fátt hygg ek yðr séask, sembrate coraggiosi, credo che poco vi spaventi, kennið mér nafn konungs. » ditemi il nome del vostro re.

13. 13.

Atli kvað: Disse Atli:

Helgi hann heitir, Costui si chiama Helgi, en þú hvergi mátt vinna grand grami; e non ha nessun punto debole; járnborgir ro of ǫðlings flota; la barca del principe è rivestita di ferro; knegu-t oss fálur fara. i mostri non potranno farci del male.

14. 14.

Hrímgerðr kvað: Disse Hrímgerðr

Hvé þik heitir, Come ti chiami, halr inn ámáttki, hvé þik kalla konir? forte guerriero, come ti chiamano gli uomini?

Fylkir þér trúir, er þik í fǫgrum lætr Il principe si fida di te così tanto, da lasciarti

158 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr beits stafni búa. presiedere la prua della nave.

15. 15.

Atli kvað: Disse Atli:

Atli heiti ek, Mi chiamo Atli, atall skal ek þér vera, sarò tremendo con te, mjǫk em ek gífrum gramastr; sono molto avverso agli spiriti oscuri;

úrgan stafn hefi ek oft búit ho presieduto molte volte la prua della nave ok kvalðar kveldriður. e ho ucciso molte streghe (cavalcatrici della sera).

16. 16.

Hvé þú heitir, hála nágráðug? Come ti chiami tu, mostro affamato di corpi?

Nefndu þínn, fála, fǫður; Dimmi il nome di tuo padre, mostro; níu rǫstum er þú skyldi neðar vera meriteresti di finire nove leghe sotto terra ok æxi þér á baðmi barr. e che l’orzo cresca sul tuo tumulo.

17. 17.

Hrímgerðr kvað: Disse Hrímgerðr:

Hrímgerðr heiti ek, Hati hét minn faðir, Mi chiamo Hrímgerðr, mio padre si chiamava Hati,

þann vissa ek ámáttkastan jǫtun; era conosciuto come gigante potentissimo; margar brúðir hann lét frá búi teknar, rapì molte spose dalle loro case, unz hann Helgi hjó. finché Helgi non lo uccise.

18. 18.

Atli kvað: Disse Atli:

Þú vart, hála, fyr hildings skipum Tu eri, strega, davanti alle navi del principe ok látt í fjarðar mynni fyrir; e vagavi per l’imboccatura del fiordo; ræsis rekka er þú vildir Rán gefa, avresti consegnato a Rán il guerriero, ef þér kœmi-t í þverst þvari. se le lance non ti avessero fermata.

19. 19.

Hrímgerðr kvað: Disse Hrímgerðr:

Duliðr ertu nú, Atli, Ora ti sbagli, Atli,

159 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr draums kveð ek þér vera, ti dico che stai sognando, síga lætr þú brýnn fyr bráar; hai gli occhi coperti dalle sopracciglia; móðir mín lá fyrir mildings skipum; era mia madre davanti alle navi del principe; ek drekkða Hlǫðvarðs sonum í hafi. io dissetavo i figli di Hlǫðvarðr nel mare.

20. 20.

Gneggja myndir þú, Atli, Tu nitriresti, Atli, ef þú geldr né værir, se non fossi castrato, brettir sínn Hrímgerðr hala; Hrímgerðr alza la sua coda; (si difende?) aftarla hjarta, hygg ek, at þitt, Atli sé, il tuo cuore è nascosto, Atli, io credo,

þótt hafir reina rǫdd. anche se hai la voce da stallone.

21. 21.

Atli kvað: Disse Atli:

Reini mun ek þér þykkja Ti sembrerò uno stallone ef þú reyna knátt, se vorrai provare, ok stíga ek á land af legi, e se io potessi venire sulla terra dal mare,

ǫll muntu lemjask, ef mér er alhugat, saresti bastonata, e non scherzo, ok sveigja þínn, Hrímgerðr, hala. e allora abbasseresti la coda, Hrímgerðr.

22. 22.

Hrímgerðr kvað: Disse Hrímgerðr:

Atli, gakk þú á land, ef afli treystisk, Vieni a terra, Atli, se ti fidi della tua forza, ok hittumk í vík Varins, e incontrami nella baia di Varinn, rifja rétti er þú munt, rekkr, fáa, ti spaccherò le costole, guerriero, ef þú mér í krummur kœmr. se mi verrai vicino.

23. 23.

Atli kvað: Disse Atli:

Munk-a ek ganga, áðr gumnar vakna, Non verrò, prima che gli uomini si sveglino, ok halda of vísa vǫrð; e facciano da guardia al principe; er-a mér ørvænt, nær óru kœmr non mi sembrerebbe strano, se vicino alla nave skass upp und skipi. spuntasse fuori un altro mostro.

160 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr

24. 24.

Hrímgerðr kvað: Disse Hrímgerðr:

Vaki þú, Helgi, Svegliati, Helgi, ok bœt við Hrímgerði, e fai i conti con Hrímgerðr, er þú lézt hǫggvinn Hata; poiché uccidesti Hati; eina nótt kná hón hjá jǫfri sofa, se ella potrà dormire una sola notte col principe,

þá hefr hón bǫlva bœtr. allora riterrà il suo debito saldato.

25. 25.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Loðinn heitir, er þik skal eiga, Si chiama Loðinn, colui che ti avrà, leið ertu mannkyni, fai schifo per gli esseri umani, sá býr í Þolleyju þurs, il gigante vive nell’isola Þoll, hundvíss jǫtunn, saggio gigante, hraunbúa verstr, tra chi abita nelle rocce è il peggiore, sá er þér makligr maðr. è l’uomo adatto per te.

26. 26.

Hrímgerðr kvað: Disse Hrímgerðr:

Hina vildu heldr, Helgi, Un’altra la vorresti, Helgi, er réð hafnir skoða fyrri nótt með firum; che era nel porto la scorsa notte con i tuoi uomini; marggullin mær mér þótti afli bera; la fanciulla d’oro che credo migliore di me; hér sté hón land af legi venne a terra tramite il mare ok festi svá yðarn flota, e così rese sicura la vostra flotta, hón ein því veldr, er ek eigi mák è solo a causa sua, se io non posso buðlungs mǫnnum bana. uccidere gli uomini del re.

27. 27.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Heyr nú, Hrímgerðr, Ascoltami, Hrímgerðr, ef bœti ek harma þér, segðu gørr grami, se vuoi che faccia i conti con te, dimmelo chiaramente, var sú ein véttr, er barg ǫðlings skipum, era una sola, che salvò le nostre navi, eða fǫru þær fleiri saman? oppure erano di più tutte insieme?

161 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr

28. 28.

Hrímgerðr kvað: Disse Hrímgerðr:

Þrennar níundir meyja, þó reið ein fyrir Tre volte nove ragazze, ma era una sola a guidarle, hvít und hjálmi mær, marir hristusk, con l’elmo bianco, ragazza corazzata, stóð af mǫnum þeira dǫgg í djúpa dala, dalle bocche dei loro cavalli colava la rugiada delle valle, hagl í hóva viðu, þaðan kœmr með ǫldum ár, grandine sugli alberi, che cala ogni anno sui mortali, alt var mér þat leitt er ek leit. tutto quel che vedevo era odioso per me.

29. 29.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Austr líttu nú, Hrímgerðr, Guarda ad Est, Hrímgerðr, ef þik lostna hefr Helgi helstǫfum, Helgi ti ha intrattenuta con parole mortali,

á landi ok á vatni borgit er lofðungs flota in terra o in mare la flotta del principe è al sicuro ok mǫnnum it sama. e gli uomini del re ugualmente.

30. 30.

Atli kvað: Disse Atli:

Dagr er nú, Hrímgerðr, È giorno, Hrímgerðr, en þik dvalða hefr Atli til aldrlaga, Atli ti ha trattenuta finché non perdessi la vita, hafnarmark þykkir hlœgligt vera, sembri una statua del porto ridicola,

þars þú í steins líki stendr. laddove ti ergi pietrificata.

« Helgi konungr var allmikill hermaðr. Hann kom til « Re Helgi era un re molto forte. Andò da re Eylimi e Eylima konungs ok bað Sváfu dóttur hans. Þau Helgi chiese sua figlia Sváfa in sposa. Helgi e Sváfa si ok Sváfa veittust várar ok unnust furðu mikit. Sváfa giurarono fedeltà e si amarono molto. Sváfa restava a casa var heima með fæðr sínum, en Helgi í hernaði. Var col padre, Helgi andava in guerra. Sváfa era una valchiria Sváfa valkyrja enn sem fyrr. Heðinn var heima með da sempre. Heðinn era a casa con suo padre, re Hjǫrvarðr, fǫður sínum, Hjǫrvarði konungi, í Nóregi. Heðinn fǫr in Norvegia. Heðinn, tornando da solo dalla foresta, di einn saman heim ór skógi jólaaptan ok fann trollkonu. notte, incontrò un troll donna. Ella cavalcava un lupo ed Sú reið vargi ok hafði orma at taumum ok bauð fylgð usava serpenti come briglie ed offrì un rapporto sessuale sína Heðni. “Nei,” sagði hann. Hón sagði: “Þess ad Heðinn. “No,” disse egli. Ella disse: “Me la pagherai skaltu gjalda at bragarfulli”. Um kveldit óru per questo rifiuto quando festeggerete”. Di sera heitstrengingar. Var fram leiddr sonargǫltr. Lǫgðu prepararono il sacrificio. Il cinghiale sacrificale era menn þar á hendr sínar ok strengðu menn þá heit at pronto. Gli uomini innalzarono le mani e pronunciarono i bragarfulli. Heðinn strengði heit til Sváfu Eylima desideri con il corno da sacrificio. Heðinn desiderò Sváfa dóttur, unnustu Helga bróður síns, ok iðraðisk svá figlia di Eylimi, amata di Helgi suo fratello, ma di questo mjǫk, at hann gekk á braut villistígu suðr á lǫnd ok desiderio si pentì molto, così tanto che si mise in marcia fann Helga bróður sínn. » verso le terre meridionali e incontrò Helgi suo fratello. »

162 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr

31. 31.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Kom þú heill, Heðinn, Se il benvenuto, Heðinn, hvat kanntu segja nýra spjalla ór Nóregi, che mi dici di nuovo dalla Norvegia, hví er þér, stillir, stǫkkt ór landi perché sei uscito dalla tua terra, nobile, ok ert einn kominn oss at finna? e sei venuto a trovarci?

32. 32.

Heðinn kvað: Disse Heðinn:

Erumk-a, stillir, stǫkkt ór landi, Non sono un nobile, son uscito dalla mia terra, mik hefr miklu glœpr meiri sóttan, perché ho fatto una cosa brutta, ek hef kǫrna ina konungbornu ho desiderato la figlia di un re, brúði þína at bagarfulli. la tua sposa, al sacrificio.

33. 33.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Sakask eigi þú, sǫnn munu verða Non accusarti, diverranno vere

ǫlmál Heðinn okkur beggja. le tue parole, Heðinn, per entrambi noi.

Mér hefr stillir stefnt til eyrar, Un principe mi ha sfidato con la spada,

þriggja nátta skylak þar koma; tra tre notti dovrò recarmi lì; if er mér á því, at ek aftr komak; non son certo che se vado, farò ritorno;

þá má at góðu gørask slíkt, ef skal. così tutto andrà bene, se è destino.

34. 34.

Heðinn kvað: Disse Heðinn:

Sagðir þú, Helgi, at Heðinn væri Tu hai detto, Helgi, che Heðinn è degno góðs verðr frá þér ok gjafa stórra; di bei regali e oggetti preziosi da te in dono;

þér er sœmra sverð at rjóða, tu sei degno di far arrossire la tua spada, (col sangue) en frið gefa fjándum þínum. piuttosto che arrenderti ai nemici.

163 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr

« Þat kvað Helgi, þvíat hann grunaði um feigð sína ok « Così disse Helgi, perché sapeva che l’ora della sua þat at fylgjur hans hǫfðu vitjat Heðins þá er hann sá morte era vicina e disse che i suoi spiriti protettori konuna ríða varginum. Álfr hét konungr, son avevano visto Heðinn parlare con la donna che cavalcava Hróðmars, er Helga hafði ǫll haslaðan á Sigarsvelli á il lupo. Un re di nome Álfr, figlio di Hróðmarr, aveva þriggja nátta fresti. » stabilito un duello con Helgi tra tre notti in Sigarsvǫllr. »

35. 35.

Þá kvað Helgi: Perciò disse Helgi:

Reið á vargi, er rǫkvit var, Cavalcava un lupo, al crepuscolo, fljóð eitt er hann fylgju beiddi; una donna che gli offrì un rapporto sessuale; hón vissi þat, at veginn myndi ella sapeva, che sarebbe morto

Sigrlinnar sonr á Sigarsvǫllum. in Sigarsvǫllr il figlio di Sigrlinn.

« Þar var orrosta mikil, ok fekk þar Helgi banasár. » « Lì ci fu un grande scontro, ed Helgi fu ferito a morte. »

36. 36.

Sendi Helgi Sigar at ríða Helgi mandò Sigarr a trovare eftir Eylima eingadóttur; l’unica figlia di Eylimi;

« Bið bráðliga búna verða, « Pregala di sbrigarsi, ef hón finna vill fylki kvikvan. » se vuole trovare il principe ancora in vita. »

37. 37.

Sigarr kvað: Disse Sigarr:

Mik hefr Helgi hingat sendan Helgi mi ha mandato qui við þik, Sváfa sjálfa at mæla; da te, Sváfa, per parlarti,

þik kvazk hilmir hitta vilja, il principe mi manda a dirti che vuole parlarti,

áðr ítrborinn ǫndu týndi. prima che abbia tirato l’ultimo respiro.

38. 38.

Sváfa kvað: Disse Sváfa:

Hvat varð Helga Hjǫrvarðs syni? Che succede ad Helgi figlio di Hjǫrvarðr?

Mér er harðliga harma leitat, Il tormento mi fa soffrire duramente, ef hann sær of lék eða sverð of beit, se il mare l’ha preso o la spada l’ha tagliato,

þeim skal ek gumna grand of vinna. io ucciderò tutti quegli uomini.

164 Helgakviða Hjǫrvarðssonar – Il Canto di Helgi figlio di Hjǫrvarðr

39. 39.

Sigarr kvað: Disse Sigarr:

Fell hér í morgin at Frekasteini, Cadde di mattina qui a Frekasteinn, buðlungr sá er var baztr und sólu; da solo, il principe sotto il più bel Sole;

Álfr mun sigri ǫllum ráða, Álfr avrà la vittoria più totale,

þótt þetta sinn þǫrfgi væri. anche se questa volta non la meritava.

40. 40.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Heil vertu Sváfa, hug skaltu deila, Salute a te, Sváfa, vinci la tua angoscia, sjá mun í heimi hinztr fundr vera; questo sarà l’ultimo duello del mondo; téa buðlungi blœða undir, le ferite del principe sanguinano, mér hefr hjǫrr komit hjarta it næsta. la spada mi ha colpito vicino al cuore.

41. 41.

Bið ek þik, Sváfa, - brúðr grát-at-tu -, Ti chiedo, Sváfa, - non piangere, sposa - ef þú vill mínu máli hlýða, se vuoi compiere la mia volontà, at þú Heðni hvílu gørvir di preparare il tumulo per Heðinn ok jǫfur ungan ástum leiðir. e di dare il tuo amore a quel nobile.

42. 42.

Sváfa kvað: Disse Sváfa:

Mælt hafða ek þat í munarheimi, Ho detto questo nel Mondo dell’Amore,

þá er mér Helgi hringa valði, quando Helgi mi donò l’anello, myndig-a ek lostig at liðinn fylki che, morto il principe, di mia volontà jǫfur ókunnan armi verja. avrei mai stretto tra le mie braccia un altro nobile.

43. 43.

Heðinn kvað: Disse Heðinn:

Kyss mik, Sváfa, kœm ek eigi áðr Baciami, Sváfa, non tornerò a

Rogheims á vit né Rǫðulsfjalla, Rogheimr né a Rǫðulsfjǫll,

áðr ek hefnt of hefik Hjǫrvarðs sonar prima di aver vendicato il figlio di Hjǫrvarðr

þess er buðlungr var baztr und sólu. che era il principe sotto il più bel Sole.

« Helgi ok Sváfa, er sagt, at væri endrborin. » « Helgi e Sváfa, si dice, sono resuscitati. » 165 HHELGAKVIÐAELGAKVIÐA HHUNDINGSBANAUNDINGSBANA ININ FFYRRIYRRI

PPRIMO CCANTO DI HHELGI UUCCISORE DI HHUNDINGR OPPUREOPPURE LLA SSAGA DEI VVǪLSUNGAR IN PPOEMA PARTE IIII

Si tratta del secondo dei tre poemi riguardanti il personaggio di Helgi. Qua il protagonista è sempre Helgi figlio di Hjǫrvarðr, ma anziché una fugace descrizione degli eventi di Frekasteinn (che lo porteranno alla morte), viene ben descritta tutta la preparazione, il viaggio coi vichinghi, le reazioni dei nemici, la battaglia, e infine, la discesa delle valchirie, della quale Sigrún annuncia a Helgi di essersi meritato la Valhǫll poiché è riuscito ad uccidere il suo terribile nemico, ma che ha trovato la morte in quella battaglia. È incluso anche una breve “sfida d’insulti” tra Goðmundr, sentinella di Hundingr, con Sinfjǫtlir, portavoce di Helgi, che evoca eventi non ben specificati.

166 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

« Hér hefr upp kvæði frá Helga Hundingsbana ok « Qui comincia il canto di Helgi uccisore di Hundingr e di þeira Hǫðbrodds. » Hǫðbroddr. »

1. 1.

Ár var alda, þat er arar gullu, Erano tempi antichi, quando le aquile gridavano, hnigu heilǫg vǫtn af Himinfjǫllum; le acque sacre scorrevano dagli Himinfjǫllum;

þá hafði Helga inn hugumstóra quando Helgi il coraggioso venne

Borghildr borit í Brálundi. partorito da Borghildr nel bosco di Brá.

2. 2.

Nótt varð í bœ, nornir kómu, Scese la notte sul posto, vennero le norne,

þær er ǫðlingi aldr of skópu; coloro che predissero la vita del principe;

þann báðu fylki frægstan verða decisero che il nobile fosse il più famoso ok buðlunga beztan þykkja. e che tra i Buðlungr fosse il migliore.

3. 3.

Sneru þær af afli ǫrlǫgþáttu, Tessero con forza i fili del destino,

þá er borgir braut í Brálundi; i borghi del bosco di Brá tremarono,

þær of greiddu gullin símu esse tessero i fili dorati ok und mánasál miðjan festu. e lo fecero velocemente sotto il segno della Luna.

4. 4.

Þær austr ok vestr enda fálu, Fissarono ad Est ed Ovest le invisibili estremità,

þar átti lofðungr land á milli; nel mezzo l’eroe avrebbe avuto le sue terre; brá nift Nera á norðrvega la parente di Neri in direzione Nord einni festi, ey bað hón halda. fissò una catena, la fissò per sempre.

5. 5.

Eitt var at angri Ylfinga nið Solo una cosa preoccupò l’uomo degli Ylfingr ok þeiri meyju, er munúð fœddi; e alla sua donna, che partorì il bambino; hrafn kvað at hrafni, un corvo parlò ad un altro corvo,

- sat á hám meiði andvanr átu -: - era su un albero in attesa di cibo -:

« Ek veit nǫkkut. « Io so una cosa.

167 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

6. 6.

Stendr í brynju burr Sigmundar Il figlio di Sigmundr è in una cotta di maglia dœgrs eins gamall, nú er dagr kominn; con un giorno di vita, il tempo è giunto; hvessir augu sem hildingar, i suoi occhi sono coraggiosi come quelli guerrieri, sá er varga vinr, vit skulum teitir. » è l’amico dei lupi, dovremmo gioire. »

7. 7.

Drótt þótti sá dǫglingr vera, Agli eserciti sembrava regale il suo portamento, kváðu með gumnum góð ár komin; tra gli uomini si diceva che il bel tempo era giunto; sjálfr gekk vísi ór vígþrimu il re in persona uscì dalla truppa ungum fœra ítrlauk grami. per fare un dono propiziatorio al giovane.

8. 8.

Gaf hann Helga nafn ok Hringstaði, Gli dette il nome di Helgi e Hringstaðir,

Sólfjǫll, Snæfjǫll ok Sigarsvǫllu, la Sólfjǫll, la Snæfjǫll e la Sigarsvǫllr,

Hringstǫð, Hátún ok Himinvanga, Hringstaðr, Hátún e Himinvangar, blóðorm búinn brœðr Sinfjǫtla. dette una spada al fratello di Sinfjǫtli.

9. 9.

Þá nam at vaxa fyr vina brjósti Crebbe forte in mezzo ai suoi amici almr ítrborinn ynðis ljóma; il giovane nobile splendente di gioia; hann galt ok gaf gull verðungu, egli pagò e dette oro ai giusti, sparði eigi hilmir hodd blóðrækinn. il principe non risparmiò il tesoro insanguinato.

10. 10.

Skammt lét vísi vígs at bíða; Non dovette attendere molto la battaglia;

þá er fylkir var fimmtán vetra, aveva soltanto quindici anni il nobile, ok hann harðan lét Hunding veginn quando uccise il potente Hundingr

þann er lengi réð lǫndum ok þegnum. che da tempo dominava terre e uomini.

11. 11.

Kvǫddu síðan Sigmundar bur Dal figlio di Sigmundr pretesero auðs ok hringa Hundings synir, anelli e ricchezze i figli di Hundingr,

168 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

því at þeir áttu jǫfri at gjalda poiché volevano esser pagati fjárnám mikit ok fǫður dauða. per la razzia e per la morte del padre.

12. 12.

Lét-at buðlungr bótir uppi Il principe non ascoltò le loro preghiere né niðja in heldr nefgjǫld fáa; né pagò i parenti per i loro morti; ván kvað hann mundu veðrs ins mikla per loro predisse una tremenda tempesta grára geira ok gremi Óðins. di lance di ferro e l’ira di Óðinn.

13. 13.

Fara hildingar hjǫrstefnu til, I guerrieri tornarono in battaglia,

þeirar er lǫgðu at Logafjǫllum; scelsero come campo di battaglia le Logafjǫllum; sleit Fróða frið fjánda á milli; il riposo di Fróði fu rotto dai nemici; fara Viðris grey valgjǫrn of ey. i lupi di Óðinn vagano in cerca di cadaveri.

14. 14.

Settisk vísi, þá er vegit hafði Il sovrano si sedette, dopo aver ucciso

Álfr ok Eyjólf, und arasteini, Álfr ed Eyjólfr, sulla pietra dell’aquila,

Hjǫrvarð ok Hávarð, Hundings sonu; Hjǫrvarðr ed Hávarðr, figli di Hundingr; farit hafði hann allri ætt geirmímis. uccise tutti i parenti dei guerrieri.

15. 15.

Þá brá ljóma af Logafjǫllum, Apparve una luce sulle Logafjǫllum, en af þeim ljómum leiftrir kómu, e dalla luce vennero dei fulmini, hávar und hjálmum á Himinvanga, sotto c’erano degli elmi in Himinvangar, brynjur váru þeira blóði stokknar, le loro armature erano cosparse di sangue, en af geirum geislar stóðu. e le loro lance splendevano.

16. 16.

Frá árliga ór úlfíði All’alba, nel bosco dei lupi dǫglingr at því dísir suðrœnar, il potente re chiese alle donne del Sud ef þær vildi heim með hildingum se volevano tornare a casa loro coi guerrieri

þá nótt fara; þrymr var alma. quella notte; fu un fragore di armi.

169 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

17. 17.

En af hesti Hǫgna dóttir, E la figlia di Hǫgni da cavallo,

- líddi randa rym, - ræsi sagði: - finito il frastuono, - disse al re:

« Hygg ek, at vér eigim aðrar sýslur « Credo che ci tocchino altri compiti, en með baugbrota bjór at drekka. oltre che bere la birra con chi distribuisce doni.

18. 18.

Hefir mínn faðir meyju sinni Mio padre ha promesso in sposa sua figlia grimmum heitit Granmars syni, al violento figlio di Granmarr, en ek hef, Helgi, Hǫðbrodd kveðinn ma, Helgi, io ho chiamato Hǫðbroddr, konung óneisan sem kattar son. il prode re, cucciolo di gatto.

19. 19.

Þó kœmr fylkir fára nátta, Così il principe verrà qui, nema þú hónum vísir valstefnu til se tu non fissi con lui un luogo di sfida eða mey nemir frá mildingi. » oppure rapisci la sua ragazza. »

20. 20.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Uggi eigi þú Ísungs bana; Non temere l’uccisore di Ísungr; fyrr mun dolga dynr, la mia spada canterà, nema ek dauðr séak. finché non sarò morto.

21. 21.

Sendi áru allvaldr þaðan Quindi il potente mandò messaggeri of land ok um lǫg leiðar at biðja, per terra e per mare a cercare aiuto, iðgnógan ógnar ljóma con abbondante oro luminoso brǫgnum bjóða ok burum þeira. da offrire agli uomini e ai loro figli.

22. 22.

« Biðið skjótliga til skipa ganga « Chiedetegli che vadano subito alle navi ok ór Brandeyju búna verða. » e si preparino a salpare per l’isola di Brandr. »

Þaðan beið þengill, unz þingat kómu Il principe restò lì, finché non giunsero

170 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr halir hundmargir ór Heðinseyju. molti guerrieri dall’isola di Heðinn.

23. 23.

Ok þar af strǫndum ór Stafnsnesi E presto ormeggiate al porto di Stafn beit her út skriðu ok búin gulli; c’erano prodi navi ornate d’oro; spurði Helgi Hjǫrleif at því: dopodiché Helgi chiese ad Hjǫrleifr:

« Hefir þú kannaða koni óneisa? » « Hai conosciuto tanti eroi senza paura? »

24. 24.

En ungr konungr ǫðrum sagði; E il giovane re rispose all’altro; seint kvað at telja af Trǫnueyri non si contavano dall’isola di Trǫna langhǫfðuð skip und líðǫndum, le lunghe navi sotto le ampie vele,

þau er í Ǫrvasund útan fǫru. che salpavano dal fiume Ǫrvi.

25. 25.

« Tolf hundruð tryggra manna; « Milleduecento uomini fidati;

þó er í Hátúnum hálfu fleira ma in Hátún sono più del doppio di questi víglið konungs; ván erum rómu. » le truppe del re; sarà uno scontro violento. »

26. 26.

Svá brá stýrir stafntjǫldum af, Il capitano tolse la tenda dalla prua, at mildinga mengi vakði, svegliando i potenti guerrieri, ok dǫglingar dagsbrún séa e videro la prima luce del giorno ok siklingar sneru upp við tré e innalzarono sull’albero maestro vefnistingum á Varinsfirði. le vele nel fiordo di Varinn.

27. 27.

Varð ára ymr ok járna glymr, Iniziò il rumore dei remi e lo stridere del ferro, brast rǫnd við rǫnd, reru víkingar; rimbombava scudo contro scudo, i vichinghi remavano; eisandi gekk und ǫðlingum sotto gli ordini dei nobili lofðungs floti lǫndum fjarri. la flotta avanzò lontana dalla terra.

171 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

28. 28.

Svá var at heyra, er saman kómu Si udiva ciò, quando vennero

Kolgu systir ok kilir langir, le onde (sorelle di Kolga) con le creste alte, sem bjǫrg eða brim brotna myndi. come quando onde e scogli s’infrangono.

29. 29.

Draga bað Helgi há segl ofar, Helgi dette l’ordine di issare la vela, varð-at hrǫnnum hǫfn þingloga, l’equipaggio non fu impotente contro il mare,

þá er ógurlig Ægis dóttir quando la tremenda onda (figlia di Ægir) stagstjórnmǫrum steypa vildi. cercò di ribaltare la barca.

30. 30.

En þeim sjálfum Sigrún ofan Sigrún li salvaguardò dall’alto fólkdjǫrf of barg ok fari þeira; dando battaglia insieme alla nave; snerisk ramliga Rán ór hendi sfuggendo alla tempesta (mano di Rán) gjalfrdýr konungs at Gnipalundi. la nave del re arrivò al bosco di Gnipi.

31. 31.

Sat þar um aftan í Unavágum, Si fermarono la sera in Unavágar, flaust fagrbúin fljóta knáttu; le splendide e potenti navi erano ormeggiate; en þeir sjálfir frá Svarinshaugi ma l’equipaggio di Svarinshaugr með hermðar hug her kǫnnuðu. osservava preoccupato l’esercito.

32. 32.

Frá góðborinn Goðmundr at því: Il figlio degli dèi Goðmundr chiese:

Hverr er landreki, sá er liði stýrir Chi è il signore, che guida in mare ok hann feiknalið færir at landi? e comanda l’esercito furioso in terra?

33. 33.

Sinfjǫtli kvað - slǫng upp við rá Disse Sinfjǫtli - sopra la prua agitava rauðum skildi, rǫnd var ór gulli; uno scudo rosso, ornato d’oro;

þar var sundvǫrðr, sá er svara kunni era una sentinella, abile nel rispondere ok við ǫðlinga orðum skipta -: e autorizzato a parlare con i nobili -:

172 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

34. 34.

« Segðu þat í aftan, er svínum gefr « Dillo stasera, quando sfami i maiali ok tíkr yðrar teygir at solli, e mandi le tue puttane a buttare i rifiuti, at sé Ylfingar austan komnir come gli Ylfingar sono giunti da Oriente gunnar gjarnir fyr Gnipalundi. al bosco di Gnipi in cerca di guerre.

35. 35.

Þar mun Hǫðbroddr Helga finna Là Hǫðbroddr troverà Helgi flugtrauðan í flota miðjum, volando sprezzante in mezzo alla battaglia, sá er oft hefir ǫrnu sadda, lui che cibò spesso le aquile, meðan þú á kvernum kystir þýjar. » mentre tu ai mulini ti sbattevi le schiave. »

36. 36.

Goðmundr kvað: Disse Goðmundr:

Fátt mantu, fylkir, fornra spjalla, Ricordi poco degli antichi fatti, nobile, er þú ǫðlingum ósǫnnu bregðr; se pronunci falsità riguardo i principi;

þú hefir etnar úlfa krásir hai divorato prede da lupo ok brœðr þínum at bana orðit, ed hai ucciso tuo fratello, oft sár sogin með svǫlum munni, hai succhiato ferite con le tue labbra, hefr í hreysi hvarleiðr skriðit. hai vissuto in grotte, odiato da tutti.

37. 37.

Sinfjǫtli kvað: Disse Sinfjǫtli:

Þú vart vǫlva í Varinseyju, Tu fosti una volva nell’isola in Varinn, skollvís kona, bartu skrǫk saman; una donna attraente, partoristi menzogne; kvaztu engi mann eiga vilja, dicevi di non voler sposare nessun uomo, segg brynjaðan, nema Sinfjǫtla. nessun guerriero corazzato, eccetto Sinfjǫtli.

38. 38.

Þú vart, in skæða, skass, valkyrja, Fosti strega, gigantessa, valchiria,

ǫtul, ámátlig at Alfǫður; terribile, impotente al Padre di Tutti; mundu einherjar allir berjask, tutti gli einherjar si combattevano, svevís kona, of sakar þínar. donna falsa, per averti.

173 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

39. 39.

Níu áttu vit á nesi Ságu Al promontorio di Sága in nove

álfa alna, ek var einn faðir þeira. concepimmo lupi, fui padre di tutti loro.

40. 40.

Goðmundr kvað: Disse Goðmundr:

Faðir var-at-tu fenrisúlfa Non fosti il padre della cucciolata

ǫllum ellri, svá at ek muna, anche se il più vecchio, a quanto ricordo, síz þik geldu fyr Gnipalundi poiché ti castrarono nel bosco di Gnipi

þursa meyjar á Þórsnesi. le ragazze giganti, al porto di Þórr.

41. 41.

Stjúpr vartu Siggeirs, Eri il figliastro di Siggeirr, látt und stǫðum heima, ti sdraiavi sulle spiagge di casa, vargljóðum vanr á viðum úti; ululavi come un lupo nei boschi là intorno; kómu þér ógǫgn ǫll at hendi, ti capitarono tutti i mali possibili,

þá er brœðr þínum brjóst raufaðir; da quando trapassasti il petto di tuo fratello; gørðir þik frægjan af firinverkum. diventasti famoso per le tue azioni malvagie.

42. 42.

Sinfjǫtli kvað: Disse Sinfjǫtli:

Þú vart brúðr Grana á Brávelli, Eri la moglie di Grani in Brávǫllr, gullbitluð vart gǫr til rásar; dalla bocca d’oro e pronta da esser cavalcata; hafða ek þér móðri marg skeið riðit, ti ho cavalcata per un bel po’ fino a stancarti, svangri und sǫðli, simul, forbergis. sei caduta sporca e affamata, vecchia.

43. 43.

Goðmundr kvað: Disse Goðmundr:

Sveinn þóttir þú siðlauss vera, Sembravi un giovane pervertito,

þá er þú Gullnis geitr molkaðir, quando mungevi le capre di Gullnir, en í annat sinn Imðar dóttir, e non so se ti ricordi la figlia di Imðir, tǫtrughypja. Vill þú tǫlu lengri? depravato. Vuoi continuare a discutere?

174 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

44. 44.

Sinfjǫtli kvað: Disse Sinfjǫtli:

Fyrr vilda ek at Frekasteini Vorrei che presto a Frekasteinn hrafna seðja á hræum þínum il tuo corpo cibasse i corvi en tíkr yðrar teygja at solli invece di mandare le tue puttane a buttare i rifiuti eða gefa gǫltum; deili grǫm við þik. o nutrire i maiali; possano prenderti i nemici.

45. 45.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Væri ykkr, Sinfjǫtli, sæmra miklu Sembra molto meglio per te, Sinfjǫtli, gunni at heyja ok glaða ǫrnu, dar battaglia e far felici le aquile, en sé ónýtum orðum at bregðask, piuttosto che bisticciare con parole inutili,

þótt hringbrotar heiftir deili. anche se voi due nobili vi odiate.

46. 46.

Þykkja-t mér góðir Granmars synir, Non mi sembrano validi i figli di Granmarr,

þó dugir siklingum satt at mæla; ma per gli eroi sono i fatti a dover parlare;

þeir hafa markat á Móinsheimum, hanno mostrato in Móinsheimr, at hug hafa hjǫrum at bregða. di aver talento nel maneggiare le armi.

47. 47.

Þeir af ríki renna létu Cavalcarono con imponenza

Svipuð ok Sveggjuð Sólheima til Svipuðr e Sveggjuðr verso Sólheimr dala dǫggótta, dǫkkvar hlíðir; attraverso valli rugiadose e sentieri oscuri; skalf Mistar marr hvar er megir fǫru. la nebbia (mare di Mist) tremò quando passarono.

48. 48.

Mœttu þeir tyggja í túnhliði, Incontrarono il sovrano ai cancelli della corte, sǫgðu stríðliga stilli kómu; annunciarono che stavano entrando in armi;

úti stóð Hǫðbroddr hjálmi faldinn, Hǫðbroddr rimase fuori con l’elmo in testa, hugði hann jóreið ættar sínnar: scrutava la cavalleria del suo ætt:

« Hví er hermðar litr á Hniflungum? » « Perché tanto timore tra gli Hniflungar? »

175 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

49. 49.

Goðmundr kvað: Disse Goðmundr:

Snúask hér at sandi snævgir kjólar, Stanno arrivando qui delle navi rapide, rakka-hirtir ok ráar langar, navi con vele spiegate e lunghe prue, skildir margir, skafnar árar, molti scudi, e remi levigati, gǫfugt lið gylfa, glaðir Ylfingar. nobili imponenti, capeggiati dagli Ylfingar.

50. 50.

Ganga fimmtán fólk upp á land, Stanno sbarcando quindici reggimenti,

þó er í Sogn út sjau þúsundir; ma fuori Sogn sono in settemila, liggja hér í grindum fyr Gnipalundi qui nel porto del bosco di Gnipi sono schierate brimdýr blásvǫrt ok búin gulli; le navi (animali da battaglia) adorne d’oro;

þar er miklu mest mengi þeira; là il loro numero è enorme; mun-a nú Helgi hjǫrþing dvala. Helgi non tarderà a dar battaglia.

51. 51.

Hǫðbroddr kvað: Disse Hǫðbroddr:

Renni rǫkn bitluð til Reginþinga, Che corra il cavallo verso l’assemblea di Reginn, en Sporvitnir at Sparinsheiði, Sporvitnir verso Sparinsheiði,

Mélnir ok Mýlnir til Myrkviðar; Mélnir e Mýlnir verso Myrkviðr; látið engi mann eftir sitja, non permettete che nessun uomo,

þeira er benlogum bregða kunni. resti dietro a questi due che san brandire la spada.

52. 52.

Bjóðið ér Hǫgna ok Hrings sonum, Chiama Hǫgni e i figli di Hringr,

Atla ok Yngva, Álf inum gamla, Atli e Yngvi, Álfr il vecchio,

þeir ró gjarnir gunni at heyja; loro sperano di andare in guerra; látum Vǫlsunga viðrnám fáa. saremo pronti a resistere ai Vǫlsungar.

53. 53.

Svipr einn var þat, er saman kómu Ci fu un tornado, quando si scontrarono fǫlvir oddar at Frekasteini; le armi mostruose Frekasteinn; ey var Helgi Hundings bani Helgi uccisore di Hundingr era sempre

176 Helgakviða Hundingsbana in Fyrri – Primo Canto di Helgi uccisore di Hundingr fyrstr í fólki, þar er firar bǫrðusk, in prima fila, continuava a combattere,

æstr á ímu, alltrauðr flugar; assetato di battaglia, non disposto ad indietreggiare; sá hafði hilmir hart móðakarn. l’eroe aveva un cuore (ghianda dell’anima) forte.

54. 54.

Kómu þar ór himni hjálmvítr ofan, Vennero dal cielo le donne con gli elmi bianchi,

- óx geira gnýr, - þær er grami hlífðu; - il rumore delle lance saliva, - proteggevano il principe;

þá kvað þat Sigrún, sárvitr fluga allorché parlò Sigrún, volava lenta e fiera

- át hálu skær af Hugins barri -: - i lupi ebbero dei cadaveri (cibo di Huginn) -:

55. 55.

« Heill skaltu, vísi, virða njóta, « Salute a te, eroe, gioisci con gli uomini,

áttstafr Yngva, ok una lífi, discendente di Yngvi, vivrai per sempre, er þú fellt hefir inn flugartrauða jǫfur, perché hai ucciso senza paura un nemico,

þann er ǫlli ægis dauða. che uccise chiunque gli fosse vicino.

56. 56.

Ok þér, buðlungr, samir bæði vel Perciò, guerriero, ti sei meritato rauðir baugar ok in ríkja mær; l’anello rosso e la fanciulla nobile; heill skaltu, buðlungr, bæði njóta salute a te, guerriero, godrai di entrambe,

Hǫgna dóttur ok Hringstaða, la figlia di Hǫgni e di Hringstaðir, sigrs ok landa. Þá er sókn lokit. » della vittoria e delle terre. Così finisce la tua guerra. »

177 HHELGAKVIÐAELGAKVIÐA HHUNDINGSBANAUNDINGSBANA ǪǪNNURNNUR

SSECONDO CCANTO DI HHELGI UUCCISORE DI HHUNDINGR OPPUREOPPURE LLA SSAGA DEI VVǪLSUNGAR IN PPOEMA PARTE IIIIII

Si tratta del terzo dei tre poemi riguardanti il personaggio di Helgi. L’ultimo poema della dei Vǫlsungar è incentrato su Helgi figlio di Sigmundr, presumibilmente la reincarnazione di Helgi figlio di Hjǫrvarðr, protagonista dei primi due poemi. Sigrún, valchiria, lo trova, e si innamora di lui. Helgi, come il suo avo, muore in un duello, ucciso “questa volta” da Dagr. Óðinn gli concede grande potere nella Valhǫll e perciò lui ritorna, sotto forma di draugr (spettro non-morto), per parlare un’ultima volta con Sigrún, prima di tornarsene all’altro mondo attraverso il Bifrǫst.

178 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

« Sigmundr konungr Vǫlsungsson átti Borghildi af « Re Sigmundr figlio di Vǫlsungr sposò Borghildr nel Brálundi. Þau hétu son sinn Helga ok eftir Helga bosco di Brá. Chiamarono loro figlio Helgi da Helgi figlio Hjǫrvarðssyni. Helga fóstraði Hagall. Hundingr hét di Hjǫrvarðr. Helgi fu allevato da Hagall. Un re potente si ríkr konungr. Við hann er Hundland kennt. Hann var chiamava Hundingr. Da egli ha preso nome la Hundland. hermaðr mikill ok átti marga sonu þá er í hernaði Era un grande guerriero ed ebbe molti figli che váru. Ófriðr ok dylgjur váru á milli þeira Hundings combatterono molte battaglie. Tra i figli di Hundingr e di konungs ok Sigmundar konungs. Drápu hvárir Sigmundr c’erano ostilità e discordia. Ognuno uccideva i annarra frændr. Sigmundr konungr ok hans ættmenn parenti dell’altro. Re Sigmundr ed il suo ætt avevano il hétu Vǫlsungar ok Ylfingar. Helgi fǫr ok njósnaði til nome di Vǫlsungr ed Ylfingr. Helgi si mise in viaggio e in hirðar Hundings konungs á laun. Hemingr, son segreto spiò la corte di re Hundingr. Hemingr, figlio di re Hundings konungs, var heima. En er Helgi fǫr í brott, Hundingr, era a casa. Mentre Helgi stava per andarsene, þá hitti hann hjarðarsvein ok kvað: » incontrò un pastore e gli disse: »

1. 1.

« Segðu Hemingi at Helgi man « Dì ad Hemingr che Helgi ricorda hvern i brynju bragnar felldu, il guerriero corazzato che gli uomini abbatterono,

ér ulf gráan inni hǫfðuð, un lupo grigio che si nascose tra di loro,

þar er Hamal hugði Hundingr konungr. » il quale re Hundingr pensava fosse Hamall. »

« Hamall hét son Hagals. Hundingr konungr sendi « Il figlio di Hagall si chiamava Hamall. Re Hundingr menn til Hagals at leita Helga, en Helgi mátti eigi mandò uomini da Hagall per cercare Helgi, ed Helgi che forðast annan veg en tók klæði ambáttar ok gekk at non poteva fuggire indossò abiti da serva e andò al mala. Þeir leituðu ok fundu eigi Helga. » mulino. Cercarono ma non trovarono Helgi. »

2. 2.

Þá kvað Blindr inn bǫlvísi: Disse Blindr il maestro d’inganni:

Hvǫss eru augu í Hagals þýju; Gli occhi della serva di Hagall sono acuti; er-a þat karls ætt, er á kvernum stendr; non è figlia di contadini, costei che è al mulino; steinar rifna stǫkk lúðr fyrir. spezza le pietre sotto la ruota della mola.

3. 3.

Nú hefir hǫrð dœmi hildingr þekit, Al guerriero è toccato un duro destino, er vísi skal valbygg mala; se gli tocca schiacciare l’orzo; heldr er sæmri hendi þeiri a quella mano è più adatta meðalkafli en mǫndultré. l’elsa della spada che l’asta della macina.

179 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

4. 4.

Hagall svaraði ok kvað: Hagall rispose dicendo:

Þat er lítil vá þótt lúðr þrumi Non c’è da stupirsi se la ruota della mola gira bene, er mær konungs mǫndul hrærir; poiché è figlia di re colei che muove la macina; hón skævaði skýjum efri un tempo volava più alta delle nuvole ok vega þorði sem víkingar, e bramava di battersi coi vichinghi,

áðr hana Helgi hǫftu gørði; prima che Helgi la catturasse; systir er hón þeira Sigars ok Hǫgna; ella è la sorella di Sigarr e di Hǫgni;

því hefir ǫtul augu Ylfinga man. perciò gli occhi della ragazza degli Ylfingar sono buoni.

« Undan komst Helgi ok fǫr á herskip. Hann felldi « Helgi scappò e salì su una nave da guerra. Uccise re Hunding konung ok var síðan kallaðr Helgi Hundingr e da allora venne chiamato Helgi uccisore di Hundingsbani. Hann lá með her sinn í Brunavágum Hundingr. Si fermò in Brunavágar col suo esercito e ok hafði þar strandhǫgg ok átu þar hrátt. Hǫgni hét uccisero molti animali e li mangiarono crudi. Un re si konungr. Hans dóttir var Sigrún. Hón var valkyrja ok chiamava Hǫgni. Sua figlia era Sigrún. Ella era una reið loft ok lǫg. Hón var Sváfa endurborin. Sigrún valchiria che vagava per aria e per mare. Era Sváfa, reið at skipum Helga ok kvað: » resuscitata. Sigrún si recò alle navi di Helgi e disse: »

5. 5.

« Hverir láta fljóta fley við bakka? Chi porta le navi dal mare alla riva?

Hvar, hermegir, heima eiguð? Da dove venite, guerrieri?

Hvers bíðið ér í Brunavágum? Cosa vi attende in Brunavágar?

Hvert lystir yðr leið at kanna? » Quali vie volete esplorare? »

6. 6.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Hamall lætr fljóta fley við bakka, Hamall porta le navi dal mare alla riva; eigum heima í Hléseyju, veniamo dall’isola di Hlér, bíðum byrjar í Brunavágum, buon vento ci attende in Brunavágar, austr lystir oss leið at kanna. vogliamo esplorare le vie orientali.

7. 7.

Sigrún kvað: Disse Sigrún:

Hvar hefir þú, hilmir, hildi vakða Dove hai vinto in battaglia, guerriero, eða gǫgl alin Gunnar systra? oppure hai nutrito i corvi?

180 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

Hví er brynja þín blóði stokkin? Perché la tua corazza è insanguinata?

Hví skal und hjálmum hrátt kjǫt eta? Perché il tuo elmo è sporco di carne cruda?

8. 8.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Þat vann næst nýs niðr Ylfinga Per ultima cosa il figlio degli Ylfingar è stato fyr vestan ver, ef þik vita lystir, nel mare dell’ovest, se vuoi saperlo, er ek bjǫrnu tók í Bragalundi ho catturato orsi nel bosco di Bragi ok ætt ara oddum saddak. e saziato la stirpe delle aquile con le nostre armi.

9. 9.

Nú er sagt, mær, hvaðan sakar gørðusk, Ora, ragazza, ti ho detto come sono andate le cose,

því var á legi mér lítt steikt etit. perché sul mare abbiamo mangiato poca carne cotta.

10. 10.

Sigrún kvað: Disse Sigrún:

Víg lýsir þú, varð fyr Helga Parlando di battaglie, fu Helgi che

Hundingr konungr hníga at velli. uccise re Hundingr proprio qua.

Bar sókn saman er sefa hefnduð Il voler vendicare i parenti li portò allo scontro ok busti blóð á brimis eggjar. e il sangue scorse sulle lame delle spade.

11. 11.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Hvat vissir þú, at þeir séim, Come ne sei certa, di chi erano quelli, snót svinnhuguð, er sefa hefndum? donna dai sensi acuti, che ebbero vendetta?

Margir ro hvassir hildings synir I potenti figli dei guerrieri sono molti ok ámunir ossum niðjum. e sono molto simili a noi.

12. 12.

Sigrún kvað: Disse Sigrún:

Vark-a ek fjarri, fólks oddviti, Non ero lontana, nobile condottiero, gær á morgun grams aldrlokum. la mattina quando il re morì.

Þó tel ek slœgjan Sigmundar bur, Perciò dico che è furbo il figlio di Sigmundr,

181 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr er í valrúnum vígspjǫll segir. che comunica il destino con rune mortali.

13. 13.

Leit ek þik um sinn fyrr á langskipum, Ti ho già visto una volta su una nave,

þá er þú byggðir blóðga stafna mentre eri sulla prua insanguinata ok úrsvalar unnir léku, e le onde gelide vi inumidivano, nú vill dyljask dǫglingr fyr mér, è inutile che neghi a me di essere un eroe, en Hǫgna mær Helga kennir. la figlia di Hǫgni conosce Helgi.

« Granmarr hét ríkr konungr, er bjó at Svarinshaugi. « Un re potente si chiamava Granmarr, viveva in Hann átti marga sonu: Hǫðbroddr, annarr Goðmundr, Svarinshaugr. Egli ebbe molti figli: Hǫðbroddr, poi þriði Starkaðr. Hǫðbroddr var í konungastefnu. Hann Goðmundr, per terzo Starkaðr. Hǫðbroddr era ad un fastnaði sér Sigrúnu Hǫgnadóttur. En er hón spyrr þat raduno di re. Scelse come sposa Sigrún figlia di Hǫgni. þá reið hón með valkyrjur um loft ok um lǫg at leita Ma appena ella lo venne a sapere, vagò insieme alle Helga. Helgi var þá at Logafjǫllum ok hafði barizt valchirie per cielo e per mare in cerca di Helgi. Helgi era við Hundings sonu. Þar felldi hann þá Álf ok Eyjólf, alle Logafjǫllum e aveva sconfitto i figli di Hundingr. Là Hjǫrvarð ok Hervarð, ok var hann allvígmóðr ok sat abbatté Álfr e Eyjólfr, Hjǫrvarðr ed Hervarðr, e stanco per undir Arasteini. Þar hitti Sigrún hann ok rann á háls le molte guerre si fermò ad Arasteinn. Là lo trovò Sigrún hónum ok kyssti hann ok sagði hónum ørindi sitt, svá che gli gettò subito le braccia intorno al collo e lo baciò e sem segir í Vǫlsungakviðu inni fornu: » gli disse quel che doveva dirli, come è narrato nel canto antico dei Vǫlsungr: »

14. 14.

Sótti Sigrún glaðan, Sigrún trovò il principe contento, heim nam hón Helga hǫnd at sœkja, prese la mano di Helgi con dolcezza, kyssti ok kvaddi konung und hjálmi; baciava e parlava al re da sotto l’elmo,

þá varð hilmi hugr á vífi. e il guerriero si innamorò di lei.

Fyrr lézt hón unna af ǫllum hug Ella amava già con tutto il cuore syni Sigmundar en hón sét hafði. il figlio di Sigmundr ancor prima di vederlo.

15. 15.

Sigrún kvað: Disse Sigrún:

Var ek Hǫðbroddi í her fǫstnuð Venni promessa ad Hǫðbroddr davanti all’esercito en jǫfur annan eiga vildak; ma io desideravo un altro nobile;

þó sjámk, fylkir, frænda reiði, tuttavia ho paura dell’ira dei parenti, signore, hefi ek míns fǫður munráð brotit. ho rinnegato la scelta compiuta da mio padre.

182 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

16. 16.

Nam-a Hǫgna mær of hug mæla, La figlia di Hǫgni parlava col cuore, hafa kvaðsk hón Helga hylli skyldu. diceva che avrebbe sempre amato Helgi.

17. 17.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Hirð eigi þú Hǫgna reiði Non temere l’ira di Hǫgni né illan hug ættar þinnar. né il male del tuo ætt.

Þú skalt, mær ung, at mér lifa; Tu vivrai con me, giovane ragazza,

ætt áttu, in góða, er ek eigi sjámk. hai un ætt che non mi spaventa, bella.

« Helgi samnaði þá miklum skipaher ok fǫr til « Dunque Helgi radunò una flotta enorme e viaggiò verso Frekasteins, ok fengu í hafi ofviðri mannhætt. Þá Frekasteinn, ed in mare incontrarono una tempesta kómu leiptr yfir þá ok stóðu geislar í skipin. Þeir sá í terribile. I fulmini calavano dall’alto e bruciavano il legno loftinu at valkyrjur níu riðu ok kenndu þeir Sigrúnu. sulle navi. Videro cavalcare nel cielo nove valchirie e Þá lægði storminn ok kómu þeir heilir til lands. riconobbero Sigrún. Allora la tempesta si calmò e Granmarssynir sátu á bjargi nokkuru, er skipin sigldu giunsero sani a terra. I figli di Granmarr erano su una at landi. Goðmundr hljóp á hest ok reið á njósn á collina, mentre le navi approdavano a terra. Goðmundr bergit við hǫfnina. Þá hlóðu Vǫlsungar seglum. » salì a cavallo e andò in esplorazione della spiaggia vicina alla piana. Dunque i Vǫlsungar piegarono le vele. »

18. 18.

Þá kvað Goðmundr Granmarsson: Dunque disse Goðmundr figlio di Granmarr:

Hverr er landreki, sá er liði stýrir « Chi è il signore, che guida in mare ok hann feiknalið fœrir at landi? » e comanda l’esercito furioso in terra?

Þykkja mér fríð í fararbroddi, Non c’è pace per me al fronte, verpr vígroða um víkinga. c’è aria di battaglia tra i vichinghi.

19. 19.

Sinfjǫtli kvað: Disse Sinfjǫtli:

Þar mun Hǫðbroddr Helga finna Là Hǫðbroddr troverà Helgi flugtrauðan gram í flota miðjum, in mezzo la battaglia volando con disprezzo, hann hefir eðli ættar þinnar, egli è il padrone del tuo ætt, arf Fjǫrsunga, und sik þrungit. i nobili Fjǫrsungar, li ha sottomessi.

183 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

20. 20.

Goðmundr kvað: Disse Goðmundr:

Því fyrr skulu at Frekasteini Tuttavia dovremmo prima a Frekasteinn sáttir saman um sakar dœma; scontrarci per decidere le nostre sorti; mál er, Hǫðbroddr, hefnd at vinna questa volta Hǫðbroddr sarà vendicato, ef vér lægra hlut lengi bárum. se vi dimostrerete di gran lunga più deboli.

21. 21.

Sinfjǫtli kvað: Disse Sinfjǫtli:

Fyrr muntu, Goðmundr, geitr of halda Presto nutrirai le capre, Goðmundr, ok bergskorar brattar klífa, e vagherai per le ripide montagne, hafa þér í hendi heslikylfu. con in mano un bastone di nocciolo.

Þat er þér blíðara en brimis dómar. Ti piacerà più di quanto ti piaccia la spada.

22. 22.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Væri ykkr, Sinfjǫtli, sæmra miklu Credo sia molto meglio per te, Sinfjǫtli, gunni at heyja ok glaða ǫrnu, dar battaglia e far felici le aquile, en sé ónýtum orðum at bregðask, piuttosto che bisticciare con parole inutili,

þótt hringbrotar heiftir deili. anche se voi due nobili vi odiate.

23. 23.

Þykkja-t mér góðir Granmars synir, Non mi sembrano validi i figli di Granmarr,

þó dugir siklingum satt at mæla; ma per gli eroi sono i fatti a dover parlare;

þeir hafa markat á Móinsheimum, essi hanno mostrato, in Móinsheimr, at hug hafa hjǫrum at bregða; di aver talento nel maneggiare le armi; eru hildingar hǫlzti snjallri. e sono guerrieri sempre coraggiosi.

« Goðmundr reið heim með hersǫgu. Þá sǫmnuðu « Goðmundr tornò a casa con l’esercito. I figli di Granmarssynir her. Kómu þar margir konungar. Þar Granmarr radunarono le truppe. Vennero molti re. C’era var Hǫgni, faðir Sigrúnar, ok synir hans, Bragi ok Hǫgni, padre di Sigrún, e i suoi figli, Bragi e Dagr. Ci fu Dagr. Þar var orrusta mikil ok féllu allir una grande battaglia e tutti i figli e i comandanti di Granmarssynir ok allir þeira hǫfðingjar nema Dagr Granmarr caddero, eccetto Dagr figlio di Hǫgni che si Hǫgnason fekk grið ok vann eiða Vǫlsungum. Sigrún salvò patteggiando con i Vǫlsungar. Sigrún andò al campo gekk í valinn ok hitti Hǫðbrodd at kominn dauða. » di battaglia e trovò Hǫðbroddr che stava per morire. »

184 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

24. 24.

Hón kvað: Ella disse:

Mun-a þér Sigrún frá Sefafjǫllum Sigrún da Sefafjǫll non

Hǫðbroddr konungr, hníga at armi, ti abbraccerà, re Hǫðbroddr, liðin er ævi - oft náir hrævi la vita è finita - spesso hanno cadaveri gránstóð gríðar, - Granmars sona. i lupi, - per i figli di Granmarr.

« Þá hitti hón Helga ok varð allfegin. » « Poi incontrò Helgi e si rallegrò. »

25. 25.

Hann kvað: Egli disse:

Er-at þér at ǫllu, alvitr, gefit, Non ti è andato tutto bene, saggia,

- þó kveð ek nǫkkvi nornir valda -: - decidono le norne, dico io -: fellu í morgun at Frekasteini stamattina in Frekasteinn son caduti

Bragi ok Hǫgni, varð ek bani þeira. Bragi e Hǫgni, li ho uccisi io.

26. 26.

En at Styrkleifum Starkaðr konungr, A Styrkleifr cadde re Starkaðr, en at Hlébjǫrgum Hrollaugs synir. a Hlébjǫrgr i figli di Hrollaugr.

Þann sá ek gylfa grimmúðgastan, Ho visto il più furioso dei sovrani er barðisk bolr, var á brott hǫfuð. reggersi all’arco, era senza testa.

27. 27.

Liggja at jǫrðu allra flestir Son distesi a terra quasi tutti niðjar þínir at náum orðnir. i tuoi parenti diventati cadaveri.

Vannt-at-tu vígi, var þér þat skapat Non hai potuto evitare la battaglia, per te era già deciso at þú at rógi ríkmenni vart. che diventassi oggetto di contesta tra i potenti.

28. 28.

Þá grét Sigrún. Hann kvað: Dunque Sigrún pianse. Egli disse:

Huggastu, Sigrún, Rallegrati, Sigrún, hildr hefr þú oss verið; sei stata motivo di battaglia tra di noi; vinna-t skjǫldungar skǫpum. neanche i nobili vincono il destino.

185 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

29. 29.

Sigrún kvað: Disse Sigrún:

Lifna mynda ek nú kjósa er liðnir eru, Vorrei far resuscitare i morti, ok knætta ek þér þó í faðmi felask. e poi consolarmi tra le tue braccia.

« Helgi fekk Sigrúnar ok áttu þau sonu. Var Helgi eigi « Helgi si sposò con Sigrún ed ebbero dei figli. Helgi non gamall. Dagr Hǫgnason blótaði Óðin til fǫðurhefnda. era vecchio. Dagr figlio di Hǫgni sacrificò ad Óðinn per Óðinn léði Dag geirs síns. Dagr fann Helga, mág vendicare il padre. Óðinn prestò a Dagr la sua lancia. sinn, þar sem heitir at Fjǫturlundi. Hann lagði í Dagr trovò Helgi, suo cognato, nel posto chiamato bosco gǫgnum Helga með geirnum. Þar fell Helgi en Dagr di Fjǫtur. Egli trapassò Helgi con la lancia. Lì Helgi cadde reið til Sefafjalla ok sagði Sigrúnu tíðindi. » e Dagr si recò in Sefafjǫll per dare a Sigrún la notizia. »

30. 30.

« Trauðr em ek, systir, trega þér at segja, « Son triste, sorella, nel dirti questo,

því at ek hefi nauðigr nifti grætta; perché non voglio far piangere una parente; fell í morgun und Fjǫturlundi stamattina al bosco di Fjǫtur è caduto buðlungr, sá er var beztr í heimi un sovrano, era il migliore del mondo ok hildingum á halsi stóð. » ed era il più forte tra i guerrieri. »

31. 31.

Sigrún kvað: Disse Sigrún:

Þik skyli allir eiðar bíta Possano i giuramenti roderti,

þeir er Helga hafðir unna tutti quelli che hai prestato ad Helgi, at inu ljósa Leiptrar vatni sulle limpide acque del Leiptr ok at úrsvǫlum Unnarsteini. e sulla gelida Unnarsteinn.

32. 32.

Skríði-at þat skip er und þér skríði Che la nave sotto il tuo comando non navighi

þótt óskabyrr eftir leggisk; neanche se dovesse avere vento propizio; renni-a sá marr er und þér renni che il cavallo che tu cavalchi non corra

þóttú fjándr þína forðask eigir. neanche se dovessi scappare dai tuoi nemici.

186 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

33. 33.

Bíti-a þér þat sverð er þú bregðir Che la spada che tu cingi non faccia alcun male nema sjálfum þér syngvi of hǫfði. a meno che non sia contro la tua stessa testa.

Þá væri þér hefnt Helga dauða La morte di Helgi sarebbe vendicata su di te ef þú værir vargr á viðum úti, se tu fossi un lupo esiliato nella foresta, auðs andvani ok alls gamans, senza ricchezza e senza divertimento, hefðir eigi mat nema á hræjum spryngir. senza alcun cibo al di fuori dei cadaveri.

34. 34.

Dagr kvað: Disse Dagr:

Œr ertu, systir, ok ǫrvita Sei folle, sorella, e fuori di testa er þú brœðr þínum biðr forskapa, se auguri sventure a tuo fratello, einn veldr Óðinn ǫllu bǫlvi è solo Óðinn la causa di ogni male

því at með sifjungum sakrúnar bar. poiché incise rune di sventura tra (noi) parenti.

35. 35.

Þér býðr bróðir bauga rauða, Tuo fratello ti offre anelli rossi,

ǫll Vandilsvé ok Vígdali; tutta Vandisvér e la Vígdalir; hafðu hálfan heim harms at gjǫldum, prendi metà del regno come risarcimento, brúðr baugvarið ok burir þínir. tu, sposa adorna d’anelli, e i tuoi figli.

36. 36.

Sigrún kvað: Disse Sigrún:

Sitk-a ek svo sæl at Sefafjǫllum Non siederò felice a Sefafjǫll,

ár né um nætr at ek una lífi non proverò gioia né di mattina né di notte nema at liði lofðungs ljóma bregði, se sul popolo non splenderà la luce del principe, renni und vísa Vígblær þinig, se Vígblær non correrà più sotto il suo comando, gullbitli vanr, knega ek grami fagna. dalla bocca d’oro, se non rivedrò mai più il signore.

37. 37.

Svá hafði Helgi hrædda gǫrva Helgi aveva incusso così terrore fjándr sína alla ok frændr þeira tra i suoi nemici ed i loro parenti sem fyr úlfi óðar rynni che fuggivano come le capre che fuggono dal lupo

187 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr geitr af fjalli geiskafullar. sulle montagne, in preda al terrore.

38. 38.

Svá bar Helgi af hildingum Helgi sovrastava i nemici sem ítrskapaðr askr af þyrni come l’alto frassino sovrasta i roveri eða sá dýrkalfr dǫggu slunginn o come un cervo adorno di rugiada er efri ferr ǫllum dýrum che domina fiero su tutti gli animali ok horn glóa við himin sjálfan. e le sue corna splendono contro il cielo.

« Haugr var gjǫr eftir Helga. En er hann kom til « Fu fatto un tumulo per Helgi. E quand’egli giunse alla Valhallar þá bauð Óðinn hónum ǫllu at ráða við sér. » Valhǫll, Óðinn gli offrì di dominare tutti con lui. »

39. 39.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Þú skalt, Hundingr, hverjum manni Tu, Hundingr, ad ogni uomo dovrai fótlaug geta ok funa kynda, lavare i piedi ed accendere il fuoco, hunda binda, hesta gæta, legare i cani, badare ai cavalli, gefa svínum soð áðr sofa gangir. dar da mangiare ai maiali prima di andare a dormire.

« Ambótt Sigrúnar gekk um aftan hjá haugi Helga ok « Un’ancella di Sigrún si recò di sera al tumulo di Helgi e sá at Helgi reið til haugsins með marga menn. » vide Helgi cavalcare con molti uomini verso il mulino. »

40. 40.

Ambótt kvað: Disse l’ancella:

Hvárt eru þat svik ein, er ek sjá þykkjumk, È un’allucinazione, quel che credo di vedere, eða Ragnarǫk, - ríða menn dauðir, oppure il Ragnarǫkr, - i morti cavalcano, er jóa yðra oddum keyrið - e incitate i vostri cavalli con gli speroni - eða er hildingum heimfǫr gefin? oppure ai guerrieri è stato concesso di tornare a casa?

41. 41.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Er-a þat svik ein, er þú sjá þykkisk, Non è un’allucinazione, quel che credi di vedere, né aldar rof þóttú oss lítir, né la fine del mondo anche se ci vedi,

188 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

þótt vér jóa óra oddum keyrim, anche se incitiamo i nostri cavalli con gli speroni, né er hildingum heimfǫr gefin. né ci è concesso di tornare a casa.

42. 42.

Heim gekk ambótt ok sagði Sigrúnu: L’ancella tornò a casa e disse a Sigrún:

Út gakk þú, Sigrún frá Sefafjǫllum, Vai fuori da Sefafjǫll, Sigrún, ef þik fólks jaðar finna lystir, se vuoi vedere il difensore del popolo, upp er haugr lokinn, kominn er Helgi, Helgi è uscito fuori dal suo tumulo, dolgspor dreyra, dǫglingr bað þik le sue ferite sanguinano, il principe ti ha pregata at þú sárdropa svefja skyldir. di guarire il sangue che cola dalle sue ferite.

43. 43.

Sigrún gekk í hauginn til Helga ok kvað: Sigrún andò al tumulo da Helgi e disse:

Nú em ek svá fegin fundi okkrum Sono così felice del nostro incontro sem átfrekir Óðins haukar come i corvi di Óðinn affamati er val vitu, varmar bráðir, quando fiutano le battaglie, i corpi caldi, eða dǫgglitir dagsbrún sjá. oppure scorgono l’alba rossa di rugiada.

44. 44.

Fyrr vil ek kyssa konung ólifðan, Vorrei subito baciare il re senza vita, en þú blóðugri brynju kastir, prima che tu ti tolga la corazza insanguinata, hár er þitt, Helgi, hélu þrungit, i tuoi capelli son pieni di brina, Helgi, allr er vísi valdǫgg sleginn, il principe è tutto sporco di sangue (rug. dei cacciatori), hendr úrsvalar Hǫgna mági; la mano del genero di Hǫgni è fredda, hvé skal ek þér, buðlungr, come potrò, signore,

þess bót um vinna? guarire tutto questo?

45. 45.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Ein veldr þú, Sigrún frá Sefafjǫllum, Sei stata tu, Sigrún da Sefafjǫll, er Helgi er harmdǫgg sleginn; a rendere Helgi sporco di sangue (rugiada della morte), grætr þú, gullvarið, grimmum tárum, piangi lacrime dolorose, coperta d’oro, sólbjǫrt, suðrœn, áðr sofa gangir. raggio di sole, donna del Sud, prima di dormire.

189 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

Hvert fellr blóðugt á brjóst grami, Ogni lacrima cade sul petto dell’eroe,

úrsvalt, innfjalgt, ekka þrungit. bruciante, fredda, piena di dolore.

46. 46.

Vel skulum drekka dýrar veigar, Berremo boccali di buon idromele,

þótt misst hafim munar ok landa; anche se abbiamo perduto terre e potere; skal engi maðr angrljóð kveða nessuno canterà canti funebri

þótt mér á brjósti benjar líti, anche se vede ferite mortali sul mio petto, nú eru brúðir byrgðar í haugi, le spose riposano vicine nei tumuli, lofða dísir hjá oss liðnum. le donne dei guerrieri vicino a noi morti.

« Sigrún bjó sæing í hauginum. » « Sigrún preparò un letto nel tumulo. »

47. 47.

« Hér hefi ek þér, Helgi, hvílu gǫrva « Qua ho preparato per te, Helgi, un letto angrlausa mjǫk, Ylfinga niðr, privo di ogni preoccupazione, figlio degli Ylfingar, vil ek þér í faðmi, fylkir, sofna desidero dormire tra le tue braccia, sovrano, sem ek lofðungi lifnum myndak. » come tra le braccia di un re ancora vivo. »

48. 48.

Helgi kvað: Disse Helgi:

Nú kveð ek enskis ørvænt vera Ora non dico nulla di nuovo, síð né snimma at Sefafjǫllum né presto né tardi in Sefafjǫll er þú á armi ólifðum sefr, dormirai tra le braccia di chi è senza vita, hvít, í haugi, Hǫgna dóttir, bianca figlia di Hǫgni, nel tumulo, ok ertu kvik in konungborna. e tu sei viva, figlia di re.

49. 49.

Mál er mér at ríða roðnar brautir, È tempo per me di cavalcare per rosse strade, láta fǫlvan jó flugstíg troða; il mio cavallo vagherà fiero per i sentieri del cielo; skal ek fyr vestan Vindhjálms brúar attraverserò il Bifrǫst ad Occidente

áðr Salgófnir sigrþjóð veki. prima che Salgófnir risvegli i guerrieri.

190 Helgakviða Hundingsbana Ǫnnur – Secondo Canto di Helgi uccisore di Hundingr

« Þeir Helgi riðu leið sína, en þær fǫru heim til bœjar. « Helgi e gli altri andarono per i loro sentieri, e le donne Annan aftan lét Sigrún ambótt halda vǫrð á fecero ritorno a casa. La sera seguente Sigrún ordinò hauginum. En at dagsetri er Sigrún kom til haugsins, all’ancella di far da guardia al tumulo. Quando al finire hón kvað: » del giorno Sigrún si recò al tumulo, disse: »

50. 50.

« Kominn væri nú ef koma hygði « Sarebbe già giunto, se avesse potuto,

Sigmundar burr frá sǫlum Óðins; il figlio di Sigmundr dalle sale di Óðinn; kveð ek grams þinig grœnask vánir io dico che la speranza che venga qui l’eroe si affievolisce er á asklimum ernir sitja perché le aquile si stanno già posando sui rami dei frassini ok drífr drótt ǫll draumþinga til. » e gli uomini si apprestano a sognare. »

51. 51.

Ambótt kvað: Disse l’ancella:

Vertu eigi svá œr at ein farir, Sei pazza se vai da sola, dís skjǫldunga, draughúsa til; donna dei nobili, alle dimore dei draugar; verða ǫflgari allir á nóttum perché ora che è notte sono più potenti dauðir dolgar, mær, en um daga ljósa. gli spiriti dei morti, ragazza, che durante il giorno.

« Sigrún varð skammlíf af harmi ok trega. Þat var « Sigrún morì poco dopo di dolore e sofferenza. In tempi trúa í forneskju at menn væri endrbornir en þat er nú antichi si riteneva vero che gli uomini rinascessero ma ora kǫlluð kerlingavilla. Helgi ok Sigrún er kallat at væri è considerata una sciocchezza. Si dice che Helgi e Sigrún endrborin. Hét hann þá Helgi Haddingjaskati en hón siano resuscitati. Lui ora si chiama Helgi nemico degli Kára Hálfdanardóttir, svá sem kveðit er í e lei Kára figlia di Hálfdanskr, com’è narrato Káruljóðum, ok var hón valkyrja. » nel Káruljóð, ed era una valchiria. »

191 GGRÍPISSPÁRÍPISSPÁ LLAA PPROFEZIAROFEZIA DIDI GGRÍPIRRÍPIR OPPUREOPPURE IILL DDESTINOESTINO DIDI SSIGURÐRIGURÐR

Si tratta di un dialogo tra Sigurðr e Grípir suo zio (fratello della madre), con una breve partecipazione di un servo di re Grípir, Geitir, che accoglie Sigurðr a corte. Sigurðr si reca da Grípir per conoscere il suo destino in quanto egli è il più preveggente tra gli uomini. Grípir prevede tutta la sua vita, anche se esita dopo aver finito la “parte positiva”, e continua solo su continuo incitamento di Sigurðr. La Grípisspá è generalmente considerato l’ultimo poema in ordine cronologico di tutta la composizione eddica; datandolo intorno al 1300. Il poema originale è perfettamente conservato, non vi è la benché minima lacuna (neanche una singola lettera), tuttavia ci sono due versioni leggermente differenti: quella del Codex Regius, la prima, ha un prologo molto breve e stanze in continua alternanza tra i personaggi. Quella successiva, trascritta dagli islandesi, presenta un prologo più lungo (dove viene descritto Sigurðr, principalmente) e le ultime stanze in cui parla Grípir sono consecutive, facendo così terminare a Sigurðr il poema.

192 Grípisspá – La Profezia di Grípir

« Grípir hét sonr Eylima, bróðir Hjǫrdísar. Hann réð « Il figlio di Eylimi si chiamava Grípir, fratello di Hjǫrdís. lǫndum ok var allra manna vitrastr ok framvíss. Regnava sulle terre ed era il più saggio e preveggente di Sigurðr reið einn saman ok kom til hallar Grípis. tutti gli uomini. Sigurðr era unico. Egli si recò alle sale di Sigurðr var auðkenndr. Hann hitti mann at máli úti Grípir per parlargli. Incontrò un uomo fuori dalla corte e fyrir hǫllini. Sá nefndist Geitir. Þá kvaddi Sigurðr gli si rivolse. Si chiamava Geitir. Dunque Sigurðr gli si hann máls ok spyrr: » rivolse e chiese: »

1. 1.

« Hverr byggir hér borgir þessar? « Chi vive qua in questa corte?

Hvat þann þjóðkonung þegnar nefna? » Come viene chiamato questo re dal popolo? »

Geitir kvað: Disse Geitir:

Grípir heitir gumna stóri, Si chiama Grípir il sovrano, (condottiero degli uomini) sá er fastri ræðr foldu ok þegnum. che domina con fermezza terre ed uomini.

2. 2.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Er horskr konungr heima í landi? È a casa il saggio re delle terre?

Mun sá gramr við mik ganga at mæla? Verrà a parlare con me il sovrano?

Máls er þarfi maðr ókunnigr, Un uomo sconosciuto ha bisogno di parargli, vil ek fljótliga finna Grípi. voglio incontrare Grípir al più presto.

3. 3.

Geitir kvað: Disse Geitir:

Þess mun glaðr konungr Geiti spyrja, Il re felice chiederà a Geitir, hverr sá maðr sé, er máls kveðr Grípi. chi è quest’uomo, che vuol parlare con Grípir.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Sigurðr ek heiti, borinn Sigmundi, Mi chiamo Sigurðr, figlio di Sigmundr, en Hjǫrdís er hilmis móðir. e la madre del principe è Hjǫrdís.

4. 4.

Þá gekk Geitir Grípi at segja: Quindi Geitir andò a riferire a Grípir:

Hér er maðr úti ókuðr kominn; È giunto un uomo sconosciuto; hann er ítarligr at áliti; egli ha un aspetto imponente; sá vill, fylkir, fund þínn hafa. desidera parlare con te, sovrano.

193 Grípisspá – La Profezia di Grípir

5. 5.

Gengr ór skála skatna dróttinn Il signore esce dalle sale ok heilsar vel hilmi komnum: e saluta bene il guerriero giunto:

« Þiggðu hér, Sigurðr, væri sæmra fyrr, « Entra, Sigurðr, sei il benvenuto, en þú, Geitir, tak við Grana sjálfum. » e tu, Geitir, prenditi cura di Grani. »

6. 6.

Mæla námu ok margt hjala Cominciarono a parlare e discussero molto

þá er ráðspakir rekkar fundusk. quando i due uomini sagaci si incontrarono.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Segðu mér, ef þú veizt, móðurbróðir: Dimmi, se lo sai, zio materno: hvé mun Sigurði snúna ævi? come procederà la vita di Sigurðr?

7. 7.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Þú munt maðr vera mæztr und sólu Sarai un grand’uomo sotto il Sole ok hæstr borinn hverjum jǫfri, e il più grande di tutti i nobili, gjǫfull af gulli, en gløggr flugar, adorno d’oro, che non fugge mai,

ítr áliti ok í orðum spakr. d’aspetto imponente e ottimo nel conversare.

8. 8.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Segðu, gegn konungr, gerr en ek spyrja, Parla, saggio re, ti chiedo di dire più, snotr, Sigurði, ef þú sjá þykkisk: a Sigurðr, saggio, se credi di prevedere: hvat mun fyrst gørask til farnaðar, quale sarà la prima cosa bella che mi accadrà,

þá er ór garði emk genginn þínum? quando sarò uscito dalla tua dimora?

9. 9.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Fyrst muntu, fylkir, fǫður of hefna, Prima di tutto vendicherai tuo padre, sovrano, ok Eylima alls harms reka; e pagherai Eylimi per ogni malvagità;

þú munt harða Hundings sonu i tosti figli di Hundingr snjalla fella, muntu sigr hafa. abbatterai, avrai la vittoria.

194 Grípisspá – La Profezia di Grípir

10. 10.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Segðu, ítr konungr, ættingi, mér Dimmi, re imponente, parente, heldr horskliga, er vit hugat mælum: abbi sincerità, ora che parliamo da amici: sér þú Sigurðar snǫr brǫgð fyrir, vedi ardue imprese per Sigurðr,

þau er hæst fara und himinskautum? che s’innalzeranno alte verso la volta celeste?

11. 11.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Muntu einn vega orm inn frána, Ucciderai da solo il drago, (serpente lucente)

þann er gráðugr liggr á Gnitaheiði; che vive con avidità in Gnitaheiðr;

þú munt báðum at bana verða sarai l’uccisore di entrambi

Regin ok Fáfni, rétt segir Grípir. Reginn e Fáfnir, Grípir dice il vero.

12. 12.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Auðr mun œrinn, ef ek eflik svá víg Sarò abbastanza ricco, se vincerò le guerre með virðum, sem víst segir; contro gli uomini, come tu affermi; leið at huga ok lengra seg: pensaci meglio e parla di più: hvat mun enn vera ævi mínnar? cosa succederà poi nella mia vita?

13. 13.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Þú munt finna Fáfnis bæli Troverai la tana di Fáfnir ok upp taka auð inn fagra, e porterai via la splendida ricchezza, gulli hlæða á Grana bógu; aricherai d’oro il dorso di Grani; ríðr þú til Gjúka, gramr vígrisinn. cavalcherai verso Gjúki, principe guerriero.

14. 14.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Enn skaltu hilmi í hugaðsræðu, Dovresti con sincerità al principe, framlyndr jǫfurr, fleira segja. saccente nobile, dire di più.

Gestr em ek Gjúka ok ek geng þaðan, Sono alla corte di Gjúki e parto di nuovo,

195 Grípisspá – La Profezia di Grípir hvat mun enn vera ævi mínnar? cosa succederà poi nella mia vita?

15. 15.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Sefr á fjalli fylkis dóttir La figlia di un sovrano dorme su un monte bjǫrt í brynju eftir bana Helga; in una corazza candida dalla morte di Helgi;

þú munt hǫggva hvǫssu sverði, tu la colpirai con la spada affilata, brynju rísta með bana Fáfnis. infrangerai la corazza con l’assassina di Fáfnir.

16. 16.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Brotin er brynja, brúðr mæla tekr, La corazza è rotta, la donna parla, er vaknaði víf ór svefni. appena svegliata dal sonno.

Hvat mun snót at heldr við Sigurð mæla, Cosa dirà la donna a Sigurðr,

þat er at farnaði fylki verði? quali benefici ne trarrà il sovrano?

17. 17.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Hón mun - ríkjum - þér rúnar kenna, Insegnerà a te - guerriero - le rune, allar þær er aldir eignask vildu, tutte quelle che i mortali possono apprendere, ok á manns tungu mæla hverja, e ti insegnerà a parlare in ogni lingua degli uomini, líf með lækning; lifðu heill, konungr. e come curarli; la salute ti attende, re.

18. 18.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Nú er því lokit, numin eru frœði Ora che ha finito, ho appreso la conoscenza ok em braut þaðan búinn at ríða, e sono pronto ad andarmene via, leið at huga ok lengra seg: pensaci meglio e parla di più: hvat mun enn vera ævi mínnar? cosa succederà poi nella mia vita?

19. 19.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Þú munt hitta Heimis byggðir Arriverai alle dimore di Heimir

196 Grípisspá – La Profezia di Grípir ok glaðr vera gestr þjóðkonungs; e sarai un ospite gradito a quel re del popolo; farit er, Sigurðr, þats ek fyrir vissak, è finita la mia preveggenza, Sigurðr, skal-a fremr en svá fregna Grípi. perciò Grípir non vuole più parlare.

20. 20.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Nú fær mér ekka orð þatstu mæltir, Mi addolorano le parole che pronunci,

því at þú fram of sér fylkir, lengra; perché tu vedi più in là, sovrano; veiztu ofmikit angr Sigurði, sai di una grande sventura per Sigurðr,

því þú, Grípir, þat gerr-a segja. perciò non vuoi parlare, Grípir.

21. 21.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Lá mér um œsku ævi þínnar Ho lasciato la gioventù della tua vita ljósast fyrir líta eftir; splendere dinanzi i miei occhi; rétt em ek ráðspakr taliðr non posso essere chiamato saggio né in heldr framvíss, né fermo preveggente; farit þats ek vissak. è finito quel che sapevo.

22. 22.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Mann veit ek engi fyr mold ofan, Non conosco uomo sulla superficie del mondo,

þann er fleira sé fram en þú, Grípir; che preveda più in là di te, Grípir; skal-at-tu leyna, þótt ljót séi, non nasconderla (la verità), neanche se è triste, eða mein gørisk á mínum hag. oppure rechi sventura alla mia vita.

23. 23.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Er-a með lǫstum lǫgð ævi þér, Nessuna sventura toccherà la tua vita, láttu, inn ítri, þat, ǫðlingr, nemask, nobile guerriero, stanne certo,

því at uppi mun, meðan ǫld lifir, per tutto il tempo che il mondo vivrà, naddéls boði, nafn þitt vera. il tuo nome sarà “condottiero delle lance”.

197 Grípisspá – La Profezia di Grípir

24. 24.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Verst hyggjum því, verðr at skiljask Mi sembra triste, che debba ripartire

Sigurðr við fylki at sógǫru; Sigurðr dal sovrano con così tanti dubbi; leið vísa þú, - lagt er allt fyrir - mostrami la via, - tutto è scritto - mærr, mér, ef þú vilt, móðurbróðir. o potente, se vuoi, zio materno.

25. 25.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Nú skal Sigurði segja gǫrva, Devo parlare senza mezzi termini a Sigurðr, alls þengill mik til þess neyðir; dato che il guerriero forza la mia volontà; muntu víst vita at vætki lýgr; conoscerai con certezza la verità; dœgr eitt er þér dauði ætlaðr. il giorno della tua morte è già stabilito.

26. 26.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Vilk-at ek reiði ríks þjóðkonungs, Non voglio l’ira di un potente re del popolo, góð ráð at heldr Grípis þiggja; voglio il buon parere di Grípir; nú vill víst vita, þótt viltki sé, voglio sapere con certezza, anche se è dura, hvat á sýnt Sigurðr sér fyr hǫndum. cosa attende Sigurðr detto chiaro e tondo.

27. 27.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Fljóð er at Heimis fagrt álitum, Da Heimir c’è una bellissima donna, hána Brynhildi bragnar nefna, gli uomini la chiamano Brynhildr, dóttir Buðla, en dýrr konungr figlia di Buðli, ma è il giusto re harðugðigt man Heimir fœðir. Heimir ad accudire la fanciulla dura d’animo.

28. 28.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Hvat er mik at því, þótt mær séi Cosa c’entra con me, che una donna fǫgr áliti fœdd at Heimis? bellissima cresca da Heimir?

Þat skaltu, Grípir, gǫrva segja, Devi dirmi tutto quanto, Grípir,

198 Grípisspá – La Profezia di Grípir

því at þú ǫll of sér ǫrlǫg fyrir. poiché vedi tutto il destino che attende.

29. 29.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Hón firrir þik flestu gamni, Ella ti priverà di quasi ogni gioia, fǫgr áliti, fóstra Heimis, la bellissima allieva di Heimir, svefn þú né sefr né of sakar dœmir, non dormirai né riposerai né farai giustizia, gár-a þú manna nema þú mey séir. non ti importerà di nessuno eccetto quella ragazza.

30. 30.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Hvat mun til líkna lagt Sigurði? Quale rimedio dovrà adottare Sigurðr?

Segðu, Grípir, þat, ef þú sjá þykkisk: Dimmelo, Grípir, se lo vedi: mun ek mey ná mundi kaupa, conquisterò la fanciulla coi tesori,

þá ina fǫgru fylkis dóttur? la bella figlia del sovrano?

31. 31.

Grípir kvað: Disse Grípir:

It munuð alla eiða vinna Presterete entrambi innumerevoli giuramenti fullfastliga, fá munuð halda; pienamente convinti, ma ben pochi ne manterrete; verit hefr þú Gjúka gestr eina nótt, per una notte sei stato ospite di Gjúki, mant-at-tu horska Heimis fóstru. e non ti ricordi più dell’allieva di Heimir.

32. 32.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Hvat er þá, Grípir, get þú þess fyr mér, Cosa vuol dire, Grípir, fammi capire, sér þú geðleysi í grams skapi, vedi indulgenza nel cuore dell’eroe, er ek skal við mey þá málum slíta, romperò il giuramento con questa ragazza, er ek alls hugar unna þóttumk? che credevo di amare con tutto il cuore?

33. 33.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Þú verðr, siklingr, fyr svikum annars, Sarai fottuto da altri, principe,

199 Grípisspá – La Profezia di Grípir muntu Grímhildar gjalda ráða, sarai vittima dei piani di Grímhildr, mun bjóða þér bjarthaddat man una donna coi capelli biondi ti offrirà dóttur sína, dregr hón vél at gram. sua figlia, ella ti trascinerà sul fondo.

34. 34.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Mun ek við þá Gunnar gǫrva hleyti Stringerò rapporti di parentela con Gunnarr ok Guðrúnu ganga at eiga? e prenderò Guðrún in sposa?

Fullkvæni þá fylkir væri, Allora il sovrano sarebbe ben sposato, ef meintregar mér angraði-t. se non avessi paura delle ritorsioni.

35. 35.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Þik mun Grímhildr gǫrva véla, Grímhildr ti guiderà con inganno, mun hón Brynhildar biðja fýsa ti spingerà a chiedere Brynhildr in sposa

Gunnari til handa, Gotna dróttni, per Gunnarr, signore dei goti, heitr þú fjótliga fǫr fylkis móður. prometterai il viaggio alla madre del sovrano.

36. 36.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Mein eru fyr hǫndum, má ek líta þat; Attendono sventure, lo posso sentire; ratar gǫrliga ráð Sigurðar, il giudizio di Sigurðr sprofonderà, ef ek skal mærrar meyjar biðja se chiederò in sposa la bella fanciulla

ǫðrum til handa, þeirar ek unna vel. per un altro, lei che amo tanto.

37. 37.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Ér munuð allir eiða vinna Tutti giureranno molto,

Gunnar ok Hǫgni, en þú, gramr, þriði; Gunnarr e Hǫgni, e tu, guerriero, per terzo;

þá it litum víxlið, er á leið eruð, di scambiarvi i ruoli, quando sarete via,

Gunnar ok þú; Grípir lýgr eigi. Gunnarr e te; Grípir non mente.

200 Grípisspá – La Profezia di Grípir

38. 38.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Hví gegnir þat? Hví skulum skipta Che senso ha? Perché dovremmo scambiarci litum ok látum, er á leið erum? aspetto e carattere, quando siamo via?

Þar mun fláræði fylgja annat Un’altra sciagura seguirà atalt með ǫllu; enn segðu, Grípir. di certo tutto ciò; ma continua, Grípir.

39. 39.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Lit hefir þú Gunnars ok læti hans, Avrai l’aspetto e il carattere di Gunnarr, mælsku þína ok meginhyggjur; la tua eloquenza e la tua sagacità; muntu fastna þér framlundaða ti sarà promessa in sposa fóstru Heimis, sér vætr fyr því. l’allieva di Heimir, nulla può impedirlo.

40. 40.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Verst hyggjum því, vándr munk heitinn Credo sia il peggio, sarò chiamato il traditore

Sigurðr með seggjum at sógǫru; Sigurðr tra gli uomini delle mie terre; vilda ek eigi vélum beita non avrei voluto ingannare jǫfra brúði, er ek æðsta veitk. la sposa del nobile, che so che è molto leale.

41. 41.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Þú munt hvíla, hers oddviti mærr, Tu abiterai, glorioso condottiero d’eserciti, hjá meyju sem þín móðir sé; con la ragazza come se fosse tua madre;

því mun uppi, meðan ǫld lifir, poiché sarà glorioso, finché il mondo vivrà,

þjóðar þengill, þitt nafn vera. il tuo nome, signore degli uomini.

42. 42.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Mun góða kván Gunnarr eiga, Gunnarr avrà una buona moglie, mærr með mǫnnum, - mér segðu, Grípir, - gloriosa tra l’umanità, - dimmelo, Grípir, -

þótt hafi þrjár nætr þegns brúðr hjá mér anche se avrà dormito tre notti con me

201 Grípisspá – La Profezia di Grípir snarlynd sofit? Slíks eru-t dœmi. la moglie del guerriero? Non accada mai.

43. 43.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Saman munu brullup bæði drukkin Il corno del matrimonio sarà bevuto da entrambi

Sigurðar ok Gunnars í sǫlum Gjúka; Sigurðr e Gunnarr nelle sale di Gjúki;

þá hǫmum víxlið, er it heim komið; vi scambierete di forma, tornando a casa; hefr hvárr fyr því hyggju sína. ma ambedue avrete ancora il vostro carattere.

44. 44.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Hvé mun at ynði eftir verða Come potrà portare felicità questa mægð með mǫnnum? Mér segðu, Grípir. parentela tra gli uomini? Dimmelo, Grípir.

Mun Gunnari til gamans ráðit Arriverà felicità a Gunnarr síðan verða eða sjálfum mér? infine oppure solo per me stesso?

45. 45.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Minnir þik eiða, máttu þegja þó, Ricordando i giuramenti, tacerai, anntu Guðrúnu góðra ráða; sarai un buon marito per Guðrún; en Brynhildr þykkisk brúðr vargefin, ma Brynhildr penserà di esser mal sposata, snót fiðr vélar sér at hefndum. la giovane penserà ad un modo per vendicarsi.

46. 46.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Hvat mun at bótum brúðr sú taka, Cosa prenderà la sposa come risarcimento, er vélar vér vífi gørðum? dopo che l’avremo ingannata?

Hefir snót af mér svarna eiða La giovane ottenne da me dei giuramenti enga efnda, en unað lítit. mai rispettati, e ben poco piacere.

47. 47.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Mun hón Gunnari gǫrva segja, Racconterà tutto a Gunnarr,

202 Grípisspá – La Profezia di Grípir at þú eigi vel eiðum þyrmðir, come tu non hai mantenuto i giuramenti,

þá er ítr konungr af ǫllum hug, mentre l’imponente re completamente,

Gjúka arfi, á gram trúði. erede di Gjúki, si fidò del guerriero.

48. 48.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Hvat er þá, Grípir, get þú þess fyr mér, Cosa vuol dire, Grípir, fammi capire, mun ek saðr vera at sǫgu þeiri, sarò così colpevole come dicono loro, eða lýgr á mik lofsæl kona oppure la donna dirà menzogne a me ok á sjálfa sik? Segðu, Grípir, þat. e a sé stessa? Dimmelo, Grípir.

49. 49.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Mun fyr reiði rík brúðr við þik In preda all’ira la potente sposa con te né af oftrega allvel skipa; non avrà un comportamento leale; viðr þú góðri grand aldrigi, non recherai mai dolore alla nobile,

þó ér víf konungs vélum beittuð. sebbene avete ingannato la moglie del re.

50. 50.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Mun horskr Gunnarr at hvǫtun hennar Alle sue parole il saggio Gunnarr,

Gothormr ok Hǫgni ganga síðan? Gothormr e Hǫgni daranno ascolto?

Munu synir Gjúka á sifjugum mér I figli di Gjúki le loro spade con me eggjar rjóða? Enn segðu, Grípir. insanguineranno? Ma continua, Grípir.

51. 51.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Þá er Guðrúnu grimmt um hjarta; Il cuore di Guðrún si colma di tristezza; brœðir hennar þér til bana ráða, i suoi fratelli sono pronti ad ucciderti, ok at engu verðr ynði síðan e dopo di ciò non ci sarà alcun piacere per vitru vífi; veldr því Grímhildr. la saggia sposa; ed è colpa di Grímhildr.

203 Grípisspá – La Profezia di Grípir

52. 52.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Skiljumk heilir, mun-at skǫpum vinna. Salute a te, non si sconfigge il destino.

Nú hefir þú, Grípir, vel gǫrt sem ek beiddak. Hai dato risposta a quel che chiedevo, Grípir.

Fljótt myndir þú fríðri segja So che mi avresti parlato di più gioia per mína ævi, ef þú mættir þat. la mia vita, se avessi potuto farlo.

53. 53.

Grípir kvað: Disse Grípir:

Því skal hugga þik, hers oddviti, Confortati, condottiero di eserciti, sú mun gift lagið á grams ævi: in vita al guerriero è concesso questo dono: mun-at mætri maðr á mold koma non ci sarà mai uomo più famoso sulla Terra und sólar sjǫt, en þú, Sigurðr, þykkir. e sotto il Sole, più di quanto lo sarai te, Sigurðr.

204 RREGINSMÁLEGINSMÁL IILL DDISCORSOISCORSO DIDI RREGINNEGINN OPPUREOPPURE LLAA MMALEDIZIONEALEDIZIONE DIDI AANDVARINDVARI

Si tratta di un poema diviso in due parti ben distinte; la prima narra di come tre dèi Asi, Óðinn, Loki e Hœnir, uccidano per sbaglio un parente di un re travestito da lontra, e come questi li imprigioni chiedendo come cauzione che essi ricoprano d’oro tutta la lontra. Loki allora si reca alle cascate di e cattura il nano Andvari, che ci nuotava sotto forma di luccio, poiché è stato maledetto da una norna malvagia alla sua nascita. Loki, in cambio della sua libertà, lo obbliga a consegnarli tutto il suo oro. Andvari perciò maledice l’oro, dicendo che porterà morte e sciagura a chiunque lo possegga. A Loki non importa, dato che deve darlo al re per riscattare la sua vita e quella di Óðinn e Hœnir. Tornato dal re, ricopre la lontra dell’oro, ma tiene per sé un anello (Andvaranautr). Loki riferisce al re la maledizione di Andvari, e difatti questi viene ucciso da suo figlio che se ne vuole impadronire. Tutto ciò è raccontato da Reginn a Sigurðr, e gli dice anche che l’oro è pervenuto a suo fratello Fáfnir, e perciò lo incita ad andare ad ucciderlo per prenderselo, cominciando così la seconda parte del poema. Inizia così anche il ciclo di Sigurðr, che continuerà per altri poemi.

205 Reginsmál – Il Discorso di Reginn

« Sigurðr gekk til stóðs Hjálpreks ok kaus sér af hest « Sigurðr si recò alla scuderia di Hjálprekr e si prese un einn, er Grani var kallaðr síðan. Þá var kominn cavallo, che da allora si chiamò Grani. In quel periodo era Reginn til Hjálpreks, sonr Hreiðmars. Hann var giunto da Hjálprekr Reginn figlio di Hreiðmarr. Egli era il hverjum manni hagari ok dvergr of vǫxt. Hann var più abile di ogni uomo ed era basso quanto un nano. Era vitr, grimmr ok fjǫlkunnigr. Reginn veitti Sigurði saggio, crudele e conoscitore della magia. Reginn allevò fóstr ok kennslu ok elskaði hann mjǫk. Hann sagði Sigurðr e gli fece da maestro e lo amò molto. Raccontò a Sigurði frá forellri sínu ok þeim atburðum, at Óðinn Sigurðr dei suoi antenati e delle loro imprese, di come ok Hœnir ok Loki hǫfðu komit til Andvarafors. Í Óðinn ed Hœnir e Loki si recarono alle cascate di þeim forsi var fjǫlði fiska. Einn dvergr hét Andvari. Andvari. In quelle cascate abbondavano i pesci. Un nano Hann var lǫngum í forsinum í geddu líki ok fekk sér si chiamava Andvari. Da tempo abitava nelle cascate sotto þar matar. “Otr hét bróðir várr,” kvað Reginn, “er oft forma di luccio e in quel modo si procurava il cibo. fǫr í forsinn í otrs líki. Hann hafði tekit einn lax ok “Nostro fratello si chiamava Otr”, disse Reginn, “e spesso sat á árbakkanum ok át blundandi. Loki laust hann nuotava nelle cascate sotto forma di lontra. Aveva með steini til bana. Þóttust æsir mjǫk heppnir verit catturato un salmone e se lo mangiava sulla riva e teneva hafa ok flógu belg af otrinum. Þat sama kveld sóttu gli occhi chiusi. Loki lo colpì con una pietra fino a þeir gisting til Hreiðmars ok sýndu veiði sína. Þá ucciderlo. Gli dèi furono molto felici e presero la pelle tókum vér þá hǫndum ok lǫgðum þeim fjǫrlausn at della lontra. Alla sera, insieme, alloggiarono da Hreiðmarr fylla otrbelginn með gulli ok hylja útan með rauðu con noi e ci mostrarono la preda. Allora li facemmo gulli. Þá sendu þeir Loka at afla gullsins. Hann kom prigionieri e imponemmo come cauzione che dovessero til Ránar ok fekk net hennar ok fǫr þá til Andvarafors riempire tutta la lontra d’oro e ricoprirla fuori d’oro rosso. ok kastaði netinu fyrir gedduna, en hón hljóp í netit.” Dunque loro mandarono Loki a procurarsi l’oro. Egli Þá mælti Loki: » andò da Rán e prese la sua rete e viaggiò fino alle cascate di Andvari e e gettò la rete davanti al luccio, che ci saltò dentro.” Dunque disse Loki: »

1. 1.

« Hvat er þat fiska, er renn flóði í, « Chi è questo pesce, che nuota nel fiume, kann-at sér við víti varask? e non sa difendersi dagli inganni?

Hǫfuð þitt leystu helju ór, Salva la tua testa dagli inferi, finn mér lindar loga. » trova dell’oro per me. »

2. 2.

Geddan kvað: Disse il luccio:

Andvari ek heiti, Óinn hét mínn faðir, Mi chiamo Andvari, mio padre si chiama Óinn, margan hef ek fors of farit; ho nuotato in molte cascate; aumlig norn skóp oss í árdaga, una norna cattiva vide in principio, at ek skylda í vatni vaða. che devo vagare per i corsi d’acqua.

206 Reginsmál – Il Discorso di Reginn

3. 3.

Loki kvað: Disse Loki:

Segðu þat, Andvari, Dimmi, Andvari, ef þú eiga vill líf í lýða sǫlum, se vuoi conservare la vita tra i mortali, hver gjǫld fáa gumna synir, che pena meritano i figli degli uomini, ef þeir hǫggvask orðum á? se si offendono a vicenda?

4. 4.

Andvari kvað: Disse Andvari:

Ofrgjǫld fáa gumna synir, Meritano crudeltà i figli degli uomini,

þeir er Vaðgelmi vaða; ósaðra orða, che guadano Vaðgelmir; con parole false, hverr er á annan lýgr, oflengi leiða limar. chi offende un altro, ne paga le conseguenze.

« Loki sá allt gull þat, er Andvari átti. En er hann « Loki vide tutto l’oro che aveva Andvari. Ma quando hafði framreitt gullit, þá hafði hann eftir einn hring, ebbe consegnato l’oro, tenne per sé un anello, e Loki ok tók Loki þann af hónum. Dvergrinn gekk inn í glielo strappò via. Il nano si rifugiò nella sua caverna e steininn ok mælti: » disse: »

5. 5.

« Þat skal gull, er Gustr átti, « Quest’oro, un tempo di Gustr, brœðrum tveim at bana verða causerà la morte a due fratelli ok ǫðlingum átta at rógi; e litigi fra otto sovrani; mun míns féar manngi njóta. » nessuno gioirà del mio tesoro. »

« Æsir reiddu Hreiðmari féit ok tráðu upp otrbelginn « Gli dèi dettero il tesoro a Hreiðmarr e ci riempirono la ok reistu á fœtr. Þá skyldu æsirnir hlaða upp gullinu lontra e la posarono ai suoi piedi. Gli dèi la ricoprirono ok hylja. En er þat var gǫrt, gekk Hreiðmarr fram ok tutta con l’oro. Quando fu fatto, Hreiðmarr si avvicinò e sá eitt granahár ok bað hylja. Þá dró Óðinn fram vide un baffo scoperto e impose di coprirlo. Allora Óðinn hringinn Andvaranaut ok hulði hárit. Loki kvað: » prese l’anello di Andvari e coprì il baffo. Disse Loki: »

6. 6.

« Gull er þér nú reitt, « Ora l’oro ti è stato dato, en þú gjǫld hefir mikil míns hǫfuðs; e hai detto che così ci siam comprati la mia testa; syni þínum verðr-a sæla skǫpuð; ma non porterà la gioia a tuo figlio;

þat verðr ykkarr beggja bani. » porterà la morte ad entrambi voi. »

207 Reginsmál – Il Discorso di Reginn

7. 7.

Hreiðmarr sagði: Rispose Hreiðmarr:

Gjafar þú gaft, gaft-at-tu ástgjafar, Ci hai fatto dei doni, doni sfavorevoli, gaft-at-tu af heilum hug; non hai donato con il cuore; fjǫrvi yðru skylduð ér firrðir vera, vi avrei dovuti privare della vostra vita, ef ek vissa ek þat fár fyrir. se avessi previsto questa maledizione.

8. 8.

Loki kvað: Disse Loki:

Enn er verra - þat vita þykkjumk - La cosa peggiore - che io sappia - niðja stríð of neppt; è un litigio tra parenti per l’oro; jǫfra óborna hygg ek þá enn vera penso che ai principi non ancora nati er þat er til hatrs hugat. sia destinato quest’odio.

9. 9.

Hreiðmarr kvað: Disse Hreiðmarr:

Rauðu gulli hygg ek mik ráða munu, Credo che possederò l’oro rosso, svá lengi sem ek lifi; fino a quando vivrò; hót þín hræðumk ekki lyf, la tua maledizione non mi fa paura, of haldið heim heðan. andatevene a casa vostra.

« Fáfnir ok Reginn krǫfðu Hreiðmarr niðgjalda eftir « Fáfnir e Reginn pretesero un rimborso da Hreiðmarr per Otr bróður sínn. Hann kvað nei við. En Fáfnir lagði l’uccisione di loro fratello Otr. Egli disse di no. E Fáfnir sverði Hreiðmar, fǫður sínn, sofanda. Hreiðmarr trapassò con la spada Hreiðmarr, suo padre, mentre kallaði á dœtr sínar: » dormiva. Hreiðmarr chiamò a sé le sue figlie: »

10. 10.

« Lyngheiðr ok Lofnheiðr, « Lyngheiðr e Lofnheiðr, vitið mínu lífi farit, sappiate che la mia vita è finita, mart er þat, er þǫrf þéar. » punitelo, il criminale bastardo. »

Lyngheiðr sagði: Rispose Lyngheiðr:

Fá mun systir, Non è per una sorella,

þótt fǫður missi, anche se perde il padre, hefna hlýra harms. punire i crimini del fratello.

208 Reginsmál – Il Discorso di Reginn

11. 11.

Hreiðmarr kvað: Disse Hreiðmarr:

Al þú þó dóttur, dís úlfhuguð, Almeno abbi una figlia, disa dal cuore di lupo, ef þú getr-at son við siklingi; se non avrai un figlio dal principe; fá mey mann í meginþarfar; partorisci una figlia per il bisogno;

þá mun þeirar sonr þíns harms reka. suo figlio vendicherà dunque il crimine.

« Þá dó Hreiðmarr, en Fáfnir tók gullit allt. Þá « Dunque Hreiðmarr morì, e Fáfnir prese tutto l’oro. beiddist Reginn at hafa fǫðurarf sínn, en Fáfnir galt Reginn reclamò la sua eredità, ma Fáfnir lo ripagò con un þar nei við. Þá leitaði Reginn ráða við Lyngheiði, no. Dunque Reginn chiese consiglio a Lyngheiðr, sua systur sína, hvernig hann skyldi heimta fǫðurarf sínn. sorella, sul come avesse dovuto avere la sua eredità Hón kvað: » paterna. Ella disse: »

12. 12.

« Bróður kveðja skaltu blíðliga « Parla con amicizia a tuo fratello e pretendi arfs ok æðra hugar; er-a þat hæft, con calma l’eredità, non è da te, at þú hjǫrvi skylir kveðju Fáfni féar. » prendere con la forza ciò che è di Fáfnir. »

« Þessa hluti sagði Reginn Sigurði. Einn dag, er hann « Reginn raccontò questi fatti a Sigurðr. Un giorno, kom til húsa Regins, var hónum vel fagnat. Reginn quando egli giunse a casa di Reginn, fu ben accolto. kvað: » Reginn disse: »

13. 13.

« Kominn er hingat konr Sigmundar, « Qui è giunto il figlio di Sigmundr, seggr inn snarráði, til sála várra, un uomo deciso, alle nostre sale, móð hefir meira en maðr gamall, è più coraggioso di un uomo anziano, ok er mér fangs ván at frekum úlfi. e mi aspetto che combatta come un lupo affamato.

14. 14.

Ek mun fœða fólkdjarfan gram; Alleverò il principe coraggioso; nú er Yngva konr með oss kominn; è giunto tra noi il discendente gli Yngvi; sjá mun ræsir ríkstr und sólu; sarà il signore sotto il più bel Sole;

þrymr um ǫll lǫnd ǫrlǫgsímu. » il filo del suo destino conduce ad ogni terra. »

209 Reginsmál – Il Discorso di Reginn

« Sigurðr var þá jafnan með Regin, ok sagði hann « Sigurðr passava molto tempo con Reginn, e questo disse Sigurði, at Fáfnir lá á Gnitaheiði ok var í orms líki. a Sigurðr, che Fáfnir era in Gnitaheiðr sotto forma di Hann átti ægishjálm, er ǫll kvikendi hræddust við. drago. Aveva l’elmo el terrore, davanti al quale ogni Reginn gørði Sigurði sverð, er Gramr hét. Þat var svá essere vivente si spaventava. Reginn diede a Sigurðr una hvasst, at hann brá því ofan í Rín ok lét reka ullarlagð spada, chiamata Gramr. Era così tagliente, che egli la fyrir straumi ok tók í sundr lagðinn sem vatnit. Því immerse nel Rín e lasciò che la corrente ci spinse contro sverði klauf Sigurðr í sundr steðja Regins. Eftir þat una cotta di maglia ed essa la tagliò come se fosse acqua. eggjaði Reginn Sigurð at vega Fáfni. Hann sagði: » Poi Sigurðr con la spada spaccò in due l’incudine di Reginn. Dopo ciò Reginn incitò Sigurðr ad affrontare Fáfnir. Egli disse: »

15. 15.

« Hátt munu hlæja Hundings synir, « Riderebbero di gusto i figli di Hundingr,

þeir er Eylima aldrs synjuðu, loro che negarono la vecchiaia ad Eylimi, ef meir tyggja munar at sœkja se sapessero che al nobile piace più cercare hringa rauða en hefnd fǫður. » anelli rossi che vendicare il padre. »

« Hjálprekr konungr fekk Sigurði skipalið til « Re Hjálprekr procurò a Sigurðr una flotta per vendicare fǫðurhefnda. Þeir fengu storm mikinn ok beittu fyrir il padre. Si imbatterono in una tempesta violenta e bergsnǫs nǫkkur. Maðr einn stóð á berginu ok kvað: » lottarono dinanzi un promontorio. Un uomo era in piedi sulle rocce e disse: »

16. 16.

« Hverir ríða þar Ræfils hestum « Chi guida le navi qui (cavalli di Ræfill) hávar unnir, haf glymjanda? tra le onde alte, nel mare rumoroso?

Seglvigg eru sveita stokkin, I cavalli con le vele sono sudati, mun-at vágmarar vind of standask. » i cavalli del mare non tengono testa al vento. »

17. 17.

Reginn svaraði: Rispose Reginn:

Hér ro vér Sigurðr á sætréum; Qua sulle barche remano gli uomini di Sigurðr; er oss byrr gefinn við bana sjálfan; ci è stato ordinato di far vela verso la morte; fellr brattr breki brǫndum hœri, le onde sono più alte della prua, hlunnvigg hrapa. Hverr spyrr at því? le navi tremano. Chi è che ci fa domande?

210 Reginsmál – Il Discorso di Reginn

18. 18.

Maðr kvað: Disse l’uomo:

Hnikar hétu mik, þá er Hugin gladdak, Mi chiamarono Hnikarr, per aver rallegrato Huginn,

Vǫlsungr ungi, ok vegit hafðak; giovane Vǫlsungr, e aver combattuto; nú máttu kalla karl af bergi, puoi chiamarmi vecchio della roccia,

Fengi eða Fjǫlni; far vil ek þiggja. Fengi oppure Fjǫlnir; voglio un passaggio.

« Þeir viku at landi, ok gekk karl á skip, ok lægði þá « Giunsero a terra, e il vecchio salì sulla nave, e la veðrit. Sigurðr kvað: » tempesta cessò. Disse Sigurðr: »

19. 19.

« Segðu mér þat, Hnikarr, « Dimmi, Hnikarr, alls þá hvárttveggja veizt goða heill ok guma: tu che sai il bene e il male di dèi e mortali: hver bœzt eru, ef berjask skal, quali sono i segni, per chi deve combattere, heill at sverða svipun? » che indicano che vinceranno le spade? »

20. 20.

Hnikarr kvað: Disse Hnikarr:

Mǫrg eru góð, ef gumar vissi, Molti sono buoni, se gli uomini li conoscono, heill at sverða svipun; che indicano che vinceranno le spade; dyggva fylgju hygg ek ins dǫkkva fonte di sicurezza per un guerriero credo sia vera hrottameiði hrafns. la presenza di un corvo scuro.

21. 21.

Þat er annat, Ce n’è un secondo, ef þú ert út of kominn ok ert á braut búinn, se sei uscito fuori e sei sulla strada di casa, tvá þú lítr á tái standa hróðrfúsa hali. vedere due uomini bramosi di successo.

22. 22.

Þat er it þriðja, Ce n’è un terzo, ef þú þjóta heyrir úlf und asklimum; se senti un lupo ululare sotto i rami del frassino; heilla auðit verðr þér af hjálmstǫfum, toccherà sorte positiva ai guerrieri e a te, ef þú sér þá fyrri fara. se lo vedi precedervi.

211 Reginsmál – Il Discorso di Reginn

23. 23.

Engr skal gumna í gǫgn vega Nessuno deve dar battaglia síð skínandi systur Mána; rivolto verso la sorella di Máni (il Sole);

þeir sigr hafa, er séa kunnu, vinceranno, quelli che posson vedere, hjǫrleiks hvatir, sanno giocare con le spade, eða hamalt fylkja. oppure assumere la formazione del maiale.

24. 24.

Þat er fár mikit, È un segno di sciagura, ef þú fœti drepr, þars þú at vígi veðr; se inciampi, mentre ti schieri; tálar dísir standa þér á tvær hliðar dise malvagie sono ai bordi del campo ok vilja þik sáran sjá. e ti vogliono vedere soffrire.

25. 25.

Kembður ok þveginn skal kænna hverr Sia pettinato e lavato ogni valido uomo ok at morgni mettr, því at ósýnt er, e nutrito al mattino, perché è incerto, hvar at aftni kœmr; dove sarà la sera; illt er fyr heill at hrapa. è crudele morire prima del tempo.

« Sigurðr átti orrostu mikla við Lyngva Hundingsson « Sigurðr ingaggiò un duro scontro contro Lyngvi figlio di ok brœðr hans. Þar fell Lyngvi ok þeir þrír brœðr. Hundingr ed i suoi fratelli. Là caddero Lyngvi ed i suoi tre Eftir orrostu kvað Reginn: » fratelli. Dopo lo scontro Reginn disse: »

26. 26.

« Nú er blóðugr ǫrn bitrum hjǫrvi « Un’aquila sanguinante è incisa sulla schiena bana Sigmundar á baki ristinn; dell’assassino di Sigmundr col taglio della spada; engr var fremri, sá er fold ryði, nessun figlio di re, che è sulla terra, hilmis arfi, ok Hugin gladdi. » è più vicino al cielo, e Huginn è felice. »

« Heim fǫr Sigurðr til Hjálpreks. Þá eggjaði Reginn « Sigurðr tornò a casa da Hjálprekr. Dunque Reginn incitò Sigurð til at vega Fáfni. » Sigurðr ad affrontare Fáfnir. »

212 FFÁFNISMÁLÁFNISMÁL IILL DDISCORSOISCORSO DIDI FFÁFNIRÁFNIR OPPUREOPPURE LLAA MMORTEORTE DIDI FFÁFNIRÁFNIR

Il poema è suddiviso in tre parti; la prima racconta di come Sigurðr ferisca a morte Fáfnir e dialoghi con questo negli ultimi minuti della sua vita, fornendogli un’identità diversa in quanto la parola di un essere morente è potente, la seconda vede Sigurðr parlare con Reginn, fratello di Fáfnir e colui che lo ha incitato ad ucciderlo, che si complimenta con lui e gli chiede di cucinare il cuore del fratello mentre schiaccia un pisolino, la terza vede Sigurðr udire delle aquile parlarle, poiché ha assaggiato “per sbaglio” il sangue di Fáfnir, e così ha appreso il linguaggio degli uccelli.

213 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir

« Sigurðr ok Reginn fǫru upp á Gnitaheiði ok hittu « Sigurðr e Reginn andarono a Gnitaheiðr e lì trovarono þar slóð Fáfnis, þá er hann skreið til vatns. Þar gørði tracce di Fáfnir, dove aveva strisciato vicino all’acqua. Sigurðr grǫf mikla á veginum, ok gekk Sigurðr þar í. Dunque Sigurðr scavò una buca lungo il sentiero, e ci En er Fáfnir skreið af gullinu, blés hann , ok hraut entrò dentro. E quando Fáfnir si allontanò strisciando þat fyrir ofan hǫfuð Sigurði. En er Fáfnir skreið yfir dall’oro, sputò veleno, e questo cadde sulla testa di grǫfina, þá lagði Sigurðr hann með sverði til hjarta. Sigurðr. E quando Fáfnir si avvicinò alla buca, Sigurðr lo Fáfnir hristi sik ok barði hǫfði ok sporði. Sigurðr colpì al cuore con la spada. Fáfnir si contorse ed agitò la hljóp ór grǫfinni, ok sá þá hvárr annan. Fáfnir kvað: » testa e la coda. Sigurðr saltò fuori dalla buca, e allora si videro l’un l’altro. Disse Fáfnir: »

1. 1.

« Sveinn ok sveinn, « Giovane, giovane, hverjum ertu svein of borinn? da quale giovane sei nato?

Hverra ertu manna mǫgr, Da quale mortale sei nato, er þú á Fáfni rautt þínn inn frána mæki? tu che hai arrossato la spada in Fáfnir?

Stǫndum ek til hjarta hjǫrr. » Il ferro mi è arrivato fino al cuore. »

« Sigurðr dulði nafn síns, fyrir því at þat var trúa « Sigurðr nascose il suo nome, perché secondo le antiche þeira í forneskju, at orð feigs manns mætti mikit, ef credenze, la parola di un uomo morente era molto potente, hann bǫlvaði óvin sínum með nafni. Hann kvað: » se malediceva il nemico col nome. Egli disse: »

2. 2.

« Gǫfugt dýr ek heiti, « Mi chiamo Grande Renna, en ek gengit hefk inn móðurlausi mǫgr, e ho vagato come un giovane senza madre, fǫður ek ákk-a sem fira synir; non ho padre a differenza dei mortali;

æ geng ek einn saman. » cammino sempre da solo. »

3. 3.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Veiztu, ef fǫður né átt-at sem fira synir, Sai, se non hai padre a differenza dei mortali, af hverju vastu undri alinn? come sei stato generato?

4. 4.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Ætterni mitt kveð ek þér ókunnigt vera Vedo che la mia stirpe ti è sconosciuta ok mik sjálfan it sama; e perciò lo sono pure io;

214 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir

Sigurðr ek heiti, Sigmundr hét mínn faðir, mi chiamo Sigurðr, mio padre si chiamava Sigmundr, er hefk þik vápnum vegit. ti ho colpito con la mia arma.

5. 5.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Hverr þik hvatti? Chi ti ha incitato?

Hví hvetjask lézt mínu fjǫrvi at fara? Perché ti sei fatto convincere ad uccidermi?

Inn fráneygi sveinn, þú áttir fǫður bitran; Hai avuto un padre crudele, giovani dagli occhi lucenti;

óbornum skjór á skeið. sei violento fin dall’infanzia.

6. 6.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Hugr mik hvatti, hendr mér fulltýðu L’animo mi fu incitato, le mani rinforzate ok mínn inn hvassi hjǫrr; e la mia spada fu affilata, fár er hvatr, er hrǫðask tekr, non si ha coraggio, durante la vecchiaia, ef í barnœsku er blauðr. se nell’infanzia si è dei rammolliti.

7. 7.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Veit ek, ef þú vaxa næðir fyr þínna vina brjósti, Se fossi cresciuto con l’affetto dei tuoi amici, sæi maðr þik vreiðan vega; gli uomini ti vedrebbero combattere fiero; nú ertu haftr ok hernuminn; invece sei sadico e schiavo della guerra;

æ kveða bandingja bifask. si dice che gli schiavi non tremino mai.

8. 8.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Því bregðr þú mér, Fáfnir, Per qual motivo mi accusi, Fáfnir, at til fjarri séak mínum feðrmunum; di esser lontano da ciò che fu mio padre; eigi em ek haftr, þótt ek væra hernumi; non sono sadico, anche se fossi schiavo della guerra;

þú fannt, at ek laus lifi. hai visto, che vivo libero.

215 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir

9. 9.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Heiftyrði ein telr þú þér í hvívetna, Tu vedi odio in tutto quel che ti dico, en ek þér satt eitt segik: ma io ti dico solo la verità:

It gjalla gull ok it glóðrauða fé, L’oro risonante ed il tesoro rosso rubino,

þér verða þeir baugar at bana. gli anelli saranno la tua condanna.

10. 10.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Féi ráða vill fyrða hverr Ogni mortale avrà il proprio tesoro

æ til ins eina dags; því at einu sinni fino a quel giorno; perché chiunque skal alda hverr fara til heljar heðan. prima o poi deve partire per gli inferi.

11. 11.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Norna dóm þú munt La sentenza delle norne per te fyr nesjum hafa ok ósvinns apa; sarà compiuta da un pazzo non saggio;

í vatni þú drukknar, ef í vindi rær; affogherai nell’acqua, se ci navigherai; allt er feigs forað. è tutto pericoloso per i condannati.

12. 12.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Segðu mér, Fáfnir, Dimmi, Fáfnir, alls þik fróðan kveða ok vel margt vita, dicon tutti che sei saggio e sai molte cose, hverjar eru þær nornir, quali sono queste norne, er nauðgǫnglar eru che aiutano nel momento del bisogno ok kjósa mœðr frá mǫgum? e prendono i bambini dalle madri?

13. 13.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Sundrbornar mjǫk segi ek nornir vera, Sono di origine e razza diversa le norne, eigu-t þær ætt saman; sumar eru áskunngar, non solo d’una; alcune sono degli Asi, sumar álfkunngar, sumar dœtr Dvalins. altre degli elfi, altre sono figlie di Dvalinn.

216 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir

14. 14.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Segðu mér, Fáfnir, Dimmi, Fáfnir, alls þik fróðan kveða ok vel margt vita, dicon tutti che sei saggio e sai molte cose, hvé sá holmr heitir, come si chiama l’isola, er blanda hjǫrlegi Surtr ok æsir saman? nella quale Surtr e gli dèi mischieranno il sangue?

15. 15.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Óskópnir hann heitir, Si chiama Óskópnir, en þar ǫll skulu geirum leika goð; e lì tutti gli dèi combatteranno con le lance;

Bifrǫst brotnar, er þeir á brú fara, il Bifrǫst s’infrangerà, quando partiranno, ok svima í móðu marir. e i cavalli nuoteranno nelle acque.

16. 16.

Ægishjálm bar ek of alda sonum, Indossavo l’elmo del terrore tra i mortali, meðan ek of menjum lák; mentre facevo la guardia al tesoro; einn rammari hugðumk ǫllum vera, credevo di essere il più forte di tutti, fannk-a ek svá marga mǫgu. non avevo ancora incontrato molti giovani.

17. 17.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Ægishjálmr bergr einungi, L’elmo del terrore non protegge qualcuno, hvar skulu vreiðir vega; se questi fronteggia un nemico valoroso;

þá þat finnr, er með fleirum kœmr, poiché spesso capisce, quando incontra un nemico, at engi er einna hvatastr. di non essere il più coraggioso.

18. 18.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Eitri ek fnæsta, er ek á arfi lá Ho sputato veleno, mentre guardavo l’eredità miklum míns fǫður; abbondante di mio padre;

(lacunam) (qui manca del testo al poema originale)

217 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir

19. 19.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Inn fráni ormr, þú gørðir fræs mikla Drago lucente, i tuoi sibilî furono potenti ok galzt harðan hug; e hai dimostrato un gran coraggio; heift at meiri verðr hǫlða sonum, ma i figli degli uomini hanno molto odio, at þann hjálm hafi. verso chi indossa quell’elmo.

20. 20.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Ræð ek þér nú, Sigurðr, Ti do un consiglio, Sigurðr, en þú ráð nemir, ok ríð heim heðan; ma tu ascoltalo, e vattene a casa; it gjalla gull ok it glóðrauða fé, l’oro risonante ed il tesoro rosso rubino,

þér verða þeir baugar at bana. gli anelli saranno la tua condanna.

21. 21.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Ráð er þér ráðit, en ek ríða mun Il tuo consiglio è dato, ma io andrò til þess gulls, er í lyngvi liggr, fino a quest’oro, che giace nell’erba, en þú, Fáfnir, ligg í fjǫrbrotum, e tu, Fáfnir, giacerai in fin di vita,

þar er þik Hel hafi. finché Hel non ti avrà.

22. 22.

Fáfnir kvað: Disse Fáfnir:

Reginn mik réð, hann þik ráða mun, Reginn mi ha tradito, egli ti tradirà, hann mun okkr verða báðum at bana; sarà la causa della nostra morte; fjǫr sitt láta, hygg ek, at Fáfnir myni; la vita di Fáfnir lo sta lasciando, dico io;

þitt varð nú meira megin. la tua forza fu la più grande.

« Reginn var á brott horfinn, meðan Sigurðr vá Fáfni, « Reginn si era allontanato, mentre Sigurðr uccideva ok kom þá aftr, er Sigurðr strauk blóð af sverðinu. Fáfnir, e tornò dopo, mentre Sigurðr asciugava il sangue Reginn kvað: » dalla spada. Disse Reginn: »

23. 23.

« Heill þú nú, Sigurðr, « Salute a te, Sigurðr,

218 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir nú hefir þú sigr vegit ok Fáfni of farit; hai vinto togliendo la vita a Fáfnir; manna þeira, er mold troða, tra gli umani, che vivono sula terra,

þik kveð ek óblauðastan alinn. » dico che sei il più coraggioso di tutti. »

24. 24.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Þat er óvíst at vita, þá er komum allir saman, Non è facile da dire, se fossimo tutti insieme, sigtíva synir, hverr óblauðastr er alinn; noi figli dei potenti dèi, chi è il più coraggioso di tutti; margr er sá hvatr, er hjǫr né rýðr molti sono valorosi, ma non hanno mai arrossato la spada annars brjóstum í. nel petto di qualcun altro.

25. 25.

Reginn kvað: Disse Reginn:

Glaðr ertu nú, Sigurðr, ok gagni feginn, Sei felice e soddisfatto dalla vittoria, Sigurðr, er þú þerrir Gram á grasi; mentre pulisci Gramr nell’erba; bróður mínn hefr þú benjaðan, hai spinto alla morte mio fratello, ok vald ek þó sjálfr sumu. e ne sono colpevole anche io.

26. 26.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Þú því rétt, Tu hai fatto in modo, er ek ríða skyldak hélug fjǫll hinig; che io mi recassi per le montagne sacre; féi ok fjǫrvi réði sá inn fráni ormr, il drago sarebbe ancora in vita ed in forze, nema þú frýðir mér hvats hugar. se tu non avessi dubitato del mio coraggio.

« Þá gekk Reginn at Fáfni ok skar hjarta ór hónum « Allora Reginn andò da Fáfnir e gli tagliò il cuore con la með sverði, er Riðill heitir, ok þá drakk hann blóð ór spada, chiamato Riðill (il cuore), e bevve il suo sangue undinni eftir. Reginn kvað: » dalle ferite. Disse Reginn: »

27. 27.

« Sittu nú, Sigurðr, en ek mun sofa ganga, « Siediti, Sigurðr, ora mi addormenterò, ok halt Fáfnis hjarta við funa; e cuoci sul fuoco il cuore di Fáfnir; eiskǫld ek vil etin láta voglio cibarmi del cuore eftir þenna dreyra drykk. » dopo questa bevuta di sangue. »

219 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir

28. 28.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Fjarri þú gekkt, Sei andato lontano, meðan ek á Fáfni rauðk mínn inn hvassa hjǫr; mentre arrossavo in Fáfnir la mia lama affilata; afli mínu atta ek við orms megin, dedicavo tutte le mie forze al potente drago, meðan þú í lyngvi látt. mentre tu passeggiavi nell’erba.

29. 29.

Reginn kvað: Disse Reginn:

Lengi liggja létir þú lyngvi í Avresti lasciato nell’erba

þann inn aldna jǫtun, per molto tempo il vecchio gigante, ef þú sverðs né nytir, se non avessi usato la spada,

þess er ek sjálfr gørða, che io stesso feci per te, ok þíns ins hvassa hjǫrs. e della tua lama affilata.

30. 30.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Hugr er betri en sé hjǫrs megin, Il coraggio è migliore di una spada potente, hvars vreiðir skulu vega, því at hvatan mann quando ci si scontra, poiché il valoroso ek sé harðliga vega með slævu sverði sigr. vedo vincere di netto con una spada debole.

31. 31.

Hvǫtum er betra Un valoroso è meglio en sé óhvǫtum í hildileik hafask; di un vigliacco durante il fragore della battaglia; glǫðum er betra en sé glúpnanda, uno felice è meglio di uno triste, hvat sem at hendi kœmr. qualunque cosa accada.

« Sigurðr tók Fáfnis hjarta ok steikði á teini. Er hann « Sigurðr prese il cuore di Fáfnir e lo cosse su uno spiedo. hugði, at fullsteikt væri ok freyddi sveitinn ór Egli era dubbioso, se fosse ben cotto e il sangue colava hjartanu, þá tók hann á fingri sínum ok skynjaði, fuori dal cuore, perciò ci mise un dito sopra, per sentire se hvárt fullsteikt væri. Hann brann ok brá fingrinum í fosse cotto. Si scottò e si mise il dito in bocca. E quando il munn sér. En er hjartablóð Fáfnis kom á tungu sangue del cuore di Fáfnir toccò la sua lingua, egli imparò hónum, ok skilði hann fugls rǫdd. Hann heyrði, at il linguaggio degli uccelli. Egli udì che delle aquile igður klǫkuðu á hrísinu. Igðan kvað: » parlavano su un ramo. Un’aquila disse: »

220 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir

32. 32.

« Þar sitr Sigurðr sveita stokkinn, « Lì siede Sigurðr sporco di sangue,

Fáfnis hjarta við funa steikir; cuoce sul fuoco il cuore di Fáfnir; spakr þætti mér spillir bauga, è saggio il nobile (divisore di anelli), ef hann fjǫrsega fránan æti. » se mangia il cuore (muscolo della vita) lucente. »

33. 33.

Ǫnnur kvað: Disse la seconda:

Þar liggr Reginn, ræðr um við sik, Lì giace Reginn, pensa tra sé e sé, vill tæla mǫg, þann er trúir hónum, vuole ingannare il giovane, che si fida di lui, berr af reiði rǫng orð saman, con astuzia pronuncerà parole ingannevoli, vill bǫlvasmiðr bróður hefna. il portatore di sventure vuole vendicare suo fratello.

34. 34.

In þriðja kvað: Disse la terza:

Hǫfði skemmra La testa tagliata láti hann inn hára þul fara til heljar heðan; spingerà il cupo consigliere (Reginn) giù agli inferi;

ǫllu gulli þá kná hann einn ráða, allora egli potrà avere tutto l’oro, fjǫlð því er und Fáfni lá. la moltitudine a cui Fáfnir faceva la guardia.

35. 35.

In fjórða kvað: Disse la quarta:

Horskr þætti mér, ef hafa kynni Mi sembrerebbe saggio, se potesse

ástráð mikit yðar systra, ascoltare i consigli di voi sorelle, hygði hann of sik ok Hugin gleddi; penserebbe a sé stesso e farebbe felice Huginn;

þar er mér úlfs ván, er ek eyru sék. c’è sempre un lupo, dove vedo le sue orecchie.

36. 36.

In fimmta kvað: Disse la quinta:

Er-at svá horskr hildimeiðr Questo guerriero non è così prudente sem ek hers jaðar hyggja myndak, come io dico dovrebbe essere un condottiero, ef hann bróður lætr á brot komask, se lascia andare via un fratello, en hann ǫðrum hefir aldrs of synjat. e ha tolto la vita all’altro (fratello).

221 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir

37. 37.

In sétta kvað: Disse la sesta:

Mjǫk er ósviðr, ef hann enn sparir È molto stupido, se lascia in vita fjánda inn fólkskáa, þar er Reginn liggr, un nemico del popolo, come lo è Reginn, er hann ráðinn hefr, che vuole ingannarlo, kann-at hann við slíku at séa. non sa difendersi in questo campo.

38. 38.

In sjaunda kvað: Disse la settima:

Hǫfði skemmra láti hann Che egli privi della testa

þann inn hrímkalda jǫtun per molto tempo il gigante di ghiaccio ok af baugum búa; e stia lontano dagli anelli;

þá mun hann fjár þess, allora di questo tesoro sarai, er Fáfnir réð, einvaldi vera. che Fáfnir ebbe, l’unico padrone.

39. 39.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Verða-t svá rík skǫp, Non è un destino così potente, at Reginn skyli mitt banorð bera; da far tramare a Reginn di uccidermi;

því at þeir báðir brœðr poiché entrambi i fratelli skulu bráðliga fara til heljar heðan. presto partiranno giù per gli inferi.

« Sigurðr hjó hǫfuð af Regin, ok þá át han Fáfnis « Sigurðr tagliò la testa di Reginn, e quindi mangiò il hjarta ok drakk blóð þeira beggja, Regins ok Fáfnis. cuore di Fáfnir e bevve il sangue di entrambi, di Reginn e Þá heyrði Sigurðr, hvar igður mæltu: » di Fáfnir. Allora Sigurðr udì cosa dissero le aquile: »

40. 40.

Bitt þú, Sigurðr, bauga rauða; Prenditi, Sigurðr, gli anelli rossi; er-a konungligt kvíða mǫrgu. non è da re avere molta paura.

Mey veit ek eina miklu fegrsta, So di una ragazza bellissima, gulli gædda, ef þú geta mættir. con doni d’oro, potrai averla.

222 Fáfnismál – Il Discorso di Fáfnir

41. 41.

Liggja til Gjúka grœnar brautir, Dei sentieri verdi portano da Gjúki, fram vísa skǫp fólklíðǫndum; il destino è la guida di chi vaga per le corti;

þar hefir dýrr konungr dóttur alna; là un saggio re ha cresciuto una bella figlia;

þá muntu, Sigurðr, mundi kaupa. allora con i doni dovrai conquistarla, Sigurðr.

42. 42.

Sálr er á háu Hindarfjalli, C’è una sala sulla Hindarfjǫll, allr er hann útan eldi sveipinn, fuori è tutta circondata dal fuoco,

þann hafa horskir halir of gǫrvan per molto tempo dovettero costruirla uomini esperti

ór ódǫkkum Ógnar ljóma. con lo “splendore del fiume Ógnar” (oro).

43. 43.

Veit ek á fjalli fólkvitr sofa So che una guerriera dorme su un monte ok leikr yfir lindar váði; e la circonda il fuoco (sventura del tiglio);

Yggr stakk þorni, aðra felldi Óðinn la punse con la lancia, ella fu hǫr-Gefn hali en hafa vildi. di ogni uomo che volle averla.

44. 44.

Knáttu, mǫgr, séa mey und hjálmi, Potrai solo vedere la donna sotto l’elmo, giovane,

þá er frá vígi Vingskorni reið; che dalla battaglia fuggì su Vingskornir; má-at Sigrdrífar svefni bregða, non si può interrompere il sonno di Sigrdrífa, skjǫldunga niðr, fyr skǫpum norna. parente dei nobili, per volere delle norne.

« Sigurðr reið eftir slóð Fáfnis til bœlis hans ok fann « Poi Sigurðr seguendo le orme di Fáfnir si recò fino alla þat opit ok hurðir af járni ok gætti. Af járni váru ok sua tana e la trovò aperta e i cancelli e i battenti erano di allir timbrstokkar í húsinu, en grafit í jǫrð niðr. Þar ferro. Tutte le travi e le colonne della casa erano di ferro, fann Sigurðr stórmikit gull ok fylldi þar tvær kistur. ed era scavata nella terra. Là Sigurðr trovò tanto oro e ne Þar tók hann ægishjálm ok gullbrynju ok sverðit riempì due casse. Là prese l’elmo del terrore e la corazza Hrotta ok marga dýrgripi ok klyfjaði þar með Grana, d’oro e la spada Hrotti e molti tesori e caricò tutto su en hestrinn vildi eigi fram ganga, fyrr en Sigurðr steig Grani, ed il cavallo non partì, finché Sigurðr non gli salì á bak hónum. » in groppa. »

223 SSIGRDRÍFUMÁLIGRDRÍFUMÁL IILL DDISCORSOISCORSO DIDI SSIGRDRÍFAIGRDRÍFA OPPUREOPPURE IINCONTRONCONTRO TRATRA BBRYNHILDRRYNHILDR EE SSIGURÐRIGURÐR

Si tratta del primo incontro tra Sigurðr e Brynhildr (col suo nome di Sigrdrífa); causato dal fatto che Grípir, il quale ha predetto la vita di Sigurðr, gli ha detto che egli doveva salvare Brynhildr dal monte infuocato dove Óðinn la ha relegata, poiché ella aveva portato la vittoria ad un re nemico di un altro a cui Óðinn l’aveva promessa. Sigurðr la trova, superando il fuoco, addormentata; squarcia la sua corazza e lei si sveglia, al che Sigurðr la prega di condividere con lui la sua sapienza, poiché è una valchiria, e quindi ha viaggiato per tutti i nove mondi. Lei acconsente, e così gli da’ undici preziosi consigli. Il poema originale è notevolmente deteriorato (come quasi tutti quelli del ciclo di Sigurðr escluso il Grímnismál), si stima che il poema originale fosse composto di circa 100 stanze, delle quali se ne sono salvate solo 37. Tuttavia, queste stanze preservate sono facilmente comprensibili, poiché molto connesse. Inoltre, la leggenda di Sigurðr e Brynhildr era diffusa in tutta l’area germanica, ed è una delle leggende nordiche più conosciute, perciò, in caso di scarsa comprensione del testo, ci si può largamente informare su altre fonti.

224 Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa

« Sigurðr reið upp á ok stefndi suðr til « Sigurðr salì la Hindarfjǫll e si diresse a Sud verso le Frakklands. Á fjallinu sá hann ljós mikit, svá sem eldr terre dei franchi (Frakkr). Egli vide una gran luce sul brynni, ok ljómaði af til himins. En er hann kom at, monte, come di fuoco bruciante, e che illuminava fino al þá stóð þar skjaldborg ok upp ór merki. Sigurðr gekk cielo. Quando ci arrivò, si trovò davanti ad una fortezza di í skjaldborgina ok sá , at þar lá maðr ok svaf með scudi e spade. Sigurðr entrò in tale fortezza e vide una ǫllum hervápnum. Hann tók fyrst hjálminn af hǫfði persona addormentata che lì giaceva con tutte le armi da hónum. Þá sá hann, at þat var kona. Brynjan var fǫst guerra. Egli per prima cosa gli tolse l’elmo dalla testa. E sem hón væri holdgróin. Þá reist hann með Gram frá dunque vide che era una donna. La corazza era così hǫfuðsmátt brynjuna í gǫgnum niðr ok svá út í aderente che pareva saldata al corpo. Allora con Gramr gǫgnum báðar ermar. Þá tók hann brynju af henni, en squarciò la corazza dal buco della testa fin giù hón vaknaði, ok settist hón upp ok sá Sigurð ok all’estremità e fece così anche per entrambe le braccia. mælti: » Infine le tolse la corazza, ed ella si alzò, si mise a sedere e vide Sigurðr e parlò: »

1. 1.

« Hvat beit brynju? Hví brá ek svefni? « Cos’ha rotto la corazza? Perché son stata svegliata?

Hverr felldi af mér fǫlvar nauðir? » Chi mi ha liberata dalle pallide catene? »

Hann svaraði: Egli rispose:

Sigmundar burr, Il figlio di Sigmundr,

- sleit fyr skǫmmu hrafn hrælundir, - - che diede carne ai corvi al bosco di Hræ, - hjǫrr Sigurðar! con la spada di Sigurðr!

2. 2.

Hón kvað: Ella disse:

Lengi ek svaf, Ho dormito a lungo, lengi ek sofnuð var, lǫng eru lýða læ; il mio sonno fu lungo, lunga è la sofferenza della vita;

Óðinn því veldr, er ek eigi máttak poiché così ha voluto Óðinn, che io non potessi bregða blundstǫfum. infrangere il tepore del sonno.

« Sigurðr settist niðr ok spyrr hána nafns. Hón tók þá « Sigurðr si sedette le chiese il suo nome. Allora ella prese horn fullt mjaðar ok gaf hónum minnisveig: » un corno pieno di idromele e gli diede la bevanda della memoria: »

3. 3.

« Heill dagr! Heilir dags synir! « Salute al giorno! Salute ai figli del giorno!

Heil nótt ok nift! Óreiðum augum Salute alla notte e le sue figlie! Con occhi amorevoli lítið okkr þinig ok gefið sitjǫndum sigr! posate lo sguardo su di noi e dateci l’attesa vittoria!

225 Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa

4. 4.

Heilir æsir! Heilar ásynjur! Salute agli Asi! Salute alle Asinne!

Heil sjá in fjǫlnýta fold! Salute alla terra generosa!

Mál ok mannvit gefið okkr mærum tveim Date a noi due giovani saggezza e parole ok læknishendr, meðan lifum. » e mani guaritrici, finché vivremo. »

« Hón nefndist Sigrdrífa ok var valkyrja. Hón sagði, « Si chiamava Sigrdrífa ed era una valchiria. Ella disse di at tveir konungar bǫrðust. Hét annarr Hjálmgunnarr. un conflitto tra due re. Uno si chiamava Hjálmgunnarr. Ed Hann var þá gamall ok inn mesti hermaðr, ok hafði egli era anziano ed uno dei guerrieri più forti, e Óðinn gli Óðinn hónum sigri heitit en: » promise la vittoria, ma: »

« Annarr hét Agnarr, Auðu bróðir, « L’altro si chiamava Agnarr, fratello di Auða, er vætr engi vildi þiggja. » che nessuna divinità avrebbe protetto. »

« Sigrdrífa felldi Hjálmgunnarr í orrustunni, en Óðinn « Sigrdrífa abbatté Hjálmgunnarr in combattimento, e stakk hána svefnþorni í hefnd þess ok kvað hána aldri Óðinn per vendicarsi di ciò la punse con la sua lancia del skyldu síðan sigr vega í orrustu ok kvað hána giftast sonno e disse che non avrebbe più portato vittoria in skyldu - “en ek sagðak hónum, at ek strengðak heit combattimento e che si sarebbe sposata - “ ma io gli þar í mót at giftast engum þeim manni, er hræðast risposi che ero legata da un giuramento per il quale non kynni.” Hann segir ok biðr hána kenna sér speki, ef avrei mai sposato un uomo che provi paura.” Egli hón vissi tíðindi ór ǫllum heimum. Sigrdrífa kvað: » (Sigurðr) parlò e la pregò di insegnargli, poiché aveva la saggezza di ogni mondo. Disse Sigrdrífa: »

5. 5.

« Bjór fœri ek þér, brynþings apaldr, « Ti porgo la birra, guerriero, (albero da battaglia) magni blandinn ok megintíri; mista a potere e gloria splendente; fullr er hann ljóða ok líknstafa, piena di incantesimi e segni propizi, góðra galdra ok gamanrúna. di magia buona e di rune di felicità.

6. 6.

Sigrúnar skaltu kunna, Dovrai conoscere le rune della vittoria, ef þú vilt sigr hafa, ok rísta á hjalti hjǫrs, se vorrai averla, e inciderle sull’elsa della spada, sumar á véttrimum, sumar á valbǫstum, alcune sulla punta, altre sulla lama, ok nefna tysvar Tý. e dovrai invocare due volte Týr.

226 Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa

7. 7.

Ǫlrúnar skaltu kunna, Dovrai conoscere le rune della birra, ef þú vilt kvæn véli-t þik í tryggð, ef þú trúir; se vuoi che una donna non ti inganni, se ti fidi;

á horni skal þær rísta ok á handar baki le devi incidere sul corno e sul dorso della mano ok merkja á nagli Nauð. e inciderai Nauðr sulle unghie.

8. 8.

Full skal signa ok við fári sjá Benedirai una coppa per scappare al pericolo ok verpa lauki í lǫg; e getterai l’aglio nel liquido;

þá ek þat veit, at þér verðr aldri poiché io so questo, che per te mai alcun male meinblandinn mjǫðr. sarà mischiato all’idromele.

9. 9.

Bjargrúnar skaltu kunna, Dovrai conoscere le rune della nascita, ef þú bjarga vilt ok leysa kind frá konum; se vuoi far nascere bene e tirar fuori i figli dalle donne;

á lófum þær skal rísta ok of liðu spenna le devi incidere sul palmo della mano e sugli arti ok biðja þá dísir duga. e poi pregare nell’aiuto delle dise.

10. 10.

Brimrúnar skaltu rísta, Dovrai conoscere le rune della tempesta, ef þú vilt borgit hafa á sundi seglmǫrum; se vuoi salvarti in mare sulle navi (destrieri con le vele);

á stafni skal rísta ok á stjórnarblaði le devi incidere sulla prua e sul terminale del timone ok leggja eld í ár, er-a svá brattr breki e col fuoco le inciderai sui remi, non sarà così forte l’onda né svá bláar unnir, þó kœmstu heill af hafi. né così arrabbiato il mare, che tu non ne esca illeso.

11. 11.

Limrúnar skaltu kunna, Dovrai conoscere le rune dei rami, af þú vilt læknir vera, ok kunna sár at sjá; se vorrai essere un guaritore, e saper curare i feriti;

á berki skal þær rísta ok á baðmi viðar, le devi incidere sulla corteccia e sul legno degli alberi,

þeim er lúta austr limar. con i rami rivolti verso oriente.

227 Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa

12. 12.

Málrúnar skaltu kunna, Dovrai conoscere le rune della parlata, ef þú vilt, at manngi þér heiftum gjaldi harm: se vuoi che nessuno ti risponda con odio:

þær of vindr, þær of vefr, soffiale, intrecciale,

þær of setr allar saman á því þingi, mettile tutte insieme all’assemblea, er þjóðir skulu í fulla dóma fara. dove il popolo deve andare per il giudizio penale.

13. 13.

Hugrúnar skaltu kunna, Dovrai conoscere le rune dell’anima, ef þú vilt hverjum vera geðsvinnari guma; se vorrai essere il più saggio tra gli uomini;

þær of réð, þær of reist, le capì, le incise,

þær of hugði Hroftr af þeim legi, Óðinn le trasse dal liquido, er lekit hafði ór hausi Heiðdraupnis dalla linfa che cadde dalla testa di Heiðdraupnir (Mímir) ok ór horni Hoddrofnis. e dal corno di Hoddrofnir (sempre Mímir).

14. 14.

Á bjargi stóð með Brimis eggjar, Era sul monte con le membra di Brimir, hafði sér á hǫfði hjálm; aveva un elmo sulla testa;

þá mælti Mímis hǫfuð allora la testa di Mímir pronunciò fróðligt it fyrsta orð le sue prime sagge parole ok sagði sanna stafi. e disse cose veritiere.

15. 15.

Á skildi kvað ristnar, Disse che erano sugli scudi,

þeim er stendr fyr skínandi goði, coloro che stanno dinanzi al dio luminoso,

á eyra Árvakrs ok á Alsvinns hófi, sulle orecchie di Árvarkr e sugli zoccoli di Alsvinn,

á því hvéli, er snýsk undir reið Hrungnis, sulla ruota che rulla sotto la macina di Hrungnir,

á Sleipnis tǫnnum ok á sleða fjǫtrum. sulla bocca di Sleipnir e sulle travi della slitta.

16. 16.

Á bjarnar hrammi ok á Braga tungu, Sull’artiglio dell’orso e sulla lingua di Bragi,

á úlfs klóum ok á arnar nefi, nella morsa del lupo e nell’artiglio dell’aquila,

á blóðgum vængjum ok á brúar sporði, sulle ali insanguinate e alla fine del ponte,

228 Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa

á lausnar lófa ok á líknar spori. sulla mano della levatrice e sulla strada di chi aiuta.

17. 17.

Á gleri ok á gulli ok á gumna heillum, Sul vetro e sull’oro e sugli amuleti dei mortali,

í víni ok í virtri ok vilisessi, nel vino nel mosto e negli apparati sessuali,

á Gungnis oddi ok á Grana brjósti, sulla punta di e sul petto di Grani,

á nornar nagli ok á nefi uglu. sull’unghia della norna e nel becco della civetta.

18. 18.

Allar váru af skafnar, þær er váru á ristnar, Sono state tutte cancellate, quelli che furono incise, ok hverfðar við inn helga mjǫð e mescolate con il sacro idromele ok sendar á víða vega; e inviate per le più disparate vie;

þær eru með ásum, þær eru með álfum, sono fra gli Asi, sono fra gli elfi, sumar með vísum vǫnum, alcune sono tra i saggi Vani, sumar hafa mennskir menn. altre le hanno gli uomini umani.

19. 19.

Þat eru bókrúnar, Ci sono le rune dei libri,

þat eru bjargrúnar ok allar ǫlrúnar ci sono rune della nascita e tutte le rune della birra ok mætar meginrúnar, e invero le rune della forza, hveim er þær kná óvilltar per chi riesce a capirle bene ok óspilltar sér at heillum hafa; ed averle con sé sui propri amuleti; njóttu, ef þú namst, unz rjúfask regin. usale, se le hai apprese, finché ne dura l’effetto.

20. 20.

Nú skaltu kjósa, alls þér er kostr of boðinn, Ora devi scegliere, a tutti tocca scegliere, hvassa vápna hlynr; “acero dalle armi affilate” (guerriero); sǫgn eða þǫgn hafðu þér sjálfr í hug; pensa bene nella tua testa, parole o silenzio;

ǫll eru mein of metin. » tutti i mali hanno la loro misura. »

21. 21.

Sigurðr kvað: Disse Sigurðr:

Munk-a ek flæja, þótt mik feigan vitir, Non fuggirò, neanche se sarò condannato,

229 Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa emk-a ek með bleyði borinn; non sono nato per essere un codardo;

ástráð þín ek vil ǫll hafa; ascolterò tutti i tuoi consigli; svá lengi sem ek lifi. finché sarò in vita.

22. 22.

Sigrdrífa kvað: Disse Sigrdrífa:

Þat ræð ek þér it fyrsta, Ti consiglio ciò per primo, at þú við frændr þína vammalaust verir; di essere senza paura con i tuoi parenti; síðr þú hefnir, þótt þeir sakar gøri; non vendicarti, neppure se se lo meritano;

þat kveða dauðum duga. dicono che ciò giovi ai morti.

23. 23.

Þat ræð ek þér annat, Ti consiglio ciò per secondo, at þú eið né sverir, nema þann er saðr sé; non giurare mai, se non è la verità; grimmar limar ganga at tryggðrofi; i legami saranno malvagi se infrangerai un patto; armr er vára vargr. è dannato (come un lupo) chi spezza (un giuramento).

24. 24.

Þat ræð ek þér þriðja, Ti consiglio ciò per terzo, at þú þingi á deili-t við heimska hali, non discutere con uno sciocco all’assemblea,

því að ósviðr maðr lætur oft kveðin perché ad un non saggio scappano spesso parole verri orð en viti. più gravi di quelle che conosce.

25. 25.

Allt er vant, ef þú við þegir, È tutto inutile, se resti zitto,

þá þykkir þú með bleyði borinn eða sǫnnu sagðr; perché sembrerai un codardo o accusato giustamente; hættr er heimis kviðr, nema sér góðan geti; ignora ciò che dice lo stolto, se non ne trai vantaggio; annars dags láttu hans ǫndu farit, il giorno dopo lascialo senza vita, ok launa svá lýðum lygi. e così ripagherai in pubblico le menzogne.

26. 26.

Þat ræð ek þér it fjórða, Ti consiglio ciò per quarto, ef býr fordæða vammafull á vegi, se incontri una strega malvagia sulla via,

230 Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa ganga er betra en giska sé, proseguire è meglio che nascondersi,

þótt þik nótt of nemi. anche se la notte ti sorprendesse.

27. 27.

Fornjósnar augu þurfu fira synir, Gli uomini hanno bisogno di occhi aguzzi, hvars skulu vreiðir vega; quando devono combattere con ferocia; oft bǫlvísar konur sitja brautu nær, spesso le donne malvagie siedono vicine,

þær er deyfa sverð ok sefa. a chi ha il coraggio e la lama smussata.

28. 28.

Þat ræð ek þér it fimmta, Ti consiglio ciò per quinto,

þóttú fagrar séir brúðir bekkjum á, anche se vedi belle fanciulle sedute sulle panche, sifja silfr lát-a-ðu þínum svefni ráða; non far sì che l’amore comprato ti privi del sonno; teygj-at-tu þér at kossi konur. e guardati dai baci di quelle donne.

29. 29.

Þat ræð ek þér it sétta, Ti consiglio ciò per sesto,

þótt með seggjum fari ǫlðrmál til ǫfug, anche se tra uomini ci si offende da ubriachi, drukkin deila skal-at-tu við dolgviðu; da ubriaco non devi litigare con gli armati; margan stelr vín viti. il vino priva molti della ragione.

30. 30.

Sǫngr ok ǫl Canto e birra hefr seggjum verit mǫrgum at móðtrega, son diventati per molti la rovina, sumum at bana, sumum at bǫlstǫfum; per alcuni morte, per altri tragedie; fjǫlð er, þat er fira tregr. sono molte, le pene che affliggono gli uomini.

31. 31.

Þat ræð ek þér it sjaunda, Ti consiglio ciò per settimo, ef þú sakar deilir við hugfulla hali, se hai litigato con un coraggioso, berjask er betra en brenna sé è meglio combattere che esser bruciati inni auðstǫfum. dentro la propria dimora.

231 Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa

32. 32.

Þat ræð ek þér it átta, Ti consiglio ciò per ottavo, at þú skalt við illu sjá dovrai guardarti dal male ok firrask flærðarstafi; e non cedere alla seduzione; mey þú teygj-at né manns konu non sedurre la ragazza né la donna di un uomo né eggja ofgamans. né falle eccitare.

33. 33.

Þat ræð ek þér it níunda, Ti consiglio ciò per nono, at þú náum bjargir, hvars þú á foldu finnr, seppellisci i morti, ovunque li trovi sul terreno, hvárts eru sóttdauðir eða eru sædauðir i morti di malattia o per via del mare eða eru vápndauðir verar. o coloro che son morti per le armi.

34. 34.

Laug skal gøra, Farai un bagno,

þeim er liðnir eru, þváa hendr ok hǫfuð, per coloro che son morti, gli laverai mani e testa, kemba ok þerra, áðr í kistu fari, pettinerai e asciugherai, prima di metterli sulla pira, ok biðja sælan sofa. e pregherai perché dormano in pace.

35. 35.

Þat ræð ek þér it tíunda, Ti consiglio ciò per decimo, at þú trúir aldregi várum vargdropa, non fidarti mai dei familiari di una tua vittima; hvárstu ert bróður bani se sei l’assassino del fratello eða hafir þú felldan fǫður; oppure hai abbattuto il padre;

úlfr er í ungum syni, il giovane figlio nasconde un lupo,

þó sé hann gulli gladdr. anche se sembra essere appagato per l’oro.

36. 36.

Sakar ok heiftir Liti ed udî hyggja-t svefngar vera né harm in heldr; non credere che siano cessati né il danno provocato; vits ok vápna vant er jǫfri at fá un nobile ha bisogno di armi e di saggezza

þeim er skal fremstr með firum. se aspira ad essere il migliore tra i mortali.

232 Sigrdrífumál – Il Discorso di Sigrdrífa

37. 37.

Þat ræð ek þér it ellifta, Ti consiglio ciò per undicesimo, at þú við illu séir hvern veg at vini; guardati dal male proveniente da ovunque; langt líf þykkjumk-a-k lofðungs vita; la vita del principe non sarà lunga; rǫmm eru róg of risin. poiché i nemici che affronta sono molti.

233 BBROTROT AFAF SSIGURÐARKVIÐUIGURÐARKVIÐU

FFRAMMENTORAMMENTO DELDEL CCANTOANTO DIDI SSIGURÐRIGURÐR OPPUREOPPURE LLAA MMORTEORTE DIDI SSIGURÐRIGURÐR

È un brevissimo frammento (19 stanze) dell’originale Sigurðarkviða, che si stima fosse uno dei poemi eddici più lunghi, con circa 250 stanze. Un altro pezzo della Sigurðarkviða si ritrova più avanti, nella Sigurðarkviða in Skamma (Breve Canto di Sigurðr), che sono altre 71 stanze. Questo frammento inizia con una lacuna enorme, si stima siano tutte le 110 stanze mancanti, e pertanto sembra essere il finale della prima parte della Sigurðarkviða. Grazie all’Edda in Prosa di e altre citazioni scaldiche, abbiamo qualche stanza antecedente, ma ho ritenuto non opportuno riportarle, per via dell’incoerenza filologica col resto del “poema”, mentre, le stanze riportate, sono tutte in sequenza logica. Si tratta di un discorso tra Hǫgni, Gunnarr, Brynhildr e Guðrún. I primi decidono di uccidere Sigurðr, e poi ne parlano con Guðrún, sua moglie. Brynhildr se ne vanta, giubilando della morte dell’eroe, ma in realtà ha rimorsi, poiché egli fu l’unico che osò sfidare Óðinn salvandola dal fuoco e dal sonno eterno.

234 Brot af Sigurðarkviðu – Frammento del Canto di Sigurðr

(Magna lacuna) (Manca tutto l’inizio del poema al testo originale)

1. 1.

Hǫgni kvað: Disse Hǫgni:

Hvat hefir Sigurðr til saka unnit, Di quale reato è colpevole Sigurðr, er þú frœknan vill fjǫrvi næma? dato che vuoi togliere la vita al coraggioso?

2. 2.

Gunnar kvað: Disse Gunnarr:

Mér hefir Sigurðr selda eiða, Sigurðr mi prestò giuramenti, eiða selda, alla logna; giuramenti prestò, tutti infranti;

þá vélti hann mik, er hann vera skyldi mi ha ingannato, quando avrebbe dovuto allra eiða einn fulltrúi. tener fede a tutti i giuramenti.

3. 3.

Hǫgni kvað: Disse Hǫgni:

Þik hefir Brynhildr bǫl at gørva Brynhildr ti ha spinto a far del male heiptar hvattan harm at vinna; con rabbia feroce e le braccia possenti; fyrman hón Guðrúnu góðra ráða, ha rancore verso il matrimonio felice di Guðrún, en síðan þér sín at njóta. e il fatto che tu trai gioia da lei.

4. 4.

Sumir úlf sviðu, sumir orm sniðu, Alcuni arrostirono il lupo, altri tagliarono il serpente, sumir Gothormr af gøra deildu; altri diedero il corvo in pasto a Gothormr;

áðr þeir mætti meins of lystir fin quando loro, uomini assassini, furono in grado

á horskum hal hendr um leggja. di mettere le mani sul coraggioso eroe.

5. 5.

Soltinn varð Sigurðr sunnan Rínar, Sigurðr cadde a Sud del Rín (Reno), hrafn af meiði hátt kallaði: un corvo disse forte da un albero:

« Ykkr mun Atli eggjar rjóða, « Atli arrossirà la spada con voi, munu vígskáum of viða eiðar. » i giuramenti saran rotti in combattimento. »

235 Brot af Sigurðarkviðu – Frammento del Canto di Sigurðr

6. 6.

Úti stóð Guðrún Gjúkadóttir Guðrún figlia di Gjúki era fuori ok hón þat orða alls fyrst um kvað: e prima di tutto disse ciò:

« Hvar er nú Sigurðr seggja dróttinn, « Dov’è Sigurðr signore degli uomini, er frændr mínir fyrri ríða? » dato che i miei parenti cavalcano per primi? »

7. 7.

Einn því Hǫgni andsvǫr veitti: Solo Hǫgni poté rispondere:

Sundr hǫfum Sigurð sverði hǫggvinn, Abbiamo ucciso Sigurðr con la spada,

Gnapir æ grár jór yfir gram dauðum. il suo destriero è triste per la sua morte.

8. 8.

Þá kvað þat Brynhildr Buðladóttir: Disse allora Brynhildr figlia di Buðli:

Vel skuluð njóta vápna ok landa; Godrete del regno e delle armi; einn mundi Sigurðr ǫllu ráða, Sigurðr avrebbe governato tutto, ef hann lengr litlu lífi heldi. se fosse rimasto ancora in vita.

9. 9.

Væri-a þat sœmt, at hann svá reði Ma non sarebbe stato giusto, che avesse avuto

Gjúka arfi ok gota mengi, l’eredità di Gjúki e la gente dei goti (Gotar), er hann fimm sonu at fólkræði, dato che egli ha avuto cinque eredi al trono, gunnarfúsa, getna hafði. che son diventati abili in battaglia.

10. 10.

Hló þá Brynhildr - bœr allr dunði - Brynhildr allora rise - tutta la dimora risuonò - einu sinni af ǫllum hug: una volta con tutto il cuore:

« Lengi skuluð njóta landa ok þegna, « Godremo a lungo delle terre e degli abitanti, er þér frœknan gram falla létuð. » ora che abbiamo ucciso il nobile eroe. »

11. 11.

Þá kvað þat Guðrún Gjúkadóttir: Allora disse ciò Guðrún figlia di Gjúki:

Mjǫk mælir þú miklar firnar; Hai parlato molto di atrocità; gramir hafi Gunnar gǫtvað Sigurðar; Gunnarr uccisore di Sigurðr è maledetto;

236 Brot af Sigurðarkviðu – Frammento del Canto di Sigurðr heiptgjarns hugar hefnt skal verða. verrà vendetta per il suo animo malvagio.

12. 12.

Fram var kvelda, fjǫlð var drukkit, La sera era inoltrata, molti erano ubriachi,

þá var hvívetna vilmál talið; parlarono a lungo e di tutto; sofnuðu allir, er i sæing kómu, s’addormentarono tutti, quando andarono a letto, einn vakði Gunnarr ǫllum lengr. solo Gunnarr rimase a far la guardia.

13. 13.

Fót nam-at hrœra, fjǫlð nam-at spjalla, Muoveva il piede, parlò molto con sé stesso, hitt herglǫtuðr hyggja téði, il coraggioso guerriero iniziò a chiedersi, hvat þeir í bǫlvi báðir sǫgðu cosa si dicevano i due sull’albero, hrafn ey ok ǫrn, er þeir heim riðu. il corvo e l’aquila, mentre tornavano a casa.

14. 14.

Vaknaði Brynhildr Buðladóttir, Brynhildr figlia di Buðli si alzò, dís skjǫldunga, fyr dag litlu: disa dei nobili, poco prima dell’alba:

« Hvetið mik eða letið mik - harmr er unninn - « Amami o odiami - il danno è fatto - sorg at segja eða svá láta. » è doloroso sia tacere sia parlare. »

15. 15.

Þǫgdu allir við því orði, Tutti tacquero a quelle parole, fár kunni þeim fljóða látum, pochi capirono il suo atteggiamento, er hón grátandi gørðisk at segja che ella in lacrime iniziasse a dire

þat er hlæjandi hǫlða beiddi: quel che un tempo aveva auspicato ridendo:

16. 16.

« Hugða ek mér, Gunnarr, grimmt í svefni, « Ho visto cose orribili nel sonno, Gunnarr, svalt allt í sál, ætta sæing kalda; eran tutti cadaveri nella sala, il mio letto era gelido; enn þú, gramr, riðir glams andvani, e tu, principe, cavalcavi senza gioia, fjǫtri fatlaðr, í fjánda lið; con molte ferite, tra le file di nemici; svá mun ǫll yður ætt Niflunga così tutto il vostro ætt dei Niflungr afli gengin, eruð eiðrofa. sarà sterminato, avete rotto il giuramento.

237 Brot af Sigurðarkviðu – Frammento del Canto di Sigurðr

17. 17.

Mant-at-tu, Gunnarr, til gǫrva þat, Non ti ricordi per niente di ciò, Gunnarr, er þit blóði í spor báðir rennduð; hai lasciato colare il sangue nelle impronte; nú hefir þú hónum þat allt illu launat, tu lo hai ripagato con tutto il male, er hann fremstan þik finna vildi. lui che faceva sempre del bene.

18. 18.

Þá reyndi þat, er riðit hafði Lo dimostrò, quando cavalcò móðigr á vit mín at biðja, fin da me per chiedermi in sposa, hvé herglǫtuðr hafði fyrri il coraggioso guerriero aveva rispettato per primo eiðum haldit við inn unga gram. i giuramenti fatti col giovane principe.

19. 19.

Benvǫnd of lét brugðinn gulli, La sua spada ornata d’oro gettò a terra, margdýrr konungr, á meðal okkar; il valoroso re, tra noi due; eldi váru eggjar utan gǫrvar, la lama era forgiata esternamente col fuoco, en eitrdropum innan fáðar. » ma intrisa di veleno all’interno. »

238 GGUÐRÚNARKVIÐAUÐRÚNARKVIÐA ININ FFYRSTAYRSTA PPRIMORIMO CCANTOANTO DIDI GGUÐRÚNUÐRÚN OPPUREOPPURE LLAA MMORTEORTE DIDI SSIGURÐRIGURÐR IIII

Si tratta della descrizione del dolore di Guðrún alla veglia funebre di Sigurðr. È talmente addolorata da non riuscire a piangere; molti nobili provano a consolarla o al limite a farla sfogare, ma falliscono. Ci provano dunque le donne nobili, raccontandole delle loro tragedie e dolori, ma nulla riesce a far piangere e dunque sfogare Guðrún. Ci riesce infine Gullrǫnd, togliendo il sudario dal cadavere di Sigurðr e dicendole di guardarlo. Guðrún scoppia in lacrime, e parla, parla del suo amore e maledice i figli di Gjúki, assassini di Sigurðr. Si scaglia contro Brynhildr, ideatrice del crimine, la quale risponde che l’assassino tra loro è Atli, e che lei è talmente dispiaciuta dal ricordo del cadavere di Sigurðr che le fan male gli occhi solo a pensarci e crolla emotivamente.

239 Guðrúnarkviða in Fyrsta – Primo Canto di Guðrún

« Guðrún sat yfir Sigurði dauðum. Hón grét eigi sem « Guðrún si sedette vicino al cadavere di Sigurðr. Non aðrar konur, en hón var búinn til at springa af harmi. pianse come le altre donne, ma era sul punto di cedere per Til gengu bæði konur ok karlar at hugga hána, en þat il dolore. Donne e uomini tentarono di consolarla, ma non var eigi auðvelt. Þat er sǫgn manna, at Guðrún hefði era facile. La gente dice che anche Guðrún mangiò un po’ etit af Fáfnis hjarta ok hón skilði því fugls rǫdd. Þetta del cuore di Fáfnir e quindi capisse gli uccelli. Questo è er enn kveðit um Guðrúnu: » quel che viene detto di Guðrún: »

1. 1.

Ár var, þats Guðrún gørðisk at deyja, Erano anni che Guðrún era pronta a morire, er hón sat sorgfull yfir Sigurði; ella sedeva piena di dolore vicino a Sigurðr; gørði-t hón hjúfra né hǫndum slá, non pianse né si strinse le mani sul corpo, né kveina um sem konur aðrar. né si lamentò come le altre donne.

2. 2.

Gengu jarlar alsnotrir fram, Giunsero i nobili più saggi,

þeir er harðs hugar hána lǫttu; ma trovarono difficile consolarla;

þeygi Guðrún gráta mátti, Guðrún non poteva piangere, svá var hón móðug, mundi hón springa. era così addolorata che avrebbe potuto spezzarsi.

3. 3.

Sátu ítrar jarla brúðir, Le nobili spose dei nobili si sedettero, gulli búnar, fyr Guðrúnu; adorne d’oro, accanto a Guðrún; hvar sagði þeira sínn oftrega, ognuna di loro raccontò del proprio dolore,

þann er bitrastan of beðit hafði. il più straziante che le fosse mai capitato.

4. 4.

Þá kvað Gjaflaug, Gjúka systir: Disse allora Gjaflaug, sorella di Gjúki:

Mik veit ek á moldu munarlausasta; So di me che sono sulla terra senza gioia; hefi ek fimm vera forspell beðit, ho dovuto perdere cinque mariti, tveggja dœtra, þriggja systra, due figlie, tre sorelle,

átta brœðra, þó ek ein lifi. otto fratelli, eppure sono ancora viva.

240 Guðrúnarkviða in Fyrsta – Primo Canto di Guðrún

5. 5.

Þeygi Guðrún gráta mátti, Guðrún non poteva piangere, svá var hón móðug at mǫg dauðan da quanto era addolorata per la morte del giovane ok harðhuguð of hrǫr fylkis. e aveva l’anima di pietra per il corpo del principe.

6. 6.

Þá kvað þat Herborg, Húnalands dróttning: Disse allora Herborg, signora delle terre degli unni:

Hefi ek harðara harm at segja; Io ho un dolore più atroce da raccontare; mínir sjau synir sunnan lands, i miei sette figli delle terre del Sud, verr inn átti, í val fellu. ed il mio ottavo uomo, morirono in battaglia.

7. 7.

Faðir ok móðir, fjórir brœðr, Padre e madre, quattro fratelli,

þau á vági vindr of lék, in mare aperto li fotté il vento, barði bára við borðþili. le onde li sbatterono sui bordi della nave.

8. 8.

Sjálf skylda ek gǫfga, sjálf skylda ek gǫtva, Dovetti onorarli da sola, dovetti seppellirli da sola, sjálf skylda ek hǫndla hrǫr þeira; da sola dovetti preparare il loro funerale;

þat ek allt of beið ein misseri, tutto ciò è capitato solo in mezzo anno, svá at mér maðr engi munar leitaði. cosicché nessuno poté darmi conforto.

9. 9.

Þá varð ek hafta ok hernuma Poi fui incatenata e prigioniera di guerra sams misseris síðan verða; proprio durante quel mezzo anno; skylda ek skreyta ok skúa binda dovetti legare le scarpe e vestire hersis kván hverjan morgin. la donna del principe ogni mattina.

10. 10.

Hón ægði mér af afbrýði Per via della gelosia ella mi minacciava ok hǫrðum mik hǫggum keyrði; e mi colpiva duramente con la frusta; fann ek húsguma hvergi in betra, non ho più trovato un padrone migliore, en húsfreyju hvergi verri. ed una padrona peggiore.

241 Guðrúnarkviða in Fyrsta – Primo Canto di Guðrún

11. 11.

Þeygi Guðrún gráta mátti, Guðrún non poteva piangere, svá var hón móðug at mǫg dauðan da quanto era addolorata per la morte del giovane ok harðhuguð of hrǫr fylkis. e aveva l’anima di pietra per il corpo del principe.

12. 12.

Þá kvað þat Gullrǫnd Gjúkadóttir: Disse allora Gullrǫnd figlia di Gjúki:

“Fá kanntu, fóstra, þótt þú fróð séir, “Pur quanto tu sia saggia, matrigna, fallirai, ungu vífi andspjǫll bera.” nel portare conforto ad una giovane moglie.”

Varaði hón at hylja um hrǫr fylkis. E le impedì di toccare il corpo del principe.

13. 13.

Svipti hón blæju af Sigurði Tolse il sudario da Sigurðr ok vatt vengi fyr vífs knéum: e pose il cuscino davanti alle ginocchia della donna:

« Líttu á ljúfan, leggðu munn við grǫn, « Stringi il tuo amato, appoggia la bocca sulle sue labbra, sem þú halsaðir heilan stilli. » come abbracceresti il sovrano se fosse vivo. »

14. 14.

Á leit Guðrún einu sinni, Guðrún gettò un unico sguardo, sá hón dǫglings skǫr dreyra runna, e vide i capelli dell’eroe sporchi di sangue, fránar sjónir fylkis liðnar, gli occhi folgoranti del principe spenti, hugborg jǫfurs hjǫrvi skorna. il petto del nobile squarciato dal ferro.

15. 15.

Þá hné Guðrún hǫll við bolstri, Allora Guðrún si buttò sul cuscino, haddr losnaði, hlýr roðnaði, slegò i capelli, le guance arrossirono, en regns dropi rann niðr of kné. ed una pioggia di lacrime le scese fino alle ginocchia.

16. 16.

Þá grét Guðrún Gjúkadóttir, Dunque pianse Guðrún figlia di Gjúki, svá at tár flugu tresk í gǫgnum così forte che le lacrime echeggiarono intorno ok gullu við gæss í túni, e le galline stridettero nel pollaio, mærir fuglar, er mær átti. i giovani uccelli, che la giovane aveva.

242 Guðrúnarkviða in Fyrsta – Primo Canto di Guðrún

17. 17.

Þá kvað þat Gullrǫnd Gjúkadóttir: Disse allora Gullrǫnd figlia di Gjúki:

Ykkrar vissa ek ástir mestar Ho visto che il vostro amore è il più grande manna allra fyr mold ofan; tra tutti gli uomini qua sulla vasta terra; unðir þá hvárki úti né inni, non provavi gioia per te né dentro né fuori, systir mín nema hjá Sigurði. sorella mia, se non accanto a Sigurðr.

18. 18.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Svá var mínn Sigurðr hjá sonum Gjúka Così era il mio Sigurðr accanto ai figli di Gjúki, sem væri geirlaukr ór grasi vaxinn come un porro che spunta dall’erba selvatica eða væri bjartr steinn á band dreginn, oppure una pietra preziosa su un gioiello, jarknasteinn yfir ǫðlingum. una pietra nobile sui nobili.

19. 19.

Ek þótta ok þjóðans rekkum Anche io ai condottieri parevo hverri hæri Herjans dísi; migliore di una qualsiasi valchiria (donna di Óðinn); nú em ek svá lítil sem lauf séi ora sono piccola come una foglia oft í jǫlstrum at jǫfur dauðan. nel mucchio dopo la morte del principe.

20. 20.

Sakna ek í sessi ok í sæingu Mi manca sedermi e stare a letto míns málvinar, valda megir Gjúka; col mio amato, è colpa dei figli di Gjúki; valda megir Gjúka mínu bǫlvi il mio dolore è colpa dei figli di Gjúki ok systur sínnar sárum gráti. e loro sorella piange per il dolore.

21. 21.

Svá ér of lýða landi eyðið Possiate finire male tue e la tua gente sem ér of unnuð eiða svarða; come son finiti male i giuramenti prestati; mun-a þú, Gunnarr, gulls of njóta; tu, Gunnarr, non gioirai dell’oro;

þeir munu þér baugar at bana verða, gli anelli ti porteranno la morte, er þú Sigurði svarðir eiða. tu che avevi prestato giuramenti con Sigurðr.

243 Guðrúnarkviða in Fyrsta – Primo Canto di Guðrún

22. 22.

Oft var í túni teiti meiri, Le risate rimbombavano nel cortile,

þá er mínn Sigurðr sǫðlaði Grana mentre il mio Sigurðr cavalcava Grani ok þeir Brynhildar biðja fǫru, e andava a chiedere in sposa Brynhildr, armar véttar, illu heilli. una donna crudele, in un’ora malvagia.

23. 23.

Þá kvað þat Brynhildr Buðladóttir: Disse allora Brynhildr figlia di Buðli:

Vǫn sé sú véttr vers ok barna, Che la troia resti priva di marito e figli, er þik, Guðrún, gráts of beiddi colei che ti ha fatto piangere, Guðrún, ok þér í morgun málrúnar gaf. e che stamane ti ha rivolto la parola.

24. 24.

Þá kvað þat Gullrǫnd Gjúkadóttir: Disse allora Gullrǫnd figlia di Gjúki:

Þegi þú, þjóðleið, þeira orða; Smettila, odiosa, con queste parole; urðr ǫðlinga hefir þú æ verit; sei sempre stata la sfortuna dei nobili; rekr þik alda hver illrar skepnu, a te ogni vento ti ha spinto ad azioni malvagie, sorg sára sjau konunga dolore bruciante per sette re ok vinspell vífa mest. e distruttrice d’amicizia tra le mogli.

25. 25.

Þá kvað þat Brynhildr Buðladóttir: Disse allora Brynhildr figlia di Buðli:

Veldr einn Atli ǫllu bǫlvi Solo Atli è causa di ogni male, of borinn Buðla bróðir mínn. figlio di Buðli e mio fratello.

26. 26.

Þá er vit í hǫll húnskrar þjóðar Quando noi nelle corti degli unni mettemmo eld á jǫfri ormbeðs litum, le fiamme del serpente (veleno) attorno al letto del nobile,

þess hefi ek gangs goldit síðan, ma questo fatto poi l’ho pagato molto caro,

þeirar sýnar, sáumk ey. quel ricordo, mi fa male agli occhi.

244 Guðrúnarkviða in Fyrsta – Primo Canto di Guðrún

27. 27.

Stóð hón und stoð, strengði hón efli; Si appoggiò alla colonna, si fece forza; brann Brynhildi Buðla dóttur a Brynhildr figlia di Buðli bruciava eldr ór augum, eitri fnæsti, fuoco negli occhi, sputò veleno, er hón sár of leit á Sigurði. quando vide le ferite si Sigurðr.

« Guðrún gekk þaðan á braut til skógar á eyðimerkr « Guðrún poi andò attraversò foreste e deserti e viaggiò ok fǫr allt til Danmarkar ok var þar með Þóru fino alla Danimarca e lì stesse per sette mezzi anni con Hákonardóttur sjau misseri. Brynhildr vildi eigi lifa Þóra figlia di Hákon. Brynhildr non volette sopravvivere a eftir Sigurð. Hón lét drepa þræla sína átta ok fimm Sigurðr. Fece uccidere i suoi otto schiavi e cinque ancelle. ambóttir. Þá lagði hón sik sverði til bana, svá sem Poi si uccise con una spada, così com’è narrato nella segir í Sigurðarkviðu inni skǫmmu. » Sigurðarkviða in Skamma. »

245 SSIGURÐARKVIÐAIGURÐARKVIÐA ININ SSKAMMAKAMMA CCANTOANTO BBREVEREVE DIDI SSIGURÐRIGURÐR OPPUREOPPURE LLAA MMORTEORTE DIDI BBRYNHILDRRYNHILDR

È il proseguimento del Ciclo di Sigurðr, questa volta accentuato su Brynhildr, colei che ha voluto la sua morte più di tutti, seppur ancora innamorata di lui, dopo una breve introduzione che “ricapitola” i fatti accaduti nei poemi precedenti (introduzione che lo rende abbastanza indipendente dagli altri poemi del Ciclo di Sigurðr). Brynhildr è così amareggiata e addolorata dalla morte di Sigurðr dall’avere un crollo emotivo e decidere di voler morire anche lei, perciò prima chiede quale servo o amico voglia venire con lei, poi, quando tutti rifiutano, si ferisce a morte, e crolla in confessione a Gunnarr, rivelandogli i suoi segreti più profondi. Infine, poco prima di morire, lo implora di bruciarla insieme a Sigurðr, sebbene a debita distanza, come sua ultima volontà; anche perché, essendo lei una valchiria, così Sigurðr sarebbe stato di certo accolto nella Valhǫll.

246 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr

1. 1.

Ár var, þats Sigurðr sótti Gjúka, Ci fu un tempo, in cui Sigurðr giunse da Gjúki,

Vǫlsungr ungi, er vegit hafði; il giovane Vǫlsungr, dopo che ebbe lottato; tók við tryggðum tveggja brœðra, ripose fiducia nei due fratelli, seldusk eiða eljunfrœknir. si legarono con coraggiosi giuramenti.

2. 2.

Mey buðu hónum ok meiðma fjǫlð, Gli diedero molti gioielli ed una sposa,

Guðrúnu ungu, Gjúka dóttur; la giovane Guðrún, figlia di Gjúki; drukku ok dœmðu dœgr margt saman bevvero e conversarono insieme per giorni

Sigurðr ungi ok synir Gjúka. il giovane Sigurðr e i figli di Gjúki.

3. 3.

Unz þeir Brynhildar biðja fǫru, Finché non giunsero le sciagure di Brynhildr, svá at þeim Sigurðr reið í sinni ed esse spinsero Sigurðr a cavalcare,

Vǫlsungr ungi, ok vega kunni; il giovane Vǫlsungr, verso l’ignoto; hann of ætti, ef hann eiga knætti. l’avrebbe presa, se avesse voluto.

4. 4.

Sigurðr inn suðrœni lagði sverð nǫkkvit, Sigurðr il meridionale pose una spada sguainata, mæki málfán, á meðal þeirra; una spada affilata, tra di loro; né hann konu kyssa gørði non la prese come sposa né húnskr konungr hefja sér at armi, né abbracciò il re unno, mey frumunga fal hann megi Gjúka. consegnò la giovane in fiore ai figli di Gjúki.

5. 5. hón sér at lífi lǫst né vissi Non vide felicità nella sua vita ok at aldrlagi ekki grand, né conobbe la gioia di un uomo, vamm þat er væri eða vera hygði; non ebbe né sognò il desiderio; gengu þess á milli grimmar urðir. ma le giunsero destini crudeli.

247 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr

6. 6.

Ein sat hón úti aftan dags, Sedeva da sola al finir del giorno, nam hón svá margt um at mælask: e parlava apertamente con sé stessa:

« Hafa skal ek Sigurð, - eða þó svelta, - « Devo avere Sigurðr, - o che io muoia, - mǫg frumungan mér á armi. o quel giovane in fiore mi sfuggirà dalle mani.

7. 7.

Orð mæltak nú, iðrumk eftir þess: Ho parlato, ma me ne pentirò; kváner hans Guðrún, en ek Gunnars; la sua donna è Guðrún, e io sono di Gunnarr; ljótar nornir skópu oss langa þrá. » le norne cattive ci prescrissero un brutto destino. »

8. 8.

Opt gengr hón innan ills of fylld, Spesso vaga piena di malvagità,

ísa ok jǫkla, aftan hvern, su ghiaccio e neve, ogni sera, er þau Guðrún ganga á beð mentre lui e Guðrún vanno a letto ok hána Sigurðr sveipr í rifti, e Sigurðr la avvolge nelle coperte, konungr inn húnski kván frjá sína. il re degli unni accarezza la sua donna.

9. 9.

« Vǫn geng ek vilja, vers ok beggja, « Voglio quella gioia, il piacere di un uomo, verðek mik gæla af grimmum hug. » mi consolerò con pensieri crudeli. »

10. 10.

Nam af þeim heiftum hvetjask at vígi: Con quell’odio cominciò ad incitare a uccidere:

« Þú skalt, Gunnarr, gerst of láta « Perderai tutto, Gunnarr, mínu landi ok mér sjálfri; le mie terre e me stessa, munek una aldri með ǫðlingi. non condividerò mai il mio destino con te.

11. 11.

Mun ek aftr fara, þars ek áðan vark Dopo la morte tornerò dov’ero un tempo, með nábornum niðjum mínum; tra la mia vera famiglia, dove sono nata;

þar mun ek sitja ok sofa lífi, lì siederò e trascorrerò l’esistenza, nema þú Sigurð svelta látir a meno che tu non ammazzi Sigurðr

248 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr ok jǫfurr ǫðrum æðri verðir. e non diventi più forte di ogni altro principe.

12. 12.

Látum son fara fæðr í sinni, Lasciamo che il figlio vada col padre, skal-at úlf ala ungan lengi. non bisogna lasciare che il lupo viva a lungo.

Hveim verðr hǫlða hefnd léttari Per chi è più facile vendicarsi síðan til sátta, at sonr lifi? » per placarsi, se il figlio è vivo? »

13. 13.

Hryggr varð Gunnarr ok hnipnaði, Gunnarr si turbò e abbassò la testa, sveip sínum hug, sat of allan dag; il suo animo tentennava, rifletté tutto il giorno; hann vissi þat vilgi gǫrla, non sapeva con certezza cosa fare, hvat hónum væri vinna sæmst cosa sarebbe stato più conveniente eða hónum væri vinna bezt, oppure cosa sarebbe stato più giusto, alls sik Vǫlsung vissi firrðan se doveva o meno uccidere il Vǫlsungr ok at Sigurð sǫknuð mikinn. e perché era molto affezionato a Sigurðr.

14. 14.

Ýmist hann hugði jafnlanga stund: Rimuginò profondamente per molto tempo:

þat var eigi afartítt, non era comune, at frá konungdóm kvánir gengi. che una donna rinunciasse alla sua regalità.

Nam hann sér Hǫgna heita at rúnum, Chiamò a sé Hǫgni per aver consiglio,

þar átti hann alls fulltrúa: poiché si fidava pienamente di lui:

15. 15.

« Ein er mér Brynhildr ǫllum betri, « Per me Brynhildr è la migliore di tutte, of borin Buðla, hón er bragr kvenna; figlia di Buðli, la più bella tra le donne; fyrr skal ek mínu fjǫrvi láta preferirei perdere la mia intera esistenza en þeirar meyjar meiðmum týna. piuttosto che rinunciare all’amore di quella ragazza.

16. 16.

Vildu okkr fylki til fjár véla? Vuoi tradire il principe per il nostro bene?

Gótt er at ráða Rínar malmi Sarebbe bello avere l’oro del Rín (Reno)

249 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr ok unandi auði stýra e governare in pace le ricchezze ok sitjandi sælu njóta. » e godersi tranquilli la felicità. »

17. 17.

Einu því Hǫgni andsvǫr veitti: Hǫgni seppe rispondere solo questo:

Samir eigi okkr slíkt at vinna, « Non è da noi fare certe cose, sverði rofna svarna eiða, spezzare con la spada i giuramenti prestati, eiða svarna, unnar tryggðir. giuramenti prestati, vincoli di fiducia.

18. 18.

Vitum-avit á moldu menn in sælli, Non conosciamo uomo più felice sulla terra, meðan fjórir vér fólki ráðum mentre noi quattro governiamo sul popolo ok sá inn húnski her-baldr lifir, e il principe condottiero degli unni vive, né in mætri mægð á foldu, né stirpe più potente sulla terra, ef vér fimm sonu fœðum lengi, se nutriremo a lungo cinque figli,

áttumgóða æxla knættim. potremo far crescere l’ottimo ætt.

19. 19.

Ek veit gǫrla, hvaðan vegir standa: Lo so bene, dove ci portano queste strade: eru Brynhildar brek of mikil. le trame di Brynhildr sono scontate.

20. 20.

Gunnarr kvað: Disse Gunnarr:

Vit skulum Gothorm gerva at vígi, Inciteremo Gothormr ad uccidere, yngra bróður, ófróðara; nostro fratello giovane, non molto saggio; hann var fyr útan eiða svarna, lui era fuori dai giuramenti prestati, eiða svarna, unnar tryggðir. giuramenti prestati, vincoli di fiducia.

21. 21.

Dælt var at eggja óbilgjarnan, Fu facile incitare lo spirito feroce, stóð til hjarta hjǫrr Sigurði. affondò la spada in Sigurðr fino al cuore.

250 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr

22. 22.

Réð til hefnda hergjarn í sál Il guerriero si recò nella sala per vendetta ok eftir varp óbilgjǫrnum; e scagliò l’arma contro il feroce assassino, fló til Gothorms Grams ramliga la potente Gramr volò verso Gothormr, kynbirt járn ór konungs hendi. l’acciaio lucente nella mano del re.

23. 23.

Hné hans of dolgr til hluta tveggja, Il suo nemico cadde squarciato in due parti, hendr ok hǫfuð hné á annan veg, mani e testa caddero lontani, en fóta hlutr féll aftr í stað. e piedi e gambe caddero all’indietro.

24. 24.

Sofnuð var Guðrún í sæingu Guðrún era addormentata nel letto sorgalaus hjá Sigurði, senza pena affianco a Sigurðr, en hón vaknaði vilja firrð, ma si svegliò senza gioia, er hón Freys vinar flaut í dreyra. era immersa nel sangue dell’amico di Freyr.

25. 25.

Svá sló hón svárar sínar hendr, Ella si colpì così forte con le mani at rammhugaðr reis upp við beð: che l’impavido eroe si alzò dal letto:

« Grát-a-ðu, Guðrún, svá grimmliga, « Non piangere, Guðrún, così amaramente, brúðr frumunga, þér brœðr lifa. sposa nel fiore degli anni, i tuoi fratelli son vivi.

26. 26.

Á ektil ungan erfinytja, Ho un erede troppo giovane, kann-at hann firrask ór fjándgarði; non può fuggire dalle dimore dei nemici;

þeir sér hafa svárt ok dátt tra di loro han appena deciso enn nær numit nýlig ráð. cose oscure e malvagie.

27. 27.

Ríðr-a þeim síðan, þótt sjau alir, Nessuno cavalcherà, anche se son sette, systursonr slíkr at þingi. nessun figlio di tua sorella all’assemblea.

Ek veit gǫrla, hví gegnir nú: Lo so bene, cosa significa:

251 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr ein veldr Brynhildr ǫllu bǫlvi. solo Brynhildr è la causa di ogni male.

28. 28.

Mér unni mær fyr mann hvern, Quella ragazza mi ama più di ogni altro uomo, en við Gunnar grand ekki vannk; ma io non feci nulla di male contro Gunnarr;

þyrmða ek sifjum, svǫrnum eiðum, ho rispettato l’amicizia, i giuramenti prestati, síðr værak heitinn hans kvánar vinr. » non sono mai stato un amante di sua moglie. »

29. 29.

Kona varp ǫndu, en konungr fjǫrvi, La donna trattenne il respiro, quando il re morì, svá sló hón svárar sínar hendr, ella si colpì così forte con le mani, at kváðu við kálkar í vá che le coppe negli angoli tintinnarono ok gullu við gæss í túni. e le galline nel pollaio starnazzarono.

30. 30.

Hló þá Brynhildr Buðla dóttir Allora rise Brynhildr figlia di Buðli einu sinni af ǫllum hug, un’unica volta con tutto il cuore, er hón til hvílu heyra knátti poiché fino alla sua stanza poté udire gjallan grát Gjúka dóttur. il pianto disperato della figlia di Gjúki.

31. 31.

Hitt kvað þá Gunnarr gramr haukstalda: Dunque disse Gunnarr il principe guerriero:

Hlær-a þú af því, heiftgjǫrn kona, Non ridere di ciò, donna amante dell’odio, glǫð á gólfi, at þér góðs viti. felice sulla panca, come se fosse una buona notizia.

Hví hafnar þú inum hvíta lit, Perché il tuo viso è così bianco pallido, feikna fœðir? Hygg ek, at feig séir. madre del male? Credo che tu sia dannata.

32. 32.

Þú værir þess verðust kvenna, Saresti degna di ciò tu tra tutte le donne, at fyr augum þér Atla hjǫggim, che Atli sia ucciso sotto i tuoi occhi, sæir brœðr þínum blóðugt sár, dovresti vedere sanguinare tuo fratello, undir dreyrgar knættir yfir binda. dovresti fasciare la sua ferita cruenta.

252 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr

33. 33.

Brynhildr kvað: Disse Brynhildr:

Frýr-a maðr þér engi, hefir þú fullvegit; Nessuno te lo nega, hai combattuto bene; lítt sésk Atli ófu þína; Atli teme ben poco la tua furia; hann mun ykkar ǫnd síðari tra voi due lui vivrà di più ok æ bera afl it meira. e sarà sempre il più potente.

34. 34.

Segja mun ek þér, Gunnarr, Ti dirò, Gunnarr,

- sjálfr veiztu gǫrla, - - anche tu lo sai bene, - hvé er yðr snemma til saka réðuð; come voi vi siete creati voi questa sciagura; varð ek til ung né ofþrungin, non ero né troppo giovane né sottomessa, fullgædd féi á fleti bróður. ed ero in piena salute alla corte di mio fratello.

35. 35.

Né ek vilda þat, at mik verr ætti, Né desideravo metter su famiglia,

áðr þér Gjúkungar riðuð at garði, finché i Gjúkungar giunsero alla corte,

þrír á hestum þjóðkonungar, tre sovrani a cavallo, en þeira fǫr þǫrfgi væri. ma del loro viaggio avrei fatto a meno.

36. 36.

Þeim hétumk þá þjóðkonungi, Allora mi promisi al sovrano, er með gulli sat á Grana bógum; che sedeva tra l’oro sul dorso di Grani; var-at hann í augu yðr um líkr non vi assomigliava di occhi né á engi hlut at álitum, né minimamente d’aspetto fisico,

þó þykkizk ér þjóðkonungar. anche se eravate tutti dei sovrani.

37. 37.

Ok mér Atli þat einni sagði, Ed Atli disse solo a me, at hvárki lézk hǫfn of deila, che non avrebbe spartito i suoi averi, gull né jarðir, nema ek gefask létak, né oro né regno, se non mi fossi sposata, ok engi hlut auðins féar, e nessuna parte dell’oro che mi toccava,

þá er mér jóðungri eigu seldi quando li dettero a me da bambina

253 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr ok mér jóðungri aura talði. e prese l’oro per me ancora bambina.

38. 38.

Þá var á hvǫrfun hugr mínn um þat, Perciò il mio animo dubitava di ciò, hvárt ek skylda vega eða val fella se avessi dovuto difendere oppure combattere bǫll í brynju um bróður sǫk; con la corazza a causa di mio fratello;

þat myndi þá þjóðkunnt vera questo fatto sarebbe stato conosciuto dal popolo mǫrgum manni at munar stríði. e avrebbe tolto speranza a molti uomini.

39. 39.

Létum síga sáttmál okkur, Ma lasciammo perdere il legame, lék mér meir í mun meiðmar þiggja, c’era più voglia in me di ricevere tesori, bauga rauða burar Sigmundar; anelli rossi dal figlio di Sigmundr; né ek annars manns aura vildak. di quanto oro volessi da un altro uomo.

40. 40.

Unnak einum né ýmissum, Solo uno tra tutti io amai né nessun altro, bjó-at of hverfan hug men-Skǫgul; il dubbio non abitò mai nel mio animo; allt mun þat Atli eftir finna, Atli saprà tutto questo un giorno, er hann mína spyrr morðfǫr gǫrva. quando si informerà sul mio viaggio negli inferi.

41. 41.

At þeygi skal þunngeð kona Una donna non può vivere a cuor leggero annarrar ver aldri leiða; come sposa col marito di un’altra;

þá mun á hefndum harma mínna. perciò tutti i miei torti saranno vendicati.

42. 42.

Upp reis Gunnarr gramr verðungar, Si alzò Gunnarr il signore dei cacciatori, ok um hals konu hendr of lagði; e gettò le braccia intorno al collo della donna; gengu allir ok þó ýmissir si alzarono tutti e chiunque così facendo af heilum hug hána at letja. cercò di trattenerla con tutto il cuore.

254 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr

43. 43.

Hratt af halsi hveim þar sér, Allontanò chiunque dal suo collo, lét-a mann sik letja langrar gǫngu. non la si poté trattenere dal lungo viaggio.

44. 44.

Nam hann sér Hǫgna hvetja at rúnum: Egli chiamò Hǫgni per discutere:

Seggi vil ek alla í sál ganga Voglio che tutti si rechino nella sala

þína með mínum, - nú er þǫrf mikil, - i miei con i tuoi, - il bisogno è forte, - vita, ef meini morðfǫr konu, poiché, se possiamo trattenerla dal viaggio di morte, unz af méli enn mein komi; prima che al fatto non vi sia rimedio;

þá látum því þarfar ráða. allora proviamoci a dominare la situazione.

45. 45.

Einu því Hǫgni andsvǫr veitti: Hǫgni seppe rispondere solo questo:

Leti-a maðr hána langrar gǫngu, Nessuno può trattenerla dal lungo viaggio,

þars hón aftrborin aldri verði; dopo di cui non potrà più rinascere; hón krǫng of komsk fyr kné móður, era già dannata sulle ginocchia della madre, hón æ borin óvilja til, nacque per esser sempre senza gioia, mǫrgum manni at móðtrega. per far soffrire molti uomini.

46. 46.

Hvarf sér óhróðugr andspilli frá, Se ne andò abbattuto dal colloquio,

þar er mǫrk menja meiðmum deildi. mentre la ragazza spartiva i suoi beni.

47. 47.

Leit hón of alla eigu sína, Ella sedeva su tutti i suoi beni, soltnar þýjar ok sálkonur; sulle schiave morte e sulle serve da casa; gullbrynju smó, - var-a gott í hug, - indossò la corazza d’oro, - il suo cuore era triste, -

áðr sik miðlaði mækis eggjum. prima di trafiggersi con la punta della spada.

48. 48.

Hné við bollstri hón á annan veg Ella cadde sul cuscino di schiena ok hjǫrunduð hugði at ráðum: e ferita a morte disse quel che pensava:

255 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr

49. 49.

« Nú skulu ganga, þeir er gull vili « Venga ora, chi voglia oro ok minni því at mér þiggja; e anche cose meno preziose da me; ek gef hverri of hróðit sigli, darò ad ognuno le collane d’oro, bók ok blæju, bjartar váðir. » libri e coperte, splendidi vestiti. »

50. 50.

Þǫgðu allir, við því orði Tutti tacquero, mentre parlava ok allir senn andsvǫr veittu: e tutti insieme dettero risposta:

« Œrnar soltnar, munum enn lifa. « Sono morti abbastanza, vogliamo vivere.

Verða sálkonur sœmð at vinna. » Serve da casa che lavorano onorevolmente. »

51. 51.

Unz af hyggjandi hǫrskrýdd kona, Dopo aver pensato, la candida donna, ung at aldri orð viðr of kvað: giovane d’anni, parlò e rispose:

« Vilk-at ek mann trauðan né torbœnan « Desidero che nessuno sia forzato né costretto um óra sǫk aldri týna. a morire per causa mia.

52. 52.

Þó mun á beinum brenna yðrum Tuttavia sulle vostre ossa non bruceranno færi eyrir, þá er ér fram komið, molti tesori, quando verrete, neitt Menju góð, mín at vitja. col bene di Menja, a seguirmi.

53. 53.

Sezktu niðr, Gunnarr, mun ek segja þér Siediti vicino, Gunnarr, ti parlerò lífs ørvæna ljósa brúði; della vita senza senso di una sposa luminosa; mun-a yðart far allt í sundi, la tua nave non sarà ancora salpata,

þótt ek hafa ǫndu látit. anche se la mia vita è già terminata.

54. 54.

Sátt munuð it Guðrún snemr, en þú hyggir; Ti riappacificherai con Guðrún, prima di quel che pensi, hefir kunn kona við konungi la donna famosa ha del re daprar minjar at dauðan ver. marito morto dei ricordi tristi.

256 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr

55. 55.

Þar er mær borin, - móðir fœðit, - È nata una fanciulla, - nutrita dalla madre, - sú mun hvítari en inn heiði dagr più chiara del giorno luminoso,

Svanhildr vera, sólar geisla. sarà Svanhildr, raggio di Sole.

56. 56.

Gefa muntu Guðrúnu góðra nǫkkurum Darai un buon marito a Guðrún skeyti skæða skatna mengi; colei che portò sventura a molti; mun-at at vilja versæl gefin; avrà un matrimonio felice senza volerlo; hána mun Atli eiga ganga, Atli la porterà in sposa, of borinn Buðla, bróðir mínn. figlio di Buðli, mio fratello.

57. 57.

Margs á ek minnask, hvé við mik fǫru, Ricordo bene, come sono stata trattata,

þá er mik sára svikna hǫfðuð, quando mi avete presa in giro crudelmente, vaðin at vilja vark, meðan ek lifðak. perdetti la mia gioia, per tutto il tempo in cui vissi.

58. 58.

Muntu Oddrúnu eiga vilja, Tu vorrai sposare Oddrún, en þik Atli mun eigi láta; ma Atli non te lo permetterà; it munuð lúta á laun saman, vi frequenterete in segreto, hón mun þér unna sem ek skyldak, lei ti amerà come avrei fatto io, ef okkr góð of skǫp gørði verða. se il nostro destino fosse stato favorevole.

59. 59.

Þik mun Atli illu beita, Atli ti perseguirà col male, muntu í ǫngan ormgarð lagiðr. sarai buttato nella fossa dei serpenti.

60. 60.

Þat mun ok verða þvígit lengra, Accadrà ciò e pure tra poco, at Atli mun ǫndu týna, che Atli perderà la sua anima, sælu sínni, ok sona lífi, le sue sale, la vita ed i figli,

því at hónum Guðrún grýmir á beð perché Guðrún sporcherà il suo letto

257 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr snǫrpum eggjum af sárum hug. con la spada affilata in preda alla disperazione.

61. 61.

Sœmri væri Guðrún, systir ykkur, Sarebbe più onorevole per Guðrún, vostra sorella, frumver sínum at fylgja dauðum, seguire il suo primo marito morto, ef henni gæfi góðra ráða se le fossero dati buoni consigli eða ætti hón hug ossum líkan. o se lei avesse un carattere come il nostro.

62. 62.

Ǫrt mæli ek nú, en hón eigi mun Ora fatico a parlare, ella non dovrà of óra sǫk aldri týna; perdere l’anima a causa nostra; hána munu hefja hávar bárur le onde del mare la condurranno til Jónakrs óðaltorfu. su fino al regno di Jónakr.

63. 63.

[Ala mun hún sér jóð, erfivǫrðu], [Tutti la vedranno male, molto indecisi], erfivǫrðu, Jónakrs sonum; molto indecisi, i figli di Jónakr; mun hón Svanhildi senda af landi, Svanhildr perderà la sua terra, sína mey ok Sigurðar. sua figlia e Sigurðr.

64. 64.

Hána munu bíta Bikka ráð, La fotteranno i consigli di Bikki,

því at Jǫrmunrekkr óþarft lifir; poiché Jǫrmunrekkr nuoce alle vite;

þá er ǫll farin ætt Sigurðar; quando l’intero ætt di Sigurðr perirà; eru Guðrúnar græti at fleiri. le lacrime di Guðrún saranno di più.

65. 65.

Biðja mun ek þik bœnar einnar, Ti imploro solo di una cosa,

- sú mun í heimi hinzt bœn vera -: - e sarà la mia ultima richiesta al mondo -:

Láttu svá breiða borg á velli, Prepara una pira per noi in una pianura, at undir oss ǫllum jafnrúmt séi, in modo che tutti noi avremo spazio,

þeim er sultu með Sigurði. noi che moriremo insieme a Sigurðr.

258 Sigurðarkviða in Skamma – Canto Breve di Sigurðr

66. 66.

Tjaldi þar um þá borg tjǫldum ok skjǫldum, Circonda la pira nella pianura con scudi e stendardi, valarift vel fáð ok Vala mengi; stoffe mediterranee ben fatte e schiavi di Vali; brenni mér inn húnska á hlið aðra. bruciami dalla parte opposta dell’unno.

67. 67.

Brenni inum húnska á hlið aðra Brucia dalla parte opposta dell’unno gli altri mína þjóna menjum gǫfga: miei servi adorni d’oro: tveir at hǫfðum ok tveir haukar; due alla sua testa e due alle sue gambe;

þá er ǫllu skipt til jafnaðar. così tutto sarà fatto per bene.

68. 68.

Liggi okkar enn í milli malmr hringvariðr, Metti in mezzo a noi la spada incriminata, egghvast járn, sem endr lagit, ferro lacerante, infilzata di nuovo,

þá er vit bæði beð einn stigum come quando fummo in unico letto ok hétum þá hjóna nafni. e così fummo chiamati sposi.

69. 69.

Hrynja hónum þá á hæl þeygi Non saran tenute lontane da lui hlunnblik hallar hringi litkuð, le sale dorate (Valhǫll) tutte adorne, ef hónum fylgir ferð mín heðan; se farai così per lui e per me in seguito;

þeygi mun ór fǫr aumlig vera. il nostro viaggio non sarà povero.

70. 70.

Því at hónum fylgja fimm ambáttir, Poiché lo seguiranno cinque ancelle,

átta þjónar, eðlum góðir, otto schiavi, figli di nobili, fóstrman mitt ok faðerni, gli schiavi migliori e l’eredità paterna,

þat er Buðli gaf barni sínu. che Buðli donò alla sua bambina.

71. 71.

Margt sagða ek, munda ek fleira, Ho detto molto, e direi ancora di più, er mér meir mjǫtuðr málrúm gæfi; se il destino mi desse più tempo per parlare;

ómum þverr, undir svella, la voce cala, le ferite aumentano, satt eitt sagðak, svá mun ek láta. » ho detto solo la verità, com’è vero che muoio. » 259 HHELREIÐELREIÐ BBRYNHILDARRYNHILDAR

IILL VVIAGGIOIAGGIO DIDI BBRYNHILDRRYNHILDR AGLIAGLI IINFERINFERI OPPUREOPPURE LLAA MMORTEORTE DIDI BBRYNHILDRRYNHILDR IIII

È un brevissimo poema (14 stanze, come il Baldrs Draumar, i Sogni di Baldr), composto come “intermezzo” nel Ciclo di Sigurðr tra il paragrafo dedicato a Brynhildr fino al poema precedente e il proseguimento di quello dedicato a Guðrún, che riprenderà dal prossimo poema. In questo breve poema Brynhildr, dopo esser morta, si imbatte in una gigantessa, il cui nome non viene specificato, che vive negli inferi, anche questi non specificati, probabilmente in Niflheimr, perché dalla descrizione non pare il reame di Hel, e Brynhildr ci giunge subito. Essa rinfaccia a Brynhildr di essere stata una piaga per gli uomini, ma Brynhildr le da’ della poco saggia (dell’ignorante, in altre parole) e le racconta come sono andate veramente le cose, spiegando così il suo gesto.

260 Helreið Brynhildar – Il Viaggio di Byrnhildr agli Inferi

« Eftir dauða Brynhildar váru gǫr bál tvau, annat « Dopo la morte di Brynhildr vennero preparate due pire, Sigurði, ok brann þat fyrr, enn Brynhildr var á ǫðru una per Sigurðr, che bruciò per primo, mentre Brynhildr brennd, ok var hón í reið þeiri, er guðvefjum var bruciò dopo, su un carro che era addobbato di ogni bene. tjǫlduð. Svá er sagt, at Brynhildr ók með reiðinni á Si dice che Brynhildr con quel carro si recò agli inferi e helveg ok fǫr um tún, þar er gýgr nǫkkur bjó. » che passò per un luogo dove abitava una gigantessa. »

1. 1.

Gýgrin kvað: Disse la gigantessa:

Skaltu í gǫgnum ganga eigi Non riuscirai mai a passare grjóti studda garða mína, per le mie dimore fatte nella roccia, betr semði þér borða at rekja per te sarebbe stato meglio tessere heldr en vitja vers annarrar. piuttosto che incontrare il marito di un’altra.

2. 2.

Hvat skaltu vitja af Vallandi, Perché devi venire dalle Valland, hvarfúst hǫfuð, húsa mínna? testa onnipotente, alla mia casa?

Þú hefir, Vár gulls, ef þik vita lystir, Tu hai, Vár (signora) dell’oro, se vuoi saperlo, mild af hǫndum manns blóð þvegit. lavato dalle tue mani il sangue umano.

3. 3.

Brynhildr kvað: Disse Brynhildr:

Bregðu eigi mér, brúðr ór steini, Non me lo ricordare, donna delle rocce,

þótt ek værak í víkingu; di essere stata in battaglia; ek mun okkur æðri þykkja, tra noi due io sono la migliore, hvars menn eðli okkart kunna. fino ovunque gli uomini ci conoscono.

4. 4.

Gýgrin kvað: Disse la gigantessa:

Þú vart, Brynhildr Buðla dóttir, Tu eri, Brynhildr figlia di Buðli, heilli verstu í heim borin; quella nata col destino peggiore;

þú hefir Gjúka of glatat bǫrnum tu hai perso i figli di Gjúki ok búi þeira brugðit góðu. e hai distrutto le loro belle dimore.

261 Helreið Brynhildar – Il Viaggio di Byrnhildr agli Inferi

5. 5.

Brynhildr kvað: Disse Brynhildr:

Ek mun segja þér svinn ór reiðu Io sono saggia e ti dirò dal mio carro a te vitlaussi mjǫk, ef þik vita lystir, che sei poco saggia, se vuoi saperlo, hvé gørðu mik Gjúka arfar come gli eredi di Gjúki mi hanno resa

ástalausa ok eiðrofa. priva di amore e crudele.

6. 6.

Hétu mik allir í Hlymdǫlum Tutti quanti in Hlymdalir mi chiamavano

Hildi undir hjálmi, hverr er kunni. Hildr che sta sotto l’elmo, chiunque mi conoscesse.

7. 7.

Annar hét Agnarr, Auðu bróðir, Un altro si chiamava Agnarr, fratello di Auða, er véttr engi vildi týja. che nessuno avrebbe dovuto ferire.

8. 8.

Þá lét ek gamlan á Goðþjóðu Dunque nel paese dei goti l’anziano

Hjálm-Gunnar næst heljar ganga; Gunnarr con l’elmo mandai a morire; gaf ek ungum sigr Auðu bróður; feci vincere la battaglia al fratello di Auða;

þar varð mér Óðinn ofreiðr of þat. per questo Óðinn si arrabbiò con me.

9. 9.

Lauk hann mik skjǫldum í Skatalundi Mi rinchiuse nel bosco di Skati tra gli scudi rauðum ok hvítum, randir snurtu; rossi e bianchi, accostati tra loro;

þann bað hann slíta svefni mínum, ed egli aggiunse che mi avrebbe svegliata, er hvergi lands hræðask kynni. solo chi non avesse paura di nulla.

10. 10.

Lét hann um sál mínn sunnanverðan Mise intorno alla mia dimore rivolta a Sud hávan brenna her alls viðar; un alto divoratore di legname (fuoco);

þar bað hann einn þegn yfir at ríða, comandò che lì sarebbe passato solo uno cavalcando,

þanns mér fœrði gull, þats und Fáfni lá. che mi avrebbe portato l’oro, preso da Fáfnir.

262 Helreið Brynhildar – Il Viaggio di Byrnhildr agli Inferi

11. 11.

Reið góðr Grana gullmiðlandi, Il buon dispensatore d’oro cavalcava su Grani,

þars fóstri mínn fletjum stýrði; fin alla mia dimora dove fui allevata; einn þótti hann þar ǫllum betri, lui era il migliore tra tutti gli altri, víkingr dana, í verðungu. vichingo danese, decisamente.

12. 12.

Sváfu við ok unðum í sæing einni, Fummo felici e dormimmo insieme in un letto, sem hann mínn bróðir of borinn væri; come se fosse stato mio fratello; hvárki knátti hǫnd yfir annat non fu capace di porre la mano sull’altro

átta nóttum okkart leggja. per otto notti nessuno di noi due.

13. 13.

Því brá mér Guðrún Gjúka dóttir, Però Guðrún figlia di Gjúki mi accusò, at ek Sigurði svæfak á armi, di aver dormito tra le braccia di Sigurðr,

þar varð ek þess vís, er ek vildig-a-k, lì mi resi conto, di ciò che non avrei voluto capire, at þau véltu mik í verfangi. di essere stata ingaggiata in un matrimonio.

14. 14.

Munu við ofstríð alls til lengi Patiranno ancora pene dolorose konur ok karlar kvikvir fœðask; gli uomini e le donne che nasceranno al mondo; við skulum okkrum aldri slíta noi due vogliamo cessare la nostra esistenza

Sigurðr saman. Sǫkkstu, gýgjar kyn. insieme a Sigurðr. Sprofonda, parente dei giganti.

263 GGUÐRÚNARKVIÐAUÐRÚNARKVIÐA ǪǪNNURNNUR SSECONDOECONDO CCANTOANTO DIDI GGUÐRÚNUÐRÚN OPPUREOPPURE IINTRODUZIONENTRODUZIONE AIAI CANTICANTI DIDI AATLITLI

Si tratta del racconto di Guðrún del suo dolore, le sue pene, a re Þjóðrekr, in confidenza poiché anche lui addolorato. Guðrún rivive lo strazio per la morte di Sigurðr ed il suo viaggio in Danimarca (Danmǫrk) preso Grímhildr, la moglie di Buðli, padre degli uccisori di Sigurðr, che, temendo sventura per i suoi figli, la supplica di sposare Atli. Guðrún desiste, ma quando Grímhildr scoppia a piangere, alla fine accetta, e si lega molto a lei, tanto che in altre occasioni chiamerà sé stessa “figlia di Grímhildr”, e parte con Atli verso la sua corte. Qui Atli ha un incubo, causato dalle norne, dove vede cose orribili sul suo futuro, ma Guðrún lo consola, anche se gli ricorda che lo odia.

264 Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún

« Gunnarr ok Hǫgni tóku þá gullit allt, Fáfnis arf. « Dunque Gunnarr e Hǫgni si presero tutto l’oro, l’eredità Ófriðr var á milli Gjúkunga ok Atla. Kenndi hann di Fáfnir. Nacque ostilità tra i Gjúkungar ed Atli. Egli Gjúkungum vǫld um andlát Brynhildar. Þat var til incolpava i Gjúkungar della dipartita di Brynhildr. Per far sætta, at þeir skyldu gifta hónum Guðrúnu, ok gáfu pace, gli dettero in sposa Guðrún, e a lei dettero il henni óminnisveig at drekka, áðr hón játti at giftast fermentato dell’oblio, prima che acconsentisse a sposare Atla. Synir Atla váru þeir Erpr ok Eitill, en Svanhildr Atli. I figli di Atli erano Erpr ed Eitill, mentre Svanhildr var Sigurðar dóttir ok Guðrúnar. Atli konungr bauð era la figlia di Sigurðr e Guðrún. Re Atli invitò a casa heim Gunnari ok Hǫgna ok sendi Vinga eða Knéfrǫð. Gunnarr ed Hǫgni e mandò Vini e Knéfrǫðr. Guðrún però Guðrún vissi vélar ok sendi með rúnum orð, at þeir sapeva di un inganno e mandò delle parole runiche, per skyldu eigi koma, ok til jartegna sendi hón Hǫgna avvisarli di non venire, e come segno di riconoscimento hringinn Andvaranaut ok knýtti í vargshár. Gunnar mandò l’anello Andvaranautr e ci intrecciò del pelo di hafði beðit Oddrúnar, systur Atla, ok gat eigi. Þá fekk lupo. Gunnarr chiese in sposa Oddrún, sorella di Atli, ma hann Glaumvarar, en Hǫgni átti Kostberu. Þeira synir non la ebbe. Allora si prese Glaumvǫr, e Hǫgni ebbe váru þeir Sólarr ok Snævarr ok Gjúki. En er Kostbera. I loro figli furono Sólarr e Snævarr e Gjúki. Ma Gjúkungar kómu til Atla, þá bað Guðrún sonu sína, at i Gjúkungar andarono da Atli, allora Guðrún chiamò i suoi þeir bæði Gjúkungum lífs, en þeir vildu eigi. Hjarta figli, per contrattare la vita dei Gjúkungar, ma non ne var skorit ór Hǫgna, en Gunnarr settr í ormgarð. Hann vollero sapere. Ad Hǫgni venne strappato il cuore e sló hǫrpu ok svæfði ormana, en naðra stakk hann til Gunnarr fu buttato nella fossa dei serpenti. Egli (Gunnarr) lifrar. Þjóðrekr koungr var með Atla ok hafði þar látit suonò un’arpa ed addormentò i serpenti, ma uno velenoso flesta alla menn sína. Þjóðrekr ok Guðrún kærðu lo morse al fegato. Re Þjóðrekr era con Atli e aveva perso harma. Hón sagði hónum ok kvað: » molti dei suoi uomini. Þjóðrekr e Guðrún si lamentavano a vicenda dei propri dolori. Ella lo vide e gli disse: »

1. 1.

Mær var ek meyja, - móðir mik fœddi Giovane tra le giovani, - mia madre mi crebbe bjǫrt í búri, unna ek vel brœðrum, - nella sua dimora, amavo molto i miei fratelli, - unz mik Gjúki gulli reifði, fin quando Gjúki mi donò dell’oro, gulli reifði, gaf Sigurði. mi donò dell’oro, mi diede a Sigurðr.

2. 2.

Svá var Sigurðr of sonum Gjúka Sigurðr risaltava tra i figli di Gjúki sem væri grœnn laukr ór grasi vaxinn come il porro verde risalta nell’erba crescente eða hjǫrtr hábeinn of hvǫssum dýrum oppure un cervo dalle grandi corna sulle patetiche renne eða gull glóðrautt af gráu silfri. oppure l’oro rosso come la brace sul grigio argento.

3. 3.

Unz mér fyrmunðu mínir brœðr, Finché i miei fratelli iniziarono ad invidiarmi, at ek ætta ver ǫllum fremra; poiché avevo l’uomo migliore di tutti; sofa þeir né máttu-t né of sakar dœma, non riuscivano né a dormire né a pensare il da farsi,

áðr þeir Sigurð svelta létu. finché non fecero uccidere Sigurðr.

265 Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún

4. 4.

Grani rann at þingi, - gnýr var at heyra, - Grani corse all’assemblea, - se ne udiva il rumore, - en þá Sigurðr sjálfr eigi kom; ma Sigurðr di per sé non venne;

ǫll váru sǫðuldýr sveita stokkin tutti i cavalli (bestie sellate) eran ricoperti di sudore ok of vanið vási und vegǫndum. e sfiniti dalla fatica sotto i guerrieri.

5. 5.

Gekk ek grátandi við Grana ræða, Andai a parlare con Grani in lacrime,

úrughlýra jó frá ek spjalla; con le guance bagnate interpellai il destriero; hnipnaði Grani þá, drap í gras hǫfði, dunque Grani si scosse, chinò la testa sull’erba, jór þat vissi, eigendr né lifðu-t. il destriero lo sapeva, che il suo padrone era morto.

6. 6.

Lengi hvarfaðak, lengi hugir deildusk, Fui incerta a lungo, i pensieri titubarono a lungo,

áðr ek of frægak fólkvǫrð at gram. prima che chiedessi ai guardiani del principe.

7. 7.

Hnipnaði Gunnarr, sagði mér Hǫgni Gunnarr chinò la testa, Hǫgni mi disse frá Sigurðar sárum dauða: della terribile morte di Sigurðr:

« Liggr of hǫggvinn fyr handan ver « È morto oltre il mare colui che

Gothorms bani of gefinn úlfum. uccise Gothormr ed è in pasto ai lupi.

8. 8.

Líttu þar Sigurð á suðrvega; Scorgi Sigurðr sulla via per il Sud;

þá heyrir þú hrafna gjalla, odi poi i corvi gracchiare,

ǫrnu gjalla œzli fegna, le aquile urlare felici di quel cibo, varga þjóta of veri þínum. » i lupi ululare vicino al tuo sposo. »

9. 9.

« Hví þú mér, Hǫgni, harma slíka « Perché questi dolori, Hǫgni, viljalaussi vill of segja? mi dici senza contegno?

Þitt skyli hjarta hrafnar slíta I corvi potranno strapparti il cuore við lǫnd yfir en þú vitir manna! » sul terreno prima di quel che credi! »

266 Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún

10. 10.

Svaraði Hǫgni sinni einu, Hǫgni rispose d’un sol fiato, trauðr góðs hugar, af trega stórum: senza alcun buon sentimento, per quel che provava:

« Þess áttu, Guðrún, grœti at fleiri, « Per questo fatto piangerai ancora, Guðrún, at hjarta mitt hrafnar slíti. » se i corvi mi strappassero il cuore. »

11. 11.

Hvarf ek ein þaðan annspilli frá Me ne andai da sola da quella conversazione

á við lesa varga leifar; verso la foresta per seguire le tracce dei lupi; gørðig-a ek hjúfra né hǫndum slá non mi lamentai né colpî con le mani né kveina um sem konur aðrar, né gemetti come le altre donne,

þá er sat soltin of Sigurði. mentre vegliavo di fianco a Sigurðr.

12. 12.

Nótt þótti mér niðmyrkr vera, La notte mi parve più oscura, er ek sárla satk yfir Sigurði; mentre ero chinata in pena su Sigurðr,

úlfar þóttumk ǫllu betri, i lupi mi parvero la soluzione migliore, ef þeir léti mik lífi týna se si fossero presi la mia vita eða brenndi mik sem birkinn við. oppure bruciata come un albero di betulla.

13. 13.

Fǫr ek af fjalli fimm dœgr talið, Viaggiai per cinque giorni dalla collina, unz ek hǫll Hálfs háva þekkðak. finché giunsi all’eccelsa corte di Hálfr.

14. 14.

Sat ek með Þóru sjau misseri, Rimasi con Þóra per sette mezzi-anni, dœtr Hákonar í Danmǫrku; la figlia di Hákon in Danimarca (Danmǫrk); hón mér at gamni gullbókaði ella tesse fili d’oro per consolarmi sáli suðrœna ok svani danska. nelle belle e meridionali sale danesi.

15. 15.

Hafðu vit á skriftum þat er skatar léku, Sui ricami scrivemmo le gesta degli eroi, ok á hannyrðum hilmis þegna, e sui cuciti i vinti del principe,

267 Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún randir rauðar, rekka húna, scudi rossi, guerrieri unni, hjǫrdrótt, hjálmdrótt, hilmis fylgju. eserciti di spade, di elmi, l’esercito del principe.

16. 16.

Skip Sigmundar skriðu frá landi, Le navi di Sigmundr salparono da terra, gylltar grímur, grafnir stafnar; con la poppa d’oro, e la prua scolpita; byrðu vit á borða, þat er þeir bǫrðusk incidemmo su uno stendardo, quel che combatterono

Sigarr ok Siggeirr suðr á Fjóni. Sigarr e Siggeirr al Sud a Fjón.

17. 17.

Þá frá Grímhildr, gotnesk kona, Seppe poi Grímhildr, donna dei goti, hvat ek væra hyggjuð (lacunam); quanto fossi addolorata (manca del testo); hón brá borða ok buri heimti allontanò da sé il lavoro e fece chiamare

þrágjarnliga þess at spyrja, i figli per sapere onestamente, hverr vildi son systur bœta chi dei figli volesse far giustizia a sua sorella eða ver veginn vildi gjalda. oppure volesse vendicare il morto.

18. 18.

Gǫrr lézk Gunnarr gull at bjóða Gunnarr era pronto ad offrire oro sakar at bœta, ok it sama Hǫgni. per ripagare il torto, e lo stesso Hǫgni.

Hón frétti at því, hverr fara vildi Ella però chiese, chi volesse andare vigg at sǫðla vagn at beita, a sellare il destriero ed attaccarci il carro, hesti ríða, hauki fleygja, a cavalcarlo, a far volare il falco,

ǫðrum at skjóta af ýboga. a scoccare frecce dall’arco.

19. 19.

Valdarr dǫnum með Jarizleifi, Valdarr dei danesi con Jarizleifr,

Eymóðr þriði með Jarizskári per terzo Eymóðr con Jarizskárr inn gengu þá, jǫfrum líkir, entrarono poi, dal portamento nobile, langbarðs liðar, hǫfðu loða rauða, alleati dei longobardi, avevano mantelli rossi, stuttar brynjur, steypða hjálma, corazze elaborate, elmi con la cresta, skalmum gyrðir, hǫfðu skarar jarpar. spade brevi, avevano i capelli castani.

268 Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún

20. 20.

Hverr vildi mér hnossir velja, Ognuno voleva donarmi dei gioielli, hnossir velja ok hugat mæla, donarmi dei gioielli e parlarmi di cuore, ef þeir mætti mér margra súta se per molte pene avrebbero potuto ottenere tryggðir vinna, - né ek trúa gørða. la mia confidenza, - avrei dovuto fidarmi.

21. 21.

Fœrði mér Grímhildr full at drekka, Grímhildr mi porse un corno da bere, svalt ok sárligt, né ek sakar munðak; gelido ed amaro, dimenticai la mia pena;

þat var of aukit jarðar magni, era pieno di antica potenza terrena, svalkǫldum sæ ok sónum dreyra. acqua gelida di mare e sangue sacrificale.

22. 22.

Váru í horni hvers kyns stafir Su quel corno c’erano caratteri di ogni tipo ristnir ok roðnir, - ráða ek né máttak, - incisi e rossi, - non potevo capirli, - lyngfiskr langr lands Haddingja, il lungo serpente della terra di Haddingi, ax óskorit, innleið dýra. il grano incolto, le interiora delle belve.

23. 23.

Váru þeim bjóri bǫl mǫrg saman, Nella bevanda c’erano insieme molti mali, urt alls viðar ok akarn brunnin, erbe di ogni foresta e ghiande bruciate, umdǫgg arins, iðrar blótnar, fuliggine, budella dai sacrifici, svíns lifr soðin, því at hón sakar deyfði. fegato di maiale bollito, che attutisce la pena.

24. 24.

En þá gleymðu, er getit hǫfðu, Erano senza pensieri, dopo aver bevuto,

ǫll jǫfurs jórbjúg í sál; tutti che il principe era morto nella sala; kómu konungar fyr kné þrennir, vennero tre re alle mie ginocchia,

áðr hón sjálfa mik sótti at máli. prima che lei stessa provasse a parlarmi.

25. 25.

Grímhildr kvað: Disse Grímhildr:

Gef ek þér, Guðrún, gull at þiggja, Ti do quest’oro in regalo, Guðrún,

269 Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún fjǫlð alls féar, at þínn fǫður dauðan, tutte queste ricchezze, perché è morto tuo padre, hringa rauða, Hlǫðvés sáli, anelli rossi, delle sale di Hlǫðvér,

ársal allan at jǫfur fallinn. da tutti gli alfieri per il principe caduto.

26. 26.

Húnskar meyjar, þær er hlaða spjǫldum Fanciulle unne, che tessono coi telai ok gøra gull fagrt, svá at þér gaman þykki; e lavorano bene l’oro, in modo che tu gaudisca; ein skaltu ráða auði Buðla, solo tu avrai la ricchezza di Buðli, gulli gǫfguð ok gefin Atla. piena d’oro e promessa ad Atli.

27. 27.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Vilk eigi ek með veri ganga Non voglio che io vada con nessun uomo né Brynhildar bróður eiga; né sposare il fratello di Brynhildr; samir eigi mér við son Buðla non è col figlio di Buðli che voglio

ætt at auka né una lífi. una stirpe né godermi la vita.

28. 28.

Grímhildr kvað: Disse Grímhildr:

Hirð-a-ðu hǫlðum heiftir gjalda, Non desiderare ad ogni costo la vendetta,

því at vér hǫfum valdit fyrri; poiché il primo torto fu il nostro; svá skaltu láta, sem þeir lifi báðir ti sentirai, come se fossero vivi entrambi

Sigurðr ok Sigmundr, ef þú sonu fœðir. Sigurðr e Sigmundr, se farai dei figli.

29. 29.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Mák-a ek, Grímhildr, glaumi bella Non posso sperare d’esser felice, Grímhildr, né vígrisins vánir telja, né fidarmi di quel potente guerriero, siz Sigurðar sárla drukku da quando il lupo bevve di Sigurðr hrægífr, Huginn hjartblóð saman. senza pietà, il sangue del cuore, così come Huginn.

270 Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún

30. 30.

Grímhildr kvað: Disse Grímhildr:

Þann hefi ek allra ættgǫfgastan Tra tutte le stirpi nobili dico che è fylki fundit ok framast nøkkvi; il più reale e quello che spicca di più; hann skaltu eiga, unz þik aldr viðr, prendilo come sposo, finché non ti tradisce, verlaus vera, nema þú vilir þenna. sarai senza uomo, se non accetti lui.

31. 31.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Hirð-a-ðu bjóða bǫlvafullar Non donarmi con ostinazione

þrágjarnliga þær kindir mér; questa parentela piena di sventure; hann mun Gunnar grandi beita lui farà del male a Gunnarr ok ór Hǫgna hjarta slíta; e trapasserà il cuore di Hǫgni; munk-at ek létta, áðr lífshvatan non avrò pace, finché non avrò preso la vita eggleiks hvǫtuð aldri næmik. dell’instancabile generatore di liti.

32. 32.

Grátandi Grímhildr greip við orði, Grímhildr cominciò a parlare piangendo, er burum sínum bǫlva vætti temeva sventura per i suoi figli ok mǫgum sínum meina stórra. e disgrazie per i suoi parenti.

33. 33.

Grímhildr kvað: Disse Grímhildr:

Lǫnd gef ek enn þér, lýða sinni, Ti darò le terre, molti schiavi,

Vinbjǫrg, Valbjǫrg, ef þú vill þiggja; Vinbjǫrg, Valbjǫrg, se li vuoi avere; eigðu um aldr þat ok uni, dóttir. prenditi tutto ciò e sî felice, figlia.

34. 34.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Þann mun ek kjósa af konungum Sceglierò costui tra i re ok þó af niðjum nauðig hafa; e lo sposerò contro la mia volontà; verðr eigi mér verr at ynði non c’è marito in grado di compiacermi né bǫl brœðra at bura skjóli. né la sventura fraterna protegge i figli.

271 Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún

35. 35.

Senn var á hesti hverr drengr litinn, Presto si poté vedere un destriero per ogni uomo, en víf valnesk hafið í vagna; ed una donna italiana col suo carro, vér sjau daga svalt land riðum, cavalcammo per sette giorni nella gelida terra, en aðra sjau unnir kníðum, per altri sette solcammo le onde, en ina þriðju sjau þurrt land stigum. la terza settimana arrivammo in una terra arida.

36. 36.

Þar hliðverðir hárar borgar Lì le guardie al portone del castello grind upp luku, áðr í garð riðum. aprirono i battenti, ed entrammo nella cerchia.

37. 37.

Vakði mik Atli, en ek vera þóttumk Atli mi svegliò, a me sembrava full ills hugar at frændr dauða. che fosse pieno di odio per la morte dei miei.

38. 38.

Atli kvað: Disse Atli:

Svá mik nýliga nornir vekja, - Solo ora le norne mi hanno svegliato, - vílsinnis spá vildi, at ek réða, - una visione orrenda, vorrei capirla - hugða ek þik, Guðrún Gjúka dóttir, ho visto te, Guðrún figlia di Gjúki, læblǫndnum hjǫr leggja mik í gǫgnum. che mi trapassi con una spada maledetta.

39. 39.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Þat er fyr eldi, er éarn dreyma, Significa fuoco, il sogno di un’arma, fyr dul ok vil drósar reiði; inganno e furbizia l’ira di una sposa; mun ek þik við bǫlvi brenna ganga, andrò a bruciare la tua sventura, líkna ok lækna, þótt mér leiðir séir. ti curerò e guarirò, anche se ti odio.

40. 40.

Atli kvað: Disse Atli:

Hugða ek hér í túni teina fallna, Ho visto in questa corte dei rami caduti,

þá er ek vildak vaxna láta, ma io volevo che crescessero,

272 Guðrúnarkviða Ǫnnur – Secondo Canto di Guðrún rifnir með rótum, roðnir í blóði, erano tagliati, arrossati dal sangue, bornir á bekki, beðit mik at tyggva. ridotti a panche, servitimi come cibo.

41. 41.

Hugða ek mér af hendi hauka fljúga Ho visto un falco volare dalla mia mano bráðalausa bǫlranna til; senza cibo verso la sventura; hjǫrtu hugða ek þeira við hunang tuggin, ho visto i loro cuori mangiati col miele, sorgmóðs sefa, sollin blóði. ancora sofferenti, ancora pieni di sangue.

42. 42.

Hugða ek mér af hendi hvelpa losna, Ho visto dei cuccioli scappare dalla mia mano glaums andvana, gylli báðir; senza gioia, entrambi guaivano; hold hugða ek þeira at hræum orðit, ho visto la loro carne già putrefatta, nauðigr nái nýta ek skyldak. mi sono nutrito per forza dei loro cadaveri.

43. 43.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Þar munu seggir of sæing dœma Lì gli uomini giudicheranno dai sacrifici ok hvítinga hǫfði næma; e taglieranno delle candide teste;

þeir munu feigir fára nátta, moriranno nel giro di poche notti, fyrir dag litlu, drótt of bergja. prima del giorno, saranno cibo per i lupi.

44. 44.

Atli kvað: Disse Atli:

Lægja ek síðan, né ek sofa vildak, Mi lasciavo cadere, ma non assonnato,

þrágjarn í kǫr; þat man ek gǫrva. sul letto di morte, è questo quel che farò.

273 GGUÐRÚNARKVIÐAUÐRÚNARKVIÐA ININ ÞÞRIÐJARIÐJA TTERZOERZO CCANTOANTO DIDI GGUÐRÚNUÐRÚN OPPUREOPPURE SSFIDAFIDA TRATRA GGUÐRÚNUÐRÚN EDED HHERKJAERKJA

È un brevissimo poema che parla delle accuse di Herkja, una serva di Atli nonché sua ex-amante, verso Guðrún. Herkja infatti la accusa di aver fatto sesso con Þjóðrekr, probabilmente gelosa delle nozze tra Alti e Guðrún, ma Guðrún conosce un rituale del Sud che prevede l’immergere la mano in un calderone bollente consacrato per capire chi dei due (o più) dice la verità. Sicura di non aver fatto nulla con Þjóðrekr, compie il rituale per prima, senza scottarsi, dopodiché Atli costringe Herkja a compierlo, che si brucia terribilmente, dimostrando così che Guðrún dice la verità mentre Herkja mente; e a quel che sembra Herkja in seguito viene uccisa, perché condotta in una palude putrida (tuttavia il poema non specifica se si tratti di una punizione in stile abbandono o del tipico disonore riservato ai cadaveri ignobili, perciò la sua sorte non è certa in quanto irrilevante).

274 Guðrúnarkviða in Þriðja – Terzo Canto di Guðrún

« Herkja hét ambótt Atla. Hón hafði verit frilla hans. « La serva di Atli si chiamava Herkja. Era stata una sua Hón sagði Atla, at hón hefði sét Þjóðrek ok Guðrúnu amante. Ella disse ad Atli di aver visto Þjóðrekr e Guðrún bæði saman. Atli var þá allókátr. » insieme. Atli ci rimase male. »

1. 1.

Þá kvað Guðrún: Disse allora Guðrún:

Hvat er þér, Atli, æ, Buðla sonr? Cos’hai sempre, Atli, figlio di Buðli?

Er þér hryggt í hug? Hví hlær þú æva? Il tuo animo è cupo? Perché non ridi mai?

Hitt mundi æðra jǫrlum þykkja, Tutti i nobili pensano che ciò sia giusto, at við menn mæltir ok mik sæir. che tu parlassi con gli uomini e con me.

2. 2.

Atli kvað: Disse Atli:

Tregr mik þat, Guðrún Gjúkadóttir, Questo mi addolora, Guðrún figlia di Gjúki, mér í hǫllu Herkja sagði, Herkja mi ha detto in casa mia, at þit Þjóðrekr und þaki svæfið che tu e Þjóðrekr avete dormito sotto le coperte ok léttliga líni verðið. e vi siete coccolati teneramente nel lino.

3. 3.

Guðrún kvað: Disse Guðrún

Þér mun ek alls þess eiða vinna Ti posso giurare ciò con certezza at inum hvíta helga steini, sulle sacre pietre bianche, at ek við Þjóðrek þatki áttak, che non ho avuto un rapporto con Þjóðrekr, er vǫrðr né verr vinna knátti. di cui possano dir male né donne né uomini.

4. 4.

Nema ek halsaða herja stilli, Ho soltanto abbracciato il condottiero, jǫfur óneisinn, einu sinni; l’impavido principe, solo una volta; aðrar váru okkrar spekjur, furono altri i nostri discorsi, er vit hǫrmug tvau hnigum at rúnum. quando conversammo nel dolore.

5. 5.

Hér kom Þjóðrekr með þría tegu, Þjóðrekr venne qui con trenta uomini, lifa þeir né einir þriggja tega manna; nemmeno uno è vivo di quei trenta uomini;

275 Guðrúnarkviða in Þriðja – Terzo Canto di Guðrún hnǫggt þú mik at brœðrum ok at brynjuðum, tu mi privasti dei miei fratelli ed amanti, hnǫggt þú mik at ǫllum hǫfuðniðjum. tu mi privasti di tutti i parenti stretti.

6. 6.

Sentu at Saxa, Sunnmanna gram, Fai chiamare Saxi, principe del Sud, hann kann helga hver vellanda. lui sa consacrare i calderoni che bollono.

7. 7.

Sjau hundruð manna í sál gengu, Entrarono settecento uomini nella sala,

áðr kvæn konungs í ketil tæki. prima che la donna del re andasse al calderone.

8. 8.

Guðrún kvað: Disse Guðrún

Kœmr-a nú Gunnarr, kallig-a ek Hǫgna, Non viene Gunnarr, non chiamo Hǫgni, sékk-a ek síðan svása brœðr; non vedrò mai più i miei fratelli schierarsi; sverði mundi Hǫgni slíks harms reka, Hǫgni avrebbe vendicato con la spada tali calunnie, nú verð ek sjálf fyrir mik synja lýta. invece ora dovrò difendermi da sola dalle accuse.

9. 9.

Brá hón til botns bjǫrtum lófa Immerse la mano fino al fondo ok hón upp of tók jarknasteina: ed estrasse fuori delle pietre preziose:

« Sé nú, seggir, sykn em ek orðin « Guardate, testimoni, non ho colpa secondo heilagliga, hvé sá hverr velli. » il rituale, perché il calderone sta bollendo. »

10. 10.

Hló þá Atla hugr í brjósti, Atli rise di cuore e di petto, er hann heilar sá hendr Guðrúnar: quando vide la mano sana di Guðrún:

« Nú skal Herkja til hvers ganga, « Ora vada Herkja verso il calderone, sú er Guðrúnu grandi vændi. » lei che ha accusato Guðrún. »

11. 11.

Sá-at maðr armligt, hverr er þat sá-at, Non ha visto dolore, chi non ha visto ciò, hvé þar á Herkju hendr sviðnuðu; come Herkja tirò fuori le mani ustionate,

276 Guðrúnarkviða in Þriðja – Terzo Canto di Guðrún leiddu þá mey í mýri fúla. la portarono allora in una putrida palude.

Svá þá Guðrún sínna harma. Così Guðrún sfaldò le sue accuse.

277 OODDRÚNARKVIÐADDRÚNARKVIÐA IILL CCANTOANTO DIDI OODDRÚNDDRÚN OPPUREOPPURE IILL LLAMENTOAMENTO DIDI OODDRÚNDDRÚN

Si tratta di un vero e proprio lamento (il nome alternativo per il poema è “Oddrúnargrátr”, dove “grátr” significa letteralmente “pianto”) che Borgný, figlia di re Heiðrekr, compie verso Oddrún, sua amica, che ne patisce anch’essa le pene. Oddrún, che probabilmente ha dato i voti come medica ed è una levatrice, giunge a corte ed aiuta Borgný a partorire. Borgný, sfiancata dal parto, le racconta di come ha avuto rapporti con Vilmundr - che è il padre del bambino -, nonostante Atli non volesse. Poi cambia completamente discorso e racconta di come Atli abbia ucciso Gunnarr ed Hǫgni, vendicando Sigurðr, concludendo così il racconto della cerchia di morte-vendetta di tutte le faccende di Sigurðr e Guðrún, comunque meglio approfondito nei poemi di Atli e Guðrún.

278 Oddrúnarkviða – Il Canto di Oddrún

« Heiðrekr hét konungr. Dóttir hans hét Borgný. « Un re si chiamava Heiðrekr. Sua figlia di chiamava Vilmundr hét sá, er var friðill hennar. Hón mátti eigi Borgný. Colui che la amava si chiamava Vilmundr. Ella fœða bǫrn, áðr til kom Oddrún Atlasystir. Hón hafði non riuscì a partorire, finché non giunse Oddrún sorella di verit unnusta Gunnars Gjúkasonar. Um þessa sǫgu er Atli. Aveva avuto un rapporto con Gunnarr figlio di Gjúki. hér kveðit: » Questa storia è così cantata: »

1. 1.

Heyrða ek segja í sǫgum fornum, Ho udito un racconto nelle antiche saghe, hvé mær of kom til Mornalands; di come una giovane giunse in Mornaland (Asia); engi mátti fyr jǫrð ofan nessuno in questo mondo poteva

Heiðreks dóttur hjalpir vinna. dare aiuto alla figlia di Heiðrekr.

2. 2.

Þat frá Oddrún Atla systir, Oddrún sorella di Atli seppe, at sú mær hafði miklar sóttir; che quella giovane aveva grandi pene; brá hón af stalli stjórnbitluðum slegò il cavallo dalla mangiatoia ok á svartan sǫðul of lagði. e adagiò la sella sulla sua schiena.

3. 3.

Lét hón mar fara moldveg sléttan, Fece correre il cavallo per le terre, unz at hári kom hǫll standandi; finché giunse all’alta corte ventosa; ok hón inn of gekk endlangan sál, ed entrò nella sala di forma ovale, svipti hón sǫðli af svǫngum jó, tolse la sella dal cavallo stanco, ok hón þat orða alls fyrst of kvað: e disse subito queste parole:

4. 4.

« Hvat er frægst hér á foldu, « Cos’è questa cosa sulla bocca di tutti, eða hvat er hlézt Húnalands? » di cos’è che parlano tutti nelle terre degli unni? »

5. 5.

Ambótt kvað: Disse l’ancella:

Hér liggr Borgný of borin verkjum, Qui giace Borgný sopraffatta dal dolore, vina þín, Oddrún, vittu, ef þú hjalpir. tua amica, Oddrún, vedi se riesci ad aiutarla.

279 Oddrúnarkviða – Il Canto di Oddrún

6. 6.

Oddrún kvað: Disse Oddrún:

Hverr hefir vísir vamms of leitat? Quale nemico le ha fatto così male?

Hví eru Borgnýjar bráðar sóttir? Perché Borgný soffre di tale angoscia?

7. 7.

Ambótt kvað: Disse l’ancella:

Vilmundr heitir vinr haukstalda, Si chiama Vilmundr l’amico dei falconieri, hann varði mey varmri blæju egli si portò la fanciulla sotto la calda coperta fimm vetr alla, svá hón sínn fǫður leyndi. per cinque inverni, e lei lo nascose a suo padre.

8. 8.

Þær hykk mæltu þvígit fleira, Poi credo che non parlarono più, gekk mild fyr kné meyju at sitja; si sedé con gentilezza ai piedi della fanciulla; ríkt gól Oddrún, rammt gól Oddrún, Oddrún cantò con forza, Oddrún cantò con furia, bitra galdra at Borgnýju. gli incantesimi felici per Borgný.

9. 9.

Knátti mær ok mǫgr moldveg sporna, Nacquero alla fine un maschio e una femmina, bǫrn þau in blíðu við bana Hǫgna; figli innocenti dell’uccisore di Hǫgni;

þat nam at mæla mær fjǫrsjúka, la ragazza indebolita iniziò a dire ciò, svá at hón ekki kvað orð it fyrra: lei che prima non aveva proferito parola:

10. 10.

« Svá hjalpi þér hollar véttir, « Che ti aiutino gli spiriti benevoli,

Frigg ok Freyja ok fleiri goð, Frigg e Freyja ed i buoni dèi, sem þú feldir mér fár af hǫndum. » tu che mi hai salvata dalla sofferenza. »

11. 11.

Oddrún kvað: Disse Oddrún:

Hnék-at ek af því til hjalpar þér, Non sono venuta incline ad aiutarti, at þú værir þess verð aldregi; poiché tu non hai mai dato aiuto; hét ek ok efndak, er ek hinig mælta, ho fatto quel che giurai, e che dissi,

280 Oddrúnarkviða – Il Canto di Oddrún at ek hvívetna hjalpa skyldak, che avrei aiutato tutti indiscriminatamente,

þá er ǫðlingar arfi skiptu. quando i principi si divisero l’eredità.

12. 12.

Borgný kvað: Disse Borgný:

Œr ertu, Oddrún, ok ǫrvita, Sei pazza, Oddrún, e senza senno, er þú mér af fári flest orð of kvatt, poiché mi hai rivolto parole molto brutte, en ek fylgðak þér á fjǫrgynju, anche se io ti ho seguita per il mondo, sem vit brœðrum tveim of bornar værim. come se fossimo nate da due fratelli.

13. 13.

Oddrún kvað: Disse Oddrún:

Man ek, hvat þú mæltir enn um aftan, Ricordo, quel che dicesti una sera,

þá er ek Gunnari gørðak drekku; mentre io preparavo da bere per Gunnarr; slíks dœmi kvað-at-tu síðan mundu dicesti che il mio esempio mai sarebbe stato meyja verða nema mér einni. seguito da un’altra fanciulla al di fuori di me.

14. 14.

Þá nam at setjask sorgmóð kona Poi la donna sofferente si mise a sedere at telja bǫl af trega stórum: e a raccontare le sventure con dolore:

15. 15.

« Var ek upp alin í jǫfra sál, « Venni cresciuta nelle sale del principe,

- flestr fagnaði - at fira ráði; - molto amata - come vollero i guerrieri; unða ek aldri ok eign fǫður gaudetti della vita e della salute di mio padre fimm vetr eina, svá at mínn faðir lifði. per solo cinque inverni, finché mio padre visse.

16. 16.

Þat nam at mæla mál ið efsta Disse queste ultime parole sjá móðr konungr, áðr hann sylti: il nobile re, prima di spirare: mik bað hann gæða gulli rauðu comandò che fui adorna d’oro rosso ok suðr gefa syni Grímhildar. e che fossi data a Sud al figlio di Grímhildr.

281 Oddrúnarkviða – Il Canto di Oddrún

17. 17.

En hann Brynhildi bað hjálm geta, Ed egli comandò a Brynhildr di indossare l’elmo, hána kvað hann óskmey verða skyldu; disse che sarebbe dovuta diventa una valchiria; kvað-a hann ina æðri alna mundu disse che non ci sarebbe stata una più nobile mey í heimi, nema mjǫtuðr spillti. fanciulla nel mondo, se la morte non l’avesse presa.

18. 18.

Brynhildr í búri borða rakði, Brynhildr tesseva tele nella sua dimora, hafði hón lýði ok lǫnd um sik; il popolo e le terre la circondavano; jǫrð dúsaði ok upphiminn, il cielo ed il suolo rimbombarono,

þá er bani Fáfnis borg of þátti. quando l’uccisore di Fáfnir giunse alla fortezza.

19. 19.

Þá var víg vegit vǫlsku sverði Poi ci fu uno scontro combattuto di spada ok borg brotin, sú er Brynhildr átti; e la fortezza fu presa, quella che era di Brynhildr; var-a langt af því heldr válítit, non durò a lungo ma neanche troppo poco, unz þær vélar vissi allar. che lei venne a sapere degli inganni.

20. 20.

Þess lét hón harðar hefndir verða, Questo la portò ad una profonda vendetta, svá at vér ǫll hǫfum œrnar raunir; sicché tutti noi soffrimmo grandemente;

þat mun á hǫlða hvert land fara, sarà conosciuto per tutte le terre degli uomini, er hón lét sveltask at Sigurði. come lei si lasciò uccidere al fianco di Sigurðr.

21. 21.

En ek Gunnari gatk at unna, Ed io dovetti amare Gunnarr, bauga deili, sem Brynhildr skyldi. donatore d’anelli, come avrebbe dovuto Brynhildr.

22. 22.

Buðu þeir árla bauga rauða Presto offrirono degli anelli rossi ok brœðrum mínum bœtr ósmáar; ed una ricca ricompensa a mio fratello; bað hann enn við mér bú fimmtían, egli offrì quindici dimore per avermi, hliðfarm Grana, ef hann hafa vildi. ed il carico di Grani, se lo avesse voluto avere.

282 Oddrúnarkviða – Il Canto di Oddrún

23. 23.

En Atli kvaðsk eigi vilja Ma Atli disse di non volere mund aldrigi at megi Gjúka; alcuna ricchezza dal figlio di Gjúki;

þeygi vit máttum við munum vinna, non potevamo più resistere all’attrazione, nema ek helt hǫfði við hringbrota. finché non appoggiai la testa sul principe.

24. 24.

Mæltu margir mínir niðjar, Molti parlarono della mia famiglia, kváðusk okkr hafa orðit bæði; dissero di averci visti insieme; en mik Atli kvað eigi mundu ma Alti disse che io non potevo lýti ráða né lǫst gøra. essere colpevole né essere disonesta.

25. 25.

En slíks skyli synja aldri Ma questo non dovrebbe mai affermarlo maðr fyr annan, þar er munúð deilir. un uomo a qualcuno, quand’è in ballo l’amore.

26. 26.

Sendi Atli áru sína Atli mandò i suoi seguaci um myrkvan við mín at freista; nell’oscura foresta a farmi spiare; ok þeir kómu þar, er þeir koma né skyldu-t, e vennero dove non sarebbero dovuti venire,

þá er breiddum vit blæju eina. mentre noi ci coprivamo con una sola coperta.

27. 27.

Buðum vit þegnum bauga rauða, Offrimmo rossi anelli ai servitori, at þeir eigi til Atla segði, per non fargli dire nulla ad Atli, en þeir hvatliga heim skunduðu invece loro tornarono immediatamente a casa ok óliga Atla sǫgðu. e riferirono velocemente ad Atli.

28. 28.

En þeir Guðrúnu gǫrla leyndu því, Ma lo tennero nascosto del tutto a Guðrún, at hón heldr vita hálfu skyldi. lei che avrebbe dovuto saperne solo la metà.

283 Oddrúnarkviða – Il Canto di Oddrún

29. 29.

Hlymr var at heyra hófgullinna, Sembrava il suono di zoccoli d’oro,

þá er í garð riðu Gjúka arfar; quando cavalcarono a corte gli eredi di Gjúki;

þeir ór Hǫgna hjarta skáru, strapparono il cuore ad Hǫgni, en i ormgarð annan lǫgðu. e gettarono l’altro nella fossa dei serpenti.

30. 30.

Var ek enn farin einu sinni Io invece andai ancora una volta til Geirmundar gørva drykkju; da Geirmundr per preparare un banchetto; nam horskr konungr hǫrpu sveigja, il coraggioso re cominciò a suonare l’arpa,

því at hann hugði mik til hjalpar sér poiché pensava che io ad aiutarlo, kynríkr konungr, of koma mundu. il nobile re, sarei giunta.

31. 31.

Nam ek at heyra ór Hléseyju, Udî il suono da Hlésey, hvé þar af stríðum strengir gullu; come le corde risuonavano di disperazione; bað ek ambáttir búnar verða, ordinai alle ancelle di tenersi pronte, vilda ek fylkis fjǫrvi bjarga. volevo salvare la vita del principe.

Létum fljóta far sund yfir, La nave scivolò sull’acqua del fiume, unz ek alla sák Atla garða. finché non giungemmo alla corte di Atli.

32. 32.

Þá kom in arma út skævandi Ma uscì fuori strisciando con odio móðir Atla, - hón skyli morna -, la madre di Atli, - che possa marcire -, ok Gunnari gróf til hjarta, e morse Gunnarr sul cuore, svá at ek máttig-a-k mærum bjarga. e così non potei salvare l’eroe.

33. 33.

Oft undrumk þat, hví ek eftir mák, Spesso mi meraviglio di come io potei dopo linnvengis Bil, lífi halda; continuare a vivere come donna felice, er ek ógnhvǫtum unna þóttumk perché credevo di amare il formidabile sverða deili, sem sjálfri mér. “donatore di spade” come metà di me.

284 Oddrúnarkviða – Il Canto di Oddrún

34. 34.

Sattu ok hlýddir, meðan ek sagðak þér Eri seduta e ascoltavi, mentre raccontavo mǫrg ill of skǫp mín ok þeira; del molto male mio e loro da noi stessi creato; maðr hverr lifir at munum sínum; degli uomini che sopravvissero alle loro tragedie; nú er of genginn grátr Oddrúnar. » ora il lamento di Oddrún è terminato. »

285 AATLAKVIÐATLAKVIÐA ININ GGRŒNLENZKARŒNLENZKA

CCANTOANTO GGROENLANDESEROENLANDESE DIDI AATLITLI OPPUREOPPURE PPOEMAOEMA GGROENLANDESEROENLANDESE DIDI AATLITLI II

Si tratta del primo poema “groenlandese” di Atli, lungo circa la metà del successivo. La storia di Guðrún, Hǫgni, Gunnarr e Atli prosegue, e qui è Atli ad invitare i due fratelli a corte, per ucciderli con l’inganno e vendicare così Sigurðr (Gothormr, il vero assassino materiale, è già stato fatto uccidere da Atli precedentemente ai fatti del poema). Guðrún scopre le intenzioni del marito e manda un anello ad Hǫgni e Gunnarr con legato un pelo di lupo, per fargli capire che il loro viaggio sarà come quello di un lupo solitario, senza speranza. Tuttavia solo Hǫgni intuisce vagamente il messaggio ma alla fine da’ retta al parere di Gunnarr, così si recano disarmati da Atli, che li uccide. Guðrún vendica i suoi fratelli, approfittando del fatto che Atli è ubriaco e che i suoi schiavi lo detestano; il poema si conclude con Guðrún che pensa seriamente al suicidio.

286 Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli

« Guðrún Gjúkadóttir hefndi brœðra sínna, svá sem « Guðrún figlia di Gjúki vendicò i suoi fratelli, come è frægt er orðit. Hón drap fyrst sonu Atla, en eftir drap risaputo e detto. Ella prima uccise i figli di Atli, poi uccise hón Atla ok brenndi hǫllina ok hirðina alla. Um þetta Atli e bruciò tutta la corte e tutti gli abitanti. Su ciò è er sjá kviða ort: » composto questo canto: »

1. 1.

Atli sendi ár til Gunnars Atli mandò un messaggero a Gunnarr kunnan segg at ríða, Knéfrǫðr var sá heitinn; abile nel cavalcare, si chiamava Knéfrǫðr; at gǫrðum kom hann Gjúka ok at Gunnars hǫllu, giunse nel territorio di Gjúki e alla corte di Gunnarr, bekkjum aringreypum ok at bjóri svásum. alle panche per sedersi ed alla dolce birra.

2. 2.

Drukku þar dróttmegir, en dyljendr þǫgðu, I guerrieri lì bevevano, ma gli astuti tacevano, vín í valahǫllu, vreiði sásk þeir húna; il vino nella camera dei caduti, temevano l’ira degli unni; kallaði þá Knéfrǫðr kaldri rǫddu, allora disse Knéfrǫðr con voce fredda, seggr inn suðrœni sat hann á bekk háum: l’uomo del Sud era seduto su una panca alta:

3. 3.

« Atli mik hingat sendi ríða ørendi « Atli mi ha mandato qui per dare un messaggio mar inum mélgreypa myrkvið inn ókunna, sul mio destriero attraverso l’oscura foresta sconosciuta, at biðja yðr, Gunnarr, at it á bekk kœmið per pregarvi, Gunnarr, che voi veniate dalle panche með hjálmum aringreypum at sœkja heim Atla. adorne di elmi a visitare la casa di Atli.

4. 4.

Skjǫldu kneguð þar velja ok skafna aska, Lì potrete scegliere scudi e lance levigate, hjálma gullroðna ok húna mengi, elmi dorati e molti unni, silfrgyllt sǫðulklæði, serki valrauða, selle d’oro e d’argento, tuniche cremisi, dafar darraðar, drǫsla mélgreypa. dardi acuminati, destrieri imbrigliati.

5. 5.

Vǫll lézk ykkr ok mundu gefa víðrar Gnitaheiðar, Vi darà la pianura e l’ampia Gnitaheiðr, af geiri gjallanda ok af gylltum stǫfnum, lance stridenti e polene dorate, stórar meiðmar ok staði Danpar, grandi ricchezze e le terre del Danpr (Nipro), hrís þat it mæra, er meðr Myrkvið kalla. » la famosa foresta, che gli uomini chiamano Myrkviðr. »

287 Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli

6. 6.

Hǫfði vatt þá Gunnarr ok Hǫgna til sagði: Dunque Gunnarr girò la testa e disse a Hǫgni:

Hvat ræðr þú okkr, seggr inn æri, Cosa consigli per noi, giovane sovrano, alls vit slíkt heyrum? ora che abbiamo udito questa offerta?

Gull vissa ek ekki á Gnitaheiði, Non so di oro presente in Gnitaheiðr,

þat er vit ættim-a annat slíkt. che noi due già non abbiamo.

7. 7.

Sjau eigum vit sálhús sverða full, Abbiamo sette stanze piene di spade, hverju eru þeira hjǫlt ór gulli; ognuna delle quali ha l’impugnatura d’oro; mínn veit ek mar beztan, en mæki hvassaztan, so che il mio cavallo è il migliore, la spada la più affilata, boga bekksæma, en brynjur ór gulli, i miei archi adornano le panche, le armature sono d’oro, hjálm ok skjǫld hvítaztan ór hǫll Kíars, i miei elmo e scudo son i più bianchi dalla corte di Kíarr, einn er mínn betri en sé allra húna. tutte le mie cose sono migliori di quelle degli unni.

8. 8.

Hǫgni kvað: Disse Hǫgni:

Hvat hyggr þú brúði bendu, Cosa pensi che la sposa volesse dire,

þá er hón okkr baug sendi, varinn váðum heiðingja? quando ci inviò l’anello avvolto nel pelo di lupo?

Hygg ek, at hón vǫrnuð byði. Credo che volesse indicare prudenza.

Hár fann ek heiðingja riðit í hring rauðum, Ho trovato un pelo di lupo intorno all’anello, ylfskr er vegr okkarr at ríða ørendi. la nostra strada sarà lupesca per questo viaggio.

9. 9.

Niðjar hvǫttu Gunnar né náungr annarr, Nessun parente né familiare incitò Gunnarr, rýnendr né ráðendr né þeir er ríkir váru; né confidente né consigliere né reggente; kvaddi þá Gunnarr, sem konungr skyldi, dunque Gunnarr parlò, come dovrebbe un re, mærr í mjǫðranni af móði stórum: con grande forza e glorioso nella sala delle bevute:

« Rístu nú, Fjǫrnir, láttu á flet vaða « Alzati, Fjǫrnir, fai distribuire per la sala greppa gullskálir með gumna hǫndum. i calici dorati tra le mani degli uomini.

10. 10.

Úlfr mun ráða arfi Niflunga, Un lupo gestirà l’eredità dei Niflungar,

288 Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli gamlir, gránvarðir, ef Gunnars missir, i vecchi, grigio-barbuti saggi, se Gunnarr perisce, birnir blakkfjallir bíta þreftǫnnum, orsi bruni morderanno con le zanne, gamna greystóði, ef Gunnarr né kœmr-at. » il branco di cani gioirà, se Gunnarr non tornerà. »

11. 11.

Leiddu landrǫgni lýðar óneisir, Sudditi commossi accompagnarono l’impavido, grátendr gunnhvata ór garði húna. piangendo, fuori dalla corte degli unni.

Þá kvað þat inn æri erfivǫrþr Hǫgna: Disse allora ciò il giovane erede di Hǫgni:

« Heilir farið ok horskir, hvars ykkr hugr teygir! » « Andate sani e prudenti ovunque l’animo vi guidi! »

12. 12.

Fetum létu frœknir um fjǫll at þyrja Fecero correre con coraggio sulla collina mari ina mélgreypu Myrkvið inn ókunna; i destrieri imbrigliati e attraverso l’ignota Myrkviðr; hristisk ǫll Húnmǫrk þar er harðmóðgir fǫru, tutta la terra degli unni tremava al passaggio dei tenaci, ráku þeir vandstyggva vǫllu algrœna. spronavano i destrieri per la vallata tutta verde.

13. 13.

Land sáu þeir Atla ok liðskjalfar djúpa, Videro la terra di Atli e le alte torre di guardia,

Bikka greppar standa á borg inni háu, i soldati di Bikki stanziavano nell’alta fortezza, sál of suðrþjóðum sleginn sessmeiðum, la sala degli uomini del Sud adorna di panche di legno, bundnum rǫndum, bleikum skjǫldum, cotte di maglia ben fatte, scudi lucenti, dafar darraðar; en þar drakk Atli dardi acuminati; e lì Atli beveva vín í val hǫllu, verðir sátu úti il vino nella sala dei caduti, fuori c’erano guardie at varða þeim Gunnari, af þeir hér vitja kvæmi a badare a quelle di Gunnarr, nel caso venissero með geiri gjallanda at vekja gram hildi. con le lance affilate a far guerra al principe.

14. 14.

Systir fann þeira snemst, at þeir í sál kómu La sorella notò subito, che erano giunti alla sala brœðr hennar báðir, - bjóri var hón lítt drukkin: entrambi i suoi fratelli, - aveva bevuto poca birra:

« Ráðinn ertu nú, Gunnarr. Hvat muntu, ríkr, vinna « Sei stato tradito, Gunnarr. Cosa farai, possente, við húna harmbrǫgðum? Hǫll gakk þú ór snemma. contro i piani degli unni? Vattene veloce dalla sala.

289 Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli

15. 15.

Betr hefðir þú, bróðir, at þú í brynju færir, Avresti fatto meglio ad indossare l’armatura, fratello, sem hjálmum aringreypum at séa heim Atla, così come gli elmi di casa per visitare quella di Atli, sætir þú í sǫðlum sólheiða daga, in sella passeresti giorni con lo splendore del Sole, nái nauðfǫlva létir nornir gráta, avresti fatto compiangere i cadaveri alle norne, húna skjaldmeyjar herfi kanna, avresti fatto conoscere l’aratro alle donne degli unni, en Atla sjálfan létir þú í ormgarð koma, avresti fatto buttare Atli stesso nella fossa dei serpenti, nú er sá ormgarðr ykkr of folginn. » invece la fossa dei serpenti è pronta per voi due. »

16. 16.

Gunnarr kvað: Disse Gunnarr:

Seinat er nú, systir, at samna Niflungum; È troppo tardi per radunare i Niflungar, sorella, langt er at leita lýða sínnis til, è lunga da fare per le schiere dei nostri compagni, ef rosmufjǫll Rínar rekka óneissa. gli uomini coraggiosi delle rosse colline del Reno (Rín).

17. 17.

Fengu þeir Gunnar ok í fjǫtur settu Presero Gunnarr e lo incatenarono stretto, vin Borgunda ok bundu fastla. l’amico dei Borgundar e lo legarono velocemente.

18. 18.

Sjau hjó Hǫgni sverði hvǫssu, Hǫgni ne colpì sette con la spada affilata, en inum átta hratt hann í eld heitan; e scagliò l’ottavo nel fuoco divampante; svá skal frœkn fjándum verjask un impavido dovrebbe difendersi dai nemici sem Hǫgni varði hendr sínar. come Hǫgni difese le sue mani.

19. 19.

(Lacunam) Gunnars; (Manca del testo) di Gunnarr; frágu frœknan, ef fjǫr vildi, chiesero al valoroso se volesse la propria vita, gotna þjóðann, gulli kaupa. il sovrano dei goti, comprarsi con l’oro.

20. 20.

Gunnarr kvað: Disse Gunnarr:

Hjarta skal mér Hǫgna í hendi liggja Il cuore di Hǫgni deve stare nella mia mano

290 Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli blóðugt, ór brjósti skorit baldriða sanguinante, strappato dal petto del nobile cavaliere saxi slíðrbeitu, syni þjóðans. con un sax affilatissimo, dal figlio del sovrano.

21. 21.

Skáru þeir hjarta Hjalla ór brjósti Strapparono il cuore dal petto di Hjalli blóðugt ok á bjóð lǫgðu ok báru þat fyr Gunnar. sanguinante e lo portarono su un vassoio a Gunnarr.

22. 22.

Þá kvað þat Gunnarr, gumna dróttinn: Disse dunque Gunnarr, signore degli uomini:

Hér hefi ek hjarta Hjalla ins blauða, Qua ho il cuore di Hjalli il codardo,

ólíkt hjarta Hǫgna ins frœkna, è diverso dal cuore di Hǫgni il coraggioso, er mjǫk bifask, er á bjóði liggr, trema molto, ora che giace sul vassoio, bifðisk hálfu meir, er í brjósti lá. tremava ancora di più, quando era nel petto.

23. 23.

Hló þá Hǫgni, er til hjarta skáru Hǫgni rise, quando gli strapparono il cuore kvikvan kumblasmið, klǫkkva hann sízt hugði; dal petto ancora vivo, non emise un solo gemito; blóðugt ok á bjóð lǫgðu ok báru þat fyr Gunnar. lo portarono sanguinante su un vassoio a Gunnarr.

24. 24.

Mærr kvað þat Gunnarr geirniflungr: Disse il nobile Gunnarr armato di lancia:

Hér hefi ek hjarta Hǫgna ins frœkna, Qua ho il cuore di Hǫgni il coraggioso,

ólíkt hjarta Hjalla ins blauða, è diverso dal cuore di Hjalli il codardo, er lítt bifask, er á bjóði liggr, trema poco, ora che giace sul vassoio, bifðisk svági mjǫk, þá er í brjósti lá. tremava ancor di meno, quando era nel petto.

25. 25.

Svá skaltu, Atli, augum fjarri, Che tu possa essere lontano dai miei occhi, Atli, sem munt menjum verða; così come lo sarai dai miei tesori; er und einum mér ǫll of folgin perché è affidato solo a me tutto hodd Niflunga, lifir-a nú Hǫgni. il patrimonio dei Niflungar, ora che Hǫgni è morto.

291 Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli

26. 26.

Ey var mér týja, meðan vit tveir lifðum, Ho sempre avuto dubbi, mentre eravamo entrambi vivi, nú er mér engi, er ek einn lifik. ora non ne ho più, che sono vivo solo io.

Rín skal ráða rógmalmi skatna, Il Reno (Rín) avrà il metallo bramato, svinn, áskunna arfi Niflunga, il fiume, l’eredità divina dei Niflungar,

- í veltanda vatni lýsask valbaugar, - - nell’acqua luccichino gli anelli dei cadaveri, - heldr en á hǫndum gull skíni húna bǫrnum. piuttosto che risplendere sulle mani dei figli degli unni.

27. 27.

Atli kvað: Disse Atli:

Ýkvið ér hvélvǫgnum, haftr er nú í bǫndum. Muovete il carro, il prigioniero è legato.

28. 28.

Atli inn ríki reið Glaum mǫnum, Atli il possente cavalcava Glaum il risonante, sleginn rógþornum, sifjungr þeira. loro cognato era circondato dalle spade.

(Lacunam) Guðrún sigtífa, (Manca del testo) Guðrún degli dèi vittoriosi, varnaði við tárum, vaðin í þyshǫllu. tratteneva le lacrime, nella sala del tumulo.

29. 29.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Svá gangi þér, Atli, sem þú við Gunnar áttir Che finisca così anche con te, Atli, che con Gunnarr eiða oft of svarða ok ár of nefnda, giurasti spesso con la spada ed ebbi anni di legame, at Sól inni suðrhǫllu ok at Sigtýs bergi, sul Sole delle sale del Sud e sulla lancia di Óðinn, hǫlkvi hvílbeðjar ok at hringi Ullar. sulla stanza da letto e sull’anello di Ullr.

30. 30.

Ok meir þaðan menvǫrð bituls E da lì il serpente il guardiano del tesoro, dolgrǫgni dró til dauðs skokkr. il condottiero, portò alla morte.

31. 31.

Lifanda gram lagði í garð, Misero il principe vivo nella fossa,

þan er skriðinn var, skatna mengi, che brulicava, una schiera d’uomini, innan ormum, en einn Gunnarr piena di serpenti, ma Gunnarr da solo

292 Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli heiftmóðr hǫrpu hendi kníði, pizzicò l’arpa con la mano con rabbia, glumðu strengir; svá skal gulli le corde suonarono; così il suo oro frœkn hringdrifi við fira halda. un signore impavido difende dagli altri.

32. 32.

Atli lét lands síns á vit Atli fece girare indietro jó eyrskáan aftr frá morði; il suo cavallo dopo l’omicidio; dynr var í garði, drǫslum of þrungit, la corte era rumorosa, affollata com’era di destrieri, vápnsǫngr virða, váru af heiði komnir. e del suono delle armi, degli uomini venuti dalle piane.

33. 33.

Út gekk þá Guðrún Atla í gǫgn Dunque Guðrún andò incontro ad Atli með gylltum kálki at reifa gjǫld rǫgnis: con un calice dorato per omaggiare il sovrano:

« Þiggja knáttu, þengill, í þínni hǫllu « Che tu possa ricevere, signore, nella tua sala glaðr at Guðrúnu gnadda niflfarna. » da Guðrún con gioia le bestie morte. »

34. 34.

Umðu ǫlskálir Atla vínhǫfgar, I calici da birra di Atli tintinnavano,

þá er í hǫll saman húnar tǫlðusk, mentre nella sala parlavano insieme gli unni, gumar gransíðir, gengu inn hvatir. arrivavano i guerrieri, uomini coi baffi grigi.

35. 35.

Skævaði þá in skírleita Entrò dunque la tremenda

(lacunam) veigar þeim at bera, (manca del testo) a portargli da bere, afkár dís jǫfrum ok ǫlkrásir valði nolente e amareggiata portò il cibo ai guerrieri nauðug neffǫlum, en níð sagði Atla: pallida come un cadavere, e disse con odio ad Atli:

36. 36.

« Sona hefir þínna, sverða deilir, « Hai dei tuoi figli, elargitore di spade, hjǫrtu hrædreyrug við hunang of tuggin; bevuto il sangue del cuore con del miele; melta knáttu, móðugr, manna valbráðir, puoi digerire la carne dei cadaveri, eroe, eta at ǫlkrásum ok í ǫndugi at senda. mangiala insieme alla birra e mandala ai tuoi servi.

293 Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli

37. 37.

Kallar-a þú síðan til knéa þínna Non chiamerai mai più sulle tue ginocchia

Erp né Eitil, ǫlreifa tvá; né Erpr né Eitill, ambedue felici dalla birra; sér-a-ðu síðan í seti miðju non vedrai mai più nella sala gulls miðlendr geira skefta, maneggiare lance i donatori d’oro, manar meita né mara keyra. » né aggiustare criniere né spronare cavalli. »

38. 38.

Ymr varð á bekkjum, afkárr sǫngr virða, Ci fu baccano sulle panche, urla orribili dei sudditi, gnýr und guðvefjum, grétu bǫrn húna; clamore sotto i begli arazzi, piangevano i figli degli unni; nema ein Guðrún, er hón æva grét tranne soltanto Guðrún, ella non avrebbe mai pianto brœðr sína berharða ok buri svása, i suoi fratelli coraggiosi come orsi e i suoi figli, unga, ófróða, þá er hón við Atla gat. giovani, non saggi, che aveva avuto con Atli.

39. 39.

Gulli sǫri in gaglbjarta, Bianca come un cigno distribuì l’oro, hringum rauðum reifði hón húskarla; ella donò ai servi gli anelli rossi; skǫp lét hón vaxa, en skíran malm vaða, fece compiere il destino e lasciò andare l’oro,

æva fljóð ekki gáði fjarghúsa. non risparmiò le ricchezze del magazzino dei tesori.

40. 40.

Óvarr Atli óðan hafði hann sik drukkit, Incautamente Atli aveva bevuto troppo, vápn hafði hann ekki, varnaði-t hann við Gudrúnu, non aveva armi, non si guardava da Guðrún, oft var sá leikr betri, þá er þau lint skyldu spesso il loro contatto era migliore, quando con dolcezza oftar um faðmask fyr ǫðlingum. si abbracciavano davanti ai nobili.

41. 41.

Hón beð broddi gaf blóð at drekka Con la punta della spada dette al letto sangue da bere hendi helfússi ok hvelpa leysti, con la mano mortale e sguinzagliò i cani, hratt fyr hallar dýrr ok húskarla vakði fissò una torcia alla porta e svegliò i servi, brandi brúðr heitum, þau lét hón gjǫld brœðra. con le fiamme la sposa fece pagare per i suoi fratelli.

294 Atlakviða in Grœnlenzka – Il Canto Groenlandese di Atli

42. 42.

Eldi gaf hón þá alla, er inni váru Ella diede fuoco a tutto, quel che era dentro ok frá morði þeira Gunnars komnir ór Myrkheimi; e agli uccisori di Gunnarr tornati da Myrkheimr; forn timbr fellu, fjarghús ruku, le antiche travi caddero, il magazzino dei tesori fumava, bœr Buðlunga, brunnu ok skjaldmeyjar le case dei Buðlungar bruciavano e le skjaldmeyjar inni aldrstamar, hnigu í eld heitan. dentro, dissanguate, sprofondavano nel fuoco ardente.

43. 43.

Fullrætt er um þetta, ferr engi svá síðan Di ciò è detto abbastanza, mai più da allora nessuna brúðr í brynju brœðra at hefna; sposa in armatura ha vendicato i suoi fratelli; hón hefir þriggja þjóðkonunga ella fu per tre re dei popoli banorð borit, bjǫrt, áðr sylti. portatrice di morte, la splendente, prima di morire.

295 AATLAMÁLTLAMÁL ININ GGRŒNLENZKARŒNLENZKA

DDISCORSOISCORSO GGROENLANDESEROENLANDESE DIDI AATLITLI OPPUREOPPURE PPOEMAOEMA GGROENLANDESEROENLANDESE DIDI AATLITLI IIII

Si tratta di una versione più lunga ed approfondita del Atlakviða in Grœnlenzka, tuttavia sono presenti molte lacune, nelle risposte di Hǫgni e Gunnarr alle rispettive consorti soprattutto, ma anche nella condanna di Hǫgni e nel discorso finale tra Atli e Guðrún. Di queste lacune la più fondamentale è forse quella dove probabilmente Gunnarr chiedeva il cuore di Hǫgni su un piatto d’argento – e lo sappiamo perché lo fa nello Atlakviða – compromettendo così il senso del perché il consigliere/servo Beiti suggerisca ad Atli di tagliare il cuore di Hjalli, invece, un suo cuoco codardo, e il come mai il cuore di Hjalli (e poi di Hǫgni) vengano consegnati a Gunnarr, che li giudica.. Inoltre sono presenti vari pezzi di prosa che però sono logorati e perciò ormai omessi del tutto dal poema, utili a capire i “cambi di scena”, poiché il poema è diviso in tre luoghi.

296 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

1. 1.

Frétt hefir ǫld óvu, þá er endr of gørðu Spesso si è sentito dire di quando gli anziani seggir samkundu, sú var nýt fæstum, si riunirono in consiglio, e non ci fu nulla di buono,

æxtu einmæli, yggr var þeim síðan tramarono in segreto, ciò fu la loro condanna ok it sama sonum Gjúka, er váru sannráðnir. e quella dei figli di Gjúki, che furono traditi.

2. 2.

Skǫp æxtu skjǫldunga, - skyldu-at feigir, - Decisero il destino dei principi, - destinati a morire, - illa réðsk Atla, átti hann þó hyggju; Atli ordinò il male, benché egli fosse saggio; felldi stoð stóra, stríddi sér harðla, fece crollare una grande colonna, crollò forte su egli stesso, af bragði boð sendi, at kvœmi brátt mágar. mandò veloce un messaggero, per invitare i cognati.

3. 3.

Horsk var húsfreyja, hugði at mannviti; La padrona di casa era saggia, pensava con prudenza; lag heyrði hón orða, hvat þeir á laun mæltu; mise le parole in ordine, capì cosa stavano tramando;

þá var vant vitri, vildi hón þeim hjalpa, e la saggia era ad un bivio, voleva aiutarli (i fratelli), skyldi of sæ sigla, en sjálf né komsk-at. ma c’era il mare di mezzo, e non poteva raggiungerli.

4. 4.

Rúnar nam at rísta, rengdi þær Vingi Incise delle rune, ma Vingi le falsificò

- fárs var hann flýtandi -, áðr hann fram seldi; - prima che le consegnasse -, egli portava sfortuna; fǫru þá síðan sendimenn Atla gli uomini inviati da Atli viaggiarono veloci um fjǫrð Lima, þar er frœknir bjuggu. fino al fiordo Lim, alla dimora degli impavidi.

5. 5.

Ǫlværir urðu ok elda kyndu, Li accolsero con la birra e con il fuoco, hugðu vætr véla, er þeir váru komnir; non pensavano al tradimento, quando giunsero gli ospiti; tóku þeir fórnir, er þeim fríðr sendi, presero i doni, che la nobile gli aveva inviato, hengðu á súlu, hugðu-t þat varða. li appesero ad una colonna, non pensavano ad un avvertimento.

6. 6.

Kom þá Kostbera, kvæn var hón Hǫgna, Entrò Kostbera, era la moglie di Hǫgni, kona kapps gálig, ok kvaddi þá báða; donna molto attenta, e salutò i due messaggeri;glǫð var ok

297 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

Glaumvǫr, er Gunnarr átti, fu gentile anche Glaumvǫr, consorte di Gunnarr, fellsk-at saðr sviðri, sýsti of þǫrf gesta. seppe prendersi cura delle necessità degli ospiti.

7. 7.

Buðu þeir heim Hǫgna, ef hann þá heldr færi, Invitarono a casa Hǫgni, se ci fosse voluto andare, sýn var svipvísi, ef þeir sín gæði; l’inganno era palese, se avessero prestato attenzione; hét þá fǫr Gunnarr, ef Hǫgni vildi; Gunnarr acconsentì, se Hǫgni avesse voluto;

Hǫgni því nítti-t, er hinn of réði. Hǫgni non negò nulla di quanto detto dall’altro.

8. 8.

Báru mjǫð mærar, margs var alls beini; Le donne portarono l’idromele, c’era molto di ogni bene; fǫr þar fjǫlð horna, unz þótti fulldrukkit. molti corni furono distribuiti, finché tutti furono ubriachi.

9. 9.

Hjú gørðu hvílu sem þeim hægst þótti; Prepararono il letto come meglio gradirono gli ospiti; kennd var Kostbera, kunni hón skil rúna, Kostbera era saccente, sapeva interpretare le rune, innti orðstafi at eldi ljósum; aveva interpretato le lettere alla luce del fuoco; gæta varð hón tungu í góma báða, dovette tenersi la lingua stretta tra le labbra, váru svá villtar, at var vant at ráða. erano così alterate, che era difficile capirle.

10. 10.

Sæing fǫru síðan sína þau Hǫgni; Lei ed Hǫgni andarono a letto presto; dreymði dróttláta, dulði þess vætki, sognò la buona donna, e non lo nascose, sagði horsk hilmi, þegars hón réð vakna: mise in guardia il principe, appena si svegliò:

11. 11.

« Heiman gørisk þú, Hǫgni, hyggðu at ráðum, « Ti prepari a partire, Hǫgni, ascolta questi consigli, fár er fullrýninn, far þú í sínn annat; pochi sono molto prudenti, parti un’altra volta; réð ek þér rúnar, er reist þín systir, ho letto le rune, che tua sorella ha inciso, bjǫrt hefir þér eigi boðit í sínn þetta. la splendente non ti ha invitato questa volta.

12. 12.

Eitt ek mest undrumk, mák-at ek enn hyggja, Una cosa mi ha preoccupata di più, non la capisco,

298 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli hvat þá varð vitri, er skyldi villt rísta; come mai una donna così saggia, abbia inciso così confuso,

því at svá var á vísat, sem undir væri per quel che si capiva, sembra ci sia sotto bani ykkarr beggja, ef it bráðla kvœmið; la morte per voi due, se vi recherete lì, vant er stafs vífi, eða valda aðrir. » ha saltato una runa, oppure fu tolta da altri. »

13. 13.

Hǫgni kvað: Disse Hǫgni:

Allar ro illúðgar, ákk-a ek þess kynni Tutte le donne sono timorose, ciò io non lo comprendo vilk-a ek þess leita, nema launa eigim; e non voglio indagare, finché non sarà necessario; okkr mun gramr gulli reifa glóðrauðu; il sovrano ci donerà l’oro rosso splendente;

óumk ek aldregi, þótt vér ógn fregnim. non avrò mai paura, anche se abbiamo sentito del terrore.

14. 14.

Kostbera kvað: Disse Kostbera:

« Stopalt munuð ganga, ef it stundið þangat; « Il vostro cammino sarà incerto, se andrete lì comunque, ykkr mun ástkynni eigi í sínn þetta; non sarete accolti benevolmente questa volta; dreymdi mik, Hǫgni, dyljumk þat eigi; ho sognato, Hǫgni, non lo nascondo; ganga mun ykkr andæris, eða ella hræðum ek. partirete con il male, o almeno così credo.

15. 15.

Blæju hugða ek þína brenna í eldi, Ho visto la tua coperta bruciare nel fuoco, hryti hár logi hús mín í gǫgnum. » le fiamme divoravano la mia casa. »

16. 16.

Hǫgni kvað: Disse Hǫgni:

Liggja hér línklæði, þau er lítt rækið, Qui è pieno di vesti di lino, ed è poco curato,

þau munu brátt brenna, þau er þú blæju sátt. brucerebbero velocemente, come hai visto fare la coperta.

17. 17.

Kostbera kvað: Disse Kostbera:

Bjǫrn hugða ek hér inn kominn, bryti upp stokka, Ho visto un orso entrare qui, spaccava le colonne, hristi svá hramma, at vér hrædd yrðim; agitava le zampe, in modo da terrorizzarci; munn oss mǫrg hefði, svá at vér mættim ekki; sbranava gran parte di noi, e non potevamo farci nulla;

299 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

þar var ok þrǫmmun þeygi svá lítil. era qua e il suo passo pesante rimbombava.

18. 18.

Hǫgni kvað: Disse Hǫgni:

Veðr mun þar vaxa, verða ótt snemma, S’alzerà un gran vento, veloce e selvaggio, hvítabjǫrn hugðir, þar mun hregg austan. hai visto un orso bianco, ci sarà una tempesta da Est.

19. 19.

Kostbera kvað: Disse Kostbera:

Ǫrn hugða ek hér inn fljúga at endlǫngu húsi, Ho visto un’aquila volare da un lato all’altro della casa,

þat mun oss drjúgt deilask, dreifði hann oss ǫll blóði, ci porterà sciagura, ci ricopriva tutti di sangue, hugða ek af heitum at væri hamr Atla. nella sua ombra ho visto l’aspetto di Atli.

20. 20.

Hǫgni kvað: Disse Hǫgni:

Slátrum sýsliga, séum þá roðru, Massacriamo spesso, perciò vediamo il rosso, oft er þat fyr ǫxnum, er ǫrnu dreymir; spesso è per dei buoi, che si sogna un’aquila; heill er hugr Atla, hvatki er þik dreymir. il cuore di Atli è puro, checché tu possa sognare.

Lokit því létu, líðr hver rœða. Con ciò terminarono, ogni discorso finisce.

21. 21.

Vǫknuðu vel borin, var þar sams dœmi, Si svegliarono gli altri nobili, gli era accaduto lo stesso, gettisk þess Glaumvǫr, at væri grand svefna Glaumvǫr capì ciò, che i suoi sogni erano malefici

(lacunam) við Gunnarr at fáa tvær leiðir. (manca del testo) provò a ragionarci con Gunnarr.

22. 22.

Glaumvǫr kvað: Disse Glaumvǫr:

Gǫrvan hugða ek þér galga, gengir þú at hanga, Ho visto una corda pronta, andavi ad impiccarti,

æti þik ormar, yrða ek þik kvikvan, i serpenti ti mangiavano, ti trovavo ancora vivo, gørðisk Ragnarǫka; ráð þú, hvat þat væri? era il Ragnarǫkr; dimmi, cosa significa?

23. 23.

Blóðgan hugða ek mæki borinn ór serk þínum Ho visto una spada insanguinata estratta dai tuoi vestiti

300 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

- illt er svefn slíkan at segja nauðmanni, - - è male raccontare un sogno così ad un consorte, - geir hugða ek standa í gǫgnum þik miðjan, una lancia dritta ti trapassava nel centro, emjuðu úlfar á endum báðum. dei lupi ululavano ad ogni estremità.

24. 24.

Gunnarr kvað: Disse Gunnarr:

Rakkar þar renna, ráðask mjǫk geyja, Qua corrono i cani, si ode forte il loro abbaiare, oft verðr glaumr hunda fyr geira flaugun. spesso il rumore dei cani segue il vole delle lance.

25. 25.

Glaumvǫr kvað: Disse Glaumvǫr:

Á hugða ek hér inn renna at endlǫngu húsi, Ho visto un fiume scorrere da un lato all’altro della casa,

þyti af þjósti, þeystisk of bekki, ruggiva con forza, spazzava via le panche, bryti fœtr ykkra brœðra hér tveggja, spaccava i piedi di entrambi voi fratelli, gørði-t vatn vægja; vera mun þat fyr nǫkkvi. l’acqua non si fermava; vorrà pur dire qualcosa.

26. 26.

Konur hugðak dauðar koma í nótt hingat, Ho visto donne morte venir quaggiù di notte, væri-t vart búnar, vildi þik kjósa, i loro indumenti erano pochi, volevano sceglierti, byði þér bráðliga til bekkja sínna; ti hanno invitato svelte alle loro panche; ek kveð aflima orðnar þér dísir. io dico che le dise ti hanno abbandonato.

27. 27.

Gunnarr kvað: Disse Gunnarr:

Seinat er at segja, svá er nú ráðit; È tardi per parlare, poiché è già deciso; forumk-a fǫr þó, alls þó har fara ætlat; non rinuncerò al viaggio, perché tutti han deciso di partire, margt er mjǫk glíkligt, at mynim skammæir. sembra molto probabile che non vivremo ancora molto.

28. 28.

Litu er lýsti, létusk þeir fúsir, La luce splendeva, gli uomini erano pronti, allir upp rísa, ǫnnur þau lǫttu, tutti si alzarono, altri volevano trattenerli, fǫru fimm saman, fleiri til váru in cinque viaggiarono insieme, li seguivano in hálfu húskarlar, hugat var því illa. numero doppio i locali, avevano brutti pensieri.

301 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

Snævarr ok Sólarr, synir váru þeir Hǫgna, Snævarr e Sólarr, erano i figli di Hǫgni,

Orkning þann hétu, er þeim enn fylgði, si chiamava Orkningr, chi gli accompagnava, blíðr var bǫrr skjaldar bróðir hans kvánar. il fratello di sua moglie era un bravo guerriero.

29. 29.

Fǫru fagrbúnar, unz þau fjǫrðr skilði; Viaggiarono anche le nobili, finché il fiordo non li divise, lǫttu ávallt ljósar, létu-at heldr segjask. cercavano sempre di trattenerli, ma non le ascoltavano.

30. 30.

Glaumvǫr kvað at orði, er Gunnarr átti, Glaumvǫr iniziò a parlare, consorte di Gunnarr, mælti hón við Vinga, sem henni vert þótti: parlava con Vingi, di cosa le pareva giusto:

« Veitk-at ek, hvárt verðlaunið at vilja ossum; « Non so se ricambierai egualmente la nostra ospitalità; glæpr er gests kváma, ef í gørisk nakkvat. » la visita di un ospite porta male, se gli succede qualcosa. »

31. 31.

Sór þá Vingi, sér réð hann lítt eira: Allora Vingi giurò, ci pensò ben poco:

Eigi hann jǫtnar, ef hann at yðr lygi, Che lo prendano i giganti, se vi ha mentito, galgi gǫrvallan, ef hann á grið hygði. la corda lo impicchi, se ha avuto pensieri ostili.

32. 32.

Bera kvað at orði, blíð í hug sínum: Bera iniziò a parlare, gentile nell’animo:

Sigli þér sælir ok sigr árnið; Partite prosperosi e la vittoria vi attenda; fari sem ek fyr mælik, fæst eigi því níta. che accada ciò che dico, e che nulla lo impedisca.

33. 33.

Hǫgni svaraði, hugði gótt nánum: Hǫgni rispose, gentile verso i parenti:

Huggizk it, horskar, hvégi er þat gørvisk; State tranquille, sagge donne, qualunque cosa accada; mæla þat margir, missir þó stórum, molti parlano così, ed alla fine erravano, mǫrgum ræðr litlu, hvé verðr leiddr heiman. poco importa, quale addio ti accompagna da casa.

34. 34.

Sásk til síðan, áðr í sundr hyrfi, Si guardarono a vicenda, finché non ripartirono,

þá hygg ek skǫp skiptu, skilðusk vegir þeira. penso fu il destino, le loro strade si divisero.

302 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

35. 35.

Róa námu ríki, rifu kjǫl hálfan, Remarono vigorosamente, la chiglia fendeva, beystu bakfǫllum, brugðusk heldr reiðir, i remi battevano l’acqua, li maneggiavano con ira, hǫmlur slitnuðu, háir brotnuðu, gli stroppi si ruppero, gli scalmi si spezzarono, gørðu-t far festa, áðr þeir frá hyrfi. non rallentarono la barca, finché non arrivarono.

36. 36.

Litlu ok lengra, - lok mun ek þess segja -, Poco dopo, - devo infine dirlo -, bœ sá þeir standa, er Buðli átti; videro ergersi le dimore, che Buðli possiede va; hátt hriktu grindr, er Hǫgni kníði. i cancelli cigolarono forte, quando Hǫgni bussò.

37. 37.

Orð kvað þá Vingi, þats án væri: Vingi iniziò a dire cosa non avrebbe dovuto:

Farið firr húsi, - flátt er til sœkja, Scappate da questa casa, - è pericoloso entrarci, brátt hefi ek ykkr brennda, bragðs skuluð hǫggnir, vi brucerò presto, sarete fatti a pezzi velocemente, fagrt bað ek ykkr kvámu, flátt var þó undir - vi ho invitati con astuzia, ma c’era un inganno sotto - ella heðan bíðið, meðan ek hegg yðr galga. oppure aspettate qua, mentre preparo i vostri patiboli.

38. 38.

Orð kvað hitt Hǫgni, hugði lítt vægja, Hǫgni rispose, il suo animo tremava poco, varr at véttugi, er varð at reyna: non temeva nulla di quello che lo attendeva:

« Hirða þú oss hræða, hafðu þat fram sjaldan, « Non pensare di intimorirci, provaci di nuovo, ef þú eykr orði, illt muntu þér lengja. » se aggiungi un’altra parola, soffrirai tu più a lungo. »

39. 39.

Hrundu þeir Vinga ok í hel drápu, Aggredirono Vingi e lo spedirono agli inferi,

ǫxar at lǫgðu, meðan í ǫnd hixti. lo colpirono con le asce, mentre la vita lo abbandonava.

40. 40.

Flykkðusk þeir Atli ok fǫru í brynjur, Atli schierò gli uomini ed indossarono le armature, gengu svá gǫrvir, at var garðr milli; si mossero rapidi, pronti a varcare le mura; urpusk á orðum allir senn reiðir: vennero alle parole ed erano piene di rabbia:

« Fyrr várum fullráða at firra yðr lífi. » « Eravamo già intenzionati a prenderci le vostre vite. »

303 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

41. 41.

« Á sér þat illa, ef hǫfðuð áðr ráðit, « Sembra che lo abbiate fatto male, se vi siete consultati prima, en eruð óbúnir, ok hǫfum einn felldan, siete ancora impreparati, e abbiamo già ucciso un uomo, lamðan til heljar, liðs var sá yðars. » l’abbiamo spedito agli inferi, era uno dei vostri. »

42. 42.

Óðir þá urðu, er þat orð heyrðu, Divennero furiosi, ascoltando quelle parole, forðuðu fingrum ok fengu í snæri, scrocchiarono le dita e tesero gli archi, skutu skarpliga ok skjǫldum hlífðusk. colpirono ampiamente e si protessero con gli scudi.

43. 43.

Inn kom þá andspilli, hvat úti drýgðu, Giunse dentro il rapporto, di ciò che accadeva fuori, halir fyr hǫllu, heyrðu þræl segja. ascoltarono un servo parlare con voce alta dinanzi la sala.

44. 44.

Ǫtul var þá Guðrún, er hón ekka heyrði, Guðrún si infuriò, quando udì le brutte notizie, hlaðin halsmenjum, hreytti hón þeim gervǫllum, le collane che indossava, se le strappò tutte via, slǫngði svá silfri, at í sundr hrutu baugar. lanciò l’argento così forte che gli anelli si ruppero.

45. 45.

Út gekk hón síðan, yppði-t lítt hurðum, Uscì subito fuori, spalancò il cancello in fretta, fǫr-a fælt þeygi ok fagnaði komnum, avanzò senza paura e salutò gli ospiti, hvarf til Niflunga, sú var hinzt kveðja, abbracciò i Niflungar, era il suo ultimo saluto, fylgði saðr slíku, sagði hón mun fleira: parlava chiaramente, parlò ed aggiunse ciò:

46. 46.

« Leitaða ek í líkna at letja ykkr heiman, « Ho cercato di salvarvi dicendovi di rimanere a casa, skǫpum viðr manngi, ok skuluð þó hér komnir. » nessuno sfugge al destino, e perciò siete venuti qui. »

Mælti af mannviti, ef mundu sættask; Parlò con benevolenza, per farli appacificare; ekki at reðusk, allir ní kváðu. nessuno le dette eretta, tutti dissero di no.

47. 47.

Sá þá sælborin, at þeir sárt léku, Allora la nobildonna vide che era un’ardua battaglia,

304 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli hugði á harðræði ok hrauzk ór skikkju; pensò ardentemente e si tolse il mantello; nǫkðan tók hón mæki ok niðja fjǫr varði, impugnò una spada sguainata e difese i suoi parenti, hæg var-at hjaldri, hvars hón hendr festi. non c’era pietà, ovunque ponesse la mano.

48. 48.

Dóttir lét Gjúka drengi tvá hníga, La figlia di Gjúki uccise due giovani, bróður hjó hón Atla, bera varð þann síðan, colpì il fratello di Atli, lo portarono via subito, skapði hón svá skæru, skelldi fót undan. lottava con così tanto furore, che gli recise il piede.

49. 49.

Annan réð hón hǫggva, svá at sá upp reis-at, Colpì così forte un altro, che non si alzò più,

í helju hón þann hafði, þeygi henni hendr skulfu. lo spedì agli inferi, la sua mano non esitò nel farlo.

50. 50.

Þjǫrku þar gørðu, þeiri var við brugðit, Là nacque la battaglia, che divenne così famosa,

þat brá of allt annat, er unnu bǫrn Gjúka; fu la maggiore di tutte le imprese dei figli di Gjúki; svá kváðu Niflunga, meðan sjálfir lifðu, si dice che i Niflungar, finché ebbero vita, skapa sókn sverðum, slítask af brynjur, colpissero con le spade, spaccassero corazze, hǫggva svá hjálma sem þeim hugr dygði. spezzavano gli elmi con tutta la forza che avevano.

51. 51.

Morgin mest vágu, unz miðjan dag líddi, Combatterono tutto il mattino, fino a mezzogiorno,

óttu alla ok ǫndurðan dag; fino al tramonto e lungo tutto il giorno, fyrr var fullvegit, flóði vǫllr blóði, prima che la battaglia finisse, si nuotava nel sangue,

átján áðr fellu, efri þeir urðu, ne uccisero diciotto, prima di cadere,

Beru tveir sveinar ok bróðir hennar. i due figli di Bera e suo fratello.

52. 52.

Rǫskr tók at rœða, þótt hann reiðr væri: Atli prese a parlare, anche se era furioso:

« Illt er um litask, yðr er þat kenna; « Guardarsi intorno è orribile, ed è colpa vostra; várum þrír tigir, þegnar vígligir, eravamo in trenta, guerrieri armati, eftir lifum ellifu, ór er þar brunnit. ora siamo vivi in undici, siamo stati decimati.

305 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

53. 53.

Brœðr várum fimm, er Buðla misstum; Eravamo quattro fratelli, quando perdemmo Buðli; hefir nú Hel hálfa, en hǫggnir tveir liggja. ora Hel ne ha la metà, due giacciono fatti a pezzi.

54. 54.

Mægð gat ek mikla, mák-a-k því leyna, Ho avuto una gran legame, non nascondo la verità, kona váliga, knák-a ek þess njóta; donna terribile, non ne ho tratto alcuna gioia; hljótt áttum sjaldan, síz komt í hendr ossar, siam stati poco insieme, da quando sei giunta tra noi, firrðan mik frændum, féi oft svikinn, mi hai privato dei parenti, sottratto spesso le ricchezze, senduð systur helju, slíks ek mest kennumk. » mandato mia sorella agli inferi, ciò mi fa soffrire di più. »

55. 55.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Getr þú þess, Atli, gørðir svá fyrri, Devi capire, Atli, che hai iniziato tu, móður tókt mína ok myrðir til hnossa, hai preso mia madre e l’hai uccisa per le ricchezze, svinna systrungu sveltir þú í helli, hai fatto perire in prigione la mia amata nipote, hlægligt mér þat þykkir, er þú þínn harm tínir; mi pare ridicolo, che parli del tuo dolore; goðum ek þat þakka, er þér gengsk illa. ringrazio gli dèi per ciò, che le cose ti vadano male.

56. 56.

Atli kvað: Disse Atli:

« Eggja ek yðr, jarlar, auka harm stóran « Nobili, vi invito a rendere più grande il dolore vífs ins vegliga, vilja ek þat líta; di questa donna presuntuosa, voglio vederlo volentieri; kostið svá keppa, at klǫkkvi Guðrún, sforzatevi così forte da far piangere Guðrún, séa ek þat mætta, at hón sér né ynði-t. voglio poterla vedere senza alcuna gioia.

57. 57.

Takið ér Hǫgna ok hyldið með knífi, Prendete Hǫgni e squartatelo coi coltelli, skerið ór hjarta, skuluð þess gǫrvir, tagliategli via il cuore, dovete fare ciò,

Gunnar grimmúðgan á galga festið, fissate l’impavido Gunnarr al patibolo, bellið því bragði, bjóðið til ormum. » fatelo in fretta, datelo ai serpenti. »

306 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

58. 58.

Hǫgni kvað: Disse Hǫgni:

Gør, sem til lystir, glaðr munk þess bíða, Fai come vuoi, ti aspetto serenamente, rǫskr munk þér reynask, reynt hefi ek fyrr brattara; mi scoprirai coraggioso, ho affrontato di peggio; hǫfuð hnekking, meðan heilir várum, abbiamo combattuto, finché eravamo sani, nú erum svá sárir, at þá mátt sjálfr valda. ora siamo così feriti, che potete farci ciò che volete.

59. 59.

Beiti þat mælti, bryti var hann Atla: Disse Beiti, consigliere di Atli:

Tǫkum vér Hjalla, en Hǫgna forðum, Prendiamo Hjalli, risparmiamo Hǫgni, hǫgum vér hálft yrkjum, hann er skapdauði, abbiamo fatto metà dell’opera, è ferito a morte, lifir-a svá lengi, lǫskr mun hann æ heitinn. fino a quando vivrà, sarà sempre chiamato lento.

60. 60.

Hræddr var hvergætir, helt-a in lengr rúmi, Il cuoco era terrorizzato, non restò fermo a lungo, kunni klǫkkr verða, kleif í rá hverja; poteva essere un infante, fuggiva in ogni angolo; vesall lézk vígs þeira, er skyldi váss gjalda, la guerra era la rovina, poiché avrebbe pagato per la ferocia, ok sínn dag dapran at deyja frá svínum, e fu un giorno triste per lui per morire lontano dai maiali, allri ǫrkostu, er hann áðr hafði. da ogni abbondanza, che prima possedeva.

61. 61.

Tóku þeir brás Buðla ok brugðu til knífi, Presero il cuoco di Buðli e lo uccisero coi coltelli,

œpði illþræli, áðr odds kenndi, il codardo urlò, ancor prima di conoscere la lama, tóm lézk at eiga teðja vel garða, disse che avrebbe potuto concimare i campi, vinna it vergasta, ef hann við rétti, fare i lavori più ignobili, se fosse stato risparmiato, feginn lézk þó Hjalli, at hann fjǫr þægi. Hjalli sarebbe stato felice, se avesse salvato la vita.

62. 62.

Gættisk þess Hǫgni - gørva svá færi -, Hǫgni si preoccupò - così fan pochi -, at árna ánauðgum, at undan gengi: quando lo fecero schiavo, che potesse fuggire illeso:

« Fyrir kveð ek mér mínna at fremja leik þenna. « Dico che sarei molto meglio io sotto quei coltelli.

Hví mynim hér vilja heyra á þá skræktun? » Perché dovremmo voler ascoltare queste grida? »

307 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

63. 63.

Þrifu þeir þjóðgóðan, þá var kostr engi Legarono l’intrepido eroe, non c’era più modo rekkum rakklátum ráð enn lengr dvelja; per i guerrieri eccitati di rimandare il destino; hló þá Hǫgni, heyrðu dagmegir, Hǫgni rise, lo sentirono i diurni, keppa hann svá kunni, kvǫl hann vel þolði. era così valoroso, che sopportava bene il dolore.

64. 64.

Harpu tók Gunnarr, hrærði ilkvistum, Gunnarr prese l’arpa, la pizzicò colle dita dei piedi, sláa hann svá kunni, at snótir grétu, suonò così bene, che le donne piansero, klukku þeir karlar, er kunnu gǫrst heyra; gli uomini singhiozzavano, chi riusciva a sentirla bene; ríkri ráð sagði; raftar sundr brustu. la sua melodia era nobile; le travi caddero a pezzi.

65. 65.

Dó þá dýrir, dags var heldr snemma, I valorosi morirono, il giorno stava cominciando, létu þeir á lesti lifa íþróttir. ma la loro fama rimase e visse per sempre.

66. 66.

Stórr þóttisk Atli, sté hann of þá báða, Atli si sentì potente, li aveva vinti entrambi, horskri harm sagði ok réð heldr at bregða: alla saggia parlava del dolore e la tormentava:

« Morginn er nú, Guðrún, misst hefir þú þér hollra; « È mattina, Guðrún, hai perduto i tuoi cari; sums ertu sjálfskapa, at hafi svá gengit. » è anche colpa tua, se è andata così. »

67. 67.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Feginn ertu, Atli, ferr þú víg lýsa, Sei gioioso, Atli, parli dei tuoi crimini,

á munu þér iðrar, ef þú allt reynir; proverai rimpianto, se non la smetti; sú mun erfð eftir, ek kann þér segja: perderai la tua eredità, posso dirtelo: ills gengsk þér aldri, nema ek ok deyja. avrai sempre del male, a meno che io non muoia.

68. 68.

Atli kvað: Disse Atli:

Kann ek slíks synja, sé ek til ráð annat Posso evitare ciò, vedo un’altra via hálfu hógligra, - hǫfnum oft góðu -, per entrambi, - spesso evitiamo il bene -,

308 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli mani mun ek þik hugga, mætum ágætum, ti consolerò con gli schiavi, gemme preziose, silfri snæhvítu, sem þú sjálf vilir. argento bianco neve, con ciò che vorrai.

69. 69.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Ón er þess engi, ek vil því níta; Non sperarci, rifiuterò tutto; sleit ek þá sáttir, er váru sakar minni; ho rifiutato compensi per crimini minori; afkár ek áðr þótta, á mun nú gæða, sono sempre stata crudele, ora lo sono di più, hræfða ek um hotvetna, meðan Hǫgni lifði. ho sopportato di tutto, finché Hǫgni era vivo.

70. 70.

Alin vit upp várum í einu húsi, Trascorremmo l’infanzia nella stessa casa, lékum leik margan ok í lundi óxum, giocammo a molti giochi e crescemmo nei boschi, gæddi okkr Grímhildr gulli ok halsmenjum; Grímhildr ci adornò di oro e di gioielli; bana muntu mér brœðra bœta aldrigi per l’uccisione dei miei fratelli non potrai mai pagare né vinna þess ekki, at mér vel þykki. né fare nulla per riuscire a pacarmi.

71. 71.

Kostum drepr kvenna karla ofríki; Il potere disuguale degli uomini opprime le donne;

í kné gengr hnefi, ef kvistir þverra; la cima dell’albero trema, se è privata delle foglie; tré tekr at hníga, ef hǫggr tág undan; l’albero cade, se si taglia via la radice; nú máttu einn, Atli, ǫllu hér ráða. ora puoi governare da solo su tutto, Atli.

72. 72.

Gnótt var grunnýðgi, er gramr því trúði, Fu così ingenuo da crederci, il sovrano, sýn var sveipvísi, ef hann sín gæði; il doppio gioco era palese, se avesse prestato attenzione; krǫpp var þá Guðrún, kunni of hug mæla, Guðrún era impenetrabile, sapeva parlare fingendo, létt hón sér gørði, lék hón tveim skjǫldum. appariva gioiosa, giocava tra due scudi.

73. 73.

Æxti hón ǫldrykkjur at erfa brœðr sína, Preparò la birra per il funerale dei suoi fratelli, samr lézk ok Atli at sína gørva. la stessa cosa fece Atli per i suoi.

309 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

74. 74.

Lokit því létu, lagat var drykkju, Così tacquero, il banchetto fu preparato, sú var samkunda við svǫrfun ofmikla; presto furono satolli con gran tumulto; strǫng var stórhuguð, stríddi hón ætt Buðla, forte del suo grande animo, straziò la stirpe di Buðli, vildi hón ver sínum vinna ofrhefndir. voleva una vendetta terribile verso suo marito.

75. 75.

Lokkaði hón litla ok lagði við stokki, Chiamò i piccoli e li portò su una panca, glúpnuðu grimmir ok grétu þeygi, i fieri infanti erano terrorizzati ma non piansero, fǫru í faðm móður, fréttu, hvat þá skyldi. corsero in braccio alla madre e le chiesero cosa volesse.

76. 76.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Spyrið lítt eftir, spilla ætla ek báðum, Non chiedetemi altro, vi ammazzerò entrambi, lyst várumk þess lengi at lyfja ykkr elli. da molto desidero guarirvi dal male della vita.

Sveinarnir kváðu: Dissero i giovani:

Blótt, sem vill, bǫrnum, bannar þat manngi, Sacrifica se vuoi i tuoi figli, nessuno te lo impedisce, skǫmm mun ró reiði, ef þú reynir gǫrva. la tua ira sarà breve, se lo farai davvero.

77. 77.

Brá þá barnœsku brœðra in kappsvinna, Dunque la donna furiosa uccise i giovani fratelli, skipti-t skapliga, skar hón á hals báða. tagliò con ferocia la testa ad entrambi.

Enn frétti Atli, hvert farnir væri Atli si chiedeva dove fossero andati a giocare sveinar hans leika, er hann sá þá hvergi. i suoi giovani, poiché non riusciva a vederli.

78. 78.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Yfir ráðumk ganga Atla til segja; Andrò da Atli e glielo dirò;

« Dylja munk þik eigi, dóttir Grímhildar; « Non voglio mentirti, io, figlia di Grímhildr, glaða mun þik minnst, Atli, ef þú gǫrva reynir; sarai poco lieto, Atli, se saprai cos’ho fatto, vakðir vá mikla, er þú vátt brœðr mína. il dolore fu grande, quando uccidesti i miei fratelli.

310 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

79. 79.

Svaf ek mjǫk sjaldan, síðans þeir fellu, Non ho più dormito molto, da quando son caduti, hét ek þér hǫrðu, hefi ek þik nú minntan; ti ho promesso crudeltà, ora te l’ho ricordato; morgin mér sagðir, man ek enn þann gǫrva, me l’hai detto di mattina, ricordo molto bene, nú er ok aftann, átt þú slíkt at frétta. ora invece è sera, e tu proverai la stessa cosa.

80. 80.

Maga hefir þú þínna misst, sem þú sízt skyldir, Hai perso i tuoi figli, come mai avresti immaginato, hausa veizt þú þeira hafða at ǫlskálum, devi sapere che i loro teschi erano colmi di birra, drýgða ek þér svá drykkju, dreyra blett ek þeira. così ti ho fatto da bere, mescolato al loro sangue.

81. 81.

Tók ek þeira hjǫrtu, ok á teini steikðak, Ho preso i loro cuori, e li ho arrostiti allo spiedo, selda ek þér síðan, sagðak, at kalfs væri: poi te li ho dati, dicendo che erano di vitello: einn þú því ollir, ekki réttu leifa, li hai mangiati da solo, non hai lasciato nulla, tǫggtu tíðliga, trúðir vel jǫxlum. hai mangiato con piacere, ti sei fidato dei tuoi denti.

82. 82.

Barna veiztu þínna, biðr sér fár verra; Sai dei tuoi figli, pochi patiscono male peggiore; hlut veld ek mínum, hælumk þó ekki. » ho fatto la mia parte, anche se senza gloria. »

83. 83.

Atli kvað: Disse Atli:

Grimm vartu, Guðrún, er þú gøra svá máttir, Sei stata crudele, Guðrún, agendo così, barna þínna blóði at blanda mér drykkju; mescolando i sangue dei tuoi figli per farmelo bere; snýtt hefir þú sifjungum, sem þú sizt skyldir, hai ucciso la tua prole, come non avresti mai dovuto, mér lætr þú ok sjálfum millum ills lítit. e a me stesso lasci ben poca distanza dal dolore.

84. 84.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Vili mér enn væri at vega þik sjálfan, Vorrei ammazzare anche te stesso, fátt er fullilla farit við gram slíkan; nulla è abbastanza spietato contro uno come te; drýgt þú fyrr hafðir þat, er menn dœmi vissu-t til, avevi già commesso crimini imperdonabili tra gli uomini,

311 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli heimsku, harðræðis í heimi þessum; al mondo, crudeltà pura in questo mondo; nú hefir þú enn aukit, þat er áðan frágum; ora hai aggiunto anche questa trasgressione; greipt glæp stóran, gǫrt hefir þú þitt erfi. col crimine che hai commesso, ti sei preparato il funerale.

85. 85.

Atli kvað: Disse Atli:

Brennd muntu á báli ok barið grjóti áðr, Brucerai in una pira e prima sarai lapidata,

þá hefir þú árnat þatstu æ beiðisk. allora avrai quel che hai sempre sognato.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Seg þér slíkar sorgir ár morgin, Raccontati da solo tali pene quando sarà mattina, fríðra vil ek dauða fara í ljós annat. con una morte molta più bella arriverò ad altra luce.

86. 86.

Sátu samtýnis, sendusk fárhugi, Sedevano insieme, scambiandosi pensieri malvagi, hendusk heiftyrði, hvártki sér unði; parole senza amicizia, si odiavano a vicenda; heift óx Hniflungi, hugði á stórræði, l’odio crebbe in un Hniflungr, pensava ad un gran piano, gat fyr Guðrúnu, at hann væri grimmr Atla. confessò a Guðrún di avere odio per Atli.

87. 87.

Kómu í hug henni Hǫgna viðfarar, Le venne in mente la sorte di Hǫgni, talði happ hónum, ef hann hefnt ynni. sarebbe stato bello, se fosse stato vendicato.

Veginn var þá Atli, var þess skammt bíða, Allora Atli venne ucciso, senza alcun indugio, sonr vá Hǫgna ok sjálf Guðrún. lo colpirono il figlio di Hǫgni e la stessa Guðrún.

88. 88.

Rǫskr tók at rœða, rakðisk ór svefni, Il valoroso cominciò a parlare, svegliatosi dal sonno, kenndi brátt benja, bands kvað hann þǫrf enga: sentì le ferite mortali, disse di non volere cure:

« Segið it sannasta, hverr vá son Buðla, « Ditemi la verità, chi ha ucciso il figlio di Buðli, emk-a ek lítt leikinn, lífs tel ek ván enga. » non sto giocando, non vivrò ancora per molto. »

89. 89.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Dylja mun þik eigi dóttir Grímhildar, Non ti mentirà la figlia di Grímhildr,

312 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli látumk því valda, er líðr þína æfi, e lo affermo, è colpa della tua consorte, en sumu sonr Hǫgna, er þik sár mœða. ma in parte del figlio di Hǫgni, se le ferite ti consumano.

90. 90.

Atli kvað: Disse Atli:

Vaðit hefir þú at vígi, þótt væri-t skaplikt, Hai compiuto un delitto, anche se era da infami, illt er vin véla, þanns þér vel trúir; è un male tradire un amico, se ti concede fiducia; beiddr fǫr ek heiman at biðja þín, Guðrún. partî controvoglia da casa per chiederti in sposa, Guðrún.

91. 91.

Leyfð vartu ekkja, létu stórráða, Eri una vedova lodata, ti facevano intelligente, varð-a ván lygi, er vér of reyndum; che non era falso, lo ha confermato quest’esperienza; fǫrtu heim hingat, fylgði oss herr manna, venisti qui a casa, tra il nostro grande esercito, allt var ítarligt um órar ferðir. tutto era magnifico sulla nostra strada.

92. 92.

Margs var alls sómi manna tíginna, C’erano tanti uomini d’onore prescelti, naut váru œrin, nutum af stórum, i buoi erano molti, largamente ne godemmo,

þar var fjǫlð féar, fengu til margir. c’era molta ricchezza, alla portata di tutti.

93. 93.

Mund galt ek mærri meiðma fjǫlð þiggja, Riempî la mia sposa di regali di nozze,

þræla þría tigu, þýjar sjau góðar, trenta servi, sette schiave buone, sœmð var at slíku, silfr var þó meira. era molto onorevole, l’argento era ancor più.

94. 94.

Léztu þér allt þykkja, sem ekki væri, Dicesti che tutto quanto non sembrava nulla, meðan lǫnd þau lágu, er mér leifði Buðli, quanto si estendevano le terre, che Buðli mi lasciò, gróftu svá undir, gørði-t hlut þiggja; hai scavato a fondo, fino a fare la tua parte; sværu léztu þína sitja oft grátna, hai lasciato tua suocera spesso seduta piangente, fann ek í hug heilum hjóna vætr síðan. la mia famiglia non ha mai più avuto un animo sereno.

313 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

95. 95.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Lýgr þú nú, Atli, þótt ek þat lítt rekja; Ora menti, Atli, anche se mi importa poco; heldr var ek hæg sjaldan, hóftu þó stórum; fui spesso gentile, anche se tu predominavi; bǫrðuzk ér brœðr ungir, báruzk róg milli; voi fratelli minori litigavate, vi offendevate a vicenda; hálft gekk til heljar ór húsi þínu; metà della tua casa sono finiti agli inferi; hrolldi hotvetna þat er til hags skyldi. tutto ciò di cui beneficiavamo è andato in rovina.

96. 96.

Þrjú várum systkin, þóttum óvægin, Eravamo tre fratelli e sorelle, ci credevamo invincibili, fǫrum af landi, fylgðum Sigurði, partimmo dalle terre, seguimmo Sigurðr, skæva vér létum, skipi hvert várt stýrði, le navi filavano veloci, ognuno timonava la sua,

ǫrkuðum at auðnu, unz vér austr kómum. seguendo il destino, finché non giungemmo in oriente.

97. 97.

Konung drápum fyrstan, kurum land þaðra, Prima uccidemmo il re, scegliemmo là la terra, hersar oss á hǫnd gengu, hræðzlu þat vissi; i signori si sottomisero a noi, mostrando paura; vágum ór skógi þanns vildum syknan, liberavamo dalla foresta chiunque ritenevamo innocuo, settum þann sælan, er sér né átti-t. innalzammo alla prosperità, chi non possedeva nulla.

98. 98.

Dauðr varð inn húnski, drap þá brátt kosti, L’unno era morto, la mia fortuna pure, strangt var angr ungri ekkju nafn hljóta; fu un dolore straziante per una giovane esser chiamata vedova; kvǫl þótti kvikri at koma í hús Atla, mi parve che un vivo tormento venisse dalla casa di Atli,

átti áðr kappi, illr var sá missir. già mi ebbe un’eroe, e fu una perdita dolorosa.

99. 99.

Komt-a-ðu af því þingi, er vér þat frægim, Non sei mai venuto alla þing, così dicono tutti, at þú sǫk sættir né slekðir aðra; né per fare una causa né per difenderti da una; vildir ávallt vægja en vætki halda, hai sempre voluto cedere senza combattere, kyrrt of því láta, (lacunam). lasciando passare tutto, (manca del testo).

314 Atlamál in Grœnlenzka – Il Discorso Groenlandese di Atli

100. 100.

Atli kvað: Disse Atli:

Lýgr þú nú, Guðrún, lítt mun við bætas Ora menti, Guðrún, e ciò poco migliora hluti hvárigra, hǫfum ǫll skarðan. la nostra causa, abbiamo perso tutti.

Gørðu nú, Guðrún, af gæzku þínni Ricorri alla tua bontà, Guðrún, okkr til ágætis, er mik út hefja. per il nostro onore, quando mi porteranno via.

101. 101.

Guðrún kvað: Disse Guðrún:

Knǫrr mun ek kaupa ok kistu steinda, Comprerò una barca funebre e una cista colorata, vexa vel blæju at verja þitt líki, ricoprirò il sudario del tuo corpo di cera, hyggja á þǫrf hverja, sem vit holl værim. penserò ad ogni cosa, come se ci amassimo.

102. 102.

Nár varð þá Atli, niðjum stríð æxti, Quando Atli morì, il dolore dei parenti crebbe, efndi ítrborin allt þats réð heita; la nobildonna fece tutto quel che aveva detto; fróð vildi Gudrún fara sér at spilla, la saggia Guðrún voleva suicidarsi; urðu dvǫl dœgra, dó hón í sínn annat. ma i giorni passarono, morì in altri tempi.

103. 103.

Sæll er hverr síðan, er slíkt getr fœða Sia felice chi può dare alla luce una progenie così jóð at afreki, sems ól Gjúki; grande nelle imprese come quella di Gjúki; lifa mun þat eftir á landi hverju dopo di loro in ogni terra vivrà ancora

þeira þrámæli, hvargi er þjóð heyrir. la loro memoria, ovunque gli uomini possono udire.

315 GGUÐRÚNARHVǪTUÐRÚNARHVǪT L’IL’INCITAMENTONCITAMENTO DIDI GGUÐRÚNUÐRÚN OPPUREOPPURE LLAA MMORTEORTE DIDI GGUÐRÚNUÐRÚN

Si tratta dell’ultimo capitolo concernente la Guðrún (e il penultimo del Codex Regius). Guðrún, dopo aver ucciso anche il suo secondo marito, Atli, cerca di suicidarsi gettandosi in mare a largo, ma le norne la risparmiano e perciò le onde la portano alla corte di re Jónakr, che la prende in sposa. Da lui ha altri tre figli: Sǫrli, Erpr ed Hamðir; e inoltre da’ alla luce Svanhildr, la figlia di Sigurðr. Svanhildr viene data in sposa a Jǫrmunrekkr, un re dei goti, che però la fa uccidere cascando nel tranello di un suo consigliere, Bikki, che la accusa di adulterio. Allora Guðrún incita Hamðir e i suoi fratelli ad onorare il coraggio della loro stirpe vendicando la morte della loro sorellastra Svanhildr. Hamðir, seppur buono di cuore, viene lo stesso convinto dalla madre a partire coi suoi fratelli. Prima di partire però ricorda a Guðrún del male causato dai suoi fratelli - dato che Guðrún lo paragona ad essi per dirgli che non ha coraggio - e Guðrún sprofonda di nuovo nella depressione dovuta a tutto il dolore che ha subito nella vita, dunque decide di uccidersi con il fuoco.

316 Guðrúnarhvǫt – L’Incitamento di Guðrún

« Guðrún gekk þá til sævar, er hón hafði drepit Atla. « Dunque Guðrún andò verso il mare, dopo che ella Gekk hón út á sæinn ok vildi fara sér. Hón mátti eigi uccise Atli. Ella andò a largo e voleva uccidersi. Ma non sǫkkva. Rak hána yfir fjǫrðinn á land Jónakrs riuscì ad annegare. La corrente la spinse verso un fiordo konungs. Hann fekk hennar. Þeira synir váru þeir nella terra di re Jónakr. Costui la sposò. I loro figli furono Sǫrli ok Erpr ok Hamðir. Þar fœddist upp Svanhildr Sǫrli ed Erpr ed Hamðir. Lì crebbe Svanhildr figlia di Sigurðardóttir. Hón var gift Jǫrmunrekk inum ríkja. Sigurðr. Ella fu data in sposa a Jǫrmunrekkr il potente. Með hónum var Bikki. Hann réð þat, at Randvér Con lui c’era Bikki (in consigliere). Egli suggerì a konungs son skyldi taka hána. Þat sagði Bikki Randvér, figlio del re, di doversela prendere. Poi Bikki lo konungi. Konungr lét hengja Randvé, en troða disse al re. Il re fece impiccare Randvér, e fece calpestare Svanhildi undir hrossa fótum. En er þat spurði Svanhildr dagli zoccoli dei cavalli. E appena Guðrún lo Guðrún, þá kvaddi hón sonu sína. » seppe, parlò con i suoi figli. »

1. 1.

Þá frá ek sennu slíðrfengligsta, Ho saputo di un tremendo litigio, trauð mál, talið af trega stórum, parole dure, parlate con gran sconforto, er harðhuguð hvatti at vígi quando con tutto il cuore incitò alla battaglia grimmum orðum Guðrún sonu: con parole crudeli i suoi figli Guðrún:

2. 2.

« Hví sitið ér, hví sofið lífi, « Perché state fermi, perché vivete dormendo, hví tregr-at ykkr teiti at mæla, perché non disdegnate il parlare felici, er Jǫrmunrekkr yðra systur, mentre Jǫrmunrekker vostra sorella, unga at aldri, jóm of traddi, nel fiore degli anni, ha gettato sotto gli zoccoli, hvítum ok svǫrtum, á hervegi, bianchi e neri, su un sentiero di guerra, grám, gangtǫmum gotna hrossum? grigi, destrieri corridori dei goti?

3. 3.

Urðu-a it glíkir þeim Gunnari Non siete simili a Gunnarr né in heldr hugðir sem var Hǫgni; né coraggiosi com’era Hǫgni; hennar munduð it hefna leita, vi sareste imposti di vendicarla, ef móð ættið mínna brœðra se aveste il coraggio dei miei fratelli eða harðan hug húnkonunga. » oppure il cuore duro del re degli unni. »

4. 4.

Þá kvað þat Hamðir inn hugumstóri: Disse allora Hamðir il benevolo:

Lítt myndir þú leyfa dáð Hǫgna, Dovresti lodare poco le gesta di Hǫgni,

317 Guðrúnarhvǫt – L’Incitamento di Guðrún

þá er Sigurð vǫkðu svefni ór; quando egli destò Sigurðr dal sonno; bækr váru þínar enar bláhvítu roðnar le tue vesti da letto azzurre si arrossarono

í vers dreyra, folgnar í valblóði. col sangue di tuo marito, col sangue mortale.

5. 5.

Urðu þér beggja brœðra hefndir Per i tuoi fratelli ottenesti una vendetta slíðrar ok sárar, er þú sonu myrðir; amara e dolorosa, quando uccidesti i tuoi figli; knættim allir Jǫrmunrekki potremmo tutti con Jǫrmunrekkr samhyggjendr systur hefna. vendicarci insieme di nostra sorella.

6. 6.

Berið hnossir fram húnkonunga; Portaci i gioielli del re degli unni (le armi); hefir þú okkr hvatta at hjǫrþingi. ci hai stimolati a combattere con le spade.

7. 7.

Hlæjandi Guðrún hvarf til skemmu, Guðrún si recò sorridendo all’armeria, kumbl konunga ór kerum valði, scelse gli elmi dei re dalle casse, síðar brynjur, ok sonum fœrði, armature lunghe, e le portò ai figli, hlóðusk móðgir á mara bógu. i giovani eroi sellarono i cavalli.

8. 8.

Þá kvað þat Hamðir inn hugumstóri: Disse allora Hamðir il benevolo:

Svá kœmsk meir aftr móður at vitja Così nuovamente torni a trovare la madre geir-Njǫrðr hniginn á Goðþjóðu, del guerriero caduto nelle terre dei goti, at þú erfi at ǫll oss drykkir, che tu possa bere al funerale di tutti noi, at Svanhildi ok sonu þína. per Svanhildr e per i tuoi figli.

9. 9.

Guðrún grátandi, Gjúka dóttir, Guðrún, figlia di Gjúki, piangendo gekk hón tregliga á tái sitja andò a sedersi addolorata alla porta ok at telja tárughlýra e a raccontare con le lacrime sul visto móðug spjǫll á margan veg: molte vicende in diversi modi:

318 Guðrúnarhvǫt – L’Incitamento di Guðrún

10. 10.

« Þrjá vissa ek elda, þrjá vissa ek arna, « Ho conosciuto tre focolari, ho conosciuto tre cuori, var ek þrimr verum vegin at húsi; sono stata portata a casa da tre mariti; einn var mér Sigurðr ǫllum betri, per me l’unico e migliore di tutti era Sigurðr, er brœðr mínir at bana urðu. colui che i miei fratelli ammazzarono.

11. 11.

Svárra sára sák-at ek né kunna, Non ho mai visto né conosciuto ferite più dolorose,

(lacunam) (manca del testo) meir þóttusk mér of stríða, pensarono di peggio per farmi soffrire, er mik ǫðlingar Atla gáfu. quando i nobili mi diedero ad Atli.

12. 12.

Húna hvassa hét ek mér at rúnum; Chiamai i miei fieri unni per parlarci; máttig-a-k bǫlva betr of vinna, non potei trovar pace al mio dolore,

áðr ek hnóf hǫfuð af Níflungum. finché non tagliai la testa ai Niflungar.

13. 13.

Gekk ek til strandar, grǫm vark nornum, Andai sulle rive del mare, mi scontrai con le norne, vilda ek hrinda stríð grið þeira; volevo far finire la loro persecuzione; hófu mik, né drekkðu, hávar bárur, le onde alte mi sorressero, senza farmi annegare,

því ek land of sték, at lifa skyldak. poiché dovevo vivere, giunsi a terra.

14. 14.

Gekk ek á beð, hugðak mér fyr betra, Salî sul letto, pensando ad una sorte migliore,

þriðja sinni þjóðkonungi; per la terza volta con un re dei popoli;

ól ek mér jóð, erfivǫrðu, nutrî i miei figli, ereditari della stirpe, erfivǫrðu, Jónakrs sonum. ereditari della stirpe, figli di Jónakr.

15. 15.

En um Svanhildi sátu þýjar, Intorno a Svanhildr sedevano le serve, er ek mínna barna bazt fullhugðak; colei che tra i miei figli amavo di più; svá var Svanhildr í sál mínum Svanhildr era nella mia stanza

319 Guðrúnarhvǫt – L’Incitamento di Guðrún sem væri sæmleitr sólar geisli. come un amabile raggio di sole.

16. 16.

Gædda ek gulli ok guðvefjum, La arricchî con oro e belle vesti,

áðr ek gæfak Goðþjóðar til; prima di darla al popolo dei goti;

þat er mér harðast harma mínna la più dura delle mie ferite fu of þann inn hvíta hadd Svanhildar, quando le trecce bionde di Svanhildr furono auri trǫddu und jóa fótum. calpestate dagli zoccoli dei cavalli nel fango.

17. 17.

En sá sárastr, er þeir Sigurð mínn, Ma la più dolorosa, quando al mio Sigurðr, sigri ræntan, í sæing vágu, tolsero la vittoria, lo trucidarono nel letto, en sá grimmastr, er þeir Gunnari ma la più crudele, quando su Gunnarr fránir ormar til fjǫrs skriðu, fecero strisciare i serpenti fino a ucciderlo, en sá hvassastr, er til hjarta ma la più atroce, quando il cuore konung óblauðan kvikvan skáru. del re senza timore strapparono via ancora vivo.

18. 18.

Fjǫlð man ek bǫlva, (lacunam). Ricordo molto dolore, (manca del testo).

Beittu, Siguðr, inn blakka mar, Guida, Sigurðr, il tuo nero destriero, hest inn hraðfæra láttu hinig renna; lascia che qui venga il tuo abile cavallo; sitr eigi hér snǫr né dóttir, qui non c’è nuora né figlia, sú er Guðrúnu gæfi hnossir. che non dia a Guðrún dei gioielli.

19. 19.

Minnsktu, Sigurðr, hvat vit mæltum, Ricordati, Sigurðr, cosa dicemmo,

þá er vit á beð bæði sátum, quando eravamo nel letto sdraiati, at þú myndir mín, móðugr, vitja, che tu saresti venuto tu, valoroso, a trovarmi, halr, ór helju, en ek þín ór heimi. eroe, dagli inferi, oppure io da te dal mondo.

20. 20.

Hlaðið ér, jarlar, eikikǫstinn, Accatastate il legno di quercia, nobili, látið þann und hilmi hœztan verða; possa innalzarsi al cielo il rogo più grande;

320 Guðrúnarhvǫt – L’Incitamento di Guðrún megi brenna brjóst bǫlvafullt eldr, possa il fuoco bruciare il petto pieno di dolore;

þrungit um hjarta þiðni sorgir. » sciogliere la sofferenza ed il male del cuore. »

21. 21.

Jǫrlum ǫllum óðal batni, Che a tutti i nobili tocchi la sorte migliori, snótum ǫllum sorg at minni, che a tutte le donne il dolore diminuisca, at þetta tregróf of talit væri. ora che questo racconto di dolore è stato narrato.

321 HHAMÐISMÁLAMÐISMÁL IILL DDISCORSOISCORSO DIDI HHAMÐIRAMÐIR OPPUREOPPURE LLAA MMORTEORTE DIDI JJǪRMUNREKKRǪRMUNREKKR

Si tratta dell’ultimo poema dell’Edda eroica, cominciata con Helgi, passata per Sigurðr e terminante con gli ultimi tre figli di Guðrún: Hamðir, Sǫrli ed Erpr. È il proseguimento diretto del poema precedente, il Guðrúnarhvǫt (Incitamento di Guðrún), dove Guðrún convince i suoi tre figli a vendicare la sorella Svanhildr, uccisa dal consorte, il sadico Jǫrmunrekkr, per un inganno di un suo consigliere. I tre partono, ma lungo la strada incontrano un uomo mingherlino ma astuto - che molti riconoscono in Loki - che li fa litigare, portando Hamðir a prendere la decisione di uccidere Erpr col suo terzo degli uomini. Nonostante ciò, riescono a sopraffare gli uomini di Jǫrmunrekkr, sebbene sia Hamðir sia Sǫrli, feriti gravemente, muoiano, ma non prima che Sǫrli, il fratello saggio, rinfacci ad Hamðir la cavolata che ha fatto uccidendo Erpr. Così Svanhíldr, la figlia di Sigurðr, il grande eroe causa di tutte le battaglie tra i popoli, è vendicata, e il signore dei goti morto. (E qui c’è da dire che nel testo originale c’è un errore: non è Hamðir a parlare per primo a Sǫrli bensì quest’ultimo a lui, si capisce dal contenuto della stanza. Ma io sono rimasto fedele al testo originale.)

322 Hamðismál – Il Discorso di Hamðir

1. 1.

Spruttu á tái tregnar íðir, Sorsero vicende dolorose a corte, græti álfa in glýstǫmu; mattini (lacrime degli elfi) senza gioia;

ár of morgin manna bǫlva di prima mattina si sveglia per gli uomini sútir hverjar sorg of kveykva. anche il dolore di ogni sofferenza subita.

2. 2.

Var-a þat nú né í gær, Non era oggi né ieri,

þat hefir langt liðit síðan, è passato molto tempo da allora,

- er fátt fornara, fremr var þat hálfu, - - c’è poco più antico, anche solo la metà, - er hvatti Guðrún Gjúka borin, di quando Guðrún figlia di Gjúki incitò sonu sína unga at hefna Svanhildar: i suoi giovani figli a vendicare Svanhildr:

3. 3.

« Systir var ykkur Svanhildr of heitin, « La sorella che avevate si chiamava Svanhildr, sú er Jǫrmunrekkr jóm of traddi, che Jǫrmunrekkr ha gettato sotto gli zoccoli, hvítum ok svǫrtum, á hervegi, bianchi e neri, su un sentiero di guerra, grám, gangtǫmum gotna hrossum. grigi, destrieri corridori dei goti.

4. 4.

Eftir er ykkr þrungit þjóðkonunga; Sono pochi i sovrani di gente come voi; lifið einir ér þátta ættar mínnar. siete gli ultimi in vita della mia stirpe.

5. 5.

Einstæð em ek orðin, sem ǫsp í holti, Sono finita da sola, come il pioppo nella foresta, fallin at frændum sem fura at kvisti, privata dei parenti come un abete dei rami, vaðin at vilja, sem viðr at laufi, ho perduto la gioia, come un albero con le foglie,

þá er in kvistskæða kœmr um dag varman. » quando la tempesta giunge nei giorni caldi. »

6. 6.

Hitt kvað þá Hamðir inn hugumstóri: Disse allora ciò Hamðir il benevolo:

Lítt myndir þú þá, Guðrún, leyfa dáð Hǫgna, Dovresti lodare poco le gesta di Hǫgni, Guðrún, er þeir Sigurð vǫkðu svefni ór, quando destarono Sigurðr dal sonno,

323 Hamðismál – Il Discorso di Hamðir saztu á beð, en banar hlógu. eri seduta sul letto, e gli assassini ridevano.

7. 7.

Bækr váru þínar inar bláhvítu Le tue vesti da letto azzurre ofnar vǫlundum, flutu í vers dreyra; dei migliori tessitori, si tinsero col sangue di tuo marito; svalt þá Sigurðr, saztu yfir dauðum, morì così Sigurðr, e tu, chinata sul suo cadavere, glýja þú né gáðir, Gunnarr þér svá vildi. non hai più gioito né goduto, così Gunnarr ha voluto.

8. 8.

Atla þóttisk þú stríða at Erps morði Credesti di colpire Atli con l’omicidio di Erpr ok at Eitils aldrlagi, þat var þér enn verra; e con quello di Eitill, ma fu ancor peggio per te; svá skyldi hverr œðrum verja til aldrlaga chiunque per uccidere qualcun altro dovrebbe usare sverði sárbeitu, at sér né stríddi-t. una spada affilata, ma senza fare del male a sé stesso.

9. 9.

Hitt kvað þá Sǫrli, - svinna hafði hann hyggju -: Disse allora ciò Sǫrli, - era saggio nel pensiero -:

Vilk-at ek við móður málum skipta; Non voglio scambiare parole con mia madre; orðs þykkir enn vant ykkru hváru. le vostre parole son state vane nel discutere.

Hvers biðr þú nú, Guðrún, er þú at gráti né fær-at? Cosa desideri, Guðrún, che non ti faccia piangere?

10. 10.

Brœðr grát þú þína ok buri svása, Piangi per i tuoi fratelli e per gli amati figli, niðja náborna leidda nær rógi; per i parenti stretti massacrati sul campo di battaglia; okkr skaltu ok, Guðrún, gráta báða, anche per entrambi noi piangerai, Guðrún, er hér sitjum feigir á mǫrum, fjarri munum deyja. siam seduti condannati sui cavalli, moriremo lontani.

11. 11.

Gengu ór garði gǫrvir at eiskra, Uscirono dalle mura infuriati per combattere, liðu þá yfir ungir úrig fjǫll i giovani viaggiarono oltre gli umidi monti mǫrum húnlenzkum morðs at hefna. sui destrieri unni per vendicare l’assassinio.

12. 12.

Fundu á stræti stórbrǫgðóttan: Lungo la via trovarono un uomo molto astuto:

324 Hamðismál – Il Discorso di Hamðir

« Hvé mun jarpskammr okkr fulltingja? » « Come potrebbe aiutarci questo mingherlino bruno? »

13. 13.

Svaraði inn sundrmœðri, svá kvaðsk veita mundu Rispose il fratellastro, disse che avrebbe potuto fullting frændum, sem fótr œðrum. aiutare i parenti, come un piede con l’altro.

« Hvat megi fótr fœti veita « Come può un piede aiutare un altro piede né holdgróin hǫnd annarri? » oppure una mano aiutare un’altra mano? »

14. 14.

Þá kvað þat Erpr einu sinni, Allora parlò Erpr una sola volta,

- mærr of lék á mars baki -: - sedeva nobile sul dorso del cavallo -:

« Illt er blauðum hal brautir kenna. » « È un male indicare la via ad un debole. »

Kóðu harðan mjǫk hornung vera. Dissero che un bastardo era molto più audace.

15. 15.

Drógu þeir ór skíði skíðiéarn, Estrassero le spade dai foderi, mækis eggjar, at mun flagði; le loro lame, per la gioia di Hel;

þverrðu þeir þrótt sínn at þriðjungi, perdettero un terzo del loro esercito, létu mǫg ungan til moldar hníga. fecero cadere a terra il giovane combattente.

16. 16.

Skóku loða, skalmir festu, Batterono i vestiti, rifoderarono le spade, ok góðbornir smugu í guðvefi. e i nati nobili si avvolsero nei mantelli.

17. 17.

Fram lágu brautir, fundu vástigu Continuando per la via, trovarono sciagure ok systurson sáran á meiði, e loro nipote ferito impiccato, vargtré vindkǫld vestan bœjar, l’albero dei lupi al gelido vento ad ovest delle dimore, trýtti æ trǫnu hvǫt, titt var-at bíða. il verso dei corvi risuonava sempre, non era un bel posto.

18. 18.

Glamr var í hǫllu, halir ǫlreifir, C’era felicità nella sala, uomini ubriachi, ok til gota ekki gørðu at heyra, e non udirono il rumore dei cavalli,

325 Hamðismál – Il Discorso di Hamðir

áðr halr hugfullr í horn of þaut. finché un uomo lucido non suonò il corno.

19. 19.

Segja fǫru ærir Jǫrmunrekki, Andarono a dire a Jǫrmunrekkr, at sénir váru seggir und hjálmum: che avevano avvistato uomini con gli elmi:

« Ræðið ér um ráð, ríkir eru komnir, « Fate qualcosa, son giunti dei guerrieri, fyr máttkum hafið ér mǫnnum mey of tradda. » avete ucciso la sorella di uomini potenti. »

20. 20.

Hló þá Jǫrmunrekkr, hendi drap á kampa, Jǫrmunrekkr rise, si lisciò la barba con la mano, beiddisk-at brǫngu, bǫðvaðisk at víni; voleva combattere, il vino lo aveva eccitato; skók hann skǫr jarpa, sá á skjǫld hvítan, scosse i capelli castani, guardò lo scudo bianco, lét hann sér í hendi hvarfa ker gullit. fece oscillare con la mano il calice d’oro.

21. 21.

« Sæll ek þá þóttumk, ef ek sjá knætta « Sarei stato felice, se avessi potuto vedere

Hamði ok Sǫrla í hǫllu mínni, Hamðir e Sǫrli alla mia corte, buri mynda ek þá binda með boga strengjum, li avrei potuti legare con le corde degli archi, góð bǫrn Gjúka festa á galga. » avrei impiccato la stirpe divina di Guðrún. »

22. 22.

Hitt kvað þá Hróðrglǫð, stóð of hleðum, Disse allora ciò Hróðrglǫð, in piedi sulla panca, mæfingr mælti við mǫg þenna: con le dita magre disse a suo figlio:

« Því at þat heita, at hlýðigi myni; « Perché promettere ciò che non può accadere; megu tveir menn einir tíu hundruð gotna possono due uomini da soli mille goti binda eða berja í borg inni háu? » legare oppure uccidere in questa alta rocca? »

23. 23.

Styrr varð í ranni, stukku ǫlskálir, Si combatté nel palazzo, caddero i calici della birra,

í blóði bragnar lágu, komit ór brjósti gotna. gli uomini giacquero nel sangue, uscito dal petto dei goti.

326 Hamðismál – Il Discorso di Hamðir

24. 24.

Hitt kvað þá Hamðir inn hugumstóri: Disse allora ciò Hamðir il benevolo:

« Æstir, Jǫrmunrekkr, okkarrar kvámu « Desideravi, Jǫrmunrekkr, che venissimo noi due brœðra sammœðra innan borgar þínnar; fratelli di stessa madre nella tua rocca; fœtr sér þína, hǫndum sér þú þínum, guarda i tuoi piedi, guarda le tue mani,

Jǫrmunrekkr, orpit í eld heitan. » Jǫrmunrekkr, gettati nel fuoco acceso. »

25. 25.

Þá hraut við inn reginkunngi Allora ringhiò il re divino baldr í hrynju, sem bjǫrn hryti: chiuso nella corazza, come ringhia l’orso:

« Grýtið ér á gumna, alls geirar né bíta, « Lapidate quegli uomini, le lance non li tocchino, eggjar né éarn Jónakrs sonu. » né le spade né il ferro, i figli di Jónakr. »

26. 26.

Hitt kvað þá Hamðir inn hugumstóri: Disse allora ciò Hamðir il benevolo:

Bǫl vanntu, bróðir, er þú þann belg leystir; Hai fatto male, quando hai aperto la bocca, fratello; oft ór þeim belg bǫll ráð koma. spesso dalla bocca escono cattivi consigli.

27. 27.

Sǫrli kvað: Disse Sǫrli:

Hug hefðir þú, Hamðir, ef þú hefðir hyggjandi; Ebbi coraggio, se solo avessi avuto strategia, Hamðir; mikils er á mann hvern vant, er mannvits er! manca molto ad un uomo, se è la saggezza a mancare!

28. 28.

Hamðir kvað: Disse Hamðir:

Af væri nú hǫfuð, ef Erpr lifði, La sua testa sarebbe tagliata, se Erpr fosse vivo, bróðir okkar inn bǫðfrœkni, er vit á braut vágum, nostro fratello coraggioso, che uccidemmo per strada, verr inn vígfrœkni, - hvǫttumk at dísir, - guerriero abile nella guerra, - mi istigarono le dise, - gumi inn gunnhelgi, - gørðumk at vígi -. l’uomo a noi sacro, - mi spinse ad ucciderlo -.

29. 29.

Sǫrli kvað: Disse Sǫrli:

Ekki hygg ek okkr vera úlfa dœmi, Non credo che noi dobbiamo agire come i lupi,

327 Hamðismál – Il Discorso di Hamðir at vit mynim sjálfir of sakask sem grey norna, ché combattiamo tra noi come i cani delle norne,

þá er gráðug eru í auðn of alin. che crescono feroci nel deserto.

30. 30.

Vel hǫfum vit vegit, stǫndum á val gotna, Abbiamo combattuto bene, ci ergiamo sui goti caduti, ofan eggmóðum, sem ernir á kvisti; sovrastiamo le nostre vittime, come le aquile sui rami; góðs hǫfum tírar fengit, buona fama abbiamo guadagnato,

þótt skylim nú eða í gær deyja; anche se moriremo oggi oppure domani; kveld lifir maðr ekki eftir kvið norna. nessun uomo vive fino a sera se lo decidono le norne.

31. 31.

Þar fell Sǫrli at sálar gafli, Lì al centro della sala cadde Sǫrli, enn Hamðir hné at húsbaki. e Hamðir s’inginocchiò nel retro della casa.

Þetta eru kǫlluð Hamðismál in fornu. Questo è chiamato Discorso di Hamðir antico.

328 BBALDRSALDRS DDRAUMARRAUMAR II SSOGNIOGNI DIDI BBALDRALDR OPPUREOPPURE VVEGTAMSMÁLEGTAMSMÁL

Si tratta di un breve poema (14 stanze) che vede Óðinn recarsi agli inferi per interrogare una volva, una veggente, per conoscere chi sarà ad uccidere Baldr. Suo figlio infatti ha avuto sogni premonitori, e di ciò tutti gli dèi si sono preoccupati, in quando Baldr è uno dei più giusti e buoni tra di loro e non merita di certo di morire. Si presenta con il nome di Vegtamr, e per questo un titolo alternativo al poema è “Vegtamsmál”, “discorso di Vegtamr”. La volva infine lo riconosce, ma non prima di avergli rivelato ciò che voleva sapere. Molti suppongono che la volva invocata da Óðinn sia la medesima della Vǫluspá, ma non c’è alcuna prova a sostegno di questa teoria.

329 Baldrs Draumar – I Sogni di Baldr

1. 1.

Senn váru æsir allir á þingi Tutti gli Asi erano in assemblea ok ásynjur allar á máli, e tutte le Asinne discutevano, ok um þat réðu ríkir tívar, e i potenti dèi si consultavano, hví væri Baldri ballir draumar. poiché Baldr aveva avuto sogni premonitori.

2. 2.

Upp reis Óðinn, alda gautr, Óðinn si alzò, capostipite dell’umanità, ok hann á Sleipni sǫðul of lagði; e montò la sella a Sleipnir; reið hann niðr þaðan niflheljar til; cavalcò fino agli inferi di Niflheimr; mœtti hann hvelpi, þeim er ór helju kom. ed incontrò un cane, proveniente dagli inferi.

3. 3.

Sá var blóðugr um brjóst framan Aveva il petto insanguinato ok fǫður gól of lengi; ed abbaiò per molto al padre della magia; fram reið Óðinn, foldvegr dunði; Óðinn continuò a cavalcare, il terreno rimbombava; hann kom at hávu Heljar ranni. e arrivò alla vera dimora di Hel.

4. 4.

Þá reið Óðinn fyrir austan dýrr, Dunque Óðinn si diresse verso un tumulo occidentale,

þar er hann vissi vǫlu leiði; dove sapeva che era sepolta una volva; nam hann vittugri valgaldr kveða, pronunciò un incantesimo per essa, unz nauðig reis, nás orð of kvað: finché risorse per forza, e subito parlò:

5. 5.

« Hvat er manna þat mér ókunnra, « Chi è costui a me sconosciuto, er mér hefir aukit erfitt sinni? che mi costringe al duro viaggio di nuovo?

Var ek snivin snævi ok slegin regni Fui ricoperta di neve e colpita dalla pioggia ok drifin dǫggu, dauð var ek lengi. » e bagnata dalla rugiada, son morta da tempo. »

6. 6.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Vegtamr ek heiti, sonr em ek Valtams; Mi chiamo Vegtamr, figlio di Valtamr,

330 Baldrs Draumar – I Sogni di Baldr segðu mér ór helju, ek mun ór heimi: parlami degli inferi, vengo dal mondo (dei viventi): hveim eru bekkir baugum sánir, per chi sono le panche tonde come anelli, flet fagrlig flóuð gulli? e le belle pareti dorate?

7. 7.

Vǫlva kvað: Disse la volva:

Hér stendr Baldri of brugginn mjǫðr, Questo è l’idromele preparato per Baldr, skírar veigar, liggr skjǫldr yfir, la bevanda dorata, coperta da uno scudo, en ásmegir í ofvæni; i figli degli dèi sono addolorati; nauðug sagðak, nú mun ek þegja. ho parlato costretta, ora starò zitta.

8. 8.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Þegj-at-tu, vǫlva, þik vil ek fregna, Non tacere, volva, ti interrogherò unz alkunna, vil ek enn vita: finché non saprò tutto, voglio sapere di più: hverr mun Baldri at bana verða chi sarà l’assassino di Baldr ok Óðins son aldri ræna? e sottrarrà per sempre il figlio di Óðinn?

9. 9.

Vǫlva kvað: Disse la volva:

Hǫðr berr hávan hróðrbaðm þinig, Sarà Hǫðr a portare quaggiù il rosso eroe, hann mun Baldri at bana verða lui sarà l’assassino di Baldr ok Óðins son aldri ræna; e sottrarrà per sempre il figlio di Óðinn; nauðug sagðak, nú mun ek þegja. ho parlato costretta, ora starò zitta.

10. 10.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Þegj-at-tu, vǫlva, þik vil ek fregna, Non tacere, volva, ti interrogherò unz alkunna, vil ek enn vita: finché non saprò tutto, voglio sapere di più: hverr mun heift Heði hefnt of vinna chi vendicherà l’atto di Hǫðr eða Baldrs bana á bál vega? e manderà al rogo l’assassino di Baldr?

331 Baldrs Draumar – I Sogni di Baldr

11. 11.

Vǫlva kvað: Disse la volva:

Rindr berr Vála í vestrsǫlum, partorirà Váli nelle sale occidentali, sá mun Óðins sonr einnættr vega: il figlio di Óðinn combatterà con solo una notte di vita: hǫnd of þvær né hǫfuð kembir, non si laverà le mani né pettinerà i capelli,

áðr á bál of berr Baldrs andskota; prima di aver mandato al rogo l’assassino di Baldr; nauðug sagðak, nú mun ek þegja. ho parlato costretta, ora starò zitta.

12. 12.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Þegj-at-tu, vǫlva, þik vil ek fregna, Non tacere, volva, ti interrogherò unz alkunna, vil ek enn vita: finché non saprò tutto, voglio sapere di più: hverjar eru þær meyjar, er at muni gráta chi saranno le ragazze, che piangeranno ok á himin verpa halsa skautum? e getteranno in alto i loro veli?

13. 13.

Vǫlva kvað: Disse la volva:

Ert-at-tu Vegtamr, sem ek hugða, Tu non sei Vegtamr, come credevo, heldr ertu Óðinn, aldinn gautr. in verità sei Óðinn, capostipite dell’umanità.

Óðinn kvað: Disse Óðinn:

Ert-at-tu vǫlva né vís kona, Tu non sei una volva né una donna, heldr ertu þriggja þursa móðir. in verità sei la madre di tre mostri.

14. 14.

Vǫlva kvað: Disse la volva:

Heim ríð þú, Óðinn, ok ver hróðigr, Vattene a casa, Óðinn, e vanta il tuo potere, svá komir manna meir aftr á vit, cosicché nessun altro mi rievocherà più, er lauss Loki líðr ór bǫndum finché Loki non si libererà dalle catene ok Ragnarǫkr rjúfendr koma. ed il Ragnarǫkr finalmente verrà.

332 HHYNDLULJÓÐYNDLULJÓÐ IILL PPOEMAOEMA DIDI HHYNDLAYNDLA OPPUREOPPURE LLAA PPOESIAOESIA DIDI HHYNDLAYNDLA

Si tratta di un favore che Freyja compie nei favori di Óttarr, il quale per molto tempo ha sacrificato in suo onore e l’ha adorata; egli ha un problema, in quanto la sua eredità è stata messa in dubbio, e non conosce bene i suoi parenti. Pertanto Freyja per aiutarlo invoca Hyndla, un gigantessa (che potrebbe esser morta, dato che risiede da Hel), alla quale chiede di accompagnarla alla Valhǫll su invito di Óðinn in persona, per discutere di cose antiche, promettendole anche un rapporto sessuale con Þórr, ma questa fiuta l’inganno. Al che Freyja la obbliga a parlare al suo cinghiale, che in realtà è Óttarr trasfigurato, per rivelargli tutta la sua parentela. Alla fine Freyja distrae Hyndla applicando il fuoco al bosco ove abita, e Hyndla la maledice, dicendole che sarà lei a servire dell’idromele avvelenato a Óttarr in un giorno maledetto. Questo poema contiene anche la Vǫluspá in skamma, la Breve Profezia della Volva, dalla stanza numero 29 alla stanza numero 43, che molti editori e traduttori separano dallo Hyndluljóð, in quanto non necessario per il resto del poema e decisamente più inerente con la Vǫluspá che con lo Hyndluljóð.

333 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla

1. 1.

Freyja kvað: Disse Freyja:

Vaki mær meyja, vaki mín vina, Svegliati ragazza delle ragazze, svegliati amica mia,

Hyndla systir, er í Helli býr; sorella Hyndla, che vivi da Hel; nú er rǫkkr rǫkkra, ríða vit skulum è giunto il buio del buio, dovremo entrambe til Valhallar ok til vés heilags. cavalcare verso la Valhǫll e verso il tempio sacro.

2. 2.

Biðjum Herjafǫðr í hugum sitja, Il Padre degli Eserciti ci ha invitate ad andare, hann geldr ok gefr gull verðungu, lui che da’ oro ed onore a chi li merita, gaf hann Hermóði hjálm ok brynju, lui che ha dato ad Hermóðr un elmo e una corazza, en Sigmundi sverð at þiggja. e Sigmundr da lui ricevette una spada.

3. 3.

Gefr hann sigr sumum, en sumum aura, Egli concede la vittoria ai suoi figli, e anche la ricchezza, mælsku mǫrgum ok mannvit firum, eloquenza ai potenti e saggezza agli uomini, byri gefr hann brǫgnum, en brag skáldum, da’ vento favorevole ai viandanti, agli scaldi poesia, gefr hann mannsemi mǫrgum rekki. concede valore a molti guerrieri.

4. 4.

Þórr mun ek blóta, þess mun ek biðja, Sacrificherò a Þórr, pregherò lui, at hann æ við þik einart láti; che si conceda a te,

þó er hónum ótítt við jǫtuns brúðir. anche se prova odio per le mogli dei giganti.

5. 5.

Nú taktu úlf þínn einn af stalli, Prendi uno dei tuoi lupi dalla tua stalla, lát hann renna með runa mínum. lascia che corra con il mio cinghiale.

6. 6.

Hyndla kvað: Disse Hyndla:

Seinn er gǫltr þínn goðveg troða, Il tuo cinghiale è lento per come corre un dio, vilk-at ek mar mínn mætan hlœða. non sellerò il mio nobile destriero.

Flá ertu, Freyja, er þú freistar mín, Sei falsa tu che mi proponi ciò, Freyja,

334 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla vísar þú augum á oss þannig, lo mostrano i tuoi occhi puntati su di noi, er þú hefir ver þínn í valsinni, c’è il tuo uomo sulla strada dei morti,

Óttar unga Innsteins burr. Óttarr, il giovane figlio di Innsteinn.

7. 7.

Freyja kvað: Disse Freyja:

Dulin ertu, Hyndla, draums ætlak þér, Sei pazza, Hyndla, penso che sogni, er þú kveðr ver mínn í valsinni, perché dici che il mio uomo è sulla strada dei morti,

þar er gǫltr glóar , c’era il cinghiale Gullinbursti,

Hildisvíni, er mér hagir gørðu, Hildisvíni, creato per me, dvergar tveir Dáinn ok Nabbi. dai due abili nani Dáinn e Nabbi.

8. 8.

Senn vit ór sǫðlum, sitja vit skulum Stiamo parlando sulla sabbia, dovremmo sederci ok of jǫfra ættir dœma, e tenere il nostro discorso regale, gumna þeira, er frá goðum kvámu. su questi nobili, che discendono dagli dèi.

9. 9.

Þeir hafa veðjat Vála málmi Hanno contestato il valore di Váli,

Óttarr ungi ok Angantýr; Óttarr il giovane e Angantýr; skylt er at veita, svá at skati inn ungi sa di avere il dovere di agire in modo che il giovane fǫðurleifð hafi eftir frændr sína. possa avere l’eredità per la sua parentela.

10. 10.

Hǫrg hann mér gørði hlaðinn steinum; Egli ha costruito un palazzo di pietre per me; nú er grjót þat at gleri orðit; ora quelle pietre sono diventate cristallo; rauð hann í nýju nauta blóði; l’ha cosparso con il sangue di toro;

æ trúði Óttarr á ásynjur. spesso Óttarr si è fidato delle Asinne.

11. 11.

Nú láttu forna niðja talða Elenchiamo le antiche famiglie ok upp bornar ættir manna; e gli ættir dei nobili meritevoli; hvat er Skjǫldunga, hvat er Skilfinga, chi sono gli Skjǫldungar, chi sono gli Skilfingar,

335 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla hvat er Ǫðlinga, hvat er Ylfinga, chi sono gli Ǫðlingar, chi sono gli Ylfingar, hvat er hǫldborit, hvat er hersborit chi sono nati liberi, chi sono nati nobili, mest manna val und Miðgarði? chi sono gli uomini migliori di Miðgarðr?

12. 12.

Hyndla kvað: Disse Hyndla:

Þú ert, Óttarr, borinn Innsteini, Tu, Óttarr, sei nato da Innsteinn, en Innsteinn var Álfi inum gamla, e Innsteinn da Álfr il vecchio,

Álfr var Úlfi, Úlfr Sæfara, Álfr da Úlfr, Úlfr da Sæfari, en Sæfari Svan inum rauða. e Sæfari da Svan il rosso.

13. 13.

Móður átti faðir þínn menjum gǫfga, Tuo padre aveva una madre con una collana famosa, hygg ek at hón héti Hlédís gyðja, credo che ella si chiamasse Hlédís la gyðja,

Fróði var faðir þeirar, en Fríund móðir; Fróði era suo padre, e Fríund sua madre,

ǫll þótti ætt sú með yfirmǫnnum. tutti nati da una famiglia nobile.

14. 14.

Auði var áðr ǫflgastr manna, Auði era il più nobile degli uomini antichi,

Hálfdan fyrri hæstr Skjǫldunga; Hálfdanskr prima di lui tra i Skjǫldungar; fræg váru fólkvíg, þau er framir gørðu, le battaglie che l’eroe ha combattuto sono famose, hvarfla þóttu hans verk le sue imprese sono cantate með himins skautum. fino al limite dei cieli.

15. 15.

Eflðisk hann við Eymund œðztan manna, Reso forte da Eymund, il più forte degli uomini, en hann vá Sigtrygg með svǫlum eggjum, egli uccise Sigtrygg con la spada fredda come il giacchio, eiga gekk Almveig, œðzta kvinna, sua moglie era Almveigr, la più forte delle donne,

ólu þau ok áttu átján sonu. ed ella gli dette diciotto figli.

16. 16.

Þaðan eru Skjǫldungar, þaðan eru Skilfingar, Un tempo c’erano gli Skjǫldungar, c’erano gli Skilfingar,

þaðan eru Ǫðlingar, þaðan eru Ynglingar, c’erano gli Ǫðlingar, c’erano gli Ynglingar,

336 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla

þaðan eru hǫldborit, þaðan eru hersborit, c’erano i nati liberi, c’erano i nati nobili, mest manna val und Miðgarði; gli uomini migliori di Miðgarðr; alt er þat ætt þín, Óttarr heimski. sono tutti tuoi parenti, Óttarr lo sciocco.

17. 17.

Var Hildigunnr hennar móðir, Hildigunnr era sua madre,

Sváfu barn ok sækonungs; la figlia di Sváfa e del re del mare; alt er þat ætt þín, Óttarr heimski. sono tutti tuoi parenti, Óttarr lo sciocco.

Varðar, at viti svá, viltu enn lengra? È tanto da sapere, vuoi apprendere di più?

18. 18.

Dagr átti Þóru drengja móður, Dagr sposò Þóra madre degli eroi,

ólusk í ætt þar œðztir kappar, dalla quale è nata la stirpe dei campioni,

Fraðmarr ok Gyrðr ok Frekar báðir, Fraðmarr e Gyrðr e Frekar,

Ámr ok Jǫsurmarr, Álfr inn gamli. Ámr e Jǫsurmarr, Álfr il vecchio.

Varðar, at viti svá, viltu enn lengra? È tanto da sapere, vuoi apprendere di più?

19. 19.

Ketill hét vinr þeira, Klypps arfþegi, Il loro amico si chiamava Ketill, erede di Klyppr, var hann móðurfaðir móður þínnar; era il nonno materno di tua madre;

þar var Fróði fyrr en Kári, c’era Fróði prima di Kári, en eldri var Álfr of getinn. ma il più vecchio era Álfr.

20. 20.

Nanna var næst þar Nǫkkva dóttir, fu la prossima figlia di Nǫkkvi, var mǫgr hennar mágr þíns fǫður; suo figlio era cugino di tuo padre, fyrnð er sú mægð, fram tel ek lengra; quella parentela è antica, ed esiste ancora; alt er þat ætt þín, Óttarr heimski. sono tutti tuoi parenti, Óttarr lo sciocco.

21. 21.

Ísolfr ok Ásolfr Ǫlmóðs synir Ísolfr e Ásolfr figli di Ǫlmóðr ok Skúrhildar Skekkils dóttur; e Skúrhildr figlia di Skekkilr; skaltu til telja skatna margra; puoi contare molti capostipite;

337 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla alt er þat ætt þín, Óttarr heimski. sono tutti tuoi parenti, Óttarr lo sciocco.

22. 22.

Gunnarr balkr, Grímr arðskafi, Gunnarr il difensore, Grímr il tagliatore, járnskjǫldr Þórir, Úlfr grínandi. Þórir scudo di ferro, Úlfr l’ululatore.

23. 23.

Hervarðr, Hjǫrvarðr, Hrani, Angantýr, Hervarðr, Hjǫrvarðr, Hrani, Angantýr,

Búi ok Brámi, Barri ok Reifnir, Búi e Brámi, Barri e Reifnir,

Tindr ok Tyrfingr, ok tveir Haddingjar; Tindr e Tyrfringr, e i due Haddingjar; alt er þat ætt þín, Óttarr heimski. sono tutti tuoi parenti, Óttarr lo sciocco.

24. 24.

Austr í Bolm váru bornir Nacquero a Bolm in oriente

Arngríms synir ok Eyfuru, i figli di Arngrímr ed , brǫkun var berserkja, bǫl margs konar, berserkir feroci, temuti da tutti, um lǫnd ok um lǫg sem logi fœri, viaggiarono lungo terre e mari come fuoco, alt er þat ætt þín, Óttarr heimski. sono tutti tuoi parenti, Óttarr lo sciocco.

25. 25.

Kunnak báða Brodd ok Hǫrvi; Conosco sia Brodd sia Hǫrvi; váru þeir í hirð Hrólfs ins gamla. erano alla corta di Hrólfr il vecchio.

Allir bornir frá Jǫrmunrekki, Tutti nati da Jǫrmunrekkr,

Sigurðar mági, hlýð þú sǫgu mínni, genero di Sigurðr, ascoltami bene, fólkum grimms, þess er Fáfni vá. il terrore del popolo, colui che uccise Fáfnir.

26. 26.

Sá var vísir frá Vǫlsungi, C’era un saggio re proveniente dai Vǫlsungar, ok Hjǫrdís frá Hrauðungi, Hjǫrdís dai Hrauðungar, en Fylimi frá Ǫðlingum; e Fylimi dagli Ǫðlingar; alt er þat ætt þín, Óttarr heimski. sono tutti tuoi parenti, Óttarr lo sciocco.

338 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla

27. 27.

Gunnarr ok Hǫgni, Gjúka arfar, Gunnarr e Hǫgni, eredi di Gjúki, ok it sama Guðrún, systir þeira; e ugualmente Guðrún, loro sorella; eigi var Gothormr Gjúka ættar, Gothormr non era dello ætt di Gjúki,

þó var hann bróðir beggja þeira, ma era fratello di tutti loro, alt er þat ætt þín, Óttarr heimski. sono tutti tuoi parenti, Óttarr lo sciocco.

28. 28.

Haraldr hilditǫnn borinn Hrœreki Haraldr zanna feroce figlio di Hrœrekr sløngvanbauga, sonr var hann Auðar, lancia-anelli, figlio di Auðr,

Auðr djúpúðga Ívars dóttir, Auðr la ricca era figlia di Ívarr, en Ráðbarðr var Randvers faðir; e Ráðbarðr era il padre di Randverr,

þeir váru gumnar goðum signaðir; erano tutti eroi devoti agli dèi; alt er þat ætt þín, Óttarr heimski. sono tutti tuoi parenti, Óttarr lo sciocco.

29. (Upphaf af Vǫluspá in skammu) 29. (Inizio della Vǫluspá in skamma)

Váru ellifu æsir talðir, C’erano undici Asi addolorati,

Baldr er hné, við banaþúfu; quando Baldr, giaceva sulla pira funebre;

þess lézk Váli verðr at hefna, Váli gli disse di volersi vendicare, síns of bróður sló hann handbana. egli ucciderà il suo stesso fratello.

30. 30.

Var Baldrs faðir Burs arfþegi, Il padre di Baldr era l’erede di Burr,

Freyr átti Gerði, hón var Gymis dóttir, Freyr era sposato con Gerðr, figlia di Gymir, jǫtna ættar, ok Aurboðu; della stirpe dei giganti, e di Aurboða;

þó var Þjazi, þeira frændi, anche Þjazi era tra i loro parenti, skrautgjarn jǫtunn, hans var Skaði dóttir. il fiero gigante, Skaði era sua figlia.

31. 31.

Margt segjum þér ok munum fleira; Ti abbiamo detto molto e ricordato di più; vǫrumk, at viti svá. Viltu enn lengra? ti avviso, io so molto. Vuoi apprendere di più?

339 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla

32. 32.

Haki var Hveðnu hóti beztr sona, era il migliore dei figli di Hveðna, en Hveðnu var Hjǫrvarðr faðir; e Hveðna era il padre di Hjǫrvarðr;

Heiðr ok Hrossþjófr Hrímnis kindar. Heiðr e Hrossþjófr erano parenti di Hrímnir.

33. 33.

Eru vǫlur allar frá Viðólfi, Tutte le volve vengono da Viðólfr, vitkar allir frá Vilmeiði, tutti i maghi da Vilmeiðr, seiðberendr frá Svarthǫfða, tutte le streghe da Svarthǫfða, jǫtnar allir frá Ymi komnir. tutti i giganti vengono da Ymir.

34. 34.

Margt segjum þér ok munum fleira; Ti abbiamo detto molto e ricordato di più; vǫrumk, at viti svá. Viltu enn lengra? ti avviso, io so molto. Vuoi apprendere di più?

35. 35.

Varð einn borin í árdaga C’era un unico nato in principio rammaukinn mjǫk rǫgna kindar; dotato di meravigliosa potenza divina; níu báru þann naddgǫfgan mann nacquero nove ragazze giganti dal gigante, jǫtna meyjar við jarðar þrǫm. ragazze di gigante e ragazze di umani.

36. 36.

Hann Gjalp of bar, hann Greip of bar, Egli generò Gjalpr, egli generò Greipr, bar hann Eistla ok Eyrgjafa, egli generò Eistli ed Eyrgjafi, hann bar Úlfrún ok Angeyja, egli generò Úlfrún e Angeyja,

Imdr ok Atla ok Járnsaxa. Imdr e Atla e Járnsaxa.

37. 37.

Sá var aukinn jarðar megni, La gente con la forza della Terra era molta, svalkǫldum sæ ok sónardreyra. con il freddo del mare ed il sangue di maiale.

38. 38.

Margt segjum þér ok munum fleira; Ti abbiamo detto molto e ricordato di più;

340 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla vǫrumk, at viti svá. Viltu enn lengra? ti avviso, io so molto. Vuoi apprendere di più?

39. 39.

Ól úlf Loki við Angrboðu, Loki generò il lupo con Angrboða, en Sleipni gat við Svaðilfœra; e generò Sleipnir con Svaðilfœri, eitt þótti skass allra feiknast, un mostro tra tutti sembrava il più mortale,

þat var bróður frá Býleists komit. che fu generato dal fratello di Býleistr.

40. 40.

Loki át hjarta lindi brenndu, Loki brucia il cuore delle spose, fann hann hálfsviðinn hugstein konu; trovò una donna mezza bruciata col cuor di pietra, varð Loftr kviðugr af konu illri; Loki fu generato da quella donna malvagia,

þaðan er á foldu flagð hvert komit. da lì vennero al mondo tutti gli ingannatori.

41. 41.

Haf gengr hríðum við himin sjálfan, Nuvole di mare cavalcano il cielo da sole, líðr lǫnd yfir, en loft bilar; vagano sulle terre, l’aria si sterilizzerà;

þaðan koma snjóvar ok snarir vindar; da lì viene la neve ed il vento furioso;

þá er í ráði, at rǫgn of þrjóti. dopo sarà decretato, che la pioggia si fermi.

42. 42.

Varð einn borinn ǫllum meiri, C’era un nato più grande di tutti, sá var aukinn jarðar megni; il ragazzo nutrito dalla forza della terra;

þann kveða stilli stórúðgastan fu dichiarato un arbitro sif sifjaðan sjǫtum gǫrvǫllum. alleato a tutte le famiglie e tutti i nobili.

43. (Endi af Vǫluspá in skammu) 43. (Fine della Vǫluspá in skamma)

Þá kœmr annarr enn máttkari, Ma verrà un altro ancora più forte,

þó þori ek eigi þann at nefna; del quale il nome non oso pronunciare; fáir séa nú fram of lengra pochi possono vedere cosa c’è oltre en Óðinn mun úlfi mœta. l’incontro di Óðinn con il lupo.

341 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla

44. 44.

Freyja kvað: Disse Freyja:

Bar þú minnisǫl mínum gesti, Porta ora la birra della memoria al mio cinghiale, svá hann ǫll muni orð at tína in modo che tutte le tue parole

þessar røðu á þriðja morgni, egli si scordi fino al terzo giorno;

þá er þeir Angantýr ættir rekja. quando egli e Angantýr arriveranno alle famiglie.

45. 45.

Hyndla kvað: Disse Hyndla:

Snúðu braut heðan, sofa lystir mik, Vattene velocemente, voglio dormire, fær þú fátt af mér fríðra kosta; mi hai sottratto molto del mio potere; hleypr þú, Óðs vina úti á náttum, corri, veloce come Óðr nella notte, sem með hǫfrum Heiðrún fari. come Heiðrún corre veloce tra le capre.

46. 46.

Rannt at Óði ey þreyjandi, Corri da Óðr che ti amerà sempre, skutusk þér fleiri unz fyrirskyrtu; molti ti han presa sotto la cintura; hleypr þú, Óðs vina úti á náttum, corri, veloce come Óðr nella notte, sem með hǫfrum Heiðrún fari. come Heiðrún corre veloce tra le capre.

47. 47.

Freyja kvað: Disse Freyja:

Ek slæ eldi of íviðju, Lancerò fuoco su di te che abiti negli alberi, svá at þú eigi kœmsk á braut heðan. in modo che tu non te ne vada mai lontana da qui.

48. 48.

Hyndla kvað: Disse Hyndla:

Hyr sé ek brenna, en hauðr loga, Vedo fuoco bruciare, fiamme sulla terra, verða flestir fjǫrlausn þola; ho molte vite da salvare; ber þú Óttari bjór at hendi, tu darai la coppa ad Óttarr, eitri blandinn mjǫk, illu heilli. con l’idromele avvelenato, in un tempo malvagio.

342 Hyndluljóð – Il Poema di Hyndla

49. 49.

Freyja kvað: Disse Freyja:

Orðheill þín skal engu ráða, La tua maledizione sarà impotente,

þóttú, brúðr jǫtuns bǫlvi heitir; perché tu, sposa gigante, compi azioni malvagie; hann skal drekka dýrar veigar; egli berrà deliziosi sorsi; bið ek Óttari ǫll goð duga. prego tutti gli dèi a favore di Óttarr.

343 RRÍGSÞULAÍGSÞULA IILL MMANTRAANTRA DIDI RRÍGRÍGR OPPUREOPPURE IILL VVIAGGIOIAGGIO DIDI HHEIMDALLREIMDALLR

Si tratta di un poema in pieno stile di un mantra, ovvero con continue ripetizioni di fatti proposti con parole leggermente diverse. Questo stile è molto frequente nelle composizioni germaniche, presente anche nelle composizione norrene, ed il Rígsþula ne è l’esempio per antonomasia. Il dio Heimdallr decide di fare un viaggio per il mondo ed assume lo pseudonimo di Rígr per non farsi riconoscere. Va di casa in casa, avendo figli con le donne già impegnate, ma creando così svariate stirpi: quella degli schiavi/lavoratori, quella dei contadini e quella dei guerrieri. Molti interpretano i vari “stette in mezzo a loro” come fatto che i mariti delle mogli fossero a conoscenza dell’identità dell’ospite e pertanto gli lasciassero deliberatamente avere figli con la propria consorte.

344 Rígsþula – Il Mantra di Rígr

« Svá segja menn í fornum sǫgum, at einnhverr af « Questo dicono gli uomini nelle antiche saghe, che uno ásum, sá er Heimdallr hét, fǫr ferðar sínnar ok fram degli Asi, chiamato Heimdallr, viaggiò e andò verso una með sjóvarstrǫndu nǫkkurri, kom at einum húsabœ certa riva del mare, arrivò ad un villaggio e disse di ok nefndist Rígr. Eftir þeiri sǫgu er kvæði þetta: » chiamarsi Rígr. In base alla loro saga si dice ciò: »

1. 1.

Ár kváðu ganga grœnar brautir Si dice che in tempi antichi lungo le verdi vie

ǫflgan ok aldinn ás kunnigan, viaggiò un potente e sagace Ase, ramman ok rǫskvan Ríg stíganda. forte e conosciuto come Rígr allora.

2. 2.

Gekk hann meir at þat miðrar brautar; Fece più della metà della strada; kom hann at húsi, hurð var á gætti; giunse ad una casa, la porta era socchiusa; inn nam at ganga, eldr var á golfi; entrò dentro, il fuoco era acceso; hjón sátu þar hár at arni, i padroni di casa erano lì seduti a tavola,

Ái ok Edda, aldinfalda. Ái ed Edda, in abiti tradizionali.

3. 3.

Rígr kunni þeim ráð at segja; Rígr voleva dare consigli ad entrambi loro; meir settisk hann miðra fletja, perciò si sedette al centro, en á hlið hvára hjón sálkynna. avendo così ad ogni lato uno dei padroni di casa.

4. 4.

Þá tók Edda ǫkkvinn hleif, Edda prese dal fuoco una pagnotta,

þungan ok þykkvan, þrunginn sáðum; pesante e spessa, la mischiò ai cereali; bar hón meir at þat miðra skutla, ne mise altri al centro della tavola, soð var í bolla, setti á bjóð; in una ciotola c’era del brodo, nel set da tavola; var kalfr soðinn krása beztr. c’era un vitello cotto della razza migliore.

5. 5.

Rígr kunni þeim ráð at segja; Rígr voleva dare consigli ad entrambi loro; reis hann upp þaðan, réðsk at sofna; dunque si alzò, pronto a dormire; meir lagðisk hann miðrar rekkju, presto si sdraiò nel centro del letto, en á hlið hvára hjón sálkynna. avendo così ad ogni lato uno dei padroni di casa.

345 Rígsþula – Il Mantra di Rígr

6. 6.

Þar var hann at þat þríar nætr saman, Così rimase lì per tre notti, gekk hann meir at þat miðrar brautar; fece più della metà della strada; liðu meir at þat mánuðr níu. presto passarono più di nove mesi.

7. 7.

Jóð ól Edda jósu vatni, Edda partorì un bambino in acqua,

(lacunam) (manca del testo) hǫrvi svartan, hétu Þræl. la pelle scura, lo chiamarono Þræll.

8. 8.

Hann nam at vaxa ok vel dafna; Egli crebbe e si sviluppò bene; var þar á hǫndum come le mani era hrokkit skinn, kropnir knúar, dura la pelle, le nocche nodose, fingr digrir, fúlligt andlit, le dita sottili, il volto feroce, lotr hryggr, langir hælar. la schiena curva, i tacchi sporgenti.

9. 9.

Nam han meir at þat magns of kosta, Poi iniziò a provare la sua forza, bast at binda, byrðar gerva; spaccando la legna, facendone i cumuli; bar hann heim at þat hrís gerstan dag. portò il riso a casa ogni fottuto giorno.

10. 10.

Þar kom at garði gengilbeina, Una donna giunse camminando alla dimora, aurr var á iljum, armr sólbrunninn, le scarpe erano consumate, le braccia scottate dal sole, niðrbjúgt er nef, nefndisk Þír. il naso schiacciato, si chiamava Þír.

11. 11.

Miðra fletja meir settisk hón; Si sedette nel posto centrale; sat hjá henni sonr húss; il figlio della casa le si sedette vicino; rœddu ok rýndu, rekkju gørðu parlarono e sussurrarono, prepararono il letto

Þræll ok Þír þrungin dœgr. Þræll e Þír nei giorni intensi.

346 Rígsþula – Il Mantra di Rígr

12. 12.

Bǫrn ólu þau, - bjuggu ok unðu, - Ebbero dei figli, - vissero e furono felici, - hygg ek at héti Hreimr ok Fjósnir, credo che si chiamassero Hreimr e Fjósnir,

Klúrr ok Kleggi, Kefsir, Fúlnir, Klúrr e Kleggi, Kefsir, Fúlnir,

Drumbr, Digraldi, Drǫttr ok Hǫsvir. Drumbr, Digraldi, Drǫttr e Hǫsvir.

Lútr ok Leggjaldi; lǫgðu garða, Lútr e Leggjaldi; eressero dei recinti, akra tǫddu, unnu at svínum, coltivarono i campi, allevarono dei maiali, geita gættu, grófu torf. ebbero delle capre, tosarono l’erba.

13. 13.

Dœtr váru þær Drumba ok Kumba, Le figlie furono Drumba e Kumba,

Ǫkkvinkalfa ok Arinnefja, Ǫkkvinkalfa e Arinnefja,

Ysja ok Ambátt, Eikintjasna, Ysja e Ambátt, Eikintjasna,

Tǫtrughypja ok Trǫnubeina. Tǫtrughypja e Trǫnubeina.

Þaðan eru komnar þræla ættir. Da lì vennero le stirpi dei lavoratori.

14. 14.

Gekk Rígr at þat réttar brautir, Rígr proseguì per la retta via, kom hann at hǫllu, hurð var á skíði, giunse ad una casa, la porta era socchiusa, inn nam at ganga, eldr var á golfi; entrò dentro, il fuoco era acceso; hjón sátu þar hár at arni. i padroni di casa erano lì, impegnati a lavorare.

15. 15.

Maðr teglði þar meið til rifjar; L’uomo stava lavorando la legna per fare un telaio; var skegg skapat, skǫr var fyrir enni, la barba era curata, aveva una ruga sulla fronte, skyrtu þrøngva, skokkr var á golfi. la maglia aderente, il vestito toccava terra.

16. 16.

Sat þar kona, sveigði rokk, La donna si sedette vicina, coprendosi, breiddi faðm, bjó til váðar; con le braccia aperte, pronta a vestirsi; sveigr var á hǫfði, smokkr var á bringu, aveva una cappa in testa, una fascia sul petto, dúkr var á halsi, dvergar á ǫxlum. un fazzoletto intorno al collo, borchie sulle spalle.

Afi ok Amma áttu hús. La casa era di Afi ed Amma.

347 Rígsþula – Il Mantra di Rígr

17. 17.

Rígr kunni þeim ráð at segja; Rígr voleva dare consigli ad entrambi loro; meir settisk hann miðra fletja, perciò si sedette al centro, en á hlið hvára hjón sálkynna. avendo così ad ogni lato uno dei padroni di casa.

18. 18.

Þá tók Amma (lacunam), Amma prese (manca del testo), var kalfr soðinn krása beztr. c’era un vitello cotto della razza migliore.

19. 19.

Rígr kunni þeim ráð at segja; Rígr voleva dare consigli ad entrambi loro; reis frá borði, réð at sofna; si alzò dalla tavola, pronto a dormire; meir lagðisk hann miðrar rekkju, presto si sdraiò nel centro del letto, en á hlið hvára hjón sálkynna. avendo così ad ogni lato uno dei padroni di casa.

20. 20.

Þar var hann at þat þríar nætr saman, Così rimase lì per tre notti, liðu meir at þat mánuðr níu. presto passarono più di nove mesi.

21. 21.

Jóð ól Amma jósu vatni, Amma partorì un bambino in acqua, kǫlluðu Karl, kona sveip rifti, lo chiamò Karl, la donna lo avvolse nel lino, rauðan ok rjóðan, riðuðu augu. rosso e rossastro, gli occhi brillarono.

22. 22.

Hann nam at vaxa ok vel dafna, Egli crebbe e si sviluppò bene,

ǫxn nam at temja, arðr at gerva, imparò ad addomesticare i buoi, ad usare l’aratro, hús at timbra ok hlǫður smíða, costruire case ed innalzare fienili, karta at gerva ok keyra plóg. guidare l’aratro e costruire le ruote.

23. 23.

Heim óku þá hanginluklu, Portarono a casa una ragazza con un mazzo di chiavi, geitakyrtlu, giftu Karli; vestita di pelle di capra, e la diedero a Karl;

348 Rígsþula – Il Mantra di Rígr

Snǫr heitir sú, settisk und rifti; si chiamava Snǫr, era coperta da un velo; bjuggu hjón, bauga deildu, gli sposi vissero insieme, si scambiarono anelli, breiddu blæjur ok bú gørðu. divisero il letto e formarono una famiglia.

24. 24.

Bǫrn ólu þau, - bjuggu ok unðu, - Ebbero dei figli, - vissero e furono felici, - hét Halr ok Drengr, Hǫlðr, Þegn ok Smiðr, si chiamavano Halr e Drengr, Hǫlðr, Þegn e Smiðr,

Breiðr, Bóndi, Bundinskeggi, Breiðr, Bóndi, Bundinskeggi,

Búi ok Boddi, Brattskeggr ok Seggr. Búi e Boddi, Brattskeggr e Seggr.

25. 25.

Enn hétu svá ǫðrum nǫfnum, E (le sorelle) avevano altri nomi,

Snót, Brúðr, Svanni, Svarri, Sprakki, Snót, Brúðr, Svanni, Svarri, Sprakki,

Fljóð, Sprund ok Víf, Feima, Ristill. Fljóð, Sprund e Víf, Feima, Ristill.

Þaðan eru komnar karla ættir. Da lì vennero le stirpi dei contadini.

26. 26.

Gekk Rígr þaðan réttar brautir; Rígr proseguì per la retta via; kom hann at sál, suðr horfðu dyrr, giunse ad una sala, l’ingresso era rivolto a Sud, var hurð hnigin, hringr var í gætti. la porta era chiusa a metà, c’era un anello sullo stipite.

27. 27.

Gekk hann inn at þat, golf var stráat; Entrò dentro, il pavimento era cosparso (di paglia); sátu hjón, sáusk í augu, i padroni di casa erano seduti, guardandosi negli occhi,

Faðir ok Móðir, fingrum at leika. Faðir e Móðir, giocando con le dita.

28. 28.

Sat húsgumi ok sneri streng, Il marito si sedette e contorse una corda, alm of bendi, ǫrvar skefti; tese l’arco, preparò delle frecce di legno; en húskona hugði at ǫrmum, ma la moglie si guardò le braccia, strauk of rifti, sterti ermar. abbassò il velo, allacciò le maniche.

349 Rígsþula – Il Mantra di Rígr

29. 29.

Keisti fald, kinga var á bringu, Aggiustò il copricapo, aveva un fermaglio sul seno, síðar slæður, serk bláfáan; la veste era ampia, il velo era blu; brún bjartari, brjóst ljósara, la fronte era bruna, il seno più chiaro, hals hvítari hreinni mjǫllu. il collo era più bianco della neve compatta.

30. 30.

Rígr kunni þeim ráð at segja; Rígr voleva dare consigli ad entrambi loro; meir settisk hann miðra fletja, perciò si sedette al centro, en á hlið hvára hjón sálkynna. avendo così ad ogni lato uno dei padroni di casa.

31. 31.

Þá tók Móðir merkðan dúk, Móðir prese una tovaglia, hvítan af hǫrvi, hulði bjóð, di seta bianca, ricoprì il tavolo, hón tók at þat hleifa þunna, poi prese delle gallette leggere, hvíta af hveiti, ok hulði dúk. di grano bianco, e le mise a tavola.

32. 32.

Framm setti hón fulla skutla, Presto mise dei vassoi pieni, silfri varða, á bjóð, fatti d’argento, a tavola, fáin fleski ok fugla steikða, maiale a fette e uccelli arrosto, vín var í kǫnnu, varðir kálkar; c’era vino in una caraffa, i calici erano lavorati; drukku ok dœmðu, dagr var á sínnum. bevvero e discussero, il giorno stava finendo.

33. 33.

Rígr kunni þeim ráð at segja; Rígr voleva dare consigli ad entrambi loro; reis hann at þat, rekkju gørði. si alzò da lì, preparò il letto.

Þar var hann at þat þríar nætr saman, Così rimase lì per tre notti, gekk hann meir at þat miðrar brautar; fece più della metà della strada; liðu meir at þat mánuðr níu. presto passarono più di nove mesi.

34. 34.

Svein ól Móðir, silki vafði, Móðir ebbe un bambino, lo avvolse nel lino,

350 Rígsþula – Il Mantra di Rígr jósu vatni, Jarl létu heita; nacque in acqua, lo chiamarono Jarl; bleikt var hár, bjartir vangar, i capelli erano biondi, le guance chiare,

ǫtul váru augu sem yrmlingi. i suoi occhi penetranti come quelli dei serpenti.

35. 35.

Upp óx þar Jarl á fletjum; Lì a casa crebbe Jarl; lind nam at skelfa, leggja strengi, imparò a usare lo scudo, legare le corde, alm at beygja, ǫrvar skefta, piegare l’arco, appuntire le frecce, flein at fleygja, frǫkkur dýja, lanciare il giavellotto, maneggiare la lancia, hestum ríða, hundum verpa, cavalcare i cavalli, far attaccare i cani, sverðum bregða, sund at fremja. maneggiare la spada, guadare i canali.

36. 36.

Kom þar ór runni Rígr gangandi, Laggiù dalla foresta venne Rígr camminando,

Rígr gangandi, rúnar kendi; Rígr camminando, conoscendo le rune; sitt gaf heiti, son kveðsk eiga; gli diede il suo nome, lo dichiarò suo figlio;

þann bað hann eignask óðalvǫllu, declamò il possesso dei campi allodiali,

óðalvǫllu, aldnar byggðir. i campi allodiali, le antiche dimore.

37. 37.

Reið hann meir þaðan myrkvan við, Egli (Jarl) s’incamminò per una via oscura, hélug fjǫll, unz at hǫllu kom; per i campi umidi, giunse ad una collina; skaft nam at dýja, skelfði lind, brandì la lancia, scosse lo scudo, hesti hleypði ok hjǫrvi brá; fece andare il cavallo ed estrasse la spada; víg nam at vekja, vǫll nam at rjóða, cominciò una guerra, arrossò i campi, val nam at fella, vá til landa. fece dei caduti, conquistò le terre.

38. 38.

Réð hann einn at þat átján búum, Regnò da solo su diciotto dimore, auð nam skipta, ǫllum veita distribuì ricchezze, diede tutti meiðmar ok mǫsma, mara svangrifja, i tesori ed i preziosi, cavalli decenti, hringum hreytti, hjó sundr baug. distribuì gli anelli, fece a pezzi le catene.

351 Rígsþula – Il Mantra di Rígr

39. 39.

Óku ærir úrgar brautir, Il nobile viaggiò attraverso umide vie, kómu at hǫllu, þar er bjó; giunse ad una casa, ove dimorava Hersir; mey átti hann mjófingraða, lì trovò una ragazza magra, hvíta ok horska, hétu . pallida e bella, chiamata Erna.

40. 40.

Báðu hennar ok heim óku, La chiesero in sposa e la portarono a casa, giftu Jarli, gekk hón und líni; la diedero a Jarl, ella era sotto un velo di lino; saman bjuggu þau ok sér unðu, vissero insieme e prosperarono,

ættir jóku ok aldrs nutu. ebbero una famiglia e gioirono di una veneranda età.

41. 41.

Burr var inn ellsti, en Barn annat, Burr era il più vecchio, Barn il secondo,

Jóð ok Aðal, Arfi, Mǫgr, Jóð e Aðal, Arfi, Mǫgr

Niðr ok Niðjungr, - námu leika, - Niðr e Niðjungr, - nomi giocosi, -

Sonr ok Sveinn, - sund ok tafl, - Sonr e Sveinn, - fiumi e torrenti, -

Kundr hét enn, Konr var inn yngsti. uno si chiamava Kundr, Konr era il più giovane.

42. 42.

Upp óxu þar Jarli bornir, Lì crebbero i figli di Jarl, hesta tǫmðu, hlífar bendu, ricevettero cavalli, curvarono gli scudi, skeyti skófu, skelfðu aska. tagliarono le frecce, montarono le lance.

43. 43.

En Konr ungr kunni rúnar, E Konr il giovane conosceva le rune,

ævinrúnar ok aldrrúnar; le rune eterne e le rune antiche; meir kunni hann mǫnnum bjarga, in più sapeva come difendere gli uomini, eggjar deyfa, ægi lægja. proteggendo il fronte, calmando il mare.

44. 44.

Klǫk nam fugla, kyrra elda, Imparò il linguaggio degli uccelli, a leggere le fiamme, sefa of svefja, sorgir lægja, a calmare le menti, ad alleviare il dolore,

352 Rígsþula – Il Mantra di Rígr afl ok eljun átta manna. aveva la forza e l’energia di otto uomini.

45. 45.

Hann við Ríg ok Jarl rúnar deildi, Si contendeva la conoscenza runica con Rígr e Jarl, brǫgðum beitti ok betr kunni; era più furbo e sapeva di più;

þá ǫðlaðisk ok þá eiga gat voleva il diritto e presto lo ebbe

Rígr at heita, rúnar kunna. di chiamarsi Rígr, e di conoscere le rune.

46. 46.

Reið Konr ungr kjǫrr ok skóga, Il giovane Konr cavalcò attraverso paludi e foreste, kolfi fleygði, kyrrði fugla. scagliando frecce, colpendo gli uccelli.

Þá kvað þat kráka, sat kvisti ein: Disse un corvo, seduto su un ramo:

Hvat skaltu, Konr ungr, kyrra fugla? Perché colpisci gli uccelli, giovane Konr?

Heldr mætti ér hestum ríða, Piuttosto dovresti cavalcare un cavallo, hjǫrvi bregða ok her fella. estrarre la spada e sconfiggere armate.

47. 47.

Á Danr ok Danpr dýrar hallir, Danr e Danpr avevano sale più costose,

æðra óðal en ér hafið; avevano posti paterni più nobili;

þeir kunnu vel kjóli at ríða, sapevano bene come cavalcare con la chiglia, egg at kenna, undir rjúfa. sfidare il fronte, infliggere ferite.

353 GGRÓTTASǪNGRRÓTTASǪNGR LLAA CCANZONEANZONE DELDEL GGRÓTTIRÓTTI OPPUREOPPURE LLAA PPACEACE DIDI FFRÓÐIRÓÐI

Si tratta dello scorcio di un poema (perciò ho ritenuto doveroso inserire il prologo tratto dall’Edda in Prosa di Snorri) danese che narra del re Fróði, discendente di Óðinn, che salvò la Danimarca dalle guerre e dalla fame grazie al Grótti, un enorme mulino donatoli dai giganti, portando così un lungo tempo di pace. Dato che il Grótti è enorme e nessuno riesce a spingere la macina, Fróði si reca in Svezia ed acquista due schiave grosse e forzute, senza però informarsi sulla loro discendenza, e le fa lavorare senza sosta. Dopo averlo implorato di farle riposare, le due schiave, Fenja e Menja iniziano un lungo monologo nel quale rivelano di essere imparentate coi giganti delle montagne, si arrabbiano, invocano un esercito dal mare, fanno uccidere Fróði e distruggono il Grótti, gettandolo in mare, e Snorri attribuisce a ciò il perché il mare è salato.

354 Gróttasǫngr – La Canzone del Grótti

« Skjǫldr hét sonr Óðins, er Skjǫldungar er frá « Un figlio di Óðinn si chiamava Skjǫldr, dal quale son komnir. Hann hafði atsetu ok réð lǫndum, þar sem nú discesi gli Skjǫldungar. Egli aveva una corte e regnava su er kǫlluð Danmǫrk, en þá var kallat Gotland. Skjǫldr quelle terre che ora si chiamano Danmǫrk (Danimarca), átti þann son, er Friðleifr hét, er lǫndum réð eftir ma che all’epoca venivano chiamate Gotland. Il figlio di hann. Sonr Friðleifs hét Fróði. En fyrir því at Fróði Skjǫldr chiamato Friðleifr regnò sulle terre dopo di lui. Il var allra konunga ríkastr á Norðrlǫndum, þá var figlio di Friðleifr si chiamava Fróði. Poiché Fróði era il hónum kenndr friðrinn um alla danska tungu, ok kalla più potente di tutti i re delle terre del Nord, la pace venne Norðmenn þat Fróðafrið. Engi maðr grandaði œðrum, chiamata col suo nome in tutte le lingue danesi, e tutti gli þótt hann hitti fyrir sér fǫðurbana eða bróðurbana, uomini del Nord la chiamavano Pace di Fróði. Nessun lausan eða bundinn. Þá var ok engi þjófr eða uomo faceva del male ad un altro, anche se fosse stato ránsmaðr, svá at gullhringr einn lá á Jalangrsheiði l’assassino di suo padre o l’assassino di suo fratello, libero lengi. Fróði konungr sótti heimboð í Svíþjóð til þess oppure legato. Non c’erano ladri né briganti, tant’è vero konungs, er Fjǫlnir er nefndr. Þá keypti hann ambáttir che un anello d’oro giacque a lungo in Jalangrsheiði. Re tvær, er hétu Fenja ok Menja. Þær váru miklar ok Fróði andò ad un ricevimento in Svíþjóðr (Svezia) dal re sterkar. Í þann tíma fannst í Danmǫrk kvernsteinar chiamato Fjǫlnir. Lì acquistò due serve, chiamate Fenja e tveir svá miklir, at engi var svá sterkr, at dregit gæti. Menja. Erano grandi e forti. A quel tempo c’erano un En sú náttúra fylgði kvernunum, at þat mólst á Danmǫrk due macine così grandi, che nessuno era così kverninni, sem sá mælti fyrir, er mól. Sú kvern hét forte da farle girare. Quel mulino si chiamava Grótti. Grótti. Hengikjǫftr er sá nefndr, er Fróða konungi gaf Hengikjǫftr era il nome di chi lo aveva donato a re Fróði. kvernina. Fróði konungr lét leiða ambáttirnar til Re Fróði fece condurre le schiave alle macine e ordinò kvernarinnar ok bað þær mala gull ok frið ok sælu che esse macinassero l’oro e la pace e la gioia per Fróði. Fróða. Þá gaf hann þeim eigi lengri hvíld eða svefn Allora egli non le concesse riposo oppure un sonno più en gaukrinn þagði eða hljóð mátti kveða. Þá er sagt, lungo del canto di un uccello o della durata di una poesia. at þær kvæði ljóð þau, er kallat er Gróttasǫngr. Ok Si dice, che poi loro intonarono quella melodia, che è áðr létti kvæðinu, mólu þær her at Fróða, svá at á chiamata Canzone del Grótti. E che prima di terminarla, þeiri nótt kom þar sá sækonungr, er Mýsingr hét, ok macinarono un esercito per combattere Fróði, sicché drap Fróða, tók þar herfang mikit. Þá lagðist quella notte dal mare giunse un re, chiamato Mýsingr, e Fróðafriðr. Mýsingr hafði með sér Grótta ok svá uccise Fróði, prendendosi un gran bottino. Così finì la Fenju ok Menju ok bað þær mala salt. Hann bað þær Pace di Fróði. Mýsingr prese con se il Grótti e anche mala lengr. Þær mólu litla hríð, áðr niðr sukku skipin, Fenja e Menja e le ordinò di macinare il sale. Ordinò di ok var þar eftir svelgr í hafinu, er særinn fellr í macinare a lungo. Avevano macinato da poco, quando la kvernaraugat. Þá varð sær saltr. » nave iniziò ad affondare, e da allora c’è un risucchio nel mare aperto, dove le acque sembrano cadere con la forma di una macina. Perciò il mare è diventato salato. »

1. 1.

Nú eru komnar til konungs húsa Sono qua giunte alla casa del re framvísar tvær, Fenja ok Menja; due donne sagge, Fenja e Menja;

þær ro at Fróða Friðleifssonar da Fróði figlio di Friðleifr sono máttkar meyjar at mani hafðar. le potenti fanciulle tenute come schiave.

2. 2.

Þær at lúðri leiddar váru Esse furono legare al mulino

355 Gróttasǫngr – La Canzone del Grótti ok grjóts gréa gangs of beiddu; e facevano girare le grige macine; hét hann hvárigri hvíld né ynði, egli non le concesse riposo né pause,

áðr hann heyrði hljóm ambátta. finché non sentiva i lamenti dalle schiave.

3. 3.

Þær þyt þulu þǫgnhorfinnar: Esse gemettero dalle macine:

« Leggjum lúðra, léttum steinum. » « Posiamo i materiali, lasciamo le pietre. »

Bað hann enn meyjar, at þær mala skyldu. Egli ordinò alle fanciulle, di dover macinare ancora.

4. 4.

Sungu ok slungu snúðga-steini, Cantavano e trascinavano in cerchio le pietre, svá at Fróða man flest sofnaði; sicché i migliori uomini di Fróði si addormentarono;

þá kvað þat Menja, var til meldrs komin: poi disse ciò Menja, quando raggiunse la macina:

5. 5.

« Auð mǫlum Fróða, mǫlum alsælan, « Maciniamo oro per Fróði, maciniamo la gloria, mǫlum fjǫlð féar á feginslúðri; maciniamo molte fortune nel mulino della felicità, siti hann á auði, sofi hann á dúni, egli si sieda sull’oro, dorma quanto voglia, vaki hann at vilja, þá er vel malit. si svegli riposato, poiché è ben macinato.

6. 6.

Hér skyli engi œðrum granda, Qua nessuno ferirebbe qualcun altro, til bǫls búa né til bana orka, arrecherebbe dolore né ucciderebbe, né hǫggva því hvǫssu sverði, né colpirebbe con la spada tagliente,

þó at bana bróður bundinn finni. » se qualcuno uccidesse suo fratello verrebbe legato. »

7. 7.

En hann kvað ekki orð it fyrra: Ma egli non disse nulla tranne questo:

Sofið eigi meir en of sál gaukar Non dormirete più del canto in sala d’un uccello eða lengr en svá ljóð eitt kveðak. oppure della lunghezza di quando recito una poesia.

8. 8.

« Var-at-tu, Fróði, fullspakr of þik, « Non fosti pienamente saggio, Fróði,

356 Gróttasǫngr – La Canzone del Grótti málvinr manna, er þú man keyptir; amico degli uomini, acquistando le schiave; kaustu at afli ok at álitum, scegliesti la forza ed il loro aspetto, en at ætterni ekki spurðir. ma non domandasti della loro stirpe.

9. 9.

Harðr var Hrungnir ok hans faðir, Hrungnir e suo padre erano potenti,

þó var Þjazi þeim ǫflgari; ma Þjazi lo era ancor più di loro;

Iði ok Aurnir, okkrir niðjar, Iði ed Aurnir, nostri parenti, brœðr bergrisa, þeim erum bornar. fratelli giganti, siamo nate da loro.

10. 10.

Kœmi-a Grótti ór gréa fjalli Grótti non sarebbe giunto dalle grige colline né sá inn harði hallr ór jǫrðu, né la dura macina dal cuore dalla terra, né mœli svá mær bergrisa, né una fanciulla dei giganti avrebbe macinato, ef vissi vit vætr til hennar. se avessimo saputo a cosa ti serviva.

11. 11.

Vér vetr níu várum leikur Per nove inverni giocammo insieme

ǫflgar alnar fyr jǫrð neðan; crescendo potenti giù sotto terra; stóðu meyjar at meginverkum, le fanciulle compirono imprese meravigliose, færðum sjálfar setberg ór stað. da sole spostammo i macigni da dove erano.

12. 12.

Veltum grjóti of garð risa, Portammo un masso dal territorio dei giganti, svá at fold fyrir fǫr skjalfandi; così grande che frane caddero lungo i pendî; svá slœngðum vit snúðgasteini, così portammo la macina del mulino, hǫfgahalli, at halir tóku. la grande roccia, da far prendere agli uomini.

13. 13.

En vit síðan á Svíþjóðu E poi dopo in Svíþjóðr (Svezia) framvísar tvær í fólk stigum, noi due sagge lottammo tra la gente, beiddum bjǫrnu, en brutum skjǫldu, sfidammo gli orsi, spaccammo gli scudi, gengum í gǫgnum gráserkjat lið. passando attraverso le grige armate.

357 Gróttasǫngr – La Canzone del Grótti

14. 14.

Steypðum stilli, studdum annan, Rovesciammo un sovrano, supportammo un altro, veittum góðum Gothormi lið; difendemmo l’armata di Gothormr il buono; var-a kyrrseta, áðr Knúi felli. non ci sedemmo, finché Knúi non cadde.

15. 15.

Fram heldum því þau misseri, Restammo così per tutto l’anno, at vit at kǫppum kenndar várum; divenimmo conosciute come dei guerrieri;

þar sorðu vit skǫrpum geirum lì spillammo con le lance affilate blóð ór benjum ok brand ruðum. il sangue dalle ferite e arrossammo le spade.

16. 16.

Nú erum komnar til konungs húsa Ora siamo giunte alla casa del re miskunnlausar ok at mani hafðar; trattate senza ritegno e tenute come schiave; aurr etr iljar, en ofan kulði, lo sporco corrode i piedi, il vento gelido soffia, drǫgum dolgs sjǫtul, daprt er at Fróða. trascinando il quieta guerre (il mulino), è triste da Fróði.

17. 17.

Hendr skulu hvílask, hallr standa mun, La mano deve riposare, la pietra si fermerà, malit hefi ek fyr mik mitt of leiti; io ho macinato la mia parte; nú mun-a hǫndum hvíld vel gefa, ora non ci sarà sosta per le mani,

áðr fullmalit Fróða þykki. finché Fróði non ritenga il tutto ben macinato.

18. 18.

Hendr skulu hǫndla harðar trjónur, Le mani maneggeranno elmi duri, vápn valdreyrug, vaki þú, Fróði, armi insanguinate, svegliati, Fróði, vaki þú, Fróði, ef þú hlýða vill svegliati, Fróði, se vuoi ascoltare sǫngum okkrum ok sǫgnum fornum. la nostra canzone e i canti antichi.

19. 19.

Eld sé ek brenna fyr austan borg, Vedo il fuoco bruciare ad Est della fortezza, vígspjǫll vaka, þat mun viti kallaðr, sveglia un vento di guerra, saprà richiamarlo, mun herr koma hinig af bragði verrà un esercito correndo veloce

358 Gróttasǫngr – La Canzone del Grótti ok brenna bœ fyr buðlungi. e brucerà la fortezza davanti al sovrano.

20. 20.

Mun-at þú halda Hleiðrar stóli, Non terrai il trono di Hleiðr, rauðum hringum né regingrjóti; né gli anelli rossi né il mulino della ricchezza; tǫkum á mǫndli mær, skarpara, noi fanciulle stringiamo la presa, più forte, erum-a varmar í valdreyra. non c’è ancora il calore del sangue dei caduti.

21. 21.

Mól míns fǫður mær rammliga, La figlia di mio padre lavora duro,

því at hón feigð fira fjǫlmargra sá; poiché ella ha visto la morte di molti; stukku stórar steðr frá lúðri il mulino ha ceduto nelle fondamenta járni varðar, mǫlum enn framar! coperte di ferro, e ancora maciniamo!

22. 22.

Mǫlum enn framar! Mun Yrsu sonr, E ancora maciniamo! Il figlio di , niðr Hálfdanar, hefna Fróða; parente di Hálfdanskr, ucciderà Fróði; sá mun hennar heitinn verða così di lei potrà essere chiamato burr ok bróðir, vitum báðar þat. » figlio e fratello, entrambe lo sappiamo. »

23. 23.

Mólu meyjar, megins kostuðu, Le fanciulle macinarono, a piena potenza, váru ungar í jǫtunmóði; le giovani usarono la furia dei giganti; skulfu skaptré, skauzk lúðr ofan, il perno di legno tremò, il mulino si ruppe, hraut inn hǫfgi hallr sundr í tvau. spaccarono la grande macina in due.

24. 24.

En bergrisa brúðr orð of kvað: E le donne giganti dissero ciò:

Malit hǫfum, Fróði, sem munum hætta, Abbiamo macinato, Fróði, finché abbiamo finito, hafa fullstaðit fljóð at meldri. a lungo siam state sedute alla mola.

359 GGRÓUGALDRRÓUGALDR L’IL’INCANTESIMONCANTESIMO DIDI GGRÓARÓA OPPUREOPPURE SSVIPDAGSMÁLVIPDAGSMÁL PPARTEARTE II

Si tratta della parte del Svipdagsmál (Discorso di ), ovvero il viaggio di Svipdagr (qui non ha ancora nome e viene chiamato solo “il figlio”) verso Menglǫð, che altri non è che Freyja. La madre di Svipdagr è morta e la matrigna che ha risposato suo padre ha deciso di mandarlo a prendersi Menglǫð, però si tratta di un viaggio lungo e duro, e Svipdagr, ancora giovane, ha paura, perciò invoca lo spirito di sua madre, chiedendole protezione per il viaggio che lo attende. La madre dunque lo benedice con nove incantesimi benevoli, e gli augura di ricordarsi le sue parole, durante il suo viaggio, affinché possano proteggerlo; e difatti così sarà, infatti Svipdagr giungerà sano alla corte di Menglǫð, come si vedrà all’inizio del prossimo ed ultimo poema eddico.

360 Gróugaldr – L’Incantesimo di Gróa

1. 1.

Sonr kvað: Disse il figlio:

Vaki þú, Gróa, vaki þú, góð kona, Svegliati, Gróa, svegliati, buona donna, vek ek þik dauðra dura, ef þú þat mant, ti invoco davanti alla porta dei morti, se ti ricordi, at þú þínn mǫg bœðir til kumbldysjar koma. hai pregato tuo figlio a venire al tuo tumulo.

2. 2.

Gróa kvað: Disse Gróa:

Hvat er nú annt mínum eingasyni, Cos’è ora che turba il mio unico figlio, hverju ertu nú bǫlvi borinn, er þú þá móður kallar, qual male ti affligge, che chiami tua madre, er til moldar er komin ok ór ljóðheimum liðin? che è diventata polvere e fuori dal mondo dei vivi?

3. 3.

Sonr kvað: Disse il figlio:

Ljótu leikborði skaut fyr mik in lævísa kona, Una donna malvagia m’ha dato un compito rischioso, sú er faðmaði mínn fǫður; colei che ha sposato mio padre;

þar bað hón mik koma, mi ha ordinato di andare er kvæmtki veit, móti Menglǫðu. dove non posso andare, ad incontrare Menglǫð.

4. 4.

Gróa kvað: Disse Gróa:

Lǫng er fǫr, langir ro farvegar, Il viaggio è lungo, la via è lunga, langir ro manna munir, ef þat verðr, il desiderio degli uomini è lungo, se ciò accadrà, at þú þínn vilja bíðr, che avrai ciò che vuoi, skeikar þá Skuld at skǫpum. allora il decreto di Skuld è errato.

5. 5.

Sonr kvað: Disse il figlio:

Galdra þú mér gal, þá er góðir eru, Intona degli incantesimi per me, di quelli buoni, bjarg þú, móðir, megi; á vegum allr salva tuo figlio, madre; per tutte le vie hygg ek, at ek verða muna, penso ciò, che sarò sfortunato,

þykkjumk ek til ungr afi. sono ancora troppo giovane.

361 Gróugaldr – L’Incantesimo di Gróa

6. 6.

Gróa kvað: Disse Gróa:

Þann gel ek þér fyrstan, Ti canto il primo,

- þann kveða fjǫlnýtan, þann gól Rindi Rani, - - dicono sia il migliore, lo cantò Rindr per Ran, - at þú of ǫxl skjótir, því er þér atalt þykkir; ti scrollerai di dosso, tutto ciò che riterrai malefico; sjálfr leið þú sjálfan þik. soltanto tu guiderai te stesso.

7. 7.

Þann gel ek þér annan, Ti canto il secondo, ef þú árna skalt viljalauss á vegum, se dovessi percorrere la via controvoglia,

Urðar lokur haldi þér ǫllum megum, la presa di Urðr ti protegga sempre, er þú á sinnum sér. ovunque tu veda pericoli.

8. 8.

Þann gel ek þér inn þriðja, Ti canto il terzo, ef þér þjóðáar falla at fjǫrlotum, se i potenti fiumi minacciano di ucciderti,

Horn ok Ruðr snúisk til Heljar meðan, Horn e Ruðr scorrano giù verso Hel, en þverri æ fyr þér. ma diminuiscano sempre dinanzi a te.

9. 9.

Þann gel ek þér inn fjórða, Ti canto il quarto, ef þik fjándr standa gǫrvir á galgvegi, se i nemici ti tendono agguati lungo la via, hugr þeim hverfi til handa þér, possano cambiare il pensiero a tuo favore, ok snúisk þeim til sátta sefi. e le loro intenzioni si rivolgano all’amicizia.

10. 10.

Þann gel ek þér inn fimmta, Ti canto il quinto, ef þér fjǫturr verðr borinn at boglimum, se le catene ti stringano polsi e caviglie, leysigaldr læt ek þér fyr legg of kveðinn, intonerei incantesimi liberatori per te, ok stǫkkr þá láss af limum, en af fótum fjǫturr. e braccia e piedi si libererebbero dai ceppi.

11. 11.

Þann gel ek þér inn sétta, Ti canto il sesto,

362 Gróugaldr – L’Incantesimo di Gróa ef þú á sjó kœmr meira en menn viti, se dovessi navigare in un mare più grande di quelli conosciuti, logn ok lǫgr gangi þér í lúðr saman l’acqua e il vento ti attendano lontani insieme ok léi þér æ friðdrjúgrar farar. e ti lascino sempre navigare in pace.

12. 12.

Þann gel ek þér inn sjaunda, Ti canto il settimo, ef þik sœkja kœmr frost á fjalli háu, se incontrerai il gelo su un’alta montagna, hræva kulði megi-t þínu holdi fara, il freddo letale non prenderà la tua carne, ok haldisk æ lík at liðum. e il tuo corpo sarà sempre in forma.

13. 13.

Þann gel ek þér inn átta, Ti canto l’ottavo, ef þik úti nemr nótt á niflvegi, se fossi sorpreso dalla notte sulla via nebbiosa, at því firr megi þér til meins gøra non ti ferisca neppure il fantasma kristin dauð kona. di una donna cristiana morta.

14. 14.

Þann gel ek þér inn níunda, Ti canto il nono, ef þú við inn naddgǫfga orðum skiptir jǫtun, se dovessi discutere con un gigante armato di lancia, máls ok mannvits sé þér á minni ok hjarta al tuo cuore conoscenza e saggezza gnóga of gefit. siano date in abbondanza.

15. 15.

Far þú nú æva, þar er forað þykkir, Possa tu sempre andare dove non c’è pericolo, ok standi-t þér mein fyr munum; e nessun danno nuocerà al tuo desiderio;

á jarðfǫstum steini stóð ek innan dura, sono stata su una pietra fissata a terra tra le porte, meðan ek þér galdra gól. mentre ti cantavo gli incantesimi.

16. 16.

Móður orð ber þú, mǫgr, heðan Porta con te le parole di tua madre, figlio, ok lát þér í brjósti búa; e lascia che dimorino nel tuo petto; iðgnóga heill skaltu of aldr hafa, poiché sarai sano per tutta la vita, meðan þú mín orð of mant. finché ricorderai le mie parole.

363 FFJǪLSVINNSMÁLJǪLSVINNSMÁL IILL DDISCORSOISCORSO DIDI FFJǪLSVIÐRJǪLSVIÐR OPPUREOPPURE IILL DDISCORSOISCORSO DIDI SSVIPDAGRVIPDAGR PARTEPARTE IIII

Si tratta dell’ultimo dei poemi eddici, proseguimento del Gróugaldr (insieme al quale compone il Svipdagsmál, il Discorso di Svipdagr). Svipdagr giunge alla corte infuocata di Menglǫð, ma trova un guardiano, Fjǫlsviðr, che altri non è che Óðinn in persona (Fjǫlsviðr è un suo appellativo ed è chiaro che si tratti del Guercio dal carattere, dalla saggezza e dalla conoscenza), che lo ferma e lo interroga su chi sia. Dopo avergli fornito uno pseudonimo (Vindkaldr figlio di Várkaldr), Svipdagr lo interroga direttamente sui sistemi di sicurezza della fortezza e sul come penetrare nella fortezza. Pare che sia impossibile, infatti per farlo bisogna superare due cani che dormono alternamente giorno e notte dandogli come cibo due lembi di carne delle ali di Viðófnir, un gallo da combattimento che sta su Yggdrasill e che è possibile uccidere solo con un’arma custodita da (sposa di Surtr), che però, essendo una gigantessa, essa non cederà se non in cambio di una falce d’argento che giace sotto la coda dello stesso gallo, creando così un cerchio senza fine grazie al quale non si riuscirà mai a saziare i cani, uccidendo il gallo e dandone in pasto le ali, poiché l’unica arma in grado di ucciderlo per essere ottenuta richiede ucciderlo. Svipdagr però non si da per per vinto e chiede se c’è qualche uomo Menglǫð potrebbe mai amare, e Fjǫlsviðr gli risponde che è Svipdagr. Egli rivela dunque il suo nome e si unisce a Menglǫð.

364 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr

1. 1.

Útan garða hann sá upp of koma Fuori dalle mura egli vide venire

þurs-a þjóðar sjǫt: « Hvat er þat flagða, un gigante alla cittadella: « Che mostro sei, er stendr fyr forgǫrðum che stai fuori dalle mura ok hvarflar um hættan loga? e giri intorno alle fiamme pericolose?

2. 2.

Hvers þú leitar, eða hvers þú á leitum ert, Chi stai cercando, oppure cosa vuoi, eða hvat viltu, vinlaus, vita? oppure cosa vuoi sapere, senza-amici?

Úrgar brautir árnaðu aftr heðan; Tornatene a casa per le umide vie;

átt-at-tu hér, verndar vanr, veru. » qua non c’è posto per te, miserabile. »

3. 3.

Kómumaðr kvað: Disse l’uomo giunto:

Hvat er þat flagða, er stendr fyr forgarði Che mostro sei, che stai davanti le mura ok býðr-at líðǫndum lǫð? e non offri ospitalità ad un viandante?

Sœmðar orða lauss Nemmeno una parola d’onore hefir þú seggr of lifat, ok haltu heim heðan! è mai stata detta per te, dunque tornatene dentro!

4. 4.

Borgarvǫrðr kvað: Disse il guardiano della fortezza:

Fjǫlsviðr ek heiti, en ek á fróðan sefa, Mi chiamo Fjǫlsviðr, e sono molto saggio,

þeygi em ek míns mildr matar; anche se non distribuisco il mio cibo; innan garða þú kœmr hér aldregi, non entrerai mai dentro queste mura, ok dríf þú nú, vargr, at vegi! dunque vattene via, lupo!

5. 5.

Kómumaðr kvað: Disse l’uomo giunto:

Augna gamans fýsir aftr at fá, Quando l’occhio ha contemplato una cosa bella, hvars hann getr svást at sjá; spera sempre di tornare a vederla; garðar glóa mér þykkja of gullna sáli; penso che queste mura splendenti circondino sale dorate; hér mynda ek eðli una. qua vorrei dimorare felice.

365 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr

6. 6.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Segðu mér, hverjum ertu, sveinn, of borinn, Dimmi di chi sei figlio, giovane, eða hverra ertu manna mǫgr? oppure di che stirpe degli uomini sei?

Kómumaðr kvað: Disse l’uomo giunto:

Vindkaldr ek heiti, Várkaldr hét mínn faðir, Mi chiamo Vindkaldr, mio pare si chiamava Várkaldr,

þess var Fjǫlkaldr faðir. Fjǫlkaldr era suo padre.

7. 7.

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hverr hér ræðr ok ríki hefir chi è che regna qua e ha potere sulle eign ok auðsǫlum? terre e sulle sale dorate?

8. 8.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Menglǫð of heitir, Si chiama Menglǫð, en hána móðir of gat við Svafrþorins syni; sua madre la generò col figlio di Svafrþorinn; hón hér ræðr ok ríki hefir è lei che regna qua e ha potere sulle eign ok auðsǫlum. terre e sulle sale dorate.

9. 9.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvat sú grind heitir, er með goðum come si chiama questo cancello, che tra gli dèi sá-at menn it meira forað? nessun uomo ha mai visto ostacolo più grande?

10. 10.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Þrymgjǫll hón heitir, Si chiama Þrymgjǫll, en hána þrír gørðu Sólblinda synir; fu fabbricato dai tre figli di Sólblindi; fjǫturr fastr verðr við faranda hvern i ceppi legano velocemente qualunque viaggiatore

366 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr er hána hefr frá hliði. che provi a forzare la sua apertura.

11. 11.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvat sá garðr heitir, er með goðum come si chiama questa cinta di mura, che tra gli dèi sá-at menn it meira forað? nessun uomo ne ha mai vista una più mostruosa?

12. 12.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Gastrópnir heitir, Si chiama Gastrópnir, en ek hann gǫrfan hefk ór Leirbrimis limum; e l’ho costruita io con le membra di Leirbrimir, svá hefik studdan, at hann standa mun l’ho rinforzata così tanto, che s’ergerà

æ meðan ǫld lifir. per sempre finché il mondo vivrà.

13. 13.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvat þeir garmar heita, er gífrir rata come si chiamano questi cani, che van avanti e indietro ok varða fyr lundi lim? e fan la guardia alle foglie dell’albero?

14. 14.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Gífr heitir annarr, Uno si chiama Gífr, en Geri annarr, ef þú vilt þat vita; Geri un altro, se vuoi saperlo; varðir ellilyf æ þeir varða, fan sempre la guardia all’antica erba del guardiano, unz rjúfask regin. fino alla caduta degli dèi.

15. 15.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr,

367 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvárt sé manna nǫkkut, þat er megi inn koma, è possibile che qualcuno riesca ad entrare, meðan sókndjarfir sofa? quando i feroci guardiani dormono?

16. 16.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Missvefni mikit var þeim mjǫk of lagit, Gli fu imposto sonno alterno con la forza, síðan þeim var varzla vituð; da quando furono assegnati alla guardia; annarr of nætr sefr, en annarr of daga, uno dorme di notte, l’altro di giorno, ok kœmsk þá vætr, ef þá kom. così nessuno può entrare, se giunge qua.

17. 17.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvárt sé matar nǫkkut, þat er menn hafi, è possibile che ci sia qualche cibo da dargli, ok hlaupi inn, meðan þeir eta? e correr dentro, mentre mangiano?

18. 18.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Vegnbráðir tvær liggja í Viðófnis liðum, Ci son due bocconi di carne nelle ali di Viðófnir, ef þú vilt þat vita, se vuoi proprio saperlo,

þat eitt er svá matar, at þeim menn of gefi, sono l’unico cibo che gli si possa dare, ok hlaupi inn, meðan þeir eta. e correr dentro, mentre mangiano.

19. 19.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvat þat barr heitir, er breiðask um come si chiama l’albero, che stende su lǫnd ǫll limar? tutte le terre i rami?

368 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr

20. 20.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Mímameiðr hann heitir, Si chiama Mímameiðr (Yggdrasill), en þat fáir vita, af hverjum rótum renn; ma pochi sanno, da quali radici nasca; við þat hann fellr, er fæstan varir, da cosa sarà abbattuto, lo sanno in pochi, flær-at hann eld né járn. non lo abbatte né il fuoco né il ferro.

21. 21.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvat af móði verðr þess ins mæra viðar, quale frutto dona quest’albero rinomato, er hann flær-rat eld né járn? che non lo abbatte né il fuoco né il ferro?

22. 22.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Út af hans aldni Il suo frutto è preso skal á eld bera fyr kelisjúkar konur; e messo sul fuoco per le donne in travaglio;

útar hverfa þaz þær innar skyli, così esce fuori ciò che rimarrebbe dentro, sá er hann með mǫnnum mjǫtuðr. questo è l’uso che ne fanno i mortali.

23. 23.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvat sá hani heitir, er sitr í inum háva viði, qual è il nome del gallo, che si siede sull’alto albero, allr hann við gull glóir? risplendente tutto d’oro?

24. 24.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Viðófnir hann heitir, Si chiama Viðófnir, en hann stendr Veðrglasi á, meiðs kvistum Míma; chi sta sui Veðrglasir, i rami dell’albero di Mímir; einum ekka þryngr hann ǫrófsaman egli è afflitto da un solo immenso dolore

369 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr

Surtr Sinmǫru. da Sinmara di Surtr.

25. 25.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvárt sé vápna nǫkkut, þat er knegi è possibile che ci sia un’arma, con la quale

Viðófnir fyrir hníga á Heljar sjǫt? Viðófnir possa essere spedito giù da Hel?

26. 26.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Lævateinn heitir hann, Si chiama Lævateinn, en hann gørði Loftr rúnum fyr nágrindr neðan; l’ha creata Loftr con le rune davanti al cancello dei morti;

í segjárnskeri liggr hann hjá Sinmǫru, si trova da Sinmara in uno scrigno di ferro, ok halda njarðlásar níu. ed è chiusa da nove serrature.

27. 27.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvárt aftr kœmr, sá er eftir ferr è possibile che torni indietro, colui che la cerca ok vill þann tein taka? e prova a prendere l’arma?

28. 28.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Aftr mun koma, Tornerà indietro, sá er eftir ferr ok vill þann tein taka, colui che la cerca e prova a prendere l’arma, ef þat fœrir, er fáir eigu, eiri Ǫrglasis. solo se porta un oggetto raro per la dea di Ǫrlglasir.

29. 29.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere:

370 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr hvárt sé mœta nǫkkut, þat er menn hafi è possibile trovare qualcosa, che hanno gli uomini ok verðr því in fǫlva gýgr fegin? e al quale gioirebbe la pallida gigantessa?

30. 30.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Ljósan léa skaltu í lúðr bera, Devi portarti la falce lucente nel bagaglio,

þann er liggr í Viðófnis vǫlum, quella che si trova sotto la coda di Viðófnir,

Sinmǫru at selja, áðr hón sǫm telisk dalla a Sinmara, così ella accetterà vápn til vígs at ljá. di cedere l’arma per combattere.

31. 31.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvat sá sálr heitir, er slunginn er come si chiama la sala, che è avvolta nelle vísum vafrloga? sagge fiamme guizzanti?

32. 32.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Hyrr hann heitir, Si chiama Hyrr, en hann lengi mun á brodds oddi bifask; e a lungo tremerà sul filo di una lama; auðranns þess munu um aldr hafa questa ricca dimora è sempre stata frétt eina fírar. conosciuta da pochi.

33. 33.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hverr þat gørði, er ek fyr garð sák chi l’ha fatta, tra quelli che vedo all’interno innan, ásmaga? delle mura, tra i figli degli Asi?

371 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr

34. 34.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Uni ok Íri, Óri ok Bári, Uni ed Íri, Óri e Bári,

Varr ok Vegdrasill; Dóri ok Úri, Varr e Vegdrasill; Dóri ed Úri,

Dellingr, Atvarðr, Líðskjalfr, Loki. Dellingr, Atvarðr, Líðskjalfr, Loki.

35. 35.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvat þat bjarg heitir, er ek sé come si chiama la montagna, sulla quale vedo brúði á þjóðmæra þruma? la splendida nobile fanciulla seduta?

36. 36.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Lyfjaberg þat heitir, Si chiama Lyfjaberg, en þat hefir lengi verit sjúkum ok sárum gaman; ed esiste da tempo per curare malattie e ferite; heil verðr hver, þótt hafi árs sótt, sarà curata, anche se è malata da anni, ef þat klífr, kona. una donna, se la scala.

37. 37.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvat þær meyjar heita, er fyr come si chiamano le ragazze, che davanti

Menglaðar knjám sitja sáttar saman? le ginocchia di Menglǫð siedono insieme felici?

38. 38.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Hlíf heitir, ǫnnur Hlífþrasa, Una si chiama Hlíf, un’altra Hlífþrasa,

þriðja Þjóðvarta, Bjǫrt ok Blíð, una terza Þjóðvarta, Bjǫrt e Blíð,

Blíðr, Fríð, ok Aurboða. Blíðr, Fríð, Eir ed Aurboða.

372 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr

39. 39.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvárt þær bjarga, þeim er blóta þær, difendono coloro che sacrificano a loro, ef gǫrask þarfar þess? se avessero bisogno di aiuto?

40. 40.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Bjarga svinnar, Le sagge difendono, hvar er menn blóta þær á stallhelgum stað; coloro che sacrificano a loro nei luoghi consacrati; eigi svá hátt forað kœmr at hǫlða sonum, non c’è male così forte che affligga i figli degli uomini, hvern þær ór nauðum nema. che loro non riescano a sanare.

41. 41.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Segðu mér þat, Fjǫlsviðr, Dimmi, Fjǫlsviðr, er ek þik fregna mun ok ek vilja vita: ciò ti domando e voglio sapere: hvárt sé manna nǫkkut, er knegi è possibile che esista un uomo, che possa

á Menglaðar svásum armi sofa? dormire tra le soffici braccia di Menglǫð?

42. 42.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Vætr er þat manna, Non c’è uomo, er knegi á Menglaðar svásum armi sofa, che possa dormire tra le soffici braccia di Menglǫð, nema Svipdagr einn, hónum var sú eccetto Svipdagr, a lui è stata in sólbjarta brúðr at kván of kveðin. promessa in sposa la donna solare.

43. 43.

Vindkaldr kvað: Disse Vindkaldr:

Hrittu á hurðir, láttu hlið rúm, Apri le porte, spalanca i cancelli, hér máttu Svipdag sjá; qua puoi rimirare Svipdagr; en þó vita far, ef vilja myni e vai a vedere, se vuole accettare

373 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr

Menglǫð mitt gaman. il mio amore, Menglǫð.

44. 44.

Fjǫlsviðr kvað: Disse Fjǫlsviðr:

Heyr þú, Menglǫð, Ascolta, Menglǫð, hér er maðr kominn, gakk þú á gest sjá; è giunto un uomo, vai a vedere l’ospite; hundar fagna, hús hefir upp lokizk, i cani son festosi, la casa si è aperta da sola, hygg ek, at Svipdagr sé. io credo che sia Svipdagr.

45. 45.

Menglǫð kvað: Disse Menglǫð:

Horskir hrafnar skulu þér á hám galga Che i corvi saggi ti strappino gli occhi slíta sjónir ór, ef þú þat lýgr, impiccato alla forca, se stai mentendo, at hér sé langt kominn mǫgr til mínna sála. che da lontano è giunto il giovane alle mie sale.

46. 46.

Hvaðan þú fǫrt, hvaðan þú fǫr gørðir, Da dove vieni, da dove sei arrivato qua, hvé þik hétu hjú? At ætt ok nafni come ti chiama la tua famiglia? La tua stirpe e nome skal ek jartegn vita, ef ek var þér kván of kveðin. devo conoscere, se sono stata promessa in sposa a te.

47. 47.

Svipdagr kvað: Disse Svipdagr:

Svipdagr ek heiti, Sólbjartr hét mínn faðir, Mi chiamo Svipdagr, mio padre si chiamava Sólbjartr,

þaðan rákumk vindkalda vegu; da lì il vento mi ha guidato per gelide vie;

Urðar orði kveðr engi maðr, al decreto di Urðr nessuno si può opporre,

þótt þat sé við lǫst lagit. anche se non va con la sua volontà.

48. 48.

Menglǫð kvað: Disse Menglǫð:

Vel þú nú kominn, Allora sei il benvenuto, hefik mínn vilja beðit, il mio desiderio s’è avverato, fylgja skal kveðju koss; ti devo accogliere con un bacio; forkunnar sýn mun flestan glaða, una bella visione è fonte di gioia,

374 Fjǫlsvinnsmál – Il Discorso di Fjǫlsviðr hvars hefir við annan ást. quando qualcuno ama qualcun altro.

49. 49.

Lengi ek sat Lyfjabergi á, A lungo sono stata seduta sulla Lyfjaberg, beið ek þín dœgr ok daga; ti ho attesto per giorni e giorni; nú þat varð, er ek vætt hefi, ora s’è realizzato, quel che desideravo, at þú ert kominn, mǫgr, til mínna sála. che tu venissi, giovane, alle mie sale.

50. 50.

Þrár hafðar er ek hefi til þíns gamans, La sofferenza dell’aspettarti è finita, en þú til míns munar; e ci sei te da poter amare, nú er þat satt, er vit slíta skulum ora è certo, che vivremo

ævi ok aldr saman. insieme per il resto del nostro tempo.

375