Urdaibaiko Itsaski-Batzea

LABUR 09.zbk 3 EDITORIALA 4 IRRIMARRA ZUZENDARIA: 5 PIL PILEAN Pedro María Garay 6 GAURKOTASUNA ARTE ZUZENDARIA: SLOW FOOD Pedro María Garay B-HERRIAK 16 AMALUR DOKUMENTAZIOA: LUR ABERATS. Slow Food. Haltza Rafael Urien ITSASGORA. Urdaibaiko Itsaski-batzea. 24 GEURE ALTXORRAK ERREDAKZIOA: 26 ZER EGIN ETA NORA JOAN Lourdes Arroitajauregui, IBILBIDEA. Laminen Ibilbidea Rafael Urien, Laura Perez, GASTRONOMIA. "Baserri Maitea" Jatetxea Maider Arazosa. 32 MUNDUTIK ZEHAR EUSKERA KORDINATZAILEA: Por Gran Canaria Occidental Esther Korta 34 ARTISTAK ARTISTA. Peru Kortazar, margolaria DISEINUA ETA MAKETAZIOA: PERTSONAIA. Rafael Iriondo, futbolari izandakoa Alicia Rojo 42 GEURE KIROLAK. Urdaibai Arraun Talde historikoa 46 IRAGARKIAK KOMIKIGILEA: Alex Orbe, Egoitz Moreno

ARGAZKIAK: 20 ITSASGORA Pedro Garay, Rafael Urien, Laura Urdaibaiko Pérez, AZTI-Tecnalia, M.U. Itsaski-batzea. KOLABORATZAILEAK: Antonio Pou, Mikel Unzueta, Azti-Tecnalia, Idoia Garate. ADMINISTRAZIOA: 94 625 76 09 26 ZER EGIN PUBLIZITATEA: 688 61 66 22/ 657 790 836 ETA

KORDINATZAILEA: NORA JOAN Nueva Europa Diseño, Imagen y Laminen ibilbidea. Comunicación, S.L

INPRIMATEGIA: Grafinorte, S.A ALE KOPURUA: 16.000 ale 28 GEURE ARGITARATZAILEA: ALTXORRAK URREMENDi, Gernika-Bermeo Landagarapen Alkartea. Domingo Las aldeas en Alegria Enparantza, z/g. 48300 época romana. Gernika-Lumo (Bizkaia) e-mmail: [email protected] web orria: www.urremendi.org PERTSONAIA e-mmail: 38 [email protected] Rafael Iriondo, web orria: lehoi kementsuaren www.busturialdea-urdaibai.com kondaira bizia. LEGE GORDAILUA: BI-2675-06

www.busturialdeaurdaibai.com EDITORIALA Gu geuk PARAMETRO EKONOMIKOEK GIZARTEAREN ABERASTASUNAREN ALDE BAT BAINO EZ DABE EURTZEN.

Zer dakar gizarte modernoan bizitzeak? Globalizazi- noa, informazinoa, teknologia, ezagutza, zientzia, aukerak, erosotasuna.... Garapena edo aurrerapena berbak aho biko ezpata izan leikez. Sarri, garapen horren erritmo kontrolaezin eta amorratua bazter- tzailea da, ze inok ez badau eragozten balore kultura- lak, naturalak, ondarea eta izaerea be jan egiten dauz. Eskerrak, gizartea, hori baino errealitate askoz be nahastuagoa dan, ondino badagoz zapalduta sentitzen direnak eta makinea geldituten dabenak, pentsatu eta ekiteko.

Horreen sentiberatasuna, ezberdin egiten gaituen baloreak onartzeko eta baloreok berreskuratu, ba- bestu eta zabaltzeko dauken ahalmena, aberasbidea da gizarte modernoentzat. Gainera, aginterako eta parte hartzeko gai direnengandik badatoz, gizartearen sustraiak sendotu bakarrik ez, garapenaren eta ongizataren arteko alde kualitatiboa markatzen da. Kontzeptu biok alakarren osagarri dira eta Busturial- dean be holan izan ahal dira gura ezkero.

URREMENDi 3 KOMIKIA

4 URREMENDi PIL PILEAN los lectores opinan

¿MALA MEMORIA, O DEJADEZ?

Estimados Sres. me dirijo a ustedes con la esperanza de que publiquen ésta carta, que es la de un amante de la naturaleza perplejo ante la dejadez de las administraciones responsables de la conservación del litoral. En el arenal de San Antonio, en Sukarrieta y en pleno corazón de la Reserva de la Biosfera de Urdaibai, se colo- caron en su día una serie de barreras de protección contra los restos de Petróleo procedentes del tristemente célebre "Prestige". No sabemos exactamente cual fue la administración que colocó cada barrera, por lo visto unas las puso el Departamento de Costas, otras el Gobierno Vasco, pero si sabemos, y sufrimos, que la parte más chapucera y antiestética de ellas ahí se ha quedado. Los restos de una barrera preparada con plásticos y tablas, se apilan en los bordes del arenal; en cinco años, nadie ha sido capaz de retirar éstos desechos. Plásti- cos negros, tablones y jirones de sacos de arena se suceden por la orilla.Y todo, en una Reserva de la Biosfera. Con ésta forma de actuar,con éstos niveles de dejadez,¿con qué fuerza moral pueden luego éstas administraciones limitar las actividades de los particulares para respetar ésta zona protegida?. ¿Quién vigila al vigilante?. Para demostrar que no exagero, les remito unas fotografías del desaguisado. Les recomiendo que al mirar- las, tengan muy presente que eso, eso que ven, lo ha dejado ahí una administración (la que sea) encargada de velar por el buen estado de la ría. F.R.

Bidali zeure idatzia helbide elektroniko hontara: [email protected]

URREMENDi 5 GAURKOTASUNA

SLOW FOOD, EL SABOR DE LO AUTÉNTICO

Mantener el sabor de los productos de siempre, rescatar placeres ya casi olvi- dados, y dar valor a lo auténtico, se ha convertido hoy día en un desafío que pone a prueba a una sociedad que se mueve a demasiadas revoluciones por minuto. Detenernos en un sabor, recordar viejas recetas, y apostar por recuperar razas autóctonas, y productos nuestros, de siempre, es a la invitación que nos brinda el movimiento Slow Food. Una filosofía de vida, que busca y reivin- dica el origen de los alimentos, y que en Euskadi "encaja a la perfección". Mariano Gómez, es el presidente de este movimiento en Bizkaia.

Beranduko mahatsez egindako Urezti ardo gozoa be Slow Food motan dago.

Mariano Gomez, Bizkaiko Slow Food mugimenduaren presidentea, ta B.F.Ako albaitaria.

URREMENDI: ¿Qué es realmente el Slow Food, y en Ciencias Gastronómicas.Este movimiento se ha ido cómo aparece este movimiento en Euskadi? extendiendo por todo el mundo, y en el Estado tiene MARIANO GÓMEZ: Slow Food es un movimiento que 17 Conviviums o zonas agrupadas. En Euskadi nos vela por la salvaguarda, divulgación, y cuidado de los dimos cuenta de que había muchas razas de animales alimentos.Surgió en Italia en el año 1986,cuando Mac- y productos tradicionales condenados a desaparecer. Donals compró un local en plena Plaza de España de Esto nos preocupaba y de ahí que se implantara este Roma, donde hasta entonces había un restaurante de movimiento en Euskadi. Gipuzkoa fue la pionera en comida tradicional. Un grupo de personas sensibiliza- todo el Estado, la que inicio el movimiento Slow a tra- das con el respeto y mantenimiento de los valores tra- vés de sus sociedades gastronómicas. El Convivium dicionales, creó entonces el movimiento Slow Food, Bizkaia nació más recientemente, el 5 de Julio del que ahora ya tiene hasta dos Campus Universitarios 2006, coincidiendo con el Sukalki de Mungia.

Bizkaian hamar produktu sartzen dira Slow Food motan: Karrantzako gaztaia, Mungiako taloa, Zallako kipula barria, Urezti beranduko mahatsa, Betizu behia, Azpigorri ahuntza, Euskal Oiloak arrautza eta kapoiak, Euskal Antzarak arrautzak, Kantauriko antxoa kontserban eta eguneko arrain urdin ketuak.

6 URREMENDi GAURKOTASUNA

Busturialdean Magunan hazten dira Azpigorri ahuntza edo Betizu behiak, Mendatan urte askotan egiten da Eus- kal Oiloak erakusketa monografikoa, eta dato- rren urtean Slown sartu- ko dan beste produkto bat daukogu, Busturiko tomatea. Adarretan hazten da eta zabore haundia dauko.

Sasiardiak mendian solte ibiltzeko ezaugarri aproposak daukoz.

En este territorio estamos un total de 100 socios entre agricultores, políticos, arquitectos, cocineros, y personas individuales. Para darle una mayor dimensión y acercar la teoría a la práctica,hemos implicado a grandes maes- tros de la cocina que utilizan ingredientes slow en sus guisos,como la sal de Salinas de Añana o el Solomillo de vaca Betizu. También tenemos el apoyo del Departa- mento de Agricultura de la Diputación Foral de Bizkaia.

U: ¿ Qué transcendencia tiene, y como trabaja el movimiento Slow Food en Bizkaia? M.G: Aquí trabajamos desde tres prismas fundamen- tales: Primero, que sean productos que procedan exclusivamente de variedades de razas autóctonas, casi siempre o siempre en peligro de extinción;Segun- do, que los animales tengan una alimentación con productos no transgénicos; Y tercero, que el manejo de las explotaciones sea cultivo extensivo y/o pasto- reo. No admitimos productos de invernadero o de pabellones en plan intensivo. Por un lado, se trata de dar un aporte al caserío,y por otro lado,ofrecer,gracias Zapore bat dastatu, gure amumaren a las razas autóctonas,un producto de calidad,aunque denborako errezetak gomutatu eta bertoko no en tanta cantidad como las explotaciones indus- arrazak eta geure produktuak berreskuratze- triales. Son productos estacionales, no se consumen aren alde egitera gonbidatzen gaitu Slow durante todo el año,pero con un sabor y unas peculia- Food mugimenduak. Bizitzeko filosofia bat ridades culinarias muy valoradas. da, jakien jatorria topetan dauana, eskatzen dauana, Euskadireko berebizekoa. pasa a la página siguiente

URREMENDi 7 GAURKOTASUNA

viene de la página anterior

U: ¿ Se trata, entonces de un movimiento que contribuye al mantenimiento de una parte de nuestro patrimonio? M.G: Sí, es patrimonio, porque es lo que ha habido aquí durante siglos; es cultura, porque son animales y productos que nuestros antepasados han ido adaptando a nuestro medio natural; y son un elemento conservante, ya que nuestras cabras, ove- jas, o vacas, ayudan a conservar la flora y el medio Euskal Artzai Txakurrak, babestutako arraza da be. natural que tenemos. la exposición monográfica de Euskal Oiloak...Y tene- U: Entre los productos Slow Food Euskadi, ¿cuáles mos otro producto que vamos a incorporar el año que se pueden encontrar en Bizkaia?, ¿ Hay algún pro- viene a Slow, que es el tomate de Busturia. Un tomate ducto específico de la Comarca de Busturialdea? que resalta por su sabor, y que se cultiva en rama. M: G: En Bizkaia ya contamos con 10 productos cata- logados como Slow Food: El queso de Carranza, Mun- U: Lejos de lo que podríamos pensar, el turismo giako Taloa,la cebolla nueva de Zalla,el Urezti de Ven- rural, ¿ podría contribuir al mantenimiento de las dimia Tardía, la vaca Betizu, la cabra Azpigorri, huevos razas o productos autóctonos? y capones Euskal Oiloak, huevos Euskal Antzarak, la M.G: Totalmente. Creo que el turismo rural tiene anchoa del Cantábrico en Conserva, y los ahumados ahí su hecho diferencial Los turistas valoran estos del pescado azul en el día. En este último caso hemos productos que tienen un valor añadido, y en esos recuperado un sistema antiguo,para darle un "punto" casos el papel de los agroturismo es fundamental. de distinción al pescado azul.Otro producto que que- Por ejemplo, tiene gran atractivo incluir en la ofer- remos recuperar es la Lukainka,el embutido más anti- ta turística ir a recoger perretxikos, o la venta de guo de Euskadi, que ya se puede degustar en el res- mermelada hecha por la familia del agroturismo, taurante de prestigioso hotel Sheraton de Bilbao. presentada como producto artesanal, o un revuel- En Busturialdea se cría cabra azpigorri en Maguna, o to hecho con huevo Euskal Oiloa y los perretxikos vacas betizu. En Mendata se celebra desde hace años recogidos por el visitante. Hay que adoptar un papel mucho más activo, los agroturismos que cui- dan esas cosas están a tope.

Betizu euskal arrazako zekor ederra.

8 URREMENDi PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

BASERRIKO OILASKOA: BELARDIAN ASKE HAZITAKO KALITATEZKO PRODUKTUA

Baserriko oilaskoa, hazkuntza naturala duen animalia da. Oilasko hauek besteak beste, honako ezauga- rriak eskaintzen dituzte: haragi osasuntsua, samurra, zaporetsua eta modu trazionalean hazitako hemengo

betiko oilaskoaren gustu osoa. Eusko Labela duen baserriko oilaskoak jaio eta gutxienez hiru aste igaro FUNDAZIOA KALITATEA ondoren belardira ateratzen dira aske hazi daitezen. Oilasko horien elikadura ere asko zaintzen da eta zerealetan oinarritzen da (%60 artoa gutxienez); ez da onartzen gainera koipe eta gehigarri artifizialik. Era berean, oilaskoak gutxienez 81 egun izan behar ditu hil aurretik. Horrela, kontsumitzailearengana iristen den haragiak berme guztiak eduki ditzan kontu handiz zaintzen dituzte oilaskoak baserritarrek.

Euskadiko baserriko oilaskoaren ezaugarri horiek Oilasko ekoizleak kalitatezko produktu bat guztiak bere horretan mantendu daitezen ahale- eskaintzeko egiten ari diren ahalegina kontusmi- gin berezia egiten ari dira Lumagorri elkartea eta tzaileen aldetik oso erantzun ona ari da jasotzen, Kalitatea Fundazio, Eusko Labela duen oilaskoa horren adierazgarri da Eusko Labela duen baserri- merkaturatuz. Bereizgarri horrek(Eusko Labelek) ko oilaskoaren erosleak oso leialak direla. egiten diren kontrol ezberndinen bidez honako bermeak eskaintzen dizkio kontsumitzaileari: Kontsumitzaileak erosten duen oilaskoa Eusko Labe- jakiaren ezaugarri guztiak mantentzea, kalitatea, la duena dela jakiteko animaliaren hankari ipini animalien ongizatea eta inguruma errespetatzen behar dio arreta, hantxe baitu Kalitatearen K dara- duen produkzio sistema erabiltzea. man kontrol eta identifikazioarako eraztuna.

URREMENDi 9 BUSTURIALDEKO UDALAK, LAU URTE AURRETIK Azkenengo hauteskundeen ostean, Busturialdeko 20 udalek aldaketak bizi izan dabez udaletxeetan. Kasu batzutan aurpegi barriak, Gobernu talde barriak, proiektu eta asmo barriak eta beste batzutan, ezagun zaharrak, eskualdea hazteko eta hobetzeko aukerak agertzen deuskuezanak.

Bherriak GAURKOTASUNA ARRATZU

osatu barriak, aurreko legealdiko proiektuekaz segiduko dau eta herritarren bizi kalitatea hobetzeko beste proposamen eta ekimen batzuk ipiniko dauz martxan. Aitagarrienak eskola zaharren eraikinean udal ludotekea egin, Eleizal- de auzoko Santo Tomas eleiza ingurua konpon- du, Loiola auzoan prezio tasatuko 16 etxebizitza eta umeentzako olgeta parkea egitea dira. 200 m2ko leku estali bat edo pergola bat be Josu Olano jeltzaleak ordezkatuko dau alkate- egingo da Belendiz auzoko umeen olgetarako tzan azken lau urteetan alkate izan dan Andoni lekuaren ondoan eta bidegorri bat Gernikatik Mingo. Udal gobernu taldeak ordezkari barriak auzo honetara,Oleskon urteerea izango dauana. eukiko dauz, bost zinegotzik lagunduko deutse Gainera, Udalak udalerri osoko saneamendu Olanori udalean. Datozen lau urteetan Udal plan nagusiagaz jarraituko dau.

aurrera. Datozen lau urteetan, Eako Udalak auzotarren beharrizenak beteko dauz azpiegiturak eta zerbitzuak hobetuta; horretarako, udalerriko Plan Nagusia, lehen arau subsidiarioak deitutakoa, onartzeko lehenengo pausoak emoten dabilz. Kirolgune barri bat, Beletxe alkarteko nagusientzako egoitza barria, Eako hondartzan kolunpio barriak ipini, herriko kale nagusietan autoz ibiltzea galazo bertakoa izan ezik,10-12 etxe tasatu egin eta Bedaronako etxebizitza tasatuen proiektuari hasierea emotea dira proiekturik nabarmenenak. Gainera, Ange- letxun autobus geltoki barri bat eta espaloi eta Eatarrek barriro be Asier Madarieta jeltzalea- semaforoak ipiniko dira gurutzean hainbesteko rengan ipini dabe euren konfidantzea eta alka- arriskurik egon ez dagian. Natxituan aparkale- te izango da.Azkenengo hauteskundeetan EAJ- kua egingo da eta Bedaronan lez, gasa sartzeko PNVko 5 zinegotzik eta EAko 2 zinegotzik osatu proiektua ipiniko da martxan. Bedaronan, sane- dabe Udala. Madarietak orain arte martxan ipi- amendu sarearen proiektua zertu eta lehenen- nitako ekimen eta proiektuekaz segiduko dau go faseak egingo dira.

10 URREMENDi Bherriak EREÑO

Ereño da Busturialdeko udalerrien artean ia aldaketarik igarri ez dauana hauteskundeen ostean, Juan Jose Arri- balzagak (EAJ-PNV) segiduko dau alkate beste lau urte.Arri- balzagaren Gobernu taldeak daroan udal gestinoagaz kon- forme dago jendea eta berak bardin segiduko dau beharrean.Elexalden salneurri egoki baten, prezio tasatuko 24 etxebizitza egitea, Elexalde auzoa konpotzea, egin barik geratu zan udal aparkalekua egitea, eta eskola zaharrak konpontzea (hasi dira) gaur egun medikuaren kontsultea dagoen lekuan, dira Ereñoko Udalaren proiektuak.

FORU

Igor Duñabeitiak jarraituko dau alkate beste hurrengo lau urteetan be,herritarrak eroso bizi eta herriko azpiegiturak barriztatu izango dira bere apostuak. Torre-barri, herriko ekintzagu- nea, urbanizatzea da aurrikusitako inbertsiorik haundiena eta martxan dago. Baldatika, San Cristobal edo Eleizaldeko zerbitzu eta azpiegiturak hobetu eta eguneratzea, "Oñaberri errekea" bideratzea eta BI 635 pasaten dan lekuan zubi barri bat egitea dira Duñabeitiaren taldeak Foruko Udalean aurrera atarako dabezan beste proiektu batzuk. Kultur etxe barri bat, gazteentzako eta zaharrentzako lokalakaz eta 480 lekuko kafetegiadun frontoi polibalentea be gura dira.Korporazinoak gizarte aukera ber- dintasuneko genero politikaren aldeko gizarte ekimenetan egingo dau indar; gainera, gestino erreza eta bizkorra egingo dau, herriarentzat planteatutako proiektu guztiak beteteko.

URREMENDi 11 Bherriak GAUTEGIZ-AARTEAGA

Miren Arantza Madariaga (EAJ-PNV) 12 urte alkate izan ostean, Gautegiz-Arteagan beste andrazko batek hartuko dau Udalerriko aginte makila: Miren Lourdes Bilbaok (ANV); ANV eta EA alderdiak batu egin ziren eta berau aukeratu eben. Udal gestinoa, be, gobernu talde barri batek eroango dau eta euron asmoa auzota- rrentzat hainbat zerbitzu eta giza bizitzea batuko dauazan urigunea egitea da. Beste lehentasunetako batzuk autoen gehiegizko abiadurearen kontra zer egin eta herria zeharkatzen dauan BI-638 errepidera sartzeko auzo- etatik dagozan arazoei urtenbidea topatea izango dira. Herriko gazteentzako etxebizitza eskaintzea be egin gura dabe dagoan beste eskabide ikusita, eurok izateko lehentasuna. Kirola egiteko leku egoki bat, herriko frontoia eta umeen olgeta parkea konpontzea, errezi- konpontzea eta herribideak berreskuratzea kakleta guneak, auzoetarako baserri bideak dira beste udal planteamendu batzuk.

IBARRANGELU

alkate barria. Udal Gobernu taldearen proposamenen artean udalerria biziberritzea eta azken urteotan herrian emon dan dinamizazino kulturala eta soziala mantentzea dira nagusi. Gazteek eta gurasoek bultzatutako dinamizazinoa da, Kultur etxearen inguruan, ume, gazte zein nagusiren batzar leku eta Iba- rrangeluko gizarte-etxe bihurtu da berau. Ibarrangeluko udalak argi eta garbi jokatuko dau, danan parte hartzeagaz, horretarako jendeak iradokizun buzoia dauko edo udal ba- tzordeetan hartu ahal dau parte. Aparkaleku faltaren arazoari soluzinoa topa, gazteentzako etxebizitza sozialak egin ahal izateko bitar- tekoak martxan ipini, umeentzako eskolaz kanpoko jarduerak bultzatu, nagusien beha- rrizanak bete autonomiagaz bizi daitezen, Aurreko hauteskundeetan Armendu auzo Laga hondartzaren azpiegituren atontze pro- plataformea izan da botorik gehien euki zesuan esku hartu, eta auzoetako zerbitzuak dauana eta Jesus Mari Ziluaga da herriko hobetzea dira udal proposamenak.

12 URREMENDi Bherriak MORGA

Morgan, 1979tik 1987ra eta 1995tik 1999ra alkate izan zana Iñaki Uribe (PNV) izango da alkate lege- aldi honetan,Iñaki Lejarraga jeltzalea zortzi urtetan izan ostean.Udal korporazino barriak aurreko lege- aldikoek hasitako beharrekaz segiduko dau:herriko azpiegiturak barriztu eta egokitzen.Arau subsidiarioak aztertzea eta eguneratzea be badago proiektuen artean herria urbanizaten segidu ahal izateko. Etxebizitzak egin, ondarea berreskuratu eta udalerriaren dinamizazino soziala eta kultura izango dira jarraituko dabezan proiektuak. Proiektu barrien artean Udaletxe berri bat dago planteatuta.

MURUETA

Jabi Ondarza, Muruetako azkeneko hiru agintalditan alkate izandakoa, aukeratu dabe barriro be, MIT alderdi independientearen buru. Hurrengo lau urteetako egi- tasmorik aitagarrien artean Eleizaldeko uriondoa hobetzea dago; bertan, udaletxe barria eraiki eta plazan herriko taberna bat zabalduko dira. Horrez gain, 2008ko udarako, etxebizitza babestuak amai- tzea eta sustapen barri batera- izango da eta urte osoko programea eukiko dau.Herriaren nortasu- ko pausoak emotea xedatu na, ondarea eta ingurunea jagotea da, gobernu talde honen beste da. Gainera, "eskola zaharrak" helburuetariko bat, horretarako, kulturea, ondarea, ingurumena eta kultur etxe bihurtzeko proiek- ongizate baloreak batuko dabezan Teileria eta Tximini ingurua tua be martxan jartzeko berreskuratzeko proiektua jarriko dau martxan. Laguntza sozialak asmoa dauko Udalak, adin bideratu, azpiegiturak, herri ekipamendua eta batez be, zerbitzu guztietako herritarrentzat hobeak izateko egingo dau behar Muruetako Udalak.

URREMENDi 13 Bherriak MUXIKA

Jon Mikel Gainza izango da alkatea hurrengo lau urteetan Javier Gezuragaren ordez. Jon Mikel eta bere taldeak ideia eta ekimen barriak ekarri gura deutsez Muxika, Gorozika, eta Ibarruriko herrita- rrei. Muxikako Udalean aztertuko daben lehenengo gaia Elezaldera, Kurtzerora, Alai Begirako eraikin barrietara eta INAMA enpresara uri-gasa eroatea izango da, ze holan isuria gitxitu egingo da. Dana dala, apusturik haundiena eskualdeko industrialdea bultzatu eta garatzea izango da. Muxikako Udalak bertan jarriko diran eta dagozan enpresen jardueren kontrol sakona egingo dau, ke, likido, bibrazino eta zaraten araudia zehatz beteteko exijiduz. Etxebizitza tasatuak eraikitzeko lurra erostea, mediku, pediatra, praktikante eta Zubieta Erro- tako botikea konpontzeko beharrak, frontoi ondoko kirolgunea eta herri eskolea dira Muxi- kan garatuko diran proiektuetariko batzuk. NABARNIZ

Nabarnizeko udal-gestinoa Lour- des Aboitiz jeltzalearen eta bere taldearen esku dago. Korporazi- noaren aposturik haundienetakoa herrian etxebizitza eskaintza haundiagoa izatea da; horretarako, Elezalden 8 etxebizita tasatu egingo dabez lehenengo fasean eta 14 etxebizitza hurrengoan. Kanposantu ondoan aparkalekua egitea eta frontoi inguruko auzo- koek herriaren erditik pasatu barik urteteko Elezalden sahiesbidea egitea be aurrikusita dagoz. Herri- ko sarbidei jagokenez, Siarretara- ko bidearen lehenengo fasea eta Goikolearakoaren bigarrena egingo dira. Gainera, Elezalden gazte zein zaharrentzako atseden lekua eta 0-3 urte bitarteko umeentzako olgeta lekua egingo dira

14 URREMENDi PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

GERNIKA OFF-RROAD TALDEAREN MARTXA GELDIEZINA

GERNIKA OFF-ROAD-ek aurrera darrai aurten GOR Sport konpetizio taldearekin hasitako ibilaldian;Txomin Aranak, Ereñoko pilotuak bukatu du dagoeneko bere partaidetza Frantziako Elite Open Lehiaketan. Aurre- GERNIKA OFF-ROAD ko zenbakietan esan bezala esperientzia honen helburua mundu mailako pilotuengandik ikastea zen eta hori lortu du. Motorren munduan izen handia duten zirkuituak ere ezagutu ditu, tartean Eernée eta mundu mailako txapeldunekin aritzeko aukera izan du, besteak beste Michael Pichon edota Christopher Pourcele- kin aritu baita lehían. Horrez gain taldea pozik dago Txominek txapelketa honetan lortutako emaitzekin, izan ere parte hartu dituen froga guztietan sailkatzea lortzeaz gain, 20.postuan mantentzea lortu du.

Akitaniako Liga ere amaierara iritsi da, eta honetan Txominek lortutako emaitzak aipagarriak dira, izan ere, parte hartu dituen lau frogatan, lesioa medio izan dela, seigarren postuan mantentzea lortu baitu. Bestalde aipatu behar da joandako abuztuaren 18an, motorrak nagusi izan zirela Gernikan, taldeak, GERNIKA OFF-ROAD-ek antolatuta Nazioarteko Supermotard lasterketa izan zen eta. Piltouek GOR Sport-eko kideak egindako lana azpimarratu zuten . Ikusleen kopurua ere azpimarratzekoa delarik, La Vegako industrial- dera hurbildu ziren guztiek ikuskizun paregabe bat ikusteko aukera izan zuten,Sebastian Bidart,Kevin Berthome edota Dominique Poulin bezalako mundu mailako pilotuek eskeinitako emanaldiarekin. Azken hau izan zen, hain zuzen ere, frogako irabazlea. Nazioarteko pilotuek eskeinitako ikuskizunaz gain, Euskadiko Super- motard Txapelketarako baliogarria zen froga ere izan zen, Jose Manuel Perez Lata irabazle suertatu zelarik, bere regularitatearen ondorioz.GOR Sport-eko pilotuei dagokienez Abel Urizarbarrenak eta Jon Kepa Zabalak ere aktuazio bikaina eskeini zuten,Jon Kepak gainera Euskadiko Supermotard Txapelketarako baliogarria zen frogaren lehen txandan lehen postua lortu zuelarik. Aurtengo denboraldia bukatzeke dago, eta Moto-Kroseko gidariek amaiaera jarriko diote Espainiako Txapelketarako baligoarriak izango diren azken bi frogatan parte hartuz Leridan (Belpuig) eta Toledon (Tala- vera de la Reina);hauetan Txomin Aranak lortu duen hamabosgarren postua mantentzen saiatuko da.Enduroko gidariei dagokienez hauek Ouren- seko probintzian ospatuko den Espainiako Txapelketarako baliogarria izango den azken frogan parte hartuz bukatuko dute denboraldia.

URREMENDi 15 AMALUR

Lur Aberats EUSKAL OILOAK, ESPEZIE BAT BERRESKURATZEA

Oiloen etenbako kik eta kak baserri inguruan, goizaldeko oilarraren kukurrukua eta arto koloreko gorringodun arrautza frijituak, umetako gomutak baino ez dira askorentzat. Euskal Oiloak oiloen gainean egiten dogu berba, azken aldian beste espezie batzuk industrian erabiltzen diranez, ia desagertzeko dagoan bertoko espeziea. Bada hamarka- da bat, berreskuratu guran, Mendatan Euskal Oiloak feria monografikoa egiten dala.

Zilarra, Marraduna, Gorria edo Lumagorri, Baltza eta Lepasoila, dira Euskal Oiloak oiloen bost motak, euron izenak besteko ezberdintasunekaz alkarren artean. Kanpo- ko itxuran daukezan aldeak argiak dira: Baltzak luma baltzak daukoz dizdira berde urdinxkeagaz. Leposailak ez dauko lumarik lepo parean; Gorria nabar iluna da; Marra- dunak franja zuriak daukoz eta gaztain koloreko lumak tartean; Zilarra zuria da eta unada baltzak daukoz. "Koloreetan diferentziak dagoz, eta baita arrau-tzak ipintzeko fintasunean be. Esate baterako, Lumagorri, Lepasoila, eta Marraduna okelarako onak dira, eta Beltza eta Zilarra moten berezitasun garrantsitzuena arrautzak ipintzea da, egunero ekoizten dabe euren arrautzea normalean" diñosku Iñigo Undabarrena men- datarrak, Mantxuene bere baserrian Euskal Oiloak esplotazino txiki bat dauko.

Oilolokak behar dira txitak aurrera aterateko, horretarako onenak kikak dira.

16 URREMENDi AMALUR

Lur Aberats

Mendatako Azokan aurten jende ugari Marradunak franja zuriak daukoz eta batu da, Euskal Oiloen Erakusketa monografikoan. gaztain koloreko lumak tartean; okelarako onak dira.

Berau, Ander Mallea eta Esteban Legarra izan ziran orain dala 11 urte bertoko arraza hau bultzat- zeko eta bide batez, Mendatako herria, feria bat egitera animatu ziranak. "Hamaika urte honeetan aldaketa nabarmena ikusi dogu, orain jende asko arduratuten da, non bilatu holako arrazako oiloak. 198 oiloetatik hamahiru izan ezik danak saldu nebazan. Ikusten da jen- deari asko gustatzen jakola bere etxe inguruan oilo-makina edo industriala euki beharrean, natu- En toda Euskal Herria habrá entre 5 y 20 ral bat eukitea." diñoe azokaren antolatzaileek. machos, y entre 100 y 1000 hembras, de cada variedad de Euskal Oiloak, por lo que Euskal Oiloaren berreskuratze prozesua abeltzain se encuentran en peligro de extinción. batzuk egin eben Euskal Abereak alkartea modu- koen laguntzagaz eta oilar eta oilook natural jago- teak dauko inportantzia. Inkubagailuen ordez oilo- Un sistema de cría al aire libre, y un lokak erabiltzen dira "onenak kikak dira txitak sistema de producción artesanal, son aurrera atarateko. Berezko prozesua apurtu egiten garantía de una recuperación de calidad da eta" diño Iñigo Undabarrenak. Txitak 5 hilabete de la gallina autóctona vasca. De jugosa daukezenan, ugaldu ahal dira eta orduntxe da carne y exquisitos huevos, sanos y naturales. aurreko orrialdetik dator

URREMENDi 17 AMALUR

Lur Aberats

En Busturialdea, Mendata se ha convertido en el mejor escaparate de la raza Eus- kal Oiloak, gracias a la feria Lumagorri arrazako oilo eta oilarrak dira monográfica que, desde gure eskualdean hace 11 años, celebra cada zabalduenak mes de septiembre.

hurrengo orrialdera doa

Dentro de la raza Euskal momentua bariedade bakotxeko arrak eta emeak banatzeko kruzerik Oiloak se encuentran egon ez dagian.Gainera,espeziearen hobekuntzarako urte bi hirura bai cinco variedades: Zilarra, oilarrak bai oiloak aldatzea komeni da odolahaidetasunik ez izateko Beltza, Lepasoila, Marra- eta akatsak zuzentzeko. Euskal Oiloak arraza berreskuratzen dabilzan duna, Gorria o Lumagorri, abeltzainak ondo baino hobeto jagoten dabe oilo eta oilarren elikadu- reconocidas a nivel del rea. Arto eta garian oinarritzen da nahiz eta hainbeste denbora solte Estado, y potenciadas por egonda bedarra eta intsektuak be jaten dabezan. el Gobierno Vasco como razas autóctonas. Berezko hazkuntzea, betiko eran, baina gaur egungo ezagutzakaz des- agertzekotan dagoan arraza honek, Euskal Oiloak, iraun dagian.

18 URREMENDi AMALUR

Lur Aberats Alnus glutinosa (latineraz) Haltza (euskeraz) HALTZA, UR ERTZETAN

Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren barruan sartzen bagara,erreken ibilbidean ibaiertz-baso heze batzuk topatu ahal doguz. Moltzo honeek haltzadi izena hartzen dabe, arbolarik ugariena, lizar eta haritzekaz batera, haltza dalako.

Ibaiertz-basoek uraren bidea segiduten dabe, ur ertzetan dagoz, lur hezeetan eta askotan zingira- tsuetan. Oka ibaiaren goi-ibarrean eta Ogoño zir- kuitoan Lastarri parean, errekea sartu-sartuta dago eta haltzadia estutu eta inguruko beste arbolakaz batera baso bihurtzen da. Begetazino garrantzitsua da ibai ekosistematarako, ze sustraiek ura garbitu egiten dabe eta higaduraren kontra babesten dabe ibai ertza. Gainera, lur leunak badira, haltzak, haritz, lizar eta arbustoekaz batera dagoz. Hostogalkorra da, Betulazeen familiakoa; familia honetan 6 mota ezberdin dagoz eta 170 bat espezie lurralde hotz eta epeletan. Enborra zuzena da, lodia, azal leuna eta disdiratsua dauko, berdexkea lehenengotan eta urteak aurrera joan ahala iluna- goa eta luzetara arrakalatua. Adarrek briearen glandulak daukez, hortik datortzo bere latinezko izena; adarburua biribila da hosto hagindunekaz, gainaldea berde iluna eta azpialdea argiagoa. Hostoek lasaigarritzat, lehorgarritzat eta orbantzeko erabilten dira. Fresko zein xehetuta erabiltzen dira erroitza eta zaldarrak osatuteko, eta Haltza. amigadalitisa osatuteko infusioan edo egosita. Lore zuriek urtarrilaren eta maiatzaren bitartean urteten dabe eta fruitu txiki-txikiek piñatxu baten antza dauke, hasieran kolore berdea dauke eta udazkenean, heltzean, baltza. 10 metroko luzeerea euki ahal dau. Hazien bidez ugaltzen da eta lur emonkor eta hezeetan edo eguzkia emoten dauan leku fresko eta hezeetan arin hazten da Haltzaren egurra arina da eta errez egiten da behar beragaz. Uretan edo bustita luzaro iraun ahal dau, baina hai- zeak ikutu ezkero laster usteltzen da. Altzariak eta erregaiak egiteko erabiltzen da. Azalak tanino asko daukonez, lehorgarritzat, larrua kurtiduteko, altzari- gintzan edo musika tresnak egiteko erabiltzen da. Haltzaren infloreszentzia arrak (gerbak) Garrantzi ekologiko haundia dauko espezie honek; izan be, atmosferako nitrogenoa finkatzen dau. Gaine- ra, ur bazterretan bakarrik ez, lur pobreetan be topatu ahal dogu hezetazun nahikoa dagoan lekuetan.

URREMENDi 19 AMALUR

Itsasgora ITSASKI BATZAILEAK URDAIBAIN. MARIE ZELAN, ITSASKIA BATU HALAN.

Aspaldiko sasoietatik batzen ebezan moluskoak gure aurrekoek Urdaibaiko itsasadarre- an. Gaur egun, Busturialdea da itsaskia edo mariskoa batzen dan inguru bakarretakoa gure itsasbazterrean Beherantz doan ofizioa da, ez dagoalako ondorengorik segiduteko eta errekurtso naturalak be gero eta gitxiago diralako.

Itsaski-batzea Busturialdeko familia askorentzat aparteko diru iturri- Para ejercer profe- txua izan da urte askotan Batez be, emakumeen egitekoa zan, baina sionalmente el gaur egun apenas geratzen da profesionalik beharrean. Mariena marisqueo a pie en ordu kontua dan moduan, urte gitxitan Urdaibain itsasku-batzeak Euskadi, es requisito sufridu dauan aldaketea be holakoxea da.Izan be,errekurtso natura- indispensable inscri- lak ez dira lehengoak eta araudia aldatu egin dabe. Badira 20 urte birse en el censo Eusko Jaurlaritzak arautu ebala inguru honetako itsaski- batzea eta marisquero, y estar tradizinoa zana ofizio bihurtu ebala eta arte honetako profesional en posesión del car- kopurua mugatu egin ebala "Autonomoak ordaintzen ez ziranean, net y chaleco de itsaski-batzea libre zan urte hareetan, 80 eta batzen ginan Txatxarra- marisquero. mendiko zubipean, lekurik onena kutsadura dala eta galazo eben arte" diñosku Miren Arteta sukarrietarrak, 13 urtez izan zan itsaski- batzaile profesionala Urdaibaiko paduran.

Geure itsaski-batzaileek koilara, tenedora, edota atxurra erabiltzen dabez txirlak batuteko.

20 URREMENDi AMALUR

Itsasgora

Pese a ser el marisqueo una de los oficios tradicionales, más liga- dos a la costa de Bus- turialdea, entre Munda- ka, Busturia, y Suka- rrieta, no son más de diez profesionales, las que tras el verano comenzarán el próximo octubre la recolecta de almejas. Consecuencia de la falta de relevo generacional, y los Datilak batuteko gatza erabiltzen dabe geure itsaski-batzaileak. cada vez más escasos 10zmtik beherakoak ezin dira harrapatu. recursos naturales. Baina itsaskia batzeko tresna batzuk lehenean jarraitzen dabe, txirla haundia "txirlak" esaten deutsegunak, atarateko erabiltzen diranak esate Txirla haundia da espezierik pre- baterako. Koilarea, tenedora eta atxurra eskuan, ziatuena itsaski-batzaileentzat gure itsaski batzaileak "giltzera" atarataten dabe Busturialdean. 4zm-tik beherakoak batzea galazota dago. txirlea: txirleak hondarrean edo basatzan agertzen dauazan begiak edo sifoiak topatu eta palanka eginaz, banan-banan ataraten dabe bakotxa. "Txir- lea guratsua da, eguzkia, hego haizea eta mare biziak dagozanean, ez dau begia ataraten. Lainotu- ta dagoanean baino ez dira ikusten" diñoe itsasa- darreko itsaski-batzaile trebeak.

Busturipunte, Portuondo, Toña eta San Antonio inguruan ibiltzen dira itsaski-batzaileak. Ingurua eta espeziak aparteko neurriak eta debekualdiak daukez, babestuta dagoz. 4 zentrimetrotik gorako txirlak urritik martxora batzen dira eta datilak (10zm) apiriletik urrira. Magurioak, ezkarrak... urte guztian batu leikez.

"Mojojoiena zarratu egin eben Prestige etorri zanean eta oraindik ez dabe zabaldu. Mojojoie urritik abendura harrapatzen zan eta polito hartzen zan." diñoe atsekabez. Euriak, ekaitzak, hareek egunak be ez dabez ahaztu "askotan dozena bat

aurreko orrialdetik dator

URREMENDi 21 AMALUR

Itsasgora

Busturialdean hamar bat itsaski-batzaile daude gaur egun, gero eta gitxiago dira, ondorengorik ia ez dago eta..

hurrengo orrialdera doa

En la zona de Mundaka, los baino ez eroateko etxera, baina min guztiak alde- moluscos extraídos en el ten dabe itsaski-batzera zoazanean, barruko gau- estuario del Oka, tienen que zea da.Niri aitak erakutsi eustan " diño Miren Arte- ser sometidos a un proceso de tak;aurten jubilatu da 65 urtegaz.Tradizinozko edo depuración previo a su comer- betiko ofizio hau edadeagaz utzi egiten da, eta cialización. Las zonas de Asti- gero eta gatxago da ondorengoa topatea. lleros de Murueta hacia Gerni- ka, y el área bajo el puente de Urdaibai da sektore honetako profesionalak Txatxarramendi en Sukarrieta, dauazan bakarra, baina itsaski-batzaileen etorkizuna están cerradas al marisqueo, marien menpe bakarrik ez, erauzketa jarduerak según la última clasificación de arautzeko erakundeen ahalmenaren eta inguru- zonas marítimas del litoral de mena jagoteko danok dogun ardura zibilaren la C.A.V elaborada por el menpe be badago. Holantxik baino ez dau iraun- Gobierno Vasco. go artisau-ofizio honek gero eta errekurtso natural gitxiago dagoan itsasbazterrean.

El marisqueo en el estuario de Urdaibai está regulado por vedas, y han de respetarse unas medi- das determinadas de las piezas capturadas, para garantizar la continuidad de los recursos. Las almejas, que sólo pueden recolectarse de Octubre a Marzo tienen que medir 4 cm mínimo, mientras que el muergo o navaja ( Mayo-Octubre) tiene que superar los 10 cm.

22 URREMENDi AMALUR

Itsasgora Aplysia punctata (latinez) Liebre de Mar (gazteleraz) ITSASOKO ERBIA

Babesteko kanpoko oskolik ez dauan molusku opistobran- kioa da, 7 bat zentimetroko luzerea izaten dau nahiz eta 20 be euki ahal dauazan.

Jendeak nudibrankioekaz nahasten dau baina itsasoko erbiek barruan hondakin- oskola dauke eta besteek ez, txibien,tximi- noien... moduan, zeharragia eta apurkorra.

Zer jaten dauan halakoxe kolorea agertzen dau kanpotik,hasi berdetik eta gorrix- kea, nabarra edo morea. Gazteenek kolore gorrixkeak izaten dabez. Orban argi batzuk be izaten dauz eta hortixik datortzo bere izena (punctatak puntuduna esan gura dau)

Animalia hermafroditak dira, ugalketa aparatu emea eta arra biak daukez eta talde haundietan ikusi ahal dira ugaltzen, arra eta emea biak batera izanda, punte- tako biak izan ezik.

Kostaldean hondarpetan edo basatzetan egoten dira, batez be alga tartean, euretatik jaten dabe eta. Egunez leku lasaietan egoten dira geldi, gabaz, ostera, bizkortu eta urteten dabe jatera. sokondoetatik.

URREMENDi 23 GEURE ALTXORRAK

LAS ALDEAS EN ÉPOCA ROMANA: LOS POBLADOS DE LADERA EN URDAIBAI

A partir de los primeros años del siglo I d. C. llega a los territorios centrales del Cantábrico oriental el influjo cultural de Roma, asentándo- se en estas tierras nuevos grupos humanos que aportan una nueva lengua, el latín, y un nuevo concep- to del territorio. La etapa anterior, marcadas por una alta autarquía económica y un relativo aislamien- to, es seguida por la integración de todos estos territorios costeros en el sistema político y administrativo romano, como una parte más de la Provincia Tarraconensis. Son los tiempos de los emperadores Julio- Claudios: Tiberio, Calígula, Nerón y Claudio; aproximadamente entre los años 14 y 54 d. C.

Los nuevos grupos humanos latinizados se irán nales poblados en altura,los oppida o castros,son pau- introduciendo siguiendo las vías de comunicación latinamente abandonados por sus habitantes para ir a tradicionales, más adelante calzadas y caminos asentarse en las laderas inmediatas, más cerca de sus romanos, para asentarse sobre su recorrido, allí tierras de labor y praderías.De esta manera,con el paso donde el medio físico permita la explotación eco- del tiempo y a lo largo del periodo romano surgirá en nómica de los recurso (mineros, agrícolas o gana- Bizkaia la aldea tradicional. Al principio será menos fre- deros). Otra modalidad importante de estos nue- cuente, dada la menor cantidad de población, pero vos poblados es la que va a surgir a lo largo de la pronta,ya en la alta Edad Media pasará a ser el principal costa en forma de pequeños puertos (Bermeo, modelo de poblamiento. Lekeitio) o en el interior de las rías (Portuondo, Forua) como amarres fluviales. En Bizkaia, los trabajos de M. Unzueta, han consta- tado e interpretado este proceso para la aldea de La interacción de estos nuevos núcleos romanos sobre San Martín de Fínaga (Basauri); donde los trabajos la preexistente población indígena, asentada en oppi- de excavación arqueologicas realizados en ésta da o poblados fortificados,a lo largo del siglos I d.C.verá ermita han documentado la existencia de este surgir una nueva modalidad de explotar los recursos nuevo asentamientos desde el siglo II d. C. con per- económicos del entorno, buscando para ello una más durtación hasta la actualidad. Este mismo hecho apropiada forma de habitar en ése paisaje.Poco a poco ha sido confirmado en San Juan de Momoitio y a lo largo del siglo I y comienzo del II d. C. los tradicio- (Garai) y Mendraka (Elorrio).

24 URREMENDi GEURE ALTXORRAK

Busturiko Paresi auzo ingurua. Erromako kulturearen eraginez, (K.o. I mende hasierak) giza-talde barri latinizatuak betiko bideetatik hasi ziran sartzen, gerora galtzada eta erromatar bideak izango zire- netatik, errekurtsoen explotazino ekonomi- koa egin ahal eben inguruetan lekotutzeko.

Dentro de Urdaibai y siguiendo los indicios que aportan la epigrafía (estelas con esvásticas y/o cru- ces) indígena y romana, debe apuntarse la posibilidad de encontrar este tipo de poblados en lugares como Gerekiz (Morga), Metxikas (Rigoitia), Luno (Gernika-Lumo), Paresi (Busturia) o Santimamiñe (Kortezubi) como más evidentes.

Puede afirmarse sin discusión que será la influencia de Roma la que modificara el poblamiento indíge- na prerromano para adaptarlo a las nuevas necesi- dades históricas, creándose el modelo de asenta- miento en ladera que a condicionado el paisaje tradicional vizcaíno hasta la actualidad como paso previo a la creación de las anteiglesias. M.U.P.

Itsasaldean portu txiki moduko herrigune barriak sortzen hasi ziren, Bermion, edo erreken barrualdean, Portuondon, edo ibai- ko amarra leku lez.

Gerekizko San Esteban baselizea (Morga). Denboreagaz, oppida edo kastroetatik, alturan egoazan betiko herriguneetatik, bertakoenetatik alde eta mendi espaldetara joan ziran bizitzera, zelaietatik eta soloetatik hur. Urdaibain holako- ak Gerekizen (Morga), Metxikan (Errigoiti), Lumon (Gernika-Lumo), Paresin (Busturia) edo Santimamiñen (Kortezubi) dagoz..

URREMENDi 25 ZER EGIN eta NORA JOAN Ibilbidea LAMINEN IBILBIDEA

Laminen ibilbidea Mundakako Laidatxu hondartzatik igarotzen da.

Ibilaldia itsasaldeko herri eder baten erdian hasiko da.Sukarrietarantz doan errepide- aren parean dagoan paseotik urtengo dogu herritik, Laidatxu hondartzatik pasatze- an Mundakaren barrako ikuspegiaz gozatuko dogu,ederretan ederrena.Portuondo- ko kanping-era heldutakoan, berau zeharkatzen dauan bidetik Mundaka eta Suka- rrieta erdibanatzen dauazan errekatxuraino bajatuko gara.Ezkerrean Portuondo portu natural ikusgarria dago, erromatar eta kortsarioen antzinako babeslekua.Alda- tsa igo eta Gernika-Bermio errepidera helduko gara, metro batzuk gorago zeharka- tuko dogu, seinalizatuta dagoan pasabidetik eta beherantz joko dogu San Anton eta Ilumpe baserrietaraino.Bidea gorantz segidu eta baso bidera helduko gara, han ezkerretara hartu eta metro batzutara, Munitiz auzora doan bidera joko dogu.

Eskumara hartu eta gezi batzuk erakutsiko deuskue Katillotxu mendirako bidea. Aba- roa baserri ingururaino joango gara eta han beste gezi batzuk baso bide zabal bate- tik, Katillotxuren iparraldeko mendialdea zeharkatuz, ur depositoraino eroango gai- tue,Bertatik Mundaka eta itsasoaren ikuspegia ezin hobea da.Eskumako bideak Arke- ta-Aranburu auzora eroango gaitu. Baserri polit-politen artetik herri eskolearen autobus geltoki zaharrera heldu eta ezkerretara hartuko dogu.Hemendik Solaguren base- rria eta beste lau bideren gurutzera helduko gara;eskumako bigarrena hartuta Lamia- rango baselizearen hondakinak ikusiko doguz. Baselizatik aurrera Mundakako gaso- lindegira emoten dauan errepidera helduko gara antzinako harresiaren artetik.

26 URREMENDi ZER EGIN eta NORA JOAN Ibilbidea EL SENDERO DE LAS LAMIAS

El recorrido comienza en el centro de la bella localidad cos- tera de Mundaka. Salimos del pueblo por el paseo paralelo a la carretera en direc- ción a Sukarrieta, pasando por la playa de Laidatxu, y con unas magníficas vistas de la barra de Mundaka. Al llegar al Camping Portuondo, descendemos el camino que lo atraviesa hasta el riachuelo que separa Munda- ka de Sukarrieta. A la izquierda queda el bello puerto natural de Portuondo, antiguo refugio de romanos y corsarios.

El sendero de las Lamias. PR BI 176.

Se sube la cuesta hasta llegar a la carretera gene- ladera norte del Katillotxu, abierta a un esplendi- ral de Gernika-Bermeo, que cruzaremos por un do panorama de Mundaka y el mar, hasta un paso señalizado unos metros más arriba, para pequeño depósito de aguas, donde tomaremos luego descender a mano derecha hasta los case- el camino de la derecha que nos llevará hasta el ríos San Antón e Ilumpe. Seguiremos un sendero barrio de Arketa-Aranburu. Bajamos entre boni- ascendente hasta alcanzar una pista forestal tos caseríos hasta una antigua parada de Bus de donde giraremos a la izquierda, para en unos escuela rural, donde giraremos a la izquierda. Por metros desembocar en el camino vecinal del este camino llegaremos hasta el caserío Solagu- barrio de Munitiz. Aquí giraremos a mano dere- ren y a un cruce de 4 caminos; el segundo a cha, donde unas flechas nos indican el camino mano derecha nos conducirá a las ruinas de la hacia el monte Katillotxu. Lo seguimos hasta las antigua ermita de Lamiaran. Tras pasar la ermita inmediaciones del caserío Abaroa Goikoa, donde vamos descendiendo entre antiguos muros otras flechas antiguas nos dirigen a mano dere- hasta la carretera general que desemboca junto cha por una ancha pista forestal, que cruza la a la gasolinera de Mundaka.

URREMENDi 27 ZER EGIN eta NORA JOAN

Gastronomía BASERRI MAITEA, TRABAJAR LA INNOVACION DESDE LA BASE

Forua, Reserva de Urdaibai. La carretera asciende por un estrecho camino hasta que, finalmente, el visitante se encuentra en el barrio Atxon- do frente a Baserri Maitea, un caserío construído en el siglo XVIII. Han transcurrido casi quince años desde que el grupo Zaldúa decidiera adqui- rir la construcción y en este tiempo su aspecto ha experi- mentado diversos cambios. Alexia, Chef del Baserri Maitea.

El entorno singular, difícilmente repetible del Baserri pre hay ocasión para sugerir a los clientes noveda- Maitea y su espacio interior evocan,especialmente en des del momento o determinados productos que las personas de más edad que lo visitan, recuerdos de no siempre pueden encontrarse. antaño como la cocina que tenían en su casa,los ape- ros … todo un mundo que invita a mirar hacia atrás Según se destaca desde el grupo Zaldúa, "las tem- con cierta añoranza. poradas hoy en día son más amplias que antes, y como los productos tienen distintas procedencias Sus comedores tienen una capacidad total para es más fácil encontrarlos fuera de temporada. unas 350 personas. Sorprenden los techos, sus Donde mejor se refleja este hecho es en el aparta- imponentes vigas y cómo se ha sabido mantener do de los entrantes de la carta". el alma de los caseríos de antaño. Un esmero que en estos años de andadura ha encontrado su com- La brasa, elemento diferenciador pensación en el reconocimiento que ha logrado, Un repaso a esta carta permite encontrar, una no sólo en el entorno local, sino a nivel nacional. amplia lista de entrantes (chipirones a la brasa, Pero lo que más gratamente sorprende a quienes pulpo sobre crema de verduras, cuajado de baca- se acercan hasta este restaurante es la amplia ofer- lao y hongos, milhojas de morcilla con salsa de ta que encuentran. Además de contar con varios piquillos y foie …), platos de pescado y sabrosas menús (uno de ellos degustación), la carta ofrece carnes como el taco de entrecot con jugo de ciertos platos establecidos porque se sabe que tomate aliñado. "El pescado es más demandado, son del gusto general, aunque junto a éstos siem- pero aquí la carne es muy especial. Nosotros veni-

28 URREMENDi ZER EGIN eta NORA JOAN

Gastronomía

Café con leche y pan a la brasa.

mos de una tradición y la carne de Zaldúa se cono- siempre nuestra base, la brasa y hay que decir que ce fuera de la zona porque hemos creado un estilo la respuesta ha sido fantástica,porque hemos teni- de asado a través de un producto elegido, que es do una actividad muy alta desde el principio". lo más importante. Durante estos años hemos creado una calidad de carne que no es fácil de obte- Recomendado para bodas, compromisos laborales, ner con regularidad. Si hablamos de la calidad del comidas familiares o reuniones de amigos, Baserri producto,la carne es muy variable pero,sin embar- Maitea cuenta con dos apartados bien diferenciados, go, nosotros afortunadamente podemos elegirla". el del mediodía, más familiar y enfocado a grupos y el nocturno donde es más habitual encontrar a parejas Se hace especial hincapié en que "desde el princi- disfrutando de una distendida velada. pio, la idea fue trabajar con producto de calidad, que fuese de aquí y continuar con la línea que se Al tratarse de un establecimiento muy conocido había iniciado en el Asador Zaldúa, de trabajar la en el área de Gernika, este restaurante es una brasa como elemento diferenciador. En Baserri opción elegida con frecuencia por los turistas. "El Maitea quisimos hacer algo más acabado y más catalán es una persona viajada, gran consumidora complejo porque el espacio ofrecía esa posibili- de restaurantes y que sabe lo que va buscando en dad.Utilizamos elementos distintos,como algunos cada lugar.También suelen acudir ingleses, france- tipos de leña o técnicas relacionadas con el tema ses y gente de aquí que son anfitriones de amigos de humos, que consisten en impregnar el produc- de otras regiones y quieren enseñarles la zona. Se to de un toque peculiar, en función del humo que trata de un mercado variopinto". se esté utilizando en ese momento. La idea básica sería trabajar la innovación desde lo que ha sido pasa a la página siguiente

URREMENDi 29 ZER EGIN eta NORA JOAN

Gastronomía

viene de la página anterior

Los últimos años han marcado un cambio importante en la forma de vida de la sociedad, no sólo por la introducción del euro y el incremen- to del coste de los productos, sino también por el endurecimiento de algunas leyes, en concreto, las refe- rentes al consumo de alcohol. "El problema del alcohol ha repercutido fundamentalmente en la noche, que es la que más perjudicada se ha visto. En general todo ha bajado, el día a día está un poco complicado, aunque el fin de semana se mantie- ne. Es cierto que el apartado de la gastronomía se ha encarecido, pero en otros apartados la subida ha sido muchísimo más importante". Sorbete de Centollo. CUAJADO DE HONGOS Y BACALAO INGREDIENTES 1 lomo de bacalao de unos 200 gr. aproximadamente 1 hongo (boletus) 1 huevo entero 100 ml. de aceite de confitar el hongo 200 ml. de nata Sal

PREPARACIÓN Se comienza confitando el hongo laminado y se reserva el aceite. El bacalao se cuece (sin piel) hasta que las lámi- nas se separen con facilidad. Para el pintxo, se coloca una capa de láminas de hongo, otra de bacalao y finalmente otra de hongo. Con el aceite reservado anteriormente se elabora la crema, mezclándolo con el huevo y la nata. Se le da un poco de calor para que coja consistencia y con esta mezcla se napa el pastelito de bacalao y hongo. Como detalle final, se deco- ra con un poco de pil-pil, unos taquitos de jamón picado y perejil.

30 URREMENDi URREMENDi 31 MUNDUTIK ZEHAR antonio pou

POR GRAN CANARIA OCCIDENTAL

Aún se oyen por Agaete los lamentos por la desaparición del Dedo de Dios. El 29 de Noviembre del 2006, el huracán Delta, siguiendo órdenes de Eolo, derribó por fin de un plumazo aquel afilado dedo de roca vol- cánica que se erguía, contra todo pronóstico, sobre un islote desgajado del acantilado. Junto al farallón maniobra ajustadamente el ferry para entrar en puerto, mientras las olas rompen y esculpen, movidas al dictado de Neptuno. El Puerto de las Nieves ha perdido con ello su emblema, pero saldrán sin duda miles de otras esculturas de los bellísimos y gigantescos acantilados que se yerguen junto al malecón.

Gran Canaria es como uno de esos quesos gallegos El Museo Canario de Las Palmas, fundado en 1879 y de tetilla al que le hubiesen dado un bocado por el cuya visita encarecidamente recomiendo, desvela el noroeste, donde está Agaete. Al nordeste sobresale pasado de una cultura aborigen mucho más elabora- una islita -ahora península- junto a la que se ubica da y apasionante que la impresión que, en general, su capital, Las Palmas. Miles de profundos surcos, tenemos de ella los peninsulares. Aquellos descen- por donde bajan esporádicamente las aguas, des- dientes de bereberes del Atlas crearon un paisaje sos- cienden desde las cumbres centrales hasta el mar. tenible, hasta que llegamos nosotros, claro está. Pero El Pozo de las Nieves, de 1949 m, corona la isla, rey los auténticos aborígenes son los pinos canarios,blan- en una corte de otros peñascos no menos impre- dos y amorosos,como los del hermoso Pinar de Tama- sionantes. El Escultor se entretuvo especialmente daba, en el Parque Natural del mismo nombre, o los en el Roque Bentayga, de 1412 m, al que dio tan del Parque Natural de Pilancones donde hacen falta especial realce que los Canarii advirtieron su carác- ocho personas para abrazar a uno de ellos. Ambos ter sagrado y lo rodearon de templos. parques y muchos otros espacios protegidos se inte-

32 URREMENDi MUNDUTIK ZEHAR

La Tamadaba.

gran en la Reserva de la Biosfera de Gran Canaria, de frondoso verde la mayor parte del terreno. En los media luna que ocupa el suroeste de la isla. veranos, aunque también suaves (25 grados), las breves irrupciones de calor casi sahariano, la alta Una red de carreteras, en las que los tramos rectos irradiación y la sequedad agostan el tapiz vegetal raramente superan los cien metros, recorre la Reser- herbáceo, dejando al descubierto la oscura y áspera va salvando precipicios de infarto.Aparte de la carre- roca volcánica, aumentando así el protagonismo de tera de Maspalomas a Tirajana, por donde circulan dragos y abaibas. Se diría que entre las agrestes ristras de todo-terrenos descapotados, ocupados y peñas podría aparece en cualquier momento volan- conducidos por turistas, colorados como cangrejos do un Pterodáctilo, mientras que los rodales de pal- por el sol de la Playa del Inglés, el resto de la red via- meras en los fondos de los profundos barrancos te ria es segura, aunque los locales circulan por ellas transportan idílicamente a los oasis del desierto. muy ligeritos.Lo mejor, sin embargo, son los muchos kilómetros de caminos forestales -aún mucho más El único amargor que guardo de esa parte de Gran tortuosos que las carreteras- que pasan por lugares Canaria fue saber que dos días después de mi visi- absolutamente espectaculares. En general suelen ta, el pasado mes de Julio, un desaprensivo pren- estar cerrados al paso con una cadena pero en el dió fuego a los mismos lugares que me hicieron Cabildo de Gran Canaria se puede solicitar la llave. soñar. Pero sin duda los pinos rebrotarán, con más fuerza si cabe, en muy poco tiempo: no es la pri- En el invierno -muy relativo puesto que los termó- mera vez que les ha sucedido algo semejante. metros rondan los 18 grados- la vegetación recubre http://www.grancanaria.com/index4.html

URREMENDi 33 ARTISTAK

Peru Kortazar PERU KORTAZARREN GALERIA, ARTEAREN ERAKUSLEHIOA ITSASOAREN PAREAN

Umetatik itsasoaren ondoan bizi izan da Mundakan Ekonomia zientzietako ikaslea zanean hasi bokazinodun margolari hau, eta 20 bat urte daroaz Ber- eban karrera artistikoa, koadroak saltzen meoko Portu Zahar inguruan daukon galerian artea era- ebazan Bilbon gastuak ordaintzeko, baina kusten, herritarrak zein Nueva Yorkeko,Txileko edo Vene- kalkulagailua eta zenbakiak bertan behera zuelako bisitariak erakarri dauz. Julian Momoitioren mai- itxi eta bere bokazinora dedikatu zan; ordu- lako artistak be egon dira bere galerian. tik hona ez dau margotu bako egunik izan bere arte -galerian.

Ahalegindu eta "egunero-egunero pintzela Por la galería de arte Peru Kortazar de Bermeo erabiltzea beharrezkoa da ikasten segiduteko" han pasado los últimos 19 años, tanto artistas dinosku Peruk. Holantxik, bere buruzaletasu- locales, como vascos tan reconocidos como el na maisu, behaketa ahalmena eta marrazke- internacional Julián Momoitio. ta eta pintuari daukotzoen gustuaz ikasi eban mundakar honek artista izaten eta artea maitatzen. "Margotzea beti izan dot gogoko, umea nintzanean Mundakan, pezeta bategaz Trueno Kapitainaren sobre sorpresa bat erosten neban eta tebeo guztia kopiatzen neban" gomutatzen da Peru.

19 urte daroaz zabalik Bermeon Peru Kortaza- rren arte-galeriak eta honeetan urteetan bere museotxuaren hormek margolari euskaldun eta nazioartekoen 159 bakarkako erakusketa baino gehiago euki dabez. "Bermeoko margolari gehienak pasatu dira hemendik. 1991ean be euki neban XX.mendearen lehenengo erdiko errusiar arteko 40 margo laneko erakusketa kolektiboa, eta Momoitoren mailako margola- riek be erakutsi dabez hemen euren beharrak, Momoitiogaz adiskidetasun haundia daukat" dino harro Kortazarrek, Momoitio galeria zabaldu ebanean ezagutu eban,bere koadroak erakutsi ebazan lehen aldian bilduma erdia saldu eban. Peru Kortazarren arte-galeria Ber- Peru Kortazar meoko Lameran dago, gaur egun bere lana- margolaria Bermeoko ren zati bat dago erakusgai eta ez dau zarratu Lameran daukon arte arte-galeriaren atean. urte osoan. Urteko 365 egunetan joan leike ikustera zapatu-domeketan be bai.

34 URREMENDi ARTISTAK

Peru Kortazar

1 Peru Kortazarren koadroetan askotan agertzen da Bermeoko portua. 2 Kortazarren koadroek Matxitxakoko bataila be erakusten dabe. 3 Itsasoa eta batez be, arrantzaleak dira 1 protagonista Peruren koadro askotan.

2 3

Asteburuetan joaten da jenderik gehien,itsasoaren oroigarri hori topetan edo kolorearen espre- Peru Kortazar es un pintor hecho a sí sioa oleoan edo akuarelan. "Nire koadroetan beti mismo, a quien le gusta plasmar los ikusiko dozue itsasoagaz zer ikusia daukon zeozer, paisajes que evocan la vida marinera o sirenea, arraina... euskal pintura kostunbrista asko arrantzale de otros tiempos. En su obra, egiten dot,abstraktoa be bai edo errealismo magiko- siempre hay alguna referencia a la mar. aren fantasiak eta enkarguak"

Bere koadro askotan agertzen da itsasoa.Mundaka Más del 70 % de la obra pictórica de Peru eta Bermeo dira bere pinturetan agertzen diran Kortazar está fuera de Euskadi. Madrid, Cata- portuak. Baina bere artelanaren %70 hemendik luña, e incluso Nueva York o Chile son algu- kanpo saltzen da. Madrilen, Katalunian, Txilen edo nos de los países a donde ha viajado su obra. Nueva Yorken. "hainbat euskaldunen ondorengok eramaten dauz hegazkinean biribilduta nire koadroak" diño Peruk.

Galeria bere ikasgelea be bada eta gitxi barru artearen beste alor batzuk be ikertu gura dauz "probatu gura dot, eskulturea ikertu eta noraino heldu ahal naizen ikusi"

URREMENDi 35 36 URREMENDi PUBLIERREPORTAIA URREMENDI KAPELBI

URREMENDi 37 PERTSONAIA

Rafael Iriondo RAFAEL IRIONDO, LEHOI KEMENTSU BATEN KONDAIRA BIZIA

Rafael Iriondo futbolean jokatzeko jaio zan. Holan erakusten dau behintzat, bere kirol-kurrikulu luze eta bikainak eta historiaren ezbeharrez jositako bizitza latzak. Gernikaren, bere herriaren, bonbardeaketea bizi izanak, gerran frentean, lehenengo lerroan borrokatzeak eta soldadutza Afrikan, etxetik milaka kilometrotara egiteak, ez eutsen kendu futbolean jokatzeko grina eta pasinoa. Bilboko Athletic Clu- bearen sasoirik haundienean jokatu eban. Berau izan zan, Venancio, Zarra, Panizo eta Gainzagaz batera, talde zuri- gorriko " bost magnifikoetako" bat.

Berak diño Gernikan umearoan, futbolean baino gehiago pelotaka ibiltzen zala, halan da guztiz be, Rafael Iriondo futbo- lerako jaio zan. "Eskolan, Agustinoetan, Rafael Iriondo gernikarrak gaur futbolean baino gehiago pelotaka ibil- egun, Sukarrietan igarotzen dau tzen ginan. Baina 15 urtegaz Gernika tal- uda, bere familiagaz batera. deak hartu ninduan. Partido bat baino ez neban jokatu, Gernikak gerra aurretik jokatu eban azkena, 1934n. Zornotzan izan zan eta bardintzea lortu genduan, horregaz ederto baten gomutaten naz".

Rafael Iriondok ez dauko ahaztuta Ger- nikako 1937ko apirilaren 26koa. Pasa- zaina zan eta denborea emoten egoan arratsaldeko pelota partidora joan aurretik bonbardeaketeak harrapatu ebanean. "partidoa lauretan hasten zan Rafael Iriondo, formó junto con Venancio, Zarra, ta gomutaten dot, Bermio aldetik lehe- Panizo y Gainza, la delantera más famosa del Athletic nengo abioiak agertu ziranean, pentse- Club de Bilbao, "los 5 magníficos". Ganó una Liga y 4 tan nebala:, jo! ez ete dabe aldeko Copas como jugador. abioiok!..." diñosku.

38 URREMENDi PERTSONAIA

Rafael Iriondo Rafael Iriondok Bilboko Athletic Clubearen sasoirik haundienean jokatu eban.

El bombardeo de Gernika sorprendió a Rafael Iriondo con 18 años de edad. Cuen- ta que se refugió en el bunker ubicado en los alrededores de la fábrica de armas.

Bere bizitzako urterik onenak futbolean igaro ebazala diño. Gernikako partido bakar haretatik eta soldadutzaren lehenengo zatia Bilbon egiten eban bitartean, Bilbao Athletic-en sartzeko probatxu bat egin eban.Domeka horretan egin eban debuta, estrenanaldia, talde zurigorrian. Hiru lau partidu eta gero, Afrikara joan behar izan eban soldadutza amaitzeko. Bueltan futbol karrera itxaropentsua eta azkenenan oparoa izan ebazan. Futbol jokalari titular zala, taldearen urterik onenak bizi izan ebazan, Venan- cio, Gainza, Panizo eta Zarrak osatzen eben Athletic-eko aurrelari historikoaren sena, intuizinoa zan "neu nintzen bizkorrena,gehien korriduten nebana bostotatik eta bistea euki behar neban eta ondo pasatu. Primeran konpon- tzen ginen bostok zelaian eta zelaitik kanpo,Zarraren auzkoa nintzen Bilbon eta denda bat be batera euki genduan" gomutaten dau.

aurreko orrialdetik dator

Tras jugar su primer partido en el Gernika, la guerra no consiguió truncar la carrera depor- tiva de Rafael Iriondo. Jugó el segundo partido de su vida con el Bilbao Atheltic, y a partir de ahí su exitosa carrera futbo- lística fue imparable. Iriondok hamahiru urte egin ebazan Athletic-en, eskumako aurrelari, 1940tik 1953ra. Hona hemen orduko partidu baten San Mamesen, gola sartzeko prest.

URREMENDi 39 PERTSONAIA

Rafael Iriondo

hurrengo orrialdera doa

Iriondok hamahiru urte egin ebazan Athletic-en, eskumako aurrelari,40tik 53ra eta lehenengo egu- netik azkenengora titularra izan zan.Gero Barakal- do, Indautxu, Erreala... Entrenatzaile be arrakasta haundia lortu eban Athletic-en eta entrenatu ebazan beste taldeetan, Espanyolen,Zaragozan, igo- tea lortu eban, Erreala UEFA kopara eroan eban lehen aldiz eta Betisek lehenengo Kopa irabazi eban beragaz.

Bilboko Athletic Clubeko historiko honek orain "bazkide nabarmendua" futbolzale izateaz gozatzen dau. Entrena-tzaile izan zanean, urdu- ri ipintzen zala onartzen dau, baina gaur egun Rafael Iriondori gaztetan, futbola ez. "San Mamesera joaten nazenean Athletic ikus- bakarrik ez, toreatzea be gustetan jakon. tera, lehengo denborea ikusi eta alde egiten dot, Hemen korrida baten paseotxoa egiten. bigarrena etxean ikusten dot trankil-trankil".

Iriondo estuvo 13 temporadas en el Athletic de Bilbao como titular, dos años en la Real Sociedad, y como entrenador estuvo en el Indautxu, Athletic de Bilbao, Venancio, Zarra, Panizo eta Zaragoza, Betis, Rayo, Espanyol... Gainzagaz batera, talde zuri- gorriko "bost magnifikoetako" hasta que se retiró en 1982. bat izan zan Iriondo.

40 URREMENDi PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

IKASTURTE BARRIA, PROIEKTU BARRIAK GAZTEPLANA Ikasturte barriagaz batera proiektu barriak dagoz; GAUTXORI ZERBITZUA Busturialdeko Gazte-Planean gauzatzen doazanak Jaso doguzan proposamenen artean, nabarmenena, geldika-geldika. Gure Gazte-Planean dagozan 18 eskualdeko gazteak jaietatik etxera bueltatu ahal izate- udalerrien beharrizanei urtenbidea emon bajake, ko, gautxori zerbitzua ipintzeko dagoan beharrizana gazte taldeen proposamenei eta herri bakotxaren izan da. Zerbitzua martxan dago." dinamikan dauken parte hartzeari esker izan da. IRTEERAK irtenbidea emoten jake, IRADOKIZUN BUZOIA Ikasturtea ondo hasteko irteera batzuk antolatu doguz herrietatik, gazteek leku interesgarriak eza- Horretarako eta ahalik eta proposamen gehien iza- gutzeko. Interesaz gain protagonistea ondo pasat- teko, iradokizun buzoia euki gura dogu herri zea izango da. bakotxean proiektu barriak aurrera atera gura dabezenen esku. Eta guk jarduerak prestatzeko GAZTE INFORMAZINO GUNEAK orduan kontutan eukiko ideia guzti horreek. Ze Eta udalerri txikietako gazteek eureri jagoken guztia- gazteak dira protagonista eta eurentzako dira jar- ren gainean informazinoa izan dagien, informazino duerak; gure buzoi elektronikoa hauxe da: panelak ipiniko doguz gai askotako berriekaz, leku [email protected] estrategiko eta danek ikusteko moduakoetan.

Busturialdeko Gazte-Planaren informazino guneen iragarki-taula.

URREMENDi 41 GEURE KIROLAK BAI, BAI, BAI URDAIBAI!!!

Hogeita bost urte geroago eta lehenengo aldiz bere historian, Bou Bizkaiak lortu dau Bermeoko ikurrinea. Urdaibaiko arraunlariak inoiz baino babes- tuago, lagunduago egon ziran; portuan jostorratz bat be ez zan sartzen, zelai urdin bat balitz moduan, danak mahonezko; jendeak txanpa guztian eurekaz batera egin eban erremutan portutik, ez eutsen beste aukerarik emoten gainera: "aurten ikurrinea geutzat ".

Denboraldia gogorra izan da eta Urdaibaiko tripulazinoak eta Bermeoko herriak, Busturialde osoa lagun, ilusinoz beterik ikusi eben "Bermeoko Ikurri- nea" estropadearen XXV.edizinoa.Kostatako bigarren postua "Arraunaren olin- piadan", "Kontxako Ikurrinea" eta 2007ko San Migel Traineru-Ligan postu on bat lortzeak, adorea emon eutsen Bou Bizkaiako arraunlariei, euren historian lehenengoz egoan herrian, masta puntan, "Bermeoko Ikurrinea" .

Bermeoko Ikurrinearen 25. urteurrena, aparteko eguna izan zan herriko jendearentzat, eta pozik eta haunditasunez egin eutsen agur Santa Eufe- mia jaiei, etxeko traineruak irabazita. Lehenengo ziabogatik etxean ebilela arraunean erakutsi eban Urdaibaik. Bai, bai, bai Urdaibai! Zaletuen txilioak portuan, itsasontzietan baita harmailatzat hartu ebezan arroketan be; berebiziko laguntzea izan zan lehenengo postua lortzeko, Pedreñari 11 segundu ataraz eta Oriori 14.

aurreko orrialdetik dator

El rompeolas de Bermeo, rompió en júbilo cuando al patrón de Urdaibai, Asier Arego, recibió la bandera de manos de un orgulloso alcalde Xabier Legarreta para quien fue "todo un honor como bermeano entregar la bandera al equipo de casa ".

Urdaibai taldearen garaipena, Bermeoko Ikurrinea estropadan.

42 URREMENDi GEURE KIROLAK

Xabier Legarretak, Bermeoko Alkateak, Asier Arego, Urdaibaiko patroiari Bermeoko Ikurrinea emon eutson poz-pozik.

Los remeros de Urdaibai Arraun Taldea han disfrutado de una doble celebración este año. Al triunfo en la regata de la Bandera de Bermeo, hay que sumarle el primer puesto obtenido en la Liga San Miguel.

URREMENDi 43 GEURE KIROLAK

Ziabogak ondo hartzea, ezinbestekoa izan zen Bermeoko taldekoen garaipenean.

hurrengo orrialdera doa

Un reñido segundo puesto en la Ha zan poza Bermeoko kai-muturrean, Urdaibaiko "olimpiada del remo", la" Bandera de la patroiak,Asier Aregok,Xabier Legarreta alkateak harro, Concha", y una destacada posición en la ikurrinea emon eutsonean! "Ohore haundia da bermio- Liga de Traineras San Miguel 2007, han tarra izanda,etxeko taldeari ikurrinea emotea".Jendetza dado aliento a los remeros de la Bou kaleetara joan zan gero eta Bermeoko Lamerea Urdai- Bizkaia, para lograr por primera vez en su bai taldekoentzako txaloz eta aupadaz bete zan. Zer historia, que la "Bandera de Bermeo" zan hangoa! Zuzendari, entrentzaile eta arraunlariek hondee con fuerza en la localidad. euren garaipen historikoa danakaz batera ospatzen. Askorentzat Bou Bizkaiak irabazteko gero eta aukera gehiago daukon ACT Ligaren ataria.

ZORIONAK, URDAIBAI!

Bermeoko Ikurrinearen 25. edizioan, Urdaibai Taldeak txanpa hasteko momentua.

44 URREMENDi PUBLIERREPORTAIA URREMENDI

NEIKER-TTEKNALIA, IKERKUNTZEA ETA NEIKER-Teknalia BALORE BARRIA NEKAZARITZAKO PRODUKTUEN SEKTORERAKO

NEIKER-Teknalia lehen sektorea indartzeko sortu da, Euskadiko inguru natu- ralaren nekazaritza eta abeltzaintza ustiake- ten gestino sitemak hobetu eta barriztuta, alkarlehian laguntzeko. Gure beharra nekazaritza eta elikadura zientziak ikertzean oinarritzen da, enpresarioek euren produk- tuei beste balio bat gehitzeko bideak zabaltzeko. Horretarako, tekniko profesional aditu eta kualifikatu taldea, laborategietan baliabide tekniko aurreratuak eta kalitate gestino sistema zorrotzak doguz.

Luis Javier Telleria Gure beharrean hobetze genetikoaren bitartez,ugalketa sistemak ontzea eta garapen Neiker-Tecnaliako aukera barrietan aurreratzea, hazkuntza energetikoetan esate baterako, dira helburu presidentea. nagusiak. NEIKER-Teknalian mahats eta ardogintza sektoreagaz, laborantza estentsi- boarenagaz, barazkigintzarenaz, Energetikoak eta Baso Biomasarenaz, Ardi eta eta Behienagaz, Industria-Farmazeutiko eta Agrokimikoarenagaz eta Haztegien sektoreagaz egiten dogu behar.

NEIKER-Teknaliak Errekurtso Naturalen eta eurok nekazal jarduerakaz batera ondo gestinetako zerbitzuak be eskaintzen dauz,Neiker-Teknaliak aurrera daroazan jarduerak agroekosistemek aldaketa klimatikora samurtzea eta egokitzea edo ekoteknologien garapena dira, hondakinak berrerabiltzea esaterako.

Gure I+D jardueran sartzen diranak honeek dira: Landareen ekoizpena eta babesa: uztaren kalitatea, osasuna eta produzinoa haundi- tzeko teknologia barriak erabiltzen doguz. Animalien ekoizpen eta osasuna: ekoizpen sistema iraunkorrekaz egiten dogu behar animalien osasuna hobetzeko eta prebentzinorako. Agroekosistemak eta Errekurtso Naturalak: errekurtso naturalek irautea gura dogu eta nekazal sistemak baloratu. Bioteknologian produktu eta prozeso barriak garatzen doguz basolurretan, ingurumenean eta industria eta farmazia alorretan erabiltzeko.

URREMENDi 45 IRAGARKIAK

Envianos tus anuncios a: > correo ordinario: Urremendi, Gernika-Bermeo, Ladagarapen Alkartea. Domingo Alegria Enparantza, Z/G. 48300 Gernika-Lumo (Bizkaia) > teléfonos: 94 625 06 06/ 688 61 66 22/ 657 79 08 36 > correo electrónico: [email protected]

SE BUSCA SE OFRECE SE OFRECE NATIVO PARA LA PRÁCTICA ABOGADA,AINTZANE SEÑORA DE GERNIKA PARA DEL FRANCÉS HABLADO. AYASTUY TORREALDAY TRABAJOS DE HOSTELERÍA Y AHOZKO FRANTSESA C/ GRAN VÍA 8, 1º, dpto, 7 BLBAO 48001 CUIDADO DE MUJERES MAYORES. TELEFONO Y FAX: 94 424 16 11 PRAKTIKATZEKO BERTAKO DISPONIBILIDAD DE HORARIO DE MOVIL: 629097150 16:00 HORAS A 11:00 DE LA MAÑANA. PERTSONA BAT BILATZEN DA. MUNDAKA- BILBAO TELEFONO 615 76 65 34 MANOLI TELEFONO: 615 79 49 43

SE OFRECE CLASES DE INGLÉS CHICA RESPONSABLE POR HORAS: EAKO UDALA LICENCIADO DA CLASES PARTICULARES PARA CUIDAR NIÑOS O PARA LIMPIEZA. DE INGLÉS EN GERNIKA.TODOS LOS HERRITARREN LAGUNTZA BEHAR FINES DE SEMANA. NIVELES, PREPARACIÓN DE EXÁMENES, INTERESADOS LLAMAR AL SIGUIENTE DOGU "ABENDU NESKA-MUTILAK" EOI,FCE,REFUERZO,CONVERSACIÓN,ETC. MOVIL: 688 617 627 GAINEKO LIBURUA OSATZEKO. TELEFONO PARA CONTACTAR: HORRETARAKO, EATARRAK DAUKO- ZUEZEN ARGAZKIAK UDALETXERA 944653851 - 680228233 HURBILTZEA ESKERTUKO GEUNKE. SE VENDE UDALA ARGAZKIAK DAGOZAN TERRENO EDIFICABLE 3500 METROS PARA MODUAN ITZULTZERA KONPRO- SE VENDE TERRENO UNIFAMILIAR EN UN LUGAR PRIVILEGIADO METITZEN DA TERRENOA SALGAI A 10 MINUTOS ANDANDO DE GERNIKA. SE VENDE TERRENO DE 3200m² VISTAS INMEJORABLES CON ÁRBOLES JÓVENES 659 639 666 DE DIFERENTES TIPOS EN FORUA. 3200 m²ko TERRENOA SALGAI FORUN. CURSOS CAD 2D Y 3D PREZIOA: 39:000€ (GERNIKA) TELEFONOA: 663 025 661 HIRUSOLAIRUKO AUTOCAD 2 Y 3D, MECHANICAL ETXE BAT SALGAI DESKTOP 3D, ARCHITECTURAL MUNITIBARREN DESKTOP 3D, SOLID EDGE 3D, ANUNCIATE GRATIS LEKEITIO,GERNIKA,ETA ZORNOTZA- UNIGRAPHICS 3D. SI QUIERES BUSCAR U OFRE- TIK 15 MINUTURA.400 METROKARRA- TELEFONO: 665 71 18 67 CER EMPLEO, ANUNCIAR TUKO LUR AZALERAREN GAINEAN E-MAIL:[email protected] DEMANDA Y OFERTA DE ERAIKIA 200 METROKARRATUKO E TXEBIZITZA HIRU SOLAIRUTAN VIVIENDA, COMPRA-VENTA BANANDUA.LAU LOGELA,BATAHI- DE VEHÍCULOS, PRODUCTOS BUSCO TERRENO DROMASAIEKO BAINERAREKIN AGRÍCOLAS, ANIMALES, INS- SE BUSCA TERRENO EN (185x1 10) ETA JANSLEKUA EGOKITUA ALQUILER PARA PLANTACIÓN TRUMENTOS MUSICALES, BARNEAN.LAU KOMUNE.LEHENEN- DE KIWI. ALQUILER DE LARGA ETC... GO SOLAIRUAN BIAUTO APARKATZE- DURACIÓN. LLÁMANOS 94 625 06 06 KO LEKUA 25m²KO TXOKOA,SUKAL- ZEURE IRAGARKIA DE OSOA JARRIA ETA TXIMINI RUSTI- LLANO O CON POCO DESNIVEL. DOHAIN KOA.ARI MUSIKALA ETXEGUZTITIK. ETXEAREN KOKAPENA MÍNIMO 5 HAS. CON EMPLEGU BILATU EDOTA ESKEI- OSO ONA,EGO-EKIALDERA BEGIRA. POSIBILIDAD DE CAPTACIÓN DE NI,ETXEA EROSI EDO SALTZEKO, AGUA PARA RIEGO AGRÍCOLA. SALNEURRIA 445.000 EURO KOTXEAK,BASERRIKO PRODUK- CONTACTAR CON: (74MILIOIPESETA) TUAK,ANIMALIAK,MUSIKA INS- 630 06 83 84 (Lander) TRUMENTUAK,ETABAR... SALNEURRIARI BURUZ o DEITU GEURE TELEFONORA HITZ EGITEKO PREST. 94 625 76 09 (Urremendi) 94 625 06 06 TLF: 653730970

46 URREMENDi