Symbolism of Shia Imamat Concept on Decorative Patterns of Imamzadeh Roshan Abad of Gorgan

ISSN: 2538-2594; Naqshejahan- Basic studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2019;9(3):233-243

A R T I C L E I N F O A B S T R A C T Islamic art patterns have both visual beauty and symbolic values. Islamic art with its sublime Article Type wisdom in its symbolization has lots of possibilities that the most important tool of it, is Analytical Review geometry, but between the Islamic decorative motifs, the animal patterns are less visible. It

Authors Moghbeli A.*1 PhD, attentionseems the and little it presenceseems are of designed this figure based in among on special of Islamic concepts. decorative Thus, motifsin the presentshows symbolism study, it is Soodian Tehrani S.1 MSc triedtrend to that study points the tosymbolism special concept. of decorative In Roshan motifs Abad based building, on Islamic figures wisdom. like fish and bird attract This study is descriptive-historical research and qualitatively analyzes the research information, direct observations, as well as library research are also used for data gathering.

decorationsAccording to of the Roshan results Abad of thebuilding. present study, it seems reflection of Shia and mystical ideas as symbols that insinuate to concepts like pontificate and guidance, is the most voucher in How to cite this article Keywords Imamat; Architectural Decoration; Gorgan; Imamzadeh Roshan Abad Moghbeli A, Soodian Tehrani S. Symbolism of Shia Imamat Concept on Decorative Patterns of Imamza- deh Roshan Abad of Gorgan. Naq- shejahan- Basic studies and New Technologies of Architecture and Planning. 2019;9(3):23 -243.

1Art Department, Art & Media Fac- ulty, Payame Noor University, Teh- C I T A T I O N L I N K S ran, Iran [1] Myth, literature and ... [2] Islamic art in the challenge of ... [3] The timurid architecture of Iran ... [4] The introduction of immamzadeh ... [5] Ghadr ... [6] Geometry of imagination ... [7] Mashae philosopher’s approach in Islamic ... [8] Islamic patterns/ analytical and cosmological ... [9] Analysis of the historians view points of Islamic ... [10] Manifestation of dhikr in Islamic-Iranian architectural ... [11] Geometry in pre-Islamic Iranian architecture and its ... [12] Geometric concepts in Islamic ... [13] Architecture in context- Inspiration of ... *Correspondence [14] Sound of simorgh ... [15] Sound of simorgh ... [16] Simorgh in the domain of art and ... Address: Unit 2, NO 5, Alley 16, South [17] Dictinary of mitholog and story in persian ... [18] Epiphany of holly ouran verses in Gandi Street, Tehran, Iran. Phone: +98 (21) 88887840 Iranian carpet- garden ... [19] Climate impact on architectural ornament ... [20] A journey in Fax: +98 (21) 77312716 Mazandaran and ... [21] Timurid ... [22] Geometric systems and designing the rotary ... [23] [email protected] Inspecting the ornamentations of valuable ... [24] Semantics in architectural works based ... [25] Refresh the historical houses of Shiraz with ... [26] Evaluation of the effects of religious Article History spaces ... [27] Art and architecture ... [28] Approach of traditionalists ... [29] Attar’s Mantegh Received: July 21, 2019 Al-tair in mirror of Iranian ... [30] Alkhesal ... [31] Study of symbolic motifs or symbolic in Accepted: November 19, 2019 traditional ... ePublished: December 21, 2019

Copyright© 2019, TMU Press. This open-access article is published under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License which permits Share (copy and redistribute the material in any medium or format) and Adapt (remix, transform, and build upon the material) under the Attribution-NonCommercial terms. ۲۳۴ آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﻣﻘﺒﻠﯽ ﯾو ﺳﺎرا ﺳﻮد ﺎنﻃﻬﺮاﻧﯽ ــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻧﻤﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ از ﻣﻨﻈﺮ ﺷﯿﻌﻪ در ﻧﻘﻮش ﻫﻨﺮی از ﭘﺲ ﺳﺎلﻫﺎ و ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﻬﻮم آن ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﺎدﻫﺎ و رازﮔﺸﺎﯾﯽ از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ اﻣﺎمزاده روﺷﻦآﺑﺎد ﮔﺮﮔﺎن اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد اﻣﺮی ﺣﺴﺎس و ﺧﻄﯿﺮ اﺳﺖ. ﻧﻤﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ و ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ دو روش ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ، در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﯾﮏ آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﻣﻘﺒﻠﯽ* PhD ﻧﻤﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ زﺑﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮔﺮوه ﻫﻨﺮ، داﻧﺸﮑﺪه ﻫﻨﺮ و رﺳﺎﻧﻪ، داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر ﺗﻬﺮان، اﯾﺮان ﺑﺮﺧﻮردی ﭘﺪﯾﺪارﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ، ﺟﺮﯾﺎن ﺳﯿﺎل ﻣﻌﻨﺎ در آن واﮔﻮﯾﯽ ﻣﯽﺷﻮد، MSc ﺳﺎرا ﺳﻮدﯾﺎنﻃﻬﺮاﻧﯽ اﻣﺎ در ﻧﻤﻮدﺷﻨﺎﺳﯽ، ﯾﮏ ﻋﻤﻞ ﺑﺼﺮی - ﺗﺎرﯾﺨﯽ، در ﻗﺎﻟﺒﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﺮوه ﻫﻨﺮ، داﻧﺸﮑﺪه ﻫﻨﺮ و رﺳﺎﻧﻪ، داﻧﺸﮕﺎه ﯿﭘ ﺎم ﻧﻮر ﺗﻬﺮان، ﯾا ﺮان ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽرﺳﺪ . در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ [2]ﺣﺎﺿﺮ، ﺗﻼش ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﻮش از ﻣﻨﻈﺮ ﭼﮑﻴﺪه ﻧﺸﺎﻧﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد، زﯾﺮا در ﺑﻨﺎﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻘﻮش ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ در ﻋﯿﻦ داراﺑﻮدن زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﺼﺮی ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻠﮑﻪ در ذات ﺧﻮد ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ارزﺷﻤﻨﺪی دارﻧﺪ . اﯾﻦ ﻫﻨﺮ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺣﮑﻤﺖ ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ﺧﻮد در ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﮔﻮﻧﻪﺑﻪ ای ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﻣﯽﺷﻮ ﺪﻧ ﮐﻪ ﺑﺮ روح روﺣﺎﻧﯽ و ﻧﻤﺎدﭘﺮدازی، اﻣﮑﺎﻧﺎت زﯾﺎدی دارد ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ آن ﻫﻨﺪﺳﻪ اﺳﺖ، اﻣﺎ در آن ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻨﻮی ﻓﻀﺎ ﺑﯿﻔﺰاﯾ ﺪﻨ . ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻧﻤﺎدﮔﺮاﯾﯽ در آﻧﻬﺎ ﺣﯿﻮان ﮐﻤﺘﺮ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺣﻀﻮر اﻧﺪک اﯾﻦ ﻧﻘﻮش ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و ﻪﺑ ﺳﺰاﯾﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ . در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻼش ﻣﺠﺎل ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ، ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻧﻤﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎﺻﯽ دارد . ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻘﻮش ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ ﺑﻨﺎی اﻣﺎمزاده روﺷﻦآﺑﺎد ﮔﺮﮔﺎن ﮐﻪ در ﺑﻨﺎی آراﻣﮕﺎﻫﯽ روﺷﻦآﺑﺎد ﮐﻪ ﺑﻘﻌﻪای ﮐﻮﭼﮏ در ﮔﺮﮔﺎن اﺳﺖ، ﺣﻀﻮر ﺗﺼﺎوﯾﺮ آراﻣﮕﺎﻫﯽ ﺗﯿﻤﻮری اﺳﺖ و در ﻣﯿﺎن ﻧﻘﺶﻣﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ آن ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮﻧﺪه و ﻣﺎﻫﯽ در ﻣﯿﺎن ﻧﻘﺶﻣﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ، ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ً ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪهاﻧﺪ . ﺗﺼﺎوﯾﺮی از ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺎﻫﯽﻫﺎ (ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ در اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻨﺎ دارای ﻧﻘﻮش اﻧﺘﺰاﻋﯽ در ﺑﺴﺘﺮ ﻫﻨﺪﺳﯽ دﻗﯿﻖ و ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت اﺳﻼﻣﯽ ﮐﻢﺳﺎﺑﻘﻪ اﺳﺖ ) ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد، ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ آن را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ . ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺗﻼش ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﻤﺎدﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد . ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی اﻧﺠﺎمﺷﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﻧﻘﺶﻣﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ ﺑﻨﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﺑﻨﺎی ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺮاﺳﺎس ﺣﮑﻤﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. ﺳﻌﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪدﺳﺖآﻣﺪه، ﻧﻘﻮش اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻧﻮع ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ - ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در آن از اﺑﺰار ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪﺻﻮرت اﺳﻨﺎدی و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و ﻧﯿﺰ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺑﻬﺮه ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی اﻧﺠﺎمﺷﺪه در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﻣﯽﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﮐﻪ روش و ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ

ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ و ﺷﯿﻌﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﺎدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮاﺳﺎس روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﮐﯿﻔﯽ ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ و راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و دﺳﺘﮕﯿﺮی اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، در ﻧﻘﻮش ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﭘﺮدازد و اﺑﺰار ﺟﻤﻊآوری ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎوﯾﺰ ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﺑﻮدهاﻧﺪ. ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎ: اﻣﺎﻣﺖ، ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﻣﻌﻤﺎر ،ی ﮔﺮﮔﺎن، اﻣﺎمزاده روﺷﻦآﺑﺎد اﻃﻼﻋﺎت در آن ﺑﺮاﺳﺎس روش ﻣﺸﺎﻫﺪهای اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از روش ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ اﺳﺘﻔﺎده

ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ: ۳۰/۴/۱۳۹۸ ﻣﯽﮐﻨﺪ، اﻣﺎ ﺑﺮای ﺟﻤﻊآوری اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻘﻮش در ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش: ۲۸/۸/۱۳۹۸ ﺗﺎرﯾﺨﯽ از روش اﺳﻨﺎدی و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮد. * ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل: دادهﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﻨﺮ و ﺣﮑﻤﺖ ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ [email protected] ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﯾﺎت ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و اﺣﺎدﯾﺚ اﺧﺬ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ ﮐﻪ در ﻣﻘﺪﻣﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺑﺤﺚ ﺗﺎرﯾﺦ ﻫﻨﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ "ﻣﻌﻤﺎری ﻫﺮ اﺛﺮ ﻫﻨﺮی ﭘﯿﺎﻣﯽ ﺑﺮای ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺧﻮد دارد ﮐﻪ ﮔﺎه آن را واﺿﺢ و ﺗﯿﻤﻮری در اﯾﺮان و ﺗﻮران " و "ﻣﻌﺮﻓﯽ اﻣﺎمزاده ﻧﻮر و روﺷﻦآﺑﺎد ﺑﯽواﺳﻄﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﺮده و ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﺎد و ﻧﺸﺎﻧﻪ داﺳﺘﺎن ﮔﺮﮔﺎن " اﺳﺖ . در ﺑﺤﺚ ]3[ﺣﮑﻤﯽ و ﺑﺮای ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﻘﻮش از ﺧﻮد را در ﭘﻮﺷﺸﯽ ﺳﺤﺮاﻧﮕﯿﺰ و ﺟﺬاب ﻣﺨﻔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ . درواﻗﻊ ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ ]4[ﭼﻮن "ﻗﺪر " ، "ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺧﯿﺎل و زﯾﺒﺎﯾﯽ " ، "ﺟﺴﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻧﻤﺎدﻫﺎ در ﻗﻮامﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ روح ﻫﻨﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻪﺑ ﺳﺰاﯾﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ در ﺣﮑﻤﺖ ﻫﻨﺮ ]5[اﺳﻼﻣﯽ " ، "ﻣﻌﻤﺎری و ]6[ﻫﻨﺮ " ، "ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺗﺪاوم ﻫﻨﺮ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺸﺮ ﮐﻤﮏ ﺷﺎﯾﺎﻧﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ، زﯾﺮا آﻧﻬﺎ از ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺟﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ]7, 8[ﻧﻘﻮش اﺳﻼﻣﯽ " و ﻏﯿﺮه ]7[و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮهﻫﺎ، روﯾﺎﻫﺎ و داﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮک ﯾﮏ ﻗﻮم ﺳﺮ ﺑﺮ ﻣﯽآورﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻻﺗﯽ ﭼﻮن "ﻧﻘﺪی ﺑﺮ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎی ]8[ﻣﻮرﺧﺎن ﻫﻨﺮ و ﻣﻌﻤﺎری ﺑﺮای آن ﻣﺮدﻣﺎن ﺗﺮﺟﻤﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪهای دارﻧﺪ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ اﺳﻼﻣﯽ " ، "ﺗﺠﻠﯽ ذﮐﺮ در ﻓﻀﺎی ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮاﻧﯽ " ، اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﮑﺎﺷﻔﺎﺗﯽ ﮐﻪ در روﯾﺎی ﺧﻮﯾﺶ اﻧﺠﺎم داده و ﯾﺎ "ﻫﻨﺪﺳﻪ ]9[در ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ " ، "ﻣﻌﻨﺎﺷﻨﺎﺳﯽ در آﺛﺎر [ﻣﻌﻤﺎری 10]از ﺗﺠﺮﺑﻪ روﺣﺎﻧﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﺶ در ﻣﯿﺎن ﺑﮕﺬارد. ﻣﻨﻈﺮ اﺳﻼﻣﯽ " ، "ﻓﺮآﯾﻨﺪ [11]ﻃﺮاﺣﯽ زﻣﯿﻨﻪﮔﺮا - ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻌﻤﺎری " و درواﻗﻊ ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ روﯾﺪاد ﺧﻮد ﯾﮏ ﻏﯿﺮه اﺳﺘﻔﺎده [12]ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﺎدﻫﺎ از ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ [ 13]ﭼﻮن ﻧﻤﺎد و ﯾﮏ رﻣﺰ ﺑﺮای ﺑﯿﺎن ﯾﮏ ﻣﻔﻬﻮم ﺧﺎص اﺳﺖ. ﻫﺮ روﯾﺪاد "ﺻﺪای ﺑﺎل ﺳﯿﻤﺮغ" ، "ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﻮش ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﯾﺎ ﺳﻤﺒﻠﯿﮏ در آﺛﺎر ﻋﻨﺼﺮی ﻗﺮاردادی و ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﺑﺮای ﻧﺎﻣﯿﺪن اﺷﯿﺎ اﺳﺖ و اﻧﺪﯾﺸﻪ از ﻫﻨﺮﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ [اﯾﺮان "14 ] و "در ﻗﻠﻤﺮو ﺳﯿﻤﺮغ " ، "ﭘﯿﺎمﻫﺎ و ﻃﺮﯾﻖ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻤﺎدﻫﺎی زﺑﺎﻧﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد . ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﺶ اﺛﺮی داﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻋﻄﺎر در [15]ﻣﻨﻄﻖاﻟﻄﯿﺮ و اﻟﻬﯽﻧﺎﻣﻪ " [16] و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ [17] [1] ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ - ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻧﻘﺶ ﺟﻬﺎن دوره ۹ ۳، ﺷﻤﺎره ، ﭘﺎﯾﯿﺰ ۱۳۹۸ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ ـ ﻧﻤﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ از ﻣﻨﻈﺮ ﺷﯿﻌﻪ در ﻧﻘﻮش ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ اﻣﺎم زاده روﺷﻦ آﺑﺎد ﮔﺮﮔﺎن ۲۳۵ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﺗﺠﻠﯽ آﯾﺎت ﻗﺮآن ﻣﺠﯿﺪ در ﻓﺮش - ﺑﺎغ اﯾﺮاﻧﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد. ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺳﻮره اﻟﺮﺣﻤﻦ " و ﻏﯿﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ . ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺻﻨﺪوق ﻣﻨﺒﺖﮐﺎریﺷﺪهای ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ دارای ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ و ﻣﻌﻨﯽ [آﯾﺎت 18]ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﻗﺮآن ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎﯾﯽ اﺳﺖ . اﯾﻦ ﺻﻨﺪوق روی ﻣﺮﻗﺪ ﺑﻘﻌﻪ ﻗﺮار ﮐﺮﯾﻢ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺮ ﺑﺪﻧﻪ آن ﺟﻤﻠﻪ "ﻋﻤﻞ اﺳﺘﺎد ﺣﺎﺟﯽ ﻋﺒﺪاﷲ ﻟﺴﻨﻪ ﺗﺴﻊ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﻨﺎی اﻣﺎمزاده روﺷﻦآﺑﺎد در ﺷﻬﺮ ﮔﺮﮔﺎن و ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺸﺨﺼﺎت و ﺳﺒﻌﯿﻦ و ﺛﻤﺎﻧﻤﺎﺋﻪ ﻫﺠﺮﯾﻪ" (۸۷۹ - ﻋﺼﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﺎن ﺣﺴﯿﻦ آن ﺑﺎﯾﻘﺮای ﺗﯿﻤﻮری ) ﺣﮏ ﺷﺪه ﺑﻮد . راﺑﯿﻨﻮ ﻧﯿﺰ در دﯾﺪاری ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺑﻨﺎی اﻣﺎمزاده روﺷﻦآﺑﺎد در ۱۴ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮی ﻏﺮب ﮔﺮﮔﺎن و در اﺳﺘﺎن ﺑﻨﺎ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ، ﺻﻨﺪوق ﭼﻮﺑﯽ ]4[ را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺎرﯾﺦ داﻧﺴﺘﻪ ﮔﻠﺴﺘﺎن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ . اﯾﻦ ﺑﻨﺎ در وﺳﻂ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻗﺮار اﺳﺖ و ﺧﻄﺎط آن را ﻧﻈﺎم ﻧﺎﻣﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ . دارد و ﻣﺤﻞ دﻓﻦ دو ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎی ﻓﻀﻞاﷲ ﮐﺎﻇﻢ(ع) ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ [20]ﮔﯿﺮی ﮐﻠﯽ را اﺳﺘﻨﺒﺎد و ﻋﺒﺪاﷲ ﮐﺎﻇﻢ(ع) از ﻧﻮادﮔﺎن اﻣﺎم ﻣﻮﺳﯽ ﮐﺎﻇﻢ(ع) اﺳﺖ . اﮔﺮﭼﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد در ﺳﺪه ﻧﻬﻢ ﻫﺠﺮی و در زﻣﺎن ﮐﺘﯿﺒﻪای ﺗﺎرﯾﺦدار در ﺑﻨﺎ ﯾﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪه اﻣﺎ وﻗﻒﻧﺎﻣﻪای ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن اﺳﺖ. آراﻣﮕﺎه وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﺦ آن ﺳﺎل ۹۰۰ ﻫﺠﺮی ﻗﻤﺮی اﺳﺖ . ﻓﻀﺎی داﺧﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﻘﻌﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪه از ﮔﭻﺑﺮیﻫﺎ و ﻧﻘﻮش ﻣﺘﻨﻮع اﺳﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﺑﺮج ﻣﻘﺒﺮهای ﻣﻨﻔﺮد ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻟﺤﺎﻗﯽ ]4[ ﺑﻪ آن ﮐﻪ ﺑﺎ رﻧﮓﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن رﻧﮓآﻣﯿﺰی ﺷﺪهاﻧﺪ . ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻣﺮﺑﻊﺷﮑﻞ ﺑﺮج

اﺗﺼﺎلﯾﺎﻓﺘﻪ در وﺳﻂ ﻣﺤﻮﻃﻪای ﮐﻪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺑﻮده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﯿﻠﭙﻮشﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﺸﺖ ﺿﻠﻌﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎﻻی ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﺖ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﻃﻮب اﻣﮑﺎن ﻫﺸﺖ ﺿﻠﻌﯽ ﮐﺎرﺑﻨﺪیﻫﺎی ﯾﮏ ﻃﺎق ﮐﻮﮐﺒﯽ آﻏﺎز ﻣﯽﺷﻮد . در راس ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮی از ﺳﺎﯾﻪ ﺑﻨﺎﻫﺎی ﻣﺠﺎور ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮐﻮران ﻫﻮا در ﮔﻨﺒﺪ ﻧﯿﺰ ﺳﺘﺎره ﻫﺸﺖ ﭘﺮی وﺟﻮد دارد . اﻃﺮاف ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ، اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻨﻔﺮد در ﺷﮑﻞ ۱ ﺑﻨﺎی ﮔﻨﺒﺪ روﺷﻦآﺑﺎد را ﻧﺸﺎن ]3[ﻣﯽدﻫﺪ.

ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. [19] ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺎ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﻗﺪﯾﻤﯽ ﮐﻪ دارای ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮﻫﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ اﺳﺖ و ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﯽ آن را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ، در ارﺗﺒﺎط ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽ از دﯾﺮﺑﺎز ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﻮﯾﺖ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ، زﯾﺮا ﻫﺮ اﺛﺮ ﻣﻌﻤﺎری دارای ﻣﺤﯿﻂ وﯾﮋه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد اﺳﺖ . ﺑﻪ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺳﺎدهﺗﺮ ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ وﯾﮋه را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺴﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﺎﻣﯿﺪ. ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻣﻌﻤﺎری و ﺑﺴﺘﺮ آن ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﻧﻘﺶﮔﺮﻓﺘﻪ از ﯾﮏ ﺗﺎﺛﯿﺮﭘﺬﯾﺮی ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺳﺖ. ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﺮ و ﻣﻌﻤﺎری آن در ﺗﻤﺎس دوﺟﺎﻧﺒﻪ و ﻫﻤﯿﺸﮕﯽ و ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻫﻢ در ارﺗﺒﺎط ﻫﺴﺘﻨﺪ . در ﻣﻮرد وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻇﺎﻫﺮی [ﺑﻨﺎ13] ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻔﺎت وﯾﻠﺒﺮ و ﮔﻠﻮﻣﺒﮏ رﺟﻮع ﮐﺮد . ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ آﻧﻬﺎ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ از ﻧﻈﺮ ﮐﺎرﺑﺮد ﮐﺎﺷﯽ و

وﺿﻊ وﯾﮋه ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ و ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎی ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮدش ﻓﻮقاﻟﻌﺎده اﺳﺖ . ﺷﮑﻞ ۱ ) ﮔﻨﺒﺪ ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد :(ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن) دو دﺳﺘﮕﺎه در و ﯾﮏ ﺻﻨﺪوق ﭼﻮﺑﯽ ﺗﺎرﯾﺦ آن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ . ﺑﺮج را ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺰرگ ﻣﺴﺘﻄﯿﻞﺷﮑﻠﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻣﺎﻧﯽ دﯾﺮﺗﺮ وﻟﯽ ﻧﻤﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻣﻘﺒﺮه آﺟﺮی اﺳﺖ و در ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ از آن از آﺟﺮﻫﺎی ﻗﺪﯾﻤﯽ اﺣﺎﻃﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ . ﻟﻌﺎﺑﯽ آﺑﯽ روﺷﻦ ﺑﺮای ﺗﺰﯾﯿﻦ ﺑﻬﺮه ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ . در ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﺎی اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ ]3[ ﻣﯽﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ اﻣﺎمزاده دارای ﺳﻪ ﺑﯿﺮوﻧﯽ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ: دﺳﺘﮕﺎه در ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺒﺎ و ﭼﺸﻢﻧﻮاز ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﺰﯾﯿﻦ دﻧﺪاﻧﻪ ارهای اﯾﻦ ﺑﺮج را ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﺮجﻫﺎی ﺑﻪ ﺳﺮﻗﺖ رﻓﺘﻪاﻧﺪ . ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﻨﺎد ﻣﻮﺟﻮد، ﯽﻣ ﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺎزﻧﺪران ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﮐﻨﺪ . اﯾﻦ ﺑﺮج از ﻟﺤﺎظ ﻃﺮح ﻫﺰار ﺑﺎف آﺟﺮﻫﺎی ﻟﻨﮕﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ (در ورودی ) "ﺗﺎرﯾﺦ ﻟﺴﻨﻪ ﺧﻤﺲ و ﺳﺘﯿﻦ و ﻟﻌﺎﺑﯽ آﺑﯽ روﺷﻦ در ﻗﺴﻤﺖ ﺷﮑﻢ داده ﮔﻨﺒﺪ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد اﺳﺖ . . ﺛﻤﺎﻧﻤﺎﺋﻪ " ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺎل ۸۶۵ ﻫﺠﺮی (ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ دﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎل ﮔﻨﺒﺪ ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﺑﺎ ﮐﺎﺷﯽﻫﺎﯾﯽ از ﻫﻤﺎن رﻧﮓ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ . ]3[ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﻠﻄﺎن اﺑﻮﺳﻌﯿﺪ ﺗﯿﻤﻮری ) ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﮔﻨﺒﺪ اﯾﻦ ﺑﺮج ﺷﮑﻞ ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮدی دارد و روی ﮔﺮﯾﻮ ﺑﻠﻨﺪ درب ورودی ﺣﺮم ﺗﺎرﯾﺦ "ﻏﺮه ﺷﻌﺒﺎن ]4[ﻋﺸﺮﯾﻦ و ﺛﻤﺎﻧﻤﺎﺋﻪ " ﯾﻌﻨﯽ اول آن ۱۲ ﻃﺎقﻧﻤﺎ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ ﻓﻀﺎی داﺧﻠﯽ ﻧﺪار ﺪﻧ . . ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن ﺳﺎل ۸۲۰ ﻫﺠﺮی (ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺳﯿﺰدﻫﻤﯿﻦ ﺳﺎل ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺪد ۱۲ ﺑﺮ ﮔﺮداﮔﺮد ﮔﻨﺒﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﺗﺎﮐﯿﺪی ﺑﺮ ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺷﺎﻫﺮخ ﺗﯿﻤﻮری ) و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮ در ﺳﻮﻣﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﺷﯿﻌﯽ ﺳﺎزﻧﺪه و ﯾﺎ ﺑﺎﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ . ﺑﺮ ﻓﺮاز اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ، ﮔﻨﺒﺪی ﺑﻮد ﺗﺎرﯾﺦ "ﻓﯽ ]4[ﺗﺎرﯾﺦ رﺟﺐ اﻟﻤﺮﺟﺐ ﺳﻨﻪ ﺳﺒﻌﯿﻦ و ﺛﻤﺎﻧﻤﺎﺋﻪ " ﯾﻌﻨﯽ ﭘﯿﺎزیﺷﮑﻞ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﮔﯿﻠﻮﺋﯽ دﻧﺪاﻧﻪ ارهای ﻣﺠﺰا ﺷﺪه، ﻗﺮار ﺳﺎل ۸۷۷ ﻫﺠﺮی (ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ دوران ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن) ﺣﮏ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ . اﯾﻦ ﮔﻨﺒﺪ در اداﻣﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ]4[ Naqshejahan Volume 9, Issue 3, Fall 2019 ۲۳۶ آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﻣﻘﺒﻠﯽ ﯾو ﺳﺎرا ﺳﻮد ﺎنﻃﻬﺮاﻧﯽ ــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﻓﺮم ﻣﺨﺮوﻃﯽ ﮐﻮﺗﺎه، ﭘﻮﺷﯿﺪه از ﮐﺎﺷﯽﻫﺎی ﻓﯿﺮوزهای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ و ﻣﺠﺮد، ﺣﻀﻮر اﯾﻦ ﻧﻘﺶﻣﺎﯾﻪﻫﺎ را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮم ﮔﻨﺒﺪ، ﻫﯿﺌﺘﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮد ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺮج ﻣﻘﺒﺮه ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﻬﻢ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﻨﺎی ﺷﯿﻌﯽ اﺷﺎره دارﻧﺪ، ﻣﯽﺗﻮان ﺗﯿﻤﻮری ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ. ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ از آن ﺟﻬﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ ﺷﮑﻞ ۲ ﻧﻤﺎی داﺧﻠﯽ ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪه ﺑﺰرﮔﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﭘﻮپ، ﻫﻢ ﻧﮕﺮش و ﻫﻢ دﺳﺘﺎورد زﯾﺒﺎﯾﯽﺷﻨﺎﺳﯽ اﯾﺮاﻧﯽ را ﻓﻘﻂ از ﻣﻨﻈﺮ ﻫﻨﺮﻫﺎی ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﺗﻮان درک ﮐﺮد . در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﻮش ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. [22ﺑﺮرﺳﯽ] ﻧﻘﻮش ﺑﻨﺎ آﻧﭽﻪ در ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ ﻪﺑ وﯾﮋه ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﻣﻌﻤﺎری وﺟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ و ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺻﻔﺖ آن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد، ﺣﻀﻮر اﺷﮑﺎل در ﻫﻢ ﭘﯿﭽﯿﺪه و اﻧﺘﺰاﻋﯽ در ﺑﺴﺘﺮی ﻫﻨﺪﺳﯽ و ﺑﺎ ﻧﻈﻤﯽ دﻗﯿﻖ اﺳﺖ . ﻓﺮمﻫﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ و اﺷﮑﺎل ﻫﻨﺪﺳﯽ، در ﭘﻬﻨﻪای ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻫﻨﺪﺳﯽ ﮔﺴﺘﺮده ﻣﯽﺷﻮد، در ﮐﻨﺎر ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺎی ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻫﻨﺮ ﻣﻘﺪس اﺳﻼﻣﯽ را ﺧﻠﻖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. درواﻗﻊ وﻇﯿﻔﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﺮﺟﻤﻪ اﺻﻮل اﺳﻼم ﺑﻪ زﺑﺎن

زﯾﺒﺎﯾﯽﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ. اﻧﺘﻘﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﺻﻮرتﻫﺎ و ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ

ﺷﮑﻞ ۲) ﻧﻤﺎی داﺧﻠﯽ ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد :(ﻣﻨﺒﻊ آرﺷ ﻮﯿ ﯿﻣ ﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺷﻬﺮ ﮔﺮﮔﺎن) در ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎ ﺗﺠﺴﻢ ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ و در ﺗﺰﯾﯿﻦ ﻫﻤﻪ اﺷﯿﺎ از ﻣﺤﺮابﻫﺎ و ﻗﺼﺮﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﻘﯿﺮﺗﺮﯾﻦ اﺑﺰار ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﺷﻮﻧﺪ. اﯾﻦ ﺑﻨﺎ در ﮔﺰارﺷﺎت ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﺎن ﺧﺎرﺟﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺧﻼﻗﯿﺖ ﻫﻨﺮی ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﺳﺘﻌﺪادی ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در آدﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و اﻓﺮادی ﭼﻮن راﺑﯿﻨﻮ و ﻣﻠﮑﻮﻧﻒ در ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺧﻮد ﻧﻬﺎده اﺳﺖ ﺗﺎ او را در ﺳﻠﻮک در راﻫﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﯽرﺳﺪ ﯾﺎری ﺗﻮﺻﯿﻔﺎﺗﯽ از اﯾﻦ ﺑﻘﻌﻪ ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ . ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻠﮑﻮﻧﻒ ﮐﻨﺪ و ﻧﺰد او ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺑﺮای ﻧﯿﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺼﻮد اﺑﺰار ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ. [23] در ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ از اﻣﺎﻣﺰاده روﺷﻦآﺑﺎد ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ : ﻣﻌﻤﺎری ادوار ﮔﺬﺷﺘﻪ اﯾﺮان ﻫﻤﻮاره ﻣﻠﻬﻢ از ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی ﻫﻨﺪﺳﻪ و "اﻣﺎﻣﺰاده روﺷﻦآﺑﺎد ﯾﺎ اﻣﺎﻣﺰاده ﻋﺒﺪاﷲ، در ﺳﻪ ﻓﺮﺳﺨﯽ ﺧﺮاﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻏﻨﯽ و دﻗﯿﻖ ﺑﻮد، ﺗﺎ ﺣﺪی ﮐﻪ آﮔﺎﻫﯽ از ﻗﻮاﻋﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪ روﺷﻦآﺑﺎد ﯾﺎ رﺳﺘﻢآﺑﺎد و از اوﻻد اﻣﺎم ﻣﻮﺳﯽ اﻟﮑﺎﻇﻢ اﺳﺖ". رﯾﺎﺿﯽ و ﺗﺮﺳﯿﻢ و ﺑﻪﮐﺎرﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﻮاع ﺧﺎص آن وﻇﯿﻔﻪ ﻫﺮ ﻣﻌﻤﺎری اﯾﻦ اﻣﺎﻣﺰاده ﺑﻪ ﺷﻤﺎره ۳۵۸ ﺛﺒﺖ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﺪه و ﻫﻢاﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﺑﻮده و وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻣﻌﻤﺎران و رﻗﺎﺑﺖ آﻧﺎن ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﭘﺬﯾﺮای زاﺋﺮان ﺧﻮد اﺳﺖ . ﻣﺤﻮر اﺳﺘﻮار ﺑﻮده اﺳﺖ . اﯾﻦ ﺗﻔﮑﺮ در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎزﺗﺎب ﻗﺎﺑﻞ [11] در ﻣﻮرد ﺳﺒﮏ ﻣﻌﻤﺎری ]4[ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ در ﺗﻮﺟﻬﯽ دارد . ﻓﻼﺳﻔﻪ ﺑﺮای رﯾﺎﺿﯿﺎت ﻗﺪاﺳﺘﯽ ﺧﺎص ﻗﺎ ﻞﯾ ﺑﻮدﻧﺪ . . ﺳﺒﮏ اﯾﺎﻟﺘﯽ ﻣﻌﻤﺎری ﺗﯿﻤﻮری ﺗﻘﺴﯿﻢﺑﻨﺪی ﻣﯽﺷﻮد . درواﻗﻊ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل اﻓﻼﻃﻮن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺣﻘﺎﯾﻖ رﯾﺎﺿﯽ ﺳﺮﻣﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﺎری ﺗﯿﻤﻮری را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ دوره ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد : اﻟﻒ ) ﻣﺴﺘﻘﻞ از ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن وﺟﻮد دارد . ]7[ ﺑﻨﺎﻫﺎی ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن، ب ) ﺑﻨﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن، ج ) در ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد ﻧﯿﺰ ﻧﻘﻮش و ﺗﺼﺎوﯾﺮ در ﺑﺴﺘﺮی ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺟﺎی ﺳﺒﮏﻫﺎی اﯾﺎﻟﺘﯽ (ﺑﻪﺧﺼﻮص ﻧﯿﻤﻪ دوم ﺳﺪه ﻧﻬﻢ/ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ) . در ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﺑﻨﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎی اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﻼﻣﯽ دارای ﺳﺒﮏ اﯾﺎﻟﺘﯽ، ﺑﻨﺎﻫﺎی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺤﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﺎﻧﯿﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ[ 21]ﻣﺮاﺗﺐ ﻫﻨﺪﺳﻪ دﻗﯿﻖ و ﻣﻨﺴﺠﻤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻼش ﻣﯽﺷﻮد در ﮔﺎم ﮐﻤﺘﺮ از ﺳﺒﮏ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺑﻮد، وﺟﻮد دارد . در اﯾﻦ دوره، آراﻣﮕﺎهﻫﺎی ﻧﺨﺴﺖ، ﻧﻤﺎدﺷﻨﺎﺳﯽ ﻫﻨﺪﺳﯽ آن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد و ﺑﺮای اﯾﻦ ﺟﺪﯾﺪی در ﻗﻢ و ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﺎزﻧﺪران در زﯾﺎرﺗﮕﺎهﻫﺎی ﺷﯿﻌﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﺘﺪا در ﺷﮑﻞﻫﺎی ۳ ۴و ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی اﻟﮕﻮی ﺑﺴﺘﺮ و ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺎﺑﺮ، ﻣﺰارﻫﺎ و ﺑﺮجﻫﺎی ﺗﺪﻓﯿﻨﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻮدﻧﺪ . ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺑﻨﺎ ﭘﯿﮕﯿﺮی ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. اﻣﺎ ﺑﺮای ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت داﺧﻠﯽ ﺑﻨﺎ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﮔﭻﺑﺮی و ﻧﻘﺎﺷﯽ [21]روی ﮔﭻ ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در ﺷﮑﻞﻫﺎی ۳ ۴و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد، ﻫﻨﺪﺳﻪای

اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ از اﻟﺤﺎﻗﺎت ﺑﻌﺪی ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ، ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﻟﮕﻮی دﻗﯿﻖ و ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻓﻀﺎی داﺧﻠﯽ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ را در ﺑﺮ دﻗﯿﻘﯽ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد . ﻧﮑﺘﻪ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ در آن، ﺗﺼﺎوﯾﺮی از ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. درواﻗﻊ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﮐﻠﯿﺪ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﭼﻮن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﻣﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت اﺳﻼﻣﯽ ًﻏﺎﻟﺒﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و اﻧﮕﺎرهﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻧﺪه در ذﻫﻦ ﺧﻮد دارد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﮐﻢﺳﺎﺑﻘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ، زﯾﺮا ًﻣﻌﻤﻮﻻ ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ ﻪﺑ وﯾﮋه ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﻣﻌﻤﺎری دﯾﮕﺮ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﺗﺠﻠﯽ ﻣﻔﻬﻮم زﯾﺒﺎﯾﯽ در ﻣﻌﻤﺎری اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻮده ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻘﻮﺷﯽ اﻧﺘﺰاﻋﯽ در ﺑﺴﺘﺮی ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. اﺳﺖ . [11] اﻟﺒﺘﻪ در ﺑﻨﺎی ﻣﺬﮐﻮر ﻧﻘﻮش و ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت در ﺑﺴﺘﺮ ی ﮐﺎﻣﻼ ً ﻫﻨﺪﺳﯽ اﻣﺎ از دﯾﺪﮔﺎه ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﯾﺠﺎدﮐﻨﻨﺪه ﻧﻈﻢ و ﺟﻠﻮهﮔﺮی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ . ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت در ﻣﯿﺎن ﻧﻘﻮش ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ اﯾﻦ ﺑﻨﺎ اﻋﺘﺪال ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻧﻘﻮش ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ ﻓﯽ ﻧﻔﺴﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﮔﻤﺎن را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﺘﻦ ﻫﻨﺮی ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺘﺰاﻋﯽ از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ذاﺗﯽ ﺟﻬﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻮﺛﺮ در ﮐﻞ ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻠﻘﺖ ﭘﺮده

(ب) (١ ) (٢ ) )

(٣ ) (٤ ) )

(٥ ) )

(٥ ) (٦ ) )

ﺷﮑﻞ ۴) ﺑﺮرﺳﯽ اﻟﮕﻮی ﯽﻫﻨﺪﺳ ﮔﻨﺒﺪ داﺧﻠﯽ ﺑﻘﻌﻪ (ﻣﻨﺒﻊ: ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن)؛ اﻟﻒ) ﻧﻤﺎی داﺧﻠﯽ ﮔﻨﺒﺪ اﻣﺎمزاده روﺷﻦآﺑﺎد :(ﻣﻨﺒﻊ [12]ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺷﻬﺮ ﮔﺮﮔﺎن)؛ ب) ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی اﻟﮕﻮی ﻫﻨﺪﺳﯽ

درواﻗﻊ در ﭘﺲ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﻇﺎﻫﺮی در ﻫﺮ ﺑﻨﺎی اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮاﻧﯽ

ﺷﮑﻞ ۳) ﺑﺮرﺳﯽ اﻟﮕﻮی ﯽﻫﻨﺪﺳ ﻃﺎق ورودی ﺑﻘﻌﻪ (ﻣﻨﺒﻊ: ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن)؛ اﻟﻒ) ﻫﻨﺪﺳﻪای ﭘﻨﻬﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﮏ اﺳﺘﻌﺎرات و ﮐﻨﺎﯾﺎت ﺑﻪ ﻃﺎق ورودی ﺑﻘﻌﻪ (ﻣﻨﺒﻊ: ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯿﺮاث [ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ12] ﺷﻬﺮ ﮔﺮﮔﺎن)؛ ب) ﻣﺮاﺣﻞ ﺣﻘﺎﯾﻖ رﻣﺰﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﻣﻌﻨﻮی اﺷﺎره ﮐﺮده اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی اﻟﮕﻮی ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻗﺪر ﻟﯿﺎﻗﺖ ﺑﺎﻃﻨﯽ آن ﻣﻌﻨﺎ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ. اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ در

Naqshejahan Volume 9, Issue 3, Fall 2019 ۲۳۸ آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﻣﻘﺒﻠﯽ ﯾو ﺳﺎرا ﺳﻮد ﺎنﻃﻬﺮاﻧﯽ ــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺐ، ﻣﺮاﺗﺐ ﻓﻬﻢ اﺷﺨﺎص ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و در ﺑﺮﺧﻮرد ﺳﻮره اﻧﺴﺎن" و "۲۱ ﺳﻮره ﺣﺠﺮ " ﺑﺎزﺗﺎب دارد ﮐﻪ در اﺛﺒﺎت "ﺧﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﺎ ﺣﻘﺎﯾﻖ، ﻫﺮ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻓﻬﻢ و ﻣﯿﺰان ادراک ﺧﻮد ﻗﺪر " ﺻﺮاﺣﺖ دارﻧﺪ و ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻫﻤﯿﺖ ﻫﻨﺪﺳﻪ در ﺧﻠﻖ ﻋﺎﻟﻢ از از آن ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮد. ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻣﺘﻔﺎوت ﯾﮏ ﻣﻨﻈﺮ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ]5[اﺳﺖ. ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﻪ وﺣﺪت آن ﻟﻄﻤﻪ وارد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و ﯾﮏ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﻄﻖ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺧﻠﻖ ﮐﺎﺋﻨﺎت، ﻫﻨﺪﺳﻪ اﻟﻬﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ . در ارﺗﺒﺎط ﺗﺠﻠﯿﺎت ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ . ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﯾﻦ ﻫﻨﺪﺳﻪ در ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ آﯾﻪ "۴۷ ﺳﻮره اﻧﺒﯿﺎ" اﺷﺎره ﮐﺮد ﮐﻪ ]5[ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ "و ﻣﺮاﺗﺐ ﺧﻮد ﻫﻤﭽﻮن اﮐﺴﯿﺮی [24]اﺛﺮﺑﺨﺶ در اﯾﺠﺎد ﻓﻀﺎی ﻣﻌﻨﻮی در ﻧﻀﻊ اﻟﻤﻮازﯾﻦ اﻟﻘﺴﻂ ﻟﯿﻮم اﻟﻘﯿﺎﻣﻪ " ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﺗﺮازوﻫﺎی ﻋﺪل در ﺑﻨﺎﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻗﺪاﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺮاﻣﻮن روز رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻋﺪد و ﺣﺴﺎب ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ آن ﺑﺮ زاﺋﺮ ﺳﺮاﯾﺶ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﮔﺬارد. در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ آﯾﻪ "۱۲ ﺳﻮره اﺳﺮا" اﺷﺎره ﮐﺮد، "ﻫﻮ اﻟﺬی ﺟﻌﻞ اﻟﺸﻤﺲ ﻣﺤﯿﻂ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ واﺳﻄﻪای در اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺿﯿﺎء و اﻟﻘﻤﺮ ﻧﻮرا و ﻗﺪره ﻣﻨﺎزل ﻟﺘﻌﻠﻤﻮا ﻋﺪد اﻟﺴﻨﯿﻦ و اﻟﺤﺴﺎب ﻣﺎ ﺑﻨﺎﯾﺮاﯾﻦ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺤﯿﻂ ﭘﯿﺮاﻣﻮن دوﭼﻨﺪان ﻣﯽﺷﻮد و اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻠﻖ اﷲ ذﻟﮏ اﻻ ﺑﺎﻟﺤﻖ ﯾﻔﺼﻞ اﻻﯾﺎت ﻟﻘﻮم ﯾﻌﻠﻤﻮن" ﮐﻪ در اﯾﻦ آﯾﻪ ﺗﻼش ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد ( ًﺧﺼﻮﺻﺎ در ﺑﻨﺎﻫﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮاری ﻣﻨﺰﻟﮕﺎهﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﻣﺎه اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﯾﻦ ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ) ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﭘﺮﻫﯿﺰﮔﺎرﺑﻮدن و ﭘﺮﻫﯿﺰﮔﺎرﻣﺎﻧﺪن را ﺑﺮای او وﺳﯿﻠﻪ آدﻣﯿﺎن "ﻋﺪد و ﺣﺴﺎب " ﻣﺤﺳﺎلﻫﺎ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻨﺪ . . ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﺪ. ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ، ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺴﺎن را در اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﻧﯿﮏ ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﮑﻤﺎ از ﺟﻤﻠﻪ اﺧﻮاناﻟﺼﻔﺎ در آﺛﺎر ﺧﻮد ﺑﺮ اﯾﻦ ]5[ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻋﺪم ارﺗﮑﺎب ﮔﻨﺎه و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر در ﺟﻬﺖ ﺗﺬﮐﺮ و ﯾﺎدآوری ﻣﻌﺎﻧﯽ و ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺣﻀﻮر اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻧﯽ را در ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺑﻌﺎد ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﻌﻨﻮی ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪ . ﻣﺴﻠﻢ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ. اﻫﻤﯿﺖ اﻋﺪاد در ﺣﮑﻤﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ درواﻗﻊ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ [ﺑﻪ25] ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﻫﺪفﻫﺎی ﺧﻮد، ﻣﺤﯿﻂ ﻣﯿﺮداﻣﺎد، ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎری از ﺣﮑﻤﺎی ﭘﯿﺶ از ﺧﻮد، در ﺑﺮﻗﺮاری ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ را دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ، ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺤﯿﻂ راﺑﻄﻪ ﻣﯿﺎن اﻋﺪاد و ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ و اﻓﻼک ﺑﻪ ﺟﺴﺖوﺟﻮی زﻣﯿﻨﻪ دﮔﺮﮔﻮنﺷﺪه، رﻓﺘﺎر و ﺗﺠﺎرﺑﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻣﯿﺎن ﮐﺘﺎب وﺣﯽ و ﮐﺘﺎب ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﻧﯿﺰ ﻣﯿﺎن ﻋﺎﻟﻢ ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻣﺮﮐﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ دارد و ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﺤﺴﻮس و ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻌﻘﻮل ﺑﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ. او ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻫﻨﺪﺳﻪ اﺑﺰار ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ در دﺳﺖ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آن ﺑﺎﻃﻨﯽ ﻋﻠﻢ ﺟﻔﺮ (ادراک ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺣﺮوف و اﻋﺪاد) و ﻧﯿﺰ ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﻌﻨﻮی ﺧﻠﻖ ﮐﻨﺪ . ﺣﮑﻤﯽ ﮐﺘﺐ ﻣﻘﺪس ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ راز ﻋﻮاﻟﻢ ﻣﺎ در ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﻮش ﺑﻨﺎی [ﻣﻮرد26] ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﻣﯽﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ از ﺑﻌﺪاﻟﻄﺒﯿﻌﻪ و ﮐﯿﻬﺎن ﭘﯽ ﺑﺮد . درون ﯾﮏ ده ﺿﻠﻌﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ (ﺷﮑﻞ ۳ .) ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ در ]9[ﺗﮑﺮار اﺳﺎﻣﯽ ﻣﻘﺪس در اﻟﮕﻮی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ

ﺣﻀﻮر و ﺗﮑﺮار اﺳﺎﻣﯽ ﻣﻘﺪس (اﷲ، ﻣﺤﻤﺪ و ﻋﻠﯽ) در ﻣﯿﺎن ﻧﻘﻮش اﻋﺪادی ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻔﺴﯿﺮی اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺑﺨﺶ دﯾﻮار ﻣﺮﮐﺰی آﯾﻪ ۱۳ ﺳﻮره ﺻﻒ ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ از آﻧﻬﺎ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﮑﺮار ﻧﺎمﻫﺎی "اﷲ " ﭘﻨﺞ ﺑﺎر (در ( ﺗﮑﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﺮﮐﺰ)، "ﻣﺤﻤﺪ " ﺷﺶ ﺑﺎر و "ﻋﻠﯽ " ﭼﻬﺎر ﺑﺎر اﺳﺖ . اﮔﺮﭼﻪ ًﻣﺴﻠﻤﺎ دادهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از ﻣﺤﯿﻂ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺧﻮاص ﻣﻌﻨﺎﺑﺨﺸﯽ دارﻧﺪ. ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﻓﻀﺎﯾﯽ در اﯾﺠﺎد اﯾﻦ اﻋﺪاد ﺑﯽﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ، اﻣﺎ

ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ آﻧﭽﻪ در اﯾﻦ ﻓﻀﺎ ﺗﺒﻠﻮر ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ آن ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ. را ﺗﺤﺖ ﺳﯿﻄﺮه ﺧﻮد دارد، اذﮐﺎر ﻣﻘﺪﺳﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻀﺎی ورودی را ﭼﻬﺎر ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻠﯿﺖ، ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ، ﮐﻤﺎل، ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ، زﻣﯿﻦ، ﻧﻈﻢ، ﻋﻘﻞ در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﮔﻮﯾﺎ زاﺋﺮ را ﺑﺮای ورود آﻣﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﺻ ًﻮﻻ راﺑﻄﻪ و ﻧﺴﺒﯿﺖ اﺳﺖ . ﺷﺶ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻤﯽ در ﺟﻬﺎنﺷﻨﺎﺳﯽ ذﮐﺮ ﺑﺎ ﻓﻀﺎی ﻣﻌﻤﺎری ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و دﯾﺮﯾﻨﻪ اﺳﺖ. ذﮐﺮ ﮔﻮﻫﺮ دروﻧﯽ اﺳﻼﻣﯽ دارد، [10]ﻫﻤﭽﻨﺎن ﮐﻪ در دو دﯾﻦ اﺑﺮاﻫﯿﻤﯽ دﯾﮕﺮ، ﯾﻬﻮدﯾﺖ و اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﻤﻪ ﻋﻤﻞﻫﺎی ﻣﺒﺎح، وﻟﻮ اﻋﻤﺎل ﻣﺎدی و ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ، ﺣﺎﺋﺰ ﭼﻨﯿﻦ اﻫﻤﯿﺘﯽ اﺳﺖ و آن ﻧﻘﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ دﻧﯿﻮی، ﻧﻔﻮذ و ﺣﻠﻮل و ﻣﺎﻫﯿﺖ آن را دﮔﺮﮔﻮن ﮐﻨﺪ . ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ آن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻬﺎن را آﻓﺮﯾﺪ. در ﻫﺮ ﺳﻪ اﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻌﻤﺎری را ﮐﻪ ﮐﺎر آن ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺟﺴﻢ آدﻣﯽ و ﺑﺮآوردن ادﯾﺎن ﺳﺘﺎره ﺷﺶ ﭘﺮ رﻣﺰی از ﮐﻤﺎل ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽرود . ﻋﺪد ﭘﻨﺞ، ﺣﺎﺟﺎت ﻣﺎدی او، و ﺑﻪ ﻗﻮل ﻣﻮﻻﻧﺎ "ﻋﻠﻢ ﺑﻨﺎی آﺧﻮر " اﺳﺖ، ﺟﻮﻫﺮهای ﺑﻪﺧﺼﻮص آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺳﺘﺎره ﭘﻨﺞﭘﺮی ﮐﻪ روی ]8[دو ﭘﺎ اﯾﺴﺘﺎده روﺣﺎﻧﯽ ﺑﺒﺨﺸﺪ و در ﺧﺪﻣﺖ ﻃﯽ ﻃﺮﯾﻖ اﻟﻬﯽ و وﺻﺎل ﻣﺤﺒﻮب اﺳﺖ ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد، دارای ﯾﮏ ﺗﺪاﻋﯽ رﻣﺰی ﺳﻨﺘﯽ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ درآورد . اﻧﺴﺎن اﺳﺖ. از دﯾﺪﮔﺎه اﺳﻼﻣﯽ، ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻣﯽﺗﻮان آن اﻣﺎ [ﺗﮑﺮار27] اﯾﻦ اذﮐﺎر ﺑﻪ دﻓﻌﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ، ﭼﺮاﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس را ﺑﻪﻋﻨﻮان اﻧﺴﺎن ﮐﻤﺎلﺑﻪ رﺳﯿﺪهای ﺗﻌﺒﯿﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﻨﺞ ﺣﻀﺮت آﯾﺎت ﻗﺮآن ﻣﯽﺗﻮان ﻣﯿﺎن ﻫﻨﺪﺳﻪ، ﻣﯿﺰان و ﻋﺪد ﺑﺎ آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻫﺴﺘﯽ اﻟﻬﯽ وﻗﻮف دارد و اﯾﻦ ﺣﻀﺮات را در وﺟﻮد ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎﺧﺘﻪ راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮد. از آن ﺟﻤﻠﻪ در آﯾﻪ ۳۸ ﺳﻮره ﯾﺲ "ذﻟﮏ اﺳﺖ، ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮏ "اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ " در ﺟﺎﻣﻊﺗﺮﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎی اﯾﻦ واژه ﮐﻪ ﺗﻘﺪﯾﺮاﻟﻌﺰﯾﺰ اﻟﻌﻠﯿﻢ"، درواﻗﻊ "ﻗﺪر " ﻫﻤﺎن ﻫﻨﺪﺳﻪ اﺳﺖ . در اﻫﻤﯿﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم "ﺧﻠﯿﻔﻪ اﷲ " ﺑﺮﺳﺪ، زﯾﺮا ﺧﻼﻓﺖ اﻟﻬﯽ ﺑﻪ ]8[ﻣﻌﻨﯽ ﻫﻨﺪﺳﻪ در ﺣﮑﻤﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ]6[اﺷﺎره ﺷﻮد اﯾﻦ ﺗﺨﻠﻖ ﺑﻪ اﺧﻼق اﻟﻬﯽ و ﻣﺘﺠﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﺎﻣﻊ ﺻﻔﺎت ﺣﻖ اﺳﺖ . . ﻣﻔﻬﻮم در آﯾﺎﺗﯽ ﭼﻮن آﯾﻪ "۱۷ ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه"، "۴۵ ﺳﻮره ﻧﻮر"، "۴۹ ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺎﺗ ﻣﻞ در اﯾﻦ ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ اﯾﻦ [اﻋﺪاد28 ]ﺑﺎ ﺳﻮره ﻗﻤﺮ"، "۸ ﺳﻮره رﻋﺪ"، "۳ ﺳﻮره ﻃﻼق"، "۲ ﺳﻮره ﻓﺮﻗﺎن"، "۱۶ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻤﺎل ﭘﯿﻮﻧﺪ دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮی از اﻧﺴﺎن ﮐﻤﺎلﺑﻪ رﺳﯿﺪه

ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ - ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻧﻘﺶ ﺟﻬﺎن دوره ۹ ۳، ﺷﻤﺎره ، ﭘﺎﯾﯿﺰ ۱۳۹۸ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ ـ ﻧﻤﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ از ﻣﻨﻈﺮ ﺷﯿﻌﻪ در ﻧﻘﻮش ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ اﻣﺎم زاده روﺷﻦ آﺑﺎد ﮔﺮﮔﺎن ۲۳۹ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺗﮑﺮار ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﻧﺎم "اﷲ " ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن از ﺑﻪﻣﻌﺸﻮقﭘﯿﻮﺳﺘﻦ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ " ﺧﻮد ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﺳﺖ. از اﯾﻦ رو ﺟﻠﻮه اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ را اﻧﺴﺎن وارﺳﺘﻪ و از ﺑﻨﺪﻫﺎ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻧﻤﺎدی از وﺣﺪت در "ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺤﻤﺪﯾﻪ " ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ. ﮐﺜﺮت ﺑﺎﺷﺪ، زﯾﺮا ﺗﻤﺎﯾﺰ اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ از دﯾﮕﺮان در آن اﺳﺖ ﮐﻪ او اﻣﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺑﯿﻦ ﻋﺪد ﻫﺸﺖ و ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻬﺸﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان ﺧﺪاوﻧﺪ را در ﻫﺮ ﺗﺠﻠﯽ ﺑﺎز ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ، ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺣﺪی را ﺑﺮ ﺧﺪا ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮد. زﯾﺮا ﺳﯿﺮ ﺳﺎﻟﮏ ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺤﻤﺪﯾﻪ، ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ، ﭼﻪ او ﺧﻮد ﺟﺎﻣﻊ اﺳﻤﺎء اﻟﻬﯽ اﺳﺖ. ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺧﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮد، ﮐﻪ ﻣﻘﺎم اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ . . ﻣﻔﻬﻮم ذﮐﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﻪ در آن ذاﮐﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ و ﯾﺎد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﺬﮐﺮ درواﻗﻊ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺤﻤﺪﯾﻪ ﻫﻤﺎن ﺑﻬﺸﺖ اﻋﻼ ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﻮد. ]9[ﭘﺲ ﻣﯽﺷﻮد، زﯾﺮا ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺎﻣﯽ از اﺳﻤﺎء اﻟﺤﺴﻨﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ، ﻣﻌﺮﻓﺖ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ راز ﻫﺸﺖ ﺑﻬﺸﺖ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺪان اﺑﺮاز ﻣﯽدارد ، ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ: "ﻣﻦ اﻋﺮض ﻋﻦ ﻣﺤﻤﺪﯾﻪ ﻧﯿﺴﺖ . ﻣﺮﺗﺒﻪای ﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ در ﺷﮑﻞ ﻫﺸﺖ ﺿﻠﻌﯽ و ذﮐﺮی ﻓﺎن ﻟﻪ ﻣﻌﯿﺸﻪ ﺿﻨﮑﺎ ]9[ و ﻧﺤﺸﺮه ﯾﻮم اﻟﻘﯿﺎﻣﻪ اﻋﻤﯽ ." در ﻣﺮاﺗﺐ ﮔﺮهﻫﺎی ﻫﺸﺖ و ﻏﯿﺮه در ﺑﺴﯿﺎری از ﻫﻨﺮﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻌﺪی ﺗﮑﺮار ﻧﺎمﻫﺎی "ﻣﺤﻤﺪ " و "ﻋﻠﯽ " ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد اﻋﺪادی ﮐﻪ رﻣﺰی از ﮐﻪ در ﻣﻌﻤﺎری ﻧﯿﺰ "ﻫﺸﺘﯽ " ﻓﻀﺎی ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ و ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺸﺖ در ﮐﻤﺎل و ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﻔﮑﺮ ﺷﯿﻌﯽ در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺎزه ﺳﻘﻒ و ﺳﺎﺧﺖ ﮔﻨﺒﺪ ﻫﻢ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ دارد . ﺟﺎﯾﮕﺎه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ (اﻫﻞ ﺑﯿﺖ) ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه آﻧﺎن را در در ﺿﻤﻦ در اﺣﺎدﯾﺚ و آﯾﺎت ﻗﺮآﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ]9[ﺗﻮان ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻋﺪد اﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﻣﯽداﻧﻨﺪ. ﻫﺸﺖ و ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻬﺸﺖ را ﯾﺎﻓﺖ، زﯾﺮا اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﺒﺎراﺗﯽ ﻫﻤﭽﻮن ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﯽ، در ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت اﺳﻼﻣﯽ ﺳﻪ ﻧﺎم "اﷲ " و "ﻣﺤﻤﺪ " و "ﻋﻠﯽ " "ﺟﻨﺎت"، "ﺟﻨﺘﯿﻦ"، "ﺟﻨﺘﺎن " و "روﺿﺎت " در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮ ﺪﻧ ﮐﻪ از ﯾﮏﺳﻮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺳﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ، ﻃﺮﯾﻘﺖ و اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﺑﻬﺸﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد. در اﺣﺎدﯾﺜﯽ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم(ص) ﺷﺮﯾﻌﺖ و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻣﻘﺎم رﺳﺎﻟﺖ، ﻧﺒﻮت و وﻻﯾﺖ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺸﺖ ﺑﻬﺸﺖ وﺟ دﻮ دارد. در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﮐﺎرﺑﺮد ﻫﺸﺖ ﺿﻠﻌﯽ ﻣﻨﻈﻢ را در ﻫﻨﺪﺳﻪ ﮐﻮﺷﮏ ﻣﺮﮐﺰی ﺑﺎغ اﯾﺮاﻧﯽ و اﯾﻦ ]9[ﻧﺎمﻫﺎ در ﮐﻨﺎر دوازده ﻃﺎقﻧﻤﺎی ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ ﻧﻤﺎی ﺑﻨﺎ از ارﺟﺎﻋﺎت ﻧﯿﺰ ﺗﺮﻧﺞ ﻓﺮش ﺑﻪ ﭼﺸﻢ دﯾﺪ . ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ و ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﺷﯿﻌﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. در ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺷﮑﻞ[ ۴18]، زﻧﺠﯿﺮهﻫﺎی ﻫﺸﺖﺗﺎﯾﯽ در ﻓﻀﺎی ﺗﮑﺮار ﻫﻔﺖ ﺑﺎر آﯾﻪ "ﻧﺼﺮ ﻣﻦ اﷲ و ﻓﺘﺢ ﻗﺮﯾﺐ " در ﻫﻤﯿﻦ ﻓﻀﺎ ﮐﻪ داﺧﻠﯽ ﮔﻨﺒﺪ ﭘﻨﺞ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﺎدآور "ﭘﻨﺞ ﺗﻦ " در ﺗﻔﮑﺮات ﺑﺸﺎرت ﯾﺎری ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﯿﺮوزی ﻧﺰدﯾﮏ را ﻣﯽدﻫﺪ، ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺷﯿﻌﻪ اﺳﺖ . ﮔﻮﯾﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ (ﮐﻪ در اﺳﻼم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و اﻫﻞ از ﺑﺸﺎرت در ﮐﻨﺎر ﻫﺪاﯾﺖ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﯿﺖ اﯾﺸﺎن آن را ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ) در ﻓﻀﺎی اﻣﺎمزاده ﻃﻨﯿﻦاﻧﺪاز ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ در ﻗﺮآن ﺑﺸﺎرتﻫﺎی ﻣﺎدی ﻗﺒﻞ از ﻫﺪاﯾﺖ اﻧﺴﺎن و ﻣﯽﺷﻮد. در ﮐﻨﺎر اﻧﺬارﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ در اﻟﮕﻮی ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺑﻘﻌﻪ (ﺷﮑﻞ ۴ ) ﻋﺪد اوﻟﯿﻪ و دﻋﻮتﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ، اﻣﺎ ﭘﺲ از ﻫﺪاﯾﺖ اﻧﺴﺎن و ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻫﺸﺖ ﮐﻪ ﭘﻨﺞ ﺑﺎر (ﻋﺪد ﭘﻨﺞ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﺗﻦ در اﻋﺘﻘﺎد ﺷﯿﻌﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﺣﻖ، ﺑﺸﺎرتﻫﺎ اﻏﻠﺐ رﻧﮓ ﻣﻌﻨﻮی ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ . ﻣﻌﺎدل داﻧﺴﺖ) در ﻓﻀﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﻫﺸﺖ در اﯾﻦ ﻓﻀﺎ (داﻻن ورودی) زاﺋﺮ ﺑﺸﺎرت ﭘﯿﺮوزی ﻧﺰدﯾﮏ را [در 10]ﺳﻄﺢ ﺿﻠﻌﯽ ﻣﺮﮐﺰی ﺧﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮد، ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﺸﺎرت ﺑﻬﺸﺖ ﭘﺲ ﺑﻌﺪی ذﮐﺮ ﻧﺎم ﻫﺎدی و راﻫﻨﻤﺎ (ﮐﻪ در سار ﺑﻪ ﻧﺎم اﷲ) ﻣﯽرﺳﻨﺪ، از ﻫﺪاﯾﺖ ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﺪاﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻧﺒﻮت و درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ، زﯾﺮا ﺳﻄﺢ ﺑﻌﺪی ﺑﺸﺎرت ﭘﺲ از ﻫﺪاﯾﺖ اﻧﺠﺎم اﻣﺎﻣﺖ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ، اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﯽﺷﻮد . از ﺿﺮب ﻋﺪد ﻫﺸﺖ در ﻋﺪد ﭘﻨﺞ، ﻋﺪد ﭼﻬﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در [ﺑﺨﺶ 10]ﺑﻌﺪی ﺑﻨﺎ، ﭘﺲ از ﮔﺬر از داﻻن ورودی اﺗﺎﻗﮏ ﺑﻘﻌﻪ وﺟﻮد ﺗﻘﺴﯿﻤﺎت ﻓﻀﺎی ﮔﻨﺒﺪ داﺧﻠﯽ ﺑﻘﻌﻪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ. دارد ﮐﻪ دارای ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﻓﺮاواﻧﯽ اﺳﺖ . در ﺷﮑﻞ ۴ ﻣﺮاﺣﻞ اﻟﮕﻮی ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﯽ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ آﻏﺎزﯾﻦ ﺧﻮد ۴۰ ﻣﺮﺗﺒﻪ را در ﻫﻨﺪﺳﯽ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دادهﻫﺎی اﯾﻦ ﻋﻮاﻟﻢ روﺣﺎﻧﯽ ﻃﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. درواﻗﻊ ﻋﺪد ۴۰ اﺷﺎره ﺑﻪ داﯾﺮه ﻣﻮﺟﻮدات ﺷﮑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﻟﮕﻮی ﻫﻨﺪﺳﯽ از ﯾﮏ ﻫﺸﺖ ﺿﻠﻌﯽ (ﮐﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻈﻬﺮ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺤﻤﺪی ﻫﺴﺘﻨﺪ . از ﺗﻘﺎﻃﻊ و ﻣﺮﺑﻊ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ) در سار ﺑﻨﺎ ﺷﺮوع ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻣﻔﻬﻮم ]9[ﻫﺪاﯾﺖ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻞ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ (در ﺷﮑﻞ ﺑﺎ رﻧﮓﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻓﻀﺎی ﺑﻘﻌﻪ را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ در سار ﮔﻨﺒﺪ و اﺳﺖ) زﻧﺠﯿﺮه ﻫﺸﺖﺗﺎﯾﯽ ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻟﮕﻮی ﻗﻠﺐ ﺑﻨﺎ، ﺑﺸﺎرت ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﻪ زاﺋﺮ ﺳﺮاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﻨﺪﺳﯽ، ﻓﻀﺎی داﺧﻠﯽ ﮔﻨﺒﺪ را در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد. در ﻣﺠﻤﻮع، در ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻠﯽ ﻧﻤﺎدﺷﻨﺎﺳﯽ ﻫﻨﺪﺳﯽ و ﻋﺪدی ﺑﻨﺎ، ﻋﺪد ﻫﺸﺖ در ﺗﻔﮑﺮ اﺳﻼﻣﯽ، ﻧﻤﺎد اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ. ﻋﺎﻟﻢ اﻓﻼک و ﻣﯽﺗﻮانﺗ ﮔﻔﺖ ًﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻤﺎم اﻋﺪاد و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد ( ،۵ ۶

اﻣﻼک و ﺟﻤﯿﻊ ﻣﻮﺟﻮدات آن ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ. و ۴ ﮐﻪ در ﺗﮑﺮار اﺳﻤﺎء ﻣﻘﺪس اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻋﺪاد ،۸ اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ دوش ﻫﺸﺖ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﻋﺮش ﺳﻮار اﺳﺖ و ۵ و ۴۰ ﮐﻪ در ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺑﻘﻌﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪاﻧﺪ ) ﻫﻤﮕﯽ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﺳﺖ . در ﺑﺎور ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ(ص) ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻤﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ و در اﯾﻦ ﻣﻮرد اﺷﺘﺮاک ﻣﺸﺨﺼﯽ در ﺧﻠﯿﻔﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ و ]9[ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﺟﻠﻮه اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ. او ﮐﻪ ﻧﻤﺎدﺷﻨﺎﺳﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ارﺟﺎﻋﺎت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺷﯿﻌﯽ ﺑﺮاﺳﺎس آﯾﻪ ۴ ﺳﻮره ﯾﺎﺳﯿﻦ " ّاﻧﮏ ﻟﻤﻦ اﻟﻤﺮﺳﻠﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﺻﺮاط ﺑﻨﺎ (۱۲ ﻃﺎقﻧﻤﺎ و ﻧﺎمﻫﺎی ﻣﻘﺪس "اﷲ"، "ﻣﺤﻤﺪ"، "ﻋﻠﯽ )" و ﺑﺎ دﻻﯾﻠﯽ

Naqshejahan Volume 9, Issue 3, Fall 2019 ۲۴۰ آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﻣﻘﺒﻠﯽ ﯾو ﺳﺎرا ﺳﻮد ﺎنﻃﻬﺮاﻧﯽ ــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﮐﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ، ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺪاﯾﺖ را در ﮐﻨﺎر ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺸﺎرت ﭘﺲ در ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﻘﻮش ﻧﻤﺎدﯾﻦ ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد، در ﺗﺼﻮﯾﺮ اول (ﺷﮑﻞ ۳؛ از آن ﺑﺎ دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ، در اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﻃﻨﯿﻦاﻧﺪاز داﻧﺴﺖ. ردﯾﻒ ۱ ) ﺗﻠﻔﯿﻖ دو ﭘﺮﻧﺪه ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﻘﻮش اﺳﻠﯿﻤﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد. در اداﻣﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﺎدﺷﻨﺎﺳﯽ ﻧﻘﻮش، در ﻣﯿﺎن ﻧﻘﻮش ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺑﻘﻌﻪ اﮔﺮﭼﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ دوﮔﺎﻧﻪ و ﻗﺮﯾﻨﻪ در ﻫﻨﺮ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ، اﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎﯾﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻪﮐ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ ﺑﻨﺎ ﺑﺨﺶ ﺑﻪﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻔﺎوتﺑﻮدن ﺳﺮ دو ﭘﺮﻧﺪه ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎﻧﯽ اﻋﻈﻢ آﻧﻬﺎ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. آﻧﭽﻪ از اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎﮐﻞﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﺳﺮ دارد و ﻧﯿﺰ ﺗﻔﺎوت اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﻘﺎر دو ﻧﻘﻮﺷﯽ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت (ﭘﺮﻧﺪه و ﻣﺎﻫﯽ) اﺳﺖ. ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در راﺑﻄﻪ ﭘﺮﻧﺪه ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ، ﻣﯽﺗﻮان اﺣﺘﻤﺎل ﻧﻤﺎد و رواﯾﺖ داﺳﺘﺎﻧﯽ را در ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ًﻣﻌﻤﻮﻻ ﻧﻘﺶ ﺣﯿﻮان در ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﻻﯾﻪ دروﻧﯽ ﻧﻘﺶﻣﺎﯾﻪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ. ﻣﻌﻤﺎری اﺳﻼﻣﯽ ًﺧﺼﻮﺻﺎ از ﻧﻮع ﻧﯿﺎﯾﺸﮕﺎﻫﯽ ﭼﻨﺪان راﯾﺞ ﻧﺒﻮده در داﺳﺘﺎن ﻣﻨﻄﻖاﻟﻄﯿﺮ ﻋﻄﺎر ﮐﻪ از ﻣﻌﺮوفﺗﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ اﺳﺖ و ﺣﻀﻮر ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻮﺷﯽ در ﺑﻨﺎی ﯾﮏ اﻣﺎمزاده اﯾﻦ ﮔﻤﺎن را در ﺑﺎ ﺗﻤﺜﯿﻞ ﭘﺮﻧﺪه اﺳﺖ، ﻫﺪﻫﺪ در ﻧﻘﺶ راﻫﻨﻤﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ذﻫﻦ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﻮش ﺑﯿﺸﺘﺮ از آن ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ ﻣﺮﻏﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮی ﺳﯿﻤﺮغ ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎدﻫﺎ و اﺳﺘﻌﺎراﺗﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ در ﭘﺲ آن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﮑﻪ ﻧﺎم دﯾﮕﺮ ﻫﺪﻫﺪ ﺷﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ اﺳﺖ و در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺑﺘﺪا در ﺷﮑﻞ ۵ اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮی ﮐﻪ از اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ، اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ ﻟﺤﺎظ ﻧﻘﻮش ﺗﻔﮑﯿﮏ و ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﭘﯿﺮاﻣﻮن آﻧﻬﺎ ﺑﺤﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ (ﺷﮑﻞ ۶)، اﮔﺮ ﭘﺮﻧﺪه ﺗﺎجدار (دارای ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ) ﻫﺪﻫﺪ آﻏﺎزﺷﺪه اﺳﺖ. ﮐﻪ ﻧﻘﺶ راﻫﻨﻤﺎ و روﺷﻦﮐﻨﻨﺪه ﻣﺴﯿﺮ ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﭘﺮﻧﺪه ﻣﻘﺎﺑﻞ آن اﻧﺴﺎن ﺳﺎﻟﮏ ﮐﻪ ﺟﻮﯾﺎی راه و ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮد، آﻧﮕﺎه ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﺗﻔﺴﯿﺮ را ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ و اﻗﺘﺪاﮐﺮدن ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎ آنﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﻋﺮﻓﺎن ﺷﯿﻌﯽ ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ، ﻧﺴﺒﺖ داد.

(اﻟﻒ) (ب)

(اﻟﻒ) (ب) (ج) ( ﺷﮑﻞ ۶) ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻓﺮﻣﯽ ﻧﻘﺶ ﻫﺪﻫﺪ؛ اﻟﻒ) ﻧﻘﺶ ﻫﺪﻫﺪ در ﻧﮕﺎرهای از ﻣﮑﺘﺐ اﺻﻔﻬﺎن ؛ ب) ﻧﻘﺶ ﻫﺪﻫﺪ در ﻧﮕﺎرهای از ﻣﮑﺘﺐ ﻫﺮات ؛ ج) ﻧﻤﻮﻧﻪ [29] [29] ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ

ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﺪﻫﺪ در ﻗﺮآن (در داﺳﺘﺎن ﺣﻀﺮت ﺳﻠﯿﻤﺎن(ع) ) در ﻧﻘﺶ ﭘﯿﺎمآور و راﻫﻨﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺳﺒﺎ ﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ . ﻫﺪﻫﺪ از (ج) (د) ﺷﮑﻞ ۵) ﻧﺎمﻫﺎی ﻣﻘﺪس و آ ﻪﯾ ﻗﺮآن در ﺑﻨﺎی اﻣﺎمزاده روﺷﻦآﺑﺎد (ﻣﻨﺒﻊ: ﺟﻤﻠﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﻮل او در ﻗﺮآن ﮐﻼم آﻣﺪه و ﭘﯿﺎمآور ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن)؛ اﻟﻒ) ﻧﻘﺶ "ﯾﺎ اﷲ"؛ ب) ﻧﻘﺶ "ﯾﺎ ﻣﺤﻤﺪ"؛ ج) ﻧﻘﺶ "ﯾﺎ ﻋﻠﯽ"؛ د) آﯾﻪ اﺳﺖ . در اﺣﺎدﯾﺚ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﯿﺰ ﻧﺎم اﯾﻦ ﭘﺮﻧﺪه ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ "ﻧﺼﺮ ﻣﻦ اﷲ و ﻓﺘﺢ ﻗﺮﯾﺐ" ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻫﻤﯿﺖ و ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻪ آن اﺳﺖ . ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ اﻣﺎم رﺿﺎ(ع) ﮐﻪ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ، آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ "از در ﻣﯿﺎن ﻧﻘﻮش ﺑﻨﺎ ﺗﺼﺎوﯾﺮ واﺿﺤﯽ از ﭘﺮﻧﺪه در دو ﻧﻘﺶ ﻣﺘﻔﺎوت ﮐﺸﺘﻦ ﭘﻨﺞ ﺣﯿﻮان ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﻨﯿﺪ : ﻫﺪﻫﺪ، ﺟﻐﺪ، زﻧﺒﻮر، ﻣﻮرﭼﻪ و (ﺷﮑﻞ ۵ ) ﮐﻪ ﺑﺎرﻫﺎ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻓﻀﺎی داﺧﻠﯽ ﺗﮑﺮار ﺷﺪهاﻧﺪ، ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ" . ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ . ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭘﺮﻧﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﯾﮏ ﺑﻨﺎی ﻣﺬﻫﺒﯽ ارﺟﺎﻋﯽ ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ در ﺑﺎﻻی [ 30]اﯾﻦ ﻧﻘﺶ و در ﺣﺎﺷﯿﻪ ﮐﻨﺎری راس ﻫﺎﻓﯿﻠﭙﻮش ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ، زﯾﺮا آدﻣﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻋﺮﻓﺎن ﻣﺮﻏﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﻠﮑﻮت اﻋﻠﯽ ﺑﻪ ﭘﺮﻧﺪهای ﺑﺎ ﺑﺎلﻫﺎی ﮔﺴﺘﺮده ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ (ﺷﮑﻞ ۳؛ ردﯾﻒ ۲). ﺟﻬﺎن اﻓﭘﺴﺖ ﻣﺎدی ﻓﺮو ﺘﺎده و در ﻗﻔﺲ ﺗﻦ زﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ . ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ ﺑﺎل اﯾﻦ ﭘﺮﻧﺪه ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮی ﻧﻘﺶ ﺳﯿﻤﺮغ ﻫﺪاﯾﺖ آنﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ : "ﻣﺮغ ﺑﺎغ ﻣﻠﮑﻮﺗﻢ ﻧﯽام از [16ﻋﺎﻟﻢ] ﺧﺎک". ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ﻧﯿﺰ ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮد ﺑﻮده اﺳﺖ (ﺷﮑﻞ ۷ .) درواﻗﻊ اﯾﻦ ﺗﻤﺜﯿﻞ در ادﺑﯿﺎت ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺜﺎل در ﺳﯿﻤﺮغ در رواﯾﺎت اﺳﺎﻃﯿﺮی، ﻣﻮﺟﻮدی ﺧﺎرقاﻟﻌﺎده و ﺷﮕﻔﺖ اﺳﺖ. ﻣﻨﻄﻖاﻟﻄﯿﺮ ﻋﻄﺎر، رﺳﺎﻟﻪاﻟﻄﯿﺮ اﺑﻦ ﺳﯿﻨﺎ و رﺳﺎﻟﻪاﻟﻄﯿﺮ اﻣﺎم ﻏﺰاﻟﯽ ﭘﺮﻫﺎی ﮔﺴﺘﺮدهاش ﺑﻪ اﺑﺮ ﻓﺮاﺧﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﮐﻪ از آب ﮐﻮﻫﺴﺎران ﻟﺒﺮﯾﺰ ﺑﺴﯿﺎر راﯾﺞ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل ﻧﻤﯽﺗﻮان ﻗﺪرت ﻗﺮﯾﺤﻪ ﻋﻄﺎر در اﺳﺖ و در ﭘﺮواز ﺧﻮد ﭘﻬﻨﺎی ﮐﻮه را ﻓﺮو ﻣﯽﮔﯿﺮد . اﯾﻦ ﭘﺮﻧﺪه در ﺑﺴﻂ و ﺗﻔﺼﯿﻞ ﻗﺼﻪ را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ . ﻋﺮﻓﺎن اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻔﻬﻮم ﻏﺎﯾﺖ ﻣﻄﻠﻮب ﻃﺎﻟﺒﯿﻦ را [17]دارد و در ﻣﺘﻮن [14] ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ - ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻧﻘﺶ ﺟﻬﺎن دوره ۹ ۳، ﺷﻤﺎره ، ﭘﺎﯾﯿﺰ ۱۳۹۸ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ ـ ﻧﻤﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ از ﻣﻨﻈﺮ ﺷﯿﻌﻪ در ﻧﻘﻮش ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ اﻣﺎم زاده روﺷﻦ آﺑﺎد ﮔﺮﮔﺎن ۲۴۱ ادﺑﯽ ﻣﻬﻢ دوران اﺳﻼﻣﯽ ﭼﻮن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و ﻣﻨﻄﻖاﻟﻄﯿﺮ ﻋﻄﺎر و آﺛﺎر

ﺳﻬﺮوردی ﺑﺎزﺗﺎب ﮔﺴﺘﺮده داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ۱ ٢

(اﻟﻒ)

(ب)

ﺷﮑﻞ ۷) ﻧﻘﺶ ﯿﺳ ﻤﺮغ در ﻣﺪرﺳﻪ ﯾد ﻮان ﯽﮕﯿﺑ در ﺑﺨﺎرا (۱۰۲۱ ﻗﻤﺮ ی ) ]9[ (ج) ﺑﺮاﺳﺎس آﻧﭽﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ، ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻃﺮﺣﯽ از ﺳﯿﻤﺮغ ﺑﺎﺷﺪ، زﯾﺮا در اﯾﻦ ﻧﻘﺶ اﻧﺘﺰاﻋﯽ آﻧﭽﻪ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺷﮑﻞ ۸) ﺗﺼﺎو ﺮﯾ ﻧﻘﺎﺷﯽﺷﺪه ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺪا ﺖﯾ (ﻣﻨﺒﻊ: ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن)؛ اﻟﻒ) ﺑﺎلﻫﺎی ﭘﺮﻧﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه و ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻢ ﻧﻘﺶ دو ﭘﺮﻧﺪه درﻫﻢﺗﻨﯿﺪه؛ ب) ﻧﻘﺶ ﭘﺮﻧﺪه ﮔﺴﺘﺮدهﺑﺎل؛ ج) ﻧﻘﺶ ﻣﺎﻫﯽﻫﺎی در ﺗﺼﻮﯾﺮ را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﻧﻘﺶ در ﻫﻢ؛ ﺷﮑﻞﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺘﻮنﻫﺎی ١ ٢و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ از آرﺷﯿﻮ ﻣﯿﺮاث ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﻨﺎر ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن دوﮔﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﯾﺎدآور ﻫﺪ ﺪﻫ و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻫﻤﺮاه او ﮔﺮﮔﺎن و ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ. اﺳﺖ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد، زﯾﺮا در داﺳﺘﺎن ﻣﻨﻄﻖاﻟﻄﯿﺮ ﻋﻄﺎر ﻧﯿﺰ ﺳﻔﺮ ﻣﺮﻏﺎن ﺑﻪ ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﺪﻫﺪ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺳﯿﻤﺮغ رواﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ ﻧﻤﺎد ﻣﯽﺗﻮان ﻣﻌﺎدﻟﯽ در اﺳﺎﻃﯿﺮ اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺮای آن ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ دارد و ﻣﯽ آنﺗﻮان را ﺑﻪ ﭘﺎداش ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﯽارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺪاﯾﺖ ﻧﯿﺴﺖ، زﯾﺮا در ﻣﯿﺎن اﺳﺎﻃﯿﺮ ﻣﺮﯾﺪی ﮐﻪ ﺗﺤﺖ راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﺮﺷﺪ ﺧﻮد ﻣﺴﯿﺮ ﺣﻖ و ﮐﻤﺎل را اﯾﺮان ﻣﺎﻫﯽ ﻏﻮلﭘﯿﮑﺮی ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﯾﺎدﺷﺪه ﻣﯽﭘﯿﻤﺎﯾﺪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﮐﺮد . ﺳﯿﻤﺮغ ﺗﺠﺴﻢ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺻﻔﺎت ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪای دارد. آﺳﻤﺎﻧﯽ اوﻟﯿﺎی ﺣﻖ اﺳﺖ . آﯾﯿﻨﻪ ﺟﻤﺎل اﻟﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن واﺳﯽ ﻧﺎم ﺟﺎﻧﻮر درﯾﺎﯾﯽ ﻏﻮلﭘﯿﮑﺮ و ﯾﺎ ﻣﺎﻫﯽ اﻓﺴﺎﻧﻪای ﯾﺎﻓﺘﻪﮐﻤﺎل و از ﺑﻨﺪﻫﺎ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺧﻮد را در آن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻫﻤﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ(vasi)ﺑﺎر در اوﺳﺘﺎ از آن ﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ . ﻧﺎم اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯽ ﺑﺎ ﻫﺴﺘﯽ ﺧﻮد را در ﺧﺎﻟﻘﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ . اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺻﻔﺖ "ﭘﻨﺠﺎﺳﺪ ورا" ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺎﻫﯽ ﭘﻨﺠﺎهﺑﺮ اوﻟﯿﺎی ﺣﻖ ﻣﻨﯿﺖ ﺧﻮد را اﻧﮑﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻓﺮﯾﺎد اﻧﺎ اﻟﺤﻖ ﺳﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ (vara ﺟﺎﻧﻮر آﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪpantchsad) ﻣﯿﺎن درﯾﺎی "ﻓﺮاﺧﮑﺮت " " ﻣﯽدﻫﻨﺪ . و "وﺋﻮروﮐﺶ" ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮد و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻫﻤﻪ [15] ﺳﯿﻤﺮغ و ﮐﻮه ﻗﺎف در اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﺻﻮﻓﯿﺎن اﯾﺮان ﻣﻀﻤﻮنﻫﺎی ﺟﺎﻧﻮران درﯾﺎﯾﯽ ﺑﺎ او اﺳﺖ . (vaurukasha) ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﺷﮑﻮه آﻓﺮﯾﺪ و ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ ﮔﺮه ﺑﺴﯿﺎری از در ﺗﺼﻮﯾﺮ ﯾﺎدﺷﺪه (ﺷﮑﻞ ،۸[ )31 ]ﻣﺎﻫﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎ ﻗﺎﻣﺖ ﺑﻠﻨﺪی ﮐﻪ ًﺗﻘﺮﯾﺒﺎ دﺷﻮاریﻫﺎی ﺗﺼﻮف را ﮔﺸﻮد . ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺟﻼلاﻟﺪﯾﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻮﻟﻮی در ﺗﻤﺎم ﮐﺎدر ﻟﻮزیﺷﮑﻞ را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ، ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺠﺴﻢ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺻﻔﺎت آﺳﻤﺎﻧﯽ اوﻟﯿﺎی ﺣﻖ و ﻧﯿﺰ در ﺑﯿﺎن ﺑﻪروﺷﻨﯽ ﺻﻔﺖ "ﭘﻨﺠﺎهﺑﺮ " را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آورد، ًﺧﺼﻮﺻﺎ ﮐﻪ اﺑﻌﺎدش روح، از ﺑﺎورﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺳﯿﻤﺮغ وﺟﻮد داﺷﺖ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪای از ﻧﻘﻮش ﻣﺎﻫﯽﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﺑﺮ ﺷﯿﺦ ﻋﻄﺎر، ﺷﺎﻫﮑﺎر ﺟﺎوﯾﺪان ﺧﻮد، ﻣﻨﻄﻖاﻟﻄﯿﺮ را ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﻤﯿﻦ ﻃﺮح ﻣﺴﻠﻂ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﻫﺪاﯾﺖ و راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻀﻤﻮن ﺑﻨﯿﺎد ﻧﻬﺎد و ﻣﺮاﺣﻞ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﻖ و رﺳﯿﺪن از ﮐﺜﺮت ﺑﻪ اﯾﻦ اﺳﻄﻮره ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻣﯽﺗﻮان اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ وﺣﺪت را ﻪﺑ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎن داد . را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺪاﯾﺖ و راﻫﺒﺮی ﺗﻌﺒﯿﺮ ﮐﺮد و آن را ﺗﻤﺜﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ اﺷﺎره ﺑﻪ [ﻣﻔ16]ﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ و دﺳﺘﮕﯿﺮی در ﺗﺼﻮﯾﺮ از ﻫﺪاﯾﺖ ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺎﻃﯿﺮ اﯾﺮاﻧﯽ داﻧﺴﺖ. دﯾﮕﺮی از اﯾﻦ ﺑﻨﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺠﻠﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ . در ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎی ﺑﺨﺶ ﺑﺨﺶﻫﺎی دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺘﻮی ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎی ﻣﻨﺎﻇﺮ و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺎﻫﯿﺎﻧﯽ دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﻤﺖ در ﺣﺎل ﻋﻤﺎرات ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻋﻤﺎرات ﻪﺑ ﮔﻮﻧﻪ یا روﺷﻦ دارای ﮔﻨﺒﺪ و ﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ (ﺷﮑﻞ ۸؛ ردﯾﻒ ۳). اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ آﺳﯿﺐﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎره اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﻣﺎﮐﻦ ﻣﻘﺪﺳﻪ ﻣﮑﻪ و ﻣﺪﯾﻨﻪ ﯾﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪ ﻧﻘﺎﺷﯽﻫﺎ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻤﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻘﻮش دﺷﻮار اﺳﺖ، اﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﯿﻌﯿﺎن ﺑﺎﺷﺪ . ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ ﻣﯽﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ در ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﯾﮏ ﻣﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ]3[اﯾﻨﮑﻪ اﻣﺮوزه وﺿﻮح اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ، اﻧﺪازه آن ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ از ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺎﻫﯿﺎن اﻃﺮاﻓﺶ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ، اﮔﺮ اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻣﺎﮐﻦ ﻣﻘﺪﺳﻪ و ﻣﻔﻬﻮم زﯾﺎرت ﺑﺎﺷﺪ، اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺴﻠﻂ اﺳﺖ. ﺑﺎر ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ ﺗﻌﺒﯿﺮی ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ و ﺷﯿﻌﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮد، زﯾﺮا

Naqshejahan Volume 9, Issue 3, Fall 2019 ۲۴۲ آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﻣﻘﺒﻠﯽ ﯾو ﺳﺎرا ﺳﻮد ﺎنﻃﻬﺮاﻧﯽ ــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﺳﻔﺮ ﻣﻌﻨﻮی - ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﻣﺮﻏﺎن ﺑﻪ ﮐﻮه ﻗﺎف ﺑﺎ ﺳﻔﺮ ﻣﺎدی "ﻗﻮم ﺑﻪﺣﺞرﻓﺘﻪ " ﺑﺴﯿﺎر ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺳﺖ . در ﻫﺮ دو ﻣﻮرد، ﺗﺤﻤﻞ رﻧﺞﻫﺎی .Bolkhari H. Ghadr. Tehran: Soore‐ye Mehr; 2015 ‐5 [Persian] st ﻓﺮاوان و ﻫﺠﺮت از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺎدﯾﺖ ﺧﻮﯾﺶ، راﻧﺪن ﺷﯿﻄﺎن ﻫﻮی، Bolkhari H. Geometry of imagination and beauty. 1 ‐6 ﻓﺮوﮔﺬاﺷﺘﻦ اﻋﻤﺎل ﺣﯿﻮاﻧﯽ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ، اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺧﻮﯾﺶ را [Edition. Tehran: Farhangestan‐e Honar; 2009. [Persian 7‐ Rabiei H. Mashae philosopher’s approach in Islamic ﻗﺮﺑﺎﻧﯽﮐﺮدن ﻻزم اﺳﺖ . در ﮐﻌﺒﻪ، ﺟﻬﺎت از ﺑﯿﻦ ﻣﯽ رود، در ﻗﺎف ﻧﯿﺰ .(arts. The queries of Islamic art philosophies (61‐82 ﭘﺲ از ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ ﻣﺮﻏﺎن ﺑﻪ ﺳﯿﻤﺮغ، اﺗﺤﺎد ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ و ﺟﻬﺎت [Tehran: Matn; 2007. [Persian 8‐ Critchlow K. Islamic patterns/ analytical and و اﺑﻌﺎد ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽﺷﻮ ﺪﻧ . :cosmological approach. Azarkar SH, translator. Tehran [22] Hekmat; 2010. [Persian] ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی Tahoori N. Analysis of the historians view points of ‐9 Islamic art and architecture. GOLESTAN‐E HONAR. از آﻧﭽﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﻋﻘﺎﯾﺪ ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ و [Persian] .32‐13;(7)1;2007 ﺷﯿﻌﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﺎدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ و راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ و Shakeri M, Bemanian MR, Ansari M. Manifestation ‐10 of dhikr in Islamic‐Iranian architectural space through دﺳﺘﮕﯿﺮی اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، در ﻧﻘﻮش ﺑﻨﺎی روﺷﻦآﺑﺎد (اﻋﻢ از ﺑﺴﺘﺮ ‐gospel and warning; A case study of mosques of Islamic ﻫﻨﺪﺳﯽ و ﻧﻘﺶﻣﺎﯾﻪﻫﺎ ) ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮﯾﻦ دﺳﺘﺎوﯾﺰ ﺗﺰﯾﯿﻨﺎت ﺑﻮده اﺳﺖ، .Iranian architecture. NAGHSH‐E JAHAN. 2018;8(2):71‐9 [Persian] زﯾﺮا در ﮐﻨﺎر ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎدﻫﺎی اﺳﺎﻃﯿﺮی و ادﺑﯽ . S Farahani Farmahin K, Daneshjoo S, Silvayeh ‐11 اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺪاﯾﺖ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻧﯿﺰ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﻤﺎدﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ its and architecture Iranian pre‐Islamic in Geometry manifestation in contemporary Iranian architecture. ﻧﻘﻮش و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﻫﻨﺪﺳﯽ (ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ آﻧﻬﺎ در اﺷﺎره ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم [[Persian 66. 2013;3(1):55‐ JAHAN. NAGHSH‐E ﮐﻤﺎل و اﻧﺴﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮک ﻫﺴﺘﻨﺪ)، ﻧﺎمﻫﺎی ﻣﻘﺪس "اﷲ"، Parman A, El‐Said I. Geometricnd concepts in Islamic ‐12 art. Rajabnia M, translator. 2 Edition. Tehran: Soroush; "ﻣﺤﻤﺪ"، "ﻋﻠﯽ " ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﻧﻘﻮش ﺑﻨﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ در ﮐﻨﺎر [Persian] .1998 دوازده ﻃﺎقﻧﻤﺎی ﺗﺰﯾﯿﻨﯽ ﮔﻨﺒﺪ (ﮐﻪ از ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﺑﺎرز ﺷﯿﻌﯽ ﺑﻨﺎ اﺳﺖ ) .Mahdavi Nejad MJ, Bemanian MR, Molaee M ‐13 Architecture in context‐ Inspiration of contextualism in ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎﯾﯿﺪﮐﻨﻨﺪه اﯾﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﻮﻧﺪ . ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻘﺪﯾﺮ از آﻧﭽﻪ [designs. NAGHSH‐E JAHAN. 2011;1(1):21‐34. [Persian ﮐﻪ از ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ ﻧﻘﻮش ﺑﻨﺎ در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﺑﺮ ﻣﯽآﯾﺪ، ﻣﯽﺗﻮان وﺟﻮد :Zarinkoob A. Sound of simorgh wing. Tehran ‐14 Sokhan; 2000. [Persian] اﻧﺪﯾﺸﻪای ﻋﺎرﻓﺎﻧﻪ و اﺳﻼﻣﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺪاﯾﺖ و ﺑﺸﺎرت ﭘﺲ Riyazi H. The stories and messages of Attar in ‐15 از ﻫﺪاﯾﺖ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺮای ﺗﺠﺴﻢﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪش از ;Mantegh al‐tair and Ellahi nameh. Tehran: Haghighat 2007. [Persian] اﺳﻄﻮرهﻫﺎ و ﻧﻤﺎدﻫﺎی اﯾﺮاﻧﯽ و ﺣﮑﻤﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻬﺮه ﻣﯽﺑﺮد را در Soltani Gard Faramarzi A. Simorgh in the domain of ‐16 art and culture of Iran. Tehran: Mobtakeran; 1993. ﻧﻤﻮدﻫﺎی اﯾﻦ ﻧﻘﻮش ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ ﻣﺘﺼﻮر ﺷﺪ. [Persian]

17‐ Yahaghi MJ. Dictinary of mitholog andststory in ﺗﺸﮑﺮ و ﻗﺪرداﻧﯽ: ﻣﻮردی ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ذﮐﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. .persian the literature. Eftekhari M, editor. 1 Edition ﺗﺎﯾﯿﺪﯾﻪ اﺧﻼﻗﯽ: ﻣﻮردی ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ذﮐﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. [Tehran: Farhang‐e Moaser; 2007. [Persian 18‐ Mahdavi Nejad M, Ansari M, Samad Zadeh S, Fazeli A, ﺗﻌﺎرض ﻣﻨﺎﻓﻊ: ﻣﻮردی ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ذﮐﺮ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ. Ahmad Nejad M. Epiphany of holly ouran verses in ﺳﻬﻢ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن: آﻧﺎﻫﯿﺘﺎ ﻣﻘﺒﻠﯽ (ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اول)، ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﻣﻘﺪﻣﻪ/ ‐Iranian carpet‐ garden with emphasis on Surah al روشﺷﻨﺎس/ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ اﺻﻠﯽ (٥٠% )؛ ﺳﺎرا ﺳﻮدﯾﺎن ﻃﻬﺮاﻧﯽ (ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه دوم)، ‐Rahman. Interdiciplinary Quoranic Studies. 2014;5(2):7 34. [Persian] ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ اﺻﻠﯽ/ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺑﺤﺚ (٥٠ )% .Taban M, Pourjafar MR, Bemanian MR, Heidari Sh ‐19 "ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺰﯾﯿ ﯽﻨ و ﻣﻠﺤﻘﺎت اﻣﺎمزادهﻫﺎی ﯿﺗ ﻤﻮر ی در ﻣﻨﻄﻘﻪ Climate impact on architectural ornament analyzing shadow of khavoons in Dezful historical context using ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺗﮑ ﻪﯿ ﺑﺮ اﻣﺎمزاده روﺷﻦآﺑﺎد " اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﺎ ﺖﯾ ﻣﺎﻟﯽ داﻧﺸﮕﺎه .image processing. NAGHSH‐E JAHAN. 2012;2(2):79‐90 ﯿﭘ ﺎم ﻧﻮر اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ. [Persian] 20‐ Rabino H. A journey in Mazandaran and Astarabad. Mazandarani GV, translator. Tehran: Bongah‐e Tarjomeh ﻣﻨﺎﺑﻊ [Va Nashr‐e Ketab; 1964. [Persian 21‐ Thackston H, Racesburu D, Komaroffnd G, Golombek M. Timurid. Azhand Y, translator. 2 Edition. Tehran: Mola; 2003. [Persian] 1‐ Esmailpour motlagh A. Myth, literature and art. 22‐ RajabiMA, Lotfi M. Geometric systems and Tehran: Cheshmeh; 2018. [Persian] designing the rotary patterns in iran. GANJINEH HONAR. 2‐ Mahdavi Nejad MJ. Islamic art in the challenge of 2010;(3):26‐36. [Persian] contemporary concepts in the new horizons. 23‐ Afifi V, Talaei M, Fahimi Far A. Inspecting the HONARYAY‐E ZIBA. 2002;12(12):23‐32. [Persian] ornamentations of valuable historic envelopes to find 3‐ Wilber D, Golombek L. The timurid architecture of paradigm for continuing Iranian‐Islamic ornamentation Iran and Turan. Kiani MY, translator. Tehran: Cultural on urban facades (case studies: Bala Khiaban, Mashhad). Heritage, Handicrafts and Tourism Organization of Iran; NAGHSH‐E JAHAN. 2018;8(2):111‐21. [Persian] 1995. [Persian] 24‐ Raeisi MM, Noghrekar AH. Semantics in 4‐ Matoofi A. The introduction of immamzadeh of Noor architectural works based on Islamic view. NAGHSH‐E and Roshanabad of Gorgan (Estarabad). Tehran: Rasti‐e JAHAN. 2019;8(4):259‐66. [Persian] No; 2009. [Persian] ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻋﻠﻤﯽ - ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻧﻘﺶ ﺟﻬﺎن دوره ۹ ۳، ﺷﻤﺎره ، ﭘﺎﯾﯿﺰ ۱۳۹۸ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ ـ ﻧﻤﺎدﮔﺮاﯾﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺎﻣﺖ از ﻣﻨﻈﺮ ﺷﯿﻌﻪ در ﻧﻘﻮش ﺗﺰﯾﯿﻨﺎﺗﯽ اﻣﺎم زاده روﺷﻦ آﺑﺎد ﮔﺮﮔﺎن ۲۴۳

28‐ Dadashi I. Approach of traditionalists to Islamic art. 25‐ Nasr T, Rismani A, Bahadori M. Refresh the Tehran: Matn; 2007. [Persian] historical houses of Shiraz with emphasis on natural 29‐ Pirani Vank M, Rezaei Mahvar M. Attar’s Mantegh component position in Quranic life. NAGHSH‐E JAHAN. Al‐tair in mirror of Iranian paintings. PAYAM‐E 2017;7(3):47‐62. [Persian] BAHARESTAN. 2012;5(18):437‐53. [Persian] 26‐ Maroofi S, Taghvaie AA, Pourjafar MR. Evaluation of 30‐ Babooyeh Qomist (Sheikh Sadoogh) A. Alkhesal. Jafari the effects of religious spaces on citizen’s behaviors with Y, translator. 1 Edition. Qom: Nasim‐e Kosar; 2003. particular reference to the selected tehran mosques. [Persian] NAGHSH‐E JAHAN. 2019;8(4):205‐11. [Persian] st 31‐ Montakhab S. Study of symbolic motifs or symbolic inrd 27‐ Gayyoomi Bidehendi M. Art and architecture. 1 traditional arts of Iran. 3 Volume. Tehran: Noor‐e Edition. Tehran: Sherkat‐e Entesharat‐e Elmi Va Hekmat; 2002. [Persian] Farhangi; 2010. [Persian]

Naqshejahan Volume 9, Issue 3, Fall 2019