PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, , TREFEURIG A’R

PRIS 75c | Rhif 414 | Rhagfyr 2018

Tanio’r ? Pwy Bia’r Gân? goleuadau yn Bow Buddugol Street yn y 10k t.16 t.13t.17 t.7 Agor Depo

Ar 9 Tachwedd agorwyd depo newydd Mid Travel yng Nglanyrafon gan Elin Jones AC. Dyma fuddsoddiad pwysig gan gwmni lleol sydd yn gwneud cyfraniad mawr i’n cymuned. Da iawn Mel Evans a’i staff. Mae’n debyg fod y Ganolfan Tacograff sydd yma yr unig un yng Ngheredigion; ac mae honno a’r Ganolfan Brêc - y ddwy i safon DVSA - ar gael i gwmnïau arall eu defnyddio.Mae yma le i dros ugain o fysus, 4 bae gwasanaeth a pheiriant i olchi bysus. Tanio goleuadau Lluniau: Iestyn Hughes

Tanio goleuadau coeden Nadolig y pentref - gweler adroddiad t. 16-17 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Rhifyn Ionawr Deunydd i law: Ionawr 4 Dyddiad cyhoeddi: Ionawr 16

RHAGFYR 20 Dydd Iau Gwasanaeth IONAWR 16 Nos Fercher Geraint ISSN 0963-925X Nadolig Ysgol Penweddig ym Methel, Jenkins yn trafod ei gyfrol ar Iolo Aberystwyth am 10.45 Morgannwg Cymdeithas y Penrhyn yn GOLYGYDD – Ceris Gruffudd festri Horeb, Penrhyn-coch am 7.30. Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch RHAGFYR 20 Nos Iau Plygain ( 828017 | [email protected] TEIPYDD – Iona Bailey traddodiadol yn Eglwys St Ioan dan IONAWR 16 a 17 Dyddiau Mercher a Iau Sesiynau galw heibio i greu CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 nawdd Cymdeithas y Penrhyn am 7.00 gyda chynllun Bro360 – rhywle yn GADEIRYDD Y TINCER – Richard Owen Aberystwyth. Gwyliwch y gofod! 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 RHAGFYR 21 Dydd Gwener Ysgolion IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION – Ceredigion yn cau dros y Nadolig Bethan Bebb IONAWR 17 Nos Iau Sgwrs a chân wrth Penpistyll, , Goginan ( 880228 lansio Bro360 ym Morlan Aberystwyth RHAGFYR 31 Nos Lun Parti nos Galan YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce am 7.00 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 yng Nghlwb Pêl-droed Penrhyn-coch. TRYSORYDD – Hedydd Cunningham Noson i’r teulu i gyd. Tâl mynediad: IONAWR 17 Nos Iau Cyfarfod PACT yn Tyddyn-Pen-y-Gaer, , Aberystwyth £10 i gynnwys bwyd ac adloniant gan Neuadd Gymunedol y Borth (ystafell lan ( 820652 [email protected] Gwi-M Jones. o 7.00 ymlaen. Dewch i y grisiau) am 7.00 HYSBYSEBION – Cysyllter â’r Trysorydd ffarwelio â Clive. IONAWR 22 Nos Fawrth Cyfarfod TASG Y TINCER – Anwen Pierce 2019 i glywed cynlluniau apêl Trefeurig TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette IONAWR 7 Dydd Llun Ysgolion Eisteddfod Ceredigion 2020 yn Neuadd Llys Hedd, Bow Street ( 820223 Ceredigion yn agor ar ôl y gwyliau yr Eglwys, Penrhyn-coch am 8.00

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL IONAWR 9 Nos Fercher Cyfarfod apêl IONAWR 23 Nos Fercher Noson gwis Mrs Beti Daniel y Borth ar gyfer Eisteddfod 2020 yn hwyliog, dwyieithog – a gwin – gyda’r Glyn Rheidol ( 880 691 Neuadd Gymunedol y Borth am 7.00. elw’n mynd at ymgyrch Eisteddfod Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, Genedlaethol 2020 ardal Tirymynach yn Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 Nos Wener Noson Neuadd Rhydypennau, Bow Street am BOW STREET IONAWR 11 gymdeithasol yng nghwmni Liz Saville 7.30. Croeso cynnes iawn i bawb. Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 Roberts, arweinydd Plaid Cymru yn San Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Steffan yn Nhafarn y Blac, Bow Street IONAWR 30 Nos Fercher Cyfarfod Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 o 7.30 ymlaen. Trefnir gan gangen Cyhoeddus ar gyfer Cymuned Melindwr Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN Rhydypennau o’r Blaid. Croeso cynnes i Eisteddfod Genedlaethol Cymru CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI bawb yn ddiwahân. Lluniaeth ysgafn ar Ceredigion 2020 yn Neuadd Bentref Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 gael i bawb. Pen-llwyn, Capel Bangor am 7.30 Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch ( 623 660 DÔL-Y-BONT Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 Hoffai Ceris Gruffudd ddymuno Nadolig DOLAU llawen a blwyddyn newydd dda i gyfeillion a Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 GOGINAN darllenwyr y Tincer. Yn ôl ‘f’arfer ni fyddaf Mrs Bethan Bebb yn gyrru cardiau Nadolig ond yn cyfrannu Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 eleni i’r elusen Shelter Cymru.. LLANDRE Mrs Nans Morgan Dolgwiail, Llandre ( 828 487 PENRHYN-COCH Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan TREFEURIG y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw Mrs Edwina Davies farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 lleol neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn ddi- dâl er budd y gymuned leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg a chyfrifoldeb (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad.

2 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

CYFEILLION Y TINCER ENW LLAWN Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer Mis Tachwedd 2018 CYFEIRIAD £25 (Rhif 296) Shirley Rowlands, 42 Tregerddan, Bow Street £15 (Rhif 230) Llinos Jones, CÔD POST RHIF FFÔN Dolgerddinen, Comins-coch Taliadau - Ticiwch y bocs priodol os gwelwch yn dda £10 (Rhif 71) Megan Evans, Deilyn, Cefnllwyd Arian neu siec Archeb banc

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn Datganiad festri Bethlehem, Llandre pnawn Dymunaf ymaelodi â Chlwb Cyfeillion Y Tincer a deallaf y bydd gofyn i mi dalu £10 Mercher Tachwedd 15 am flwyddyn o Aelodaeth sydd yn cynnwys dau rhif. Tynnir y rhifau yn fisol yn ystod Cofiwch ei bod yn amser ail 10 sesiwn plygu’r Tincer. Cyhoeddir y rhifau buddugol yn Y Tincer ymaelodi yn y Clwb cyn y cyntaf o Ionawr. Diolch i’r rhai ohonoch Llofnod sydd eisoes wedi ail ymaelodi. Mae cyfle i aelodau newydd

ymaelodi am £10 y flwyddyn – gweler y ffurflen ar y dde. Dyddiad

Eisiau paned a chwmni ar Christmas. Am unrhyw ddydd Nadolig? wybodaeth bellach, cysylltwch â Os felly, dewch draw i Ganolfan Jane ar 07929 857173. Ni ddylai St Paul yn Aberystwyth ble unrhyw un fod ar ben ei hun fydd croeso mawr yn eich ar ddydd Nadolig (onibai eu disgwyl. Rhwng 3.00 a 5.00 ar bod yn dewis bod). Helpwch Beth yw Bro360? ddydd Nadolig, bydd y drysau’n ni i wneud yn siwr nad ydy Prosiect newydd sbon i annog a helpu cymunedau i agored i unrhyw un sydd ar hynny’n digwydd. Diolch greu ein gwefannau bro ein hunain. Fel papurau bro ben ei hun ar i ddod draw a estynedig, digidol lle mae pob cyfrwng yn bosib! mwynhau te pnawn a chwmni Penben difyr. Pa fath o anifail yw Saluki? Pwy Beth sy’n digwydd? Hyd yn oed os ydych chi’n yw’r Gymraes sy’n cyflwyno Aberystwyth a gogledd Ceredigion yw un o ardaloedd ddigon lwcus i dreulio’r Nadolig The One Show? Pa brifddinas y prosiect, ac mae croeso i bawb ddod i’r digwyddiadau gyda’ch teulu a ffrindiau, efallai yn y byd yw’r un fwya deheuol? ‘lansio’ lleol i blas ar Bro360. Beth am alw heibio i greu eich bod yn gwybod am rywun Os lwyddo’ chi i ateb y eich straeon lleol eich hunain yn y dydd? Neu fwynhau fyddai’n cael budd o’r achlysur. cwestiynau uchod, fe ddylech gig acwstig a sgwrs gyda rhai o’r bobl sy’n gwneud i Gwnewch yn siwr eich bod yn gysylltu yn syth gyda BBC bethau ddigwydd yn y fro gyda’r nos? dweud wrthyn nhw felly ac, os RADIO CYMRU, sydd wrthi yn oes angen gallwn drefnu lifft - chwilio am gystadleuwyr ar Pryd a ble? neu efallai y gallech chi sbario gyfer y cwis Penben. Sesiynau galw heibio i greu - 16 ac 17 Ionawr, 9am-5pm, hanner awr i ddod a nhw draw. Cwis gwybodaeth gyffredinol rywle yn Aberystwyth! Sgwrs a chân - Y Morlan, Mae ffyrdd eraill o gyfrannu yw’r cwis ac fe fydd y recordio 17 Ionawr, 7pm. hefyd - gallwch wirfoddoli ar yn digwydd ym Mangor a y diwrnod, cynorthwyo gyda Chaerdydd ar ddechrau 2019. lledaenu’r gair neu wneud Rhowch gynnig arni. Y Tincer - yn eisiau cacen neu rhywbeth sawrus. Cysylltwch: Mae y Tincer hefyd yn chwilio am rai i gynorthwyo Gwerthfawrogir pob cymorth a [email protected] gyda’r papur. Ydych chi awydd bod yn ohebydd lleol chefnogaeth. 03703 500600 (opsiwn 4) yng Nghapel Bangor? Trefnir y digwyddiad gan Gyda llaw, ci yw Saluki, Fyddech chi a diddordeb bod yn Ysgrifennydd y Tincer? griw o wirfoddolwyr lleol Alex Jones sy’n cyflwyno’r Os ydych – cysylltwch gyda’r Ysgrifennydd neu’r fel rhan o’r mudiad Nadolig One Show a Wellington yw’r Golygydd. Cymunedol - Community brifddinas fwya’ deheuol.

3 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Cofiwch gefnogi Myfyrdod Nadolig eich Ym mis Rhagfyr 1979, fe deithiais i o Nasareth i Fethlehem. Roedd hi’n dridiau o gerdded caled busnesau mewn tywydd garw ond wna i fyth anghofio lleol gwres y croeso a gawsom yn y capel bach ar ddiwedd y daith a’r eira yn dechrau disgyn. Pentref Bethlehem yn sir Gaerfyrddin oedd ein cyrchfan, wrth gwrs, a’r achlysur oedd taith GWASANAETH gerdded i godi arian i Gymorth Cristnogol. Roedd yn brofiad bythgofiadwy i ferch dwy ar TEIPIO bymtheg oed, yn brofiad a ddaeth â storïau y GWAITH PRYDLON A CHYWIR Nadolig cyntaf yn fyw i mi. PRISIAU CYSTADLEUOL Yn yr efengyl yn ôl Luc y darllenwn am daith PROSESYDD GEIRIAU y bugeiliaid i Fethlehem. Taith fer oedd hi, a’r PRINTYDD LLIW dynion, yn hen ac ifanc, yn ymateb yn ddigymell IONA BAILEY i neges yr angylion gan rhuthro i lawr y llethr PEN-Y-BRYN tuag at y dref. Buan y daethant o hyd i’r plentyn SWYDDFFYNNON yn gorwedd yn y preseb wedi ei rwymo mewn 01974 831580 cadachau a phlygu i’w addoli. Siwrnai wahanol sicrwydd nad oedd yn ddim ond breuddwyd ffol. iawn oedd eiddo’r doethion yn ôl efengyl Flynyddoedd yn ddiweddarach, deuthum i Mathew, taith hirfaith yn gofyn am amynedd addoli Crist a chyflwyno fy mywyd iddo. Y mae a dyfalbarhad. Daethant yn chwilfrydig i taith bywyd yn parhau, a’r cwestinau anodd GWASANAETH Fethlehem gan gyflwyno eu rhoddion rhyfedd i’r yn dal i’m blino, ond nawr rwy’n ymwybodol CYFIEITHU plentyn yn y preseb, rhoddion sydd yn ôl rhai yn o oleuni cariad sydd yn gryfach nag unrhyw cynrychioli rhai o’r cwestinau mawr sydd wedi dywyllwch, yn fy arwain. Fy ngweddi yw y bydd Linda Griffiths blino’r ddynoliaeth drwy’r oesodd, cwestiynau eraill y Nadolig hwn yn agosau at y preseb gyda Maesmeurig am ein defnydd o gyfoeth ac awdurdod, am meddwl agored. Does dim byd i’w golli o wneud Pen-bont Rhydybeddau natur y duwdod ac am ystyr ein bodolaeth. hynny. Aberystwyth Rydym ni i gyd yn nesáu at y preseb y Nadolig Nerys Ann Ceredigion hwn ar hyd llwybrau gwahanol. Digwyddodd Mae’r Parchedig Nerys Ann Brown yn reithor SY23 3EZ fy nhaith gerdded i Fethlehem ar adeg pan St. Mary’s, Dunblane ers mis Tachwedd. 01970 828454 oeddwn i’n dechrau cwestiynu ffydd syml fy [email protected] mhlentyndod. Roedd yr hyn yr oeddwn yn ei ddysgu drwy waith Cymorth Cristnogol yn peri i mi amau’r syniad o Dduw cariad. Arswydwn Crefftau Pennau​ at sefyllfa enbyd y ffoaduriaid o Fietnam ac at Cyngor Sir Coffi Boreuol yr anghyfiawnder a’r dioddefaint a fodolai yn y Byrbrydau Poeth neu Oer Trydydd Byd. Ar adegau, fe deimlwn fel petawn Ceredigion Cinio yn ymbalfalu yn y tywyllwch ond roeddwn yn Te Prynhawn ymwybodol o eraill o’m cwmpas yn cerdded yn Trefniadau casgliadau gwastraff dros y Crefftau Ac Anrhegion y goleuni: rhai gyda ffydd diwyro a pharodrwydd Nadolig a’r Calan. Ar agor i wasanaethu, ac eraill yn ymgodymu â 24 Rhagfyr 2018 – 5 Ionawr 2019 Llun-Sadwrn chwestiynau mawr bywyd ond yn dal i ddilyn Bydd casgliadau gwastraff fel arfer ar ddydd Brecwast y seren yn ffyddlon. Penderfynais i yn ystod y Llun 24 a 31 Rhagfyr. Bydd pob casgliad arall ar gael daith honno i Fethlehem, i barhau i chwilio am yn cael eu gwneud ddiwrnod yn hwyrach 01970 820 050 ystyr bywyd ac i fyw fel petai’r ateb yn gorwedd na’r arfer. yn y preseb er nad oedd gennyf unrhyw

R.J.Edwards Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings Penrhyn-coch Contractiwr, masnachwr CINIO DYDD SUL gwair a gwellt PRYDAU BAR Arbenigwr ar ailhadu PARTÏON Cyflenwi a gwasgaru BWYDLEN BWYTY calch, slag a Fibrophos ADLONIANT Lori, turiwr a malwr i’w llogi Cyflenwi cerrig mán AR AGOR O 5:30 P.M. 01970 820149 NOSWEITHIAU IAU A GWENER 07980 687475 AM BRYDIAU TEULUOL

4 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Cyngor Cymuned 30 MLYNEDD YN OL Melindwr

Cyfarfu’r Cyngor nos Iau Tachwedd 15 yn Neuadd Pen-llwyn, Capel Bangor gyda’r is- gadeirydd Richard Edwards yn y gadair. Derbyniwyd ymddiheuriadau oddi wrth dau gynghorwr cymuned. Derbyniwyd cofnodion cyfarfod Mis Hydref fel rhai cywir. Parc Chwarae. Yn dilyn y cyfarfod efo cynrychiolwyr pwyllgor y Neuadd a rhai o’r cynghorwyr ar ddydd Sadwrn 3ydd o Tachwedd am 11yb i edrych yn fanwl ar y lle mewn golwg cafwyd trafodaeth ynglŷn â’r ffordd ymlaen. Bedydd Esgob Penderfynwyd mai y cam nesa Am y tro cyntaf ers blynyddoedd cynhaliwyd gwasanaeth conffirmasiwn fyddai cael cwôt i glirio y safle gan 3 yn eglwys Llandre. Y Gwir Barchedig Ifor Rees a weinyddodd y sacrament contractiwr lleol. o fedydd esgob i un ar bymtheg o bobl ifanc y cylch. Atgoffwn fod Cyngor Cymuned Ar ddechrau’r gwasanaeth cyflwynwyd y rhoddion canlynol; gwisg i’r Melindwr yn gwahodd ceisiadau allor, rhodd Mr a Mrs Michael Wise, er cof am Mrs Madgie Wise, dwy stand am grantiau bychan oddi wrth flodau, rhodd Mr Derrick Davies a’r teulu er cof am Mrs Rosie Davies a Mrs fudiadau lleol i gefnogi prosiect neu Phyllis Jenkins a bedyddfan, rhodd y tad Alan White. Yr organydd oedd Mr weithgaredd. Gofynnir i’r ceisiadau Bill Thomas a threfnwyd y blodau gan Mrs Nanno Ellis Davies. gynnwys y canlynnol: Edrychwn ymlaen at wasanaeth y Nadolig ar nos Fercher, 21 Rhagfyr. • Amlinelliad o’r prosiect / O’r Tincer Rhagfyr 1988 gweithgaredd a’i fudd i’r ardal neu i’r brodorion. • Manylion o gyllid y prosiect / gweithgaredd a pha elfennau y mae y cais yn ei ariannu. • Copi o fantolen ariannol MADOG, DEWI, CEFN-LLWYD diweddar y mudiad. Oedfaon - Madog 2.00 Bedydd Mae angen danfon y ceisiadau Ionawr Ar Sul y 18fed o Dachwedd yng Nghapel i Lynne B Davies (Clerc Cyngor 6 Elwyn Pryse Madog, bedyddiwyd Nanw Mallt ap Melindwr ), Glasfryn, Capel Bangor, 13 Llywelyn, baban bach Sioned a Llywelyn Aberystwyth, SY23 3LP. Rhaid derbyn 20 Bugail Evans, Rhydyceir, gan y gweinidog y y ceisiadau erbyn Rhagfyr 31 2018. 27 10.00 Oedfa’r ofalaeth yn y Garn - Parchg Ddr Watcyn James. Mae Nanw yn Bydd y ceisiadau yn cael eu trafod Bugail chwaer fach i Lleucu, Gruffudd, Mabli a yng nghyfarfod Ionawr 2019. Gwenno. Pob dymuniad da i chi fel teulu. Mae cynghorwyr Cyngor Genedigaeth Cymuned yn dymuno Nadolig Llongyfarchiadau i Angharad a Rhidian, Llawen a Blwyddyn Newydd Dda i Cwm Main ar enedigaeth merch fach bawb yn Melindwr. -Blodwen Lewis Harris - ar Ragfyr 10fed. Cynhelir y cyfarfod nesaf ar nos Chwaer fach i Aneurin, Martha ac Elan a Iau Ionawr 17eg 2019 am 7.30yh yn wyres i Tegwyn ac Aldwyth Lewis, Rhos- Neuadd Pen-llwyn, Capel Bangor. goch.

Cydymdeimlad Cymdeithas Sioe Tal-y-bont Cydymdeimlwn â Mary a Malcolm Mae’r Gymdeisiau eisiau Ysgrifennydd Butler, Foelgastell ger Caerfyrddin, a’r Cyffredinol erbyn Cyfarfod Blynyddol cysylltiadau oll ar farwolaeth brawd Mary, 2019. Os oes diddordeb gennych, neu sef Cledan Jones, gynt o Tŷ Mawr a fu am fwy o fanylion cysyllter â Susan farw yng Nghartref Gofal Plas-y-Dderwen, Rowlands, 01970 832215 Caerfyrddin ar y 23ain o Dachwedd.

5 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL GOGINAN

Newid aelwyd byw yma ers tipyn o amser ac erbyn Plas Cwmcynfelin Dymuniadau gorau i John a Carol hyn maent yn cadw Alpacas. Mae Gill Wedi treulio peth amser yn Ysbyty Bron- Marshall yn eu cartref newydd yn yn defnyddio eu gwlan i wau a daeth a glais mae Arthur Williams, Penrhiwlas wedi Mhen-y-graig, Aberystwyth. Bu y ddau nifer o esiamplau o’i gwaith i ddangos ymgartrefu ym Mhlas Cwmcynfelin. Er ei fod yn byw yn y Cwm am bum mlynedd i ni. Cafwyd cyfle i sgwsio dros baned yn cael gofal bendigedig yno mae yn dal i ar hugain, pryd y cafodd John ei o de wedu ei pharatoi gan Ann Ellis ac hiraethu am ei gartref ym Mhenrhiwlas a gofal symud o Ganolbarth Lloegr i swydd Elizabeth Lewis. ei chwaer Elen. Pob dymuniad da iddo. yn Powegen. Bu’r ddau yn weithgar iawn yn yr ardal, John yn gofalu ac yn Brysiwch wella Cydymdeimlad rhedeg Clwb Rheidol a Carol yn aelod Dymuniadau gorau i Jean Cock sydd Cydymdeimlwn â Val Evans a’r teulu, Gwarllan, brwdfrydig iawn o Urdd y Benywod. wedi cael clun newydd yn ddiweddar. ar farwolaeth chwaer Val yn y Drenewydd. Roedd y ddau yn barod iawn eu Braf yw dweud ei bod adref erbyn hyn cymwynas a gwelir eu heisiau yn fawr ac yn teimlo tipyn yn well. iawn. Ar hyn o bryd maent yn byw mewn fflat o eiddo Mark a Sarah Dyer Ar y radio Nadolig Llawen ar y Lanfa hyd nes y bydd eu cartref Hyfryd oedd clywed Alice Briggs, Y a Blwyddyn newydd yn barod. Pob hwyl i’r dyfodol Capel, yn sgwrsio gyda Nia Roberts ar a bydd yna groeso mawr i chi yn y y radio ynglŷn â dathlu pen blwydd Newydd Dda i Cwm bob amser. Margaret Jones - gynt o Gapel Bangor holl ddarllenwyr - yn gant oed. Mae Alice yn guradur yn Urdd y Benywod Amgueddfa Ceredigion a mae gwaith y Tincer Nos Lun gyntaf mis Tachwedd cawsom Margaret Jones yn cael ei arddangos noson yng nghwmni Jill Fathers, yno ar hyn o bryd. Mi ‘roedd yn sgwrs Hafod y Glyn. Mae Gill a Mike wedi ddiddorol iawn,

Y BORTH Cyngor Cymuned Awdur yn siarad Dydd Sadwrn Rhagfyr 1af bu’r Dr Diarmuid Johnson yn traethu yn y Drwm, LLGC Trefeurig ar ‘Beirdd Ceredigion ac arwyddocad eu Gwaith yn y Cyd-Destun Ewropeaidd’ Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth 16 Hydref Maes-y-rhosyn – roedd Cyngor i Gymdeithas Hanes Ceredigion. Mae yn Neuadd y Penrhyn, Penrhyn-coch Ceredigion wedi cam-ddeall y sefyllfa. Y Diarmuid yn gweithio i’r Comisiwn gyda’r Cadeirydd, Richard Owen, yn y gŵyn oedd fod y caban ar ochr y ffordd Ewropeaidd ac enillodd ‘Llyfr y Flwyddyn’ gadair, a’r cynghorwyr Edwina Davies, yn llenwi man pasio, ac roedd angen ei am yr ail flwyddyn o’r bron yn Iwerddon Iona Davies, Delyth James, Shân James, symud. Gŵyl Coed Nadolig – dywedodd (Conaire Mór, 2017 a Tuatha Dé Danann Gwenan Price, Tegwyn Lewis, Dai Mason Edwina Davies y byddai Eglwys St Ioan 2018), ac Eirian Reynolds yn bresennol ynghyd yn cynnal Gŵyl Coed Nadolig unwaith â’r Clerc. Derbyniwyd ymddiheuriadau eto eleni, a’r thema fyddai ‘Angylion’. Cydymdeimlad gan Kevin Jenkins a Mel Evans. Penderfynodd y Cyngor gymryd rhan yn Cydymdeimlwn â theulu y ddiweddar Diolchodd y Cadeirydd i’r Is-gadeirydd yr Ŵyl. Gwyneth Edwards, Gwarallt. Bu farw am gadeirio ym mis Medi ac i Eirian Ceisiadau cynllunio: estyniad i Awelon, Gwyneth ymhen rhai wythnosau o fynd i Reynolds am gofnodi yn absenoldeb y Cefn Llwyd – dim sylwadau. aros at ei merch Llinos yng Nghaerdydd. Clerc. Roedd y cynghorwyr yn falch o Materion eraill: Sul y Cofio - Cofiwn am Llinos a’i merch Rhian ynghyd weld fod y Clerc yn ei hôl. cadarnhawyd y trefniadau arferol ar a’r teulu yn y Borth. Materion yn codi: Maes Seilo - gyfer Sul y Cofio. Byddai’r Cyngor eto adroddodd Dai Mason, y Cynghorydd eleni yn gosod dwy dorch, un o babis Cydymdeimlwn hefyd â theulu Milwyn Sir, fod Mr Hughes-Pickering o Gyngor cochion i gofio’r milwyr a laddwyd Jones, Y Graig (gynt o Tyrhos Fach, Ceredigion wedi ymweld â’r tir y tu ôl i ac un o babis gwynion i gofio pawb a Rhydypennau). Bu yntau farw yn sydyn yn Faes Seilo, ac roedd wedi siarad gyda un laddwyd mewn rhyfeloedd ers 1914. ysbyty Bron-glais ar Dachwedd 30. o’r trigolion sy’n byw drws nesaf i’r safle. Goleuadau stryd – trafodwyd y sefyllfa Nid oedd mwy o wybodaeth na hynny mewn gwahanol rannau o’r pentref, a Gwellhad buan ar gael ar hyn o bryd. Cinio blynyddol phenderfynwyd y dylid cael adolygiad Braf iawn yw gweld Maldwyn Williams, – penderfynwyd delio â’r mater ym llawn. Llinellau melyn – holodd Shân Heol Aberwennol yn ôl adre, wedi mis Ionawr. Gogerddan – dywedodd James beth oedd y sefyllfa o ran llinellau cyfnod o dri mis yn Ysbyty Glangwili. Dai Mason mai’r wybodaeth orau oedd parcio. Dywedodd Dai Mason fod y Dymuniadau gorau iddo, a gobeithio y ganddo oedd nad oedd bwriad gan y broses yn un hir, ond roedd y gwaith ar daw gwellhad pellach yn fuan. Brifysgol i wario ar Blas Gogerddan. droed.

6 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Colofn Ben Lake ac Elin Jones ADOLYGIAD Pwy Bia’r Gân? – Academi Gerdd y Lli Gyda’r nosweithiau’n byrhau, y sgarffiau a’r cotiau trymion yn cael eu gwisgo’n fwyfwy aml, a’r Nos Wener y 30ain o Dachwedd Caoimhe Melangell ac Owen Jac gwahoddiadau lu i gyngherddau a dathliadau Nadolig cafwyd gwledd o adloniant Roberts oedd yn portreadu’r prif ar draws Ceredigion yn cyrraedd yn y post, mae’n bryd wrth i Academi Gerdd y Lli gymeriadau Gwenno a Bobi a i ni edrych yn ôl ar y flwyddyn aeth heibio, cyn troi ein gyflwyno sioe gerdd Robat chafwyd portread gwych o’r bwli golygon at 2019. Arwyn – ‘Pwy Bia’r Gân?’ Roedd Jêms gan Iwan Sam Finnigan! Does dim dwywaith bod 2018 wedi bod yn flwyddyn y perfformiad – a gynhaliwyd Llongyfarchiadau mawr i Greg heriol i nifer yng Ngheredigion. Mae sgil-effaith yng nghrandrwydd hen theatr Vearey-Roberts, Gemma Roberts, storm Callum yn dal i’w gweld mewn nifer o gartrefi y Coliseum yn Amgueddfa Beci Vearey-Roberts a Natalie a busnesau a gafodd eu difrodi gan y llifogydd. Aberystwyth – yn binacl tymor Michelle Jones am hyfforddi a Rydym wedi cwrdd â nifer fawr o etholwyr sydd arall o waith gan yr Academi sy’n threfnu perfformiad mor ddifyr o wedi’i eu heffeithio, ac yn gobeithio y bydd bywyd yn rhoi cyfle i hyd at hanner cant fewn amserlen dynn. Diolchodd dychwelyd i’r arfer cyn y Nadolig. o blant yr ardal, rhwng 5 ac 11 Greg i Osian Wyn am chwarae’r Dros y flwyddyn a fu, cwrddom ni’n dau gydag oed, i berfformio trwy gyfrwng y drymiau ac i staff yr Amgueddfa arweinwyr y Cyngor a’r Bwrdd Iechyd yn rheolaidd i Gymraeg. am ofalu bod popeth wedi drafod straen parhaol cyllidebau tynn, a thoriadau di- Cafwyd perfformiadau mynd mor esmwyth ar gyfer y ben-draw Llywodraethau Cymru a’r Deyrnas Unedig. unigol o safon uchel gan Gwen perfformiad. Mae hyn wedi achosi ail-asesu gwariant mewn nifer Gibson a Lili Fox fel cyflwynwyr Mae’n hyfryd bod cyfleoedd o feysydd a gwasanaethau beunyddiol - ac mae brwdfryding y rhaglen deledu fel hyn ar gael i blant ifanc gallu Awdurdodau Lleol yn arbennig i gyllido nifer realaeth ‘Pwy Bia’r Gân?’ oedd ein hardal, ac i’w rhieni a’u o’i gwasanaethau craidd ar draws Ceredigion wedi’i yn gynsail i’r stori, a gan y teuluoedd i fwynhau ffrwyth gorymestyn. ‘beirniaid’, Erin Trysor (Elin y llafur. Pob dymuniad da i’r Yn ystod dathliadau 70 blwydd oed y Gwasanaeth Fflur), Ellena Wiles (Shân Cothi) Academi i’r dyfodol. Iechyd, fe fu llawer o siarad ynglŷn â dyfodol a Lois Cleary (Cerys Matthews). Sion Pennant gwasanaethau yn ardal Hywel Dda, ac fe fuom ni’n croesawu newyddion da ynglŷn ag Ysbyty Bron- glais. Cawsom ymrwymiad clir gan y Bwrdd Iechyd a’r Llywodraeth i bwysigrwydd strategol yr ysbyty yn ystod yr ymgynghoriad, ac yn y misoedd diwethaf, gwelsom ymrwymiad hir-aros tuag at ariannu sganiwr MRI newydd gwerth £5 miliwn. Bydd y sganiwr yn fantais enfawr i’r ysbyty o ran sicrhau’r driniaeth gorau i gleifion ond hefyd o ran denu staff. Clywsom hefyd am gynlluniau i agor canolfannau iechyd newydd ledled y sir, a chlywsom fod y broses o recriwtio Doctoriaid newydd i’r ysbyty yn dechrau dwyn ffrwyth. Serch hynny, mae recriwtio Meddygon Teulu yn parhau i fod yn her. Roedd hi’n siom aruthrol clywed y bydd meddygfeydd Teifi yn ac Ashleigh yn Aberteifi yn cau eu drysau yn 2019. Mewn ymateb, bu i ni’n dau gynnal cyfarfod brys gyda Bwrdd Iechyd Hywel Dda er mwyn rhannu pryderon etholwyr ac i sicrhau bod ganddynt drefniadau tymor byr a Trydan thymor hir yn eu lle fyddai’n diogelu iechyd a lles holl gleifion dyffryn Teifi. Mae Brexit yn fater sy’n parhau i ddominyddu San WILL DAVEY Steffan a’r Cynulliad Cenedlaethol, ac fe fydd yna sawl pleidlais a dadl arwyddocaol cyn y Nadolig. Rydym ni’n dau wedi galw am bleidlais i’r bobl i ddatrys y Gosodiad Trydanol Ardystiedig sefyllfa hon. Yr hyn sy’n arwain ein barn yw effaith Sain, Gweledol & Data negyddol gadael yr Undeb Ewropeaidd ar economi a thrigolion Ceredigion. Fe fydd ein gwaith yn parhau yn CCTV ystod y flwyddyn newydd. Arolygu & Phrofi

Gan ddymuno Nadolig dedwydd iawn a blwyddyn APPROVED NYTHFA, PANTYCRUG, ABERYSTWYTH SY23 4EF CONTRACTOR newydd dda ac iach i bob un ohonoch. 07581 173 684 / 01970 880593 [email protected] @trydanwilldavey

A6.indd 2 17/09/2018 20:36 7 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

afiechyd am gyfnod hir. Cydymdeimlwn LLANDRE â’i dwy chwaer Vera ac Ann. a fu’n fawr eu gofal dros Mabel, yn eu colled. Swydd newydd Dymuniadau gorau i Nia Peris yn ei swydd Croeso newydd fel Tiwtor Sgiliau Iaith gyda’r Croeso i Tradiddan, i Daniel Ellis-Jones a Coleg Cymraeg. Bydd Nia yn paratoi Nicola Gilbert a’’u merch Aria Ellis-Jones myfyrwyr tuag at Dystysgrif Sgiliau Iaith y sydd newydd symud mewn i’r ardal. Coleg. Gwellhad buan Marwolaeth Dymunwn wellhad buan i Mary Thomas, Daeth y newydd trist am farwolaeth Mabel Dôl Gelynen, sydd ar hyn bryd yn Ysbyty Owen, Ael y Bryn, a hithau wedi dioddef o Bron-glais.

Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â Cis Jones, Bron-y-gân a Beti Williams, Greenbank ar golli eu brawd Milwyn Jones yn ddiweddar.

Diacon Graddio Llongyfarchiadau i Gwenda James, Llongyfarchiadau i Megan Dafis- Tremedd ar gael ei hethol yn ddiaconr Sagarmendi (Glanceiro gynt), ar yng Nghapel Seion, Stryd y Popty, ennill gradd mewn Pensaernïaeth Aberystwyth. Dirweddol o Brifysgol Caerloyw.

Clwb 50 Banc Bro Enillwyr Nadolig 2018 Swydd newydd 1af Eiry a Geraint Williams Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i Geraint Williams yn cymryd rhan yn 2il Huw Davies Gwern Penri ar ei swydd newydd gydag Nhalwrn dathlu 50 Siop y Pethe 3ydd Menna Edwards Undeb Rygbi Cymru.

Cyngor Cymuned Tirymynach

Yng nghyfarfod Tachwedd cymhlethu trefniadau yswiriannau yn ddiogel am nod a benodwyd i ardal o’r Cyngor o dan lywyddiaeth personol y Cynghorwyr o y cyfnod. Penderfynwyd Tirymynach. Penderfynodd y Cyng. Rowland Rees, dalu eu trethi. cael noson o hyfforddiant i y Cyngor gyfrannu hanner llongyfarchwyd Amlyn Evans Eto byth, gellir casglu fod y Gynghorwyr yn ystod mis y swm yma a’i wasgaru dros am dderbyn yr anrhydedd Cyngor Sir am gael gwared ar Chwefror 2019, ac o bosibl gyfnod o dair blynedd. o Hyfforddwr Cymunedol y “wirfoddolwyr”, gan nad oes gwahodd Cynghorwyr Adroddwyd bod twll peryglus Flwyddyn gan Gymdeithas ganddynt “hawl” arnynt, ond Cymuned eraill i’r cyfarfod mewn sietyn ger pont y trên Pêl-droed Cymru yn unwaith bydd y Cynghorwyr sydd o dan drefniant Un Llais ar ffordd Clarach, a bod tyllau ddiweddar. Cymunedol yn “gyflogedig” Cymru. garw ar y Lôn Groes – digon Tynnodd y Clerc, y Parchg iddynt – nhw fydd yn eu Gobeithir cael cyfarfod dwfn i osod potyn blodau Richard Lewis, sylw y Cyngor rheoli. Ac ar hyn o bryd mae gyda swyddogion Neuadd ynddynt. Rhoddir gwybodaeth at ffurflen a ddaeth i law yn yna bwyllgor yn rhywle yn Rhydypennau i drafod i’r Cyng. Paul Hinge. Roedd y holi faint o “gyflog” a dalwyd ceisio gwthio’r cwch yma i’r dyfodol y toiledau – sydd Cyng. Hinge wedi ymddiheuro i’r Cynghorwyr yn ystod dwfn, ac yn y diwedd ei lywio o dan fygythiad o gael eu am ei absenoldeb o’r cyfarfod. y flwyddyn. Pan ddaeth at ddeddf gwlad. cau ar hyn o bryd. Mae’r Bydd y cyfarfod nesaf gwybodaeth i law fod gan Ni ddaeth unrhyw ymateb Clerc mewn trafodaethau ar 31 Ionawr 2019, pryd y Gynghorwyr Cymuned o swyddfa Archwilio Cymru gyda cwmnïoedd darparu dosberthir rhoddion ariannol yr hawl i godi tâl am eu ar ein sylwadau ar yr offer chwarae i blant y i elusennau lleol. Atgoffir eu gwasanaeth gwrthododd ymchwiliad allanol. Bwriedir Cae Chwarae Tregerddan. hysgrifenyddion bod angen Cynghorwyr Tirymynach symud ymlaen i bwrcasu Eglurodd y Cyng. Iestyn copi o fantolen gyfredol ac restru am unrhyw arian. O hysbysfwrdd cymunedol, un Hughes am rai o’r agweddau o bosibl disgrifiad o unrhyw edrych yn ddyfnach ar y cais o wneuthuriad plastig wedi ei technegol sydd ynghlwm â brosiect sydd ganddynt diweddar hwn, gellir dod i’r ailgylchu, a gosodir ef ar wal Gwefan y Cyngor. mewn golwg. casgliad fod y llywodraeth yn ger siop Spar, Bow Street. Bydd Eisteddfod Dymuna’r Cynghorwyr edrych am ffordd arall o godi Nodwyd fod coeden Genedlaethol Cymru 2020 a’r Clerc Nadolig Llawen a treth incwm ar drethdalwyr. Nadolig wedi ei gosod yng Ngheredigion ar safle Blwyddyn Newydd Dda i Byddai hyn hefyd yn ger Capel y Garn a bod yr yn Nhregaron. £7,000 yw’r drigolion Tirymynach.

8 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Llythyr Cwis Nadolig GALW AR BOBL LEOL I GEFNOGI EISTEDDFOD 2020 Y Tincer Yn 2020 bydd yr Eisteddfod Genedlaethol yn ymweld â Cheredigion am y tro cyntaf ers 1992 a bydd croeso mawr yn ei disgwyl. Yr oedd y brwdfrydedd a welwyd gan bron i 400 yn y cyfarfod cyhoeddus a gynhaliwyd fis Medi yn Gwobr £10 hynod gadarnhaol, a phobl o bob oed yn ei chefnogi’n gryf. Cyfle i gael ychydig o hwyl ac ennill gwobr! Ers hynny, sefydlwyd y pwyllgorau pwnc i gyd, ac y mae Pwyllgor y Gronfa Leol yn y broses o sefydlu pwyllgorau apêl Eich tasg eleni yw datrys wyth cliw. ym mhob rhan o’r Sir i godi arian at yr apêl. Bydd y rheini Bu’r tincer bach yn crwydro bro’r Tincer a’r dasg eleni yw yn gyfrifol am drefnu myrdd o weithgareddau cymunedol i darganfod yr wyth lle yr ymwelodd â nhw. Bydd darllen Y gyrraedd y nod o £330,000 a osodwyd yn darged. Tincer wrth gwrs, yn help i chi! Cadeirydd y Pwyllgor Gwaith yw Elin Jones, ac mae hi eisoes yn edrych ymlaen, ac yn awyddus i’r paratoadau Anfonwch eich atebion i gyrraedd cyn hanner dydd ar gynnwys pobl o bob rhan o’r Sir, yn Eisteddfodwyr selog Ionawr 11 2019 at: a phobl sydd erioed wedi ymwneud gyda’r ŵyl o’r blaen. Gareth William Jones, Hafle, Penrhiw, Bow Street, Bydd swyddogion ac aelodau’r Pwyllgor Gwaith yn codi Ceredigion SY24 5BA ymwybyddiaeth am yr Eisteddfod dros y misoedd nesaf, neu os dymunwch anfonwch yr wyth ateb at ynghyd â chodi arian ar gyfer y Gronfa Leol. [email protected] Wrth lansio’r ymgyrch, dywedodd, “Mae Apêl Eisteddfod 2020 eisoes wedi dechrau ar gyfer gŵyl fydd yn adeiladau Os bydd mwy nag un ateb cywir yna rhoir yr enwau ar lwyddiannau diweddar yr Eisteddfod. Mae’n braf gweld yn het y golygydd a’r enw cyntaf i’w dynnu allan fydd strydoedd ein trefi yn byrlymu gyda phobl frwdfrydig, yn ennill y wobr. Pob lwc! ymroddedig sy’n llawn syniadau am y math o Eistedded yr hoffent ei weld yma yng Ngheredigion.” “Yn ogystal â mynychu’r amryw weithgareddau codi arian 1 “A,” meddai’r tincer bach “er nad oes dau draeth na Llŷn yma, dwi’n falch fod lliw crys fy ngwlad wrth ei gwt.” Ble fydd yn digwydd ar draws y Sir, rydym yn annog unigolion mae’r tincer bach? i wneud ymrwymiad personol i’r apêl drwy gyfrannu arian yn fisol fel rhan o’r ymgyrch Cyfeillion Eisteddfod 20-20 2. “Falle nad yw hon yn malu yn Nhrefin a dwi ddim yn siwr (ugain punt am ugain mis i gefnogi Eisteddfod 2020). os oes un yn malu yma chwaith er bod dŵr wrth gefn, yn ôl Drwy gyfrannu swm rheolaidd, gall unigolion wneud yr enw ta beth,” meddyliodd y tincer. Ble mae’r tincer bach? gwahaniaeth mawr i’r targed terfynol.” Mae ffurflen ar gyfer hyn yn y rhifyn yma o’r papur bro. 3. “Nid oes bont gan Telford yma, ac mae’r Fenai yn go Mae gwybodaeth am sut i gyfrannu a chefnogi ar gael bell,” meddyliodd y tincer. “Ac wela i neb yn mynd Rownd ar wefan yr Eisteddfod, sydd yn cynnwys cynnig gwobr a Rownd yma chwaith, ond arhoswch, mi welaf rhai yn cael neu gyfraniad unigol, bychan neu fawr, unrhyw bryd rownd yma hefyd, am bris, ” gwaeddodd. Ble mae’r tincer rhwng nawr a’r Eisteddfod yn 2020. Mae croeso hefyd i chi bach? gysylltu â’r Swyddfa ar 0845 40 90 400 neu anfon e-bost [email protected]. 4. “Er bod addoldy yn enw’r lle yma,” ystyriodd y tincer. “Yn bendant, bydd Eisteddfod 2020 yn gyfle gwych i ddod “nid oes eglwys Gadeiriol na Choleg ar y bryn ar gyfyl y lle.” â phobl at ei gilydd yn ein cymunedau, beth bynnag eu Ble mae’r tincer bach? cysylltiad â’r Gymraeg. Dyma gyfle unigryw a chyffrous i ddangos pwysigrwydd y Gymraeg yn y Sir a thu hwnt, a 5. “Hanner cyfarthiad ci mewn rhes o dai?” meddai’r rydym yn barod ac yn edrych ymlaen at yr her a’r gwaith tincer bach yn syn. “Neu tybed a dyna wnaeth y Sais wrth dros y ddwy flynedd nesaf.” ymddangos gerbron y barnwr yn y llysoedd barn?” Ble Cynhelir Eisteddfod Genedlaethol 2020 ar gyrion tref mae’r tincer bach? o 1-8 Awst. Am ragor o wybodaeth ewch ar-lein www.eisteddfod.cymru. 6. “Dwi’n gymysglyd braidd fan hyn,” cwynodd y tincer. “Mae rhai yn dweud taw Eglwys mewn tref yw’r fan hyn ac Gellir dychwelyd y ffurflenni i’ch pwyllgor lleol. eraill yn mynnu taw eglwys sant yr haf bach yng ngheg rhyw Y Borth d/o Y Cynghorydd Ray Quant, Pinewood, Llandre, ddyn roddodd i’r lle ei enw.” Ble mae’r tincer bach? Bow Street SY24 5 BS 7. “Wi ddim yn deall,” meddai’r Tincer. “ Sut ar y ddaear Genau’r-glyn d/o Richard Evans, Llawr y Glyn, Lôn gafodd y lle yma ei enw gan nad oes strydoedd mawr yma na Glanfred, Llandre Bow Street. Aberystwyth SY24 5BY Maer? Efallai taw’r un gŵr roddodd ei enw i’r lle a roddodd Melindwr, d/o Llinos Eiri Jones, Llwyniorwerth Uchaf, Capel ei enw i’r ystrad ger ?” Ble mae’r tincer Bangor, Aberystwyth SY23 3LL bach? Tirymynach d/o Wyn Lewis, 14 Garregwen, Bow Street, Ceredigion. SY24 5DG 8. “Tybed ai rhywun yn rhoi person o uwchlaw’r Dyfi i’r Trefeurig d/o Sara Gibson Plas Gwyn, Penrhyn-coch, fam-gu o Loegr a roddodd enw i’r lle hwn neu ei roi i’r bara Aberystwyth SY23 3EF o’r India wrth gwrs?“ meddyliodd y tincer. Ble mae’r tincer bach?

9 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Fel y soniodd Aeronwy Lewis mae’n ymddeol fel gohebydd Capel Bangor. Diolch yn fawr iawn iddi am fod mor ffyddlon yn cofnodi hanes y pentref. Hyd yn hyn methwyd cael gohebydd newydd. Os oes diddordeb gennych cysylltwch â’r ysgrifennydd neu’r golygydd.

Oedfaon Pen-llwyn Rhagfyr 23 5.00 Gwasanaeth carolau yr ofalaethyn y Garn 30 10.00 Elwyn Pryse

Gwasanaethau Eglwys Dewi Sant Rhagfyr 23 Nos Sul Gwasanaeth Carolau am 6.00 24 Nos Lun Gwasanaeth ar Noswyl Nadolig am 11 25 Dydd Nadolig Gwasanaeth Cymun Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, Bendigaid am 9.30 cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. bymtheg oed ac aeth i weithio mewn Bedydd Esgob gwahanol gwmnioedd cyllid am 10 CROESAWIR ARCHEBION GAN UNIGOLION AC YSGOLION Roedd Luned Jones a Nannon Jones o mlynedd. Priododd Dyfrig oedd yn Eglwys Dewi Sant ymhlith y rhai gafodd ffermio Cwmdwn, fferm gymysg sydd 13 Stryd y Bont, Aberystwyth Fedydd Esgob ar Dachwedd 4ydd gan erbyn hyn yn parhau yn ei deulu ers 01970 626 200 yr Esgob Joanna yn Eglwys Newydd yr chwe cenhedlaeth. Hafod. Mae siarad cyhoeddus yn dod yn naturiol i Eileen gyda’i bod wedi cystadlu Merched y Wawr Cangen Melindwr fel aelod o Glwb Ffermwyr Ifainc yr ardal Trefnwyr Angladdau Yng nghyfarfod Merched y Wawr yn ferch ifanc. Melindwr ar Ragfyr 4 roeddym yn falch Daeth galwad i’r weinidogaeth yn fuan cael cwmni a goleuadau Nadoligaidd ar ôl cael ei mab.Y pryd hynny roedd y C T Evans i’n harwain at ein gwesty ar noson broses i ferch gael ei derbyn yn un anodd mor dywyll a gwlyb. Dyma leoliad dros ben. Gwasanaeth Angladdol anghyffredin i ddathlu ein cinio Nadolig, Cymerodd dair mlynedd o baratoadau Teuluol Cyflawn, wedi - Hen Gapel Libanus yn Y Borth wedi ei a gwaith caled cyn cael ei gwneud yn ei arwain yn bersonol gydag droi yn sinema moethus ac uwch ben ddiacon ac yna cael ei hordeinio yn ystafell fwyta gyfoes. Chwech aelod yn Offeiriad y flwyddyn ganlynol. Llawer urddas. Capel Gorffwys unig oedd yn methu mynychu’r dathliad gwaith yn y cyfnod o bedair mlynedd Preifat, Gwasanaeth gyda 23 o aelodau yn llenwi’r ystafell roedd y byd amaethyddol yn galw a Dydd a Nos. fwyta ac yn mwynhau. hithau yn gorfod troi at Goleg San Fe’n croesawyd ni gan Delyth Davies, Mihangel Llandaf. 01970 820013 ein Llywydd, cyn cynnig y grâs a dechrau ‘r wledd. Mae’n rhaid dweud bod pawb yn [email protected] hapus â’r bwyd. Fel y gwelwch yn y llun Yn eisiau – gwirfoddolwyr Brongenau, roedd ein his- lywydd, Eirwen McAnulty Mae cais gan aelodau corff ac Eirlys Davies yn methu chwilio lle llywodraethol Ysgol Pen-llwyn am Llandre, i bwdin. Roedd y gacen caws sinsir a wirfoddolwyr iaith Gymraeg a fyddai Aberystwyth riwbob yn arbennyg o dda! gyda diddordeb i’w cefnogi trwy SY24 5BS Edrychwyd ymlaen at gyflwyniad ddod i mewn i ddarllen trwy gyfrwng ein gwraig wadd ac roedd bron pawb y Gymraeg, neu ddod i gynnal clwb wedi darllen amdani, wedi ei gweld neu garddio neu gelf a chrefft gyda’r ei chlywed hi ar y radio neu’r teledu. disgyblion. Os ydych â diddordeb Cofiwch gefnogi eich Rhoddwyd croeso cynnes iawn i’r cysylltwch gyda’r Pennaeth – Catryn Canon Eileen Davies. Fe’i ganwyd a’i Lawrence. Ysgol Pen-llwyn prif@ busnesau lleol magwyd yn Llanllwni yng ngwaelod penllwyn.ceredigion.sch.uk Sir Ceredigion. Gadawodd yr ysgol yn

10 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Heddiw mae plwyfi Llanerchaeron, Bu i’r digwyddiad, fod ar “ Good Bangor yn Ebrill 1972, a chafodd pob un , Dihewyd a Mydroilyn o dan Morning Wales” ac yn wir ar draws y byd, o’r pwyllgor, gopi o un o luniau Margaret ei gofal. Mae galwadau dwys arni erbyn drwy y Cyfryngau Cymdeithasol. Nid Jones, (o’r Mabinogi) am eu gwaith caled hyn gyda chyfrifoldebau ychwanegol yn hawdd i’r bechgyn ifainc yma, o dan o godi arian i adeiladu Neuadd Bentref i ei galw hi i ffwrdd o’i Phlwyfi. ddeg oed, yw plesio pawb, dim ond gêm Gapel Bangor.Gwerthfawrogir y llun gan Cyn cloi y noswaith cynigiwyd y ydyw wedi’r cyfan. bawb hyd heddiw. diolchiadau gan Angharad Jones a Faint ohonom ni wrth reddf, fyddai Blwyddyn newydd dda iddi oddi wrth tynnwyd y raffl fawr. Gan bod y darian wedi gwneud yr un fath â’r tâd.?? ffrindiau Pen-llwyn. ranbarthol enillwyd y llynedd am Mae Iestyn yn chwarae i Lanilar, ac y gynyddu’r aelodaeth, wedi cyraedd mae ef a’i frawd Morgan, sydd yn chwarae tynnwyd llun o pawb gyda hi. i Bow St, yn eu seithfed nef, yn cicio pêl- Mis nesaf bydd Pawb a’i Farn yn droed. Pob lwc i bob chwaraewr, boed digwydd gydag aelodau o ganghennau iddo golli neu ennill. Bronant, Llan-non, , Tal-y- bont, Rhyd–y-pennau a Brysiwch wella Phenrhyn-coch yn ymuno â ni. Dymuniadau gorau i Mrs Nia Evans, Cofiwch nodi y dyddiad Nos Fawrth Pwllcenawon, wedi cael triniaeth Ionawr 8 2019 am 7-30 y.h. feddygol yn ddiweddar. Ychydig bach Gwelir yn y llun is-lywydd Eirwen yn hwyr efallai, ond yr un mor gynnes. McAnulty a Eirlys Davies yn mwynhau Gobeithio dy fod Nia, yn teimlo yn well. rhannu cacen Caws gyda sinsir a riwbob. Gwasanaeth Nadolig Capel Pen-llwyn Miss Watson a Miss Hincks Cafwyd Gwasanaeth plant yr Ysgol Sul ar Tybed faint o drigolion Pen-llwyn sy’n Ragfyr 9fed, fymryn yn gynharach nag cofio nôl i ddechrau yr Ail Ryfel Byd? arfer, er mwyn i’r gweinidog Dr Watkin Mae rhai blynyddoedd wedi pasio ers James allu bod yn bresennol i annerch hynny bellach. Daeth nifer o efaciwis y plant. Gwnaeth pob un, deg ohonynt, Beiciwr o fri o Lerpwl i ymgartrefu yn ein plith ac eu gwaith yn rhagorol. Bu newid bach Enillodd Efanna Lewis, Ystrad, yn ogystal daeth dwy Athrawes o’r un arall hefyd eleni, dim gwisgo lan, ond gystadleuaeth beicio eto. ddinas i’w dysgu yn Neuadd yr Eglwys, cyfleu stori y nadolig drwy ddarlleniadau Campwriaeth Cymru y “Welsh Capel Bangor. Enw un oedd Miss Wynne a chân.Cymerwyd ran hefyd gan rai o’r Champs” Cynhaliwyd y râs yn Y Fenni, Watson, a ddaeth wedi peth amser yn ieuenctid. a dyma lun ohoni ar y podiwm. Mrs. Alun Morgan (gan iddi briodi mab Diolchodd Mrs Heulwen Lewis i Owen Morgan a gadwai siop Pengraig) a bawb a gymerodd ran, i’r gweinidog, hefyd Miss Edna Hicks sydd bellach wedi yr organyddes, yr athrawon, ac i’r ymgartrefu yn Lydney, Sir Caerloyw. Bu gynulleidfa am eu presenoldeb. ac wrth DOLAU Miss Hicks yn ymwelydd cyson â’r ardal gwrs y sêr, sef y plant. am flynyddoedd lawer ac rydym yn dal i glywed oddi wrthi bob Nadolig. Yr Artist Deon yng Nghaerdydd Wel ar y 30ain o fis Tachwedd bu iddi Gwyddoch am Mrs Margaret Jones yr Llongyfarchiadau i Huw Ll Williams, ddathlu ei phen blwydd yn 100 oed. Yn artist, wedi dathlu ei phen blwydd yn Caerdydd, ar gael ei benodi yn Ddeon y Gristion o argyhoeddiad, bu yn chwarae’r gant oed yn ddiweddar a’r mwyafrif wedi Gymraeg ym Mhrifysgol Caerdydd. Gellir organ yn ei chapel lleol ac yn cymryd gweld ei harddangosfa wych o’i lluniau. ei ddilyn ar trydar @dyddiaudeon. rhan yn y gwasanaethau tan tua 2 flynedd Ond faint ohonoch sy’n gwybod y yn ôl. Mae yn dal i fyw yn annibynol, medrwn ninnau yma ym Mhen-llwyn, ei ond mae aelodau eraill o’r teulu yn ei hawlio rywfaint! chynorthwyo fel bo’r angen. Bu hi a’i phriod Dr Basil, yn byw yn PLYGAIN Anfonwn ein cofion cynhesaf a’n Bronllys, Pen-llwyn am flynyddoedd. dymuniadau gorau ati a diolch iddi am ei Agorwyd Neuadd Pen-llwyn, Capel gwaith cydwybodol pan yma ym Mhen- MORLAN llwyn. 7.30, Nos Fercher, Genedigaeth 19 Rhagfyr 2018 Mae Mrs Doreen Davies, Glasnant, yn hen fam-gu eto; ganwyd bachgen bach i Ffion, merch Meretta.Pob dymuniad da Canolfan Morlan Morfa Mawr, Aberystwyth iddynt i gyd. (01970-617996; [email protected])

Pêl-droed Croeso cynnes Daeth Iestyn Lewis, Tanffordd, yn enwog iawn i bawb dros nos! Clywsoch siwr iawn, am y gôl y morlan.cymru bu Iestyn, rhif 8, bron a sgorio, onibai fod www.facebook.com/morlanaber tad y goli wedi gwthio ei fab i arbed y gôl. @MorlanAber Wel dyna i chi ffws a grewyd!

11 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Cinio Cymunedol Penrhyn-coch Cymdeithas y Penrhyn PENRHYN-COCH Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr Niclas y Glais, cymeriad a fu’n adnabyddus Eglwys dyddiau Mercher 9 a 23 Ionawr, a yn Aberystwyth am hanner can mlynedd, Oedfaon Horeb 13 Chwefror. Cysylltwch â Job McGauley oedd testun sgwrs Hefin Wyn yng Rhagfyr 820 963 am fwy o fanylion neu i fwcio Nghymdeithas y Penrhyn nos Fercher, 21 23 10.30 Oedfa Nadolig Y Parchg Peter eich cinio. Tachwedd. Ganwyd T. E. Nicholas yn ardal Thomas y Preseli yn 1879 a chawsom ddisgrifiad 25 8.00 Cymun fore’r Nadolig Y Parchg Caffi Gruff gwych o gefndir cymdeithasol y cyfnod Peter Thomas Dymuniadau gorau i Gruff Lewis, agorodd gan Hefin Wyn sydd hefyd yn frodor o’r un 30 10.00 Oedfa ddiwedd Blwyddyn Y Caffi Gruff yng Nghapel y Tabernacl, Tal- ardal. Parchg Peter Thomas y-bont ganol Tachwedd. Mae ar agor o Soniodd Hefin Wyn sut y bu i Niclas 8 y bore tan 2.30 Llun – Gwener a 9.00- symud i’r Rhondda i weithio ac yna Ionawr 2019 13.00 ar y Sadwrn a’r Sul. Byddant ar gau ar mynd i’r weinidogaeth. Yn fuan wedyn 6 2.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa 22, 25 a 26 Rhagfyr a’r 1 Ionawr. ymfudodd i America cyn dod yn ôl i fod gymun yn weinidog yn y Glais ger Abertawe am 13 10.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa Adref ddeng mlynedd. Erbyn hynny roedd wedi deuluol Da clywed fod Gwyneira Marshall gartref dod yn areithiwr huawdl o blaid Sosialaeth 20 10.30 Ysgol Sul ar ol treulio cyfnod yn Ysbyty Bron-glais. ac yn gyfaill i Keir Hardie. Yn ddiweddarach 2.30 Menna Machreth symudodd i Aberystwyth lle bu’n gweithio 27 10.30 Ysgol Sul – festri Cydymdeimlad fel deintydd ac roedd gan nifer o’r rhai Capel - Oedfa Glyn Nest Gwneir casgliad Cydymdeimlwn â theulu y diweddar oedd yn y cyfarfod atgofion amdano yn y tuag at y Cartref Morlais Hughes, 17 Ger-y-llan, fu farw gwaith hwnnw. ar 7 Rhagfyr. Bu’r angladd yn Amlosgfa Cawsom nifer o hanesion difyr am Eglwys St Ioan Aberystwyth dydd Iau 13 Rhagfyr. berthynas Niclas â’r awdurdodau, ei arestio Rhagfyr Derbynir rhoddion er cof tuag at a’i garcharu, ynghyd â’i ymlyniad at y blaid 23 11.00 Boreol weddi Ambiwlans Awyr Cymru a/neu RNIB d/o Gomiwnyddol. Mae’r hanes i gyd yn y Noswyl y Nadolig 23.00 Cymun canol nos Selwyn Evans, (D.J. Evans, Penrhyn-coch.) cofiant gan Hefin Wyn, Ar Drywydd Niclas 27 Dydd Iau 10.00 Cymun bendigaid Gŵyl y Glais: Comiwnydd Rhonc a Christion St Ioan Swydd newydd Gloyw, sydd wedi’i gyhoeddi gan wasg Y 30 2.30 Hwyrol weddi unol Llongyfarchiadau i Elin Haf, Dôl Helyg, Lolfa (pris £14.99). Bydd dadorchuddio plac ar ei swydd newydd gydag Elusen Hywel / cofeb iddo yn ?? ar 6 Hydref 2019. Ionawr 2019 Dda ym Mron-glais. 6 10.45 Cymun Bendigaid Gwella 13 10.45 Boreol weddi Clwb Sul Horeb Da deall fod Alun John, Ger-y-llan, yn 20 10.45 Cymun Bendigaid Rhai o aelodau Clwb Sul Horeb, gyda’u gwella ar ôl damwain fach tra’n chwarae 27 10.45 Boreol weddi bocsys ar gyfer yr elusen “Samaritan’s Purse”. golff.

CARNIFAL Diolch i Gwawr Williams am lun o Garnifal Penrhyn-coch tua 1977-78 Rhes gefn: Catrin Thomas, Rhian Morgan, Mark Hemingway, William Rae, Carwyn Jenkins, Rhiannon Thomas, ? Fyshe, Richard Collins, Bethan Evans, Meriel Ralphs. Rhes flaen: Sian Wyn Davies, Gwawr Williams, Helen Wallace, Aled Hughes, ? Hywel Griffiths, Geraint Jenkins, David Ian Thomas.

Mêl buddugol Llongyfarchiadau i Gwydion a Sara, y Felin – enillodd Mêl y Felin gwpan Siop yr Hendre canol Tachwedd am yr eitem orau yn sioe Cymdeithas Gwenynwyr Cymraeg Ceredigion. Gellir ei brynu o’r Felin, Garej Tymawr Penrhyn-coch, Cigydd Bow Street a caffi Cariad yn y dref.

12 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414 Llun: Phil ac Ann Davies Genedigaeth dydd Sadwrn 23 Mawrth. Y beirniaid fydd: Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau nos Wener Heledd Besent, Llanbedr Pont i Rhian a Mei Roberts, Y Ddôl Fach, ar Steffan (Cerdd) a Nest Jenkins, Caerdydd enedigaeth merch – Esyllt – ar Hydref (Llefaru); dydd Sadwrn: Gwenan Gibbard, 26ain; chwaer fach i Nesta. Pwllheli (Cerdd), Linda’r Hafod, (Llefaru); Gwenallt Llwyd Ifan (Llenyddiaeth). Y Cofio Llywyddion fydd Delyth James, (nos Cynhaliwyd gwasanaeth hyfryd wrth y Wener), Mair Evans(pnawn Sadwrn) a gofgolofn ym Mhenrhyn-coch yn union ar Caryl Ebenezer Thomas, Caerdydd ac yr unfed ar ddeg o Dachwedd eleni. Roedd Anwen Ebenezer Ellis, Gwaelodygarth (nos yna gynulleidfa gref wedi troi allan i gofio Sadwrn). Gwelir y testunau llenyddol yn y am anwyliaid a gollwyd yn y Rhyfel Byd rhifyn yma o’r Tincer. Cyntaf, gan mlynedd yn ôl a’r Ail Ryfel Byd. Buddugol yn y 10k Roedd y gofgolofn yn edrych dda gyda’r Targed o £7,000 i ardal Trefeurig Llongyfarchiadau i Ollie Thorogood, Pabi Coch. Cafwyd cynrychiolaeth arbennig ar nos Glan Ceulan gynt, ar ddod yn gyntaf Fawrth, 20 Tachwedd, yng nghyfarfod yn ras 10k mewn 34.43 y Cambrian Merched y Wawr Penrhyn-coch cychwynnol Apêl Trefeurig ar gyfer News dydd Sul Rhagfyr 9fed. Mae Ollie Croesawodd Janice y gwestai am y noson, Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion newydd raddio MSc mewn Cynllunio sef Gwenllian Hopton o Lanfihangel-y- 2020, Tregaron. Cafodd sawl syniad ym Mhrifysgol Plymouth – roedd y Creuddyn. Esboniodd ei bod wedi cychwyn cyffrous eu datgelu a’u trafod, a braf seremoni dydd Gwener 14 Rhagfyr. gwau gyda’i mam-gu pan oedd yn ferch oedd cael ymateb ffafriol a byrlymus i’r Mae yn byw ac yn gweithio yn Exeter. fach ac yn byw drws nesaf.Roedd ganddi cynlluniau fydd yn cael eu rhoi yn eu lle nifer o ddoliau bach Cymreig, anifeiliaid dros yr 20 mis nesaf i godi arian tuag at y bach, cymeriadau Nadoligaidd, ac ychydig Brifwyl. Pwy feddylia y bydde trafferthion anrhegion ar gyfer babanod. Roedd ganddi Dafydd ap Gwilym yn creu’r fath gynnwrf Dr. Evan Lewis James nifer o luniau i rannu o’r cymeriadau roedd yn yr unfed ganrif ar hugain! Bydd mwy Trist iawn yw cofnodi marwolaeth Evan wedi creu dros y blynyddoedd. Diolchodd o wybodaeth am y cynllun hwnnw, ac Lewis James, Y Garreg Wen, Cae Mawr, Janice iddi am baratoi ar gyfer y noson a eraill, yn cael eu datgelu maes o law. ar yr 17eg o Dachwedd yn 88 mlwydd chafwyd llawer o hwyl a noson diddorol Cytunwyd y byddai Sara Gibson, Sara oed. Y mae dechrau`r daith yn hanes iawn yn ei chwmni. Cafwyd paned, mins Beechey, Gwenllian Mair a Delyth Jones Ifan James yn mynd yn ôl i fis Rhagfyr peis a bisgedi i gloi’r noson. yn ymgymryd â’r gwaith o gydlynu yr 1929 ac i fferm Maengwyn, Croes-lan ger ymdrechion, ond braf iawn oedd cael sawl Llandysul. Wedi mynychu Ysgol Gynradd Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-och 2019 unigolyn arall yn dangos eu bodlonrwydd ac Ysgol Uwchradd Llandysul Yn dilyn cyfarfod ddechrau Rhagfyr o i gynorthwyo gyda’r gorchwyl. Diolch i aeth ymlaen i Goleg Prifysgol Cymru, bwyllgor yr Eisteddfod gellir cyhoeddi y chi i gyd am fod mor barod i helpu. Fodd Aberystwyth, gyda chymorth Ysgoloriaeth cynhelir Eisteddfod 2019 nos Wener 22 a bynnag, mae’r drws yn agored i unrhyw un Evan Morgan i astudio ffiseg. Wedi graddio arall sydd am gynnig help llaw hefyd - po aeth ymlaen i wneud gwaith ymchwil gan fwya’r tîm, ysgafna fydd y baich! ennill doethuriaeth. Wedi hyn treuliodd Yn y cyfamser, mae un peth y gallech chi, gyfnod yn gweithio i’r Ministry of Supply, y darllenydd, ei wneud i›n cynorthwyo ni yn lle cyfnod o Wasanaeth Cenedlaethol. yn y gwaith o godi›r arian ar gyfer y targed Yn rhinwedd ei swydd bu’n llygad-dyst i sydd wedi ei osod ar gyfer ardal Trefeurig, brofion y bom atomig yn Awstralia. sef £7,000. Petai unigolion, teuluoedd neu Wedi hyn daeth cyfnod dysgu yng grwpiau yn cytuno i gyfrannu unai £20, £10 Ngholeg Chelsea, Llundain, cyfnod priodi neu £5 bob mis am yr 20 mis nesaf, o dan Auronwy, cyfnod geni Eleri, Cerys a Wyn, y drefn sy›n cael ei adnabod fel ‹Cynllun ac yna cael ei benodi yn aelod o staff Adran 2020›, fe fyddai modd cyrraedd y targed yn Efrydiau Allanol ei hen Goleg yn 1969 ac hwylus. Mae ffurflen yn y rhifyn yma o’r ymsefydlu ym Mhenrhyn-coch yn 1970. Tincer. Oes gyda chi berthynas sydd wedi Dros y blynyddoedd fe gynhaliodd rai gadael yr ardal erbyn hyn, ond a fyddai’n cannoedd o ddosbarthiadau ar hyd a lled y dymuno cefnogi’n ymrechion ni? Dyma wlad gan gyfoethogi profiad a gwybodaeth fyddai’r ffordd berffaith iddyn nhw gyfrannu rhai miloedd o fyfyrwyr. Wrth dalu o bell. teyrnged iddo yn Amlosgfa Aberystwyth Bydd y cyfarfod nesaf yn digwydd ar ddydd ei angladd fe gyfeiriodd Walford Derbyniodd Tîm Adnoddau Dynol yn Neuadd Eglwys Penrhyn-coch Gealy at y ffaith mai gwyddonydd oedd Ifan y Llyfrgell Genedlaethol Wobr ar nos Fawrth, 22 Ionawr am 8 o’r oedd yn meddu ar y ddawn i ‘gyfieithu’ ei Partneriaid Gwerthfawr gan Gyrfa gloch. Yn y cyfamser, os oes gyda chi bwnc i’r cyhoedd. Canmolodd ei feddwl Cymru. Mae’r wobr yn adlewyrchu’r unrhyw gwestiynau am y syniadau, clir a threiddgar, ei wybodaeth eang a’i gwaith wneir yn paratoi myfyrwyr neu am y Cynllun 2020, ewch i dudalen allu academaidd eithriadol. Cyfeiriodd o fewn ein cymunedau lleol at fyd Facebook Cronfa Apêl Trefeurig ar hefyd at ei anwyldeb, ei garedigrwydd a`i gwaith. Yn y llun gwelir Delyth Morgan gyfer Eisteddfod 2020 - www.facebook. ostyngeiddrwydd yn ogystal ag at ei hoffter (Cwmrheidol gynt). Steff Davies, co.uk/groups/1261402020887232/ - neu o drafod. Cydnabu hefyd iddo ei gael yn Penrhyn-coch ac Annwen Isaac cysylltwch â Sara Gibson ar sara.gibson@ gydweithiwr ac yn gyfaill arbennig iawn. seilo.cymru. Mae`n sicr na fyddai unrhyw gofio am

13 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Ifan yn gyflawn heb gyfeirio at ei gariad a`i ffyddlondeb tuag at yr achos yn Salem a hefyd am y gwaith arloesol a gyflawnodd Eisteddfod ar y cyd gydag Auronwy ar gofnodi cerrig beddau ac ar hel achau a hanes teuluoedd. Penrhyn- Byddent yn mentro ar ddiwrnodau heulog i berfeddion mynwentydd ar hyd a lled coch Ceredigion gan glirio llawer o ddrysni cyn gallu darllen ambell i garreg. Byddent 22-23 Mawrth 2019 hefyd yn treulio dyddiau lawer yn astudio llawysgrifau yn y Llyfrgell Genedlaethol. Dymunir yn dda i Elian Evans ymunodd Testunau Cartref Buont yn hoelion wyth Cymdeithas Hanes ddechrau Rhagfyr â Chlwb Pêl-droed Dyma destunau llên yr Eisteddfod; Teuluoedd Ceredigion am flynyddoedd. Fe Rhydaman o Glwb Penrhyn-coch. Diolch y beirniad yw y Prifardd Gwenallt gyfeiriodd Gwyneth Lewis at ba mor barod iddo am naw mlynedd o deyrngarwch. Llwyd Ifan, Tal-y-bont, a Thlws yr oedd Ifan i rannu’r wybodaeth a gasglodd Ifanc (Cerdd) – beirniad: Gwenan gyda phobl eraill wrth dalu teyrnged annwyl Cynghrair Gibbard. Dylai cyfansoddiadau iawn i`w Wncwl Ifan. 4.11.18 Penrhyn-coch 0 Prifysgol gael eu gyrru trwy’r post i’r Yr ydym yn cydymdeimlo`n ddiffuant Aberystwyth 4 ag Auronwy, Eleri, Cerys a Stephen, Wyn a 18.11.18 Llanbed 2 Penrhyn-coch 2 Ysgrifennydd Ceris Gruffudd, Rhos Carolien yn eu profedigaeth heb anghofio 25.11.18 Penrhyn-coch 3 Felin-fach 3 Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn- ychwaith am Menai a Ruben yr wyres coch, Aberystwyth, Ceredigion a`r ŵyr nac am Beti ei chwaer, Wyn ei Gwirfoddolwr y Flwyddyn SY23 3HE neu e-bost i Ceris. frawd, Beti ei chwaer-yng-nghyfraith a`r Llongyfarchiadau i Gareth Lanagan a [email protected] cyn 4 cysylltiadau oll. enwyd fel Gwirfoddolwr y Flwyddyn Mawrth 2019. yng Ngwobrau Chwaraeon Cymru 2018 mewn seremoni gyda sêr chwaraeon 1. Cystadleuaeth y Gadair - cerdd Gŵyl Coeden Nadolig Cymru - yng ngwesty’r Celtic Manor, gaeth neu rydd hyd at 50 llinell ‘Thema - Angylion’ Casnewydd ar Ragfyr 4ydd. Caiff Gareth ar y testun - ‘Ynys’ Cadair fach Yn Eglwys Sant Ioan Penrhyn-coch ei adnabod yn Nolgellau – lle mae yn a £50 Sadwrn 15fed Rhagfyr - 5ed Ionawr athro mathemateg yng Ngholeg Meirion- 2-7 o’r gloch Dwyfor fel ‘Mr Criced’. Yn ogystal a’r Tim 2 . Te l y n e g – G a r d d £ 1 0 . 0 0 yn Nolgellau mae ganddynt garfan iau 3. Llunio Brawddeg o’r gair – hynod lwyddiannus a’r llynedd sefydlodd Cyfandir £10.00 Pêl-droed Penrhyn-coch dîm criced merched. Mae Gareth yn byw Tim 1af yn Nôl Helyg gyda’i wraig Rhian a’u mab 4 . E n g l y n – R h e d y n £ 1 0 . 0 0 17.11.18 Penrhyn-coch 0 Hotspur Caergybi 0 bach Gruffydd. 5. Soned – Syched £10.00 24.11.18 Penrhyn-coch 0 Rhuthun 1 1.12.18 Gresford Athletic 1 Penrhyn-coch 1 6. Stori fer ar y thema – Goleuni Eilyddion Penrhyn-coch £10.00 1.12.18 Penrhyn-coch 4 eilyddion Machynlleth 2 7. Erthygl neu gyfres o bytiau 3ydd tim diddorol addas i’w cyhoeddi 10.11.18 Penrhyn-coch 7 Eilyddion Llanilar 2 mewn papur bro £10.00 17.11.18 Dolgellau 7 Penrhyn-coch 0 8. Adolygiad o unrhyw nofel neu 1.12.18 Penrhyn-coch 9 eilyddion y Borth gyfrol o farddoniaeth Gymraeg a Tîm Menywod gyhoeddwyd yn 2018 £10.00 Cwpan Canolbarth Cymru 2.11.18 Prifysgol Aberystwyth 2 Penrhyn- 9. Limrig yn cynnwys y llinell – coch 1 Llun: Gareth gyda Matthew Maynard “Os byth y caf un cyfle eto” © BBC Chwaraeon £10.00

10. CERDDOROL MYNACH GARDEN Walker’s Dog MAINTENANCE Tlws yr Ifanc - dan 21 oed Tlws a Walkers £20.00 , , Torri Porfa Sietynau Cerdded Cyfansoddi darn cerddorol – lleisiol Tirlinio a Garddio eich gwefan leol cŵn a neu offerynnol. Y gwobrau yn Gwasanaeth cyfeillgar a gwarchod www.trefeurig.org phrisiau rhesymol anifeiliad. rhoddedig gan Aaron ac Ashley your local website Stephens, Glan Seilo. Ffoniwch Meirion: Bryn Walker Beirniad: Gwenan Gibbard, newyddion etc. i / news etc. to: 07792 457816 Llety’r Ddwylan [email protected] Penbontrhydybeddau Pwllheli 01974 261758 Aberystwyth SY23 3EZ Gwobrwyir enillydd Tlws yr Ifanc William Howells, 01970 828066 Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, e-bost: mynachhandyman 07971942877 ar y nos Wener. Aberystwyth SY23 3EQ @yahoo.com [email protected]

14 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

fyddai” Mae’r adnodau yn berffaith fodern Nadoligau’r i oes heddiw :- “ Hyffordda blentyn ymhen ei ffordd. Pan aiff yn hen , nid ymedy ag ef.” Gorffennol Os nad oedd arian ers lawer dydd,’roedd rhaid byw hebddo. Nid oedd dim ar y trwy lygaid un “never never”! – gormod o ben-rhyddid sydd heddiw. Mae yna arferion Nadoligaidd o oedd 102 oed hyd, ond yn cael eu gweithredu mewn gwahanol ddulliau efallai. Mae’r arfer Yn Rhagfyr 1997 dathlodd Martha Ann mwy fel “spotted dick” Byddem yn ei o wneud chwaraeon ein hunain wedi Vaughan, Rhiwarthen, Capel Bangor ei fwyta yn ofalus rhag ofn llyncu y darn darfod. “Os efe a fydd, efe a ddarfu” yw’r phen-blwydd yn 102 oed. arian a fyddai Mam-gu wedi ei roi i Mam. dywediad. ‘Does dim yr un cyfeillgarwch, Ganwyd hi yn y flwyddyn 1895 yn Mae’r arferiad wedi marw allan heddiw. dim yn dod at ein gilydd ddigon. Mae’r Martha Ann Davies ym Mhantllunau, Cofiaf wedyn am y gacen Nadolig, amser teledu wedi newid hyn – melltith i Blaenpennal, Ceredigion, yn un o un ar te, un neu ddwy o “raisins” yma a thraw, gymdeithas – pobl yn fwy annibynnol. ddeg o blant, a saith ohonynt yn mynd i’r ond roedd hi’n flasus iawn. Ie, “dal llygoden Yr oedd Nadolig yn ystod y Rhyfel ysgol yr un pryd. a’i bwyta hi” oedd cyfnod fy mhlentyndod, Byd cyntaf, mwy ynghylch y pethau, Colier oedd ei thad a byddai i ffwrdd yn ond o! roedd e’n amser dedwydd. heb foethusrwydd. Yn ystod yr Ail Ryfel gweithio ym mhyllau glo y De, ran helaeth Roedd yr anrhegion yn ddim byd sbesial Byd,’roeddem yn hynach, yn briod, o’r flwyddyn. iawn, yr oren, afal, a’r losin, y sigarets plant fy hun, yn byw ar y fferm. Oedd, Priododd Martha yn 1921 â Edwin siwgwr a’r taffi. Byddai Mam yn gwneud ‘roedd mwy o amrywiaeth o fwyd ar gael Vaughan, a bu yn byw yn Rhiwarthen Isaf, hwmbredd o daffi ei hunan, digon i ni oherwydd y tir ychwanegol oedd gennym. Capel Bangor am weddill ei hoes. gyd dros ŵyl y Nadolig. Os byddem yn Cofiaf am yr arfer o hela ar y diwrnod Dyma a ddywed am rai o’i hatgofion ffodus, byddai rhyw un tegan, doli china ar ôl y Nadolig – Sant Steffan – y cwn, y cynharaf am y Nadolig, pan yn blentyn. i’r merched a rhyw geffyl pren i’r bechgyn. ceffylau, a’r gynnau – yr arfer yma eto yn Byddai yn edrych ymlaen i’r Nadolig Byddem yn gosod hosan ar gyfer Sion brysur ddarfod. i weld ei thad, un o’r amseroedd prin y Corn, ond nid yn cael anrhegion lawer Yr oedd y pen blwydd ddeuddydd cyn byddai’r teulu i gyd gyda’i gilydd. Cofio oddi wrth bobl eraill, oherwydd roedd y ‘dolig. Pan yn blentyn, dim byd sbesial am y pleser o gael oren, sydd yn aros yn cymaint ohonom. iawn, dim ond digon i fwyta, a chael Mam y cof adeg y Nadolig. Pawb o’r plant adre Ond yr anrheg orau heb ei ail oedd gu i dê. Un peth yr oedd Mam wastad gyda’i gilydd – cwmnïaeth – ac weithiau mynd i dŷ Mam-gu am wythnos. Cael yn y cartref, boed pa bynnag ddiwrnod teuluoedd eraill yn dod atom, meddai. gwneud fel y mynoch. Dywedai Mam fod ydoedd. Heddiw, os nad yw’r fam adre, Nid oedd gan y werin bobol lawer gwaith gwastodu arnom wedyn. mae’n sbwylio awyrgylch cartref. ‘Roedd o arian, yn enwedig os oeddech yn Haws yw cofio y tywydd, roedd hi’n oer Mam yn gwybod angen pob un. deulu mawr, ac yr oedd tri theulu o’r iawn, rhew ac eira bob amser. Yr oedd Do, cefais amser llawn mwy dedwydd fath yn Blaenpennal dechrau’r ganrif, Rhagfyr wastad yn wyn yn fy nghôf, yn ieuanc, heb y pethau materol. Os oedd a chymaint a deg o blant neu ragor ym bob amser yn bwrw eira adeg y Nadolig. tlodi, ‘roedd pawb yn rhannu ac yn un, mhob teulu. Felly nid oedd ryw ddathlu Cawsom hwyl di-ddiwedd yn chwarae oherwydd “Mewn undeb, y mae nerth.” mawr iawn,’roedd un Nadolig mor debyg peli eira ar ôl cinio,yn eu cario yn ein Bu Martha Ann farw ar y 3ydd Ionawr i’r llall. Codi “cyn cŵn Caer” i gerdded i breichiau a “phelto”ein gilydd nes ein 1999 yn 103 mlwydd oed. wasanaeth y Plygain erbyn chwech o’r bod yn wlyb diferi.’Roedd yn eira o hyd gloch, ond dim ond y plant o rhyw wyth ac o hyd, a’n dwylo wedi lapio mewn hen oed i fyny. Yna adref i orffwys cyn cinio, sanau yn aml iawn, wrth wneud y dyn SIOP chwarae allan rhan amlaf rhwng cinio a eira mwyaf a welsoch erioed. the, ‘doedd ond ychydig o le y tu mewn Eto, doedd na ddim llawer o SGIDIAU pan oeddem ni’r plant i gyd gyda’n gilydd. addurniadau yn y tŷ.Efallai rhyw stribau Eistedd yn hanner cylch ar y llawr o o bapur wedi eu plygu, a’u plygu i GWDIHW amgylch y tân ar lawr – cwmni dedwydd wneud rhyw “frill” fel petai –dim coeden Shan Jones ein gilydd, ar ddydd Nadolig. – ychydig o gelyn weithiau os oedd Yr oedd gennym ychydig bach o dir, a aeron arno. Dim ond os oedd y celyn yn 8 Ffordd Portland, byddem yn cadw buwch neu ddwy, un ffrwythlon y cai ddod i mewn i’r tŷ. Aberystwyth yn godro tra bo’r llall yn sych. ‘Roeddem Byddem yn mwynhau cwmni ein SY23 2NL hefyd yn cadw ffowls, a thyfu ein llysiau gilydd yn fwy na dim, amser y Nadolig, yn ein hunain – mae llysiau o’r ardd yn enwedig os byddem yn newid teuluoedd. 01970 617092 llawer mwy blasus – sbrowts a chabage Mae’r Nadolig wedi newid yn GWASANAETH a thatw. Felly rhyw ffowlyn neu ddau, ddychrynllyd ers fy mhlentyndod. Newid arferwn gael i ginio Nadolig. ‘Roedd gormod ers lles plant. Gormod o bethau GOFAL TRAED gŵydd yn neis iawn ond yn rhy ddrud i ni, i gael. Rhaid i blentyn gael popeth mae Ceiropodydd /podiatrydd - gŵydd i’r dosbarth uwch, ond mae yna eisiau heddiw, neu fydd yn cicio a graddedig ac wedi cofrestru efo’r ddywediad, ”C’uwch cwd na ffetan” (Jack stranco! is as good as his master) Ers talwm, dim ots beth a ddigwyddai H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Arferem gael pwdin ‘dolig, ond ‘roedd os oedd “Mam wedi dweud, dyna beth Dip.Pod.Med.

15 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

BOW STREET

Oedfaon Capel y Garn 10.00 Rhagfyr 23 Oedfa’r Gair a’r Geiriau am 5.00 30 Bugail

Ionawr 6 Elwyn Pryse 13 Bugail 20 Bugail Cymun 27 Bugail Oedfa’r ofalaeth

Noddfa Rhagfyr 23 10.30 Oedfa Nadolig Y Parchg Peter Thomas 25 8.00 Cymun fore’r Nadolig Y Parchg Peter Thomas 30 10.00 Oedfa ddiwedd Blwyddyn Y Cyhoeddwyd mai Amlyn oedd wedi dod Cyngor Cymuned Tirymynach Parchg Peter Thomas i’r brig yn seremoni wobrwyo flynyddol Gwahoddir ceisiadau am gymorth Cymdeithas Bêl-droed Cymru ar gyfer ariannol allan o fantolen 2018-19 Ionawr clybiau ar lawr gwlad (FAW McDonald’s gan fudiadau a chymdeithasau o fewn 6 2.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa Grassroots Football Awards), a gynhaliwyd dalgylch y Cyngor. gymun yn Stadiwm Dinas Caerdydd ganol 13 10.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa Tachwedd. Roedd Amlyn eisoes wedi Ceisiadau trwy lythyr yn cynnwys deuluol ennill y wobr ar gyfer y canolbarth, a amlinelliad o’r hyn y bwriedir gwario’r 20 2.30 Menna Machreth hynny’n dipyn o orchest. Gwahoddwyd arian arno, a Mantolen Ariannol gyfredol, 27 10.30 Oedfa Glyn Nest pawb oedd wedi ennill gwobr ranbarthol at y Clerc: i’r seremoni. Richard Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street, Clwb 300 Neuadd Rhydypennau: Cyflwynwyd y tlws iddo gan gyn- Ceredigion, SY24 5BG £40 Harri Hughes, Tregerddan chwaraewr rhyngwladol Cymru David neu drwy ebost i [email protected] £20 Sandy Tipping, Cae Rhos Cotterill, ac yn ystod y gêm a ddilynodd y erbyn 21 Ionawr 2019 fan bellaf. £10 Meinir Evans, seremoni, sef Cymru yn erbyn Denmarc, £5 Sue Davies, Llandre cafodd gyfle i fynd ar y cae o flaen y dorf Merched y Wawr Rhydypennau werthfawrogol a dangos y tlws. Dechreuwyd ein noson ar Dachwedd Genedigaeth “Mae Amlyn yn llawn haeddu’r wobr yr 12eg ar nodyn trist wrth i ni gofio am Llongyfarchiadau i Ffion a Gwynfryn hon,” meddai Wyn Lewis, cadeirydd Clwb Janet Roberts a oedd yn aelod ffyddlon Hughes, Pobtrhydfendigaid sr enedigaeth Pêl-droed Bow Street. “Ry’n ni wrth ein iawn a gweithgar o’r gangen. Talodd mab - Ifan Hedd Hughes ar Dachwedd boddau fod y gwaith diflino mae Amlyn Brenda, ein llywydd, deyrnged hyfryd 9fed; brawd bach i Owain ac ŵyr i yn ei wneud i’r clwb, i’r chwaraewyr iau iddi. Roedd gan bawb atgofion melys Vaughan a Meretta Griffiths, Bryn Castell. ac i’r gymuned, yn cael ei gydnabod a’i ohoni. Bydd colled mawr ar ei hôl. werthfawrogi,” ychwanegodd. “Mae camp Ar ôl trafod busnes y gagen croesawyd Gwobr Hyfforddwr Cymunedol 2018 yn Amlyn wrth gael yr anrhydedd yn un o’r ein gwestai, sef Llinos Iorweth Dafis, sydd dod i Glwb y Piod uchafbwyntiau yn hanes y clwb. Nid yn a’i gwreiddiau yn ddwfn yn yr ardal. Mae Llongyfarchiadau calonnog i Amlyn unig y mae Amlyn yn trefnu a chydlynu Llinos newydd gyhoeddi ei nofel cyntaf Ifans, un o hyfforddwyr Clwb Pêl-droed hyfforddiant a gemau’r timau iau, mae’n Llinynnau a dyna beth oedd testun Bow Street, ar ennill gwobr arbennig chwarae rhan flaenllaw yn trefnu’r y noson. Cawsom wybodaeth ganddi iawn, sef ‘Hyfforddwr Cymunedol y twrnament yn yr haf a’r tymor hwn mae am beth a’i hanogodd hi a sut aeth ati i Flwyddyn’, a hynny trwy Gymru gyfan. wedi ymuno â rheolwyr y tîm cynta.” ysgrifennu a sut ddewisodd y cymeriadau. Nododd Amlyn, “Ro’n i wrth fy modd Cafwyd darlleniadau byr o’r nofel i egluro ’mod i wedi ennill gwobr hyfforddwr pwyntiau a oedd yn ddigon i’ch annog i cymunedol y canolbarth, ond ges i sioc ddarllen y nofel! Noson ddiddorol iawn. enfawr pan glywais ’mod i wedi cipio’r Hefyd cafwyd cyfle i brynu’r nofel lle bydd wobr dros Gymru gyfan! Ond rhaid i mi yr elw yn mynd tuag at helpu ffoaduriaid gydnabod na fyddwn wedi ei hennill oni rhyfel trwy elusen Medecins Sans Frontier. bai am y criw mawr o wirfoddolwyr diwyd Gorffennwyd y noson efo paned wedi ei sy gan y clwb. Hebddyn nhw, fydden i pharatoi gan Gaenor a Mair ac enillydd y ddim yn y seremoni yng Nghaerdydd i raffl oedd Liz. dderbyn y wobr. Ac er na wnaeth Cymru guro Denmarc y noson honno, roedd hi’n Neuadd Rhydypennau ddiwrnod bythgofiadwy.” Mae tipyn o weithgarwch wedi bod yn y

16 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Margaret Roberts (trefnydd y noson), Llys Hedd, ar ddathlu pen blwydd Elinor Powell (arweinydd Sgarmes) Janet arbennig yn ddiweddar. a Gwyn Evans (prif noddwyr y noson), Llinos Dafis (llywydd), Geraint Hughes Sul y Cofio (Sgarmes) a Richard Gethin (cadeirydd). Wedi mynychu’r Gwasanaeth Cymunedol a gynhaliwyd yn Neuadd Rhydypennau Capel y Garn ar noson Sul y Cofio, ac wrth glywed enw Y Gymdeithas Lenyddol ei hewyrth, Henry Morris James, brawd Yr Athro Geraint H Jenkins oedd y ei thad a thad Mr Maldwyn James, Capel siaradwr yng nghyfarfod mis Tachwedd ac Bangor yn cael ei enwi fel un o’r ardal na fe rannodd â ni ei wybodaeth gyfareddol ddaeth yn ôl o’r Ail Ryfel Byd fe gofiodd am Y Digymar Iolo Morgannwg. Mrs Louisa Phillips, Maes Ceiro, bod ei ŵyr flynyddoedd yn ôl bellach wedi mynd Cymdeithas y Chwiorydd a phlethdorch o Gymru i’w gosod ar ei Codi cwr y llen ar ei brofiadau rhyfeddol a fedd draw yn Kohima yn Assam a’i bod diddorol yn yr India wnaeth y Parchg Ddr wedi cyfansoddi pennill bach i fynd gyda’r Watcyn James pan ddaeth i sgwrsio â’r blethdorch: Chwiorydd ddechrau mis Tachwedd. Fore Sadwrn olaf mis Tachwedd cynhaliwyd Aeth trigain a mwy o flynyddoedd ein Bore Coffi blynyddol. Dechreuwydd y Oddi ar eich colli chi, Cadeirydd Cyngor Cymuned Tirymynach, gweithgareddau drwy i’r Parchg James Ynghanol cyflafan Kohima Rowland Rees (Brysgaga) a’i wraig Janice. dorri Cacen yr Adfent, cacen a oedd wedi Ble lladdwyd milwyr di-ri. Rowland oedd yn ‘tanio’r’ goleuadau ar y goeden. ei rhoi ar gyfer yr achlysur gan Gartref Heddwch i’ch llwch, Wncwl Harri, Tregerddan i fynegi gwerthfawrogiad o O’ch cartref yn hen Walia Wen, Neuadd yn ddiweddar. Nos Wener yr 16eg wasanaeth ein haelod Kathleen Lewis Mae parch ac hiraeth o’ch cofio, o Dachwedd cafwyd noson caws a gwin i’r Cartref. Bu cryn bendronni uwch Ni ddaw rheiny byth i ben. lwyddiannus a phoblogaidd iawn gyda’r cwis lluniau heriol Iestyn Hughes fel grŵp Sgarmes yn diddanu a digon o win arfer, a phrynu eiddgar ar y cynnyrch Mrs Jane Davies a chaws i foddio pawb. Cafwyd anerchiad cartref a’r addurniadau Nadolig a oedd Gyda chalon drom y cyfeiriwn at pwrpasol a diddorol gan y llywydd Llinos ar y stondinau. Drwy hynny i gyd farwolaeth Mrs Jane Davies, 12 Maes Ceiro Dafis. Diolch i bawb a noddodd y noson codwyd swm anrhydeddus i’w rhannu ar y 19eg o Dachwedd yn 93 mlwydd oed. gan ei gwneud yn noson i’w chofio. rhwng Capel y Garn a chronfa i helpu Y mae taith bywyd Jane yn mynd yn ôl i fis Bu llawer o sôn am gael coeden Nadolig ffoaduriaid. Ddydd Mercher Rhagfyr 5ed Hydref 1925 ac i ardal Tyngraig ac Ystrad yn y pentre ac eleni aeth Menna Manley daeth yr hanner yma o’r flwyddyn i ben Meurig. Yn ferch ifanc bu’n orweddog am ati i wneud yr holl drefniadau i sicrhau yn y Wildfowler yn Nhre’r-ddôl lle bu’r gryn dair blynedd yng Ngobowen ac yn coeden hardd ar dop Maes Ceiro ger Capel Chwiorydd yn cydfwynhau cinio Nadolig Llangwyfan. Ac yna ar noson dyngedfenol y Garn. Diolch i Gyngor Tirymynach fel teulu o ffrindiau. 70 mlynedd yn ôl tra’n aros am fws ger am gyfrannu’n hael at y gost o osod a Brynhawn Mercher, Ionawr 9fed, y bydd gorsaf Aberystwyth i fynd i gystadlu mewn phrynu’r goeden. Ar nos Fawrth, Rhagfyr y cyfarfod nesaf, yng Nghapel y Garn. eisteddfod yn cyfarfu â gŵr 4ydd daeth cannoedd o bobl y pentre at ei ifanc o ardal Crymych o’r enw Ken Davies gilydd i glywed plant ysgol Rhydypennau Newid aelwyd oedd ar yr un berwyl. Ac mae’r gweddill yn perfformio, ac i ymuno â nhw i ganu Dymuniadau gorau i Dewi a Nerys Hughes yn hanes! Mae’n debyg mai cerddoriaeth carolau, a gwylio goleuo’r goeden hardd. symudodd ganol y mis o Bod Hywel i Cae oedd y tir cyffredin i ddechrau ond buan Yna aeth pawb ar eu hunion, allan o’r glaw, Wylan, Llanbadarn Fawr. y trodd y gân yn gariad tanbaid ac erbyn i Neuadd y pentre i gynhesu gyda gwydraid 1954 ’roedd y ddau yn priodi yng nghapel o win poeth a mins pei neu ddau. Pen blwydd arbennig Seilo. Bant i Lundain wedyn gan mai yn Noson Caws a Gwin: yn y llun gwelir Llongyfarchiadau mawr i Arwel George, y Chelsea College yno yr oedd Ken yn

17 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414 gweithio erbyn hynny. Yr oedd y cyfnod hwn yn gyfnod hapus iawn a phrysur Colofn Enwau Lleoedd iawn yn hanes y ddau ac yno y ganwyd Geraint a Mansel. Dychwelyd i Geredigion yn 1961 pan benodwyd Ken yn aelod o Yng ngholofn gyntaf y gyfres hon ‘gerllaw hen dafarn yr “Haff Wae” y staff Coleg Ceredigion ac wedi blwyddyn ym Medi 2013, soniais am adfeilion mae dau hen dŷ bach, gan nad pwy yn Llanddeiniol ymsefydlu yn Llanbadarn Gochelgwympo rhwng Cwmerfin a oedd yr optimist a’i cododd yno, yn a dechrau ar berthynas glos â Soar ac â’r Bancydarren, ac fe ddychwelwn yno union ar lan yr Afon Ddu. Gochel Gymdeithas Ddiwyllianol. Ac y mae son unwaith eto’r mis hwn. Foddi yw enw’r naill, a Boddi’n am Soar a’r Gymdeithas yn rhoi cyfle Lân yw enw’r llall, ar lafar gwlad. i lu o atgofion lifo’n ôl dros ysgwydd y Arferai’r diweddar Llew Davies, Pa ryfedd nad oes ond prin eu hôl blynyddoedd: cofio’r cystadlu, y canu, Llwynderw, Pen-bont Rhydybeddau, yno’n awr!’ ambell i sgets, Anfon Nico, Troyte’s Chant honni mai enw’r tŷ drws nesaf i ag ati. Gochelgwympo oedd Stand Up. Byddai Digwydd yr enw Uffern ar le ar lan y Ni fyddai cofio am Jane yn gyflawn wrth ei fodd yn adrodd stori am ŵr môr ym Mhrestatyn, sir Fflint, ond mae heb gofio am y teithio cyson ar hyd a Gochelgwympo yn cael ei ddal yn Ellis Davies yn ei gyfrol Flintshire Place- lled y byd, a hynny hyd at yn gymharol feddw yn Aberystwyth, a’r heddwas yn Names (1959; t.174) yn tystio hefyd i ddiweddar, a Ken wedi recordio llawer gofyn iddo ymhle roedd yn byw: fodolaeth tai o’r enw Nefoedd a Phurdan o’r teithio hyn ar filltiroedd o ffilm. Cofio o fewn milltir iddo, a hynny ar sail hefyd ei bod hi bob amser yn drwsiadus ‘Yn Gochelgwympo.’ gwybodaeth lafar a dderbyniwyd gan ŵr a gosgeiddig ac am ei hoffter o’r lliw glas ‘A lle mae Gochelgwympo?’ lleol yn 1957. ac fel y byddai popeth yn matchio from ‘Drws nesa i Stand up!’ top to bottom. Yng nghyfnod Llanbadarn Ac ar ei raglen foreol ar Radio Cymru bu’n gweithio am gyfnod yn swyddfa’r Ceir tystiolaeth ddogfennol sy’n ganol mis Tachwedd eleni, fe soniodd Urdd ar ddiwedd y chwedegau ac yn cadarnhau bodolaeth Gochelgwympo John Hardy am deulu yn byw mewn ddiweddarach gyda Undeb Amaethwyr ym mhapur newydd y Cambrian tŷ o’r enw Clock View yn y Felinheli, Cymru. A hyd yn oed wedi ymddeol i News yn 1876 (7 Ionawr, t. 2) ac yng sir Gaernarfon. Unwaith y tyfodd y Bow Street bu’n gwirfoddoli yn y siop Nghyfrifiad 1881, ond ni chafwyd prawf meibion a chael eu cartrefi eu hunain, gancr a gyda Barnados. Yr ydym yn pellach o’r enw Stand Up mewn unrhyw fe’u galwyd yn Dim View, a Dim Clock cydymdeimlo’n ddiffuant â Ken a Geraint ffynhonnell arall. Mae’n debygol iawn View. Yn ddiweddarach, fe symudon a Mansel yn eu profedigaeth gan gofio mai enw cellweirus ydoedd wedi ei nhw i olwg y Fenai, ac esgorodd hynny hefyd am Beth a Kate a Sam yr wyresau a’r fathu i gyferbynnu â Gochelgwympo. ar yr enwau Uffarn o View a Gwell View. ŵyr ac am Nel ei chwaer. Ceir nifer o enghreifftiau eraill o’r arfer Fe sylwch o’r dystiolaeth hyn mai hwn ar hyd a lled Cymru. enwau llafar ydynt yn ddieithriad. Tybed felly a oes rhagor o enghreifftiau Ym mhentref Llanfair Talhaearn, sir o’r fath ar lafar yn ardal Y Tincer. Ddinbych, ganrif a mwy yn ôl, pan oedd Rhowch wybod! afon Elwy yn cael ei defnyddio i gludo nwyddau, roedd tŷ ar ei glan o’r enw Angharad Fychan Cei. Yn ddiweddarach codwyd bwthyn Paratowyd gyda chefnogaeth y drws nesaf iddo, a chafodd hwnnw ei Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru a’r enwi ar lafar yn Na Chei. Cynllun GWARCHOD www.cymdeithasenwaulleoedd.cymru Yn y gyfrol Hen Dŷ Ffarm (1953; t. 29) mae D. J. Williams yn sôn fel hyn am bentref Halfway ger Talyllychau, sir Gaerfyrddin:

ANIFEILIAID Llyfrau, Cardiau Cyfarch a TEW Cherddoriaeth a llond llawr o Grefftau ac Anrhegion Cysyllter â’r trysorydd os am eu hangen i’w lladd hysbysebu mewn lladd-dy lleol [email protected] 01970 617120 Cysylltwch â Nawr yn cynnig gwasanaeth Cliciwch a Casglwch ar ein gwefan TEGWYN LEWIS www.siopypethe.cymru 01970 880627

18 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Eisteddfodau’r Urdd 2019 MAWRTH 7 Dydd Iau Gŵyl Offerynnol Ymweld â Gogledd Cynradd ac Uwchradd yn yr Hen Goleg, Aberystwyth am 9.30

Ffrainc a Fflandrys MAWRTH 12 Dydd Mawrth Rhagbrofion Eisteddfod cylch Aberystwyth Bu Lynwen ac Ifor Jenkins a’r merched, Thiepval yn ysgolion tref Aberystwyth am 12.00 Garej Tŷ Mawr, ar ymweliad yn ystod yr Dewi Mason – ganwyd yn haf â Gogledd Ffrainc. Cafwyd cyfle tra Nhrefeurig; symud i Lerpwl; marw MAWRTH 12 Nos Fawrth Eisteddfod yno i alw mewn wyth mynwent yn y ym Mametz. Rhanbarth Ceredigion Aelwydydd yr Urdd Somme, Loos a Fflandrys lle claddwyd yn y Neuadd Fawr, Canolfan y Celfyddydau, y milwyr o blwyf Trefeurig gollwyd yn y Aberystwyth am 7.00. Rhyfel Byd Cyntaf. Roedd dosbarth Mrs Lynwen Evans, MAWRTH 13 Dydd Mercher Eisteddfod Ysgol Penrhyn-coch, wedi gwneud Cynradd cylch Aberystwyth yn y Neuadd placiau bach er cof gyda llofnod plant Fawr, Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth y dosbarth ar eu cefn a gadawyd y rhain am 2.00 ar y beddau. Dyma’r mynwentydd. Mae * yn MAWRTH 19 Dydd Mawrth Gŵyl Ddawns golygu – dim ar gofgolofn Penrhyn- yr Urdd Rhanbarth Ceredigion yn Ysgol Bro coch Teifi, Llandysul am 10.00.

Beugny MAWRTH 29 Dydd Gwener Daniel Evan James, Glanyrafon, Eisteddfod Uwchradd yr Urdd Llanbadarn Rhanbarth Ceredigion ym Mhafiliwn Gravillers Pontrhydfendigaid o 12.00yb William Penwill Gogerddan Hebuterne MAWRTH 30 Dydd Sadwrn Eisteddfod William J. James, Broncastellan cynradd yr Urdd Rhanbarth Ceredigion ym Loos Mhafiliwn Pontrhydfendigaid am 9.00. Henry Davies, Fronsaint Morval Benjamin A Morris, Salem Thiepval Llythyr W J Davies, Cwmerfin James James, Llwyn Annwyl Olygydd, Richard Lewis, Penrhyn Canol Ledled Cymru, yn y Wladfa, Lloegr a’r Tyne Cot ger Ypres Unol Daleithiau y mae tuag ugain mil Robert Lewis, Brynhyfryd o englynion bedd. Mae’n bosibl bod y Varennes cynharaf yn dyddio o 1570 ac mae’n Thomas H Thomas, (Garth) * draddodiad amrywiol, cyfoethog ac Vimy un sy’n fyw hyd heddiw. Cyhoeddwyd David E Jones, Glanstewi * - wedi ei sawl casgliad dros y blynyddoedd ond gladdu gyda milwyr Canada erys rhannau helaeth o Gymru heb eu harchwilio, ac yr ydym yn prysur golli Gadawyd cardiau hefyd ar fedd Syr llawer i draul yr hin. Yr ydym hefyd yn Edward J W P Pryse, Gogerddan yn colli’r wybodaeth leol sydd ei angen Eglwys Sant Ioan, Penrhyn-coch ac er i’n goleuo am gynnwys a chyd-destun cof am Trevor Williams ( mae ei enw ary llawer ohonynt. Er mwyn ceisio diogelu’r gofeb ond nid oes fawr o wybodaeth agwedd hon ar ein treftadaeth y mae amdano) ar y gofeb. cynllun ar y gweill i gofnodi’r cwbl trwy dynnu lluniau ohonynt. Y mae eisoes Mae dau arall ar gofebau draw sydd â miloedd o luniau ar y grŵp Facebook chysylltiad â phlwyf Trefeurig ond heb Englyn Bedd ond mae angen pobol a eu cofnodi yn lleol – yn ôl WWWMP fyddai’n fodlon ymweld â’r mynwentydd (West Wales War Memorial Project) lleol a thynnu lluniau gyda’r smartphone. wwwmp.co.uk Byddem yn gwirioneddol werthfawrogi Arras pob cyfraniad. Mae croeso ichi ymuno Percy Gunn – o Braintree, Essex, fu’n â’r grŵp Facebook neu anfon neges i gweithio yn Frondeg. [email protected]. Dr Guto Rhys

19 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Ysgol Penrhyn-coch

Plant mewn angen Casglwyd £89.90 ar gyfer plant mewn angen wrth wisgo fyny fel archarwyr Mari Gibson-Cadeirydd y Cyngor Ysgol.

Gala nofio Bu’r nofwyr talentog o’r ysgol yng ngala Urdd Rhanbarth Ceredigion-da iawn i chi i gyd

Noson Camp y Celtiaid Trefnwyd noson i ddathlu diwedd ein thema Celtaidd yn Neuadd y Penrhyn. Cafwyd bwyd a hwyl wrth i bawb gymryd rhan yn y rasus moch! Gwnaeth nifer o’r plant wisgo fel y Celtiaid-da iawn chi ! Llun: A Parry Jones Gymnasteg yr Urdd Llongyfarchiadau i’r gymnastwyr a gymerodd ran yng nghystadleuaeth Gymnasteg Rhanbarth Ceredigion yn Llambed. Ymlaen yn awr i’r Genedlaethol yn y flwyddyn newydd.

Ymweliad Mr. Erwyd Howells Diolch yn fawr iawn i Mr. Erwyd Howells am ei gyflwyniad hynod o ddiddorol am offer haearn yr Oes Haearn. Dysgwyd llawer am offer megis y pladur a Siôn Segur.

Gweithdy Marc Griffiths filwyr a wnaeth ymladd o’r ardal neu gyda weddi a wnaed gan y disgyblion. Roedd Daeth Marc Griffiths i roi gweithdy radio chysylltiad â’r ardal gosodwyd cerdyn cofio y gweddïau yn sôn am ddiolch a chofio’r i blant blwyddyn 5 a 6. Roedd pawb wedi a diolch oddi wrth disgyblion yr ysgol, yma a milwyr ond hefyd yn gofyn i Dduw mwynhau mas draw creu rhaglen radio eu dramor gan eu bod nhw wedi rhoi cymaint am heddwch a taw ar y brwydro sydd hun a dysgu sut i wneud hyn. drosom ni er mwyn rhyddid. Diolch i deulu’r o gwmpas y byd. Diolch i’r Parchg Lyn Jenkins am roi o’u hamser i osod y cardiau Dafis am ei sgwrs gyda’r disgyblion. Fe Diwrnod y Cofio yma tra ar eu gwyliau. wnaethom ni greu arddangosfa a gafodd ei Yr wythnos hon yr ydym yn canolbwyntio Ar ddydd Mercher, yn yr Eglwys, fe gosod yn yr Eglwys a chreu un yn yr ysgol ar ddiolch yn bennaf. Yr ydym yn cofnodi wnaeth y plant ddarllen enwau y milwyr hefyd. llythyron o ddiolch yn y dosbarth, creu cerddi a wnaeth frwydro a chwympo yn y ddau Ar ôl ymweld â’r Eglwys aethom ni draw a gweddïau. Ger cerrig beddau amryw o ryfel byd o’r ardal ac yna yn darllen dwy i’r gofgolofn.

20 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Ysgol Craig yr Wylfa

Dathlu Diwali ar lywodraethwyr yr ysgol i gyflwyno copi Daeth Carol Bainbridge mewn i’r Ysgol yr un o’r llyfr i’r plant. Llyfr llawn hanes ar ddechrau mis Tachwedd i gynnal am filwyr o’r pentref a hanes y pentref yn gwasanaeth am “Diwali”. Adroddodd stori ystod y rhyfel erchyll yma. Diolch o galon Rama a Sita ac esbonio traddodiadau am y llyfrau diddorol yma. Diwali. Roedd Ms Bainbridge wedi gwisgo i fyny mewn dillad traddodiadol Hindŵaid Plant Mewn Angen ac yn edrych yn smart iawn! Diolch am Er mwyn codi arian ar gyfer “Plant Mewn gynnal gwasanaeth mor hyfryd. Yn dilyn Angen” eleni cyfrannodd y plant arian y gwasanaeth yma, bu’r plant yn brysur er mwyn gwisgo dillad eu hun. Hefyd, iawn yn ystod yr wythnos yn gwneud cynhaliwyd cystadleuaeth “Bake Off”. amryw o dasgau diddorol yn seiliedig ar Diolch i Joy am feirniadu’r cacennau Ddiwali. hyfryd. Llongyfarchiadau i Ffredi a Finn, ac i Mason ac Ethan am ennill y Sul y Cofio gystadleuaeth. Roedd cacennau pawb yn Eleni roedd hi’n flwyddyn bwysig iawn edrych yn flasus tu hwnt! Codwyd dros i gofio am y Rhyfel Byd Cyntaf, gan fod £80 tuag at yr elusen. can mlynedd ers i’r rhyfel yma orffen. Daeth Becky, sef arlunydd o’r pentref Rygbi Rhyngwladol i wneud gweithgaredd printio gyda Enillodd Noah o flwyddyn 6 cystadleuaeth, phlant Cyfnod Allweddol Dau. Er mwyn a’i wobr oedd cario’r bêl rygbi ymlaen gwneud y printiau, roedd y plant wedi i’r cae rygbi gyda’r tîm cyn gêm Lloegr. gorfod tynnu llythrennau a’u torri allan Enillwyd cit rygbi Lloegr a phêl a oedd er mwyn creu enwau’r milwyr lleol, i’w wedi cael ei harwyddo gyda rhai o’r gosod wrth luniau o’r milwyr. Yna, yn chwaraewyr. Am gyfle unwaith mewn garedig, gwnaeth Becky y printiadau yma bywyd! mewn i faneri. Cafodd y baneri yma eu harddangos, ac roeddent yn chwifio ar “Taith Yr Iaith” draeth Ynys-las ar ddydd Sul y Cofio. Cerddodd plant Cyfnod Allweddol 2 lawr Yn ystod yr wythnos yn dilyn y i Neuadd Gymunedol y Borth i wylio sioe digwyddiad yma yn Ynys-las, daeth rhai o’r enw, “Taith Yr Iaith”. Dangosai’r sioe aelodau o Bwyllgor Rhyfel Byd Cyntaf y hanes datblygiad yr Iaith Gymraeg dros y Borth, yn cynnwys Carol Bainbridge, sydd blynyddoedd ca phwysigrwydd yr iaith. Yn ogystal â gwylio’r sioe, cafodd ambell i ddisgybl gyfle i actio ynddi hefyd. oedd wedi cael eu hailgylchu. Hefyd diolch yn fawr i rieni a ddaeth mewn Ffair Aeaf ar ôl Ysgol i greu torchau Nadoligaidd Clod i bob plentyn a wnaeth gystadlu yn yr gyda’r plant. Roeddent yn gwneud yr adran Celf ac addurno cacennau yn y Ffair addurniadau er mwyn eu gwerthu yn Aeaf eleni. Roedd eich gwaith yn edrych Ffair Nadoligaidd Elusennol y Borth ar yn arbennig o dda a chafodd ei arddangos ddechrau mis Rhagfyr. Roedd y Neuadd yn y Ffair Aeaf. Llongyfarchiadau enfawr yn llawn bwrlwm a naws Nadoligaidd yn i Gwendolen sydd ym mlwyddyn 1 a amlwg yna. Gwerthwyd popeth yn dda - chafodd yr ail wobr am ei llun o Siôn Corn! da iawn blant!

Addurniadau Nadoligaidd Nadolig Llawen! Diolch i Helen Hinks, un o’r rhieni, am Dymuna disgyblion a staff Ysgol Craig ddod mewn i’r Ysgol i wneud addurniadau yr Wylfa Nadolig Llawen a Blwyddyn Nadoligaidd gyda’r plant allan o eitemau Newydd Dda i bawb!

21 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Ysgol Rhydypennau

Plant mewn angen llwyddiant ysgubol ar hyn o bryd gyda Tîm Roedd hi’n ddiwrnod Plant Mewn Angen Seiclo Bahrain Merida, ac yn gwneud enw ar y 15fed o Dachwedd. Bu’r Cyngor Ysgol da i’w hun yn y byd seiclo ar draws Ewrop. yn brysur yn trefnu stondinau a nifer o Roedd y plant wrth eu boddau yn craffu ar ei weithgareddau difyr er mwyn codi arian feic costus a’i gyfarpar gwerthfawr gan holi i’r elusen. Ar ddiwedd y dydd casglwyd pob math o gwestiynau iddo. Hoffai’r ysgol £557.34 Ardderchog! ddiolch yn fawr iawn i Stevie a dymunwn pob hwyl iddo i’r dyfodol. Gala’r Urdd Diolch i wyneb cyfarwydd arall a ddaeth Da iawn i bawb a fu’n nofio yng ngala’r i’r ysgol yn ddiweddar; daeth Tudur Urdd ym mhwll nofio Plas-crug. Gala i Phillips (S4C) i’n plith er mwyn hyrwyddo’r holl ysgolion Ceredigion oedd hon ac yr cylchgrawn Cip. Cafodd y plant sesiwn oedd nofwyr safonol iawn yn cystadlu. ddifyr iawn yn ei gwmni. Llongyfarchiadau mawr i’r canlynol Diolch yn fawr iawn i PC Hannah am am lwyddo i orffen yn y tri cyntaf; Tîm ei hymweliad diweddar. Cafodd plant cyfnewid Merched blwyddyn 4-2il-Caryn blwyddyn 3 sesiwn ar e-ddiogelwch James, Lois Jones, Tali Lee McPherson ac ganddi a chafodd Blwyddyn 6 sesiwn ar Efa Hesden-Kenny; Noa Elias bl 5-1af (Pili beryglon cyffuriau. Hoffai’r ysgol ddiolch Pala) a 1af (Cymysg Unigol). Gan fod Noa i PC Hannah am ei negeseuon pwysig a’i yn fuddugol yn ei ddwy ras, mi fydd yn geiriau doeth. cynrychioli’r Sir yng ngala Cenedlaethol yr Urdd lawr yn y Brifddinas yn y flwyddyn Panto newydd. Pob hwyl iddo. Ar ddiwrnod olaf fis Tachwedd, fe aeth plant blynyddoedd 1-6 i Theatr y Werin i Ymweliadau fwynhau panto blynyddol Cwmni ‘Mega’. Braint oedd croesawu un o’n cyn- Eleni, un o hanesion mwyaf adnabyddus ddisgyblion nôl i’r ysgol yn ddiweddar; ‘Y Mabinogion’ oedd y stori, sef Stori daeth Stevie Williams, Capel Dewi i siarad ‘Branwen’. Cafodd y plant amser difyr gyda ni am ei brofiadau arbennig fel seiclwr iawn. Hoffai’r ysgol gydnabod a diolch i proffesiynol. Mae Stevie yn mwynhau Gymdeithas Rhieni ac Athrawon yr ysgol am y cymorth ariannol er mwyn cynnal yr ymweliad.

Clwb Cant Rhagfyr Dyma’r canlyniad: 1af -£50- Annette Lewis, Cysgod y Gwynt, Dôl-y-bont. 2il-£30- Sion Manley, 6 Cae Rhos, Bow Street. 3ydd-£20- Wil Elias Jones, Pêr Awel, Capel Seion.

Am fwy o wybodaeth a llwyth o luniau: http://www.rhydypennau.ceredigion.sch. uk @YGRhydypennau-dilynwch ni ar drydar.

22 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414

Ysgol Pen-llwyn

Plant Mewn Angen Pry ar wal y Stabal Ar ddydd Mercher Tachwedd Roedd yn braf gweld Neuadd 14eg, gwisgodd y disgyblion i Pen-llwyn dan ei sang yn aros fyny fel eu hoff arch-arwyr er yn eiddgar i weld sioe Nadolig mwyn codi arian i Blant mewn yr Ysgol. Stori am gip y tu ôl i’r Rydym yn bwriadu dychwelyd Cam 4, Ysgolion Iach. Y tro angen. Cafwyd llawer o hwyl llenni yn ystod ymarferion y i’r goedwig yn ystod tymor hwn, canolbwyntiwyd ar les yn ystod y dydd wrth greu fideo sioe Nadolig. Dimensiwn arall y Gwanwyn i gymharu’r y disgyblion a gwella’r ardal pawen lawen. o’r stori Nadolig. Perfformiad tymhorau allanol. Mae’r plant wedi agor ysgafn llawn hwyl a llawer o siop ffrwythau a mae hi’n braf Gala Nofio chwerthin. Gwnaeth y plant Ysgol Iach gweld cynifer o’r disgyblion yn Cynhaliwyd gala nofio Urdd eu gwaith yn ardderchog a Llongyfarchiadau gwresog i’r bwyta byrbryd iachus yn ystod Gobaith Cymru Ceredigion ym chafwyd canu brwdfrwdig. Pwyllgor Eco am ennill gwobr amser chwarae. mwll nofio Plas-crug. Gwnaeth Diolch yn fawr i’r Gymdeithas y disgyblion yn arbennig o dda, rhieni am baratoi te, coffi a gydag Ana Joyce yn fuddugol mins peis ar ddiwedd y noson. yn y ras broga i ferched Diolch i’r staff a’r plant am blwyddyn 6. Pob lwc i Ana yn y baratoi sioe ardderchog. gala cenedlaethol fydd yn cael Dymunwn Nadolig Llawen a ei gynnal yng Nghaerdydd yn y Blwyddyn Newydd Dda i holl flwyddyn newydd. ffrindiau yr Ysgol.

Noson Celtaidd Myfyriwr Ar y pymthegfed o Dachwedd Croeso mawr i Rhian James, cynhaliwyd noson Geltaidd sydd yn gyn-ddisgybl o’r Ysgol ar y cyd gyda Ysgol Penrhyn- ac erbyn hyn yn fyfyrwraig Cigydd a delicatessen o safon arbennig coch yn Neuadd y Penrhyn, yng Ngholeg Ceredigion. Bydd Penrhyn-coch. Cafwyd hi’n treulio amser yn y Cyfnod noson hwyl a sbri a chyfle i’r Sylfaen yn ystod y flwyddyn. disgyblion a’r rhieni wisgo i Mae wedi ymgartrefu yn barod fyny fel Celtiaid. Yna cafwyd ac yn hoff iawn o gynnal rasus moch a lluniaeth i ddilyn. gweithgareddau creadigol gyda’r plant. Gweithdy Marc Griffiths Yn ddiweddar, cafodd y plant Coedwig Gogerddan gyfle i ddysgu sut i wneud Cafodd y Cyfnod Sylfaen rhaglen radio. Cafwyd sesiwn fore hyfryd hydrefol yng ddiddorol gan Mr Marc Nghoedwig Gogerddan. Griffiths o Radio Cymru. Daeth Al, Tir Coed i gwrdd Mwynhaodd blwyddyn 5 a â ni, a chawsom fore llawn 6 gael y gyfle i greu rhaglen gweithgareddau yn seiliedig radio. Cawsom gyfle i fwynhau ar yr adeg yma o’r flwyddyn. gwrando ar y rhaglen y noson Mwynhaodd y plant a buom honno. Da iawn chi blant! yn ffodus iawn o’r tywydd.

23 Y Tincer | Rhagfyr 2018 | 414 Tasg y Tincer

Daeth 20 llun o Pydsi drwy’r drws mis diwetha – record i’r Tincer! Diolch i: Lleucu, Gruffudd, Mabli a Gwenno ap Llywelyn, Capel Madog; Osian Lewis, Tal-y-bont; Ffion Haf Davies, Machynlleth; Cari Jenkins, Penrhyn- coch; Lois Martha a Math Lewys Roberts, Bont-goch (a diolch, Math, am dy lun o’r fasged ffrwythau hefyd); Mari a Iestyn Roberts, Penrhyn-coch; Osian Hatfield, Bont- goch; Anest, Bow Street; Anna Jên Dunne, Bont-goch; Cennydd Davies, Llanilar; Math Aran, Llanuwchllyn; Dylan Herron, Bow Street; Amelia Elen Welsby, ; Osian Gwern Powell Jones, Tal-y-bont; Seren Bates, Bow Street. A diolch, Nedw o Benrhyn-coch, am dy lun hyfryd o’r ffrwythau hydrefol. Roedd rhaid cael bwced anferth y tro hwn, a throi a throi’r enwau ... wel, dy enw di a dynnwyd, felly llongyfarchiadau mawr, Osian Lewis! Mae hon yn adeg arbennig o’r flwyddyn, a phawb yn edrych ymlaen at gael parti, sioe, gwasanaeth a chinio go sbesial, heb anghofio ymweliad Siôn Corn, wrth gwrs! Ond mae’n adeg i gofio am blant eraill sydd heb yr holl bethau sydd gynnon ni. Gall y plant hynny fod yn byw yn ein pentrefi ac nid mewn gwledydd eraill ymhell dros y dŵr. Mae’n gyfnod o helpu eraill – falle byddwch chi’n casglu arian at achos da yn eich cyngerdd yn yr ysgol, a chofiwch brynu eich cardiau yn siopau elusen Aberystwyth. Beth yw’r teclyn sy yn y llun, tybed? Menorah yw hwn, ac mae Iddewon dros y byd yn cynnau canhwyllau’r menorah er mwyn dathlu gŵyl arbennig – Hanukkah – sy’n para am wyth diwrnod ym mis Rhagfyr. Fel ein Nadolig ni, mae Iddewon yn rhoi anrhegion i’w gilydd, yn canu caneuon arbennig ac yn bwyta pethau blasus. Y mis hwn, lliwiwch lun y menorah. Mae’r anrhegion wedi’u lapio a’r bwyd yn barod! Anfonwch eich gwaith i’r cyfeiriad arferol: Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Enw Street, Ceredigion SY24 5BP erbyn 3ydd Ionawr. Ta ta Cyfeiriad tan toc, a Nadolig llawen i chi i gyd! Osian Ysgol

Rhif ffôn Oed

Eirian Reynolds, SIOP A Tech. S.P. SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH GWASANAETH Perchennog: Lawrence Kelly IECHYD AR AGOR A DIOGELWCH Llun – Sadwrn JONATHAN 7 y bore – 9 yr hwyr Arolygon Diogelwch Sul LEWIS 7 y bore – 7 yr hwyr Saer Coed / Adeiladydd Asesiadau Peryglon 01970 880 652 Archwiliadau Damweiniau Papurau dyddiol a’r Sul, Hyfforddiant llyfrgell fideo, cardiau 07773 442 260 cyfarch BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 414 | Rhagfyr 2018 01970 820124 siop drwyddiedig ABERYSTWYTH 07709 505741 01970 828312