wielkości rezerwatu przyrody na terenie Brandenburgii. Mogą tu zapoznać się z historią kultury szkła użytkowego oraz Stare buki, przejrzyste jeziora Niemal w każdym jeziorze można kąpać się i łowić ryby. Do kaja- historią produkcji szkła w północnych lasach prowincji Branden- kowania nadają się oprócz wód Haweli i Rhinu zwłaszcza jeziora Lasy bukowe oraz oligotroficzne jeziora – to znaki rozpoznaw- burgia w okresie przedindustrialnym. Rheinsberger Seen. Po Rheinsberger Rhin pływać można tylko w cze parku przyrodniczego -Ruppiner Land. Dwie trzecie okresie od 15 czerwca do 31 października, przy czym minimalny powierzchni parku przyrodniczego pokrywają lasy. Szczególnie poziom wody przy górnym młynie w musi wynosić 65 piękne i cenne z punktu widzenia ekologii są rozległe lasy buko- Najpiękniejszy okres w życiu prus- cm. Übersatz 1 we. W skali Niemiec buk rośnie już na niecałych 8 proc. swoich kiego króla pierwotnych obszarów występowania, w parku przyrodniczym odsetek ten wynosi jeszcze około 25 proc. Złote oko Król pruski Fryderyk Wielki mieszkał jako następca tronu W parku przyrodniczym jest ponad 150 jezior, wśród nich wiele od 1736 roku do śmierci swego ojca w 1740 roku w zamku Kraina lasów i rzadko występujących w kraju jezior oligotroficznych. Mniej Zwierzęciem widniejącym na herbie parku przyrodniczego Rheinsberg. Okres ten uważał później za najpiękniejszy w więcej połowa ubogich w składniki odżywcze jezior oligotrofi- jest gągoł, który w czasie lotu wydaje odgłos przypominający swoim życiu. Dziś w zamku oprócz lustrzanej sali oraz sali krystalicznych jezior cznych Brandenburgii znajduje się w tym właśnie regionie. Der dzwonienia dzwona. Należy do kaczek nurkujących, a po- Dom i ogród zmysłów muszlowej mieści się muzeum literatury poświęcone Kurto- dczas polowania posługuje się wzrokiem. Swoją angielską wi Tucholsky’emu. W 1912 roku poeta i satyryk uwiecznił „Na północy hrabstwa Ruppin, niemal na granicy Meklem- nazwę „Golden eye“ zawdzięcza złotym obwódkom wokół Odkryć, dotknąć, przeżyć – na fantastyczną podróż po przestrze- miasto publikując „Rheinsberg – ein Bilderbuch für Verliebte” burgii, rozciąga się na przestrzeni wielu mil łańcuch jezior. oczu. Gągoł wysiaduje jaja w byłych dziuplach dzięcioła niach przyrody oraz po ogrodzie zmysłów zaprasza Dom Parku („Rheinsberg – książka z obrazkami dla zakochanych”). Miasto Ciągnie się on od miasteczka aż po Rheinsberg – przez czarnego w starych bukach. Fascynujący jest pierwszy „wylot“ Przyrodniczego – NaturParkHaus Stechlin w Menz. Jest to cent- Rheins¬berg jest m.in. gospodarzem corocznego Festiwa- Übersatz 3 słabo zaludniony krajobraz leśny, w którym – pomijając kilka młodych. Niczym małe „kłąbki waty“ wyskakują one – z gniazd rum turystyczne parku przyrodniczego Stechlin-Ruppiner Wydawca: Krajowy Urząd Środowiska, Zdrowia i Ochrony Konsumentów pojawiających się jedynie tu i ówdzie starych wiosek – natrafić znajdujących się nieraz na wysokości 8 m, a czasem i wyższej Land. Turyści mogą wybrać się tu na fikcyjną ekspedycję, która Referat ds. informacji o środowisku i public relations można wyłącznie na leśniczówki, piece szklarskie i smolarnie.” – na ziemię, po czym podążają kaczym chodem za wabiącą poprowadzi ich od najwyższych czubków drzew do najgłębszych 14476 Potsdam, OT Groß Glienicke, Seeburger Chaussee 2, Tel.: (03 32 01) 4 22 – 0 Redakcja: Park przyrodniczy Stechlin-Ruppiner Land Ten skrawek ziemi opisany przez brandenburskiego poetę i ich matką w kierunku wody. Obszar jeziora Stechlin z oligotro- gruntów jezior. Mogą tu odkryć osobliwości parku przyrodnicze- Zdjęcia: Blechschmidt, Brandt, Kirschey, Klaeber, Krüger, Naturwacht Stechlin- wędrowca Theodora Fontane pod koniec XIX wieku zachował ficznymi jeziorami i starym drzewostanem bukowym stanowi go, wejść w tajemnicze korytarze mrówek, nauczyć się języka Ruppiner Land, Oldorff, Rasmus, Scheffler, Schindler, Schubert Mapa: Pro Line Concept, Berlin swoje oblicze do dziś. To serce dzisiejszego parku przyrod- idealne siedlisko dla tej płochliwej kaczki. Na terenie całego żaby moczarowej, spojrzeć na świat oczami ważki lub ryby Opracowanie graficzne/Produkcja: PoWer-DesignThing GmbH niczego Stechlin-Ruppiner Land. Obszar o powierzchni 680 parku przyrodniczego można natrafić również na wydrę, którą albo porozmawiać przez telefon z żurawiem. Również ogród Druk: bud Potsdam km² położony jest na północy Brandenburgii między miasta- trudno skądinąd zaobserwować. Występuje tu także bóbr oraz znajdujący się przy NaturParkHaus ma charakter interaktywny – Stan: Grudzień 2009 roku Übersatz 2 mi Fürstenberg nad Hawelą, Gransee, i Wittstock w czasie jego zwiedzania można wykorzystać wszystkie zmysły. nad Dossą. Od Berlina oddalony jest o 60 km i graniczy Wiele ziół, krzewów oraz drzew opowiada różne historie i zapras- bezpośrednio z Meklemburgią-Pomorzem Przednim. W Große Stechlin o powierzchni 425 ha i głębokości sięgającej 69 m za do smakowania, wąchania, czucia i słuchania. bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się park narodowy Müritz to największe i najważniejsze jezioro na terenie całej północno- Zarówno NaturParkHaus, jak i ogród sensoryczny są przystoso- (Meklemburgia-Pomorze Przednie) oraz park przyrodniczy niemieckiej niziny. Nazwa jeziora ma słowiańskie korzenie – wane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Grupy wycieczkowe Naturpark Uckermärkische Seen – Jeziora Uckermark (Brandenburgia). W wywodzi się albo od słowa „steklo”, które oznacza „szkło” i które mogą zarezerwować zwiedzanie z przewodnikiem, dla grup szkol- parku przyrodniczym mieszka 17 tys. osób w 38 gminach oraz wskazywałoby na przejrzystość wody, albo od końcówki „-tek”, nych organizowane są też programy z zakresu edukacji ekologicz- Stechlin-Ruppiner Land w miastach Rheinsberg i (Mark). Przez wieki mieszkańcy która oznacza tyle co „płynąć, poruszać”. Już przy umiarkowanej nej. NaturParkHaus jest czynny codziennie w godzinach od 10.00 żyli tu wyłącznie z leśnictwa i rolnictwa, dziś coraz więcej osób sile wiatru fale na jeziorze Stechlin podnoszą się nadzwyczaj do 18.00, zimą do godziny 16.00. utrzymuje się z turystyki. Przyroda jest ich najważniejszym wysoko. Jezioro jest też niejako patronem dzieła Fontane pt. „Der Miłośnicy szkła powinni wybrać się z kolei do muzeum szkła w Landesamt für Naturpark Umwelt, Nationale kapitałem. Stechlin“ z późnego okresu jego twórczości oraz drugiego co do Neuglobsow mieszczącym się w byłym zakładzie szklarskim. Stechlin-Ruppiner Gesundheit und Naturlandschaften Verbraucherschutz Land a Mühlenb r Beenz Großer endo fer l od Kiewel e G Brückentin Großer See b Drewensee Eichhof e Starsow Dabelow- Brücken- N Peetsch Godendorfer see see

Papiermühle Rutenberg

Z Z Teerofen Dabelow Sewekow o Goldendorfer t Stabeshorst z tzsee Schneidemühle e gni n Drosedow an s W ee Türkshof e Damshöhe Altthymen Kastaven Buschhof - e Vorpommern Mecklenburg- s Vorpommern Retzow n e i e WustrWustrow l s t Bartelshof z ä Harten- Den Stechlin- t l Naturparkverwaltung Verkehrsverein Schwarz ä P LYCHEN R Gobenowsee land Gr. Wurlgrund Wittstocker Kuhlmühle Schwarzer Thymensee Kastaven- See Stechlin-Ruppinerhl Land Rheinsberger Seenkette e. V. see mit seiner Heide Neuthymen see pfu Berlinchen Sähle er Friedensplatzb 9 • Tourist-Information Fleeth O eigen­tümlichen 122 Priepert Schlüßhof V i l z s e e Ober- Kavalierhaus, Am Markt Zempow ee 96 kastaven- 16775 Stechlin, OT Menz vier­armigen ns EichenfeldeDosse Labussee r see Grosser Langes Pälitzhof Ellbogen- Zie Tel: (03 30 82) 4 07-0, Fax: 4 07-15 16831 Rheinsberg Alt Daber Canow Werder Dranse Diemitz PälitzseePälitzse Strasen see Kleinmenow Hohen- Sängers- Gestalt und den Griebsee Lychen- np-stechlin-ruppiner-land@lust lugv. Tel: (03 39 31) 20 59, Fax: 3 47 04 Neu Biesen Randow Canower See lychen Z h Ravensbrück see e c Steinhavelmühle n a Kleiner Menow- Drais s halbinselartigen r B inestrecke .des [email protected] Biesen ädte GroßzerlGroßzerlang Großmenow e st Grünplan Boberow- see hav Schwedt- e ck Dranser Stein el Moderfitz- Pian Vorsprüngen a Großer Twernsee Luhme Klein- see See Sydow- Woblitz www.np-srl.brandenburg.de www.tourist-information-rheinsberg.de R See Kl. Steinförde linsee See Wummsee zerlang al Kolonie Pelzkuhl Gr. Glietzensee öb see kan PPälitzsee R Havel Haussee kann man gut Groß Schweinrich PrebelowHütten Großzerlang Glietzen- S Naturpark t o l Klein Haßlow Gr. see p s Himmelpfort Stiftung NaturSchutzFonds • Zechlinerhütte Heimland FÜRSTENBERG/HAVEL e auf dem 12 km Haßlow Babitz Prebelow- Großer e see Adamswalde Rheinsberger Straße 14 Waldhof Naturwacht Brandenburg langen Rundweg Flecken Zechlin Repente Peetschsee Augustablick FriedensplatzTangersdorf 10 16831 Zechlinerhütte ee Brandenburg Carlshorst Regelsdorf WITTSTOCK/DOSSE ns Menzer erkunden. Roseneckk Neu Lutterow Großer ze Tiefenbrunn 16775 Stechlin, OT Menz Tel/Fax: (03 39 21) 7 02 17 ot Kamper- Uckermärkische Seen Zechliner o Zootzen H See Z see Groß Dagowsee av Alt Lutterow Schlaborn-Zechlinerhütte er Tannenhof el Tel/Fax: (03 30 82) 5 02 14 techli Dagow S nse Siebmannshorst see ehemaliges e Drögen [email protected] • Flecken Zechlin Bikowsee Kernkraftwerk Neuglobsow Fünfruten

Sperrgebiet Dorf Zechlin Sperrgebiet Rheinsberger Straße 15 N N l www.naturwacht.de

na Der seltene e

Wittwien Beerenbusch e ka h

Goldbeck Schlaborn h w 16837 Flecken Zechlin m Zootzen m zo Bredereiche

Dosse ol Sumpfporst ist i

i P t

Die Kleine Maräne, t z

z Stützpunkte der Naturwacht: Tel: (03 39 23) 71 50 13 o. 7 04 12 - Kagar - Heide FeldgriebenFeldgriebe Neuroofen Altglobsow eine typische eine regionale Scharfen- Kyritz-Ruppiner Heide Rheinsberger • Rheinsberg

Dossow L a u f p a r k Neuhof see berg Hohenelse Wittwesee see Pflanze der im Spezialität aus Wallitz See S t e c h l i n Tel: (01 70) 7 92 69 47 Tourist-Information Paulshorst BoltenhofQualzow P Naturpark noch • Zippelsförde Am Marktplatz 1, 16835 Lindow (Mark) Die weiße Nonne von Lindow brandenburgi- Gadow o Warenthin l Polzowk Burow z Gramzow k Roofen- an e zbe r n Tel: (03 39 33) 7 02 97, Fax: 7 02 98 Friedrichsgüte Grienerick- see al Buchholz re Tel: (01 75) 7 21 30 53 F zahlreichG vorkom-

Kl. l schen Klarwasser­ i Barsdorf

see Sellen- e ß Tietzen-Tie Zeuten- Zernikower ß Sperr- Blumenow • Menz tourist-info-lindow@ t-online.de walde see see Ludwigs- menden, jedoch Hav seen, wird von Karstredtshof Dosse horst Naturpark- Mühle gebiet www.ruppin.de/lindow Im Drei-Seen-Städtchen Lindow (Mark) ist Entspannung pur Glashütte Menz verwaltung Tel: (01 75) 7 21 30 77 Charlottenau RHEINSBERG Gr.G bundesweit stark Fischern im Natur­ Linow Tietzen-T Zernikow angesagt. Als erstes entstand auf einer Landenge zwischen seese Schulzenhof Neutornow tz gefährdeten park angeboten. Christdorf Basdorf ni Besucherzentrum Tourismusverein „Fürstenberger ll Kelkendorf Kl. NP ö en Neubau D D D Moore. Gudelack- und Wutzsee ein Kloster, um das sich die Sage von Wentowsee Dannenwalde ab NaturParkHaus Stechlin Seenland” e. V. Uckermärkische Dollgow Güldenhof gr BR Flusslandschaft b NP Seen NLP e Markt 5, 16789 Fürstenberg/Havel Elbe-Brandenburg BR i Förderverein Naturlandschaft Stechlin Stechlin- Unteres Rheinsberg- Zühlen Seilershof S Neubau der schönen Nonne rankt. Verliebt in einen Jungen von niede- Schorfheide- n n n Ruppiner Land Odertal Glienicke i i i Großwoltersdorf Fischerwall und Menzer Heide e.V. Tel: (03 30 93) 3 22 54 Chorin h h h Neu Tornow ve l Herzsprung Fretzdorf R R R KöpernitzKöpe Ha NP Heinrichsfelde Hartzwalde Neulögow Gr. Wentowsee Kirchstr, 4, 16775 Stechlin, OT Menz Fax: (03 30 93) 3 23 07 rem Stande, wurde das Mädchen von den Eltern ins Lindower Neuglienicke Köpernitz NP Barnim Wolfsruh Ringsleben [email protected] West- Grünhof Tel: (03 30 82) 5 12 10, Fax: 4 06 41 NP hin Sperrgebiet Neulüders- Marienthal Kloster geschickt. Der Jüngling schabte und kratzte so lange an havelland Zechow R www.fuerstenberg-havel.de Märkische er dorf Wentow [email protected] BERLIN Schweiz Braunsberg in Landschaft Burgwall Potsdam Gühlen- Kalksee Binenwalde le K www.naturparkhaus.de den Klostermauern, bis er mit der Angebeteten fliehen Rossow Glienicke HeinrichsdorfHei schmeckt!Zabelsdorf – unter NP M Tourist-Information Stechlin üh Dahme- Schwanow Hindenberg le NP Kunsterspring Bolten- Rheinshagen n Altlüdersdorfdiesem Motto NP f l Stechlinseestraße 17 konnte. Seitdem sind die beiden spurlos verschwunden; nur zur Heideseen i Tourismusverband Hoher Nuthe- NP mühle e Lellichow ß Wendefeld Fläming Nieplitz Pfalzheim Schlaubetal K Rauschendorf fördertRieckesthal die Natur- Ruppiner Land e.V. 16775 Stechlin, OT Neuglobsow Ganz unste Schulzendorf Plan Ribbeck Mitternachtsstunde ist dort, wo die Liebenden die Klostermauer BR r Lindenhof Ziegeleipark T Amt Fischbänkenstraße 8 Tel: (03 30 82) 7 02 02, Fax: 4 06 05 Spreewald or parkverwaltung now Dierberg n Mildenberg In den Buchenwäldern mit viel altem und totem Teetz/Ganz NLP = Nationalpark NP se Tornow rabe überwanden, ein Kratzen und Schaben zu hören … e zg 16816 Neuruppin [email protected] Teetz Niederlausitzer n n e BR = Biosphärenreservat lsee i re nse dieBosenhagen Vermarktung Darsikow Landrücken Frankendorf e h ro Holz sind seltene Käfer wie Hirschkäfer, Eremit z R G eh Ziegelscheunen Tel: (0 33 91) 65 96 30, Fax: 35 79 07 www.stechlin.de NP = Naturpark t h R G NP ü i Rägelin m n regionaler Seit mehr als einhundert Jahren ist das heutige Naturparkgebiet Niederlausitzer r oder Heldbock und insgesamt sieben (!) Specht­ Großschutzgebiete e [email protected] Heidelandschaft Z in Brandenburg Zermützel Rönnebeck GRANSEE Produkte. Mildenberg www.ruppiner-reiseland.de Tourist-Information im als Sommerfrische bekannt. arten zuhause. Netzebandetzeband Schönermark Badingen Stendenitz Heimatmuseum Wulkow Kramnitz Katharinen- Erholung in der Natur ist aber nicht nur an den Lindower Seen Klosterheide hof Tourismus-Service „Bürgerbahnhof” Rudolf-Breitscheid-Straße 44 Naturparkgrenze Tetzen- Ilseberg Katerbow Krangen Zippelsförde Karl-Marx-Straße 1 16775 Gransee see Osterne oder am Stechlinsee bei Neuglobsow möglich, sondern über- Naturschutzgebiete (NSG) G Kraatz Sperrgebiet ud 16816 Neuruppin Tel: (0 33 06) 2 16 06, Fax: 2 16 12 ela Margaretenhof Karlshof Katerbower Gentzrode Möllen- ck Keller Besucherzentrum des Naturparks: NaturParkHaus Stechlin se all im Naturpark: an den Havel- und Rhingewässern, in der Molchow see e Baumgarten Kraatz- Tel: (0 33 91) 45 46-0, Fax: 45 46-66 [email protected] See K Fließ lapp Molchow- 122 Gühlen Wutzs mgartener Buberow Information grabe Storbeck ee au [email protected] www.gransee-info.de Schönberg n see B Kleinmutz Ruppiner Schweiz, in der Baumgarten-Meseberger Heide, an Wilhelmshöhe Huwenowsee Baumgartener Heide Meseberg W Kraatz Hellberge www.neuruppin.de Stützpunkte der Naturwacht / Naturparkverwaltung Schönbirken e l Ausbau Woltersdorf Strubensee grab s Sechzehneichen Kränzliner LINDOW (MARK)(MAR Poss en Buberow e den Rheinsberger Seen und im Zempow-Sewekower Wald- und Die Bio-Ranch Wahlendorf n Tourist-Information bemerkenswerte Kirche Siedlung R BirkBirken- gra Kraatz h ben Tornow Tramnitz in ALT RUPPIN Tholmann- feldefeld Siedl Wittstock/Dosse Zempow, ein Blankenberg Darritz-Wahendorf Vielitz- en Seengebiet. Museum/Galerie See b Sperrgebiet see Seebeck- ra Walter-Schulz-Platz 1 g Dannenfeld Darritz t Öko-Betrieb mit Kulturhistorisches/Sehenswürdigkeiten s Strubensee Häsen r 16909 Wittstock/Dosse Walsleben o o

Die Naturwacht oder speziell ausgebildete Natur- und Land­ Schönberg Guten- H H 500 Hektar und Lehrpfad NEURUPPIN Großmutz germendorf Tel: (0 33 94) 43 34 42, Fax: 44 89 96 Bantikow e Glambeck e Vielitz S Siedl. schaftsführer geben gern den einen oder an­deren Ausflugs­ 350 Rindern, lädt Jugendherberge Kränzlin Gildenhall [email protected] Triepfatz Werbellinsee 96 Klevesche Storchennester Nietwerder Häuser Bergsdorf www.wittstock.de zum Landurlaub­ Wulkow Werbellin- erlaake (geheim)tipp oder organisieren auf Nachfrage Führungen und Paalzow See dd Falkenthalerplan Hofladen Kantow A Moncaprice Neuhäsen ein. Brunn Lögow Werder Bechlin Hoppenrade r Lanke Exkursionen. Fischer e n i Herzberg p p (Mark) 0 5 km u N Gottberg Dabergotz R R R Grieben Löwenberg Neulöwenberg 167 Falkenthal Wusterhausen/Dosse Dessow 167 Liebenberg Übersatz 1 Übersatz 2 Übersatz 3 Übersatz 3

Na przejażdżkę parostatkiem można wybrać się m.in. z Rheins- europejski żółw błotny, rybołów i żuraw, zimorodek zwyczajny lu Opery Kameralnej na zamku Rheinsberg. Ponadto teatr bergu, Fürstenbergu nad Hawelą i Neuruppinu. Prawie każde oraz orzeł bielik. zamkowy wykorzystuje Akademia Muzyczna w Rheinsbergu jezioro położone na terenie parku przyrodniczego można obejść do organizowania różnego rodzaju imprez kulturalnych. W co pieszo. Warto wybrać się też na wycieczkę szlakiem wiodącym drugi weekend października w książęcym mieście odbywa się wokół Ruppiner Land o długości 250 km. jarmark garncarski, w którym udział bierze ponad 70 wystaw- ców z całych Niemiec.