Colofon

Alles over de krant is een uitgave van Nieuws in de klas (voorheen Stichting Krant in de Klas). Het boekje is be- stemd voor leerlingen in groep 7 en 8 van de basisschool die een spreekbeurt of werkstuk over de krant willen voorbereiden.

© Stichting Nieuws in de klas, Amsterdam Mei 2011 (herziene editie september 2006 eerste editie 1992) Samenstelling: Toon Michel Redactie: Fifi Schwarz Didactisch advies: Anne-Dienke Kroon Ontwerp en opmaak: Rob Sprenger, Desk TopStudio Illustraties: Mariëlla van de Beek ISBN-10: 90-72274-84-9 ISBN-13: 978-90-72274-84-7

Nieuws in de klas Postbus 12040 1100 AA Amsterdam Zuidoost Het kopiëren van delen van deze uitgave ten behoeve Telefoon: 020-4309190 van het gebruik door leerlingen is onbeperkt toege- Fax: 020-4309199 staan. Het kopiëren van enig onderdeel ten behoeve E-mail: [email protected] van elk ander gebruik is alleen toegestaan na schriftelijk Internet: www.nieuwsindeklas.nl verkregen toestemming van de uitgever. Inhoudsopgave

Dit boekje laat zien hoe een nieuwsgebeurtenis in Vragen over de krant 2 de krant komt en hoe die krant uiteindelijk bij jou Van gebeurtenis naar nieuwsartikel 4 Feiten controleren en teksten bewerken 6 1 op de deurmat belandt. Daar kun je jouw Waarom kranten eruitzien zoals ze eruitzien 8 spreekbeurt of werkstuk over laten gaan. Maar Stop de persen! 10 misschien wil je je wel verdiepen in een bepaald De krant door het hele land 12 onderdeel, zoals bijvoorbeeld het drukproces, of Geschiedenis van de krant 14 Kranten en televisie 16 wat het werk van een journalist inhoudt. Tot slot 17 Daar kun je in dit boekje ook informatie over vinden. Bij elk hoofdstuk vind je namelijk tips die je verder op weg helpen. Zo kun je helemaal zelf bepalen hoe jouw spreekbeurt of werkstuk eruit komt te zien. Vragen over de krant

Als je een spreekbeurt gaat houden voor de klas, Als je zelf op zoek gaat naar extra informatie, kun is het handig om eerst te bedenken wat je zelf al je het verhaal nog boeiender maken. Bedenk maar weet en wat je nog niet weet. Probeer om te eens vragen over kranten, waarop je het antwoord beginnen eens deze vragen te beantwoorden: nog niet weet. En bekijk de websites die in dit boekje genoemd worden. Hoeveel pagina’s heeft een krant? Hoe vaak verschijnen kranten? Welke kleur heeft een krant? Hoeveel kost een krant ongeveer? Heeft een krant een kaft? Hoe kun je aan kranten komen? In welke taal is de krant geschreven? Van welk materiaal zijn kranten gemaakt? Waarom lezen mensen kranten? 2 Wat vind je, behalve nieuws, nog meer in een krant? Wie maakt de teksten van een krant? Staat in de krant altijd de waarheid?

Op welke vragen weet je het antwoord niet? Op welke vraag denk je dat iedereen het antwoord wel weet?

Je kunt natuurlijk in je spreekbeurt vertellen wat iedereen weet, maar het is leuker om iets te vertellen wat niet iedereen weet. Een interessant werkstuk of een interessante spreekbeurt geeft antwoord op vragen die je zelf eerst had. Natuurlijk heb je kranten nodig om antwoor- den te vinden op je vragen. Hoeveel soorten kranten kun je vinden? Kijk thuis op tafel, op school, in de bibliotheek, in de kiosk, de super- markt of vraag familie en buren om hulp.

Tip: Op internet kun je van alles vinden over de krant. Elke krant heeft ook zijn eigen website. Als je ze allemaal wilt bekijken, ben je misschien te veel tijd kwijt. Je moet dus kiezen. Kijk maar eens welke kranten 3 je wel kent en welke niet. Over welke kranten wil je wat weten? Zoek ze maar op!

www. .nl

Overzicht van dagbladtitels per 1 mei 2011 KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T DK NT KR T CH EN OC EN Hele dag RA KRA AN AN TEN CHT HT HT Nieuws verzamelen NT OCHTEND T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC Van gebeurtenis naar nieuwsartikel

Een onderwerp komt in de krant als het nieuw is. verzamelen. Zij gaan dan bijvoorbeeld Het is nieuws. Soms is van tevoren bekend waar getuigen interviewen, oorzaken uitzoeken en de nieuws vandaan gaat komen. Zo bereiden feiten controleren. Ook maken zij foto’s. Later weersverwachtingen je soms voor op een orkaan wordt pas bepaald wat er van al het verzamelde die ergens op de wereld gaat toeslaan. Op die materiaal in de krant komt. Dat doet de redactie. manier kon het gebeuren dat in 2005, toen de orkaan Katrina de stad New Orleans (Verenigde Staten) volledig onder water zette, de journalisten er nog eerder bij waren dan de president van de VS zelf! Ook weet je al van tevoren wanneer voetbalwedstrijden zullen zijn of dat de cito-toets eraan komt. 4 Ander nieuws is niet van tevoren bekend, maar verrast je echt: de meeste rampen zijn niet te voorspellen. Bijvoorbeeld een vliegtuigongeluk, een ontplofte fabriek, een aardbeving etc.

Zodra een interessant nieuwsbericht bekend wordt, gaan journalisten erop af om informatie te

NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD KRA KR MI Hele avond T M MID GKR KRA AGK DAG AN NT Nieuws verzamelen IDDAGKRANT ANT MIDDAG RANT MID T MIDDAGKRA KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T DK NT KR T CH EN OC EN 15:00 RA RA AN AN TEN CHT HT HT NT OCHTENDK T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC Redactievergadering

Er zijn twee soorten journalisten. De meeste de krant. Om ideeën te krijgen, moet de tekenaar journalisten zijn vooral bezig met namelijk eerst lezen wat verschillende journalisten nieuwsfeiten beschrijven en uitleggen. Dit zijn over het nieuws schrijven. correspondenten, verslaggevers, redacteurs, fotografen en illustratoren. De andere groep brengt zelf geen nieuwe informatie, maar geeft commentaar op het nieuws en ook op de manier Veel cartoonisten werken waarop het nieuws in de krant, op de radio en op onder een artiestennaam. televisie is geweest. Dat zijn columnisten, Zoek een spotprent in de recensenten (zij bespreken films, boeken, krant en kijk welke naam theaterstukken en muziekoptredens) en erbij staat. cartoonisten. Via www.pers-en-prent.nl kun je meer informatie Een cartoonist is iemand die aan de hand van vinden over de tekenaar en tekeningen commentaar geeft op het nieuws. bijvoorbeeld zijn echte 5 Zulke tekeningen noem je ook wel spotprenten. naam. Het zijn vaak grappen over politici of andere bekende personen. Zo’n tekening komt dan één of enkele dagen nadat het nieuws voor het eerst bekend werd in

NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD KRA KR MI T M MID GKR KRA AGK DAG AN NT 8:45 IDDAGKRANT ANT MIDDAG RANT MID T MIDDAGKRA Redactievergadering KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T 17:30 DK NT KR T CH EN OC EN RA RA AN AN TEN CHT HT HT Controle en aanpassen teksten NT OCHTENDK T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC Feiten controleren en teksten bewerken

De journalist schrijft zijn stuk, de fotograaf ontwik- Ondertussen gaan de mensen van de webredactie kelt en bewerkt zijn foto’s en vervolgens bespreekt aan de slag om het nieuws alvast online te de redactie het nieuws. Niet al het nieuws past zetten. Op de website van kranten zijn de teksten op het aantal pagina’s dat beschikbaar is. Daarom vaak wat korter en staan er meer beelden, geluid bedenkt de redactie wat er wel en niet in de krant en links bij. Ook is de website van kranten anders komt, hoe groot de tekst wordt en eventueel met ingedeeld dan de papieren krant. hoeveel foto’s. Hierbij houdt de redactie ook reke- ning met de formule van de krant: ze bekijken het nieuws dan vanuit het gezichtspunt dat duidelijk bij die krant hoort.

Elke krant ziet er anders uit en heeft meer aan- dacht voor bepaalde onderwerpen. Sommige kranten besteden meer aandacht aan nieuws uit 6 de buurt (dat zijn de regionale kranten), in andere is meer ruimte voor nieuws over politiek, economie of religie. Veel kranten hebben verschillende edi- ties (uitgaven) voor bepaalde delen van het land.

De redactie stuurt alle teksten en foto’s naar de opmaakafdeling, waar wordt bedacht hoe de pagina’s eruit moeten komen te zien.

NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD RA KR MI 10:00 T M MID GK KRA AGK AGK AN NT Controle en aanpassen teksten IDDAGKRANT RANT MIDDAG RANT MIDD T MIDDAGKRA KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T DK NT KR T CH EN OC EN 21:00 RA RA AN AN TEN CHT HT HT NT OCHTENDK T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC Laatste aanpassingen

Een goed journalistiek artikel is pas af als: Zelf ben je af en toe ook redacteur. Als je een - het verhaal is gecontroleerd opstel schrijft, spreekbeurt voorbereidt of een - reactie aan alle betrokken partijen werkstuk maakt, moet je kiezen wat je erin zet en gevraagd is de teksten soms herschrijven. Wat ben je op zo’n - er genoeg achtergrondinformatie moment aan het doen? Noteer bijvoorbeeld wat je bijgezocht is aan het doen bent als je een werkstuk maakt. In het artikel moet staan: Lijkt dat op wat een redacteur doet voor de krant? - wat er is gebeurd - waar het is gebeurd - wanneer het is gebeurd - wie erbij waren 15:05 tas uitgepakt, boekje - waarom het is gebeurd. gepakt, kranten zoeken 15:08 krant doorgebladerd, artikel uitgeknipt 15:13 schrijfpapier gezocht, 7 stukje geschreven 15:19 alles weer doorgestreept en toen nieuwe alinea geschreven 15:23 even nadenken Tip: Lezers schrijven ook voor de krant. Dat doen zij door een brief te sturen naar de redactie. De redactie kijkt welke brieven interessant zijn voor de andere lezers. Dan kijken ze hoeveel ruimte er is in de krant. Als het nodig is, korten ze de brieven in. De brieven staan op een speciale pagina in de krant. Kijk maar eens of je de pagina kunt herkennen. NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD RA KR MI T M MID GK KRA AGK AGK AN NT 11:00 IDDAGKRANT RANT MIDDAG RANT MIDD T MIDDAGKRA Laatste aanpassingen KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T 22:00 DK NT KR T CH EN OC EN RA RA AN AN TEN CHT HT HT Indeling krant (= lay-out) NT OCHTENDK T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC Waarom kranten eruitzien zoals ze eruitzien

Niet alle kranten zien er hetzelfde uit. Wanneer In de krant staan, behalve nieuws en andere je een paar kranten naast elkaar legt, zie je direct informatie, ook advertenties. Vaak vinden mensen verschillen. De ene krant is groot en de ander klein. het vervelend dat er zoveel pagina’s zijn met Kleine kranten heten tabloids. advertenties – soms wel meer dan nieuwspagina’s! Alle kranten zien er elke dag anders uit. Toch kun Toch zijn advertenties nodig, anders is er niet je krantentitels wel herkennen. Kijk maar naar genoeg geld om de krant te maken. Kranten de indeling, de foto’s, de koppen en de soorten verdienen namelijk geld met de advertenties: als letters. Dit alles bij elkaar is de vormgeving van de je een bericht wilt laten plaatsen, betaal je voor de krant. ruimte die je daarvoor nodig hebt.

Als de teksten, foto’s en advertenties klaar zijn, komen ze eerst bij de vormgever terecht. Met behulp van de computer stelt hij de pagina’s samen: de artikelen krijgen een plek op de pagina, 8 de koppen krijgen meestal een grote dikke letter, er wordt gekeken welke foto waar moet en of die in kleur moet of in zwart-wit. Dit alles overlegt hij eerst met de chefs en de hoofdredacteur (de baas van de journalisten) voordat de pagina’s opgemaakt worden. Dat wil zeggen dat ze klaargemaakt worden voor de drukkerij, waar de kranten worden gedrukt.

NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD RA KR MI 11:30 T M MID GK KRA AGK AGK AN NT Indeling krant (= lay-out) IDDAGKRANT RANT MIDDAG RANT MIDD T MIDDAGKRA KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T DK NT KR T CH EN OC EN 23:00 RA RA AN AN TEN CHT HT HT NT OCHTENDK T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC Vormgeving

Bekijk een website van een krant en vergelijk die Tip: met de papieren krant van dezelfde titel. Zie je de Interview mensen over hun krant. verschillen? Zie je ook overeenkomsten? Waarom lezen ze juist die krant? Advertenties opgeven gaat meestal via internet. Maakt het voor hen uit hoe de krant eruit ziet? Kun je vinden hoeveel dat kost?

9

Aan deze snippers kun je goed zien uit welke krant ze komen, toch? Waar komt dat door? Kun je bedenken welke snippers moeilijker zijn om bij een krant te zoeken? Probeer het anders een keer uit: laat een klasgenoot raden uit welke krant de snippers komen. NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD RA KR MI T M MID GK KRA AGK AGK AN NT 12:00 IDDAGKRANT RANT MIDDAG RANT MIDD T MIDDAGKRA Vormgeving KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T 0:00 DK NT KR T CH EN OC EN RA RA AN AN TEN CHT HT HT Drukplaten maken NT OCHTENDK T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC Stop de persen!

Als de vormgever klaar is, worden de pagina’s naar de drukker gestuurd. Hij brengt de afdrukken over op aluminium drukplaten door ze te verlichten met een soort laserstraal. Die platen worden dan aan rollen bevestigd die De digitale editie hoeft niet heel snel gaan draaien. Ondertussen wordt er water en inkt op gedaan en komen de juiste gedrukt te worden; die verschijnt kleuren op de juiste plek te staan. rechtstreeks op internet. Dit alles wordt weer in spiegelbeeld op een Met een druk op de knop kan rubberen rol overgebracht. Daar wordt het papier een webredacteur een nieuw tegen aan geduwd, zodat de afdruk daar bericht op de website plaatsen. uiteindelijk op terecht komt. Je kunt het dan meteen over de Het papier gaat razendsnel langs die rollen, hele wereld lezen. zodat er duizenden kranten achter elkaar gedrukt 10 worden. In sommige fabrieken gaan er wel 80.000 pagina’s per uur door de persen! Soms is er heel belangrijk nieuws dat nog per se in de krant mee moet. Dan worden de persen gestopt en wordt snel het laatste nieuws op de voorpagina gezet. Dan mogen de persen weer gaan draaien. Tip: Als je het drukken van een krant in de praktijk wilt zien, probeer dan eens een rondleiding in andere uitgaven, dus er is altijd wel wat te zien. een krantendrukkerij te regelen voor je hele klas. Het Persmuseum in Amsterdam heeft oude Bedenk wel dat ochtendkranten ’s nachts drukpersen staan, zodat je kan zien hoe het worden gedrukt. Vaak drukken drukkerijen ook drukken vroeger ging.

NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD RA KR MI 13:00 T M MID GK KRA AGK AGK AN NT Drukplaten maken IDDAGKRANT RANT MIDDAG RANT MIDD T MIDDAGKRA KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T DK NT KR T CH EN OC EN 01:00 RA RA AN AN TEN CHT HT HT NT OCHTENDK T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC Persen draaien

Is het je wel eens opgevallen dat je tijdens je vakantie in het buitenland ook de krant kunt lezen? Vroeger was die krant dan zeker een dag oud, maar tegenwoordig kun je de krant van vandaag al in Zuid-Frankrijk krijgen. Hoe dat kan? De kranten worden niet vanuit Nederland met de vrachtwagen of vliegtuig gebracht – dat duurt veel te lang. In plaats daarvan stuurt de vormgever in Nederland via internet alle pagina’s naar een Franse drukker. Als de krant dan gedrukt is, is die net zo snel op de camping als hier in Nederland in de kiosk. 11

Tip Zie: Misschien vind je het wel leuk om iets te www.papiergeschiedenis.nl vertellen over het papier waarop kranten ge- www.papierenkarton.org drukt worden.

NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD RA KR MI T M MID GK KRA AGK AGK AN NT 14:00 IDDAGKRANT RANT MIDDAG RANT MIDD T MIDDAGKRA Persen draaien KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T 03:00 DK NT KR T CH EN OC EN RA RA AN AN TEN CHT HT HT Verdelen krant NT OCHTENDK T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC De krant door het hele land

allerlei plaatsen (verzamelpun- ten en winkels) te brengen. Elke vrachtwagen heeft een andere bestemming en krijgt precies genoeg kranten mee.

Winkels en kiosken verkopen de kranten los. Maar voor abon- nees worden de kranten thuis gebracht door dagbladbezor- gers. Die dagbladbezorgers gaan naar een verzamelpunt waar alle kranten voor de buurt gebracht worden. Daar pakken 12 zij de stapel kranten voor hun wijk en dan gaan ze op pad.

Nederland heeft in vergelijking met de rest van de wereld veel meer mensen die een abon- Vanuit de drukkerij gaan de kranten via een soort nement hebben op de krant. Je ziet wel eens in lopende band naar de expeditie-afdeling (de af- Amerikaanse series een jongen op een fietsje deling voor de verzending). Daar worden de kranten bij mensen in de tuin gooien, maar dat kranten automatisch ingepakt in pakketten. Deze gebeurt niet overal in de Verenigde Staten. In de gaan daarna naar buiten, waar de chauffeurs met meeste landen kopen de mensen de krant meestal hun vrachtwagens klaarstaan om de kranten naar los, terwijl ze naar hun werk gaan bijvoorbeeld.

NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD RA KR MI 15:00 T M MID GK KRA AGK AGK AN NT Verdelen krant IDDAGKRANT RANT MIDDAG RANT MIDD T MIDDAGKRA KRANT OCHTEN NDKRANT OC END OC TENDKRA NT OCHTENDK NT DKR HTE HTE CHT HTE H NT RA RA RA AN OC N O ND OC O DK NT DK T DK NT KR T CH EN OC EN 05:30 RA RA AN AN TEN CHT HT HT NT OCHTENDK T OCHTENDKR DKRANT O ENDKRANT OC Bezorgen aan huis

Dagbladen bezorgen is een populair bijbaantje. Met een paar uur per dag verdienen veel scholieren een centje bij. Vroege vogels kiezen De digitale editie en de voor een ochtendkrant: die moeten zij bezorgen website van de krant hoe- tussen halfzes en zeven uur ‘s ochtends. De ven natuurlijk niet bezorgd middagkrant moet tussen vier en zes uur te worden. Als je een ‘s middags op de mat liggen. Een regenpak en computer met fietstassen krijgen de bezorgers vaak erbij. internetverbinding hebt, kun je hem zo vanaf je Jongeren vanaf 15 jaar kunnen dagbladbezorger scherm lezen. worden. Zie www.worddagbladbezorger.nl. Via die website vindt ook de verkiezing van de dagbladbezorger van het jaar plaats. 13

Tip: Er zijn wel 35.000 dagbladbezorgers in heel Nederland, dus de kans is groot dat je er een kent, of iemand kent die het ooit is geweest. Misschien kun je hem/haar interviewen en vragen stellen over hoe het kranten bezorgen in zijn werk gaat. Hoe weten bezorgers bijvoorbeeld welke krant naar welk adres moet? Er staan toch geen adressen op de krant?

NT M MIDDAGK GK GKRAN ANT MIDDA GKRA IDDA ANT RAN DDA RAN IDDA T M KR GKR DDA GK KR T M MI T M T M IDD AG AN MI RA G ID T I N AG DD T N DA DA N DD RA KR MI T M MID GK KRA AGK AGK AN NT 16:00 IDDAGKRANT RANT MIDDAG RANT MIDD T MIDDAGKRA Bezorgen aan huis )

ubantia) n Geschiedenis r rde et Noo h van de krant sblad Limburge torisch em ndel ad De ad van xt elegraaf olkskrant w d gbl gbl eeckelyke Courante van wentsche Courant (TC T ou W Leeuwarder Brabants Courant Dagblad Zwolsche Courant Staatscourant (de Stentor de Gelderlander Eindhovens Limburgs Dagbladde V Dagblad Nederlands Dagblad Reforma Da BN/De Da St AD nrc.ne

Dagbla 20052006 1618 Courante uyt 1656 175217581761 Middelburgsche1790 courant1799 Noordhollands (later1814 PZC) Dagblad18441848 T 1860 Leidsch1871 Barneveldse Dagblad De Gooi-1893 Kranten De1903 Eemlander T Friesch1912 Dagblad19151918 IJmuider1919 Courant 19411943 Het1944 TrParool 1964 NRC1971 Ha 1996 19982002 Italien, Duytslandt, &c .Europa (later Haarlems Dagblad) 1600 1700 1800 1900 2000 en kooplieden. Die waren steeds onderweg van de ene plaats naar de andere om hun brood te verdienen. In elke plaats hoorden en zagen zij van alles en dat vertelden ze verder. De monniken in de kloosters en een paar rijke mensen in de kastelen konden wel lezen en schrijven. Zij hielden elkaar op de hoogte van het nieuws door elkaar (nieuws)brieven te schrijven.

14 Uitvinding van de boekdrukkunst Zeer belangrijk voor het doorgeven van nieuws was de uitvinding van de boekdrukkunst (het drukken van losse letters) aan het eind van de 15e eeuw. Vanaf dat moment hoefden de teksten niet telkens meer met de hand te worden overgeschreven. Muurkrant Pas rond 1620 verschenen in Nederland de eerste In het oude Rome waren de mensen goed bladen die enigszins op onze kranten lijken. geïnformeerd. Elke dag liet Julius Caesar (102-44 voor Christus) een muurkrant ophangen op het Grondwet stadsplein. Die eerste kranten hadden het niet gemakkelijk. In de Middeleeuwen konden de meeste mensen De bestuurders van het land hielden er niet van dat niet lezen en schrijven. Een muurkrant zoals bij kranten slechte dingen over hen schreven. Ze waren de Romeinen was er niet. Zij hoorden het nieuws bang dat de kranten hun lezers zouden oproepen om van troubadours (rondtrekkende liedjeszangers) zich tegen de machthebbers te verzetten. )

ubantia) n r rde

et Noo h sblad Limburge torisch em ndel ad De ad van xt elegraaf olkskrant w d gbl gbl eeckelyke Courante van wentsche Courant (TC T ou W Leeuwarder Brabants Courant Dagblad Zwolsche Courant Staatscourant (de Stentor de Gelderlander Eindhovens Limburgs Dagbladde V Dagblad Nederlands Dagblad Reforma Da BN/De St AD nrc.ne

Dagbla 20052006 1618 Courante uyt 1656 175217581761 Middelburgsche1790 courant1799 Noordhollands (later1814 PZC) Dagblad18441848 T 1860 Leidsch1871 Barneveldse Dagblad De Gooi-1893 Kranten De1903 Eemlander T Friesch1912 Dagblad19151918 IJmuider1919 Courant 19411943 Het1944 TrParool 1964 NRC1971 Ha 1996 19982002 Da Italien, Duytslandt, &c .Europa (later Haarlems Dagblad) 1600 1700 1800 1900 2000 Daarom verboden de bestuurders journalisten De twintigste eeuw vaak bepaalde dingen in de krant te schrijven. Ook In de twintigste eeuw kwam de verspreiding van maakten de bestuurders de couranten (zoals nieuws pas goed op gang. Door de uitvinding van kranten vroeger heetten) duurder door een betere machines konden veel meer kranten ge- speciale belasting, het dagbladzegel. Zij hoopten maakt worden. Daarnaast werd de leerplicht zo te bereiken dat minder mensen de kranten ingevoerd: kinderen moesten voortaan naar lazen. school om te leren lezen. De mensen konden zich Pas in 1848 werd in de Grondwet geregeld dat vanaf die tijd via de kranten goed op de hoogte iedereen mocht schrijven, vermenigvuldigen en houden van alle gebeurtenissen. verspreiden wat hij wil. We noemen dit vrijheid De Tweede Wereldoorlog maakte hier tijdelijk 15 van drukpers, persvrijheid en uitingsvrijheid. Dit is weer een einde aan. De nazi’s uit Duitsland wilden ook nu nog uitermate belangrijk. Journalisten niet dat in de krant kritiek op hen werd geleverd. willen het nieuws zo onpartijdig mogelijk brengen. Dagbladen mochten alleen schrijven wat de Ze willen niet dat anderen, bijvoorbeeld politieke bezetter bepaalde. Een paar kranten werden leiders, zeggen wat ze wel en niet mogen illegaal: zij gaven het nieuws door zonder zich aan schrijven. de bezetters te storen. Misschien ken je ze wel: In 1869 schafte de overheid de speciale belasting Trouw en Het Parool. op kranten af. De kranten werden daardoor goedkoper en dus konden vanaf toen meer Het kan snel gaan. In 1996 begonnen twee dag- mensen een krant betalen. bladen (Eindhovens Dagblad en NRC Handelsblad) het nieuws op websites te plaatsen. Tegenwoordig zijn alle kranten online: met bewegende beelden en geluid en ook veel ruimte voor lezersreacties. Kranten en televisie

Veel mensen zeggen dat ze het een nadeel vinden Probeer zelf eens het verschil tussen van de krant dat het nieuws alweer verouderd televisienieuws en krantennieuws te onderzoeken. is. Tegen de tijd dat een krant door de bezorger Het handigste is het om bijvoorbeeld de krant van wordt gebracht, is het nieuws al een halve dag maandag te vergelijken met het televisiejournaal oud. Toch zie je dat zelfs televisieprogramma’s vaak (of Jeugdjournaal) van maandag. naar de krant verwijzen: zo wordt bij het ontbijtnieuws altijd uit de ochtendbladen Voorbeelden van vragen die je jezelf kan stellen: voorgelezen. Hoeveel woorden kun jij in één minuut lezen in de Af en toe hoor je ook wel eens een bericht waar de krant? journalisten van de krant eerder dan de televisie Hoeveel woorden hoor je op het journaal in één bij waren: dan hebben zij bijvoorbeeld een geheim minuut? rapport in handen gekregen. De televisie kan daar Wat vind je makkelijker te begrijpen, het journaal pas een programma over maken als het artikel in of de krant? de krant staat. Welke informatie vind je wel op tv en niet in de 16 krant? En andersom?

Als je dit een leuk onderzoek vond, dan kun je ook nog radio of een website vergelijken met kranten. Weet je nog andere manieren om aan nieuws te komen? Tot slot Hopelijk heb je de informatie in dit boekje kunnen gebruiken om een bruisende spreekbeurt voor te bereiden of een spetterend werkstuk te maken.

Misschien heb je nog wel allerlei andere feiten gevonden over de krant waar je over kan vertel- len die niet in dit boekje staan, maar die je ergens anders hebt gevonden. Of je gaat in je spreekbeurt of werkstuk proberen om de toekomst van de krant te voorspellen. Dan heb je precies gedaan wat journalisten ook doen. Als je een werkstuk of spreekbeurt maakt over iets, dan ben je eigenlijk een onderzoeker, journalist en redacteur tegelijk. 17 Nog een laatste tip. Er is heel veel interessants te vertellen over de krant. Probeer niet alles te vertel- len wat je te weten gekomen bent, want dan raakt iedereen de draad kwijt. Dus let op dat het verhaal afwisselend is en dat je echt iets nieuws vertelt. Probeer niet alles te vertellen wat je weet, maar maak keuzes, net als een goede journalist dat ook doet.

Succes! Wat biedt Nieuws in de klas nog meer:

• De gratis krantenservice: twee weken gratis dagbladen voor in de klas • Het leerlingenabonnement: twee weken gratis dagbladen bij de leerlingen thuis bezorgd, alleen voor het voortgezet onderwijs • Opdrachtenbundels en afzonderlijke lesopdrachten over diverse onderwerpen gratis te downloaden via de website • Nieuws over ontwikkelingen van de nieuwsmedia, met bijbehorende opdrachten • Maandelijks de gratis Nieuwsquiz uit de Krant, te gebruiken als actualiteitentoets • Een gratis e-mailnieuwsbrief met updates over nieuwe lesmaterialen en activiteiten van Nieuws in de klas

Zie ook www.nieuwsindeklas.nl