Meld. St. 15 (2016–2017)

Meld. St. 15 (2016 – 2017) Melding til Stortinget

Eit moderne og framtidsretta NRK Finansiering og innhaldsplikter Forsidebilder:

Åpningsseremoni OL i Rio. Foto: Heiko Junge/NTB Scanpix Urix. Foto: NRK/Anne Liv Ekroll Dagsrevyen. Foto: NRK/ Ole Kaland Den siste nomade. Foto: Siivet Der ingen skulle tru at nokon kunne bu. Foto: NRK KORK. Foto: NRK/ Nils Maudal Newton – pubertet. Foto: NRK Nobel. Foto: Eirik Evjen/Monster Nytt på nytt. Foto: NRK Side om side. Foto: NRK SKAM. Foto: NRK Snøfall. Foto: NRK/ Ole Kaland Supernytt. Foto: NRK/ Lena Saugen

Bildene er satt sammen av Lise Kihle Designstudio AS

Innhald

1 Bakgrunn og samandrag ...... 5 3.4 Vurdering av andre 1.1 Bakgrunn ...... 5 innhaldsplikter ...... 28 1.1.1 Regjeringa sitt overordna mål 3.4.1 Norskspråkleg musikk ...... 28 for mediepolitikken ...... 5 3.4.2 Nye talent og lokale artistar ...... 28 1.1.2 Infrastrukturkravet i Grunnlova ... 5 3.4.3 Tilbod til personar som ikkje 1.1.3 Oppfølging av oppmodings- meistrar norsk ...... 29 vedtaka til Stortinget ...... 6 1.1.4 Innspel frå Sametinget ...... 6 4 Fastsetjing av fireårig 1.2 Samandrag ...... 6 styringssignal ...... 31 4.1 Innleiing ...... 31 2 Framtidig finansiering 4.2 Bakgrunn ...... 31 av NRK ...... 8 4.2.1 Slik blir kringkastingsavgifta 2.1 Innleiing ...... 8 fastsett i dag ...... 31 2.2 Bakgrunn ...... 8 4.2.2 Praksis i andre land ...... 31 2.2.1 Utvikling i teknologi og 4.3 Departementet si vurdering ...... 32 medievanar ...... 8 4.3.1 Innretning av eit fireårig 2.2.2 Historikk ...... 10 styringssignal ...... 32 2.2.3 Gjeldande rett ...... 11 4.3.2 Fastsetjinga av styrings- 2.3 Ekspertgruppa si utgreiing signalet ...... 32 av finansieringsmodellar ...... 12 2.3.1 Innleiing ...... 12 5 Overføring av statleg eigarskap 2.3.2 Dagens kringkastingsavgift ...... 14 til ei stifting ...... 34 2.3.3 NRK-avgift (apparatnøytral 5.1 Innleiing ...... 34 avgift) ...... 14 5.2 Bakgrunn ...... 34 2.3.4 NRK-bidrag (husstandsavgift) ...... 15 5.2.1 Generelle prinsipp for eigar- 2.3.5 NRK-skatt (øyremerkt skatt styringa til regjeringa og på inntekt) ...... 15 departementet ...... 34 2.3.6 Alminneleg skattefinansiering ..... 16 5.2.2 Eigarstyringa av NRK ...... 34 2.3.7 Tilrådinga til ekspertgruppa ...... 16 5.3 Eigarskap og eigarstyring 2.4 Synet til høyringsinstansane ...... 17 av allmennkringkastarar 2.5 Departementet si vurdering ...... 18 i andre land ...... 35 2.5.1 Behovet for å endre 5.3.1 Sverige ...... 35 finansieringsmodell ...... 18 5.3.2 Danmark ...... 36 2.5.2 Vurdering av finansierings- 5.3.3 Finland ...... 36 modellene ...... 19 5.3.4 Island ...... 36 2.5.3 Forslag om framtidig 5.3.5 Storbritannia ...... 36 finansiering av NRK ...... 22 5.4 Departementet si vurdering ...... 37 2.5.4 Spørsmål som må avklarast i det kommande lovarbeidet ...... 22 6 Direktesending av store 2.5.5 Behovet for ei overgangs- idrettshendingar ...... 39 ordning ...... 23 6.1 Innleiing og bakgrunn ...... 39 6.2 Gjeldande regelverk ...... 39 3 Ny NRK-plakat ...... 25 6.2.1 Formål og heimel for 3.1 Innleiing ...... 25 reguleringa ...... 39 3.2 Bakgrunn ...... 25 6.2.2 Hendingane på lista ...... 40 3.3 Endringar i NRK-plakaten ...... 25 6.2.3 Kvalifiserte fjernsynskanalar ...... 40 3.3.1 Ein meir overordna NRK-plakat .... 25 6.2.4 Rettar og plikter ...... 40 3.3.2 Endring av innhaldsplikter 6.3 Departementet si vurdering ...... 41 i NRK-plakaten ...... 26 7 Vidarebruk av arkivet 8 Økonomiske og administrative til NRK ...... 43 konsekvensar ...... 44 7.1 Innleiing og bakgrunn ...... 43 7.2 Departementet si vurdering ...... 43

Elektronisk vedlegg: Finansiering @NRK – Alternative fremtidige modeller for offentlig finansiering av NRK Meld. St. 15 (2016 –2017) Melding til Stortinget

Eit moderne og framtidsretta NRK Finansiering og innhaldsplikter

Tilråding frå Kulturdepartementet 16. desember 2016, godkjend i statsråd same dagen. (Regjeringa Solberg)

1 Bakgrunn og samandrag

Sundvolden-erklæringa uttrykkjer samtidig at 1.1 Bakgrunn regjeringa vil:

1.1.1 Regjeringa sitt overordna mål for «– Modernisere det mediepolitiske virkemid- mediepolitikken delapparatet gjennom økt likebehandling Den politiske plattforma til regjeringa, Sundvol- av mediene, uavhengig av teknologisk platt- den-erklæringa av 16. oktober 2013, løftar fram form. Over tid skal pressestøtten omlegges dei viktigaste utfordringane i mediemarknaden og og nivået reduseres. legg samtidig hovudlinjene for mediepolitikken til – Legge frem en stortingsmelding om NRK- regjeringa: lisens og alternative betalingsordninger. – Øke andelen eksterne produksjoner i NRK. «Digitalisering fører til en ny hverdag i medie- – Begrense NRKs mulighet til å bruke sin bransjen. Premissene for publikums delta- robuste økonomi til å svekke frie institusjo- kelse, produktenes utforming og redaksjone- ners aktivitetsgrunnlag.» nes arbeidsform endres hurtig. Regjeringen vil legge til rette for god nyhetsproduksjon og en bredt anlagt offentlig samtale i fremtidens digi- 1.1.2 Infrastrukturkravet i Grunnlova tale mediesamfunn. Mediepolitikken må der- I Grunnlova § 100 sjette leddet heiter det: for stimulere til nyskapning og innovasjon, samtidig som den frie pressens tradisjoner og «Dei statlege styresmaktene skal leggje til grunnverdier ivaretas.» rette for eit ope og opplyst offentleg ordskifte.» 6 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

Dette blir gjerne omtalt som infrastrukturkravet, 1.2 Samandrag og det inneber mellom anna at staten ikkje berre skal avstå frå å gjere inngrep i ytringsfridommen, I kapittel 2 vurderer departementet finansierings- men at han òg skal leggje til rette for ytringsvil- modellar for NRK, og departementet legg fram si kåra til borgarane. Det vil seie at det må leggjast vurdering av korleis NRK skal finansieras i fram- til rette for kanalar og institusjonar som kan bidra tida, i tråd med Stortingets oppmodingsvedtak. til ein open og opplyst offentleg samtale – eit Kapittelet summerer opp rapporten til den offent- offentleg rom. Å sørgje for eit mangfald av uav- leg nedsette ekspertgruppa som Tore Olaf Rim- hengige og frie medium er ein grunnleggjande mereid leia. Rapporten Finansiering @NRK – føresetnad. Alternative fremtidige modeller for offentlig finansiering av NRK følgjer som utrykt vedlegg til meldinga. Kringkastingsavgifta er i dag knytt til det å 1.1.3 Oppfølging av oppmodingsvedtaka til ha ein fjernsynsmottakar i bruk, og prosentdelen Stortinget husstandar som har fjernsynsmottakar, går ned. I Stortinget si innstilling til allmennkringkastings- Det er dei unge som vel bort fjernsynsapparatet, meldinga (Innst. 178 S (2015–2016)) fremja komi- og dersom dei tek dette med seg utover i livet, vil teen ei rekkje oppmodingsvedtak, mellom anna grunnlaget for finansieringa av NRK bli svekt. I oppmodingsvedtak romartal V «Stortinget ber kapittelet konkluderer departementet derfor med regjeringen fremme forslag om fremtidig finan- at det er behov for ein ny finansieringsmodell for å siering av NRK etter at ekspertutvalget har levert sikre NRK eit stabilt finansieringsgrunnlag i fram- sin anbefaling, og innen utgangen av 2016». I tida. Dei raske og uføreseielege endringane i denne meldinga vil departementet følgje opp ved- mediebruk og teknologi gjer at departementet taka, med unntak av romartal X om å «foreslå reknar det som lite formålstenleg å knyte ein ny avgrensing av Kringkastingsrådets mandat, samt finansieringsmodell til bestemte teknologiske endring av oppnevnelse av medlemmer i Kring- plattformer. Departementet vil derfor arbeide kastingsrådet», og romartal XII om å «utrede vidare med ulike modeller for ei øyremerkt medie- alternative modeller for å ivareta publikums avgift, som ikkje er knytt til bruk av bestemte klageadgang og kontakt med NRK». Desse ved- apparat. Når utgreiinga av modellane er fullført vil taka vil bli følgde opp i samband med revisjonen departementet vurdere dei opp mot ordinær finan- av kringkastingslova som blei varsla i allmenn- siering over statsbudsjettet, før eit konkret lovfor- kringkastingsmeldinga (Meld. St. 38 (2014–2015) slag blir lagt fram for Stortinget. I den vidare Open og opplyst – allmennkringkasting og medie- utgreiinga og den avsluttande vurderinga, vil mangfald). departementet leggje vekt på at ein framtidig finansieringsmodell må gi låge administrative kostnader, lite byråkrati, stabil finansiering og 1.1.4 Innspel frå Sametinget sjølvstende for NRK. Samtidig bør ikkje ein ny Samane har status som urfolk og er verna gjen- finansieringsmodell gi urimelege fordelingsmes- nom nasjonale lover og internasjonale konvensjo- sige utslag. nar.1 Som urfolk har samane rett til å bli konsul- I dag tillèt regelverket at ein kan sleppe lisens tert i saker som kan få direkte betyding for dei, jf. dersom fjernsynsmottakaren blir plombert. prosedyrar for konsultasjonar mellom statlige Departementet meiner at å fjerne tilgangen til myndigheiter og Sametinget. Kulturdepartemen- plombering kan bidra til at ein overgang til ny tet bad derfor om Sametingets synspunkt på inn- finansieringsmodell blir mindre krevjande, og at haldet i meldinga. Sametinget støtter innhaldet i inntektsgrunnlaget blir halde oppe i noko større meldinga, men vil understreke at det ut frå eit grad i overgangsperioden. Departementet vil der- prinsipp om likeverd er viktig at NRK gir eit full- for sende på høyring eit forslag om at plombering verdig samisk allmennkringkastingstilbod på lik av fjernsynsmottakar ikkje skal gi fritak for kring- linje med det norske. kastingsavgift. Kapittel 3 inneheld ei vurdering av endringane i detaljgraden i NRK-plakaten og dei konkrete innhaldspliktene i plakaten. Departementet vurderer vidare behovet for ytterlegare endringar i NRKs 1 Grunnlova § 8, Samelova, FNs konvensjon om sivile og innhaldsplikter. I lys av Stortinget sitt oppmo- politiske rettigheter artikkel 27 og ILO-konvensjon nr. 169 dingsvedtak og merknader legg departementet om urfolk og stammefolk i sjølvstendige statar. fram ny NRK-plakat. Departementet vidarefører 2016–2017 Meld. St. 15 7 Eit moderne og framtidsretta NRK konklusjonen frå allmennkringkastingsmeldinga rolleblanding, mellom anna ved at Medietilsynet i om at NRK-plakaten skal ha færre punkt og meir 2011 blei meir uavhengig av Kulturdepartemen- overordna innhaldsplikter enn plakaten har i dag. tet. Ei løysing med ei eigarstifting vil innebere at Vidare tek ein inn eit forbod mot reklame på inter- ansvaret for å følgje opp NRK blir delt mellom Kul- nett og ei føresegn om at NRK skal vere til stades turdepartementet og stiftinga. Det vil kunne med- på og utvikle nye tenester på alle viktige medie- føre ein risiko for uklar ansvarsdeling og meir plattformer, også internett, for å nå breiast mogleg byråkrati. På bakgrunn av desse vurderingane ut med det samla programtilbodet. Departemen- meiner departementet at ei eventuell overføring tet vidarefører forslaget frå allmennkringkastings- av eigarskapet i NRK til ei stifting ikkje vil bidra til meldinga om å presisere at NRK skal ha eit sjølv- å skape større avstand mellom regjeringa og jour- stendig ansvar for å bidra til det norske medie- nalistikken. Sidan det ikkje er nokon openberre mangfaldet. Det blir vidare innført eit krav om at fordelar knytte til ei slik overføring av eigarska- NRK skal vere representert i alle fylke. Av omsyn pet, legg departementet til grunn at NRK bør vida- til sjølvstendet og ønsket om å ha ei mest mogleg reførast som eit statleg aksjeselskap som staten rasjonell drift meiner departementet at NRK fram- ved Kulturdepartementet eig heilt og fullt. leis bør ha handlefridom til sjølv å bestemme kor- I kapittel 6 vurderer departementet korleis leis distriktskontora skal organiserast. Departe- store idrettshendingar av nasjonal interesse i mentet presiserer derfor at kravet ikkje kan lesast framtida kan vere tilgjengelege for det norske fol- som at NRK til dømes skal ha eit eige distrikts- ket på ein allmennkringkastar eller ein annan kontor i kvart enkelt fylke. Plakaten skal vidare open kanal, i tråd med oppmodingsvedtak frå Stor- presisere at NRK skal ha eit særleg beredskaps- tinget. Departementet meiner at det gjeldande ansvar. Til slutt i kapittelet legg departementet regelverket om hendingar som er viktige for sam- fram ny NRK-plakat. funnet, varetek formålet med oppmodingsved- Kapittel 4 inneheld ei vurdering av korleis ein taket til Stortinget. Dagens forskriftsføresegn om modell for å fastsetje eit fireårig styringssignal for utnytting av rettane til fjernsynsoverføring av hen- dei økonomiske rammene til NRK bør innrettast dingar som er viktige for samfunnet, gjer at det og gjennomførast, i tråd med oppmodingsvedtak per i dag ikkje er behov for å endre kringkastings- frå Stortinget. Kringkastingsavgifta blir i dag fast- forskrifta på dette punktet. sett gjennom Stortinget si årlege behandling av I kapittel 7 vurderer departementet vidare- statsbudsjettet. I kapittelet konkluderer departe- bruk av NRK-arkivet, i tråd med Stortinget sitt mentet med at det skal innførast eit fireårig sty- oppmodingsvedtak. Stortinget har slutta seg til ringssignal for storleiken på dei økonomiske ram- konklusjonen i allmennkringkastingsmeldinga om mene til NRK kvart fjerde år frå og med statsbud- vidarebruk av arkivmaterialet til NRK. Departe- sjettet frå 2019. I samband med fastsetjinga av sty- mentet legg derfor til grunn at Stortinget ikkje ringssignalet vil departementet vurdere om det er ønskjer å endre desse prinsippa. Departementet behov for endringar i allmennkringkastingsopp- vil fastsetje prinsipp for vidarebruk av klipp og draget, og korleis NRK sitt tilbod påverkar kom- utdrag frå arkivmaterialet til NRK i NRK-vedtek- mersielle medium og det totale medietilbodet til tene i tråd med konklusjonane i allmennkringkas- publikum. tingsmeldinga. Desse slår fast at arkivmaterialet I kapittel 5 vurderer departementet om det til NRK skal gjerast tilgjengeleg for vidarebruk så statlege eigarskapet i NRK bør bli overført til ei langt det er praktisk og juridisk mogleg og presse- stifting. Departementet viser til at omsynet til det etisk forsvarleg. Dersom NRK tek betalt for å redaksjonelle sjølvstendet til NRK, omsynet til levere ut arkivmateriale, skal det skje til sjølvkost. eigarstyring og kontroll, og omsynet til rollekon- Departementet presiserer elles at det er viktig at flikt er relevante her. Departementet meiner at NRK òg gjer informasjon om arkivmaterialet, overføringa ikkje vil ha noko å seie for det redak- såkalla metadata, tilgjengeleg. Det er ein føreset- sjonelle sjølvstendet til NRK sidan det er vareteke nad for at dei som ønskjer å bruke NRK-materiale, gjennom lov om redaksjonell fridom i media og kan finne fram til det. kringkastingslova. Departementet kan elles ikkje Kapittel 8 gjer greie for dei økonomiske og sjå at tilknytingsforma i dag bidreg til å svekkje til- administrative konsekvensane av tiltaka i mel- liten til og truverdet til NRK. Departementet viser dinga. òg til at det tidlegare er gjort grep for å unngå ei 8 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

2 Framtidig finansiering av NRK

2.1 Innleiing 2.2 Bakgrunn NRK har vore finansiert ved ei apparatbasert kringkastingsavgift heilt frå etableringa i 1933 og 2.2.1 Utvikling i teknologi og medievanar fram til i dag. Fram til 1. juli 1994 fekk NRK i til- Inntil for få år sidan var ei avgift knytt til det å eige legg inntektene frå ei avgift på mottakarmateriell. ein fjernsynsmottakar rekna som ei stabil og sik- Ein lisensmodell knytt til bestemte mottakarappa- ker form for finansiering av NRK. Den teknolo- rat har lang tradisjon i fleire europeiske land og er giske utviklinga dei seinare åra inneber at all- framleis ein utbreidd finansieringsmodell for allmennkringkastingsinnhald blir distribuert via mennkringkastarar i Nord-Europa. Samtidig har fleire ulike plattformer. Publikum kan dermed i utviklinga i teknologi og medievanar ført til at aukande grad skaffe seg tilgang til og konsumere mange land alt har revidert, eller er i ferd med å allmennkringkastingsinnhald frå andre apparat revidere, finansieringsmodellane sine for å møte enn det tradisjonelle fjernsynsapparatet, til dømes desse endringane. Framleis er det mange land gjennom smarttelefonar og nettbrett. som har vidareført former for apparatbaserte Figur 2.1 viser at mediebruken til befolkninga lisensordningar, mellom anna Sverige, Danmark, har endra seg mykje den siste tiårsperioden, og at Storbritannia og Frankrike. det er nokre klare hovudtrekk i utviklinga. Nye Allmennkringkastingsoppdraget til NRK er plattformer og innhaldstilbod som strøyming plattformnøytralt og omfattar òg nye ikkje-lineære aukar markert, mens tradisjonelle medium som innhaldstilbod som strøyming. Konvergensen – TV og aviser går klart tilbake. samansmeltinga av ulike medium og mediemark- I 2015 var det ein kraftig tilbakegang for tradi- nader – har komme langt i Noreg. Nordmenn er sjonelle medium som lineær TV, samtidig som òg langt framme når det gjeld å ta i bruk nye bruken av strøymetenester og mobilt innhald måtar å konsumere medieinnhald på. Når færre auka. Tal frå Nasjonal kommunikasjonsmyndig- bruker eit fjernsynsapparat for å konsumere all- heit (Nkom) viser at datatrafikken frå mobiltelefo- mennkringkastingsinnhald, utfordrar det avgifts- nar nesten er dobla frå 2014 til 2015.1 Tilgangen til grunnlaget i dagens kringkastingsavgift, som er ulike medium er òg i rask endring.2 knytt til tradisjonell, lineær TV. Det er særleg dei unge som i stor grad vel bort På bakgrunn av dette sette regjeringa hausten tradisjonell, lineær tv-sjåing. For dei eldste har tv- 2015 ned ei ekspertgruppe som skulle vurdere sjåinga auka noko. Figur 2.2 viser prosentdelen i alternative modellar for offentleg finansiering av ulike aldersgrupper av befolkninga som ser på NRK. Utvalet leverte rapporten Finansiering lineær tv dagleg. Figuren viser at aldersgapet @NRK – Alternative fremtidige modeller for offent- aukar i den daglege bruken av tradisjonell, lineær lig finansiering av NRK 1. juli 2016. Rapporten føl- TV. gjer som utrykt vedlegg til denne meldinga. Departementet viser til ekspertgruppa sin rapport 1 Nkom har sidan 2008 samla inn statistikk over mobilabon- for ei meir utdjupande framstilling av medieut- nement der det blir nytta mobildata. Det totale talet på viklinga og finansieringsmodellar i andre land, og mobilabonnement har auka frå vel 5,2 millionar i 2008 til vel 5,7 millionar i 2015, og av desse har talet på abonnement ei grundigare beskriving av ulike finansierings- som genererer datatrafikk som indikerer bruk av nett, auka modellar. I det følgjande vil departementet kort frå knapt 2,8 millionar til nesten 4,7 millionar. beskrive utvalet si vurdering av dei ulike model- 2 Den årlege mediebruksundersøkinga til SSB: Tilgangen til lane og innspela frå høyringa av rapporten, og leg- nettbrett heime har dobla seg frå 37 prosent i 2012 til 75 prosent i 2015. Andelen som har eigen smarttelefon, har gje fram departementets vurdering av korleis i same periode auka med 30 prosentpoeng, og i 2015 hadde NRK bør finansieras i framtida. 85 prosent tilgang til smarttelefon og 98 prosent til mobil- telefon. 2016–2017 Meld. St. 15 9 Eit moderne og framtidsretta NRK

100 %

90 %

80 %

70 %

60 %

50 %

40 %

30 %

20 %

10 %

0 % 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Aviser Radio TV Internett Mobil Strøyme-TV og film Facebook

Figur 2.1 Dagleg oppslutning om avis, radio, tv, internett, mobilt innhald, strøyming og Facebook i perioden 2005 til 2015 Kjelde: TNS Forbruker og Media, TNS Interbus og NRK

300

250

200

150

100

0 1hv09 1hv10 1hv11 1hv12 1hv13 1hv14 1hv15 1hv16

P12+ P2–11 P12–19 P20–29 P30–39 P40–49 50–64 år 65 år +

Figur 2.2 Dagleg konsum av tradisjonell, lineær tv (kringkasta og sett i opptak 0–8 dagar) Kjelde: Kantar TNS tv-meterundersøkelsen og NRK

Tal frå den årlege mediebruksundersøkinga til på 80, men gjekk ned til 74 i 2013 og 2014. I 2015 Statistisk sentralbyrå (SSB) viser at sjølv gjekk prosentdelen ytterlegare ned til 67. Tida vi om prosentdelen som ser på lineær tv ein gjen- brukte til å sjå på tv ein gjennomsnittsdag, gjekk nomsnittsdag framleis er høg, har dei siste åra òg kraftig ned, frå 2 timar og 12 minutt i 2014 til vore prega av tilbakegang. Prosentdelen låg lenge 1 time og 47 minutt i 2015. Den høgaste sjåarpro- 10 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

100

0 2014 Q1 2014 Q2 2014 Q3 2014 Q4 2015 Q1 2015 Q2 2015 Q3 2015 Q4 2016 Q1 2016 Q2

tv med tv-mottak 20–24 år 25–29 år

Figur 2.3 Prosentdel husstandar som har tv med signal frå tv-distributør, 2014–2016 (totalt og aldersgruppene 20–24 år og 25–29 år) Kjelde: Kantar TNS ES til tv-meterundersøkelsen og NRK

sentdelen finn vi blant dei eldre, som òg bruker Gallup viser at prosentdelen husstandar som ikkje mest tid til å sjå på tv. Som figur 2.1 viser er det har tv, har auka frå 5 til 8 berre sidan hausten stadig fleire som strøymar innhald dagleg. Medie- 2013. Nye tal frå NRK Analyse viser at berre bruksundersøkinga til SSB viser at blant dei som 73 prosent av 25–29-åringane har eit fjernsyns- nyttar video/filmmedium har prosentdelen som apparat med signal frå tv-distributør (sjå figur 2.3). ser på strøymetenester ein gjennomsnittsdag Når vi ser på heile befolkninga samla, er det òg auka frå 11 i 2012 til 65 i 2015. Prosentdelen er ein svak nedgang. I løpet av 2016 må fjernsyns- endå høgare i dei yngre aldersgruppene. I alders- distributørane avvikle praksisen med tvunge gruppa 16 til 24 år var det 79 prosent som koplingssal mellom kabel-tv (tv-pakkar) og brei- strøymde dagleg i 2015. Det er òg stadig fleire band, noko som kan føre til at fleire seier opp tv- som ser direktesend tv på nett, og det har vore ein pakkane sine. relativt sterk auke frå berre 3 prosent i 2014 til 11 prosent i 2015. I 2015 hadde 96 prosent av befolkninga tilgang til internett heime, og inter- 2.2.2 Historikk nett har blitt ein reell alternativ distribusjonskanal Spørsmålet om korleis den teknologiske utvik- for tv. linga og endringar i medievanane til befolkninga kan komme til å utfordre den eksisterande modellen for NRK-finansieringa, har vore eit tema i 2.2.1.1 Prosentdel av befolkninga som betaler fleire stortingsmeldingar om kringkasting dei sei- kringkastingsavgift nare åra. I St.meld. nr. 30 (2006–2007) Kring- Den teknologiske utviklinga gjer det lettare å kasting i en digital fremtid la departementet til omgå plikta til å betale kringkastingsavgifta. grunn at ei vidareføring av kringkastingsavgifta, Ekspertgruppa viste i rapporten sin at andelen kombinert med tiltak for å få færre tjuvsjåarar, husstandar i Noreg med lisenspliktig fjernsyns- ville sikre NRK eit tilfredsstillande finansierings- mottakar lenge låg stabilt på 98 prosent. Men på grunnlag. Samtidig peikte departementet på at det svært få år har no prosentdelen husstandar utan ikkje er gitt at ei slik løysing på lengre sikt vil vere fjernsynsmottakar auka frå 2 til 6,5. Tal frå TNS nok til å avgrense omgåing og sikre stabile inntek- 2016–2017 Meld. St. 15 11 Eit moderne og framtidsretta NRK ter frå kringkastingsavgifta. Allmennkringkas- tingsmeldinga drøfta sentrale tendensar i medie- 2.2.3 Gjeldande rett bruk og konsekvensar av konvergens og plattfor- Kringkastingslova4 § 8-1 gir alle rett til å ha mekspansjon og viste til at allmennkringkastings- kringkastingsmottakar og plikt til å melde frå til innhald i dag blir distribuert via fleire ulike platt- NRK om overdraging (sal, utleige og utlån) av former i tillegg til fjernsyn. Departementet mottakar. I § 8-2 i lova er det vidare fastsett mel- konkluderte med at «kringkastingsavgifta vil gje deplikt for næringsverksemder ved innførsel og relativt stabile og føreseielege inntekter for NRK i innanlandsk sal, utleige eller utlån av kringkas- nokre år til, men at medieutviklinga på sikt kan tingsmottakarar. Kapittel 8 i lova inneheld sen- gjere det naudsynt å endre NRKs finansierings- trale reglar om kontroll med denne meldeplikta grunnlag». og om fastsetjing og innkrevjing av kringkas- For å gjere ei nærmare vurdering av alterna- tingsavgifta og tilleggsavgifter. § 8-3 slår fast tiva for offentleg finansiering av NRK sette regje- Stortinget sin rett til å fastsetje avgifta og gir ringa 2. oktober 2015 ned ei ekspertgruppe leidd Kongen heimel til å fastsetje nærmare reglar i av Tore Olaf Rimmereid.3 Mandatet var å vurdere forskrift og frita frå avgifta når det er særlege i kva grad ulike finansieringsmodellar varetek grunnar til det. § 8-4 gir panterett for å drive inn NRK sitt behov for redaksjonelt sjølvstende, legiti- avgift med vidare. § 8-5 gir NRK rett til innsyn i mitet i befolkninga og finansiell stabilitet over tid. opplysningar om kundane til tilbydarar av beta- Éin av modellane skulle ta utgangspunkt i dagens lingsfjernsyn. Med unntak for § 8-4 gir alle føre- kringkastingsavgift. Ekspertgruppa skulle òg segnene heimel for Kongen til å gi nærmare beskrive alle modellar med omsyn til praktisk reglar i forskrift. Følgjande forskrifter regulerer organisering av innkrevjing, handtering av føre- innkrevjinga av kringkastingsavgifta:5 tak, organisasjonar mv. og overslag over administrative kostnader etc., og vurdere korleis kost- – Forskrift 23. oktober 1980 nr. 8777 om radio- nadseffektivitet ved ulike innkrevjingsmetodar handleres meldeplikt til Norsk rikskringkas- kan optimaliserast slik at mest mogleg blir mål- ting retta til formålet samtidig som kostnadene for for- – Forskrift 15. juni 1981 nr. 8629 om radiohand- brukarane blir reduserte. lerkontroll Regjeringa blei i oppmodingsvedtak romartal – Forskrift 23. oktober 1980 nr. 8798 om fjern- V i Stortingets innstilling til allmennkringkas- synsmottakere tingsmeldingabedd om «å fremme forslag om fremtidig finansiering av NRK til Stortinget etter Desse forskriftene rettar seg både mot den som at ekspertgruppen hadde levert sin anbefaling, og har fjernsynsmottakar i bruk (avgiftspliktige), og innen utgangen av 2016». I tillegg bad komiteens mot dei som omset avgiftspliktige apparat (for- fleirtal, regjeringa «forsikre seg om at det som en handlarar). Forskriftene inneheld mellom anna del av ekspertutvalgets arbeid med alternative reglar som definerer avgiftsobjektet, regulerer finansieringsmodeller for NRK blir utredet en ord- rettar og plikter knytte til meldeplikta, avgiftsplikt ning etter finsk modell» (vedtak romartal IV). og unntak frå avgifta, kontroll med betaling av Vidare skrev eit fleirtal at den framtidige finansi- avgifta og sanksjonar ved brot på forskriftene. eringsmodellen må verne om sjølvstendet til Dagens ordning baserer seg på at alle som har NRK, vere ubyråkratisk og ha ein sosial profil i ein fjernsynsmottakar i bruk, er pliktige til å større grad enn i dag. Departementet følgde dette betale kringkastingsavgift. Utgangspunktet er at opp med ei presisering av ekspertgruppa sitt man- det skal betalast éi avgift for kvar enkelt mottakar, dat om at ei ordning etter finsk modell skulle vere men den dekker òg ektefelle og andre husstands- ein av modellane som blei utgreidde og vurderte, medlemmer som heilt eller delvis vert forsørgja av og at kriteria om sjølvstende, mindre byråkrati og betalaren. Den som har trygd, føderåd eller stu- ein større sosial profil skulle inngå i vurderinga av dielån vert ikkje rekna som forsørgd av andre. dei ulike modellane. Ordninga er innretta slik at ein normalt berre

4 Lov av 4. desember 1992 nr. 127 om kringkasting og audiovisuelle bestillingstjenester 5 I tillegg inneheld forskrift om kringkasting og audiovisuelle 3 Andre medlemmer i ekspertgruppa var Sissel Jensen bestillingstenester ei føresegn som slår fast at Medietilsy- (dr.oecon. og førsteamanuensis ved NHH), Bente Sollid net er klageinstans for enkeltvedtak som Norsk rikskring- Storehaug (CEO i ESV Digital AS) og Johann Roppen (pro- kasting har gjort, og som gjeld innkrevjing av kringkas- fessor i journalistikk og rektor ved HVO). tingsavgift og fritak frå avgiftsplikta. 12 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK betaler avgift for eitt apparat per husstand, uav- mot sitt eige registrer over dei som betaler kring- hengig av kor mange mottakarar ein har. kastingsavgift. Forskrift om fjernsynsmottakere definerer Meirverdiavgift på kringkastingsavgifta blei ikkje omgrepet fjernsynsmottakar nærmare, og det innført frå 1. januar 2003. Hovudformålet med blir i dag tolka teknologinøytralt ved at alle tek- meirverdiavgiftsomlegginga var å fjerne prisbarri- niske innretningar som det er mogleg å ta inn eren som meirverdiavgifta representerte for NRK fjernsynssendingar på, i utgangspunktet er i valet mellom eigenproduksjon (utan avgift) og omfatta av ordlyden. Sjølv om ordlyden gir vide eksternproduksjon (med avgift) i NRKs allmenn- tolkingsrammer, blir avgifta i dag berre knytt til kringkastingsverksemd. Det skal i dag betalast mottak av lineær kringkasting formidla via tradi- meirverdiavgift ved omsetjing av kringkastings- sjonelle tv-distributører. Ein må dermed ikkje tenester som er finansiert av kringkastingsavgifta betale dersom ein berre mottar NRK sitt ikkje- med ein avgiftssats på 10 prosent. NRK har frå- lineære innhald via internett. I forskrift om fjern- dragsrett for inngåande meirverdiavgift på inn- synsmottakere er det lagt inn ei føresegn om at kjøp til bruk i denne del av verksemda. dersom NRK ønskjer det, «skal det også være adgang til å plombere mottaker og/eller antenne- inntak». I dag tillèt NRK dette, noko som inneber 2.3 Ekspertgruppa si utgreiing av at dersom ein kan dokumentere at mottakaren er finansieringsmodellar teknisk sperra og ikkje kan ta imot fjernsynssig- nal, kan ein lovleg bruke NRK sine tenester utan å 2.3.1 Innleiing betale avgift. I dag er det å sjå lineær tv distribuert I rapporten Finansiering @NRK – Alternative via nett (direktesend TV) heller ikkje omfatta av fremtidige modeller for offentlig finansering av plikta til å betale kringkastingsavgift. NRK vurderte ekspertgruppa seks ulike finansier- Kontrollen med apparat som er avgiftspliktige, ingsmodellar. Vurderinga var basert på ein gjen- byggjer på eit system med meldeplikt ved over- nomgang av relevante modellar i andre euro- draginga av mottakarar og når mottakarar ikkje peiske land som har ein allmennkringkastar med lenger er i bruk. Mens reglane i utgangspunktet høg offentleg finansieringsdel. Modellane blei definerer fleire typar apparat som avgiftspliktige, beskrivne ut frå grunnlaget for betalinga, kven omfattar meldeplikta for forhandlarar berre tradi- som er omfatta av betalingsplikta, og korleis midla sjonelle fjernsynsapparat. Det er praktiske omsyn blir kravde inn og administrerte. I vurderinga av som ligg bak denne praksisen. Så lenge eit stort dei ulike modellane la ekspertgruppa vekt på kor- fleirtal av norske husstandar har minst eitt tradi- leis dei ulike modellane kan forventast å fungere sjonelt fjernsynsapparat og éin lisens dekkjer alle med tanke på robustheit, sjølvstendet til NRK, dei andre avgiftspliktige apparata i ein husstand, finansieringskostnader, fordelingsverknader og vil ei utviding av meldeplikta til å omfatte andre legitimitet. typar avgiftspliktige apparat vere til liten nytte. Tabell 2.4 gir ei stikkordsmessig oppsumme- Etter ei lovendring i 2009 gir kringkastings- ring av kjenneteikn ved dei ulike modellane som lova § 8-5 NRK rett til innsyn i opplysningar om ekspertgruppa vurderte. I det følgjande er kundane til distributørar av fjernsynssendingar, ekspertgruppa si beskriving og vurdering av slik at NRK kan bruke opplysningane til kontroll modellane summert opp. 2016–2017 Meld. St. 15 13 Eit moderne og framtidsretta NRK Inga tilknyting til bruk NRK likestilt med andre formål Som skattesystemet Som skattesystemet generelt Skatteinngang generelt og prioritering på statsbudsjettet Ekstrakostnad i Skatteetaten mv. Alminneleg skatte- («neder- finansiering landsk modell») Beløpstak, elles elles Beløpstak, til ikkje tilknyting bruk gjortBlir for synleg skattytaren friteke Næringslivet lever av Dei som ikkje kapital, betaler Skjermar dei med med Skjermar dei lågast inntekt, rammer husstandar med fleire inntekter Utvikling i lønns- og Utvikling i lønns- pensjonsinntektene Ekstrakostnad i Skatteetaten NRK-skatt på personinntekt («finsk modell utan føretak») Beløpstak, elles Beløpstak, elles til tilknyting ikkje bruk Blir gjortsynleg for skattytaren store med Dei frå- drag betaler ikkje/ lite Skjermar dei med lågast inntekt, rammar husstandar fleire med inntekter Inntektsutvikling, konjunkturar og rentenivå Skatteetaten Person selskapog Person Person og selskap Person NRK-skatt på alminneleg inntekt (finsk modell) gel) Fritak Fritak inntekt Alminneleg

sensavdelinga Skatteetaten Skatteetaten Skatteetaten Svak tilknyting til bruk Lite omgåing Må bu fleiresaman for ikkje å betale Mobilitet og nye buformer Lisensavdelinga Ekstrakostnad i Bustad Alminneleg inntekt Personinntekt Inntekt, forbruk mv. Person(ar) som disponerer ein bustad NRK-bidrag NRK-bidrag modell») («tysk

Betaler sjølv om ser NRKein ikkje tjuv- «Framleis kikkarar» Må avstå frå tv, pc, Må avstå frå tv, nettbrett, smart- ikkje for telefon mv. å betale Inkluderer nye platt- Inkluderer nye former Lisensavdelinga Meldeplikt Rapportering Fritak (hovudregel)(hovudre Fritak (tv, pc, nettbrett, (tv, smarttelefon mv.) Person(ar) som disponerer ein bustad NRK-avgift NRK-avgift («dansk modell»)

ikkje ser NRK på tv «Gratispassasjerar» «Tjuvkikkarar» ikkje å betale tv-bruken Lisensavdelinga Meldeplikt Rapportering sjon eller per 10 rom felles forsørging (husstand) avgift Legitimitet om ein Betaler sjølv Fordeling Må avstå frå tv for Robustheit Avhengig av Administrasjon inntekterNRK sine Direkte LisensavdelingaAdministrative kostnader Lisensavdelinga Li Direkte Direkte Øyremerktløyving Øyremerktløyving Løyving Grunnlag, føretak Fjernsyn per institu- Grunnlag, private Fjernsyn (i bruk) Alle plattformer Kjenneteikn/modell Dagens kringkastings- Betalar Person(ar) med Tabell 2.1 Kjenneteikn ved ulike finansieringsmodellar Ekspertgruppa,Kjelde: @NRK Finansiering 14 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

2.3.2 Dagens kringkastingsavgift vering av avgiftspliktige mottakarar basert på garantiregistera. I tillegg har NRK rett til innsyn i 2.3.2.1 Beskriving av modellen opplysningar om kundane til dei som distribuerer Alle som har ein fjernsynsmottakar i bruk, er plik- fjernsynssendingar. tige til å betale kringkastingsavgift etter dagens ordning. I utgangspunktet skal ein betale éi kringkastingsavgift for kvar enkelt mottakar, men for 2.3.3 NRK-avgift (apparatnøytral avgift) privatpersonar er ordninga innretta slik at ein normalt berre betaler éi avgift per husstand. Bedrif- 2.3.3.1 Beskriving av modellen ter, institusjonar, offentlege verksemder mv. beta- Modellen som ekspertgruppa kallar NRK-avgift, ler for kvar enkelt mottakar, med visse unntak. er i hovudsak ei vidareføring av dagens kringkas- Sjukehus, aldersheimar, asylmottak, fengsel, tingsavgift, der avgiftsgrunnlaget er utvida til å barnehagar, grunnskular og vidaregåande skular omfatte alle apparat som er eigna for konsum av mv. betaler berre éi kringkastingsavgift per insti- audiovisuelt innhald. Betalingsplikta vil i tillegg til tusjon, og unntaksregelen kan òg brukast for fjernsynsmottakarar omfatte datamaskiner, nett- andre liknande institusjonar. For fjernsynsmot- brett, smarttelefonar mv. På den måten blir ord- takarar som blir brukte av tilsette, gjeld likevel ninga teknologi- og plattformnøytral og inkluderer hovudregelen om éi avgift per apparat. Unntaks- dei apparata befolkninga i dag bruker for å ta imot regelen om éi avgift per verksemd gjeld òg for tv-innhaldet til NRK. norske skip, boreriggar og liknande. For verksem- Ekspertgruppa meinte at med ei utviding av der som hotell og liknande er regelen at éi kring- avgiftsgrunnlaget til pc og smarttelefonar vil det kastingsavgift omfattar mottakarar på inntil ti rom vere urimeleg å vidareføre hovudregelen for som berre blir brukte av tilfeldige gjester. bedrifter om å betale avgift per apparat. Ettersom NRK kan òg gi frilisens for eitt år om gongen næringslivet i hovudsak bruker internett, pc og til enkelte svært avgrensa grupper. Det gjeld mel- smarttelefonar som arbeidsverktøy og i mindre lom anna personar som er varig sterkt funksjons- grad til mediekonsum, foreslår ekspertgruppa at hemma, slik at det er vanskeleg for dei å bevege bedrifter og institusjonar som hovudregel ikkje seg utanfor bustaden eller få kontakt med andre, skal omfattast. og som ikkje har økonomisk evne til å betale kringkastingsavgifta sjølv. Utanlandske diplomatiske tenestemenn, utsende konsulære teneste- 2.3.3.2 Inntekter, innkrevjing og administrasjon menn og utsende diplomatiske funksjonærar ved I denne modellen vil Stortinget framleis fastsetje utanlandske misjonar, medlemmer av NRKs satsar som for kringkastingsavgifta i dag. kringkastingsråd og tenestemenn i NRK kan òg få Lisensavdelinga vil administrere ordninga og frilisens.6 avgjere kven som skal betale, krevje inn og kontrollere betalinga av ei NRK-avgift. Det vil framleis vere slik at éi avgift normalt 2.3.2.2 Inntekter, innkrevjing og administrasjon dekkjer alle apparata i husstanden. Ekspert- Stortinget vedtek kringkastingsavgifta kvart bud- gruppa foreslår å leggje om betalingsplikta, ved at sjettår, og det er inntektene frå kringkastingsav- ho blir knytt til bustadeining og den/dei som dis- gifta som utgjer hovuddelen av finansieringa av ponerer bustaden, og at det blir definert eit NRK. Knapt 3 prosent kjem frå andre kjelder, solidaransvar for betalinga. Det inneber at inkludert kommersiell verksemd. Lisensavdelinga kan rette kravet til andre bebua- Det er NRK sjølv som krev inn kringkastings- rar dersom avgifta ikkje er betalt til rett tid av den avgifta, og denne verksemda er organisert i som i utgangspunktet har motteke fakturaen. Lisensavdelinga. Kontrollen med apparat som er Systemet med meldeplikt for den som eig, lei- avgiftspliktige, byggjer på eit system med melde- ger eller låner ein fjernsynsmottakar, og rapporte- plikt. Den som eig, leiger eller låner ein fjernsyns- ring frå forhandlarar og distributørar blir vidare- mottakar, er pliktig til å melde frå til NRK. For- ført i denne modellen. Meldeplikta kan utvidast til handlarar sender eigne rapportar over sal og utle- å omfatte pc, nettbrett og smarttelefon i tillegg til fjernsynsapparat. Rapporteringa frå distributørar 6 Ved inngangen til 2016 opplyser NRK at dei hadde 5660 fri- kan omfatte reine internett-abonnement i tillegg lisensar. Berre 583 av desse var knytte til fritaket for varig til kanalpakkar for fjernsyn. sterk funksjonshemming og manglande økonomisk evne (§ 5-1d). 2016–2017 Meld. St. 15 15 Eit moderne og framtidsretta NRK

2.3.4 NRK-bidrag (husstandsavgift) folkeregisteret. Det er Skatteetaten som er ansvarleg for folkeregisteret. For begge desse model- 2.3.4.1 Beskriving av modellen lane foreslår derfor ekspertgruppa at Lisensavde- I modellen som ekspertgruppa kallar NRK-bidrag, linga og Skatteetaten vurderer eit nærmare sam- blir betalingsplikta lagd på bueininga. Dette er arbeid om informasjonsutveksling og kontrolltil- likevel ikkje ein bustadskatt, ettersom det ikkje er tak. eigar som er betalingspliktig, og beløpet er uavhengig av bustadens verdi. Avgifta er knytt til den eller dei som disponerer bustaden, og skal krev- 2.3.5 NRK-skatt (øyremerkt skatt på inntekt) jast inn uavhengig av om ein eig eller leiger. Modellen blir ofte omtalt som ei husstandsavgift. 2.3.5.1 Beskriving av modellen Ekspertgruppa har føresett at husstandsavgifta til Ekspertgruppa har greidd ut to alternative utfor- liks med kringkastingsavgifta blir ei særskild beta- mingar av ein skatt med utgangspunkt i den fin- lingsordning utanfor statsbudsjettet, og ikkje ein ske modellen: éin med grunnlag i alminneleg inn- del av skatteoppgjeret. tekt, der både personar og selskap er omfatta, og Ekspertgruppa legg til grunn at når betalings- éin med grunnlag i personinntekt.7 NRK-skatten plikta er knytt til bueining, vil bedrifter og institu- vil gå fram i likninga til den enkelte skattytaren. sjonar som eit utgangspunkt falle utanfor. Sjølv Inntekta frå denne særskatten vil deretter bli syn- om næringsbygg òg er registrerte med bruksei- leg som ein eigen post på statsbudsjettet. I berek- ningsnummer, er det komplisert å bruke det som ningane har ekspertgruppa brukt dei same sat- grunnlag. Det er fordi det kan vere ganske vilkår- sane som i Finland: 0,68 prosent for personar og leg kor stor bygningsmasse som er på ei bruks- 0,35 prosent for selskap. Med desse satsane blir eining, og om det er lokale som blir brukte til eller det berekna ein flat skatt opp til eit tak, noko som er eigna til å ta imot eit audiovisuelt tenestetilbod. vil seie at alle betaler den same prosentdelen av Ekspertgruppa meiner at det er uheldig å definere inntekta si opp til eit maksimumsbeløp. andre grunnlag i tillegg for å inkludere bedrifter Ekspertgruppa tilrår personinntekt som og institusjonar, men at næringsverksemd med grunnlag for NRK-skatten, mellom anna for å karakter av bustadtilbod bør inkluderast. Det vil unngå at personar med høge frådrag fell utanfor mellom anna gjelde hotell, hospits og skip med betalingsplikta. Personinntekt gir eit meir stabilt passasjerlugarar. Dersom bedrifter og institusjo- grunnlag enn alminneleg inntekt. Offentlege insti- nar likevel skal omfattast, såg ekspertgruppa det tusjonar, bedrifter og personar med berre kapi- som ei moglegheit at dagens ti-roms regel for talinntekt betaler ikkje NRK-skatt på dette grunn- hotell og liknande blir nytta generelt på lokalar for laget. Så sant ikkje andre skattar blir lågare, vil ein kontorarbeid, opphald eller overnatting. NRK-skatt auke den totale personskattlegginga.

2.3.4.2 Inntekter, innkrevjing og administrasjon 2.3.5.2 Inntekter, innkrevjing og administrasjon Stortinget vil fastsetje satsar som for dagens kring- Ein særskatt på inntekt vil bli fastsett av Stortinget kastingsavgift. Ein overgang frå kringkastingsav- og vere ein eigen post på statsbudsjettet. For ein gift til bustadmodell føreset ei presisering i regel- skatt vil både inntekta til staten og overføringa til verket når det gjeld kven som er pliktig til å betale, NRK bli løyvd året før. Inntektene frå særskatten vil og reglar for når betalingsplikta tek til å gjelde. bli tekne inn på statsbudsjettet, og inntektene til Betalingsperioden for kringkastingsavgifta følgjer NRK vil vere ei utgiftsløyving på statsbudsjettet. av meldeplikta for apparat, mens for eit NRK-bidrag Ein NRK-skatt på inntekt vil bli berekna av vil denne meldeplikta bli avvikla. Derfor må det eta- Skatteetaten og kravd inn av dei kommunale blerast reglar for kor lenge ein kan disponere ein skatteoppkrevjarane. Lisensavdelinga vil dermed bustad før avgiftsplikta tek til å gjelde. bli overflødig og kan leggjast ned. Lisensavdelinga vil administrere ordninga og avgjere kven som skal betale, krevje inn og kon- 7 Alminneleg inntekt er ein nettostorleik der alle typar trollere betalinga av eit NRK-bidrag. Ekspert- skattepliktige inntekter er omfatta, med frådrag for fråd- ragsgodkjende kostnader. Både selskap og personar beta- gruppa foreslår at avgiftsplikta både for ei utvida ler skatt av alminneleg inntekt. Personinntekt er ein brutto- apparatavgift og ei husstandsavgift skal knytast til storleik, det vil seie at ein ikkje får frådrag i inntekta. I dei/den som disponerer bustadeininga, noko som personinntekta er lønns-, trygde- og pensjonsinntekt pluss berekna personinntekt frå enkeltpersonføretak rekna med. føreset samankopling av opplysningar frå offent- Kapitalinntekter inngår ikkje i personinntekta, i motsetning lege register som matrikkelen, grunnboka og til i alminneleg inntekt. 16 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

3 000

2 500

2 000

1 500

1 000

500

0 0 100 000 200 000 300 000 400 000 500 000 600 000 700 000 800 000 Bruttoinntekt*

Personinntekt Alminnelig inntekt Flat skatt

Figur 2.4 NRK-skatt (finsk modell) og flat skatt på personinntekt, overslag for 2016 i kroner * Person med kun lønns- eller trygdeinntekt og standard fradag Kjelde: Statistisk sentralbyrå, Finansdepartementet og ekspertgruppa

Det vert ikkje berekna meirverdiavgift av tektsnivå som lisensen gir NRK i dag, svarer til eit direkte skattar. Å oppheve kringkastingsavgifta og løyvingsbehov på 6 milliardar kroner. Inndekking erstatte den med ein skatt vil derfor medføre bort- på statsbudsjettet vil vere avhengig av politiske fall av inntekter for staten. For NRK vil ei opphe- prioriteringar på utgiftssida og eventuelle skatte- ving av kringkastingsavgifta medføre at frådrags- aukingar på inntektssida. Ekspertgruppa berekna retten for inngåande meirverdiavgift knytt til inn- at inndekking gjennom auka personskattar til kjøp av varer og tenester til den avgiftspliktige dømes vil innebere at trygdeavgifta må setjast opp delen av verksemda fell bort. med 0,35 prosentpoeng for alle, bortsett frå for dei med dei aller lågaste inntektene. Desse låginn- tektsgruppene får fritak etter gjeldande reglar i 2.3.6 Alminneleg skattefinansiering skattesystemet. Ved skattefinansiering vil Lisensavdelinga bli 2.3.6.1 Beskriving av modellen overflødig, og ho kan leggjast ned. Alminneleg skattefinansiering inneber at det blir gitt ei årleg løyving over statsbudsjettet. Forskjel- len frå ein NRK-skatt er at bidraget frå den enkelte 2.3.7 Tilrådinga til ekspertgruppa ikkje vil vere synleg på likninga med alminneleg Ut frå vurderinga av den teknologiske utviklinga skattefinansiering, og det vil ikkje vere nokon inn- og nye medievanar tilrår ekspertgruppa at dagens tektspost i statsbudsjettet. kringkastingsavgift ikkje blir vidareført. For å sikre ei stabil framtidig finansiering av NRK meiner ekspertgruppa at ordninga bør vere platt- 2.3.6.2 Inntekter, innkrevjing og administrasjon formnøytral, slik at ho omfattar både lineære og Med alminneleg skattefinansiering ligg det ingen ikkje-lineære medietenester. Ekspertgruppa mei- føringar i finansieringsforma for inntekta til NRK, ner at finansiering som ikkje er øyremerkt, vil som vil bli bestemt på grunnlag av politisk priori- svekkje sjølvstendet til NRK, og vurderer derfor tering av statlege utgifter. Ekspertgruppa har vist ikkje alminneleg skattefinansiering som noko at finansiering over statsbudsjettet på same inn- aktuelt alternativ. 2016–2017 Meld. St. 15 17 Eit moderne og framtidsretta NRK

Ekspertgruppa gir ikkje ei samla tilråding om Fleire trekkjer fram at husstandsavgifta vil vere framtidig finansieringsmodell. Fleirtalet i ekspert- mindre administrativt krevjande enn ei NRK-avgift, gruppa, medlemmene Rimmereid, Jensen og Sol- fordi behovet for å konstatere at husstanden har lid Storehaug, foreslår eit bustadbasert finansier- eit avgiftspliktig apparat, fell bort. Dei to kontroll- ingsbidrag der inntekta blir halden utanfor stats- mekanismane i dagens ordning, med forhandla- budsjettet (NRK-bidrag, husstandsavgift). Dei legg rane si meldeplikt om omsetning av avgiftspliktige vekt på eit stabilt og føreseieleg inntektsgrunnlag apparat og NRK sin rett til innsyn i opplysningar for NRK og meiner at ein modell som vidarefører om kundane til fjernsynssendingsdistributørar, vil kringkastingsavgifta si tilknyting til husstand, vil falle bort med overgang til ei husstandsavgift. ha brei aksept. Fleirtalet meiner at mange vil opp- Telenor ser dette som positivt og viser til at dei har leve NRK-bidrag som ei vidareføring av den godt vore svært kritiske til å innføre ei plikt til å utlevere innarbeidde ordninga vi har i dag. kundelister med tanke på personvernomsynet. Medlemmen Roppen foreslår ei apparatnøytral Schibsted skriv at ei offentleg finansiering av NRK avgift, som utvidar dagens kringkastingsavgift i bør vere universell, og at husstandsavgifta vil gi fleirmedial retning (NRK-avgift). Roppen legg betre føreseielegheit, meir sjølvstende og mindre vekt på at tilknyting mellom brukar og leverandør byråkrati enn andre ordningar. styrkjer legitimiteten til kringkastingsavgifta, og Høyringsinstansane MBL, Amedia og Schibsted at usikkerheit om framtida ikkje endrar hovudinn- meiner at avgjerda om ein framtidig finansierings- trykket av ei betalingsordning som fungerer godt modell for NRK bør sjåast i samanheng med kon- i dag. klusjonane til Mediemangfaldsutvalet, som skal Fleirtalet si tilråding av NRK-bidrag byggjer på levere innstillinga si 1. mars 2017. Dei peiker på at ein føresetnad om at ordninga kan haldast utanfor mandatet til utvalet har vore for avgrensa, at til statsbudsjettet, slik som kringkastingsavgifta er i dømes konkurranseverknadene burde ha vore vur- dag. Dersom føresetnaden ikkje held, vil medlem- derte, og at det burde ha vore vurdert om delar av mene Rimmereid og Sollid Storehaug subsidiært finansieringa bør gå til andre medieaktørar. støtte forslaget frå medlemmen Roppen om ei Mediemangfaldsutvalet viser i høyringsfrå- apparatnøytral NRK-avgift utanfor statsbudsjettet. segna si til at mandatet deira i utgangspunktet Medlemmen Jensen held fast ved ei universell ikkje inneber å vurdere eller foreslå korleis staten finansieringsordning, og dersom eit NRK-bidrag skal skaffe seg inntekter for å dekkje inn utgiftene må førast på statsbudsjettet, foreslår Jensen subsi- til tiltak for å fremje mediemangfaldet. Likevel diært ein øyremerkt skatt på personinntekt av skriv utvalet at det kan tenkjast at forhold ved inn- omsyn til fordelingsverknader mellom personar. krevjinga av statlege midlar kan påverke mediemangfaldet, og at rapporten blir kommentert med dette som utgangspunkt. Utvalet konkluderer 2.4 Synet til høyringsinstansane med at NRK-bidrag (tysk modell) og NRK-avgift (dansk modell) best vil vareta omsyna sjølvstende, Rapporten til ekspertgruppa blei send på høyring legitimitet og føreseielegheit. i juli 2016. Kulturdepartementet fekk 16 høyrings- Prinsippet om sjølvstende blir trekt fram av dei fråsegner med merknader, der hovudvekta av frå- fleste høyringsinstansane som grunngiving for å segnene kom frå sentrale aktørar i mediebransjen. ikkje flytte finansieringa av NRK til statsbudsjet- Det er brei semje blant høyringsinstansane om at tet. LO rår frå å innføre ein finansieringsmodell dagens kringkastingsavgift ikkje er eigna til å etter finsk mønster og skriv at modellen vil bryte finansiere NRK i framtida. Omsyna sjølvstende, med prinsippet om størst mogleg grad av politisk legitimitet og føreseielegheit blir av dei fleste høy- sjølvstende, vere administrativt byrdefull og skape ringsinstansane trekte fram som hovudprinsipp usikkerheit rundt det framtidige finansierings- for ein framtidig finansieringsmodell. grunnlaget. Høyringsinstansane Amedia, Norsk Teneste- Norsk Redaktørforening skriv at dei vil åtvare mannslag (NTL), Telenor, LO og Schibsted, Rana mot finansieringsmodellar som medfører at finan- kommune og Nordland fylkeskommune støttar fleir- sieringa av NRK blir ein del av den ordinære talet i ekspertgruppa sitt forslag om ei husstandsav- skatteinnkrevjinga, og at det vil vere uheldig om gift. Dei resterande instansane som uttrykkjer ei ein uavhengig journalistisk institusjon på den klar meining om den framtidige modellen, ser både måten blir gjord avhengig av reine politiske stem- husstandsavgift og NRK-avgift som gode løysingar ningsskifte og forhandlingar. (NRK, Mediebedriftenes landsforening, Norsk Jour- NRK held fram sjølvstende som det viktigaste nalistlag, Mediemangfaldsutvalet og Medietilsynet). kriteriet ved val av finansieringsmodell og at dette 18 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK omsynet tilseier at alminneleg skattefinansiering betale lisens. Truleg vil stadig fleire nytte dette over statsbudsjettet ikkje er ønskjeleg: høvet dersom ordninga ikkje blir endra. Dei aller fleste husstandar vil nok framleis ha fjernsynsmot- «Norske politikere har sterk og grunnfestet takar i mange år framover, men med ein respekt for NRKs uavhengighet, likevel løper redusert prosentdel vil det bli relativt færre som vi en risiko dersom NRKs inntekter skal være bidreg til å finansiere NRK. Når fleire blir lovlege resultat av årlige politiske prioriteringer på «gratispassasjerar», vil det svekkje legitimiteten til statsbudsjettet, i stedet for direktefinansiering ordninga, noko som kan bidra til å svekkje finansi- fra publikum. Bare tanken om at NRKs journa- eringsgrunnlaget endå meir. listiske valg og prioriteringer kan være indi- At lisenstalet så langt nesten har klart å halde rekte påvirket av slike budsjettforhandlinger, tritt med veksten i talet på husstandar, heng mel- vil i ytterste konsekvens kunne undergrave lom anna saman med den nye kontrollmekanis- folks tillit til vår uavhengighet.» men som blei innført etter ei lovendring i 2009 om rapportering av kundelister frå fjernsynsdistribut- Fleire av høyringsinstansane meiner at det er eit ørane. Det har bidrege til å vege opp for reduksjo- viktig prinsipp at ingen betaler avgifta meir enn nen i prosentdelen husstandar som har fjernsyns- éin gong. Schibsted, MBL, Telenor, NTL, LO og mottakar. Knapt 90 prosent av dei lisenspliktige Amedia støttar forslaget frå ekspertgruppa om at husstandane betalte kringkastingsavgift i 2006, bedrifter og institusjonar bør haldast utanfor. mot knapt 94 prosent i 2015. Prosjektet med å få Rana kommune og Nordland fylkeskommune desse dataa frå fjernsynsdistributørane blei full- støttar ekspertgruppa sitt forslag om ei husstands- ført i 2016, og Lisensavdelinga oppgir at effekten avgift. Rana kommune legg vekt på at denne av denne nye kontrollmekanismen no er teken ut. modellen vil byggje vidare på ei ordning som fun- Denne utviklinga er dermed ikkje venta å halde gerer svært effektivt. Dei viser òg til at Lisensav- fram, og NRK reknar ikkje med nokon auke i talet delinga og Statens innkrevjingssentral (SI) er ein på lisensbetalarar framover. del av eit stort kompetansemiljø av IKT-baserte Den raske endringa i medievanane til befolk- etableringar, og at innkrevjing av kringkastingsav- ninga og det faktum at det særleg er dei unge som gifta er eit godt døme på korleis verksemdene vel bort fjernsynsapparatet, gjer at kringkastings- samarbeider tett og godt om å løyse nasjonale avgifta i dag ikkje lenger utgjer ei stabil og føres- oppdrag på ein effektiv måte. Statens innkrevjings- eieleg finansiering av NRK. Erfaringar frå andre sentral har i dag ansvaret for å tvangsinnkrevje land, til dømes Finland, viser at det kan innebere kringkastingsavgift. I høyringssvaret viser dei til ein stor risiko å vente for lenge med å endre ord- at ei omlegging til ei NRK-avgift eller eit NRK- ningar som ikkje lenger er tilpassa utviklinga i tek- bidrag vil krevje minimale tekniske tilpassingar, nologi og medievanar. Når fleire husstandar sluttar mens ein NRK-skatt kan komme til å få relativt å betale, svekkjer det finansieringsgrunnlaget store konsekvensar for verksemda til SI. samtidig som ein stadig mindre del av befolkninga vil vere med på å betale for den offentlege allmennkringkastaren. Det kan svekkje den breie oppslut- 2.5 Departementet si vurdering ninga om offentleg finansiering av allmennkringkasting. På bakgrunn av dette meiner departemen- 2.5.1 Behovet for å endre finansieringsmodell tet at det er nødvendig å endre finansieringsmodell Fjernsynsapparatet er framleis attraktivt for mens oppslutninga om ordninga framleis er god. mange på grunn av skjermstorleik og god bilet- Departementet meiner at endringane i teknologi kvalitet, men prosentdelen husstandar som har og mediebruk gjer det nødvendig med ein ny fjernsynsmottakar, går ned. Fram til 2010 var det modell for offentleg finansiering av NRK. fjernsynsapparat i meir enn 98 prosent av husstandane, mens prosentdelen er redusert til 93 i dag. Mykje tyder på at medievanane til befolkninga Boks 2.1 Behovet for å endre står ved eit vegskilje, og at utviklinga kan gå raskt. finansieringsmodell Det er dei unge som vel bort fjernsynsappara- – Departementet meiner at endringar i tek- tet, og dersom dei tek med seg dette utover i livet, nologi og mediebruk gjer det nødvendig vil grunnlaget for NRK-finansieringa bli svekt. I med ein ny modell for offentleg finansier- dag er det mogleg å kjøpe ferdig plomberte fjern- ing av NRK. synsapparat og bruke NRK sitt nett-tv-tilbod for både lineært og ikkje-lineært innhald utan å måtte 2016–2017 Meld. St. 15 19 Eit moderne og framtidsretta NRK

som er framtidsretta, og som ikkje vil bli utdatert 2.5.2 Vurdering av finansieringsmodellene om få år. Det er vanskeleg å seie kva slags apparat Kringkastingsavgifta er ikkje lenger eit framtids- som i framtida vil falle inn under regelverket. retta og stabilt finansieringsalternativ for NRK. Ei NRK-avgift kan òg bli administrativt krev- Det er derfor behov for ein ny finansieringsmo- jande og gjere det nødvendig med utvida kontroll- dell. I det følgjande vurderer departementet alter- mekanismar. Kontinuerleg oppfølging og juste- native modellar. Utgangspunktet for vurderingane ring må mellom anna til for å sikre at meldeplikta er at ein ny finansieringsmodell bør gi låge heile tida treff dei apparata som bør omfattast. administrative kostnader, lite byråkrati, stabil finansiering, sjølvstende for NRK og ikkje gi uri- melige fordelingsmessige utslag. Der departe- 2.5.2.2 NRK-bidrag (husstandsavgift) mentet viser til beløp for avgifter eller skattar, er Ei husstandsavgift med eit fast beløp for den eller det i berekningane tatt utgangspunkt i at NRKs dei som disponerer ei bustadeining, vil gi eit sta- inntektsnivå skal vere om lag det same som i dag. bilt og føreseieleg inntektsgrunnlag for NRK. Til liks med den apparatnøytrale kringkastingsavgifta (NRK-avgift) vil ei omlegging til denne ordninga 2.5.2.1 NRK-avgift (apparatnøytral avgift) innebere lite endring for dei som alt betaler kring- Ei apparatnøytral kringkastingsavgift vidarefører kastingsavgift, og dei som alt betaler, kan oppfatte ei ordning som har stor oppslutning i dag. Samti- henne som positiv fordi fleire blir med på å betale. dig tettar ho smotthòlet i dagens ordning ved å Samtidig kan det bli rom for å setje satsen noko inkludere apparat for mottak av ikkje-lineært inn- ned når fleire betaler. Modellen er teknologi- hald i tillegg til tradisjonell, lineær TV. Lisens- nøytral og vil dermed vere framtidsretta. finansiering er ein anerkjend modell i europeisk Betalingsplikt som er knytt til å disponere samanheng for å sikre sjølvstende for allmenn- bustad, inneber at ein går bort frå prinsippet om kringkastaren. Modellen vidarefører leverandør- brukarbetaling ved at det ikkje lenger er nødven- kunde-forholdet, noko som er positivt for legitimi- dig å kontrollere om husstanden har skaffa seg teten til avgifta i befolkninga, sidan det etablerer høve til å ta imot audiovisuelt innhaldstilbod, for å eit direkte forhold mellom NRK og publikummet fastslå betalingsplikt. Tilsvarande som med NRK- NRK lagar innhaldet sitt for. avgift inneber husstandsavgifta ei lausare tilkny- Ei apparatnøytral avgift vidarefører prinsippet ting mellom avgiftsobjektet og det ein betaler for, om brukarbetaling ved at det framleis vil vere slik enn det lisensen har gitt til no. Det kan oppfattast at berre dei som har skaffa seg bruksmoglegheit, som urimeleg for dei som i liten grad bruker eller blir pliktige til å betale. Samtidig vil utvidinga av ønskjer å bruke NRK sitt tilbod. Det høge nivået apparatgrunnlaget gjere det vanskelegare å unngå på audiovisuelt mediekonsum og tilgangen til å betale avgifta, ettersom tilnærma alle husstandar ulike medium i Noreg i dag tilseier likevel at dette har eit apparat som vil vere omfatta av ordninga. vil gjelde svært få. Samtidig er det gode grunnar Derfor kan modellen kritiserast for at dei som til at alle bør bidra til å finansiere NRK, ettersom ikkje bruker tilbodet til NRK eller ikkje har øko- oppdraget NRK er pålagd å utføre, dekkjer grunn- nomisk evne til å betale lisensen, mister høvet til å leggjande demokratiske, sosiale og kulturelle sleppe unna han ved å kvitte seg med fjernsynsap- funksjonar i samfunnet. paratet eller plombere det. For dei aller fleste hus- Modellen inneber ei avgift for alle som dispo- standar vil likevel ei utviding av betalingsplikta til nerer ein bustad, uavhengig av om ein eig eller lei- fleire apparat ikkje innebere noka endring etter- ger. Inntektene frå ei husstandsavgift bør etter som eit stort fleirtal framleis har fjernsynsapparat departementet sitt syn vere øyremerka finansi- og betaler kringkastingsavgift. Det vil framleis eringa av NRK. Sjølv om husstandsavgifta er knytt vere slik at éi avgift dekkjer alle apparata i hus- til bustad, kan ikkje modellen karakteriserast som standen, og det vil ikkje vere nødvendig å rappor- ein rein bustadskatt. Det er fordi det er den som tere inn eventuelle tilleggsapparat i husstanden. disponerer bustaden, og ikkje bustadeigaren som Avgiftsplikta til apparat som nettbrett og er avgiftspliktig, og ein betalar same beløp uav- smarttelefon kan gi eit lausare samband mellom hengig av bustadens verdi. avgiftsobjektet og det ein betaler for, enn det lisen- Ekspertgruppa har lagt til grunn at inntektene sen har gitt til no. Det er òg usikkert korleis kan krevjast inn av NRK og inntektsførast direkte mediekonsumet blir i framtida, og kva apparat i NRK. På mange måtar vil ei husstandsavgift inne- befolkninga kjem til å nytte. Dermed kan det bli bere ei forenkling samanlikna med ordninga vi krevjande å utforme ein apparatnøytral modell har i dag, mellom anna fordi det vil bli slutt på mel- 20 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK deplikta for forhandlarane og rapporteringa frå Ekspertgruppa tilrådde personinntekt som distributørane. Dersom ordninga blir enkel, bør grunnlag for NRK-skatten for å unngå at personar det ikkje vere vesentlege kostnader knytte til med høge frådrag fell utanfor betalingsplikta. omlegginga, og kostnadene til innkrevjing kan Samtidig er det svake sider ved grunnlaget i truleg reduserast noko. Det vil vere behov for ei personinntekt. Personinntekt omfattar ikkje kapi- nærmare avgrensing av kva slags bueiningar som talinntekter og vil medføre at dei som i hovudsak er omfatta av ordninga, og det kan bli behov for lever av kapitalinntekter ikkje betaler NRK-skatt. nye tekniske løysingar for å kople saman register- Ein alternativ måte å utforme ein øyremerkt data som identifiserer bueiningar og kven som er skatt er å nytte eit fast beløp per person med fritak betalingspliktige. Skatteetaten har ikkje eit slikt for dei med svak betalingsevne, til dømes dei register i dag. Dersom bedrifter og institusjonar under ei nedre aldersgrense og mottakarar av ein- skal vere omfatta av ein bustad- og bygningsdefini- skilde sosiale ytingar. Dette vil vere ein form for sjon, må det etablerast eigne avgiftsgrunnlag, «koppskatt» med fritak for særskilde grupper. noko som kan komplisere ordninga og auke inn- Denne modellen blei ikkje utgreidd av ekspert- krevjingskostnadene. gruppa. Fritak for å betale ein slik skatt krev at det I dag må husstandsmedlemmer med uavhen- kan definerast fritakskriterier eller eit innslags- gig økonomi betale ei avgift kvar, mens dei med punkt for å skjerme personer med svak betalings- husstandsavgift vil kome inn under éi betaling. evne. Ein slik modell vil ha fellestrekk med ein Husstandsavgift vil dermed vere gunstig for finsk modell, men denne modellen vil ikkje ha ei eksempel for dei som bur i kollektiv og for studen- gradvis innfasing av NRK-skatten slik som i tar som bur hos foreldra. Ei husstandsavgift har i modellen ekspertgruppa utgreidde. Han vil òg ha utgangspunktet ingen fordelande eigenskapar fellestrekk med husstandsavgifta (Rundfunk- utover dette, ettersom alle som disponerer ein beitrag) i Tyskland, som har fritak eller redusert bustad må betale det same, uavhengig av inntekt. sats for grupper som mottar einskilde sosiale ytin- Det kan likevel utgreiast om ein kan gi husstands- gar. Éi inntektsgrense kan skape terskeleffektar avgifta ein større sosial profil, mellom anna ved å ved at det er mykje å spare på å ha berre litt lågare gi ulike grupper rabattar eller fritak for avgifta, inntekt. Det kan medføre uheldige tilpassingar av eller å utvide høvet til å søke om frilisens. Hus- inntekta, noko som kan tale for at fritak blir knytte standsavgifta (Rundfunkbeitrag) i Tyskland, har til behovsprøvde sosiale ytingar. Ein slik modell til dømes fritak eller redusert sats for dei som må eventuelt utgreiast nærmare. mottar enkelte sosiale ytingar. Med ein skattemodell blir betalingsgrunnlaget lausrive frå tilgangen til NRK-tilbodet ved at alle som har ei viss inntekt, må bidra til å finansiere 2.5.2.3 NRK-skatt – prosent av inntekt eller fast NRK. Mange fleire vil betale NRK-skatt enn med beløp per person dei modellane som byggjer på husstand eller buei- I Innst. 178 S (2015–2016) bad Stortinget i eit opp- ning, ettersom skatt blir kravd inn per person. Det modingsvedtak om at regjeringa skulle forsikre er rimeleg å tru at dei som alt betaler kringkas- seg om at ein finsk modell blei vurdert av ekspert- tingsavgift vil vere positive til at alle med ei viss gruppa. NRK-skatten er primært blitt trekt fram inntekt bidreg til å finansiere NRK, men samtidig som ein finansieringsmodell som vil gi ein klarare vil husstandar med fleire inntekter betale meir sosial profil enn dagens kringkastingsavgift. enn i dag. Ekspertgruppa konkluderer med at modellen vil Om NRK ikkje skal stå for innkrevjinga lenger, gi ein gunstig fordelingsverknad for åleinebuarar kan leverandør–kunde-forholdet mellom NRK og og for åleineforsørgjarar med dei aller lågaste inn- den enkelte brukaren bli svekt. Med ein øyremerkt tektene. Dei fleste husstandar som har to eller NRK-skatt som blir synleg på likninga, vil det kome fleire personar med normal eller høg inntekt, vil tydeleg fram kva den enkelte bidreg med. Det er betale meir enn i dag med ein NRK-skatt. Model- vanskeleg å spå om dette vil styrkje eller svekkje len vil skjerme personar med dei lågaste inntek- legitimiteten av finansieringsordninga. tene, men samtidig vil personar med svært høg I dag skal det betalast 10 prosent meirverdi- inntekt betale like mykje som personar med avgift på kringkastingsavgifta. Om det ikkje blir moderat inntekt. Med eit tak for kor mykje ein rekna meirverdiavgift på NRKs inntekter vil NRK kan betale i NRK-skatt er modellen regressiv for miste frådragsretten for inngåande meirverdiav- moderate til høge inntekter. Det vil seie at model- gift. Bakgrunnen for å innføre meirverdiavgift for len ikkje nødvendigvis får ein sosial profil som NRK var mellom anna å auke NRKs insentiv til å heile befolkninga vil oppfatte som rettferdig. kjøpe eksterne produksjonar. Å auke andelen 2016–2017 Meld. St. 15 21 Eit moderne og framtidsretta NRK eksterne produksjonar var eit av måla som ble lagt ytaren vil ikkje vere synleg på likninga. Dei forde- fram i allmennkringkastingsmeldinga, og Stor- lande eigenskapane i dagens skattesystem vil tinget slutta seg til dette målet. Ei omlegging til verke automatisk utan at ein må etablere nye og skattefinansiering kan stride mot dette. kompliserande skattegrunnlag eller fritak. Bortfall av frådragsretten for inngåande meir- Ekspertgruppa la vekt på prinsippet om arm- verdiavgift vil innebere at meirverdiavgifta blir ein lengds avstand til løyvingsmaktene og meinte at kostnad for NRK. Kor stor denne kostnaden blir ein modell der inntektene frå innkrevjinga kan og i kor stor grad NRK vil ha frådragsrett vil inntektsførast direkte i NRK, er å føretrekkje. avhenge av omfanget av innkjøpa og korleis frå- Ekspertgruppa meinte derfor at finansiering over dragsreglane slår ut i praksis. statsbudsjettet ville svekkje sjølvstendet til NRK Å leggje om til ein skattemodell vil òg ha prove- samanlikna med andre finansieringsmodellar. nykonsekvensar for staten. Staten har i dag inntek- Men ein kan òg argumentere for at ei løyving over ter på om lag 500 mill. kroner i meirverdiavgift på statsbudsjettet ikkje er til hinder for at NRK fram- kringkastingsavgifta. Ein skattemodell vil innebere leis kan ha ei uavhengig stilling. Fleire uavhen- at denne inntekta fell bort. Samtidig vil ikkje NRK gige institusjonar er finansierte over statsbudsjet- lenger kunne frådragsføre inngåande meirverdiav- tet i dag, til dømes domstolane, Sivilombodsman- gift på sine innkjøp, noko som isolert sett vil gi sta- nen, Statistisk sentralbyrå og Datatilsynet. ten auka meirverdiavgiftsinntekter. Om NRK skal Sjølvstende er ein kjerneverdi i utøvinga av all- kompenserast for bortfallet av frådragsbeløpet, vil mennkringkastingsoppdraget og må etter depar- resultatet bli et provenytap på om lag 500 mill. kro- tementet si meining stå sterkt når ein skal velje ner for staten. Konsekvensane av ei omlegging til den framtidige finansieringsmodellen. Europa- ein skattemodell og eventuell kompensasjon for rådet og EØS-avtalen sine sentrale prinsipp9 for bortfall av frådragsrett, må vurderast nærmare og allmennkringkasting er sjølvstende, stabilitet og behandlast i den ordinære budsjettprosessen. føreseielegheit i finansieringa, openheit og etter- prøvbarheit og at det skal vere nok middel til å utføre det pålagde samfunnsoppdraget. Det er 2.5.2.4 Alminneleg skattefinansiering sentralt i oppdraget til NRK å avdekkje kritikk- Statsbudsjettet er ei samla oppstilling av statens verdige forhold i samfunnet på ulike område og inntekter og utgifter for eitt kalenderår. Løyvingsre- opptre uavhengig av personar og grupper som vil glementet fastslår det såkalla heilskapsprinsippet, påverke det redaksjonelle innhaldet. Befolkninga som inneber at budsjettet skal innehalde «alle stat- sin tillit til at NRK opptrer uavhengig av politiske lige utgifter og inntekter knyttet til virksomheter forhold, er viktig for legitimiteten til NRK. og tiltak som får sine utgifter og inntekter fastsatt Ekspertgruppa viste i rapporten sin til at det ved Stortingets bevilgningsvedtak»8. Inntekter til for å vidareføre inntektsnivået til NRK vil vere statlege verksemder som er organisert som sjølv- behov for ei årleg løyving på om lag 6 milliardar stendige rettssubjekt, slik som statlege aksjesel- kroner om ein går bort frå dagens lisensfinansier- skap, statsføretak og særlovselskap av ulik art, vil ing. Det vil vere krevjande å innpasse ein så stor ikkje framkomme i statsbudsjettet. Enkelte av utgiftspost på statsbudsjettet til erstatning for ei desse selskapa, mellom anna NRK, har finansiering ordning som ligg utanfor det alminnelege inn- frå betalingsordningar som Stortinget har fastsett i tektsgrunnlaget i budsjettet, enten gjennom sektorlovgivinga. Stortinget fastset satsen på kringkastingsavgifta som ein del av den årlege budsjett- behandlinga, men inntektene frå avgifta blir verken 9 Official Journal C340, 10/11/1997 P.0001-0144: Treaty of inntekts- eller utgiftsførte i statsbudsjettet. Det Amsterdam amending the Treaty on European Union. The Treaties establishing the European Communities and certain inneber at inntektene til NRK ikkje er eit resultat av related acts – Contents, Recommendation CM/Rec (2007)2 årlege politiske prioriteringar på statsbudsjettet. of the Committee of Ministers to member states on media plu- Ved alminneleg skattefinansiering vil NRK få ralism and diversity of content, adopted by the Committee of Ministers on 31 January 2007 at 985th meeting of the Minis- ei årleg løyving over statsbudsjettet. Forskjellen ters' Deputies, Recommendation CM/Rec (2007)2 of the på dette og ein øyremerkt NRK-skatt vil liggje på Committee of Ministers to member states on the remit of inntektssida til staten. Med alminneleg skatte- public service media in the information society, adopted by the Committee of Ministers on 31 January 2007 at 985th finansiering vil det ikkje vere nokon inntektspost i meeting of the Ministers' Deputies, Recommendation CM/ statsbudsjettet som utgiftsløyvinga kan mot- Rec (2012)1 of the Committee of Ministers to member states reknast mot, og bidraget frå den enkelte skatt- on public media governance, adopted by the Committee of Ministers on 15 February 2012, og ESA: State aid guideli- nes, Part IV The application of the state aid rules to public 8 Løyvingsreglementet § 3 andre leddet første punktumet. service broadcasting. 22 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK omprioriteringar på budsjettets utgiftsside eller Å leggje om til ein ny finansieringsmodell krev gjennom å auke det generelle skattenivået. eit omfattande lovarbeid. Departementet legg til Med ei tilskotsløyving over statsbudsjettet vil grunn at ei ny ordning tidlegast kan innførast løyvinga til NRK vere resultat av årlege politiske 1. januar 2019. prioriteringar på statsbudsjettet. Alminneleg skat- I lovarbeidet vil departementet vurdere om ei tefinansiering er ingen utbreidd finansieringsmo- øyremerkt medieavgift skal krevjast inn som: dell i Europa. Utanom i Spania og Benelux-landa er direkte løyvingar over statsbudsjettet mest van- – ei husstandsavgift, leg på Balkan og i Aust-Europa, der lisenstradisjo- – ein øyremerkt skatt etter finsk modell, eller nen ikkje står så sterkt. Omsynet til at allmenn- – ein øyremerkt skatt på eit fast beløp per per- kringkastarane skal vere uavhengige, er hovud- son, med fritak under ei viss inntekt og/eller grunnen til at til dømes Storbritannia, Danmark, andre kriterier Sverige og Sveits har vald å vidareføre former for apparatbasert lisens, og ikkje vurderte alminneleg Når modellane er utgreidde vil dei bli vurdert opp skattefinansiering som aktuell modell for den mot ei ordning med ordinær finansiering over framtidige finansieringa av dei offentlege allmenn- statsbudsjettet. kringkastarane sine. Departementet viser til stortingsmelding om kommersiell allmennkringkasting, Meld. St. 14 (2016–2017), som varslar at departementet vil 2.5.3 Forslag om framtidig finansiering av NRK komme tilbake til Stortinget med ein samla gjen- NRK si oppgåve som offentleg allmennkringkas- nomgang av heile det mediepolitiske verkemidde- tar er å tilby innhald av demokratisk, sosial og kul- lapparatet etter at Mediemangfaldsutvalet si NOU turell verdi for samfunnet og er såleis eit offentleg er levert og har vore på høyring. Utvalet skal vur- gode som fellesskapet bør vere med på å finan- dere det samla norske medietilbodet med særleg siere. Dei raske og uføreseielege endringane i fokus på to område: 1) nyheits- og aktualitets- mediebruken til befolkninga og teknologien gjer medium og media sin funksjon i nyheits- og at departementet reknar det som lite formålsten- debattformidlinga, og 2) allmennkringkastarar og leg å knyte finansieringa av NRK til bestemte tek- kva dei har å seie for norsk språk og kultur. I sam- nologiske plattformer i framtida. Skal finan- band med dette vil ein vurdere om ei eventuell sieringa av NRK vere langsiktig og framtidsretta, framtidig medieavgift på sikt òg kan finansiere bør finansieringsmodellen vere teknologinøytral. andre medieformål enn NRK, herunder kommer- Departementet vil på dette grunnlag arbeide siell allmennkringkasting. vidare med ein øyremerkt medieavgift, som ikkje er knytt til bruk av bestemte apparat. Ei medieavgift som ikkje er knytt til bestemte apparat vil gi ei 2.5.4 Spørsmål som må avklarast i det framtidsretta og stabil finansiering. NRKs opp- kommande lovarbeidet gåve som allmennkringkastar kan berre bli ivare- Det er ei rekkje spørsmål som må vurderast før det tatt av eit NRK som både er, og blir oppfatta å kan leggjast fram eit lovforslag med ein konkret vere, uavhengig. Øyremerking av medieavgifta vil finansieringsmodell. Grunnlaget for innkrevjing, støtte opp om dette. kven som skal stå for innkrevjinga, og nærmare Det er ei rekkje spørsmål som må avklarast i avgrensingar må avklarast i det kommande lovar- den vidare utgreiinga. Departementet vil setje i beidet. Ved ei eventuell omlegging til innkrevjing gang eit lovarbeid og vil i samband med dette via skattesystemet må dei skattepolitiske sidene arbeide vidare med ei øyremerkt medieavgift. Når avklarast og modellen må vurderast opp mot prin- utgreiinga er fullført, vil departementet vurdere sippa i skattereforma. Departementet meiner det modellane opp mot ordinær finansiering over er viktig at modellen som blir vald, ikkje gir uhel- statsbudsjettet før eit konkret lovforslag blir lagt dige fordelingsutslag som kan svekkje legitimite- fram for Stortinget. ten til ordninga. Det er mellom anna uheldig om I den vidare utgreiinga og den avsluttande vur- nullskattytarar og personar som lever av kapi- deringa, vil departementet leggje vekt på at ein talinntekter, ikkje bidreg til finansieringa av NRK. framtidig finansieringsmodell må gi låge admini- I presiseringa av mandatet blei ekspertgruppa strative kostnader, lite byråkrati, stabil finansiering bedd om å vurdere om modellane varetek ein og sjølvstende for NRK. Samtidig bør ikkje ein ny sosial profil i større grad enn dagens ordning. I finansieringsmodell gi urimelege fordelingsmes- vurderinga av ei husstandsavgift har ekspert- sige utslag. gruppa konkludert med at det ligg ei viss omforde- 2016–2017 Meld. St. 15 23 Eit moderne og framtidsretta NRK ling i at dei som ikkje disponerer bustad, ikkje betaler. Ekspertgruppa utgreidde derimot ikkje om ei husstandsavgift kan få ein klarare sosial pro- Boks 2.2 Departementet sine konklusjonar om framtidig fil, til dømes ved å gi ulike grupper rabattar eller finansieringsmodell for NRK fritak for avgifta eller utvide tilgangen til frilisens.10 Departementet vil derfor greie ut moglege måtar å – Departementet arbeider vidare med ein gi ei husstandsavgift ein klarare sosial profil, og modell for å finansiere NRK gjennom ei om det kan gjerast på ein treffsikker og kostnads- øyremerkt medieavgift. Ein legg til grunn effektiv måte. at medieavgifta skal krevjast inn anten som Ein øyremerkt skatt etter finsk modell har i – ei husstandsavgift, noko grad ein sosial profil ved at den skjermar dei – ein øyremerkt skatt etter finsk modell, aller lågaste inntektene, men samtidig kan ulike eller grunnlag, satsar, innslagspunkt og tak ha forskjel- – ein øyremerkt skatt på eit fast beløp per lige fordelingsmessige konsekvensar. Ein skatt person, med fritak under ei viss inntekt som blir kravd inn etter finsk modell, vil kompli- og/eller andre kriterier sere skattesystemet. Ein skatt på eit fast beløp per – Når modellane er utgreidde vil dei bli vur- person vil vere enklare å krevje inn, men òg for dert opp mot ei ordning med ordinær finan- denne modellen må konsekvensane av ulike siering over statsbudsjettet. grunnlag, satsar og fritaksregler avklarast. I lovar- – Regjeringa sitt endelege val av inn- beidet vil departementet derfor avklare den mest krevjingsmodell vil vere basert på kva formålstenlege innretninga av ein slik modell og modell som gir låge administrative kostna- dei administrative kostnadene for Skatteetaten. der, lite byråkrati, stabil finansiering, sjølv- Ved utgangen av 2015 betalte bedrifter og insti- stende for NRK og ikkje gir urimelege for- tusjonar for 95 000 lisensar, fordelt på 58 000 verk- delingsmessige utslag. semder. I dag er inntektene frå bedrifter og insti- – I det kommande lovarbeidet vil departe- tusjonar eksklusiv meirverdiavgift på rundt 250 mentet avklare grunnlaget for innkrevjing, millionar kroner. NRK mister i utgangspunktet kven som skal stå for innkrevjing, og nær- denne inntekta dersom betalingsplikta blir fjerna mare avgrensingar, og leggje fram eit høy- for verksemder. Næringslivet og offentlege insti- ringsnotat før eit konkret lovforslag blir tusjonar vil oppnå ei tilsvarande innsparing. I til- lagt fram for Stortinget. legg vil verksemdene spare kostnadene som dei i dag har med å unngå lisenskravet, mellom anna til plombering av fjernsynsapparat som berre skal brukast som monitor. Dei fleste andre europeiske land har betalings- 2.5.5 Behovet for ei overgangsordning plikt for bedrifter i finansieringsordningane for all- I dag tillèt regelverket at ein kan sleppe lisens der- mennkringkasting.11 Departementet meiner at som fjernsynsmottakaren blir plombert. Rundt ein bør vurdere om bedrifter og institusjonar òg 200 husstandar gir kvar månad NRK beskjed om skal betale medieavgift. Departementet vil vur- at dei har plombert fjernsynsapparatet sitt. dere om det skal etablerast eit nytt betalings- Omfanget kan auke framover, mellom anna fordi grunnlag for bedrifter og institusjonar. Ein legg til kabelselskapa i løpet av året vil avslutte praksisen grunn at avgiftsgrunnlaget for verksemdene skal med tvungen kopling mellom sal av tv-pakke og bereknast slik at dei ikkje må betale høgare avgif- bredbånd. For å sikre nok inntekter i perioden ter enn dei må med kringkastingsavgifta som er i fram mot omlegging til ein ny finansieringsmodell dag. Eit eventuelt nytt betalingsgrunnlag for meiner departementet at det kan vere nødvendig bedrifter vil bli vurdert og høyrt i samband med å justere dagens ordning og fjerne høvet til å det kommande lovarbeidet. plombere fjernsynsmottakarar. Det vil framleis vere mogleg å bruke NRK sitt tilbod via andre apparat enn fjernsynsapparatet (til dømes nett- 10 I dagens kringkastingsavgift kan NRK gi frilisens til enkelte grupper, jf. forskrift om fjernsynsmottakarar § 5. brett) for å sleppe å betale lisens, og tiltaket vil 11 Inkludert Finland, Sverige, Tyskland, Frankrike, Storbri- derfor ha avgrensa effekt. Likevel kan det ha ein tannia og Island. Danmark avskaffa medielisensen for positiv signaleffekt i ein overgangsperiode, og det næringsverksemder, institusjonar og foreiningar i 2015 vil motverke reine omgåingar av avgiftsplikta. som eit ledd i «Vækstpakken 2014», som er ein politisk avtale om å lette vilkåra for private næringsverksemder i Ein eventuell overgang til ei medieavgift inne- Danmark. ber at ein må betale uavhengig av om ein har til- 24 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK gang til NRK sitt tilbod. Å fjerne tilgangen til vere mogleg for bedrifter å få unntak frå avgifts- plombering kan redusere risikoen for at mange plikta ved plombering. plomberer fjernsynsmottakaren for å sleppe å betale, før dei eventuelt vil bli omfatta av ei ny medieavgift om få år. Dermed kan det bidra til at ein overgang blir mindre krevjande, og at inn- Boks 2.3 Departementet sin tektsgrunnlaget blir halde oppe i noko større grad konklusjon når det gjeld ei i overgangsperioden. Departementet vil derfor overgangsordning sende på høyring eit forslag om at plombering av – Departementet vil sende på høyring eit for- fjernsynsmottakar ikkje skal gi fritak for kringkas- slag om at plombering av fjernsynsmot- tingsavgift. takar ikkje skal gi fritak for kringkastings- Ettersom mange bedrifter nyttar seg av dette avgift. høvet for apparat dei berre bruker som monitor, legg departementet til grunn at det framleis bør 2016–2017 Meld. St. 15 25 Eit moderne og framtidsretta NRK

3 Ny NRK-plakat

3.1 Innleiing NRK-plakaten er det politiske styringsdoku- mentet for allmennkringkastingstilbodet og verk- Departementet viser til oppmodingsvedtak semda til NRK. Generalforsamlinga står for den (nr. 493) som blei fremma i samband med Stortin- formelle eigarstyringa av NRK. Det inneber at gets behandling av allmennkringkastingsmeldinga heile NRK-plakaten må takast inn i selskapsved- Meld. St. 38 (2015-2016) Open og opplyst, der tektene for å bli formelt bindande for NRK. Plaka- regjeringa blir bedd om å «fremme forslag om ny ten legg på denne måten føringar for generalfor- NRK-plakat og komme tilbake til Stortinget på samlinga sitt høve til å fastsetje meir detaljerte egnet måte». Til oppmodingsvedtaket har familie- reglar i vedtektene. og kulturkomiteen komme med merknader om detaljgraden i den nye NRK-plakaten. Komiteen har i tillegg bedd om konkrete endringar i NRK- 3.3 Endringar i NRK-plakaten plakaten. Departementet anbefaler i dette kapittelet end- 3.3.1 Ein meir overordna NRK-plakat ringar i detaljgraden i NRK-plakaten og i dei kon- Det går fram av Stortingets innstilling til allmenn- krete innhaldspliktene i plakaten. Departementet kringkastingsmeldinga at komitéfleirtalet «ønsker vurderer i tillegg behovet for ytterlegare endrin- en mer overordnet og forenklet NRK-plakat ved- gar i innhaldspliktene til NRK. Ny NRK-plakat føl- tatt i Stortinget. Flertallet viser til dagens NRK- gjer til sist i kapittelet. plakat og ønsker følgende justeringer: […]» Departementet presiserer at endringar i detalj- Kulturdepartementet forstår Stortinget slik at graden og dei konkrete innhaldspliktene i NRK- dagens NRK-plakat er utgangspunktet for innhald- plakaten nedanfor må ta omsyn til det redaksjo- sjusteringane som er etterspurde, men at departe- nelle sjølvstendet til NRK. mentet sine forslag til forenkling og innhaldsjuste- ringar i allmennkringkastingsmeldinga kan leggjast til grunn. 3.2 Bakgrunn Dagens NRK-plakat er relativt detaljert og inneheld 38 punkt med overordna og detaljerte førin- NRK-plakaten inneheld Stortinget sine overordna gar for NRK si verksemd. Heile plakaten er teken krav og rammer for NRK og fastset dermed felles- inn i vedtektene til NRK. I allmennkringkastings- skapet sine forventingar til NRK sitt tilbod. Stor- meldinga la departementet opp til eit skilje mellom tinget vedtok plakaten i 2007, og sidan er han blitt NRK-plakaten og NRK sine vedtekter ved at opp- endra fleire gonger. Introduksjonen av NRK-plaka- draget til NRK blir fastsette i ein meir overordna ten blei grunngitt mellom anna med eit ønske om NRK-plakat, mens meir detaljerte reglar for opp- at dei overordna krava Stortinget har til NRK si draget til NRK heller burde komme fram av ved- allmennkringkastingsverksemd er samla i eitt tektene. NRK-plakaten departementet la fram var dokument. Det blei vidare framheva at NRK-plaka- mindre detaljert, men vidareførte i all hovudsak ten skulle fungere som eit politisk styringsdoku- innhaldet i den gjeldande NRK-plakaten med ment og eit utgangspunkt for diskusjonar på poli- nokre få justeringar. Plakaten blei redusert frå 38 tisk nivå.1 Ved at overordna krav til NRK sitt all- til 12 punkt. Departementet tok inn ei føresegn mennkringkastaroppdrag blir avgjorde i Stor- som presiserte at NRK har eit sjølvstendig ansvar tinget, sikrar ein òg ein demokratisk prosess for mediemangfaldet. Vidare blei det understreka rundt oppdraget. at NRK har eit særleg beredskapsansvar. Departe- mentet tok óg inn eit generelt prinsipp om universell utforming av allmennkringkastingstilbodet, og 1 St.meld. nr. 6 (2007–2008) NRK-plakaten – Noe for alle. All- ville at NRK sin tilgang til å ha reklame på internett tid blir fjerna. Departementet la i tillegg til at allmenn- 26 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK kringkastingsoppdraget til NRK skal oppfyllast ved Departementet viser til forslaget i allmenn- å tilby tenester som i hovudsak er av redaksjonell kringkastingsmeldinga om å fjerne NRK sitt karakter. løyve til å ha reklame på internett. Det blei då Departementet legg til grunn at NRK-plakaten foreslått å ta føresegna om forbod mot reklame blir oppheva og erstatta med ein ny og meir over- inn i selskapsvedtektene. Departementet la til ordna plakat i tråd med den plakaten som blei lagt grunn at NRK i all hovudsak bør finansierast fram i allmennkringkastingsmeldinga. Ny NRK- med kringkastingsavgifta, og at NRK er i ein sær- plakat blir presentert i punkt 3.5 til sist i kapittelet. eigen posisjon i den norske mediemarknaden Prinsippa som følgjer av denne plakaten, skal fordi selskapet ikkje treng å ta kommersielle takast inn i vedtektene til NRK og leggjast til omsyn i den daglege drifta. Omsynet til dei kom- grunn for meir detaljerte føresegner i vedtektene mersielle konkurrentane til NRK, som i motset- som generalforsamlinga i NRK fastsett. ning til NRK er avhengige av marknadsfinansier- ing, tilseier at NRK i stor grad bør avstå frå kommersielle inntekter. Vidare viste departementet til at det er ønskjeleg å markere prinsippet om at Boks 3.1 Departementet sin NRK i størst mogleg grad skal vere ikkje-kom- konklusjon om detaljgrad for ny mersiell, med å fjerne det formelle løyvet til å NRK-plakat tilby reklame. Det er mellom anna positivt for – NRK-plakaten skal opphevast og erstattast mediemangfaldet at NRK har tilbod til publi- av ein ny og meir overordna NRK-plakat. kumsgrupper som skil seg frå publikumsgrup- – NRK-plakaten skal takast inn i vedtektene pene som dei reklamefinansierte aktørane siktar til NRK og leggjast til grunn for meir detal- seg inn mot. jerte føresegner som generalforsamlinga i NRK sitt generelle forbod mot reklame i alle NRK fastsett. medium bør vere tydeleg spegla i eit forbod i NRK-plakaten mot reklame på internett. Departe- mentet tar derfor inn ei føresegn i NRK-plakaten som generelt forbyr reklame i allmennkringkastingstilbodet til NRK. 3.3.2 Endring av innhaldsplikter i NRK- plakaten 3.3.2.2 Innhaldet i allmennkringkastaroppdraget Familie- og kulturkomiteen har i merknadene sine på internett bedd om enkelte konkrete endringar i NRK-plaka- Komitéfleirtalet peiker på at «viktigheten av å iva- ten. I tråd med merknadene vurderer departe- reta allmennkringkasteroppdraget på nett bør mentet endringar knytte til mediemangfald, geo- utdypes og presiseres», og ønskjer at NRK-plaka- grafisk nærvær, beredskap og reklame og inn- ten blir justert i tråd med dette. Komiteen legg haldstilbod på internett. vidare vekt på at «NRK – som andre medier – bør ha full frihet til å ta i bruk de plattformer de ønsker, for å nå ut til befolkningen». 3.3.2.1 Reklame på internett Departementet viser til at NRK sin posisjon Komitéfleirtalet meinte at «[d]agens adgang til på internett, mellom anna den nasjonale nyheits- reklame på nett bør fjernes», og at NRK-plakaten og aktualitetstenesta, blei drøfta i allmennkring- bør justerast i tråd med dette. Vidare går det fram kastingsmeldinga. Departementet meiner det er av ein fleirtalsmerknad at «NRK ikke skal ha inn- viktig at NRK kan nå ut på dei plattformene publi- tekter fra reklame». kum bruker. Det gjer det lettare for selskapet å Den gjeldande NRK-plakaten § 16b har eit for- vere innovativt og relevant for publikum. NRK bod mot reklame på radio, fjernsyn og tekst-tv. All- må få rom til å utvikle innhaldstilbodet sitt i tråd mennkringkastingstilbodet skal heller ikkje inne- med interessene til publikum, og dei må ha fri- halde spesielle salsfremjande tilvisingar til tenesta dom til å publisere innhaldet sitt der dei ønskjer, og produkta til konsernet. Ifølgje NRK-plakaten jf. òg Stortinget sine merknader på dette punk- § 16c kan NRK på nærmare oppgitte vilkår ha tet. reklame på internett, med unntak for nettsider NRKs tilgang til å etablere nye tenester på nett som har barn som målgruppe. NRK har frå 2010 er elles avgrensa av kravet til førehandsgodkjen- ikkje nytta seg av tilgangen til å ha reklame på ning av framtidige tenester som vesentleg skil seg internett. frå det eksisterande allmennkringkastingstil- 2016–2017 Meld. St. 15 27 Eit moderne og framtidsretta NRK bodet til NRK, jf. kringkastingsforskrifta § 6-1. I Norge og ha et godt lokalt tilbud og lokal tilstede- samsvar med kringkastingslova § 6-1a er det Kon- værelse». I allmennkringkastingsmeldinga foreslo gen i statsråd som kan førehandsgodkjenne nye departementet å vidareføre denne føresegna i NRK-tenester. I allmennkringkastingsmeldinga NRK-plakaten. varsla departementet at det vil vurdere å flytte NRK er alt representert i alle fylke. Av omsyn kompetansen til å førehandsgodkjenne nye NRK- til sjølvstendet og ønsket om å ha ei mest mogleg tenester frå Kongen i statsråd til Medietilsynet. rasjonell drift bør NRK framleis ha handlefridom Departementet vil komme tilbake til dette spørs- til sjølv å bestemme korleis distriktskontora skal målet i samband med den varsla revisjonen av organiserast. På dette grunnlaget presiserer kringkastingslova. departementet at kravet om nærvær i alle fylke Departementet anbefaler at NRK sitt allmenn- ikkje kan lesast som at NRK til dømes skal ha eit kringkastaroppdrag på nett blir synleggjort i eige distriktskontor i kvart enkelt fylke. NRK-plakaten i ei føresegn om at NRK skal vere Departementet vil presisere eit krav om at til stades og utvikle nye tenester på alle viktige NRK skal vere til stades i alle fylke i NRK-plaka- medieplattformer, også internett, for å nå breiast ten. mogleg ut med det samla programtilbodet.

3.3.2.5 Beredskap 3.3.2.3 Mediemangfald Komitéfleirtalet ønskjer at «NRKs beredskapsan- I innstillinga til allmennkringkastingsmeldinga svar konkretiseres i plakaten». påpeiker komitéfleirtalet at «et selvstendig ansvar I allmennkringkastingsmeldinga foreslo for å bidra til mediemangfold bør understrekes» i departementet å tydeleggjere det særskilde NRK-plakaten. beredskapsansvaret til NRK. Følgjande ordlyd Departementet viser til konklusjonen i all- blei derfor foreslått i NRK-plakaten: «NRK skal mennkringkastingsmeldinga om å presisere NRK legge til rette for at styremaktene kan nå ut til sitt ansvar for mediemangfaldet i NRK-plakaten. befolkningen med informasjon over kringkas- Departementet understreker at NRK skal fungere tingsnett ved nasjonale kriser og katastrofer.» som eit korrektiv til marknaden ved å tilby inn- NRK har som offentleg finansiert allmennkring- hald og program som kommersielle aktørar ikkje kastar særskilde plikter under beredskap og krig. tilbyr. Vidare bør NRK halde ved like eller styrkje NRK er etter kringkastingslova § 2-4 pålagd å mediemangfaldet ved å ta omsyn til kommersielle sende meldingar frå statsmyndigheiter når det har aktørar. Det kan mellom anna gjerast ved at NRK vesentleg betyding. Vidare har NRK plikt til å er tilbakehaldne med å sitere saker som kommer- treffe særskilde beredskapstiltak for å sikre at sielle medium har lagt bak ein betalingsmur, eller informasjon frå regjeringa når befolkninga under ved at NRK i større grad lenkjer til andre medium beredskap og krig, jf. forskrift om beredskapsplik- når ein siterer frå saker. tene til NRK § 12. Av den same føresegna følgjer Departementet vil vidareføre konklusjonen det at NRK skal ta beredskapsomsyn når dei byg- frå i allmennkringkastingsmeldinga. Føresegna gjer ut anlegget sitt. NRK er òg pålagd ei aktivi- presiserer at NRK skal ha eit sjølvstendig ansvar tetsplikt knytt til utarbeiding av relevante bered- for å bidra til det norske mediemangfaldet, som skapsplanar, planlegging av eigne anlegg med skal takast inn i NRK-plakaten. tanke på beredskap og deltaking i øvingar som ledd i det sivilmilitære samarbeidet om totalfor- svaret. 3.3.2.4 Nærvær i alle fylke Departementet vil på dette grunnlaget, i sam- Komitéfleirtalet meiner at eit «krav om tilstede- svar med oppmodinga frå Stortinget, vidareføre værelse i alle fylker bør inkluderes» i NRK-plaka- ordlyden om beredskap i NRK-plakaten frå all- ten. Komiteen viser til «viktigheten av at allmenn- mennkringkastingsmeldinga, samtidig som det kringkastere dekker det geografiske mangfoldet i blir understreka at NRK skal ha eit særleg bered- Norge, både gjennom distriktstilbud på radio, tv, skapsansvar. nett og ved lokalt nærvær». Den gjeldande NRK-plakaten § 14a) krev at 2 Forskrift om virksomheten i Norsk rikskringkasting under «NRK skal reflektere det geografiske mangfoldet i beredskap og i krig. 28 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

og innhaldet som nærmare. Vidare peiker NRK på at rolla deira er å spegle det norske musikklivet, Boks 3.2 Departementet sine og at det er formålstenleg å sjå norsk musikk i eit konklusjonar om innhaldspliktene i større perspektiv med ein global marknad for å NRK-plakaten bidra til å skape store artistar frå Noreg. Plakaten som blei lagt fram i allmennkringkas- NRK viser at selskapet er bevisst på rolla som tingsmeldinga vidareføres med følgjande jus- viktig bidragsytar til det norske musikklivet. Ein teringar: stor del av den norske musikken NRK speler i P1, – Det blir innført eit krav om at NRK skal P2 og P3, er norskspråkleg. NRK viser til at vere til stades i alle fylke. musikkindustrien er stadig meir globalisert, og – Det blir presisert at NRK skal ha eit særleg mange norske artistar når langt ut over lande- beredskapsansvar. grensene med musikken sin – fortrinnsvis på – Det blir teke inn ei føresegn om at NRK engelsk. Eit eventuelt krav om ein større prosent- skal vere til stades på, og utvikle nye tenes- del norskspråkleg musikk vil kunne gjere det van- ter på, alle viktige medieplattformer, også skelegare å løfte fram norske artistar med eit internett, for å nå så breitt som mogleg ut internasjonalt potensial. Departementet vil derfor med sitt samla programtilbod. ikkje fastsetje ei plikt for NRK til å spille ein viss – Det blir teke inn ei føresegn om at NRKs prosentdel norskspråkleg musikk. allmennkringkastingstilbod skal vere reklamefritt og ikkje skal innehalde spesielle salsfremjande tilvisingar til dei kom- 3.4.2 Nye talent og lokale artistar mersielle tenestene og produkta til konser- Komitéfleirtalet ønskjer at «NRK forpliktes til å ta net. et større ansvar for å løfte frem nye talenter og lokale artister, for eksempel i distriktssendin- gene». NRK prioriterer i dag å presentere ukjende norske artistar både på P1, P2 og P3 i tillegg til i 3.4 Vurdering av andre innhaldsplikter nye kanalar. Døme på program er Nitimen, Norsk på norsk, Musikksjefen, Stjernepose og Spillerom. Departementet har i punkt 3.3.2 lagt fram endrin- NRK arrangerer òg P3 Gull – eit musikkshow og gar i NRK-plakaten på bakgrunn av merknader frå ei prisutdeling som når igjennom til eit stort ungt Stortinget. Stortinget har i tillegg knytt merkna- nasjonalt publikum med nye stjerner innanfor der til enkelte andre tema i innhaldstilbodet til popmusikk. Programma på nye kanalar er ei utvi- NRK som departementet vurderer nedanfor. ding av musikktilbodet til NRK og kan dermed vere ein døropnar for nye norske talent. Eit meir etablert tilbod for nye talent er Urørt. Program- 3.4.1 Norskspråkleg musikk met kårar vekas, månadens og årets Urørt og sør- Komitéfleirtalet viser til at «den norske musikk- gjer for at talenta blir eksponerte på riksdek- bransjen står overfor flere utfordringer som kjande radio. Til dømes er artistar som Kygo og potensielt kan påvirke eksponeringen og konsu- Lars Vaular blitt eksponerte gjennom Urørt. met av norsk musikk. […] NRK har et særskilt, For lokale artistar er distriktssendingane til kulturpolitisk grunngitt ansvar for å fremme NRK viktige. NRK har gjennom lokalkontora kon- norsk kultur. Flertallet støtter meldingens forslag takt med lokale musikkmiljø i distrikta. Distrikts- om at plikten til å sende norsk musikk i NRK P1, kontora samarbeider med musikkredaksjonen i P2 og P3 blir økt fra 35 prosent til 40 prosent». Trondheim for å fange opp musikk i distriktet sitt. Komitéfleirtalet meiner at «det også bør vurderes Departementet meiner det er viktig at NRK om en andel av dette skal være norskspråklig bidreg til å løfte fram nye talent og lokale artistar. musikk». NRK har allereie eit omfattande programtilbod Kulturdepartementet har i vurderinga av eit som vernar om nye talent og lokale artistar. eventuelt innhaldskrav om norskspråkleg musikk Omsynet til det redaksjonelle sjølvstendet tilseier henta inn tal frå NRK, som viser at prosentdelen at NRK ikkje bør bli pålagd meir detaljerte førin- norsk språk i kategorien norsk musikk er 66,3 for gar på dette punktet. Departementet ser det der- P1, 18,6 for P2 og 29,23 for P3. NRK kommenterer for ikkje som formålstenleg med ei meir spesifikk at norskspråkleg musikk er godt eigna for radiom- føring for NRK om å løfte fram nye talent og lokale ediet, for lyttarane opplever då musikken, artisten artistar. 2016–2017 Meld. St. 15 29 Eit moderne og framtidsretta NRK

Mellom anna arbeider NRK med å leggje til rette 3.4.3 Tilbod til personar som ikkje meistrar aktuelle saker frå norsk kvardagsliv som skal sen- norsk dast ein gong i veka. Innhaldet vil hovudsakleg Komitéfleirtalet viser til at bestå av «Norge i dag»-reportasjar, som NRK Skole lagar nye versjonar av på ulike språk og «meldingen nevner at NRK har lavere oppslut- publiserer på nettsida si. Vidare har NRK starta ning i innvandrerbefolkningen enn i befolknin- prosjektet «Skole for flere», som er retta mot eins- gen totalt sett. Siden meldingen ble lagt frem, lege mindreårige asylsøkjarar (12–18 år) som sit har situasjonen knyttet til flyktninger, mang- på mottak, og som skal få eit alternativt undervis- fold og integrering blitt aktualisert ytterligere. ningsopplegg på sitt eige språk. NRK tilbyr her Det er mange som ikke behersker det norske utvalde program og innslag dubba på fem forskjel- språket, og i enkelte tilfeller er det også en rea- lige språk (arabisk, pashto, dari, kurmanji og litet at slik språkmestring ikke kommer til å tigrinja). finne sted i resten av levetiden. Komiteen NRK Super jobbar med ein nettstad som inne- ønsker at allmennkringkasterrollen kan benyt- held ein digital velkomstpakke til barn som er nye tes til å gi informasjon om norske tilstander og i Noreg. Her skal barna få informasjon om ulike norsk offentlig debatt også til dem som ikke sider av livet i Noreg – på barna sine premissar. mestrer norsk». Målgruppa er barn i alderen 4–12 år. Nettstaden vil ha innhald som er spesielt produsert for dette Departementet understrekar at NRK har ein vik- formålet, og lenkjer til anna relevant innhald. tig demokratisk funksjon for heile det norske sam- Ambisjonen er å bidra til at barn som er nye i funnet. Det er derfor naturleg å vurdere i kva grad Noreg, opplever at dei blir sette og forståtte – og NRK skal vere tilgjengeleg for den delen av den at dei får hjelp til å finne den nye identiteten som norske befolkninga som ikkje meistrar norsk, slik barn i Noreg. Lanseringstidspunktet for nettsta- Stortinget ber om. I allmennkringkastingsmel- den er ikkje klart. dinga presiserte departementet at NRK kontinu- Departementet meiner at NRK gjennom dei erleg må vurdere korleis dei best formidlar kunn- nemnde prosjekta ovanfor viser at dei arbeider skap om det fleirkulturelle Noreg og speglar med å lage innhald for personar som ikkje meis- mangfaldet i befolkninga. I samband med det trar norsk. Det viser mellom anna til at det går poengterte departementet at det er viktig at NRK fram av § 14c i NRK sine vedtekter at «NRK skal har fokus på å nå ut til heile befolkninga. formidle kunnskap om ulike grupper og om Departementet har bedd NRK om å greie ut mangfoldet i det norske samfunnet. NRK skal om i kva grad tilbodet skal gjerast tilgjengeleg for skape arenaer for debatt og informasjon om dei som ikkje meistrar norsk. NRK har opplyst at Norge som et flerkulturelt samfunn». Departe- dei våren 2016 kartla behov og moglegheiter for å mentet meiner derfor at det ikkje er behov for lage eit innhaldstilbod for denne gruppa. NRK er ytterlegare plikter om å ha eit tilbod til personar no i gang med å teste ut enkelte prosjekt som er som ikkje meistrar norsk. berekna på grupper som ikkje meistrar norsk. 30 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

Boks 3.3 Ny NRK-plakat Nedanfor følgjer ein ny versjon av departementet sitt forslag til NRK-plakat. Endringane frå forslaget i allmennkringkastingsmeldinga er kursiverte.

§ 1 NRK skal ha som formål å oppfylle demokratiske, sosiale og kulturelle behov i samfunnet. § 2 NRK skal vareta ytringsfridom og ytringsvilkår for borgarane. NRK skal vere redaksjonelt uavhengig og vere balansert over tid. NRK skal bidra til å fremje den offentlege samtala og medverke til at heile befolkninga får tilstrekkeleg informasjon til å kunne vere aktivt med i demokratiske prosessar. § 3 NRK skal ha eit sjølvstendig ansvar for å bidra til det norske mediemangfaldet. § 4 NRKs allmennkringkastingstilbod skal vere tilgjengeleg for heile befolkninga. NRK skal ta omsyn til funksjonshemma i utforminga av tilbodet sitt. § 5 NRK skal styrkje det norske og dei samiske språka, og styrkje norsk og samisk identitet og kultur. Ein stor del av tilbodet skal ha norsk forankring og avspegle det kulturelle mangfaldet i folket. NRK skal ha daglege sendingar for den samiske befolkninga. NRK skal ha program for nasjonale og språklege minoritetar. § 6 NRK skal formidle norsk kultur og ein brei variasjon av norske kunstuttrykk frå mange ulike kunstnarar, ubundne miljø og kulturinstitusjonar. NRK skal formidle norsk musikk, film og drama og stimulere norske produksjonsmiljø. § 7 NRKs tilbod skal spegle Noregs religiøse arv og mangfald av livssyn og religion i det norske samfunnet. § 8 NRKs tilbod skal i hovudsak ha norskspråkleg innhald, og minst 25 pst. av innhaldet skal vere på nynorsk. § 9 NRK skal reflektere det geografiske mangfaldet i Noreg og ha eit godt lokalt tilbod. NRK skal vere til stades i alle fylke. § 10 NRKs tilbod skal i hovudsak vere av redaksjonell karakter. NRK skal streve etter høg kvalitet, mangfald og nyskaping. NRKs tilbod skal ha tematisk og sjangermessig breidde. NRKs tilbod skal appellere til alle aldersgrupper. § 11 NRK skal fremje borns rett til ytringsfridom og informasjon, og skjerme borna mot skade- lege former for innhald. NRK skal ha norskspråklege program for born under 12 år, jamlege norskspråklege program for unge, og jamlege program for born og unge på dei samiske språka. § 12 NRK skal ha eit særleg beredskapsansvar. NRK skal leggje til rette for at styremaktene kan nå ut til befolkninga med informasjon over kringkastingsnett ved nasjonale kriser og katastro- far. § 13 NRK skal vere til stades på, og utvikle nye tenester på, alle viktige medieplattformer, også internett, for å nå så breitt som mogleg ut med sitt samla programtilbod. § 14 NRKs allmennkringkastingstilbod skal vere reklamefritt og skal ikkje innehalde spesielle salsfremjande tilvisingar til dei kommersielle tenestene og produkta til konsernet. 2016–2017 Meld. St. 15 31 Eit moderne og framtidsretta NRK

4 Fastsetjing av fireårig styringssignal

4.1 Innleiing 4.2.2 Praksis i andre land Kringkastingsavgifta blir i dag fastsett gjennom Fleire land i Norden og Nord-Europa fastset mål Stortinget si årlege behandling av statsbudsjettet, for lisensnivået for fleire år om gongen eller kny- vanlegvis berre nokre dagar før budsjettåret tek ter inntektene til ein indeks. Sverige, Danmark, til. I samband med Stortingets behandling av all- Finland og Storbritannia har alle vedteke prinsipp mennkringkastingsmeldinga Meld. St. 38 (2014– for inntektsveksten til allmennkringkastarane dei 2015) gjorde Stortinget følgjande oppmodingsved- seinare åra. tak (nr. 495): «Stortinget ber regjeringen sørge for I Sverige har Riksdagen for perioden 2014– at NRK og lisensbetalerne gis økt forutsigbarhet 2019 vedteke at inntektene til allmennkringkasta- gjennom et styringssignal hvert fjerde år.» rane SR, SVT og UR skal auke med 2 prosent I Innst. 178 S (2015–2016) ber fleirtalet i fami- kvart år i perioden selskapa har sendingsløyve. lie- og kulturkomiteen òg om at oppdraget til NRK I Finland fastset Riksdagen nivået på inntek- blir omfatta av eit fireårig styringssignal: «Flertal- tene til allmennkringkastarane YLE i ei eiga lov let ønsker at lisensen og NRKs oppdrag gis med som har som formål å sikre finansieringa.1 Av lova større forutsigbarhet gjennom et styringssignal går det fram at inntektene til YLE blir fastsette til for en fireårsperiode.» 500 millionar euro i 2013. Inntektene til YLE skal I dette kapittelet vurderer departementet kor- ifølgje lova indeksjusterast kvart år, dels i samsvar leis ein modell for å fastsetje eit fireårig styrings- med auka KPI (1/3), dels i samsvar med lønns- signal kan innrettast og gjennomførast. vekst (2/3). Men i 2014 og 2015 endra Riksdagen lova, slik at indeksreguleringa for 2015 og 2016 i praksis blei oppheva. Det blei grunngitt med den 4.2 Bakgrunn vanskelege økonomiske situasjonen til Finland. I Danmark blir nivået på medielisensen fast-

4.2.1 Slik blir kringkastingsavgifta fastsett sett av partia i Folketinget i fireårige medieavtaler. i dag Gjeldande medieavtale inneber at lisensen blir Inntektene til NRK blir i dag fastsette ved at regje- regulert i samsvar med utviklinga av KPI kvart år ringa foreslår nivået på kringkastingsavgifta i sam- i avtaleperioden, med utgangspunkt i 2014-nivået. band med at statsbudsjettet blir lagt fram. Forsla- Avtalen fastslår i tillegg eit eingongs effektivi- get til regjeringa tek utgangspunkt i lisensbrevet tetskutt for 2015 på 2 prosent for DR og dei regio- som NRK sender departementet kvart år, der nale TV 2-verksemdene på lik linje med det andre NRK gjer greie for planlagde aktivitetar og for- danske offentlege institusjonar blei pålagde i venta kostnader i det påfølgjande budsjettåret. I 2015.2 Eit eventuelt større proveny frå lisensen brevet gjer NRK òg greie for forventa utvikling i utover KPI-justering skal fordelast med 50 prosent talet på lisensbetalarar. Stortinget gjer kvart år til DR og 50 prosent til andre mottakarar. Eit even- vedtak om nivået på kringkastingsavgifta ved tuelt mindre proveny fører til reduserte inntekter behandlinga av statsbudsjettet. til DR.3 I 2015 hadde NRK ei omsetning på nærmare 5,5 milliardar kroner, og ein stor del av utgifts- 1 Lag av 9. oktober 1998 nr. 745 om statens televisions- och sida er knytt til faste og langsiktige kostnader radiofond. (mellom anna lønn og distribusjon). Til liks med 2 Kulturministeriet (2014) Mediepolitisk aftale for 2015– andre større verksemder har NRK behov for 2018. 3 Dei største lisensinntektsmottakarane utanom DR er regio- stabile og føreseielege rammer for å kunne drive nale TV 2-verksemder, lokalradio og tv og FM 4. I tillegg rasjonelt. får mellom anna lokalradio og tv, filmstøtteordningar og Station Next inntekter frå lisensavgifta. 32 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

I Storbritannia fastset regjeringa nivået på bli fastsett i det årlege budsjettvedtaket til Stor- kringkastingsavgifta med heimel i lov, etter for- tinget. handlingar mellom styringsmaktene og BBC. Departementet ser det som mest formålsten- Nivået på lisensen skal godkjennast årleg av parla- leg at styringssignalet følgjer stortingsperiodane. mentet. Lisensen har sidan 2012 vore frosen til Ved eit regjeringsskifte etter eit stortingsval vil ei 145,5 britiske pund fram til utgangen av nove- ny regjering av praktiske grunnar ha avgrensa rande charterperiode4 i 2016, det vil i praksis seie høve til å gjere endringar i det første statsbud- 31. mars 2017. Kultur-, medie- og idrettsdeparte- sjettet. Departementet legg derfor til grunn at sty- mentet foreslår i eit «white paper», A BBC for the ringssignalet bør følgje stortingsperioden, men future: a broadcaster of distinction, at lisensnivået i med eitt års forseinking. Det vil seie at eit fireårig fem år frå og med 2017 blir justert årleg i samsvar styringssignal om dei økonomiske rammene til med inflasjonsnivået. NRK for første gong vil bli lagt fram i statsbudsjettet for 2019. Departementet viser til at ein i kapittel 2 legg 4.3 Departementet si vurdering til grunn å innføre ein ny modell for å finansiere NRK. Eit fireårig styringssignal gjeld storleiken på Ein stor del av utgiftene i NRK er lønnskostnader dei økonomiske rammene til NRK og kan vurde- som på kort sikt må reknast som faste. Andre rast uavhengig av kva innkrevjingsmodell som blir kostnadselement er meir variable, til dømes kost- vald for den framtidige finansieringa av NRK. Sys- nader knytte til større dramaproduksjonar. Der- temet med eit fireårig styringssignal kan derfor som inntektene svingar frå år til år, kan det vere innførast frå og med budsjettåret 2019, uavhengig vanskeleg for NRK å gjere formålstenlege tilpas- av om ein ny modell for NRK-finansieringa er inn- singar til endra budsjettføresetnader. Departe- ført. mentet legg til grunn at det vil gjere det lettare for Departementet meiner vidare at praksisen NRK å planleggje verksemda på lengre sikt på ein med at NRK utarbeider ei utgreiing før kringkas- rasjonell måte dersom dei økonomiske rammene tingsavgifta blir fastsett, bør vidareførast, men bør er meir føreseielege. Departementet tilrår derfor, tilpassast systemet med fireårige styringssignal. i tråd med oppmodingsvedtaket til Stortinget, å Det inneber at NRK året etter stortingsvalet utar- innføre eit fireårig styringssignal om dei økono- beider eit finansieringsbrev der selskapet gjer miske rammene til NRK. greie for planane for dei neste fire åra og kva finansieringsbehov dei har for å realisere desse planane. 4.3.1 Innretning av eit fireårig styringssignal Det vil framleis vere behov for årleg kontroll Styringssignalet bør gå fram i statsbudsjettet, slik av inntekts- og kostnadsrammene til NRK, både at ein kan sjå det i samanheng med det årlege for å følgje opp effektiviteten og for å sikre at bru- budsjettvedtaket. Det norske budsjettsystemet ken av midlane oppfyller krava i EØS-avtalen sine byggjer på eittårsprinsippet med heimel i Grunn- reglar om offentleg støtte. NRK må derfor kvart lova § 75 bokstav a, som inneber at Stortinget år sende inn budsjett og statusrapport om bruk av berre kan gjere vedtak om skattar, avgifter og toll inntektene frå kringkastingsavgifta til departe- for eitt kalenderår om gongen. mentet. I statusrapporten kan NRK ved særskilde Departementet legg til grunn at regjeringa behov melde inn om det er nødvendig med juste- legg fram eit forslag til eit fireårig styringssignal ringar av framskrivne økonomiske rammer. om NRK sine økonomiske rammer i statsbudsjettet. Budsjettproposisjonen vil innehalde ei framskriving av NRK sine kostnader og potensia- 4.3.2 Fastsetjinga av styringssignalet let for å effektivisere drifta for dei neste fire åra. Kva moment som skal leggjast til grunn for å fast- Stortinget blir i samband med behandlinga av setje styringssignalet, vil vere eit politisk spørs- statsbudsjettet invitert til å ta stilling til styrings- mål. I kapittel 12 i allmennkringkastingsmeldinga signalet. Styringssignalet vil berre vere ein poli- er det tilrådd at departementet med jamne mel- tisk ambisjon. Det faktiske finansieringsnivået vil lomrom vurderer ambisjonsnivået for allmennkringkastingstilbodet og korleis omfanget av NRK si verksemd påverkar kommersielle medium og 4 BBCs allmennkringkastingsoppdrag blir fastsett i eit det totale medietilbodet til publikum. såkalla Royal Charter for ti år om gongen. BBC-charteret fastlegg rammene for korleis BBC skal styrast og finansie- I tråd med konklusjonen til departementet i rast. allmennkringkastingsmeldinga og merknaden frå 2016–2017 Meld. St. 15 33 Eit moderne og framtidsretta NRK komitéfleirtalet i innstillinga meiner departementet at det vil vere formålstenleg å vurdere behovet Boks 4.1 Departementet sin for eventuelle endringar i allmennkringkastings- konklusjon om fireårig styringssignal oppdraget i samband med at regjeringa kvart fjerde år fastset eit styringssignal for dei økono- – Frå og med statsbudsjettet frå 2019 blir det miske rammene til NRK. innført eit fireårig styringssignal for dei Departementet meiner vidare at det vil vere økonomiske rammene til NRK. formålstenleg å vurdere korleis NRK si verksemd – I samband med fastsetjinga av dei fireårige påverkar kommersielle medium og det totale styringssignala vurderer departementet medietilbodet til publikum i samband med fastset- om det er behov for endringar i allmenn- jinga av styringssignalet. Departementet viser til kringkastingsoppdraget, og korleis NRK at ei vurdering av korleis NRK si verksemd påver- sitt tilbod påverkar kommersielle medium kar konkurransen i mediemarknaden i praksis og det totale medietilbodet til publikum. kan gjennomførast ved at det blir innhenta ein rapport frå eit fagmiljø, til dømes slik SNF vurderte dei konkurransemessige verknadene av utvalde NRK-nettenester i 2015.5 5 SNF (2015). Konkurransemessige virkninger av noen utvalgte NRK-tjenester. 34 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

5 Overføring av statleg eigarskap til ei stifting

5.1 Innleiing singane som går fram av kapittel 20 II om stats- aksjeselskap. I samband med Stortinget si behandling av all- Dei overordna prinsippa og rammene for mennkringkastingsmeldinga, Meld. St. 38 (2015– regjeringa si eigarstyring av statleg eigde selskap 2016) Open og opplyst, blei det gjort eit oppmo- går fram av eigarskapsmeldinga.1 Departementet dingsvedtak (vedtak nr. 494) der Stortinget ber har i tillegg utfyllande retningslinjer for eigarsty- «regjeringen utrede en delegering av NRKs gene- ring som tek utgangspunkt i eigarskapspolitikken ralforsamling til en stiftelse etter svensk modell». til regjeringa, aksjelova og økonomireglementet i Dei tre offentlege allmennkringkastarane i Sve- staten. Retningslinjene gir nærmare føringar for rige er eigde av ei stifting. Departementet legg eigarstyring og kontakt med dei ni selskapa som derfor til grunn at Stortinget ønskjer ei vurdering Kulturdepartementet forvaltar eigarskapet til av om eigarskapet til NRK skal overførast til ei (mellom anna NRK). I tillegg til felles reglar for stifting, sjølv om det ikkje går uttrykkjeleg fram av styring og kontroll som gjeld for alle selskapa, oppmodinga. inneheld retningslinjene eigne kapittel om det Familie- og kulturkomiteen si innstilling til enkelte selskapet som gjer greie for mål, krav til meldinga, Innst. 178 S (2015–2016), presiserer at styrekompetanse, resultatoppfølging og kontroll formålet med ei eventuell delegering vil vere «å og andre krav til eigarstyringa. I samsvar med ret- skape større avstand mellom regjeringen og jour- ningslinjene for eigarstyring har departementet i nalistikken og understreke NRKs rolle som fol- dialogen med NRK utarbeidd ein kalender som kets felleseie». fastset viktige merkedagar. I tråd med Stortinget si oppmoding gir departementet i det følgjande si vurdering av ei eventuell overføring av statleg eigarskap til ei stifting. 5.2.2 Eigarstyringa av NRK Ei sentral styringsoppgåve for den ansvarlege statsråden er å velje NRK-styret. I samsvar med 5.2 Bakgrunn § 6 i NRK-vedtektene har styret åtte medlemmer. Generalforsamlinga vel fem medlemmer, inklu- 5.2.1 Generelle prinsipp for eigarstyringa til dert leiaren og nestleiaren, for to år om gongen. regjeringa og departementet Generalforsamlinga kan velje to varamedlemmer Staten ved Kulturdepartementet eig Norsk til desse medlemmene. I tillegg vel dei tilsette i rikskringkasting AS (NRK). NRK er eit såkalla NRK tre styremedlemmer med varamedlemmer sektorpolitisk selskap. Det vil seie at det statlege gjennom direkte val blant dei tilsette etter reglane eigarskapet er grunngitt med eit ønske om å i aksjelova. oppnå dei politiske måla som er sette for NRK. Statsministerens kontor har fastsett prosedy- Statleg eigarskap i NRK må sjåast i samanheng rar for å velje styre og klarere kandidatar for alle med styringa av selskapet, som skjer dels gjen- statleg eigde selskap. I samband med val av nytt nom generelle reglar i kringkastingslova med til- styre skal NRK-styret i samsvar med styrings- høyrande forskrifter, dels via kulturministeren si kalenderen gjennomføre ei eigenevaluering. rolle som eigar og generalforsamling. I tillegg kan Departementet intervjuar deretter alle styremed- det knytast føresetnader til stortingsvedtaket om lemmer, kringkastingssjefen og styresekretæren. å fastsetje kringkastingsavgifta, som i realiteten inneber ei styring av NRK-verksemda. NRK er 1 Meld. St. 27 (2013–2014) Et mangfoldig og verdiskapende dessutan underlagd reglane i aksjelova med tilpas- eierskap 2016–2017 Meld. St. 15 35 Eit moderne og framtidsretta NRK

Eigarstyringa av NRK skjer på generalforsamlinga, i samsvar med reglane i aksjelova. For at 5.3 Eigarskap og eigarstyring av departementet skal kunne utøve eigarrolla på ein allmennkringkastarar i andre land forsvarleg måte, er det likevel nødvendig å ha jam- leg kontakt med selskapet gjennom året. I sam- 5.3.1 Sverige svar med retningslinjene held departementet to Dei tre lisensfinansierte allmennkringkastarane i gonger kvart år kontaktmøte med NRK med Sverige, Sveriges Radio AB (SR), Sveriges Tele- bestemte tema. I begge møta gjer NRK greie for vision AB (SVT) og Sveriges Utbildningsradio AB økonomi, marknadsutvikling, organisasjon og (UR), er organiserte som aksjeselskap og eigde av aktuelle saker. I vårmøtet gjer NRK i tillegg i ei felles stifting (Förvaltningsstiftelsen). Allmenn- detalj greie for premissane som ligg til grunn for kringkastarane inngår i eit konsern der stiftinga lisensbrevet. I haustmøtet gjer NRK greie for kon- fungerer som «morselskap». I konsernet inngår sekvensane av regjeringa sitt forslag til kringkas- òg dotterselskapa til allmennkringkastarane, mel- tingsavgift for neste år og for selskapet sitt arbeid lom andre Sveriges Radio Förvaltnings AB (SRF), med samfunnsansvar. som tilbyr felles service- og støttefunksjonar til all- I tillegg til dei formaliserte møta har departe- mennkringkastarane, og Radiotjänst i Kiruna AB mentet kontakt med NRK i andre samanhengar, (RIKAB), som har ansvar for å krevje inn kring- mellom anna i samband med kastingsavgifta. – lisensbrevet og forslaget til NRK om lisensnivå Det er eit styre på tolv medlemmer pluss ein – rapporteringa om effektiv drift styreleiar som leier stiftinga. Styreleiaren blir vald – informasjonsutveksling i samband med større av regjeringa, mens dei andre medlemmene blir saker (til dømes forvaltingsrevisjonen til Riks- peikte ut av regjeringa etter forslag frå dei poli- revisjonen, digitaliseringa av radiomediet og tiske partia i Riksdagen. Alle parti som er repre- beredskap) senterte i Riksdagen, skal vere representerte i sty- – informasjonsinnhenting i mindre saker, til ret. Det overordna formålet til stiftinga er å fremje dømes ved spørsmål frå Stortinget om aktuelle sjølvstendet til allmennkringkastarane og vere ein tema, hendingar som har beredskapsmessige buffer mellom myndigheitene og allmennkring- konsekvensar, og brev frå organisasjonar, kastingsselskapa. Formålet med og arbeidet til enkeltindivid etc. stiftinga er beskrive slik:

NRK sender kvart år ein rapport til Kulturdepar- «Förvaltningsstiftelsens uppgift är att vara en tementet om kostnadseffektiviteten i selskapet. buffert mellan statsmakten och programforeta- Som beskrive i allmennkringkastingsmeldinga er gen Sveriges Radio, SVT och UR. Stiftelsen ska- det fleire formål med denne rapporten. For det pades för att – genom att äga och förvalta samt- første skal han gi eit grunnlag for regjeringa sitt liga aktier i programföretagen – främja oberoen- arbeid med å fastsetje lisensnivået for det kom- det for radio och tv i allmänhetens tjänst, public mande året. For det andre skal han gi publikum service. Detta ger programbolagen en självstän- innsyn i ressursbruken i selskapet og såleis dig ställning eftersom de inte ägs av vare sig sta- vareta både demokrati- og kontrollomsyn. For det ten eller kommersiella intressen. En av de vikti- tredje går det fram av regjeringa sin politikk for gaste uppgifterna för stiftelsen är att utse eigarstyring at staten skal leggje vekt på at dei ledamöter i de tre programföretagens styrelser». sektorpolitiske måla blir nådde mest mogleg effektivt. Hovudoppgåva til Förvaltningsstiftelsen er å velje Medietilsynet fører tilsyn med om allmenn- styre for dei tre lisensfinansierte allmennkring- kringkastarane oppfyller sine allmennkringkas- kastarane. Som eigar av alle aksjane i allmenn- tingsplikter, og utarbeider ein årleg rapport. Rap- kringkastarane har stiftinga dessutan plikt til å føl- porten blir behandla på den ordinære generalfor- gje opp selskapa på generalforsamlingane. Sidan samlinga til NRK. I den grad Medietilsynet har stiftinga utgjer morselskapet i eit konsern der all- avdekt manglar i korleis NRK har oppfylt oppdra- mennkringkastarane utgjer dotterselskap, er stif- get, vil det bli kommentert av den ansvarlege tinga pålagd å utarbeide årlege konsernrekneska- statsråden under generalforsamlinga. Medietilsy- par. Stiftinga har inga rolle i tildelinga av midlar til net kan ikkje instruerast av Kongen eller departe- allmennkringkastarane og har inga avgjerdsmakt mentet ved utarbeidinga av rapporten, jf. kring- når det gjeld organiseringa av, oppdraget til og kastingslova § 2-13. innretninga av allmennkringkastaren. 36 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

Den svenske regjeringa fastset føringar for å Radio24syv er eit privateigd aksjeselskap som tildele lisensmidlar, og ho fastset konsesjonsvil- er eigd av Berlingske People AS. Med konsesjo- kår, såkalla «sändningstillstånd». Gransknings- nen til å sende allmennkringkasting i det fjerde nämnden för radio och TV2 er eit statleg tilsyn nasjonale radionettet følgjer det òg lisensmidlar. som fører tilsyn med om programselskapa oppfyller samfunnsoppdraget sitt i samsvar med lova, «sändningstillstånd» og «anslagsvillkor»3. 5.3.3 Finland «Anslagsvillkoren» blir kvart år bestemte av regje- Den finske allmennkringkastaren, Yleisradio Oy ringa og regulerer forhold knytte til korleis all- (YLE), er organisert som eit aksjeselskap der sta- mennkringkastingsselskapa er organiserte, til ten eig 99,9 prosent av aksjane. Eigarskapet er økonomien og til verksemd som heng saman med regulert i lov om Yleisradio Oy, der det er fastsett allmennkringkastingsverksemda. at staten alltid skal eige minst 70 prosent av aksjane i selskapet. Det statlege eigarskapet av verksemda til YLE blir forvalta av eit administra- 5.3.2 Danmark tivt råd på 21 medlemmer som den finske riksda- Danmark har elleve allmennkringkastarar: Dan- gen vel. Funksjonstida til rådet følgjer dei fire- marks Radio (DR), TV 2 / DANMARK AS (TV 2), årige regjeringsperiodane, så rådet blir valt på åtte regionale TV 2-verksemder og Radio24syv. nytt etter kvart val. Rådsmedlemmene blir valde DR er organisert som ein sjølvstendig, offent- frå ulike samfunns- og språkgrupper og innanfor leg institusjon med eit styre som utgjer den øvste områda vitskap, kunst, kulturarbeid og økonomi. leiinga, og som har det overordna ansvaret for Det administrative rådet vel både styret og kring- programverksemda. Kulturministeren peiker ut kastingssjefen og har avgjerdsmakt på overordna tre av styremedlemmene, inkludert styreleiaren, nivå. Rådet ser òg til at YLE utfører allmennkring- seks medlemmer blir peikte ut av Folketinget, og kastingsoppdraget sitt. dei siste to av medarbeidarane i DR. DR-styret tilset direktøren, som har ansvaret for den daglege leiinga av allmennkringkastingsverksemda. 5.3.4 Island TV 2 er eit statleg eigd aksjeselskap og blir òg Den islandske allmennkringkastaren, Ríkisútvar- leidd av eit styre der seks medlemmer er peikte ut pið RUV (RUV), er organisert i eit statseigd aksje- av kulturministeren og tre av medarbeidarane i selskap, og det er kulturministeren som admini- TV 2. Styret tilset den administrerande direktøren strerer eigarskapet. Styret i RUV består av sju og leiinga elles. Dei åtte regionale TV 2-kanalane medlemmer og sju varamedlemmer og blir valde er sjølveigde aksjeselskap og er eigde av eit fond for to år om gongen på generalforsamlinga. Kul- som er uavhengig av politiske og økonomiske turministeren nominerer styreleiaren (og éin interesser. Dei regionale kanalane produserer varamedlem). Dei tilsette i RUV nominerer éin nyheiter og aktualitetar som blir sende i såkalla styremedlem (og éin varamedlem) som ikkje har vindauge i sendeskjemaet til TV 2 og i eigne blok- stemmerett. Dei resterande fem styremedlem- ker hos dei regionale, ikkje-kommersielle kana- mene er det ein valkomité som peiker ut. Kultur- lane i det digitale bakkenettet i Danmark. Desse ministeren peiker ut fem medlemmer og varamed- regionale allmennkringkastarane blir leidde av lemmer til valkomiteen for ein toårsperiode. All- styre som er valde av «representantskapa» i dei tingets komité for utdanning og administrasjon regionane som dei har verksemda si i. Represen- nominerer tre medlemmer og varamedlemmer, tantskapa representerer ulike organisasjonar frå mens den islandske artistforeininga og foreininga kultur- og samfunnslivet i den aktuelle regionen for høgskule- og universitetsrektorar nominerer og skal sikre den folkelege forankringa i regionen. éin medlem og éin varamedlem kvar.

2 Granskningsnämnden er eit organ under Myndigheten för 5.3.5 Storbritannia radio och tv. Hovudoppdraget er å vurdere om programma som blir sende, er i samsvar med radio- och tv-lagen og dei British broadcasting corporation (BBC) er eta- programrelaterte vilkåra som måtte gjelde for tenestene. blert ved eit kongeleg charter som forklarer kor- 3 Regjeringa vurderte i SOU 2012:59 om Förvaltningsstiftel- sen kunne overta Granskningsnämndens oppdrag med å leis selskapet skal organiserast. Det noverande føre tilsyn med om allmennkringkastarane oppfyller opp- charteret gjeld fram til utgangen av 2016, og det draget sitt med tanke på ressursforvalting, kostnadseffekti- nye charteret kjem til å medføre store endringar i vitet og produktivitet, men konkluderte med at det ikkje er tilrådeleg, primært fordi stiftinga ikkje har ei uavhengig styringsmodellen. Den tidlegare modellen ope- nok stilling til selskapa. rerte med to instansar, «BBC Trust» og «Exe- 2016–2017 Meld. St. 15 37 Eit moderne og framtidsretta NRK cutive Board» (styret). BBC Trust hadde det over- når det gjeld den daglege programverksemda i ordna og strategiske ansvaret for BBC og var mel- NRK. lom anna ansvarleg for å velje kringkastingssjef og NRK er finansiert av offentlege middel. Det er følgje opp arbeidet til styret. Det var regjeringa derfor legitimt å sikre demokratisk kontroll med som utnemnde medlemmene i BBC Trust. Styret bruk av desse midla. Det inneber at staten må hadde ansvaret for den redaksjonelle og operative kunne fastsetje overordna mål for NRK og utøve verksemda i tråd med rammene som BBC Trust eigarstyring og kontroll for å sikre at målet med hadde fastsett. Styret blei leidd av kringkastings- eigarskapet i selskapet blir nådd. Samtidig er det sjefen og bestod i tillegg av seks andre direktørar etablert skrankar for innblanding i daglege redak- frå BBC internt (executive directors) og fire med- sjonelle spørsmål. Prinsippet om at eigaren har lemmer utanfrå (non-executive directors). Styret rett til å definere formålet med og det overordna utpeikte sjølv medlemmene på grunnlag av for- oppdraget til det enkelte mediet er elles vel eta- slag frå ein nominasjonskomité. Den todelte sty- blert og nedfelt i redaktørplakaten. ringsmodellen «internt» i BBC blir no endra, slik Kulturministeren har fleire roller på mediefel- at desse funksjonane blir delte mellom eit nytt og tet. På den eine sida er kulturministeren general- større internt styre og eit eksternt tilsynsorgan.4 forsamlinga og eigaren av NRK. På den andre sida Det nye styret skal ha 12 til 14 medlemmer og vil er kulturministeren ansvarleg for å forvalte regel- erstatte BBC Trust frå april 2017. BBC vil sjølv verk og løyvingar som påverkar rammevilkåra peike ut minst halvparten av medlemmene til både for NRK og andre mediebedrifter. Tilkny- dette styret. Styret vil ha det redaksjonelle og ope- tingsforma mellom NRK og myndigheitene bør rative ansvaret for å utføre allmennkringkastings- vere slik at ho reduserer risikoen for rollekonflik- oppdraget, men vil òg overta fleire av dei over- tar. ordna oppgåvene som er knytte til strategi og til å Overføring av eigarskapet til NRK frå Kultur- verne om interessene til lisensbetalarane. Vidare departementet til ei stifting kan skape større vil den britiske uavhengige medie- og telekommu- avstand mellom NRK som institusjon og staten, nikasjonsmyndigheita Ofcom bli den eksterne til- noko som i utgangspunktet kan styrkje den insti- synsmyndigheita som vil operasjonalisere plik- tusjonelle autonomien til NRK. Departementet tene til BBC i samsvar med charteret, og som vil legg vidare til grunn at det vil vere mogleg å kon- følgje opp verksemda til BBC og vere ankeinstans struere ei arbeidsdeling mellom ei eigarstifting og for klagar på innhaldet i BBC. myndigheitene tilsvarande den i Sverige ved at styreleiaren blir vald av regjeringa, mens dei andre medlemmene blir peikte ut av regjeringa 5.4 Departementet si vurdering etter forslag frå dei politiske partia på Stortinget. Ein kan vidare sjå for seg at stiftinga til dømes får Departementet meiner at omsynet til det redak- ansvar for å utnemne NRK-styret og for å utøve sjonelle sjølvstendet, omsynet til eigarstyring og den overordna eigarstyringa med selskapet, sam- kontroll og omsynet til rollekonflikt er relevant i tidig som Stortinget fastset allmennkringkastings- vurderinga av om det statlege eigarskapet til NRK oppdraget til NRK og storleiken på kringkastings- bør flyttast til ei stifting. avgifta. Det er fleire mekanismar som bidreg til å sikre På den andre sida vil overføring av eigarskapet det redaksjonelle sjølvstendet til NRK. For det før- til ei stifting i praksis ikkje ha noko å seie for det ste følgjer det av lov om redaksjonell fridom i redaksjonelle sjølvstendet til NRK. Denne er som media § 4 andre leddet at eigaren av eit medieføre- nemnt alt vareteken gjennom kringkastingslova tak ikkje kan instruere eller overprøve redaktøren og lov om redaksjonell fridom. i redaksjonelle spørsmål.5 For det andre følgjer I dag er allmennkringkastingsoppdraget for- det av kringkastingslova § 6-3 at kringkastings- melt nedfelt i selskapsvedtektene. Ein stiftings- sjefen har ansvaret for den daglege programverk- modell ville innebere at oppdraget måtte gjerast semda i selskapet.6 Begge føresegnene inneber at formelt bindande for NRK på ein annan måte, til verken styret eller generalforsamlinga har makt dømes i form av ein konsesjon. I Sverige fastset regjeringa kvart år konsesjonsvilkår for allmennkringkastarane gjennom «anslagsvillkoren», som 4 Endringa er basert på utgreiinga som sir David Clementi la følgjer dei årlege budsjettvedtaka om inntektene fram i mars 2016 5 Jf. lov 13. juni 2008 nr. 41 om redaksjonell fridom i media til allmennkringkastarane. Desse inneheld relativt 6 Jf. lov 12. april 1992 nr. 127 om kringkasting og audiovisu- omfattande plikter for allmennkringkastarane elle bestillingstenester med omsyn til økonomi, verksemd, organisering 38 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK og rapportering.7 Dette illustrerer at den svenske TV 2. Over 80 prosent meiner at NRK oppfyller løysinga, der det er ei stifting som eig selskapa, målsetjinga om å vere upartisk og upåverka. likevel inneheld sterke element av detaljstyring og Departementet viser til at kompetansen til å kontroll frå svenske myndigheiter. Truleg ville det førehandsgodkjenne nye NRK-tenester blei anbe- konstitusjonelle og politiske ansvaret statsråden falt flytta frå Kongen i statsråd til Medietilsynet i har for korleis NRK bruker avgiftsmidla, gjere det allmennkringkastingsmeldinga. Ei viktig grunn- nødvendig å innføre ein tilsvarande mekanisme i giving var for å minske faren for rollekonfliktar på Noreg. I praksis ville ei stiftingsløysing derfor mediefeltet. Departementet vil komme tilbake til måtte innebere at departementet framleis ville ha dette spørsmålet i samband med revisjonen av ei stor grad av styring av NRK, men gjennom kringkastingslova som blei varsla i allmennkring- andre verkemiddel enn eigarstyring. Departemen- kastingsmeldinga. Departementet viser òg til at tet viser i denne samanheng til at stiftinga som eig det tidlegare er gjort grep for å unngå rolleblan- dei svenske allmennkringkastarane ikkje har ding, mellom anna ved at Medietilsynet i 2011 blei avgjerdsmakt når det gjeld organisering, oppdrag meir uavhengig av Kulturdepartementet. Eit av og innretning av allmennkringkastarane. Etter grepa var at departementet ikkje lenger skulle departementet sitt syn kan ei slik arbeidsdeling behandle klager over Medietilsynet sine vedtak innebere risiko for auka byråkrati og uklarheit om etter kringkastingslova, men at ei uavhengig ansvarsdelinga mellom departementet og stif- klagenemnd skulle ta seg av dette. tinga. På bakgrunn av desse vurderingane meiner Sidan det redaksjonelle sjølvstendet til NRK departementet at ei overføring av eigarskapet i uansett er sikra i dagens løysing, kan ikkje depar- NRK til ei stifting ikkje vil bidra til å skape større tementet sjå at det ville gi tydelege gevinstar å leg- avstand mellom regjeringa og journalistikken og gje eigarskapet til NRK til ei stifting. Departemen- understreke NRK si rolle som folkets felleseige. tet kan vidare heller ikkje sjå at tilknytingsforma i Samtidig vil ei løysing med ei eigarstifting inne- dag bidreg til å svekkje tilliten og truverdet til bere at ansvaret for å følgje opp NRK blir delt mel- NRK. NRKs eiga profilundersøking for 2016 viser lom Kulturdepartementet og stiftinga. Det kan at befolkninga jamt over har god tillit til NRK sitt medføre ein risiko for ei uklar ansvarsdeling og tilbod på radio, tv og nett. På spørsmål om kva for meir byråkrati. Sidan det ikkje er nokon klare for- ein radiokanal ein har størst tillit til, svarte delar knytte til ei slik overføring av eigarskapet, 41 prosent NRK P1. Til samanlikning svarte legg departementet til grunn at NRK bør vidare- 10 prosent av respondentane at dei har tillit til P4. førast som eit statleg aksjeselskap som staten ved Den same tendensen gjer seg gjeldande for tv, der Kulturdepartementet eig heilt og fullt. 67 prosent av dei spurde har størst tillit til NRK1, mens 13 prosent av dei spurde har størst tillit til

Boks 5.1 Departementet sine 7 Anslagsvillkoren for SVT i 2016 inneheld til dømes både konklusjonar om eigarskapet til NRK overordna mål om at verksemda må drive effektivt og nytte ulike plattformer i distribusjon av innhald, og meir detal- – NRK skal framleis vere eit statleg aksjesel- jerte krav om å vere forsiktig med tanke på bruk av ny skap som staten ved Kulturdepartementet (uprøvd) teknologi, at selskapet skal ha ein desentralisert eig heilt og fullt. organisasjon (minst 55 prosent skal produserast utanfor Stockholm), og at nyheitsredaksjonane skal organiserast sjølvstendig, slik at dei kan ta eigne, uavhengige avgjerder. 2016–2017 Meld. St. 15 39 Eit moderne og framtidsretta NRK

6 Direktesending av store idrettshendingar

6.1 Innleiing og bakgrunn leggje til rette for at hendingar som er viktige for samfunnet sendast på vederlagsfritt fjernsyn som I samband med at Stortinget behandla allmenn- ein stor del av fjernsynssjåarane får inn. kringkastingsmeldinga Meld. St. 38 (2015–2016) Reglane er vedtekne med heimel i kringkas- Open og opplyst, blei det gjort eit oppmodings- tingslova § 2-8.2 Kringkastingslova § 2-8 gjennom- vedtak (vedtak nr. 500) der Stortinget ber fører AMT-direktivet3 artikkel 14 om listeføring «regjeringen legge fram en sak om hvordan direk- av hendingar av vesentleg samfunnsmessig inter- tesending av store idrettsbegivenheter av nasjonal esse. I samsvar med AMT-direktivet artikkel 14 betydning i framtiden kan være tilgjengelig for det kan den enkelte EØS-medlemsstaten sørgje for at norske folk på en allmennkringkaster eller annen fjernsynsselskap som er underlagde jurisdiksjo- åpen kanal». nen til denne staten, ikkje utnyttar einerettar til Bakgrunnen for oppmodingsvedtaket går fram fjernsynsoverføring av hendingar som medlems- av familie- og kulturkomiteen si innstilling til mel- staten reknar som viktige for samfunnet, på ein dinga, Innst. 178 S (2015–2016), der komiteen slik måte at store delar av befolkninga blir hindra i viser til: å kunne følgje slike hendingar på vederlagsfritt fjernsyn. Det er opp til medlemslanda sjølve å ta «(...) at store idrettsarrangementer av nasjonal stilling til om dei ønskjer å innføre eit slikt regel- interesse gjennom tidene har vært en viktig del verk. I tråd med føresegnene i direktivet, har av allmennkringkasternes tilbud og samlende mellom anna Belgia, Finland, Frankrike, Irland, begivenheter for det norske folk. Det er sterk Italia, Litauen og Storbritannia listeført store konkurranse om tv-rettighetene til store inter- idrettsarrangement og enkelte kulturelle hendin- nasjonale idrettsarrangementer, og det blir en gar. større utfordring å sikre at slike er tilgjengelige AMT-direktivet pliktar medlemsstatane å sikre for hele det norske publikum. Komiteen ser det at fjernsynskanalar som er under medlemsstaten som et mål at slike begivenheter bør være til- sin jurisdiksjon, ikkje utnyttar einerettar på ein gjengelig på en allmennkringkaster, eventuelt slik måte at ein «betydelig del av seerne» i ein en annen åpen kanal. Dette kan sikres gjennom annen medlemsstat ikkje får sjå hendingar som samarbeid mellom norske og nordiske kring- denne andre medlemsstaten har sett på ei liste kastingsaktører der det er naturlig. Det kan som er godkjend av EU-kommisjonen eller EFTA også kreve andre virkemidler og være avhen- sitt overvakingsorgan. Dei norske reglane blei gig av økonomiske prioriteringer.» godkjende av EFTA sitt overvakingsorgan i 2013.4 Det vil seie at til dømes fjernsynskanalen TV3, I tråd med oppmodinga frå Stortinget vurderer som er under britisk jurisdiksjon, må rette seg departementet i det følgjande om store idretts- etter det norske regelverket om hendingar som er hendingar som er av nasjonal interesse, i framtida viktige for samfunnet. bør vere tilgjengelege for det norske folket på ein allmennkringkastar eller ein annan open kanal. 1 Forskrift 28. februar 1997 nr. 153 om kringkasting og audiovisuelle medietjenester (kringkastingsforskrifta), 6.2 Gjeldande regelverk kapittel 5 2 Lov 4. desember 1992 nr. 127 om kringkasting og audiovi- 6.2.1 Formål og heimel for reguleringa suelle medietjenester (kringkastingslova) 3 Europaparlaments- og rådsdirektiv 2010/13/EU om audio- I 2013 blei det vedteke reglar om utnytting av ret- visuelle medietjenester (AMT-direktivet) tane til fjernsynsoverføring av hendingar som er 4 EFTA Surveillance Authority Decision No 309/13/COL of viktige for samfunnet.1 Formålet med reglane er å 16 July 2013 40 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

6.2.2 Hendingane på lista 6.2.3 Kvalifiserte fjernsynskanalar Minst to av dei fire kriteria som EU-kommisjonen Ein fjernsynskanal kan bli motteken av ein bety- har utforma5 må vere oppfylte for at ei hending deleg del av sjåarane på vederlagsfritt fjernsyn skal kunne listeførast: dersom minst 90 prosent av sjåarane kan få han 1. Hendinga er tradisjonelt blitt send i vederlags- inn utan ekstra kostnader i tillegg til kringkas- fritt fjernsyn og har vore følgd av ein stor del av tingsavgifta og/eller ei grunnpakkeavgift, jf. fjernsynssjåarane i den aktuelle medlems- kringkastingsforskrifta § 5-2. I praksis vil det seie staten. at fjernsynskanalar som ligg i grunnpakkane hos 2. Hendinga er av særleg allmenn kulturell vekt satellittoperatørane eller RiksTV, er kvalifiserte, for befolkninga i den aktuelle medlemsstaten sidan desse distribusjonsnetta kvar for seg har ei som ein del av den kulturelle identiteten til teknisk dekning på over 90 prosent. Dek- medlemsstaten. ningskravet er teknologinøytralt. Det vil seie at 3. Eit nasjonalt lag deltek i ei større internasjonal dekninga blir berekna etter tv-kanalen si samla hending. dekning i alle nett som kan distribuere fjernsyn, 4. Hendinga har særleg allmenn vekt i den aktu- inkludert distribusjon av fjernsynskanalar over elle medlemsstaten og ikkje berre for dei sjåa- internett. rane som vanlegvis følgjer aktiviteten.

I samsvar med kringkastingsforskrifta § 5-1 er føl- 6.2.4 Rettar og plikter gjande hendingar å rekne som hendingar som er Regelverket inneber ikkje at kvalifiserte fjernsyns- viktige for samfunnet i Noreg: kanalar har ei plikt til å kjøpe rettane til hendin- a. Heile OL, både sommar- og vinterleikane, gane på lista. Kvalifiserte fjernsynskanalar har arrangert av Den internasjonale olympiske heller ikkje fortrinnsrett til å kjøpe rettane til hen- komité (IOC) dingane på lista. Andre fjernsynskanalar (ikkje- b. Heile VM i fotball for menn, inkludert kvalifise- kvalifiserte fjernsynskanalar) kan dermed skaffe ringskampar med norsk deltaking, arrangert seg eksklusive senderettar til hendingane på lista. av Fédération Internationale de Football Asso- Dersom det skjer, inneber likevel regelverket ei ciation (FIFA) plikt for den ikkje-kvalifiserte fjernsynskanalen å c. Heile EM i fotball for menn, inkludert kvalifise- selje senderettane til ein kvalifisert tv-kanal så ringskampar med norsk deltaking, arrangert sant tv-kanalen ber om rettane innan ti månader av Union of European Football Associations før hendinga skal finne stad, og er villig til å kjøpe (UEFA) desse til marknadspris, jf. kringkastingsforskrifta d. Heile VM i handball for kvinner, arrangert av § 5-3 bokstav e. Det følgjer av dette at dersom International Handball Federation (IHF) rettane blir tilbydde mot rimeleg vederlag og det e. Heile EM i handball for kvinner, arrangert av blir takka nei, vil ikkje føresegna vere broten. I European Handball Federation (EHF) slike tilfelle kan ein ikkje-kvalifisert fjernsyns- f. Cupfinalen i fotball for menn, arrangert av Nor- kanal fritt utnytte eksklusive senderettar til hen- ges Fotballforbund (NFF) dingane på lista. g. Heile VM på ski i nordiske greiner, arrangert Dersom partane ikkje blir einige om vederlag av Det internasjonale skiforbundet (FIS) for senderettane til hendingane på lista, kan kvar h. Heile VM i alpint, arrangert av Det internasjo- av partane seinast seks månader før hendinga nale skiforbundet (FIS) skal finne stad, be Medietilsynet om å fastsetje i. Holmenkollen FIS World Cup Nordic vederlag for rettane til hendinga, jf. kringkastings- j. Heile VM i skiskyting, arrangert av Internatio- forskrifta § 5-3 bokstav d. Medietilsynet har ved- nal Biathlon Union (IBU) teke retningslinjer for å fastsetje vederlag ved vidaresal av rettane i samsvar med marknads- messige prinsipp.6 Kvalifiserte fjernsynskanalar som har erverva rettane til ei av hendingane på lista frå ein ikkje- kvalifisert kringkastar med heimel i § 5-3, må sende hendinga på lista direkte med mindre sen-

5 European Commission Working Document CC TVSF (97) 6 Retningslinjer juli 2014 – Fastsettelse av vederlag for sende- 9/3 rettigheter av vesentlig samfunnsmessig betydning 2016–2017 Meld. St. 15 41 Eit moderne og framtidsretta NRK dinga er om natta mellom klokka 24.00 og klokka større idrettshendingar gratis over internett. Det 06.00, hendinga består av fleire parallelle hendin- er likevel ein forretningsmodell med avgrensa gar, eller andre forhold tilseier at det vil vere av omfang. Departementet vil derfor åtvare mot ei allmenn interesse at hendinga blir send delvis løysing der tilgjengeleggjering av store idretts- direkte eller heilt eller delvis i opptak. Andre for- hendingar skal avgrensast til ein «open kanal», hold vil til dømes vere at ei direktesending kolli- for i praksis vil det berre omfatte NRK og nokre derer med ekstra nyheitssendingar eller andre få nettbaserte tv-tenester. Departementet vil av forhold som tilseier at det er i sjåarane si interesse same grunn åtvare mot ei avgrensing til allmenn- at sendinga blir send delvis direkte eller heilt eller kringkastarar. Departementet viser til at defini- delvis i opptak. sjonen av vederlagsfrie tv-kanalar i det gjeldande regelverket omfattar kanalar som 90 prosent av befolkninga kan få inn utan ekstra kostnader i til- 6.3 Departementet si vurdering legg til kringkastingsavgifta og/eller grunnpakkeavgifta (den billegaste kanalpakken som Etter departementet si vurdering tek det gjel- fjernsynsdistributørane tilbyr eller krev at ein dande regelverket om hendingar som er viktige abonnerer på). Regelverket omfattar derfor kana- for samfunnet, vare på formålet med oppmodings- lar som folk flest får inn, og som det i liten grad vedtaket til Stortinget. Formålet med reglane er å er økonomisk belastande å abonnere på. Sam- leggje til rette for at dei store idrettshendingane tidig opnar denne definisjonen for at fleire kana- som er av størst nasjonal interesse, blir viste på lar blir rekna som «kvalifiserte». Det bidreg til at fjernsynskanalar som folk flest får inn. regelverket er proporsjonalt, og avgrensar even- Departementet er einig med komiteen om at tuelle uheldige konkurranseverknader av regel- prisane for tv-rettane til ei rekkje idrettsarrange- verket. Konkurransetilsynet har åtvara mot eta- ment har auka dei siste åra. Men sidan regelver- bleringa av regelverket fordi det vil kunne få ket tok til å gjelde 1. juli 2014, er likevel alle hen- uheldige konkurransemessige verknader, mel- dingane på lista blitt viste på tv-kanalar som folk lom anna for konkurransen mellom fjernsynska- kan få inn utan ekstra kostnader i tillegg til kring- nalane.7 Dersom regelverket eventuelt skulle ha kastingsavgifta og/eller grunnpakkeavgifta. For blitt endra til berre å omfatte «opne kanalar eller framtidige idrettshendingar viser departementet allmennkringkastarar», ville det avgrense talet på til at NRK og TV 2 saman har fått rettane til å vise kvalifiserte kanalar og kunne svekkje konkurran- fotball-VM for menn i 2018 og 2022, og at TV 2 sen mellom fjernsynskanalane. Det ville vidare har kjøpt rettane til alle EM- og VM-kvalifiserin- kunne redusere inntektene til idretten. Det kan gane i fotball for menn frå 2018 til 2022. Disco- òg vere EØS-rettslege hindringar mot å gjere very (som eig den norske kanalen TVNorge og dette. dei britiske kanalane Fem, Max og Vox, som ret- Komiteen peiker på at tilgangen til store tar sendingane sine mot Noreg) har kjøpt alle idrettsarrangement kan sikrast gjennom samar- OL-rettane for perioden 2018 til 2024. NRK har beid mellom norske og nordiske kringkastings- kjøpt dei internasjonale rettane til VM i nordiske aktørar der det er naturleg. Komiteen meiner greiner og VM i alpint fram til 2021. Departe- vidare at tilgang til hendingane òg vil krevje mentet legg derfor til grunn at mange av dei andre verkemiddel og vere avhengig av økono- store idrettshendingane som er av nasjonal inter- miske prioriteringar. Departementet viser til at esse, vil vere tilgjengelege for det norske folket det finst døme på samarbeid mellom norske utan ekstra kostnader dei nærmaste åra. Depar- kringkastarar om kjøp av rettar til store idrettsar- tementet reknar òg med at idretten sjølv ønskjer rangement; som nemnt har NRK og TV 2 samar- at store idrettsarrangement skal nå ut til heile beidd om å kjøpe rettane til fotball-VM i 2018 og befolkninga. 2022. Departementet har ingen motførestillingar Departementet registrerer at Stortinget mot slikt samarbeid, verken på norsk eller nor- ønskjer ei vurdering av korleis store idrettshen- disk nivå, så lenge det ikkje strir mot konkurran- dingar kan gjerast tilgjengelege for det norske seretten. Departementet meiner likevel at slikt folket på ein «allmennkringkaster eller annen samarbeid må initierast av kringkastarane sjølve, åpen kanal». Departementet viser her til at blant utan innblanding frå myndigheitene. Det same dei etablerte tv-kanalane i Noreg, er det berre gjeld økonomiske prioriteringar. Departementet NRK sine tv-kanalar folk kan få inn ope og ukryp- tert utan særskild brukarbetaling. Enkelte nett- 7 Konkurransetilsynets høringsuttalelse – listeføring av begi- aktørar, til dømes VGTV, tilbyr òg i nokon grad venheter av vesentlig samfunnsmessig betydning 42 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK meiner at til dømes NRK si oppfylling av allmennkringkastingsoppdraget bør skje ut frå sel- Boks 6.1 Departementet sine skapet sine eigne redaksjonelle prioriteringar, og konklusjonar om direktesendingar av at det vil vere uheldig for den redaksjonelle fri- store idrettshendingar dommen til NRK om staten som eigar skal leggje detaljerte føringar for dei økonomiske priorite- – Dagens forskriftsføresegn om utnytting av ringane til selskapet. rettane til fjernsynsoverføring av hendingar som er viktige for samfunnet, dekkjer formålet med oppmodingsvedtaket til Stor- tinget. 2016–2017 Meld. St. 15 43 Eit moderne og framtidsretta NRK

7 Vidarebruk av arkivet til NRK

7.1 Innleiing og bakgrunn tetsmedium og tv-seriar. Departementet presiserer elles kor viktig det er at NRK òg gjer informa- I samband med Stortinget si behandling av all- sjon om arkivmaterialet, såkalla metadata, tilgjen- mennkringkastingsmeldinga Meld. St. 38 (2014– geleg. Det er ein føresetnad for at dei som ønskjer 2015) Open og opplyst blei det gjort eit oppmo- å bruke NRK-materiale, kan finne fram til det. dingsvedtak (vedtak nr. 501) der Stortinget ber Samtidig har Stortinget i oppmodingsvedtaket «regjeringen bidra til at NRKs arkiv i større grad presisert at vidarebruk av NRK-arkivet krev at gjøres tilgjengelig for viderebruk, forutsatt at opp- opphavsretten blir vareteken. Departementet havsretten blir ivaretatt». viser til at det i allmennkringkastingsmeldinga I familie- og kulturkomiteen si innstilling til all- blei føresett at NRK har opphavsrettar som tillèt mennkringkastingsmeldinga (Innst. 178 S (2015– vidarebruk av det aktuelle arkivmaterialet. Depar- 2016)) viser komiteen til: tementet legg derfor til grunn at vidarebruk av klipp frå NRK-arkiva såleis må skje i samsvar med «(...) at meldingen konkluderer med at NRKs dei rettane og vilkåra som er knytte til det aktuelle arkivmateriale skal gjøres tilgjengelig for videre- klippet, inkludert opphavsretten. bruk, så langt det er praktisk og juridisk presse- Komiteen gir i ein merknad til meldinga etisk forsvarlig. Komiteen støtter denne konklu- uttrykk for at NRK i utgangspunktet berre bør sjonen. Ordningen med at fellesskapet finansi- kunne ta betalt for å dekkje dei kostnadene selska- erer NRK, taler for at allmennheten i størst mulig pet har med å hente ut og klargjere klipp for vida- grad skal ha tilgang til det NRK produserer. På rebruk. Departementet viser her til at det i all- denne måten ivaretar NRK sine forpliktelser for mennkringkastingsmeldinga blei understreka at et mediemangfold. Komiteen mener NRK i dersom NRK tek betalt for å levere ut arkivmateri- utgangspunktet bare bør kunne ta betalt for de ale, skal det skje til sjølvkost, det vil seie at NRK i kostnadene selskapet har med å hente ut og klar- utgangspunktet berre bør kunne ta betalt for å gjøre klipp for viderebruk. Samtidig er det en for- dekkje dei kostnadene selskapet har med å hente utsetning at opphavsrettigheter blir ivaretatt». ut og klargjere klipp for vidarebruk. Departementet vil fastsetje prinsipp for vidare- I dette kapittelet vurderer departementet vidarebruk av klipp og utdrag frå arkivmaterialet til NRK bruk av arkivet til NRK. i NRK-vedtektene i tråd med konklusjonane i allmennkringkastingsmeldinga.

7.2 Departementet si vurdering

Departementet viser til at Stortinget har slutta seg Boks 7.1 Departementet sine til konklusjonane i allmennkringkastingsmeldinga konklusjonar om vidarebruk av når det gjeld vidarebruk av arkivmaterialet til arkivmaterialet til NRK NRK. Departementet legg derfor til grunn at Stor- Konklusjonane frå allmennkringkastings- tinget ikkje ønskjer å endre desse prinsippa. meldinga blir vidareførte: NRK-arkivet er finansiert med offentlege mid- – Arkivmaterialet til NRK skal gjerast tilgjen- del. Departementet meiner derfor at det bør presi- geleg for vidarebruk så langt det er prak- serast at det skal vere høve til å vidarebruke klipp tisk og juridisk mogleg og presseetisk for- frå arkivet i ein publisistisk samanheng så langt svarleg. det er praktisk, juridisk og presseetisk mogleg. – Dersom NRK tek betalt for å levere ut Vidarebruk av dei rikhaldige NRK-arkiva kan arkivmateriale, skal det skje til sjølvkost. bidra til verdiskaping på fleire plan, til dømes gjennom bruk i dokumentarfilm, nyheits- og aktuali- 44 Meld. St. 15 2016–2017 Eit moderne og framtidsretta NRK

8 Økonomiske og administrative konsekvensar

I kapittel 2 konkluderer departementet med at sar for NRK. Det same er tilfellet for andre juste- endringar i teknologi og mediebruk gjer det nød- ringar i plakaten. vendig med ein ny modell for offentleg finansier- I kapittel 4 varslar departementet at det vil inn- ing av NRK. Departementet varslar på bakgrunn føre eit system der det kvart fjerde år vil leggje av dette at det vil arbeide vidare med ein modell fram eit styringssignal om storleiken på NRK sine for framtidig finansiering av NRK gjennom ei økonomiske rammer for den kommande fire- øyremerkt medieavgift. Når utgreiinga er ferdig årsperioden. Det vil gi NRK eit betre grunnlag for vil departementet vurdere innkrevjingsmodellen å planleggje langsiktig, og det vil truleg gi ei meir opp mot ordinær finansiering over statsbudsjettet, effektiv ressursutnytting. Departementet vil i før eit lovforslag blir fremja for Stortinget. Arbei- samband med utarbeidinga av styringssignalet det vil bli gjennomført innanfor dei eksisterande vurdere allmennkringkastingsoppdraget og kor- budsjettrammene. Ein ny finansieringsmodell for leis NRK si verksemd verkar inn på konkurransen NRK kan tidlegast innførast i 2019. I mellomtida i mediemarknadene. Det vil bli gjort innanfor dei vil departementet sende på høyring eit forslag om gjeldande budsjettrammene. at plombering ikkje skal gi fritak for kringkas- Kapittel 5 inneheld ei drøfting av korleis eigar- tingsavgift. Tiltaket kan bidra til at inntektsgrunn- skapet i NRK bør forankrast. Departementet vars- laget til NRK blir halde oppe i noko større grad i lar ingen endringar, og det blir derfor heller ingen perioden fram til ein ny finansieringsmodell er økonomiske eller administrative konsekvensar. innført. Tilsvarande gjeld for kapitla 7 og 8, som tek for Kapittel 3 inneheld forslag til ny NRK-plakat. seg høvesvis direktesending av store idrettshen- NRK-plakaten er forenkla samanlikna med den dingar og vidarebruk av NRK-arkivet. noverande plakaten. Føresegner som er tekne ut av plakaten vil i hovudsak bli vidareførte i NRK- vedtektene. I plakaten er det fastsett eit generelt Kulturdepartementet prinsipp om at allmennkringkastingstilbodet til tilrår: NRK ikkje skal innehalde reklame. NRK kan i dag ha reklame på nettilbodet sitt. Selskapet har like- Tilråding frå Kulturdepartementet 16. desem- vel ikkje gjort seg nytte av dette sidan 2010. End- ber 2016 om Eit moderne og framtidsretta NRK ringa har i praksis ingen økonomiske konsekven- blir send Stortinget. Tinging av publikasjonar

Offentlege institusjonar: Tryggings- og serviceorganisasjonen til departementa Internett: www.publikasjoner.dep.no E-post: [email protected] Telefon: 22 24 00 00

Privat sektor: Internett: www.fagbokforlaget.no/offpub E-post: [email protected] Telefon: 55 38 66 00

Publikasjonane er også tilgjengelege på www.regjeringen.no

Trykk: 07 Xpress AS – 12/2016