Plan Rozwoju Lokalnego 1 Urzd Gminy w Puchaczowie

ul. Lubelska 22 21 – 013 Puchaczów Tel./fax 081 75 75 012 [email protected]

PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY PUCHACZÓW Aktualizacja

Lipiec 2007 Plan Rozwoju Lokalnego 2

SPIS TRECI

I. Obszar, podstawy opracowania i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego...... 6 II. Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza na obszarze objtym wdraaniem Planu………………………………………………………………………………………... 9 1. Krótki rys historyczny Puchaczowa…………………………………………………… 9 1.1. Powierzchnia i połoenie w kontekcie regionu……………………………………….. 10 2. Ład przestrzenny……………………………………………………………………….. 11 2.1. Główne strefy funkcjonalne: układy osadnicze, strefy gospodarcze, obszary cenne przyrodniczo………………………………………………………………………………... 11 2.2. Infrastruktura techniczna komunikacji lokalnej ……………………………………….. 13 2.3. Gospodarka odpadami…………………………………………………………………. 15 2.4. Kluczowe obiekty kształtujce ład przestrzenny gminy ………………………………. 15 3. rodowisko i jego ochrona……………………………………………………………... 18 3.1. Stopie uporzdkowania gospodarki wodno – ciekowej oraz gospodarki odpadami ... 18 3.1.1. Gospodarka wodna....………………………………………………………………… 18 3.1.2. Gospodarka odpadami………………………………………………………………... 21 3.2. Gospodarka energetyczna ……………………………………………………………... 23 3.3. Zasoby i walory przyrodnicze, stan ochrony przyrody ……………………………… 23 3.4. Społecznoş lokalna ...…………………………………………………………………. 27 3.4.1 Sytuacja demograficzna: wielkoş produkcji, struktura wiekowa, struktura wykształcenia ………………………………………………………………………………. 27 3.4.2. Lokalny rynek pracy…………………………………………………………………. 28 3.4.3. Warunki i jakoş ycia mieszkaców, walory i standardy miejsca zamieszkania…... 30 3.4.4. Edukacja, sport i kultura……………………………………………………………... 31 3.4.5. Zagadnienia bezpieczestwa publicznego………………………………………….... 35 3.4.6. Okrelenie grup wymagajcych wsparcia …………………………………………… 35 4. Gospodarka……………………………………………………………………………... 36 4.1. Przedsibiorcy - struktura i trendy……………………………………………………... 36 4.2. Rolnictwo………………………………………………………………………………. 38 4.2.1. Lasy w gminie Puchaczów …………………………………………………………... 41 4.2.2. Rolnictwo ekologiczne………………………………………………………………. 42 4.2.3. Odnawialne ródła energii…………………………………………………………… 44 4.3. Tereny inwestycyjne …………………………………………………………………... 46 Plan Rozwoju Lokalnego 3

4.4. Analiza finansowa ……………………………………………………………………... 48 4.5. Analiza SWOT ………………………………………………………………………… 51 4.6. Identyfikacja podstawowych problemów rozwoju ……………………………………. 51 4.7. Generalne cele strategiczne ……………………………………………………………. 52 4.8. Sposoby realizacji celów ……………………………………………………………… 53 III. Zadania poprawiajce sytuacj na danym obszarze ……………………………….. 55 IV. Zadania inwestycyjne zrealizowane w latach 2005 – 2006 na podstawie Planie Rozwoju Lokalnego ………………………………………………………………………. 57 V. Realizacja zada inwestycyjnych zawartych w PRL na lata 2007 – 2008 …………. 61 VI. Zadania planowane do realizacji w latach 2007 – 2008 z podziałem na dostpne programy operacyjne w nowym okresie programowania 2007 - 2013 ……………….. 62 VII. Realizacja zada i priorytetów w latach 2007 – 2008……………………………… 63 VIII. Zadania inwestycyjne zawarte w PRL na lata 2009 – 2013 ……………………… 64 IX. Zadania planowane do realizacji w latach 2009 – 2013 …………………………... 65 X. Powizanie projektów innymi działaniami na terenie gminy Puchaczów …………. 66 XI. Oczekiwane wskaniki osigniş Planu Rozwoju Lokalnego …………………..…. 66 XII. System wdraania……………………………………………………………………. 67 XIII. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej………………………... 68

Plan Rozwoju Lokalnego 4

SPIS ZDJŞ

Zdjcie nr.1 – Panorama Puchaczowa……………………………………………………. 9 Zdjcie nr.2 – Kociół barokowy w Puchaczowi………………………………………… 17 Zdjcie nr.3 – Dolina rzeki winka ……………………………………………………… 19 Zdjcie nr.4 – Dolina rzeki winka………………………………………………………. 24 Zdjcie nr.5 – Zalewisko Nadrybie ………………………………………………………. 26 Zdjcie nr.6 – Zespół Szkół w Puchaczowie………………………………………………. 32 Zdjcie nr.7 – Szkoła podstawowa w Nadrybiu………………………………………….. 32 Zdjcie nr.8 – Hala sportowa……………………………………………………………... 34 Zdjcie nr.9 – Agroturystyka……………………………………………………………... 43 Zdjcie nr.10 – Agroturystyka……………………………………………………………. 44

SPIS TABEL Tabela nr.1 – Wykaz dróg na terenie gminy……………………………………………… 14 Tabela nr.2 – Pokrycie terenu gminy sieci wodocigow………………………………. 20 Tabela nr.3 – Dane ujş wód podziemnych na terenie gminy …………………………… 20 Tabela nr.4 – Iloş poszczególnych pojemników na odpady w gospodarstwach indywidualnych …………………………………………………………………………... 21 Tabela nr.5 – Produkcja i wykorzystanie skały płonnej z kopalni Lubelski Wgiel „Bogdanka” ………………………………………………………………………………. 26 Tabela nr.6 – Gstoş zaludnienia………………………………………………………... 27 Tabela nr.7 – Zmiany w liczbie ludnoci ………………………………………………… 27 Tabela nr.8 – Dynamika zmian liczby mieszkaców…………………………………….. 28 Tabela nr.9 – Stan osób bezrobotnych …………………………………………………… 29 Tabela nr.10 – Zasoby mieszkaniowe gminy Puchaczów………………………………... 30 Tabela nr.11 – Charakterystyka szkolnictwa …………………………………………….. 31 Tabela nr.12 – Plan imprez w GOK-u……………………………………………………. 31 Tabela nr.13 – Wydatki na pomoc społeczn ……………………………………………. 36 Tabela nr.14 – Liczba zarejestrowanych i wyrejestrowanych podmiotów ………………. 37 Tabela nr.15 – Analiza wartoci uytkowej gleb ………………………………………… 39 Tabela nr.16 – Struktura uytków ………………………………………………………... 40 Tabela nr.17 – Struktura zasiewów ………………………………………………………. 40 Tabela nr.18 – Rodzaj produkcji zwierzcej ……………………………………………... 40 Plan Rozwoju Lokalnego 5

Tabela nr.19 – Wykaz ferm hodowlanych oraz powierzchni upraw……………………... 41 Tabela nr.20 – Iloş powierzchni…………………………………………………………. 43 Tabela nr.21 – Wartoş opałowa poszczególnych paliw ………………………………… 46 Tabela nr.22 – Wielkoci charakteryzujce biomasy …………………………………… 46 Tabela nr.23 – Analiza finansowa………………………………………………………... 48 Tabela nr.24 – Plan budetu gminy Puchaczów………………………………………….. 49

Spis rysunków

Rysunek nr.1 – Lokalizacja gminy Puchaczów…………………………………………... 10 Rysunek nr.2 – Mapa stanu gleb województwa lubelskiego……………………………... 39

Spis wykresów

Wykres nr.1 – Plan dochodów i wydatków na lata 2003 – 2012 ………………………… 48 Wykres nr.2 – Plan dochodów i wydatków na lata 2003 – 2012 ………………………… 50

Plan Rozwoju Lokalnego 6

I. OBSZAR, PODSTAWY OPRACOWANIA I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO (PRL).

PRL jest dokumentem wyznaczajcym strategiczne kierunki rozwoju gminy okrelajcym kluczowe kierunki działa jednostki samorzdu terytorialnego w dłuszej perspektywie.

Wymóg opracowania Planu Rozwoju Lokalnego wynika z obowizku przyjtej procedury tworzenia dokumentów w kontekcie wdraania procesu absorbcji funduszy strukturalnych i innych programów pomocowych UE oraz z obowizku posiadania i załczania go do wniosków o dofinansowanie projektów z wyej wymienionych rodków. Opracowany Plan ma odzwierciedlenie w poszczególnych dokumentach programowych takich jak:

Narodowy Plan Rozwoju (NPR)- dokument programowy stanowicy podstaw planowania zarówno poszczególnych dziedzin interwencji strukturalnych, jak i zintegrowanych wieloletnich programów operacyjnych o charakterze horyzontalnym i regionalnym. Zawiera propozycje celów, działa oraz wielkoci interwencji Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójnoci ukierunkowanych na zmniejszenie dysproporcji w rozwoju społeczno -gospodarczym midzy krajem akcesyjnym a Uni Europejsk. Na podstawie tego dokumentu kraj akcesyjny prowadzi uzgodnienia z Komisj Europejsk w zakresie Podstaw Wsparcia Wspólnoty. Narodowy Plan Rozwoju jest niezbdny, aby Polska mogła właciwie zagospodarowaş swoje członkostwo w Unii Europejskiej i dobrze rozdysponowaş rodki oferowane przez Uni w zatwierdzonych okresach programowania. Ju teraz był realizowany pierwszy Plan na lata 2004-2006, który był tworzony głównie po to, aby przedstawiş Unii Europejskiej dokument opisujcy działania, które zostan sfinansowane ze rodków funduszy strukturalnych. Natomiast NPR na lata 2007 – 2013 jest koncepcj modernizacji polskiej gospodarki. To kompleksowy program rozwoju społecznego, który finansowany jest przy współudziale rodków unijnych oraz ze rodków krajowych. To uregulowanie wynika z przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia o Narodowym Planie Rozwoju. NPR ma sprzyjaş realizowaniu interesów rónych grup ludnoci, ukierunkowywaş i stabilizowaş działanie instytucji publicznych i społecznych.

Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW) - dokument przyjty przez Komisj Europejsk w uzgodnieniu z rzdem polskim zawierajcym strategi i priorytety działa. PWW wdraane s przez programy operacyjne.

Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW) - zawieraj zasady i priorytety polityki spójnoci oraz sugeruj w jaki sposób europejskie regiony mog optymalnie wykorzystaş kwot 308 mld euro, która została przyznana na krajowe i regionalne programy pomocy w okresie opracowywania swoich krajowych priorytetów strategicznych oraz programowania na lata 2007-2013, tak zwanych „krajowych strategicznych ram odniesienia”. Zgodnie z wytycznymi oraz odnowion strategi lizbosk, programy współfinansowane poprzez polityk spójnoci powinny dyş do ukierunkowania priorytetów na trzy cele: • poprawa atrakcyjnoci pastw członkowskich, regionów i miast poprzez popraw dostpnoci, zapewnienie odpowiedniej jakoci i poziomu usług i zachowanie ich potencjału rodowiskowego; • działanie na rzecz innowacji, przedsibiorczoci i wzrostu gospodarki opartej na wiedzy poprzez zwikszenie zdolnoci bada naukowych i innowacji, w tym nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych; Plan Rozwoju Lokalnego 7

• tworzenie lepszych miejsc pracy i wikszej ich liczby poprzez zachcanie wikszej liczby osób do pracy lub przedsibiorczoci, poprawy moliwoci przystosowawczych pracowników i przedsibiorstw oraz zwikszenie inwestycji w kapitał ludzki. Wytyczne d do zapewnienia równowagi pomidzy podwójnymi celami zatrudnienia i wzrostu gospodarczego oraz spójnoci terytorialnej.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 (PROW- program wsparcia obszarów wiejskich finansowany przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)). Program bdzie wdraany zgodnie z rozporzdzeniem Rady (WE) Nr.1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej oraz rozporzdzenia Rady (WE) Nr. 1698/2005 z dnia 20 wrzenia 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejki Fundusz Rolny. Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2013 jest jednym z programów operacyjnych, który posłuy do realizacji Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007 – 2015 (SRK) i Narodowa Strategia Spójnoci (NSS). RPO realizuje cele SRK 2007 – 2015, okrelajc priorytety i wysokoş rodków krajowych (publicznych i prywatnych) oraz rodków pochodzcych z funduszy strukturalnych UE przeznaczonych na realizacj instrumentów rozwoju Województwa Lubelskiego. System realizacji RPO jest zgodny z Tytułem VI Rozporzdzenia Rady ustanawiajcego ogólne przepisy dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójnoci z dnia 11 lipca 2006 r. oraz z projektem Narodowej Strategii Spójnoci przyjtej przez Rad Ministrów z dnia 1 sierpnia 2006 r. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko - Nowa Strategia Spójno ci 2007 – 2013 - program, którego celem jest istotne zmniejszenie zapónie rozwojowych kraju w dziedzinie infrastruktury rozwoju oraz poprawa atrakcyjnoci inwestycyjnej. Program operacyjny bdzie realizowany przy wykorzystaniu rodków Funduszy Spójnoci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Cech charakterystyczn PO „Infrastruktura i rodowisko” jest integralne ujecie problematyki infrastruktury rozwoju, która obok strefy podstawowej, obejmuje te zasadnicze elementy infrastruktury społecznej. Punktem wyjcia dla zakresu programu jest zasada maksymalizacji efektów rozwojowych uwarunkowana komplementarnym potraktowaniem sfery technicznej i społecznej w jednym nurcie programowym i realizacyjnym. Działania zapisane w PO s komplementarne w stosunku do działa realizowanych w ramach regionalnych programów operacyjnych, a take innych programów operacyjnych przygotowanych na lata 2007 – 2013, takich jak: Innowacyjna Gospodarka, Kapitał Ludzki, Rozwój Polski Wschodniej oraz programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej. Program Operacyjny Rozwoju Polski Wschodniej – jest jednym z instrumentów polityki regionalnej, do których nale: regionalne programy operacyjne, przygotowane przez samorzdy województw oraz inne programy operacyjne: Innowacyjna Gospodarka, Infrastruktura i rodowisko, Kapitał Ludzki oraz programy współpracy programowej. Jego intencj jest zahamowanie tendencji stagnacyjnych decydujcych o marginalizacji i peryferyjnoci województw Polski Wschodniej oraz pobudzenie wzrostu gospodarczego w tych województwach. Program ten ma stanowiş dodatkowy element wsparcia z funduszy strukturalnych oraz wzmacniaş działanie innych programów na obszarze Polski Wschodniej. Narodowe Strategie Ram Odniesienia (NSRO) 2007 – 2013 – dokumenty wspierajce wzrost gospodarczy i zatrudnienie okrela działania o charakterze rozwojowym, jakie Rzd polski zamierza podjş w latach 2007 – 2013 w zakresie promowania trwałego wzrostu gospodarczego, wzrostu konkurencyjnoci oraz wzrostu zatrudnienia. Plan Rozwoju Lokalnego 8

NSRO słu jednoczenie zapewnieniu skutecznej pomocy na rzecz regionów i grup społecznie zmarginalizowanych oraz pomocy w restrukturyzacji sektorów i regionów problemowych.

Realizacja Planu Rozwoju Lokalnego powinna byş oparta na dostpnych programach operacyjnych finansowanych z funduszy strukturalnych oraz innych dostpnych programach pomocowych UE i powinna byş ukierunkowana na realizacj projektów m.in.: z zakresu infrastruktury technicznej, kulturowej, rekreacyjnej, ochrony rodowiska, bazy owiatowo-dydaktycznej, ochrony zdrowia, tworzenia i rozwoju lokalnych mikroprzedsibiorstw, infrastruktury gospodarczej, oraz rewitalizacji zdegradowanych obszarów gminy.

Plan Rozwoju Lokalnego jest dokumentem otwartym, którego celem jest zapewnienie koncentracji i efektywnoci wykorzystania rodków na strategiczne działania samorzdu. Informacje zawarte w Planie prezentuj aktualn sytuacj społeczno-gospodarcz Gminy Puchaczów oraz ukazuj kierunki rozwoju Gminy w kontekcie absorbcji rodków z funduszy unijnych w ramach PROW, RPO, PO Infrastruktura i rodowisko, PO Polska Wschodnia. Przyjte wskaniki osigniş PRL odnosz si do projektów realizowanych w ramach przyjtych zada. Natomiast przyjte systemy wdraania i monitorowania maj na celu usprawniş właciwe wdraanie niniejszego dokumentu.

Plan Rozwoju Lokalnego zawiera:

- zadania dofinansowywane z funduszy strukturalnych i innych rodków pomocowych UE, a realizowane przez gmin oraz inne podmioty lokalne np.: lokalne przedsibiorstwa i organizacje społeczne,

- opisy projektów: terminy ich realizacji, planowane rodki finansowe, wskaniki osignicia celów, instytucje i podmioty uczestniczce we wdraaniu, opis procedury i kryteriów ustalania kolejnoci realizacji zada.

Bardzo wan czci Planu jest system finansowania zada w przyjtych w kolejnym okresie programowania UE tj. w latach 2007 – 2013. Procentowy udział poszczególnych ródeł finansowania zada jest szacunkowy, gdy kade finansowanie przyznawane jest do okrelonych maksymalnych wartoci, np. do 75% wartoci zadania. Otwarty charakter dokumentu umoliwia wprowadzanie korekt przyjtego Planu wynikajcych z procesu zmian społeczno – gospodarczych oraz innych priorytetów przyjtych przez władze Gminy.

Plan Rozwoju Lokalnego 9

II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJTYM WDRA ANIEM PLANU.

1. Krótki rys historyczny Puchaczowa

Pocztków Puchaczowa jako osady naley doszukiwaş si w XIV w., a jej rozwój naley łczyş z faktem przyłczenia do Polski ksistwa halicko-włodzimierskiego przez Władysława Łokietka, co przesunło granice pastwa daleko na wschód, a tym samym skoczył si okres pogranicznego połoenia tych ziem. Puchaczów otrzymał prawa miejskie w 1527r. od króla Zygmunta I Starego. Lokowany na prawie niemieckim, uzyskał przywilej na trzy jarmarki doroczne i jeden targ cotygodniowy. Miasto osadzono na gruntach Mniskiej Łcznej, a dotychczasow wie zaczto odtd nazywaş Star Wsi. Nazwa miejscowoci utosamiana z legendarnym „Puchaczem”, pochodzi od nazwiska „Puhaczowski” - pierwszego zarzdcy dóbr.

Zdjcie nr 1 – Panorama Puchaczowa

Znaczcy wpływ na losy miasta miał okres powstania styczniowego, do którego czynnie przyłczyła si ludnoş Puchaczowa zachcana przez braci Kazimierza i Jana Bogdanowiczów, włacicieli dóbr Bogdanka. Bogdanowicze zasłynli jako przywódcy walki o niepodległoş kraju. Za wspieranie powstania i czynny w nim udział mieszkaców Puchaczowa, w 1869r. władze carskie pozbawiły Puchaczów praw miejskich. W roku 1880 poar niemal całkowicie zniszczył Puchaczów, co ostatecznie przesdziło o jego upadku. Kolejnych spustosze osady dokonała I i II wojna wiatowa. Naley zwróciş szczególn uwag na to, i na terenie Puchaczowa i okolic funkcjonował Zwizek Walki Zbrojnej póniej AK i Narodowe Siły Zbrojne. Pamitnym wydarzeniem dla mieszkaców Puchaczowa była bitwa z Niemcami w ramach „Akcji Burza”, która zbiegła si z wyzwoleniem Puchaczowa, które miało miejsce Plan Rozwoju Lokalnego 10

21 lipca 1944r. Wydarzenia te upamitnia tablica wmurowana na cianie kocioła parafialnego w Puchaczowie. Czas nowego przebudzenia gospodarczego oraz szeregu przemian w kulturze i wiadomoci mieszkaców Puchaczowa nastpił z chwil rozpoczcia budowy Lubelskiego Zagłbia Wglowego w Bogdance. Obecnie kopalnia w Bogdance jest jednym z najwikszych zakładów przemysłowych Lubelszczyzny. W samym Puchaczowie na szczególn uwag zasługuje XVIII wieczny kociół o wntrzu głównie barokowym, zaliczany do zabytków klasy 0, ponadto funkcjonuje jeden z najnowoczeniejszych w kraju Zakład Opieki Zdrowotnej, w którym uruchomiony został Oddział Rehabilitacji i Odnowy Biologicznej wiadczcy usługi w zakresie: hydroterapii, fizykoterapii, wiatłolecznictwa, ultradwików, masay oraz kpieli czterokomorowych i okładów parafinowych. Młodzie szkolna uczy si w gimnazjum, trzech szkołach podstawowych oraz w czterech punktach filialnych działa równie Liceum Ogólnokształcce. Doskonałe warunki oraz fachow opiek maj równie przedszkolaki. Najstarszym zakładem produkcyjnym na terenie jest działajca do dzisiaj Fabryka Maszyn Rolniczych „Lechia”, funkcjonuj take liczne podmioty gospodarcze, działa równie Gminny Orodek Kultury, oraz Biblioteka Gminna. Ponadto przez Puchaczów przebiega jeden z głównych szlaków wypadowych na pobliskie Pojezierze Łczysko-Włodawskie.

1.1. Powierzchnia i połoenie w kontek cie regionu.

Od 1 stycznia 1999r. na mapie administracyjnej Polski wród wielu innych, pojawił si take Powiat Łczyski o powierzchni 634 km2 i liczbie mieszkaców około 57,2 tys., w którego skład weszły nastpujce gminy: Cyców, Ludwin, Łczna, Milejów, Puchaczów i Spiczyn.

Rysunek 1. Lokalizacja Gminy Puchaczów

ródło: Serwis internetowy www.gminy.pl Plan Rozwoju Lokalnego 11

Gmina Puchaczów połoona jest w obrbie dwóch jednostek fizjograficznych: Pojezierza Łczysko - Włodawskiego oraz Równiny Dorohuskiej, w centralnej czci powiatu łczyskiego w województwie lubelskim. Obszary tych jednostek rozdzielone s dolin rzeki winki, która przecina centralnie teren gminy na kierunku wschód-zachód. Puchaczów ley na trzydziestym pitym kilometrze drogi krajowej -Włodawa. Obszar gminy posiada powierzchni 91,7 km2 ,co stanowi 1,4% powierzchni województwa i charakteryzuje si niewielk deniwelacj terenu, wynoszc około 15m pomidzy najniej połoonymi obszarami na północy i najwyej na południu.

1. Odległoş Puchaczowa do Lublina: 35 km 2. Odległoş Puchaczowa do granicy wschodniej z przejciem w Dorohusku : 73 km

Na terenie gminy wystpuj trzy miejsca o znacznym stopniu zurbanizowania: a. cig wzdłu drogi krajowej Lublin-Włodawa utworzony przez miejscowoci Puchaczów, , Stara Wie, Brzeziny, Wesołówka i Albertów, b. cig miejscowoci połoonych w południowej czci gminy tj. , Ostrówek, , Jasieniec i Zawadów, c. cig miejscowoci połoonych w północno-wschodniej czci gminy tj. Bogdanka, Nadrybie Wie, Nadrybie Dwór i . Wszystkie wymienione miejscowoci gminy tworz typ zabudowy gospodarskiej, z wyjtkiem samego Puchaczowa, który ze wzgldu na zaszłoci historyczne prezentuje typ zabudowy miejskiej.

Z budow geologiczn terenu gminy cile zwizany jest krajobraz, poniewa na terenie gminy znajduje si obszar górniczy Kopalni Wgla Kamiennego Lubelski Wgiel „Bogdanka” S.A. z takimi miejscowociami jak: Albertów, Bogdanka, Nadrybie Dwór, Nadrybie Wie, Nadrybie Ukazowe i Wesołówka. Charakterystycznym elementem istnienia kopalni jest powstanie hałdy z tzw. skały płonnej, która to powstaje z odpadów przy wydobywaniu wgla oraz szyby wydobywcze.

Naley równie wspomnieş, i na terenie Gminy Puchaczów le skrawki Parku Krajobrazowego „Pojezierze Łczyskie” oraz Nadwieprzaskiego Parku Krajobrazowego, a take gmina ssiaduje z otulin Poleskiego Parku Narodowego.

2. Ład przestrzenny

2.1. Główne strefy funkcjonalne: układy osadnicze, strefy gospodarcze, obszary cenne przyrodniczo.

Jednostki osadnicze Gminy Puchaczów sigaj swoj metryk XIII wieku. Najstarsz jednostk osadnicz gminy jest Nadrybie (Nadryb) i Szpica (Stpica), najmłodszymi za Bogdanka (1884r.) i Albertów.

Plan Rozwoju Lokalnego 12

W gminie Puchaczów ukształtowały si historycznie trzy najstarsze orodki osadnicze :

północny, wokół dóbr w Nadrybiu, który w XIX w. skupiał nastpujce jednostki przestrzenno-organizacyjne: folwarki w Nadrybiu i Józefinie, wsie Nadrybie, Majdan, Przymiarki, Ostrów, Zaróbka oraz kolonie Janowiec i Wólka; obecnie jest to cig miejscowoci lecych w północno-wschodniej czci gminy tj. Bogdanka, Nadrybie Wie, Nadrybie Dwór i Nadrybie Ukazowe; centralny- zorganizowany wokół Puchaczowa, który w drugiej połowie XIX stulecia skupiał nastpujce jednostki przestrzenno-organizacyjne: folwarki w Brzezinach, Turowoli i Wesołówce oraz nomenklatury w Malinówce, Kpie oraz Skłopotowie, obecnie s to nastpujce miejscowoci: Puchaczów, Turowola, Stara Wie, Brzeziny, Wesołówka i Albertów; południowy- z Ciechankami i Ostrówkiem , które zwizane były z dobrami klucza łacuchowskiego oraz połoon w pobliu Szpic; obecnie s to miejscowoci : Ciechanki, Ostrówek, Szpica, Jasieniec i Zawadów.

Do tego równoległego układu naley dodaş czwart form póniejsz, ukształtowan w XIX stuleciu na skutek realizacji ustawy uwłaszczeniowej 1864 roku, wczeniejszych i póniejszych parcelacji oraz ustawy o scalaniu gruntów z 1923 roku. Z formowaniem si tego czwartego orodka wie si problem kolonizacji niemieckiej w XIX wieku. Osadnictwo niemieckie miało wielorakie implikacje. Po opuszczeniu w czasie II wojny wiatowej siedzib przez kolonistów pojawił si problem zagospodarowania opuszczonych gruntów. W Albertowie, Bogdance, Jasiecu i Nadrybiu kolonici stanowili wikszoş. Opuszczone zagrody przejli w czci Polacy z Polesia i Wołynia, reemigranci oraz miejscowa ludnoş. Wyznacznikiem stref gospodarczych na terenie Gminy Puchaczów jest zlokalizowana w jej północnej czci Kopalnia Wgla Kamiennego Lubelski Wgiel „Bogdanka” S.A. Dziki istnieniu Kopalni rozwinły si na terenie gminy take inne firmy bezporednio współpracujce z sam kopalni, które zajmuj si przede wszystkim handlem wglem, produkcj i handlem cegły klinkierowej oraz bezporedni obsług techniczn kopalni. Naley tutaj wymieniş niektóre z nich: - „Ekoklinkier” produkujca cegł klinkierow. - „Łczyska Energetyka”- produkujca energi ciepln. Istniej równie przedsibiorstwa prowadzce handel za Wschodem m.in.: - „Agro-Tur” prowadzca handel artykułami do przetwórstwa misnego.

Przedsibiorstwa prowadzce handel z krajami Unii Europejskiej - „Tewa-Termico” Sp. z o. o. zajmujca si produkcj i handlem tzw. sensorów temperatury do samolotów.

Walory krajobrazowe Gminy Puchaczów s jej istotnym atutem rozwojowym. Tworz je wartoci zarówno rodowiska przyrodniczego jak i kulturowego oraz wysoki jeszcze udział w obszarze gminy krajobrazu harmonijnego. Sam krajobraz ma charakter czsto nazywany „poleskim”, poniewa cechuj go obszary najnisze- doliny rzeczne: Wieprza, Mogielnicy i winki oraz organiczne równiny akumulacyjne, które s najczciej wykorzystywane jako uytki zielone, czsto podmokłe z jeziorami i torfowiskami. Kontrastuj one z typowymi rolniczymi obszarami midzydolinnymi, gdzie dominuj pola uprawne z niewielkimi powierzchniami lasów. Tereny atrakcyjnie przyrodniczo i krajobrazowo s powierzchniowo niewielkie. Plan Rozwoju Lokalnego 13

Najbardziej wartociowe fragmenty stanowi zespoły jeziorno-torfowiskowe: Uciwierzek (projektowany rezerwat przyrody „Uroczysko Uciwierskie”), Jezioro Nadrybie, Jezioro Turowolskie, Bagno Wytrzeszcz, Łka Stawiska (s to projektowane uytki ekologiczne). Ponadto atrakcyjny element krajobrazu stanowi tzw. zagłbienia krasowe- czsto zatrofione, obszary z obecnoci małych wydm na północ od miejscowoci Wesołówka oraz tzw. zbocza kserotermiczne przy dolinie Wieprza w okolicach Ciechanek Łacuchowskich.

Doliny rzeczne z uwagi na ich zmeliorowanie i uregulowanie rzek nie przedstawiaj wikszych wartoci przyrodniczych, jednak uatrakcyjniaj monotonny krajobraz ywsz rzeb.

Na szczególn uwag zasługuje objty ochron pomnikow okazały wiz szypułkowy w miejscowoci Szpica na terenie prywatnego gospodarstwa. Ponadto due walory przyrodnicze przedstawia zespół parkowy w Ciechankach. Wystpuje w nim rónorodnoş gatunków rodzimych jak i egzotycznych, jak np. aleja lipowa z kilkoma grochodrzewami. Południowe i północne fragmenty gminy objte s systemem obszarów chronionych województwa lubelskiego, jako Nadwieprzaski Park Krajobrazowy i Park Krajobrazowy „Pojezierze Łczyskie”. Naley podkreliş, i najcenniejsze północne fragmenty gminy s jednoczenie najbardziej naraone na degradacj zwizan z nastpstwami eksploatacji wgla kamiennego.

2.2. Infrastruktura techniczna komunikacji lokalnej.

Gmina Puchaczów charakteryzuje si duym zapotrzebowaniem na usługi w zakresie pasaerskich przewozów zbiorowych. Powysze spowodowane jest regularnymi podróami mieszkaców gminy, zwizanymi z koniecznoci dojazdu do szkół, zakładów pracy oraz instytucji uytecznoci publicznej, funkcjonujcych poza obszarem gminy, jak równie osoby zamieszkałe w miejscowociach ociennych przyjedajce do szkół i firm działajcych na terenie gminy.

Na terenie gminy zlokalizowane jest 65 km dróg:

Plan Rozwoju Lokalnego 14

Tabela nr 1 Wykaz dróg na terenie gminy. Lp. Numer drogi Przebieg drogi Długo ş drogi (ogółem) 1. 105160 L dr. pow. 2007L- Kolonia Szczecin- Nadrybie Ukaz dr. pow. 1716L 0,9 2. 105264 L Nadrybie- dr. gm. 105301L 3,8 3. 105265 L dr. pow. 1716L- dr. gm. 105267L; Bogdanka- Nadrybie-Wie 1,9

4. 105266 L Nadrybie dr. pow. 1716L przy szkole skrzyowanie z dr.gm.105267L i dr.gm.105297L 1,6 5. 105267 L dr.pow.1716L Bogdanka- Nadrybie- Janowica- Kopina dr.pow.2009L 2,2 6. 105268 L Puchaczów dr. pow. 1716L- gr. Zabudowy 1,2 7. 105269 L dr.pow.1716L Puchaczów ul. Lena- Bogdanka Gaj do Kanału 1,6 8. 105270 L dr. kraj. 82- dr.pow.2014L Turowola 0,7 9. 105271 L dr.kraj.82 Kol. Turowola- dr. pow. 1809L Ciechanki 3,2 10. 105272 L dr. kraj. 82 Brzeziny- Stara Wie – dr. kraj. 82 1,0 11. 105273 L dr.kraj.82- Kol. Brzeziny- do koca zabudowy 1,3 12. 105274 L dr.kraj.82 Brzeziny- Szpica- dr.gm.105275L 3,8 13. 105275 L dr.pow.1809L- Szpica- dr.kraj.82 Wesołówka 3,4 14. 105276 L dr.gm.105275L Kol. Wesołówka- Kanał 0,5 15. 105277 L dr.kraj.82- Wesołówka- Majdan- dr.gm.105278L 1,2 16. 105278 L dr.kraj.82- dr.gm.105301L; Wesołówka- Bogdanka II 2,8 17. 105279 L koniec zabudowy- Albertów II- gr. gminy Cyców 2,4 18. 105280 L Koniec zabudowy- Albertów I- gr. Gminy Cyców 2,0 19. 105281 L dr.kraj.82 Albertów- Jasieniec- skrzyowanie z dr.gm.105282L 3,2

20. 105282 L dr.pow.1809L- Szpica- Jasieniec- skrzyowanie z dr.gm.105281L i 105283L 2,7 21. 105283 L dr. pow.1809L- Zawadów- Jasieniec- gr. gminy Cyców 2,0 22. 105284 L dr.gm.105283L- Zawadów- gr. gminy Cyców 3,1 23. 105285 L dr.pow.1809L- Zawadów- skrzyowanie z dr.gm.105284L 0,5 24. 105286 L dr.pow.2015L- Ciechanki POM do koca zabudowy 1,2 25. 105287 L dr. pow. 1809L- Ciechanki dr. pow. 2015L 0,8 26. 105288 L dr. pow. 2028L- Ostrówek- dr. pow. 1809L 1,0 27. 105289 L dr.gm.105288L- Ostrówek do koca zabudowy 0,9 28. 105290 L dr. pow. 1809L Ostrówek przy szkole- dr. dojazdowa Skuşków 1,0 29. 105291 L dr.pow.1809L- POM- Ciechanki- skrzyowanie z dr.gm.105286L 1,1 30. 105292 L Zawadów dr.pow.1809L- Wólka Bielecka- gr. gminy Milejów 0,4 31. 105293 L Zawadów dr.gm.105284l- gr. gminy Cyców (Malinówka) 0,5 32. 105294 L Jasieniec dr.gm.105282L przy lesie- gr. gminy Cyców (Malinówka) 2,0 33. 105295 L Ciechanki Łki dr.pow.1809L- gr. Zabudowy 0,6 34. 105296 L Puchaczów Dwór dr.gm.105271L- gr. gminy Łczna 0,5 35. 105297 L Nadrybie Wie dr.gm.105267L- Stefanów 1,4 36. 105298 L Nadrybie Dwór dr.pow.1716L- dr.pow.2009L 0,4 37. 105299 L Nadrybie Dwór dr.pow.1716L- dr.pow.1625L 0,4 38. 105300 L Bogdanka I- Bogdanka II za sklepem (dr.gm.105267L- dr.gm.105301L) 1,0 39. 105301 L Bogdanka II (koniec zabudowy)- dr.gm.105264L 1,1 40. 105302 L Puchaczów ul. Mickiewicza 0,3 41. 105303 L Puchaczów ul. Skoczylasa 0,4 42. 105304 L Puchaczów ul. 3 Maja (do koca zabudowy) 0,1 43. 105305 L Puchaczów ul. Tysiclecia (do koca zabudowy) 0,6 44. 105306 L Puchaczów ul. Wesoła (do koca zabudowy) 0,4 45. 105307 L Puchaczów ul. Dolna 9 (do koca zabudowy) 0,2 46. 105308 L Puchaczów ul. Podwale 0,1 47. 105309 L Puchaczów ul. Krótka 0,2 48. 105310 L Puchaczów ul. Rynek 0,2 49. 105311 L Puchaczów ul. Senatorska 0,1 50. 105312 L Puchaczów ul. Cicha (do koca zabudowy) 0,1 ródło: Urzd Gminy Puchaczów, 2004 rok

Plan Rozwoju Lokalnego 15

Drogi o nawierzchni asfaltowej: 50,6 km Drogi o nawierzchni utwardzonej: 4,2 km Drogi o nawierzchni gruntowej: 3,1 km Drogi o nawierzchni ulowej: 7,1 km

Połczenia pomidzy poszczególnymi miejscowociami gminy Puchaczów oraz miejscowociami powiatu i województwa zapewnia komunikacja prywatnych przewoników oraz komunikacja PKS Lublin, Transped, PKS Chełm. Przez teren gminy przebiega równie linia kolejowa łczca szyby Kopalni Bogdanka z magistral Lublin- Chełm (połczenie w miejscowoci Jaszczów), jest to linia przeznaczona dla ruchu wyłcznie towarowego. W nawizaniu do funkcjonowania komunikacji lokalnej naley zwróciş uwag na popraw stanu jakoci dróg, a co za tym idzie zwikszenia bezpieczestwa bezporednich uytkowników, które osignie si poprzez doinwestowanie w zakres kompleksowych remontów i modernizacji. Naley wspomnieş, i to zadanie ujte jest m.in. w Planie Rozwoju Lokalnego dla całego powiatu łczyskiego, w którym ujte s inwestycje remontów dróg, znajdujcych si na terytorium gminy, a s to : - Modernizacja drogi powiatowej nr 0716 – droga ta przebiega przez miejscowoci gminy Puchaczów tj. Stara Wie, Puchaczów, Bogdanka, Nadrybie i łczy si z drog krajow nr 82- Puchaczów- Garbatówka- Urszulin. Modernizowany odcinek drogi jest dojazdem do Kopalni Lubelski Wgiel „Bogdanka” S.A. Ponadto droga ta jest elementem alternatywnej trasy dla drogi krajowej nr 82 Lublin- Włodawa z Lublina przez widnik, Łacuchów, Puchaczów w kierunku” Pojezierza Łczysko- Włodawskiego. - Modernizacja mostów w cigu drogi 0716.

2.3 Gospodarka terenami

Gospodarka terenami w gminie Puchaczów zorientowana jest na nastpujce cele: - stworzenie dobrych warunków do inwestowania, - zapewnienie wpływów do budetu gminy, - zapewnienie moliwoci sterowania procesami inwestycyjnymi w przestrzeni, - ograniczenie bezrobocia.

Realizacja tych celów odbywa si poprzez: - okrelenie zapotrzebowania na tereny budowlane uwzgldniajcego składane przez włacicieli wnioski o zmian przeznaczenia terenów oraz oszacowanie wielkoci terenów moliwych do uzbrojenia w racjonalnym czasie i zakresie rzeczowym, - tworzenie zasobów gruntów komunalnych dla realizacji polityk sektorowych (polityki mieszkaniowej, komunikacyjnej i gospodarczej), - okrelenie skutków finansowych zwizanych z realizacj programu gospodarki gruntami, - okrelenie procesów organizacyjnych, słucych sprawnemu pozyskiwaniu gruntów dla inwestycji.

2.4. Kluczowe obiekty kształtujce ład przestrzenny gminy.

Ład przestrzenny samego Puchaczowa kształtuj pozostałoci historyczne zabudowy miejskiej, która wówczas miała swoj lokaln wartoş kulturow. Natomiast wszystkie miejscowoci w gminie maj charakter zwartej zabudowy gospodarskiej. Plan Rozwoju Lokalnego 16

Obecnie na terenie Gminy Puchaczów według Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Puchaczów (Uchwała Nr IV/30/2002 z dnia 30 grudnia 2002r.) wyodrbnia si trzy zasadnicze typy zabudowy: - tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oznaczone jako MW, - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej oznaczone jako MN, - tereny zabudowy mieszkaniowej zagrodowej oznaczone jako MR z podstawowym przeznaczeniem gruntów pod zabudow bezporednio zwizan z gospodark roln oraz zabudow mieszkaniow z ogrodami.

Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna jest skoncentrowana głównie w miejscowoci: Kolonia Turowola i Puchaczów.

Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna to głównie miejscowoş Puchaczów.

Zabudowa mieszkaniowa zagrodowa wystpuje w nastpujcych miejscowociach gminy: Albertów, Brzeziny, Turowola, Ciechanki, Nadrybie Wie, Nadrybie Ukazowe, Nadrybie Dwór, Bogdanka, Jasieniec, Ostrówek, Szpica, Wesołówka, Stara Wie i Zawadów.

Naley zaznaczyş, i czş terenów Gminy Puchaczów jest terenami wpływów eksploatacji wgla kamiennego, w wyniku których powstaj deformacje powierzchni ziemi w postaci niecek wypełnionych wod, zapadlisk oraz obnie terenu. W zwizku z powyszym cały układ komunikacyjny, którego główny szlak transportowy przebiegał przez Puchaczów do drogi krajowej numer 82 został zmieniony na szlak transportowy, który obecnie przebiega przez miejscowoci Stefanów i Albertów do drogi krajowej numer 82 – nastpiło odcienie mostu na Kanale Wieprz-Krzna, którego stan techniczny jest niezadowalajcy i wymagajcy remontu.

W Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Puchaczów jest ujta strefa pod nazw „Obszar Górniczy”, której jednym z warunków działalnoci górniczej jest minimalizacja konfliktów bezporednich pomidzy eksploatacj wgla a rodowiskiem przyrodniczym terenu górniczego oraz konfliktów porednich, tj. oddziaływania kopalni na obszary ssiednie, w tym szczególnie obszary chronione (Pojezierze Łczyskie, Poleski Park Narodowy i inne).

Obiekty zabytkowe

Na terenie gminy Puchaczów zachowało si wiele zabytków przypominajcych o historii tej ziemi.

a. Architektura sakralna - 1533r.- kaplica przy drodze do Nadrybia - 1778r. kociół w Puchaczowie zachowany do chwili obecnej. Wzniesiony został dziki staraniom opata Leonarda Prokopowicza w stylu pónobarokowym. Jest jednonawowy – wszym i niszym zamknitym półkolicie prezbiterium. Fasada kocioła jest jednowieowa o wklsło- wypukłej linii, nawizuje do kociołów barokowych Czech i Austrii.

Plan Rozwoju Lokalnego 17

- Murowana plebania wzniesiona w 1802r., przebudowana na pocztku XX w. zachowała si do chwili obecnej (ul. Rynek w Puchaczowie).

- 1854r. Nowa murowana dzwonnica wzniesiona na miejscu pierwotnej- drewnianej.

- Z XVIIIw. pochodzi barokowa figura w Rynku, murowana z cegły w formie wysmukłego omiobocznego słupa na postumencie, rozczłonkowana niewielkimi wnkami, podzielona gzymsami, nakryta stokowatym daszkiem zwieczonym krzyem.

- Z koca XIX w. (najprawdopodobniej) pochodzi kapliczka murowana ze starsz rzeb w. Jana Nepomucena znajdujca si przy ul. Lubelskiej.

Poza wymienion istniejc i nie istniejc ju architektur zwizan głównie z parafi rzymskokatolick na przestrzeni XVI-XVII w. funkcjonowała cerkiew unicka, która upadła w połowie XVIII w. Na pocztku XX w. wzniesiona została drewniana synagoga, zniszczona w czasie II wojny wiatowej.

Zdjcie nr 2 - Ko ciół barokowy w Puchaczowie

Plan Rozwoju Lokalnego 18

b. Architektura dworska

- Fragmenty zabudowa dworskich wraz z otulin parkow w miejscowoci Brzeziny. - Zespół folwarczno- dworski z okazami starodrzewia (kasztanowiec i grochodrzew) oraz pikna aleja lip drobnolistnych w miejscowoci Ciechanki. - Aleja lipowa w miejscowoci Nadrybie.

3. rodowisko i jego ochrona

3.1. Stopie uporzdkowania gospodarki wodno- ciekowej oraz gospodarki odpadami.

3.1.1 Gospodarka wodna

Jednym z elementów przyrodniczych rodowiska, który w najwikszym stopniu decyduje o jakoci ycia człowieka s wody. Na stan czystoci wód powierzchniowych i podziemnych decydujcy wpływ ma jakoş zrzucanych cieków komunalnych i przemysłowych. Obszar gminy w zdecydowanej wikszoci odwadniany jest przez dwa prawobrzene dopływy rzeki Wieprz: wink i Mogielnic, których długoş w granicach gminy wynosi 8,5 oraz 6,75 km. Tylko niewielki fragment północnej czci gminy znajduje si w zlewni Piwonii, ale sama rzeka płynie ju poza obszarem gminy. Mały fragment gminy w południowo-zachodniej czci znajduje si w dolinie Wieprza.

Niewtpliwie wanym elementem hydrosfery, podnoszcym jednoczenie walory przyrodnicze i krajobrazowe obszaru, s jeziora. W obrbie gminy znajduj si trzy: Turowolskie, Nadrybie i Uciwierzek.

1. Jezioro Nadrybie (powierzchnia 39,9 ha, głbokoş < 1,0 m) 2. Jezioro Turowolskie (powierzchnia 3ha, głbokoş 0,5 m) 3. Jezioro Uciwierzek, znajduje si poród rozległych torfowisk w połowie odległoci pomidzy jeziorami Nadrybie i Uciwierz. Jest to przykład jeziora znajdujcego si w ostatniej fazie istnienia. Podczas przedłuajcych si okresów bez opadów zwierciadło wody zanika. Naley podkreliş, i zlewnia jeziorka znajduje si w obrbie intensywnych działa renaturalizacyjnych, których zadaniem było przywrócenie pierwotnych warunków obiegu wody. Jak dotd pomimo wykonania szeregu prac ziemnych cel ten nie został osignity.

Poniewa obszar gminy cechuje w skali kraju niewielka iloş opadów (rednia roczna 540-550 mm), odczuwalne s czsto, szczególnie latem dotkliwe niedobory wody. Najwaniejszym hydrologicznie obiektem sztucznym jest Kanał Wieprz-Krzna. W obrbie gminy kanał miał mieş charakter nawadniajcy, lecz jego rola jest raczej niewielka. Brak jest ponadto na trenie gminy jakichkolwiek obiektów hydrotechnicznych zwizanych z funkcjonowaniem kanału tzn. zbiorników retencyjnych, doprowadzalników czy rowów opaskowych. W zwizku z powyszym w planach jest wybudowanie zbiornika tzw. „małej retencji” o funkcji przeciwpowodziowej, rekreacyjnej i turystycznej w miejscowoci Wesołówka na terenie gminy Puchaczów.

Plan Rozwoju Lokalnego 19

Potrzeba budowy takiego zbiornika przeciwpowodziowego o funkcji retencyjnej wynika z koniecznoci ochrony przed powodzi południowo- wschodniej czci obszaru górniczego.

Zdjcie nr 3 - Dolina rzeki winki

Puchaczów połoony jest w zlewni rzeki winki, która posiada II i III stopie czystoci swych wód (głównie zanieczyszczenia NaCl). Na czystoş rzeki wpływa gospodarka rolna, ale przede wszystkim cieki bytowe, które to powoduj zwikszon zawartoş biogenów oraz innych zanieczyszcze bakteriologicznych wody. Decydujc wrcz rol odgrywa tutaj sam system odprowadzania cieków bytowych. Na terenie naszej gminy jest to system kanalizacji sanitarnej odprowadzajcej cieki bezporednio z gospodarstw domowych do oczyszczalni cieków w Puchaczowie. Oczyszczalnia cieków jest biologiczn oczyszczalni o nazwie BIOBLOK PS-200 o przepustowoci technicznej 180m3 cieków na dob, oddan do uytku w 1998r. Jednak cała moc przerobowa oczyszczalni nie jest w pełni wykorzystana z tego wzgldu, i nie jest jeszcze skanalizowany cały obszar gminy. Obecnie kanalizacj sanitarn s objte nastpujce miejscowoci : Brzeziny, Bogdanka, Puchaczów, Stara Wie, Turowola i Nadrybie Ukazowe. Jest to sieş o długoci 58,2 km. Istniej dalsze plany rozbudowy systemu kanalizacyjnego w gminie Puchaczów.

- Wodocigi Gmina Puchaczów jest gmin posiadajc wodocig we wszystkich miejscowociach.

Plan Rozwoju Lokalnego 20

Tabela nr 2 Pokrycie terenu gminy Puchaczów sieci wodocigow Obszar Wodocigi- Udział sieci Zuycie wody Iloş podłcze długoş czynnej wodocigowej na 1 mieszkaca sieci na obszarze [m3]/rok rozdzielczej gminy (%) (km) Gmina Puchaczów 88,9 100 30,25 1361 ródło: Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie, 2005 rok

Zaopatrzenie w wod ludnoci na terenie naszej gminy odbywa si za porednictwem studni (ujcia wody pitnej) w nastpujcych miejscowociach : 1. Puchaczów- dwie studnie, 2. Wesołówka- dwie studnie, 3. Jasieniec- dwie studnie Studnie głbinowe ujş komunalnych czerpi wod z utworów kredowych.

Poniej w tabeli zostały przedstawione szczegółowe dane dotyczce ujş.

Tabela nr 3 Dane ujş wód podziemnych na terenie gminy Puchaczów

Wodocig Rok Wydajnoş rednia Iloş Długoş Roczny Straty Stan miejscowoş budowy ujcia wydajnoş uytkowników sieci pobór (%) ujcia (m3/h) stacji (km) z (m3/d) ujcia (m3)

Jasieniec 1992 29 715 1611 31,8 65077 bd dost. Wesołówka 1992 10 238 1011 20,7 64530 bd dost Puchaczów 1968 38 910 1921 36,4 100300 bd dost

ródło: Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie, 2005 rok

Istotnym poborc wody na cele socjalno-bytowe jest kopalnia Lubelski Wgiel „Bogdanka” w Bogdance i Nadrybiu. Kopalnia pobiera około 1200 m3/d. Eksploatacja zasobów wód głównego poziomu wodononego nie powoduje znaczcych zaburze naturalnych stosunków hydrogeologicznych. Jednoznacznie naley stwierdziş, i wody podziemne na terenie gminy Puchaczów s dobrej jakoci i nie ma problemów z ich zasobami. Posiadaj one jednak słab izolacj od wpływów antropogenicznych, dlatego te bardzo wane jest zapobieganie wszelkim zanieczyszczeniom mogcym mieş wpływ na jakoş wód.

Plan Rozwoju Lokalnego 21

3.1.2. Gospodarka odpadami

Gospodarka odpadami w Gminie Puchaczów była raczej nastawiona na indywidualne unieszkodliwianie powstałych odpadów w kadym gospodarstwie domowym.

Pozostałe odpady były gromadzone w nieliczne kontenery ustawione głównie przy budynkach uytecznoci publicznej oraz worki foliowe, które według ustalonego harmonogramu odbierane były przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie i wywoone na wysypisko w miejscowoci Stara Wie (gm. Łczna). Jest to składowisko 2-czciowe, 1 czş jest w trakcie eksploatacji o pojemnoci 33 000 m3. Brzegi wysypiska uszczelnione s geomembran, jest 5 studzienek odciekowych i 2 studzienki odgazowania. Wysypisko jest ogrodzone. Obecnie Gmina Puchaczów jest na etapie wprowadzania systemu selektywnej zbiórki odpadów stałych w momencie ich powstawania, czyli w gospodarstwie domowym. Kade gospodarstwo domowe jest wyposaone w pojemniki na odpady o pojemnoci 120 l, bd 240 l. Ze wzgldu na to, i Gmina Puchaczów jest gmin wiejsk (rozległy teren, w przewadze zabudowa kolonijna, nie wszystkie drogi dojazdowe utwardzone) załadunek powstałych mieci odbywał si bdzie za pomoc specjalnej przyczepy cignikowej.

Tabela nr 4 Ilo ş poszczególnych pojemników na odpady w gospodarstwach indywidualnych w gminie Puchaczów Miejscowo ş Wielko ş 120 l 240 l

Nadrybie Wie 26 42 Nadrybie Dwór 13 20 Nadrybie Ukaz 9 15 Turowola 27 56 Zawadów 20 42 Wesołówka 25 16 Stara Wie 9 23 Brzeziny 24 35 Szpica 13 52 Kolonia Turowola 3 28 Ciechanki 19 81 Ostrówek 34 42 Puchaczów 60 112 Bogdanka 20 26 Albertów 31 46 Kol. Ciechanki 16 20 Jasieniec 12 14 Razem 361 670 ródło: Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie, 2005 rok

Plan Rozwoju Lokalnego 22

Ponadto wydano 106 pojemników o pojemnoci 240 l i 6 pojemników o pojemnoci 120 l przedsibiorcom działajcym na terenie gminy. Czstotliwoş opróniania pojemników okrelona jest w umowach na wywóz mieci. Na terenie gminy Puchaczów wynosi ona jeden raz w miesicu w kadej miejscowoci. Przy cmentarzu komunalnym w Puchczowie ustawione s dwa kontenery o pojemnoci 6 m3 kady. S one opróniane „na danie”, kiedy zachodzi taka potrzeba. Według danych z Zakładu Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie w 2005r. na terenie gminy zebrano i wywieziono do utylizacji na składowisko odpadów 467,26 Mg odpadów komunalnych. Najmniej odpadów zebrano w miesicu styczniu – 11,7 Mg, natomiast najwicej w miesicu 45,4 Mg. W niedalekiej przyszłoci władze gminy maj na uwadze udoskonalenie systemu zbiórki odpadów komunalnych. Bdzie on oparty na selekcji odpadów „u ródła” ich powstawania i obejmowaş bdzie selekcj tzw. frakcji suchej bez pełnej segregacji. Bd to zmieszane odpady przeznaczone do odzysku lub recyklingu takie jak: szkło, makulatura, papier, metal i plastik, ze wzgldu na dowiadczenia w tym zakresie na terenach wiejskich w wielu województwach całej Polski.

Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie posiada jeszcze w zapasie 433 szt. pojemników 120 l i 824 szt. pojemników 240 l, które zostan wykorzystane do segregacji frakcji suchej oraz kompostownik do kompostowania odpadów biodegradowanych we własnym zakresie. Wysegregowane odpady kuchenne ulegajce biodegradacji, osady ciekowe, odpady z przemysłu spoywczego, a take tzw. odpady zielone z porzdkowania parków, ogrodów, terenów zielonych bd zagospodarowywane we własnym zakresie kadego uytkownika gospodarstwa domowego, czyli bd kompostowane w kompostownikach lub kierowane na wysypisko mieci. Wywozem powstałych odpadów zajmuje si Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie na podstawie umów indywidualnych gospodarstw domowych, podmiotów gospodarczych, i instytucji. Zakład Gospodarki Komunalnej wyposaony jest w nastpujcy sprzt przeznaczony do odbierania i transportu odpadów: - cignik Promar MTZ 82TSA, - przyczepa do przewozu odpadów o pojemnoci 13 m3 produkcji WARBO. Sprzt ten jest wystarczajcy do obsługi terenu gminy Puchaczów w zakresie odbioru odpadów komunalnych. Jest on równie dostosowany do poruszania si w trudnym terenie ( drogi o nawierzchni nieutwardzonej i nieulepszonej). Odbiór powstałych odpadów pozwoli obniyş koszty zbiórki poprzez moliwoş odsprzeday poszczególnych frakcji traktujc je jako surowce wtórne, pozostałe za kierujc na prowadzone wspólnie z Gmin Łczna i Milejów wysypisko odpadów stałych (naley przy tym podkreliş, i przy tym sposobie zbiórki znacznie wydłuy si okres ywotnoci w/w wysypiska). Gmina Puchaczów wprowadzajc w pełni udoskonalony system zbiórki odpadów, wyeliminuje powstawanie dzikich wysypisk mieci, poprawi stan sanitarny terytorium gminy oraz podniesie poziom wiadomoci ekologicznej mieszkaców, poprawi take estetyk samych gospodarstw domowych i przede wszystkim stan rodowiska naturalne go w gminie.

Plan Rozwoju Lokalnego 23

3.2. Gospodarka energetyczna

- stan o wietlenia

Owietlenie dróg, placów i parkingów na terenie Gminy Puchaczów jest zadaniem własnym. Na całym obszarze wystpuj 42 stacje transformatorowe, z których 6 stacji s to owietlenia wydzielone w liczbie 94 sztuk lamp. Pozostałe w liczbie 513 sztuk lamp s podwieszane. Ogólna liczba opraw, które konserwuje Zakład Energetyczny wynosi 607 sztuk. Owietlenie zazwyczaj zlokalizowane jest wzdłu dróg, których to długoş na terenie naszej gminy jest nastpujca: - droga krajowa- 9,5 km - drogi powiatowe- 47 km - drogi gminne- 54 km Na tych włanie drogach w czci jest sieş owietleniowa kablowa, natomiast na pozostałe przebiega linia napowietrzna. W roku 2004 zostały zmienione taryfy rozliczeniowe na 12 stacjach z taryfy C-11 na taryf C-12 b. Plany na przyszłoş oraz odpowiednio zabezpieczone rodki w budecie gminy zakładaj sukcesywne wymiany starych opraw rtciowych na nowe oprawy sodowe, które s efektywniejsze.

3.3. Zasoby i walory przyrodnicze, stan ochrony przyrody

Gmina Puchaczów lec w obszarze powiatu łczyskiego posiada wiele miejsc, zarówno o wyjtkowych walorach krajobrazowo-przyrodniczych, jak i obfitujcych w rzadsze okazy flory i fauny z tego te wzgldu na terenie gminy s skrawki parków, rezerwatów oraz pomników przyrody. Sam krajobraz odznacza si jednak pewn monotoni. Obszary najnisze – doliny rzeczne: Wieprza, Mogielnicy, winki oraz organiczne równiny akumulacyjne, najczciej wykorzystywane jako uytki zielone- s niezamieszkałe, czsto podmokłe z jeziorami oraz torfowiskami. Ponadto w krajobrazie silnie akcentuj si formy antropogeniczne, zwizane bezporednio z działalnoci kopalni: składowiska skały płonnej, magistrala ciepłownicza, głbokie rowy melioracyjne oraz zagłbienia i wyrobiska poeksploatacyjne (po torfie, piasku). Atrakcyjny element krajobrazu stanowi zagłbienia krasowe, czsto zatorfione, obszary wydmowe na północ od Wesołówki oraz zbocza kserotermiczne przy dolinie Wieprza w okolicach Ciechanek Łacuchowskich. Doliny rzeczne z uwagi na ich zmeliorowanie i uregulowanie rzek nie przedstawiaj wikszych wartoci przyrodniczych, uatrakcyjniaj jednak monotonny krajobraz ywsz rzeb. W najcenniejszych pod wzgldem wystpowania wielu gatunków fauny obszarach wodno -torfowiskowych spotkaş mona: bka, perkoza, błotniaka stawowego, dziwoni, remiza, wodnika. Obszary lene z uwagi na małe powierzchnie nie odznaczaj si wikszymi walorami faunistycznymi. Najwiksze kompleksy lene skupiaj si w okolicach Ciechanek Łacuchowskich, Jasieca i Wesołówki. Przewaajcymi typami siedliskowymi s bory mieszane , lasy wiee oraz olsy.

Plan Rozwoju Lokalnego 24

Zdjcie nr 4 - Dolina rzeki winki

Południowe i północne fragmenty gminy objte s systemem obszarów chronionych, jako Park Krajobrazowy Pojezierze Łczyskie w obrbie gminy (w jej północno-wschodniej czci) znajduje si zlewnia jeziorka Uciwierzek o powierzchni około 1km2 oraz 6,4% otuliny a wic 570 ha, a take Nadwieprzaski Park Krajobrazowy w obrbie gminy (w jej południowo-zachodniej czci) znajduje si równie niewielki skrawek parku (3,6 km2) i jego osłony 6,5 km2. Wystpuje równie pomnik przyrody, którym jest bardzo okazały wiz szypułkowy o obwodzie pnia na wysokoci 130 cm wynoszcym 745 cm w miejscowoci Szpica. Ponadto w niedalekiej przyszłoci bd utworzone pomniki przyrody, rezerwaty oraz uytki ekologiczne. S one na etapie projektowania i s uwzgldnione w „Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Puchaczów”, w którym wydzielony został tzw. „Ekologiczny System Obszarów Chronionych (ESOCH)- jest to ochrona terenów o wysokich walorach przyrodniczych przed zmian sposobu ich uytkowania, np. nasadzenia rónych form zieleni; przyjmuje si i planuje zasad ochrony kanału Wieprz-Krzna na odcinkach ewentualnych obnie terenu przez podwyszenie obwałowa kanału oraz nie obejmowanie ochron doprowadzalnika Bogdanka- Wola Wereszczyska.

1. Projektowane pomniki przyrody: s to przewanie stare drzewa , naley tutaj wymieniş chocia niektóre z nich: aleja lipowa z kilkoma grochodrzewami prowadzca do parku w Ciechankach, db szypułkowy w Jasiecu czy lipa drobnolistna w Turowoli.

2. Projektowane rezerwaty przyrody: - „Uroczysko U ciwierskie” – na terenie gminy znajduje si czş południowa tego obiektu - jeziorko Uciwierzek wraz z otaczajcym je torfowiskiem. Według dokumentacji (dokumentacja przyrodnicza wodno-torfowiskowego rezerwatu przyrody „Uciwierz”, D. Urban, H. Wójciak, J. Wójciak; 1991) rezerwat ten ma charakter wodno-torfowiskowy i powinien byş objty ochron czciow. Plan Rozwoju Lokalnego 25

Na terenie tym stwierdzono rzadkie w naszej florze i gince gatunki rolin jak: wierzba laposka, brzoza niska, gniadosze - królewski i błotny, rosiczka okrgłolistna, storczyki- krwisty i szerokolistny, grel ółty, grzybie północny. Ponadto wykształciły si równie zbiorowiska: wodne, szuwarowe, łkowe i zarolowe.

3. Projektowane uytki ekologiczne- t form przyrody powinny byş objte siedliska wodno-torfowiskowe. Poza koniecznoci zachowania konkretnych stanowisk chronionych gatunków zwierzt, miejsc ich rozrodu (głównie płazy), miejsc erowania ptaków, ostoi zwierzt łownych, wan rol tych terenów jest ich rola w systemie retencji wody.

- Jezioro Nadrybie- połoone jest w granicach otuliny Parku Krajobrazowego „Pojezierze Łczyske”, celem ochrony jest zachowanie ciekawego zgrupowania ptaków gniedcych si w rolinnoci szuwarowej i na otaczajcym jezioro torfowisku. Nale do nich: bk, błotniak stawowy, dziwonia, remiz, perkoz dwuczuby. Jednak głównym zagroeniem dla tego obiektu jest obnienie si poziomu wód jeziora.

- Jezioro Turowolskie- jest to małe jeziorko o powierzchni około 3 ha i głbokoci około 0,5 m, połoone wród krzaczastych torfowisk. Od strony zachodniej przylega do niego kompleks zarastajcych wyrobisk potorfowych. Niemal cał powierzchni wody w jeziorze zajmuje zwarta rolinnoş wodna z dominujc osok aloesow, na której zlokalizowana jest kolonia rybitwy czarnej liczca około 50 gniazd. Ponadto wystpuj równie: remiz, dziwonia, błotniak stawowy, wodnik. Wystpuje poza tym bardzo licznie brzoza niska, zespoły wielkich turzyc, szuwarów właciwych oraz łkowych. Stwierdzono równie, ale fragmentarycznie wykształcon asocjacj z turzyc obł.

- Bagno Wytrzeszcz- jest to doş dobrze zachowane torfowisko przejciowe i wysokie, na którym stwierdzono rzadkie w naszej florze i gince gatunki rolin, naley tutaj wymieniş: urawin błotn, mchy a zwłaszcza torfowce, turzyce- dzióbkowat i pospolit. Ponadto stwierdzono pojedyncze okazy gincej w Polsce wierzby borówkolistnej.

- Łka Stawiska- jest to kompleks starych wyrobisk potorfowych o powierzchni około 50 ha, zlokalizowanych około 1km na północny-wschód od miejscowoci Szpica, w obnieniu przylegajcym do Kanału Wieprz-Krzna. Obszar ten głównie ma due znaczenie jako zbiornik retencji wody. Stwierdzono tutaj stanowiska lgowe kilku gatunków ptaków: remiza, błotniaka stawowego, dziwoni i strumieniówki.

Plan Rozwoju Lokalnego 26

Zdjcie nr 5 – Zalewisko Nadrybie

Naley zaznaczyş, i duy wpływ na krajobraz ma działalnoş górnicza kopalni Lubelski Wgiel „Bogdanka” S.A. Na skutek eksploatacji wgla tworz si zalewiska terenów, dochodzi do licznych obnie powierzchni ziemi. Przy eksploatacji wgla powstaj równie due iloci skały płonnej.

Tabela nr 5 Produkcja i wykorzystywanie skały płonnej z kopalni Lubelski Wgiel „Bogdanka” S.A. w latach 1994-2003 Rok Wytworzony Cz ş składowana na Cz ş zagospodarowana do % skały płonnej odpad hałdzie [Mg] rekultywacji terenu[Mg] zagospodarowanej [Mg] ogółem[Mg] 1994 1 526 262 1 107 690 418 572 27,4 1997 1 909 873 1 218 549 691 324 36,2 1999 1 824 440 373 950 1 450 490 79,5 2000 2 043 399 494 091 1 549 308 75,8 2001 1 672 113 17 880 1 654 233 98,9 2002 1 808 447 0 1 808 447 100,0 2003 2 035 717 0 2 078 660 100,0 ródło: Raport o stanie rodowiska Województwa Lubelskiego, 2003 rok

Plan Rozwoju Lokalnego 27

3.4. Społeczno ş lokalna.

3.4.1. Sytuacja demograficzna: wielko ş populacji, struktura wiekowa, struktura wykształcenia i jego specyfikacja, wielko ş populacji w wieku produkcyjnym.

Gmina Puchaczów liczy obecnie 4846 mieszkaców, w tym: 2355 mczyzn oraz 2491 kobiet (dane na koniec grudnia 2004 roku). Gstoş zaludnienia na 1km2 wynosi 52 osoby, dla porównania na terenie powiatu łczyskiego liczba ta wynosi 91 osób (rednia krajowa to 124 osoby).

Tabela nr 6 Gsto ş zaludnienia w roku 2002 na terenie powiatu z uwzgldnieniem poszczególnych gmin.

Jednostka samorzdu Liczba ludno ci

terytorialnego 2 Mczyni Kobiety Ogółem Na 1 km

Powiat Łczyski 28284 28912 57196 91 Gmina Łczna 12520 12911 25431 343 Gmina Cyców 3706 3813 7519 51 Gmina Ludwin 2514 2388 4902 41 Gmina Milejów 4583 4713 9296 80 Gmina Spiczyn 2656 2613 5269 66 Gmina Puchaczów 2348 2431 4779 52 ródło: Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego, 2003 rok Tabela nr 7 Zmiany w liczbie ludno ci w roku 2002 w porównaniu z innymi gminami Jednostka samorzdu Przyrost naturalny (osoby) Przyrost naturalny na 100 Saldo migracji terytorialnego mieszkaców

Gmina Łczna 125 2,02% - 2,07% Gmina Cyców 23 0,60% 3,02% Gmina Ludwin 12 0,39% - 2,41% Gmina Milejów -18 0,74% 3,30% Gmina Spiczyn 6 0,42% - 3,73% Gmina Puchaczów -22 0,38% 4,59% ródło: Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego, 2003 rok

Plan Rozwoju Lokalnego 28

Tabela nr 8 Dynamika zmian liczby mieszkaców gminy Puchaczów w latach 2001-2005

Lp. Nazwa / grupa Rok

2001 2002 2003 2004 2005 1. Liczba mieszkaców 4 736 4 771 4805 4 846 4 876 2. Liczba urodze 56 49 63 63 53 3. Liczba zgonów 62 69 78 54 58 4. Liczba osób w wieku przedszkolnym (0-6 lat) 415 384 397 402 399

5. Liczba osób w wieku 630 612 szkolnym (7-15 lat) 593 603 621 6. Liczba osób w wieku 264 16-19 lat 293 301 282 280

7. Liczba osób w wieku <18 lat 1158 1133 1147 1147 1206

8. Doroli 3578 3638 3658 3699 3670 9. Liczba osób w wieku produkcyjnym : 2524 2590 2637 2690 2776 20-65 lat- M 20-60 lat- K 10. Liczba osób w wieku poprodukcyjnym: 911 893 868 860 809 > 60 lat K > 65 lat M ródło: Urzd Gminy w Puchaczowie, 2006rok

Struktura wiekowa ludnoci gminy Puchaczów jest rozpatrywana według wieku i jest bardzo zbliona do struktury krajowej, tzn. najliczniejsz grup stanowi osoby w wieku produkcyjnym, a najmniejsz stanowi osoby w wieku powyej 60-ciu lat. Analizujc zmiany demograficzne naley zwróciş uwag na to, i liczba mieszkaców systematycznie ronie, maleje natomiast liczba osób w wieku przedszkolnym oraz w wieku poprodukcyjnym, natomiast ronie liczba osób w wieku 7-15 lat i dorosłych osób w wieku produkcyjnym.

3.4.2. Lokalny rynek pracy, zjawisko bezrobocia.

Najwikszym problemem dla gminy Puchaczów, jak i równie dla wielu innych gmin z terenu regionu lubelskiego jest zjawisko bezrobocia. W okresie od 01.09.2006 do 30.09.2006r. w Powiatowym Urzdzie Pracy w Łcznej z terenu gminy Puchaczów zarejestrowanych było 249 osoby bezrobotne, w tym 145 kobiet.

Plan Rozwoju Lokalnego 29

Plan Rozwoju Lokalnego 30

Istotnym czynnikiem rónicujcym zagroenie bezrobociem jest poziom wykształcenia. Wród bezrobotnych na terenie gminy z wykształceniem wyszym, rednim zawodowym i rednim ogólnym zarejestrowanych było 116 osób, z wykształceniem zasadniczym i gimnazjalnym 133 osoby. Naley stwierdziş, i wci istotnym problemem s bezrobotne kobiety, w przedziale wiekowym midzy 25 a 34 rokiem ycia z wykształceniem policealnym i rednim zawodowym, najczciej bez stau pracy. Ponadto liczba kobiet z wyszym wykształceniem to 14 osób, z wykształceniem zasadniczym zawodowym to 28 osób, a z gimnazjalnym i poniej to 37 osób. Najwicej czasu pozostawania bez pracy tj. powyej 24 miesicy jest 55 bezrobotnych kobiet, a najmniej tj. do 1 miesica jest 9 bezrobotnych kobiet. Na rynku pracy wci dominuj due kwalifikacje zawodowe i wykształcenie. Umiejtnoci zawodowe i czynniki osobowoci s głównym kryterium stosowanym przy doborze pracowników. Dua czş osób bezrobotnych, kształcona i zdobywajca dowiadczenie w warunkach dawniej funkcjonujcych przedsibiorstw, nie odpowiada wymaganiom aktualnego rynku pracy. Tendencje rynkowe wskazuj jednak, e niezalenie od posiadanego zawodu uzupełniane s kwalifikacje zawodowe umiejtnociami niezbdnymi w pracy takimi jak: jzyk obcy, obsługa programów komputerowych, ksigowoci, czy programów graficznych. Niezbdne staj si równie umiejtnoci negocjacji, twórczego rozwizywania problemów oraz odpowiedniego reagowania na wszelkie zmiany.

3.4.3. Warunki i jako ş ycia mieszkaców, walory i standardy miejsca zamieszkania.

Warunki mieszkaniowe s czynnikiem decydujcym o jakoci ycia mieszkaców. W zasobie mieszkaniowym gminy dominuj domy jednorodzinne stanowice własnoş prywatnych włacicieli. Nieliczn grup stanowi mieszkania komunalne, natomiast brak jest na terenie gminy mieszka spółdzielczych.

Tabela nr 10 Zasoby mieszkaniowe gminy Puchaczów na tle ssiadujcych gmin Gmina Ludnoş w Zasoby mieszkaniowe Przecitna mieszkani liczba Liczba pow. liczba liczba osób powierzchnia ach mieszka izb uytko-wa izb w uytkowa w m2 ogółem  w m2 mieszk w 1 na 1 na 1 na 1 a-niu mieszk izb miesz osob a-niu ka-ca Cyców 7368 1985 7764 163380 3,91 3,71 0,95 82,31 22,17 Ludwin 4879 1236 4780 108007 3,87 3,95 1,02 87,38 22,14 Łczna 25543 7079 26183 460656 3,70 3,61 0,98 65,07 18,03 Milejów 9209 2820 9789 205558 3,47 3,27 0,94 72,89 22,32 Spiczyn 5222 1439 5540 125080 3,85 3,63 0,94 86,92 23,95 Puchaczó 4745 1339 5201 117122 3,88 3,54 0,91 87,47 24,68 w ródło: Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego 2003

Jak wynika z przedstawionych danych, sytuacja mieszkaniowa, pod wzgldem przecitnej liczby osób w mieszkaniach w poszczególnych gminach jest zbliona. Rónice s widoczne jedynie w powierzchni uytkowej mieszkania.

Plan Rozwoju Lokalnego 31

Na terenie gminy istnieje dobrze rozwinita infrastruktura techniczna: - sieş wodocigowa (wszystkie miejscowoci w gminie) - siec telefoniczna (wszystkie miejscowoci w gminie) - kanalizacja sanitarna - sieş drogowa dobrze rozbudowana, łatwoş połcze midzy poszczególnymi miejscowociami w gminie - nowoczesna oczyszczalnia cieków.

Dostp mieszkaców do podstawowych usług medycznych jest bardzo dobry z tego wzgldu, i w 1999 roku rozpoczł swoj działalnoş nowy Gminny Orodek Zdrowia jako Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Puchaczowie w zakresie wiadcze profilaktycznych i leczniczych, podstawowej opieki zdrowotnej dla dzieci i dorosłych, jak i sprawowania opieki rodowiskowej. Ponadto orodek został przystosowany i wyposaony w najnowoczeniejszy sprzt z myl o wiadczeniu usług w zakresie profilaktyki i leczenia rehabilitacyjnego w zakresie : hydroterapii, fizykoterapii (wiatłolecznictwa, ultradwików), masay, parafiny i inhalacji. Ponadto budynek jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Od czerwca 2004 roku w budynku Orodka Zdrowia funkcjonuje Zakład Opieki Leczniczej, sprawujcy opiek medyczn dla osób wymagajcych stałej opieki i przewlekle chorych.

3.4.4. Edukacja, sport i kultura.

a. Edukacja W gminie Puchaczów owiata i sport traktowane s priorytetowo, poczwszy od najniszego stopnia nauczania. Szkoły Podstawowe posiadaj sale gimnastyczne (jednak nie wszystkie s w pełni wyposaone w sprzt sportowy) oraz kompleksy boisk sportowych (nie we wszystkich placówkach). Poza zajciami dydaktycznymi, wynikajcymi z programu nauczania, uczniowie mog rozwijaş swoje zainteresowania korzystajc z zajş pozalekcyjnych w rónego rodzaju kołach przedmiotowych, tanecznych, wokalnych, sportowych, teatralnych i plastycznych. wysokie lokaty na szczeblu: powiatowym , wojewódzkim i krajowym. Puchaczów to „centrum szkolnictwa”, poniewa znajduje si tutaj Zespół Szkół, w którego skład wchodzi: Liceum Ogólnokształcce, Gimnazjum im. Jana Pawła II i Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza. Równolegle funkcjonuj: Szkoła Podstawowa w Ostrówku i Nadrybiu.

Tabela nr 11 Charakterystyka szkolnictwa w 2006 r. w gminie Puchaczów Szkoły Podstawowe, Liczba uczniów Liczba nauczycieli Gimnazjum i Liceum Szkoła Podstawowa w Ostrówku 217 26 Szkoła Podstawowa w Nadrybiu 165 20 Zespół Szkół w Puchaczowie 597 76 Przedszkole 76 7 ródło: Urzd Gminy w Puchaczowie 2006r.

Plan Rozwoju Lokalnego 32

Zdjcie numer 6- Zespół Szkół w Puchaczowie

Zdjcie numer 7- Szkoła Podstawowa w Nadrybiu.

Plan Rozwoju Lokalnego 33

Na trenie gminy Puchaczów równie opiek pedagogiczn objte s take dzieci w wieku przedszkolnym. W przedszkolu w Puchaczowie utworzone s trzy grupy przedszkolne: - grupa „maluchów” (do tej grupy uczszczaj dzieci w wieku 3-4 lat) - grupa 5-ciolatków - grupa 6-ciolatków

Placówka obecnie jest wyposaona w podstawowy sprzt uytkowy oraz podstawowe pomoce dydaktyczne. Jednak naley ju poczyniş pewne starania o gruntowny remont tego budynku wewntrz jak i na zewntrz, a take zadbaş o nowe wyposaenie w meble, zabawki i pomoce dydaktyczne dla dzieci, plac zabaw czy te remont pomieszcze kuchennych, pomieszcze z bloku ywieniowego i łazienek dla dzieci. W Szkołach Podstawowych w Albertowie, Ciechankach, Nadrybiu, Ostrówku i Zawadowie funkcjonuj równie oddziały przedszkolne

b. Kultura

Kreowaniem rozwoju oraz upowszechnieniem kultury wród mieszkaców gminy zajmuje si Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie. Powysze zadania realizuje si poprzez: organizowanie zespołowego uczestnictwa w kulturze, rónorodne formy edukacji kulturowej, imprezy kulturalne (koncerty, wystawy, konkursy, festyny, doynki, spotkania okolicznociowe).

Tabela nr 12 Plan imprez w GOK w Puchaczowie w 2006 roku. Lp. Nazwa imprezy Miejsce Termin (w przyblieniu) 1. „Akcja Zima” Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie stycze-luty 2. Gminne wito Kobiet Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie 8 marca 2006r 3. Uroczyste powitanie wiosny Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie Marzec 4. Mały konkurs recytatorski Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie Kwiecie 5. Obchody rocznicy uchwalenia Konstytucji 3-go Maja Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie 3 maj 2006 6. V Powiatowy Przegld Teatrzyków Dziecicych Gminny Orodek Kultury w Puchaxzowie Czerwiec 2006 7. X Gminny Festiwal Piosenki Dziecicej Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie Czerwiec 2006 8. Dni Puchaczowi Park w Puchaczowie Czerwiec 9. Wyjazd rekreacyjny do Zamocia, Suca, Krasnobrodu, - Czerwiec 2006. Zwierzyca i Szczebrzeszyna 10. „Akcja Lato 2006” Teren gminy Lipiec-sierpie 11. Turniej (piknik ) midzygminny Teren gminy - 12. Gminne Doynki Puchaczów I dekada wrzenia 13. Jesienny konkurs recytatorski Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie Padziernik 14. wito pieczonego ziemniaka Puchaczów Padziernik 15. Narodowe wito Niepodległoci Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie Listopad 16 Andrzejki Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie Listopad 17. Uroczyste sesja opłatkowa Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie Grudzie 18. Bal Sylwestrowy Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie 31 grudnia 2006 ródło: Gminny Orodek Kultury w Puchaczowie, 2006 rok

Działalnoş kulturalna upowszechniana jest równie przez Gminn Bibliotek w Puchaczowie oraz jej fili w Ciechankach.

Plan Rozwoju Lokalnego 34

c. Sport Na terenie naszej gminy funkcjonuj szkolne kluby sportowe, które to najczciej rozpowszechniaj szczególnie wród dzieci i młodziey uprawianie sportu jako gwarantu rozwoju zainteresowa i sprawnoci fizycznej oraz psychicznej.

Naley tutaj wymieniş nastpujce kluby:

1. Uczniowski Klub Sportowy „SP Ostrówek” w miejscowoci Ostrówek, w którym wyodrbniono trzy sekcje sportowe: piłk non, piłk siatkow, zapasy i badminton. Klub organizuje równie pozalekcyjne zajcia sportowe skupione głównie na wyej wymienionych dyscyplinach sportowych. Celem Klubu jest planowanie i organizowanie pozalekcyjnych zajş sportowych uczniów w oparciu o moliwoci obiektowe i sportowe szkoły oraz pomoc organizacyjn i materialn rodziców jak te sympatyków klubu. Zadaniem klubu jest równie angaowanie uczniów do rónorodnych form aktywnoci ruchowej, gier i zabaw dostosowanych do wieku, stopnia sprawnoci i zainteresowa sportowych.

2. Uczniowski Klub Sportowy „Puchatek” w Puchaczowie

3. Uczniowski Klub Sportowy „Skarbek” w Puchaczowie Kada szkoła na terenie gminy jest wyposaona w obiekt sportowy w postaci sali sportowej czy boiska, ale jednak potrzeby s znacznie wiksze. W przyszłoci włodarze gminy planuj odpowiednio wyposayş i doposayş istniejce ju obiekty sportowe, w planach jest budowa kompleksu boisk sportowych przy Zespole Szkół w Puchaczowie.

Zdjcie nr 8 - Hala sportowa w Puchaczowie

Plan Rozwoju Lokalnego 35

3.4.5.Zagadnienia bezpieczestwa publicznego

Zapewnienie mieszkacom gminy bezpieczestwa naley do jednych z najwaniejszych zada władz gminy. Zadania te s sprawowane przez fili Komendy Powiatowej Policji w Łcznej z siedzib w Puchaczowie. Policjanci poza działaniami interwencyjnymi realizuj równie liczne programy, których celem jest likwidacja wszelkich ródeł zagroe. W ramach realizacji Powiatowego Systemu Bezpieczestwa nawizano stał współprac z zespołami redakcyjnymi „Łczyskiego Tygodnika Powiatowego” i miesicznika „Pojezierze” polegajc na upowszechnianiu przez pras zagadnie z zakresu wiktymologii oraz działa podejmowanych przez KKP, zmierzajcych do poprawy bezpieczestwa publicznego. W ramach tego systemu prowadzone s równie działania prewencyjne szczególnie na obszarach wiejskich., których celem jest ograniczenie przestpczoci oraz podniesienie poziomu bezpieczestwa na terenach wiejskich. Kontynuowana jest równie realizacja programu: „Jestem bezpieczny”. Dla podniesienia bezpieczestwa w gminie dodatkowo funkcjonuj: jednostki Ochotniczych Stray Poarnych: w Albertowie, Nadrybiu, Ostrówku i Puchaczowie – typ S, oraz typ M w Brzezinach, Ciechankach, Ciechankach POM, Szpicy, Turowoli i Zawadowie.

3.4.6. Okre lenie grup wymagajcych wsparcia

W zakresie pomocy społecznej: - ubodzy, bezrobotni, bezdomni, - sieroty, rodziny niepełne, - niepełnosprawni, długotrwale lub ciko chorzy, - osoby dotknite przemoc, - rodziny wielodzietne oraz w okresie potrzeby ochrony macierzystwa, - osoby uzalenione, - sytuacje kryzysowe i zdarzenia losowe.

W roku 2005 z rónych form pomocy w Orodku Pomocy Społecznej korzystało w zakresie zada własnych 127 rodzin, tj. 430 osób w tych rodzinach, w których 229 osobom decyzj przyznano wiadczenia, natomiast w zakresie zada zleconych korzystało 8 rodzin, tj. 13 osób w tych rodzinach, w których 8 osobom decyzj przyznano i wypłacono 80 wiadcze. Na realizacj zada własnych Orodek otrzymał w planie z budetu gminy kwot 35.705 zł. Z powyszej kwoty wypłacono zasiłki jednorazowe celowe, zasiłki specjalne celowe oraz zasiłki w naturze dla 76 najbardziej potrzebujcych rodzin z przeznaczeniem na : - ywnoş, - opał, - leki, - dojazdy do placówek słuby zdrowia, - odzie, - dofinansowanie do zakupu ksiek i przyborów szkolnych, - dofinansowanie do odnowienia mieszkania Orodek Pomocy Społecznej dofinansował doywianie 109 dzieci w szkołach. Ponadto z zakresu zada zleconych- usuwanie skutków klsk ywiołowych Orodek wypłacił 36 wiadcze z powodu zdarze losowych (huragan).

Plan Rozwoju Lokalnego 36

Pomoc społeczna stanowi znaczne obcienie dla kadego budetu gminy: dla porównania z danych opracowanych przez orodki pomocy społecznej z terenu całego powiatu, mona zauwayş, e w cigu ostatnich trzech lat najczstsz przyczyn przyznawania wiadcze było: -ubóstwo- 27%, bezrobocie- 20%, niepełnosprawnoş- 16% i bezradnoş w sprawach opiekuczo-wychowawczych jak i prowadzenia gospodarstwa domowego- około 14%.

Tabela nr 13 Wydatki na pomoc społeczn w ssiadujcych ze sob gminach Gmina Wydatki na Liczba Wydatki na pomoc na Liczba Bezrobotni do pomoc mieszkaców jednego mieszkaca bezrobotnych ogółu społeczn mieszkaców Cyców 722 194 7 735 93,37 658 8,5% Miasto i Gm. Łczna 1 254 175 25 542 49,10 2 040 8,0% Ludwin 545 515 5 026 108,54 448 8,9% Puchaczów 300,133 4 805 62,46 345 7,2% Spiczyn 306 964 5 212 58,90 406 7,8% Milejów 1 000 267 9 332 107,19 810 8,7% ródło: Orodki Pomocy Społecznej z terenu powiatu łczyskiego

Jak wynika z przedstawionego zestawienia, wydatki z budetów gminnych na pomoc społeczn w przeliczeniu na jednego mieszkaca s najwiksze w gminach wiejskich (Ludwin i Milejów).

4. Gospodarka

4.1. Przedsibiorcy- struktura i trendy

Najwikszym przedsibiorstwem zlokalizowanym na terenie gminy, zatrudniajcym około 3 300 osób jest Lubelski Wgiel „Bogdanka” S.A. W kopalni wydobywa si rocznie około 4,5 mln ton wgla. Istnienie tego przedsibiorstwa w istotny sposób wpływa na lokalny rynek pracy na terenie gminy i nie tylko oraz na poziom ycia mieszkaców, rozwój kultury i sportu.

Dla ruchu towarowego zbudowano lini kolejow łczca szyby w Bogdance i Nadrybiu z magistral Lublin- Chełm (połczone w Jaszczowie). Dziki istnieniu kopalni na terenie gminy rozwinły si take inne firmy bezporednio współpracujce z kopalni, zajmujce si głównie handlem wglem, produkcj i handlem cegły klinkierowej oraz bezporedni obsług techniczn kopalni.

Do wikszych zakładów zlokalizowanych na terenie gminy naley równie zaliczyş: - Zakład Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie, - „Tewa Termico” Sp. z o. o. w Nadrybiu, - Warbo” Sp. z o.o. w Bogdance, - „Kobud” Sp. z o.o. w Bogdance, - „Łczyska Energetyka” w Bogdance.

Plan Rozwoju Lokalnego 37

Tabela nr 14 Liczba zarejestrowanych i wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych w latach 1998 -2002 na terenie samej gminy, jak i ssiadujcych gmin Gmina Liczba podmiotów Liczba podmiotów gospodarczych gospodarczych zarejestrowanych wyrejestrowanych w latach 1998-2002 w latach 1998-2002 Cyców 229 91 Ludwin 150 122 Łczna 1399 1071 Milejów 302 283 Spiczyn 168 108 Puchaczów 146 73

ródło: Roczniki Statystyczne Województwa Lubelskiego 1999-2003rok

Według ostatnich danych o zarejestrowanej działalnoci gospodarczej na terenie gminy, liczba ogólna podmiotów gospodarczych wynosi obecnie: 313.

Dua czş podmiotów gospodarczych działajcych na terenie gminy to firmy współpracujce i kooperujce z kopalni. Naley tutaj wymieniş niektóre z nich:

1. „Ekoklinkier” Lubelski Wgiel „ Bogdanka” S.A., 21-013 Puchaczów, zajmujcy si produkcj cegły klinkierowej. 2. „Tewa- Termiko” Nadrybie, 21-013 Puchaczów, zajmujca si produkcj podzespołów elektronicznych do samolotów. 3. „Stolmel” Stara Wie, 21-013 Puchaczów zajmujcy si produkcj mebli wypoczynkowych. 4. „Trans-Kop” Brzeziny, 21-013 Puchaczów prowadzcym działalnoş w zakresie transportu, usług i robót drogowych. 5. DTJ „Recykling” Zakład Recyklingu i Utylizacji Opon Samochodowych, 21-13 Puchaczów, utylizacja opon. 6. „Tedex” Zawadów , 21-013 Puchaczów – przedsibiorstwo wielobranowe, roboty drogowe. 6. PW „REMBUS” Nadrybie Ukazowe, 21-013 Puchaczów, zajmujcy si głównie konserwacj i napraw pojazdów samochodowych. 7. PHU Sklep Spoywczo-Przemysłowy, Puchaczów, 21-013 Puchaczów, zajmujcy si głównie handlem. 9 . „Agro-Tur” Stara Wie , 21-013 Puchaczów zajmujcy si handlem artykułami do przetwórstwa misnego. 10. „Amigum” Stara Wie, 21-013 Puchaczów, usługi wulkanizacyjne 11. Stacja Paliw , Stara Wie, 21-013 Puchaczów. 12. Restauracja „NATO” Stara Wie, 21-013 Puchaczów, prowadzcy działalnoci w zakresie gastronomii, imprez okolicznociowych oraz wynajmu pokoi. 13. Młyn Stanisław Łabd w Puchaczowie 14. Piekarnia „Nivpol” Anna Niwiska w Puchaczowie Plan Rozwoju Lokalnego 38

4.2. Rolnictwo

Rolnictwo jest podstawowym działem gospodarki w gminie Puchaczów. Gleby wykorzystywane rolniczo stanowi 75,5% ogółu powierzchni gminy, wikszoş to III i IV klasa bonitacyjna, lasy stanowi 13%, wody 2%, a pozostałe grunty 9,5%. Gleby gminy Puchaczów charakteryzuj si dosyş du rónorodnoci. Najwiksz powierzchni zajmuj gleby: pseudobielicowe utworzone na piaskach oraz pyłach pochodzenia wodnego, gleby brunatne wyługowane oraz torfowe i torfowo-murszowe. Stosunkowo wysoki udział w ogólnej powierzchni zajmuj take gleby piaskowe rónych typów genetycznych (bielicowe, rdzawe i brunatne kwane). Mniejszy udział maja natomiast gleby brunatne właciwe, które zamykaj grup dominujcych w obrbie gminy gleb. Naley jednak podkreliş fakt, e w gminie Puchaczów wystpuj (chocia na bardzo małej powierzchni) równie czarne ziemie oraz gleby glejowe. Najnowsze badania odczynu i zasobnoci gleb wskazuj, e na terenie powiatu łczyskiego wikszoş gleb jest zaliczanych do kwanych i bardzo kwanych. Uzyskane wyniki wskazuj na znaczce potrzeby w zakresie wapnowania gleb. Gleby te charakteryzuj si w znacznej mierze niedostateczn zawartoci fosforu przyswajalnego. Jednake najbardziej deficytowym składnikiem na całej lubelszczynie jest potas. Podczas bada stwierdzono, e we wszystkich punktach badawczych w województwie lubelskim, zawartoş cynku, ołowiu, miedzi i niklu okrelono na poziomie wartoci naturalnych, najczciej spotykanych w profilu glebowym. Jedynie w przypadku kadmu badania wykazały, e w 20% punktów kontrolnych wystpiły podwyszone zawartoci mieszczce si w zakresie I stopnia zanieczyszczenia. Na terenie gminy Puchaczów wystpuje równie degradacja gleb, która jest spowodowana głównie przez: - oddziaływanie gazów i pyłów emitowanych ze ródeł przemysłowych i motoryzacji, - rolnicze uytkowanie, - działalnoş górnicz, - „dzikie” składowanie odpadów ( zanieczyszczenie gleb i wód gruntowych powstaje zwykle w miejscach dzikich wysypisk mieci, najczciej tworzonych w strefach brzegowych lasów oraz wyrobiskach poeksploatacyjnych, - stosowanie nieodpowiednich dawek chemicznych rodków produkcji rolnej, - nadmierne przesuszenie lub zabagnienie. W warunkach gminy Puchaczów zachodz naturalne procesy powodujce zakwaszenie gleb. Przewaga opadów nad parowaniem i zwizany z tym proces infiltracji wód prowadzi do stałego wypłukiwania składników zasadowych (wapnia, magnezu, potasu i sodu) ze struktury gleby. Procesy te wspomagane s kwasami organicznymi powstałymi z rozkładu materii organicznej, rozpuszczonym w wodzie dwutlenkiem wgla oraz kwanymi wydzielinami rolin i mikroorganizmów glebowych. Na glebach uytkowanych rolniczo due iloci pierwiastków zasadowych wynoszonych jest z plonami. Równie gazowe zanieczyszczenie powietrza przez SO2 , NO2, HF i stosowanie nawozów mineralnych, zwłaszcza azotowych i potasowych. Duy wpływ na odczyn gleb wywiera nawoenie azotowe oraz nawoenie potasem. Zmiany w iloci i proporcjach pomidzy składnikami w glebie s wynikiem stosowania nawoenia mineralnego, wynoszenia makro i mikroelementów z plonami bez ich uzupełniania w postaci nawoenia, wymywania pierwiastków do głbszych warstw gleby oraz wód gruntowych, a take sorpcji zanieczyszcze z powietrza i wód. Z nisk zawartoci magnezu spotykamy si na glebach lekkich i zakwaszonych. Niedobory magnezu całkowicie łagodzi lub usuwa umiarkowane wapnowanie. Plan Rozwoju Lokalnego 39

Gleby s naraone na zanieczyszczenia pochodzce ze składowania odpadów. Na terenie gminy Puchaczów nie ma składowisk odpadów komunalnych, ale s składowiska odpadów przemysłowych ( skały płonnej).

Tabela nr 15 Analiza warto ci uytkowej gleb gminy Puchaczów Klasa Grunty orne Klasa gleby Uytki zielone Gleby Powierzchnia w % Powierzchnia w ha % ha Klasa I 0 0.0 Klasa I 0 0,0 Klasa II 539 10,2 Klasa II 0 0,0 Klasa IIIa 966 18,3 Klasa III 177 9,8 Klasa IIIb 877 16,6 Klasa IV 1128 62,2 Klasa Iva 1103 21,0 Klasa V 425 23,4 Klasa Ivb 939 17,8 Klasa VI 76 4,2 Klasa V 640 12,1 Klasa VIz 8 0,4 Klasa VI 198 3,8 Klasa Viz 8 0,2 ródło: Urzd Gminy Puchaczów 2004 rok.

Rysunek 2.Mapa stanu zakwaszenia gleb województwa lubelskiego w % pow. uytków rolnych

Plan Rozwoju Lokalnego 40

Tabela nr 16 Struktura uytków rolnych w Gminie Puchaczów Powierzchnia gminy w ha 9 171 Uytki rolne w ha 6 814 w tym: Grunty orne 5 064 Sady 70 Łki i pastwiska 1 680 Lasy 951 Pozostałe grunty i nieuytki 1 406 ródło: Urzd Gminy Puchaczów, 2006 r.

Na terenie gminy funkcjonuje około 1200 gospodarstw rolnych, przewaaj gospodarstwa małe, wikszoş z nich to gospodarstwa o powierzchni do 5 ha (48,5%), natomiast te o powierzchni powyej 15 ha stanowi 10% ogółu gospodarstw. W profilu produkcji rolniczej przewaa produkcja rolinna nad zwierzc.

Tabela nr 17 Struktura zasiewów w gminie Puchaczów Zboa ( łcznie z kukurydz) / ha 3 652 Ziemniaki/ ha 200 Buraki cukrowe /ha 144 Rzepak/ ha 100 Warzywa gruntowe ( w tym pomidory) / ha 381 Truskawki / ha 100 Pozostałe uprawy / ha 350 ródło: Urzd Gminy Puchaczów, 2006rok Tabela nr 18 Rodzaj produkcji zwierzcej w gminie Puchaczów Bydło 2 150 Trzoda chlewna 4 600 Konie 190 Owce 20 Kozy 25 Zwierzta futerkowe (króliki) 250 ródło: Urzd Gminy Puchaczów, 2006rok.

Produkcja zwierzca jest skoncentrowana głównie na hodowl bydła i trzody chlewnej, warto równie zwróciş uwag na hodowl drobiu.

Plan Rozwoju Lokalnego 41

Tabela nr 19 Wykaz ferm hodowlanych na terenie gminy Puchaczów Lp Nazwisko i imi Miejscowo ş połoenia Hodowla bydła w tym krowy mleczne w Hodowla drobiu w sztukach gospodarstwa sztukach 1. Kołodziej Zbigniew Puchaczów G- 6 000 Kurczak-162000 2. Zygmunt Daniel Turowola Bydło- 90, Krowy mleczne- 50 3. Chapuła Damian Jasieniec Bydło- 32 Krowy mleczne- 25 4. Kociuba Grzegorz Zawadów Bydło- 13 Krowy mleczne- 10 5. Guzowski Marian Zawadów Bydło- 16 Krowy mleczne-10 6. Rodze Andrzej Zawadów Bydło- 16 Krowy mleczne- 12 7. Wasilak Przemysław Zawadów Bydło- 10 Krowy mleczne- 6 8. Niewgłoski Krzysztof Nadrybie Dwór Bydło- 24 Krowy mleczne- 18 9. Wrona Jan Nadrybie Dwór Bydło- 16 Krowy mleczne- 12 10. Suprynowicz Karol Nadrybie Dwór Bydło- 12 Krowy mleczne- 10 11. Szurek Stanisław Nadrybie Wie Krowy mleczne- 12 12. Macioszek Sławomir Nadrybie Dwór Bydło- 16 Krowy mleczne- 11 13. Radko Stanisław Nadrybie Wie Bydło- 15 Krowy mleczne- 10 14. Brzozowiec Andrzej Nadrybie Dwór Bydło- 16 Krowy mleczne- 10 15. Radko Andrzej Nadrybie Wie Bydło- 14 Krowy mleczne- 11 16. Paradowski Leszek Nadrybie Ukazowe Krowy mleczne- 11 17. Wojciechowski Ryszard Nadrybie Wie Bydło- 20 Krowy mleczne- 15 18. Szurek Dariusz Bogdanka Bydło- 39 Krowy mleczne- 18 19. Arciszewski Zbigniew Bogdanka Bydło- 13 Krowy mleczne- 7 20. Roczon Jan Turowola Bydło- 21 Krowy mleczne- 15 21. Buczek Piotr Turowola Bydło- 25 Krowy mleczne- 17 22. Rachwalik Małgorzata Turowola Bydło- 19 Krowy mleczne- 13 23. Zabłotny Kazimierz Szpica Bydło- 13 Krowy mleczne- 12 24. Rosiska Beata Szpica Bydło- 13 Krowy mleczne- 12 25. Witkowska Iwona Szpica Bydło- 10 Krowy mleczne- 4 26. Grzesiuk Sławomir Szpica Bydło- 10 Krowy mleczne- 6 27. Gsior Władysława Szpica Bydło- 13 Krowy mleczne- 10 ródło: Urzd Gminy Puchaczów, 2006 rok.

4.2.1.Lasy w gminie Puchaczów

Lasy i grunty lene obejmuj około 13 % powierzchni gminy. Z ogólnej powierzchni zasobów lenych wynoszcych na terenie gminy 951 ha, 40,4% jest własnoci prywatn, z czego około 39,0% naley do włacicieli gospodarstw rolnych. Pozostała czş tj. 567 ha naley do Lasów Pastwowych. Najwiksze kompleksy lene skupiaj si w okolicach Ciechanek Łacuchowskich, Jasieca, Wesołówki, Puchaczowa i Nadrybia. Przewaajcymi typami siedliskowymi s bory mieszane, lasy swiee oraz olsy. Podstaw do prowadzenia prawidłowej gospodarki w lasach bez wzgldu na form ich własnoci a w szczególnie w lasach nie stanowicych własnoci Skarbu Pastwa s uproszczone plany urzdzania lasów. Plany te zawieraj równie inwentaryzacj stanu lasu. Plan Rozwoju Lokalnego 42

W strukturze przyrodniczej gminy terenom lenym przypisuje si znaczenie wzłowe. Ochrona lasów realizowana jest na podstawie Prawo ochrony rodowiska i ustawy o lasach. Polega na: • ochronie wszystkich lasów i zadrzewie przed: - uszczupleniem powierzchni lasów ( wyjtkiem przypadków okrelonych w ustawach), - niszczeniem, - działaniami osłabiajcymi biologiczn odpornoş drzewostanów, • prowadzeniu gospodarki lenej w sposób pozwalajcy na: - utrzymanie trwałoci lasów i cigłoci ich wielostronnych funkcji, • nakazowi powikszania zasobów lenych, • szczególnej ochronie lasów ochronnych poprzez: - zakaz pełnego lub sezonowego pozyskiwania drewna - zakaz wstpu w okresie lgowym, - zakaz melioracji odwadniajcych, - nakaz wykonania zastawek na ciekach wodnych, - nakaz zmiany sposobu uytkowania zrbowego na przerbowy, - nakaz wykonywania okrelonych zabiegów w zakresie gospodarowania i ochrony lasów. Powierzchnia lasów ochronnych na terenie gminy wynosi 131 ha. Istotnym elementem jest tu problem zwikszenia zasobów lenych oraz kierunków kształtowania granicy rolno-lenej. Moliwoş zwikszania zasobów lenych jest zwizana z wystpowaniem na terenie gminy gleb o niskich klasach bonitacyjnych. Na obszarze gminy 198 ha gruntów ornych stanowi gleby VI klasy bonitacyjnej a 640 ha V klasy bonitacyjnej, co łcznie stanowi 15,9 % powierzchni gminy. Do zalesie na terenie gminy przeznacza si gleby VI klasy bonitacyjnej i sporadycznie V klasy bonitacyjnej. Zgodnie z Krajowym programem zwikszania lesistoci ( Warszawa, maj 2003 r. ) gmina Puchaczów znajduje si na ostatnim miejscu sporód gmin powiatu łczyskiego w rankingu rodowiskowym, priorytetowych terenów do zalesiania ( nr 1896 ).

4.2.2. Rolnictwo ekologiczne

Tendencj przyszłociow w naszej gminie jest tzw. rolnictwo ekologiczne. Oznacza to system gospodarowania o zrównowaonej produkcji rolinnej i zwierzcej w obrbie gospodarstwa, oparty na rodkach pochodzenia biologicznego i mineralnego, nieprzetworzonych technologicznie. W takim gospodarstwie nastawionym na produkcj metodami ekologicznymi stosuje si, co najmniej czteroletni płodozmian i inne naturalne metody utrzymywania lub podwyszania biologicznej aktywnoci i yznoci gleby. W ekologicznym gospodarstwie rolnym mog byş przechowywane tylko dopuszczalne do stosowania w rolnictwie ekologicznym nawozy, rodki ochrony rolin, rodki ywienia i leczenie zwierzt oraz materiał siewny. Dy si do zrównowaenia produkcji rolinnej i zwierzcej, a liczba zwierzt nie powinna wpływaş negatywnie na rodowisko przyrodnicze.

Naley wspomnieş, i na terenie gminy znajduj si gospodarstwa specjalizujce si w produkcji ekologicznej. 1. Pan Gargol Zbigniew w miejscowoci Nadrybie Wie specjalizujcy si w uprawie ekologicznej truskawki i maliny; 2. Pan Marcinek Leszek w miejscowoci Jasieniec specjalizujcy si w ekologicznej uprawie maliny, truskawki i warzyw gruntowych. Plan Rozwoju Lokalnego 43

Tabela nr 20 Ilo ş gospodarstw oraz powierzchnie upraw ekologicznych w powiecie łczyskim. Iloş Powierzchnia upraw w ha gospodarstw rolnicze łki warzywnicze sadownicze plantacje razem i pastwiska jagodowe Powiat 24 128,62 32,90 40,24 5,85 47,68 255,29 Łczyski ródło: Raport o stanie rodowiska województwa lubelskiego w 2003 rok.

Gospodarstwa agroturystyczne Naley równie wspomnieş o szybko rozwijajcej si na terenie naszej gminy agroturystyce z uwagi na wyjtkowe walory krajobrazowo-przyrodnicze, jak midzy innymi obecnoş fragmentów dwóch Parków Krajobrazowych, rezerwatu wodno-torfowiskowego czy uytków ekologicznych, a bliskoş licznych jezior i lasów oraz indywidualne atrakcje dla turystów oferowane przez kade z tych gospodarstw jest dodatkowym atutem do funkcjonowania i rozwoju agroturystki. Na terenie gminy Puchaczów funkcjonuj nastpujce gospodarstwa agroturystyczne: • u Pastwa Anny i Tomasza Radko w Nadrybiu Wsi, • u Pana Antoniego Bojakowskiego w Nadrybiu Dworze, • u Pana Zbigniewa Kołodzieja w Puchaczowie, •u Pani Anny Mazurkiewicz w Starej Wsi. Na podstawie dostpnych materiałów informacyjnych i promocyjnych poniej bdzie umieszczona prezentacja usług agroturystycznych w gospodarstwie Pastwa Radko z Nadrybia Wsi. Gospodarze tego gospodarstwa zapewniaj swoim gociom rodzinn i przyjazn atmosfer pobytu w czystym i atrakcyjnym rodowisku, obcowanie z piknym krajobrazem oraz degustacj regionalych potraw przyrzdzanych ze zdrowych ekologicznych produktów rolnych i lenych.

Zdjcie nr.9 – agroturystyka –baza noclegowa Nadrybie Dwór

Plan Rozwoju Lokalnego 44

Zdjcie nr.10 agroturystyka – gospodarstwo agroturystyczne Nadrybie Dwór

4.2.3. Odnawialne ródła energii

a. Energia wiatru W Polsce ok. 2% produkcji energii elektrycznej ogółem stanowi produkcja ze ródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych („zielona energia”), z czego zdecydowana wikszoş (ok.84%) to produkcja z elektrowni wodnych. W krajach Unii Europejskiej udział produkcji energii elektrycznej z takich ródeł wynosi rednio 14% i jest to równie energia z elektrowni wodnych. Mona uznaş, i warunki geograficzne w Polsce do rozwoju energii wiatrowej s sprzyjajce, poniewa na jednej trzeciej czci obszaru naszego kraju, wystpuj wiatry uyteczne energetycznie. W zwizku z powyszym na terenie gminy Puchaczów zaplanowano na najblisz przyszłoş przedsiwzicie budowy zespołu elektrowni wiatrowych w miejscowoci Zawadów. Teren o powierzchni około 40 ha jest własnoci gminy a w Planie Zagospodarowania Przestrzennego przeznaczony jest pod inwestycje przemysłowe, jest równie wyłczony z produkcji rolnej. W planie zakłada si zlokalizowanie na tym terenie około 8-10 elektrowni wiatrowych o redniej mocy 0,6 – 1 MW/rok kada. Z kolei bliskoş linii wysokiego napicia (110 KV) pozwalałaby na odebranie wyprodukowanej energii bez koniecznoci ponoszenia nakładów finansowych.

b. Biomasa Biomasa jest traktowana jako energia odnawialna, a proces odnawialnoci tej energii zwizany jest z wegetacj rolin, która zachodzi przy wykorzystaniu energii słonecznej (zjawisko fotosyntezy), dwutlenku wgla z atmosfery oraz wody i nawozów z gleby. Moe ona byş ródłem energii pierwotnej, w pewnych regionach uytkowanych rolniczo lub w pobliu duych obszarów lenych.

Plan Rozwoju Lokalnego 45

Do biomasy zaliczamy: drewno, słom rónych zbó, słonecznika i rzepaku trzcin. Z punktu widzenia emisji CO2 do atmosfery przyjmuje si, e biomasa w postaci drewna i słomy jest przede wszystkim obojtna dla rodowiska. Przy spalaniu biomasy znacznie mniej wydziela si zwizków siarki oraz zwizków azotu ni przy spalaniu wgla kamiennego lub cikiego oleju opałowego. Sporód rónych rodzajów biomasy, w Polsce do produkcji ciepła, naley wziş pod uwag nastpujce jej rodzaje: słoma, trzcina i siano z traw nie nadajcych si na pasz dla bydła, odpady drzewne z lasów i odpady drzewne z przemysłu drzewnego, wierzba i topola ze specjalnych plantacji, lignina ze cieków w przemyle celulozowo-papierniczym, organiczne osady ciekowe spalane w postaci granulatów, biopaliwa, jak np. alkohol i ester metylowy uzyskiwany z oleju rzepakowego.

wierzba krzewiasta „Salix Vinimalis” to odmiana najbardziej wydajnych sadzonek i rolin tego gatunku nazywana tzw. „zielonym wglem”. Otrzymywane z niej do celów energetycznych produkty tj. zrbki i brykiety s paliwem przyszłoci i wielk szans dla polskiego rolnictwa, energetyki i biznesu. Wierzba krzewiasta jest rolin typowo polsk, doskonale zaadaptowan do naszych warunków klimatycznych. Jest rolin wieloletni, rosnc prawie na kadym gruncie (idealnie nadaj si do tego grunty lece odłogiem z przyczyn ekonomicznych), najlepiej grunty orne w klasie III i IV. Wartoş energetyczna wierzby krzewiastej jest porównywalna z miałem wglowym, co przy jej całkowicie ekologicznych parametrach procesu spalania oraz moliwej przemysłowej, odnawialnej produkcji czyni j paliwem przyszłoci. Naley wspomnieş, i redni jednoroczny zbiór biomasy z plantacji przemysłowej „zielonego wgla’’ pozyskany ze specjalnych, wyselekcjonowanych odmian wierzby krzewiastej wynosi od 30 do 40 ton z hektara. Najbardziej opłacalny zbiór na paliwo odbywaş si moe w okresach co rok, co dwa lata lub co trzy lata w sposób rczny lub mechaniczny. Podsumowujc, mona stwierdziş, i wierzba krzewiasta jest paliwem przyszłoci, jest paliwem ekologicznym i wielk szans dla rozwoju polskiego rolnictwa. W zwizku z powyszym władze naszej gminy bior pod uwag szeroki rozwój plantacji wierzby krzewiastej wykorzystywanej do celów energetycznych na terenie naszej gminy. Dla celów uprawy wierzby planuje si wykorzystaş tereny łk i inne tereny o dobrych stosunkach wodnych. Naley równie zwróciş szczególn uwag na znaczne zainteresowanie wykorzystaniem w rolnictwie w najbliszej perspektywie tzw. biopaliw stałych- drewna i słomy. To zainteresowanie przejawia si równie na terenie naszej gminy.

Plan Rozwoju Lokalnego 46

Tabela nr 21 Warto ş opałowa poszczególnych paliw Warto ş kaloryczna Koszt jednostki ciepła przy zakupie paliwa Paliwo G/t lub GJ/100 m3

zł/t lub zł/1000m3 zł/G/J Olej opałowy 43,0 1490,00 34,65 Gaz ziemny GZ 50 38,0 1003,00 26,39

Wgiel kamienny 26,0 392,78 15,71 Miał wglowy 21,0 229,60 10,93 Wierzba krzewiasta- 19,36 160,00 8,26 sucha masa ródło: Film pt. “Zielony Wgiel”

Tabela nr 22 Wielko ci charakteryzujce biomas z innymi no nikami energii w % Wielko ş Jednostka Słoma Słoma Drewno Wgiel Gaz ziemny ółta szara kamienny 1 2 3 4 5 6 7 Wilgotnoş Wagowo,% 15 15 30 12 0,0 Popiół Wagowo,% 4 3 1 12 0,0 Wgiel Wagowo,% 42 43 35 59 75 Tlen Wagowo,% 37 38 43 7,3 0,9 Wodór Wagowo,% 5,0 5,2 4,00 3,5 24 Chlor Wagowo,% 0,75 0,20 0,10 0,08 - Azot Wagowo,% 0,35 0,41 0,10 1,0 0,9 Siarka Wagowo,% 0,16 0,13 0,10 0,8 0,0 Czci lotne Wagowo,% 70 73 55 25 100 Rzeczywista wartoş MJ/kg 14,4 15 10,5 25 48 opałowa Teoretyczna wartoş MJ/kg 18,2 18,7 13,0 32 48 opałowa ródło :Opracowanie pt. „Moliwoci wykorzystania energii odnawialnej w wytwarzaniu ciepła i energii elektrycznej”.

Ogóln sytuacj w rolnictwie naley uznaş za trudn, co nie wynika jednak ze specyfiki lokalnej, lecz z ogólnej sytuacji rynkowej kraju i recesji w rolnictwie. Główne problemy w rolnictwie wi si midzy innymi z wydajnoci systemu skupowego.

Plan Rozwoju Lokalnego 47

4.3. Tereny inwestycyjne

W celu umocnienia rozwoju potencjału gospodarczego gminy, przygotowano potencjalnym inwestorom tereny pod inwestycje.

Tereny inwestycyjne w gminie Puchaczów to: 1. teren o powierzchni 60 ha w miejscowoci Zawadów przeznaczony pod budownictwo przemysłowe: - sieş dróg asfaltowych - bocznica kolejowa - zasilanie energetyczne – NN, SN, WN - woda, gaz, telefon, kanalizacja (w budowie) - własnoş komunalna gminy

2. teren o powierzchni 40 ha w miejscowoci Wesołówka z przeznaczeniem pod budow zbiornika przeciwpowodziowego z funkcj retencyjno-rekreacyjn: - sieş dróg dojazdowych utwardzonych - koncesja na eksploatacj torfu o kubaturze około 1 mln m3 - zasilanie energetyczne, sieş wodocigowa - własnoş komunalna gminy

3. teren o powierzchni 700 m2 w miejscowoci Puchaczów przy ulicy Lubelskiej z przeznaczeniem pod usługi: - woda - kanalizacja - zasilanie energetyczne - gaz, telefon - sieş drogowa

4. tereny po byłych tzw. Kółkach Rolniczych w takich miejscowociach jak: Ciechanki teren o powierzchni 4 300 m2 : - woda - zasilanie energetyczne - telefon - droga utwardzona Wesołówka teren o powierzchni 6 100 m2 : - woda - zasilanie energetyczne - telefon - droga utwardzona Zawadów teren o powierzchni 8 000 m2 - woda - zasilanie energetyczne - telefon - droga utwardzona

5. Puchaczów, teren o powierzchni 2ha z przeznaczeniem pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne z lokalizacj usług: - sieş dróg asfaltowych Plan Rozwoju Lokalnego 48

- woda, kanalizacja, zasilanie energetyczne, gaz, telefon - własnoş komunalna gminy Naley równie wspomnieş, i w Planie Zagospodarowania Przestrzennego wystpuj tereny oznaczone symbolem MW oznaczajcym moliwoş realizacji w tej strefie zabudowy kubaturowej budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego wraz z usługami towarzyszcymi oraz urzdzeniami technicznymi w iloci niezbdnej dla potrzeb uytkowników. 4.4. Analiza finansowa Analiza ekonomiczno-finansowa gminy Puchaczów dotyczy przede wszystkim oceny skali osignitych i planowanych dochodów i wydatków oraz ródeł pozyskiwania rodków finansowych.

Tabela nr 23 Budet Gminy Puchaczów, lata 2001-2003

Lp. Opis 2001 2002 dynamika 2003 dynamika

1 Dochody budetu gminy 19 791 579 10 247 881 51,78% 13 356 486 130,33%

2 Wydatki budetu gminy 23 626 384 17 716 274 74,99% 12 429 299 70,16%

10 867 446 8 061 763 74,18% 2 121 393 26,31% 3 Wydatki inwestycyjne w budecie gminy

46% 45,5% x 17,07% x 4. Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach budetu gminy . ródło: Urzd Gminy Puchaczów 2004 rok Lp. Opis 2003 2004 dynamika 2005 dynamika 1 Dochody budetu gminy 13 356 486 13 621 460 101,98% 13 604 449 99,88% 2 Wydatki budetu gminy 12 429 299 16 323 155 131,33% 13 070 689 80,07% 3 Wydatki inwestycyjne w budecie gminy 2 121 393 x x 281 042 x Udział wydatków inwestycyjnych w 4 wydatkach budetu gminy 17,07% x x 2,15% x

18 000 000

16 000 000

14 000 000

12 000 000

10 000 000

8 000 000

6 000 000

4 000 000

2 000 000

0 2003 2004 2005

Dochody budetu gminy Wydatki budetu gminy

Plan Rozwoju Lokalnego 49

Plan Rozwoju Lokalnego 50

Dochody, wydatki Gminy Puchaczów

18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Dochody Wydatki Wydatki majtkowe

Wykres 1. Plan dochodów i wydatków na lata 2003 - 2012

Z analizy budetu w latach 2003, 2004, 2005 wynika nastpujco: W latach 2003 - 2005 dochody Gminy ustabilizowały si i s na równym poziomie. W latach 2003 – 2004 dochody wzrosły o 5%, natomiast w latach 2004 – 2005 spadły o 2%. Natomiast wydatki budetowe w latach 2003 – 2004 wzrosły o 29%, lecz w latach 2004 –2005 spadły o 12%. Powodem zaistnienia w/w sytuacji finansowej Gminy, był wyrok na niekorzyş gmin górniczych w podatku od nieruchomoci podziemnych tzw. wyrobisk górniczych. Na podstawie tego wyroku Lubelski Wgiel „Bogdanka” S.A. zaprzestał wpłat biecych zobowiza podatku od nieruchomoci, który na podstawie uchwały Sdu Najwyszego zaliczał je na poczet zwrotu nadpłaconego podatku za lata 1998, 2000 i 2001. Sytuacj finansow gminy ustabilizowała ugoda zawarta z Kopalni Lubelski Wgiel „Bogdanka” S.A. w II półroczu 2003r. Na mocy tej ugody m.in. umorzono połow odsetek nalenych kopalni, oraz ustalono harmonogram spłat.

Najwaniejszym długookresowym celem działania kadego samorzdu jest poprawienie jakoci ycia mieszkaców. Słuyş maj temu inwestycje samorzdowe. Wielkoş wydatków na inwestycje zaley w duym stopniu od wielkoci dochodów, a take od stopnia oszczdnoci danego samorzdu w wykonywaniu wydatków biecych. Analiza wydatków samorzdu gminnego wskazuje na istotn, chocia malejc rol zada inwestycyjnych w budecie gminy. Wydatki inwestycyjne w gminie w roku 2003 skoncentrowane były głównie na szkolnictwo i ochron rodowiska. Naley tutaj wymieniş: budow budynku Gimnazjum i Liceum w Puchaczowie wraz z sal gimnastyczn oraz łcznika Szkoły Podstawowej w Ostrówku wraz z sal gimnastyczn, rozbudow budynku Ochotniczej Stray Poarnej w Puchaczowie, a take budow kanalizacji sanitarnej w Bogdance.

Plan Rozwoju Lokalnego 51

4.5 Analiza SWOT

CZYNNIKI WEWNTRZNE CZYNNIKI ZEWNTRZNE SILNE STRONY SZANSE

zasoby wgla kamiennego napływ kapitału w zwizku z akcesj Polski - połoenie na terenie gminy zakładu do UE, górniczego Lubelski Wgiel „Bogdanka” rozwój przemysłu wydobywczego, S.A.- najlepsza i najefektywniejsza kopalnia rozbudowa zaplecza przemysłowego kopalni, w Polsce, rozwój infrastruktury w celu poprawy stanu wolne i uzbrojone tereny pod inwestycje, rodowiska naturalnego, dobrze rozbudowana infrastruktura techniczna, tj. istniejca przestrze rynkowa na drogi, sieş telefoniczna, wodocigi, kanalizacja, sieş powstawanie nowych podmiotów gazowa, gospodarczych, dobra baza owiatowa: rozwój zaplecza turystyczno-rekreacyjnego, - dobrze rozwinita sieş szkół rozwój agroturystyki. - dobrze zabezpieczone dojazdy uczniów do szkół - 3 Szkoły Podstawowe - Gimnazjum - Liceum - Przedszkole, due zasoby wykwalifikowanej siły roboczej, due zaplecze surowcowe dla przemysłu rolno- spoywczego, atrakcyjnoş przyrodniczo-kulturowa gminy sprzyjajca rozwojowi turystyki i agroturystyki (bliskoş jezior, lasy, zabytki, ESOCH- Ekologiczny System Obszarów Chronionych), SŁABE STRONY ZAGRO ENIA wski rynek pracy, rosnce wymagania programów niski poziom wykształcenia pomocowych wobec udziału własnego bezrobotnych, samorzdów, małe zainteresowanie ze strony inwestorów ograniczenia zwizane z dostpnoci zewntrznych uruchamianiem działalnoci rodków pomocowych ( zmiana przepisów i gospodarczej na terenie gminy, wymaga), słabo rozwinita baza sportowo-rekreacyjna, odpływ wykształconej młodziey z terenu niedostateczna informatyzacja gminy gminy, uboenie rodzin rolniczych uniemoliwiajce pogarszanie si infrastruktury drogowej, inwestowanie na wsi, utrzymanie si spadku dochodów gmin niewystarczajca promocja walorów gminy, ograniczajcego moliwoci inwestowania, zanieczyszczenie rodowiska naturalnego, rozszerzanie zakresu zada dla gmin bez zabezpieczenia rodków finansowych na ich realizacj, wystpowanie szkód górniczych.

Plan Rozwoju Lokalnego 52

4.6 Identyfikacja podstawowych problemów rozwoju

Na podstawie „Analizy sytuacji społeczno-ekonomicznej Gminy Puchaczów”, mona wyodrbniş szeş podstawowych problemów, których rozwizanie powinno staş si celem dla gminy na najblisze lata.

1. Wystpowanie niekorzystnych zjawisk dla społecznoci i rodowiska wynikajcych z funkcjonowania przemysłu wglowego (szkody górnicze, intensywnoş ruchu ciarowego, zapylenie).

2. Rozdrobnienie gospodarstw rolnych, mała liczba gospodarstw specjalistycznych.

3. Niezadowalajce kwalifikacje bezrobotnych, utrudniajce znalezienie zatrudnienia, bd przekwalifikowanie si do innych zawodów. Mała aktywnoş w poszukiwaniu zatrudnienia.

4. Brak na terenie gminy szkół ponadgimnazjalnych przygotowujcych bezporednio do zawodu.

5. Niezakoczony proces budowy infrastruktury z zakresu ochrony rodowiska, tj. kanalizacji, gazyfikacji. Nie rozwizany problem „dzikich” wysypisk odpadów, niska wiadomoş ekologiczna.

6. Małe zainteresowanie inwestowaniem na terenie gminy ze strony inwestorów zewntrznych.

4.7 Generalne cele strategiczne

W wyniku przeprowadzonej analizy rónych problemów wystpujcych na terenie Gminy Puchaczów przyjto, i działania zawarte w „Planie Rozwoju Lokalnego” powinny prowadziş do wzmocnienia nastpujcych funkcji gminy:

1. funkcji przemysłowej, a głównie funkcji rozwoju infrastruktury technicznej; 2. funkcji wszechstronnej współpracy regionalnej oraz midzynarodowej poprzez pozyskanie inwestorów zewntrznych; 3. funkcji rozwoju małych form przedsibiorczoci i otoczenia biznesu; 4. funkcji rolniczej i otoczenia rolnictwa; 5. funkcji turystycznej.

Biorc pod uwag wszelkie wnioski, które wypływaj z przeprowadzonej analizy, sformułowano jeden generalny cel strategiczny oraz cztery cele porednie. S one w pełni akceptowane przez społecznoş lokaln w zwizku, z czym dalsze działania powinny si na nich koncentrowaş.

Plan Rozwoju Lokalnego 53

Generalny cel strategiczny dla Gminy Puchaczów to:

Zrównowaony rozwój Gminy Puchaczów gwarantujcy wszystkim mieszkacom wszechstronn popraw warunków ycia.

Cele po rednie:

Cel 1. Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury słucej wzmacnianiu konkurencyjno ci Gminy Puchaczów

Cel 2. Odbudowa i zachowanie istniejcych walorów przyrodniczych z uwzgldnieniem funkcji turystycznej

Cel 3. Budowa oraz umocnienie wewntrznych wizi społecznych oraz zewntrznych kontaktów gospodarczych

Cel 4. Likwidacja bezrobocia oraz wzmocnienie bazy ekonomicznej

4.8. Sposoby realizacji celów

Generalny cel strategiczny i cele porednie bd sukcesywnie osigane poprzez koncentrowanie si na priorytetowych kierunkach wspomagania zrównowaonego rozwoju, które wytyczaj okrelone działania: Priorytet 1: Rozwój systemu komunikacji i infrastruktury społecznej, wytycza nastpujce kierunki działa : modernizacja infrastruktury społecznej, m.in. : poprawa bazy owiatowej i kulturalnej;

Priorytet 2: Modernizacja i rozbudowa układu transportowego, wytycza nastpujce kierunki działa: poprawa stanu technicznego wszystkich dróg gminnych, powiatowych i krajowych oraz inne roboty drogowe w zakresie utwardzania dróg gminnych i budowy chodników; modernizacja i budowa owietlenia ulicznego oraz dowietlenie ulic i wymiana lamp na energooszczdne;

Priorytet 3: Infrastruktura ochrony rodowiska, wytycza nastpujce kierunki działa: ograniczenie iloci nie oczyszczonych cieków komunalnych odprowadzanych bezporednio do wód powierzchniowych; poprawa jakoci wody; ograniczenie negatywnego wpływu odpadów na wody podziemne, powietrze atmosferyczne i gleby;

Plan Rozwoju Lokalnego 54

Priorytet 4: Infrastruktura społeczestwa informacyjnego, wytycza nastpujce kierunki działa: upowszechnienie stosowania technik informacyjnych w pracy instytucji publicznych i administracji samorzdowej; rozwój usług publicznych spełniajcych specyficzne potrzeby obywateli.

Priorytet 5: Rozwój turystyki, wytycza nastpujce kierunki działa: zwikszenie atrakcyjnoci obszarów wiejskich dla inwestorów lokalnych i zewntrznych; opracowanie oferty inwestycyjnej dla potencjalnych inwestorów; zbiornik przeciwpowodziowy z funkcj retencyjno-rekreacyjn.

Priorytet 6: Zachowanie i odbudowa dziedzictwa kulturowego, wytycza nastpujce kierunki działa: modernizacja obiektów o podstawowym znaczeniu dla kultury; wspomaganie wszelkich inicjatyw w zakresie renowacji i rekonstrukcji miejsc pamici narodowej, zwłaszcza obiektów znajdujcych si w rejestrze zabytków.

Priorytet 7: Aktywizacja obszarów wiejskich, wytycza nastpujce kierunki działa: zwikszenie mobilnoci zawodowej i przestrzennej mieszkaców wsi; zahamowanie wzrostu zrónicowa pomidzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostpnoci do podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej oraz kulturowej; ograniczenie strefy ubóstwa; zmniejszenie liczby zatrudnionych bezporednio w rolnictwie; ograniczenie ukrytego bezrobocia.

Plan Rozwoju Lokalnego 55

III. ZADANIA POPRAWIAJ CE SYTUACJ NA DANYM OBSZARZE.

Wszelkie działania dotyczce rozwoju naszej gminy wynikaj z przyjtego przez gmin celu, jakim jest: poprawa warunków ycia mieszkaców i przede wszystkim dobrego rozwoju gminy na przyszłoş poprzez: - zwikszenie aktywnoci gminy w poszukiwaniu ródeł finansowania inwestycji - popraw stanu rodowiska naturalnego - popraw stanu owiaty - rozwój inwestycji - minimalizacj problemu szkód górniczych - ogóln popraw sytuacji w rolnictwie - rozwój przedsibiorczoci (zarówno tej małej, jak i na wiksz skal)

Realizacja priorytetów bdzie odzwierciedleniem dla zaplanowanych działa gminy, które bd koncentrowały si w stosunku do poszczególnych obszarów według poniszych załoe: 1. Rozwój systemu komunikacji i infrastruktury społecznej: a. poprawa infrastruktury społecznej, b. budowa społeczestwa informacyjnego.

2. Poprawa stanu rodowiska naturalnego: a. poprawa gospodarki wodno-ciekowej: • modernizacja i rozbudowa oczyszczalni cieków w Puchaczowie • budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowoci Nadrybie Dwór i Nadrybie Wie: kanalizacja sanitarna w południowej czci gminy w nastpujcych miejscowociach gminy: Ciechanki, Ostrówek, Szpica, Zawadów, Jasieniec, • budowa sieci kanalizacji sanitarnej w PGR Puchaczów, • budowa sieci kanalizacji sanitarnej w Albertowie, Turowoli Kolonii, Wesołówce • budowa sieci kanalizacji sanitarnej w Puchaczowie ( rozbudowa )

b. poprawa jakoci wody: • modernizacja ujcia wody i stacji wodocigowej w miejscowoci Wesołówka,

c. gospodarki odpadami: - monitoring i bieca likwidacja dzikich składowisk mieci na terenie gminy, - dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów, wprowadzenie podziału odpadów na poszczególne frakcje;

3. Poprawa stanu technicznego wszystkich dróg gminnych, powiatowych i krajowych, oraz inne roboty drogowe w zakresie utwardzania dróg gminnych i budowy chodników:  remont dróg gruntowych w sołectwach: Albertów, Bogdanka, Brzeziny, Ciechanki, Kol. Ciechanki, Jasieniec, Nadrybie Ukazowe, Nadrybie- Dwór, Nadrybie- Wie, Ostrówek, Puchaczów, Stara Wie, Szpica, Turowola, Turowola- Kolonia, Wesołówka i Zawadów

Plan Rozwoju Lokalnego 56

4. Modernizacja i budowa owietlenia ulicznego oraz dowietlenie ulic i wymiana lamp w tym: - wymiana lamp na energooszczdne, - modernizacja i uzupełnienie owietlenia ulicznego w nastpujcych miejscowociach:  Albertów, Bogdanka, Brzeziny, Ciechanki, Kol. Ciechanki, Jasieniec, Nadrybie Ukazowe, Nadrybie-Dwór, Nadrybie-Wie , Ostrówek, Puchaczów, Stara Wie, Szpica, Turowola, Turowola Kolonia, Wesołówka i Zawadów.

5. Budowa struktury społeczestwa informacyjnego: - odpowiednie przygotowanie instytucji publicznych do funkcjonowania e-urzdu - budowa stałych punktów ogólnodostpnej informacji elektronicznej.

6. Pozyskiwanie inwestorów zewntrznych i miejscowych dla tworzenia nowych miejsc pracy oraz zagospodarowania terenów przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego pod inwestycje i działalnoş gospodarcz.

7. Poprawa bazy owiatowej, w tym wyposaenia. - remonty i modernizacje budynków owiatowych (niektórych szkół oraz przedszkola), - budowa kompleksu sportowo-rekreacyjnego przy Zespole Szkół w Puchaczowie, - wszechstronny rozwój pracowni komputerowych, - modernizacja placu zabaw dla dzieci przy przedszkolu w Puchaczowie.

8. Modernizacja i doposaenie obiektów kulturalnych oraz restauracja i rewitalizacja obiektów dziedzictwa kulturowego: - remont i modernizacja budynku Gminnego Orodka Kultury w Puchaczowie oraz zagospodarowanie centrum Puchaczowa, - wspomaganie wszelkich inicjatyw w zakresie renowacji, rekonstrukcji i budowy miejsc pamici narodowej, zabytków, pomników itp.

9. Utrzymanie, przebudowa zieleni urzdzonej w ramach istniejcych obiektów: - uzupełnienie drzew i krzewów ozdobnych przy obiektach uytecznoci publicznej, placach zabaw, skwerach itp.

10. Poprawa bezpieczestwa publicznego poprzez: - popraw skutecznoci działania jednostek OSP, - stał współprac z jednostkami policji, - stał współprac z organami słuby zdrowia działajcymi na terenie gminy, obron cywiln.

Plan Rozwoju Lokalnego 57

IV. Zadania inwestycyjne zrealizowane w Planie Rozwoju Lokalnego w latach 2005-2006

1. Kanalizacja sanitarna w miejscowo ci Nadrybie Dwór i Nadrybie Wie . Zakład usługowy „KRYSAN” Piaski opracował dokumentacj techniczn na budow kanalizacji sanitarnej cinieniowej dla miejscowoci Nadrybie Wie i Nadrybie Dwór. Starostwo Powiatowe w Łcznej wydało pozwolenie na budow. Poniesione koszty to kwota 68 886,08 zł.;

2. Kanalizacja Nadrybie Ukazowe; W ramach powyszego zadania dokonano wydatkowania kwoty w wysokoci 36 711 zł, która została przeznaczona na pokrycie dodatkowych robót przy budowie kanalizacji sanitarnej cinieniowej w miejscowoci Nadrybie Ukazowe.

3. Gospodarka odpadami na terenie gminy- zakup cignika W ramach powyszego zadania Gmina Puchaczów otrzymała dofinansowanie z WFOiGW w Lublinie na rozszerzenie programu gospodarki odpadami na zakup cignika rolniczego marki PRONAR MTZ 82 TSA. W lipcu 2005 roku rozstrzygnito postpowanie na dostaw w/w cignika rolniczego w trybie zapytania o cen i wybrano najtasz ofert firmy P.H.U. „ROLTEX SIEDLISZCZE” Sp. z o.o. Siedliszcze. Zamówiony cignik rolniczy we wrzeniu 2005 r. został dostarczony i przekazany nieodpłatnie na rzecz Zakładu Gospodarki Komunalnej w Puchaczowie celem doposaenia przyczepy do zbiórki, transportu i zagszczania odpadów. Koszty poniesione w 2005 roku to kwota 107 000 zł. W 2006 roku opracowano program ochrony rodowiska i plan gospodarki odpadami Powysze dokumenty opracowane zostały przez B.P.D. EKOPROFIL Lublin Filip Szydeł. Poniesione koszty to kwota 7 930 zł.

4. Zbiornik retencyjno-rekreacyjny w miejscowo ci Wesołówka W ramach powyszego zadania POMIAR GIG Lublin wykonał badania parametrów geologiczno-inynierskich podłoa w rejonie zapory czołowej projektowanego zbiornika przeciwpowodziowego o funkcji retencyjno-rekreacyjnej na rzece wince w miejscowoci Wesołówka oraz opracował projekt prac geologiczno-inynierskich dotyczcy budowy w/w zapory. Natomiast firma GEKON Lublin wykonała prace polowe dla okrelenia warunków geologiczno-inynierskich dla zapory na w/w projektowanym zbiorniku. Koszty poniesione w 2005 roku to kwota 32 355 zł. W 2006 oku została opracowana przez Pomiar GIG Sp. z o.o. Lublin dokumentacja warunków posadowienia obiektów budowlanych rejonu przeznaczonego pod lokalizacj zapory czołowej zbiornika przeciwpowodziowego o funkcji retencyjno-rekreacyjnej na rzece wince w miejscowoci Wesołówka na kwot 23 790,00 zł. Nastpnym krokiem w tym kierunku bdzie wywłaszczanie działek przeznaczonych pod w/w zbiornik. Jednak aby tego dokonaş naley dokonaş zmiany w planie zagospodarowania przestrzennego odnonie istniejce przeznaczenie na teren pod zbiornik przeciwpowodziowy.

Plan Rozwoju Lokalnego 58

5. Modernizacja o wietlenia na terenie gminy W ramach powyszego zadania wykonano dokumentacj projektow oraz inwentaryzacj linii SN 15 kV, przyłczy i stacji transformatorowej do projektów budowlanych na zadania Puchaczów 1,3,4,6. Koszty poniesione w 2005 roku to kwota 16 382 zł. W 2006 roku w miejscowoci Ostrówek przy drodze gminnej została uaktualniona dokumentacja techniczna oraz zostało wykonane owietlenie drogowe na odcinku drogi powiatowej do placu przy budynku OSP w Ostrówku w iloci 9 lamp. Poniesione koszty to kwota 36 687,68 zł. Nie wydano zgody na aktualizacj dokumentacji projektowej dotyczcej pozostałych miejscowoci.

6. Kompleks sportowo-rekreacyjny w Puchaczowie W ramach powyszego zadania została opracowana dokumentacja przez POMIAR GIG Lublin do oceny oddziaływania na rodowisko wykorzystania skały płonnej z Lubelskiego Wgla „Bogdanka” S.A. do niwelacji terenu połoonego w dolinie rzeki winki w miejscowoci Puchaczów pod ktem budowy kompleksu sportowo-rekreacyjnego. Wystpiono równie do Starostwa Powiatowego w Łcznej o wydanie decyzji na wymian gruntów. Koszty poniesione w 2005 roku to kwota 9 943 zł.

7. Kanalizacja sanitarna w nastpujcych miejscowo ciach gminy: Turowola-Kolonia, Ciechanki, Ostrówek, Szpica, Zawadów, Jasieniec, Albertów, Wesołówka W trybie przetargu wybrano wykonawc B.P.P.S. „ATMOS” w Lublinie na wykonanie dokumentacji projektowej sieci kanalizacji sanitarnej dla miejscowoci Ciechanki, Ostrówek, Szpica, Zawadw, Jasieniec, Albertów, Wesołówka oraz rozbudowy i modernizacji istniejcej oczyszczalni cieków w miejscowoci Puchaczów. Dokumentacja projektowa jest jeszcze w trakcie opracowywania.

8. Kanalizacja PGR Puchaczów Została opracowana dokumentacja projektowa przepompowni cieków sanitarnych z rurocigiem tłocznym odprowadzajcym cieki z budynków mieszkalnych przy ulicy Partyzantów w Puchaczowie przez Biuro Projektowe „BUDWENT” Sp. z o.o. w Lublinie. Koszty poniesione to kwota 24 564 40 zł. Inwestycja została wstrzymana z powodu zaistniałego sprzeciwu włacicieli jednej z działek, przez któr była zaprojektowana kanalizacja sanitarna.

9. Modernizacja ujcia wody i stacji wodocigowej w Wesołówce W 2006 roku wykonano aktualizacj dokumentacji technicznej na modernizacj ujcia wody w miejscowoci Wesołówka. Uzyskano równie pozwolenie na budow. W kwietniu 2005 roku został złoony do Urzdu Marszałkowskiego w Lublinie wniosek aplikacyjny do ZPORR-u w ramach Priorytetu III - Rozwój lokalny Działanie 3.1 - Obszary wiejskie pod nazw „Modernizacja ujcia wody i stacji wodocigowej w Wesołówce”. W 2007 roku przyznano dofinansowanie na w/w projekt w wysokoci 75 % wydatków kwalifikowanych 653 209,12 zł przy udziale wkładu własnego gminy w wysokoci 15 % 130 641,84 zł oraz przy udziale wkładu z budetu pastwa w wysokoci 10% 87 094,54 zł kosztów kwalifikowanych powyszej inwestycji.

Plan Rozwoju Lokalnego 59

10. Inwestycje drogowe Opracowanie dokumentacji technicznych W ramach inwestycji drogowych w 2006 roku zostały wykonane nastpujce zadania: - opracowanie dokumentacji technicznej na ulic Rynek w kwocie 24 340 zł; - opracowanie dokumentacji technicznej na drog w Kolonii Brzeziny w kwocie 23 180 zł; - opracowanie dokumentacji technicznej na drog Bogdanka w kwocie 12 200 zł; - opracowanie dokumentacji technicznej na drog Ciechanki w kwocie 7 320 zł; Sporzdzono dokumentacj projektow, ogłoszono przetarg, na który adna firma nie złoyła oferty. W zwizku z powyszym postpowanie uniewaniono. Pomoc finansowa gminy przeznaczona dla Zarzdu Dróg Powiatowych - remont wiat przystankowych na terenie gminy – 15 000 zł; - na odtworzenie rowu przydronego i zjazdów do posesji w miejscowoci Ostrówek i Szpica – 20 000 zł; - budowa parkingu przy drodze powiatowej numer 1716 L przy cmentarzu w Puchaczowie – 90 000 zł; - opracowanie dokumentacji technicznej przebudowy dróg powiatowych.

11. Wirtualny Powiat”- budowa społeczestwa informacyjnego w Powiecie Łczyskim, etap II - złoono wniosek na realizacj powyszego projektu – Budowa społeczestwa informacyjnego w Powiecie Łczyskim w ramach ZPORR, priorytet 1, działanie 1.5 – Infrastruktura społeczestwa informacyjnego.

W 2006 r. został zrealizowany projekt w ramach ZPORR – Priorytet I, w ramach działania 1.5. Infrastruktura społeczestwa informacyjnego II etap. W ramach powyszego projektu zrealizowano budow sieci komputerowej, zakup zestawów komputerowych, drukarek, programów antywirusowych, skanera, czytnika kodów kreskowych, urzdzenia zabezpieczajcego sieş serwera obiegu dokumentów. Koszty, które poniosła gmina były w wysokoci 48 308,19 zł.

12. Zakup wyposaenia stray poarnej Zakupiono samochód poarniczy marki Mercedes Benz, oznaczenie poarnicze GCBA4 4/25. Samochód poarniczy zakupiono w drodze przetargu nieograniczonego, który odbył si w dniu 14 listopada 2006 roku. Całkowity koszt zakupu wyniósł : 145 000 zł. Z tego : - budet gminy 120 000 zł; - dotacja z Zarzdu Oddziału Wojewódzkiego ZOSP RP w Lublinie 25 000 zł. Zakupiono samochód poarniczy marki Magirus FM 192, oznaczenie poarnicze GBA 2,8/24. Samochód poarniczy zakupiono w drodze przetargu nieograniczonego, który odbył si w dniu 14 listopada 2006 roku. Całkowity koszt zakupu wyniósł : 84 500 zł. Z tego : - budet gminy 67 500 zł; - dotacja z Zarzdu Oddziału Wojewódzkiego ZOSP RP w Lublinie: 11 500 tys; - PZU 5 500 zł.

Plan Rozwoju Lokalnego 60

13. Pomnik Pamici zamordowanych mieszkaców Puchaczowa Zostały wykonane prace zwizane z odnow otoczenia pomnika Pamici zamordowanych mieszkaców Puchaczowa polegajce na renowacji i odnowie otoczenia przez firm GARDEN CONCEPT Lublin wybran w drodze przetargu. Koszty poniesione to kwota 60 949,21 złotych. Prace polegały na renowacji i odnowie otoczenia pomnika poprzez: - rozebranie nawierzchni z kostki betonowej; - renowacji pomnika; - nasadzeniu drzew i krzewów.

14. Termomodernizacja budynku gminy Urzdu Stanu Cywilnego Dokonano zgłoszenia remontu w/w budynku do Starostwa Powiatowego w Łcznej. Prace polegały na wymianie starej czci drewnianej stolarki okiennej, ociepleniu budynku, robotach remontowych budynku. Etapy przeprowadzonych prac: 1. Wymiana stolarki okiennej oraz drzwiowej 2. Ocieplenie budynku 3. Uzupełnienie podłoy i posadzek 4. Ocieplenie stropów 5. Remont instalacji wodno-kanalizacyjnej i instalacji elektrycznej 6. Remont schodów i cokołów 7. Zmiana pokrycia dachowego oraz inne prace remontowe Zakres robót budowlanych obejmował: - remont i docieplenie budynku USC; - wymian stolarki okiennej i drzwiowej; - wymian pokrycia dachowego; - przebudow kotłowni w ramach termomodernizacji obiektu; - wykonanie instalacji centralnego ogrzewania w budynku. Powysza inwestycja została wykonana przez Przedsibiorstwo „KOBUD” Sp. z o.o.na łczn kwot 228 093, 87 zł. Inwestycja została zakoczona w 2006 roku.

15. Zakup autobusu szkolnego w ramach dowoenia dzieci do szkół W wyniku przetargu nieograniczonego oraz na podstawie umowy zawartej w dniu 14 listopada 2006 r. pomidzy Gmin Puchaczów a Polskie Autobusy Sp. z o.o. z siedziba w Warszawie zakupiono autobus przystosowany do przewozu dzieci i młodziey szkolnej marki Jelcz typ L081MB3 na łczn kwot 336 090 zł. Powysza kwota pochodziła z budetu gminy.

16. Wyposaenie budynku GOK, zagospodarowanie parku, budowa placu zabaw Została opracowana przez biuro projektowe „BUDWENT” Sp z o.o. Lublin dokumentacja projektowa rewitalizacji parku połoonego w obszarze dawnego rynku głównego w Puchaczowie. Poniesione koszty to 22 035,60 zł. 17. Likwidacja „dzikich wysypisk” na terenie gminy Nie poniesiono adnych kosztów w ramach powyszego zadania. Została wykonana natomiast inwentaryzacja istniejcych „dzikich wysypisk”.

Plan Rozwoju Lokalnego 61

V. Realizacja zada inwestycyjnych zawartych w Planie Rozwoju Lokalnego na lata 2007-2008

Nazwa zadania Czas realizacji zadania Zgromadzenie niezbdnej Planowany termin Planowany termin Szacunkowy ogólny koszt w dokumentacji rozpoczcia inwestycji zakoczenia inwestycji zł

Kanalizacja PGR Puchaczów dokumentacja projektowa- 2007 2007 1 300 000 zł gotowa

Kanalizacja Nadrybie Ukaz, dokumentacja i 2007 2008 600 000 zł Nadrybie Wie, Nadrybie wykonawstwo Dwór, Bogdanka, Puchaczów- uzupełnienie przyłczy kanalizacyjnych Modernizacja ujcia wody i dokumentacja projektowa- 2007 2007 1 340 305 zł stacji wodocigowej w gotowa Wesołówce Kanalizacja sanitarna w zlecono opracowanie 2007 2007 600 000 zł dokumentacji projektowej nastpujcych miejscowociach gminy-

Ostrówek, Ciechanki, Szpica,

Zawadów, Jasieniec oraz rozbudowa istniejcej oczyszczalni cieków

Budowa kanalizacji sanitarnej opracowanie dokumentacji 2007 2008 400 000 zł w nastpujcych miejscowociach gminy: Turowola- Kolonia, Albertów i Wesołówka Modernizacja i rozbudowa dokumentacja projektowa i 2007 2010 20 000 000 zł oczyszczalni cieków w wykonawstwo miejscowoci Puchaczów; Budowa kanalizacji w miejscowociach Ciechanki, Ostrówek, Szpica, Zawadów i Jasieniec Zbiornik przeciwpowodziowy gotowa 2007 2012 5 000 000 zł z funkcj retencyjno- rekreacyjn Zagospodarowanie parku w gotowa 2007 2008 540 000 zł Puchaczowie i budowa ogólnie dostpnego placu zabaw dla dzieci „Wirtualny Powiat” – budowa - 2007 2009 - społeczestwa informacyjnego Likwidacja „dzikich - 2007 2012 325 000 zł wysypisk” na terenie gminy Budowa owietlenia na zlecenie aktualizacji 2008 2009 506 700 zł terenie gminy dokumentacji projektowej

Przebudowa dróg dokumentacja i 2007 2013 110 000 zł powiatowych w północnej wykonawstwo czci gminy

Plan Rozwoju Lokalnego 62

VI. Zadania planowane do realizacji w latach 2007-2008 z podziałem na dostpne programy operacyjne w nowym okresie programowania 2007-2013

Lp. Nazwa planowanego zadania Oczekiwany wskanik produktu Program, priorytet i działanie

1. • długoş powstałej sieci kanalizacyjnej, iloş • Budowa kanalizacji sanitarnej w przyłczy, iloş osób przyłczonych do sieci; południowej czci gminy w nastpujcych miejscowociach gminy: • długoş powstałej sieci kanalizacyjnej, iloş Ciechanki, Ostrówek, Szpica, Zawadów i przyłczy, iloş osób przyłczonych do sieci; Jasieniec;

• długoş powstałej sieci kanalizacyjnej, iloş Regionalny przyłczy, iloş osób przyłczonych do sieci; Program Operacyjny dla Województwa Lubelskiego • Modernizacja i rozbudowa oczyszczalni • poprawa jakoci wody; cieków w Puchaczowie O priorytetowa IV- rodowisko i czysta • powierzchnia terenu „nowej” oczyszczalni energia cieków, która stała si dostpna w wyniku rozbudowy, liczba osób obsługiwanych przez oczyszczalni;

• Zbiornik przeciwpowodziowy z funkcj • oddana do uytku powierzchnia zbiornika – 23 retencyjno-rekreacyjn w Wesołówce; ha, powstałe elementy zbiornika zapobiegajce powodzi i elementy pitrzce wod; • Likwidacja „dzikich wysypisk” na terenie • powierzchnia terenów przywróconych do gminy ponownego uytkowania; Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 20013 • iloş zlikwidowanych odpadów Odnowa i rozwój wsi

2.

Regionalny Program • Zagospodarowanie parku w Puchaczowie • długoş zmodernizowanego ogrodzenia, długoş Operacyjny dla i budowa ogólnie dostpnego placu powstałych alejek, iloş ustawionych ławek, Województwa zabaw dla dzieci hutawek, piaskownic, ławko-stołów, altanek Lubelskiego, biesiadnych, O priorytetowa IV– • iloş elementów wyposaenia parku ( powstanie Infrastruktura społeczna amfiteatru ze scen widowiskow )

Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Lubelskiego O priorytetowa V – Kultura, turystyka i współpraca midzyregionalna

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 20013 Odnowa i rozwój wsi

3. • iloş zakupionego sprztu komputerowego Regionalny • „Wirtualny Powiat” – budowa Program społeczestwa informacyjnego Operacyjny dla Województwa Lubelskiego, O priorytetowa II – Infrastruktura ekonomiczna

Plan Rozwoju Lokalnego 63

VII. REALIZACJA ZADA I PRIORYTETÓW W LATACH 2007-2008

Czas realizacji Udział rodków

Planowany Planowany Zgodnoş z planem Lp. Nazwa zadania Zgromadzenie termin termin ródła finansowania zagospodarowania Szacunkowy koszt dokumentacji rozpoczcia zakoczenia przestrzennego Budet inwestycji inwestycji Inne ródła gminy

Budowa kanalizacji sanitarnej 1. Gotowa 1 300 000 - Budet gminy 1 300 000 PGR Puchaczów 2007 2007 tak Budowa kanalizacji sanitarnej w nastpujcych miejscowociach:

2. Nadrybie Dwór, Nadrybie Wie, Gotowa 600 000 - Budet gminy 2006 2008 tak 600 000 Nadrybie Ukaz – uzupełnienie przyłczy kanalizacyjnych Modernizacja ujcia wody Budet i stacji wodocigowej w 130 641,8 ZPORR 3. Gotowa 2007 2007 pastwa tak 1 653 000 Wesołówce 4 653 209,12 87 094,54

Budowa kanalizacji sanitarnej w nastpujcych miejscowociach 4. gminy: Ostrówek, Ciechanki, Oprac. Szpica, Zawadów, Jasieniec oraz Dokumentacji i 2007 2007 600 000 - Budet gminy tak 600 000 rozbudowa oczyszczalni cieków wykonawstwo w miejscowoci Puchaczów – dokumentacja projektowa

Budowa kanalizacji sanitarnej w nastpujcych miejscowociach: Opracowanie 5. Turowola - Kolonia, Albertów, dokumentacji 2007 2008 400 000 - Budet gminy tak 400 000 Wesołówka

Modernizacja o rozbudowa oczyszczalni cieków w RPO miejscowoci Puchaczów oraz Budet gminy 6. budowa kanalizacji w Gotowa 2007 2010 3 000 000 17 000 000 Budet pastwa tak 20 000 000 nastpujcych miejscowociach

gminy: Ciechanki, Ostrówek, Szpica, Zawadów i Jasieniec Zbiornik przeciwpowodziowy z RPO funkcj retencyjno-rekreacyjn w Budet gminy 7. miejscowoci Wesołówka Gotowa 2007 2007 750 000 4 250 000 Budet pastwa tak 5 000 000 NFOiGW, WFOiGW Zagospodarowanie parku w RPO i PROW Puchaczowie , budowa ogólnie Budet gminy 8. Gotowa 2007 2008 81 000 459 000 tak 540 000 dostpnego placu zabaw dla Budet pastwa dzieci „Wirtualny Powiat” – budowa RPO społeczestwa informacyjnego Przygotowanie Budet gminy 9. 2007 2009 - - tak 0,00 projektu Budet pastwa

Likwidacja „dzikich wysypisk” Przygotowanie 10. 2007 2012 48 750 276 250 RPO i PROW tak 325 000 na terenie gminy projektu Budowa owietlenia na terenie Aktualizacja 11. 2008 2009 506 700 - Budet gminy tak 506 700 gminy dokumentacji Oprac. Przebudowa dróg powiatowych Dokumentacji i 12. 2007 2013 110 000 - Budet gminy tak 110 000 na terenie gminy wykonawstwo

Plan Rozwoju Lokalnego 64

VIII. Zadania inwestycyjne zawarte w Planie Rozwoju Lokalnego na lata 2007-2013

Nazwa zadania Czas realizacji zadania Zgromadzenie niezbdnej Planowany termin Planowany termin Szacunkowy koszt w zł dokumentacji rozpoczcia inwestycji zakoczenia inwestycji Modernizacja o rozbudowa kontynuacja projektu 2007 2010 20 000 000 oczyszczalni cieków w miejscowoci Puchaczów oraz budowa kanalizacji w nastpujcych miejscowociach gminy: Ciechanki, Ostrówek, Szpica, Zawadów i Jasieniec Zbiornik przeciwpowodziowy kontynuacja projektu 2007 2012 z funkcj retencyjno- 5 000 000 rekreacyjn w miejscowoci Wesołówka „Wirtualny Powiat” – budowa kontynuacja projektu 2007 2009 - społeczestwa informacyjnego Likwidacja „dzikich kontynuacja projektu 2007 2012 325 000 wysypisk” na terenie gminy

Budowa owietlenia na kontynuacja projektu 2008 2009 506 700 terenie gminy Przebudowa dróg kontynuacja projektu 2007 2013 110 000 powiatowych w północnej czci gminy

Plan Rozwoju Lokalnego 65

IX. Zadania rezerwowe planowane do realizacji w latach 2007-2013 Lp Czas realizacji zgodnoş ze studium szacunkowy Nazwa zadania zgromadzenie planowany termin planowany zagospodarowania koszt niezbdnej rozpoczcia termin przestrzennego dokumentacji inwestycji zakoczenia inwestycji 1. Zgłoszenie do Remont Szkoły Podstawowej w Puchaczowie Starostwa 2007 2009 tak 150 000 Powiatowego 2. Budowa dróg serwisowych Turowola – Kolonia i Projekt i chodnika w miejscowoci Stara Wie wykonawstwo 2008 2013 tak 1 140 000 3. Zgłoszenie do Remont Szkoły Podstawowej w Ostrówku Starostwa 2007 2009 tak 250 000 Powiatowego 4. Zgłoszenie do

Przedszkole w Puchaczowie- remont Starostwa 2007 2009 tak 300 000 Powiatowego 5. Kompleks sportowo-rekreacyjny przy Zespole Szkół w Projekt i 2008 2009 tak 200 000 Puchaczowie wykonawstwo 6. Remont dulic i dróg gminnych ul. Rynek i droga Projekt i Ciechanki wykonawstwo 2007 2009 tak 303 200 7. Budowa chodnika Projekt i Przy drodze krajowej nr 82- 2008 2010 209 000 wykonawstwo tak Stara Wie 8. Placówka opiekuczo-wychowawcza w miejscowoci Projekt i 2008 2010 - 700 000 Ciechanki wykonawstwo

9. Uzbrojenie terenu za Orodkiem Zdrowia w Projekt i Puchaczowie przeznaczonego w miejscowym planie 600 000 wykonawstwo 2008 2010 tak zagospodarowania przestrzennego pod budownictwo 10. Sieş gazowa w miejscowociach: Albertów, Bogdanka, Projekt i Brzeziny, Jasieniec, Nadrybie Dwór,Wie i Ukazowe, 2008 2014 tak 4 000 000 wykonawstwo Turowola, Wesołówka 11. Remonty nawierzchni dróg gminnych i chodników na Projekt i terenie całej gminy 2008 2014 tak 296 800 wykonawstwo

Projekt i Budowa chodników przy drogach gminnych 2007 2012 tak 300 000 12. wykonawstwo Remonty i modernizacje budynków wiejskich oraz Projekt i 2008 2012 tak 800 000 13. remiz OSP w miar koniecznych potrzeb wykonawstwo

Projekt i

14. Budowa budynku administracyjnego Urzdu Gminy wykonawstwo tak 1 000 000 2008 2010

15. Budowa kompleksu sportowo-rekreacyjnego w Projekt i 2008 2012 tak 100 000 miejscowoci Ciechanki i Szpica wykonawstwo

Budowa kładki dla pieszych na rzece wince w Projekt i 16. 2008 2012 tak 1 000 000 miejscowoci Turowola wykonawstwo

Zgłoszenie do 17. Remont lokali komunalnych gminy Starostwa 2008 2012 tak 100 000 Powiatowego

Projekt i 18. Budowa owietlenia drogowego na terenie gminy 2008 2012 tak 300 000 wykonawstwo

Budowa parkingów w centrach miejscowoci na terenie Projekt i 19. 2008 2012 tak 3 000 000 gminy wykonawstwo

20. Odnowa miejsc pamici narodowej Uzgodnienia 2009 2012 - 2 000 000

Utworzenie ogólnodostpnego wiejskiego centrum Projekt i 21. wypoczynku i rekreacji oraz usług na terenie po 2008 2012 tak 50 000 wykonawstwo zlikwidowanej szkole w miejscowoci Turowola

Plan Rozwoju Lokalnego 66

X. POWIZANIE PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI NA TERENIE GMINY PUCHACZÓW

Gmina Puchaczów jest gmin, która sukcesywnie inwestuje w swój rozwój. Przy realizacji wielu przedsiwziş gmina wykorzystuje rodki własne, ale równie w duej mierze rodki zewntrzne. Znaczn czş zada o charakterze infrastrukturalnym wykonano korzystajc ze rodków rzdowych jak MENIS oraz rodków NFOiGW i WFOiGW. Pozyskane rodki pozwoliły przyspieszyş realizacj szeregu zada znajdujcych si od dawna w planach inwestycyjnych gminy. Plan Rozwoju Lokalnego okrela strategi społeczno-gospodarcz Gminy Puchaczów na lata 2005-2006 i 2007-2013 Zawarte w nim zadania wynikaj z aktualnej sytuacji gminy, z potrzeb jej mieszkaców, a take wymogów nowej sytuacji polityczno- społecznej, bdcej wynikiem przystpienia Polski do Unii Europejskiej i moliwoci korzystania z dostpnych funduszy strukturalnych, jako dodatkowego ródła finansowania realizowanych projektów. Działania okrelone na lata 2005-2006 i planowane na lata 2007- 2013 bd czciowo kontynuacj zada ju prowadzonych. Przykładem moe byş tworzenie sieci kanalizacyjnej na terenie gminy. Pozyskanie dodatkowych rodków pozwoli na szybsz ni dotychczas realizacj prowadzonych działa, a tym samym popraw standardu ycia mieszkaców. Projekty z zakresu infrastruktury ochrony rodowiska, starania w pozyskiwaniu inwestorów zewntrznych a take projekty o charakterze turystyki i rekreacji pobudz lokaln przedsibiorczoş, oraz w pewnym stopniu ogranicz bezrobocie.

XI. OCZEKIWANE WSKA NIKI OSIGNIŞ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO

Zrealizowanie projektów w ramach Programu Rozwoju Lokalnego przy udziale rodków własnych oraz rodków z Unii Europejskiej (funduszy strukturalnych), przyczyni si do znacznego i wszechstronnego rozwoju gminy Puchaczów. Nastpi poprawa stanu infrastruktury ochrony rodowiska, technicznej, lokalnej infrastruktury społecznej i kulturalnej. Realizacja projektów z zakresu rozwoju infrastruktury technicznej i ochrony rodowiska, bdzie miała bezporedni wpływ na popraw stanu rodowiska przyrodniczego, zmniejszy si iloş nie oczyszczonych cieków odprowadzanych do cieków wodnych oraz iloş niezagospodarowanych odpadów. Realizacja projektów z obszaru, infrastruktura społeczna i kulturalna wpłynie na polepszenie jakoci ycia mieszkaców, popraw bazy owiatowej, sportowej i kulturalnej.

Wskaniki obrazujce postp we wdraaniu oraz rezultaty tych działa s podzielone na trzy kategorie: 1. wskaniki produktu- odnosz si do rzeczowych efektów działania, 2. wskaniki rezultatu- odpowiadaj one bezporednim i natychmiastowym efektom wynikajcym wdroenia programu, 3. wskaniki oddziaływania- obrazuj konsekwencje danego programu wykraczajce poza natychmiastowe efekty dla bezporednich beneficjentów. Oddziaływanie moe odnosiş si do efektów zwizanych bezporednio z podjtym działaniem, ale pojawiajcych si po pewnym czasie oraz do efektów długookresowych, oddziałujcych na szersz populacj i porednio tylko wynikajcych ze zrealizowanego działania.

Plan Rozwoju Lokalnego 67

XII. SYSTEM WDRA ANIA

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Puchaczów bdzie realizowany w oparciu o system wdraania pomocy strukturalnej Unii Europejskiej. Gmina, korzystajc z funduszy strukturalnych oraz innych rodków UE, jest zobowizana przestrzegaş zasad i procedur wspólnotowych, które zostały okrelone w Rozporzdzeniu z dnia 21 czerwca 1999r. Nr 1260/1999, wprowadzajcym ogólne przepisy odnoni funduszy strukturalnych oraz rozporzdzeniach odnoszcych si do poszczególnych funduszy strukturalnych. Poszczególne projekty bd wdraane w oparciu o zasady wydatkowania rodków według ródeł ich pochodzenia (krajowych i unijnych). W niektórych sytuacjach moe to oznaczaş, e podmiot korzystajcy z rónych ródeł finansowania bdzie musiał sprostaş wielu wymaganiom formalnym. Realizacj i koordynacj wdraania Planu Rozwoju Lokalnego prowadzi Wójt Gminy Puchaczów oraz Rada Gminy Puchaczów. Plan Rozwoju Lokalnego wdraany bdzie poprzez realizacj poszczególnych zada przedstawionych w Planie. Realizacja poszczególnych zada prowadzona bdzie przez Wójta Gminy przy pomocy zespołu koordynujcego utworzonego sporód pracowników Urzdu Gminy. Pracami Zespołu bdzie kierowaş koordynator ds. rozwoju lokalnego.

Powyszy zespół zadaniowy bdzie sprawowaş nastpujce funkcje: bieca ocena stopnia wdroenia poszczególnych zada, składanie raportów z realizacji zada Wójtowi Gminy oraz przygotowanie materiałów informacyjnych i sprawozdawczych dla Rady Gminy, wnioskowanie uaktualnie do Planu Rozwoju Lokalnego, przygotowywanie sprawozda z osignitych załoonych wskaników poszczególnych zada, jak i całego Planu Rozwoju Lokalnego

Gmina jako beneficjent rodków unijnych w nowym okresie programowania 2007 – 2013, a co za tym idzie i dostpnoci do nowych programów operacyjnych finansowanych z funduszy strukturalnych bdzie mogła łatwiej i szybciej pozyskiwaş pienidze na inwestycje, dziki moliwoci ich przesuniş miedzy programami. Dziki proponowanym zmianom w ustawie o finansach publicznych, która ma wejş w ycie 1 stycznia 2007 r. (nowelizacja ustawy), gmina bdzie mogła zacignş poyczk do wartoci całego projektu współfinansowanego z pienidzy Unii Europejskiej. Ponadto gmina bdzie mogła zawieraş kontrakty z wykonawcami na wiele lat, a nie tylko na biecy rok. W praktyce oznacza to, ze przetargi na róne zadania inwestycyjne nie bd musiały byş przeprowadzane co roku, co stanowiło dla gmin duy problem. Istotnym zagadnieniem w nowym okresie programowania UE jest włczenie rodków unijnych do budetu pastwa co oznacza rezygnacj z tzw. prefinansowania czyli z potrzeby finansowania zadania jeszcze przed rozpoczciem jego realizacji. Wszystkie pienidze ze wspólnoty bd gromadzone w jednym miejscu a ich dysponent gmina czy przedsibiorca bdzie wiedział na co przeznaczone bd przyznane mu pienidze i jakie jeszcze rodki zostały mu do wydatkowania. W zwizku z powyszym dla gminy jako jednostki samorzdu terytorialnego i najczstrzego beneficjenta pomocy unijnej system prefinansowania bdzie łatwiejszy i czytelniejszy wprowadzeniu zasady wieloletniego budetowania. Bd czynione wszelkie starania o pozyskanie jak najwikszej iloci rodków pochodzcych m.in.: Plan Rozwoju Lokalnego 68 z funduszy strukturalnych oraz innych programów pomocowych Unii Europejskiej. Przy realizacji kadego projektu niezbdny jest tzw. wkład własny, najczciej w wysokoci 25% kosztów kwalifikowanych. Biorc pod uwag niewystarczajc kwot zaplanowanych pienidzy w budecie gminnym, naley znaleş ródła, zapewniajce pokrycie wkładu własnego na poszczególne inwestycje. W zwizku z powyszym przy planowaniu budetu na kolejne lata, powinny byş zabezpieczone rodki wystarczajce na kontynuacj i realizacj zada zamieszczonych w Planie.

XIII. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ a. System monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego Kluczowe znaczenie w monitorowaniu i stymulowaniu realizacji Planu posiada Wójt Gminy oraz Rada Gminy. Główn ich rol bdzie monitorowanie przebiegu realizacji zada zawartych w Planie oraz ewentualne interweniowanie w przypadku stwierdzenia opónie lub nieuzasadnionej rezygnacji z realizacji zadania. Przewiduje si aktualizacj Planu w cyklu rocznym pod koniec roku budetowego. b. Sposoby oceny Planu Rozwoju Lokalnego Skutecznoş Planu poddawana bdzie biecej ocenie. Sprawowana ona bdzie przez Wójta oraz koordynatora ds. Planu Rozwoju Lokalnego. Zrealizowane projekty inwestycyjne bd analizowane pod ktem osignicia wskaników (produkt, rezultat i oddziaływanie) wykazanych w punkcie VI. c. Sposoby inicjowania współpracy pomidzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarzdowymi

Zadaniem strategii informacyjnej bdzie: zapewnienie powszechnego dostpu do informacji o moliwociach uzyskania wsparcia w ramach funduszy strukturalnych dla wszystkich grup docelowych na terenie gminy, zapewnienie czytelnej informacji o kryteriach oceny i wyboru projektów oraz obowizujcych w tym zakresie procedurach, zapewnienie współpracy z instytucjami zaangaowanymi w monitorowanie i realizowanie Planu Rozwoju Lokalnego w zakresie działa informacyjnych i promocyjnych poprzez wymian informacji i wspólne przedsiwzicia, Powysz strategi informacyjn bdzie realizował Urzd Gminy w Puchaczowie.

Działania podejmowane w ramach Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Puchaczów bd uwzgldniały specyficzne potrzeby wymienionych grup docelowych, jeli chodzi o zakres informacji oraz uyte instrumenty w celu osignicia maksymalnej skutecznoci.

1. Opinia publiczna - powszechna wiedza na temat działa zwizanych z wdraaniem oraz wykorzystaniem rodków Unii Europejskiej słuyş bdzie prezentacji korzyci płyncych z członkostwa we Wspólnocie , budowaniu pozytywnego wizerunku podmiotów zaangaowanych w cały proces wdraania pomocy, jak równie przyczyni si do poparcia dla inwestycji, których bezporednim beneficjentem bdzie społecznoş lokalna Gminy Puchaczów. Plan Rozwoju Lokalnego 69

2. Beneficjenci ostateczni - s to osoby, instytucje lub grupy społeczne bezporednio korzystajce z wdraanej pomocy. S to: - podmioty bdce jednostkami podlegajcymi samorzdowi gminnemu bd realizujce zadania gminy; - podmioty gospodarcze; - jednostki edukacyjne.

W celu realizacji polityki informacyjnej wykorzystywane bd nastpujce instrumenty: - wykorzystanie nowoczesnych technologii takich jak internet czy poczta elektroniczna w celu usprawnienia komunikacji pomidzy poszczególnymi podmiotami uczestniczcymi w realizacji Planu Rozwoju Lokalnego, - publikacje, broszury informacyjne, ulotki, reklamy, plakaty, - informowanie o projektach oraz ich promocja przez samych beneficjentów.