STAROSTWO POWIATOWE W LEGIONOWIE
PLAN ROZWOJU LOKALNEGO POWIATU LEGIONOWSKIEGO na lata 2007-2013
Legionowo, 2007 r. Spis treści Wstęp…………………………………………………………………………………………… 3 Procedura przygotowania i aktualizacji Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego………………………………………………………………… 5 Metodyka pracy…………………………………………………………………………….. 7 I. Aktualna sytuacja społeczno gospodarcza Powiatu Legionowskiego… 8 1. Określenie obszaru realizacji planu………………………………………….. 8 2. Stan środowiska naturalnego…………………………………………………… 10 2.1. Geomorfologia………………………………………………………………… 10 2.2. Budowa geologiczna………………………………………………………… 10 2.3. Klimat………………………………………………………………………….. 11 2.4. Powietrze………………………………………………………………………. 11 2.5. Hałas……………………………………………………………………………. 16 2.6. Elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujące…………………. 18 2.7. Powierzchnia ziemi, gleby………………………………………………….. 19 2.8. Wody……………………………………………………………………………. 23 2.9. ZłoŜa kopalin…………………………………………………………………. 28 3. Ludność Powiatu Legionowskiego……………………………………………… 31 3.1. Struktura społeczeństwa Powiatu……………………………………….. 31 3.2. Bezrobocie i rynek pracy w Powiecie Legionowskim………….. ……. 34 3.3. Infrastruktura społeczna…………………………………………………... 42 4. Infrastruktura techniczna……………………………………………………….. 52 4.1. Systemy transportowe……………………………………………………… 52 4.2. Telekomunikacja i łączność………………………………………….. ….. 53 4.3. Elektroenergetyka…………………………………………………………… 53 4.4. Gazownictwo i ciepłownictwo……………………………………………... 54 II. Cele i kierunki działań Powiatu Legionowskiego………………………….. 54 1. Priorytety……………………………………………………………………………. 54 2. Realizacja zadań i projektów……………………………………………………. 58 3. Powiązania zadań inwestycyjnych z celami dokumentów strategicznych Powiatu, województwa i kraju………………………………….. 59 III. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Planu………………………………………. 61 IV. MoŜliwości finansowe Powiatu Legionowskiego…………………………... 63 1. Sytuacja finansowa Powiatu Legionowskiego w latach 2002 2004……. 63 2. Plan finansowy na lata 2005 2007……………………………………………. 69 V. System wdraŜania planu………………………………………………………….. 73 VI. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej……………… 73 1. System monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego……… 73 2. Sposoby oceny Planu Rozwoju Lokalnego……………………………………. 74 3. Sposoby inicjowania współpracy między sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi…………………………………….. 77 4. Public relations Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego………………………………………………………………………… 77 Spis tabel……………………………………………………………………………………… 79 Spis wykresów………………………………………………………………………………. 80 Załącznik nr 1……………………………………………………………………………….. 81 Załącznik nr 2……………………………………………………………………………….. 83
2
Wstęp Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego – jest nowoczesnym narzędziem zarządzania. SłuŜy realizacji polityki władz powiatu poprzez programowanie rozwoju lokalnego. Obejmuje on analizę i diagnozę sytuacji obecnej. Na ich podstawie wyznacza wizję rozwoju powiatu. Plan zawiera wykaz zadań inwestycyjnych w roku 2007 wraz z zarysem inwestycji indykatywnych na lata 2008 – 2013. Plan rozwoju lokalnego słuŜy zapewnieniu koncentracji środków finansowych na strategicznych celach powiatu. Powinno to wpływać na efektywność wykorzystania środków inwestycyjnych. Ponadto plan rozwoju lokalnego stanowi podstawowy element w procesie budowy zdolności instytucjonalnych powiatu legionowskiego do absorpcji środków zewnętrznych. Poprzez długofalowe programowanie i konsekwentną realizację jego celów moŜliwe jest rozwiązanie problemów, które naleŜą do kompetencji powiatu. Potencjalnym źródłem współfinansowania projektów wskazanych w planie są następujące programy operacyjne: Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007 2013, PO Infrastruktura i Środowisko, PO Kapitał Ludzki, Europejska Współpraca Terytorialna. Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007– 2013 (RPO WM) będzie głównym instrumentem słuŜącym realizacji celów Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020, przy wykorzystaniu środków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jednocześnie wpisuje się w cele i priorytety Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007 2013 wspierających wzrost gospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spójności), które są podstawą przygotowania w ramach polityki spójności poszczególnych Programów Operacyjnych. Wybrane priorytety i kategorie interwencji z punktu widzenia zadań powiatu legionowskiego; Priorytet II . Przyspieszenie e Rozwoju Mazowsza, Priorytet III . Regionalny system transportowy, Priorytet IV . Inwestycje w ochronę środowiska, Priorytet V . Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu, Priorytet VI . Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji, Priorytet VII . Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko zgodnie z projektem Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (NSRO), przyjętym w dniu 1 sierpnia 2006 r. przez Radę Ministrów, stanowi jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem do osiągnięcia załoŜonych w niej celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wybrane osie priorytetowe z punktu widzenia zadań powiatu legionowskiego: Oś priorytetowa III : Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagroŜeniom środowiska, Oś priorytetowa XIII : Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia. 3
Program Operacyjny Kapitał Ludzki , którego celem jest umoŜliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa. W ramach Programu wsparciem zostaną objęte następujące obszary: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, a takŜe zagadnienia związane z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich, z budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli oraz z promocją zdrowia Wybrane priorytety z punktu widzenia zadań powiatu legionowskigo: Priorytet V : Dobre rządzenie Priorytet VI : Profilaktyka, promocja i poprawa stanu zdrowia ludności w wieku produkcyjnym,
Europejska Współpraca Terytorialna słuŜy wspieraniu, promocji i realizacji wspólnych projektów o charakterze międzynarodowym na terytorium całej Unii Europejskiej. Stanowi kontynuację programów współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej realizowanych w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III 2004 2006. Programy operacyjne w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej mają charakter międzynarodowy, w którym udział biorą co najmniej dwa państwa. Ich opracowaniem zajmują się międzynarodowe grupy robocze, składające się z przedstawicieli państw uczestniczących w danym programie. BudŜet programu jest wspólny dla wszystkich państw uczestniczących w danym programie (państwa wnoszą do budŜetu programu wkład EFRR+środki krajowe). Środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przekazywane są beneficjentom na zasadzie refundacji poniesionych wydatków. Ponadto kaŜdy program wdraŜany jest przez wspólne struktury zarządzające. W kaŜdym projekcie w ramach programów współpracy transgranicznej i transnarodowej muszą uczestniczyć partnerzy z co najmniej dwóch krajów, w tym z co najmniej jednego kraju członkowskiego UE. W projekcie współpracy międzyregionalnej muszą uczestniczyć beneficjenci z co najmniej trzech regionów w trzech krajach członkowskich UE lub trzech regionów, z których co najmniej dwa ulokowane są w krajach członkowskich UE (w przypadku projektów z udziałem beneficjenta z kraju spoza UE). *** Przedstawiony poniŜej Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego na lata 2007 2013 ma charakter kroczący. Oznacza to, Ŝe podlega monitoringowi oraz kontroli realizowanych zadań inwestycyjnych przynajmniej raz w roku. Nie wyklucza się równieŜ aktualizacji planu z chwilą podjęcia decyzji o dofinansowaniu zadania nie ujętego w planie.
4
Procedura przygotowania Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego
Starosta Legionowski wydaje zarz ądzenie powołuj ące Zespół ds. opracowania Planu Rozwoju Lokalnego.
Przewodnicz ący Zespołu na ka Ŝdym posiedzeniu Zarz ądu składa krótkie sprawozdanie z post ępu prac nad przygotowaniem planu
Przyj ęty przez Zarz ąd projekt Planu Rozwoju Lokalnego przekazywany jest do zaopiniowania do wszystkich Komisji Problemowych Rady Powiatu w Legionowie. Pozytywne opinie Komisji pozwalaj ą do skierowania projektu planu do konsultacji społecznych
Uspołecznienie planu: - konsultacje społeczne; - zamieszczenie projektu na stronie internetowej - ogłoszenie prasowe
Uchwała Rady Powiatu w sprawie przyj ęcia Planu Rozwoju Lokalnego
5
Procedura aktualizacji Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego
Starosta Legionowski wydaje zarz ądzenie powołuj ące Zespół ds. aktualizacji Planu Rozwoju Lokalnego.
Wyst ąpienie do Komisji Rozwoju Rady Powiatu o wypracowanie indykatywnego wykazu inwestycji powiatowych. Zespół ds. aktualizacji na posiedzeniu Zarz ądu Powiatu przedstawia projekt poprawek do Planu Rozwoju Lokalnego.
Przyj ęty przez Zarz ąd projekt aktualizacji Planu Rozwoju Lokalnego przekazywany jest do zaopiniowania do wszystkich komisji merytorycznych Rady Powiatu w Legionowie.
Uchwała Rady Powiatu w sprawie aktualizacji Planu Rozwoju Lokalnego
6
Metodyka pracy Plan Rozwoju Lokalnego jest wynikiem prac powiatowego zespołu ds. opracowania Planu Rozwoju Lokalnego powołanego Zarządzeniem nr 20/2005 Starosty Legionowskiego z dnia 15 czerwca 2005 r. Aktualizacji planu dokonał zespół powołany Zarządzeniem nr 10/07 Starosty Legionowskiego z dnia 23 marca 2007 r. W opracowaniu Planu swój czynny udział mieli Radni Powiatu, przedstawiciele Gmin Powiatu Legionowskiego, jednostek organizacyjnych Powiatu, organizacji pozarządowych oraz społeczność Powiatu Legionowskiego. Przystępując do pracy wykorzystano zapisy z obowiązujących dokumentów oraz informacje i materiały udostępnione przez Urząd Statystyczny i inne wyspecjalizowane jednostki. Ich celem było zdiagnozowanie stopnia rozwoju społeczno gospodarczego regionu w odniesieniu do moŜliwości wykorzystania potencjału powiatu. Prace studialne oraz informacje uzyskane ze wszystkich gmin naszego powiatu pozwoliły na przeprowadzenie analizy mocnych i słabych stron, a w konsekwencji wskazały moŜliwe i konieczne obszary aktywności prowadzące do zrównowaŜonego rozwoju powiatu. Ponadto powiatowy zespół ds. opracowania Planu Rozwoju Lokalnego wykorzystał wyniki spotkań informacyjno dyskusyjnych z przedstawicielami gmin, z członkami Rady Powiatu i innymi przedstawicielami instytucji wspierających rozwój naszego regionu. Spotkania te umoŜliwiły weryfikację danych i przygotowanie wykazu planowanych w latach 2007 2009 r. zadań inwestycyjnych z odpowiednimi zabezpieczaniem finansowym oraz prognozowanych zadań inwestycyjnych na lata 2010 2013. Na podstawie analiz tendencji rozwojowych w gospodarce powiatu, województwa oraz kraju uznano za właściwe opracowanie planu rozwoju regionu nakierowanego na intensyfikację działań inwestycyjnych, na trwałe zwiększenie konkurencyjności, dbając tym samym o zrównowaŜony rozwój naszego środowiska. Materiał ten jest wstępem do długookresowego planowania rozwoju społeczno gospodarczego, a jednocześnie czynnikiem sprzyjającym redukcji strukturalnego bezrobocia i przeciwdziałaniu marginalizacji obszarów wiejskich.
7
I. Aktualna sytuacja społeczno gospodarcza na terenie Powiatu Legionowskiego 1. Określenie obszaru realizacji planu Powiat Legionowski utworzony w 1999 r. w wyniku reformy administracyjnej kraju naleŜy do województwa mazowieckiego, które podzielone jest na 38 powiatów ziemskich, 4 miasta na prawach powiatu, 46 gmin miejskich, 47 gmin miejsko wiejskich i 232 gminy wiejskie. W skład Powiatu Legionowskiego wchodzą następujące gminy: • Legionowo – gmina miejska, • Serock – gmina miejsko wiejska, • Jabłonna – gmina wiejska, • Nieporęt – gmina wiejska, • Wieliszew – gmina wiejska. Powiat Legionowski leŜy w centralnej części Niziny Mazowieckiej, w Kotlinie Warszawskiej, w znacznej części w widłach Wisły i Narwi. Graniczy z powiatami: Nowodworskim od zachodu, Pułtuskim od północy, Wyszkowskim i Wołomińskim od wschodu i Warszawą od południa. W Powiecie Legionowskim na obszarze 390 km 2 zamieszkuje 93 191 osób, z czego więcej niŜ połowa w mieście Legionowie. Tabela 1. NajwaŜniejsze dane o gminach Powiatu Legionowskiego Gmina Gmina Gmina Gmina Gmina Wyszczególnienie jednostki Legionowo Jabłonna Serock Wieliszew Nieporęt Powierzchnia ha 1360 6455 10808 10300 10052 ogółem Liczba ludności os 49767 12197 10812 8269 12146 ogółem Gęstość os/km2 3659 188,95 100,03 80,28 120,83 zaludnienia UŜytki rolne % 12,3 33,8 62 49 35 Podmioty podmioty 4662 1232 740 658 1631 gospodarcze Źródło: informacje pochodzą z gmin (stan na 31.12.2006 r. ). Tabela 2. Powiat Legionowski na tle województwa i Polski Wyszczególnienie: Jednostki Powiat Województwo Polska mazowieckie Gęstość zaludnienia osoby/km 2 238 144 122 UŜytki rolne % 45,39 66,94 58,21 Lasy i grunty leśne % 32,59 22,41 29,18 Źródło: dane statystyczne GUS (dane na dzień 30.06.2005 r.) Z powyŜszych danych wynika, Ŝe najgęściej zaludnioną, a jednocześnie najmniejszą wielkościowo jest gmina Legionowo. Pozostałe gminy powiatu legionowskiego są porównywalne pod względem powierzchni i liczby ludności,
8 chociaŜ zaznaczają się niewielkie róŜnice pomiędzy nimi. Drugą pod względem gęstości zaludnienia jest gmina Jabłonna, gdzie na stosunkowo niewielkim obszarze zamieszkuje ponad 12 000 mieszkańców. Jest to prawie tyle samo, co w gminach Serock i Nieporęt, które są niemal dwa razy większe pod względem zajmowanej powierzchni. Z kolei najsłabiej zagęszczoną gminą jest gmina Wieliszew, co wiąŜe się duŜym rozproszeniem ludności na znacznym obszarze. PowyŜsze spostrzeŜenia obrazują wykres 1 i wykres 2. Na podstawie tabeli 2 moŜna twierdzić, Ŝe Powiat Legionowski nie jest powiatem rolniczym, wskazuje na to odsetek uŜytków rolnych. Jest teŜ powiatem stosunkowo gęsto zaludnionym w stosunku do województwa mazowieckiego i całego kraju. Jest to wynikiem obecności duŜego miasta, jakim jest Legionowo w stosunkowo małym obszarowo powiecie. Wykres 1.
Powierzchania Powiatu Legionowskiego z podziałem na gminy
3% 26% 17% Gmina Legionowo Gmina Jabłonna Gmina Serock Gmina Wieliszew Gmina Niepor ęt 28% 26%
Źródło: Informacje pochodzące z gmin
Wykres 2. Ludno ść Powiatu Legionowskiego z podziałem na gmniny 12% 9% Gmina Legionowo Gmina Jabłonna Gmina Serock Gmina Wieliszew 13% 54% Gmina Niepor ęt 12% Źródło: Informacje pochodzące z gmin
9
2. Stan Środowiska naturalnego 2.1. Geomorfologia Powiat Legionowski zajmuje centralną część Niziny Mazowieckiej Kotlinę Warszawską a tereny gminy Serock leŜą głównie na Wysoczyźnie Ciechanowskiej. Największy wpływ na obecną rzeźbę terenu miała działalność erozyjna i akumulacyjna rzek: Wisły i Narwi. Efektem tej działalności są liczne terasy i starorzecza występujące wzdłuŜ koryta Narwi, szczególnie na terenie gminy Wieliszew. WzdłuŜ Wisły i Narwi wykształciły się tarasy erozyjne i akumulacyjne. Generalnie jest to obszar o słabo urozmaiconej powierzchni terenu. Jedynymi wyniesieniami są plejstoceńskie lub holoceńskie wydmy, osiągające do kilkunastu metrów wysokości. 2.2. Budowa geologiczna PodłoŜe podczwartorzędowe Legionowo połoŜone jest na południowo zachodnim skraju platformy wschodnio europejskiej, która zbudowana jest ze starych skał prekambryjskich, powstałych co najmniej 550 mln lat temu występujących na głębokości około 3 km. Na utworach prekambryjskich spoczywają skały powstałe w erze paleozoicznej i mezozoicznej. Największą miąŜszość (od 500 do 1000 m) mają osady jury, składające się głównie z piaskowców oraz iłowców i mułowców oraz leŜące ponad nimi piaskowcowe, mułowcowe i margliste utwory kredy (o miąŜszości 700 800 m). Nad utworami kredy występują osady trzeciorzędowe naleŜące do oligocenu, miocenu i pliocenu. Najstarszymi osadami trzeciorzędowymi stwierdzonymi wierceniami na terenie Legionowa są zielone kwarcowe mułki i piaski glaukonitowe oligocenu. Osiągają one miąŜszość kilkudziesięciu metrów, a ich strop zalega na głębokości około 185 m. Są to osady morskie powstałe w strefie przybrzeŜnej. W piaskach oligoceńskich występuje zasobny poziom wodonośny stanowiący źródło bardzo dobrej jakości wody dla mieszkańców Warszawy i jej okolic. Studnie eksploatujące ten poziom znajdują się równieŜ w Legionowie i w niektórych ośrodkach wypoczynkowych w rejonie Jeziora Zegrzyńskiego. Czwartorzęd Sedymentacja osadów czwartorzędowych na obszarze powiatu, podobnie jak na terenie większości obszaru Polski, związana jest z rozwojem zlodowaceń plejstoceńskich. Na obszarze tym występowały lądolody dwóch zlodowaceń: południowopolskiego i środkowopolskiego. W czasie najmłodszego zlodowacenia, bałtyckiego, obszar Legionowa znajdował się poza zasięgiem lądolodu, około 100 km na południe od jego czoła. Osady czwartorzędu są najmłodszymi utworami obserwowanymi na powierzchni terenu i w płytkich otworach wiertniczych. W dolinach Wisły i Narwi w całym profilu osadów plejstoceńskich dominują osady piaszczyste o genezie rzecznej lub wodnolodowcowej, prawie brak jest glin zwałowych. Podrzędnie występują mułki i iły zastoiskowe. Powierzchnię terenu pokrywają osady plejstoceńskie oraz holoceńskie małej miąŜszości: piaski i mady tarasów rzecznych, piaski eoliczne (często tworzące wydmy) oraz podrzędnie torfy i namuły torfiaste. Taka budowa geologiczna sprzyja występowaniu złóŜ kopalin pospolitych (piasków i Ŝwirów) wykorzystywanych przede wszystkim w budownictwie i drogownictwie.
10
2.3. Klimat Zgodnie z powszechnie stosowaną charakterystyką klimatyczną J. Stach’ego (Atlas hydrologiczny Polski 1987 r.), Powiat Legionowski znajduje się w zasięgu wpływów klimatu kontynentalnego. Klimat lokalny scharakteryzować moŜna na podstawie pomiarów i obserwacji wykonywanych na stacji klimatologicznej znajdującej się na terenie Ośrodka Aerologii IMGW w Legionowie, w okresie 20 lat: 1977 – 1996 (20) . W charakteryzowanym dwudziestoleciu: − średnia roczna temperatura wynosi +8,1°C przy rozpiętości średnich, wieloletnich miesięcznych od –2,2°C w styczniu do +18,3°C w lipcu. Absolutna róŜnica temperatur w tym dwudziestoleciu wyniosła prawie 68°C.
− średni wieloletni roczny opad wynosi 522 mm, ale w poszczególnych latach waha się od 490 do 660 mm. Średnie miesięczne sumy opadów w wieloleciu wahają się od 23,6 mm w lutym do 67,7 mm w czerwcu.
− pokrywa śnieŜna utrzymuje się w miesiącach zimowych tylko w około 50% dni, w wieloleciu 1977 1996 średnio przez 59 dni w roku.
− średnie zachmurzenie (N) w skali roku wynosi dla Legionowa 5 6 oktantów, czyli pomiędzy 5/8 a 6/8. Dni pogodnych jest średnio w ciągu roku 40, pochmurnych 140 a najwięcej o zachmurzeniu pośrednim.
− średnie miesięczne wartości ciśnienia wahają się bardzo nieznacznie dla poszczególnych miesięcy i w róŜnych latach, oscylując od około 1003 do około 1007 hPa.
− wartość średniej wieloletniej wilgotności względnej powietrza, wyraŜonej w procentach, wynosi w skali roku 76 %. PrzewaŜają wiatry z kierunków zachodnich. Średnia prędkość wiatru w okresie roku wynosi 3,5 m/s przy niewielkich wahaniach średniej miesięcznej od około 3 m/s w miesiącach letnich do ponad 4 m/s w miesiącach zimowych. 2.4 Powietrze Na stan atmosfery mają wpływ głównie emisje z kotłowni zakładowych i osiedlowych oraz zakładów przemysłowych . Emisje zanieczyszczeń z tych obiektów powodują zwiększenie obecności w powietrzu SO 2, NO x i pyłu opadającego.
11
W rejonach silnej koncentracji zabudowy rozproszonej wpływ na pogorszenie się stanu sanitarnego atmosfery ma brak zorganizowanego systemu zaopatrzenia mieszkańców w energię cieplną . Wzrost zanieczyszczenia notuje się w okresie gr zewczym, na co wpływ ma tzw. „niska emisja” – emisja z indywidualnych palenisk w domach jednorodzinnych. Wysoka emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych z tych źródeł jest wynikiem spalania węgli niskiej jakości, o duŜej zawartości siarki i pyłów oraz nis ką sprawnością energetyczną palenisk. Emisja tego rodzaju stanowi znaczną uciąŜliwość ze względu na małą wysokość emitorów. W niekorzystnych warunkach meteorologicznych, moŜe ona prowadzić do lokalnego występowania wysokich stęŜeń substancji zanieczyszcza jących, odbijając się niekorzystnie na zdrowiu mieszkańców.
Fot. Emitor PEC „Legionowo” Trzecim, aktualnie największym zagroŜeniem środowiska w powiecie, a szczególnie w Legionowie jest wzrost ruchu samochodowego , a co za tym idzie zanieczyszczenie powietrza przez substancje zawarte w spalinach. Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciąŜliwych (głównie PEC „Legionowo”) na terenie powiatu Legionowskiego w 2001 r. wynosiła 453 tony (przy redukcji zanieczyszczeń wytworzonych 47,4 %) i w stosunku do roku 2000 wzrosła o około 13%. Ze względu na powszechność występowania „niskiej emisji” szczególnie w rejonach intensywnej zabudowy jednorodzinnej (Jabłonna, Nieporęt, Serock, Wieliszew, Skrzeszew, itd,) emisja pyłowa dla powiatu Legionowskiego jest wyŜsza niŜ w okolicznych powiatach (z wyłączeniem Warszawy). Emisja zanieczyszczeń gazowych powiatu Legionowskiego w stosunku do okolicznych powiatów jest zdecydowanie najmniejsza , choć rośnie w podobnym tempie jak emisja pyłowa NajwyŜszą emisję spośród powiatów sąsiadujących odnotowano w powiecie wyszkowskim (w roku 2000 73,1 tys. ton). Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciąŜliwych na terenie powiatu Legionowskiego w 2001 r. wynosiła ogółem 1026 ton (2,6 ton/km 2), w tym dwutlenku siarki – 547 ton, tlenków azotu – 171 ton i dwutlenku węgla – 94 tony. Podstawowym źródłem wszystkich gazowych zanieczyszczeń jest ciepłownia PEC „Legionowo, która ogrzewa blisko 745 tys. m 2 powierzchni. Z uwagi na parametry wprowadzania substancji zanieczyszczających do atmosfery emisja ta nie stanowi znaczącej uciąŜliwości dla miasta. Emisja pyłów z ciepłowni jest mniejsza niŜ z węglowych kotłowni wbudowanych lub palenisk domowych, co wynika z zastosowania w ciepłowni urządzeń odpylających o duŜej sprawności.
12
Zanieczyszczenia stałe powstające w wyniku spalania węgla w ciepłowni miejskiej są wychwytywane przez zainstalowane cyklony, których sprawność wynosi około 97%. PEC „Legionowo” jest zakładem, którego obowiązywać będzie posiadanie pozwolenia zintegrowanego ze względu na moc nominalną ponad 50 MW (zgodnie z Rozp. M.Ś. z dn. 26.07.2002 r. ). Pozwolenie to PEC „Legionowo” powinno uzyskać do 30.06.2006 r. (zgodnie z Rozp. M.Ś. z dn. 26.09.2003 r. – Dz. U. nr 177 poz. 1736 ). Odkąd ukazało się Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4.08.2003 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. nr 163 poz. 1584) określające m. in. standardy emisyjne z instalacji w zakresie wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza, warunki uznawania standardów za dotrzymane oraz wymagania w zakresie stosowania określonych rozwiązań technicznych zapewniających ograniczenie emisji. W rozporządzeniu tym dla PEC „Legionowo” określone zostały indywidualne standardy emisyjne w zakresie SO 2 i pyłu. Analizą i gromadzeniem danych dotyczących poziomów stęŜeń wybranych zanieczyszczeń powietrza zajmuje się Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie w ramach monitoringu powietrza. Na podstawie otrzymanych pomiarów dokonuje się oceny poziomów substancji w powietrzu (ze względu na ochronę zdrowia ludzi, ochronę roślin oraz oddziaływanie transportu), w strefie, którą moŜe być np. powiat (Prawo ochrony środowiska art. 87.1) . Dla stref, w których został przekroczony poziom więcej niŜ jednej substancji, na wniosek wojewody, po zasięgnięciu opinii właściwych starostów, sporządza się program ochrony powietrza (Prawo ochrony środowiska art. 91.1). Ze względu na aktualny stan jakości powietrza na terenie powiatu Legionowskiego nie zachodzi konieczność wykonania programu ochrony powietrza. W rejonach potencjalnych przekroczeń dopuszczalnych poziomów stęŜeń zanieczyszczeń, wymagane jest prowadzenie pomiarów automatycznych. Wyniki gromadzone są w bazie danych monitoringu powietrza JPOAT i słuŜą do dokonania oceny rocznej jakości powietrza w danej strefie. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6.06.2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. nr 87, poz. 798) badania stęŜeń zanieczyszczeń w powietrzu prowadzi się dla następujących substancji: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, ozonu, pyłu zawieszonego PM10 (z separacją frakcji o średnicy aerodynamicznej ziaren do 10 m) ołowiu, benzenu i tlenku węgla. Dodatkowo mogą być mierzone stęŜenia: siarkowodoru, fenolu, formaldehydu, pyłu reflektometrycznego BS, pyłu całkowitego TSP, toluenu, kadmu, rtęci, arsenu, chromu, niklu i parametrów meteo. Monitorowanie stanu czystości powietrza prowadzone jest przez WIOŚ, WSSE, instytuty naukowe, samorządy, zakłady przemysłowe, szkoły wyŜsze i podmioty gospodarcze. W województwie mazowieckim w 2003 roku na rzecz wojewódzkiego monitoringu środowiska działało 55 stacji pomiarowych – w tym jedna w Legionowie. Lokalizację i zakres pomiarowy punktów monitoringu powietrza połoŜonych w Legionowie i najbliŜej powiatu Legionowskiego zamieszczono w tabeli poniŜej.
13
Tabela 3. Punkty PMŚ w zakresie obserwacji powietrza Strefa Wykonawca Lokalizacja Zakres Rodzaj pomiarów stacji pomiarowy pomiarów Legionowski WSSE Legionowo, ul. SO 2, NO 2, 24 h, Broniewskiego pył zawieszony co 5 dni reflektometrycz manualne ny* nowodworsk WSSE Nowy Dwór SO 2, NO 2, 24 h, a Mazowiecki, pył zawieszony co 5 dni, ul. Chemików 1a reflektometryczn manualne y wołomińska WSSE Wołomin, ul. SO 2, NO 2, 24 h, Legionów 78 pył zawieszony co 5 dni, ref., manualne Elektrociepłow Warszawa, SO 2, NO, NO 2, 1 h, Miasto nia ul. NO x automatyczne, Stołeczne śerań Antala/Porajów ciągłe Warszawa WSSE Warszawa, SO 2, NO 2, 24 h, ul.Suwalska pył zawieszony codzienne, reflektometryczn manualne y, formaldehyd * wg informacji Urzędu Miasta Legionowo pomiary dotyczą pyłu zawieszonego bez wydzielania frakcji PM10 Punkt pomiaru zanieczyszczenia powietrza w Legionowie zaczął funkcjonować w 1993 r. Mieścił się w Szkole Podstawowej nr 3 przy ulicy Broniewskiego 6. Punkt naleŜał do sieci punktów pomiaru zanieczyszczeń powietrza nadzorowanych przez Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Warszawie. Do końca 1999 r. badania prowadzono codziennie a od roku 2000 raz na pięć dni. Od grudnia 2003 r. w punkcie tym nie prowadzi się juŜ pomiarów. Ostatnio powstała nowa automatyczna stacja pomiarowa PMŚ (w systemie oceny jakości powietrza) w Legionowie (Ośrodek Areologii na terenie IMGW). WIOŚ w Warszawie będzie w niej wykonywać pomiary: SO 2, NO, NO 2, NOx, ozonu, PM10 (aparatem niskoprzepływowym – LVS), temperatury powietrza oraz innych parametrów charakteryzujących warunki klimatyczne. Tabela 4. StęŜenie zanieczyszczenia SO 2 w 2002 r. Strefa Stanowisko Czas Liczba S S śr. Warto Liczba pomiarowe uśredni zatwierdzo 98,9(24 ść przekrocz ania nych h) S dopus eń stęŜeń wyników 99,7(1 h) z w roku czalna legiono Legionowo, 24 h 73 47,7 3 150 0 w ska ul. Broniewskie go nowod Nowy Dwór 24 h 71 79,1 5,3 150 0 wor Mazowiecki, ska ul. Przejazd wołomi Wołomin, 24 h 72 86,6 6 150 0 ń ska ul. Legionów Miasto Warszawa, 24 h 338 71,8 4,6 150 0 Stołecz ul. Suwalska
14
Warszawa, 24 h 359 47,4 150 0 ul. Porajów 1 8702 86,6 10 440 0 godzina
Tabela 5. StęŜenie zanieczyszczenia NO 2 w 2002 r. Strefa Stanowisko Czas Liczba S śr. Wartoś Wartość pomiarowe uśredniania zatwierd S 99,8(1 ć dopusz stęŜeń zo nych h) parame czalna wyników tru Legionowo, rok legionows ul. kalendarzow 67 8 56 40 ka Broniewskieg y o Nowy Dwór rok nowodwors Mazowiecki, kalendarzowy 69 17,3 56 40 ka ul. Przejazd wołomińsk Wołomin, rok 68 12,1 56 40 a ul. Legionów kalendarzowy Miasto Warszawa, rok Stołeczne 342 15,2 56 40 ul. Suwalska kalendarzowy Warszawa
Tabela 6. Zanieczyszczenie: PM10 w 2002 r. Strefa Stanowisko Czas Liczba S śr. Warto Warto Liczba pomiarowe uśrednia zatwier S 97,8 S ść ść przekro nia dzonych (24 h) 90,1 param dopus czeń stęŜeń wyni (24 et ru z rzecz./o ków h) czalna blicz rok legiono Legionowo, kalenda 73 102,4 43,6 44,8 40 9\45 wska rzowy ul. Broniew 24 h 69,2 65 50 19\95 skiego* Nowy Dwór rok nowodwo Mazowiecki, kalendar 70 211,8 51,6 44,8 40 11\55 rska zowy ul. Przejazd 24 h 92,4 65 50 19\95 rok wołomiń Wołomin, kalendar 69 156,2 52,5 44,8 40 10\50 ska zowy ul. Legionów 24 h 75,4 65 50 25\125 Miasto rok Stołeczn Warszawa, kalendar 339 95,8 50,4 44,8 40 34 e zowy Warszaw ul. Suwalska 24 h 58,2 65 50 57 a * dotyczy pyłu zawieszonego bez wydzielania PM10 – wg informacji Urzędu Miasta Legionowo W ramach monitoringu WIOŚ wykonywane są równieŜ pomiary stęŜeń benzenu metodą pasywną w punktach badających wpływ komunikacji oraz określających tło miejskie. 15
W 2003 r. na terenie powiatu Legionowskiego istniał jeden punkt pomiaru tła miejskiego (w Jabłonnie, przy ul. Modlińskiej 152 budynek Urzędu Gminy) oraz jeden punkt pomiaru wpływu komunikacji (Jabłonna, ul. Modlińska 130, budynek Komendy Policji). Z analizy pomiarów zanieczyszczeń powietrza w stacji w Legionowie wynika, Ŝe: - nie zanotowano przekroczenia obowiązujących norm średniodobowych
zawartości SO 2
- obserwuje się systematyczny spadek średniej rocznej zawartości SO 2
- średnie stęŜenie NO 2 spadło do około 8 mg/m3 (z 31,9 mg/m3 w 1996 r.) - na zwiększone zanieczyszczenie PM10 wpływają głównie przekroczenia stęŜenia pyłu, które mają miejsce w sezonie grzewczym Według danych WIOŚ w 2000 r., przekroczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery zdarzały się sporadycznie. WIOŚ stwierdził ciągłe przekraczanie emisji w dwóch miejscach w gminach: Jabłonna (w zakresie CO i NO 2) i Wieliszew (CO). W 2001 roku, równieŜ u dwóch podmiotów gospodarczych, stwierdzono przekraczanie dopuszczalnych wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza: po jednym w gminie Jabłonna (przekroczenie w zakresie emisji CO i NO 2) i gminie Nieporęt (przekroczenie CO). Emiterzy ci nie kontynuowali przekroczeń w 2002 r. W roku 2003 na terenie powiatu Legionowskiego nie stwierdzono przekroczeń w zakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza. Jakość powietrza w powiecie Legionowskim naleŜy, więc uznać za dość dobrą. W celu ograniczenia zagroŜenia jakości powietrza naleŜy jednak: - rozwijać system ogrzewania budynków w sposób mniej szkodliwy dla środowiska, (ogrzewanie elektryczne, gazowe, pompy cieplne) lub podłączenie budynków do centralnej sieci grzewczej - modernizować sieć grzewczą i rozszerzać jej zasięg - promować wykonywanie termoizolacji istniejących budynków 2.5 Hałas Hałas jest jednym z najistotniejszych czynników wpływających na odczuwanie tzw. komfortu środowiskowego. Strategicznym celem w zakresie ochrony środowiska przed hałasem jest zmniejszenie naraŜenia ludzi na ponadnormatywny poziom hałasu, w tym emitowany przez środki transportu (o największym zasięgu przestrzennym). Powiat Legionowski, ze względu na połoŜenie i sposób zagospodarowania przestrzennego nie jest naraŜony na niektóre rodzaje hałasu (lotniczy, tramwajowy) a na inne w ograniczonym zakresie (hałas drogowy, przemysłowy). W stosunku do pobliskiej Warszawy warunki klimatu akustycznego są korzystniejsze hałas jest znacząco niŜszy. Na przewaŜającym obszarze powiatu nie występują przekroczenia dopuszczalnego poziomu dźwięku. Są jednak miejsca, gdzie hałas przemysłowy lub komunikacyjny jest uciąŜliwy dla okolicznych mieszkańców. Na terenie powiatu Legionowskiego brak jest punktów monitoringowych, w których wykonuje się pomiary hałasu. Pomiary wykonywane były sporadycznie w ramach prac studialnych lub projektowych dotyczących zmiany lokalnych rozwiązań komunikacyjnych. Hałas przemysłowy zazwyczaj występuje punktowo, w rejonach obiektów
16 uciąŜliwych, jakimi są kotłownie, niektóre zakłady przemysłu spoŜywczego, stolarnie, betoniarnie, warsztaty samochodowe, itp. Źródłem hałasu są urządzenia techniczne – szczególnie do obróbki mechanicznej materiałów, spręŜarki powietrzne, systemy wentylacyjne lub klimatyzacyjne, pompy, transport wewnątrzzakładowy. Według danych WIOŚ w latach 2001 2002 stwierdzono hałas przekraczający poziom dopuszczalny w piekarni w Michałowie Reginowie (o ponad 10 dB) oraz w dwóch zakładach w Legionowie i w BoŜej Woli (przekroczenia <10 dB). Dostosowując się do zaleceń pokontrolnych w obiektach tych ograniczono hałas do poziomu dopuszczalnego. W roku 2003 na terenie powiatu Legionowskiego WIOŚ nie stwierdził przekroczeń. Do Urzędów Gmin wpływają ponadto pojedyncze sygnały o podwyŜszonym lokalnie hałasie, ale brak jest ich potwierdzenia wynikami pomiarów. PowaŜne zagroŜenie stanowi hałas komunikacyjny występujący wzdłuŜ drogi krajowej nr 61 Warszawa Augustów w miejscach, w których droga przechodzi przez tereny zwartej zabudowy mieszkaniowej. Przez centrum Legionowa przechodzi ponadto linia kolejowa Warszawa – Nasielsk – Działdowo. Ruch pociągów, szczególnie towarowych, powoduje uciąŜliwość nasilającą się wraz ze zwiększaniem częstotliwości kursowania pociągów. W czasie jednego roku od określenia przez Ministra Środowiska (zgodnie z Art. 179 Prawa ochrony środowiska ) linii kolejowych, których eksploatacja moŜe powodować negatywne oddziaływanie akustyczne, PKP zarządzające linią powinno opracować mapę akustyczną i przedłoŜyć ją w starostwie. Nie zostało jeszcze wydane rozporządzenie określające ww linie. Na podstawie wykonanej mapy akustycznej opracowany będzie program działań w zakresie dostosowania poziomu hałasu do dopuszczalnego. Badania hałasu wykonane przy ul. Kościelnej w m. Łajski oraz pomiary dla potrzeb projektu przebudowy ul. Warszawskiej w Legionowie wykazały lokalne przekroczenia poziomu dźwięku. W celu niedopuszczenia do pogarszania się klimatu akustycznego na obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna podejmować naleŜy działania prewencyjne, wykorzystując w szczególności metody planistyczne (w ramach tworzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub prowadząc przemyślaną politykę lokalizacyjną). Do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wprowadzać moŜna zapisy dotyczące ochrony przed hałasem z wyznaczeniem stref ograniczonego uŜytkowania wzdłuŜ głównych dróg i szlaków kolejowych wszędzie tam, gdzie przekraczany jest progowy poziom hałasu określony w Rozp. M.Ś. z dn. 31.01.2002 w sprawie wartości progowych hałasu (Dz. U. nr 2 poz.8). Ograniczanie istniejącego hałasu polegać powinno przede wszystkim na wyciszaniu jego źródeł. Dopiero w przypadkach trudności technicznych w wyciszaniu źródła hałasu podejmować naleŜy prace ograniczające jego rozprzestrzenianie się w środowisku. Wykonuje się wówczas osłony, ekrany (w tym z wykorzystaniem zieleni wysokiej i niskiej) lub dokonuje zmian konstrukcyjnych w budowie obiektów pozostających w strefie oddziaływania źródeł hałasu. W niektórych przypadkach moŜna równieŜ podjąć próby ograniczania czasu pracy lub likwidacji źródeł hałasu a w ostateczności wstrzymania działalności zakładu lub obiektu, w którym znajdują się te źródła. Zgodnie z Prawem ochrony środowiska (Art. 117, 118, 119) na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska sporządza się mapy akustyczne i tworzy programy działań, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Oceny stanu akustycznego środowiska w rejonach zagroŜonych hałasem (np. wokół strzelnic wojskowych) dokonuje się na podstawie obserwacji i pomiarów w sieci lokalnego monitoringu. Sieć lokalną PMŚ tworzy uŜytkownik obiektu (np. w wyniku nakazu pokontrolnego WIOŚ) lub zainteresowani (okoliczni mieszkańcy,
17 administracja gminna, powiatowa), a jej działalność jest koordynowana przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Eksploatacja instalacji (wg. Prawa ochrony środowiska Art 3. 6) powodującej emisję hałasu dozwolona jest po uzyskaniu pozwolenia na emisję lub po zgłoszeniu emisji organowi ochrony środowiska. Dla prawie wszystkich instalacji połoŜonych na terenie powiatu Legionowskiego organem tym jest starosta (wyjątek stanowi PEC „Legionowo”). Po ukazaniu się rozporządzeń wykonawczych do odpowiednich zapisów Prawa ochrony środowiska podczas uŜytkowania instalacji nie będą mogły być przekraczane standardy emisyjne ustalone jako poziom mocy akustycznej instalacji. W określonych prawem przypadkach lub na skutek decyzji organu ochrony środowiska uŜytkownik instalacji powinien wykonywać pomiary emisji i ewidencjonować je lub przedkładać do organu ochrony środowiska. Na pojedyncze przejawy hałasu przemysłowego występujące na terenie powiatu Legionowskiego reagować naleŜy podejmując działania kontrolne w oparciu o ustawę z dn. 20.07.1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska i ustawę z dn. 27.04.2001 Prawo ochrony środowiska. W najbliŜszych latach rozwiązać naleŜy problem hałasu komunikacyjnego występującego w rejonie drogi krajowej nr 61 w Jabłonnie, Serocku i Legionowie. Budowa obwodnic Jabłonny i Serocka spowoduje przesunięcie ruchu tranzytowego poza obszary zwartej zabudowy mieszkaniowej, przez co hałas komunikacyjny zostanie znacznie obniŜony. Budowa obwodnic znajduje się w planach Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. W r. 2004 przewiduje się rozpoczęcie budowy obwodnicy Jabłonny, a w 2006 r. obwodnicy Serocka. Droga nr 61 na odcinku przejścia przez Legionowo planowana jest do przebudowy. W przypadku nie dotrzymania terminów realizacji, po 2010 r. naleŜy podjąć działania zmierzające do sporządzenia map akustycznych Legionowa, Jabłonny i Serocka i na ich podstawie opracowania, w ramach powiatowego programu ochrony środowiska, programu ograniczania hałasu. NaleŜy ponadto zwiększać wykorzystanie takich środków ochrony przed hałasem jak: ekrany i przegrody akustyczne, zadrzewienia i zakrzewienia, dźwiękochłonne elewacje i szyby okienne. Zastosowanie tych środków w Legionowie (ul. Warszawska) i w m. Łajski pozwoliłoby zmniejszyć uciąŜliwości nadmiernego hałasu dla mieszkających w pobliŜu ludzi. Podstawą kompleksowego rozwiązania tego problemu powinien być program operacyjny w zakresie budowy ekranów akustycznych. Do 2006 r. mają zostać opracowane wytyczne określające sposób i metodykę sporządzania tych programów . NaleŜy jednak rozpocząć prace projektowe i działania pozwalające na budowę ekranów akustycznych wzdłuŜ odcinków dróg o największej uciąŜliwości akustycznej . 2.6 Elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujące Specyficzną formą oddziaływania na środowisko jest emisja pól elektromagnetycznych. Pola takie występują wokół napowietrznych linii przesyłowych wysokiego napięcia 110 kV, 220 kV i 400 kV oraz związanych z nimi stacji elektroenergetycznych (źródła liniowe). Do punktowych źródeł promieniowania naleŜą m.in.: • nadajniki radiowe • stacje bazowe telefonii komórkowej analogowej CENTERTEL i cyfrowej GSM instalowane najczęściej na wolnostojących masztach, kominach lub wysokich budynkach
18
• urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne pracujące w zakładach przemysłowych, placówkach naukowo badawczych oraz będące w dyspozycji wojska, policji, straŜy poŜarnej i słuŜby zdrowia. Nie został dotychczas stworzony stały monitoring umoŜliwiający ocenę stopnia zanieczyszczenia środowiska (głównie wpływu na zdrowie ludzi) wokół obiektów i urządzeń będących jego źródłem Określenie zasięgu oddziaływania lub granic obszarów ograniczonego uŜytkowania dla linii i stacji elektroenergetycznych oraz obiektów radiokomunikacyjnych, radionawigacyjnych i radiolokacyjnych wymaga, w kaŜdym konkretnym przypadku, prowadzenia pomiarów kontrolnych promieniowania. W otoczeniu typowych stacji bazowych telefonii komórkowej GSM pola elektromagnetyczne o wartościach wyŜszych od dopuszczalnych występują nie dalej niŜ kilkadziesiąt metrów od samych anten. Na emitowanie pól elektromagnetycznych wymagane jest uzyskanie pozwolenia zgodnie z Ustawą z dn. 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska. Prowadzący istniejącą instalację, z której emisja wymaga pozwolenia na emitowanie pól elektroenergetycznych powinien je uzyskać do dnia 31.12.2005 roku (Ustawa z dnia 27.07.2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw) . Na terenie powiatu legionowskiego znajduje się szereg punktowych źródeł promieniowania elektromagnetycznego . Ze względu na postępujący rozwój telefonii komórkowej montowane są kolejne maszty stacji przekaźnikowych, które są przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. nr 179 z 2002 r. poz. 1490) . W zaleŜności od mocy promieniowania pola elektromagnetycznego tych obiektów postępowanie lokalizacyjne naleŜy do kompetencji starosty lub wojewody. Ze względu na konflikty społeczne mogące wystąpić w związku z lokalizacją masztów telefonii komórkowej organy administracji gminnej i powiatowej powinny na bieŜąco kontrolować i monitorować procesy powstawania nowych obiektów tego typu. Według danych uzyskanych w Urzędach Gmin na terenie powiatu Legionowskiego znajduje się 16 stacji bazowych telefonii komórkowej (w tym w gminie Jabłonna – 3, gminie Nieporęt – 4, gminie Serock – 6, gminie Wieliszew – 3, w m. Legionowie – 3) oraz około 10 nadajników radiowych. Przez tereny wszystkich gmin przebiegają linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia. NatęŜenia pól elektromagnetycznych wraz z oddalaniem się od linii szybko maleją. MoŜliwe jest np. takie zaprojektowanie i wybudowanie linii elektroenergetycznych o napięciu znamionowym 110 kV aby w jej otoczeniu, w tym na powierzchni terenu, nie występowało pole o ponadnormatywnych wartościach natęŜeń. Linie wysokiego napięcia przechodzące przez Michałów – Reginów i osiedle Bukowiec w Legionowie kolidują z terenami zabudowy mieszkalnej. Po przeprowadzeniu odpowiednich pomiarów i studiów naleŜy podjąć próbę praktycznego i formalnego uregulowania tej sytuacji. 2.7 Powierzchnia ziemi, gleby Powierzchnia ziemi Powierzchnia terenu jest jednym z komponentów środowiska najbardziej zagroŜonym antropopresją. Degradacja powierzchni ziemi moŜe obejmować przekształcenia mechaniczne i chemiczne gleby i ziemi oraz przekształcenia obiektów pokrywających ją – np. lasów. Degradacja jest procesem stopniowego zmniejszania się zdolności do pełnienia naturalnych funkcji przypisanych ziemi,
19 glebie lub obiektowi. Na terenie powiatu Legionowskiego struktura zagospodarowania powierzchni (wg stanu na 31.12.2001 r.) przedstawia się następująco: − Grunty rolne 11 971 ha − Sady 880 ha − Łąki 3 052 ha − Pastwiska 1 918 ha − Lasy i grunty leśne 12 121 ha − Powierzchnie wód i nieuŜytki 6 816 ha − Tereny miast 2 520 ha − UŜytki rolne 17 821 ha. NiezaleŜnie od sposobu zagospodarowania powierzchni degradacja przejawia się: ▪ wyłączeniami gleb z uŜytkowania przyrodniczego (np. pod infrastrukturę, budownictwo, wyrobiska kopalni odkrywkowej) ▪ wyłączeniami terenów uŜytkowanych przemysłowo z obrotu gospodarczego (np. na skutek zanieczyszczenia niebezpiecznymi substancjami chemicznymi) ▪ erozją gleb ▪ zmianami jakości gleb (zanieczyszczeniem metalami cięŜkimi, zakwaszeniem, itp.) ▪ zmniejszaniem powierzchni terenów zalesionych W „II polityce ekologicznej Państwa w latach 2002 2010” przyjęto, Ŝe do roku 2010 naleŜy maksymalnie zagospodarować nieuŜytki poprzemysłowe i nieczynne juŜ składowiska odpadów przemysłowych oraz zrealizować program ich inwentaryzacji i rekultywacji. NaleŜy ponadto wyłączyć z uŜytkowania rolniczego wszystkie gleby nadmiernie zanieczyszczone metalami cięŜkimi, węglowodorami, produktami ropopochodnymi itp. lub przeprowadzić skuteczną ich rekultywację. Zasady ochrony powierzchni ziemi zostały sformułowane w wielu aktach prawnych: - ustawie z dn. 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska – Dz. U. nr 62 poz. 627 (w szczególności Rozp. M.Ś. z dn. 09.09.2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi – Dz. U. nr 165 poz. 1359) - ustawie z dn. 28.09.1991 r. o lasach – Dz. U. nr 56 z r. 2000 poz. 679 - ustawie z dn. 16.10.1991 r. Prawo ochrony przyrody Dz. U. nr 99 z r. 2001, poz. 1079 - ustawie z dn. 04.02.1994 r. Prawo geologiczne i górnicze – Dz. U. nr 27 poz. 96
20
- ustawie z dn. 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Dz. U. nr 80 poz.717 Na terenie powiatu Legionowskiego jest niewiele terenów zdegradowanych, wymagających rekultywacji lub zrekultywowanych. Są to: - tereny po eksploatacji odkrywkowej złóŜ kopalin - obszary zanieczyszczone na skutek wycieku produktów ropopochodnych z rurociągu PERN - tereny poprzemysłowe (np. po b. Zakładach Silikatowych w Legionowie) - tereny wysypisk odpadów przewidziane do likwidacji i rekultywacji lub juŜ rekultywowane - tereny nieuŜytkowane rolniczo i nieuŜytki rolne Gleby Gleby będące środowiskiem produkcji rolnej podlegają ochronie. Szczególnie dotyczy to uŜytków rolnych bardzo dobrych klas bonitacyjnych (kl. I IVa), które są gruntami chronionymi dla rolnictwa. Na terenie powiatu Legionowskiego przewaŜają gleby słabe i najsłabsze (kl. V i VI). Jedynie w gminie Wieliszew występują głównie gleby średniej jakości (kl. IVa, IVb). Wśród gruntów rolnych zajmujących 11 971 ha, poszczególne klasy bonitacyjne zajmują: I III klasa 202 ha IV klasa 3 664 ha V klasa 4 517 ha VI klasa 3 588 ha Warunki glebowe powiatu są mało korzystne dla produkcji rolnej – przewaŜają gleby kompleksów: Ŝytni słaby i Ŝytni bardzo słaby. Występujące tu gleby brunatne wyługowane, które wytworzyły się na piaskach wodnolodowcowych, rzecznych i eolicznych na duŜych obszarach poddane są erozji wiatrowej. Erozja ta występuje szczególnie na glebach nadmiernie wylesionych. W latach 1995 – 2000 Stacja Chemiczno Rolnicza w Wesołej prowadziła badania właściwości agrochemicznych gleb, między innymi na terenie powiatu Legionowskiego. Wyniki badań składu chemicznego wskazują, Ŝe znajdują się tu głównie gleby bardzo kwaśne lub kwaśne, wymagające wapnowania. 21 – 40 % gleb charakteryzuje się bardzo niską lub niską zawartością fosforu i magnezu a 61 – 80 % gleb ma bardzo niską lub niską zawartość potasu.
21
Serock
J. Zegrzy ńskie
Wieliszew
Niepor ęt
Jabłonna Obja śnienia:
- obszar wyst ępowania gleb 1 0 5 k m chronionych dla rolnictwa
- drogi - granice gmin - granice powiatu Ryc. Występowanie gleb chronionych dla rolnictwa W ramach monitoringu PMS od roku 1995 prowadzone są badania w celu obserwowania zmian jakości gleb pod wpływem antropopresji. Pomiar chemizmu gleb wykonany jest przez IUNG w Puławach, co pięć lat, w krajowej sieci punktów, które rejestrują zmiany wielkoprzestrzenne. Badania mogą być prowadzone równieŜ w ramach sieci lokalnych, w okolicach naraŜonych na oddziaływanie przemysłu, składowisk odpadów, szlaków komunikacyjnych lub w rejonach wystąpienia nadzwyczajnych zagroŜeń środowiska. Wyniki wykonanych badań nie wskazują na zanieczyszczenie metalami cięŜkimi (kadm, nikiel, ołów i cynk). Kształtuje się ono na poziomie zawartości naturalnej a jedynie na terenach przemysłowych i w rejonie dróg o duŜym nasileniu ruchu moŜe być lokalnie podwyŜszone. Wyniki takie świadczą o małym stopniu antropopresji na terenie powiatu legionowskiego. Na glebach pozostających poza wpływem antropopresji mogą powstawać gospodarstwa ekologiczne. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska na wniosek producenta zamierzającego prowadzić ekologiczne gospodarstwo rolne, wydaje zaświadczenia informujące, Ŝe na terenie, na którym połoŜone jest gospodarstwo rolne, nie nastąpiło przekroczenie dopuszczalnych stęŜeń szkodliwych substancji zanieczyszczających. Obecnie w powiecie Legionowskim istnieje sześć gospodarstw z atestem Ekolandu a kolejne dwa znajdują się w trakcie zmiany kierunku produkcji na ogólnorolny i hodowli zwierząt . Poszczególne gminy z terenu powiatu wyspecjalizowane były w wysokotowarowej produkcji rolnej – np. Wieliszew znany był z produkcji mleka, Ŝywca wołowego i ogrodnictwa. W Jabłonnie prowadzono powszechnie uprawy pod osłonami, obecnie ilość tych gospodarstw zmniejsza się. Na terenie powiatu do niedawna funkcjonowało około 900 gospodarstw prowadzących uprawy pod osłonami. Według przyjętych i propagowanych kierunków rozwoju powiatu Legionowskiego powinien on odchodzić od rolnictwa, starając się rozwijać turystykę i drobną przedsiębiorczość wraz z sektorem usług. śadna z gmin powiatu nie została zakwalifikowana (jako strefa priorytetowa) do wdroŜenia „Krajowego programu rolnośrodowiskowego ” w województwie mazowieckim w latach 2004 2006. Program ten dotyczy przedsięwzięć dobrowolnie realizowanych przez rolników (przy wsparciu w wysokości około 500 zł/ha/rok) obejmujących m. in.:
22
− stosowanie metod przyjaznych dla środowiska lub metod ekologicznych (zgodnych z ustawą z dn. 16.03.2001 r o rolnictwie ekologicznym Dz. U. nr 38 poz. 452 ) − utrzymanie siedlisk stanowiących ostoje dzikiej przyrody − tworzenie zadrzewień śródpolnych − tworzenie stref buforowych na granicy uŜytków rolnych z obszarami zadrzewionymi i zbiornikami wód otwartych W „Programie ochrony środowiska województwa mazowieckiego” w celu głównym nr 6 sformułowany został cel szczegółowy: rozwój proekologicznych form produkcji rolniczej. 2.8 Wody
Wody powierzchniowe Długofalowym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie gospodarki wodnej jest osiągnięcie do 2015 r. dobrego stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Wody te powinny pozostawać w stanie ukształtowanym przez przyrodę. Na wyznaczonych odcinkach rzek lub akwenach powinny być przydatne do: * wykorzystania w zbiorowym zaopatrzeniu w wodę do picia * celów kąpielowych * bytowania ryb łososiowatych lub przynajmniej karpiowatych W tym celu do r. 2010 naleŜy ograniczyć emisję zanieczyszczeń z ognisk punktowych (miejskich, przemysłowych i wiejskich) i zmniejszyć ładunek zanieczyszczeń pochodzących z ognisk wielkoprzestrzennych, trafiających do wód wraz ze spływami powierzchniowymi. Działania na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń wielkoprzestrzennych obejmują głównie właściwe stosowanie nawozów mineralnych i organicznych oraz środków ochrony roślin oraz ich odpowiednie magazynowanie (w tym magazynowanie gnojowicy). Działania te muszą takŜe obejmować dostosowane do wymogów ochrony wód zabiegi agrotechniczne, z uwzględnieniem „Kodeksu dobrej praktyki rolniczej”. Ograniczenie tych zanieczyszczeń wymaga równieŜ rozwiązania problemu sanizacji wsi. Na podstawie Rozp. M. Ś. z dn. 23.12.2002 r w sprawie kryteriów wyznaczania wód wraŜliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. nr 241 poz. 2093) dyrektor RZGW powinien określić wody powierzchniowe wraŜliwe na zanieczyszczenia tymi związkami. Po dwóch latach od wydania rozporządzenia – tj. do końca roku 2004 RZGW powinno opracować program działań mających na celu ograniczenie dopływu azotu ze źródeł rolniczych a następnie, co cztery lata dokonywać oceny stanu zanieczyszczenia (Prawo wodne – Art. 47). Rozwiązywanie problemów w zakresie oczyszczania ścieków powinno być stymulowane opłatami za szczególne korzystanie z wód i karami za przekroczenia standardów emisji. Teren powiatu Legionowskiego leŜy w zlewni Wisły i jej dopływów Narwi i Bugu. Z J. Zegrzyńskiego wypływa przepływający przez teren powiatu Kanał śerański a poniŜej zapory w Dębem do Narwi dochodzi koryto sztucznie
23 utworzonego Kanału Bródnowskiego. Kanał ten od kilku lat nie prowadzi wody. Według danych uzyskanych w WZMiGW – Inspektorat w Nowym Dworze Mazowieckim jest to wynik zaburzenia stosunków wodnych w rejonie doprowadzalnika (na skutek rozwoju zabudowy, głównie jednorodzinnej) oraz problemów technicznych pompowni zlokalizowanej w Warszawie przy ul. Płochocińskiej. Obecnie opracowywany jest projekt modernizacji pompowni i uregulowany proces opiniowania przez WZMiGW wydawanych pozwoleń na budowę obiektów mogących mieć wpływ na obniŜanie się wody przypowierzchniowej w tym rejonie. W planach WZMiGW na lata 2004 2005 znajduje się realizacja projektu modernizacji przepompowni i prac regulacyjnych na kanale. Po ich wykonaniu przewiduje się, Ŝe przepływ wody w Kanale Bródnowskim będzie rzędu 0,5 m 3/s. Do Kanału Bródnowskiego zrzucane są ścieki z oczyszczalni w Rembelszczyźnie i Michałowie Grabinie (zgodnie z posiadanymi pozwoleniami wodnoprawnymi) oraz prawdopodobnie z gospodarstw indywidualnych. Biorąc pod uwagę budowę geologiczną terenu ścieki te zanieczyszczać mogą uŜytkową warstwę wodonośną. PowyŜszą sytuację naleŜy jak najszybciej zmienić, aby nie doprowadzić do wielkoprzestrzennego zanieczyszczenia wód podziemnych. W przypadku przesunięcia się realizacji opisanych wyŜej prac modernizacyjno – regulacyjnych, odpowiednio, starosta lub wojewoda powinien wstrzymać lub cofnąć wydane pozwolenia wodnoprawne na podstawie Art. 137 Ustawy z dn. 18.07.2001 Prawo wodne . W czasie wezbrań i stanów powodziowych okolice Legionowa były okresowo podtapiane przez Wisłę. W 1956 i 1960 r. wody Wisły obniŜeniami przez Jabłonnę, Chotomów i Olszewnicę przelały się do Narwi. Istniejący i sukcesywnie modernizowany system urządzeń przeciwpowodziowych zapobiega stanom powodziowym występującym podczas wezbrań wiosennych i jesiennych. Atutem powiatu jest znajdujący się na jego terenie „Jezioro Zegrzyńskie” sztuczne jezioro przepływowe o powierzchni 3300 ha i średniej głębokości 5,7 m (w dawnym nurcie Narwi dochodzącej do 8,0 m) i pojemności 94,3 mln m 3. Powstało ono w wyniku spiętrzenia wód Narwi przez zaporę w m. Dębe. Jezioro Zegrzyńskie jest głównym źródłem wody pitnej dla Warszawy słuŜy retencjonowaniu wód Narwi i Bugu oraz celom rekreacyjnym. W jego bezpośrednim otoczeniu funkcjonuje wiele sezonowych i całorocznych ośrodków wypoczynkowych. Dlatego teŜ gminy połoŜone w okolicach Jeziora Zegrzyńskiego próbują dbać o czystość jego wód poprzez rozwiązania kanalizacyjnego wokół tzw. Opaski Kanalizacyjnej Jeziora. Zintegrowany odpływ ścieków i nieczystości z tych gmin do oczyszczalni ścieków „Czajka” i oczyszczalni w Orzechowie pozwoliłby na poprawienie czystości wód jeziora Zegrzyńskiego. Budowa pełnej „Opaski” nie została jeszcze ukończona. Poszczególne jej etapy Gminy wykonują we własnym zakresie korzystając między innymi ze środków pochodzących z Funduszy Europejskich. Od południa i wschodu jezioro otaczają zapory boczne i rowy opaskowe (chroniące i odwadniające tereny depresyjne u ujścia Rządzy oraz w rejonie Białobrzegów i Zegrza Południowego), z których woda przepompowywana jest do zalewu. Łączna powierzchnia terenów depresyjnych wynosi 127 km 2, co stanowi blisko 50% całej zlewni bezpośredniej jeziora. Eksploatacją i bieŜącą kontrolą systemu odwadniającego tereny przywałowe zajmuje się Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie – Inspektorat w Dębem. Stan czystości wód powierzchniowych powiatu Legionowskiego badany jest w sieci krajowej i regionalnej przez WIOŚ w Warszawie. Badania monitoringowe prowadzone są w czterech punktach na terenie powiatu legionowskiego.
24
Tabela 7. Wykaz punktów pomiarowo kontrolnych połoŜonych na terenie Powiatu Legionowskiego i w jego pobliŜu Nr Nazwa PołoŜenie punktu Nazwa km Gmina punk rzeki, jeziora najbliŜszej biegu tu miejscowoś rzeki ci 6. WISŁA Dziekanów Polski Dziekanów 538,0 Łomianki Polski 7. WISŁA powyŜej ujścia Narwi Kazuń 549,1 Czosnów most 80 N A R E W powyŜej ujścia Bugu Wierzbica 41,1 Serock 81 Jezioro Białobrzegi Białobrzegi 32,2 Nieporęt Zegrzyńskie 82 N A R E W Zegrze most Zegrze 29,1 Nieporęt J. Zegrzyńskie 83. N A R E W poniŜej zapory Dębe 20,0 Serock 84. N A R E W powyŜej ujścia do Wisły Nowy Dwór 3,0 Nowy Dwór Mazowiecki 101 BUG powyŜej ujścia do Popowo 11,7 Somianka J. Zegrzyńskiego 116. Kanał Nieporęt – ujście do Nieporęt 17,0 Nieporęt śerański Narwi
punkty badane w ramach monitoringu podstawowego wód powierzchniowych punkty badane w ramach monitoringu regionalnego wód powierzchniowych WIOŚ
Tabela 8. Wyniki badania jakości wód powierzchniowych w latach 2001 2002 Nr Nazwa PołoŜenie Wyniki z roku Wyniki z roku 2002 punk rzeki, punktu 2001 ogólna klasa czystości tu jeziora ogólna klasa (wskaźnik decydujący o czystości klasie) (wskaźnik decydujący o klasie) 6. WISŁA Dziekanów NON NON Polski (zawiesina (zawiesina ogólna, BZT 5, ogólna, fosfor fosfor og., miano Coli) og., miano Coli) 7. WISŁA powyŜej ujścia NON NON Narwi most (zawiesina (zawiesina ogólna, BZT 5, ogólna, miano fosfor og., miano Coli) Coli) 80 N A R E W powyŜej ujścia III III Bugu (miano Coli) 81 Jezioro Białobrzegi III III (azot azotynowy, Zegrzyńskie miano Coli) 82 N A R E W Zegrze most III III 25
/Jezioro (tlen rozpuszczony, Zegrzyńskie miano Coli) 83. N A R E W poniŜej zapory III NON (tlen rozpuszczony) 84. N A R E W powyŜej ujścia NON III (fosfor og. fosforany, do Wisły (tlen miano Coli, azot rozpuszczony) azotynowy) 101 BUG powyŜej ujścia III III (azot azotynowy, do zawiesina og.) J. Zegrzyńskiego 116. Kanał Nieporęt – ujście III NON (azot azotynowy) śerański do Narwi
NaleŜy zaznaczyć, Ŝe na przestrzeni lat 1990 – 2002 jakość wód w Narwi ulega systematycznej poprawie. Jest to efektem działań podejmowanych w górnym biegu rzeki – przede wszystkim oddaniem do eksploatacji lub modernizacją wielu oczyszczalni ścieków (np. w Pułtusku, Ostrołęce, Białymstoku). Wody powierzchniowe Jeziora Zegrzyńskiego przy ujęciu dla Wodociągu Północnego, badane są takŜe przez Wojewódzką Stację Sanitarno Epidemiologiczną w Warszawie. Zgodnie z kompetencjami WSSE wykonuje badania kilkudziesięciu kąpielisk na terenie województwa. Na podstawie badań wydaje komunikaty o dopuszczeniu do kąpieli w miejscach, w których woda odpowiada wymaganiom Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dn. 16.10.2002 r. (Dz. U. nr 183 poz. 1530) . We wszystkich jeziorach województwa mazowieckiego, moŜna stwierdzić pogarszanie się jakości wód w zbiornikach na przestrzeni lat od 1985 do 2002 r. Dotyczy to równieŜ Jeziora Zegrzyńskiego. Spowodowane jest to głównie zanieczyszczeniami obszarowymi i turystyczno rekreacyjnym wykorzystaniem zbiorników. Zjawisko to pogłębia się w wyniku małej odporności zbiorników na degradację.
Wody podziemne Wg „Polityki ekologicznej Państwa na lata 2003 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 2010” , w dziedzinie ochrony wód podziemnych do 2010 roku zadaniem priorytetowym jest zwiększenie skuteczności ochrony zasobów wód podziemnych, zwłaszcza głównych zbiorników tych wód. Wody podziemne powinny być wykorzystywane przede wszystkim dla zaopatrzenia ludności w wodę do picia, a ponadto do produkcji Ŝywności i środków farmaceutycznych. Wykorzystywanie wód podziemnych do innych celów powinno być ograniczane i eliminowane. Konieczne jest teŜ monitorowanie stanu ilościowego i jakościowego głównych zbiorników wód podziemnych Teren powiatu Legionowskiego połoŜony jest w obrębie głównych zbiorników wód podziemnych: zbiornika wód podziemnych w utworach czwartorzędowych Dolina rzeki środkowej Wisły GZWP 222 oraz zbiornika wód podziemnych w utworach trzeciorzędowych – subniecka warszawska (część centralna) GZWP 215 A. Zbiornik GZWP – 222 Dolina środkowej Wisły obejmuje prawie cały powiat. Poza zasięgiem GZWP są tereny północne – miasto Serock i obszary na północny zachód od miasta. Na przewaŜającym terenie izolacja pierwszej uŜytkowej warstwy wodonośnej jest bardzo słaba (2 10 m) lub praktycznie jej brak (< 2 m). Statyczne zwierciadło wody występuje się na rzędnych od 80 m n.p.m. (na południu i
26 wschodzie powiatu) do ok. 73 m n.p.m. (na północnym zachodzie – w rejonie Zapory w Dębem– poniŜej piętrzenia) to jest na głębokości od 2,0 m do 6,0 m. Średnia głębokość ujęć czwartorzędowych na terenie zbiornika wynosi 60 m a wydajność od kilku do 140 m 3/h. Piętro wodonośne w utworach trzeciorzędowych jest dwudzielne. Część płytsza występuje w mioceńskich piaskach pylastych i mułkach z węglem brunatnym. Ze względu na zawartość substancji organicznej i wkładek węgla brunatnego mioceński poziom wodonośny nie jest eksploatowany. Część głębsza, oddzielona mułkami i pyłami występuje na głębokości poniŜej 200 m. Są to piaski drobno i średnioziarniste z glaukonitem o miąŜszości od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów. Warstwy wodonośne tego piętra izolowane są od wpływów z powierzchni słaboprzepuszczlnymi iłami plioceńskimi o miąŜszości rzędu 100 m . Wydajność poszczególnych studni jest nieduŜa, przewaŜnie 10 – 30 m 3/h, niekiedy tylko jest rzędu 50 m 3/h – np. w Szkole Oficerskiej w Legionowie – 55 m 3/h. Eksploatacja wód tego poziomu ma miejsce między innymi w Legionowie (np. na terenie Centrum Szkolenia Policji, przy ul. Zegrzyńskiej zdrój uliczny) i w ośrodkach szkoleniowych wokół Jeziora Zegrzyńskiego – np. w Białobrzegach. Zbiornik GZWP 215 obejmuje rozległy obszar (nieckę mazowiecką), ale charakteryzuje się słabą odnawialnością zasobów wody a więc wysokość eksploatacji jest ograniczona. Zbiornik ten w latach 50 tych i 60 tych był intensywnie eksploatowany (szczególnie w Warszawie), co doprowadziło do wytworzenia się regionalnego leja depresji. Z tego względu na podstawie rozporządzenia b. Wojewody Warszawskiego przez następne około 30 lat był zbiornikiem chronionym. Ochrona polegała przede wszystkim na administracyjnym limitowaniu budowy ujęć wody. Obecnie poziom eksploatacji obniŜył się a lej depresyjny został na przewaŜającym obszarze wypełniony.
Serock
Wieliszew
J. Zegrzy ńskie
Niepor ęt
Jabłonna
1 0 5 km
Obja śnienia: - drogi - wody bardzo dobrej jako ści - granice gmin - wody dobrej jako ści - granice powiatu - wody niskiej jako ści - rejon wyst ępowania wody o ponadnormatywnej zawarto ści zwi ązków azotu - woda wyra źnie zmieniona antropogenicznie Ryc. Jakość wód podziemnych czwartorzędowego poziomu wodonośnego
27
Jakość wód podziemnych czwartorzędowego poziomu wodonośnego na terenie powiatu Legionowskiego jest dobra (klasy Ia i Ib wg klasyfikacji zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu), do picia i celów komunalnych wymaga prostego uzdatniania. Powszechnie występują tylko podwyŜszone zawartości Ŝelaza, manganu i związana z tym barwa. Wyniki badań WIOŚ i hydrogeologiczne rozpoznanie regionalne wskazują, Ŝe jest to typowa jakość dla wód podziemnych występujących w utworach czwartorzędowych w województwie mazowieckim. W południowej części gminy Serock jakość wody jest bardzo dobra, woda nadaje się do picia bez uzdatnienia. Lokalnie (rejon na południe od Jeziora Zegrzyńskiego, Legionowo, Józefów i Jabłonna Buchnik) woda jest zmieniona antropogenicznie, niskiej jakości ze względu na zwiększone ilości azotanów i amoniaku. Podstawowym źródłem zanieczyszczenia wód podziemnych związkami azotu są ścieki przedostające się z szamb do gruntu a stamtąd do pozbawionej izolacji warstwy wód podziemnych. Działający przez lata proces zanieczyszczania warstwy spowodował wzrost stęŜenia związków azotu na wymienionych obszarach i jego spadek moŜe trwać wiele lat. Jakość wód podziemnych w utworach oligoceńskich jest dobra – woda charakteryzuje się podwyŜszonymi zawartościami Ŝelaza i manganu i do picia moŜe być uŜywana po zastosowaniu prostego uzdatniania. Ze względu na dobrą izolację od wpływów z powierzchni terenu jakość wody nie ulega zmianom w czasie i nie podlega antropopresji. Dobre warunki hydrogeologiczne: powszechne i płytkie występowanie czwartorzędowego poziomu wodonośnego, znaczne wydajności potencjalne studni wierconych, dobra jakość wody na przewaŜającym obszarze pozwalają stwierdzić, Ŝe powiat Legionowski nie jest zagroŜony deficytem wody do picia i zaspokajania potrzeb socjalno bytowych ludności. Jakość wód podziemnych monitorowana jest w sieci punktów PMŚ. W Legionowie znajduje się punkt obserwacji jakości zwykłych wód podziemnych (WIOŚ L.p. 59/ nr otworu 1660). Jest to studnia, która ujmuje wody (płytkiego krąŜenia) z utworów czwartorzędowych. Głębokość stropu obserwowanej warstwy wodonośnej wynosi 3,0 m p.p.t. Jakość wód podziemnych w tym punkcie w 2001 i 2002 r. ze względu na zawartość azotynów była niska (kl. III). 2.9 ZłoŜa kopalin Działania związane z rozpoznawaniem, dokumentowaniem i eksploatacją złóŜ kopalin od kilkudziesięciu lat regulowane są ustawowo, prawem geologicznym i górniczym. Zapisy zawarte w kolejnych nowelizacjach tej ustawy dotyczą równieŜ problemów ochrony zasobów i ochrony środowiska podczas prowadzenia prac geologicznych i wydobywania złóŜ. Przyjęty porządek prawny sprawił, Ŝe problemy związane ochroną zasobów kopalin zostały juŜ w znacznej mierze rozwiązane. Obszar naszego kraju jest pod względem geologicznym dość dobrze rozpoznany i udokumentowany. Strategicznym celem jest, więc usprawnianie egzekucji obowiązującego Prawa geologicznego i górniczego (Ustawa z dn. 04.02.1994 Dz. U. nr 110 poz. 1190 z późniejszymi zmianami) , lepsze dostosowanie do potrzeb ochrony zasobów kopalin działań w zakresie planowania przestrzennego i lokalizacji inwestycji, oraz uzupełnianie zasad gospodarowania zasobami kopalin o zalecenia wynikające z potrzeby wdraŜania zrównowaŜonego rozwoju. PoniewaŜ zasoby kopalin są nieodnawialne naleŜy nimi gospodarować racjonalnie i oszczędnie w trosce o równe szanse rozwoju dla przyszłych pokoleń. Wydobywanie kopalin ze złoŜa, podobnie jak poszukiwanie i rozpoznawanie złóŜ wymaga uzyskania koncesji. W koncesji określone są m. in. wymagania w zakresie ochrony środowiska. Dla eksploatowania złóŜ kopalin pospolitych organem
28 koncesyjnym moŜe być wojewoda lub starosta, a organem nadzoru górniczego jest dyrektor okręgowego urzędu górniczego (Ustawa z dn. 04.02.1994 – Prawo geologiczne i górnicze) . W roku 2000 w województwie mazowieckim prowadzono eksploatację kopalin w 160 złoŜach. Na terenie powiatu Legionowskiego znajduje się 11 złóŜ kruszyw naturalnych (piasków i Ŝwirów) piasków kwarcowych do produkcji silikatów (3 złoŜa) i surowców ilastych ceramiki budowlanej (złoŜe „Wierzbica” zaniechane). Na 21 udokumentowanych złóŜ eksploatowane są obecnie jedynie 4, a zaniechane z róŜnych przyczyn lub nieeksploatowane 9 złóŜ. Największe eksploatowane obecnie złoŜe kruszywa naturalnego „Zalew Zegrzyński” posiada udokumentowane zasoby bilansowe w wysokości 5 103 tys. ton, przy wydobyciu rzędu 44 tys. ton/rok (wg „Bilansu zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2001 r.” ). Jest to złoŜe rzadko występującego w rejonie Warszawy kruszywa grubego – rzecznych i wodnolodowcowych piasków ze Ŝwirem. Ponadto, na terenie powiatu rozpoznano niewielkie złoŜa torfów (m. in. złoŜe „Izabelin”), cztery obszary występowania kruszywa naturalnego w gminie Serock i Wieliszew oraz złoŜe surowców ilastych (mułków i iłów warwowych) „Szadki” w gminie Serock. Wydobywanie kopalin ze złóŜ wprowadza przewaŜnie nieodwracalne zmiany w środowisku. Ochrona zasobów kopalin dotyczy ograniczania ich wydobycia do wielkości gospodarczo uzasadnionych. Eksploatacja złóŜ wymaga stworzenia warunków racjonalnego, ekonomicznie uzasadnionego ich zagospodarowania zgodnie z zasadą ochrony walorów krajobrazowych, a następnie rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. Nie powinna być prowadzona eksploatacja złóŜ połoŜonych na terenach o wysokich walorach przyrodniczych, terenach parków krajobrazowych, uŜytków ekologicznych, obszarów chronionego krajobrazu, a takŜe cennych kompleksów leśnych lub objętych ochroną form geomorfologicznych. Ujemny wpływ eksploatacji kopalin polega głównie na degradacji powierzchni ziemi, powstawaniu wyrobisk, sztucznych zbiorników wodnych, dewastacji drzewostanu, odwodnienia rejonu odkrywki. Koncesje na wydobycie kopalin powinny być wydawane pod warunkiem posiadania przez zakłady górnicze zaakceptowanych przez organ koncesyjny programów ograniczających skalę i zakres naruszeń środowiska w otoczeniu i zapewniających pełne wykorzystanie zasobów złoŜa. Dla eksploatacji niektórych złóŜ powinien być opracowany raport o oddziaływaniu na środowisko (wg. Rozp. M. Ś. z dn. 24.09.2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu oddziaływania na środowisko). Przy wydobywaniu metodą odkrywkową kopalin ze złoŜa o powierzchni powyŜej 2 ha (lub o wydobyciu ponad 20 000 m 3 rocznie) wojewoda moŜe wymagać wykonania raportu OOŚ. Dla wydobywania kopalin ze złóŜ poniŜej ww. wielkości prawo nie przewiduje moŜliwości wykonywania raportów OOŚ.
29
Wieliszew J. Zegrzy ńskie
Niepor ęt
Jabłonna
Obja śnienia:
- zło Ŝa kopalin 1 0 5 k m
- prespektywiczne zło Ŝa kopalin
- drogi - granice gmin - granice powiatu
Ryc. Występowanie złóŜ kopalin NaleŜy prowadzić sukcesywną rekultywację terenów poeksploatacyjnych w kierunku wskazanym w projektach zagospodarowania złoŜa. Najczęściej wskazywanym kierunkiem rekultywacji jest kierunek leśny lub wodny. Obecnie projektowana jest lub prowadzona, rekultywacja poniŜszych terenów złóŜ. Tabela 9. Tereny poeksploatacyjne wymagające rekultywacji. Powierzch ZłoŜe Gmina Obecny stan nia terenu Przewidywany do kierunek rekultywac rekultywacji ji [ha] większość złoŜa rekultywacja w Dębinki Serock 15 wyeksploatowana kierunku leśnym część złoŜa eksploatowana, ewentualne dalsze część stanowi działania po Janówek Wieliszew zbiornik wodny, 20 wyeksploatowaniu usuwane są hałdy złoŜa w kierunku nadkładu wokół wodnym zbiornika część złoŜa Jabłonna dalsza rekultywacja Choszczówka zrekultywowana w 15 w kierunku leśnym kierunku leśnym
30
Serock miejsca rekultywacja w Wierzbica wyeksploatowane 6 kierunku leśnym wypełnione wodą
Nieporęt częściowo dalsza rekultywacja Wieliszew 18 zrekultywowane w kierunku leśnym
3. Ludność Powiatu Legionowskiego
3.1 Struktura społeczeństwa Powiatu
W powiecie Legionowski na obszarze 390 km 2 zamieszkuje blisko 93000 osób. Pod względem liczby ludności Powiat zajmuje czołowe lokaty wśród powiatów leŜących w zasięgu aglomeracji warszawskiej. Skupienie duŜej liczby ludności na stosunkowo małym obszarze, a co za tym idzie odpowiednia gęstość zaludnienia, pozwalają sądzić, iŜ Powiat Legionowski jest nadal swego rodzaju „sypialnią” dla miasta stołecznego. Ponad połowa społeczeństwa Powiatu Legionowskiego zamieszkuje w mieście Legionowie, które jest po Pruszkowie drugim, co do wielkości miastem ościennym Warszawy.
Największy odsetek społeczeństwa Powiatu Legionowskiego (tab. 10) zajmują osoby w wieku produkcyjnym (66,3%), dalej naleŜy wyróŜnić dzieci i młodzieŜ w wieku przedprodukcyjnym (20.9%), oraz osoby starsze w wieku poprodukcyjnym (12.8 %). W Powiecie Legionowski od kilku lat odnotowuje się wysoką (jedną z najwyŜszych w województwie) stopę bezrobocia, kształtującą się na poziomie 16,6 % (na dzień 30. 11. 2006 r.).
31
Tab. 10 Społeczeństwo w Powiecie Legionowskim na tle powiatów ościennych
Ludność Powierzchnia Jednostka Powierzchnia w wieku w % na w uŜytkowa samorządu ogółem w km 2 ogółem 1 miastach mieszkań w terytorialnego przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym km 2 w % tys m 2 Powiat Legionowski 390 93000 20,9 66,3 12,8 239 58,1 2369 Powiat 828 52000 24,8 59,8 15,3 62 37,5 1202 Pułtuski Powiat 955 201222 23,5 62,9 13,6 210 66,1 5048 Wołomiński Powiat 692 75372 22,9 63,1 14,1 109 50,5 1699 Nowodworski Powiat 876 71454 25,9 60,2 13,9 82 37,4 1562 Wyszkowski
Źródło: Dane statystyczne GUS
32
Analizując powyŜszą tabelę i poniŜszy wykres prezentujący liczbę ludności powiatu legionowskiego i ościennych, naleŜy zauwaŜyć, Ŝe Powiat Legionowski ustępuje liczbą ludności tylko Powiatowi Wołomińskiemu, który zajmuje jednak ponad dwa razy większą powierzchnię. Powiat Legionowski przoduje natomiast nieznacznie pod względem gęstości zaludnienia.
Wykres 3.
Porównanie liczby ludno ści Powiatu Legionowskiego i powiatów s ąsiaduj ących
200000
180000
160000
140000
120000
100000
80000
60000
40000
20000
0 Powiat Powiat Pułtuski Powiat Powiat Powiat Legionowski Wołomi ński Nowodworski Wyszkowski
Źródło: Dane statystyczne GUS
Podsumowując naleŜy stwierdzić, Ŝe do najwaŜniejszych cech demograficznych mających wpływa na rozwój społeczno gospodarczy na obszarze powiatu naleŜy zaliczyć:
• utrzymanie się duŜego wskaźnika gęstości zaludnienia,
• zmieniającą się strukturę wieku ekonomicznego ludności z zaznaczającym się spadkiem udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym, utrzymującym się na stosunkowo wysokim poziomie procentowym udziałem ludności w wieku produkcyjnym i występującym wzrostowego trendu procentowego udziału ludności w wieku poprodukcyjnym,
• utrzymanie się względnej równowagi płci,
• utrzymanie się średniego poziomu przyrostu naturalnego z zarysowującą się jego tendencją spadkową.
33
3.2 Bezrobocie i rynek pracy w Powiecie Legionowskim
W tym rozdziale przedstawiono strukturę bezrobocia w Powiecie Legionowski. Rozdział ma charakter statystyczny i dlatego by lepiej zobrazować problem bezrobocia na obszarze powiatu dane ujęto w formie tabel i wykresów. Według danych na dzień 31.03.2007 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Legionowie zarejestrowanych było 4520 osób bezrobotnych , w tym 2283 kobiety. Stopa bezrobocia dla Powiatu Legionowskiego wynosi 16,6% , dla województwa mazowieckiego – 11,9%, dla kraju – 14,9% (stan na dzień 28.02.2007 r..). Wykres 4.
Bezrobocie Powiatu Legionowskiego w uj ęciu gminnym ggminnymgminnymgminnym
9% 12% Miasto Legionowo Miasto i Gmina Serock Gmina Niepor ęt Gmina Jabłonna 11% 55% Gmina Wieliszew 13%
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Legionowie
Według danych na dzień 31.03.2007r. grupy bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Legionowie stanowili:
według wieku w przedziałach: • 15 – 17 lat – 0 osób • 18 – 24 lata – 664 osób, w tym 327 kobiet. • 25 – 34 lata – 1198 osób, w tym 707 kobiet. • 35 – 44 lata 752 osób, w tym 436 kobiet. • 45 – 54 lata – 1331 osób, w tym 643 kobiety. • 55 – 59 lata – 466 osób, w tym 170 kobiet.
34 • 60 – 64 lata 109 osób, w tym 0 kobiet. Wykres 5.
Źródło: PUP w Legionowie
Struktura bezrobocia według wykształcenia kształtuje się następująco: • gimnazjalne i poniŜej – 1695 osób • zasadnicze zawodowe – 1137 osób • policealne i średnie zawodowe – 1029 osób • średnie ogólnokształcące – 356 osób • wyŜsze – 303 osoby, Natomiast według staŜu pracy wygląda to w ten sposób: • bez staŜu – 1260 osób • do 1 roku – 517 osób • od 1 do 5 lat – 618 osób • od 5 do 10 lat – 623 osoby • od 10 do 20 lat – 755 osób • od 20 do 30 lat – 592 osoby • od 30 i więcej lat – 155 osób
35 Wykres 6.
Źródło:
Dane PUP w Legionowie
Wykres 7.
Źródło:
Dane PUP w Legionowie
36 Rynek pracy powiatu legionowskiego jest rynkiem ograniczonym z powodu wolnego rozwoju przedsiębiorstw. Na terenie powiatu funkcjonuje około 8 tysięcy małych podmiotów gospodarczych, z przewaŜającą branŜą – usługi i handel. Brak jest duŜych zakładów, skąd moŜna by pozyskiwać wolne miejsca pracy dla bezrobotnych z terenu powiatu. Jedynym sektorem, którego tempo wzrostu powoduje zapotrzebowanie na pracowników jest branŜa budowlana. Jednak trudnością jest niski poziom kwalifikacji zawodowych oraz brak odpowiednich kierunków kształcenia zawodowego w szkołach ponadgimnazjalnych. Liczba ofert pracy zgłaszanych przez zakłady państwowe i urzędy jest niewielka. Oferty zgłaszane do urzędu pracy pochodzą głównie z sektora prywatnego. Sektor ten – to szeroko rozwinięta sieć placówek handlowych, usługowych i rzemieślniczych. W grupach branŜowych dominującą pozycje zajmują usługi i handel (ponad 6 tys. podmiotów). Zakłady te są małe, kilkuosobowe firmy, prowadzone w większości przez członków rodzin, z małym prawdopodobieństwem zatrudnienia pracownika z zewnątrz. Tym samym osoby bezrobotne nie mają szans na znalezienie pracy w tym obszarze zatrudnienia. Szacuje się, iŜ około 2/3 osób czynnych zawodowo zamieszkujących na naszym terenie, pracuje bądź poszukuje pracy na terenie Warszawy. DuŜą szansą na zmniejszenie bezrobocia moŜna upatrywać w rozwoju firm z branŜy nowych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. W powiecie brak jest rozwiniętej nowoczesnej infrastruktury informatyczno telekomunikacyjnej. PołoŜenie powiatu w pobliŜu aglomeracji warszawskiej będzie dodatkowo sprzyjać rozwojowi tej gałęzi gospodarki. Powiat powinien realizować projekty z zakresu nowoczesnego zarządzania administracją oraz szerszego dostępu obywateli do załatwiania spraw urzędowych drogą elektroniczną. Gmina Jabłonna – rozwija budownictwo mieszkaniowe, gminy Serock, Wieliszew i Nieporęt – turystykę, hotelarstwo, gastronomię, czyli szeroko pojętą rekreację – jako całoroczne zaplecze wypoczynkowo usługowe dla mieszkańców stolicy. Północno wschodnia część powiatu z kluczowym potencjałem rozwoju – Zalewem Zegrzyńskim, moŜe stać się bardzo duŜym rynkiem pracy. Inwestycje wspierające szybki rozwój usług rekreacyjnych są zgodne ze Strategią Rozwoju Powiatu Legionowskiego, w związku z tym powinny stanowić podstawowym przedmiotem alokacji środków inwestycyjnych.
37 Wykres 8.
Wahania stopy bezrobocia w Powiecie Legionowskim i powiatach ościennych
30
25
20
15 rok 2003 rok 2004 10 rok 2005 rok 2006 5
0 Powiat Powiat Powiat Powiat Powiat Legionowski Nowodworski Pułtuski Wołomi ński Wyszkowski stopa bezrobocia w %
Źródło: Dane pochodzą z PUP w Legionowie, Nowym Dworze Mazowieckim, Pułtusku, Wołominie i Wyszkowie. W celu łagodzenia skutków bezrobocia na terenie powiatu nawiązywane są ścisłe kontakty – porozumienia z poszczególnymi gminami. Mają one m.in. zachęcać pracodawców do zgłaszania wolnych miejsc pracy do Powiatowego Urzędu Pracy, tym samym rozszerzyć ofertę zatrudnieniową dla bezrobotnych. ••• W związku z powyŜszym uruchomiono obsługę osób bezrobotnych dla mieszkańców miasta i gminy Serock od 01.02.2005r. oraz dla gminy Nieporęt od 01.06.2005r w siedzibach tych gmin. ••• Podpisano porozumienie na obsługę osób bezrobotnych w gminie Jabłonna od 01.09.2005r. Jeśli poszczególne gminy będą wspierać inwestorów na terenie powiatu to powstaną nowe miejsca pracy dla klientów Urzędu. Rozwijająca się lokalna infrastruktura to najlepszy, najbardziej skuteczny i efektywny sposób walki z bezrobociem. Powiatowy Urząd Pracy współpracuje równieŜ z Powiatową Izbą Gospodarczą, Ośrodkami Pomocy Społecznej na terenie powiatu, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną w Legionowie, Legionowskim Inkubatorem Przedsiębiorczości oraz Gminnymi Centrami Informacji w Wieliszewie i Jabłonnie. Współpraca z w/w instytucjami ma na celu niesienie wszechstronnej pomocy osobom bezrobotnym i poszukującym pracy w celu rozwiązania bardzo trudnych i skomplikowanych spraw związanych z poszukiwaniem zatrudnienia i odnalezieniem się na rynku pracy. Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instrumentów rynku pracy, formy aktywizacji zawodowej prowadzone przez powiatowe urzędy pracy moŜna podzielić na dwie grupy:
38 • formy subsydiowane • formy niesubsydiowane . W ramach form subsydiowanych tj: angaŜujących środki z Funduszu Pracy oraz Europejskiego Funduszu Społecznego tutejszy Legionowski Urząd Pracy w 2004r. zaktywizował 926 osób, natomiast w I półroczu 2005 roku 366 osób. Tab. 11 Formy zapobiegania bezrobociu Wyszczególnienie form Ilość osób skierowanych Rok 2005 Rok 2006 1 StaŜe 316 osób 242 osoby
2 Szkolenia 534 osoby 403 osoby
3 Prace interwencyjne 14 osób 20 osób
4 Roboty publiczne 49 osób 28 osób
5 Przygotowanie zawodowe 57 osób 43 osoby jednorazowe środki na 6 47 osoób 63 osoby podjęcie działalności gospodarczej 7 Ogółem 1017 osób 799 osób
Formy niesubsydiowane prowadzone są przez poradnictwo zawodowe Urzędu i pośrednictwo pracy. Tab. 12 Formy niesubsydiowane zapobiegania bezrobociu Wyszczególnienie form Ilość osób skierowanych Rok 2005 Rok 2006 1 Poradnictwo indywidualne 1002 osób 1010 osób 79 osób (11 155 osoby 2 Poradnictwo grupowe spotkań) (13 spotkania) 3 Informacja zawodowa indywidualna 127 osoby 164 osoby 247 osób 119 osób 4 Informacja zawodowa grupowa (34 spotkań) (21 spotkań) 5 Badania testowe 147 osób 29 osoby
6 Ogółem 1602 osób 1477 osób
Ponadto doradcy zawodowi Urzędu od ponad 10 lat współpracują ze szkołami połoŜonymi na naszym terenie. Prowadzą tam zajęcia z młodzieŜą kończącą szkoły
39 ponadgimnazjalne: n.t. „Planuję własną przyszłość zawodową”. W roku 2004 około 500 uczniów brało udział w takich spotkaniach. Wynikiem powiatowego, skromnego, ograniczonego rynku pracy było pozyskanie w 2004 roku tylko 670 ofert pracy (w tym 524 to oferty subsydiowane), natomiast w I półroczu 2005 roku 292 ofert pracy. Polska po wejściu do Unii Europejskiej, została włączona do sieci Europejskich SłuŜb Społecznych EURES. Z sieci EURES mogą korzystać nie tylko poszukujący pracy, ale równieŜ pracodawcy. EURES jest szansą na znalezienie poszukiwanych specjalistów za granicą w przypadku pracodawców i rozszerzeniem terytorium poszukiwania dla bezrobotnych i poszukujących pracy. W ramach usług EURES klienci są informowani o wolnych miejscach pracy oraz warunkach Ŝycia i pracy w krajach EOG. ••• Pracodawcy najchętniej zatrudniają staŜystów skierowanych z urzędu pracy, gdyŜ nie wymaga to nakładów finansowych z ich strony (urząd wypłaca skierowanemu staŜyście stypendium w wysokości 100% zasiłku dla bezrobotnych tj. od 01.06.06r. – 532,90 zł). ••• Pracodawcy zainteresowani są równieŜ zatrudnieniem bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych. WiąŜe się to ze zmniejszeniem własnych kosztów zatrudnienia, poprzez refundacje z urzędu pracy do wysokości zasiłku plus składki na ubezpieczenie społeczne za kaŜdego skierowanego. Ta forma aktywizacji zawodowej jest wymierną i znaczącą pomocą finansową dla pracodawców. Ponadto Urząd Pracy w Legionowie od roku 2004 realizuje projekty współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL): ••• Działanie 1.2 – Perspektywy dla młodzieŜy ••• Działanie 1.3 – Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia. Rok 2004/2005 – projekty EFS Działanie 1.2a SPO RZL – „Wspieranie młodzieŜy na rynku pracy” ••• Liczba osób ogółem – 100 Formy wsparcia: ••• StaŜe – 65 osób ••• Szkolenia – 30 osób ••• Prace interwencyjne – 5 osób ••• Poradnictwo zawodowe – 100 osób ••• Pośrednictwo pracy – 100 osób Działanie 1.3a SPO RZL – „Doskonalenie zawodowe szansą powrotu na rynek pracy” ••• Liczba osób ogółem – 175 Formy wsparcia: ••• Szkolenia – 170 osób ••• Prace interwencyjne – 5 osób ••• Poradnictwo zawodowe – 175 osób ••• Pośrednictwo pracy – 175 osób Rok 2005/2006 – projekty EFS
40 Działanie 1.2a SPO RZL – „MłodzieŜ na starcie” ••• Liczba osób ogółem – 97 Formy wsparcia: ••• StaŜe – 65 osób ••• Szkolenia zawodowe – 30 osób ••• Przyznanie jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej – 2 osoby ••• Poradnictwo zawodowe – 100 osób ••• Pośrednictwo pracy – 100 osób Działanie 1.3a SPO RZL – „Powrót na rynek pracy” ••• Liczba osób ogółem – 109 Formy wsparcia: ••• Szkolenia zawodowe – 95 osób ••• Przyznanie jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej – 14 osób ••• Poradnictwo zawodowe – 109 osób ••• Pośrednictwo pracy – 109 osób Rok 2005/2006 – projekt EFS obecnie zgłoszony do konkursu Działanie 1.2a SPO RZL – „Start młodzieŜy” ••• Liczba osób ogółem – 50 Formy wsparcia: ••• StaŜe – 25 osób ••• Szkolenia zawodowe – 25 osób ••• Poradnictwo zawodowe – 50 osób ••• Pośrednictwo pracy – 50 osób Projekty EFS rok 2004/2005 i 2005/2006 Działanie 1.2a i 1.3a SPO RZL ••• Liczba osób ogółem – 481 osób Formy wsparcia: ••• StaŜe – 130 osób ••• Szkolenia zawodowe – 325 osób ••• Przyznanie jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej – 16 osoby ••• Poradnictwo zawodowe – 481 osób ••• Pośrednictwo pracy – 481 osób W powiecie legionowskim nie tylko Powiatowy Urząd Pracy zajmuje się problemami bezrobotnych. Od listopada 2004 roku został w Legionowie uruchomiony Inkubator Przedsiębiorczości w ramach programu Phare 2002 „Integracja społeczna i zawodowa grup zagroŜonych wykluczeniem”. Przez Inkubator przeszło 801 bezrobotnych, ze szkoleń skorzystało 197 osób. Czasowe lub stałe zatrudnienie znalazło 207 osób.
41 3.3 Infrastruktura społeczna SłuŜba zdrowia Dla większości mieszkańców Powiatu Legionowskiego opiekę zdrowotną zapewniają: Samodzielny Publiczny Zakład Lecznictwa Otwartego, Wojewódzki Szpital Bródnowski Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Szpital Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej. Ponadto w poszczególnych Gminach znajdują się ośrodki zdrowia zapewniające podstawową opiekę zdrowotną dla mieszkańców tych gmin. Publiczne placówki słuŜby zdrowia Na terenie Powiatu Legionowskiego występują następujące Publiczne Zakłady opieki zdrowotnej: Tab. 13 Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej Nazwa zakładu adres Gmina telefon Samodzielny Publiczny Zakład ul. Sowińskiego Legionowo 774 51 51 Lecznictwa Otwartego 4 Samodzielny Zespół Publicznych ul. Modlińska 1 Wieliszew 782 20 32 Zakładów Opieki zdrowotnej Samodzielny Zespół Publicznych ul. Parkowa 21 Jabłonna 782 43 35 Zakładów Opieki zdrowotnej Samodzielny Publiczny Zakład ul. Kędzierskich Serock 782 74 35 Opieki Zdrowotnej 2 Samodzielny Publiczny Zakład ul. Podleśna 4 Nieporęt 772 32 13 Opieki Zdrowotnej Źródło: Dane z Gmin Na terenie Powiatu Legionowskiego znajdują się takŜe Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej świadczące usługi w postaci Podstawowej Opieki Zdrowotnej i pełną specjalistkę. Zakłady te w większości powstały w wyniku przekształceń własnościowych wcześniejszych publicznych zakładów, natomiast niektóre z nich zostały utworzone przez osoby fizyczne jako całkowicie nowe instytucje. Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej na terenie Powiatu Legionowskiego Nazwa: APEIRON Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gmina: Miasto Legionowo Adres: ul. Henryka Sienkiewicza 8, 05 120 Legionowo Tel: 0 22 774 24 89 E mail: [email protected] Nazwa: EL MED Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gmina: Miasto Legionowo
42 Adres: ul.Krasińskiego 70, 05 120 Legionowo Tel: 0 22 784 93 36 Fax: 0 22 784 57 24 Nazwa: LEGIO MED s.c. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gmina: Miasto Legionowo Adres: ul. Husarska14, 05 120 Legionowo Tel: 0 22 784 51 34; 774 91 19 Fax: 0 22 784 51 34 Nazwa: MEDICA MONITOR Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gmina: Miasto Legionowo Adres: ul. Reymonta 5, 05 120 Legionowo Tel: 0 22 784 19 03 Nazwa: MEDICA PERFECT Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gmina: Miasto Legionowo Adres: ul. Jana III Sobieskiego 21, 05 120 Legionowo Tel: 0 22 772 00 44 Nazwa: MEDIQ Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gmina: Miasto Legionowo Adres: ul. Piłsudskiego 20 Tel: 0 22 774 26 40 Fax: 0 22 784 08 60 Nazwa: OSTEON Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gmina: Miasto Legionowo Adres: Pl. Zwycięstwa 2 A, 05 120 Legionowo Tel: 0 22 774 95 97 Nazwa: PULS s.c. Przychodnia lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej Gmina: Miasto Legionowo Adres: ul. Zegrzyńska 6, 05 119 Legionowo Tel: 0 22 774 10 33 Nazwa: Ber Med. Wieliszew Gmina: Gmina Wieliszew Adres: ul. Niepodległości 85, 05 135 Wieliszew Tel: 022 782 23 75
Największym problemem, jaki napotyka słuŜba zdrowia w Powiecie Legionowskim jest brak środków finansowych na prowadzenie działalności w publicznych i prywatnych zakładach. Niepubliczne zakłady nie mogą w pełni usatysfakcjonować pacjentów w zakresie Podstawowej Opieki Zdrowotnej, co wynika z ograniczeń
43 kontraktów na POZ. Publiczne zakłady opieki zdrowotnej muszą być doposaŜone w nowocześniejszy sprzęt medyczny oraz nowe ambulansy reanimacyjne i przewozowe. Ponadto powiat moŜe realizować projekty, których celem będzie wczesne wykrywanie chorób, promowanie zdrowego trybu Ŝycia oraz projekty umoŜliwiające szerszy dostęp do lekarzy specjalistów.
Pomoc społeczna Powstanie Powiatu Legionowskiego stworzyło szansę bardziej kompleksowego podejścia do problematyki społecznej i rozwiązywania problemów w tej sferze. Bardzo istotne znaczenie ma zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom powiatu, takŜe socjalnego. Powiat Legionowski dysponuje określonymi zasobami instytucjonalnymi do rozwiązywania głównych problemów społecznych. Składają się na nie zarówno instytucje publiczne jak i organizacje pozarządowe. Do instytucji publicznych naleŜą m.in.: - Ośrodki Pomocy Społecznej - Dom Dziennego Pobytu - Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie - Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna - Inne instytucje i placówki (policja, sąd, ośrodki kultury, spółdzielcze kluby osiedlowe, gminne świetlice) Do głównych organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu naleŜą: - Towarzystwa Przyjaciół Dzieci - Krajowy Komitet Wychowania Resocjalizującego - CARITAS diecezji warszawsko praskiej - Inne organizacje i stowarzyszenia (PCK, Polski Związek Niewidomych, Koło Rodziców Dzieci Specjalnej Troski, Towarzystwo św. Brata Alberta i inne) Ośrodki Pomocy Społecznej są głównym ogniwem skupiającym tych obywateli, którzy nie mogą sobie poradzić w problemach Ŝyciowych. Mają oni prawo do świadczeń socjalnych w ramach pomocy społecznej. Prowadzenie i utrzymywanie przez kaŜą gminę ośrodka pomocy społecznej naleŜy do zadań własnych o charakterze obowiązkowym samorządu i wynika z ustawy, która reguluje zadania z zakresu pomocy społecznej i zasady przyznawania pomocy. W kaŜdej z gmin Powiatu Legionowskiego funkcjonuje jeden ośrodek pomocy społecznej. Największą bolączka wszystkich ośrodków pomocy społecznej jest brak środków finansowych na realizację zadań ustawowych i podejmowanie nowych projektów. Dom Dziennego Pobytu funkcjonuje od 1991 roku w strukturach Ośrodka Pomocy Społecznej w Legionowie jako ośrodek wsparcia dla jego mieszkańców. Placówka zapewnia opiekę i zaspokojenie niezbędnych potrzeb bytowych w miarę moŜliwości: zdrowotnych, kulturalnych i społecznych, osobom niepełnosprawnym, starszym, bezradnym i długotrwale bezrobotnym. Komisje rozwiązywania problemów alkoholowych zostały utworzone w kaŜdej z gmin Powiatu Legionowskiego. Mają one za zadanie prowadzić działalność związaną z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie jest samodzielną jednostką organizacyjno finansową powołaną na mocy uchwały Rady Powiatu we wrześniu 2000 roku. Realizuje zadania z zakresu pomocy społecznej przewidziane dla samorządu powiatowego. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna jest publiczną placówką oświatową udzielającą nieodpłatnie dzieciom i młodzieŜy pomocy psychologicznej pedagogicznej, w tym pomocy logopedycznej, pomocy w wyborze kierunku
44 kształcenia i zawodu. Placówka funkcjonuje w Legionowie od 1967 roku, a od 2001 r. uruchomiona została filia w Serocku. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci to ogniska środowiskowe. Ich działalność opiera się na poszukiwaniu prawnych, finansowych i organizacyjnych środków oraz metod zapewniających moŜliwość wychowywania się dzieci „gorszych szans” tzw. „dzieci ulicy” we własnych rodzinach. W Powiecie Legionowskim funkcjonuje 8 środowiskowych ognisk wychowawczych, w Jabłonnie, Skierdach, Chotomowie, Legionowie, Zegrzu, gminie Nieporęt, Krubinie i Wieliszewie, w których co roku opieką zostaje objętych 240 dzieci z terenu powiatu Krajowy Komitet Wychowania Resocjalizującego im. Kazimierza Lisieckiego jest organizacją pozarządową działająca na terenie powiatu od 1995 r. Od 1999 roku na mocy zawartego porozumienia z Powiatowym Centrum pomocy Rodzinie w Legionowie, prowadzi na terenie miasta i gminy Serock Ośrodek Opiekuńczo Wychowawczy, który jest placówką wsparcia dziennego. Ośrodek organizuje śródroczne pobyty wycieczkowo rekreacyjne i wypoczynkowe oraz stacjonarne i wyjazdowe formy wypoczynku dla dzieci i młodzieŜy, które pochodzą z rodzin niezapewniających im prawidłowych warunków rozwoju. CARITAS Diecezji Warszawsko Praskiej jest kościelną instytucją charytatywną. Prowadzi w Legionowie Centrum Charytatywno Opiekuńcze, w skład, którego wchodzi schronisko dla bezdomnych męŜczyzn, ( w którym przebywa 40 bezdomnych), świetlica terapeutyczna dla 26 dzieci i punkt pomocy doraźnej, który wydaje Ŝywność, odzieŜ i środki czystości dla osób skierowanych przez gminę, OPS, parafię i zgłaszających się indywidualnie. CARITAS prowadzi równieŜ stację opieki medycznej w Wieliszewie. Głównymi powodami udzielania pomocy społecznej mieszkańcom poszczególnych gmin Powiatu Legionowskiego jest:: - bezrobocie, - niepełnosprawność i długotrwała choroba, - ubóstwo, - bezdomność, - bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, - alkoholizm i narkomania. Wszystkie wymienione wyŜej instytucje zajmujące się szeroko rozumianą pomocą społeczną mogą być beneficjentami środków zewnętrznych (w tym z Unii Europejskiej) i realizować projekty zarówno inwestycyjne (twarde) jak i mające charakter długofalowych zmian postaw społecznych (projekty miękkie). Oświata i wychowanie Na terenie Powiatu Legionowskiego działają publiczne przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły specjalne i ponadgimnazjalne jak i niepubliczne szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne oraz szkoły policealne. Struktura placówek oświatowych przedstawia się następująco:
45 Tab. 14 Oświata na terenie Powiatu Legionowskiego Szkoły Szkoły Szkoły Szkoły Szkoły podstawowe Gimnazja specjalne ponad policealne wyŜsze gimnazjalne publiczne 24 10 1 15 niepubliczne 2 2 5 2 RAZEM 26 12 1 20 2 0
Szkoły te w zupełności pokrywają zapotrzebowanie na edukację w Powiecie Legionowski, ale wciąŜ nierozwiązanym pozostaje problem dowozu dzieci do szkół z uwagi na wysokie koszty tego przedsięwzięcia oraz niewystarczający i niskiej klasy tabor autobusów szkolnych. Kolejnym problemem są bariery edukacyjne, jakie napotykają uczniowie z terenów wiejskich powiatu zwłaszcza przez zuboŜenie rodzin z tych właśnie terenów. Powiat Legionowski realizując Działanie 2.2 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego – wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne, stara się niwelować te bariery. System szkolnictwa powiatowego wymaga dostosowania kierunków nauczania do sytuacji na rynku pracy i kształcenia młodzieŜy w nowych zawodach i specjalnościach. Powiatowa infrastruktura edukacyjna wymaga takŜe remontów i modernizacji oraz stworzenia infrastruktury sportowej zapewniającej prawidłowy rozwój młodzieŜy. Na terenie powiatu działają placówki naukowe i badawczo rozwojowe. Wśród nich naleŜy wymienić: 1. Centrum Szkolenia Policji w Legionowie, 2. Ośrodek Aerologii Instytutu Meteorologii Wodnej w Legionowie, 3. Instytut Fizjologii i śywienia Polskiej Akademii Nauk w Jabłonnie, 4. Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu, 5. Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie – Zakład w Jadwisinie, 6. Państwowy Instytut Hydrologiczno Meteorologiczny w Warszawie, Stacja w Borowej Górze. Kultura Na terenie Powiatu Legionowskiego działają biblioteki publiczne w: 1. Jabłonnie – Gminna Biblioteka Publiczna z filią w Chotomowie, 2. Legionowie Miejska Biblioteka Publiczna z 6 filiami, 3. Nieporęcie – Gminna Biblioteka Publiczna z 2 filiami w Michałowie i Kątach Węgierskich, 4. Serocku Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy z 2 filiami w Jadwisinie i Woli Kiełbińskiej, 5. Wieliszewie – Gminna Biblioteka Publiczna z 3 filiami w Janówku, Łajskach i Skrzeszewie. Na terenie powiatu działają miejskie i gminne ośrodki kultury, które są głównymi placówkami organizującymi Ŝycie kulturalne w swoich miejscowościach. Spełniają one bardzo waŜna rolę profilaktyczną, kulturalną, opiekuńczą, edukacyjną i wychowawczą. Mieszkańcy gmin, bez względu na wiek, spotykają się tam w celach uczestnictwa w szeroko pojętej kulturze oraz dla rozwijania swoich
46 zainteresowań i zdolności artystycznych, a takŜe wspierają ich w sytuacjach trudnych. Dzieci i młodzieŜ uczestniczą w zajęciach organizowanych w sekcjach zainteresowań: plastycznych, rytmicznych, tanecznych, muzycznych, językowych, teatralnych, modelarskich, gimnastycznych i komputerowych Wiele ośrodków kultury organizuje cykliczne imprezy kulturalne, rozrywkowe i akcje charytatywne, które stanowią stały ich repertuar, przygotowuje obchody świąt narodowych, prowadzi zajęcia z dziećmi w czasie ferii. W gminie Jabłonna funkcjonują następujące ośrodki kultury: - Gminne Centrum Kultury i Sportu w Jabłonnie z filią w Chotomowie i Skierdach W Legionowie funkcjonuje: - Miejski Ośrodek Kultury im. Charlesa Spencera Chaplina w ramach, którego działa: Studio Nagrań „Bunkier”, Muzeum Historyczne w Legionowie, Filia MOK przy ul. Targowej. WaŜną rolę w Legionowie spełniają spółdzielcze ośrodki kultury, które zostały utworzone przez Spółdzielnię Mieszkaniową Lokatorsko Własnościową. Mają one status klubów osiedlowych dla dzieci i młodzieŜy, takŜe dla rodzin problemowych. W Legionowie utworzono następujące spółdzielcze kluby: „Tuptuś”, „Kamil”, „411”, „Modelarnia”, „Scena 210”. W gminie Nieporęt funkcjonują następujące ośrodki kultury: - Gminny Ośrodek Kultury w Nieporęcie z filiami w Stanisławowie II, Beniaminowie, Kątach Węgierskich, Michałowie Regionowie W Serocku funkcjonuje jeden Ośrodek Kultury i Sportu. Bardzo cenną inicjatywą władz gminy jest prowadzenie trzech gminnych świetlic terapeutycznych dla dzieci w siedzibie w: Jadwisinie, Wierzbicy Woli Kiełpińskiej. Prowadzą one działalność opiekuńczo wychowawczą i profilaktyczną, a ich oferta skierowana jest do dzieci i młodzieŜy z rodzin niewydolnych wychowawczo. Gmina Wieliszew bezpośrednio kieruje ofertę kulturalną do młodzieŜy gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej z terenu gminy, poprzez gminny ośrodek kultury.. Niewątpliwym problemem w kwestii rozwoju kultury w Powiecie Legionowskim jest brak komunikacji pomiędzy ośrodkami kultury na terenie Powiatu oraz brak współpracy z ośrodkami kultury w Warszawie. Do stałych imprez, które trwale wpisały się w kalendarz spotkań kulturalnych moŜemy wymienić min: Jabłonna 1. Dni Jabłonny, 2. Święto KsiąŜki, 3. Puchar Powiatu Legionowskiego w kolarstwie górskim, 4. Spotkania muzyczne „Czwartki Jazzowe”, 5. Wakacyjny rajd rowerowy, 6. Akcja Lato Legionowo: 1. Dni Legionowa, 2. Festiwal Jazz Jamboree, 3. Doroczne prezentacje teatralne „Luby”, 4. Festiwal muzyki organowej, 5. Bieg przełajowy „PoŜegnanie lata”, 6. Imprezy okolicznościowe na rynku miejskim w Legionowie
47 Nieporęt: 1. Święto Gminy Nieporęt, 2. Festyn „PoŜegnanie lata”, 3. „Urodziny sołtysa”, 4. Święto ziemniaka, 5. Regaty na Zalewie Zegrzyńskim Serock: 1. „Wianki” – inauguracja sezonu letniego, 2. Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne „KUPALNOCKA”, 3. Święto Patrona Serocka – Św. Wojciecha, 4. Święto Darów Ziemi, 5. Święto Latawca, 6. Obchody rocznicy Odzyskania Niepodległości, 7. Dzień StraŜaka, 8. Święto Rodzin, 9. Święto Wojska Polskiego, 10. Serockie Lato Muzyczne – cykl koncertów na „Barbarce”, 11. Spotkanie wigilijne na rynku w Serocku Wieliszew: 1. Święto Gminy Wieliszew, 2. Ogólnopolski konkurs Tańców Polskich w formie towarzyskiej, 3. DoŜynki gminne, 4. Dzień straŜaka, 5. Majówka Europejska, 6. Dzień Dziecka w Wieliszewie, 7. Imprezy sportowe i rekreacyjne na plaŜy w Wieliszewie, 8. Festiwal Folkowy, 9. Rockowe poŜegnanie lata, 10. Wieliszewski Bieg Jesieni, 11. Festiwal Pieśni i Tańców Polskich. Mieszkańcy powiatu w znacznej mierze korzystają z placówek kulturalnych Warszawy, z którymi ich oferta nie moŜe konkurować. Sport, rekreacja i turystyka Na terenie Powiatu Legionowskiego działalnością sportową i rekreacyjną zajmują się: Miejskie i Gminne Ośrodki Sportu i Rekreacji oraz sekcje, kluby i stowarzyszenia sportowe. Do najpopularniejszych dyscyplin naleŜą: piłka noŜna, golf, kolarstwo, lekkoatletyka, koszykówka, siatkówka, szachy i kulturystyka W Powiecie odbywają się następujące cykliczne imprezy sportowe: Jabłonna: Na terenie wsi Rajszew w Gminie Jabłonna powstało pierwsze w Polsce pełnowymiarowe pole golfowe zarządzane przez First Warsaw Golf & Cuntry Club. W okresie od kwietnia do listopada organizowane są tu turnieje golfowe. Legionowo: 1. Grand Prix o Puchar Prezydenta Miasta Legionowa, 2. Zawody pływackie o Puchar Prezydenta Miasta Legionowa, 3. Zawody karate, 4. Wyścig kolarski „Cud nad Wisłą”, 5. Jeden z etapów Samochodowego Rajdu Warszawskiego. Nieporęt: 1. Rynia – regaty o puchar Wojewody Mazowieckiego, 2. Regaty o Błękitną Wstęgę Zalewu Zegrzyńskiego, 3. Biegi przełajowe.
48 Serock: 1. Turnieje „PlaŜowej piłki Siatkowej”, 2. Zawody wodniackie od czerwca do września, 3. Turnieje tenisa stołowego od lutego do listopada, 4. Gminna Liga „6” Piłkarskich, 5. Bieg Niepodległości ulicami Serocka, 6. Zawody Wodniackie o Błękitną Wstęgę Zalewu Zegrzyńskiego Wieliszew: 1. Spływy kajakowe, 2. Rozgrywki Sportowe o puchar Wójta, 3. Mistrzostwa modeli sterowanych, 4. Biegi przełajowe, 5. Wyścigi rowerowe. Wiele ww. imprez sportowych kaŜe wyróŜnić powiat na mapie województwa i Polski w zakresie samoorganizacji społeczeństwa i propagowania zdrowego stylu Ŝycia. Sytuacja ta jest równieŜ skutkiem znacznych walorów rekreacyjnych powiatu ułatwiających uprawianie sportu i turystyki. Największą atrakcją turystyczną Powiatu Legionowskiego jest niewątpliwie znajdujący się tu Zalew Zegrzyński. Wokół Zalewu powstało wiele ośrodków wypoczynkowych oferujących bardzo szeroki wachlarz dla uprawiania turystki kwalifikowanej i aktywnego wypoczynku. Baza noclegowa jest bogata i gotowa przyjąć wielu amatorów „wodnego szaleństwa”. Do największych naleŜą: Dom Zjazdów i Konferencji PAN Gmina: Gmina Jabłonna Adres: ul. Modlińska 105, 05 110 Jabłonna Tel: 0 22 774 48 62 Centrum Kształcenia Kadr Skarbowości Gmina: Gmina Nieporęt Adres: ul. Wczasowa 50, 05 127 Białobrzegi Tel: 0 22 774 80 47, 774 80 66, 774 82 66 Hotel 500 Gmina: Gmina Nieporęt Adres: ul. Warszawska 31a, 05 130 Zerze Południowe Tel: 0 22 774 66 66, 774 22 44 Fax: 0 22 774 12 44 E mail: [email protected] WWW: http://www.hotel500.com.pl Hotel "Jagna" Gmina: Gmina Nieporęt Adres: Michałów Reginów, ul. Nowodworska 23, 05 119 Legionowo Tel: 0 22 774 57 40 Ośrodek Rekreacyjno Konferencyjny "Promenada Rynia" Gmina: Gmina Nieporęt Adres: ul. Spacerowa 35, 05 127 Białobrzegi Tel: 0 22 768 04 25, 774 87 24 Fax: 0 22 774 87 23 E mail: marketing@promenada hotel.pl WWW: http://www.promenada hotel.pl Ośrodek Szkoleniowy IRSS w Białobrzegach Gmina: Gmina Nieporęt Adres: ul. Wczasowa 15 A, 05 127 Białobrzegi Tel: 0 22 774 32 35 Fax: 0 22 774 32 35 E mail: [email protected] WWW: http://irss.and.pl Ośrodek Wypoczynkowy i Hotel "Mazowsze Gmina: Gmina Nieporęt Adres: ul. Wojska Polskiego, 05 127 Białobrzegi Tel: 0 22 774 87 19 Ośrodek Wypoczynkowy "Allianz" Gmina: Gmina Nieporęt Adres: Rynia, ul. Główna 1, 05 127 Bialobrzegi Tel: 0 22 774 87 92, 772 53 00 E mail: [email protected] WWW: http://www.zalew.com.pl Uwagi: e mail: [email protected]
49 Pensjonat "Malibu" Gmina: Gmina Nieporęt Adres: ul. Warszawska 16a, 05 130 Zegrze Południowe Tel: 0 501 065 275 Pensjonat "Marina Diana Gmina: Gmina Nieporęt Adres: ul Wczasowa 24, 05 127 Białobrzegi Tel: 0 22 768 01 41 Fax: 0 22 768 01 42 E mail: [email protected] WWW: http://www.marinadiana.pl Wojskowy Dom Wypoczynkowy w Ryni Gmina: Gmina Nieporęt Adres: Rynia, 05 127 Białobrzegi Tel: 0 22 768 01 61, 688 28 50 (52) Fax: 0 22 774 85 35; 688 27 04 E mail: [email protected] WWW: http://www.medianet.pl/~wdwrynia Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Gmina: Gmina Serock Adres: Dębe, 05 140 Serock Tel: 0 22 774 20 61 Fax: 0 22 774 20 62, 774 35 14 E mail: [email protected] WWW: http://www.codkos.pl Centrum Konferencyjno Szkoleniowe Przedsiębiorstwa Zarządzania Nieruchomościami Gmina: Gmina Serock Adres: ul. Wyzwolenia 61, 05 140 Serock Tel: 782 62 83, Fax: 782 61 61 Centrum Kongresowe Hotel WARSZAWIANKA Gmina: Gmina Serock Adres: Jachranka 77, 05 140 Serock Tel: 0 22 768 90 00 E mail: [email protected] WWW: www.warszawianka.pl Centrum Szkolenia "Geovita" Gmina: Gmina Serock Adres: Jadwisin, ul. Ogrodowa 1, 05 140 Serock Tel: 0 22 782 74 74 E mail: [email protected] WWW: www.geovita.pl Centrum Szkoleniowe Oddział Polskiej Agencji Prasowej Gmina: Gmina Serock Adres: 05 131 Zegrze Tel: 0 22 774 29 24 Hotel Restauracja "Złoty Lin" Gmina: Gmina Serock Adres: Wierzbica 9, 05 140 Serock Tel: 0 22 782 71 08, 782 74 73 Fax: 0 22 782 66 33 E mail: [email protected] WWW: www.zlotylin.pl Instytut Rozwoju Biznesu Ośrodek Szkoleniowy Gmina: Gmina Serock Adres: ul. Wyzwolenia 63, 05 140 Serock Tel: 0 22 782 78 38, 782 78 78; fax 782 73 91 E mail: [email protected] WWW: http://www.irb.pl CSK Sp. z o.o., Łódź, ul. Piotrkowska 173, Ośrodek Szkoleniowo Konferencyjny, Jachranka 73. TP Edukacja i Wypoczynek sp. z o.o., Warszawa, Ośrodek Szkoleniowy Gmina: Gmina Serock Adres: ul. Wyzwolenia 57A, 05 140 Serock Tel: 0 22 782 84 01 Ośrodek Szkolenia Kadr Statystyki Gmina: Gmina Serock Adres: Jachranka 81, 05 140 Serock Tel: 0 22 768 14 84; 768 14 86 Fax: 768 14 94 E mail: jachranka [email protected] WWW: http://www.salekonferencyjne.pl Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Gmina: Gmina Serock Adres: Jadwisin, 05 140 Serock Tel: 0 22 782 75 08 E mail: [email protected] WWW: www.owjadwisin.ta.pl www.owjadwisin.pl
50 Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy PKO BP SA "NAREW" Gmina: Gmina Serock Adres: ul. Pułtuska 132, 05 140 Serock Tel: 0 22 782 71 20, 782 71 25, 782 71 26; tel/fax 782 75 25 E mail: [email protected] Ośrodek Szkoleniowo Wypoczynkowy POC "Dipservice" Gmina: Gmina Serock Adres: Łacha, ul. Mazowiecka 75, 05 140 Serock Tel: 0 22 782 72 64 E mail: os [email protected] Ośrodek Szkoleniowy Centrali PKD S.A. Gmina: Gmina Serock Adres: Jachranka 74, 05 140 Serock Tel: 0 22 774 04 73 Fax: 0 22 774 04 73 Ośrodek Szkoleniowy Wojskowej Akademii Technicznej Gmina: Gmina Serock Adres: ul. Groszkowskiego 2, 05 131 Zegrze Tel: 0 22 688 34 33 Ośrodek Szkoleniowo Wzpocyznkowy "Zetom" Gmina: Gmina Serock Adres: Jachranka 76A, 05 140 Serock Tel: 0 22 768 11 95 E mail: [email protected] WWW: www.zetom.com.pl Ośrodek Wypoczynkowy Rzemiosła Warszawskiego "Relax" Gmina: Gmina Serock Adres: Łacha, ul. Sosnowa, 05 140 Serock Tel: 0 22 782 73 26 ZNP – Hotele Korona sp. z o.o. Warszawa, Ośrodek Szkoleniowo – Konferencyjny, Gmina: Gmina Serock Adres: Jachranka 75, 05 140 Serock Tel: 0 22 768 10 54, 768 19 00 Fax: 782 73 61 E mail: [email protected] WWW: www.nauczyciel.info1.pl Hotel Turystyczny Gmina: Gmina Wieliszew Adres: ul. Modlińska 7, 03 135 Wieliszew Tel: 0 22 782 23 77 Hotel "Sienkiewicz" Gmina: Gmina Wieliszew Adres: Komornica, ul. Wspólna 25, 05 135 Wieliszew Tel: 0 22 783 31 03, 782 30 11 Bezpieczeństwo publiczne Dla zapewnienia mieszkańcom Powiatu Legionowskiego bezpieczeństwa publicznego, na jego terenie funkcjonuje: Komenda Powiatowa Policji, Komenda Powiatowa Państwowej StraŜy PoŜarnej. Za zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, ochronę przeciwpoŜarową i zapobieganie innym nadzwyczajnym zagroŜeniom Ŝycia i zdrowia ludzi oraz środowiska odpowiada Starosta Legionowski, dlatego teŜ Komendy podlegają bezpośrednio Staroście. W poszczególnych gminach na terenie Powiatu funkcjonują dzielnicowe posterunki policji, które mają szerokie znaczenie w budowaniu poczucia bezpieczeństwa mieszkańców tych gmin ze względu na stały kontakt z nimi i moŜliwość natychmiastowego reagowania na zakłócenia porządku publicznego. W niektórych gminach (np. Nieporęt, Wieliszew) powstały jednostki StraŜy Gminnej słuŜącej zapewnieniu porządku publicznego na terenie gminy. Komendant Państwowej StraŜy PoŜarnej w Legionowie oraz Terenowe Jednostki Ochotniczej StraŜy PoŜarnej odpowiadają zaś za ochronę przeciwpoŜarową i zapobieganie innym nadzwyczajnym zagroŜeniom Ŝycia i zdrowia ludzi oraz środowiska.
51 4. Infrastruktura techniczna 4.1 Systemy transportowe Tab. 15 Drogi powiatowe w Powiecie Legionowskim w tym o nawierzchni Gmina Długość w m twardej w m gruntowej w m Jabłonna 7.900 7.900 Legionowo 11.390 11.390 Nieporęt 34.350 33.150 1.200 Serock 46.300 45.100 1.200 Wieliszew 15.830 15.830 Razem: 115.770 113.370 2400 Stan istniejący dróg gminnych: Jabłonna 1) gminne asfaltowe 15% (9 km) 2) gminne gruntowe 85% (103 km) Legionowo 1) drogi gminne o nawierzchni asfaltowej stanowią 38.4% (36.4km) 2) drogi gminne o nawierzchni betonowej 5.4% ( 5.1 km) 3) drogi gminne gruntowe ulepszone 39, 2% ( 37.1km ) 4) drogi gminne gruntowe nie ulepszone 17% ( 16.1 km) Nieporęt 1) gminne asfaltowe 60% (30 km) 2) gminne gruntowe 40% (20 km) W związku z duŜym nasileniem ruchu samochodowego w 2004 roku został wybudowany drugi most w Zegrzu wraz z dojazdami. W najbliŜszych latach planuje się budowę obwodnicy centrum Nieporętu, obwodnicy Jabłonny i Serocka oraz budowę nowego mostu nad kanałem śerańskim Serock 1) drogi krajowe, wojewódzkie i powiatowe posiadają w 100 % nawierzchnię bitumiczną. Jest ona w złym stanie technicznym. Drogi powiatowe mają w przewaŜającej części nawierzchnię bitumiczną takŜe w złym stanie technicznym. 2) Przez centrum Serocka przebiegają dwie drogi krajowe 61 i 62. Aktualnie trwają prace projektowe na budowę obwodnicy Serocka. Na ukończeniu jest przebudowa drogi wojewódzkiej Borowa Góra Nasielsk. Wieliszew 1) gminne asfaltowe 63% (33,66 km) 2) gminne gruntowe 37% (13,8 km) Do 2008 roku planuje się przebudować drogi wojewódzkie, drogi 631 i 621 są obecnie przebudowywane, a drogi powiatowe na terenie gminy juŜ zostały przebudowane.
52 Najbardziej uciąŜliwym dla mieszkańców Powiatu jest przebieg przez jego centrum drogi krajowej nr 61 szczególnie ze względu na zły stan wiaduktu w centrum Legionowa. Ze względu na stan istniejącego zainwestowania, niemoŜliwe są działania w sposób zdecydowany polepszające warunki tranzytowego przejazdu przez powiat. Jedyną moŜliwą do realizacji i bardzo pilną inwestycją drogową jest poszerzenie dróg wraz z modernizacją skrzyŜowań. Wyeliminowanie tranzytu nastąpi dopiero po oddaniu do uŜytku części autostrad. Infrastruktura drogowa w powiecie wymaga pilnie modernizacji i remontów oraz budowy nowych dróg dotychczas gruntowych. Wiele jezdni wymaga doprowadzenia do standardu dróg powiatowych. Na terenach zabudowanych dla podwyŜszenia bezpieczeństwa pieszych muszą być budowane chodniki oraz ścieŜeki rowerowe. Ze względu na rekreacyjno turystyczy charakter części powiatu oraz rozwój turystyki rowerowej koniecznością stają się ciągi rowerowe łączące najbardziej atrakcyjne tereny powiatu. W zakresie transportu publicznego, Powiat Legionowski obsługują trzy linie Zakładu Transportu Miejskiego w Warszawie, łącząc miasto stołeczne z następującymi gminami: Linia 723 – Legionowo – Jabłonna Warszawa, Linia 801 – Legionowo – Jabłonna – Warszawa, Linia 705 – Warszawa – Nieporęt. Linia N63 – Linia nocna łącząca Warszawę z Legionowem Na terenie powiatu funkcjonują takŜe prywatne formy przewozowe praktycznie w 100 % pokrywające zapotrzebowanie w zakresie transportu publicznego na jego terenie. 4.2 Telekomunikacja i łączność Powiat Legionowski w zakresie telekomunikacji obsługiwany jest przez Telekomunikację Polską S.A. Na koniec 2004 roku liczba abonentów sieci na terenie Powiatu Legionowskiego przekroczyła 35 000 abonentów. Większa część gmin Powiatu Legionowskiego nie jest pokryta siecią kablową, lecz łączność odbywa się drogą radiową, która nie zapewnia właściwej łączności i uniemoŜliwia instalację Internetu. Powiat Legionowski znajduje się równieŜ w całości w zasięgu bazowych stacji telefonii komórkowej. 4.3 Elektroenergetyka Powiat Legionowski jest prawie w 100% zelektryfikowany. BieŜące naprawy oraz wymiany linii energetycznych i stacji transformatorowych są wykonywane na bieŜąco oraz ujęte w harmonogramach prac Zakładu Energetycznego Warszawa Teren S.A. Stan zaspokojenia w energię elektryczną w Gminie Jabłonna jest na poziomie 70%. Braki występują w zachodniej części gminy i częściowo w Jabłonnie. Miasto Legionowo jest w 100% zelektryfikowane. W Gminie Nieporęt występują bardzo korzystne warunki dostawy energii elektrycznej. Przez teren gminy poprowadzone są tranzytowe linie napowietrzne wysokich i najwyŜszych
53 napięć o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym. Stan techniczny istniejących linii jest zadawalający. W działaniach inwestorów najwaŜniejsza jest moŜliwość uzyskania zapewnienia zasilania w energię elektryczną. Na terenie Gminy Nieporęt takie moŜliwości występują. W istniejącej sieci przemysłowej występują znaczne rezerwy. Istniejący układ sieci daje duŜą pewność zasilania przy małych spadkach napięć. Zaspokojone mogą być znaczne zapotrzebowania energii. Gmina Serock jest wystarczająco zaopatrzona w energię elektryczną. Modernizacji wymaga sieć elektroenergetyczna w północno wschodniej części gminy. Ze względu na zmianę przeznaczenia znacznej części gruntów rolnych na cele budowlane przewiduje się rozbudowę sieci energetycznej na tych obszarach. 4.4 Gazownictwo i ciepłownictwo Zapotrzebowanie mieszkańców Gminy Jabłonna w gaz zaspokojone jest w 45%. Istnieje duŜe zapotrzebowanie na gaz na terenach przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe. Miasto Legionowo jest zgazyfikowane w 90%. W Gminie Nieporęt są główne magistrale gazowe wysokiego ciśnienia krajowego układu przesyłowego. Z magistral tych poprzez stacje redukcyjno pomiarowe pierwszego stopnia prawie cała gmina została zgazyfikowana. Zaopatrzenie Gminy Serock w gaz naleŜy uznać za zadowalające. Konieczna jest jednak rozbudowa zarówno stacji redukcyjnej jak i sieci gazowej średniego ciśnienia. W szczególności naleŜy doprowadzić gaz do miejscowości o duŜym zurbanizowaniu np. do Osiedla Zegrze. Gmina Wieliszew jest zgazyfikowana w 95% (80% pomieszczeń ogrzewanych jest gazem). Na terenie Gminy Jabłonna brak jest sieci ciepłowniczej i alternatywnych źródeł energii. Na terenie Miasta Legionowo czynna jest jedna ciepłownia. Jej moc zapewnia całkowite pokrycie zapotrzebowania na ciepło dla całego miasta. Dla rozwoju Gminy Nieporęt z punktu widzenia ciepłownictwa największą szansą jest moŜliwość wykorzystania gazu ziemnego jako paliwa w źródłach ciepła. Na terenie Gminy Serock praktykowane jest indywidualne zaopatrzenie budynków i budowli w energię cieplną. Wszędzie tam, gdzie doprowadzony jest gaz – jest on wykorzystywany do celów grzewczych. II. Cele i kierunki działań Powiatu Legionowskiego 1. Priorytety W trakcie opracowywania Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego określone zostały problemy, które wymagają rozwiązania w najbliŜszych latach. Problemy te zostały scharakteryzowane w postaci zadań inwestycyjnych przeznaczonych do realizacji w latach 2007 – 2009 oraz perspektywicznie w latach 2010 2013. Wskazane kierunki działań obejmują następujące obszary realizacji: • Komunikacja, • Edukacja, • Kultura, • Społeczeństwo • Środowisko,
54 • Gospodarka i Turystyka, • Bezpiecze [MS1] ństwo, • Społeczeństwo informacyjne. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe we wszystkich tych obszarach realizowane będą zadania zmierzające do rozbudowy społeczeństwa informacyjnego z zachowaniem polityki równych szans i moŜliwie najbardziej pozytywnym wpływie na środowisko naturalne. Zadania będą zatem zgodne z politykami horyzontalnymi Unii Europejskiej w całej swojej rozciągłości. W kaŜdym z w/w obszarów wyznaczono priorytety, do osiągnięcia których będzie się dąŜyć. 1. W obszarze komunikacji priorytetem jest: dostosowanie układu transportowego powiatu legionowskiego do sieci dróg gminnych i wojewódzkich. W celu osiągnięcia zamierzonego priorytetu naleŜy skupić się na następujących zadaniach: przebudowie dróg powiatowych polegającej na poszerzaniu pasów drogowych, utwardzaniu poboczy i jezdni powiatowych dróg gruntowych wraz z budową ciągów pieszo rowerowych wszędzie tam gdzie jest to technicznie moŜliwe. budowie chodników i ścieŜek rowerowych, rozbudowie sieci ulicznych wraz z przebudową głównych skrzyŜowań, w tym z drogami lokalnymi i regionalnymi, współpracy samorządu powiatowego z kolejami w zakresie budowy i rozbudowy nowej i istniejącej sieci kolejowej, budowie alternatywnego systemu komunikacji ze szczególnym uwzględnieniem alternatywnej komunikacji szynowej poprzez działania mające na celu doprowadzenie szybkiej kolei miejskiej do Miasta Legionowa podejmowaniu działań na rzecz budowy parkingów w centrach duŜych miejscowości w ramach budowy obiektów publicznych oraz modernizacji dróg, skoordynowaniu funkcjonowania prywatnych firm przewozowych świadczących przewozy pasaŜerskie dla poprawy komunikacji autobusowej lokalnej, miejskiej, powiatowej, oraz komunikacji nocnej z Warszawą Całość tych zadań przyczynić się ma do poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, atrakcyjności turystycznej powiatu oraz zwiększenia dostępności do terenów inwestycyjnych na obszarze powiatu legionowskiego . 2. W obszarze edukacji priorytetem jest: rozbudowa i poprawa funkcjonalności placówek oświatowych a takŜe zwiększenie szans edukacyjnych uczniów i studentów z terenów wiejskich powiatu ze szczególnym uwzględnieniem dostosowania nauczania do wymagań rynku pracy W celu osiągnięcia zamierzonych priorytetów naleŜy się skupić na następujących zadaniach:
55 przebudowie i adaptacji z uwzględnieniem standardów Unii Europejskiej budynków szkół powiatowych oraz sal dydaktycznych w tych budynkach, budowie i przebudowie istniejącej, towarzyszącej infrastruktury sportowej i technicznej wokół szkół, wyrównywaniu szans edukacyjnych uczniów z obszarów wiejskich, którzy napotykają szereg barier utrudniających proces kształcenia, zmianie systemów nauczania mających na celu przygotowanie młodzieŜy do nowej sytuacji na ciągle zmieniającym się rynku pracy, poprawie funkcjonowania Starostwa Powiatowego w Legionowie poprzez dobór odpowiednio wykształconej kadry pracowników samorządowych oraz wprowadzeniu nowoczesnych standardów zarządzania. 3. W obszarze kultury priorytetem jest: ochrona dziedzictwa kulturowego powiatu legionowskiego oraz poprawa infrastruktury kulturowej na terenie powiatu. Dla realizacji załoŜonego priorytetu naleŜy się skupić na: remontach i oznakowaniu zabytkowych wnętrz i budowli o duŜym znaczeniu kulturowym dla Powiatu, przebudowie i adaptacji duŜych kompleksów kulturalnych, promocji imprez organizowanych na szczeblu powiatowym o charakterze kulturalnym (festiwale, wystawy, koncerty, plenery) 4. W obszarze społeczeństwo priorytetem jest poprawa funkcjonowania placówek słuŜby zdrowia i systemu pomocy społecznej. Ponadto współpraca ze stowarzyszeniami i organizacji działających na rzecz rozwoju społecznego powiatu. Do realizacji załoŜonego priorytetu przyczynić się mają : zapewnienie mieszkańcom dostępu do słuŜby zdrowia, szczególnie do opieki specjalistycznej, co wiąŜe się z modernizacją i adaptacją budynków na cele słuŜby zdrowia w poszczególnych gminach wiejskich, w których jest utrudniony dostęp do usług i pomocy społecznej. współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi na terenie powiatu legionowskiego w zakresie rozwoju powiatu i realizacji priorytetów Planu, zwiększenie uczestnictwa osób niepełnosprawnych w Ŝyciu społecznym powiatu, poprzez likwidację: barier architektonicznych, technicznych i transportowych oraz rozbudowywanie obiektów przeznaczonych pod mieszkalnictwo chronione i placówki zapewniające rehabilitację i prace zawodową dla tych osób. wypracowanie nowoczesnego systemu zarządzania i monitoringu jakości usług w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i Domu Pomocy Społecznej.
56 5. W obszarze środowisko priorytetem jest zrównowaŜony rozwój środowiska naturalnego i wykorzystanie jego walorów dla potrzeb powiatu legionowskiego Realizując powyŜszy priorytet naleŜy się skupić na: budowie, modernizacji i adaptacji budynków uŜyteczności publicznej celem zmniejszenia emisji zanieczyszczeń i ograniczenia zuŜycia energii. propagowaniu i wdroŜeniu działań mających na celu wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. adaptacji ścieŜek i szlaków rowerowych, ścieŜek dydaktycznych w obszarach parków krajobrazowych dla rozwoju wiedzy o środowisku naturalnym i walorach przyrodniczych powiatu legionowskiego, wdroŜeniu zasady równowaŜonego rozwoju powiatu przy systematycznym monitoringu czystości środowiska naturalnego, a takŜe natychmiastowa reakcja w razie jakichkolwiek dla niego zagroŜeń (gospodarka proekologiczna powiatu), współpracy z samorządami z terenu powiatu w zakresie uporządkowania gospodarki odpadami, edukacji proekologicznej. 6. W obszarze gospodarka i turystyka priorytetami są: stworzenie warunków dla rozwoju malej i średniej przedsiębiorczości wraz z rolnictwem i jego najbliŜszym otoczeniem oraz rozwój bazy turystycznej na terenie powiatu legionowskiego. Działania mające na celu realizację priorytetów będą się opierały w szczególności na: stworzeniu odpowiednich ułatwień i warunków dla potencjalnych inwestorów, a takŜe dla lokalnych przedsiębiorców poprzez systematyczną aktualizację ofert inwestycyjnych w powiecie, współpracy z jednostkami administracji samorządowej i rządowej oraz wymianie informacji o moŜliwościach inwestycyjnych na swoich terenach, dąŜeniu do aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych zwłaszcza tych zagroŜonych długotrwałym bezrobociem. W tym działaniu najwaŜniejszą rolę spełniać będzie Powiatowy Urząd Pracy, którego formy aktywizacji osób bezrobotnych opisano w rozdziale dotyczącym tego zagadnienia, rozwoju bazy sportowej i rekreacyjnej poprzez budowę nowych lub modernizację istniejących obiektów (zadania realizowane przez powiat przy współudziale gmin), wspieraniu inicjatyw zmierzających do stworzenia infrastruktury dla rekreacji i dyscyplin sportowych w oparciu o walory Zalewu Zegrzyńskiego, Doliny Dolnej Narwi i Doliny Środkowej Wisły, innych zasobów przyrodniczych powiatu legionowskiego z pełnym poszanowaniem przepisów ochrony środowiska.
57 7. W obszarze bezpieczeństwa priorytetem będzie realizacja działań mających na celu poprawę funkcjonalności jednostek odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne. Realizując powyŜszy priorytet naleŜy się skupić na: budowie zintegrowanego systemu bezpieczeństwa ratownictwa mieszkańców z uwzględnieniem monitoringu miejsc szczególnie niebezpiecznych, budowie i rozwoju infrastruktury podwyŜszającej bezpieczeństwo publiczne, współpracy władz samorządowych z Komendą Powiatową Policji, Komendą Powiatową StraŜy PoŜarnej, WOPR i innymi słuŜbami oraz inspekcjami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo, współpracy z Centrum Szkolenia Policji w Legionowie. 8. W obszarze budowy społeczeństwa informacyjnego priorytetem będzie rozwój usług i aplikacji na poziomie lokalnym, poprawa dostępności do publicznych usług on line i pomoc we wdraŜaniu na terenie powiatu nowoczesnych rozwiązań informatycznych (e powiat). Realizując powyŜszy priorytet naleŜy się skupić na: wdroŜeniu systemu zarządzania jakości usług publicznych w Starostwie Powiatowym w Legionowie w oparciu o nowoczesne rozwiązania techniczne, e urząd, e społeczeństwo. propagowaniu i upowszechnianiu łączności internetowej w komunikacji między władzą samorządową a społeczeństwem, np.: e starosta, e radny. 2. Realizacja zadań i projektów Zadania inwestycyjne zrealizowane w roku 2007, a takŜe przeznaczone do realizacji w latach 2008 2013 ujęto w formie tabelarycznej w załącznikach nr 1 i nr 2 do Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego. Tabele te pokazują moŜliwości wykorzystania funduszy strukturalnych przy realizacji poszczególnych zadań inwestycyjnych. Zadania rozpisano według następujących komponentów: nazwa działania , która jest podstawową informacją o charakterze podejmowanego przedsięwzięcia, termin realizacji działania, oczekiwane rezultaty na poziomie wskaźnika produktu rezultatu ewentualnie oddziaływania. Kolejnym komponentem jest finansowanie podzielone na szacunkową wartość działania wraz z określeniem potencjalnych jego źródeł. Zadania inwestycyjne ujęte w załączniku nr 1 zostały w większości zgłoszone przez Zarząd i Radę Powiatu w Legionowie. Niemniej jednak w tworzeniu listy zadań inwestycyjnych brały równieŜ udział inne komórki i jednostki organizacyjne powiatu legionowskiego.
58 Zadania te w większości zgłaszane będą do dofinansowania z wybranych priorytetów Programów Operacyjnych jakie powstaną w latach 2007 2013. 3. Powiązania zadań inwestycyjnych z celami dokumentów strategicznych powiatu i województwa i kraju Zadania inwestycyjne przewidziane do realizacji w ramach Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego w pełni wpisują się w cele „Strategii Rozwoju Powiatu Legionowskiego do 2015 roku”. I celem strategicznym tego dokumentu jest „rozwój infrastruktury technicznej w powiecie dla zwiększenia atrakcyjności turystycznej, inwestycyjnej i osadniczej”. Zadania inwestycyjne mające na celu przebudowę dróg, budowę hal sportowych czy ścieŜek rowerowych realizują ten właśnie cel. Zadania te wiąŜą się równieŜ z drugim celem strategicznym „Przyspieszony rozwój przedsiębiorczości dla zwiększenia podaŜy miejsc pracy i poprawy finansów samorządów wraz z restrukturyzacją rolnictwa” oraz celem czwartym „Poprawa oferty oświatowej, zdrowotnej, kulturalnej, rekreacji i wypoczynku, warunków ekologicznych i bezpieczeństwa publicznego dla podniesienia poziomu Ŝycia mieszkańców powiatu”. NaleŜy równieŜ dodać, Ŝe zadania te wpisują się bezpośrednio w cele cząstkowe strategii. To właśnie w wyniku analizy „Strategii Rozwoju Powiatu Legionowskiego do 2015 roku” powstała analiza SWOT Powiatu Legionowskiego, która określa mocne i słabe strony tego regionu i wytycza niejako kierunki i zadania jakimi powinny zająć się władze powiatowe. Wyniki analizy SWOT dla Powiatu Legionowskiego Mocne Strony Powiatu Słabe strony Powiatu Legionowskiego: Legionowskiego: • Niedostateczna ilość dobrych i • Korzystne połoŜenie geograficzne w szybkich szlaków komunikacyjnych z centrum kraju na nizinnym, łatwym Warszawą, do zagospodarowania obszarze, • Zły stan dróg krajowych, • Obecność na obszarze Powiatu wojewódzkich i powiatowych, Zalewu Zegrzyńskiego, • Brak globalnego ujęcia • Bliskość aglomeracji warszawskiej, zagospodarowania przestrzennego • Wysokie walory krajoznawcze, powiatu, • Dobrze utrzymane ekosystemy lasów i • Nienajlepiej rozwinięta infrastruktura rzek, komunikacyjna w gminach, • DuŜe zasoby siły roboczej o róŜnych • Wysokie bezrobocie i niedostateczny kwalifikacjach i poziomie rynek pracy, wykształcenia, • Rozdrobnienie gospodarstw rolnych • Dobre warunki do rozwoju turystki, na terenie powiatu, • DuŜo terenów inwestycyjnych, • Zanieczyszczenie wód Zalewu • Dobra współpraca z gminami powiatu Zegrzyńskiego, legionowskiego, • Niekorzystne procesy demograficzne • Zwarty teren, powiatu (nieprzygotowany na migrację • Dobrze rozwinięta baza noclegowa i z Warszawy, turystyczna w regionie • Brak inwestorów strategicznych w Powiecie, • Brak zintegrowanej promocji Powiatu
59 Szanse Rozwoju Powiatu ZagroŜenia Rozwoju Powiatu Legionowskiego: Legionowskiego : • Wzrost atrakcyjności turystycznej • Brak promocji regionu, regionu (turystyka weekendowa) • Słaby rozwój kultury, brak imprez i • Rozwój struktur ponadlokalnych wydarzeń kulturalnych, (związki, stowarzyszenia) • Brak dbałości o środowisko • Poprawa funkcjonowania Starostwa naturalne, Powiatowego w Legionowie • Wzrost zagroŜenia bezpieczeństwa • Budowa lotniska w Modlinie, mieszkańców Powiatu, • Dobra komunikacja z Warszawą • MoŜliwość wchłonięcia przez • Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej Warszawę, regionu, • Niedostateczna sieć połączeń • Wykorzystanie walorów krajobrazowo komunikacyjnych w regionie, przyrodniczych, • MoŜliwość likwidacji Powiatu poprzez • „Opaska kanalizacyjna” Zalewu zmiany prawa i nowy podział Zegrzyńskiego, administracyjny • Poprawa jakości dróg, • Inwestycje Powiatu dla dobra publicznego (hale sportowe, inwestycje z zakresu ochrony środowiska) • Dalszy rozwój szkolnictwa w tym głównie wyŜszego, • MoŜliwość wykorzystania funduszy strukturalnych z Unii Europejskiej, • Wysoka koniunktura gospodarcza w regionie, • Dobre kontakty międzyregionalne i międzynarodowe, • PrzynaleŜność do rozwijającej się Aglomeracji Warszawskiej, • Skuteczna promocja Powiatu
Zadania inwestycyjne określone w Planie Rozwoju Lokalnego mają być odpowiedzią na wyniki analizy SWOT, a takŜe określają dalszą ścieŜkę rozwoju powiatu legionowskiego. Badając zgodność wytyczonych w Planie zadań inwestycyjnych, z innymi dokumentami strategicznymi, naleŜy przed wszystkim odnieść się do zapisów Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego, jak równieŜ priorytetów kontraktów wojewódzkich, które to są zawierane pomiędzy Radą Ministrów a jednostkami samorządowymi, i określają zakres, tryb i warunki realizacji: zadań wynikających z programów wojewódzkich, które uzyskały wsparcie rządu, oraz zadań naleŜących do spraw nadzorowanych przez ministrów właściwych, które wspierane są przez jednostki samorządu terytorialnego i inne uprawnione podmioty. 1 W wyniku analizy wymienionych dokumentów, i poprzez zestawienie ich z poszczególnymi celami strategicznymi powiatu legionowskiego, moŜna stwierdzić, Ŝe zapisy Planu Rozwoju Lokalnego, spełniają w pełni wymóg zgodności z nadrzędnymi dokumentami. Przykładem niech będą przytaczane juŜ wielokrotnie zadania związane z przebudową dróg, które bez wątpienia znajdą odzwierciedlenie w celu długookresowym „Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego” „Zwiększenie
1 Art. 6. ust 1. Ustawy z dnia 12 maja 2000 roku o zasadach wspierania rozwoju regionalnego.
60 konkurencyjności metropolii warszawskiej i regionu w układzie europejskim i regionalnym”. III. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć planu Zdania objęte wsparciem w ramach Programów Operacyjnych zostaną poddane monitoringowi rzeczowemu, który dostarczy danych dotyczących postępów w realizacji planu i umoŜliwi ocenę jego wykonania w przyszłości. Wskaźniki obrazujące postęp wykonania działań podzielono na trzy kategorie: • Wskaźniki produktu (wszystkie produkty materialne oraz usługi, jakie osiąga beneficjent w trakcie realizacji zadania przy wykorzystaniu moŜliwych zasobów), • Wskaźniki rezultatu (bezpośrednie i natychmiastowe efekty zadania, a takŜe zmiany jakie nastąpiły podczas jego wdraŜania), • Wskaźniki oddziaływania (długookresowe efekty, konsekwencje danego działania wykraczające poza bezpośrednie i natychmiastowe efekty dla Beneficjenta) Większość wskaźników szczególnie tych dotyczących rezultatu i oddziaływania zostanie określona po przygotowaniu studiów wykonalności dla poszczególnych projektów. W Studiach określa się wartości liczbowe wskaźników, a takŜe bezpośredni wpływ danego zadania na otoczenie społeczno gospodarcze. Ze względu na ograniczone środki finansowe powiatu legionowskiego realizacja większości zadań inwestycyjnych określonych w załączniku nr 2 do planu, uzaleŜniona jest od otrzymania dofinansowania z Unii Europejskiej, dlatego w pierwszej kolejności realizowane będą te, które otrzymały pozytywną ocenę Komitetów Sterujących i otrzymały wsparcie. Dla wymienionych w Planie zadań inwestycyjnych w ramach przynaleŜności do poszczególnych priorytetów ZPORR określone zostały wskaźniki monitoringu: Tabela A Wskaźnik produktu Jednostka Lp. Nazwa wskaźnika miary 1 długość wybudowanych/przebudowanych dróg/ulic km 2 długość wybudowanych/przebudowanych chodników km 3 długość wybudowanych ścieŜek rowerowych km 4 ilość wybudowanych zatok przystankowych szt 5 ilość wybudowanych zatok parkingowych szt 6 ilość przebudowanych skrzyŜowań szt 7 powierzchnia wyremontowanych dachów m2 powierzchnia zmodernizowanych/zaadoptowanych 8 m2 pomieszczeń dydaktycznych 9 powierzchnia wyremontowanych sal gimnastycznych m2 10 powierzchnia nowopowstałych obiektów m2 powierzchnia ocieplonych ścian i wyremontowanych 11 m2 elewacji 12 liczba doposaŜonych pomieszczeń szt. 13 liczba wymienionych kaloryferów/grzejników szt. 14 kubatura pomieszczeń ogrzewanych m3 15 długość wymienionych rur C.O i C.W m. 16 liczba załoŜonych instalacji przeciwpoŜarowych szt.
61 17 liczba odrestaurowanych obiektów muzealnych szt. 18 powierzchnia odrestaurowanych obiektów muzealnych m2 19 powierzchnia zaadoptowanych terenów zielonych m2 20 uzyskana powierzchnia magazynowa muzeum m2 21 liczba punktów dostępnych sieci LAN szt. 22 ilość zakupionych systemów komputerowych szt. 23 ilość nowopowstałych stanowisk komputerowych szt. 24 długość dróg z odwodnieniem i oświetleniem km 25 liczba zrealizowanych ścieŜek edukacyjnych szt. 26 powierzchnia malowana m2 27 powierzchnia połoŜonych płytek m2 28 liczba zakupionych zestawów meblowych szt. 29 liczba zakupionego wyposaŜenia sportowego szt. 30 kubatura wyremontowanych powierzchni m3
Do analizy zadań inwestycyjnych przedstawionych w załącznikach do Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego, posłuŜą następujące wskaźniki rezultatu powstałe po zakończeniu projektu i wskaźniki oddziaływania mierzone w rok po zakończeniu projektów. Tabela B. Wskaźniki rezultatu przewidziane do osiągnięcia w latach 2008 2013 Lp. Nazwa wskaźnika 1 NatęŜenie ruchu na drodze 2 Nośność zmodernizowanych dróg 3 Zmniejszenie kosztów energii cieplnej w placówkach edukacyjnych 4 Powierzchnia pomieszczeń ogrzewanych 5 Nowoutworzone miejsca pracy dla 6 Liczba korzystających z odrestaurowanych obiektów zabytkowych 7 Liczba korzystających z sal gimnastycznych 8 Liczba wypadków na drodze Tabela C. Wskaźniki oddziaływania przewidziane do osiągnięcia w latach 2008 2013 Lp. Nazwa wskaźnika 1 Liczba pojazdów korzystających z przebudowanych dróg Liczba osób korzystających z przebudowanych pomieszczeń 2 edukacyjnych 3 Liczba osób, które ukończyły szkoły 4 Liczba imprez i wydarzeń kulturalnych 5 Zmniejszenie natęŜenia hałasu na odcinkach wyremontowanych dróg 6 Ceny gruntów, które stały się lepiej dostępne dzięki przebudowie dróg 7 Zmniejszenie ilości ścieków odprowadzonych do wód i do ziemi 8 Liczba turystów
NaleŜy pamiętać, Ŝe Powiat Legionowski w latach 2006 – 2013 planuje skorzystać z dofinansowanie nie tylko projektów inwestycyjnych, ale równieŜ projektów „miękkich”. Od 2004 roku realizowane jest Działanie 2.2 ZPORR – wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne. Działanie to ma na celu wyrównywanie barier, jakie napotykają uczniowie i studenci z terenów wiejskich w
62 zdobyciu wykształcenia. W roku 2004 pomocą objęto 294 uczniów i 66 studentów z terenu Powiatu Legionowskiego. W roku 2005 było to z kolei 194 uczniów i 47 studentów. Wskaźnik produktu dla projektów z Działania 2.2 ZPORR: • Liczba uczniów/studentów, którym przyznano stypendium, Wskaźnik rezultatu dla tych projektów: • Liczba uczniów/studentów, którzy otrzymali promocję do następnej klasy/zaliczyli rok studiów w ogólnej liczbie otrzymujących stypendia. Jak wskazano wcześniej, dokładnych wartości wskaźników nie da się określić na etapie planowania. Dokładne dane zostaną podane w Studiach Wykonalności dla projektów inwestycyjnych i wnioskach o dofinansowanie projektu dla projektów „miękkich”. Nie naleŜy jednak zapominać, Ŝe obecny dokument programowy, jakim jest Narodowy Plan Rozwoju obowiązywać będzie do roku 2007. Z chwilą powstania nowego dokumentu powstaną zapewne nowe priorytety i zadania a tym samym zmienią się wskaźniki realizacji planu i zadań inwestycyjnych w nim określonych. IV. MOśLIWOŚCI FINANSOWE POWIATU LEGIONOWSKIEGO Przedstawiona poniŜej analiza moŜliwości finansowych powiatu legionowskiego (mająca na celu przede wszystkim ocenę moŜliwości sfinansowania wynikających ze strategii powiatu konkretnych zadań) ma charakter niejako dwustronny. Po pierwsze analizie poddana zostanie strona dochodowa budŜetu, po drugie – strona wydatkowa. Do analizy przyjęto horyzont czasowy lata 2002 – 2004, gdyŜ według autorów ten okres czasowy pokazuje „stabilność” finansową powiatu po wszelkich zmianach, które zachodziły podczas jego powstawania (Powiat Legionowski powstał w wyniku reformy administracyjnej kraju 1 stycznia 1999 r.). Na wstępie warto przypomnieć, iŜ podstawowym celem działania jednostki samorządu terytorialnego kaŜdego szczebla jest zaspokajanie potrzeb społeczności zamieszkującej jej terytorium. Podejmowane przez władze lokalne działania wynikają przede wszystkim z zakresu przekazanych danej jednostce – w procesie decentralizacji – kompetencji i wyraŜają się zasadniczo w drodze realizacji konkretnych zadań o charakterze publicznym. Wykonywanie określonych zadań jest natomiast bardzo ściśle powiązane z koniecznością dokonywania określonych wydatków budŜetowych. Podziały wydatków budŜetowych dokonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego mogą przebiegać w oparciu o róŜne kryteria, uwzględniające zarówno charakter realizowanych zadań, sposób ich wykonywania, czy teŜ względy natury czysto prawnej. W niniejszej analizie uwzględniony zostanie przede wszystkim podział wydatków oparty o obowiązującą klasyfikację budŜetową. Oprócz strony wydatkowej analizie poddane zostaną takŜe dochody budŜetowe powiatu legionowskiego. Podstawowym przyjętym w analizie podziałem w ramach tej kategorii będzie, narzucony przez ustawodawcę, podział wskazujący na podstawowe źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego, a mianowicie dochody własne, subwencje ogólne i dotacje celowe. 1. Sytuacja finansowa Powiatu Legionowskiego w latach 2002 2004 Rozpoczynając analizę sytuacji finansowej Powiatu Legionowskiego w latach 2002 – 2004 warto zwrócić uwagę przede wszystkim na system zasilania finansowego powiatu, a zwłaszcza poszczególne kategorie dochodowe. Przede wszystkim chodzi tutaj o samą strukturę tych dochodów i zmiany, jakie zachodziły w obrębie tej struktury na przestrzeni analizowanych lat. Z punktu widzenia konstrukcji systemu
63 dochodów istotnym wydaje przede wszystkim się udział w strukturze poszczególnych źródeł dochodów, co przedstawione zostało w poniŜszej tabeli. Tab. 16 Struktura dochodów Powiatu Legionowskiego (w %) w latach 2002 2004* 2002 r. 2003 r. 2004 r. Dotacje celowe na zadania własne 16 15,2 7,4 Dotacje celowe otrzymane na 5 3,7 3,4 podstawie porozumień Dotacje na zadania zlecone 42 15,4 10,1 Podatek dochodowy od osób 3 16,2 0 fizycznych Subwencje 22 49,5 32,4 Pozostałe dochody 12 15,2 46,7 *Wszystkie dane z tego rozdziału pochodzą z analizy wykonań budŜetu z poszczególnych lat Jak wynika z powyŜszych danych poszczególne komponenty struktury dochodów róŜniły się w znacząco w poszczególnych latach. Bardzo charakterystycznym zjawiskiem jest rosnący w poszczególnych latach udział pozostałych dochodów, a zmniejszający się stopniowo udział w dochodach dotacji na zadania zlecone. Takie zmiany podyktowane są wejściem w Ŝycie od 1 stycznia ustawy z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Ustawa ta powoduje zwiększenie do 8,42 % udziału powiatu w podatku dochodowym od osób fizycznych (w poprzednich latach udział ten wynosił 1%). Dodatkowo od 2004 roku powiaty posiadają 1,40 % udział w podatku dochodowym od osób prawnych, co jest precedensem w regulacji źródeł dochodów powiatu. Udział dotacji na zadania zlecone uległ stopniowemu zmniejszaniu głównie z powodu przekazani części zadań do realizacji powiatom jako własne. Analizę tę potwierdza poniŜsza tabela. Tab. 17 Struktura dochodów własnych powiatu legionowskiego (w %) w latach 2002 2004 2002 r. 2003 r. 2004 r. Dochody z tytułu realizacji zadań z 1,5 1,9 2,4 zakresu administracji rządowej Pozostałe dochody 1,9 2,9 0,9 Wpływy z usług 11,4 16,1 4,6 Wpływy z opłaty komunikacyjnej 39,7 40,4 19,1 Udział w podatku dochodowym od 22,3 28,1 65,0 osób fizycznych Dochody ze sprzedaŜy majątku 15,2 3,9 3,8 Udział w podatku dochodowym od 0 0 2,5 osób prawnych Dochody z najmu i dzierŜawy 2,6 3,8 1,0 składników majątkowych Odsetki na rachunku bankowym 3,6 2,0 0,7 Darowizny 1,8 0,9 0
64 Obserwując natomiast zmiany, jakie – w przypadku powiatu legionowskiego w latach 2002 2004 – miały miejsce w zakresie transferów zewnętrznych – łatwo zauwaŜyć, iŜ w odniesieniu do subwencji ogólnej moŜna mówić o umiarkowanej tendencji wzrostowej (w porównaniu równieŜ z latami ubiegłymi) z wyraźnie zaznaczającym się spadkiem w roku 2004. Jest to wynikiem wspomnianej juŜ zmiany ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, która zlikwidowała subwencję drogową na korzyść większych dochodów z podatku PIT i CIT. Wykres 9
Struktura subwencji ogólnej przekazanej Powiatowi Legionowskiemu w latach 2002-2004
14000000
12000000
10000000
8000000 subwencja o światowa subwencja drogowa 6000000 subwencja wyrównawcza subwencje ogółem 4000000
2000000
0 2002 r. 2003 r. 2004 r.
Kolejny wykres prezentuje z kolei porównanie w poszczególnych latach wielkości dochodów własnych w poszczególnych działach.
65 Wykres 10.
Struktura dochodów własnych Powiatu Legionowskiego wg działów
14000000 12000000 10000000 2002 r. 8000000 2003 r. 6000000 2004 r. 4000000 2000000 0
o ć a a Ŝ h ia ie ia a a t. o w ś w n o c n n w n z r g t o io z p y e a o z c o e ic n lic w n z r c w p w n cz an b i w ic w d łe a i s o ś ą k u c a l ho z o w d e ł z p ze r ro c a p o a ro L i s r i p y n s h n a rt ie ja .p e w o a c z n o c r h Ŝn i r k y yc p m a h c h ie w z a s a tr c y ó ta c p fi tw n k is o zn R a O ka c ra r n i c i O ra i a i l. y w ie u dz T d m b iz ś p lt i o d u f O o u z sp a p b a K d o o ó jn a G w s y n t o c ro ńs d a h e o uk c z y d o c d E i ie o ra zp ch tu e o ul B D K Osobne zagadnienie, a jednocześnie bardzo waŜne dla opracowania planu rozwoju lokalnego stanowią zmiany zachodzące w wydatkach budŜetu powiatu legionowskiego w latach 2002 2004. Wydatki te stanowią podstawę planowania finansowego i pozwalają uzyskać informacje na temat moŜliwości finansowania zadań inwestycyjnych planu rozwoju lokalnego. Wykres 11.
Wydatki Powiatu Legionowskiego w latach 2002-2004
35000000
30000000
25000000
20000000
15000000
10000000
5000000
0 2002 r. 2003 r. 2004 r. Na przestrzeni lat 2002 – 2004 w strukturze wydatków powiatu legionowskiego zaznacza się wysoki odsetek wydatków na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń, co jest normalnym zjawiskiem. Niepokojącym jest ciągły niewielki odsetek wydatków na inwestycje. Nasuwa się więc wniosek, Ŝe inwestycje trzeba dofinansowywać z funduszy zewnętrznych (fundusze strukturalne UE, kontrakty wojewódzkie) i dlatego między innymi powstaje Plan Rozwoju Lokalnego. Aby lepiej
66 przedstawić analizę struktury wydatków Powiatu Legionowskiego przedstawiono je na porównywalnym wykresie. Wykres 12.
Struktura wydatków Powiatu Legionowskiego w latach 2002-2004
100% Wydatki zwi ązane z obsług ą długu publicznego 90% Wpłaty do bud Ŝetu pa ństwa 80% Odpisy na ZF ŚS 70% inwestycje 60% dotacje 50% świadczenia pracownicze 40% 30% wynagrodzenia i pochodne od wynagrodze ń 20% wydatki rzeczowe 10% 0% 2002 r. 2003 r. 2004 r.
Wysokość kwot przeznaczonych na inwestycje jest rzeczą ciekawą z punktu widzenia wydatków jednostek samorządu terytorialnego. PoniŜszy wykres pokazuje jak zmieniała się ta wielkość na przestrzeni lat. Z analizy procentowej strony wydatków wynika, Ŝe inwestycje to ok. 10 % wydatków z budŜetu powiatu, zauwaŜmy jednak jak wygląda to w konkretnych kwotach. Wykres 13. .
Wydatki na inwestycje w Powiecie Legionowskim w latach 2002-2004
4000000
3500000
3000000
2500000
2000000
1500000
1000000
500000
0 2002 r. 2003 r. 2004 r. W analizowanym okresie czasu wykonano następujące inwestycje:
67 Rok 2002 • Likwidacja barier architektonicznych na drogach powiatowych, • Kontynuacja ciągu pieszo rowerowego przy ul. Wojska Polskiego w Białobrzegach, • Modernizacja ronda i nakładka asfaltowa na ul. Wczasowej w Białobrzegach, • Modernizacja ulicy Izabelińskiej w Izabelinie, • Modernizacja skrzyŜowania ul. Parkowej z Jagiellońską w Legionowie, • Kontynuacja modernizacji ul. Kościelnej w Wieliszewie, • Modernizacja ul. Chotomowskiej i ul. Partyzantów w Gminie Jabłonna, • Termomodernizacja budynku Starostwa, • Instalacja systemu alarmowego w budynku Starostwa, • Termomodernizacja budynku Zespołu Szkół w Dębem, • Prace modernizacyjne w Domu Pomocy Społecznej w Legionowie Rok 2003 • Kontynuacja modernizacji skrzyŜowania ul. Parkowej z Jagiellońską w Legionowie, • Kontynuacja modernizacji ul. Kościelnej w Wieliszewie, • Termomodernizacja Zespołu szkół Specjalnych w Legionowie, • Wykonanie ogrodzenia Zespołu Szkół Specjalnych w Legionowie, • Termomodernizacja Samodzielnego Publicznego Zakładu Lecznictwa Otwartego e Legionowe, • Instalacja systemu alarmowego w Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Legionowie. Rok 2004 • Kontynuacja modernizacji skrzyŜowania ul. Parkowej z Jagiellońską w Legionowie, • Modernizacja drogi powiatowej w ciągu ul. Suwalnej, • Przebudowa ul. Dworcowej, • Nakładka asfaltowa na ul. Izabelińskiej w Gminie Nieporęt, • Wykonanie chodnika na ul. Małołęckiej w Gminie Nieporęt, • Wykonanie chodnika na ul. Wolskiej, • Kontynuacja modernizacji ul. Chotomowskiej i ul. Partyzantów w Gminie Jabłonna, • Instalacja alarmowego systemu przeciwpoŜarowego w Wydziale Komunikacji w Starostwie Powiatowym w Legionowie, • Modernizacja instalacji elektrycznej w Wydziale Komunikacji w Starostwie Powiatowym w Legionowie, • Zamontowanie brodzików łazienkowych w Domu Pomocy Społecznej w Legionowie, Jak łatwo zauwaŜyć dysproporcja jaka powstała w roku 2003 w wydatkach przeznaczonych na inwestycje powiatu legionowskiego, wynika na skupieniu się jednostki na dokończeniu niektórych inwestycji bądź rozpoczęciu nowych na etapie projektowania. Taki stan rzeczy najprawdopodobniej miał miejsce ze względu na przejęcie przez powiat szkół ponadgimnazjalnych i uzupełnianiem subwencją drogową wydatków związanych z oświatą.
68 2. Plan finansowy na lata 2005 – 2007 Przedstawiony Plan Finansowy Powiatu Legionowskiego obejmuje okres do 2006 r. włącznie. Analiza na 2005 rok opiera się na danych dotyczących wykonania budŜetu w I półroczu tego roku, natomiast dane na 2006 rok są zgodne z projektem budŜetu powiatu na 2006 rok. PoniŜej przedstawiono zestawienie najwaŜniejszych składników budŜetu Powiatu Legionowskiego w latach 2005 2006 (wszystkie dane w zł). Tab. 18 Zestawienie składników budŜetu Powiatu Legionowskiego w latach 2005 2007 Wykonanie w Wykonanie do Wykonanie w Wykonanie Plan na 2007 I półroczu końca 2005 r I półroczu do końca rok 2005 r. 2006 r. 2006 r. Dochody własne 17 503 822 34 986 400 18 991 294 43 805 369 40 297 469 Dochody na zadania administracji rządowej 2 282 801 3 848 436 2 318 295 6 986 073 4 091 534 Przychody 908 499 4 308 499 3 856 013 3 856 013 7 482 533 Wydatki własne 13 778 488 38 949 619 14 947 357 41 436 761 47 433 682 Wydatki na zadania administracji rządowej 2 004 878 3 848 436 1 910 541 6 986 073 4 091 534 Rozchody 172 640 345 280 186 940 373 480 346 320
Źródło: sprawozdania z wykonania budŜetu oraz plan budŜetu na 2007 r.
69 Wykres 14. wydatki własne powiatu 50000000 45000000 40000000 35000000 30000000 zł. 25000000 20000000 15000000 10000000 5000000 0 Wykonanie Wykonanie Plan na w I w I 2007 rok półroczu półroczu 2005 r. 2006 r. Źródło: sprawozdanie z wykonania budŜetu za I półrocze i koniec 2005 r., za I półrocze i koniec 2006 r. i projekt uchwały budŜetowej na 2007 rok. PoniŜej przedstawione informacje obrazują prognozę długu powiatu na 31 grudnia 2006 r. i lata następne. Taka analiza niezbędna jest do określenia potencjału inwestycyjnego Powiatu. Warto w tym miejscu podkreślić, Ŝe kredyty i inne dłuŜne instrumenty finansowe w zasadzie nie przyczyniają się bezpośrednio do powiększania potencjału inwestycyjnego, dają zaś moŜliwość mobilizacji kapitału i szybszej realizacji zadań inwestycyjnych. Są zatem instrumentem przesuwania w czasie owego potencjału, za którą to moŜliwość trzeba zapłacić w postaci odsetek od zobowiązań.
70 Tab. 19. Prognoza długu Powiatu Legionowskiego 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. A. SZACOWANE DOCHODY POWIATU 36 28 2400 37 008 048 37 748 209 38 503 173 OGÓŁEM W LATACH Kwota Kwota Kwota Kwota Kwota Planow zadłuŜ Planow zadłuŜe Planow zadłuŜe Planow zadłuŜen zadłuŜenia ane enia na ane nia na ane nia na ane ia na Wyszczególnienie na dzień kwoty dzień kwoty dzień kwoty dzień kwoty dzień 31 grudnia spłat 31grud spłat 31 spłat 31 spłat 31 2005 r. nia grudnia grudnia grudnia 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 E. ZOBOWIĄZANIA WG 5 196 343 1 133 474 6 945 177 1 418 264 5 526 913 1 194 901 4 332 012 1 083 011 3 249 001 TYTUŁÓW DŁUśNYCH** (E1 + E2 + E3 + E5) E Z tego: emisja 1 papierów wartościowych E Kredyty i poŜyczki 4 003 943 920 614 5 965 637 1 214 089 4 751 548 999 654 3 751 894 941 673 2 810 221 2 wraz z naleŜnymi odsetkami E Przyjęte depozyty 3 E Z tego: depozyty E zbywalne wymagalne 5 zobowiązania (E6+E9) E Z tego jednostek 6 budŜetowych E Z tego: dostawy E towarów i usług 8 składek na ubezpieczenie E Wynikających z ustaw 1 192 400 212 860 979 540 204 175 775 365 195 247 580 118 141 338 438 780 9 i orzeczeń sądów,
71 udzielonych poręczeń i gwarancji wraz z naleŜnymi odsetkami *zgodnie z pismem Ministra Finansów ST 440 476/99 z dnia 30 czerwca 1999 r. ** zgodnie z art.114 ustawy o finansach publicznych.
72 V. System wdraŜania planu Proces wdraŜania Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego na lata 2007 2013 aby mógł przebiegać sprawnie powinien być precyzyjnie zaplanowany. Wprowadzenie Planu w Ŝycie jest zatem nie tylko formalną realizacją zobowiązań powiatu w tym zakresie, ale przede wszystkim prowadzi do podniesienia jakości Ŝycia społeczności lokalnej i sprzyja jej rozwojowi. System wdraŜania planu bowiem zawiera listę uszeregowanych zadań przewidzianych do realizacji w poszczególnych latach na poziomie subregionalnym. W celu osiągnięcia zamierzonych efektów wdroŜenia planu będzie on odpowiednio modyfikowany i dopasowywany zgodnie z systemami wdraŜania poszczególnych źródeł finansowania planu oraz zgodnie z celami strategicznymi „Strategii Rozwoju Powiatu Legionowskiego do 2015 roku”. Poszczególne zadania będą wdraŜane w oparciu o zasady wydatkowania środków wg źródeł ich pochodzenia. W niektórych sytuacjach moŜe to oznaczać, Ŝe podmiot korzystający z róŜnych źródeł finansowania będzie musiał sprostać wielu wymaganiom formalnym. Dotyczy to w szczególności odmiennych zasad wykorzystania środków pochodzących ze źródeł krajowych oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. WdroŜenie Planu Rozwoju Lokalnego powinien w istotny sposób wpływać i wspomagać realizację celów i zadań, jakie stoją przed władzami powiatu i jednostek organizacyjnych funkcjonujących na tym terenie. Jego urzeczywistnienie umocniłoby pozycję powiatu w województwie mazowieckim, a jednocześnie przyczyniłby się do integracji na płaszczyźnie gospodarczej z przodującymi w tej dziedzinie rejonami województwa. VI. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej 1. System monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego Podstawą do sporządzenia Planu Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Legionowskiego) była przyjęta uchwałą nr 215/XLI/2002 Rady Powiatu w Legionowie w dniu 21 marca 2002 roku „Strategia Rozwoju Powiatu Legionowskiego do 2015 roku” oraz Plany Operacyjne do przedmiotowej Strategii, zawierające szczegółowy opis realizacji poszczególnych zadań powiatu określonych w strategii. Na proces tworzenia i sprawnego koordynowania planu składa się monitorowanie procesu wdraŜania strategii, ocena osiągniętych efektów i uaktualnianie zapisów zgodnie ze zmieniającymi się warunkami otoczenia. Dobrze funkcjonujący system monitoringu pozwala na wczesne wykrywanie zagroŜeń związanych z terminową i prawidłową realizacją Planu. Na jego bowiem podstawie moŜliwe jest dokonanie oceny realizowanych projektów i zadań według wcześniej określonych celów i kryteriów. Efektywny monitoring musi spełniać określone wymagania. NajwaŜniejsze z nich to:
73 - oparcie procesów monitoringu na jasnych kryteriach, które pozwalają na obiektywną ocenę przebiegu procesu wdraŜania Planu Rozwoju Lokalnego. - konieczność analizy i aktualizacji kluczowych zadań, które zapewniają realizację przyjętych celów w Planie oraz wymuszają zmianę sposobów ich realizacji - dostarczanie podstaw do podejmowania decyzji w kwestiach bieŜących i długoletnich. CięŜar wdroŜenia zapisów planu ciąŜy w głównej mierze na Zarządzie Powiatu , ale końcowy sukces uwarunkowany jest zaangaŜowaniem w realizację zapisów planu wszystkich środowisk społecznych i współdziałania wszystkich gmin z terenu powiatu legionowskiego. Natomiast bieŜący monitoring sprawowany będzie przez Referat Inwestycji i Drogownictwa , który jednocześnie będzie zobowiązany do składania raportów (rocznych) z przebiegu wdraŜania zadań i realizacji projektów zawartych w Planie Rozwoju i Programach Operacyjnych do Strategii powiatu, na podstawie sprawozdań, analiz i zrealizowanych przedsięwzięć przez poszczególne jednostki. Komórką pomocniczą będzie Referat Promocji i Rozwoju Społecznego monitorujący wykonanie planu pod kątem wykorzystania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. 2. Sposoby oceny Planu Rozwoju Lokalnego Przedstawiony Plan Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Legionowskiego na lata 2007 2013 uwzględnia wszystkie najwaŜniejsze dla powiatu zadania związane z rozwojem gospodarczym, społecznym, itc. I tak, głównym celem oceny planu rozwoju jest ulepszenie mechanizmu monitoringu oraz dostarczenie uŜytecznych informacji do podejmowania decyzji i skutecznego zarządzania planem. Aby móc osiągnąć zamierzone cele zawarte w „Strategii Rozwoju Powiatu Legionowskiego do 2015 roku” waŜne było przygotowanie tego planu, ale jeszcze waŜniejsze jest wcielenie go w Ŝycie. W celu oceny efektywności planu oraz oceny zgodności rezultatów ze zdefiniowanymi celami, działania objęte planem będą przedmiotem oceny wstępnej i średniookresowej, a takŜe stałego monitorowania i oceny końcowej. Plan Rozwoju Lokalnego powinien być zatem dostępny dla ludzi zainteresowanych rozwojem powiatu lub mającą wpływ na jego rozwój. KaŜdy zainteresowany powinien mieć świadomość działania, znać konkretne cele planu, przewidziane działania i umieć kierować w określone miejsce swoje pomysły, problemy i oczekiwanie na wsparcie swojej inicjatywy, stąd teŜ Plan Rozwoju Lokalnego będzie dostępny dla wszystkich zainteresowanych na stronie internetowej powiatu: www.powiat legionowski.pl Przy ocenie postępu prac nad realizacją planu rozwoju lokalnego pomocny będzie system mierników, tj. oczekiwanych wskaźników osiągnięć planu, zawartych w rozdziale: Oczekiwane wskaźniki osiągnięć planu rozwoju lokalnego. Zatem ocena Planu dostarczy informacji, które umoŜliwią jednostce monitorującej wypracowanie opinii i przedkładanie Zarządowi Powiatu raportów z realizacji etapów zamierzonych zadań i całego planu. Ocena planu rozwoju lokalnego będzie dokonywana poprzez: - analizę poszczególnych zadań/ złoŜonych projektów - przegląd realizacji planu na spotkaniach z jednostkami realizującymi odpowiednie zadania, - współpracę z pracownikami odpowiedzialnymi za realizację planu rozwoju lokalnego, - wprowadzanie zmian,
74 - dostarczanie informacji i przygotowywanie odpowiednich raportów. Aby usprawnić ocenę i monitoring planu, a takŜe ułatwić wprowadzanie nowych zadań inwestycyjnych, wymagających ujęcia w nim, wprowadza się przedstawiony poniŜej formularz zgłoszenia zadania inwestycyjnego. Ten przejrzysty dokument wypełniany będzie w przyszłości przez komórkę/jednostkę organizacyjną, która zechce wprowadzić w Ŝycie pomysł na nową inwestycję.
75 Tab. 20. Wniosek o wprowadzenie inwestycji do Planu Rozwoju Lokalnego
Nazwa jednostki wdraŜającej projekt :
Termin realizacji Wartość w tys. PLN Lp. Nazwa i opis Podmioty Oczekiwane zadania uczestniczące rezultaty w Miesiąc i Dofinansowanie Miesiąc i rok Udział inwestycyjnego w zadaniu ramach rok ogółem z funduszy zakończenia własny wskaźników rozpoczęcia strukturalnych 1 2 3 ZPORR 4 5 6 7 8 9 1.
2.
3.
4.
5.
Data: Sporządził:
76 3. Sposoby inicjowania współpracy między sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi
Plan Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Legionowskiego będzie realizowany na terenie Powiatu Legionowskiego. Z proponowanych zadań i projektów inwestycyjnych przeznaczonych do realizacji wynika, Ŝe prowadzonych będzie klika inwestycji w jednym czasie i róŜnych miejscowościach powiatu. W związku z tym prowadzenie i zakres prac przekracza moŜliwość Starostwa Powiatowego w Legionowie. Dlatego teŜ w załoŜonych działaniach Planu zaangaŜowane są inne organy administracji, tj. gminy z terenu powiatu oraz jednostki organizacyjne powiatu, a takŜe sektor prywatny. Realizacja wspólnych zadań będzie odbywała się na podstawie zawartych umów i porozumień. 4. Public relations Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Legionowskiego Celem Public Relations Planu Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Legionowskiego jest wypracowywanie i wdraŜanie w Ŝycie skutecznych sposobów pozwalających na tworzenie pozytywnego wizerunku powiatu legionowskiego w otoczeniu, nawiązywanie, podtrzymywanie i odbudowywanie korzystnych kontaktów z elementami tego otoczenia, tworzenie przyjaznego klimatu oraz klarowne przedstawienie celów i zasad działania. Jak nie trudno zauwaŜyć, korzyści płynące z odpowiedniego wykorzystania takiej wiedzy mogą być wręcz nieocenione. Public realations planu jest niezbędny w funkcjonowaniu organów administracji publicznej, w tym Starostwa Powiatowego, funkcjonujących gmin na terenie powiatu i jednostek organizacyjnych powiatu. Dlatego teŜ jak najczęściej i systematycznie Starostwo Powiatowe w Legionowie zamierza przekazywać informacje o planowanych zadaniach i projektach zawartych w planie rozwoju lokalnego poprzez środki masowego przekazu. Kontakty władz powiatu legionowskiego ze środkami masowego komunikowania polegają takŜe na udzielaniu wywiadów przez władze powiatu oraz jednostek koordynujących zadania, a takŜe organizowanie konferencji prasowych z uprzednim opracowaniem materiałów informacyjnych przygotowanych dla dziennikarzy. Jednak najbardziej popularną techniką public relations stosowaną od początku funkcjonowania powiatu, jako oddzielnej jednostki administracyjnej kraju, jest bezpośredni kontakt z prasą oraz kontakt z mieszkańcami powiatu na łamach strony internetowej powiatu oraz relacje w lokalnej telewizji. Z kaŜdym elementem przekazu informacji wiąŜą się czynniki wpływające na jego skuteczność. Władze powiatowe często będą stawały przed zadaniem skutecznego przekazu informacji, perswazji czy stworzenia korzystnego klimatu wokół swoich przedsięwzięć. Public relation Planu Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Legionowskiego to nic innego jak komunikowanie się z otoczeniem, które moŜna podzielić na: - wewnętrzne – pracownicy urzędu, którzy uczestniczą w bezpośrednim administrowaniu powiatem, ich wiedza, motywacja, umiejętności praktyczne, kompetencje interpersonalne, lecz takŜe i zasoby organizacji. - zewnętrzne • otoczenie zewnętrzne bliŜsze, obejmujące przede wszystkim ogół mieszkańców powiatu, w którym jednak moŜna wyróŜnić szereg grup,
77 organizacji, stowarzyszeń i instytucji czy przedsiębiorstw, jak choćby jednostki organizacyjne pozostające pod bezpośrednią administracją władz powiatowych (np. szkoły, publiczne zakłady opieki zdrowotnej itp.), organizacje regionalne czy lokalne struktury politycznych i społecznych organizacji ogólnokrajowych, przedsiębiorstwa działające na terenie powiatu itp.; moŜna je nazwać otoczeniem bezpośrednio zainteresowanych; • otoczenie zewnętrzne dalsze, czyli faktycznie otoczenie powiatu: sąsiednie powiaty, struktury wojewódzkie i ogólnopaństwowe, przedsiębiorstwa z kraju i zagranicy, partnerskie struktury lokalne za granicą itp.; moŜna je nazwać otoczeniem wywierającym wpływ, potencjalnie zainteresowanym i będącym przedmiotem zainteresowania gminy. Działania komunikacyjne administracji powiatowej powinny być zatem podporządkowane zasadom kompetentnej polityki public relations , której funkcje to m.in.: starania organizacji o zdobywanie poparcia ze strony grup społeczeństwa lub planowe, systematyczne i metodyczne zabiegi o zrozumienie, zaufanie i pozytywna reputacja w otoczeniu za pomocą celowo zastosowanych procesów komunikacyjnych oraz przewidywanie, analiza i interpretacja opinii publicznej, nastawienia, które mogą wywierać pozytywny lub negatywny wpływ na działalność i plany władz powiatowych. Będzie to sprzyjać skuteczności wszelkich przekazów, które wychodzą od administracji publicznej, gdyŜ wizerunek źródła informacji, postawa wobec niego, a zwłaszcza zaufanie, w znacznym stopniu przesądza o skuteczności perswazyjnych aspektów przekazu.
78 Spis tabel Tab.1 NajwaŜniejsze dane o gminach Powiatu Legionowskiego…………...... 8 Tab.2 Powiat Legionowski na tle województwa i Polski………………………… 8 Tab.3 Punkty PMŚ w zakresie obserwacji powietrza ………………………….. 14 Tab.4 StęŜenie zanieczyszczenia SO 2 w 2002r…………………………………… 14 Tab.5 StęŜenie zanieczyszczenia NO 2 w 2002r………………………………….. 15 Tab.6 Zanieczyszczenie: PM10 w 2002r………………………………………. …. 15 Tab.7 Wykaz punktów pomiarowo kontrolnych połoŜonych na terenie Powiatu Legionowskiego i w jego pobliŜu…………………………………. 25 Tab.8 Wyniki badania jakości wód powierzchniowych w latach 2001 2002……………………………………………………………………………….. 25 Tab.9 Tereny poeksploatacyjne wymagające rekultywacji ………………...... 30 Tab.10 Społeczeństwo w Powiecie Legionowskim na tle powiatów ościennych……………………………………………………………………. … 32 Tab.11 Formy zapobiegania bezrobociu…………………………………………….. 39 Tab.12 Formy niesubsydiowane zapobiegania bezrobociu…………………….. 39 Tab.13 Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej…………………………………….. 42 Tab.14 Oświata na terenie Powiatu Legionowskiego…………………………….. 46 Tab.15 Drogi Powiatowe w Powiecie Legionowskim……………………………… 52 Tab.A Wskaźniki produktu………………………………………………………….. 61 Tab.B Wskaźniki rezultatu przewidziane do osiągnięcia w latach 2008 2013……………………………………………………………………………….. 62 Tab.C Wskaźniki oddziaływania przewidziane do osiągnięcia w latach 2008 2013……………………………………………………………………….. 62 Tab.16 Struktura dochodów Powiatu Legionowskiego (w%) w latach 2002 2004……………………………………………………………………………… 64 Tab.17 Struktura dochodów własnych Powiatu Legionowskiego (w%) w latach 2002 2006………………………………………………………………. 64 Tab. 18 Zestawienie składników budŜetu Powiatu Legionowskiego w latach 2005 2007……………………………………………………………………….. 69 Tab.19 Prognoza długu Powiatu Legionowskiego…………………………………. 71 Tab.20 Wniosek o wprowadzenie inwestycji do Planu Rozwoju Lokalnego…. 76
79 Spis wykresów Wykres 1. Powierzchnia Powiatu Legionowskiego z podziałem na gminy…. 9 Wykres 2. Ludność Powiatu Legionowskiego z podziałem na gminy ……….. 9 Wykres 3. Porównanie liczby ludności Powiatu Legionowskiego i powiatów sąsiednich……………………………………………………………………. 33 Wykres 4. Bezrobocie Powiatu Legionowskiego w ujęciu gminnym …………. 34 Wykres 5. Bezrobocie Powiatu Legionowskiego wg wieku na dzień 31.12.06r……………………………………………………………………. 35 Wykres 6. Bezrobocie Powiatu Legionowskiego wg wykształcenia na dzień 31.12.06r. ………………………………………………………………….. 36 Wykres 7. Bezrobocie w Powiecie Legionowskim wg staŜu pracy na dzień 31.12.06r……………………………………………………………………. 36 Wykres 8. Wahanie stopy bezrobocia w Powiecie Legionowski i powiatach ościennych………………………………………………………………….. 38 Wykres 9. Struktura subwencji ogólnej przekazanej Powiatowi Legionowskiemu w latach 2002 2004………………………………... 65 Wykres 10 Struktura dochodów własnych Powiatu Legionowskiego wg działów……………………………………………………………………….. 66 Wykres 11. Wydatki Powiatu Legionowskiego w latach 2002 2004…………… 66 Wykres 12. Struktura wydatków Powiatu Legionowskiego w latach 2002 2004…………………………………………………………………………... 67 Wykres 13. Wydatki na inwestycje w Powiecie Legionowski w latach 2002 2004…………………………………………………………………………... 67 Wykres 14. Plan wydatków inwestycyjnych Powiatu Legionowskiego ……….. 70
80 Zał ącznik nr 1
Inwestycje realizowane przez Powiat Legionowski w 2007 roku.
Planowany koszt Nazwa zadania Jednostka realizuj ąca Struktura finansowania inwestycji Przebudowa drogi powiatowej nr 1813 w Wólce 1 000 000 zł Powiat Legionowski Środki powiatowe oraz Gminy Niepor ęt Radzymi ńskiej Przebudowa drogi powiatowej Powiat Legionowski w Powiat Legionowski przekazał Gminie Legionowo nr 1819 (ul. Tadeusza 750 000 zł porozumieniu z Gmin ą środki w wysoko ści 750 000 zł Ko ściuszki) Legionowo Przebudowa drogi powiatowej Zło Ŝono wniosek o dofinansowanie z rezerwy subwencji nr 1820 W wraz ze ogólnej na kwot ę 3 500 000, a tak Ŝe wniosek w ramach skrzy Ŝowaniem z drog ą 7 000 000 zł Powiat Legionowski Samorz ądowego Instrumentu Wspierania Rozwoju powiatow ą Nr 1819 W w Mazowsza Komponent A, na kwot ę 1 000 000 zł. Chotomowie Cało ść ze środków własnych Powiatu. Planowane jest 180 000 zł (opracowywana przygotowanie projektu kompleksowego przebudowania Przebudowa drogi Powiatowej jest dokumentacja Powiat Legionowski drogi. Projekt zło Ŝony b ędzie z chwil ą ogłoszenia nr 1802 W D ębe-Zegrze projektowa) konkursu w ramach Priorytetu III RPO Mazowsze. Przybli Ŝona warto ść projektu to 20 mln złotych Wymiana nawierzchni parkingu przy Starostwie 400 000 zł Powiat Legionowski Cało ść ze środków własnych powiatu Powiatowym w Legionowie Modernizacja centralnego ogrzewania w Starostwie Planowana po Ŝyczka z Wojewódzkiego Funduszu Powiatowym w Legionowie 606 000 zł Powiat Legionowski Ochrony Środowiska w wysoko ści 300 000 zł, pozostała oraz w Powiatowym zespole kwota ze środków własnych Powiatu Szkół Ponadgimnazjalnych w Serocku
81 Ocieplenie elewacji budynku Środki w wysoko ści 190 000 zostan ą wykorzystane w Starostwa Powiatowego w 649 746 zł Powiat Legionowski ramach Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska, Legionowie pozostała kwota ze środków własnych Powiatu
Gmina Serock przeka Ŝe środki w kwocie 447 030 zł, 750 000 zł pochodzi ć b ędzie z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej. Hala sportowa dla Został zło Ŝony wniosek na dofinansowanie wyposa Ŝenia Powiat Legionowski przy Powiatowego Zespołu Szkół 1 844 060 zł (koszt stałego hali sportowej w ramach komponentu B współpracy z Gmin ą Ponadgimnazjalnych w inwestycji w roku 2007) Samorz ądowego Instrumentu Wspierania Rozwoju Serock Serocku Mazowsza na kwot ę 100 000 zł. Równie Ŝ na wyposa Ŝenie „mi ękkie” hali planowane jest zło Ŝenie wniosku w ramach 0,6 % cz ęś ci o światowej rezerwy subwencji ogólnej. Remont kopuły w Domu Pomocy Społecznej 100 000 zł Powiat Legionowski Cało ść ze środków własnych „Kombatant” Projekt i budowa Zło Ŝono wniosek w ramach komponentu D wielofunkcyjnego boiska Samorz ądowego Instrumentu Wspierania Rozwoju sportowego przy Powiatowym 300 000 zł Powiat Legionowski Mazowsza na kwot ę 100 000 zł. Zespole Szkół Do Ministerstwa Sportu równie Ŝ zło Ŝony został wniosek Ponadgimnazjalnych w na kwot ę 200 000 zł. Serocku Projekt i budowa o świetlenia Cało ść kwoty inwestycji pochodzi ć będzie ze środków 60 000 zł Powiat Legionowski hali sportowej w Serocku własnych Powiatu.
82 Zał ącznik nr 2
Indykatywny wykaz projektów Powiatu Legionowskiego, które mog ą uzyska ć współfinansowanie ze środków zewn ętrznych (2008-2013).
Lp. Potencjalne źródło Szacunkowy Wysoko ść dofinansowania Nazwa projektu finansowania (program) koszt (zł.) zewn ętrznego (%) 1 Przebudowa drogi powiatowej nr 1802W D ębe – EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, Jachranka – Zegrze. Mazowsze, kategoria interwencji 18.000.000.00 zł. pozostałe koszty ze środków 23 – drogi regionalne/lokalne własnych powiatu lub/i gmin. 2 EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, Przebudowa drogi powiatowej nr 1811W w Mazowsze, kategoria interwencji - pozostałe koszty ze środków Białobrzegach, Ryni i Beniaminowie. 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 3 Przebudowa skrzy Ŝowania drogi powiatowej nr EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, 1802W z drog ą powiatow ą nr 1803 W Mazowsze, kategoria interwencji pozostałe koszty ze środków - od drogi 61 -Zegrze -Dębe -Orzechowo do drogi 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 62 Jachranka -Wola Kełpi ńska 4 Przebudowa drogi powiatowej nr 1818W EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, Legionowo: ul. Jana Pawła I, ul. J. Mireckiego, Al. Mazowsze, kategoria interwencji pozostałe koszty ze środków - Legionów, ul. Kard. S. Wyszy ńskiego, ul. 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. Parkowa i przedłu Ŝenie do ul. Chotomowskiej 5 Przebudowa drogi powiatowej nr 1810W EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, Stanisławów II – K ąty W ęgierskie Mazowsze, kategoria interwencji - pozostałe koszty ze środków 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 6 Przebudowa drogi powiatowej nr 1804W w EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, miejscowo ści Ludwinowo Zegrzy ńskie Mazowsze, kategoria interwencji - pozostałe koszty ze środków Jadwisin – Ludwinowo – Szadki 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 7 Przebudowa Mostu nad Kanałem Królewskim w EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, ci ągu drogi powiatowej nr 1815 W w Izabelinie Mazowsze, kategoria interwencji - pozostałe koszty ze środków 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 8 Przebudowa drogi powiatowej nr 1822W w EFRR - Priorytet III RPO - 85% z EFRR,
83 Wieliszewie od drogi nr 621 Komornica – Mazowsze, kategoria interwencji pozostałe koszty ze środków Wieliszew do drogi nr 631 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 9 Przebudowa drogi powiatowej nr 4303W wraz z EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, oczyszczaniem poboczy Radzymin- Beniaminów Mazowsze, kategoria interwencji - pozostałe koszty ze środków - Niepor ęt 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 10 Budowa chodnika w ci ągu drogi powiatowej nr EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, 1801W w Stanisławowie Mazowsze, kategoria interwencji - pozostałe koszty ze środków Zabłocie – Stanisławowo do drogi nr 621 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 11 Budowa chodnika w ci ągu drogi powiatowej nr EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, 1819W Chotomów – Legionowo (ul. T. Mazowsze, kategoria interwencji - pozostałe koszty ze środków Ko ściuszki , ul. Jagiello ńska) 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 12 Budowa chodnika w ci ągu drogi powiatowej nr EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, 1809W w miejscowo ści Nowa Wie ś Mazowsze, kategoria interwencji - pozostałe koszty ze środków od drogi nr 62 Nowa Wie ś – Kania Polska 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 13 Przebudowa drogi powiatowej nr 1816 W w EFRR - Priorytet III RPO 85% z EFRR, Niepor ęcie Mazowsze, kategoria interwencji - pozostałe koszty ze środków 23 – drogi regionalne/lokalne* własnych powiatu lub/i gmin. 14 Modernizacja zaplecza sportowego Powiatowego RPO Mazowsze priorytet VII – 85% z EFRR Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w D ębem Tworzenie i Poprawa Warunków - 15% bud Ŝet powiatu dla Rozwoju Kapitału Ludzkiego 15 Podniesienie jako ści usług publicznych poprzez EFS - Program Operacyjny 85% z EFS, wprowadzenie systemu zarz ądzania ISO w Kapitał Ludzki, Priorytet V: 15% z bud Ŝetu powiatu, 120.000,00 zł. Starostwie Powiatowym w Legionowie wraz z Dobre rz ądzenie, cel 1. systemem szkole ń dla pracowników. 16 Kontynuacja programów stypendialnych dla EFS – Program Operacyjny 100% z EFS. uczniów i studentów zagro Ŝonych marginalizacja i kapitał Ludzki, Priorytet IX: 300.000,00 zł. nara Ŝonych na wykluczenie społeczne w powiecie Rozwój wykształcenia i legionowskiem kompetencji w regionach, 17 Przebudowa d źwigu osobowego w budynku RPO Mazowsze priorytet VII – 85% EFRR Starostwa Powiatowego w Legionowie dla potrzeb Tworzenie i Poprawa Warunków 200.000.00 zł. 15% z bud Ŝetu powiatu. osób niepełnosprawnych dla Rozwoju Kapitału Ludzkiego 18 Zakup nowoczesnej karet ki przewozowej dla EFRR – ROP Mazowsze, 150.000,00 zł. 85% z EFRR
84 Samodzielnego Publicznego Zakładu Lecznictwa priorytet VII – Tworzenie i 15% bud Ŝet powiatu Otwartego w Legionowie poprawa warunków dla rozwoju Kapitału Ludzkiego, kategoria interwencji 76 – infrastruktura ochrony zdrowia 19 Sie ć ście Ŝek rowerowych w Powiecie EFRR – RPO Mazowsze 85% z EFRR Legionowskim Priorytet VI – Wykorzystanie walorów - pozostała cz ęść bud Ŝet powiatu i naturalnych i kulturowych dla rozwoju partnerzy projektu. turystyki i rekreacji 20 Budowa stra Ŝnicy powiatowej Pa ństwowej Stra Ŝy Bud Ŝet powiatu - Po Ŝarnej 21 Wybudowanie l ądowiska dla śmigłowca Bud Ŝet powiatu - ratowniczego w pobli Ŝu Jeziora Zegrzy ńskiego
* dofinansowanie uzale Ŝnione b ędzie od kosztów inwestycji i od dost ępno ści innych zewn ętrznych źródeł dofinansowania
85
86
87