S që nukblihet Stebleva, fshati vizitojnë dhetanjohinSteblevën. të që duan ata gjithë për të hapur të e ka cilën të enevojshme, dhe pajisjet komoditetet të gjitha me bashkëkohore, druri shtëpi një duke ndërtuar ndryshe: kthyer është Por tij. të parëve të e trojet ka ku aty Steblevë, në tij e shoqatën drejtojë ta vetëm përDitëvereaShëngjergj,ështëkthyer për vendlindjen kujtohen që Tiranë, në dibrane të shoqatave e tij kolegët nga ndryshe “Stebleva”, Shoqatës i kryetari Hoxha, Mersin Shqipërisë. të në lindje i mrekullueshëm oaz një është ngado, dhegjelbërim i freskët ajër me pyjetëlartë, uar Samiti iT hidrocentrali iSkavicë s www.rrugaearberit.com Natyra natyrore ebotës një mrekulli Lugina eDrinit, Nga dr. SelmanMëziu report cyan magentayelloë një fshat i vizitueshëm gjatë verës. Rreth verës. gjatë ivizitueshëm një fshat është Librazhdi, nga larg km 35 lobordës, Gol së e krahinës fshatrat nga një tebleva, Nga azh Rruga eArbërit -atykufjalët nukimerrera!
Bej “Like” dhe“ Share”. Pajtohudheqëndro megazetën #rrugaearberit mëpranë#Dibrës! Bujar Karoshi black 1 (Lexoni nëfaqet12-13) riestes rikthendebatin,qeverianuktregon detajeteprojektit gazetëepavarur. nr.7(135).Korrik2017. - - Nis zyrtarishtprojektiD2T:“Dibra:Turizëm &Traditë” turistik Dibra, destinacion Mikpritje, traditëdhenatyrë 10 Nga prof.dr. ShabanSinani Rekës sëDibrës Josif Bagerii Albanologji Pengu imoskuptimit,Tiranë1997. Sipërore, Tiranë1998. Mitologji nëeposinekreshnikëve,Tiranë2000. Një dosjepërKadarenë,Tiranë2005;Tetovë2005. Le DossierKadaré,Paris2006. Prurje kulturoreorientale,Tiranë2007. Përveçime, Prishtinë2007. Hebrenjtë nëShqipëri:praniadheshpëtimi,Tiranë2009. Për prozëneKadaresë,Tiranë2009. Midis dyRilindjesh,Tiranë2010. Për letërsinëshqipetëshekullit20-të,Tiranë2010. Etnos nëepos,Tiranë2011. Camaj ipaskajuar,Tiranë2011. Kodikët eShqipërisënë“KujtesënBotës”,Tiranë2011. Letërsia nëtotalitarizëmdhe“DossierK”,Tiranë2011. “Njerëzit ekrisur”tëDritëroAgollit,Tiranë2012. Tradita gojoresietnotekst,Tiranë2012. Ndajfoljet përemërorenëgjuhënshqipe,Tiranë2013. DISA NGAVEPRATEAUTORIT: Çmimi: 1000 lekë/10 euro Çmimi: 1000lekë/10euro ISBN 978-9928-109-55-2 9 789928 10955 2
H A B A N PYETJE NË ALBANOLOGJI SINAN I
Autorë dhe teza ALBANOLOGJI PYETJE NË S INAN N A B A H Vexhi Buhara Thimi Mitko Tahir Dizdari Shehreti iDelvinës Shaban Demiraj Qemal Haxhihasani Milan Šufflay Maximilian Lambertz Matteo Mandalà Margaret Hasluck Mahir Domi Lef Nosi Jeronim deRada Hasan Ceka Dora d’Istria Dom NikollëKaçorri Demetrio Camarda Angelo deGubernatis Aleks Buda
I 9 789928 234100
H A B A N SINAN I S INAN N A B A H
I 14 Debat Nga HilmiSadikaj Tribaldës “Kastriotit” etnike tëVojsava Rreth përkatësisë Faqe 8-9 Çmimi: 50lekë.20denarë.1.5Euro. online osenëprint. dhe Dibrës Dibër tëbashkuar nënës HEC Seta4 ndërpriten punimetnë te investimet rruga porikthenbesimin Në brendësi: malin eKorabit vajza 11vjeçare qëngjiti fisit Nikolli fizioterapisti iDibrës e imja e Dibrës,Sllovanaështë në arsim atdhetarit MersimDema e RamëssëDytë zemër tëmadhe Dibrës logopedja pioniere e gjen tëmartuar! nga AntikitetinëMonarki VjollcaKola,njëjetë Dhunohetbustii JonidaT Skavicanëdefterin
email: [email protected] Kushton vetëm 600lekënëvit. Ali Puca,mësuesime Bëj njëabonim Bëj Kygushtmë nga shumëlarg FatonDaci, Sllovaështë MesBeratit rupja, Klara, Staravec, Filizate Dibra
Përnjë Të
Letër faqe 2,3,4 16
Të injoruar, por jo të dorëzuar
2 - Korrik 2017 nr. 135 Gazeta “Rruga e Arbërit” është një media e lirë dhe e hapur. Çdo kontribut me shkrime, abonime ose donacione është i mirëpritur! Bëj pajtimin tënd me PayPal përmes emailit
Gazetë e pavarur. Reagime pas një lajmi me Nr. 7 (135). Korrik 2017 “tre rreshta” në facebook.
Redaksia e gazetës falënderon lexuesit dhe Këndvështrime, paqartësi, bashkëpunëtoret e saj për mesazhet dhe shkrimet e sjella mungesë njohjeje, një debat shterp për botim. Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilët duan që shkrimet e tyre ku askush nuk e zë në gojë Ramën të botohen patjetër në numrin e radhës, të konfirmojnë më parë sjelljen e materialit në numrat e telefonit të redaksisë ose dhe shashkën e hedhur pas Samitit emailin e gazetës. të Triestes. Shkrimet refuzohen për botim vetëm në rast se merrni përgjigje me email. Për çdo rast tjetër shkrimet priten për Me sa duket luginës së bukur të botim në numrat e radhës. Drinit të Zi nga Gjorica në Skavicë Shkrimet në redaksi për numrin e radhës priten deri më datë 20 të muajit, përveç rasteve të bashkëpunëtorëve të i ka ardhur në gojë MBYTJA!... rregullt. Gjithashtu, ju kujtojmë bashkëpunëtorëve se shkrimet deri në dy faqe daktilografike kanë përparësi botimi. Gjithashtu, kujtojmë se çdo shkrim i botuar Lajmi: në një media tjetër apo rrjete sociale nuk ka përparësi botimi. Kryeministri Rama nxori nga sirtari pro- Ju lutemi, shkrimet që vijnë përmes email-it, të jektin -”HEC-i i Skavicës”, njeri prej pesë kenë patjetër zanoren “ë”. projekteve të pranuar në Samitin e Triestes. Ju falënderojmë që jeni pjesë e gazetës! Projekti do të zbatohet sepse në Dibër NUK KA DIBRANË?!
Reagimet... Botues: Musa Riçku Petrit Lahi: Dibranët ike dhe pijanecët Bujar Karoshi ngelen aty, pse jo? Shaqir Skarra Arben Ismaili: Jo nuk ikën dibranët dhe as nuk ngelen aty pijanecët, por kanë vdekur Editor i faqes online: Agim Deva ato që u larguan dhe e harruan Dibrën, ato që mbahen për dibranë Petrit Lahi! Korrespondentë të përhershëm: Abdurahim Ashiku: Kujdes Beni. Unë jam apo dhe pë rnjë restaurim thellesor e cilësor Nazmi Bitri: Të nderuar Dibranet e mi: Abdurahim Ashiku larguar nga Dibra me dhunë dhe nuk e kam qe asnjë nga dibranet e brendshëm, as ato Unë jam larguar por 52 vite te jetës time i Osman Xhili harruar atë. Bëra edhe një libër me pensionin te larguar ne Tirane apo ne mërgim nuk e kalova ne Dibër. Më deshën dhe më urryen Alban Tufa tim por ti si gazetar në atë kohë nuk të pashë kane ngritur zërin për Kalanë e Grezhdanit. marrëzisht për politikë se u bana familja më Hysen Likdisha të shkruaje qoftë edhe një rresht në fb (lere Adem Bunguri: I dashur Abdurahim, armike e Dibrës. Por unë edhe sot kam miq Samet Zagradi pastaj në shtypin qendror e në “Rruga e Ar- Tani që shoferi ynë trendi ka marrë timo- të mrekullueshëm që nga ish komunistet e Defrim Methasani bërit” në përkrahje e jo më të organizoje në nin dhe tepsinë, kazanin dhe kusinë, tani ndershëm si vellai i Abdurahimit dhe babai Peshkopi e Tiranë ndonjë promovim. Nisur gjithçka është e mundur! Tani u harruan i Arbenit. Nuk na ka hije të shigjetojmë Kontribuan për këtë numër: nga kjo, në një far mase jam dakord me Petrit premtimet për Rrugën e Arberit, dhe po i njeri tjetrin. SKAVICA nuk duhet lejuar. Ajo Besnik Alku Lahin. Unë nuk kam vdekur zotëri dhe nuk jepet kerrit me gaz të shfrënuar drejt Danubit, Dibre duhet të mbrohet nga ne Dibranet qe Selman MËZIU e kam harruar Dibrën. për t’i bërë Dibrës atë që nuk arriti shkau kudo qe jemi duhet te jemi bashke kundër Shaban SINANI Abdurahim Ashiku: Dhe një shtesë: me luftë. maskaradave Hilmi SADIKAJ Nuk kam moshë që nga kodra e ugrades së E more i dashur Abdurahim, si erdhën Selman Meziu: Pyetjet qe shtrohen ne Ilmi DERVISHI prindërve të mi, ulur në ballkonin e shtëpisë punët! Po synohet asgjësimi fizik i Dibrës, këtë debat mendoj unë janë: Mentor HOXHA time të ëndrrave, që sheh jugun, Çapin e dhe kjo prej shqiptarëve që i kanë hipur kalit SA ASHT E VERTET QE NE MBLEDHJEN Zabit LLESHI Brezhdanit nën ujë të kujtoj të mbyturit... mbrapsht, që hanë në Tiranë dhe ëndrrat i E TRIESTES QENKERKA APROVUAR KY Dionis XHAFA Petrit Lahi: Unë asnjëherë se kam harruar shohin në Beograd! PROJEKT? Grehans UKA Dibrën dhe pse jam larguar që në vitin 1980 Megjithatë, unë vazhdoj të besoj me Perse vallë na u dashka akoma pa u for- në Tiranë dhe në 1991 në emigrim e kam zemër dhe me shpirt, se populli i Dibrës, mua qeveria te hidhet një vendim i tille, i pa Fotoreporter: Fehmi Lleshi treguar veten si dibran duke vajtur çdo vit në nuk do ta lejojë të ndodhë kjo hata! studiuar dhe i pa debatuar i pa organizuar vendlindje dhe në vitin2015 e tregova veten Abdurahim Ashiku: Shpresa thonë se e ligjëruar? që jam atdhetar, vdes e fundit por unë e kam humbur atë. A mendoni se Kryeministri RAMA te Arben Ismaili: Por jo te ofendosh njerëz Vesel Hoxha: Përshëndetje të gjithëve, ndërmarrë një aventure te tille e cila pa as të ndershëm dibranë z. Petrit duke u thënë Edhe unë, shumë vite më parë, kam dhënë ma te voglin dyshim i kushton shume ne Arkivi i gazetës është PA pagesë në faqen e internetit disa mendime nën titullin: “A duhet të ndër- shume drejtime? www.rrugaearberit.com. pijanec. Nuk mund të jesh dibran patriot Falënderojmë z. Agim Deva për kontributin e duke ofenduar! tohen H/C në Lumin e Drinit të Zi”. A nuk asht marre një vendim qeverie qe vazhdueshëm për mirëmbajtjen e faqes së gazetës në HajredinToca: Unë do isha dakord të Pata asokohe edhe një përballje në shtyp deri ne fundin e vitit 2018 nuk do te ndër- internet dhe arkivin online. Pajtimet në gazetë mund t’i bëni në çdo kohë duke mos bëhej Skavica nëse lugina e Drinit do me z. A. Ashiku, në gazetën Rruga e Arbërit. tohet as një hidrocentral? komunikuar në adresat e redaksisë. lulëzonte nga zhvillimi bujqësor e blegtoral. Janë të njohura mendimet dhe këndvësh- A thua ky kryeministër e harroi vendimin Bëj pajtimin tënd me PayPal përmes emailit Arben Ismaili: Edhe unë ashtu siç thoni ju trimet e dy palëve. Këtu dua do nënvizoj e bashkimit evropian për ndërtimin e hidro-
Majlinda Dhuka, Drejtore e Departamentit i Zhvillimit dhe Ndihmës së Huaj në Kryeministri: “Morëm mbështetje për zhvillimin e hidrocentralit të Skavicës, një nga aktualitet veprat më të mëdha energjetike të vendit dhe të Ballkanit Perëndimor” hidrocentrali i Skavicës Samiti i Triestes rikthen debatin, qeveria nuk tregon detajet e projektit Nga Bujar Karoshi
idrocentrali i Skavicës ridel sërish në skenë pas Samitit të Triestes, i Hcili u zhvillua më 12 korrik 2017, ku morën pjesë 6 shtete të Ballkanit Perën- dimor, të cilët konkurruan me projekte për të marrë financime nga Bashkimi Europian. Majlinda Dhuka, Drejtore e Departa- mentit i Zhvillimit dhe Ndihmës së Huaj në Kryeministri, gjatë një konference shtypi mbajtur me 14 korrik, së bashku me Kryeministrin Edi Rama, tha se morëm “mbështetje për zhvillimin e hidrocentralit të Skavicës, një nga veprat më të mëdha energjetike të vendit dhe të Ballkanit Perëndimor”. Kjo mbështetje ishte një nga katër projektet që Shqipëria mori nga Samiti i Triestës. Në të njëjtën konferencë shtypi, Kryem- inistri Rama nuk e përmendi më Skavicën, por iu referua investimit mbi Rrugën e Arbrit, si për të ulur diskutimet mbi çështjen e Ska- vicës, aq të debatuar në publik. “Ashtu sikundër besoj që me fillimin e realizimit të Programit “1 Miliardë për Rindërtim” të qeverisë shqiptare, që nis në këtë vjeshtë me Rrugën e Arbrit” theksoi Kryeministri. Varianti i Skavicës me 2 diga. Skavicës 395 metra. Katundit i ri 444 metra. Skavica duket se është një nga çështjet që (Burimi: Ministria e Energjisë dhe Industrisë. “Shfrytezimi i Potencialit Hidro-Energjetik të lumit Drini i Zi”, Agim Bregasi, Shkurt 2016. Faqe 7.) përmendet nga qeveria shqiptare, sa herë që ajo ndodhet ndodhet përballë vështirësive, sidomos për sa i përket mungesës së inves- ndërtimin në këtë variant ishte parashikuar Corporation me ministrin e energjisë dhe timeve të huaja të mëdha në vend. 950 milionë USD. Ky variant do të krijonte Industrisë, Damian Gjiknuri, që Skavica të statistika një kaskadë të në Drin me rregullim dis- rikthehej në vëmendje. Skavica, projektet në vite avjeçar. Por ndërkohë që kompani kineze kishin Ofertat e kompanive Me rënien e regjimit komunist, qeveritë dhënë oferta për Skavicën, qeveria shqiptare Ideja për ndërtimin e hidrocentralit të Ska- në vend nuk patën kapacitete financiare për i dha një kompanie turke bonus për ndër- energjetike nga Kina vicës fillon që në vitet 1960. Pas studimesh ta vazhduar projektin, kështu që gjithçka u timin e një hidrocentralit tjetër mbi Drin, për rreth dy dekada, rreth viteve 1980 filloi la në mes. atë të Katundit të ri, i cili hapi një debat të Qeveria shqiptare ka marrë propozime, të flitej publikisht për të. Sipas projektit të Në Maj 2005, qeveria shqiptare miratoi në madh në vend në lidhje investimet energje- madje ka firmosur edhe Letra Mirëkupti- asaj kohe, hidrocentrali do të ndërtohej në vendim “Për fillimin e procedurës së dhënies tike mbi Drin. mi për ndërtimin e Skavicës së Madhe si grykën e Skavicës, ku shtrati i Drinit të Zi me konçesion të ndërtimit të hidrocentralit Përveç kundërshtarëve, kryesisht banorëve pronë e KESH nga tre kompanitë më të ngushtohet deri në 40 metra në një gjatësi të Skavicës sipas propozimit të pa kërkuar”. të zonës, për mosndërtimin e asnjë HEC, ka mëdha në Kinë dhe në botë (PoëerChina, 5-6 kilometra. Që në atë kohë studimi kishte Sipas këtij vendimi, Skavica do ti jepej me edhe qëndrime që ndahen në mënyrën nëse GeZhouBa dhe Norinco), që i propozuan paraparë dy zgjidhje te cilat në vetvete për- koncension grupit TGK (Tasara-Geo Tecna duhet të ketë një HEC të madh në Skavicë, dy qeverisë shqiptare (KESH-it) financimin bënin dy projekte të ndryshme. -Kinglor). HEC më të vegjël në Skavicë dhe Katund të 100 për qind të Skavicës së Madhe (1 Zgjidhja e parë parashikonte ndërtimin Por, më shumë se tre vite më vonë, më Ri, apo ndërtimin e tre HEC: Skavicë, Arras miliardë euro), me një kredi të butë 35 e një dige 163 metra të lartë, që krijonte 17 dhjetor 2008, qeveria shqiptare hapi një dhe Katundi i Ri. vjeçare, 7 vjet periudhë mospagimi dhe në vazhdim 2 përqind në vit interes. Por një liqen artificial me nivel normal të tij në tender për ndërtimet e HEC të Skavicës, në Tenderi i HEC i Katundit të ri dështoi, qeveria nuk u ktheu kurrë përgjigje kom- kuotën 445 metra mbi nivelin e detit. Vëllimi të cilën morën pjesë gjashtë kompani të megjithëse kompania turke kishte marrë 8 panive të mësipërme. i digës do të ishte 11 milionë metër kub. huaja, mes të cilave, përveç TGK, ishin edhe pikë bonus. Power China, kompania më e madhe Ky variant përmbyste luginën e Drinit të Zi Korporata Energjetike e Koresë së Jugut, sho- HEC i Katundit të Ri do të ndërtohet e hidroenergjisë në botë, me 53% të tre- deri në kufi me ish-republikën Jugosllave të qëria norvegjeze STATKRAFT, dy kompani në një kuotë 445 metra. Parashikohej të gut botëror ka dorëzuar një ofertë pranë Maqedonisë. Vëllimi i liqenit do të ishte 2.7 austriake VERBUND dhe KELAG GRUP, si kishte një kapacitet ujëmbledhës prej 12.4 qeverisë shqiptare më datë 30 tetor 2014. miliardë metër kub, sipërfaqja 60 km katror, dhe konsorciumi gjerman “R.W.E” AG. milionë metër kub, me një fuqi të instaluar Ajo parashikon një financim 1 miliard fuqia e instaluar 350 megavat, si dhe energ- Më datë 5 janar 2009, komisioni i vlerë- prej 49 MW dhe prodhim vjetor prej 206 euro dhe do ta ndërtonte Skavicën me një jia e prodhuar në vit do të ishte 1 miliardë simit të ofertave duhej të shpallte fituesit për GWh. Ky hidrocentral do të përmbytë “Leasing Contract” 15 vjeçare. Pasi me kvh. Kosto e ndërtimin në këtë variant ishte vazhdi¬min në fazën tjetër, por kjo nuk vetëm 87 hektarë tokë dhe do të zhvendosë çmim mesatar të energjisë 5 €c/MWh dhe parashikuar 600 milionë USD. ndodhi kurrë. Qeveria shqiptare e asaj kohe nga banesat e tyre 150 persona. Vlera e me prodhim 2 milionë MWh në vit, Skavica Zgjidhja e dytë parashikonte një digë pranoi dështimin vetëm një vit më vonë, Investimit e HEC të Katundit të Ri do të do të gjeneronte 100 milionë euro në vit. shumë më të lartë, 210 metra, po në Ska- duke ia vendosur për këtë fajin krizës ekono- ishte 99.5 milionë euro, por shoqëritë Pra do të vetëshlyhej nga 12 deri në 15 vite. vicë, që e shfrytëzonte luginën e Drinit mike që kishte filluar të godiste eurozonën. turke “Suzer Group” dhe “Nurol Holding” Një ofertë të dytë të ngjashme qeveria tërësisht. Vëllimi i digës do të ishte 16.5 mil- Por, kryeministri i asaj kohe, duke mos u tërhoqën nga gara. ka marrë edhe nga kompania e dytë en- ionë metër kub. Kjo digë krijonte një liqen pranuar gjendjen e keqe financiare në vend, ergjetike në Kinë, Ge Zhou Ba me nivel normal në 485 metra mbi nivelin theksonte se “situata është më premtuese * * * Ndërsa oferta e tretë që qeveria ka e detit dhe që kishte shtrirje e përmbyste që qeveria të konsiderojë vetë ndërtimin e marrë gjatë vitit 2014 është sërish nga deri në brendësi të ter¬ritorit maqedonas. kësaj vepre gjigante. Ministria e Ekonomisë Ndërtimi i HEC të tjera mbi Drin duket se një kompani kineze, NORINCO, një Diga ishte e parashikuar në të dy zgjidhjet dhe Energjetikës, KESH-i dhe agjenci të tjera do të jetë në synimet e ardhshme të qeverisë grup i fuqishëm industrial kinez, i cili ka të vendosej në kuotën 305 m mbi nivelin e duhet ta shqyrtojnë me hol-lësi, duhet të shqiptare. Ajo ka kryer një studim të plotë propozuar një financimin 100%, 1 miliard detit në ceketinën e luginës, të krijuar nga hapë tenderin për projektin, nga studimet mbi këto projekte, por nuk është bërë akoma euro, me një kredi të butë 35 vjeçare, 7 lumi Drin i Zi (Gryka e Skavicës). Vëllimi i fillestare deri tek projekti i zbatimit, ose të e qartë se mbështetja financiare e marrë nga vjet periudhë pa pagesë dhe në vazhdim liqenit do të ishte 6.5 miliardë metër kub, përcaktojë parimet dhe ta tenderoi me çelësa Samiti i Triestës është për projekte financimi 2% në vit interes. më shumë se dyfishi i Liqenit të Fierzës. në dorë”. apo plane studimi. Kjo do të mbajë të hapur Në lojë është edhe një kompani gjer- Sipërfaqja 95.5 km katror, fuqia e instaluar Që nga viti 2009 deri në me stë vitit 2014, debatin mbi grupet e interesit në vend, të mane, “Becker Büttner Held”, e cila ka 350 megavat, si dhe energjia e prodhuar Skavica u harrua. U bë shkak një takim për- cilët vazhdojnë të jenë të ndarë mbi pers- dhënë detaje mbi modelin e financimit në vit do të ishte 1.3 miliardë kvh. Kosto e faqësuesve të konsorciumit Power China pektivat e zhvillimit të këtij rajoni. të hidrocentralit të Skavicës. 4 - Korrik 2017 nr. 135 opinione Skavica në defterin e Ramës së Dytë (Vijo nga faqa 2) populli për 50 mije leke te vjetra a kjo është dinjiteti i DIBRES...! Flamur Bulku: Mendoj se Titi fjalën pijan- ec e ka për kuadrot e Dibrës dhe jo për pop- ullin, se ai është i zgjuet. Persa i përket hecit me sa kam informacion ndertohet mbi uren e Katundit te ri me kuote 445 m mbi nivelin e detit.Tre metër poshte urës Topojanit. Kjo kuote zhvillon zonën ne te gjithë resurset. Vesel Hoxha: Ok, Flamur. Por nga këshill- tarja e kryeministrit u përmend Skavica. Katundi i Ri është tjetër gjë. Pra Skavica eshte Skavica.. bile dhe pë rkëtë ka studime te cilat e lëvizin vend-ndër- timin e digës, por kjo eshte tjetër gjë. Katundi i Ri eshte Katundi i Ri, njeri nga tre variantet e propozuara per te kundërshtuar Skavicen me një dige te madhe ku, ne Ska- vice apo 1-2 km me poshte... ne Ujemisht... propozohet nje dige me kuote max. 365 - 368 m. Kjo përkon me kuotën e Urës se Lushës. Flamur Bulku: Kuota Katundit te ri është pjese e projektit me tre diga te Skavices. Diga Skavice 370. Diga Kodra Bitrit 390 dhe diga Katund i Ri 445 m. Ndërtohet ne fillim Katundi i Ri se këtu eshte interesi me i madh. Ky hec do te jete gjithmonë ne pune si i Dibres o ing.Veseli. Vesel Hoxha: Përshëndetje Flamur, Varianti 1 i Skavicës me 1 digë. Niveli 441 metra. Fuqia e instaluar: 193 MW. Prodhimi vjetor: 768 GWh. Investimi 662.4 milionë Euro. Unë kam dijeni te plote për sa shkruani. Sipërfaqja e përmbytur: 5861 Ha. Popullsia e zhvendosur: 10000 persona. Kam shkruar gjere e gjate ne gazeta per tre (Burimi: Ministria e Energjisë dhe Industrisë. “Shfrytezimi i Potencialit Hidro-Energjetik të lumit Drini i Zi”, Agim Bregasi, Shkurt 2016. Faqe 6.) digat dhe kuptohet se bashku me nje koleg timin, nje profesor mjafte te degjuar, kemi Popullsia qe ka mbetur ne ato zona flas per ne kohen kur blici ishte nje mekanizemi rralle por për shkatërrimin e një treve historike që bere dhe studimet përkatëse. Une thjesht vijen gjeografike Luzni-Skavice (se ato njoh ne duart e Dibrat dhe e keni dashur shume ka përballuar 18 nga 25 betejat fitimtare të bëra nje saktësim. Te fala dhe klm. me mire) ka nevoje per projekte shtetërore biles se e keni ruajtur ne arkiv. Skënderbeut dhe pasurimin e kapitalistëve Vesel Hoxha: Nuk duhet te thuhet pjese te rigrupohet dhe tu shërbehet diku se ka Besoj se do ta duash me shume duke e të rinj shqiptarë e botëror. Kësaj në Dibër i e projektit Skavica me tre diga. Ketu eshte dendësi shume te vogël per km katror. lene te zhvillohet me HECE dhe projekte thonë “Mos pre mbi kalli” i nderuar. gabimi. Secili ka specifikat dhe emrin e vete. Nëse Skavica ndërtohet ate per 100 vite do tjera por do ta duash shume me shume nese Perparim Markja: Përshëndetje Abdura- Mendu Damzi: Dibranet janë veç për ta mbuloje llumi dhe shpejt do te kthehet në do te sjellesh ide te reja nga atje ku ti Jeton him. Pas digave fshihen frikshëm interesa te hallvë. Dibranet e vërtetikën, kanë ngele ata moçal e pastaj te thahet si Terbufi dhe Malici. qe ti furnizosh intelektualet dibrane (nese kompanive dhe njerëz te fuqishëm ne bote, qe nuk duan tja dine sec behet, shesin votën Unë mendoj qe popullsia e zonës ku ata do mblidhen per te mbrojtur Dibrën nga (fitime marramendëse) bëhen pazare te renda per dy kg. mish dhe për katër vjet qajnë se përmbyten te grupohen dhe te bëjnë Kontrata Shitje per 5 leke nese do ti behet nese do te qe vetëm nje mosbindje civile e madhe nuk nuk kanë kujt ti kërkojnë drejtësi se blerësi te zgjuara me ndërtuesin e Skavices! ndertohet HECI) me ide te novatore! di ne mund ti ndaloje.... nuk e qas as te oborri i institucionit, pasi i Ju kërkoj ndjese për mendimin ndryshe! Nazmi Bitri: Duhet ngritur dhe ndalur Ju përshëndes te gjithëve per shqetësimin. bleri nuk kate drejte te kërkojnë atë qe shiti. Abdurahim Ashiku: Më fal por nuk e paske kjo masakër e Dibrës. Te gjithë po e shesin Xhevat Bushi: Ju qe mendoni për “DI- Te shesësh votën eshte te shesësh te drejtën idenë fare dhe flet si nga maja e Korabit. Po token ame. Mos te behet Edi Rama i katërti BREN” jeni shërbëtore te komunizmit. Ju tende,te shesësh lirinë, te shitesh për katër të pyes: Sikur në Cangonj të Korcës të ngrihej qe shet trojet shqiptare pas dajës se Zogut, e harroni historinë e Dibres para interesit. vite te blerësit, te japish veten me koncesion një digë e madhe sa ajo e Skavicës mbi lumin Zogut vet, Sali Rame Berishes qe shiti detin. Lumi Drin përshkon shume vende,por ne te koncesionari. Edhe Skavica per pak vite Devoll a do ta pranonin korçaret mbytjen Por populli do te ngrihet dhe do te dje te ju Dibër eshte shkruajtur historia. Mendojeni siguron vende pune, por pas ndërtimit nuk ka e fushës së tyre, a do të bënin “Kontrata te vere flaken maskarenjve Dibrën me liqenin ne mes?Gjysma e Dibrës me vende pune por humbasin dhjetëra mijëra zgjuara” me mbytësit e fushës së Korçës? Pse Thanas Llangozi: Mos shani dhe mallkoni do quhen maqedonas, e gjysma tjetër do vende pune për fermerët dibranë, pasi token ti dhe unë kemi ikur mos vallë duhet të ikë kur një pune behet e mire për ndërtimin e quhen matjane. Prandaj te gjithë bashke me te mire te Dibrës e mbulon uji i liqenit, edhe Dibra ? vendit. duhet ti themi jo digës. Dhe një jo te forte kjo do jete dhe nji katastrofe ekologjike. Lulzim Hoxha: I nderuar Profesor ! Abdurahim Ashiku: Thanas, korrigjoje pak dëshirave te shfrenuara te zotit Rama. Boll,- Lulzim Hoxha: Përshëndetje te gjithë Përveç ekosistemit qe ndryshon, asgjë fjalën. Bëhet fjalë për përmbytjen e 65 kilo- nuk mjaftojnë tere këta hidrocentrale mbi komentuesve! tjetër nuk do ndryshoje mbase Muhurri do metrave katrorë tokë të fushës më të madhe lumin Drin, nuk mjafton gjithë kjo energji qe Se pari ju kërkoj ndjese se nuk dua te zhduket nga faqja e dheut e ca fshatra te në Luginën e Drinit të Zi, fusha e dytë nga prodhon ky lum, apo duhet te shpërngulen luaj me ndjenjat dhe nostalgjitë qe kane tjera me fushore, mbase Brezhdani do jete madhësia sa edhe Fusha e Korçës dhe për edhe mijëra familje te tjera dhe te ngelen ne komentuesit me HECIN e Skavices, se dyti ne mjegull 6 muaj te vitit por fundja le te shpërnguljen e 40 mijë banorëve. Kjo punë qiell te hapur,se e pame si i dëmshpërbleu dua dhe unë te jap opinionin tim ne lidhje ndodhi dhe kjo. nuk bëhet e mirë për ndërtimin e vendit edhe diktatori Hoxha. Jo kaskades…. me ndërtimin e këtij projekti! Unë e di se Dibrën e do shume se s’ka se Unë mendoj se gjithë lugina e Drinit te si te mos e doje nje fotoreporter ku i ruan Zi qe permbytet nuk ka lidhje me ndërtimet kujtimet e saj ne foto si gjene me te vyer. arkeologjike pasi te paret tone ishin te zgjuar Dibra i dashur Profesor ka ndryshuar duke ndërtuan ne kodra! shume ka koha qe ti e fotografoje, kur ne Tokat pjellore te Dibrës qe mund te përm- bujqësi aso kohe zbatoheshin zhvillimet te- byten nuk janë me pjellore si me pare pasi knologjike dhe shkenca e institutit bujqësor. plehëruat, plugimet dhe tregu i prodhimeve Sot ajo vuan dhe me sa duket do te vuaje kane kosto dhe do vazhdojnë te kenë kosto e lëngojë gjate nga ky realitet. Më shumë mund të shikoni në faqen e dhe ne dekadat e ardhshme. Pyeti njëherë banoret e zonave malore gazetës në FB: Rruga e Arbërit Ne lidhje me ndryshimet e ekositemit nuk çdo te te thonë, se si e përjetojnë ankthin ose ndiq linkun: di ç’te them pasi nuk di nese ndonjeri di te e dimrit?! https://tinyurl.com/lcc3e2f na thote se ç’dëme sjell?! Nëse ka ndonjë emergjence nga zonat Rruga e Arbrit do lidhet me Peshkopinë malore gjate dimrit do te jete jetëgjate te i por do te izoloje vijën e fshatrave nga Lu- sëmuri nese arrin te Shkoje ne Peshkopi për Njoftim për bashkëpunëtorët! znia deri ne Skavice por dhe ato do mund te ndihmën e pare! shfrytëzohen nga krahu I Burrelit. Dibrën dhe une e dua por mbase me nje Njoftojmë të gjithë bashkëpunëtorët dhe korrespondentët tanë se Por lind pyetja -Çdo te jete Peshkopia pa menyre tjeter, ndoshta e dua me fatalizëm fushën e Luginës se Drinit ??Atëherë unë do por them se do te përmirësohet me shume shkrimet duhet t’i sjellin në redaksi para datës 20 të muajit. te them se do jete siç eshte tani me fushën e ne këndvështrimin tim! Për çdo rast, komunikoni me redaksinë! luginës se Drinit! Ju e keni dashur Dibren se e keni fotgrafuar nr. Korrik 2017 - 5 135 Shënim i redaksisë: Peticioni i botuar mban nënshkrimet disa banorëve te fshatit Çidhën, me firmë e kartë identiteti, si dhe disa foto nga luginës. Për arsye vendi në gazetë nuk po i botojmë, por ne mbetemi të hapur për të botuar në numrat e ardhshëm çdo opinion tjetër që bie në kundërshtim me këtë peticion peticioni ose opinione të reja që e kundërshtojnë apo miratojnë ndërtimin e këtij hidrocentrali. Të ndërpriten punimet në HEC Seta 4 Drejtuar: Banorët: Dëgjesat publike nuk janë realizuar. Verifikoni dokumentacionin. Firmat e fshatarëve që • Z. Edi Rama, Kryeministër i Repub- likës së Shqipërisë janë përdorur për të marrë lejen janë të manipuluar. HEC dëmton Kanionet e Setës të cilat janë • Z. Damian Gjiknuri, Ministër i Energ- shpallur monumente kulture. Dëmton të ardhmen, investimet në turizëm, biodiversitetin dhe rrit jisë dhe Industrisë • Znj. Milva Ekonomi, Ministër i Ekon- mundësinë e konflikteve mes banorëve. omisë firmosi Investimin për HEC SETA 4. • Z. Dritan Demiraj, Ministër i Punëve Dërgoni ju lutemi njerëzit e duhur të Brendshme dhe kompetent për verifikimin e këtyre të • Për dijeni dhe mbështetje: Z. Donald dhënave në terren, dhe të ballafaqohen Lu, Ambasada e SHBA në Tiranë publikisht me ne. Shpresojmë se me dëgjesat me publikun Lënda: Të ndërpriten punimet në HEC Seta 4 , do ti jepni një dimension të ri Qeverisjes Zotërinj të nderuar, suaj z. Rama, duke shkundur pluhurin dhe Banorët e fshatit Cidhën e Poshtme në rre- mykun e zyrave të administratës së korrup- thin e Dibrës janë tej mase të shqetësuar nga tuar e larguar prej tyre qelbin e korrupsionit. punimet që po kryen firma “Hydro Seta shpk” Kjo vepër është shkatërrimtare e mjedisit në burimet ujore të Setës në krahinën tonë. të zonës. Ajo dëmton rëndë turizmin malor Punimet kalojnë nëpër pronat tona, pa e historik në luginën e Setës, e cila të çon biseduar më parë me banorët që preken tek parku Kombëtar dhe Liqenjtë e Lurës , ku drejtpërdrejtë nga investimi, pa dakortësinë SETA ka zanafillën e sajë. Një pjesë e inerteve tonë dhe në shpërfillje totale të peticionit të dala nga punimet përgatitore është hedhur drejtuar institucioneve në fazën e miratimit të tek “Kepi i Qytetit” duke mbuluar e prishur projektit, kontestimeve të vazhdueshme nga një vend shumë të rëndësishëm historik, “Shoqata Çidhna dhe Kastriotët”, protestave megjithëse një grup arkeologësh të një firme e kundërshtimeve tona. të liçensuar, të thirrur nga vetë banorët për të Pavarësisht interesimeve tona të vazh- kryer një vëzhgim arkeologjik në zonë, bënë dueshme, jemi njohur zyrtarisht me projektin thirrje të ruhen dhe të mos cenohen këto pa- më datë 14.07.2017. Këtu, në dalje te burimi i kësaj ujëvare fantastike, duan të sjellin tubat për burgosjen e kësaj perle suri e vlera të mëdha historike e Kombëtare. Sipas projektit synohet që i gjithë shtrati i “Monument Natyre” që mbrohet me ligj, duke shkatërruar të ardhmen turistike të këtij vendi kaq të Alternativa të tjera nuk janë diskutuar me Lumit Seta, bashkë me burimet, do të futen bukur. Po burgosen 4 burime të tilla të Setës nga një HEC, energjinë e të cilit mund ta prodhojnëe komunitetin dhe grupet e interesit, por janë ne tubacione çeliku nën presion në tokë me me një digë fare të ngushtë te Kepi i Qytetit që të kultivohet edhe trofta. Foto dhe teksti marrë nga anashkaluar padrejtësisht. gjatësi rreth 3 km, nga të cilat 1 km. tunel. www.facebook.com/murat.koltraka. Në foto: Mustafa Tola dhe Murat Koltraka, dy nga kundërshtarët Banorët e fshatit shumë të irrituar kanë Soponika, Klloxhnesha, Resna, Rasatasi e ndërtimeve të HEC mbi Setë. pezulluar me rezistencën dhe qëndresën e etj., janë ujëra të kristaltë dhe të pijshëm tyre punimet. Ata janë gati të shkojnë në me raporte e analiza. Si mundet dhe me për ekstremet e natyrës dhe Turizmin e Egër. e Skëndërbeut. Këtu, gjithashtu, në një ko- konflikt me cilindo që varros SETEN në të çfarë ligji lejohet përdorimi i burimeve të Ndërtimi i HEC SETA 4, e kthen këtë vend drinë në afërsi të Soponikës ndodhet edhe tërë gjatësinë e luginës, që përshkon territorin ujit të pijshëm për prodhim energjie, midis në shkretëtirë, duke rritur temperaturat në toponimi interesant “Varret e Mehmetit”. e fshatit Çidhën, dhe shpërfill të drejtat e tyre Gryka e Ngushtë e SETES me kanionin periudhën e vjeshtës dhe të pranverës, dhe Po këtu filloi, sipas Prof. Kristo Frashërit, tyre për të qenë pjesë në vendimmarrje. Në e saj, bashkë me burimin dhe Shpellën e ulur ato në -20 gradë në periudhën e dimrit. edhe kryengritja e përgjithshme e vitit 1912 qoftëse do të vazhdohet me presionin, thir- Ujëvarën e Saponikës, me VKM. 676 Datë Futja në tubacione e mbi 85% të sasisë kundër Turqve në datat 26 dhe 27 mars, e cila rjet në polici për këshillime dhe kërcënime 20.12.2002, janë të shpallura Monumente së ujit të lumit, asgjëson florën dhe faunën 3 muaj më pas u përhap në Kosovë. për ndjekje penale, apo ndalime të tjera nga Natyre të Mbrojtura me numër rendor 10 dhe e këtij territori, sidomos ndërpret plotësisht Lugina e Setës, pjesa e ngushtë dhe e organet e rendit për banorët si deri tani, 3 në listën për rrethin e Dibrës. ciklin biologjik të troftës, e cila vjen nga thellë e saj, fillon në Kalanë e Lashtë Ilire, situata vetëm do të përkeqësohet. Rezistenca Ky investim gjithashtu bie ndesh me Ligjin Ohri dhe Fierza në nëntor të çdo viti për të pranë Kepit të Qytetit dhe vazhdon deri në e qëndresa jonë, e cila ka filluar me protestat nr.10 dt.9.6.2011 “Për Mbrojtjen e Mjedisit, bërë rrahjen. kalanë e Kastritotëve në Qafe Kala, e jo në në datë 6 maj 2017, ka vazhduar dhe do të Neni 3, Neni 4, Nenin 10 e Nenin - Për punimet që kryhen nuk është marrë vendin që pretendon firma , sipas dëshirës vazhdoje pa ndërprerje, me forma e mjete 13”. Prandaj, me Vendimin e Komisionit të fare pëlqimi ynë, së njërit prej Investitorëve, i cili ka fshehur të ndryshme dhe nëse na imponohet, do shqyrtymit të Aplikimeve, për Vlerësimin e - Diskutimi 20 minutësh që pretendohet se shumë të vërteta të zonës, për ta patur të shkohet deri në mosbindje civile, për ta Ndikimit në Mjedis nr.17 dt.22.04.2015, është bërë me publikun, ka qenë një dështim lehtë miratimin e investimit për HEC SETA 4 mbrojtur UJIN e Setës që është JETA dhe e ndërtimi i HEC Seta 4, Arras, Dibër është i plotë i atij takimi, dhe jo me banorët që nga KKRT. Pikërisht për këtë, pjesa e ngushte ardhmja jonë. REFUZUAR, e me pas përsëri është lejuar. preken drejtpërdrejtë nga ky investim. e kanionit, meqënëse është e pakalueshme Sipas psikologjisë së banorit të këtij fshati, Çfarë dëmesh i sillen këtij komuniteti? Ne nuk jemi refugjatë e as nuk e kemi nga mjetet, është planifikuar në projekt që kur i lëvizet kufiri qoftë dhe me 50 cm, nuk 1. Dëmtohet rëndë Turizmi malor për të marrë këtë vend me qera, por jemi autoktonë të ndërtohet me Tunel rreth 1 km. tolerohet as vëllai, prandaj mundësia e një sotmen dhe të ardhmen, duke qenë se pr- ne trojet e pronat tona, trashëgimtar historik Konstatojmë me keqardhje se në vendimi përplasje të egër dhe me pasoja shumë të rën- ishën burimet natyrore në relievin interesant, prej shekujsh. KKRT nr. 10, datë 09.09.2015, në faqen 7 da mendojmë se është e pashmangshme, po me kanione që vende-vende zbresin thikë në Shteti nuk gjendet në territorin tonë as në pika 3.3 shkruhet: … “Seta 4 nuk shtrihet vazhduan punimet me shpërfillje e provokim. shtratin e Setës, në korridoret e ngurta dhe shekullin e 21. në zona të mbrojtura” , pra në kundërshtim Investitori bashkë me Qeverinë duhet të ngushta në zigzaket e tyre, me 4 burime Territori kalohet nga Arrasi në drejtim të plotë me vendimin e mëparshëm të KM. të heqin dorë nga ky projekt që VARROS si Saponika bashkë me shpellën dhe ujvarën të Lurës, nga një rrugë e pa asfaltuar e vitit nr.676 dt.20.12.2002, që shpall Luginën e SETEN, me të cilin komuniteti që preket 60-70m, Resna, Klloxhnesha e burime të 1967, krejt e degraduar në të cilën akoma Setës dhe Shpellën e Ujvarën e Soponikës, drejtpërdrejte, nuk mund të bjerë kurrësesi tjera, në të cilat bëhet rrahja e peshkut troftë vazhdohet të mos vihet dorë për ta rregulluar. Monumente Natyre të mbrojtura. dakord, dhe të shohin mundësinë e inves- në periudhën nëntor-dhjetor. Ne pronat i kemi të trashëguara, të ndara me Ndërsa në vendimin nr. 26, datë timeve të tjera, për ujin e pijshëm dhe për 2. Theksojmë se në luginë ndodhen kufij të vjetër në të gjithë territorin e fshatit, 05.03.2015 të Këshillit Kombëtar të Arke- turizmin në zonën tonë. Mullinjet e Blojës që kanë qenë edhe tokat, pyjet, kullotat , lumin SETA , burimet ologjisë thuhet: … nuk është idenfikuar si Së shpejti do të ngrihet padi në gjykatë, mullinjet e luftrave, të cilët kanë bërë të ujore, shkëmb apo zall qoftë vendi, me ku- zonë Arkeologjike me trashëgimi Kulturore megjithëse nuk kemi fare besim te drejtësia mundur vazhdimin e jetës për gratë, fëmijët fijtë e vjetër para qindra vjetësh. apo Historike. Kur këmbë arkeologu nuk ka shqiptare. Qoftë edhe formalisht , ne do t’i e pleqtë në strehimin natyror si dhe rreth Jeta në këtë territor ka vazhduar pa ndër- shkelur për të parë qeramikën e shumëllo- kalojmë të gjitha shkallët e gjyqësorit, deri 17 shpella historike e misterioze, disa prej prerje në të gjitha periudhat historike. Këtu jshme deri te amforat ilire, apo kalatë ilire sa të shkojmë në Gjykatën e Strasburgut, në tyre vendbanime të lashta me vazhdimësi të ka qenë qyteti i lashtë Ilir OENEA. Në anë e ato të Kastriotëve që ndodhen në luginën të cilën shpresojmë, se do jemi të barabartë pandërprerë të jetës në shekuj, të studiuara të luginës në fshatin Sinë e Poshtme është e SETES. me shtetin dhe pasanikët e rinj të këtij vendi. pjesërisht nga një Ekspeditë Spaleologjike Muzeu i vendlindjes së Kastriotëve. Si mundet që një Institucioni kaq të lart të Për të mos u ndodhur para faktit të kryer, Bullgare për dy javë në Gusht të vitit 2015, Lugina e SETES bashkë me grykën e Sheut Shtetit Shqiptarë si KKRT, ti vihen në tryezë kërkojmë ndërprerjen e menjëhershme të të nga një grup prej 30 pedagogësh dhe stu- të Thatë, kanë qenë vendstrehim natyror për firmë, materiale të manipuluara deri në gjitha punimeve deri në përfundimin e gjithë dentësh Spaleolog, të cilët na kanë përcjellë i brezave në shekuj. Në këtë teritor të p këtë shkalle? procesit gjyqësor në gjykatën ndërkombëtare. në internet pamje e foto mahnitëse. pushtueshëm, kanë patur zanafillën rezis- Ne nuk besojmë se punonjësit e ngarkuar Kërkojmë gjithashtu ndërhyrjen tuaj me 3. Ujrat e kristalta, bukuritë e rralla, sasia tenca e vendosur dhe shumica e luftrave, për përgatitjen e dokumentacionit përkatës një ekip të specializuar dhe të paanshëm, sa e madhe e oksigjenit dhe freskia e ambjentit, të krahinës se Çidhnës dhe të gjithë Dibrës. janë vërtet kaq të paditur dhe se ju mungon më shpejtë të jetë e mundur, pa na ndodhur i japin këtij vendi vlera të jashtëzakonshme Këtu u krye dhe masakra e Çidhnës e vitit informacioni. ndonjë fatkeqësi, të diskutojnë me ne për t’i në fushën e turizmit malor. E themi me bind- 1466 nga Sulltan Mehmeti II, i cili sipas Bar- Këto nuk janë gabime njerëzore, por vep- dhënë një zgjidhje problemit me interes të je se ky territor është një nga vendet më të letit, shkoi në thikë 8-10 mijë burra, veç grave rime të qëllimshme manipulative, që KKRT e dyanshëm. bukura në tërë rajonet Shqiptare, sidomos dhe fëmijëve, për hakmarrje në vendlindjen Republikës ta ketë të lehtë të pranojë dhe të Shpresojmë në mirëkuptimin me ju. 6 - Korrik 2017 nr. 135
Kjo është një rrugë, e cila përveç banorëve të Staravecit lidh me qytetin fshatrat Shimcan, Bahute, Zimur si dhe për bjeshkët fantastike të Gramës, të reportazh cilat i shoqëron një bukuri e pashoqë Tre vëllezërit Nikolli: Hajrullai, Arturi dhe Dylberi, që të tre me arsim të lartë, e kanë biznesin e përbashkët. Asgjë nuk bëjnë pa u konsultuar e biseduar me njëri-tjetrin. Shumë gjëra kanë arritur deri tani, por akoma shumë projekte shfaqen në horizont.
Nga Osman Xhili
atërqind vjet me parë, Nikollët e ar- dhur nga Lura, kaluan në Luzni, në KKatundin e Ri dhe vendosën të ndalo- jnë lëvizjen e mëtejshme. Nuk kishin përse të shkojnë më tej, kishin gjetur gjithçka që u duhej, gjithçka që kishin ëndërruar. Këtu kishin ujin, lumin e Drinit, për vaditje, por dhe për tu larë. Kishin malet e kodrat për Staravec, rruga po rikthen mbrojtje, për drunj zjarri e plot funksione të tjera. Kishin dhe fushën aq të bollshme dhe të begatë, saqë do të mjaftonte dhe pas qin- dra vjetësh, kur Nikollët do të bëheshin një besimin te investimet fis dhe një fshat i tërë. Nuk u mbetej tjetër, vetëm se të ngrinin këtu strehën e tyre të re dhe të vazhdonin rrugëtimin nëpër historinë e kohës. Një histori që do të kishte dy anët e Nga Samet ZAGRADI “Kam ndërruar 4 furgonë për periudhën në mendime personale apo interesa personal. medaljes, lavdi dhe nder, pozitë të lartë në e 4 viteve”, tregon një nga shoferët e linjës. R.Trupja, banor i këtij fshati, flet për konaqet dhe odat e dikurshme të burrave. Jo e jetojmë në një vende që duhet “Çdo 2 ose 3 javë”, shton ai, mjeti duhet të gazetën “Rruga e Arbërit” duke cituar se rrallë historia kaloi mes varfërisë e mjerimit, punuar me të vërtetë fort për të plotë- çohet tek mekaniku pasuar kjo më një kosto nuk intereson asnjë parti, apo kush insistoi të mes zisë së bukës, grindjeve dhe hasmërive. Nsuar minimumin e kërkesave bazë të thuajse të papërballueshme. Këtu nuk ka vënë bëjë këtë investim. Mua dhe bashkëfshatarët Në të gjitha këto dallgë e trazira të jetës, jetesës. Jemi të vetëdijshëm për problemet të dorë askush, pëveç 2-3 makina zhavorr çdo e mi na intereson që kjo rrugë hapi siparin trungu i fisit Nikolli goditej e lëndohej, por cilat pengojnë fuqishëm zhvillimin e zonës vit zgjedhor”. e investimeve dhe zhvillimit. Fshati jonë ka prapë bëhej i fortë dhe fitonte imunitet për dhe e dimë mjaftë mirë ç’farë na nevojitet I revoltuar, një 70 vjeçar, tregon se si çdo shumë nevojë për ndërtimin dhe sistemimin tu përballur me sprova e vështirësi të reja. për të sheshuar disi këto probleme. Dibra vit gënjehen banorët. Të revoltuar shprehen e kanaleve të zeza dhe shpresoj që pas rrugës Shumë e shumë degë të shëndosha dolën do ishte ndryshe në qoftë se do kishte një edhe pronarët e disa minifermave që kanë të vijë dhe radha e ndërtimit të tyre. Do na nga ky trung. Pa dashur të nënvlerësojmë infrastrukturë më të zhvilluar rrugore dhe aktivitetin e tyre në fshat por e kanë pothuajse ndihmonte mjaftë, shton ai, duke falenderuar ndonjë prej tyre, ne po i referohemi vetëm zhvillimi i saj do shumëfishohej në qoftë se të pamundur transportimin e mishit, bulme- personat që bënë të mundur këtë investim. njërit prej filizave të shumtë dhe pikërisht Ha- “Rruga e Arbërit” do ishte ndërtuar. Por jo trave, qumështit apo çdo produkti në tregun Falenderues, entziastë dhe të liruar nga një jrulla Nikollit e vëllezërve të tij, djemve të Gani vetëm Dibra në përgjithësi, por edhe zonat kaq pranë dhe kaq larg duarve të tyre. barrë e rëndë janë fermerët dhe bujqit, të cilët Nikollit. Vitet nëntëdhjetë e gjetën Hajrullain brenda saj kanë probleme serioze në urban- Por pas shumë premtimeve dhe tentativave shpresojnë të shtojnë aktivitetin e tyre. Rregul- në auditoret e fakultetit të veterinarisë. Kur istikë dhe në sistemet rrugore. Rruga është të shkuara dëm për investime në këtë fshat , limi i rrugës do tu jepte mundësinë për të qenë gjithë shoqëria shqiptare ishte e dyzuar mes një nga faktorët kryesorë për zhvillimin e çdo këtë muaj duket se qeveria lëshoi dorën për më afër tregut të cilin do shisnin produktet e ideve të largimit nga vendi, apo qëndrimit aty zone apo krahine. këto banorë duke akorduar një fond prej tyre bio që rralle i gjen në tregjet e mëdha. dhe studenti i ri, me ëndrra për jetën, i men- Prej vitesh fshati Staravec është përballur me rreth 40 milionë lekë për zgjerimin dhe asfal- Një nga blegtorët më të vjetër të zonës me doi këto dy varjante. I peshoi me detaje me të vështirësinë e transportit rrugor për arsye se rru- timin e kësaj rruge. Për hartimin e projektit rehabilitimin e sistemit rrugor mendon të mirat e të këqijat e tyre. Bashkë me studentin ga prej 1.5 km nuk ishte aspak e përshtatshme dhe marrjen e fondit për ndërtimin e kësaj investojë vërtetë dukë planifikuar ndërtimin tjetër, shokun e tij, Fitimin, u endën përballë për të mos thënë totalisht e amortizuar duke rruge u angazhuan shumë aktorë, pjesëtarë e një baxhe për përpunimin e qumështit e ambasadave, në ato ditë të para të korrikut. penguar ndjeshëm qarkullimin dhe zhvillimin të komunitetit që ngulmuan fort duke lobuar më pas tregtimin e tij si një produkt 100% - Po, ja ikëm, - tha Fitimi. Çfarë pasojash e kësaj zone kaq pranë qytetit. Kjo është një fuqishëm për të bërë të mundur një vepër që bio dhe po kaq perqind të shëndetshëm për do të ketë familja? Po Xhelalin, vëllain që rrugë, e cila përveç banorëve të Staravecit lidh për vite me radhë nuk u arritur. Pas shumë konsumatorin Dibran dhe jo vetëm. kam ushtarak, me siguri që do të ma largojnë me qytetin fshatrat Shimcan, Bahute, Zimur si përpjekjeve u sigurua fondi për hartimin dhe Ky investim mjaftë me vlerë u jep mundësi nga ushtria! Do të më mallkojë përjetë që u dhe për bjeshkët fantastike të Gramës, të cilat zbatimin e projektit të rrugës “Staravec- Shim- banorëve të larguar në zonat urbane të këtyre bëra sebep për t’i shkatërruar karrierën. Kësh- i shoqëron një bukuri e pashoqë. Rruga kalon can- Zimur”. Projekti konsiston në zgjerimin fshatrave të kthehen me investime në pronat e tu, dy të rinjtë zemërthyer, u kthyen andej përmes lagjes së Kamenit, më pas në Cipure, dhe asfaltimin e aksit rrugor Peshkopi-Stara- tyre. Ndërtimin dhe rikonstruktimin e shtëpive nga kishin ardhur, duke parë skenat e nxehta kalon përbri lagjes së Lusheve dhe maloreje vec 1.5 km dhe rehabilitimi i aksit tjetër të të braktisuara dhe shumë benefite të tjera kjo të atyre ditëve të nxehta korriku. Po kaq të pas maloreve ngjitesh në zonat e “4 copë ka- mbetur deri në fshatin Zimur. Ky projekt i zonë do të ketë përfitojë gjatë kohës që vjen. vështirë e patën për të vendosur dhe kohë tundeve” siç quhet në mënyrë popullore nga mbështetur nga bashkia Dibër ju besua një Bjeshkët e Gramës në qoftëse ky projekt do re- më vonë në ikjen masive, por këtë radhë banorët e zonës. Për vite me radhë ky aks rru- kompanie ndërtimi me peshë në qytetin e alizohej 100% do ishin një atraksion dhe një nga deti. U sollën për orë të tëra tek anija gor është bërë pengese e zhvillimit ekonomik Peshkopisë. Kompania e ndërtimit “Selami pikë mjaftë e vlefshme për zhvillimin turistik që mbante emrin “Partizani”. Vëzhgonin të kësaj zone, sepse siç dihet, zhvillimi i çdo shpk” filloi punën menjëherë pas mbarimit të kësaj zone. Bukuritë e atyre bjeshkëve kanë njerëz të moshave të ndryshme që kapeshin vendi suksesin e ka tek rruga. Rruga, është një të dy akseve të tjera si ajo e Dovolanit dhe mbetur të izoluara për shkak të një rruge as- e mbërtheheshin në konstruktet metalike të faktor kryesor lëvizjes së popullsisë nga fshatrat ajo e Herbelit. Rruga e ndërtuar sipas inxhin- pak të përshtatshme deri në destinacion. Por anijes, në litarët e saj, në një ikje që e men- drejt zonave urbane. Mungesa e shërbimeve ierëve dhe mbykqyrësve të punimeve i përket duhet thënë që ndërtimi i rrugës ka zgjidhur donin pa kthim. Sërish, për njëmijë e një bazë detyron këto banorë të migrojnë gjith- standarteve optimal, rreth 4 metër e gjerë, gjë shumë halle të këtyre njerëze. Kjo zonë ka arsye ata vendosën të mos iknin. Ndoshta monë e më larg zonës. Pothuajse në çdo vit e cila e bën të mundur qarkullimi i lirshëm nevojë për shumë investime të cilat disa prej dhe fakulteti që do të mbetej përgjysmë, ishte elektoral, si në zgjedhje vendore apo lokale dhe komod për një kohë mjaftë të shkurtër. tyre janë emergjente po ashtu sa vetë rruga. një nga shkaqet kryesore. U kthyen sërish pika mbështetëse e fushatës në këtë zonë ka Tashmë banorët ndihen shumë të kënaqur Kanalizimet e ujërave të zeza, furnizimi me në auditore për të vazhduar studimet e pak qenë rehabilitimi i rrugës. Pavarësisht faktit për vetë faktin se më në fund diçka në të ujë të pijshëm dhe me atë vaditës mbeten me kohë më vonë morën diplomat e nderuara që ky aks rrugor në kilometra dhe në pamje mirë të tyre ndryshoi duke krijuar më shumë të vërtetë problem që duhet të zgjidhet. Rruga të mjekut veteriner. të parë duket i pa përfillshëm gjendja për vite benefite dhe lehtësi për to dhe jo vetëm. ishte një nga qindra halle që këto banorë kanë Vite më vonë, mjeku i ri do të endej në të tëra sa vjen edhe rëndohej. Ato shprehen se kanë vite që e presin që ky mbajnë mbi kurriz këto njerëz. zonën e tij të Luznisë dhe të Selishtës, herë “I lejmë makinat në lagjen e Kamenit (në investim të bëhej madje ishin të gatshëm që Na mbetet të jemi me shpresën që të si operator privat e herë si inspektor i zonës gjysmë të rrugës)”, shprehen banorët duke të bashkëpunonin me të gjithë aktorët që kemi zgjedhje çdo vit apo çdo 6 muaj duke për sëmundje të ndryshme veterinare. Do të qenë që rruga është e asfaltuar deri aty. Në rast bënë të mundur që ky investim të bëhej. Disa shpresuar që të bëhet diçka për vendin dhe bënte vaksinime, gjurmime të tuberkulozit se kemi emergjenca shëndetësore detyrohemi prej tyre vazhdojnë të bashkëpunojnë duke komunitetin. Komuniteti jonë ka nevojë për e brucelozës. Do të njihej me gjendjen e të lëvizim me makina të mëdha apo në raste zhvendosur mbrojtëset e pronave të tyre në çdo lloj investimi, qoftë i vogël i mesëm apo blektorisë, do të shihte bujarinë e mikpritjen të veçanta në këmbë duke qenë se rruga është mënyrë që rruga të ishte e disa standardeve investim i madh. Të gjithë jemi pjesë e një e atyre banorëve, që përpiqeshin të fshihnin e papërshtatshme. Në jetën e përditshme këto kryesore që projektuesit e projektit vendosën. situate jo aq të kënaqshme dhe që kërkon e të sfidonin varfërinë. Po vinte fundi i mijëv- banorë zakonisht lëvizin me mjete publike si Pjesa më e madhe e aksit Peshkopi- Staravec shumë vëmendje të çdo lloj pushteti apo or- jecarit të dytë dhe po hynte i treti. Hajrullai janë fugonët. Shoferët e linjave të fshatrave duket se ka përfunduar gjë e cila ndjehet ganizimi. Na mbetet te shpresojmë që ditë të po përtypte ëndrrën e vjetër. Shikimi i tij të sipërpërmenduara theksojnë që kostoja e shumë në shtimin e qarkullimit të mjeteve të mira do të vijnë, do punojmë pak më shumë tretej brigjeve të Italisë. Një ditë shtatori i tha mirëmbatjes së mjetit me këtë rrugë është e tonazheve të ndryshme. Kudo flitet për rrugën e do përpiqemi te vjedhim apo mashtrojmë lamtumirë familjes, Luznisë, atdheut, por jo papërballueshme. dhe normalisht qe ka dhe skeptikë mbështetur pak më pak. përgjithmonë. nr. Korrik 2017 - 7 135 profil Filizat e fisit Nikolli Emigrimi
Dymbëdhjetë vite zgjati aktiviteti në ven- din fqinj, bashkë me dy vëllezërit, Dylberin dhe Arturin. Fillimi i vështirë si zakonisht, pa letra, pa gjuhë, pa përkrahje, vetëm me shpresën te Zoti. Nga do t’ia nisnin? Dhe pse nuk kishin ndonjë eksperiencë të madhe në ndërtimtari, dukej sikur ky sektor kishte Paulonia mundësi më të mëdha. Pas një viti ishin paisur me letra, kishin mësuar dhe gjuhën e shpresat ishin rritur. Vëllai vazhdonte të Hajrullai ka pesë vite që është larguar nga punonte për një firmë italiane, kurse Ha- Italia, por vetëm fizikisht. Një pjesë të shpirtit jrullai guxoi më tepër. Përse të punonte për e ka aty, një pjesë të pronave i ka atje dhe italianin e të mos dilte si firmë më vete. Pati shumë shokë e miq të një niveli mjaft të lartë, pak kundërshti mes vëllezërve e së fundi me të cilët i ruan akoma lidhje. Këto lidhje Hajrullai realizoi idenë e tij. E kishte ven- dëshiron ti shfrytëzojë jo vetëm për vete e dosur, do të dilte i vetëm. Publikoi firmën Me Kristianin dhe Robertën duke verifikuar terrenin. (Foto: Familja Nikolli) për familjen, por dhe për Dibrën e më gjerë e tij të re, shkroi emaile, bëri çfarë ishte e akoma. Emilio Ahmati është njëri prej tyre. mundur, por më kot. Tre muaj përpjekje, tre duk makina e sipërmarrësit italian dhe më madhe estetike dhe fizioterapie në Tiranë, Ai është profesor i Paulonias në Itali. Ka muaj shpenzime, pa asnjë përfitim. Tamam pas dhe ai vetë. U përshëndetën dhe habia por kjo nuk funksionoi, pasi gjërat këtu nuk laboratore në Itali dhe Bullgari që shërbejnë atëherë, kur u duk se kishte bërë hapin e më e madhe e Mauricios ishte, kur mori vesh ishin si në Itali. Atëherë vendosi të provonte për prodhimin e klonuar të kësaj peme, me gabuar, ndodhi një mrekulli. Teksa ecte i se njeriu që i ktheu portofolin, ishte shqiptar. të bënte diçka tjetër në Peshkopi, në vend- një cilësi dërrase shumë të mirë dhe mjaft të pashpresë nëpër rrugët e Savonës, pranë “Nuk do ta besoja, po të ma thoshte lindjen e tij. Shumë shpejt, diku në qendër të kërkuar nga tregu. Në ndihmë të profesorit zyrave të Guardia di Financës, sytë i kapën dikush, ishte shprehu ai. – Kisha dëgjuar Peshkopisë, pranë shkollës bujqësore, hedh janë djali i tij Kristian Ahmati me të shoqen, një send të rënë përtokë, që nuk ishte as më vetëm për anën kriminale të shqiptarëve shtat një ndërtesë gjashtë katshe shumë funk- Roberta Zaninoni. pak e as më shumë, por një portofol. Vetë dhe tani po shoh dhe një anë tjetër tuajën, sionale, që do të kushtonte mbi njëmilion Firma e tyre e nderuar kultivon rreth portofoli i fryrë pasqyronte njeriun e kamur të bukur e miqësore. Të lumtë miku im! Ke euro. Pesë dhoma frigoriferike me nga 35 gjashtë mijë hektarë me Paulonia në Itali të cilit i përkiste. Hajrullai e hapi. 890 euro, nderuar veten, por dhe kombin tënd. – Merri ton, secila, me komandim në vete. Kati i dytë dhe po përpiqet ti shtojë me njëmijë të tjera patenta, kodi fiskal, kartëvizitat, telefonat, si paratë, janë të tuat dhe i zgjati 900 eurot, është konceptuar si një qendër tregëtare dhe në Shqipëri. Hajrullai u ka sugjeruar brigjet dhe një bllok pagesash. Nuk ishte vështirë të po Hajrullai i refuzoi, pa e fyer tjetrin. – Të laborator dentar, ku punon vëllai i tij Arturi, e Drinit në Dibër, si mjaft të përshtatshme lexoje emrin Mauricio në kartvizitat brenda falenderoj dhe unë nga ana ime, për bujarinë bashkë me të shoqen. Në dy katet sipër janë për këtë pemë te veçantë. Bashkëpunimi i portofolit. Hajrullai me sendin e gjetur në që po tregon, por nuk i pranoj. Ne në anët 15 apartamente banimi për familjarë dhe për bashkisë me firmat italiane të interesuara duar u ul për një moment, ta mendonte më tona themi, më mirë një mik se një çiflik turizëm, kurse dy katet e fundit janë për tre për këtë problem, do të bënte të mundur qetë situatën. Po të mos llogarisje gjë tjetër, kështu që unë po ju ftoj juve të jeni miku im vëllezërit Nikolli. mbjelljen dhe kultivimin e të paktën 400 tani zotëronte afër 900 euro dhe ky mund i ri. Mauricio mbeti i habitur nga djaloshi i Ndërkohë sytë ishin hedhur dhe nga hektarëve me Paulonia në ultësirën e Drinit, të ishte një përmirësim i vogël i gjendjes zgjuar dhe i ndershëm. I zgjati dorën dhe i bujqësia. Ka pesë gjashtë vite, që bashkë me që mbulohen nga dy bashkitë Bulqizë dhe financiare. Të paktën për pak kohë, për pak tha se ata tani ata ishin me të vërtetë miq. Kur kushëririn e tij, Flamur Nikolli, kanë mbjellë Peshkopi. Impaktet dhe vlerat e këtij projekti javë. Mjaftonte të ikte diku, larg që këtu. Por Mauricio e pyeti, Hajrullai i tregoi për firmën tetë hektarë ara në fshatin e lindjes, në Ka- gjigand do të ishin të shumta e të larmishme. ndërgjegja, edukata, gjaku i fisit Nikolli, por e re që nuk punonte akoma, për pozitën e tund të Ri. Ata kanë filluar të japin kokrrat Zona në fjalë do të kthehej në një kantjer për dhe ajo krenari e nëpërkëmbur shqiptare, dobët financiare e të tjera si këto. Po, italiani e para. Pas një dhjetëvjeçari ato mund të prodhimin e dërrasës, duke ulur ndjeshëm veç e veç e të gjitha sëbashku i thanë jo, nuk mund ta ndihmonte. Ai kishte kontrata ndër- prodhojnë diku te një kuintal secila, duke importin. Do të shmangeshin përmbytjet duhej ta merrte. Ti telefononte sa më shpejt timi që nga Roma deri në kufi me Francën, dhënë mbi 100 ton arra si total. Po ata e dinë e do të punësoheshin fuqi punëtore. Por, Mauricios e ti jepte sendin e humbur. Nëse rikonstruksione shtëpishë, vilash, zyrash e që për të synuar këtë objektiv duhet punuar fatkeqësisht, bashkitë, njerëzit, komuniteti, Hajrullai fitonte 900 euro, i huaji humbiste të tjera si këto. Mund ti jepte disa punime akoma më fort. Duhen bërë disa zëvendë- janë skeptikë, janë indiferentë, mos të themi shumë më tepër. Nuk vonoi shumë për të të vogla mikut të tij të ri, në kompesim të sime, punime rreth kurorës, plehërimi i tyre më shumë se kaq. çuar në vend zërin e ndërgjegjes. I dërgoi nderit të bërë. e rrethimi në disa vende. Kushëriri, Flamur Në këtë situatë, Hajrullai do që ti bindë zile, por telefoni nuk hapej. Më pas u hap Shumë shpejt firma e re e Hajrullait hodhi Nikolli po punon fort me qershinë, duke e njerëzit, jo vetëm me fjalë, por tashmë dhe por nuk përgjigjej njeri. Bile Hajrullai dëg- hapat e para. Në fillim me tre vetë e më pas nisur me katër dynymë, para 12 vitesh e sot me vepra konkrete. Pranë shtëpisë së vjetër, jonte nga telefoni tjetër zëra që grindeshin. duke u shtuar, deri në 15 specialistë, që të ka të mbjellë 15 dynymë. Nga prodhimi i në Katund të ri, ka mbjellë para dy vitesh Mauricio instiktivisht kishte shkelur butonin gjithë me kualifikime maksimale. Punët që shitur parvjet arriti të fitojë gati 20 milionë 27 rrënjë paulonia, që janë rritur mbi tetë dhe ndërkohë grindej me zyrtarët e Guarda kryente firma e re ishin vërtet cilësore, por lekë, shifër kjo që mund të ngjitet akoma metra. Këtë vit ka mbjellur shtatë dynymë di Financës, të cilët i akuzonte pikërisht për dhe pagesa e Mauricios ishte gjithmonë në më shumë. me këtë lloj druri me kaq vlera, në tokën fshehjen e portofolit të tij. Më pas pyeti si i kohë dhe me korrektesë. Shumë shpejt erdhi e tij në breg të Drinit. Kjo sipërfaqe do të bezdisur se kush ishte. çeku i parë, 21 mijë euro. Më pas, çdo muaj Të tjera projekte shtohet çdo vit me nga një hektar, duke e - Jam personi që ka gjetur portofolin tënd një shumë e tillë, një sukses i ri. Hajrullai çuar investimin katërvjeçar në njëzet mijë dhe jam gati ta kthej. Më gjen tek Autosole, fluturonte nga gëzimi. Bota sikur kishte Tre vëllezërit Nikolli, Hajrullai, Arturi euro. Vetëm prerja e një hektari pas katër përballë dyqanit. Nuk vonoi shumë dhe u hapur portat e lumturisë dhe ai po hynte dhe Dylberi, që të tre me arsim të lartë, e vitesh, do ta shlyente gjithë vlerën e këtij brenda tyre. Të gjitha këto u kurorëzuan në kanë biznesin e përbashkët, por drejtues financimi. Ndoshta vetëm atëherë njerëzit vitin 2005, me lindjen e djalit të parë dhe të kanë doktor Hajrullain. Asgjë nuk bëjnë do ti kuptojnë me të vërtetë vlerat e këtij vetëm, Engjëllit. Vetëm pak ditë më vonë u pa u konsultuar e biseduar me njëri-tjetrin. projekti dhe të mendojnë se sa shumë kohë nënshkrua një marrëveshje mbi 200 mijë eu- Shumë gjëra kanë arritur deri tani, por akoma kanë humbur. Një pyll Pauloniash në breg roshe, si bekim i Zotit për djalin e posalindur. shumë projekte shfaqen në horizont. Nuk di të lumit Drin, do të ishte një atraksion i pse këto projekte u shëmbëllejnë me hijen e bukur turistik. Kafshë të ndryshme të buta Investimet e para njeriut, kur ti kërkon ta kapësh atë, ajo sërish dhe të egra në të , disa shtëpi druri, disa është larguar prej teje, në po atë distancë. vaska peshku dhe natyrisht disa rreshta me Doktor Hajrullai e dinte misionin e tij. Në një vizitë pune që bëmë në Prizren, koshere bletësh që do të shfrytëzonin lulet Nuk kishte shkuar për turizëm në vendin Hajrullai udhëtoi dhe disa orë të tjera, deri mjaltëse të kësaj peme dhe të bimësisë fqinj. Kishte fituar gjuhën, letrat italiane. në komunën serbe Shtërpska, e shquar për përreth. Kishte fituar eksperiencën, duke u ngjitur kultivimin e bimës së Aronias. Atje bleu 11 Doktor Hajrullai ka njohje nga afër me nga punëtor i thjeshtë, në gradat më të larta rrënjë me nga pesë euro, kurse sot ka 82 të kryetarin e komunës së Savonias, por dhe me të kualifikimit. Kishte ngritur nga hiçi një tilla, që janë në prodhim. Një pjesë e këtij drejtuesit e universitetit. Ka kohë që përpiqet ndërmarrje të vogël dhe po e fuqizonte atë prodhimi është kthyer në shurup dhe reçel, të vejë në jetë një projekt të këtij universiteti, vazhdimisht. Ai besonte se kishte ardhur me të cilat gostiten miqtë e tyre të shumtë. për njohjen e llojeve autoktone në Ballkan, koha për investimet e para. Bleu tre aparta- Familja Nikolli ka rreth pesë dynymë mollë, ndihmesën për ti ruajtur e fuqizuar ato. Vler- mente të lodhura nga përdorimi dhe në pak që pak nga pak po e mbarojnë misionin. at e kësaj pune do të ishin tepër të mëdha kohë i rregulloi dhe sistemoi, aq sa nuk nji- Vitin tjetër aty do të mbillen aroniet, duke dhe për vendin tonë. heshin më. I shiti me çmime të leverdisshme, jetuar disa vite sëbashku me mollët. Njëra Ja të tilla projekte e të tjera si këto bluan në duke e parë këtë si një biznes interesant. Në palë duke u rritur, tjetra duke u mplakur, mendje miku ynë i nderuar, duke shërbyer Aronia vitin 2011 mendon që të investojë diçka dhe duke kursyer kështu pak kohë të çmuar. si një ambasador i vogël i fisit Nikolli, por në Shqipëri. Kishte idenë për një qendër të Por kjo është vetëm maja e ajsbergut. dhe i Dibrës e më gjerë akoma. 8 - Korrik 2017 nr. 135 vëzhgim DIBRA: TURIZËM DHE TRADITË
Dibra, një nga rajonet malore më të bukura të Shqipërisë, rrethuar
ngaFoto: A.Totraku vargmalet Deshat-Korab dhe Lurë-Selishtë, me 21 liqene akull- najore, dy parqe kombëtare dhe banja termale të mirënjohura, ka potencialin për të mbështetur një industri të gjallë turistike. Meg- jithatë, zona ka infrastrukturë dhe qasje të dobët me rrugë, ka pasur pak angazhim në sektorin privat dhe nivelet e larta të varfërisë dhe KONTAKTET: papunësisë vazhdojnë.
ADRESA E PROJEKTIT D2T: Dibra: Projekti Turizëm dhe Traditë kërkon të rrisë punësimin, ALCDF (Albanian Local Capacity Development Foundation) veçanërisht në mesin e të rinjve dhe grave, dhe të rrisë të ardhurat e Mes BeratitRr. Shyqiri dhe Ishmi, pallati Shpresa (pasD shkollësibrës së Baletit), 24/4, Tiranë familjeve të Dibrës të përfshira në zinxhirin e furnizimit me shërbimin Tel: +355 44 51 8628 Nga Alban Tufa Berati kishte plot të rinj, dheEmail: kështu [email protected]; edhe këtu unë gjithnjë e turizmit. Projekti synon të zhvillojë dhe promovojë ndërmarrjet i jap qasjen në mendim dukewww.alcdf.org e krahasuar me vendin tim. e turizmit të qëndrueshëm në komunitetet e Shqipërisë së Veriut. ë fund të korrikut patëm një Në Dibër të rinjtë ose ikin në kurbet pa mbaruar asnjë Fondacioni Shqiptar për Zhvillimin ftesë për në Festivalin multikul- Qendra e Informimit Turistik, ZONAT E PROGRAMIT e Kapaciteteve Lokale N Ky projekt është financuar turorë të Beratit, nga Biblioteka “Vex- shkollë ose bëjnë njëgodina shkollë e pallatit nëtë Kulturës Tiranë “Haki dhe Stërmilli”, të suksesshmit PËRMIRËSIMI I MJEDISIT nga Bashkimi Europian Bulevardi “Elez Isufi”, Peshkopi hi Buharaja”, për të lexuar poezi në nuk kthehen më dhe kjo ndodhTel: 021824221; si mungesë e perspektivës e Duke punuar në partneritet të ngushtë me Bashkinë e Dibrës, projekti pedonalen e qytetit. E para gjë që më shpresave për një të ardhme ndryshe. do të mbështesë përmirësimin e qeverisjes, planifikimit dhe shërbi- vjen në mendje në mënyrë komplet meve publike, nxitjen e mundësive dhe partneriteteve në sektorin të pavetëdijshme më çon direkt në t’u shtrëguar mos i hipësh tjetrit në kthehen më dhe kjo ndodh si mung- privat dhe përmirësimin e infrastrukturës së marketingut dhe TIC-ut Dibër. Sikur ky lloj festivali të bëhej shpinë gjatë kthesave e laqeve që esë e perspektivës e shpresave për në lidhje me zhvillimin e turizmit. dhe në qyteti tim dhe unë të lexoja ka rruga, ndërsa mendja ka marrë një të ardhme ndryshe. poezi mu në mes të bulevardit, para teposht Rrugës së Arbërit duke flu- Çmimet janë gati të njëjta edhe KAPACITETET E PUNËS Pallatit të kulturës?! Projekti synon të rrisë ndërgjegjësimin e modelit të turizmit, të turuar nga një xham i lënë hapur pse është qytet turistik. Ndoshta kjo PRAKTIKA TЁ MIRA MBI MENAXHIMIN E PARQEVE U nisëm të gjithë anëtarët e Klu- që tu futur ajër i ri. Nëse rrugës për është arsyeja që vizitohet nga plotë përmirësojë cilësinë dhe aftësitë teknike të prodhuesveKOMB dheЁTARE furnizu DHE- NATYRORE NGA RAJONI DHE BE bit të librit, Kamëz. Ora qe 10 e 5, në Dibër do mund të lexoje, jam i e plotë të huaj duke veçua faktin që esve të produkteve dhe shërbimeve, si dhe të krijojë një program të dhe fiks në 11: 30 ishim në Berat, sigurt se do të qe një indicie për të është qytet muze. praktikës profesionale për të rinjtë dhe vullnetarët. mu ballë një Terminali me kushte shkuar sa më shumë njerëz dhe sa Pas mbylljes së aktivitetit poetik vërtet europiane, dhe më ngjante më shpesh. në pedonalen e qytetit, ku lexuam ZHVILLIM I PRODUKTIT me një stacion treni në Cherebourg Projekti do të modelojë, zhvillojë dhe promovojë produktePërgatitur nga të: specialShoqata pë-r Zhvillim të Qëndrueshem të Burimeve Natyrore Dibra dhe Berati janë thuajse të poezi tonat dhe të poetëve të preferu- (SENARDI) të Francës. Mu këtu, bindesh plotë- barazlarguara nga Tirana në vijë at dolëm dhe u sorollatëm nëpër izuara të integruara duke përdorur mjete të bazuara në prova dhe Rruga: “Kasem Luga”, Nr.24, sisht se Dibra është e lënë komplet ajrore, ndërsa, për të shkuar në Berat qytet. Kishte edhe panair libri, gjë qasje pjesëmarrëse për të siguruar pronësinë dhe për të shërbyer si Tiranë - Albania pas dore. E bëj këtë paralelizëm veç të duhet gati një orë e gjysëm, për që në Peshkopi u bë vetëm dy vite, modele të ardhshme. mbi bazën e asaj çka kam parë, dhe në Dibër të duhen katër orë. Dmth, dhe gjasat janë mos të zhvillohet më. të njëjtën gjë mund të them edhe dy orë e gjysëm më shumë, dhe Drejtori i Bibliotekës së Beratit, REZULTATET E PRITSHME: Data e raportit: Shtator, 2014 për qytet e tjera më të mëdha në jug. sipas meje, padrejtësia më e madhe Arben Jaupaj, kërkon që të ngjallë • Krijimi i një Institucioni vetëqeverisës, ndërsektorial (Forumi Di- Rruga për në Berat është e gjitha që mund t’i bësh dikujt është: t’i frymën e leximit në qytetin e tij, tek bra Turistike), i cili në mënyrë efektive planifikon, koordinon dhe autostradë. Autobusi nuk ndjehet, marrësh kohën. Të shkosh nga Dibra të rinjtë dhe jo vetëm, dhe fill pas promovon turizmin në Dibër; dhe të bëhet sikur je në një divan, mu në Tiranë të kushton 8 orë kohë vajt- kësaj, si pasojë edhe të nxisë krijime • Zhvillimi i një Plan-Veprimi për Turizmin (TAP) për Bashkinë e në mes të odës. I them shokut tim që je-ardhje, që normalisht duhet të lësh të reja. Dibrës përmes një procesi pjesëmarrës me vëmendje ndaj traditës, e kam ngjit, i cili është nga Burreli: ditën e punës. Kjo gjë bëhet rrallë, Më ka rënë rasti të jem në akti- pasurive natyrore, bujqësisë, qëndrueshmërisë, pajtueshmërisë me -Shikoje ç’rrugë? A nuk jemi dhe dashja-pa-dashje, kjo marrje vitete letrare në Shkodër, Kamëz, çështjet gjinore dhe ato të mjedisit; diskriminuar nga të gjitha qeveritë kohe të kufizon. Durrës, Tiranë po e po, por së fund- • përmirësim i funksionimit të një Qendre të Informacionit Turis- duke na lënë pas dore? Duke i kapërcyer bukuritë e mi edhe në Berat, dhe të them të tik (TIC) cilësore, nëpërmjet formimit të një PPP-je dhe rritjes së -Për rrugën?- më pyet. Beratit (sepse çdo vend ka bukuritë drejtën që nuk ka diçka të mirëfilltë kapaciteteve të stafit për menaxhimin dhe funksionimin e TIC, -Po. I them. e veta), në çdo cep të qytetit kishte letrare (me sa di unë) prej disa vitesh shërbimit cilësor ndaj konsumatorëve dhe informacionit mbi -Ç’faj kanë qeveritë?- pyeti prap. kosha mbeturinash, diku kishte që tentoj të jem pjesë e kësaj bote tregun; -Ja, këta mbajtëset prej hekuri semaforë, dhe vende plot me stola kulturore. • Krijimi i lidhjeve B2B dhe partneriteteve ndërmjet furnizuesve anash: këtu është fushë dhe nuk dhe sheshe publike. Rrugët nuk kanë Më shqetëson fakti që nuk ka të turistikë dhe mes artizanëve dhe prodhuesve të produkteve bu- mungojnë askund, ndërsa tek ne as gropa dhe dritat në mbrëmje janë tilla aktivitete, që fatkeqësisht, këtë jqësore; në Shkopet, as në Qafë të Buallit ndezur kudo. Trotuaret nuk ishin rast janë pasqyrë e kulturës së leximit • Ndërtimi i një plani të qëndrueshëm marketingu me platformën e nuk ka. Me marr hov andej, bëhesh të zëna me karrige nga kafenetë por edhe të kulturës në përgjithësi që TIC-ut / mediave sociale për të promovuar dhe mbështetur turizmin troshka. dhe kjo të jep idenë se gjërat këtu ka një brez dhe që pret ta trashëgoj në Dibër; -Ke të drejtë.-tha, dhe më duket shkojnë mirë. tek pasardhësit. Dikush do të thoje • trajnimi i një grupi të kualifikuar të guidave turistike lokale (shër- se u bind. Pedonalja është përplot pemë të se ne kemi hallet të tjera, halle me bime udhëzuese); Kam parë në çdo qytet të Europës mëdha dhe hija të krijon kushtet siguru jetesën, por kurrsesi nuk po • Zhvillimi i trajnimeve profesionale, praktikave profesionale for- ku kam qenë, madje edhe për në mos të të digjet rrashta e kresë kur vdes Shqipëria për copën e bukës, male dhe përcaktimit të pozicioneve vullnetare për rininë e zonës. Shkodër, që udhëtarë e shtyjë udhën të kalosh në të. Nën këto hije ka megjithëse kultura është buka e • identifikimi dhe zhvillimi itinerareve për “udhëtime 5-ditore”; duke lexuar. Kjo është fitim kohe, stola, dhe pasdite mbushen plot me mendjes dhe e shpirtit. • identifikimi dhe shënjimi i 5 itenerareve tematike turistike, duke domethënë edhe koha shtyhet, të rinj e pleq. Vertetë që të rinjtë Fjala bie, ne kemi halle politike. përfshirë shënimin e rrugëve, tabelat orientuese në fshat; Hiking edhe dija me kënaqësinë fitohen nuk gjenden në kafene por në stola. Këtu jam shumë dakord. Sepse nëse / biking / hartat e karavaneve; dhe broshurat informative; dhe njëkohësisht. I gjithë vendi mbushej plot me njerëz bëhet një protestë për një parti • Krijimi i dy modeleve të fshatrave tradicionale turistike. Edhe në çantën time gjithë kohës muzgjeve dhe qyteti gjallon. politike, i ke në Tiranë mbi 5 mijë qëndron së paku një libër. Rrugës Berati kishte plot të rinj, dhe dibranë, ndërsa për të protestuar për Projekti aktual për Berat, kam marrë Gabriel Garcia kështu edhe këtu unë gjithnjë i jap Rrugën e Arbërit, bëhen-s’bëhen Emri: Dibra: Turizë dhe Traditë Maques-in reportazhe, “Udhëtim në qasjen në mendim duke e krahasuar 300 veta. Por as kjo nuk e justifikon Kohëzgjatja: mars 2017 – mars 2020 Europën Juglindore” kur po zbrisja me vendin tim. Në Dibër (dhe të leximin e pakët dhe qasjet inferiore Buxheti: $1, 046,689 kisha lexuat 73 faqe (faqet nuk janë gjithë verilindjen e Shqipërisë) të ndaj kulturës në tërësi. E megjithatë, Zbatuesi: Fondacioni Shqiptar për Zhvillimin e Kapaciteteve Lokale shumë të mëdha). Ndërkohë kam rinjtë ose ikin në kurbet pa mbaruar leximi në krizë është një fenomen (ALCDF) provuar ta bëj edhe rrugës nga Dibra asnjë shkollë ose bëjnë një shkollë botërorë, por kurrë s’duhet të shter- Person Kontakti: Dennis Wesner, USAID General Development në Tiranë, por duart janë të zëna për në Tiranë dhe të suksesshmit nuk rohen qasjet, e as indiciet. Officer| [email protected] | +355 4 229 3536 nr. Korrik 2017 - 9 135 Nis zyrtarisht projekti D2T Turizëm “Dibra: Turizëm & Traditë” Dibra, destinacion turistik – Mikpritje, traditë dhe natyrë – mbushur dhe e zbukuruar si Rob Camillari, zv. Drejtori i zyrës së Europës dhe Azisë asnjëherë më parë salla e QEK së USAID në Washington: Qeveria Amerikane nëpërmjet në Pallatin e Kulturës në Pe- E USAID dhe ajo Suedeze mendon që zhvillimi dhe shkopi, me date 17 korrik, u bë vendi pritës i konferencës hapëse të prosperiteti i Shqipërisë do mund të vijë vetëm nëpërmjet projektit “Dibra: Turizem & Tradite” zhvillimit ekonomiko-social dhe Turizmi është një sektor (D2T). Në prani të më shume se 80 pjesëmarrësve nga autoritet vendore shumë i rëndësishëm që ndikon drejtpërdrejt në ekonominë të Prefekturës Diber, Këshillit të e familjeve dibrane dhe në përmirësimin e imazhit dhe Qarkut, Drejtorive rajonale; përfaqë- mjedisit në Shqipëri. suesve të sektorit privat (hoteleve, shpi pritëse, guida, grupe prodhue- Dennis Wesner, Drejtori i programeve të USAID në sish, agropërpunues) dhe shoqërisë civile e medias, zv. Drejtori i zyrës Shqipëri: Zgjodhëm zonën e Dibrës pasi kjo zonë ka shumë së Europës dhe Azisë së USAID në potenciale natyrore si lumin Drin, 21 liqenet akullnajore Washington z. ROB Camillari dhe në Lurë dhe Selishtë, 41 monumentet e natyrës, ujërat kryetari i Bashkisë Dibër Muharrem Rama shpallën nisjen e këtij projekti. e termale të Llixhave dhe malin më të lartë në Shqipëri, D2T, Dibra: Turizëm dhe Traditë, Korabin. Me gjithë këto resurse Dibra përsëri mbetet zona është një projekt 3-vjeçar që finan- më e varfër në Shqipëri, me numrin e lartë të papunësisë cohet nga USAID dhe Ambasada Suedeze dhe zbatohet nga ALCDF dhe infrastrukturën e keqe rrugore. Pavarësisht këtyre (Fondacioni Shqiptarë i Zhvillimit pengesave, ky projekt do të jetë i suksesshëm dhe Dibra do të Kapaciteteve Lokale) në part- jetë një Destinacion Turistik shumë i vizituar. neritet me Bashkinë Dibër, CNVP dhe shoqata “Dibra Turistike”. Ky Lindita Manga, drejtoresha e ALCDF: Qëllimi kryesor i projekt kërkon që ta kthejë Dibrën në një Destinacion Turistik, duke i projektit kërkon të ndikojë në rritjen e numrit të punësimit shfrytëzuar vlerat esenciale dibrane dhe shtimin e të ardhurave të familjeve dibrane nëpërmjet të mikpritjes, traditës dhe natyrës. zhvillimit të sektorit të turizmit. Drejtoresha e ALCDF Znj. Lindita Manga, hapi konferencën dhe në emër të projektit ju uroi mirëserdhjen Rreth D2T: pjesëmarrësve dhe të ftuarve të tjerë, Projekti D2T do të rrisë numrin e turistëve në Dibër dhe cilësinë e si dhe prezantoi qëllimin kryesor të projektit i cili kërkon të ndikojë në përvojave të tyre. Përmes partneriteteve me bizneset dhe qeveris- jen vendore, projekti do të zhvillojë atraksione të agrobiznesit në rritjen e numrit të punësimit dhe kam shumë besim që Dibra do të dhe mbështetur turizmin në Dibër; shtimin e të ardhurave të familjeve harmoni me natyrën, kulturën dhe mjedisin, si pista për ecje dhe biçikleta, bujtina dhe fshatra tradicionale, futjen e sistemeve të jetë Destinacion Turistik gjatë këtyre trajnimi i një grupi të kualifikuar të dibrane nëpërmjet zhvillimit të sek- 3-vjetëve, theksoi drejtori i CNVP. guidave turistike lokale (shërbime torit të turizmit. vetqëndrueshme të menaxhimit të energjisë dhe mbetjeve, përmirë- Me entuziazëm u prit edhe fjala udhëzuese); zhvillimi i trajnimeve Konferencën e përshëndeti zv. simin e Infrastrukturës, dhe do të trainojë guida lokale. përshëndetëse deputetes së Dibrës profesionale, praktikave profesionale Drejtori i zyrës së Europës dhe Azisë Projekti aktual znj. Almira Xhembulla, e cila deri formale; identifikimi dhe zhvillimi së USAID ne Washington z. ROB Emri: Dibra: Turizë dhe Traditë para pak ditëve ka qenë pjesë e itinerareve për “udhëtime 5-di- Camillari, që vlerësoi mikpritjen që Kohëzgjatja: mars 2017 – mars 2020 stafit të projektit që nga faza për- tore”; identifikimi dhe shënjimi i 5 ju bë nga stafi i projektit dhe kryetari Buxheti: $1, 046,689 gatitore. Ajo ndihej e privilegjuar itenerareve tematike turistike, duke i bashkisë Dibër z. Muharrem Rama që ishte e pranishme mes kolegëve përfshirë shënimin e rrugëve, tabelat dhe stafi i tij. Ai ndihej i lumtur dhe i Zbatuesi: Fondacioni Shqiptar për Zhvillimin e Kapaciteteve Lokale (ALCDF) dhe bashkëpunëtorëve të saj që me orientuese në fshat; hiking / biking mahnitur nga bukuritë natyrore të Di- profesionalizëm kanë punuar që ky / hartat e karvaneve dhe broshurat brës dhe nga monumentet kulturore projekt të bëhej realitet. Ajo vlerësoi informative dhe krijimi i dy modeleve që vizitoi në Kërçisht dhe përgjatë mbështetjen e dhënë nga USAID të fshatrave tradicionale turistike që rrugëtimit të tij në Dibër. Ndihma Konferencën e përshëndeti edhe zhvillojë dhe promovojë ndërmar- dhe Ambasada Suedeze dhe shprehu janë Kërçishti dhe Rabdishti. e USAID do vazhdojë theksoi z. Drejtori i programeve të USAID në rjet e turizmit të qëndrueshëm në gatishmërinë e saj për të kontribuar Në rolin e moderatores së konfer- Camillari, sepse qeveria Amerikane Shqipëri Z. Dennis Wesner i cili komunitetet e Shqipërisë së Veriut. për këtë projekt dhe për projekte encës, znj. Lindita Manga, njëherësh nëpërmjet USAID dhe ajo Suedeze theksoi që projekti është në kuadër Zgjodhëm zonën e Dibrës pasi kjo të tjera të zhvillimit nga pozita e edhe menaxhere e projektit, ftoi mendon që zhvillimi dhe prosperiteti të bashkëpunimit të USAID me zonë ka shumë potenciale natyrore deputetes dhe politikbërëses. Znj. pjesëmarrësit për pyetje dhe disku- i Shqipërisë do mund të vijë vetëm Ambasadën Suedeze dhe kërkon të si lumin Drin, 21 liqenet akullnajore Xhembulla shprehu edhe besimin që time, të cilët nuk u kursyen të urojnë nëpërmjet zhvillimit ekonomiko-so- në Lurë dhe Selishtë, 41 monumentet bashkërisht me bashkinë Dibër dhe suksese projektit dhe vlerësuan cial dhe Turizmi është një sektor e natyrës, ujërat e termale të Llixhave partnerët e tjerë në projekt ALCDF, punën e bërë nga stafi i ALCDF në shumë i rëndësishëm që ndikon dhe malin më të lartë në Shqipëri, CNVP dhe Shoqata “Dibra Turistike” vite për zonën e Dibrës. Znj. Lindita drejtpërdrejt në ekonominë e famil- Korabin. Me gjithë këto resurse Dibra do sjellin një ndryshim pozitiv për pas pyetjeve dhe diskutimeve bëri jeve dibrane dhe në përmirësimin përsëri mbetet zona më e varfër në Turizmin në zonën e Dibrës. dhe konkluzionet e kësaj konfer- e imazhit dhe mjedisit në Shqipëri. Shqipëri, me numrin e lartë të pap- Koordinatori i këtij projekti z. ence dhe gjeti rastin të falënderojë Ai shprehu premtimin që projektet unësisë dhe infrastrukturën e keqe Besnik Alku paraqiti për të pranish- pjesëmarrësit dhe donatorët për e USAID do vazhdojnë edhe në të rrugore. Pavarësisht këtyre pengesave mit në mënyrë të detajuar se çfarë besimin dhe financimin e këtij pro- ardhmen. Z. Wesner shprehu besimin e tij që ky objektivash, rezultate dhe aktivitete jekti. Ajo theksoi, që ky projekt nuk Me interes u prit fjala përshënde- projekt do të jetë i suksesshëm, dhe do të ketë projekti. Në kuadër të këtij është çelësi magjik që do zgjidhë të tëse nga kryetari i bashkisë Dibër z. Dibra do jetë një Destinacion Turistik projekti janë shumë ndërhyrje dhe gjitha sfidat e turizmit në Dibër, por Muharrem Rama, i cili theksoi që në shumë i vizituar. produkte duke filluar nga përmirësimi ai do jetë “Leva e Arkimedit” për të fillim se stafi i tij dhe Bashkia kanë Konferencën e përshëndeti edhe i mjedisit të sektorit të turizmit, aftë- ngritur një turizëm të zhvilluar në qenë plotësisht të angazhuar që ky Drejtori i CNVP për Ballkanin Z. simin e fuqisë punëtore, dhe zhvillim- zonën e Dibrës, pasi bashkia Dibër projekt të eci në rrugë të mbarë. Tur- Ross Bull, i cili në emër të organiza- in e produktit turistik. Z. Alku theksoi dhe të gjithë aktorët lokalë të sektorit izmi është sektori prioritar i zhvillimit tës partnere në zbatimin e projektit se janë 14 produkte kryesore që do të Turizmit në Dibër të pranishëm në të zonës së Dibrës, dhe Bashkia e shprehu besimin e plotë që ditët për dalin nga ky projekt duke filluar nga sallë janë pika më e fortë mbështetëse vlerëson atë si prioritet të punës së Turizmin në Dibër do të jenë shumë krijimi i “Forumit Dibra Turistike”, i e këtij projekti. saj. Projekti “Dibra: Turizëm dhe më të mira. Kam punuar në Shqipëri cili në mënyrë efektive planifikon, Ndryshe nga shumë konferenca të Traditë” theksoi kryetari i bashkisë në vitet 1993-1996 si këshilltarë ndër- koordinon dhe promovon turizmin tjera, në mjediset e QEK u organizua vjen pikërisht në kohën që Bashkia kombëtarë i ministrit të Ekonomisë z. në Dibër; zhvillimi i një Plan-Veprimi edhe një mini-panair me produkte ka përgatitur Planin Vendorë dhe po Ruli, dhe shikoj një ndryshim shumë për Turizmin (TAP) për bashkinë e tradicionale tipike dibrane, dhe u përgatit planet buxhetore afat-mesëm të madh që nga ajo kohë në Shqipëri. Dibrës; përmirësim i funksionimit të shtrua një koktel vetëm me prodhime dhe vjetor duke hedhur hapat e Janë vetë shqiptarët, fermerët, grupet një Qendre të Informacionit Turistik dibrane nga lëngu i mollës së Veip sigurt të zbatimit të objektivave të prodhuese, turet turistike, agjencitë, (TIC); krijimi i lidhjeve B2B dhe Salkurtit dhe frutave të stinës si mollë, bashkisë në këto sektorë. Ai shprehu pronarët e hoteleve dhe restoranteve partneriteteve ndërmjet furnizuesve dardhë, kumbulla dhe produkte të angazhimin dhe mbështetjen e tij që me punën dhe investimet e tyre turistikë dhe mes artizanëve dhe tjera të kulinarisë dibrane. “Si Dibra dhe stafit që ai drejton për projektin kanë ndryshuar pamjen e Shqipërisë prodhuesve të produkteve bujqësore; s’ka tjetër”, ky ishte dhe lajtmotivi i duke përmbushur të gjitha detyrimet dhe kanë zhvilluar vendin. Me më ndërtimi i një plani të qëndrueshëm kësaj veprimtarie. që ka Bashkia si partneri kryesorë në shumë përpjekje nga të gjithë aktorët marketingu me platformën e TIC-ut projekt. dhe me mbështetje nga donatorët / mediave sociale për të promovuar Korresp.“Rruga e Arbërit” Intervista me Urime Strakën.
10 - Korrik 2017 nr. 135
Sipas librit “Udhëzues për mrekullitë natyrore të Botës”, botuar në Milano në vitin 1979. natyrë
e shumta pushtuese, të cilat i bëjnë akoma këto krahina vende më të paarritshme të Lugina e Drinit, kontinentit europian” (po aty, f. 135). Me gjithë këtë konstatim subjektiv mbi peizazhet tërheqëse e me bukuri të rralla të Drinit, në rrëpirat e shpatet e pjerrëta të maleve, në qafat e tyre kanë kaluar përgjatë ekzistencës së ilirëve me fisin Penest që një mrekulli banonte në Dibër dhe ma radhë hordhitë romake, gote, hunëve, bullgare, serbe, turke, të cilë kanë masakruar popujt e luginës së drinit. Por duke u përballur me ato me luftëra titanikësh. natyrore e Botës Natyra me relieve malesh e luginash të thella, me pllaja me sipërfaqe të kursyera, kanë krijuar kushte për formimin e karakter- eve të forta. Po kështu janë kultivuar sipas mjedisit gjeografik të jetës, trimëria, guximi, vullneti i fort, punëdashës e mjaft energjik në punët bujqësore e blektorale e mbrojtjen e vendbanimeve. Dhe ja po japim një fragment tjetër të kësaj enciklopedie ku trajton një dukuri tjetër tek popujt që banojnë në dy anët e brigjeve të Drinit: “Edhe pse nuk kemi ma rrezik të na vrasin me pushkë nga malsorët edhe pse kullat ( ndërtime antike me kulla mbrojtëse nga dritare në pjesët e sipërme) janë të boshatisura, gojët (bedenat) e tyre mbeten të papushtueshme, po kështu edhe urat dhe Nga Dr. Selman Mëziu Dhe më tej ja se si e trajtojn njohjen e egëra si dhe në shpatet shkëmbore e shumë livadhet etj.”(f. 135). Edhe pse enciklopedia kësaj lugine: “ Në fillimet e shekullit (XX-të të pjerrëta duken edhe gëmusha shkurresh është botuar në vitin 1979, vlerësimet e mje- uk janë fjalë të pa vlera që përbë- S.M.), pjesa më madhe e gjatësisë së luginës që vegjetojnë plotë jeshillëk duke i dhanun diseve psikologjike e shoqërore, janë së paku jnë një fjali të pakuptueshme. Por ishte e panjohur, dhe konsiderohej vendi pamje joshëse. të viteve 1930. Duke krijuar një mendim të Nas fantazi trupash qiellor të largët më i egër i cili nuk mund të kalohesh nga Ndërsa në lindje ngrihet, “ vargmali i keq, cinik e të frikshëm mbi malësorët, të me dymijë vjet dritë ku hamendësohet: ka evropianët.” (f.134) Korabit me një bardhësi ndriçuese, vezul- cilët tanimë janë të shkolluar, zhvilluar kul- jetë - nuk ka, ka hidrogjen apo oksigjen si Deri më tani pak etnolog, gjeograf e luese, për një kohëzgjatje gjashtë mujore, turisht e të emancipuar në të gjitha hallkat e elemente kimike të fillesës së gjallimit. Është kanë përshkruar gjatë gjithë gjatësisë së tij. me kreshtat në formë dhëmbësh me shenjat veprimtarive ekonomike e kulturale. një realitet që ka ekzistuar në mijëra shekuj, Grykat që ai çan përmes masiveve malore, e erës së akullnajave, me dhëmbëzime të Vendbanimet kanë dhjetëra vjet që janë të por, vlerësimi i asaj që lëviz, transformohet, kthesat e forta, brigjet shumë të pjerrëta ka shumta, apo thepa thepa.” (po aty, f.134) arritshme dhe me dëshirë e projekte të mod- zhduket, apo zbukurohet nga njeriu apo vetë paraqitur në shekuj”... një pengesë të pa- Ndërsa pranë qytetit të Kukësit bashkohet eleve evropiane kanë arritur të transformojnë faktorët klimatik ka mbetur pezull në mem- kapërcyeshme, apo shume të vështirë për me Drinin e Bardhë, i cili përshkon krahinën natyrën dhe e kanë vënë ujin në shërbim te orien e kohës. Ndërsa në rastin tonë e kanë ushtrinë otomane, duke u mbrojtur nga këto e Kosovës e Metohisë (banuar nga shqiptar). tyre, hidrocentrali me liqenin në Dibër të përzgjedhur ekspertët natyralist, të zgjedhur barriera gjiganteske natyrale si popujt e Mir- Shtrati i tij është formuar në 250 metra mbi Madhe, Vau i Dejës, Komani e Fierza, duke nga e gjithë bota, të cilën këtë luginë e kanë ditës, Këlmendit e Dukagjinit kanë mundur nivelin e detit dhe ka një prurje prej 98 km³ krijuar kushte të lundrimeve përmes qindra klasifikuar një ndër mrekullitë e botës. të krijojnë kushte për mbijetesë e një jete në sek. Më pas Drini përshkon një gryk prej kilometrave e shijuar peizazhet e egra e të qetë në alpet shqiptare.” (po aty. f. 134) 50 km. Në vargmalet e Alpeve të veriut me fshatrat e ndryshme përgjatë lumit Drin. Mrekullitë natyrale të botës Drini i zi, e ka vend burimin në liqenin shkëmbinj gëlqeror, por shfaqen hera-herës Tanimë, në këto brigje ku kemi kala të kaltërosh të Ohrit, i cili ndodhet në një lartësi edhe ato serpentinor. Duke formuar pamje lashta si ajo e Ohrit, kalanë që ndërtoi Gjergj Nuk kam mundësi t’iu jap të shkruara me 700 m. mbi nivelin e detit. Në ish-territorin magjepse, me zbritjet e vrullshme dhe kthinat Kastrioti në Medriçe, qytetin antik i Gërdecit, hollësi të gjitha ato mrekulli të natyrës, qofte Jugosllav, sot Maqedonas, i cili përshkon e relievin mjaft të thyer të shpateve të maleve. kalaja antike dhe e madhërishme e Grezh- pyje, parqe natyrale, përrenj, lumenj, masive 45km. gjatësi, përmes grykash të përthyera “Procesi i industrializimit i ka përdorur danit, e në vazhdim deri tek vendbanimi i shkëmbinjsh, oaze, shkretëtira, male, lugina, por me bukuri natyrale mahnitëse. Shpatet ujërat e tij për të prodhuar energji elektrike, Shurdhahut në Vaun e Dejës dhe me kishën rrafshnalta e masive malesh të cilat sigurisht janë të përbërë nga shkëmbinj gëlqeror ose e cila krahas të tjerash për popullsinë e shumë të vjetër që u hodh ne erë në vitin janë me mijëra. Do të përpiqem të jap vetëm flyshe, të cilat ngjiten deri në 800 m. mbi krahinave përgjatë brigjeve të Drinit, ka 1968 po këtu. emrin e shteteve. Dhe ja fillojmë sipas ren- nivelin e detit. Pas këtij udhëtimi arrin në kontribuar në nxjerrjen e tyre nga izolimi Prandaj, turizmi malor për evropianët, dit alfabetik të kontinenteve. Fillojmë me krahinën e Dibrës, duke përshkuar gryka qindra vjeçar” (po aty, f.135). Por, lidhja që i njohin pak bregdrinasit në dyqind e Afrikën, dhe ja, radhiten, Namibia, Algjeria, mjaft të bukura, të cilat në lartësi duken e popullsisë në brigjet e kundërta është e tetëdhjetë e tre kilometra, do të zbulojnë jo Angola, Kameruni e Kongon e më tej me shkëmbinjt masiv gëlqeror. pamundur nga mos ndërtimi i urave e për- vetëm një natyrë të virgjër, por edhe atë të ishullin Mauricio në Kenia e Madakaskar, Të parin mal që takojmë është Valivari dorimi i varkave apo anijeve të vogla. transformuar nga dora e njeriut duke e kthyer nga Xhibuti në Ruanada dhe akoma më tej (2734 m.) në krahun lindor ndërsa në perën- në arkitektura peisazhistike të mahnitshme, nga Tunizia në Uganadae Zaire. Ndërsa Kon- dim ngrihet madhështor mali i Homeshit Transformime dhe vlerësime do të njihen me histori të lashta që të epokës tinenti Amerikan fillon me Argjentinën, Kilin (2000 m). Ndërsa duke përshkuar disa ultësi- së gurit e deri në kohët moderne. Kështu, ato e Guetemalën, vazhdon me Meksikën, Kosta ra në perëndim të Peshkopisë rihyn në grykat Në hyrje te shkrimit mbi lumin Drin është do të ndjejnë kënaqësi shpirtërore dhe do Rikën, Perun e SHBA. E zbret deri tek Uru- gëlqerore të Gjallicës, që duken si shkëmbinj shkruar: “Grykat e thella, me anët shumë të marrin përshtypjet e tyre, ku ndokush do guai e Venezuela. Në kontinentin Aziatik, vullkanik. Kjo grykë ka një thellësi 600 m të pjerreta e të thella që përshkon Drini, të shkruaj për transformimet e natyrës dhe fillon me Afganistanin, Japoninë, Filipinet duke formuar një kanion të frikshëm, të egër. kanë shërbyer gjithmonë si një barrikadë të botës psikologjike, morale e kulturore të dhe vazhdon me Iranin, Nepalin, Vietnamin Në këto relieve të thepisuar, të frikshme, të mbrojtëse me përmasa gjigante për ushtritë banorëve të dy anëve të Drinit. e Bashkimin e Republikave Sovjetike e deri ne ishujt indonezian. Mbyllja Kontinenti Europian fillon me Shqipërinë dhe vazhdon me Bullgrinë, ngjitemi deri në Vlerësimin që i ka bërë luginës së Drinit Danimark, Finlanda e Islanda, dhe shkojmë kjo enciklopedi asht një dëshmi e vlerave më tutje nga Gjermania, Polonia, Portugalia, të mëdha natyrore, turistike, hidrologjike e Anglia dhe deri tek Zvicra e Hungaria, etj. kulturore që ka kjo luginë mjaft e populluar. Ndërsa për kontinentin Oqeania e fillon me Por, edhe pse ka patur aleat malet e varg- Australinë, shkon tek ishujt Havai dhe arrin malet më të larta e më të egra në Shqipëri, deri tek ato të Tahitit. ka mundur të ruaj në gjirin e vetë, natyra në bashkëpunim me njeriun, mijëra e mijëra Përshkrim i Luginës banor në shkreptimat, rrufetë e bubullimat e së Drinit të Zi shekujve, të cilat nga gjeografët, historianët duhen vlerësuar, propaganduar e ngritur lart Ndërsa Shqipëria përfaqësohet nga lugina në dobi të mjedisit e qytetërimit të popullsisë e Drinit, ku autori, ose grupi i ekspertëve që jeton në dy anët e Drinit. na e jep këtu në faqen 134: “Është lumi më Ky material u mbështet në librin: “Gui- i gjatë në Shqipëri, i cili formohet nga dy da illustrata alle Meraviglie naturali del degëzime, Drini i Zi dhe Drini i Bardhë duke Mondo”, Milano 1979, f. 464, format 21.3 përshkuar 283 km gjatësi”.(f.134) x 27.6 me 400 fotografi, harta, diagrama. nr. Korrik 2017 - 11 135 Botime turizëm Dibra nga antikiteti
1 në Monarki
Në këtë punim (vol. I ”Dibra nga Antikiteti në Monarki”, bëhet fjalë për Trevën Dibrane, për Oranikun (Shehri) e Dibrës, Peshkopinë, Albanopolisin e Ptolemeut, Principatat e Di- brës, lokalizimin e betejave të Skënderbeut në Dibër, organizimin administrativ dhe shoqëror të Dibrës, për Nandë Malet e Dibrës, për oxhaqet, bejlerët dhe agallarët e Dibrës; për qëndrimin e Fuqive të Mëdha ndaj çështjes dibrane, për politikat aneksioniste serbe ndaj viseve shqiptare, për Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, lëvizjen kaçake në Dibër, për Klara, vajza 11 vjeçare luftërat kundër ushtrive serbe, masakrat serbe dhe qëndresën mbinjerëzore të dibranëve, për shkolla e shkrim shqip, për demokratizimin e vendit etj. Këta si dhe ngjarje të tjera, formuan lëndën, që u bë objekti i monografisë: «Dibra, që ngjiti malin e Korabit nga Antikiteti në Monarki”. Autori ka në proces dhe tri volume: “Dibra nga Monarkia në nazi- fashizëm”; Kontributi i Dibrës në Luftën kundër Nga Grehans Uka Petrit Tanushin. Pas një orë udhëtimi arrita ngjitur në Korab, së bashku me babain e saj. nazifashizmit” dhe “Dibra në monizëm”. tek bujtina e Haxhi Himës. Këtu më priste Të nesërmen, rreth orës 07:15 fillojmë ng- lubi Discover Albania që në muajin djali i Haxhiut dhe njëkohësisht shoku im jitjen drejt majës. Gjatë ecjes bënim ndalesa Libri ndodhet në proces botimi. Ftohen qytetarë apo biznesmenë që të kontribuojnë Mars 2017 organizoi një seri guidash Agroni, një djalë i shkathët dhe i zgjuar, i cili të shkurtra derisa grupi të bashkohej dhe të në botimin e këti libri voluminoz. Kqë do të finalizoheshin në datën 2 kor- të krijon një mjedis gazmor në bujtinë. GPS normalizoheshin të gjithë. Shikoja në fytyrat Të interesuarit të kontaktojnë autorin në FB rik me ngjitjen në malin e Korabit. Për këtë shënoi 1260 metra lartësi. Ajri i freskët dhe e secilit që mrekulloheshin me peizazhin e ose t’i shkruajnë email në adresën: arsye ky turne u quajt “Misioni Korab 2017”. i pastëer ndjehet menjëherë. Kënaqësia ime natyrës. Në lartësinë 2200 metra që ishte [email protected] Që në Panairin e Turizmit u prezantova u rrit kur këtu në bujtinë takohem me Fation më shumë se gjysma e rrugës kishim ecur si guidë lokale dhe shkëmbeva kontaktet me Plakun, fotografin profesionist në Shqipëri. shkëlqyeshëm. Gjatë rrugës takuam edhe Libri i Ri përfaqësuesit e klubit, për përgatitjen e turit Me Fatjonin biseduam gjatë rreth zhvillimit grupe të tjera me turistë. Ishin në mosha të në Korabi. U formalizua gjithçka. të turizmit, veçanërisht në Dibër. Rreth orës ndryshme, nga SHB, Kosova, Tirana, Çekia. Me datën 30 qershor nisemi për në 22:05 grupi arrin në fshat. I gjithë grupi ishin Në orën 12:30 arritëm në majë dhe për Radomirë. Unë arrita në Radomirë nga të rinj dhe me profesione të ndryshme. Më 1 orë ne shijuam qëndrimin në majën e Orhan akil Sakiqi Peshkopi ndërsa grupi turistëve nga Tirana. e vogla e grupit ishte Klara, vajza 11 vjeçare Korabit, duke realizuar disa foto por dhe Gjatë rrugës u miqësova me shoferin e linjës, që ishte e vendosur në qëllimin e saj për t;u duke marrë përshtypje pozitive nga natyra përreth. Ajo që na gëzoi më shumë ishte dhe ngjitja e vajzës 11 vjeçare deri në majën e Korabit. Për të gjithë grupin dhe sidomos për Akil Sakiqi Orhan
mua si guidë ishteOrhan arritje akil Sakiqi sepse ishte personi më i vogël që ngjitej në Malin më të lartë të 1965 - Mbaron Fakultetin e Inxhinierisë Shqipërisë pa asnjësë Ndërtimit problem. në USHT Dalëngadalë 1996 - Merr titullin “Doktor i Shkencave Teknike” ne filluam 2017zbritjen - Merr titullin drejt “Kalorësi fshatit i Urdhërit ku gjithçka na shkoi sipas parashikimeve.të Skënderbeut” Gjatë mbrëmjesKa shkruar librat: shijuam gatimet tradicio-
nale si dhe bisedat“Gjurmët e Shallvares” e ngrohta. - 2009 “Homazhe e Mesazhe” - 2011 Me datën“Infrastruktura 2 korrik e Tiranës”, së bashku me grupin rreth orës 10:00 Vështrim nëu vite ngjitëm - 2014 te Liqeni i Zi. Grupit i pëlqeuKa botuar mjedisi artikuj në shtypin nën e përditshëm hijen e pishave dhe cicërimatdhe periodik.e zogjëve rreth e rrotull. Pas kolegësh Profile shëtitjeve nëpër park rreth liqenit, grupi ven- dosi që të bënte edhe pak joga në qetësin e
parkut. Çdo9 789928 detaj442451 fotografohej ngaÇmimi: pjesëtarët 500 lekë e grupit që u mahnitën. Pak më vonë aty erdhën edhe një grup banorësh të fshatit që Libri “Profile kolegësh” është botimi më festonin në këtë ditë Festën Tradicionale të i ri i inxhinierit dibran, Orhan Sakiqi. Në Radomirës. Kjo e bëri edhe më tërheqëse libër është shkruar për 50 personazhe, por mjedisin për turistët. janë përmendur së paku edhe 100 kolegë të tjerë, që janë pjesë e pashkëputur e jetës dhe veprimtarisë së tyre. Për një guidë turistike në Dibër Më shumë mbi këtë libër do t’ju informojnë kontakto me Gresin në email: në numrat e ardhshëm. udhë[email protected]. ISBN: 978-9928-4424-501 Telefon: (+355) 67 36 25 835 Çmimi: 500 lekë (What’s App & Viber)
12 - Korrik 2017 nr. 135 reportazh Stebleva, fshati që nuk blihet Nga Bujar Karoshi
tebleva, një nga fshatrat e krahinës së Gollobordës, 35 km larg nga Librazh- Sdi, është një fshat i vizitueshëm gjatë verës. Rrethuar me pyje të lartë, ajër i freskët dhe gjelbërim ngado, është një oaz i mrekul- lueshëm në lindje të Shqipërisë. Mersin Hoxha, kryetari i Shoqatës “Steble- va”, ndryshe nga kolegët e tij të shoqatave dibrane në Tiranë, që kujtohen për vendlind- jen vetëm për Ditëvere a Shëngjergj, është kthyer ta drejtojë shoqatën e tij në Steblevë, aty ku ka trojet e të parëve të tij. Por është kthyer ndryshe: duke ndërtuar një shtëpi druri bashkëkohore, me të gjitha komoditetet dhe pajisjet e nevojshme, të cilën e ka të hapur për të gjithë ata që duan të vizitojnë Stebleva dhe ta njohin Steblevën. Gjatë kësaj vere turistë nga vendet europiane e kanë vizituar, kryesisht çekë dhe gjermanë. Si e ka marrë Emrin fshati? letra pushtetit të asaj kohe, por thonë se Hax- Një shtëpi pritëse karakteristike në Ste- Stebleva është një vend i bukur, hi Lleshi e ka pas kundërshtuar. “Steblevasit blevë është “Te Qeralli”, që në shqip do të mrekulli e natyrës. Mijëra pushtues, janë dibranë dhe ajo do të mbetet e Dibrës”. kuptohej “Te Hauri”. Shtëpitë tradicionale në shekuj më parë, u turrën ta bënin “Nuk ka ndonjë ndryshim varësia admin- Steblevë e kanë pas përdorur katin e parë të të tyren dhe s’e bënë dot. Qindra istrative, - thotë një banor. Për certifikatë banesës për bagëtinë, por tani që mirëqenia tregtarë u turrën ta blinin dhe s’e do të shkonim në Peshkopi, për certifikatë është rritur, hauri është kthyer në një mjedis blenë dot. Gojë më gojë ka ardhur shkojmë në Librazhd. Por Librazhdi është të këndshëm për turistët. emri dhe gojëdhëna: ”Moj e bukura më afër”. Në shtëpi nuk ka njeri. Baki Nura, pronari Steblevë, me para s’të bleva dot”. Kur vendi u nda nga komunizmi, në i saj, ka dalë në ara duke vaditur. Ndërsa ne Mrekulli të tillë si Stebleva nuk mund vitin 1990 zona e Steblevës kaloi në varësi shijojmë për pak çaste kopshtin e rregulluar të shiten dhe të blihen. administrative të Librazhdit. Tani të gjitha bukur në oborrin e shtëpisë. Shkëlqim Gru- shërbimet publike banorët i marrin nga ky da, i cili na ftoi të vizitonim Steblevën, tregon Nga mbledhja pa kriter dhe në kohë të derrin dhe dhinë e egër, ketrin etj. qytet, ndërsa nga pikëpamja etnografike e se kjo shtëpi u kthye në shtëpi pritëse falë papërshtatshme, disa prej tyre rrezikojnë Rrëqebulli është një ndër kafshët e rralla, kulturore, ngjashmëritë me Dibrën janë të ideve dhe pasionit të djalit të Bakiut, Aranitit, zhdukjen si tisi, panja e malit, mëlleza, bliri, por disa kamera të fshehura në pyje të ven- mëdha. i cili iku nga kjo botë në moshën 41 vjeçare. sanza, salepi, ajdësi alpeve, crocusi, zamba- dosur nga disa organizata mjedisore, e kanë Stebleva ka qenë një nyjë e rëndësishme Araniti la pas vizionin e tij modern për ku Shqiptar,boronica, çaj mali, mështekna, filmuar atë të lëvizë në këto anë. Po ashtu kalimi për zonën e Strugës, Dibrës, Librazh- një fshat turistik me të ardhme. “Ballkoni manushaqja e dukagjinit etj. Kështu që lind edhe ariun e murrëm, ujkun, kunadhen, dit, Elbasanit dhe më tej drejt Manastirit, i Steblevës”, i rregulluar bukur në hyrje të e nevojshme që të hartohen manuale dhe macen e egër, dhelprën etj. Selanikut, Shkupit etj. Një zonë e tillë e fshatit, rrethuar me dru dhe lyer me gëlqere, programe në terren, që të mësojnë banorët Shpendët përbëjnë një pasuri të veçantë rëndësishme pritet të bëhet edhe në të ar- është pika e parë që të fton të shikosh fshatin për mënyrën se si ato duhen mbledhur dhe e të mahnitshme, si: gjeli egër, kali qyqes, dhmen. e njohur për patatet dhe arrat, por edhe për kohën kur është e përshtatshme mbledhja shqiponja, qukapiku, skifteri, gjeraqina, “Kemi bërë kërkesë për hapjen e një pike luftërat e hershme të Skënderbeut. e tyre. thëllëza e malit, shkabat. Zogjtë përbëjnë tjetër doganore në vendin e quajtur “Fusha e Bakiun e takojmë të nesërmen te “Çez- Ashtu si në shumë fusha, shitja e bimëve një ansambël të vërtetë me cicërimat e tyre, tridhjetës”, një fushë e madhe mes pyjeve, ku ma e Gjizaxhiut”, një krua në hyrje të Ste- mjekësore është një problem më vete. Tregu takohen gjithandej në zonat urbane, pyjet e ndahet kufiri me Republikën e Maqedonisë. blevës, aty ku kufijtë e fshatit ndahen me i tyre është kaotik dhe jo stabilizuar, duke deri tek kullotat alpine. Prej aty, Struga dhe Dibra e Madhe janë Fushë-Studënin. Janë duke e merementuar, çuar jo vetëm në mbledhje pa kriter, por shumë afër. lyer me gëlqere muret, si dhe kanë ngritur një edhe në humbjen e të ardhurave për shkak Mendjen në Dibër, letrat në “Megjithëse kam qenë disa herë në banjo publike poshtë rrugës, si për t’i ftuar të tregut të pastabilizuar. Librazhd Ministrinë e Jashtme, kemi bërë kërkesa të udhëtarët që të qëndrojnë e të shijojnë ujin Fauna është shumë e pasur në lloje vazhdueshme, e kemi diskutuar me drejtuesit e ftohtë, por edhe ta mbajnë mjedisin pastër. të ndryshme,duke filluar nga gjallesat Stebleva, në kohën e komunizimit, ka lokalë e deputetë, madje edhe është rëndë njëqelizore e më andej me dhjetëra specie qenë e varur administrativisht nga rrethi i dakord parimisht mes dy qeverive për hapjen Pyjet, bimët dhe kafshët, zvarranikësh, amfibësh, peshqish brejtësish Dibrës, por infrastruktura që e lidh me Pe- e dy pikave të vogla kufitare, kjo çështje nuk pasuria që duhet ruajtur , gjitarët e vegjël e deri tek gjitarët e mëd- shkopinë e Bulqizën është shumë e dobët. ka marrë zgjidhje”, - thotë Mersini, mikpritësi henj dhe shpendët e zogjtë. Ndër specie më Rruga ka nisur të zgjerohet, por punimet po ynë në Steblevë. Pyjet e Steblevës futen në Parkun Kom- të rëndësishme është trofta e malit, por në ecin shumë ngadalë. Rruga deri afër Steblevës është e shtruar bëtar të Shebenik-Jabllanicë, me një shtrirje këto anë gjen edhe lepurin e egër, kaprollin, Që në atë kohë banorët i kanë pas shkruar me çakull, është zgjeruar dhe pritet t’i sht- prej rreth 33927 hektarë, nga të cilat mbi 10 rohet asfalti. Një tabelë e vendosur tregon mijë hektarë pyje dhe afro 7 mijë hektarë se afati i përfundimit të saj është dhjetor kullota e livadhe alpine janë të krahinës së 2017, por banorët thonë se janë të kënaqur Steblevës. edhe sikur ajo të mbarojë para mesit të vitit “Pyjet i kemi ruajtur me forcë, - tregon tjetër. Dhe atëherë Stebleva do të jetë më Mersini. Kur nga Librazhdi dhe Bulqiza u afër, por edhe pikat e reja doganore do të turrën rreth vitit 2005-2006 shkatërruesit e jenë të nevojshme pyjeve, djem të rinj, të ardhur nga Tirana, Durrësi e Elbasani, ku më së shumti janë Rikthimi shpërngulur steblevasit, i kanë ndaluar dhe ruajtur me forcë. Në qoftë se nuk do Demir Osmani, një nga bashkudhëtarët ta kishim bërë këtë, këto pyje do të kishin tanë në këto ditë korriku, ka qenë disa herë fatin e Lurës”. me punë në Steblevë para viteve 1990. Ai i Në malet e Steblevës i takon shumë shpejt kujton me shumë dashuri miqtë e tij në këto pyjet e dushkut, pishën e zezë, ahun, bred- anë, mikpritjen dhe respektin, shumë prej hin e bardhë e deri te kullotat alpine. Rruga të ilëve e njohën edhe gjatë rrugëtimit tonë për te fusha ku ndodhet Piramida 30, aty në këtë fshat. ku ndahet kufiri me Maqedoninë, është një Komuna e Steblevës në të kaluarën, përf- mrekulli natyrore. shirë edhe fshatrat Borovë, Sebisht, Zabzun, Në malet e Steblevës gjenden mbi 178 llo- Llangë, Moglicë, Fushë-Studën ka pasur mbi je bimësh mjekësore, mes të cilëve dallohen 900 shtëpi dhe mbi 4500 banorë. Ndërsa kamomili, njëmijëfleteshi, lulebalsami,trum- sot popullsia është zvogëluar shumë. Sapo za, trëndafili egër, molla e egër, kulumbria, vendi doli nga izolimi komunist, banorët e mjedra, dëllinja e kuqe dhe e zezë, bliri, Steblevës shfrytëzuan lirinë e ekonomisë së rigoni, salepi, agulicja, shpatorja, murrizi, tregut dhe sot janë ndër komunitetet në Ti- vadhëza, peshtriku vilëngjashëm, mokërrza, ranë, Durrës dhe Elbasan ndër më të pasurit. pinguikula e ballkanit, hepatika fisnike etj. Banorë të Steblevës duke u kthyer nga mali me bimët mjekësore Disa prej tyre drejtojnë biznese të mëdha
cyan magenta yelloë black
nr. Korrik 2017 - 13 135 turizëm
Legjenda Varri dhe çezma e Gjizaxhiut jë tregtar grumbullonte gjizë në fsha- Ntrat e Steblevës dhe e transportonte atë me kuaj dhe e dërgonte në qytetet si Elbasani apo edhe në Strugë. Banorët e këtyre zonave e quajtën Gjizaxhiu dhe kështu e thërrisnin kur kishin për të shitur gjizën apo dhe djathin e tyre. Këtë punë ai e vazhdonte vite me radhë, mirëpo ngaqë po bënte këtë lloj tregtie, normal që mbante shumë para me vete. Kjo gjë u nuhat nga disa hajdutë apo kusar, të cilët i dolën në pritë afër kësaj çezme- “Te Qeralli” dhe shtëpia prej je në drejtim të fshatit Steblevë. Gjatë druri e Mersin Hoxhës, dy shtëpitë përpjekjes me ata, për të mos ju dhënë pritëse të turistëve në Steblevë paratë hajdutëve, ata e vranë Gjizaxhiun. Në trojet e të parëve të Ataturkut, në Kështu që aty ku ai u vra, fshati i bëri dhe vitin 2002, me kontributin financiar të varrin Gjizaxhiut të mirë dhe që edhe sot djalit të këti fshati, biznesmenit Ferat bar-kafe, një baxho, shtëpinë dhe një stallë Lila, u ndërtua çezma e Mustafa Qemal quhet Varri i Gjizaxhiut e po ashtu mori të madhe për bagëtinë. Nga baxho provojmë emër dhe kjo çezmë. Nuk dihet emri apo Ataturkut, por individë të panjohur e djathin, gjizën dhe gjalpin e freskët. kanë shkatërruar. origjina e Gjizaxhiut të mirë, por edhe sot “Gjithë qumështin e marr nga bagëtitë njerëzit vijnë e bëhen kuriozë për jetën e mia, - thotë ai, - pasi nuk kam besim te dhe historinë e tij. Vijnë, pinë nga një blegtorët e tjerë për cilësinë e qumështit. histori grusht ujë në çezmën me emrin e tij dhe Qumështi duhet të jetë i pastër, i freskët, i ikin në punën e tyre. kulluar dhe i pastruar, gjë të cilën nuk na e sigurojnë blegtorët”. Stebleva dhe Vitet e fundit është folur shumë për dhe të fuqishme prej miliona eurosh dhe subvencionet në blegtori dhe bujqësi, por Ataturku shumë të tjerë kanë ngritur ekonomitë e tyre Zylyfi thotë se nuk ka marrë asnjëherë sub- të vogla që i shërbejnë çdo ditë banorëve në vencione. “Më thanë njëherë të përgatisja anorët e tij krenohen se janë bashkëf- Tiranë dhe në rrethina. Te Kodra e Priftit në dokumentacionin, por më thanë se gjysmën Bshatarët e Mustafa Qemal Qtaturkut, Tiranë shumica e tyre kanë ndërtuar vilat e e shumës duhej ta jepja ryshfet”. Kur e py- themeluesit të Turqisë moderne. Ramazan bukura dhe të mëdha, ndërkohë që edhe në esim se sa dele ka, na përgjigjet: “Numri i Hoxha, i cili ka lindur në Steblevë, ka Steblevë po rikthehen. bletëve dhe deleve nuk tregohet”... qenë profesor i mateatikës dhe ekonomisë “Gjatë verës kthehen banorët, shumi- Medi Kurti, një tjetër banor i Steblevës në Universitetin e Tiranës. Ai është marrë ca të rinj, të cilët shfrytëzojnë stinën për gjatë muajve të verës, nuk e ka problem të me kërkime mbi origjinën e themeluesit të mbledhjen e bimëve mjekësore”, - tregojnë tregojë numrin e bagëtive, ashtu siç nuk e ka Turqisë moderne, dhe për këtë ka botuar banorët. Ata i sheh me motorë që i ngjiten Kur shikon shtëpitë e vjetra, dykatëshe problem të tregojë edhe vështirësitë. edhe një libër voluminor me titull “Mus- malit, si dikur baballarët e tyre me kuaj dhe e me telis prej druri, siç quhen ballkonet “Kam pasur shumë, rreth 500, por i kam tafa Qemali, djali nga Stebleva e Dibrës kthehen pasdite vonë me bimë të ndryshme shtëpive, bindesh për mjeshtërinë e tyre. rralluar. Tani kam rreth 200 kokë dele e që u bë Ataturk”. mjekësore si sherebel, çaj mali, tërfil, salep Portat e gurit me hark, muret e gurit, shkallët qengja, por i kam lart në bjeshke. Ia kam Ai thotë se stërgjyshi i Ataturkut ka e plot të tjera. e drurit dhe portat e jashtme të mëdha e të lënë një çobani tjetër që t’i ruajë”, i cili ashtu qenë Mustafa Canka nga Stebleva. Djali i Reshat Gruda, 60 vjeç, kthehet në fshat gdhendura, bindesh menjëherë se ata janë si edhe Zylfiu, e ka ndërtuar baxhon mes tij, Pirush Canka, ishte gjyshi i Ataturkut. gjatë verës, së bashku me gruan, Neslien. Ka mjeshtra të ndërtimtarisë. malesh, në stane, pranë bagëtive. Djali i Pirushit, Beqir Canka, babai i Atat- mbjellë kopshtin më misër, fasule e patate “Bagëtitë duan shërbim, duan njerëz t’u urkut, u shpërngul në Selanik dhe njihej si dhe kërkon malet për mbledhjen e çajit të Bujqësia dhe blegtoria, mungesa qëndrojnë pranë dhe ne nuk i kemi, - thotë Beqir Stebleva ose si Beqir Agai-Shqiptari. malit, të cilin e ka të shitur që pa e mbledhur e tregut frenon zhvillimin ai. Kam marrë ndonjëherë subvencion, por në Tiranë. Një gotë raki, pak bukë të ngrohtë, Ai u martua me Zybere Hanëmin, vajzën e më shumë kemi pa marrë. Sepse na thonë: Fejzulla Deras nga Sebishti, i cili në Langa- djathë dhe petulla vendos shpejt e shpejt në Banorët e Steblevës kanë qenë të njohur “Nuk kemi buxhet këtë vit”, dhe kështu që tavolinë, dhe të duket se e gjithë zemra e za mbante mbiemrin e gruas së tij, Aishes; për kultivimin e patates, të cilën edhe tani vit pas viti. Dhe kur i kemi marrë, shumat Haxhisofollari, sepse u fut domazet në mirë e tyre është shtruar përpara. e kanë shumë të mirë. Kohët e fundit orga- kanë qenë krejt qesharake. shtëpinë e saj. Nga kjo martesë lindër 6 Selim Gruda është një tjetër banor, mbi nizata të ndryshme po nxisin kultivimin e “Nuk është subvencioni problem, - thotë fëmijë, nga të cilët jetuan vetëm tre. të 60-tat, që na pret ngrohtë e na fton në farës së patates. Vendosja e krahinës në një Mediu. Problem është tregu. Nuk kemi ku Syrjai, vëllai i madh i Ataturkut, u shtëpinë e tij që po rindërtohet. Ashtu si ai, lartësi mbi 1100 metra mbi nivelin e detit, t’i shesim qengjat dhe bulmetin, si dhe kemi shumë të tjerë po i rregullojnë shtëpitë, pasi e bën shumë të përshtatshme për kultivimin vështirësi të mëdha gjatë dimrit. Shtegtimi vetëvra në moshë të madhe, kur shërbentë pas shtrimit të asfaltit, Stebleva është larg nga e këtyre farërave. Në kohën e komunizmit i bagëtive drejt zonave fushore tani është në ushtrinë osmane. Tirana vetëm 70-80 minuta. fara e patates së Steblevës shpërndahej në i pamundur, për shkak të konflikteve mbi Motra e ataturkut, Makbulja, mori Banorët e Steblevës janë përmendur të gjithë Shqipërinë. Ndërsa tani prodhimi i pronësinë, dhe ne jemi të detyruar që më emrin e hallë së babait të saj, Beqirit, në vazhdimisht ndër breza si mjeshtra ndër- farës shkon në më shumë se 10 mijë kv, por shumë se gjysmën e vitit delet t’i mbajmë kujtim të të emrit të saj, pasi ajombeti në timi, që kanë ndërtuar kryevepra në gjithë haset vështirësi e madhe në shitjen e tyre. brenda”. Steblevë. Shqipërinë, në vende të ndryshme evropiane Zylyf Avdiu, rreth 58 vjeç, së bashku me Mediu ka shfrytëzuar një ndërtesë të ish Mustafa Qemali, mori emrin e të parit e jashtë Evropës. vëllezërit e tij, ka ndërtuar buzë rrugës një kooperativës dhe ka ngritur një restorant të të fisit Canka, në kujtim të emrit të Mustafa vogël veror, ku punon së bashku me djalin. Cankës, stërgjyshit të tij. Me ataturkun Mbi një sobë në qoshe, bidoni i qumështit ndërpritet vazhdimësia gjenealogjike po zien mish qengji, të cilët e kanë porositur në linjë mashkullore të fisit Canka nga disa klientë nga Librazhdi e Tirana. Mishi i Stebleva, pasi partesa zyrtare e tij me qengjit në bidon është një gatim i veçantë Latife Ushakizaden, vajzën më të pasur të i zonës. Izmirit, nuk prodhoi pasardhës. Ndërsa në “Punoj vetëm me porosi. Përdor gjithçka linjën femërore, vazhdimësia e fisit canka nga bagëtitë e mia: mishin, djathin, gjalpin, vazhdon edhe sot në Shqipëri. gjizën. Punoj këtu gjysmën e vitit dhe pjesën Por përmendja e Ataturkut në fshat, tjetër në Tiranë”. përveç krenarisë, ka edhe reagime neg- Godina nuk duket si restorant, por Mediu ative. Në trojet e të parëve të Ataturkut, thotë se është në proces legalizimi, dhe pas në vitin 2002, me kontributin financiar legalizimit dhe ndërtimit të rrugës, kjo fus- të djalit të këti fshati, biznesmenit Ferat hë e vogël anës rrugës, mund të bëhet një Lila, u ndërtua çezma e Mustafa Qemal ndalesë e mirë për turistët që do të shtohen Ataturkut, por individë të panjohur e kanë këtyre anëve. shkatërruar. Ashtu siç kanë hequr edhe tabelën e rrugës që të çon në fshat, të Shënim: Më shumë foto rreth cilët banorët i kanë vënë emrin e “Qemal këtij reportazhi do të gjeni në faqen Ataturku”. zyrtare në facebook të gazetës
cyan magenta yelloë black 13 14 - Korrik 2017 nr. 135 Në Shqipërinë shtetërore ishte Ruzhdi Mata që prej katër dekadash e pati lidhur emrin e vet me atë të Josif Bagerit. Ai ka qenë i pranishëm pothuajse në të gjitha veprimtaritë me karakter kërkimor e shkencor përgjatë dy dekadave të fundme dhe me sa duket shumë shpejt mund të paraqitet para lexuesit si përkujdesës e përgatitës për botim i veprës së plotë të Josif Bagerit. albanologji Josif Bageri i Rekës së Dibrës
Nga prof.dr. Shaban Sinani Josif Bageri me të drejtë konsiderohet si themeluesi i letërsisë etnografike të Dibrës me rrethina. Gazeta që ai botoi është e para dhe e fundmja që u shkrua në Haki Stërmilli s’i mbeti borxh Dibrës në kohë të zisë këtë nëndialekt, mjaft konservativ, jo vetëm në anën Dhe Dibra Haki Stërmillit po në të njëjtën masë. Josif Bageri iu përkushtua me ashk e dashuri poezisë fonetike, në leksik dhe në disa aspekte të eptimit, por Dhe për flamurin e Ismail Qemalit s’harroi të flasë1. mbi të gjitha për disa vlera antropogjuhësore dhe sidomos për studime arkeogjuhësore Un jom Shqypeja e Shqypënis Sqohi, or zoqt e trimnis … Josif Bagerit i takon, giithashtu, merita e të parit Un jom shpeza e furrikut, shkrimtar dibran që e pajisi shqipen e vendlindjes, Epni dërmën ma rrezikut. shqipen e Rekës së Dibrës, me ligjërimin e shkruar. Mjaft në t’errët, n’vorfuni, Ky ishte një ndërrim rendi jo vetëm në pikëpamjen Sqohi trima, zoqt e mi …2 gjuhësore e kulturore, por dhe teknike. Josif Bageri nuk është thjesht poeti i Rekës, siç I. përmendet ndonjëherë. Ai përbën një prej nyjave të forta ku ndërlidhen krijues të mëparshëm e të njoha për herë të parë me emrin, jetën mëvonshëm shqiptarë, që krijuan në vendlindje apo U dhe veprën e Josif Bagerit në vitin 1982, kur studentja shqiptaro-bullgare Natanjela atje ku i çoi udha e jetës, siç ndodhi me Migjenin. Ne Falli vendosi t’ia kushtonte tezën e saj të nuk e shohim të rastit, për shembull, që çfarë kishte diplomës veprimtarisë atdhetare dhe krijuese kërkuar në Sofje më 1911 Josif Bageri, pranimin e të tij. Ishte viti i fundmë i studimeve tona një meshtari shqiptar dhe liturgji në gjuhën amtare, universitare, të gjitha programet e studimeve do ta kërkonte në Kongresin e Beratit babai i për letërsinë ishin përfunduar, dhe emri i Josif Bagerit nuk na ishte shfaqur askund. Migjenit Gjoko Nikolić. Ashtu sikurse çmojmë si Ky qe rasti për të mësuar se as Kopësht tipar përafrues prirjen e të dyve për të shekullarizuar malsori, vëllimi i vetëm me poezi që ai pati veprën e tyre: Josif Bageri duke u kërkuar lexuesve arritur të botonte3, as Shqypeja e Shqypënis, të Ushtimit të Krujës pranimin e princit protestan e përkohshmja që ai drejtoi për disa vite Wilhelm Wied përtej dallimit fetar, kurse Migjeni me radhë4, nuk gjendeshin në Bibliotekën Kombëtare në Tiranë. Nuk gjendeshin apo duke u këshilluar të vetëve të mos besonin më tek perënditë klasike, tek Zoti klasik. nuk shërbeheshin, ishte dhe mbetet ende Në foto: Josif Bageri (Wikipedia) një pyetje pa përgjigje, por e sigurt është që Natanjela Falli, studentja e kursit tonë, i fo- Në Shqipërinë shtetërore ishte Ruzhdi në Korçë, në Gostivar, në Shkup, në Shpat një ndalesë tek figura e Josif Bagerit si poet e tokopjoi të dyja në Bibliotekën Kombëtare të Mata që prej katër dekadash e pati lidhur të Elbasanit, në Manastir, në Shkodër, madje mendimtar14. Ndërsa Bojka Sokolova do t’i Sofjes dhe, pasi përfundoi tezën e diplomës, emrin e vet me atë të Josif Bagerit. Ai ka dhe në Amerikë. bënte shoqërinë Dëshirë, gazetën Shqypeja me vlerësimin shkëlqyer, na i dha për disa qenë i pranishëm pothuajse në të gjitha ve- Një fazë e dytë vëmendjeje ndaj poezisë e Shqypënis dhe botuesin e saj Josif Bageri, kohë ne, miqve të saj, në duar, edhe vëllimin primtaritë me karakter kërkimor e shkencor dhe publicistikës së Josif Bagerit vërehet kryeargument të rezultateve të kërkimeve të Kopësht malsori, edhe koleksionin e gazetës përgjatë dy dekadave të fundme dhe me sa në periudhën midis dy luftërave e në vitet saj rreth rolit të kolonisë shqiptare të Sofjes Shqypeja e Shqypënis. duket shumë shpejt mund të paraqitet para në vijim. Papas Gaetano Petrotta, në librin në zhvillimin e letërsisë dhe të mendimit Vetëm një vit më pas do të kishim në duar lexuesit si përkujdesës e përgatitës për botim e tij Popolo, lingua e letteratura albanese kombëtar shqiptar gjatë Rilindjes15. Në fakt, të parën monografi kushtuar kësaj figure të i veprës së plotë të Josif Bagerit. (Palermo 1932), e veçoi i pari si zë më vete kishte qenë Eqrem Çabej i pari që, qysh në kapërcyellit prej Rilindjes në periudhën e Josif Bagerin. Në kuadër të 25-vjetorit të vitet 1930, e kishte cilësuar letërsinë roman- pavarësimit të shtetit shqiptar, Josif Bageri, II. vetëqeverimit, më 1937, ishte gazeta Java tike shqiptare si letërsi mërgimi, letërsi të shkruar nga Ruzhdi Mata. Një vit më vonë, që skicoi të parin portret jetëshkrimor të ardhur prej kolonive. më 1984, në Prishtinë do të mbrohej dokto- ido që një autor joqendror në historinë e tij, ndërsa disa vite më vonë, në vitin 1943, rata e parë dhe me sa dimë edhe e fundmja Sletërsisë shqipe të fillimit të shekullit XX, Peter Elezi nga Shelcani i Elbasanit, një III. kushtuar gjuhës së Josif Bagerit5. Më pas do poezia e Josif Bagerit dhe veprimtaria publi- emër thuajse i harruar në historinë e letrave të rikthehej sërish një mënjanësi e gjatë dhe cistike e tij patën vëmendje shumë herët. Për shqipe, mbledhës i folklorit dhe autor tek- osif Bageri me të drejtë konsiderohet e frikshme. Nëse për periudhën deri më 1990 vëllimin Kopësht malsori u shkruan recensi- stesh shkollore, i kushtoi dy artikuj jetës dhe Jsi themeluesi i letërsisë etnografike të mund të supozohej si shkak ndikues, drejt one në Kalendari Kombiar që dilte në Sofje veprës së tij. Artikujt u botuan në Kostancë Dibrës me rrethina. Gazeta që ai botoi a zhdrejt, në luhatjet e mëdha të vëmendjes (1911), në të përjavshmen e Bostonit Dielli të Rumanisë12. është e para dhe e fundmja që u shkrua shkencore ndaj veprës së Josif Bagerit fakti e flamuri (1911); kurse gazeta Bashkimi e Më pas, për një kohë relativisht të gjatë, në në këtë nëndialekt, mjaft konservativ, jo që ai qe drejtor i gazetës së Durrësit Ushtimi Shkodrës shprehte interes për gjykimet e studimet historiko-letrare dhe në ato kushtuar vetëm në anën fonetike, në leksik dhe në i Krujës (1914), e cila në një farë mënyre Josif Bagerit për veprën moralo-didaktike zhvillimit të gazetarisë përgjatë Rilindjes e disa aspekte të eptimit, por mbi të gjitha ishte zëdhënëse e qeverisë së Shqipërisë Agimi i gjytetnìs të Shtjefën Gjeçovit (1911). më vonë nuk pati gjë të re. Në tekstet e his- për disa vlera antropogjuhësore dhe sido- principatë, më pas kjo do të ndodhte për sh- Këtyre mund t’u shtohet dhe botimi i ko- torisë së letërsisë studioheshin si një nënkrye mos për studime arkeogjuhësore. Mjaft të kaqe që nuk lidheshin me studimet, por me mentuar i letrës së Kristo Bagerit drejtuar të më vete ata që quheshin autorë minorë të veçojmë këtu mbijetesën e stabilizuar dhe pozitën e shqiptarëve ortodoksë të Rekës së atit, Josifit, nga shkrimtari bullgar Georgi P. Rilindjes. Për shkrimtarët dhe publicistët të pazëvendësueshme të vetëvetorit i vet, Dibrës, numri i të cilëve që po shkonte duke Stamatov (1913)9. Ndërsa për vëmendjen që e mëvonshëm, me pozicion joqendror në që gjen ligjërimin e mbramë të rendit të u mpakur e shuar, për shkak të pamundësisë i kushtoi gazeta Avtonomija punës atdhetare letërsi, nuk u rezervua as dhe një paraqitje e vet historik-gjuhësor të pacënuar (rast tipik ligjore për t’u vetëshpallur si shqiptarë, për dhe intelektuale të Josif Bagerit, një tribunë tillë panoramike. Në vëllimin III të historisë i titulli i poezisë Mësoni gjuhën e vet, ku shkak të ngatërrimit të qëllimshëm të besimit që nisi të dalë prej vitit 1928 dhe e mbylli së letërsisë shqipe, që qe gati për botim më refleksivi përdoret edhe për vetën e dytë me kombësinë dhe për shkaqe të tjera të jetën e vet më 1944, kemi të dhëna vetëm 1965 dhe më 1968 pati shkuar për shtyp, dhe në gjithë poezinë për të tri vetat). Gjuha ngjashme6. përanash, të pamjaftueshme për të arritur në Josif Bageri nuk përmendet. Rreth e qark e Josif Bagerit, gjuha e Haki Stërmillit dhe Me themelimin e shoqatës kulturore Josif vlerësime10. Autorët e këtyre recensioneve atyre viteve, Petraq Pepo në Tiranë, një nga gjuha e përmbledhjeve me lëndë popullore Bageri, nismëtarë të së cilës qenë intelek- dhe shkrimeve nuk njihen11, por pavarësisht njohësit më të vlerësuar të historisë së mar- të pashkruar, që gjendet në arkivat e insti- tualët rekas Branko Manojlovski dhe Bran- prej kësaj për ne kanë shumë rëndësi, sepse rëdhënieve shqiptaro-bullgare gjatë lëvizjeve tucioneve të trashëgimisë, janë tri shkallë të islav Sinadinovski, nis një tjetër periudhë, provojnë që libri dhe gazeta e tij nuk mbetën kombëtare të dy popujve; dhe Mehmet pashmangshme për studime të zhvillimit të llazariane mund ta quajmë, për interesimin të ishullzuar, por qarkullonin në një hapë- Gjevori në Prishtinë, gjuhëtar, patën shkruar shqipes së folur e të shkruar në trekëndëshin shkencor rreth kësaj figure dhe për ringjalljen sirë mjaft të gjerë shqiptare, kudo ku kishte gjegjësisht për letërkëmbimin dhe për poez- Dibër - Tetovë - Gostivar. e vetëdijes shqiptare në gjithë bashkësinë e shoqëri atdhetare, dhe leximi i tyre ngjallte inë e tij13. Kështu, në rrethinat e historisë së Josif Bagerit i takon, giithashtu, merita e shqiptarëve ortodoksë të Rekës së Epërme. interes. Megjithëse një gazetë e vogël, që letërsisë dhe të mendimit shqiptar, ai do të të parit shkrimtar dibran që e pajisi shqipen Figura e Josif Bagerit u shndërrua sërish në drejtohej prej një artizani që nuk kishte dalë mbetej dhe në dekadën në vijim, gjatë viteve e vendlindjes, shqipen e Rekës së Dibrës, shenjën e identifikimit të shqiptarëve të prej aulash universitare, siç e dëshmojnë le- 1970. Me sa duket, ndërsa përgatitej për të me ligjërimin e shkruar. Ky ishte një ndër- atjeshëm në pikëpamjen etnike, fetare e kul- trat drejtuar redaksisë, shpesh të nënshkruara botuar monografinë për Migjenin (1968), me rim rendi jo vetëm në pikëpamjen gjuhësore turore7. Branko Sinadinovski do t’i kushtonte vetëm me heteronime, Shqypeja e Shqypënis prejardhje nga i njëjti vend, Reka e Dibrës, e kulturore, por dhe teknike. Cilido që do të Josif Bagerit dhe një studim monografik8. lexohej në Kajro, në Bukuresht, në Janinë, Petro Janura e kishte parë të pashmangshme dëshironte të vërente shkallën e përafrimit nr. Korrik 2017 - 15 135 I
I H A B A N Shaban Sinani H A B A N Pyetje të tjera në albanologji: autorë dhe teza H A B A N INAN S SINAN I Redaktor: Naim Zoto H A B A N INAN INAN Botues: botime S S PYETJE NË I DISA NGA VEPRAT E AUTORIT: Naimi - shtëpi botuese dhe studio letrare Ndajfoljet përemërore në gjuhën shqipe, Tiranë 2013. ALBANOLOGJI Tradita gojore si etnotekst, Tiranë 2012. www.botimenaimi.com “Njerëzit e krisur” të Dritëro Agollit, Tiranë 2012. Aleks Buda Letërsia në totalitarizëm dhe “Dossier K”, Tiranë 2011. Angelo de Gubernatis Shenjim i botuesit ISBN: 978-9928-234-10-0 Kodikët e Shqipërisë në “Kujtesën e Botës”, Tiranë 2011. Demetrio Camarda Camaj i paskajuar, Tiranë 2011. Dom Nikollë Kaçorri 328 faqe; 15.5 x 23.5 cm. Etnos në epos, Tiranë 2011. Dora d’Istria Për letërsinë shqipe të shekullit të 20-të, Tiranë 2010. Hasan Ceka Midis dy Rilindjesh, Tiranë 2010. Jeronim de Rada iç mund të vërehet dhe nga titulli, Çmimi: 1000 lekë Për prozën e Kadaresë, Tiranë 2009. Lef Nosi Hebrenjtë në Shqipëri: prania dhe shpëtimi, Tiranë 2009. Mahir Domi Pyetje të tjera në albanologji - autorë Përveçime, Prishtinë 2007. Margaret Hasluck Prurje kulturore orientale, Tiranë 2007. Matteo Mandalà dhe teza është vijim i një projekti Le Dossier Kadaré, Paris 2006. Maximilian Lambertz Një dosje për Kadarenë, Tiranë 2005; Tetovë 2005. Milan Šufflay Referencat: Mitologji në eposin e kreshnikëve, Tiranë 2000. Qemal Haxhihasani Stë hershëm shkencor të autorit për Sipërore, Tiranë 1998. Shaban Demiraj 1 Abdylazis Islami, Dibra, në Pëshpëritjet e udhëtarit plak, poezi, Pengu i moskuptimit, Tiranë 1997. Shehreti i Delvinës rindërtimin prapavajtës të traditës Tahir Dizdari bot. Logos-A, Shkup 1995, f. 107. ISBN 978-9928-109-55-2 Thimi Mitko PYETJE NË ALBANOLOGJI NË PYETJE dhe historisë së mendimit shqiptar në 2 Josif Jovan Bageri, Shqypeja e Shqypënis, Sofje 1011. Autorë dhe teza Vexhi Buhara antropologji, në letërsi e gjuhësi, në 3 Titulli i plotë: Josif Bageri, Kopësht malsori: msime të shqypt- 9 789928 109552 arueta dhe vjersha; prej Josif Jovan Bagerit, pečatnica Vitoša, Çmimi: 1000 lekë/10 euro qytetërim, kulturë e besim, duke synuar rikthimin në dritë të njohjes të ndihmesave Sofia 1910. 4 Doli shqip e bullgarisht, me të njëjtin emër, Albanski orel të autorëve të rendit parësor e dytësor në (Албански орел), ndërmjet viteve 1909-1911, si tribunë për politikë këto fusha. dhe dije. Për vendin që pati kjo gazetë në historinë e shtypit shqiptar shih më shumë tek Christine Körner, Entwicklung und Konzeption Me shkas e më shpesh pa ndonjë der Presse in Albanien und der Albanischen Exilpresse, edit. R. shkas të drejtpërdrejtë; në tekst e jashtë Trofenik, 1982. tekstit; në filologji të tekstit dhe përmes 5 Shaqir Berani, Gjuha e Josif Bagerit, bot. Instituti Albanologjik, vështrimesh antropokulturore, autori Prishtinë 1988. 6 Për këtë mund të krahasohen të dhënat zyrtare për vetëdeklar- tenton të riintegrojë në studimet shqiptare imin e popullsisë në Maqedoni për etnicitetin, gjuhën amtare dhe çfarë ishte në mënjanësi, çfarë kishte besimin, në Popis na naselenieto, domaќinstvata i stanovite vo mbetur përjashtë në historinë e traditës Republika Makedonija, 2002, Skopje, maj 2005. Lidhur me këtë çështje shih dhe: Ejup Ajdini, Sfidat për shpëtimin e identitetit së pashkruar, në traditën e heshtur të kombëtar të shqiptarëve ortodoksë në Maqedoni, në Shqiptarët shkrimeve, në letërsi dhe etnogjuhësi, e Rekës së Epërme përballë sfidave të kohës, bot. i Universitetit në studimet për identitetin dhe botën të Europës Juglindore, Gostivar-Shkup 2014, f. 91-99; Metin shqiptare. Izeti, Shqiptarët e Rekës ndërmjet fetares dhe kombëtares, po aty, f. 222-232; Qani Nesimi, Ortodoksët shqiptarë të Rekës së Qëllim themelor i projektit është Epërme - viktimë e nacionalizimit të kishës ortodokse, po aty, f. njëherësh verifikimi i tezave, vlerësimeve, 277-292; Qerim Lita, Shqiptarët ortodoksë në Rekë të Epërme dhe shkombëtarizimi i tyre gjatë shekullit XX, po aty, f. 292-301; Sejdi qortimeve e pohimeve të këtyre autorëve Gashi, Reka e Epërme përballë fenomenit të asimilimit gjuhësor e paralelisht me atë të mendimeve të kombëtar, po aty, f. 336-343. dijetarëve rreth tyre në historitë e 7 Shih Branislav Sinadinovski, Rëndësia e krijimtarisë së Josif letërsisë, kulturës dhe arteve shqiptare. Bagerit për shqiptarët ortodoks të Rekës së Epërme dhe popullin shqiptar në tërësi, në Shqiptarët e Rekës së Epërme përballë sfidave Nëse në vëllimin e parë (Pyetje në të kohës, bot. i Universitetit të Europës Juglindore, Gostivar-Shkup albanologji, bot. Naimi, Tiranë 2013), lexuesi 2014, f. 78-83. 8 Branislav Sinadinovski, Josif Bageri - rilindasi shqiptar, u njoh me paradigmën e albanologjisë Tetovë 2013. Idem, Nga shënimet e babait tim, dhe Shqiptarët dje dhe sot dhe me kontributet e Ortodoksë të Maqedonisë (2016). Krhs dhe Rami Kamberi (përg.), personaliteteve të tillë si Aleks Buda, Josif Bageri: 1870-1915 (jeta dhe vepra), botim i shoqatës Josif Jeronim de Rada, Hasan Ceka, Shaban Bageri, Tetovë 2012. 9 Georgi P. Stamatov (Георги П. Стаматов) e botoi këtë letër në Demiraj, Mahir Domi, Lef Nosi, Vexhi Ilustracia Ilinden (Илюстрация Илиндень), Sofia 1913. Buhara, Matteo Mandalà, Maximilian 10 Anton Pançev, Shqiptarët e Rekës në fillim të shekullit XX sipas 9 789928 234100 Lambertz dhe Milan pl. Šufflay, në këtë burimeve bullgare, në Shqiptarët e Rekës së Epërme përballë sfidave të kohës, bot. i Universitetit të Europës Juglindore, Gostivar-Shkup vëllim të dytë gjejmë të dhëna të reja e 2014, f. 46-55; po aty, Hamit Xhaferi, Gjurmëve të jetës dhe indi- të panjohura, analiza dhe vlerësime me vidualitetit poetiko-letrar të Josif Bagerit, f. 155-165. Nuk kemi karakter rishikues për figura të tjera po pasur mundësi të këshillojmë kumtesën e Skënder Asanit me titull aq të rëndësishme, si: Papa Klementi XI Veprimtaria atdhetare e Josif Bagerit sipas gazetës “Avtonomija” të (Giovanni Francesco Albani), Àt Giorgio shkak poezia e tij është botuar edhe në përm- prën Jeta e fshtarave shqiptarë të Rekës se Sofjes (2011). Këtu meriton vëmendje dhe trajtesa e Rosana Bejlerit, 16 Josef Bageri në shtypin bullgar (Tetovë 2011). Guzzetta, Àt Gjergj Fishta, Àt Viktor Volaj, bledhje me karakter ushtrimor për fëmijët , Epërme), Llazar Siljanin (bashkëveprimtar i 11 Lidhur me këtë fazë të hershme të receptimit të poezisë së Josif Ndre Mjeda, Fan S. Noli, Kostë Çekrezi, ndërsa prej studiuesish të tjerë është theksuar Josif Bagerit dhe autor i librave Besa a fea Bagerit shih: Recension pa emër për librin Kopësht malsori të Josif 17 Mitrush Kuteli, Migjeni, Esad Mekuli, rëndësia arsimore e personalitetit të tij . e shqipëtarëvet të vjetër, Sofje 1907; Cilët Bagerit në Dielli e flamuri, Boston 1911; recension pa emër për librin Është me shumë interes sidomos mënyra se janë shqiptarët e sotëm dhe gjuha e tyre Kopësht malsori të Josif Bagerit në Kalendari Kombiar, Sofje 1911. Petro Marko, Idriz Ajeti, Dritëro Agolli, Shih dhe Një gjykim i J. Bagerit për librin “Agimi i gjytetnisë” të Rexhep Ismajli etj. si në poezitë didaktike të Josif Bagerit ndër- (Кои се денешните албанци и технија език, Shtjefën Gjeçovit, pa emër, në Bashkimi, Shkodër 1911. thuren padukshëm mësime katekistike të një Sofje 1911); Ngjashmëria e bullgarishtes së 12 Përveç një artikulli jetëshkrimor me titullin Josif Bageri, Mund të thuhet se me këtë projekt, që të krishteri të rritur me porositë, ndalimet, sotme me gjuhën shqipe, bot. Mbrothësia, botuar më 1937 në gazetën Java që dilte në Tiranë, si dhe nënkreut do të vijojë edhe me vëllime të tjerë, hap Josif Bageri në librin e cituar të papas Gaetano Petrotta-s, shih dhe virtytet e mëkatet, nga njëra anë, dhe vlerat Sofje 1911)18, akademikun Matej Matevski pas hapi autori po përfundon një histori Peter Elezi, Josif Bageri, në Shkolla shqiptare, Konstancë 1943; morale të rekomanduara prej të mësuarit dhe historianin Urosh Matevski, profesorët të mendimit dhe qytetërimit shqiptar po ai, po aty, Vepra e Bajram Currit ndër vjersha të Josif Bagerit, shekullar. Ka një kufi të padukshëm mes tyre Branislav Sinadinoski dhe Branko Mano- Kostancë 1943. mbështetur mbi kriterin e dukurisë, të dhe kjo lidhet me thelbin e personalitetit jlovski dhe jo pak të tjerë19. 13 Shih Petraq Pepo, Katër letra të shkrimtarit demokrat Josif personalitetit dhe të veçanësisë së tij, që Bagerit, në Arsimi popullor, Tiranë 1962; gjithashtu Mehmet Gje- të Josif Bagerit si njeri i vetëshkolluar dhe i Nuk është aspak e rastit kjo vijimësi e mund të konsiderohet një enciklopedi e vori, Portrete letrare: Josif Jovan Bageri, në Rilindja, Prishtinë vetëformuar. breznive krijuese në Rekë të Epërme e përqa- 1969. vërtetë albanologjike. Duke iu referuar një konteksti të gjerë rk. Tentimi për të shkruar shqipen dëshmohet 14 Pjetër Janura, Josif Jovan Bageri, në Jehona, Shkup 1976; historik-kulturor, gjeorajonal, gjeofetar, Petro Janura, Josif Bageri poet i mislitjel od Gorna Reka, në Naučen më i hershëm se në vise të tjera, madje dhe Sobir, Skopje 1978. të nëndialektit në të cilin shkroi Josif Bageri gjeoetnik e gjeogjuhësor, botimi i veprës së urbane, ndër shqiptarët e hapësirës së tyre 15 Bojka Sokolova, Roli i kolonisë shqiptare të Sofjes për me shqipen letrare kombëtare brenda vetëm plotë të Josif Bagerit ka rëndësi jo vetëm për historike në Maqedoni. Qysh në mesin e zhvillimin e letërsisë shqipe në kohën e Rilindjes, Seminari Ndër- një shekulli do të mjaftonte të këshillonte protagonistin, poetin, publicistin, atdhetarin; shekullit XIX gjenden provat e para për ta kombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, Prishtinë 1978; gjithashtu Бойка Соколова, Албански възрожденски për pak çaste poezitë e tij në Kopësht mal- por dhe për historinë e rolit të bashkësisë së shkruar shqipen me alfabetin cirilik pikërisht печат в България, studim monografik, bot. Българска Академия sori ose artikujt në Shqypeja e Shqypënis. shqiptarëve të Sofjes në lëvizjen pavarësiste; nga meshtarët shqiptarë, që do të kërkonin на Науките, Sofia 1979; idem, Албанската възрожденска Letërsia etnografike e së folmes së Dibrës për lidhjet midis veprimtarëve që kishin qël- më vonë me këmbëngulje (bashkë me ta интелигенция в България, në Studia balcanica, nr. 14, Sofia me Josif Bagerin dhe letërsia etnografike e lime kombëtare shtetformuese në Shqipëri e dhe Josif Bageri e Llazar Siljani) përdorimin 1987, f. 181-208. 20 16 Poezia didaktike e Josif Bagerit (zgjodhi e përgatiti Nexhat së folmes gjirokastrite me Musine Kokalarin Bullgari; për vendin që meritojnë Reka dhe e gjuhës amtare edhe në meshim e liturgji . Abazi), bot. Ylberi plus, Tetovë 2009. kanë qenë me fat për mënyrën mjeshtërore Dibra në historinë e veprimit dhe mendimit Josif Bageri nuk është thjesht poeti i Rekës, 17 Shih tek Rezehana Hysa, Veprimtaria kulturo-arsimore e me të cilën janë dëshmuar në stade të kombëtar; për identitetin shqiptar dhe rapor- siç përmendet ndonjëherë. Ai përbën një shoqërisë ”Dëshira” të Sofjes dhe influenca e Josif Bagerit në përhapjen e arsimit dhe shkollave shqipe në Rekë të Epërme, hershme të tyre. tet e përbërësve të tij (gjuhë, etni, besim); për prej nyjave të forta ku ndërlidhen krijues botuar në Shqiptarët e Rekës së Epërme përballë sfidave të kohës, Poezia e Josif Bagerit, me të dyja degët e tentimet e shumta që rezultojnë në procesin të mëparshëm e të mëvonshëm shqiptarë, bot. i Universitetit të Europës Juglindore, Gostivar-Shkup 2014, f. saj, atdhetare në një anë (Vajtim mbi varrin e përveçimit të shqiptarëve për t’i shmangur që krijuan në vendlindje apo atje ku i çoi 313-331; gjithashtu Shefqet Zekolli, Josif Bageri - krijues i parë i e të ndjerit vjershëtor Naim Frashërit; Para nga identiteti i tyre përmes manipulimit me udha e jetës, siç ndodhi me Migjenin. Ne letërsisë shqipe për fëmijë në Maqedoni, në Studime albanologjike, nr. 10, Shkup 2014, f. 199-207. fëtyrës Naim Frashërit; Shqyptarët e Shkupit; fenë; për historinë e shqipes së folur e të nuk e shohim të rastit, për shembull, që 18 Më shumë tek Avzi Mustafa, Llazar Siljani - rekanasi atd- Kushtrimi i shqyptarvet në Monastir) dhe shkruar në Dibër e në viset shqiptare në çfarë kishte kërkuar në Sofje më 1911 Josif hetar dhe intelektual i harruar, në Nacional, e përjavshme letrare edukative në anën tjetër (Secili nga ne lypën Maqedoninë e sotme; mbi të gjitha për të Bageri, pranimin e një meshtari shqiptar dhe e Tiranës, 14 prill 2013. të mbjell farë të mirë e jo të lig, Mësimi 19 Shih ndër të tjera tek Avzi Mustafa, Anastas Albanski (Ar- argumentuar në një shkallë më të thellë si liturgji në gjuhën amtare, do ta kërkonte në naudov) mësuesi nga Reka e Epërme, në Shqiptarët e Rekës së dëbon errësirën, Fortësia e pares dhe vepra kjo bashkësi e vogël shqiptaro-ortodokse Kongresin e Beratit babai i Migjenit Gjoko Epërme përballë sfidave të kohës, bot. i Universitetit të Europës e saj, Shtëpia ime, Àta i mirë dhe i biri, Jo u bë vatra nga dolën emra që zënë kryet Nikolić. Ashtu sikurse çmojmë si tipar përa- Juglindore, Gostivar-Shkup 2014, f. 65-78; gjithashtu dhe Xhelal padia, po dituria e ruen feen, Eni të gjith në e vendit në botën shqiptare: Migjeni më frues prirjen e të dyve për të shekullarizuar Jakupi, Fepatriotizmi i një rekaliu gërçecas: shembulli i Hafëz Rufat Saliut, po aty, f. 388-399. msimtore, Malli im), nuk na çudit aspak: ky së pari, por, sipas disa të dhënash, edhe të veprën e tyre: Josif Bageri duke u kërkuar 20 Dokumenti është një dorëshkrim i gjetur ne fshatin Niçipur të ishte modeli që kishin krijuar personalitetet parët e Konstantin Kristoforidhit u degëzuan lexuesve të Ushtimit të Krujës pranimin e Rekës së Epërme qe është i vitit 1868. Dorëshkrimi është shkruar e Rilindjes shqiptare, që nga Naim Frashëri prej andej, për të shtuar mësuesin Anastas princit protestan Wilhelm Wied përtej dal- nga Joan (Gjon) Serafimi në të folmen shqipe të Rekës. Shih Mus- e Konstantin Kristoforidhi, deri tek Ndre Albanski (Arnaudov), intelektualin nga limit fetar, kurse Migjeni duke u këshilluar tafa Ibrahimi, Rreth disa dokumenteve të shkruara në të folmen shqipe të Rekës me alfabet cirilik, në Shqiptarët e Rekës së Epërme Mjeda, të cilët shkruan letërsi njëherësh Reka e Sipërme Bajazid Doda (ndihmës e të vetëve të mos besonin më tek perënditë përballë sfidave të kohës,bot. i Universitetit të Europës Juglindore, edhe për nevoja didaktike-shkollore. Jo pa bashkautor i baronit Ferenz Nopcsa në ve- klasike, tek Zoti klasik. Gostivar-Shkup 2014, f. 439-440. 16 - Korrik 2017 nr. 135 Vojsava Tribalda pasi u martua me Gjon Kastriotin mori mbiemrin “Kastrioti”. Rreth përkatësisë etnike të saj në historiografinë skënderbegiane janë hedhur disa mendime. Shumica e këtyre mendimeve janë të përgjithshme, anësore e pothuajse kanë lënë pa prekur fare problemin, se cila ka qenë përkatësia etnike e familjes së saj. debat Rreth përkatësisë etnike të
Nga Hilmi Sadikaj si “bijën e prindit shumë fisnik të Tribalëve” dhe nuk jep asgjë më tepër 9). Vojsava Tribalda pasi u martua me Gjon Pothuajse pas një shekulli me këtë çështje Kastriotin mori mbiemrin “Kastrioti”. Rreth u mor R.P.Duponcet 10), i cili është mbështe- përkatësisë etnike të saj në historiografinë tur si duket tek autorët që përmendëm dhe skënderbegiane janë hedhur disa mendime. jo te Barleti, prandaj e konsideron atë si të Shumica e këtyre mendimeve janë të përg- bijën e mbretit të Pollogut dhe jo të princit, jithshme, anësore e pothuajse kanë lënë siç thotë Barleti. Disa vjet më vonë Giam- pa prekur fare problemin, se cila ka qenë maria Biemmi, Vojsavën e konsideron si të përkatësia etnike e familjes së saj. Burime të bijën e një zoti të Tribalëve dhe thotë se “sot tjera, sidomos atyre që datojnë nga çereku quhen bullgarë”11). i fundit i shek. XIX, të gjithë të huaj, duke Ndryshimi me të dhënat e autorëve që mos u thelluar në të dhënat mbi të cilat janë shkruan para tij qëndron në faktin se ky për mbështetur, por mbi bazën e një vështrimi Tribalët thotë se qenkan bullgarët e kohës së subjektiv e tepër të sipërfaqshëm, dhanë tij (1742). Megjithatë ne na duhet që parash- edhe mendime për një përkatëse etnike tresën ta marrim disi me rezervë, pasi në sllave të Vojsavës. Kuptohet se këta autorë kohën e dhënë nuk duhet të ketë qenë kusht nuk e kanë pasur plotësisht të qartë se dyert i domosdoshëm që edhe zotëritë feudalë t’i princërore arbëre, deri edhe zotër feudalë përkisnin gjithmonë etnisë së rajave të tyre e më të vegjël, për vite me radhë kishin qenë për rrjedhim etnia e tyre jepet e papërcaktuar në kontakt me krerë sllavë, fqinj me prona përfundimisht. me ta. Vetë jeta i kishte detyruar që të bash- Edhe autori Paganel, Vojsavën e konsid- këpunonin në aspekte politike, ekonomike eron si të bijën e princit të Tribalëve, pa e e ushtarake dhe kishin bërë përpjekje që t’i përcaktuar përkatësinë etnike të princit në forconin këto lidhje me krushqi të ndërsjell- fjalë 12). ta. I përkisnin së njëjtës fe ortodokse, merrnin Francesko Tajani, të shoqen e Gjon Kastri- dhe jepnin prika, huazonin zakone e norma otit e quan Vojsava dhe thotë se është e bija e zakonore, njihnin gjuhët e njëri-tjetrit, vinin një princi të Tribaleve, siç quheshin bullgarët emra që u pëlqenin pa vënë re cilës etnie që zotëronin Bosnjën. Që Tribalët mund të i përkisnin etj. Kështu që prindërit arbër kenë qenë bullgarë është parashikuar edhe në pikëpamje territoriale shtriheshin drejt nga disa autorë të tjerë, por e thëna se ata lindjes, deri në rrjedhën e sipërme të lumit paskan zotëruar Bosnjën, gjë për të cilën i Vardar, duke përfshirë: Mokrat e Shkupit, referohet Paganelit, nuk qëndron për arsye Pollogun e Tetovë-Gostivarit, Ohrin me se ky i fundit nuk ka thënë as se Tribalët krahinë, Prilepin, Prespën e Kosturin me janë bullgarë e as se ata të kenë zotëruar krahinë e më gjerë. Bosnjen13). Për këto shtrirje të dyerve princërore arbre Konstantin Jireçek mjaftohet të thotë se drejt lindjes mjafton të kujtojmë Hlapenin1), Pollogu tani (pra në kohën kur jetoi e shkroi vjehrrin e kreshnikut sllav Kraleviq Markos, ai) është Tetova në Vardarin e Sipërm, kurse të shoqin e Helenës, bijës së Hlapenit, që rreth përkatësisë etnike, nuk thotë asnjë kishte marrë si prikë kur u martua me të fjalë14). Kosturin me rrethinë 2) Andrea II Muzaka që Krahas autorëve që e lënë të papërcaktu- shtiu në duart e tij këto treva 3) pas vrasjes së ar etninë e Vojsavës 15) janë edhe disa që i Kraleviq Markos 4) dhe martesës së tij me të atribuojnë asaj një etni serbe. Kështu J. De venë e kreshnikut në fjalë, Helenën, të bijën Hammer, duke bërë një krahasim midis e Hlapenit, me kusht që të lëshonte gruan Olimpias dhe Vojsavës, thotë për këtë të fun- që kishte (bijën e despotit të Beratit dhe ta dit se qenka princeshë serbe (servienne)16). merrte atë). Zotëruesi i Dibrave, Ohrit dhe Ne mendojmë se me shprehjen “servienne” i trevave veriore e lindore të Ohrit ishte Pal nuk duhet të ketë shprehur mendimin e tij Gropa e pasardhësit e tij5). për përkatësi etnike, por thjesht për natyrë Një mbretëri mjaft të gjerë arritën të krijo- nga pikëpamja fisnore, me kuptimin: nga nin Balshajt, të cilët, duke e pasur qendrën një familje e klasave të ulëta shoqërore, në Shkodër, synonin t’i kthenin në vasalë të Vojsava Kastrioti. fshatare, pasi fjala “servienne” e përmban tyre të gjithë princërit e tjerë arbër e sllavë më tepër një kuptim të tillë që i kanë dhënë përreth. Duhet mbajtur parasysh se shtrirjet princit fisnik të Tribalëve, por nuk thotë se Franco Demetros) ku theksohet se Vojsava qe autorët që e kanë trajtuar se sa kuptimin ekonomike dhe politike nuk pengoheshin cilës etnie i përkiste. e bija e zotit të Pollogut, që është një pjesë “serbe”. Pra, gjithnjë sipas nesh, kjo fjalë nga përbërja etnike e popullsive të trevave Në burimet e mëvonshme rreth përkatë- e Maqedonisë dhe e Bullgarisë 7). nuk i është atribuuar për të përcaktuar për- të tyre të zotërimit. Për rrjedhojë zotër arbër sisë etnike të Vojsava Tribaldës filluan të Sikurse mund të konstatojë secili, nuk katësinë etnike. dispononin popullsi raja të etnive arbre e bëheshin shtesa e ndonjë ndryshim, por shohim as ndryshimin më të vogël midis të Prof. Karl Hophi, mbështetur në materialet sllave, që sipas trevave merrnin edhe emra prapëseprapë mbeteshin të përgjithshme e dhënave të tyre, prandaj edhe nuk kemi çfarë arkivale që konsultoi, edhe ai Vojsavën e të veçantë: arbër, tribalë, serbë, bullgarë etj. të papërcaktuara qartë të dhënat për të. të themi ndonjë gjë më tepër për çështjen që paraqet si të shoqen e Gjon Kastriotit, por Krahas këtyre dy drejtimeve rreth përkatë- Autori i veprës “Punët e ndritshme të zotit kemi në shqyrtim. në kllapa. Pranë emrit të saj ka shënuar em- sisë etnike të Vojsava Kastriotit, në gjeneal- Gjergj Skënderbeut”6) na jep këtë të dhënë: Disa dekada më pas autori Lavardin thotë rin “serbe”. Kushdo mund ta kuptojë se kjo ogjinë e Gjon Muzakës (1510) janë sjellë të “... dhe e ëma e Skënderbeut, e quajtur Vo- se e shoqja e Gjon Kastriotit e kishte emrin e dhënë ç’ndikim mund të ketë shkaktuar dhëna që e sqaronin në një farë mënyrë edhe jsavë, që e bija e zotit të Pollogut që është Vojsavë, e denjë për një burrë të tillë, duke mbi predisponimin e J. G. V. Hahnit, që mundësinë e përkatësisë arbëre të saj. Men- pjesë e Maqedonisë dhe e Bullgarisë”. Duke qenë se ishte bija e të shkëlqyeshmit Mbretit konsultoi materialet e Karl Hophit, por edhe dojmë se duke qenë përpara fakteve që nuk e plotësuar të dhënën e Barletit me të dhënën të Tribalëve (ose zoti i Pollogut që ishte pjesë te ndonjë tjetër. ishte e nevojshme të parashtroheshin, nuk e që po e shqyrtojmë, na del se ati i Vojsavës, e Maqedonisë dhe e Bullgarisë), që porsa i Kjo konsideratë nuk përjashton mundësinë përmendnin këtë përkatësi direkt. Kësisoj u princi i Tribalëve, zotëruaka krahinën e përket mirësisë së saj, zgjuarsisë dhe shpre- që të ketë dalë nga një parashtresë tjetër e dhanë mundësi të tjerëve që ta përmendnin Pollogut që, siç shihet, është fusha e Gosti- hjeve të saja të shkëlqyeshme, i tejkalonte tij, që, siç dihet, është përpjekur të krijojë si të papërcaktuar ose, çka solli edhe pasoja var-Tetovës me rrethinat, në rrjedhën e lumit cilësitë e grave të tjera 8). një lidhje midis personit me emrin Branillo, për më vonë, që ta përmendnin edhe si me Vardar. Këto treva kanë qenë të banuara prej Sikurse shihet edhe Lavardini përsërit të kështjellarit të Vlorës dhe atij me emrin ose origjinë sllave. arbërish e tribalësh (popullsi sllavo-maqe- dhënat e Anonimit dhe të Sansovinos porsa mbiemrin “Kastriot” që na jepet si kësht- Mendimi ynë për autorët që e lanë pa dono-bullgare), por zotëritë e tyre feudalë i përket faktit se i ati i Vojsavës, ish-zot i jellar i krahinës, sikurse ky Branillo të ketë përmendur etninë arbëre të Vojsava Kastriotit nuk ishte e thënë që do të ishin doemos Pollogut, që ishte pjesë e Maqedonisë dhe qenë jo vetëm i pari i familjes “Kastrioti”, është se ata e dinin se ajo është e asaj etnie. tribalë. Në rastin konkret familja e prindërit Bullgarisë, por shton disa epitete që bëjnë por edhe “serb”17). Dhe meqenëse për këtë Për rrjedhojë, nuk e ndjenin të nevojshme e Vojsavës kanë qenë arbër, pasi, siç thamë fjalë për cilësitë e saj individuale si dhe rreth parashtresë nuk i është refuzuar asnjë burimi, që ta sqaronin më tej atë. Kronologjikisht për më lart, në këtë kohë (çereku i fundit i shek. babait të saj, të cilin e paraqet si mbretin ne paraqesim mendimin se autori, duhet të herë të parë për Vojsavën flet Marin Barleti. XIV) ato krahina i zotëronin feudalët arbër. tepër të shkëlqyer të Tribalëve. jetë influencuar thjesht nga trajta e jashtme Ai mjaftohet vetëm duke thënë se ajo ishte Edhe Francesko Sansovino përsërit të Më pas edhe Pontano duke u mbështetur e emrit Branillo, që, siç dihet, është emër e shoqja e Gjon Kastriotit, se ishte e bija e dhënën e Anonimit (që disa ia atribuojnë si duket tek Lavardini, e konsideron Vojsavën serb dhe përdoret kryesisht nga sllavët, pro nr. Korrik 2017 - 17 135 Edhe lidhja që konstatojmë tek mbiemri Tripalda ose Tribalda tek Vojsava, dhe titujt e familjes së Markezit të Tripaldës, arbëresh i shpërngulur nga Arbëria për në Itali, përforcon parashtresën tonë histori se Vojsava Tripalda Kastrioti i përkiste etnisë arbre. Vojsava Tribaldës “Kastriotit” nuk përjashtohet mundësi që të përdoret Tradita gojore thotë se princi i disa faktorë të tjerë që duhen marrë në kon- edhe nga banorët me etni të tjera. Siç është Vojsavës, princi i Pollogut, e me sideratë, për shembull siç ishte mundësia argumentuar tashmë nga studiues të tjerë, rrjedhën e viteve edhe pasardhësit që zotërit Arbër të kenë qenë shtrirë gjatë emri Branillo në funksionin e kështjellarit e njerëzit e afërt të tij, familjarë shekujve XIII-XIV, por edhe më parë edhe të Vlorës nuk është as identik, por as që ka në trevat lindore të Arbërisë, në hapësirat ndonjë lidhje me Kastriotin, kështjellar të e jo familjarë, nga represionet deri në lumin Vardar dhe në trevat fqinje Kaninës. Por edhe sikur të ketë, përsëri ar- e ushtrive osmane, meqenëse me to, pavarësisht se popullsia ishte mikse: syetojmë se vetë emri Branillo, që në shqip gjendeshin në trevat skajore arbre dhe tribale, zotëruesit feudalë kanë do të shkruhej Vrana, fare bindshëm mund të principatës ose zotërimit, u qenë arbër nga dyert e Balshajve, Gropajve, të jetë shkruar qëllimisht nga shkruesi sllav tërhoqën në mënyrë masive drejt Muzakajve, Kastriotëve etj. i dokumentit serb të Vlorës në vitin 1366, Edhe lidhja që konstatojmë tek mbiemri perëndimit dhe u vendosën në që ka pasur edhe tendenca subjektive me Tripalda ose Tribalda tek Vojsava, dhe titujt prirje etnike sllave, jo vetëm në bazë të ar- brendësi të Arbërisë, në fshatin e familjes së Markezit të Tripaldës, arbëresh gumenteve të parashtruara, por edhe për sa Guri i Bardhë të rrethit të Matit, i shpërngulur nga Arbëria për në Itali, për- e sa argumente që kanë paraqitur studiues zotërim e kështjellë e Gjon forcon parashtresën tonë se Vojsava Tripalda të tjerë. Kastriotit. Ky ngulmim i madh Kastrioti i përkiste etnisë arbre. Një konsideratë anësore lidhur me arbëreshësh, të dalë nga krahina e Tradita gojore thotë se princi i Vojsavës, përkatësinë etnike të Vojsava Kastriotit, princi i Pollogut, e me rrjedhën e viteve edhe ka shprehur edhe Julius Pisko18) kur thotë: Pollogut dhe e vendosur në Gurin pasardhësit e njerëzit e afërt të tij, familjarë “Pretendimi i disa historianëve se Kastriotët e Bardhë, ruajtën për shekuj disa e jo familjarë, nga represionet e ushtrive e kanë origjinë serbe bazën duhet ta ketë në karakteristika që i dallonin disa osmane, meqenëse gjendeshin në trevat ska- martesën e Gjon Kastriotit me Vojsavën, bi- nga popullsitë e fshatrave të tjerë jore të principatës ose zotërimit, u tërhoqën jën e një princi të Tribalëve”. Siç shihet Pisko të Matit, kryesisht në veshje të në mënyrë masive drejt perëndimit dhe u Tribalët i konsideron sllavë, e megjithatë kjo vendosën në brendësi të Arbërisë, në fshatin grave, zakone, folklor, krushqitë i nuk do të thotë se edhe zoti i tyre feudal, i Guri i Bardhë të rrethit të Matit, zotërim e ati i Vojsavës të mos ketë qenë arbër. bënin vetëm brenda fshatit të vet. kështjellë e Gjon Kastriotit. Ky ngulmim i Fisniku arbëresh Gjon Muzaka, mbi bazën madh arbëreshësh, të dalë nga krahina e e njohjes individuale të familjes “Kastrioti” Skënderbeun (1921) thotë se: “Gjon Kastri- paraqitura para tij, por kur konstaton se në Pollogut dhe e vendosur në Gurin e Bardhë, lidhjeve martesore të ndërsjella të asaj kohe, oti ishte martuar me princeshën Vojsava, të të ka të dhëna të papërcaktuara apo edhe të ruajtën për shekuj disa karakteristika që i por edhe të të dhënave të ndonjë bashkë- bijën e princit të Pollogut, një krahinë midis pasakta ndërhyn dhe sqaron se nuk është dallonin disa nga popullsitë e fshatrave të kohësi, që diçka i tregoi rreth kësaj familjeje, Gostivarit dhe Shkupit”. Kjo krahinë dukej dakord që Vojsava të ketë qenë e bija mbretit tjerë të Matit, kryesisht në veshje të grave, za- diçka flet për gjenealogjinë që shkroi19) dhe se ishte pjesë e perandorisë së Balshajve të Bullgarisë, siç thonin të tjerët. Kësisoj len kone, folklor, krushqitë i bënin vetëm brenda flet edhe për Vojsavën, duke thënë se “Gjon dhe hynte nën influencën e Kastriotëve. mundësinë që të diskutohet më tej rreth fshatit të vet. Gjithashtu, në këtë fshat, por Kastrioti, i ati i zotit Skënderbeg, pat për Ndenjësit e saj Barleti i quan Bullgarë, por përkatësisë etnike të saj. për raste edhe më në thellësi drejt fushës së grua zonjën Vojsava Tribalda, me të cilën i Noli thotë se “princërit e saj mund të ishin Disa vjet pas Alessandro Cutolo rreth Tiranës, që herët, në shek. XV-XVI ka qenë lindën katër fëmijë meshkuj dhe pesë fëmijë shqiptarë që nga koha e Balshëve”. Noli për kësaj çështjeje thotë: “Gjoni mori për grua e fortë tradita fetare katolike që u transmetua femra”. Më tej vazhdon: “E ëma e të thënit këtë konkluzion u referohet kronologjikisht princeshën Vojsava, të bijën e një kreu tjetër brez pas brezi deri sa u myslimanizuan. Mjaf- zotit Skënderbe, gruaja e të thënit zotit Gjon, sipas kohës që kanë shkruar, burimeve si: shqiptar të shkëlqyer, zotit të Pollogut...”. Siç ton të përmendim Pjetër Budin dhe një varg pati emrin Vojsava Tribalda dhe vinë nga një Barleti, Anonimi, K.l.Fl, Veneti, 1545, Mu- shihet ky autor thotë shprehimisht se zoti i prelatësh që shërbyen jo vetëm në fshatin e derë e fisme”. zakës f. 295-301 dhe shpreh mendimin se Pollogut, babai i zonjës Vojsava, gruas së tyre (Guri i Bardhë), por edhe në Martanesh, Të dhënat e Gjon Muzakës rreth Vojsavës (Muzaka) “është i vetmi që na e jep llagapin e Gjon Kastriotit, ishte njëri nga krerët arbër edhe në fshatrat e tjerë rreth e rrotull. janë të qarta, por megjithatë ai nuk e për- Vojsavës duke e quajtur Tripalda e Tribalda”. të shkëlqyer 25). Fan S. Noli në punimin e tij mend fare përkatësinë etnike të familjes së Gjithnjë sipas tij, ky “llagap ujdis shumë me të dytë mbi Skënderbeun thotë: “Ai (bëhet Literatura saj. Nisur nga kjo do të pyesja: E pse do ta fjalën Triballë” (Bullgarë). Por në qoftë se ai fjalë për Gjon Kastriotin – H. S.) u martua 1) Jorga, N. Breve, Histoire de l’Albanie et dy people do të ketë qenë llagapi i vjetër i shtëpisë së me Vojsava Tripaldën e Pollogut”. Për këtë Albanaise, Bucarest, 1919, VIII, pag. 38. trajtonte në kronikën e tij, kur ajo dihej se 2) Po aty. ishte arbre dhe atij nuk i dilte e nevojshme që saj, atëherë nuk kemi pse ta konsiderojmë të dhënë tepër të rëndësishme i referohet 3) Hopf, K. Chronique Greco-Romanes, pag. 281. ta shprehte atë që në fakt dihej jo vetëm prej fare se tingëllueka sllavisht, pasi edhe Andre Hophit, Chroniques 301. Duke vazhduar të 4) Du Cange, po aty. tij e prej trashëgimtarëve, pasi ai e paraqet Engjëll Flav Komnen e nxjerr nga familja e trajtojë f.308 të Chroniques, shton: “Muzaka 5) M. Barleti, Historia et gestis de vita et gestis Scander- qartë lidhjen midis saj dhe Vrana Kontit. Muzakajve, kështu që duhet të ketë qenë thotë se Vojsava ishte shqiptare nga familja e begi Epirotarum principis, liber primus, pag. II, Orige shqiptare e kulluar. Por, për këtë çështje nuk Muzakajve” 26). Por si duket për t’u paraqitur et genus Castriotea familiae... “Ai arbëresh dhe kur u vendos në Itali mori 6) Anonimi, “Punët e ndritshme të zotit Gjergj Skënder- titullin Marchese della Tribalda”. Idenë e far- bën fare fjalë Gjon Muzaka vetë. Megjithatë sa më tolerant, për mendimin tonë pa qenë beut”, 1539, f. 102. efisnisë së Vojsava Tribaldës (Kastriotit) me ky i fundmi na thotë se një princ shqiptar me nevoja, sepse i duket ndoshta jo aq bindëse 7) Sansovino Francisco, Historia Universale, 1568. Vrana Kontin, markezin e Tribaldës, Muzaka titullin “Markez” di Tribalda, i cili rronte në parashtresa që sapo përmendëm, citon në 8) Lavardin, Histoire de Georges Castriot, Syrnome na e jep me fare pak fjalë, sa për të shpjeguar Itali pas vdekjes së Skënderbeut, kishte gjak vazhdim Barletin me parashtresën e tij tepër Scanderbeg, roy d’Albanie, Paris, 1577. prej Muzakajve22). të përcaktuar dhe që u ka lënë shteg sa e sa 9) Pontano, Scanderbegus, Hanoviae, 1609. se ku konsistonte farefisnia e saj me Vrana 10) Duponcet, R. P., Histoire de Scanderbeg, Roz d’Al- Kontin dhe familjen Muzaka, duke thënë Mendimi ynë është se Fan S. Noli nuk interpretimeve të diskutueshme se Vojsava banie, Paris, 1709, Libre premiere, p. 6. se rridhte në linjë lidhjeje femërore. Kështu u angazhua përfundimisht dhe prerë e sa është bija e zotit të Pollogut, që është një 11) Biemmi, G. Histoire Scanderbegi... Venedik, 1742, që. meqë nga Blasio Muzaka lindi zonja duhet për këtë çështje dhe të na sillte një pjesë e Maqedonisë dhe Bullgarisë dhe f. 124. Theodora, e cila u martua me Pal Zardarin, konkluzion të prerë. në vazhdim citon Jireçekun që e lokalizon 12) Paganel, G., Histoire Scanderbeg, roy d’Albanie, Marin Sirdani shpreh konsideratën se Pollogun në Tetovë, në Vardarin e Sipërm. Paris, 1855, f. 2. të birin e Vug Zardarit dhe nga kjo martesë 13) Tajani, Fr., Istorie Albanesi, 1866, f. 54. lindi zonja Marie, e cila u martua me Vrana “legjenda e sllavësisë së familjes Kastrioti Sipas mendimit tonë, citimi i këtyre 14) Jireçek, K., Geschichte der Serben, vëll. II, Gotha, Kontin, dukë i Ferrandinës dhe markez i sipas Piskos e Fallmerajerit e ka rrënjën tek burimeve nga ana e Fan S. Nolit, lidhur me 1918, f. 6. Tribaldës dhe meqenëse Maria ishte mbesë princesha Vojsava e Pollogut me të cilën u përkatësinë etnike të Vojsava Tribaldës (Kas- 15) Hammer, J. D., Historire de l’Empire Ottoman, Muzakajsh në linjë femërore dhe meqenëse martua Gjon Kastrioti, kurse Thaloczy dhe trioti), është prirur, çka është e logjikshme, përkthim nga gjermanishtja prej J. Hellert, Paris, nuk la trashëgimtar dhe pronat e saj mbetesh- Jireçek e zanë shqimit përrallë sllavësinë e për një qëndrim diskutues, sepse edhe pasi 1835, f. 339. 23) 16-17) Hopf, K., Chroniques.., f. 304, 532. in pa zotërues, pasardhësit e tij duhet ta dinin Kastriotëve” . Siç shihet, ky autor vetëm sa përmendi sipas Chroniques Greco-Romanes, 18) Pisko, J., Scanderbeg, Vjenë, 1894, Kap. I, f. 3. se u përkisnin atyre, Muzakajve. Kështu del e përmend princeshën Vojsava të Pollogut shqiptarësinë e saj, Vojsavës, na jep edhe 19-21) Hoph, K. Chroniques..., f. 301, 304, 307. shpjegimi pse Vojsava edhe Vrana Konti me të cilën u martua Gjon Kastroti dhe nuk këto dy parashtresa të përgjithshme e të 22) Noli, F. S., Historia e Skënderbeut, Gjergj Kastriotit, mbanin të njëjtin mbiemër, Tripaldi, por thotë asnjë fjalë rreth përkatësisë së saj etni- papërcaktuara. Kështu nuk të imponohet sa Boston, 1921, f. 57. njëkohësisht jepet edhe etnia e tyre arbre, ke. Por kur përmend parashtresat rreth kësaj e si duhet, sidomos po të marrim më kon- 23) Sirdani, M., Skanderbegu simbas gojëdhënash, Shkodër, 1926, f. 2. pasi dihet mirë se së paku Vrana Konti ishte çështjeje të Thaloczyt dhe të Jireçekut, kup- sideratë vargun e parashtresave të tjera, që 24) Jakova, G. Marturi, L’Albanie Nouvelle, vjeti i parë arbër i pastër. tohet se duke dalë kundër përkatësisë sllave gjithashtu këtë të dhënë e trajtojnë si tepër i fevrier 1932, nr. 2. Kështu në shtesën që i bëhet kronikës të Vojsavës, pranon plotësisht përkatësinë e të përgjithshme dhe të papërcaktuar si duhet 25) Cutolo, A., Scanderbeg, Milano, 1940, f. 20. së Gjon Muzakës, duke vënë kujtimet e saj arbre. në radhë të parë për mungesë njohjeje të 26) Fan S. Noli, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, (1405- të birit të tij Konstandinit, që edhe ai ua lë Dr. Gaspr Jakova Meruri thotë: “U martua trevës dhe mundësisë së administrimit të saj 1468), New-York 1947, përkthyer shqip nga shtëpia 20) botuese “Naim Frashëri”, Tiranë 1967, kap. II, Fillime pasardhësve të vet , Vojsava jepet si bija e me Vojsavën të bijën e N. N. zotit të Pollogut feudal të populluar nga arbër e tribalë por legjen. Momçinit, që u bë shoqja e Ivanit, të cilëve rajon i Maqedonisë fqinje me Bullgarinë” në pronësi të zotërve arbëreshë. u lindi Gjergj Kastrioti. Pra, Vojsava ishte dhe jo (se ka qenë – H. S.) e bija e mbretit Duke konkluduar në shprehim mendimin Marrë nga libri “Dibra dhe etnokultura nga një degëzim i familjes princërore arbre të Bullgarisë, siç kanë parashtruar disa24). se jo vetëm nga sa jep Konstandin Muzaka, e saj”, V.I, f. 127-134. Botuar nga Lidhja e të Muzakajve21). Siç shihet parashtresa e tij është e matur që mbështetet në Gjenealogjinë që i dërgoi Historianëve Shqiptarë Dibranë. Shtypur në Fan S. Noli në librin e parë që shkroi për dhe e mbështetur në të dhënat burimore të Andrea Engjëll Flav Komneni, por edhe në shtypshkronjën “Luma”, Tetovë 1995. 18 - Korrik 2017 nr. 135 Jonida, intervista logopedja pioniere Faton Daci, e Dibrës fizioterapisti Intervistë me Jonida Trupen, i Dibrës pedagogen e logopedisë në Universitetin e Mjekësisë në Tiranë Nga Samet Zagradi
Nga Samet Zagradi Faton Daci është mjek fiziotera- pist, i cili e ushtron profesioni e tij Jonida Trupja është një ndër logo- me shume pasion dhe dëshirë. Është pedistet e para të Dibrës. Ajo është nga themeluesi i Shoqatës Shqiptare të Staraveci. Arsimin e mesëm e ka kryer në Fizioterapisë, e cila që prej vitit 2012, shkollën e mesme “Said Najdeni” në Pes- ka organizuar mjaft veprimtari të hkopi, ndërsa studimet e larta i ka kryer suksesshme, si kongrese ndërkom- në Universitetin e Mjekësisë në Tiranë, Fakulteti i Shkencave Mjekësore Teknike bëtare dhe trajnime për fizioterapistët , në programet e studimit Bachelor dhe në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal Master Shkencor në degën Logopedi. të Zi e në rajon. Gjithashtu, klinika Gjatë viteve të studimit ka qenë e dhe trajtimi i pacientëve janë pjesë e angazhuar me punë vullnetare punës së përditshme, një pune e cila i pranë organizatës “Përtej Barri- jep kënaqësi kur shikon përmirësimin erave”, po në Tiranë. Fillimet e e gjendjes së pacienteve. Ndërkohë, karrierës i ka në qytetin e Pesh- mes këtyre angazhimeve, gjen edhe kohën për profesionisti dhe këshilltari të mirë, por edhe kopisë, menjëherë pas përfundimit të dhënë mësim në universitet, për të kon- rolin mbështetës për t’i integruar studentët që të studimeve, ku filloi të ushtrojë tribuar në edukimin e brezave të rinj të fizitera- profesionin si logopediste. U bë gjatë viteve të studimeve në praktika mësimore pjesë e stafit akademik të Universitetit pistëve. Por përtej profesionit dhe angazhimeve në klinikat ku unë punoj. Njëkohësisht, studentët “Aleksandër Moisiu” - filiali Peshkopi. profesionale, mbi të gjitha Fatoni është një i trajtoj si kolegë kur ata i angazhoj jo vetëm Aktualisht vazhdon të ushtrojë profesionin djalë i ri, i cili e shijon jetën në maksimumin në praktikë në klinikë, por edhe në aktivitetet e saj, por paralelisht punon edhe si pedagoge i vështirë për një femër. Por ne mund t’ja dalim e saj. I pëlqen të kaloj kohë e lirë mes vep- e shumta që zhvillon FSHF. Besoj se kjo lloj me kohë të pjesshme pranë Universitetit të edhe kur përballemi me faktorë të tillë jo favorit . rimtarive fizike, siç janë sportet, palestra dhe marrëdhënie e afërt dhe trajtimi i studenteve si Mjekësisë, në fakultetin ku u diplomua. Vitet janë dëshmi e shumë vajzave të suksesshme vrapi buzë detit që është një “terapi” shumë kolegë, i motivon ata që të japin maksimumin në Dibër. Për mua suksesi në karrierë i një fem- relaksuese. gjatë studimeve në fizioterapi. Gjithashtu, unë - Si është të qënit pedagoge dhe cila është re, besoj varet nga mbështetja që ajo merr nga jam shumë i gatshëm t’i informoj dhe të këshilloj marrëdhënia juaj me studentët? familja dhe miqtë. Edhe pse është ende shumë - Ju keni studiuar në Bullgari? Cilët kanë qenë studentet për të rejat në fushën e fizioterapisë - Shumë shpejt u bëra pjesë e auditoreve, por herët për të folur për një karrierë të suksesshme, vështirësitë e tua? dhe specializimet që ata duhet të ndjekin pas tashmë për një tjetër qëllim. Të dy eksperien- unë sot jam pasqyrë e motivimit, mbështetjes - Studimet i kam kryer në vitet 2003-2010 në cat për mua janë një fillim i mirë dhe më kanë dhe besimit të familjes time në çdo hap që kam përfundimit të studimeve. dhuruar ndjesi shumë pozitive. Në rastin e parë hedhur, besoj si çdo prind për fëmijën e tij, qoftë Bullgari në Universitetin Mjekësor të Plevenit. kanë qenë emocione të papërshkrueshme për vetë vajzë apo djalë. Diferenca që po shuhen dita-ditës Vështirësitë që kam hasur kanë qenë ato që çdo - Cilin do të falënderoje për suksesin tuaj? faktin që një eksperiencë me përgjegjësi të madhe edhe në qytetin tonë. student kalon gjatë viteve të studimeve. Por duke - Suksesi asnjë herë nuk vjen nëse nuk ke mu dha mundësi ta jetoj në vendlindjen time, ku shtuar edhe faktin që isha në një vend të huaj, mbështetjen e personave të duhur në jetë. Për këtë në fakt ka marrë fill çdo eksperience e imja deri - Në qoftëse se do të ishte në dorën tuaj, cilat kjo do të thotë më shumë kohë për t’u përshtatur arsye, edhe unë gjej rastin të shpreh falënderimet më sot. Ndërsa fakulteti ku u diplomova dhe sot do ishin gjërat e para që do doje të ndryshoje në me kulturën dhe mentalitetin e tyre. Gjithsesi, jam e mia të përzemërta për familjen time, e cila më jam pjesë e stafit, mbart kujtime në çdo auditor komunitetin tonë ? një person i cili integrohet lehtësisht dhe kjo ka ka mbështetur në çdo hap të jetës. Nuk mund të le ku mora dijet e para profesionale. Në këtë fakultet - Nëse do të ishte në dorën time, do krijoja më qenë në avantazhin tim. Suksesi në studimet ka pa përmendur edhe mirënjohjen time për kolegët kam pasur fatin që të kontribuojnë në formimin shumë hapësira për të rinjtë dibranë, të cilët janë qenë si rezultat i dedikimit dhe përkushtimit tim e mi, për pedagoget e universitetit, si edhe për tim pedagogë të mrekullueshëm që për mua një potencial i fuqishëm zhvillimi. Projekte dhe të vazhdueshëm. janë modele për tu ndjekur. Është privilegj dhe mundësi punësimi ku të shfaqeshin idetë dhe të gjithë bashkëpunëtorët e projekteve që kemi përgjegjësi shumë e madhe të jem në mesin e aftësitë e tyre, të vlerësohej iniciativa dhe dëshira zhvilluar gjatë këtyre viteve. Një falënderim të profesorëve dhe doktorëve të afirmuar në fushën për të kontribuar në zhvillimin e qytetit të tyre. - Sa i vështirë dhe sa fitimprurës është profe- madh për të gjithë pacientet që kam patur rastin e mjekësisë. Besoj se ndryshimi fillon nga secili prej nesh. sioni fizoterapistit në Shqipëri? të trajtoj gjatë gjithë këtyre viteve eksperience, Studentët kam pëlqyer ti trajtoj si kolegë dhe - Profesioni i fizioterapistit, sidomos në për besimin e tyre. jam përpjekur të jem sa më e drejtë me ta, qoftë - Sa vend zënë librat, muzika dhe filmat në Shqipëri dhe diasporë, është relativisht i ri, ose në mësimdhënie, vlerësim dhe në mirëpritjen e jetën tuaj. Cilët janë të preferuarit? ka marrë më shumë zhvillim gjatë dy dekadave - Dibra mbetet gjithmonë me ju. Çfarë do të mendimeve të tyre, për ta bërë marrëdhënien tonë - Unë udhëtoj shumë për shkak të punës kështu të fundit. Për këtë arsye është dashur një punë doje të ndryshoje në vendlindjen tuaj? sa më produktive. Një pjesë e tyre sot janë pjesë muzika është pjesë e pandashme e ditës time. ndërgjegjësuese për masën e gjerë të opinionit - Karriera ime si fizioterapist ka filluar në e rrethit tim shoqëror edhe pse ka përfunduar Pëlqej zhanre të ndryshme të muzikës dhe dëgjoj publik. Gjatë këtyre viteve në Tiranë, ne si SHFSH qytetin tim te lindjes, në Dibër. Unë kam punuar raporti ynë pedagogë-student. këngëtarët më të zë të momentit. Ndërsa literatura kemi punuar fort dhe i kemi dhenë prioritetin e artistike tashmë i ka lënë hapësirë literaturës që për gati 2-3 vjet, dhe atje kam patur fatin e mirë - Ju jeni Logopediste dhe njëkohësisht po e lidhet në mënyrë të drejtpërdrejtë me punën time, duhur integrimit të profesionit të fizioterapistit të bashkëpunoj me një staf të shkëlqyer mjekësh ushtron këtë profesion. Sa nevojë ka Dibra për dhe që më shërben për formimin e mëtejshëm në fushat përkatëse të mjekësisë. Investimi jonë dhe kolegesh. Kam shumë kujtime të mira prej logopedistë? profesional. Kohën e lirë më pëlqen ta kaloj mes në trajnime, kongrese dhe aktivitete formuese kësaj përvoje dhe për këtë arsye kam shumë - Logopedia është program studimi relativisht i miqve dhe të afërmve për tu shkëputur pak dhe për fizioterapistët ka funksionuar pikërisht për dëshirë që në të ardhmen të kthehem sërish dhe ri në Shqipëri, prandaj shërbimi lodopedik mun- nga teknologjia. t’i dhenë fizioterapisë vendin që i takon në ap- të investohem në profesionin e fizioterapistit në gon në shumë qytete, gjithashtu edhe në Dibër. likimin e saj të domosdoshëm për rehabilitimin qytetin tim, në Dibër. Logopedia merret me problemet dhe defektet e - Thuaj dy fjalë për rinin dibrane. dhe trajtimin e pacientëve. Mund të them me Me Dibrën jam i lidhur ngushtë, është qyteti të folurës, dhe nevoja për këtë shërbim është e - Të rinjtë dibran sot i gjen pjesë të rrjeteve të plot bindje se është një profesion sa i bukur dhe ku kam lindur, jam rritur dhe kam hedhur hapat madhe pasi në mungesë të profesionistëve që ekselencës në universitete të ndryshme brenda sfidues, aq edhe shpërblyes ne aspektin e kën- e para drejt suksesit në karrierë. Por njëkohë- mund ti mbulojnë të gjithë rastet, qytetarë të Di- dhe jashtë vendit. Shumë prej tyre japin kontribut aqësisë të punës dhe atë në vlerë monetare. Por brës i drejtohen qyteteve të mëdha si Tirana ku në sektorin publik e privat në tregun e punës. Unë sisht, Dibra është qyteti ku kam shumë kujtime, dhe dyndja e profesionistëve është më e madhe. besoj se duke e dashur fortë atë që bëjmë, qoftë kjo padyshim qe kërkon impenjim, dedikim dhe eksperienca dhe ku aktualisht jeton familja ime. Megjithatë, përgatitja e vazhdueshme e brezave profesion apo zanat, ne mund të arrijmë sukses investim të vazhdueshëm në fushën e studimeve Kur flas për Dibrën ndjej shumë nostalgji. Në atë të rinj jep shpresë për një mbulim më të gjerë për veten, Dibrën dhe dibranët. Edhe pse në dukje të fizioterapisë si një nga shkencat mjekësore të qytet kam plot miq, shokë, familjarë dhe njerëz institucional të këtij profesioni. Logopedia së mundësit që të ofron qyteti i Peshkopisë janë të aplikuara. që i vlerësoj. fundmi ka marrë një hov të madh zhvillimi dhe pakta, forca jonë e mendimit duhet të jetë baza Personalisht, mendoj se Dibra ka shume vetë komuniteti po ndërgjegjësohet për rëndësinë e ndryshimit. - Ju jeni pedagog në Universitetin Amerikan potenciale për t’u zhvilluar në disa drejtime, e ndërhyrjes logopedike, në mënyrë të tillë që të Tiranës? Cila është marrëdhënia juaj me qoftë atë ekonomik, social-kulturor dhe turistik. rehabilitimi i çrregullimeve të gjuhës dhe komu- - Si ndiheni të intervistoheni si një shembull studentët? Qytetarët e Dibrës dhe bashkëkombësit e mi nikimit si pasojë e shkaqeve të ndryshme të bëhet për rinin dibrane dhe jo vetëm? - Aplikimi i fizioterapisë në aspektin akademik janë njerëz me vlerë dhe jam i bindur që në një sa më herët të jetë e mundur. - Duke ju falënderuar për konsideratën, ndje- është një investim i mirë për të formuar breza të hem e privilegjuar të jem pjesë e kësaj rubrike dhe të ardhme të afërt do japin kontributin e duhur, - Sa e vështirë është të jesh e suksesshme në të shihem si shembull për të rinjtë. Ju përgëzoj denjë dhe të aftë studentësh në këtë profesion. që ky vend të përmirësohet dhe të ofrojë më Dibër? dhe ju si gazetë për një dritare të tillë promovimi Përtej marrëdhënies strikte dhe tradicionale shumë punësim, shërbime cilësore mjekësorë, - Të rritur nën ndikimin e një mentaliteti si në të dhe motivimi për të rinjtë dibranë. Suksese në akademike, unë personalisht kam zgjedhur arsimim, dhe mundësi argëtimi dhe formimi gjithë qytetet e vogla, çdo lloj fillimi mund të jetë punën tuaj! edhe një rol tjetër me studentet e mi, atë të një për të rinjtë. nr. Korrik 2017 - 19 135 aktualitet Dhunohet busti i atdhetarit Mersim Dema Policia po heton rastin. Banorët mendojnë se e ka shkulur era. Institucionet indiferente.
Nga Hysen Likdisha 1905 ishin zhvilluar në Grykën e Vogël gjashtë kuvende (ish parlamente të kohës), dy tek Varret ë një nga mëngjeset e meskorrikut 2017, e Shupenzës, tre tek Gurra e Mazhicës dhe një Shupenza, njësia administrative me të tek Gropat e Ujkut mbi Homesh. Nnjëjtin emër e Bashkisë Bulqizë, është zgjuar duke u përballur me një ngjarje aspak të Retrospektive. Përurimi i bustit këndshme e përçudnuese, atë të heqjes së kokës të bustit të atdhetarit dhe patriotit të shquar të Më 27 korrik 2010, qindra banorë të zonës, kësaj zone, Mersim Dema. Natyrisht që një ng- por edhe të ardhur nga Dibra, këndej dhe andej jarje e tillë, ka shokuar banorët, pasi në një situatë kufirit, Mati etj, si dhe treva të tjera brenda dhe normale, një gjë e tillë nuk do ti shkonte askujt jashtë vendit, deri edhe të ardhur nga Amerika, ndër mend që mund të ndodhë. Busti i vendosur përfshirë edhe unë shkruesi i këtyre radhëve në në qendër të Shupenzës, përball me godinën cilësinë e gazetarit, morën pjesë në përurimin e e njësisë administrative dhe Postën e Policisë, vendosjes së bustit të atdhetarit Mersim Dema, në vetëm rreth 5 metra larg tyre, të ndara vetëm nga qendër të ish komunës Shupenzë. Ishte dhe do rruga nacionale Shupenzë-Peshkopi, ngjitur me të mbetet kjo ditë, vërtet e paharruar për banorët oborrin e shkollës së mesme, kurrsesi nuk jepte e Grykës së Vogël dhe më gjerë, pasi vendosja në shkas, qoftë edhe për një mendje sado fantaziste, vendin e duhur dhe plotësisht të merituar e bustit se në një ditë vere si kjo e meskorrikut, të mund të këtij patrioti, mbartëte në vetvete simbolikën të binte pre e dhunimit. Nuk mund të mendohet mjaft të spikatur për ta, atë të atdhedashurisë, se një figurë e tillë patriotike, si e Mersim Demës, duke i dhënë kështu vlera ndër breza krenarisë me të cilën krenohet Shupenza, Homeshi dhe atdhetare të banorëve të kësaj treve. gjithë zona e Grykës së Vogël dhe më gjerë, e “Ndoshta jemi pak vonë, në nderimin e kësaj përjetësuar simbolikisht në këtë lapidar, të mund figure, u shprehen banorët që morën pjesë në të binte pre e dhunimit, me kokën e rrëzuar për- këtë përurim, por gjithsesi mirë u bë, pasi një fjalë tokë, mes pluhurit dhe papastërtive. Gjë kjo me e urtë thotë: “më mirë vonë se kurrë”. të vërtetë skandaloze dhe e papranueshme, sido “Nderimi që i behet Mersim Demes, tha që të ketë ndodhur. atëherë në fjalën e përshëndetëse, ish kryekomu- nari i Shupenzes, Moiz Llani, është nderim për Kujtesë: Mersim Dema - “Mbreti i të gjithë komunitetin tonë, pasi gjithë jetën e tij, mbetur pa bustin e patriotit! Koka dergjej në tokë, tyre, aq sa është gjerësia e rrugës automobilistike Maleve” ai punoi e luftoi për liri e pavarësi të atdheut”. mes pluhurit e papastërtive, e thyer dhe copëtuar Shupenzë-Peshkopi, që i ndan ata nga busti! E kush mund ta mendonte se plot pas 7 viteve, nga thërmimi i allçisë. Banorët lëviznin si në një Takohemi me administratorin e kësaj njësie ad- Lindur më 1864 në njërën prej familjeve të në mëngjesin e një dite vere korriku 2017, busti i ditë rutinë të zakonshme për ta, pavarësisht se ministrative, Halil Osmani. I pyetur për ngjarjen fisit të madh e të njohur të Demajve, në fshatin Trimit të Maleve, të gjendej i thyer e rrëzuar përd- mua më dukej sikur çdo gjë aty kishte ndaluar. ai përgjigjet: - Po jam në dijeni të kësaj ngjarje Homesh, Mersim Dema gjithë jetën e tij punoi he. Futem në një nga internet kafenetë, aty në dhe kam njoftuar Postën e Policisë Shpenzë, si e luftoi për atdheun, si një udhëheqës i shquar qendër, në anë të godinës së Njësisë Administra- dhe kryetarin e bashkisë Bulqizë, Melaim Damzi. i forcave kryengritëse popullore dibrane. Ja si e Opinionet e banorëve dhe Indifer- tive, të cilën e menaxhon një miku im. Ulem në Personalisht jam interesuar për këtë ngjarje, pasi portretizojnë patriotin Mersim Dema, tregimtarët enca e institucioneve të vetmen tavolinë bosh që gjej në lokal, ku nuk më lidh edhe profesioni i mësuesit të historisë, me gojorë: “Mersim Dema, në kohën kur jetoi e ve- vonon të vijë pronari, miku im A. C. figura të tilla të historisë tonë kombëtare. proi ka ecur me pushkë në krah dhe abetare nën Ishte një telefonatë nga Lushnja ku Sadi –Miku nuk pyetet përse ka ardhur, nis bisedën –Pamja vijon të mbetet mjaft shëmtuese, pasi sqetull me parullën “Liri a vdekje”. I përkushtuar Dema, stërnip i Mersim Demës, i cili së bashku ai. Por unë e di përse ke ardhur, për shëmtinë me koka e copëtuar dergjet në tokë mes pluhurit e në riorganizimin e kuvendeve tradicionale të Ma- me vëllain e tij, Ali Dema, u bënë promotorë bustin. Pasi miratoj me kokë, ai vijoi: papastërtive! -i them administratorit. leve të Dibrës, që kurrë nuk e njohën pushtetin për vendosjen e bustit në qendër të ish komunës “Ngjarja vërtet ka ndodhur në errësirë gjatë - Po keni të drejtë, por ne nuk mund të ndë- osman, por i rregulluan marrëdhëniet shoqërore Shupenzë, që më bënë me dije për dhunimin e natës, por të jesh i sigurt se ajo nuk ka ndodhur rhyjmë, deri në përfundimin e hetimeve nga ana mes tyre sipas të drejtave zakonore, Mersim Dema bustit. Natyrisht, ai me mjaft shqetësim më bëri nga duar njerëzore, por aksidentalisht nga një e policisë, pasi gjithsesi ngjarja po hetohet nga u cilësua për kohën që jetoi e punoi si “Mbreti i me dije për ngjarjen e rëndë dhe shokuese, ku ciklon me erë të fuqishme. –Teksa po e vështroja ana e tyre. Menjëherë me përfundimin e këtyre Maleve”. Princi gjerman Vilhelm Vidi, i ardhur më kërkon në cilësinë e gazetarit, që ta verifikoj i dyzuar, ai më thotë: - Eja të shkojmë së bashku të hetimeve ne do ndërhyjmë për të rikuperuar nga Fuqitë e Mëdha në fronin e Shqipërisë më 7 këtë ngjarje për ta pasqyruar. shikojmë dhe do të bindesh se ngjarja ka ndodhur vendosjen e bustit në vendin e tij të merituar. Mars 1914, në një takim që ka zhvilluar në Durrës Si ka ndodhur, kush, pse? Kush mund të krejt aksidentalisht. Do të doja të ishte ashtu, sepse Ndërkohë këto hetime të policisë, nuk përligjin me krerët më në zë të Shqipërisë, në korrik të dhunojë monumentet me vlera atdhetare e kul- do të çlirohesha nga makthi që më kishte mbër- indiferencën dhe neglizhencën e zgjatur të ndë- 1914, ku ka marrë pjesë edhe Mersim Dema, si turore? Kush mund të cënojë pa ju dridhur dora thyer, pasi asgjë nuk më ngushullonte po të kishte rhyrjes së pushtetarëve vendor për të rikuperuar përfaqësues i Dibrës, në një audiencë të veçantë dhe qerpiku, monumentet e vlerave të krenarisë ndodhur ndryshe. –Vërtet busti ishte i derdhur në këtë ngjarje. Aktualisht koha e rrëzimit të bustit, që rezervuan me këtë rast për të, Princi dhe së komunitetit të Grykës së Vogël, por edhe më allçi dhe jo në bronx, siç dhe u tha gjatë përurimit nuk konfirmohet saktësisht nga askush. Ka banorë Princesha, pasi janë njohur me veprimtarinë e tij, gjerë, përveçse një mendje e fandaksur dhe e të tij në korrikun e 2010, si dhe nuk kishte qoftë që shprehen se rrëzimi ka ndodhur prej muajsh, Vidi i është drejtuar Mersimit me fjalët: - “Unë jam çmendur? Kë cënoi busti, përveçse rriti moralin edhe një shufër hekuri, që të lidhte bashkë bustin zyrtarët vendor thonë se ka pak ditë edhe pse Princi i Shqipërisë, por “Princi i Dibrës” qenke ti”. e krenarisë kombëtare të zonës? Mos kemi të me piedestalin e vendosjes së tij, gjë kjo që e kishte lapidari nuk është i rrethuar më shirita të verdhë Kujtojmë se gjatë viteve 1895-1900 malësorët bëjmë me rast të cënimit të pronës private? –Jo bërë të mundur që era e fortë e asaj nate të zezë, me mbishkrimin; “skenë krimi”, siç dhe ndodh e Grykës së Vogël nën udhëheqjen e Mersim dhe jo, pasi busti është vendosur në anë të gardhit të mund ti ndante ata nga njëri-tjetri. rëndom në të tilla raste. Demës zbrapsën disa ekspedita turke. Po gjatë rrethues të shkollës së mesme dhe ngjitur me –Gazetar! –mu drejtuan disa nga banorët e Gjithsesi, indiferenca dhe zvarritja në ndërhyr- kësaj periudhe Mersimi mbajti lidhje edhe me murin mbajtës të rrugës automobilistike, që jo rastësishëm që takova. -As mos të të shkojë ndër jen për t’i dhënë zgjidhje kësaj situate përçud- klubet dhe organizatat e fshehta, që ishin formuar vetëm nuk cënon asnjë centimetër tokë bujqësore, mend, se rrëzimi i bustit, mund të ketë ardhur nga nuese me bustin e patriotit dhe atdhetarit Mersim për të ndihmuar çështjen kombëtare. Zotëronte por vetëm se zbukuron dhe hijeshon qendrën e vënia e dorës së njerëzve. Dema, në asnjë rast nuk e justifikon drejtorinë e kulturë të përgjithshme, ushtarak me gradë oficer, Shupenzës. Drejtohem në zyrat e njësisë administrative kulturës në bashkinë Bulqizë, e cila në plotësim gjë që për kohën ishte e veçantë, pasi nuk mund Asgjë nuk zinte vend në mendimet e mia, për Shupenzë, për të marrë informacion zyrtar në të punës së saj, mund dhe duhet të ndërhyjë ta dispononte kushdo. Ja si betoheshin malësorët të gjetur një arsye çfarëdo për t’i dhënë zgjidhje lidhje me këtë ngjarje aspak të zakontë. Çu- urgjentisht. e Grykës së Vogël, që bëheshin pjesë e forma- enigmës së cënimit të monumentit. Për dreq këto ditërisht në kundërshtim me sensibilitetin që ka Le të shpresojmë dhe besojmë se pas këtij cioneve të tij luftarake, një betim ky i veçantë, pyetje dhe mjaft të tjera si këto, më shoqëruan shkaktuar ngjarja për banorët e kësaj zone, për shkrimi në gazetën “Rruga e Arbërit”, kjo drejtori formuluar dhe zbatuar nga Mersim Dema: “Për gjatë asaj nate, kur dhe mora lajmin nga Sadiu, zyrtarët vendor nuk ka shkaktuar asnjë lloj ndjesie në plotësim të detyrës së saj, do të ndërhyjë për të këtë që kam përpara (Kuranin), me këtë që kam për dhunimin e bustit. Nuk di të them me saktësi e interesimi, madje ka prej tyre që ende nuk janë vendosur bustin e patriotit Mersim Dema, deko- në dorën e djathtë (pushkën ), do të mbroj këtë që se kur më zuri gjumi dhe sa fjeta atë natë. Të njohur me të. Dy zyrtarë të kësaj njësie, të pyetur ruar pas vdekjes nga ish Presidenti i Republikës kam në të majtë (flamurin kuq e zi me shqiponjën nesërmen në mëngjes nuk e bëj të gjatë, por nisem për ngjarjen, rrudhin krahët dhe përgjigjen; - jo Sali Berisha, më 14 nëntor 1992, me “Urdhërin dy krenore në mes). Duhet theksuar se vetëm drejt Shupenzës. Zbres në qendër dhe çapis drejt nuk dimë gjë edhe pse ngjarja kishte ndodhur për veprimtari të klasit të parë”, në piedestalin nën kryesimin e Mersim Demës deri në vitin monumentit. Ç’të shikoj! Monumenti kishte përball godinës ku ata punojnë vetëm 5 metra larg që meriton. 20 - Korrik 2017 nr. 135 Portret Vjollca Kola, një kulturë jetë në arsim Sllova është e Dibrës, Nga Samet Zagradi Sllovana është e imja jo lindi në një familje të madhe Intervistë me poetën Trandafile Molla Baja me 5 fëmijë, me prindër që bënë gjithçka që këta fëmijë të edukohen A Nga Ilmi Dervishi dhe arsimohen, pavarësisht çdo pengese të atëhershme. Kjo familje u fali aq shumë dashuri fëmijëve të saj, saqë bija e kësaj randafile Molla Baja, vajza familjeje e shpërndau pa kursim në bre- Tdurrsake që shkruante poezi që në kohën e gjimnazit, është e za të tërë. Ajo tashmë është në pension martuar që në vitin 1975 me Ra- dhe pas 38 vjetëve në arsim akoma ruan mazan Baja nga Sllova. kanë jet- mirësinë, artin e fjalës dhe dashurinë e uar në Durrës, por prej vitit 2002 pakursyer për këdo që ka pranë. u largua familjarisht për në Itali, Zysh Vjollca, siç e thërrasim me plot në Novara, ku aktualisht jetojnë respekt të gjithë, u rrit në qytetin e Bulqizës dhe punojnë. Në një intervistë për deri në moshën 14– vjeçare, ku mbaroi gazetën “Rruga e Arbërit” rrëfen arsimin 8 – vjeçar, duke qenë një nga për jetën dhe poezinë... nxënëset më të mira të asaj kohe. Për tetë vjet ajo studioi në qytetin e Tiranës, ku - Kush është Trandafile Molla përfundoi shkollën e mesme dhe atë të Baja? lartë. Në vitin 1978 u diplomua për gjuhë - Durrësakja me gjysh e prindër, ruse dhe për gjuhë - letërsi shqipe. Në lindur në Durrës por që ndjen moshë fare tëre ajo u punësua si mësuese veten dhe dibrane... Trandafile Molla Baja, me bashkëshortin, Ramazanin në shkollën “Demir Gashi” dhe pas ndarjes së shkollës, në shkollën “Selim Alliu”në - Çfarë ju lidh me Dibrën? Kur zemra flet qytetin e Peshkopisë, deri në vitin 2015 ndërtimit dhe ruajtjes së marrëdhënieve - Bashkëshorti im, Ramazan kur ajo mbushi moshën e pensionit. Në mbetet gjithmonë unike. Tashmë është në Baja, është dibran, dy vajzat e Kur zemra flet, fjala merr dhenë, vitet e para ajo dha lëndën e gjuhës ruse pension, por këto marrëdhënie kurrë nuk mia, Enkeleda dhe Sllovana thonë Dhe zemra ndjehet çuditërisht më e qetë, dhe shqipe, më pas ajo kaloi plotësisht ndryshuan për asnjë lloj mënyre nga të “jemi me origjinë nga Dibra. E Dhe në jetë hapet një fletë lumturie, si mësuese e lëndës së gjuhës dhe letër- gjithë ata që kishin arritur të fitonin zemrën nëse Sllova është e Dibrës, Sllo- Kur fleta e lumturisë arrin gjer tek retë. sisë shqipe. Për 22 vjet mësuese Vjollca e saj. Një zemër aq të madhe, saqë brenda vana është e imja. u mësoi studentëve italisht ku përgatiti saj qëndrojnë të heshtura qindra kujtime Zemra flet dhe drithërohet nga lumturia, intensivisht dhe me një pasion të gjithë për nxënësit e saj. - Pse ia vutë emrin vajzës Merr udhën dhe arrin në hapësirën qiellore, studentët që iknin me studime në Itali. 38 Miq, shokë dhe kolegë të saj shprehën Sllovana? Kërkon të kapë një rreze diellore. vjet në arsim nuk janë pak. Shumë breza të dashurinë dhe konsideratën më të madhe - Sllovana është vajza ime e Dhe fjalën e zemrës kërkon ta shkruaj në një fletore. edukuar nga dora e saj, disa prej tyre janë që kishin, me fjalët që thanë për të në dytë. Ishte dëshira e Ramazani, i cili me dashurinë për vendlindjen, bërë kolegë me të. gazetën tonë. Bisedat për të sillnin shpesh Fjala e ëmbël të rrënqeth trupin, donte t’ia vinte edhe emrin vajzës në kujtesë vitet që kanë qenë me të si ko- Fjalë e zemrës së brishtë me dashuri flet, Vjollca Kola ka punuar si mësuese në Sllova... sistemin arsimor 8-vjeçar, 9-vjeçar dhe në lege, si mësuese apo dhe si shoqe unike. Dhe ti ndjehesh më e lehtë më e lumtur, atë të mesëm, duke kaluar në duar qindra Ajo tashmë jeton në Tiranë bashkë - Ç’mund të na thoni rreth Si ndjehet fjala në zemër me dashuri të vërtetë. nxënës, që sot janë njerëz të rëndësishëm me familjen. “Ditët e para të daljes në poezisë? në fushën e politikës, biznesit, mjekësisë pension kanë qenë jashtëzakonisht të - Kam shkruar poezi që në Fjalën e zemrës mos e njollosni me baltë, e fusha të ndryshme të jetës. Me një vështira. Vetja më dukej e gjitha bosh dhe gjimnaz. nën kujdesin e mësuesit Është fjalë zemre është fjalë delikate e artë, dashuri nëne, ajo gëzon në mënyrë mak- më dukej sikur jeta ime përfundoi këtu. dhe shkrimtarit të njohur Gjergj Fjala e zemrës ka nevojë për mbrojtje e s’duhet vrarë, simale respektin e një qyteti të tërë. U dha Shoqet dhe njerëzit e mi të afërt më kanë Vlashi. Por vetëm pas viteve As me dashuri të zjarrtë e as me dashuri të marrë. mësim fëmijëve të ish - nxënësve të saj, ndenjur pranë që të më hiqnin mërzinë 1990 kam botuar librat me poezi duke ruajtur me fanatizëm seriozitetin e dhe ma kanë bërë më të lehtë kalimin e “Fjalë zemre”, “Kur zemra flet”, Zemra vritet dhe rri shtrirë si e ngordhur, një arsimimi cilësor, me një komunikim kësaj situate. Më pas u bëra me një mbesë “Vazhdoj të jem” si dhe kam Kur fjala e artë është e brengosur dhe e lodhur, perfekt dhe një marrëdhënie profesionisti dhe kjo ishte gjëja më e mrekullueshme që botuar edhe një libër me poezi në Zemra fluturon në qiellin e kaltërt, që kurrë nuk iu zbeh nga vitet, që për të mund të më ndodhte. Falënderoj çdo ditë gjuhën italiane “Parole di cupre”. Kur fjala i flet zemrës me dashuri të pastër. mbeten vetëm numra. Zotin që më bëri të ndihem gjyshja më e Kam gati për botim librin tjetër, “Megjithëse puna e mësuesit është një lumtur në botë. Ajo më mbush me jetë. po me poezi. Po mos rri e strukur e arta fjala ime, punë e vështirë,atë e kam bërë me një Tani më duket sikur kam rilindur përsëri Dil dhe shoqëro zemrën e vrarë dhe jetime, dashuri e pasion të madh deri në ditën e dhe pavarësisht moshës, unë nuk e ndiej - Përveç poezisë, cilat janë O fjalë mos rri strukur e lënduar në zemër, fundit. I kam dashur shumë nxënësit e mi fare atë”, - shprehet mësuese Vjollca. pasionet e tua? Por dil e thirr fort: të dua zemra ime. dhe mendoj që dhe ata më kanë dashur Zysh Vjollca gjithmonë ka qenë një - Lexoj shumë. Më pëlqen dhe respektuar. Me forcën e shpirtit jam mbështetëse e fortë për të gjithë të rinjtë. vallëzimi, udhëtimet... Mos o fjalë zemre, mos e tradhto zemrën, munduar që t’i mësoj ata që njohuritë Pavarësisht viteve mbi supe, ajo mbetet Se fjalë e dhimbsur pa zemër nuk bën dot, e dhëna prej meje tu mbeten përjetë. gjithmonë e re në shpirt. Në çdo çast ajo ka - Cila është familja juaj? Se nga thellësia e zemrës dhe nga dashuri e saj ke dalë Rezultatet e arritura nga nxënësit e mi qenë promotore e nxitjes së dashurisë për - Kam një familje të shkëlqyer O e ëmbla, e brishta delikatja, e madhërishmja fjalë. janë kënaqësia më e madhe si mësuese. arsimin dhe dijen, duke dhënë mesazhe të dhe të konsoliduar. Të qënurit Për këtë mund të flas shumë. Pjesa më forta dhe duke qenë një model pothuajse gjyshe më ka dhënë kënaqësi. Fjala shndrit kur ajo është e mbushur plot dritë, Mbesës së parë, Aurorës, sapo e madhe e tyre janë bërë vetë prindër. perfekt për t’u ndjekur. Mesazhi i saj për të Fjala e zemrës është e sinqertë e reale, i festuam 16-vjetorin e lindjes. Kam mësuar breza nga gjyshër, prindër e rinjtë është që duhet të punojnë shumë, të Fjala e zemrës është e mbushur plot dashuri, Jam bashkëshorte e denjë, nënë mësojnë dhe të investojnë energjitë e tyre Si një trëndafil i kuq i mbushur me petale. fëmijë”, - shprehet me plot nostalgji zysh e përkushtuar dhe një amvise Vjollca për ato vite të arta që ajo ka punuar. në arsim, pasi kjo është e vetmja pasaportë në shtëpi, një mikpritëse e dev- Vjollca nuk kishte kurrë armiq, përkun- e një pune dhe një suksesi në të ardhmen otshme dhe gatuaj vazhdimisht. drazi një staf i tërë e donin pranë vetes, për e tyre. “Dijet nuk përfundojnë me mbarim- këshillat, fjalët dhe veprimet gjithmonë të in e shkollës“, - përfundon ajo, duke na - Për lexuesit e gazetës, ç’do matura. Gjithmonë modeste, e thjeshtë përgëzuar dhe falënderuar përzemërsisht të na thonit? dhe një karakter të butë dhe të brishtë për punën që bëjmë në promovimin e çdo - I përshëndes dibranët kudo në pamje të parë, me një fytyrë tejet vlere të harruar nga çdokush në rrethin e ku janë. Kam respektin si njerëz miqësore bëri që të admirohej nga shumë Dibrës. Ajo mbetet një nga njerëzit të cilët të mençur e punëtorë. Duke njerëz, të rinj e të vjetër. Teknika e saj e vijnë me të vërtetë rrallë. qenë dhe unë gjysmë dibrane, kemi miq dibrane përmes e prej tyre kemi dëgjuar për Rrugën e Arbërit, median tuaj, e cila prej Bëj një abonim online ose në print... vitesh lobon për rrugën dhe pasqyron problemet dhe shqetë- Kushton vetëm 600 lekë në vit... simet e atyre njerëzve dhe asaj krahine. Uroj që ëndrra juaj dhe email: [email protected] e jona të realizohet sa më shpejt. nr. Korrik 2017 - 21 135 skica Nga Dionis Xhafa
Ditar i supozuar sipas një vajze... ërçarja, ndasia, përjashtimi, mosdurimi i tjetrit, ja çfarë janë Pgjërat të cilat kultivojnë vetëm shije të së keqes e se nuk lënë shteg për të triumfuar e mira e përbashkët. Po janë këto dukuri që shfaqen thuajse kudo, në vendin tonë në radhë të parë, në krahinën tonë ta themi më shkoqur. Edhe pse një krahinë që për fat të keq ashtu bujarisht e krenarisht ka mbetur e braktisur goxha nga njerëzit e vet, brenda saj ka përçarje, një ndasi që ka kuptimin më negativ të mundshëm. E kisha në dorë gazetën gjatë muajit që lamë pas dhe se aty vura re dy artikuj. në nuk dua askënd, domethënë nuk jam e Tashti as unë nuk ua kam besën fort këtyre Në gazetën “Rruga e Arbrit” të muajit qershor 2017, në faqen 19 ishte artikulli me titullin “Çeta e shpresës” me bashkëautorë Xhevat dashuruar me askënd edhe pse këtë ma pan- emigrantëve, një jua bën hallall, por Udehin kur refuzoj të fejohem me ata që më Jella e Sabit Lleshi. Kurse në faqen 23 të gazetës lexova artikullin: sugjerohen dhe që jo pak herë më imponohen. munden me iu dalë dy-a-tre tjera. Gjithësesi, “Do të eliminoheshin në kampe shfarosëse” me autor Dedë Doçi. E sosa filloren me një mesatare të mirë në krahasim unë e mirëkuptoj çdo prind, që nisur nga Autorët personalisht nuk i njoh. Por çfarë vura re në këto dy artikuj? me shumicën. E pranoj që mund të bëja më shumë Të dyja flisnin për fatin e dibranëve gjatë kohës së vështirë të Luftës dhe të dilja më mirë, po ja që logjika ime aq qe në parime konservatore, pyesin për prindërit, së Dytë Botërore, kur ishte një nga kohërat e trishta dhe njerëzimi gjendje të përthithte, shto pastaj faktin se, unë, nga për familjen, edhe pse djali (burri supozohet ishte ndarë në dy kampe, si me thikë, ku njerëzit vriteshin e priteshin natyra jam pakëz dembele. Sot thonë se më ka ardhë i ardhshëm) ka dalë pesëmbëdhjetë vjeç nga për çështje ideologjike. Në artikullin e parë vura re një fryrje tepër të koha, ka avit vakti. Ma kujtojnë vazhdimisht gjyshja, madhe të luftës partizane, që ngritur me heroizma, vetëm dëshmonte tezja, halla dhe më së shumti ime më. Im atë flet rrallë, kjo familje. se veç ky mjet na qenkërka më e mira e të gjithëve. Ndërkaq, në por kur flet duhet marrë seriozisht. Bisedat me time artikullin e dytë shfaqej ana tjetër e medaljes dhe se bëhej fjalë për më, i shkëput thjeshtë më një: boll më. tjetër, dhe duhet me patjetër t’i shoh këto mundësi që vuajtjet e dibranëve nën pushtetin e komunistëve, që me gjak erdhën Tani ka ardhë korriku dhe inshallah i shpëtojnë dhe do vijnë. Nuk është se s’kam frikë, por po mundohem në pushtet dhe se në fund rezultoi se vranë njëri-tjetrin vetëm për nga shtatori, kismet, kam plan të filloj një kurs për ta fsheh. çështje të karriges. parukiere, sepse për shkollë as nuk behët llaf. Verën e kaluar, kur im vëlla u kthye me pushime Dy artikuj diametralisht të kundërt. Mundet që secili të ketë të Shpesh kur nëpër facebook (të vëllait) shoh ndonjë nga Tirana ku studion në të lartën, më pati treguar drejtë. Te e para mbrohet lufta për liri dhe te e dyta del në pah dhim- moshatare të fshatit me foto nga shkolla, më mblidhet për një shoqen e tij. Edhe ajo nga një fshat i Dibrës, bja njerëzore, njeriu që përballet me një pushtet të egër, gjakatar që një lëmsh mu në grykë, diç më trazohet në stomak dhe jo nga ata të thellët, hoqi dorë nga dashuria me një tashmë është bërë sistem. Po a ia vlen të ndahesh, të përçahesh, të jo pak herë më tradhtojnë lotët. djalë, dhe u fejua me një tjetër rrëzë fshatit të saj. Këtë hysh brenda labirinteve të vëllavrasjes, të përçarjes mes si vëllezërve Dita ime është: çohu me sabah, laj-fshij, laj enët, djali me letra në Itali, ia kishin lavdëru në maksimum të tu? A ia vlen të thuash se një palë qenka e mirë dhe tjetra qenka e disa herë dal në kopsht dhe ndihmoj time më, kohën (se nuk kemi dëgju të shajë kush dikë në prag-fejesë). keqe? Në fakt, bashkimi është vlera që rrit dibranët, shqiptarët, për tjetër shoh telenovela. Një vit më parë lexoja goxha, Pas fejese i bënë “të bëme e të pabëme”, e fill në të qenë në ballë të problemeve të përditshme, që na “hanë” çdo ditë derisa një ditë, im atë, më gjeti një libër në dorë, prag-martese, doli që ky zotni djali i lavdëruem, paska e më pak. Kur të përbashkon e mira, vlera, mendësia se tjetri kur Dashuri në kohërat e kolerës, që ma kish dhënë një nuse dhe djalë në Itali. Shkurt muhabeti, asaj, në lule nuk bën gjë është njëjtë me ty, kur e sheh tjetrin si të barabartë me shoqe një vit më parë në gjimnaz dhe ma dogji në të rinis i ra “vrugu”. Tashti thotë vëllai që është martu veten, kur në përpjekjen për të mposhtur tjetrin të mundohesh të sobë. me një burrë martuar më parë në Shehër të Dibrës së jesh në rolin e tij e të kuptosh se ç’do të thotë të të vënë tëposhtë, “Dashuri ee? Dashke burrë?” Prej asaj kohe mu hoq Madhe, i cili kishte edhe dy fëmijë. pa pasur mundësi as të flasësh fjalën tënde,a tëherë je brumosur me libri dhe m’u dalldis në rrashtë si çekiç ideja e burrit. Tashti as unë nuk ua kam besën fort këtyre emi- vlera njerëzore. Të gjithë i janë vënë punës dhe ja, ky gusht më gjen grantëve, një jua bën hallall, por munden me iu dalë 18 vjeç dhe me shumë gjasa të fejuar. dy-a-tre tjera. Gjithësesi, unë e mirëkuptoj çdo prind, Kohë e largët, ndarje e padobishme Kjo i kënaq prindërit e mi. Unë i mirëkuptoj, sepse që nisur nga parime konservatore, pyesin për prindërit, Dy artikujt në fjalë flasin për një kohë relativisht të largët, më ata duan të më shohin të shohin të sistemuar. Ata për familjen, edhe pse djali (burri supozohet i ard- 1945 diku ose përpara se të vinte ky vit, që për disa konsiderohet si duan më të mirën, pavarësisht faktit se çfarë dua unë. hshëm) ka dalë pesëmbëdhjetë vjeç nga kjo familje. çlirim dhe për disa si fillimi i robëtimit prej një pushteti që rropati Vajza në rrugën matanë e la shkollën e mesme pasi u Nga ana tjetër, prindërit harrojnë fjalët që vetë na i shumë njerëz nëpër kampe e burgje, vetëm e vetëm se kishin ide të fejua dy fshatra më tutje me të birin e kryeplakut, i cili kanë mësuar: “Nga trëndafili del ferrë, nga ferra del ndryshme nga aparati shtetëror i kohës. Në fakt, koha lë gjurmë, lë sapo ishte kthyer nga Anglia. E përjetoi shumë keq. trëndafil”. Nuk them që se du trëndafil, por mjafton plagë në zemra dhe se ajo sidoqoftë është burim nga rrjedh urrejtja. Thonë që deshi ta linte burrin, madje edhe të vriste mos jetë ferrë me gjemba të trashë. Por kjo gjë nuk duhet lejuar. Koha ecën dhe se e shkuara gjithnjë e veten. Por me ndihmën apo vendosmërinë e të ëmës Nisur nga këto, dhe disa histori të ngjashme, kam gërryen të ardhmen, kur kemi ndërmend se çfarë kemi kaluar. ia doli. Të paktën unë nuk e kam këtë problem. Unë bërë një pakt me veten, sipas meje është e keqja më Ndarjet nuk janë të mira, as të dobishme, aq më tepër për një zonë nuk jam fare në shkollë, dhe burri im s’do e ketë këtë e vogël. Po jua them, por mos e merrni si praktikë se të varfër e të vuajtur si Dibra, ku si të mos mungonte gjë tjetër duhet dallgë për ta kaluar. mund që të mos ngjis tek ju, domethënë sipas vendit edhe filizi i një kohe që nxjerr duf e mllef për tjetrin si individ, të cilin Shoqja ime e klasës, që kisha në fillore, i ka bërë bëhet kuvendi. Që ti shmangem rrezikut fatal (por duhet ta respektosh aq sa veten. E liria ka vlerë kur mirësia del në gati letrat për të ikur në Gjermani. Kështu më tha, kur edhe një fati shpesh të dëshiruar), nuk do pranoj kurrë pah e bashkimi e rrit mirësinë, për të ardhmen e shëndritshme. Plagët erdh tek unë një pasdite, dhe pret vetëm sa të mbushje të martohem me një emigrant. E di që me këtë mund shërohet duke u munduar t’i mbyllësh në forma të ndryshme, nga moshën e lejuar, tetëmbëdhjetë vjeç dhe i fejuari i të shmang edhe ndonjë që vërtet është njeri tamam, koha, nga tik taket e orës që rrjedh papushim dhe jo duke e treguar saj do vij ta marrë. Me dëshirë dhe me gëzim, duket ama për të qenë e sigurtë, domethënë mos përfundoj fare hapur se plaga ime është shkaktuar prej teje, aq më tepër prej që pret takimin e katërt me të. Thotë gjithnjë që e ka aksidentalisht në Shehër. Rasti i parë që do të dalë paraardhësve të tu, që lidhje me mua apo tjetrin nuk kanë. E kështu, marrë malli, dhe të them të drejtën, herë kënaqem me me dikë që është këtu dhe punon këtu, çfarëdo pune vetëm me bashkim mundet që ai pak zell i mirë që ekziston për të lumturinë e saj, herë më vjen gjynah për naivitetin që qoftë ajo. Do pyesni pse. Sepse, e para ai është rrit e bërë punë të hajrit e të shëndetshme të vihet në ingranazh të jetës karakterizon. Megjithatë, ashtu e ka pas fatin e vet. burrëru këtu, me këto rite e zakone, me këtë sedër e së përditshme. E keqja gjithsesi duhet anashkaluar më e pakta dhe Thonë: “Tjetrit i shkel në gjurmë, por jo në rrisk”, nder. Së dyti këtu jam afër prindërve: shto faktin që duhet luftuar nëse ajo na mbulon të gjithëve. dhe meqë është kështu, pse dreqin dalldisin të të i shoh sa herë dua, fundja askush nuk mund të luaj E më mirë se një Dibër e bashkuar nuk mund të ketë, që bën fejojnë me zor. Pra jo vetëm që të shkelin në fat, por kollaj me jetën time. Dhe së treti, dhe jo më pak e bashkë pjesë të ndryshme të një zone që historia e ka ndarë, copëtuar madje tentojnë (shpesh herë ia dalin) dhe gëzojnë të rëndësishmja, ndaj jetën me të, d.m.th, shprehur dhe bërë përshesh me fate të trishta në rrjedhën e një kohe që ka ta ndërtojnë atë. Mirë prindërit, sepse ata thash që ma brutalisht, ndaj netët me të. kaluar plot dhimbë. E dhimbja duhet çuar tutje, fshehur përpara tjetrit duan të mirën dhe duan të më shohin të sistemuar, por Para disa javësh, se paskam harruar t’jua tregoj, për të mos e lënduar se litar në shtëpinë e të varurit nuk përmendet, tezet, hallat, tezet e nënës e mbarë farë-e-fisi. Edhe këto erdh një hallë e mamit. Sa u qas në prag të derës së me qëllim që me personin tjetër të gjesh rrugë të komunikimit aty ma duan tē mirën? Edhe tezja e madhe që ka vajzën madhe, t’ju them të drejtën më shkoi në mend pse ka ku janë të përbashkëtat, ku mundesh të lidhesh, pa dëmtuar asnjëri katër vjet më të madhe se unë? Nuk do të merrem me ardhë. I rrëfeu mamit me zë të ulët, kur unë po bëja dy - tjetrin. E bashkimi, vëllazërimi, liria mbi të gjitha janë principe që to, sepse ndonjëherë edhe filloj ti urrej. kafetë, se qenka një rast shumë i volitshëm në Angli, ngrenë në këmbë zemra kombesh të qytetëruara të Europës, njerëz Sot më folën një për një djalë që të ëmën e tij e por djali na qenka pa letra. Kur unë u futa në dhomë nga mbarë kulturat e rruzullit dhe sigurisht që mund të bëjnë bashkë njihka tezja. I paska folë shumë asaj për mua dhe si me tabaka në duar, që s’më dridheshin më sepse isha edhe zemrat e dibranëve. pakuptuar i qenkam fut në zemër. Sa zemër të gjerë mësuar me të tilla gjëra, halla e mamit filloi ma lajka. që paska! Erdhi tezja (që nuk vjen më pa sebep, por Pasi ma parashtroi dhe mua rastin me zell shumë të sa herë vjen ka gjet dikë për mua), dhe tha ashtu si me madh, fytyra iu zbeh kur e pyeta se kur do vinte ky lezet, tuj i ra rrotull-rrotull, si kali i lidhun në kunj, se djali nga Anglia. Ajo u përtyp dhe tha se nuk vjen dot, paska një shoqe të mirë, dhe që ajo paska një djalë s’ka letra. Pastaj tha se do shiheni në foto, do flisni aq të mirë, deri sa në fund, e lëshoi gjylen: është një në ashtu, si i thonë: skajp. Dhe masandej, ai të merr rast për tu marrë në konsideratë, madje për të mos u atje, k’shu sikur ka sh’ku vetë ose me letra fallso ose humbur. me kamion. Nuk dija ç’ti përgjigjesha, po ti thoja jo, do mendo- Duke parë time më që me ç’po shihja i pëlqente nin se kam dikë tjetër, dhe gjërat s’doja të merrnin të ideja, fillova jo të urrej hallën e saj, por edhe atë. Deri tillë kahje. Por as po nuk i thoja dot, sepse nuk qesh këtu arrin të gjeturit një burrë?! e vetëdijshme për të tillë gjë. E ndjej që jam akoma Unë, dhe jo vetëm unë, jam rrit dhe edukuar me fëmijë, ose thjeshtë dua. idenë se do shkoj tek burri... Megjithatë e shoh shumë mirë që nuk mbetet gjë Alban Tufa 22 - Korrik 2017 nr. 135 poezi
Poezi nga Mentor Hoxha Mentor Faik Hoxha ka një karrierë të spikatur si poet, gazetar dhe studiues. Ka botuar në shtypin ditor dhe në revista ta njohura me qindra artikuj politikë e social-kulturor, mbi 500 portrete dhe intervista ekskluzive me figurat më të rëndësishme politike, artis- tike, kulturore shkencore e sportive të 27 viteve të tranzicionit shqiptar, si dhe 12 libra të gjinive të ndryshme letrare; poezi, reportazhe, studime letrare e historike, intervista me personazhe VIP të politikës, skenës dhe ekranit shqiptar. Shumica e intervistave, e artikujve dhe e studimeve letraro-historike të tij janë publikuar në faqet e para të gazetave dhe revistave të njohura. Nga përmbledhjet e tij poetike përzgjodhëm disa poezi ku ndihet malli dhe dhimbja e madhe e autorit për vendlindjen dhe bashkëkombasit e tij, për djalin e tij të vetëm 8 vjeçar, Marion dhe për bashkëshorten, të cilët ka një vit pa i parë, pasi jetojnë në dy shtete të ndryshme evropiane. Mjaft prekëse është poezia “Lamtumirë Atdheu im! dhe “Letër nënës” (kushtuar nënës së tij 85-vjeçare). Tek e para përshkruhet me një ndjenjë të fuqishme dhimbjeje dhe malli ikja e tij nga vendlindja për të mos u rikthyer më kurrë, kurse te vjersha “Letër nënës” tregon artistikisht shkakun e kësaj ikjeje dhe pikëllohet shumë për fatin e tij të zi dhe për nënën e tij 85-vjeçare, pasi, në rrethanat që i janë kri- juar ka mundësi të mos e shohin më njëri-tjetrin për së gjalli. Një poet i njohur dibran, Maliq Bitri, shumë vite më parë, e ka cilësuar si “Esenini i Dibrës”. Poeti Mentor Hoxha na zbulon në këto poezi mjaft prekëse, jo vetëm fatin e tij, por edhe edhe fatin e rreth një milionë shqiptarëve të ikur nga Shqipëria. Fati i tij ngjason me ikjen e poetit të madh anglez George Gordon Byron (Xhorxh G. Bajronit) i dëbuar nga Dhoma e Lordëve an- glezë, të Fan Nolit i dëbuar nga Mbreti Zog dhe të e shumë e shumë poetëve të tjerë të dëbuar apo të larguar nga vendlindja e tyre. …LETËR NËNËS NGA LARG *** *** Madje, dikush, si ujk vjetër Nënë moj! E dashur nënë! Nëse Nënë të kam lënduar Për ikjen time u gëzua. …Vetëm ti mojë Nënë shpirtin ma kupton Zëri im thërret nga larg M’i fal fajet dhe lëndimet Lindëm në një vend, fati na largon. Për çdo mbrëmje porsi hënë Se këtu në dhe të huaj Kjo botë e keqe, e pashpirt Buzagaz më del në prag. Tok me Ty i pres agimet. Në xhungël kthehet shpesh për ne Ti në dheun tënd, unë larg nëpër botë Si ujk të ndiqka vendi yt Si dallga në breg, ashtu endem sot. Ta ndjej zërin tënd të bukur Nëse Nënë të kam lënduar Dhe grushtin miku yt ta ngre. Ti shoh sytë ëngjëllorë Falmi fajet dhe mëkatet Por dhe pse aq larg, udhëve të botës Trupi yt i leht’ si flutur Se këtu në dhe të huaj Kur shpirti im klithte nga plagët Si zgalem mbi dallgë qëndoj midis shqotës. Zbukuron trullin arbnor. Birit tënd i ndahen fatet. I mbyllën veshët që të gjithë Prandaj tani udhës së largët …Të ka mundur pleqëria Nuk më tremb stuhia, as bota e madhe LAMTUMIRË ATDHEU IM! Me gruan time kërkoj dritë. Keqas po të mundon ndarja Por ah, largësia më mbyti në malle. S’po i sheh dy ditë të mira …Po largohem sonte i vetmuar Por kush për mua nuk mendon Se në votër ra murtaja… Më ndau nga Ty, nga djali dhe gruaja Larg vendlindjes sime, shumë larg Për dhjetra plagë që kam në trup Ndaj më treti dhimbja në udhët e huaja. S’do ta gdhi mëngjezin përqafuar Veç nënës loti i shkon çurg Ballërrudhur, trup kërrusur Nga mikesha ime ndezur flak. Dhe shpirti keqas iu bë shkrumb. Në vetmi i kalon netët …Siç ka nisur jeta, mbase dhe një ças’ Syri yt qerpikëvyshkur Do na marri vdekja pa u parë bashkë. S’do më ngroh më dielli i vendlindjes FSHATLINDJES BLLIÇE Qan për bijt’ që morën detet. Shqipërinë më nuk do ta shoh Mbase nuk di shihemi, as ditën e vdekjes Porsi bari do vyshkem prej ikjes …Brodha shumë nëpër botë I shkon lotët çurg për mua Nëpër udhë që fare si njoh. Pashë vende të magjishme Si qiri do shkrihemi nga zjarri i dhembjes. Keqas shpiti t’u zhurit *** Por askush s’më ngrohu dot Por ta dish në sytë e tua S’do ta pi më kafen e mëngjesit Si vendlindja, fshati Blliçe. Vetëm ti moj Nënë me shpirtin kristal Forcë marr për çdo ditë. Si zjarri në votër, ngrohtësi më fal. Te “Europa” brenda në Tiranë Krejt të huaj do më duken njerëzit Molla, kumbulla dhe rrushi ….Edi malli të ka marrë Por ta dish moj Nënë brenda shpirtit ç’kam Diell tjetër do më gjendet pranë. Si gjerdan Blliçes i rrinë Për mua që rrugët mora Vajzat faqet kuq si prushi Më dhemb ajo votër kur aty nuk jam. Shkuan muaj pa u parë Për atdhenë, shokët dhe familjen Djemtë porsi yje ndrijnë. Ndaj më dridhet sonte dora. Më ther ai prag me zjarrin e shuar Mallin prush do ta kem në shpirt Në çdo vend ku qëndrova Kur i Zoti larg ngroh tokën e huaj. Pleqëria dhe zhgënjimet Rrugëve të botës do të sillem Si i verbri që do pakëz dritë. Londër, Bruksel dhe Berlin Të kanë mbushur plot me plag’ Asnjë femër nuk shikova …Dhe mbase përjetë do qëndroj kështu Prandaj sot moj nëna ime Si vajzat e fshatit tim. Si zogu pa fletë harruar diku. Mall e dhimbje kam në varg. …Shumë vjetë zemra ime priti *** Por në fund shpresa krejt u shua *** Eh t’i shihni sa të bukura …Sido që të jetë fati im i krisur Nënë moj, e dashur Nënë! Ndaj po lë vendin që më lindi Djalin, nënën dhe fatkeqen grua. Ç’nur e gas u ndrin në faqe dua zjarr të ketë votra ku kam lindur. Shpirti im thërret nga larg Belkëputura, buzpaputhura Që Ty vetëm të kam lënë Si lule mbirë në pragje. Mos e lër të fiket emri im i mirë Zemra ime kullon gjak. Por e di…, Do rikthehem prapë Por si zjarr të ndrijë në votrën e ngrirë. Në vendlindjen time të nxirosur Por në trup do kem qindra plagë Armiqtë porsi kuçedra …Eh, moj Nënë hallemadhe Katër herë fshatin ma dogjën Ta shohin të gjithë që unë jam gjallë Krejt kërrusur nga lëndimet Nga ndarja e zezë dhe e pasosur. 15 qershor 2016 Por lirinë zjarr përbrenda Dhe pse larg i dergjur në zjarrminë mall. Djali yt, udhës së madhe Dot blliçjanit s’ia morën. *** Kërkon shpresën tek mërgimet. Nënë moj, e dashur Nënë! BASHKË ME GRUAN RRUGËT Shumë rrebeshe edhe dallgë Shpirti im buçet nga larg Ma fal nënë ikjen time MORA E përgjakën fshatin tim Në Atdheun tim kam lënë Por nuk kisha rrugë tjetër Por Blliçja u ngrit mbi valë …Kur shpirti im qante nga dhimbja Shumë kujtime edhe plagë. Në çdo anë gjeja rrethime Si zgalemi mbi stuhinë. …Më donin disa të vdekur. Askush për mua s’u përlot Si re më dukej dhe vendlindja …Prandaj sot nëpër udhë Thesaret e fshatit tim Birin tënd e mundon brenga Ika nënë…, nuk më mbajti Si korb i zi e imja port’. Kush si njeh e kush s’i di Porsi hëna edhe unë Vendi im kockë-lëkurë Ndaj është kaq e magjishme Nëpër botë shumë renda. Dhe nuk dihet ç’më sjell fati Ndaj bashk’ me gruan rrugët mora Ndjenja që më vlon në gji. …Ndofta trupin në qivur. Kërkova fatin diku larg …Por tani i lodhur jam Por ish i zi dhe dheu i huaj Madhështinë e fshatit tim Llamba e shpresës është shuar Ti mos qaj për fatin tim Me brenga mbushur rreth e qark. Qindra vargje nuk e nxënë Mijra djem pa nëna janë Por qëndro e fort si burrë Aty kombi im rilind I tret ikja e mallkuar. Se atje dhe në mërgim Kur rrotull votrës bridhja unë Demokracia ka rrënjë. Të këqija s’bëra kurrë. I dëshpëruar dhe mërzitur I tret ndarja pak nga pak Nga brenga ime s’bënte gjumë *** Djemt’ dhe nënat shqipëtare Në hak kujt nuk i hyra Dhe nëna ime shpirtzhuritur. Nëpër botë e nëpër brigje Det i dhimbjes tokën lag Nuk i shita miq e shokë Pashë mrekullira shumë Se u shua shpresa fare. As njeri me dy fytyra Përveç asaj s’u brengos tjetër Por mallin për fshatin Blliqe Por i ndershëm dhe i fortë. Pse keq më shkuan punët mua Nuk ma shoi asnjë lumë. nr. Korrik 2017 - 23 135 kujtesë Me rastin e 100 vjetorit të lindjes Ali Puca, mësuesi me zemër të madhe Nga Zabit Lleshi për çlirimin e Shqipërisë, që e gëzoi pa masë Pasionin e mësuesit Ali Puca e përcolli te kurorëzimi i saj më 1944. Në qershor 1948 shumë nxënës, të cilët më pas u përgatitën ryka e Madhe është shquar gjatë kthehet nga Turqia për të jetuar e punuar si mësues. Nën shembullin e këtij mësuesi gjithë historisë së saj në luftën për pranë njerëzve të tij të afërt. U martua me punuan ish nxënësit e tij: Hasan Gjura, Gliri dhe pavarësi. Ajo ka nxjerrë Nadire Ibrahim Hoxhën, nga Valikardha. Tomorr Dani, Miftar Lami, Bujar Novaku, burra trima, të mençur, udhëheqës e prijësa Në janar 1949 filloi punë si mësues në Fus- Rakip Alushi, Islam Hysa, Destan Rama, popullorë, heronj e dëshmorë që mbetën të hë-Bulqizë, pastaj në Zerqan deri më 1974. Pertit Kurcani, disa prej tyre u bënë mësues paharruar, si Mustafa Shehu, Fasli Malja, Sal Ka shërbyer në Sllovë me 1951-1952, në matematike si: Ismail Llagjaçi, Bujar Shehu, Meta, Ismail Baloshi, Ahmet Loka, Sal Zeneli, Zogje në vitet 1960-1961. Hysen Likdisha, Muharrem Bardhi, Agim Sulejman Shehu, Jakup Cani, Hasan Pata, Nadirja rritur në një familje me ndenja Hyka, Latif Okshtuni, Hysen Kamberi etj. Isak Metalia, Jashar Kola, Ramiz Hyseni, të pastra atdhetare ishte një nënë fisnike Për eksperiencën, ndihmën, mbështetjen Ramadan Cani etj. Krahas përpjekjeve për me shumë edukatë. Në Sllovë dhe Zogje, që dha Ali Puca, veçanërisht mësuesve të rinj, mbrojtjen e vatanit, ata nuk e ndanë luftën erdhën familjarisht duke i qëndruar në krah pa frikë mund ta quash si ‘mësues i mësuesve’ për gjuhën e shkollën shqipe, duke dhënë mësues Aliut. Mbante veshjen e bukur pop- të Grykës së Madhe. Fëmijët e tij disa u bënë një ndihmë të çmuar jo vetëm në Dibër e ullore (veshjen e Zerqanit), që rrezatonte mësues si Aqifi, Fatbardhi, Shpëtimi mbaroi rrethinat e saj, por edhe më gjerë në shkallë pastërti e kulturë. Ajo shihej me simpati e Liceun Artistik, Iliri agronom i lartë (dha mësim kombëtare.. Veprimtarinë e gjithanshme që adhurohej nga gratë e Sllovës, Grykës Mad- në shkollën e mesme Zerqan, 4 vjet mësues organizoi Sheh Sula, së bashku me lëvruesit he e të Vogël, dha një ndihmë të madhe në në Strkçan, 1 vit drejtor). Ai ndjente kënaqësi e gjuhës shqipe në Dibër Said Najdenin, emancipimin e gruas. kur djali i Aqifit Erioni, doli mësues, më vonë Hoxhë Moglicën, Destan Pucën, Shaqir Familjes së re i erdhën në dritë pesë djem: mbaroi shkollën Eriola e Fatbardhit. Pra tre e Ramiz Dacin, Haki Sharofin, Osman Iliri, Aqifi, Feriti, Fatbardhi dhe Shpëtimi. Pas breza mësuesish në familjen e Ali Pucës. Moglicën, e vazhduan Ramiz Alliu, Selim një sëmundje të rëndë, më 1961 Nadirja Ali Puca ishte njeri me zemër të madhe, Alliu, Munir Shehu, Asllan Zeneli, Riza ndahet nga jeta. Kjo tronditje la gjurmë në si çdo mësues në përgjithësi, por babaxhan Navaku, Ali Puca, Ramiz Gjoka, Ramadan ndërgjegjen e fëmijëve të mitur që Aliu e i thjeshtë, gjithnjë e shihje të qeshur. Kishte Hoxha, Fadil Shehu, Isuf Xhaferi etj. përballoi me forcën e karakterit që mani- dëshirën për të ndihmuar gjithkënd dhe për Ali Puca lindi më 10 gusht 1917 në Godvi. festonte kurdoherë. Për të rritur fëmijët, Aliu gjithçka. Komunikonte si me fëmijët edhe Origjina e hershme e fisit Puca është nga u martua me Hatixhe Xhemalin, nga Kurbegu me të rriturit, pleqtë e me tipa të ndryshëm, Hasi (Malësi e Gjakovës). Babai i tij, Destan në ato të përgatitjes ushtarake. Në një testim i Maqellarës. si i afërt dhe i dashur me të gjithë prandaj e Puca kishte një emër të mirë në Grykën e në vitin e parë mori notë maksimale, ku Ali Puca punoi gjithnjë në shkollat 7-8 thërrisnin ‘daj Aliu’, si respekt ndaj figurës Madhe, së bashku me vëllezërit dhe bijtë e tërhoqi vëmendjen e pedagogëve të shkollës. vjeçare, duke dhënë lëndën e matematikës. së tij. Rrallë njeri e fiton një vlerësim të tillë tyre kanë dhënë një kontribut të madh në Shpesh pedagogët, për nxënësit që hasnin Ai shkriu gjithë talentin e tij në punën me nx- në shoqëri. pavarësinë e Shqipërisë, mbrojtjen e vendit, vështirësi në matematikë, i drejtonin tek Ali ënësit. Në vitin 1949, në kursin e kualifikimit Aliun shpesh në vitet 1950-60 e ngarkonin në luftën për demokratizimin e jetës së ven- ‘Arnauti’. Në përfundim të shkollës u gradua të mësuesve në Tiranë, tregoi përgatitjen e me detyrë në fushata arsimore, sidomos në dit (1920-1924) etj. Më 1922 u shpërngulën edhe oficer, por me që nuk ishte nënshtetas tij të lartë shkencore e metodike. Për ketë, zona të vështira për realizimin e kontig- përfundimisht nga Godvia dhe zbritën në turk, nuk iu dha dëshmia. u propozua nga Prof.Osman Kraja (shef i jentit të nxënësve. Kishte një aftësi për t’u Zall-Sopot. Familja Puca u bë një familje e Më 1940, pasi Italia pushtoi Shqipërinë, katedrës së matematikës në universitet) që admiruar në marrëdhëniet me njerëzit, me madhe, ndër bazat më të fuqishme të LANÇ sulmoi Greqinë. Ali Puca mblodhi një të punonte si pedagog në UT. Për arsye prindërit e nxënësve. Dinte të komunikonte të Dibrës, veçanërisht në Grykën e Madhe. grup shqiptarësh në Ankara, për t’i ardhë familjare, Aliu e refuzoi ketë detyrë. Ishte me drejtuesit e fshatrave dhe më njerëzit e Fëmijëria e Aliut, ashtu si shumë fëmijëve në ndihmë popullsisë greke. Të parët që u mjeshtër në mësimdhënie, i qetë dhe me thjeshtë. Është interesant, se Dajë Aliu nuk dibranë, nuk kishte ndonjë perspektivë. regjistruan në këtë grup ishin bashkëfshatarët zemër të madhe, komunikonte me takt dhe pranonte asnjë detyrë shoqërore, me përjash- Familja priste të rritej, që të merrej me e tij Muharrem Likalla e Ferit Zogu. Ata u respektonte këdo. Lëndën e matematikës e tim arsimin. As poste drejtuese në shkolla blegtori, prandaj edhe shkollën plotore të paraqitën tek Ambasada Greke në Ankara. bënte sa më të kuptueshme, me atë durimin nuk pranonte, ndonëse kishte një autoritet Zerqanit e filloi me vonesë. Megjithatë, e Ajo i këshilloi që të luftonin nën flamurin e tij që ia kishte zili çdo koleg. të padiskutueshëm. Ishte i respektueshëm përfundoi këtë shkollë, ku dolën në pah grek, nuk pranuan, ngulën këmbë për të Nxënësit e Ali Pucës shkëlqenin në shkol- nga të gjithë, pasi të gjithë i respektonte. zgjuarsia dhe vullneti për të mësuar, që do luftuar nën flamurin shqiptar. Në këto rre- lat e mesme. Në kujtimet e tij, Dr. Gafur Jetonte me hallet dhe shqetësimet e njerëzve, ta shoqëronte gjatë gjithë jetës. Pas mbarimit thana, shqiptarët u larguan nga Ambasada Muka, shkruan se “Mësuesi i Matematikës zgjidhte probleme shoqërore, ndonëse ishte të shkollës sëmuret. Në ketë kohë, xhaxhai i Greke, të indinjuar nga refuzimi i luftës në Teknikumin e Prrenjasit pyeste për Ali larg detyrave dhe përgjegjësive shtetërore. tij, emigrant në Ankara, vjen në vendlindje përkrah koalicioni antifashist. Pucën. Ai e njihte nëpërmjet nxënësve të Më 10 gusht 1997, në moshën 80-vjeçare për t’u çmallur dhe në kthim merr Aliun për Për disa vite punoi në Ankara, pranë tij që vinin në këtë Teknikum për rezultate ndahet nga jeta, që për konçidencë kjo ditë t’i dhënë ndihmë mjekësore më të special- xhaxhait, Mehmetit, si menaxher i dyqanit të larta në Matematikë”. Ali Puca gëzonte ishte dhe lindja e tij. Më 10 gusht mbushen izuar në Ankara. Pas shërimit regjistrohet të tij, por mendja i rrinte në vendlindje. respekt nga mësuesit e shkollave të mesme 100 vjet nga lindja e këtij mësuesi me zemër ne Liceun e Djemve në ketë qytet mbaron Mbante kontakte me vëllain Hysenin, që të Dibrës dhe ato 8-vjeçare si ndër mësuesit të madhe. Jeta dhe vepra e Ali Pucës si qytet- klasën e VI, VII dhe liceun më 1940. Në ketë ishte më i moshuari i familjes pas vdekjes së më të mirë të kësaj lënde. Është dekoruar me ar, si mësues, patriot, bamirës, human, ishte lice u dallua për rezultate të larta në mësime, Destanit(1931). Ai gjente mundësi të ndih- Urdhrin “Naim Frashëri” nr. dekreti 4649, e do të jetë frymëzuese për familjen, të afër- sidomos në matematikë, lëndët ekzakte dhe monte familjen e Luftën, si kauzë e drejtë datë 5.3.1970. mit, për popullin që e njohu brez pas brezi.
www.rrugaearberit.com Na ndiqni online, falë ndihmës së z. Agim Deva, të cilin e falenderojmë për ndihmën dhe përkushtimin. Informacioni për faqen online: [email protected] Informacioni për versionin e printuar: [email protected] Përdor kontakt page për pyetje dhe sygjerime. Shtyp butonin “NDIHMO EDHE TI” që gjendet në faqen e parë në versionin online për tu abonuar dhe kontribuar në botimin e gazetës, ose kontakto me redaksinë. Çdo kontribut bëhet publik. Çdo lloje kontributi shkon në masën 100% në llogarinë e gazetës në Tiranë/Shqiperi në mënyrë të sigurtë përmes PayPal. Website është një kontribut në shërbim të botimit të gazetës “Rruga e Arbërit”, lobimit për ndërtimin e rrugës me të njëjtin emër, që do lidhë Tiranën me pjesën tjetër të Ballkanit në Lindje të Shqipërisë, si dhe zhvillimin e Dibrës dhe krahinave përreth.
24 - Korrik 2017 nr. 135
Të gjithë këto tituj te libraria M&B në Tiranë i gjeni me 10% zbritje nga 1 korriku deri Libra më 31 gusht 2017 ...dhe mbi 100 tituj të tjerë të autorëve dibranë...
1500 1000 1500 700 700 lekë lekë lekë lekë lekë Të gjitha këto botime i gjeni pranë rrjetit të librarive Adrion në Tiranë, librarisë M&B në Tiranë (pranë kryqëzimit te Selvia në Rrugën e Dibrës ose në librari “Fleta XXI” në Peshkopi. Email: [email protected] Tel: +355 69 20 68 603 (Viber) +355 68 65 08 441 (Whats App):
... Askush nuk mund të thotë se këto Munir Shehu këngë e gojëdhëna u trilluan ashtu, kot së koti nga populli. Ato e kanë një burim, për këtë as që mund të dyshohet. Në to shihet Munir Shehu qartë vringëllima e shpatës, lufta për mbijetesë, për liri. Burimi është populli, vetë historia e tij. Pra, mund të konsiderohen si dokumente historike për ngjarjet që përshkruhen në to. Çështja e folklorit me burim shumë të DIBRA MUNIR SHEHU vjetër është si puna e muzikës. Nuk mund ta lexosh melodinë pa parë më parë çelsin e muzikës në krye të pentagramit. Ashtu si për muzikën, që, këtë çelës nuk mund ta gjesh gjëkundi, vetëm në muzikë, Rrëfime dhe po ashtu edhe për folklorin, këtë çelës nuk mund ta gjesh gjëkundi, vetëm në folklor, 9 789928 172952 këngë dibrane Çmimi: 700 lekë d.m.th., në popull. DIBRA NË SHEKUJT E SUNDIMIT OSMAN DIBRA NË SHEKUJT
1500 700 700 700 1000 lekë lekë lekë lekë lekë
cyan magenta yelloë black