Problemy Z Wykorzystywaniem Danych Z Katastru Nieruchomości Do Celów

Problemy z wykorzystywaniem danych z katastru...

INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 1/III/2012, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddzia w Krakowie, s. 7–17 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi

Leszek Dawid

PROBLEMY Z WYKORZYSTYWANIEM DANYCH Z KATASTRU NIERUCHOMOĝCI DO CELÓW PODATKOWYCH NA PRZYKàADZIE GMINY WIEJSKIEJ BĉDZINO ______

PROBLEMS CONNECTED WITH USING DATA FROM REAL ESTATE CADASTRE IN TAX AIMS ON THE EXAMPLE OF THE CHOSEN RURAL COMMUNITY

Streszczenie

Wedug obecnie obowizujcych przepisów, gromadzone w ewidencji gruntów i budynków (katastrze nieruchomoci) dane dotyczce rodzaju uytków gruntowych w zestawieniu z gleboznawcz klasyfikacj gruntów rolnych i lenych, sposobu uytkowania nieruchomoci, ich przeznaczenia i innych, stanowi podstaw okrelenia przez waciwy organ wymiaru podatku rolnego, lenego i od nieruchomoci. Jednak we wspódziaaniu systemu ewidencji gruntów i budynków oraz systemu podatkowego wystpuje pewien problem. Wiele dziaek przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod zabudow i faktycznie zakupionych przez nabywców jako dziaki budowlane o wysokiej wartoci, ale obecnie niezabudowanych lub w trakcie budowy, lub nieruchomoci posiadajcych statut nie odebranych do uytkowania, posiada w ewidencji gruntów i budynków zapis uytku np. grunty orne czy ki. W wyniku takiego zapisu organ naliczajcy naleny podatek w gminie, biorc pod uwag zapis w ewidencji gruntów i budynków oraz deklaracj zoon przez wacicieli gruntów, nalicza za tak dziak podatek rolny pomimo, e faktycznie jest to dziaka budowlana. W wyniku takiego sposobu naliczania podatków gminy trac finansowo, a waciciele nieruchomoci o podobnej wartoci pac podatki zupenie inne, rónice si nawet kilkadziesit razy. Celem artykuu jest ocena zasad naliczania podatków rolnego, lenego i od nieruchomoci na przykadzie gminy wiejskiej Bdzino. Sáowa kluczowe: kataster, system podatkowy, gmina

7 Leszek Dawid

Summary

According to current rules, data gathered in the cadaster that concern a type of arable lands in comparison with soil classification of rural and forest grounds, way of using the real estate, their application and others are the base of setting the agricultural, forest and real estate tax by an appropriate body. There is a problem with the cooperation between grounds and buildings files and tax system. Many plots destined in local land planning to development and in fact bought by a purchaser as building plots with great value, but not built currently or in the middle of building, or a real estate having a status of not taken to use, has a special settlement in grounds and buildings files – a settlement of use for example arable lands or meadows. As a result of such a settlement the body calculating due taxes in community, taking into consideration a settlement in grounds and buildings files and a declaration made by a real estate owner, calcu- lates for such a plot the agricultural tax even though it is in fact building plot. As a result a community budget suffers a loss and owners of plots whose value is simi- lar, pay completely different taxes, higher even several dozen times. The aim of this article is an evaluation of principles concerning calculation of agricultural, forest and real estate taxes on the example of rural community BĊdzino.

Key words: cadaster, tax system, community

WSTĉP

W ustawie o gospodarce nieruchomociami [Ustawa 1997] ustawodawca uywa nazwy „kataster nieruchomoci” zamiennie z istniejc ewidencj grun- tów i budynków, przewidujc w przyszoci zastpienie ewidencji wyej wy- mienionym katastrem. Wie si to z reform istniejcego systemu podatkowego dotyczcego naliczania podatku rolnego, lenego i od nieruchomoci. Nowy podatek (dalej zwany podatkiem katastralnym) ma by naliczany od wartoci nieruchomoci. Obecnie organ wykonawczy naliczajcy wyej wymienione podatki zgodnie z ustawami [Ustawa 1984, 1991, 2002, 2002a] bierze pod uwa- g dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków oraz deklaracj zoon przez waciciela nieruchomoci – podatnika. Podatki te stanowi dochód do budetu gminy. Istniej jednak pewne rozbienoci pomidzy danymi zawartymi w ewidencji gruntów i budynków a faktycznie wystpujcymi. Budet gminy na tym traci. Prawdopodobnie zastosowanie podatku katastralnego rozwizaoby pro- blematyk poruszan przez autora niniejszego artykuu. Celem niniejszego artykuu jest ocena zasad naliczania podatków przede wszystkim rolnego i od nieruchomoci, wystpujcych na granicy wspódziaa- nia ewidencji gruntów i budynków oraz systemu podatkowego na przykadzie gminy wiejskiej Bdzino.

8 Problemy z wykorzystywaniem danych z katastru...

FUNKCJA EWIDENCYJNA I PODATKOWA KATASTRU NIERUCHOMOĝCI

Podstawow funkcj katastru nieruchomoci jest systematyczne rejestro- wanie wszelkich danych tak przedmiotowych, jak i podmiotowych dotyczcych wyodrbnionych dziaek gruntów, celem zapewnienia w szczególnoci organom administracji publicznej, moliwoci wykonywania naoonych ustawowo za- da, w tym z zakresu planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, statystyki publicznej [Falcenloben 2009] gospodarowania nieruchomociami, wymiaru podatków czy te prowadzenia ewidencji gospodarstw rolnych - art. 21 ustawy [Ustawa 1989]. Zadaniem organu prowadzcego kataster nieruchomoci jest systematyczne gromadzenie i utrzymanie w aktualnoci okrelonych w art. 20 ustawy [Ustawa 1989] dotyczcych: – gruntów - ich pooenia, granic, powierzchni, rodzajów uytków gruntowych oraz ich klas gleboznawczych, oznaczenia ksig wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeeli zostay zaoone dla nieruchomoci, w skad której wchodz grunty, – budynków - ich pooenia, przeznaczenia, funkcji uytkowych i ogól- nych danych technicznych, – lokali - ich pooenia, funkcji uytkowych oraz powierzchni uytkowej, – waciciela, a w odniesieniu do gruntów pastwowych i samorzdo- wych - inne osoby fizyczne lub prawne, w których wadaniu znajduj si grunty i budynki lub ich czci, – miejsca zamieszkania lub siedzib osób bdcych wacicielami (wa- dajcymi), – informacji o wpisaniu do rejestru zabytków, – wartoci nieruchomoci, a take ich utrwalanie poprzez dokonywanie stosownych wpisów w prowadzonych rejestrach oraz przechowywanie doku- mentów stanowicych podstaw dokonywanych zmian, jak i tworzenie kopii zabezpieczajcych zbiory danych oraz ich udostpnianie osobom zainteresowa- nym zbiorów danych ewidencyjnych w stanie aktualnoci, – kompletnoci danych jak i zgodnoci z obowizujcymi standardami okrelajcymi zasady prowadzenia rejestru. Obowizek ten starosta moe realizowa poprzez przeprowadzenie z urz- du, procedury modernizacji operatu ewidencyjnego na zasadach okrelonych w art. 24a ustawy [Ustawa 1989] czy te w drodze weryfikacji danych ewidencyjnych w zakresie ich zgodnoci z treci dokumentów ródowych stanowicych podstaw wpisu, albo te zgodnoci treci mapy ewidencyjnej ze stanem faktycznym. Funkcja kontrolna, w tym znaczeniu wynika zatem bezporednio z naoonego na starost obowizku utrzymania istniejcych baz danych ewidencyjnych w stanie aktualnoci, co prowadzi ma do powstania domniemania ich wiarygodnoci, tj. zgodnoci z danymi.

9 Leszek Dawid W ujciu historycznym funkcja fiskalna katastru nieruchomoci bya do- minujca i stanowia istotn przesank uzasadniajc potrzeb tworzenia tego rodzaju rejestrów. Aby ustali nalene podatki koniecznym byo bowiem fizyczne zinwentaryzowanie na okrelonym obszarze wszelkich nieruchomoci (dziaek gruntu, budynków, lokali, placów niezabudowanych itp.) i przypisanie ich osobom zobowizanym do zapaty okrelonej w ustalony sposób daniny. Z poj- ciem „kataster" wie si te czsto tzw. warto katastraln ustalan dla celów podatkowych i oznaczajc „urzdow minimaln warto nieruchomoci” [Lyons 1997]. Na gruncie obecnie obowizujcych przepisów, kataster nieruchomoci nie peni bezporednio funkcji podatkowej, a podstaw wymiaru po- datków stanowi jedynie dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków (katastrze nieruchomoci), a organy ustalajce ich wysoko nie s uprawnione do przyjcia innej podstawy ni dane uwidocznione w rejestrze zarówno co do ich oznaczenia, jak i wykazanej powierzchni. Gromadzone w katastrze dane dotyczce rodzaju uytków gruntowych, w zestawieniu z gleboznawcz klasyfikacj gruntów rolnych i lenych, s bezporedni podstaw okrelenia przez waciwy organ wymiaru podatku rolnego i lenego. Ujawnione natomiast w katastrze informacje dotyczce sposobu uytkowania nieruchomoci, ich przeznaczenia, w tym dane dotyczce wyczenia gruntów z produkcji rolnej i lenej, stanowi podstaw naliczenia przez waciwe organy nalenego podatku od nieruchomoci (gruntów, budynków i lokali). Istniejcy model katastru nieruchomoci mona przedstawi jako system oparty na rejestrowaniu ustalonych wzajemnych relacji prawnych pomidzy obiektem (dziak), której prawa dotycz a osob, której prawa te przysuguj. System ten oparty jest na trzech podstawowych filarach: dziaka – prawo – osoba [Hycner R., 2004].

SYSTEM PODATKOWY

System podatkowy to uporzdkowany zbiór ustaw i przepisów wykonawczych, które su realizowaniu spoeczno-ekonomicznego modelu, obowizujcego w danym czasie w danym pastwie. Dziaa on prawidowo jeli zachowana jest waciwa równowaga midzy jego podstawowymi funkcjami tj. trwaej wy- dajnoci podatku oraz zasady sprawiedliwego rozoenia ciaru podatków [Kulicki, Sokó 1995]. W Polsce nie ma jednej ustawy caociowo regulujcej system opodatkowania nieruchomoci. System ten tworz trzy podatki o stosun- kowo zblionej konstrukcji prawnej, uregulowanej w trzech aktach prawnych. Podatek od nieruchomoci uregulowany jest w ustawie o podatkach i opatach lokalnych [Ustawa 1991], podatek leny w ustawie o podatku lenym [Ustawa 2002], a podatek rolny w ustawie o podatku rolnym [Ustawa 1984]. Obowizek opacania podatku od nieruchomoci jest jedn z szeregu opat, jakie ponosi waciciel. Ewidencja podatkowa nieruchomoci jest czci obowizujcego systemu opodatkowania nieruchomoci, którym administrowanie naley do

10 Problemy z wykorzystywaniem danych z katastru... obowizku gmin. Cech charakterystyczn regulacji prawnej podatków tworz- cych ten system jest bardzo maa liczba przepisów wykonawczych. Podatki te, co pozytywnie odrónia je od innych wiadcze podatkowych, s w zasadzie caociowo uregulowane w aktach prawnych rangi ustawowej. Z pozoru wic funkcjonowanie systemu opodatkowania nieruchomoci nie powinno nastrcza zbyt wielu problemów ani w teorii, ani w praktyce, rzeczywisto jest jednak inna, dowodem na co jest olbrzymia liczba sporów pomidzy podatnikami, a organami podatkowymi [robek, róbek, Kuryj 2008]. Ewidencja zawiera dane o podatnikach i przedmiotach opodatkowania, a w szczególnoci dane wynikajce z informacji i deklaracji skadanych przez podatników, danych zawartych w ksigach wieczystych, ewidencji gruntów i budynków oraz innych ewidencji i rejestrów (repetytorium aktów notarialnych, ewidencji decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu oraz wydanych decyzji o pozwoleniu na budow i planie zagospodarowania przestrzennego, ewidencji prowadzonych przez urzdy skarbowe, Krajow Ewidencj podatników [Etel 2003]. Do najwaniejszych róde zasilania podatkowego samorzdów nale gównie trzy podatki stanowice w caoci dochód wasny gmin: – podatek rolny, – podatek leny, – podatek od nieruchomoci. Podatek od nieruchomoci ma najszerszy zasig przedmiotowy, poniewa obcia zarówno grunty, budynki i budowle, natomiast przedmiotem podatku rolnego i lenego s jedynie grunty. Podatki te wzajemnie uzupeniaj si, grunty opodatkowane podatkiem rolnym bd lenym nie podlegaj opodatkowaniu podatkiem od nieruchomoci. Wyjtek stanowi grunty rolne wykorzy- stywane na prowadzenie dziaalnoci innej ni rolnicza bd lena.

PODATEK ROLNY, LEĝNY I OD NIERUCHOMOĝCI JAKO DOCHÓD GMIN W POLSCE

Rok 2003 sta si dla podatku rolnego, lenego i od nieruchomoci rokiem przeomowym. Od tego roku system podatkowy bazuje na wspólnej ewidencji gruntów i budynków. Kwestie klasyfikacji gruntów normuje rozporzdzenie [Rozporzdzenie 2001]. Grunty s objte podatkiem rolnym, jeeli wpis do klasyfikacji gruntów i budynków wiadczy, i s to uytki rolne. Sklasyfikowa- ne w wyej wymienionej ewidencji jako las, objte s podatkiem lenym, chyba e jest zajty na dziaalno gospodarcz inn ni lena. Natomiast grunty uyt- kowane rolniczo, które nie zostay sklasyfikowane jako uytki rolne, bd zadrzewione i zakrzewione na uytkach rolnych, objte s podatkiem od nieruchomoci. Podatek ten jest najwaniejszym dochodem wasnym gmin, porównywalny tylko z udziaami w podatku dochodowym od osób fizycznych.

11 Leszek Dawid Podatek leny natomiast stanowi najskromniejsze ródo zasilania przychodów dla budetu jednostki samorzdu terytorialnego. Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegaj grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako uytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na uytkach rolnych, z wyjtkiem gruntów zajtych na prowadzenie dziaalnoci gospodarczej innej ni dziaalno rolnicza. W momencie wprowadzenia w ycie ustawy podatek ten skada si z dwóch czci, podatku rolnego od gruntów oraz z podatku rolnego od dochodów z dziaów specjalnych produkcji rolnej. Od 1 stycznia 1992 r. podatek rolny obejmuje produkcj roln, rolinn i zwierzc, a podatek rolny od dochodów z dziaów specjalnych zosta wczony do przychodów podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych. Przedmiot opodatkowania dotyczy bezporednio gruntów gospodarstw rolnych, dochody z prowadzonej na nich dziaalnoci nie maj adnego wpywu, dlatego te ograniczenie produkcji rolniczej bd zaprzestanie upraw nie stanowi podstawy do zwolnienia od podatku lub udzielenia w nim ulgi [Gomuowicz, Maecki 1998]. Podstaw opodatkowania podatkiem rolnym stanowi: – dla gruntów gospodarstw rolnych – liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas uytków rolnych wynikaj- cych z ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczania do okrgu podatkowego, – dla pozostaych gruntów – liczba hektarów wynikajca z ewidencji gruntów i budynków. Ustalono cztery okrgi podatkowe, do których zalicza si gminy oraz miasta w zalenoci od warunków ekonomicznych i produkcyjno – klimatycznych [Rozporzdzenie 2001]. Podatek rolny nalicza si na podstawie hektara przeli- czeniowego, który jest ustalany w oparciu o powierzchni, rodzaj i klas uytku rolnego, wynikajcego z wpisu do ewidencji gruntów i budynków oraz zaliczenia gruntu do danego okrgu podatkowego. Opodatkowaniem podatkiem od nieruchomoci podlegaj nastpujce nieruchomoci lub obiekty budowlane: – grunty (z wyczeniem sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budyn- ków jako uytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na uytkach rolnych lub lasy, z wyjtkiem zajtych na prowadzenie dziaalnoci gospodarczej), – budynki lub ich czci, – budowle lub ich czci zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej. Podstaw opodatkowania podatkiem od nieruchomoci stanowi: – dla gruntów – powierzchnia, – dla budynków lub ich czci – powierzchnia uytkowa, – dla budowli lub ich czci zwizanych z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej – warto, o której mowa w przepisach o podatkach dochodowych, ustalona na dzie 1 stycznia roku podatkowego, stanowica podstaw odliczenia amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne, a w przy-

12 Problemy z wykorzystywaniem danych z katastru... padku budowli cakowicie zamortyzowanych – ich warto z dnia 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu amortyzacyjnego. Podatkiem lenym opodatkowane s grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy. Wyjtek stanowi grunty zajte pod inn dziaalno gospodarcz ni lena. Przez dziaalno len naley rozumie dziaalno wacicieli, posiadaczy lub zarzdców w zakresie urzdzania, ochrony, zagospodarowania, utrzymania, powikszania zasobów lenych, gospodarowania zwierzyn i drzewostanem. Opodatkowaniu podatkiem lenym podlegaj jedynie grunty oznaczone w ewidencji gruntów i budynków symbolem Ls, nie dotyczy to za gruntów zadrzewionych i zakrzewionych, nawet jeeli znajduj si na gruntach lenych (Lz-Ls).

EWIDENCJA PODATKOWA NIERUCHOMOĝCI

Organy podatkowe dla potrzeb wymiaru i poboru podatku rolnego, lenego oraz od nieruchomoci, prowadz od 1 stycznia 2005 roku ewidencj podatkow w systemie informatycznym. Powstaa ona na mocy ustawy [Ustawa 2002] z dnia 30 padziernika 2002 r. Ewidencja ta zawiera dane o podatnikach i przedmiotach opodatkowania. S to przede wszystkim dane wynikajce z informacji i deklaracji skadanych przez podatników (podstawowe ródo) na podstawie przepisów o podatku rolnym, lenym i od nieruchomoci, a take danych zawartych w ksigach wieczystych, w ewidencji gruntów i budynków oraz innych ewidencjach i rejestrach, w tym prowadzonych przez organy administracji publicznej ewidencji decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i wydanych decyzji o pozwoleniu na budow. Ponadto ewidencja obejmuje dane niezbdne do wymiaru i poboru podatku rolnego, lenego i od nieruchomoci, które regulowane s przez odrbne ustawy, takie jak: – dane dotyczce podatników podatku rolnego, lenego i od nieruchomoci, – dane dotyczce gruntów podlegajcych opodatkowaniu podatkiem rolnym lub lenym, a take gruntów, budynków lub ich czci oraz budowli lub ich czci zwizanych z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej, podlegajcych opodatkowaniu podatkiem od nieruchomoci. Organem waciwym w sprawie ewidencji jest wójt, burmistrz lub prezy- dent miasta. Celem zachowania spójnoci danych zawartych w rónych rejestrach publicznych oraz zgodnie z zasad jawnoci danych ewidencyjnych starosta jest zobowizany do zawiadomienia o dokonanych zmianach ewidencyjnych midzy innymi organy podatkowe, w wypadku gdy zmiany te maj znaczenie dla wymiaru podatków: rolnego, lenego i od nieruchomoci [Kisilowska 2006].

13 Leszek Dawid

OBSZAR BADAē

Gmina Bdzino pooona jest w pónocno-wschodniej czci wojewódz- twa zachodnio-pomorskiego i graniczy z nastpujcymi gminami: od pónocy z gmin Mielno, od zachodu z gminami Ustronie Morskie i Dygowo, od poudnia z gminami Karlino i Biesiekierz, od wschodu z gminami Sianów i Koszalin. Gmina rozlokowana jest w pasie Wybrzea Batyckiego, w obrbie Wybrzea Sowiskiego, z przyleg od poudnia Równin Biaogardzk. Pónocna cz gminy jest paska (równinna), o charakterze rolniczo-kowym, za poudniowa lekko pofadowana (obszar moreny dennej), równie o charakterze rolniczym. Gównym elementem w krajobrazie naturalnym jest jezioro Jamno. Na obrze- ach gminy wystpuj niewielkie kompleksy lasu mieszanego oraz obszary ba- gienne. Tereny lene zajmuj 10% powierzchni gminy, a uytki rolne 80%. Po- wierzchnia gminy wynosi 18 092 ha. W skad gminy wchodz 24 soectwa: Bdzinko, Bdzino, Dobiesawiec, Dobre, Dobrzyca, Kiszkowo, Kadno, Komo- ry, ekno, opienica/asin Koszaliski, Mcice, Popowo, Skrzeszewo, So- wienkowo, Smolne, Stoisaw, Strachomino, Strzepowo, Strzeenice, miechów- Borkowice, Tymie, Uliszki, Wierzchominko i Wierzchomino oraz 45 miejscowoci. Gmin zamieszkuje ok. 9 300 mieszkaców (2010 r.). Dziaalno pro- dukcyjn i usugow oraz handlow prowadzi okoo 455 podmiotów gospodar- czych. Wymieni naley tutaj drobne zakady rzemielnicze, usugowe, produkcyjne,sklepy oraz najwiksze Przedsibiorstwo Zboowo-Mynarskie "PZZ" w Stoisawiu, zajmujce si wytwarzaniem przerónych produktów z przerobu zbó. Region gminy jest bardzo atrakcyjny z punktu widzenia tury- styki wycieczkowej: wdrówki piesze, rowerowe, turystyka samochodowa i jazda konna. Walory regionu to bogactwo przyrody, rónorodno krajobrazów oraz blisko morza. Morze i pytkie jeziora przybrzene sprzyjaj uprawianiu sportów wodnych (eglarstwa, windsurfingu). W pytkim, przybrzenym morzu yj zarówno ryby sodkowodne, co sprzyja wdkarstwu. Pooenie gminy w pobliu Koszalina sprawia równie, e chtnie osiedlaj si tu ludzie dotd mieszkajcy w duej aglomeracji miejskiej. Co roku przybywa i osiedla si w gminie Bdzino wiele osób z caej Polski, buduje tu wasne domy. Rozwija si gównie budownictwo jednorodzinne, powstaj równie pensjonaty i domy wcza- sowe. Sprzedawane s gównie nieruchomoci gruntowe o funkcji budowlanej.

NALICZANIE PODATKÓW LOKALNYCH

W analizowanym okresie w latach 2007-2010, budet gminny Bdzino za- sila podatek [www.bip.bdzino.pl] rolny, leny i do nieruchomoci. Najnisze wpywy byy z tytuu podatku lenego i zawieray si w przedziale od okoo 35,3-41,9 tys. z rocznie, podatek rolny zawiera w przedziale 763,8-1148,0 tys. z rocznie, a podatek od nieruchomoci stanowi najwiksze ródo dochodu

14 Problemy z wykorzystywaniem danych z katastru... gminy i wynosi od 3760,1-5719,6 tys. z rocznie. Wpywy z podatków lokalnych stanowiy okoo 21-24% caego budetu. Analizujc wpywy z naliczonego podatku do budetu gminy Bdzino w latach 2007-2010 mona stwierdzi, e dochody z podatku lenego i rolnego wykazuj tendencj rosnc oprócz roku 2010 (naley to gównie tumaczy obnieniem redniej ceny skupu yta za okres trzech pierwszych kwartaów 2009 r.), przy czym podatek rolny i leny wzrasta w niewielkim stopniu. Naj- wiksze znaczenie dla budetu gminy mia podatek od nieruchomoci, który w pierwszych trzech latach zwikszy si do jednego miliona z rocznie, a w 2010 zmala gównie ze wzgldu na ulgi i zwolnienie podatkowe. Taka sytuacja wynika z atrakcyjnej lokalizacji gminy, ssiadujcej z jednej strony z Morzem Batyckim, z drugiej - z du aglomeracj miejsk. Coraz wicej osób z Koszali- na jak równie z innych regionów Polski, chce wybudowa swój dom w cichej, malowniczej, dobrze pooonej miejscowoci. Takie wymogi spenia gmina Bdzino. Dziaania wadz gminy sprzyjaj równie rozwojowi takich inwestycji, gównie rozwija si budownictwo jednorodzinne, poprzez zmian przeznaczenia terenów uytkowanych rolniczo pod zabudow w MPZP (Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego). Co roku wzrasta liczba wybudowanych domów, zwikszaj si równie wpywy do budetu gminy z tytuu podatku od nieruchomoci, który stanowi znaczc kwot w budecie, jednak wpywy te powinny by wysze ni rzeczywicie naliczone.

PROBLEMY Z WYKORZYSTYWANIEM DANYCH Z KATASTRU NIERUCHOMOĝCI DO CELÓW PODATKOWYCH

Na granicy systemu ewidencji gruntów i budynków oraz systemu podatkowego wystpuje pewne niedocignicie. Wiele dziaek przeznaczonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod zabudow i faktycznie zakupionych przez nabywców jako dziaki budowlane o wysokiej wartoci, ale obecnie niezabudowanych lub w trakcie budowy lub nieruchomoci posiadajcych statut nieodebranych do uytkowania posiada w ewidencji gruntów i budynków zapis uytku np. grunty orne: RI, RII, RIIIa, RIIIb, RIVa, RIVb, czy ki: I, II, III, IV. W wyniku takiego zapisu organ naliczajcy naleny podatek w gminie, biorc pod uwag zapis w ewidencji gruntów i bu- dynków oraz deklaracj zoon przez wacicieli gruntów, nalicza za tak dziak podatek rolny pomimo, e faktycznie jest to dziaka budowlana. W wyniku takiego sposobu naliczania podatków gminy trac finansowo. Wymiar nalenego podatku gruntowego jest naliczany przez organ podatkowy gminy na podstawie skadanych przez wacicieli deklaracji podatkowych. Deklaracje te s z kolei wypeniane przez wacicieli nieruchomoci na podstawie danych z ewidencji gruntów i budynków. Waciciel podaje powierzchnie nieruchomoci, klas i rodzaj uytku gruntowego posiadanej nieruchomoci.

15 Leszek Dawid W latach 2006-2010 stawka podatku rolnego w gminie Bdzino, biorc pod uwag hektar fizyczny, wahaa si w granicach 150-170 z. Podatek od nieruchomoci by w tym czasie okoo 20 razy wyszy. W przypadku gdyby za dziak budowlan niezabudowan o powierzchni 1000 m2 naliczono podatek od nieruchomoci (2010 r. -30 groszy), do budetu gminy wpynaby kwota w wysokoci okoo 300 z, a biorc pod uwag zapis w ewidencji gruntów np. RIIIb organ gminy nalicza podatek rolny za powysz dziak (2010 r. - 170z/ha) w wysokoci okoo 17 z. Kwota podatku rolnego jest ponad 17-krotnie nisza ni w przypadku gdyby naliczono podatek od nieruchomoci. Zakadajc, e powysza dziaka jest zabudowana budynkiem mieszkalnym o powierzchni uytkowej 150 m2 i np. garaem o powierzchni 20 m2 (nie zgo- szonych do uytkowania) to wówczas podatek od nieruchomoci wzrasta o ko- lejne 200 z i cznie jest to kwota ju 500 z. Trudno szacowa, o ile wicej powinno wpyn do budetu gminy z tytuu nalenego podatku, z pewnoci byaby to kwota znaczca, oszacowanie to nie jest jednak celem autora, a jedynie zwrócenie uwagi na wystpujcy problem midzy ewidencj gruntów i bu- dynków a systemem podatków lokalnych.

WNIOSKI

Wprowadzenie proponowanego podatku katastralnego, na podstawie któ- rego warto nieruchomoci byaby podstaw do nalicze podatków np. lokalnych, spowodowaoby uczciwe i sprawiedliwe naliczenie podatku wszystkim wacicielom nieruchomoci, w tym przypadku wacicielom nieruchomoci gruntowych o przeznaczeniu budowlanym. Tak wynika z dowiadcze innych krajów europejskich, w których takie rozwizania funkcjonuj od wielu lat [Ja- sioek 2011]. Podatek katastralny ustala si w zalenoci od wartoci nieruchomoci przy pomocy stawki podatkowej. Przyjmujc rozwizania np. austriackie, gdzie podatki nalicza si w zalenoci od wartoci nieruchomoci i od stawki podatkowej, która jest zmienna dla nieruchomoci w zalenoci m.in. od przeznaczenia i zawiera si w przedziale od 0,5-2.0% wartoci. Biorc pod uwag rednie wartoci dziaek budowlanych w gminie Bdzino i przyjmujc cen dziaki budowlanej o powierzchni 1000 m2 w wysokoci np. 50 000 z, podatek katastralny przy stawce podatkowej 1%, wyniósby okoo 500 z rocznie. Po- równujc t warto z podatkiem naliczonym zgodnie z obowizujcym systemem podatkowym w Polsce i naliczajc podatek od nieruchomoci byaby to kwota okoo 1,6 razy wysza, a w przypadku podatku rolnego ponad 20-krotnie wysza. Oczywicie s to rozwaania z punktu widzenia sprawiedliwego obci- enia podatkiem wacicieli posiadajcych nieruchomoci gruntowe o funkcji budowlanej i podobnej wartoci oraz zwikszenia wpywu z tytuu podatków do budetów gmin. Biorc pod uwag powysze kwestie podatek katastralny wy- daje si by najbardziej optymalnym rozwizaniem problemów zwizanych z wykorzystywaniem danych z katastru nieruchomoci do celów podatkowych.

16 Problemy z wykorzystywaniem danych z katastru...

BIBLIOGRAFIA

Etel L. Europejskie systemy opodatkowania nieruchomoĞci, Biuro Studiów i Ekspertyz, Warszawa 2003, s. 180. Falcenloben D. Kataster NieruchomoĞci, Wydawnictwo Gall, 2009, s. 43-48. Gomuowicz A., Maecki J. Podatki i prawo podatkowe, Pozna 1998, s. 496 – 498. Hycner R., Podstawy katastru, Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne, Kraków 2004, s. 35. Jasioek J., Studia i Materiaáy TNN, vol. 19 nr 4/ 2011, s.75. Kisilowska H. (red.), NieruchomoĞci zagadnienia prawne, LexisNexis, Warszawa 2006, s. 86. Kulicki J., Sokó P., Podatki i prawo podatkowe, Pastwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, War- szawa 1995, s. 27. Kuryj J., Winiewski R., róbek R., Gospodarka nieruchomoĞciami, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmisko-Mazurskiego, Olsztyn 2000, s. 54. Lyons S. (red.), MiĊdzynarodowy sáownik podatkowy, Warszawa 1997, s. 75-76. róbek S., róbek R., Kuryj J., Gospodarka NieruchomoĞciami, Wydawnictwo Gall, 2008, s. 118. Biuletyn Informacji Publicznej Urzd Gminy Bdzino. http://bip.bdzino.pl/ [dostp: 30.11.2011]. Rozporzdzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków Dz. U. z 2001 r., nr 38, poz. 454. Rozporzdzenie Ministra Finansów z 10.12.2001 r. w sprawie zaliczenia gmin oraz miast do jednego z czterech okrgów podatkowych Dz. U. 143, poz. 1614. Ustawa z dnia 15 listopada 1984r. o podatku rolnym Dz. U. Z 2008r., nr 116, poz. 730. Ustawa z dnia 17 maja 1989 Prawo geodezyjne i kartograficznej Dz.U. nr 240, poz. 2027. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opatach lokalnych Dz. U. 2006r., nr 121, poz. 844. Ustawa z dnia 30 padziernika 2002r. o podatku lenym Dz. U. 2002r., nr 200, poz. 1682. Ustawa z dnia 30 padziernika 2002 r. o zmianie ustawy o podatkach i opatach lokalnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz. U. 2002 r., nr 200, poz. 1683.

Dr in. Leszek Dawid Katedra Geodezji Politechnika Koszaliska ul niadeckich 2 75-453 Koszalin, e-mail: [email protected]