Miasto Wągrowiec
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
POWIAT WąGROWIECKI ROZDZIał I S. 9 POWIAT HISTORICAL OUTLINE OF THE POVIAT GRUNDRISS DER GESCHICHTE DES LANDKREISES WąGROWIECKI ROZDZIał II WĄGROWIEC POVIAT LANDKREIS WĄGROWIEC S. 37 LOCATION AND NATURAL ENDOWMENTS LAGE UND NATURVORZÜGE ROZDZIał III S. 77 SELECTED HISTORICAL SITES AUSGEWÄHLTE DENKMÄLER ROZDZIał IV S. 121 TOURISM, SPORT AND RECRATION TOURISTIK, SPORT UND ERHOLUNG ROZDZIał V S. 149 CULTURE AND EDUCATION KULTUR UND BILDUNG Bird’s eye view of Wągrowiec – view of Lake Durowskie Wągrowiec z lotu ptaka – widok na Jezioro Durowskie Wągrowiec aus der Vogelperspektive – Blick auf den See Durowskie 15 YEARS OF LOCAL 15 JAHRE DER SELBSTVERWAL- 15 LAT STRUKTUR GOVERNMENT strUCTURES TUNGS strUKTUREN SAMORZądOWYCH Wągrowiec Poviat is a region of exceptionally be- Der Landkreis Wągrowiec ist eine Region mit un- witching landscape. There are attractive places for both gewöhnlich reizvoller Landschaft. Hier fehlt es an sowohl für Powiat wągrowiecki jest regionem o wyjątko- the residents and tourists. It is one of the bigger poviats Einwohner als auch für Touristen attraktiven Orten nicht. wo urokliwej specyfice krajobrazu. Nie brakuje tu in Wielkopolska, located in the north-eastern part of the Wągrowiec ist einer der größeren Landkreise in der Region miejsc atrakcyjnych zarówno dla mieszkańców, jak voivodeship. The poviat covers 1040.8 km2 in the his- Wielkopolska (Großpolen) und der Landkreis befindet sich im i dla turystów. Jest jednym z większych powiatów torical and ethnographic region of Pałuki, at the inter- nordöstlichen Teil der Woiwodschaft. Er nimmt eine Fläche von Wielkopolski, leżącym w północno-wschodniej czę- 1040,8 km2 ein und liegt in der historischen und ethnographi- section of the Piast Trail and the Cistercian Trail. It has 2 schen Region Pałuki, an der Kreuzung des Piastenweges mit dem ści województwa. Zajmuje powierzchnię 1040,8 km a population of over 70,000 people in the communes of Zisterzienserweg. Über 70 Tsd. Einwohner leben in den Gemein- i leży w historycznym i etnograficznym regionie Pa- Wągrowiec, Skoki, Gołańcz, Damasławek, Mieścisko and den: Wągrowiec, Skoki, Gołańcz, Damasławek, Mieścisko, Wap- łuk, na przecięciu Szlaku Piastowskiego ze Szla- Wapno, and in the town of Wągrowiec. Wągrowiec is the no und in der Stadt Wągrowiec. Wągrowiec war Geburtsort des kiem Cysterskim. Zamieszkuje go ponad 70 tysięcy birthplace of priest Jakub Wujek, a Jesuit, theologian, and Priesters Jakub Wujek, der Jesuit, Theologe, Autor der ersten und mieszkańców w gminach: Wągrowiec, Skoki, Go- author of the first and the most famous translation of the der bekanntesten Übersetzung der Bibel ins Polnische war. Unter Bible into Polish. Other known personalities from the po- den aus der Hauptstadt des Landkreises stammenden bekannten łańcz, Damasławek, Mieścisko, Wapno i w mieście viat’s capital include Adam of Wągrowiec, a Cistercian, or- Persönlichkeiten gibt es Adam aus Wągrowiec, den Zisterzien- Wągrowcu. Wągrowiec jest miejscem, gdzie urodził gan player in the churches of Wągrowiec and Ląd, and ex- ser, Orgelspieler in den Kirchen in Wągrowiec und Ląd, einen się ks. Jakub Wujek, jezuita, teolog, autor pierwsze- cellent organ music composer. Stanisław Przybyszewski, hervorragenden Komponisten der Orgelmusik. Hier verbrachte go i najbardziej znanego przekładu Biblii na język the eminent writer of the Young Poland period, spent his auch ein berühmter Schriftsteller der Richtung des Modernismus polski. Spośród znanych osobowości pochodzących „Junges Polen“, Stanisław Przybyszewski, seine Jugendjahre. youth here. ze stolicy powiatu jest Adam z Wągrowca, cysters, Es ist unmöglich, die ganze Schönheit des Landkreises Wągrowiec, organista w kościołach w Wągrowcu i Lądzie, zna- It is impossible to present the entire beauty of Wągrowiec eine reiche Vielfalt an landschaftlichen Vorzügen sowie einen un- komity kompozytor muzyki organowej. Tutaj też Poviat, its broad array of landscape advantages and unde- bestreitbaren Wert und die Verschiedenheit der Denkmäler auf niable value and diversity of historical sites on one hun- swoją młodość spędził wybitny pisarz Młodej Pol- über hundert Seiten wiederzugeben. Meiner Überzeugung nach ski, Stanisław Przybyszewski. dred and a few dozen pages. However, I am convinced wird die vorliegende Veröffentlichung Ihnen den Reichtum un- that this publication will show you the abundance of our seres Landes näher bringen und Sie zum häufigen Besuch des land and will encourage to frequent visits. You are cor- Landkreises ermuntern. Ich lade Sie in den gastfreundlichen Całego piękna powiatu wągrowieckiego, szerokie- dially invited to the hospitable Wągrowiec Poviat. Landkreis Wągrowiec in meinem eigenen Namen sowie im Na- go wachlarza walorów krajobrazowych oraz nieza- men der Einwohner herzlich ein. przeczalnej wartości i różnorodności zabytków nie sposób oddać na stu kilkudziesięciu stronach. Wy- rażam jednak przekonanie, że niniejsza publikacja przybliży Państwu bogactwo naszej ziemi i zachęci do częstego jej odwiedzania. Zapraszam serdecznie do gościnnego powiatu wągrowieckiego w imieniu własnym oraz mieszkańców. Starosta Wągrowiecki Starost of Wągrowiec Landrat von Wągrowiec Michał Piechocki 6 POWIAT WĄGROWIECKI 7 ROZDZIał I Zarys historii powiatu HISTORICAL OUTLINE OF THE POVIAT GRUNDRISS DER GESCHICHTE DES LANDKREISES isiting the land of Wągrowiec Poviat, one can eim Besuch des Landes von Wągrowiec kann man dwiedzając wągrowiecką ziemię można zapo- familiarise oneself with the abundant history of sich mit einer reichen Geschichte dieser Region znać się z bogatą historią tego regionu, ściśle this region, closely connected with the Cister- vertraut machen, die mit Zisterziensern eng ver- związaną z cystersami, którzy wywarli duży Bbunden ist, die einen großen Einfluss auf die Entwick- Vcians, who had great influence on its development. Owpływ na jego rozwój. The origins of Wągrowiec are connected with the territo- lung der Region ausgeübt haben. rial expansion of the Cistercians brought in ca. 1142 to Die territoriale Expansion der um 1142 nach Łekno, das Początki Wągrowca związane są z ekspansją terytorialną Łekno, 10 km away from Wągrowiec. In the year 1319, ca. 10 km von Wągrowiec entfernt ist, herbeigeschafften cystersów sprowadzonych ok. 1142 roku do Łekna, leżą- abbot Gotszalk bought from Sędziwoj of the Zaremba Zisterzienser bildete den Ursprung für Wągrowiec. Im cego 10 km od Wągrowca. W roku 1319 opat Gotszalk family an area of land within the flood waters of the Jahr 1319 kaufte der Abt Gotszalk von Sędziwoj vom Ge- kupuje od Sędziwoja z Zarembów obszar ziemi w rozle- Warta and Nielba Rivers. Cistercian buildings started to schlecht Zaremba einen Landstrich in den Grenzen der wiskach Warty i Nielby. Na tym obszarze zaczynają po- be constructed in this land. As early as 1381, the extend- Überschwemmungsgebiete der Warta und der Nielba. jawiać się budowle cystersów. Rozbudowująca się osada Auf diesem Gebiet tauchten Bauten der Zisterzienser auf. Wągrowiec już w roku 1381 posiadała młyn, tamę i koś- ing settlement of Wągrowiec had a mill, a dam and a par- Das sich entwickelnde Dorf Wągrowiec hatte schon 1381 ciół parafialny. Wówczas także po raz pierwszy pojawiają ish church. First mentions about Wągrowiec as a town eine Mühle, einen Damm und eine Pfarrkirche. Damals appeared at that time as well. się wzmianki o Wągrowcu jako mieście. erschienen ebenfalls zum ersten Mal Erwähnungen über Wągrowiec im Sinne einer Stadt. ITS 15 YEARS ALREADY ES SIND SCHON 15 JAHRE VORBEI TO JUŻ 15 LAT ągrowiec Poviat was established on January 1, er Landkreis Wągrowiec wurde am 1. Januar 1999 owiat wągrowiecki powstał 1 stycznia 1999 r. 1999 as a result of the local government re- kraft einer Selbstverwaltungsreform gegründet. w wyniku reformy samorządowej. Tradycje struk- form. However, the poviat structure traditions Die Traditionen der Kreisstrukturen in unserer tur powiatowych są jednak w naszym regionie Ware much older in our region. Wągrowiec was the poviat’s DRegion sind aber viel älter. Wągrowiec war die Haupt- Pznacznie starsze. Wągrowiec był już stolicą powiatu capital in the inter-war period and in the days of the Pol- stadt des Landkreises schon in der Zwischenkriegszeit w okresie międzywojennym, jak również w czasach ish People’s Republic until 1975. Currently, Wągrowiec sowie in den Zeiten der Volksrepublik Polen, bis zum PRL-u, do roku 1975. Obecnie powiat wągrowiecki jest Poviat is one of the 31 poviats of Wielkopolskie Voivode- Jahr 1975. Heutzutage ist der Landkreis Wągrowiec einer jednym z 31 powiatów województwa wielkopolskiego. ship. von 31 Landkreisen in der Woiwodschaft Großpolen. Powiat wągrowiecki charakteryzuje: Wągrowiec Poviat is characterised by the following: Kennzeichnend für den Landkreis Wągrowiec sind: • piękno przyrody • beautiful nature • die reizvolle Natur • bogactwo jezior oraz lasów • abundance of lakes and forests • der Reichtum an Seen und Wäldern • wielkopolska przedsiębiorczość • Wielkopolska entrepreneurship • der großpolnische Unternehmergeist • silny region kulturalny – Pałuki • strong cultural region – Pałuki • die starke kulturelle Region – Pałuki • przecięcie dwóch szlaków turystycznych: • intersection of two tourist trails: • die Kreuzung von zwei Touristenwegen: Szlaku Piastowskiego i Szlaku Cysterskiego Piast Trail and Cistercian Trail dem Piasten- und dem Zisterzienserweg • pełna infrastruktura komunalna • complete municipal infrastructure • die komplette kommunale Infrastruktur • dogodne warunki do inwestycji • convenient conditions for investments