C I ERMA lA IT G NIA.
EB IBIT ET QUAE AD BES PE RTIN ERE VIDENT U'R E BELIQUO T AC]T 1N O OPERE EXCERPSIT
J A C O B U S
GO TTIN GAE
IN LIB R AR I A D I E T E B I C H I AN A
1 8 3 5…
LEC T ORI EDIT OR .
Qua e te moneam panca sunt . n ihil exquisiti a u t reconditi exspectcs ab editione in usu m pra e lectionis u an hac hicme de T a citi G erm ania ha , q
beo esfinata . Id a u tem otissimu m consilii s e u , f p c
' tu s sum : uì uod a . nemin e factum esse video , , q ,
' ' loco! ex anni alih ls historiis vita deni u e A rico , q g la e u ibu s rcs n ostrae illus trantur omnes a c s in q ,
u los Germa nia c a d g jicerem . ita operai e pretiu m fecisse mihi videh or si a tri ae anti u itatis studiosi , p q
' a ccu ratiu s ers i cere c t com arare otucn nt u ae p p p p , q totu m opu s legen tes cju squ e delecta tione ca ptos
' fa ile eflu di tion is c giant . de integra na rratione se le i onu m erm anicar m a rebu s nostris ro rie g g q , p p
l n u m a ienae , inserenda du bita vi ; motum vitellia , cu m rebellion e Civ ilis intime connexum longiu s ex er er n m in refin endo textu c p e on omisi . Ceteru g
a ra m discessi a lectione o timis Bekkeri Ru er p p , p tii Waltheri Ba chii editionibu s firm ata raeter , , , p
u as et Germania Passovii Hessii omniu m u e q , , q n o vissima a c fere castigatissima Gerla chii merito a me a dhibita est Qu um tamen in nominibus G ermanorum proprns textum inveterato saepe vitia laborare constet nequ e ci medelam colla ti nu per libri man u scri ti a fferre videantu r a li u oties con p , g tineri non potni qu in veriorem e conjectu ra lectio
n em restitu ere conarer. N otas a ds ersi au cu las p p , qu i et gratanter a gnos cam laborem mu ltifa riu m scriptori egregio a viris doctis impensum et mo lem annotationu m qua e frustra j actata e circum
fcruntu r fa stidium . Commentu imn de Iscaevoni
u s In a ev onibu s Hcrmin onibu s n imiru m Francis b , g , ( , ‘ ' - Thu rin is : … e ti su on ibu s a ta s olliceor ; g p ) p , nisi Wa ckerna gelins i nte me o mnia ista expedi e rit absolveritqua n am quefl vulgo lit discrimcn
um et non su evi u i gentium sm vicar car m ta compa ' tum u t risca e Germaniac tcnebra s ma is oflun ra , p g
' a t u am lucem aflu ndat non servan dum sed e d q ,
itus tollendum esse e Indi u en c nseo. cem s b medio . p i jicerc v su m est.
Scribebam Go ttinga : 1 5 nov . 1835 . G E R M A N I A.
Germa nia omnis a G alli e R a etisqu e et Pa nnonu s Rhen o 1
et Danu bi o fluminib u s a a rm a tia Da is u e , S c q mu tu o mei n
a u t mon tib u s se a ra tur cet r p . e a ocea nu s a mbit la tos si
n u s et i n s ularu m i mmensa a a ti a com lecten n u er p p s , p
co nitis u ib u sdsm en tib u s a c re ibu s u b llu m g q g g , q os e
a e Rh en u s ra eti caru m al i u p rui t . p m in a ccesso a c pra e
cipiti v erti ce ortu s m odico flex u i n occiden tem v ersu s
se t n i on i oce no mi s etu r a n i l p e t r al a c . D u b u s m olli et c e
' menter edi to men ti s Ab n ob a e j ugo cfl u su s plures p op u
lo d n c i n onti cu m m are ex mea tibus cr um s a di t , o e p s
a t : e timum os alu dibu s b a uri tur p s p p . Ipsos Germa nos i n digena s crediderim minimequ e 2
a li arum enti um a dv entib us et h os itii s mix tos ui a g p , q nec terra olim sed cla ssibu s a dveh eba ntur q ui m u tare
sedes u a ereb a n t et imm ens u s u ltra u t u e si c dix erim q , q
a dv ers us ocea n u s ra ri s a b orbe n ostro n a vibu s a di tur.
qu is porro pra eter peri cu lu m h orridi et ign oti m aris
A ia t Afri ca a u t ali a reli cta G erm a ni a m eteret s a u It p ,
e a m ca elo tri stem cultu a 3 ectu in form em t erri s asp r , p
u e n is i si a tri a si t ? q , p Celebra nt ca rminib u s a nti qui s qu od u nu m a pu d a
m i e et a nn ali u m nu s si T deu m illos m e or a ge t , u isconem
edi tu m et lili u m M a nn um ori in em enti s con di terra , g g
tores u e . M a nn o tres lios assi n a nt e u orum n om q fi g , q i nib u a roximi ocea no n a ev ones m edii Herminon e p I g , s,
a e e da m u t in u-ti e ceteri Isc von s ocentur. i li ce a v qu , v t ala tis u es deo or s l re u enti s a ella tiones u pl r to p u sq e g pp , 1 2 G ER MAN IA
e G a mb ri vi os uev os Va ndilios a ffirma nt ca u e M a rse , , S , , q
n et eru m Germa n i a e v oca b u Vera e t a ntiq u a n omi a . C
dditu m u on ia m u i rimi Rh e lu m rece ns et n u p er a , q q p
l e u leri nt a c n u n c T u n ri t u n c nu m t ra n sgr essi G a la s Xp g ,
i s ti s in t . i ta n a tioni s n omen n on ent Germa ni v oca , g
u la tim u t o mnes rim u m a v i ctore ob ev a lu isse p a , p
m et u m m a x a se i sis i nv ento n omin e erma n i v oca , p G
n r ni sse a u d eos et H ercu lem m em ora nt ri re tu . F p p m ua u e o m niu m v irorum forti um i turi i n p roelia ca
u nu t S a nt illis h a ec u o u e ca rmi na u oru m rela t u . q q , q ,
b a ritu m v oca nt a ccen du nt a nimos fu tu ra e u e q u em , q
m i s c a u ra n t r t er n p ugna e fortu u a p o a nt u gu u . re t eni m
ida n tv e r0 u t sonu it a ci es n ec ta m eces illa e t rep , p ; v
u tis concentus iden t u r a f cta t r q u a m v irt v . f e u p ra ecipu e
a 3 eri ta 3 s oni e t fra ctu m mu rm ur obiectis a d os scu ti s p ,
u o lenior et ra v ior v ox re ercu ssu int m t q p g p u esca . C e
’ t erum et Ulix em q ui dem e pin a ntu r longo illo et fa b u
Ioso errore i n h u nc occa nu m dela tu m a disse G erma nia e
terra s Ascib u r iu m ue u od i n ri a Bh eni sit um b o , g q , q p
die u e i ncolitu r a b illo c nsti u u m n tum e q , o t t n omi a qu ; a ra m q u i n et ia m U li x i con secra ta m a djecto L a erta e p a
tria n omi ne eodem loco olim re erta m monu m en ta u e p , q et lu mnlos qu os da m gra ecis literis i nscriptos i n confin io
erma ni a c R a etia e u e a dh u c ex sta re u a G q . Q e n eq ue con firma re a rgumentis n eq u e re fellere i n a nim o es t : ex
4 i n enio su o u is u e dem a t el a dda em g q q v t fid . Ipse eo
u m ini onibu s a ccedo u r op , q i G erma nia e pop ulos n ulli s
v i et are un e bonu sens…vix elcia s in omn bus lbr s d i , i i i es t : mal d im u clon quae vox pra ecipue de ba rba rorum va let du c hua a nni 2 1 0 4 46 1 2 N h l ta men muta verim s i i ( , . , . , i i , vi ctor o ulum romanum s n fica re osa t T un ris fra trum no p p ig i p i , g m ne blandientem i . G E R M AN IA 3
alns a lia ra m n a tion u m connu bu s i n fectos propri um et sinceram et t a n t um sui similem gentem ex s titisse a rbi
trantu r. n de h a bitu s u o ue cor oru m u a n u a m U q q p , q q
n in ta nto h omin u m u mero , i dem : om nibu s tru ces et coer lei ocu li ru tila s coma e m a n a cor ora t a n u , , g p e t tu m
la ri a d i mp etu m v a lida . b o s a tq u e a p eru m n on ea dem
atien ti a min ime u e sitim a estu m u e t olera re fri r p , q q , go a
ia m coelo s olo e a ssu e eru n a tqu e i ned v v t .
‘ rra etsi a li u a nt0 S ecie dittert i n u ni e s…n 5 Te q p , v r
amen a u t silvi e h orrida a u t a ludibu s foeda b u midi or t p , ,
ua a lli a s v e ntosi or u a N ori cu m a c P a nn oni a m q G , , q
as ici t sa tis fera x fru ifera ru m u e a rb oru m im a tiens p ; , g q p ,
coru m fecu nda s ed lerum u e i m r cera r pe , p q p o . N e a ment is q u idem s u u s h on or a u t glori a fron tis : n um ero
a udent ea e u e s ola e et ra tissima e O es su n t. Ar e g , q g p g n
u m et a u rum r0 itii ne a n ira ti dii n e a v er n d t p p g i t u bi to .
nec ta men a ffirm a v erim nu llam G erm a ni a c v ena m a r gent a m a u ru mv e gigu ere ; q u is eni m s cru t a t u s est ? p o s sessione et u su b a u d p eri nde a fficiu ntu r est Videre
a u d llo s a r en t ea Va s a le a li s et ri n s i l us e u m p i g , g p p b or
mu n r da ta n on in ali a v i1ita te u a m u a e h u m o fin e i , q q
u ntur u a n u a m rox imi ob u s um commerci oru m g . q q p a urum et a rgen t um i n p reti o h a b ent forma squ e q u a s dam n os tra e p ecu nia e a gnoscu nt a tqu e eligu n t : i nteri o res s imp li ci u s et a nt iq uiu s p ermu tati on s m erc ium u tu n
ni a m n tur . P ecu rob a t v et erem et diu n ota m s erra t os p ,
bi a u Ar entu m u o u e m a i s u a m u ru m se g to sq e. g q q g q a
' u u n t ur n ulla afi ect ione a nimi sed u ia n meru s a r en q , , q u g
i i m erca n ti u teoru m fa cili0 r u su i est prom scu a a c v il a b s.
N e ferru m uidem su erest sic u t ex enere t elo 6 q p , g
ari la diis a u t ma oribu s la n cei s u tu n rum c olligit ur. R g j
' tur lua stas el i soru m oca bu lo fra mea s er nt a n : , v p v , g u l * 4 G ERM AN IA
u to et b e i err i ri et a d us u m habil t g s r v f o, sed ta a c i , u
eode telo rou t ra tio oscit v el comi u u s v el emi n u s m , p p ,
u n E t e u es uid m acu to fra mea u e con tenta s p g ent. q q e q
est dites et missilia a a r u nt lu ra sin a li a t u e i n ; p e p g , p g , q
e e u ll i mmensu m v ibra n t n u di a u t sa gu lo l v s . N a cultu s
l t n tu m lectissimi s colorib u s disti n u u nt j a c ta tio , scu a a g ;
a n i a loriea e v ix u n i a lteri ve ca ssi a a u t alea . E u i p c , g q
n f ma n on eloci ta te cons icu i s ed n ec v ari a re n o or , v p ; gyros i n morem n ostru m docent ur : i n rectum a ut u no flex u dex tros a gu nt i ta coniu ncto orb e u t n emo p oste
i si t ln u n i versu m a es tima n ti lu s en es edite r or . p p p m rob oris ; c oqu e mix ti proelia nt ur a pta et congru ente a d eq u estrem pugn a m v elocita te p edi tum qu os ex omn i
e s i m loca n j u v en tu te delectos a n t e e t. Defini tur et n u
m eru s : centeni ex sin gu lia pa gi s s u n t idqu e ipsu m i nt er
su os v ocan tur et u od rimo n u m erus fui t ; q p , j a m n o
m en et h onor est. Aci es er cu n eos om p c p oni tu r. ce
d ere loco d u mm odo rursu s 1 nstes consilii u a , , q m formi
i ni a r itra nt u d s b r. Corpora s n oru m etia m i n dubii s
u u m reli u i e proclu s referu nt . Sc t q ss pra ecipu u m flagi ti um ; n ec a u t s a cri s a desse a u t co ncili u m ini re ignomi
n ios fa s m ulti u e e stite e l o , q su p r s b lorum i nfa mia m la
n e n q u eo fi i ru t.
Re es ex n obilit e u ce ex rt 1 g a t , d s v i ute s um unt. N ec
re ib u s i n finita a u t lib era otesta s g p , et du ces ex emplo
otiu s u a m i m erio s i rom ti si cons p q p , p p , picu i , si a nte
a ci em a a nt a dmi ra tion e ra e nt g p su . Ceteru m neq u e
a nimadv ertere n e u e v i ncire n e v erberare uidem n q , q , isi
sa cerd0 tibu s ermiss u m : n on u a si i n 0 en a m n e p q p , c d u
cia uss u sed el era nte e j , v ut deo ixnp qu m a desse b el i la nt bus credu ut ; e ffigiesqu e et signa q ua edam detra c ts
lu cis i n roeli u m fernu u od p t . Q qu e pra ecipu um tb rtitu G ERM AN IA 5
dini: i ncitamentnm e st no n cas us nec fort u i ta conglo
bati o turma m a u t c u neu m fa cit sed fa milia e e t r i n , p 0 p qui ta tes et i n proximo pignora u nde femi n aru m u lula
tu s ndiri u nde v a it s in fa n ti m . h c ui c a , g u u i qu e s a n tis
simi t tes h i m a x imi la u da tores . ma d n es , a d tres , a co
j uges v u ln era fara nt ; n ec illa e n u merare a u t ex igerc
la as a ven t cibos ue et h ortamina u n a n tib u s t n p g p , q p g ges a t .
M e ri e roditu r u a e a mo a p , q d m a ci es i n cli na tas j am 8
et lab a n tes a femi nis resti tu ta s consta nti a p recu m et
b e t ectoru m et m onstra ts c i nu s ca ti ita te u a m o j c u p om p v , q
lon e im a ti en ti us feminaru m r nomi n e timent g p su a um ,
a deo u t e lfica ciu s obli en tu r a n imi ci ita um u ib u s i n g v t , q
ter ob sides u ellae u o u e n c s p q q e n obiles i mp ra u tu r. I a e quin etia m sa n ctum a li q u id et p rov idu m p utan t n ec
a l n u t consili a carum a sp erna nt u r a u t responsa neg igu t. Vidimu s sub div o Vespa sia no Veleda m di u a pu d ple r e n u min i co h bi t sed et l ri n a et osqu s lo a am . o im Au i m
co lures ali a s en ra ti su n t non a du la ti ns nec ta n mp v e o ,
uam f erent dea s q a c .
Deoru m maxime M ercu ri um colunt c u i certis dico 9
h is tare fa h a b ent Keren bus b um a nis q u oq u e osti li s .
c n t ars Su e lem a c M a rtem concessis a nim alibu s pla a . P
r ca t u nde ca u sa et ori o ere ri no vorum et I sidi sa c ifi . g p g
a r m m eri n isi u od si num i su m i n m o s c o paru co p , q g p
r i i onem dum lib urna e figu ra tu m docet a dveeta m elg .
m n ec coh ibere a r tibu s deos ne u e i n a lla m Ceteru p i e , q
le hu ma ni oris sp eci em a ssimilare ex magni tudine coc
rb tr n u u s a c n em ra consecra nt deo sti um a i a t r. L ca o ,
tu m llu d u od sola rumq u e n omini bu s appella nt secre i , q
rev eren ti a vident .
a e bse a nt Sor 1 0 Au spi ci a sortesqu e u t qu i m x im o n .
' i de tium consuetu do simplex : virga m fwgiterae arbor 6 G E RM AN IA
i a m n u r ul e a m u tant eos u e na tia uibu sda m c s i s c a p , q q
n id estem t emere a c fortu it o discretos s uper ca d am v , ,
s a r u nt . m a x si u blica cons uletur sa cerdos civ i tat is p g , p , ,
in a t r fa mila e reca tu s dea s ca elu m s pri va tim , ipse p e i p
e s i i n er si n u la s ta lli t s ubla ta s secun du m q u u sp c e s t g ,
im res um a n te n ta m i nt er reta tu r si robibu eru n t p s o p . p ,
n u lla de ea dem re i n eu n dem diem consultatio ; si n
ermissu m a u s ici a ru m a db u c fides ex i i tur. Et illu d p , p g qu idem etia m hic n otu m a viu m v oces v a la tu squ e i n
terr0 a e ro riu m entis e u oru m u o u e ra esa ia g r . P p g q q q p g
n it x e a r ii d m ne a c m a u s e p riri . p u blica lu at u s e mori bu s a c lu cis ca n didi et nu lla mortali Opere contesti q u os pressa s sa cra cu rra sa cerdos a c rex v el pri nceps ci vi
a ti c m tan tu r b innitu s u e a c fremitu b s r t s o i , q s o e v a nt.
l a n i i m a or fides non s lu m a u d leb em n ec u li r ep c a j o p p ,
d roceres a u d a cerd tes se enim m nistros d a pu p , p s o : i eo
r m ll n s u n s et l u i os co sci a p ta t. E t a ia observ ati o a u
s ici0 rum u a ra vi u m b ellorum ev entu s ex lora n p , q g p t .
e u s en ti s cu m u a b ellum est c a ti u m a u i g , q , p v qu q a
ma do i nterce tum c u m electa a ula riu m su orum a p p p , p
' triis u em u e a rmi s committu nt : v i ctoria h u u el il q q , j s v
li u r ra e u di i o a i i u r s p o p j c cc p t .
De mi n ribu s reb u s rinci es con ula nt de m a o p p s t , j o
ribus omn es. ita a men u t ea uo u e u oru m en e s t , q q q p
leb em a rbi tri u m e t a u d rin ci es er ra ent u r p s , p p p p t ct .
C a en nt nisi uid fortu it um et su bitu di er , q m in ci t , c tis
diebu s u u m au t i nch a tur l n , q o u a a u t impletur : n a m
a en dis reb us h a c a us ica ti ssi mu m i nit red un e g p i um c t. N c
dieru m n u meru m u t n om , a s sed n octiu m c pu ta nt ; si c
co n stit u u nt si c c n n x du ccre diem , a dic u n t : o v idetu r .
lllu d ex lib erta te i ti m u a d n on s imu l n v u , q ec u t ju ss i
con veni un t , sed e t a lter et tertiu s dies erm eta tion e G E RM ANIA 7
e u nti u m a bsu mit ur . U t t u r a e la cui t co n id n r c 0 b p , s u t a
ma ti ilenti u m er sa cerdotes u i bu s t u m e t coer . S p , q c en di u s es t i m era t ur. M ox rex v el rin ce s i , p p p ,
eta s cu i u e rou t n obilita s ro u t d ec u s bel p rou t a q p , p l rum rou t fa u ndia e t a u diu ntu r a u ct ri ta te su a o , p c s , o
en di m a i u a m ub en di ote t t di5 licu it s d g s q i p s a e. si p eu ten ti a fremitu a s ern antur sin la cu it fra m ea s ca n , p ; p ,
a ti n a t h on or tissim m a en n est a rmi s l ti c . a u ss sus ge u s a
re cet a u d c on iu a d a . Li p sil m ccu sat e qu oq u e et discri 1 2 m en c i tis i n ten d r st cti ap e e. Di in o p oen a ru m ex deli cto
r0 dit0 res et tra ns fu a s arb oribu s su s en du n t i n a vos p g p , g e t imbelles et corpore in fames coena a c pa lu de i nj ect a
i n s u er orate m er u n t . di versitas u li cii ill d re8 i p , g s pp u p
i t ta n u a m scelera os tendi a 0 rtea t d u m uni u n tu r c , q p , p ,
fla iti n e ribu elicti s ro ma do g a a bseo di . Sed et l v i o s d p p a ena ; equ oru m p ec°ru mq u e n u mero c0 n victi m ulcta n
t u r. a rs m u lcta e re i el ci ita ti a rs i s i u i vi n g v v p p , q . p dica tur el r0 i n u is e u s exs a lv itur. Eli u nt u r in , v p p q i g iisdem n cilii s et ri n ci es u i u ra er a a e v i cos ca p p , q i p p g
cen teni si n u lia ex lebe comites consi q u e redd u nt. g p
li um simu l et a u ctori ta s a dsu n t.
i n isi N ihil a u tem n eq u e pu bli ca e n eq u e p ri va ta e re 1 3
ti n ed r a s m r n n a n te c u i u a m m a a rma a gu t . s a m u e e o q
' i s ris u a m ci vita s su fi ectu ru m roba v eri t. T um i n o , q p p c on cili o v el p ri n cip u m a liqu i e v el pa t er v el p r0 pinq u u s acu ta fra m ea u e u v en em orn a n t h a ec a u d illos to a q i ; p g , h ic primu s iu v en ta e h a n a s : a n te h a c domu s pa rs v iden t u ei b i c e n i i ilita s a ut m a n a a r, m a x r p u l a . I s gn s n ob g p
n lis tru m m erita pri ncipia dign a ti on em eti a m a dolesce tu
denî r ba tis a ssign a n t ; ceteris ra busti a ribu s a c ia m pri p a
s a r a n t r n ec ru b a r i n ter comi tes a s i ci . ra du gg eg u , p g
udicio e us u em q u i n etia m ipse comi tatus ha bet i i , q 8 G E RMANIA
sec ta ntur ; magna qu e et camitu m a emula tio qu ibus p ri
u rin ci em s u u m locu s et ri ci u m cui lu mu s ap d p p , p n p , p
a di i rimi et a cerrimi comi tes . H ec gnita s b a e v res ,
ma gno semper electoru m iu venu m globo circu mda ri ; i n
e u s i n bella ra esidium N ec s olum i n s u a pa ce d c , p .
en te c i u e sed a u d fin itima s u o u e ci ita tea id g u q , p q q v
en a loria es si nu mero a irtu te comi ta tu s nom , e g t c v
e et u nt r en l a tionibus et mu n erib ns enni n ea t. Xp u im eg
n t i sa lerum ue fa ma ella ra fli an t. a m a t ur , e p p q b p g
en u in a ci m tu r e ri n i i virtu te 1 4 Q u u m v t m e , p p c p
e o itatu i irtu t m rin ci i s n on a da e um . v i nci , turp c m v e p p q
ia m v ero in fa me in a mu em v itam a c p ra bra sum super
ri nci i a x s i ece si se l d fender stitem p p su e c e r s s . ilu m e e, tu eri sua quoque fortis fa cts gla ria e eius a ssignare
ra e i uu m cr n e Prin ci es r ctor p c p sa ame tu m st. p p o vi ia
u na nt comites ra ri nci e. Si civ i ta s i n u a a r p g , p p p , q ti
unt la n a a ce et a ti a or ea le i u n ili s , g p t p t, p r e o b um a da q . lescenti um etu nt ultra eas nati a nes u e u e p , q a t m b llu m aliqu a d geru nt quia et ingra ta genti q u ica et fa cili ne i nter a ncipiti a clarescu nt ma gnumque comi ta tum non
nisi i e lo u e tu ear E x i u n n o v b i q e. g t enim pri cipi su i li
b eralta e illu m balla torem e u u m ill i t q , am c ruenta m v i etri
cem u e fra meam . na m e u la e et a n ua m i ncom ti q p , qu q p ,
lar i tamen a ara tu s ro ti endi ce u n t ma teri a g pp p s p o d .
mu nificentia e er bella e ra tu s N e a a re terra i p t p . c r n
a u t exa aetare a nnu m ta m fa cile eruua eeri s u a m o p p , q v
care h a stem et v ulnera meret i i r . p g u m qu in imo et i ners
v idetur sudare a c u irere u a d a ssis san u i n q q p g e parare. us u otiens bella non i neunt n on multum n Q , ve a fibu s ,
lu s er otium tra nsi u nt dediti somna cib ne for p p g aq , tis
simus u is ue a c belli ca sissimu s ni hil a en q q g s , delega ta domus et a pen ti um et a gra rum cura feminis seni busqu e G E R MAN IA 9
rmi sim cui u e ex fa il et i nfi s 0 q m ia . [p si bebent mira di
a e n a tura e u u m n dem h in versit t , q om es sic am ent i ner
r n ui e em ti a m et Ode i t q t . M a s es t ci vi ta ti b u s ultr0 a c v iritim conferre rinci ib u s v el a rmenta ru m v el fru u m p p g ,
uod ro h a n are a cce t u m eti a m n ecessita tib u su b enit q p p s v . ga u dent pra ecipu e fi nitimaru m gen tiu m doni s q u a e n on modo a sin u lis s ed u bli ce mi ttu n tu r elc eti e u i g , p , q , m a n a a rm a h alera e t r u Ja m t ia m g , p a q esqu e. e pecun
re d imu s accipe o cu . N ulla s G erma na ru m p a p uli s u rbes h ab i ta ri sa tis na 1 6
t n e a ti u idem inter se u n cta s sed l tu m es ; p q i es . ca unt i dis reti a c div ers u t fa ns u t ca m u s u t ne m u s la cu it. c ; , p , p
i s loc a nt n o n i n n stru on n ex e V co , o m morem c is t co h a erentibu s a edificiis : su a m qu isq u e domu m apatia cir
a si a d ersu s ca s u s i n is rem edi um i e ins i cumd t, v e v g , s v c
i d ca ndi N e ca e n toru m u idem a i s a u t t a a e ifi . me q p ud llo tegu la ru m u sus : m a teri a a d om ni a u tu n tu r informi et
l a i n u a ed m loca dili en citra sp eci em a u t de ect t a em . q a g ti u s i11i n u n t terra ita pu ra a c sple ndente u t pi ctu ra m
m ta l r m it tu olen t et su bterra nea s a c lin ea en co o u im e r. S specu s a perire eosq u e mu lta insuper fimo a ncra nt su f fu giu m h iemi et recepta culu m fru gibu s : q ui a riga rem
e u di locis m ll unt et si u a n do b a stia frigoru m i sm a a i , q a d eni r a erta a ulat ur a bdita a u tem et defa ssa a u t v , p p p ,
ua enda su igna ra ntu r a u t ea ipso fallu nt qu od q er nt .
e u men omni s a u m fibu la a u t si desit s ina T g bu s g , p 1 7 consertum ; cet era i ntecti totos di es j u x ta focu m a tq u e i n em a u nt le is in u u n tu r n on g g . L a cu p tissimi v este d t g
flu ita nte sic u t S m P ed stricta et sin u , ar a ta e a c a rth i , s g los a rtu s eX ri ente G erunt et fera m m elles ra x i p m . p , p mi ri a e n e li ente lteri ores ex u isi ti u s u t u ib u s p g g r , u q , q n ullu r li unt fera s et detra cts s pe commercia cultus . e g 10 GE RM AN IA
v ela mina s pargu n t m a culis pellibu sq ue b ellu a ru m q u a s
n n m m re i u i t N ec a liu s ex teri or ocea u s a tqu e ig otu a g g .
femin is u a m i ri s h a bitu s n i si ua d femina e sa e i u s q v , q p lineis a mi ctib u s v ela ntu r eosqu e purpu ra v aria nt p a r
i mani ca s n on ex tend u nt t emqu e v estitu s s up erioris n ,
n u da b r chia a c la cert s sed et roxima ars ectoris e a a , p p p
p a tet . 1 8 Q u a nq u a m severa illi c m a trimonia n ec nlla m m a
i l d eri s n a m r0 e s li b arb a ru m pa rtem ma g s a u av . p p a
ls u x ri u ntenti su nt ex ce tis edmo roru m singu i a b s co , p
du a u cis u i n on libidin e sed a b n obilita tem luri m p , q p
i n r a tem n on u x r marito sed mis nu p tiis a mb u tu . D o
if i ntersu nt a r n e e ro in u x ori m a rit us a ert . p e t s t p p qu i
m nera rob a nt mu nera non a d delicia s m u li ebres a c u p ,
ua esita n ec uib u s n a v a n u ta ca ma tu r sed b a v es et q , q p ,
u c m fra ea la dia u e m fren a t um eq u u m et sc t u m u m g q . h a ec m u n era u x or a ccipi tu r a tqu e i n v icem ipsa armo
e t H c ma x imu m in cu lu m h a ec r u m a liqu id viro s if r . o v
bitra n tu r N e se a n a cra h a s con u a les deos a r . a rc a s , j g
m u li er ex tra v i rtu tu m cogita tia n es ex tra q u e b ellorum
c s u tet i s is i nci ientis m a t rim o nii a u s iciis a duna a u s p , p p p
i r l o u m eri u 10 ru m u e m em u s t u r v en e se a b r p c q sa ci a , id
n a ce i dem i n roeli a a ssura m a u su ra m u e. H oc i p , p p q
u n cti b a v es h a c ra tus e u u s h oc da ta a rm a d enu n i , pa q ,
cia nt si c i n si er u nd cci er e u a ; v v e d u m a p e u m : a p e s , q e lib eri a i n v iola ta a c digna redda t qu a e n urus a ccipia n t
ru r u s u a e a d n e otes refera ntu r. s , q p
1 9 e ta u dici tia a u nt n ll ta c lorum E rgo s p p g , u is sp ec u
illeceb ri n u llis con i i r m i r a n ib u s c orru ta e . s , v v a u ri t tia p
Litera ru m f i na i nora n secreta v i ri pari ter a c em e g t.
P a uc iss ima in en a d ult ria u ru ta m n u merosa g te e , q o m
a ena ra ns e r a b i cri n ibu s p p ese t mari tis p e missa . ac ais G E RM AN IA l n u da ta m ca ra m p r0 pi nq uis ex p ellit domo maritu a a c
er a m nem v ic um v erb era it li t e n im u di p a g . p u b ca a e p c i ti a e n u lla v en ia n on forma n on a ta t on o ib a ; , e e , n p u
‘ m a rit i n eneri t. N emo eni i la i u m v m li v it a ridet , n ec c orru m ere et corru m i saecu lum a ca t ur M eli na u p p v . q i d em a dbu c es e ci vita tes i n u ibu s t a nt um i r in es n u , q v g b u nt e t cu m s e a ta u e u x a r s el ra n si i Si c , p v q is em t g tur. u n u m a ccip i un t m a ri tu m qu o m a do u nu m corp u s u n am
u e i ta m u e u lla ca ita tia u ltra n e lon ior c u idi ta s q v , g , g p ,
n e tan u am ma rit um sed ta n u a m ma trimon i u m a m en t. q , q N um eru m liberorum fin ire a u t q uen qu a m ex a gna tis n ec a re fla giti um h ab etu r ; plusque ibi b oni m area v a len t
u a m alibi bon a e le es q g .
a e I n omni da m a n u di a c sordidi i n h a s a rtus, i n h c 20
cor ora u a e i ra m u r ex cres cu nt . S ua u em u e ma p , q m , q q
ter u b r n ci b s el n tu r. e ib a a lit , n ec a n cillis a c n u tri u d ega
' domi n u m a c s erv u m n u llis e du ca ti a ni s deliciis dign osca s ;
! i n ter ea dem e ra i n ea dem h u mo de u n t da n ce a eta s p co , g ,
ae a ret i n en u 5 v irt us a na aca t . era u v en u m v en u s p g 0 , g S i
N ec ir in ea fes tin ant u r ea qu e i n ex h a u sta pu b erta s . v g ; ea e n enta similia ra cerita s : a res v alida e u e mi d m i v , p p q
scen r a c ra ra a en m lberi referu nt . Sa ra ru m t u , ba p r tu i
filii s i dem a u d a u n ulu m u i a d a lrem h on or u i p v e , q p Q da m aa n cti a rem a rcti oremq u e b u nc n ex u m s a ngm m s a r bitra n tu r et i n a i d b m a is ex i u nt ta n cc pien dia ob si i u s g g ,
H e qu a m et a ni mu m firmiu s et da mu m la ti ua tenea nt . redes t a men u i u i u e lib eri et n u llu m au ccessoresq u e s c q , tes ta m en tu m Si l i s nt rox i mu s ra du a i n . ib er n on u , p g
u ossessi on e fratres atru i a v u n cu li . u a n to l s r0 p , p , Q p p
i n u ornm u o m r a ffin i um nu m eru s ta nto ra ti a p q , q aio , g t sior sen ectu s ; n ec u lla orbitatia pre ia . i Su s cip ere ta m i nimi citi a s seu pa tria seu propi nqu 21 12 G ERM AN IA
i cesse es nec m a a biles d ura n t q u a m am eiti a s ne t ; i pl c .
L u i tur en im etia m h a micidi u m cert o armen toru m a c
p ecoru m n u mero recipi tqu e sa tisfa cfia n em u ni versa d o
l m u i a eri cula sia res su n t i ni mus u tiliter i n p u b icu , q p ' e tem C on i ctibus et h os itiis n on mi ci ti a e iu x ta lib rta . v p
' l n n l u e cu n u e m orta li u m a r a ia ge s eli usi us i du get . q m q cere tecta n efa s h a betu r ; p ra fort u n a q u isqu e a ppa ra
lis ex ci it. u u m defecere u i m a do h a a s a tis epu p q , q p
' i u ra t m onstra tor h os itii et comes : ra x im a m da m u m e , p p
n i a t i a deu nt ne in ter st ari u m a ni ta te a cci no nv it , c e , p b
iu n t ur N a t u m i na t u m u e u a nt u m a d u s h os i tia p . g q , q i p ,
di cernit Ab eu n ti i u id r nc d n em o s . s q pra p osce it co e ere
et cen di n i a em f c ita a u den t mari s ; p a s i v cem e d a il s . G
n r u s sed ne d ta im i u ta n t ne a c e tis obli a n mu e ib ; c a l , c c p g
t i tu s i n ter h os it es ca mi s. ur. v c p
22 t a tim e sa mn a u em leru m u e i n diem ex tra S , q p q
h u nt la v antu r sa e i u s calida u u d u os luri mu m , , p t a p q p
ie s a t a u ti cib um ca i u n t se ara ta e sin ulia h m occup . L p ; p g
sedea et su a cui u e m ensa . T u m a d n e a tia n ec min u q g , s
i i i em n c te u e sa epe a d conv via procedu nt arm a t . D o mq
on tinu are ot n d n u lli ra bru m . crebra e u t i nter c p e o p ,
in a len ta s rix a s ra ro con iciis sa e i u s ca ed et ln v , v , p e v u e
ibu a ra nsi u n r d n li i i ni r t g t u . S e de reca ci a ndis nv icem mici tiia et i u ngen dis a ffin ita tibu s et a dsciscendis pri nci
ibu a de a ce deni u a c b ell ler m u e i n on i vi p , p q e o p u q c v is
onsulta n t ta n u a m n ull ma is em im c , q o g t pore a u t a d a
lices ca ita tion ea a tea t a nimu s a u t a d m a na i n a p g p , g s c
lesca en s n n a stu t a l t . G o nec ca lida a perit a dh u c s e
cret a ectoris li cent:ia a i ni p i c . erga detes ta et nu da om u m
mens os ters die ret ra cta tur e salva u triu s u e tem p , t q pa
ris est. delibera nt dum fi n ere nesciu nt c ti u nt , g ; on s t u ,
dum errare non n posau t.
14 G ERM AN IA
s uper nobiles a scendu nt : a pu d esteroa impares liberti n i
l n t m su n iberta tis a rgu me u t .
26 n a it e i n u su ra s ex tendere i n t um i de Fa n a g are t g o , o
a u u e itu m et A ri r q ue m a gis serv t r q am si v t ess . g p o
l ru m b u n i ersi i n i ces ccu a ntu r u o s n u mero cu to a v a v o p , q
i fa cilit a ma x i nter se secu ndu m digni ta tem p art u ntur.
a r r e nt a rv a er a n t em p artiendi c mp o u m ap atia p a sta . p
n o m ta nt et su er t er. N ec eni cu u r a te s u , p es a g m m b e t
et a m lit udin e li l b re nten du nt u t a ms ria a n p so a o co , p c aara nt et p ra ta sep arent et h ortos rigent : sola t erra e
se e i m era tu r n de a nn m u o u e i s n n i g a p . U u q q p u m o n
t oti e d u n e i es h iem s et er t a e i n tel d m iger t sp c . v e sta s lectu m a c v ocab u la h ab ent : au ctu mni p erin de n omen
n a i n ra n a c b o g o tur. 27 Fu n eru m n ulla a mbitio . i d solu m ob serv a tu r , u t
i l u i s m u S truem corpora cls roru m v iror um cert s ig cre ent r. rogi nec v estibu a n ec odorib u s cu mu la nt : su a cu iq u e
u n a i n et d lc r S lcru a rm a q u or d m g i eq uu s a i i tu . ep u m cs esp es erigit ; monu men toru m s rdu u m et a p erosu m
h on orem u t ra m d i rn a g v e efun ct s a ape a nt ur. L ment a a c
la crima a cit o dolorem et tri stiti a m t a rde na t Fe , pa u .
mi ni s lu ere h onest um est i r i g , v i s m em niss e.
H a ec in comm u ne de omniu m G erma na ru m origin e
a c bu s a u u i a i u m i ns ti m a ri ccepim s. N nc s ngu l ru m gent
' t u ts ritu s u e u a ten u s difl era n t u a e na tiones e G er q q , q
m a ni a i n G allis s commi ra erint ex d g v , pe iam .
28 Va lidiares olim G a llorum res fuisse su mmu s a u c to
u di u s uliu s tra dit u e r b es t eti m G al r m v J , ea q c edi ile a
la s i n m nis m tra n r u ant ulu m enim m n Ger a sg essos . Q a is
ob atab at u ominu s u t u a e u e ens ev alu erat occu , q q q g , pa ret p ermu taretqu e sedea p ro miscu a s a dbu c et n ulla regnarum pa tentis divin a ? Igitur inter bercyni a m s il G ERM AN IA 15 v a m Rb enu mqne et M a enu m a m nes H elvetn ; ulteriora
B o i alli ca u tra u e ens t enu ere . M a n et a dbu c Bo i i , g q g , h emi n om en si n a t ue loci v eterem mem oria m u a m g q , q
m u ti s cu ltori u s Sed u u m aci i n a nn v i s ta b . tr Anavi P o
i a i n m a b O a s G erm a n a ru m n a tion e , a n Osi a b Ara v i seis i n erm a ni s m commi ra v erint uu m ea dem a d G g , q b u c sem n a insti tu o a ribu s u ta ntu i n e a , ti , m r certum st q ui s pa ri olim i nopia a c li b ertate ea dem u tri u squ e ri
a e n a m a la u r n T re eri p bo q e o a t . v et N ervii ci rca a f fe cta ti on em erma nica e ori i ni s u ltra a mbiti si s n g g o u t, t a n q u a m p er h an c gloria m sa nguinis a similitu di n e et i n erti a G a llorum se s rentur I s m Bh eni r am b a u p . p a ip d d u b i e G erm an aru m o u li colu nt Va n i 0 ea ri ci p p g n T bo ,
N em etes . N e ii uidem u en u a m rom a na colon i a Ub q , q q e sse m erueri n t a c libenti u s Agrippinenses conditoris su i n omin e v oeentur ri in e r be u n trans essi olim , o g e u sc t , gr et ex erim ent o fidei s u er i a m Bh e i a lloca ti p p p s n rip m co , u t ar ce nt re , n on u t cust0 direntu r.
Omn i u m h aru m gentiu m v irtu te p ra ecipu i Ba ta v i 29 n l B h eni am nis colu nt on mu ltu m ex ripa sed i nsu a m , Ch a ttorum q u on da m popu lu s et seditione dom estica i n eas sedea tra n sgressu s i n q uibu s para roma ni imperii
e M a n et b n e et a n ti u a e soci eta tis i nsi n e. fi rent . o s q g n i r n ec u blica nu s a tterit . am n ec t r bu tie contemnu n tu , p exemp ti oneribu s et colloca ti e ni bu s et t a ntu m in u su m proelioru m sep ositi v elut tela a tque arma b ellis res er vantu r E st i n ea dem obse u i o et M a tti a c0 ru m en s . . q g Rb enu m pretu li t enim ma gnitu do popu li roma ni u ltra
i ta sede ultra q ue v cterea termin es imp ern reveren tia m .
finibu s u e i n su a ri a mente a nim e u e n obis cu m a u nt q p , q g , es tera simile B a ts n i i u a d i s e a dbu c terrae su s e s vis, s q p
i n solo et c aelo s eriu s a ni ma ntu r. N on numera verim 1 6 G E RM ANLA
i ul a u a n r n ter G erma n a e pa p o , q qu am t a s Rh enu m D a n u bi u mqu e consederin t eos qu i decu ma tes a gra s ex er
t l iasim s ui s ue G alloru m et in ia a u da x du cen . ev u q q op
i s es nis s lu m occu n ere x im b e p oss sio o p v . M o l ite a c ta p rom0 tisqu e pra esidiis sinu s imperii et pa rs p rovin ci a e
- h ab en tu r. se Ultra h a s Ch a tti i nitiu m sedia s b h ercyni a salta
n ch oa nt non i ta eifu sis a c alu stribu s locis u t eeters e i , p ‘ ci vita tes i n q ua s Germa ni a p a teaci t ; dura nt siquidem celles p a u la tim ra rescu n t et Ch a ttos su os saltu s h er
ro e u t r s mu a u e de a ni D ri a ra enti cyn i u s p s q i u i l tq p t. u g
r ora stri ct i a rtu a ina u l us et m a or a ni mi vi co p , m x v t i
r ultu t i G e n a ra t is s a llertia e go . m m u n ter rma a ion a c
ra n ere electa s a u dire ra e osit a n osso ordi nes p ep0 , p p o , ,
i n lli ca si n es difi e re im e e diem te gere oc o r p t u s di spon er ,
a llare n a ctem fortu n a m i n ter du bi a irtu tem i nter v , v
certa nu merare u od ue rari s im u m e nisi rem a n s e , q q s n c
diaci lina e concesau m lu re a n er i n u ce u am in p , p s p e d q
x e u mn a ob ur i n i e em su r a rm e reit . O r p ed t qu pe a
m i u n Ali a s a d ro e ferra ent s q oqu e et ca pu a o nera t . p liu m i re v i dea s Ch a ttos a d b ellum : rari ex cursu s et
fortu ita u n a . E u estri u m sa n e iri ri u m p g q v um id prop ,
cito arare v i ctori m c ele c t s u x a for p a ito cedere. v i a j t
3 1 midi n em cu ncta ti e r r c n ta nti e es t E t aliis , p 0 pi e o a a . G erm a na ru m p a p u lis u su rp a tu m ra ro et pri v a ta cu iu s
u e a u dentia a u d C h a ttea i n consensu m ert u t ri q p v it, p
mu m s dolev eri nt ari n em b arb a m u e submi ttere ‘nec q , n isi b eate ca cao ex u ere v etiv u m obliga tu mqu e v i rtu ti
oris h a n bit um . su per sa gui nem et spolia rev ela nt fron
tem aequ e t um demu m preti a n a acen di rettu liase dignos
u e atri a a i n i et i m ellibu a q p c p a rentib us feru nt . g a v a b
ma n et s ualor F tissimus u ue ferreu m i nsu er q . a r q isq p G E RM AN IA 17
a n ulum i nominiesu m i d en ti elu t i n ul s a t , g g , v v c um ge t , b l don ec s e os ede a stia a bao va t . plu rimi s Ch a ttoru m h ic
la cet h a bi tu s am u e an en t insi e i u l p , i q c gn a et h ostib us s m
su is u e m onstra ti . omni um en es h s i ni tia u n a ru m q p a p g , h a ec rim a sem er a ci es isu n a m n i n a ce p p , v ov . n a e p
u idem u ltu miti a re m a n u es u nt u q v s c . N ulli domu s a t a ger a u t a li qu a cu ra ; prou t a d q u emq u e v enere alu n t u r rodi i alien i contem teres s ui d n u i , p g , p , a ce ex sa ng s
nect u s t a m du ra e v irtu ti im s e p a res fa ci a t .
P rox imi h a tti s certu ni a m alveo Rh enu m u i u e 2 C i , q q 3 t ermi n u s esse s u fficia t si i a c en ter l n U p T c i co u t . T en cteri s u er soli tu m b ellorum decu s e u estris disci li n a e , p , q p a rte p ra ecellunt : n ec m aior a p u d Ch a tta s p edi tu m la us
a m en cteris e u itu m . Sic i nsti tu ere m a ores os teri q u T q i , p
n tu r bi lu ana i nfa n ti um h a ec u enu m a emula ti o imi ta . , i v ,
n n er fa mili a m n et ura persev era nt se es. I t et p e a tes i successi a n u m equ i tra du nt ur : ex cipit fili u s n on u t ce
e a m x imu s n a tu ed r u fer x ell et m li r t r a s p o t o b o e e . Ju x t a T en ctera s B ru cteri olim occu rreba nt ; n u n c 33
ha m a v a s et A n ri arios immi ra sse n arra tur u lsi8 C g v g , p B ru cteris s e p enitus ex cisis v i ein aru m consensu n a ti o
n u m cen u rbi a e odi o seu ra eda e du lcedin e seu , s p e , p ,
u d m e a n d m n n e s ect a cu 10 fa vore q e a rg os eoru . am p qui dem p roelii inv idere : su p er sex agi n ta milli s non a r
mis telia u e roma ni a sed u od ma nificen tiu s eat ob q , , q g ,
lecta ti ni o u lis e cide M a nea t u a eso du ret o c qu ce ru nt . q
u e entib u s si n on a m ert di u m su i q g , or n ostri a t c e o , qua n do i n u rgentib u s i mperii fa tia n ihil ia m p ra es ta re
fortu n a m a u s otest u a m h osti u m diacordia m . i p , q Angri v ari os et Ch a mav a s a tergo D ulgibi ni et Ch a 3 4
su arii clu du nt ali e entes b a u d erin de mem ora ta e . a qu e g , p
a fronte Frisii ex ci i u n t ma ori bu min eribu s u e Fri p . i s q 18 G E RM AN IA
su s v ocabulum est ex mode viria m. Utrs eque n a ti a nes u squ e a d occanum Rh en o p ra etex u n tur ambi u n tq u e
n n a i t immensos insu per la cu s et roma ia classibus v ga es .
i u u n eti a m a nu m illa enta im u s et su er ps m q i oce t v . p esse a dh u c Herculi s colu mn a s fama v ulgavi t : siv e a dii t
Hercules seu uid id u bi u e ma ni ficu m est in cls , q qu q g ,
e de a u ri ta tem eiu s referre c ons nsimu s . N ec fuit denti a Druso Germanico sed obstiti t ocea nu s in se si mu l a t
e n Hercu lem in u iri . ma x n emo tenta vi t sa n cti u s q u i q , q u e s e reverentiu s v isum de a ctis deorum credere qu am
scire.
35 H s ctenu s in occidentem erma ni no imu s I n G s m v .
n fi di A septentrienem inge ti ex u re t. c p rima statim
ens u an u am i nci i t a C a u ch 0rum g , q q p a Frisiis a c p ar tem li tori s eccupet omn iu m q u a s ex posu i gen ti u m la
teribu s a btenditur donec in h attos u s e in tur. , C q u s u e T a m immensu m terra rum spa tium n on tenent ta nt um Cau ch i sed et M plent : popu lu s i nter G erma noa nobili a
aimu s ui ue m a nitu din em su am m alit i , q q g iu stit s t ueri .
ine cu idi tate sin e im otentia u iete secreti u e ll S p , p , q q nu a
ro ella n ulli s ra i p v ocant b , p t bu s a u t la trociniia pa pula n
t ur. Id ra eci u u m v irtu tis a c v iriu m a r u en tu es p p g m m t,
uod u t su eri ores a an t non er in urias s se u u ntur q p g p i a q .
rom ts ta men omnib us arma s p p , e si res p a sea t ex erci
t us lurimu m ir r m , p v o u equ oru mq ue et quiescentibu s
ea dem fama .
C aucbi vel a us scribendum est non hanc us m P tel C i , C i , e
mace Ka 6 ‘ ' x0 c dicuutur hatt vero C herusei ue X ti t ltls , C i q , m o v « c i uo . b st . 4 79 , mediceus cod. recto C a uchis Wa lther i ( i T ue . 4 4 9 1 conf. Lucan , ) . hau . I 458 crini s ros a cos C la di p , g C i , u s n .
S t l. 885 C a nic us in Eutre . 3 79 a li i , p C cis . G E RMAN IA 19
I n la tere C a u ch eru m C h a tta ru mqu e Ch erusci u i 3 6
mia m s e m a rcen tem diu a cem illa cessi n p ti u tri er un t .
u e ncu n diu s u am tu ti us fu it q i q , qu ia i nter M p oten tea et v alida s fa ls o qu i esca a ; u bi ma nu a gitu r m ode
s ti a s e robita s n omin a s u eri ris u n ts i li p p o s t . I qu o m
b oni a e u i ue h eru sci nu nc i nertes a c elulti v a ca n q q C ,
tu r. h a ttis vi ctorib us fortun a in sa ientiam ce si C p s t. T ra cti ruina C b eru scorum et Fa si contermi na gens :
a d ersaru m reru m ex a e u o s a cii su nt u u c v q , q m in se u n
di s mi nores fui ssent .
E u n dem G erman ia e sin u m p r0 ximi oceano Cimbri 81
tenent arv a n un c ci vi ta s sed lori a i n ene v eteria u e , p , g g , q fa m a e la ta v estigi a m a n ent u tra qu e ripa ca stra s e sp a
ti a u oru m a mbita nu n c u o u e meti a ria m lem , q q q o ma
n e entis t a m m a ni ex itus finem Se n i us q u g et g . x ce tes
mu m et u a dra eaimu m a nn um u rbs nostra n ehat q g g ,
' quu m primu m C imbroru m a u dita su nt arma C a ecili 0 M etello a c Pa pirio Ca rbone conanlibns ; ex qu a si a d
a i a n ula t m om u temu s alteru m imper tor s T ra ia ni c a u c p ,
n Hi i du cen ti ferm e et decem a ni co gu nt ur. T amd u G er
ma ni a i n ci tur m e io ta m lon i s evi a a ti a m ulta i n v . d g p
v icem dam na . N on Sa mnis non oeni non His a ni a e , P , p
Ga llia e e n e Parth i idem sa e ius a dmon u ere : u i e v , qu p q pp
rta uid regno Arsa eis a cri ar est Germana ru m lib e s . Q enim ali u d nobis qu am ca edem Cra ssi amisso et ipse
a c ro in fr Ven tidi u m de e tu s r b e P e , a i c O i ens o i cerit ? At Germa n i Carb one et Cassi o et Sca u r0 Au relio et Servi l i n e M co u o u v el ca ti a io C a ep a a r q q e M a nlio fu si a p ,
l roma n o Va qu i nqu e simu l consulares ex erci ta s p ep u e ,
eri absh fl e n ru m t resq u e cu m eo legiones eti a m ca s s ru t. ' N e nne a u s M ari u s i n tali a di vu s uliu s i n c imm C i I , J Ga lli a Dr usu s a c N ere et Germanicu s in su is eos se t ) 20 GERMAN IA
r n x i n entes C a caesaria min dibu s percule u t. M a g p a e
n de a ti u m da nc e occa si one i n ludibri um v ares e. I ; dis
' cardia s na stra e et civflium a rma ru m eXp t tgna tîs legi o
n m hibern is etia m alli as a ifecta vere a c rursu s u lsi u , G , p , i nde proximis temporibus tri umph a ti magis q u am v i eti
t u oru m non u n a u t 38 N unc da Suevia dicendum es , q
m enim erm C h a ttoru m T enctera ru mv a gens : m aiore G a
nt r riis a dh u c n a tionib u a n omi ni a e partem obtine , p op
b u dis reti u a n u a m in commu ne u evi v a can ni usq e c , q q S
i na entis obli u a re crin em n oda u e s ub stri n t ur. I ns g g q q
re sia u evi a ceteris G erma nia sic S u ev oru m i n ge . S
ra r i n a liis entib s seu ca na genui a servi s aep a ntu . g u g
li u u ev o um seu u d sa e e a ccidit imita tiona a q a S r , , q a p ,
r ru m et i n tra u v en ta e s a ti um : a ud u ev os tione , a i p p S
e a d cs i tiam h orren tem ca illu m retro se u u nt ur u squ u p q ,
r i e re i a n rinci a c s a epe i n ip so v e t c lg t. p pes et ora s tie
b e ea cu ra ferma e sed i nnox i a e : n e u e nim rem h a nt . , q e
u n t a montu r e i n a ltit u dinem u and t a me v , q am et t erro
rem a dituri b ella ca m ti u t h ostiu m a ou li a orna n u p , , t r. se Vetu stissimos se n obifiasi mosq u e Su ev oru m Sa mu e
nes m amera u t . fides a nti uitatis reli i on e firm a q g t u r.
Stato tempore in silv am a u guriia pa tr um et pris ca for midine sa eram omnes ej usd em sangu ini s p 0p uli lega ti o nib u a m ount ca eaoque p ublica h omi ne celebra nt b ar
a bari ritu s h orrenda pri mordi . E st et a li a lu ca rev e
renti a : nemo n isi v i nculo ligat us i ngreditu r u t mi n or
a t tatem nu mini a e se ferens f te t po es s pr . si or p r0
a u a tolli et n r a ud li citu m er h I ps s est , t i su gere b : p u
mu m ev olv n ue omnis su ers ti ti o re3 ici t untu q p p ,
ta n u a m i nde i niti ti ibi re na tor o mn ium de s q a gen s , g u ,
cetera su b c ts a Ad icit n j e a tq u e p a re nti . i a ct0 ri la tem for
G E RMAN IA
Hu ma n i n lit u m et n tu m olim : n oritur , c o un c ta ntu m
a uditu r.
Juxta Hermu ndum s N s risci a c dei nde M arcoma ni
r i u a M com a n orum lori a i et Q ua di agun t. p aec p ar g v
u t u e i sa etiam sedea ulsi s olim B o is ir rasq e a q p , p i v t ut a s n e a di e e en erant e e p rt . c N ari aci Qu v d g . a u
G ermania e elut fren eat u a t enus a nubio era itu r v a , q D p g . M arca ma ni s Q u a di squ e u squ e a d n estra m mem ori a m reges ma nseru nt ex gente ips0 ru m nobile M areb odu i
u n a sed i s t et T dri genus ; iam et ex ternoa p a ti tur. v e
t n a i i Ra ro a rmis po e ti reg bu a ex a u ctor ta te roma na .
n stri a e iu n c mi nu s alent . o s , s p s pecu nia iu v a ntu r e v
Retro M arsi ni othini Osi B uri tar a M a rcom a g , G , , g norum u adorum ue cla d n t e uibu s M arsi ni et B uri Q q u u . q g
sermone cultu u e u e os ra feru n t. G otbina all q S v a g i ca , Osea
a nn0 ni cs lin u a coar uit n on ease G erma noa et ua d p g g , q
tributo atiu ntu r. a rtem tri ter m ar a ta e ar e p p bu u S m , p t m
u adi li ni ni im nt othini u o m a i Q ut a e ge s pon u . G q g s p u
‘ dea t et fe rum e diu n n es ue hi o uli r fi e t. Om q p p p anca campestriu m ceterum sa ltu a et v ertices men tia m iu gu m
u e i n d r n irimi t enim acin dit u u i q se e u t. d q e S ev am ce n tinnu m monti um u um u ltra od lurima j g , qu p e gen tes agu nt : ex qu ibu s latissime pa tet Lygioru m n omen i n
' lure ci t p s vi ates dillu su m . v a lentissi ma s nomin a sse s u fli ciet Horios H elv etona s M a nim s , , o H eli sios , N a h a nar
alo d v s. Apu N a ba uarv a los a ntiq ua e religi oni s lu cu s itu ostend r. pra esidet ss cerdos mu liebri a rn a tu : sed does interpreta tions roman a Ca storem P ollu cemq u e mamerau . ea is nu i n t v m i, nomen Alcis . n ulla simula cra nullum peregrina e superstitio nis v estigiu m ; u t fra
' tres temm t nc n tur e H u j ovenes ve n . C teru m an i s u per v ires q uibus enumeratos pou lo a nte populos a nte GERMAN IA 23
cedunt truces i nsita e ferita ti a rte a c tempore lenoci
nt u ni ra acu ta ti n ta cor o a ra a d r la n a r g , c p ra , t s p oe i
n ctes le u nt i sa u e formidi ne a t u e u m ra ferali s a g , p q q b ex ercit u s terrorem i nferu nt ; nu llo h ostiu m su atin ente n ov u m a c v elu t i n fernu m a sp ectu m : n a m primi i n omni b u s roeliis oculi i n u n tu ran L ios G a tba nes p v c r. T s yg re na ntu r aulo am a ddu ctiu s u c tars e Germ a n o g , p i q am a rum en Pr ti nu s g tes n on du m tam en su pra libertatem . o dein de a b ocea n o Ru ii L m mni u m u e h a g et e evii . O q ru m enti u m i n i ne a l dii et g s g rotu nda acu ta , br v es g a er a re es obse ui u m g g q .
S ui onu m h inc ci itates i n e ra eter v i 44 v , pso i oc ano, p ros arm a u e cl l dif q assibu s v a ent. forms n a v i u m eo fert qu od u trin qu e prora p ara tam semper a pp u lsui fro ntem a it l n s in a r g . n ec v e is mi istra ntu r , n ec remo dine la terib u a a d u n u n t : sel ta m u t n uibu sdam i g u , i q
fiu min u m et m u ta bile u t res escit h inc v el illi nc re , , p ,
mi i nm . E st a u d illos et O ibu s b n s ae u e u nu s g p p o e , q im eri ta t nullis am ex ce ti a n ibu a n n recari o u re p , i p , a p i
aren di N ec arms u t a u d cateros G erma n oa in p . , p ,
m u e cla u sa su b cu stode et u idem servo : pro i sc o , s d q quia su bitos h osti u m i ncu rsu s p r0 bibet oceanu s a tia sa
enim ero porro a rmatorum m a nus fa cile la scivi u nt . v ne ue n bi1em n e u e i n enu u m n e liberti nu m uidem q o q g , q a rmi s ra e nere re u tili est p p o gi a tas .
a ns ui on a a li u d m are i rum a c r e i 45 Tr S s , p g p ep m motu m : u o cin i clu i ue t rr m r e hin fides q g d q e aru o b m c , qu od ex tremu s ca dentis ia m solis fulgor i n ertu s adn
cl s n um i nsu er s u rat a dee aru s u t sidera h ab etet. o p diri f a d or c itis a s ici e u a si , orm s e u m et ra di oa ap p p rs o
ad icit . llu c a a ta nt ra i I u sq u e et fam a v r um n a tu . Ergo ia m dex tra s uevi ci ma ri s li tore Aestiorum gentes 24 GERM AN IA
a lluu ntur uibu s ri t us h a bitu u e Su e oru m li n u , q sq v , g a
bri ta nnica e ra i ar M a n r p p . trem deum v e era ntu . in
signe sup erstitionis formas a pra ru m gestant : id pro a r mis omni umque tu tela secu ru m des e cu ltorem eti a m
i nter b st s ra e ta Ra s ferri fre u ens fusti u m o e p s t. m q
n na Frumenta c u s a ti enti u a u am a . etera squ e fr stu p q
ro sol s d et mars p i ta G ermanaru m i nerti a lab orm t . e
scru ta nt r a s l u n m u a d i si lesum u , c o i omni um s cci u , q p g
v os a nt inter a da a t e i n i se li ta re le u nt . nec , v qu p g
i u t a rb arie u a esi q ua e natura qu a eve rati o g gnat b , q
tu m c m e di u ui n etiam i nter caters e a c ta o p ertumv . q i
men ta ma is a eb n a dedi t n omen r i c s t, dens e lux uria ostr .
i sis i n nulla u u de l i ur inf rme erfertur re p an : r eg t , o p , p
t iu m u e mira ntes a cci iunt u ssum ta men arb a rum q p . S
esse intefl as ui s terren a ua edam a t u e eti a m v olu ig , q q q
cri a animalia leru m u e i ntarlu cant u a e im licata h u p q , q p
mere ma x duress en te m a teria clu du ntur. Fecu ndiors
i itur n emora lu cos u e si cut ri en ti secretis u bi t ura g q , O a ,
b alsama u e suda nt ur ita Occidentia i nsu lis terria u e in q , q
case credid rim u a e v i ci ni soli s ra diis eX reasa a t ue e , q p q
li u n i n r i m m a r l u nt ur e i t em est q e t a i p ex mu e ab , s v p a
t u m i n a dversa litora ex u ndant . Si n a tura m au s sin i
a dm i ne tanta in m odu m taeda e a s cenditur alit ue oto g s, q Ha mma m pingu em et elen tem ; ma x ut i n pi cam resi
n a m e u i ni u a it n en es continu a n v a lent scit. S o b S o u m g t
t ur. es era imilea u n a di erunt u femina d mi t a , if , q od o
n n s eti a m s na tu r : in ta tum on ma de a liberta te , ed
se i t e enera nt . Hi n rv tu e d g c Suevia a fi is . 46 P eu sineru m Venetorumqu e et Fennoru m n ation es
erma nia rmati a a dscriba m du bita u a n u am G s u Sa , q q
au s ini u s u i a m B a s arna s osa nt sermone s ultu P , q o q d t v , , ,
sede a s domiciliis u t e ma n i a u nt Sord omni u m G r g . es G ERM AN IA 25 s e torp or procerum : s onnubna nxixtis n ennihil i n Sar
h a i m f u tu r en u m a ta ra m b tu a eda . V eti m ltum ex m ori b u s trax erun t : n am qu idquid i nter P eu cin es Fenna a q u e silv ara m a s menti um erigi tu r latrociniia parer
ra nt . Hi ta men inter G erma noa oti us referunt ur p , q u ia et da mes fingu nt et acu ta gestan t et p editum nau a c p ernicita te ga u dent ; q ua e om ni a diversa Sarma ti a
s u nt i n la ustro e u e u e i ventibu a. Fanni i a , p q q v e m r fa rita s feeds p au perta s : n on a rma n on equi n on p e
n a ctu i b arba estitui allas s a bile h u mu s l tea ; vi , v p , . so a
i n sa ittis s es u a s i na i s ferri a saibu s a s era n g p , q p p t. i demqu e v ena tua viroa pariter s s femi na s alit : pa ssim
s 0 mitant ur artem ue ra eda e et un ali e ni m p q p p t . N es ud in fa n ti bus feraru m imbriu mqu e au fi ugiu m qu am u t i n
r nt e an b u s e a liqu e ra mo um nex u co g tur. r deu nt iuv e
nes h a c aenu m rece taculu m . Sed b eati u a r itr n , p a b a tur,
u a m i n emere a ria inla bers re domibu s su s a alien s q g g , , a
or nas s metu ue ersare securi a d ersu s h a q u e f tu p e q v . v i min es s ecuri a dversus deos , rem d fficillimam a ssecu ti
t u t illis n e oto u idem o u s esset. sun , v q p C etara ia m fab ula sa : H elluaios et Oxi ons s ora h o
n m hu s u e cor era a t u e artu s feraru m e re. mi u vu q , p q g re
a i nsam rtum in medi um relin uam qu od go ut pe q . EX ANN ALIBUS
E X A N N ALI B U S .
a . . 1 4 a dditur m na rs raeteria ni e u i ( p C . ) ag pa p q
ti s et reb ora Germ ana rum ui tum cust des im era tori , q o p
a derant .
a 1 4 nam u sdem a sti i i ni h ( . ) e v s n fi bu s Ubiorum a
b a a nta r le ion es XXI . X e ti m a t le s b ( g V. I. X ) p r e u u vi
m u nia .
a 1 4 ra eci ui s la udibu a celebra na u a e a u d 34 ( . ) p p q p
s m l i n u s u lch erri s Germa n i a e illis u eg o ib p m fesiaaet .
a . 1 4 destina tum ex sidio biorum o idu m . 1 , 36 ( ) U pp
a 4 rimam a c icesimam le i n C a si l ( . 1 ) p v g o es e na . e
bi orum red xi r e ns ga tu s i n ci vitatem U u t tu pi gwi .
1 38 a . 1 4 a t i n C a u s hi a s oe ta v are s edition em ra e , ( ) p p
ita n t s ex ill um sidiu m a g e v arii dias erdi u m legion .
1 4 inta ran le ati a (a . ) g a b s na t u regresau m iam a pu d
bi oru m G erm a n cum da u nt aram U i a .
a . 1 4 com ressisse G erma ni a e a ulea. 1 , 43 ( ) p p p
1 4 aes uti ex em lu m etera n i h a nd mu lto ost (a . ) p v p i n Ra etiam mittun tu r specie defenden da e p rovinci a e ob
immi nent es Su evos.
1 5 a . 1 4 a eti ne ue resul Germa ni s its ba nt dum , 0 ( ) L q p g ,
o a mi su m Au u s m st is erdiia a tti n emur iuatitie b s g tu , po d s . At Roma n u s agmin a p rep are silv a m ca eai a m limitem
u e a ib eri o c0 e tu m scin di t ca stra i n limite losa q T p t,
fr ntem a s ter um v allo latera on o g c ca edib u s m u ni tu s .
i nde saltu s ob scuros ermea t con sulta t u e ex du p q , eb u e i ti nerib ua brev e et solit u m sequ atur an imp editi us et
i ntenta t u m a e u e h o Del n q stibu s inca u tu m. ects lo giora
v ia es tera a ccelera n tur etanim a ttu lera n . t ex plora tores
m ea m festa Germa ni a nectem a c solemnibus epulis lu EX AN N ALIBUS 27
s ci n sum eX editis s oh orfibu a ra eire et dicra m . C e a p p obsta n tia silva ru m a moliri iu b a tu r : legion es m edica i n ter a llo se u u n tur Ju vit n ex sideri bu s i nlu stri s v en v q . ,
i o M a s ru m e cir u mdata e sta ti on es t u nqu e a d v c a r e , t c
m t r u bili a ro ter u e m en sas n ullo stra tis eti a u m p e s p p q ,
n n an te itis i iliia. a deo cu n eta i ncuri a di s m etu , o p a s v g iecta a ra n t : n equ e b elli tima r s e n e p ax qu i dem nisi
l t r t m ulen a langu ida et s o u ta in e e to .
a esar a v ida s le i ones u o ls tia r e u la tio foret 5 1 C g , q p p , qua ttu a r i n cu neos disp ertit qu in q u a gin ta milliu m ap a tium ferro fla mmis u a er a sta t non s ex u s n on a eta s q p v : , miaem ti onem a ttu lit profa n a sim ul et sa cra at celeb er ri m u m illis entib u s em lum u a d T a fa n a e v e cab a n t g t p , q n , solo a e u antu r i u l ra milites u i sem iaa mn os q . s ne v n e , q , in erm es a u t ala n t i ra nt E x ci it ea ca edes B ru cte p ea s ec de . v ra s T u b a n tes si etes aalt ua ue er u os ex ercitu i re , , U p ; q , p q
resau a in sedere. u od n a r m du ci i n esai u e itineri g , q g u , c tq
et roelia . a rs e u itu m et a u x ili a ria e s oh ortes d u ceba n t p p q , m x rima le io t e ii e m n tis in is tru l u e p g , e m d s h p di e s m at s u na t ice i ma ni ex trum u in an i cla u s era iceaima la v s , d q t v
i r a firma it o t ca ri sos i eru m . S ed h oste g e ta g v , p s ta a, d n a c a men er sa ltu s a rri eretur i mm oti dei n l e g p p g , a tera et fron tem m odica a daulta ntes ta t a v i n a vi saim os
rrere T u r a ant r u e enais er a n s t i n cu . b b u q d G m a ru m e er vi a lev es coh ortes , cu m s a esar a dvestu s a d v icesima n oa v a se m a gna h oc illu d tempu s oblitera n da e sedi tien is cl mi ta b a er erent re r n s l u s er a t : p g , p p a are t u p am i n dec v
t ere . E x arsere a nimis u n ue i 1n etu erru tu m h o , a q p p p
e im u l rimi a mi s tem r digu nt i n a perta ca edu n tq ue. s p g n n i er i s copi a s ev a sere ailv a a ca stra qu e commu v e. Q u ie t u m i n de i ter fiden a u e resen tib u s a c ri0 ru oblitu s , q p m
m iles i n hibernis losa tu r. E X AN NALIBUS
' 1 52 N untiata es iberi um laeti tia enra u a aflesera . , T q
a . 1 5 ru so c s sa r a N orban censu libu s ( ) D a e , C io o
de rn ur G rma ni i m a n u o se it e co tr umph ua ne te bello , q d
u a n u am in s esta tem su mm a a e rs a t i niti a v eri e q q p p a b ,
e n i n i n h a a ce it na m s es t repe t o C t tos excurau p r e p . p stem i n cessera t diasidere h oetem i n Armi ni um a s Sege ,
mini us i nsignem u trumqua p erfidia i n noa a u t fide. Ar turb a ter G ermani a e S egestee parari rebellia nem sa ep e a lia s et s upreme conv i vio post q u od i n arma i tu m a p er uit : s u a sitqn e Va ro u t as a t Armini u m et ceteroa proceres vi nairet ; n ihil a u sura m plebem pri ncipibu s
nnofi a a t ue i si tem u s fare u o cri mi na et innoxi os a , q p p q
n re . sed arna fa t et i rm i di Se diss er e t V o v A in i ceci t.
gestes qu a nquam s on aenau gentis in b ellu m tra ctu s dia
r m a n eb a t a u ctia riva ti m dii s u d Armini u s co s , p o , q o
li m e u s alii a s ta m ra u era en r u 1 m mxcr fi a i p p t , g e 1 t a s
es s eri : qu a eq ue a p u d con s 0rdes v in cula saritatis i ncita
en ta iraru m a u d in fensea era m p nt.
1 itu r G erma nicu s u attu or le iones uin ue a u xi , 50 Ig q g , q q
liari u m millia et t u mu ltu a ri a s ca terv a s G erma na ru m eis
Rh en u m colenti u m C a esi n a e tra di t totidem le ione , g s, dupli cam sosi orum n u meru m ipse d usi t pa sitoqu e ca stello s up er v estigia pa terni p raesidii i n mente T a u no
ex edi tu m ex ercitu m i n Ch tt a ra it u ci p o o p , L o Ap roni o
a d mu ni ti ons s vi aru m et flu minum relis t0 na m r . ( a
' rum illi ca elo) aiccita te et a mnib us m edicia i nofi e nau m
iter re ara v ers t i mbres u e et fl m n p p , q u i u m a ns t us regre
dianti m etu eb a ur. Sed t Chatti s a deo impra v isus a dv s i u t u t qu od i mb ecillum a etate a s sex u s ta tim cap tu m
a u t tru cida tu m sit u n H a n , j ve tu s um Adra nam n a ndo
tra miaerit . Roma nosq u e pon tem s 0 ep ta n tea ars eba n t
dein tormentis sa i t a u e l g t i q pu si , tenta tis frustra s a mli
30 EX AN N ALIBUS
‘ N on hic mihi primu s erga populu m romanu m fidei et
ns a i a s ex u a a di va Au usto civitate da n s t u s co t nt e die . q g
su m a mi s s i nimica s u e ex estria u tilita tibu s dala i , o q v g , n equ e odi a pa tria e (qu ipp e p rodita res eti am iis qu os a nt e p a n u nt inv isi su nt) v eru m qu ia R oma ni a G erma niaqu a
ere t cem ell r ab a m r i dem con du s e pa qu a m b um p 0b . e go
re lis e mea s i ela torem fa deris estri m ra pta m fi , v e v , Ar i ni um a u d aru m u i tu m ex ercitu i ra eaidebat reu m , p V q p feci dila t us se nitia du cia ui a arum ra esidii i n le . g q p p
u era t u t m e a t Armini u m et consci oa i n i et fi gib s , v c r a
i a i t es s illa n ox mihi u tina m a tina ne isaima g t v . ti , p v .
ua e secuta su n t defleri ma ia u a m d e endi oaa n q g q f p u t .
eterum et i n s s i es ten s e Armi ni o t n c i , e a fa ctio e eiu s
i a er es u s su m . At u e u i rimu m t u i co a niect s p p a q b p pi ,
etera n ovis et u i eta t urbidis a nteh a b eo n u e v q , eq ob p ra emi u m sa d u t ma p erfidia ex solva m simul genti
n ru m ideneu a co ncili a ter si oenitentis u G erm a a , p m q am
n ci m m alu eri t ro n enta et errore fil en a p er i e , p i v ii v i m
i a dd u c a m fs te r t u p recor : filia m n ecess ta te b u s t e . um erit con u ltar u tru m ra e lea t u a d ex Armini o con s e p v s , q ’ ce it m e ita ast a es r clem n i p s n q u od ex a g n . C a e t re s on so lib eri r0 i n u ia u e e us nc lu i m p a p p q q i i o m ts te , ipsi ea dem etere in ro in cia ollice u r x i v p v p t . E erc tu m ra dux i t n om en u e im era toris a u s tere ib eri o a s se it Armi q p T p . n ii u x or v irili a s ex u s atirp em edi dit : edu ca tu a R av en n s e p u er qu o m ex lu dibri o s onfli cta t us sit i n temp ore
memoraba .
Fa ma dediti b eni ne u e Se esti s l a ta g q ex cepti g v u g , u t u ibu s u e b ellu m in vitia a u u ientibu s er s e q q t c p at , p v al dolore a cci it u u u er i n its m i olen p r. Armi ni m s p s v ti a m ra ta u x r s b e u e iti u x a ris u teru s o r p o , u i st s s rv o s v e dem a eba nt v oli ts ba t u e er Ch eru s os arma in Se g , q p c E X AN N ALIBUS 31
estem a rma in C a esa rem a esan e. n e u e rebri a em g , p q p t ‘ e re ium a trem m a n u m im e tore p ars b s t : g g p , g p ra m for
te e erc tum u orum t a t m a nu s u n am m u c m x i , q lier ulam
i tres le ion es t otid m le avex eri nt . sib g e ga ta s p recu
u i n n enim se ra ditia ne n e u e b sse . o p q a dversu s fe
min a s ra ida s s ed ala m a d e u g v , p v rs s a rma ta s bellum
t a c a carni a db u c G erm a n a rum i n l i r t re . u c a sign a ro
ma na u a e diis a trii s sn a en derit l q p p . ce eret Se
es i tam ri m redderet l g tea v s pa , fi io sa cerdotiu m h omi
n um G erm a n oa n u n u a m sa tis ex cu es tur s u o q o , q d in ter Albim et Rh enu m v irga s et secu res et t a gs m v i
der nt aliis en i i i . g t b us gna ra ntia imperii rom a ni i n ex
erta esse su li ia n es ia i te u a e a n x u p pp c , c tr bu : q q u do e e
ri n t irri tus ne is e erit ille i n n u mi na di ca tu s A u , q d c ss ter
u stu s i lle delectu s T ib erin a n im eritu m a dolescen g , , e P
tu lu m n a sediti osum ex er itu m a escerent. ai a tri a m , c p v p , paren t es a n tiq u a m allent qu a m domi n es et coloni a a
s Armi ni u m otiu s lori a s a c lib erta ti s u am Se n ov a , p g q ’ i i a e i m s ere gestem flag t es e s rv tu ti s dn ce eq u ntu r.
on citi er h a ec n on mode C h eru aci sed c0 nter 1 C p ,
n a e entes tra t u a u e i n artes In u iom eru a Armi nii mi g , s q p g
a ru u s et eri a u d R om s n os a u ctorita te. u n de m a or p t , v p i
s e n e ellu m m le u na i n ru eret C a e s a s s a ri m etu . t b o g
ci na m s u m q u adra gin ta cob ortibu a roma nia distrab en d0
tera s a d flu m en Amisi a m mittit e uitem b a sti p er Bru c , q
i si i se im osita s Pedo p ra efectu s fin bu s Frisi oru m du t , p p
n a s u or le ion r l s ex i t simu l u e e v ib u q a tu g es p e a cu v , q p
dea a u a e cla ssi s a u d ra edic m a mn em c onv enere. , q p p tu
iu m a d Ca u s hi qu u m a u x ilia p olli ceren tur i n commilit
lect o m i a u Waltherum 4 3 95 ro vul i edicei cod cis ( p d , ) p ata homi n m g e . 32 E X ‘ AN N ALIBUS
e iti u n B u teros u a u rentes ex edi ta cum m a nu s s t. r c s p
u ciu s Stertini u s mi ssu erm a n ici fu dit i ntsr ue s a e L G , q dem et p ra s da m rapp erit u n dev i s eaima a lagionis a q u i
a m D uctu m i n de a men a d u lti la m cum Va ro s mi ss . g mos B ructerorum : q u a nt u mqu e Amisis m s t Lu pia m
s n r a t tu m b a u d res ul t eu tob ur ieu si salt u a mu e i te v a s , p g ,
ula s di ceb a ntn i n q u a reliqu ia e Va ri legionu mqu e insep t r. Igitur cu pido cs esars m i nv a dit aolv en di su prem a militib us du ciqu e p ermoto a d misera tia n em omni q u i
r itu ob r0 in u oa a mi cos deni u e ob ca a dera t ex e c p p q , , q
rtem h omin u m . ra emisso a s cin a s u s b elloru m et sa P C , u t occulta saltu u m seru ts ret ur p onts squ e a t aggeres h u
ll i a m m n eret i ncedu n t m ide p alu du m et fa a s bu a c pis i p o ,
m a t a l s es i u u e a c m emori a deform s a. rima es o o , v s q p Va ri ca stra la to s mbitu et dimen ais p rin cipii a trium
le ion u m m a nu s ostenta ba nt dei n semiru to v a llo b u g , , mili fossa a sciss e ia m reliq u ia e con sedisse i n telligeb an
tu r : m edi o ca m i a lb enti a ossa u t fu era n t u t restite p , g ,
ra nt dis ects el a ers ts . a a s b a n t fra mina telorum , j v gg . di e g
e u oru m ue artu s simul tru n ci a a rb ru m a nts fix s era q q , o .
lu ci r in u i b ara e a rs e a u d u a s tr b u n os a s p 0 p q s arb , p q i s
n n i n es m a s e et ela dia p rima r um ordi um ce tur o ta v rs n t.
s erstites u nam a u t in cu la ela si refereba nt eiu s up , p g v p ,
i iase le a tos illis ra ta s a u ilas rimu m u bi hi c cec d g p q , p v ulnu s Va ro a da ctu m u bi i n felici dex tra et su o i ctu
m ortem i nv en erit uo tribu nali n ci n a tu s Armin iu q co o s,
u ot a tibu la ca ti vi s u a e scr s u t u e si n is et q p p , q ob e q g
a uili a er s u erbi a m illu seri q p p t. Igi tu r roma nu s q ui a dera t ex ercitu s sextu m post
cla dis a nnu m trium le i m sa n ullo n a sc en te a lie g onu os ,
n s s reli u a n su or m b u m e t e ere t om nes u t ca n q i a e u g ,
u n cta s u 0 nsa n ui neos a u c ta in h ostem ira moes ti i t c g , , E X AN N ALIBUS 33
f n i nde n simul et i n e e s o bs t . Primu m exstruende tu mu lo
ca espi te m es s aa r p osui t gra tiaaimo mu nera i n defu ns toe
et ra esentibu a doloris s s i s u d p o u . Q o Tiberi o b a u d p ro
batu m seu cu ncts erm ani ci i n deteri ue trs h enti siv e , G , exercitu m ima gin e ca eeorum i nsepu lta rumqu e ta rda tu m
a d roeli a et formidoloai orem h o ti u m re p , s s debs t : neq ue impera torem a ugu ra tu et v etu stissimia ca eremoniis pra e
ditum a ttra cters feralia debui sse.
Sed Germa nicu s ceda ntem i n a v is Armi ni um sec u
tu a u bi rim u m ca i s fu i t a vahi e u it es s M u m u e , p p q p q ,
stia in sedera t ari i ub e qu em b e p i t. Armi ni u s ca lligi s u os et p ra pia qu a re silvia monitos v ertil reperi te : mex
m r rum n di dedit iis ues er al l signu p o w , q p s tu s occ u ta
t t un e nava s ci e turb at u s a u ae mi saa e u e au v era . q q b sidiari a e soh ortes et fugienti um a gmin a impulsa s a ux e
a n onsterns ti onem tr udebantu r u e n lu e r t c , q i pa d m gna ra m vi ncentib u a i niqu a m neeciia ni ca esar p ra du cta s
i n strux isset. in de h ostibu s t err r u cia i legi ones o , fid m
liti : et ma nibu s a equ ia a bss essu m. M a x redu cto a d
Ami ei a m ex ercitu le ion es cla sse u t a d ex r g v e a t , repor
tat ars e uitu m litors ocea ni etsre Rh enu m , p q p iuesa .
a s cin a ui su u m militem du s ebs t monitu s u a n u a m C q , q q
n e ti s i ti n erib u a re re er u r ente n s u a m s g d s t , p a lo go q m
e su era e An u is tram ea s ets s in te a t u rrim p r . g s v r p lu des et quondam a Lu cio D emitia s ggeratu s : es tera
t enaci a ravi c s a s a ut ri i s i ncerta e an ir lim osa , g a v r t c cu m silv a e p a ulatim a ccliv s s qu a s tu m Armi ni u s im ple vi t compendiis vi era m et sito agmin a a nu stu m sar
i n e n eniaset C a esina e c i n i s arm sq e milit m quum a t s v .
ita nti u enem m do ru tea v etusta te entea re a du b , q e p p p n e ret simulq u e p rap u lssret h ostem ca stra meta ri in
lo c o la cu it u t O u s et alii roeliu m i nci ers nt . p , p , p p 3 34 E X AN N ALIBUS
64 B a rba ri p erfringere sta ti ones aeque inferre mu n i
edi untu r ta ribu a nisi la sesaunt, circu mgr , ossuraant. mi
a et cu a s s etu r O p era ntium bellsntiu mq u e cl mor. s ta p s
s u li in e r0 fu n ds ide a d riter Roma nia a dv ersa , locu g p , m
bilie ros edentibu s lubricus cor era r gra dum i n sta , p p g a
is n e u e librare ila i nter u n da s a tera n t. vi a la ric , q p p
u aludes ra s li n ro e C entra C heru scia su eta ap d p p , p c ra
membra h asta a i ngentes a d v uln era fa cien ds qu a mvi s
x demum i ncli nant ea a m le iones a dv ersa s pres ul. N o i g
t erma ni a b ro s era i ndefessi n e t u m p ugna s exemi . G p p qu idem su mp ts qu iete q ua nt u m a q u arum circum su r
u i s oritu r v ertere i n su b ects m aras gen tib us i g j , q u e ' et obruto uod efi ectum o eri s d u lica tu s b u m e , q p , p mi
r ua dra esimu m id sti endi um a s cina a liti la bo . Q g p C p
im eri ts ndi b a bah a t ses u ndaru m a ren di a u t p , mbigu a
eru m seiene a e u e i n terri tu s rumqu e r q . igitu r fu tu ra
n n ali u d ra erit u am v olv en s o pp , q u t h ostem silvi a
coerceret da ns e sa ncii ua ntum u e ra vi oris a mi nis , , q q g g ,
n a m medio mentia m et al a nteiren t. p udu m p errigeba
t l ca ua e tenuem a ciem a tere r ur p a ni fi , q p tu . deli gu ntu r
le io nes u i nta dex tra la teri u n a tvicesima i n la ev u m g q ,
i s ni d endum a d a men iceaiman pr m us g , v us a dvers um s e
cutu roa.
N x er diversa in u ies u u m b ar ari i o p q , q b fest e ep u
lis la a tu a u t tra ci n , eto c n so ore su bjects valli um a s re
sultati tie sa ltua com i erent a u d Roman os i n a lidi i nes p , p v g ,
interru t! veces a t ue i si a ssim a d a p , q p p i cerent vallo,
oberra rent tentorii s i nsomnes ma i s ua m er i ile g q p v g s . d it i u cemque terru d ra q uies. nam Q uin ti li u m V…
sa ng ui na oblitu m et pa ludibns s mersum cernere a t a u
dire v isu s est velu t oca nte m n o n tamen b t s v , o secu u , et
ma num iu te u deu tis re u lìs e G ' pp s . e ep la luce miss—na i n E X AN N ALIBUS 35
nes meta an c n u a u latera legio o t maci , loc m deseruere
re are cam o h um n u l a N e u e capta p p p e tia tr . q tamen
Armi ni us ua n u a m li bero i ncu rsu statim r0 ru i t , q q p p :
b us e coeno ss u enta tu i ss d u t sar fo isq e imp edim , rb a t
te in scr i u t circum mili s , tu s s gn0rum orde tqu e ali in
ore sibi u is u e r eru et lanta e a d ersu m im temp , q q p a p s v
‘ e u r a irru l i p ria a e , mp ers G erman oa iubet c am ta ns en ’ Varna et a a dem u e it fa ineta s le n es q eru m to v gio . Si mul h a ec et s u m d lectia scindit a men u s u a m x i e g , eq i q a
lnera i n eri t illi sa u in a su et l u me vu g . ng a ubri so pal du m la psa ntes am nesia rec t0 ribu s disiicere obvios pro
terere a cents s. lurimu s circa a nila s la bor u a e n e i p q , q qu e ferri a dversum i ngru enti a tela n equ e figi limosa
' tera a s cin a dum au stsnta t a ci em b u m e p a nt . C sufi osaa equ o dela pena s irenmv eniebs tnr ni p rima legio s ese
u it h o ti um s iditas missa ca eppos ui sset. i v s v o ede pra e dam secta ntium enisa equ e legion es v esp era scente die
da e u e i iseri aru m fini u i n a perta et soli . N q s m s . str an
ll etendus s er amisss ma n e a te dum v a um , p gg : g a x p r
eri ur h u ex siditu n on per q u a e g t u m s a u t r cs esp es .
man i uli a non fomenta sa uciis. i nfe c en ten tori a p , st0 s o o
n a a ut ornare ciba s di videntes , fun est as te ebr s , et tot h omi nu m minibu s un u m iam reliqu u m di em lamenta
ban tur.
Forte equu s s bruptis vinculis vague et cla more tsr 66
n i m u rb t n in e sen ritu s q u e sds m ocs urra t u obt a v it. a ta d
G erma noa sredentiu m u t cuns ti ru e stern a ti o irru pisse , tebatur ren t a d pa rt s a qu erum decu ma ns max ime p a ,
ibu a tu tior. a scina com arto av ers a b a sti et fugient C , p u ct ritate v a n a m esse formidin em qoum ta men n eq e a u o
idem baistere a u t retinere neq u e p res ibu s ne ma nu qu e
l u iret ro ectu s i n limine orta e miseratione mi item q , p i p 3 a: 36 E X AN N ALIBUS
m u ia er cor us le ati cu ndu m erat cla u si t demu , q p p g
v ia m : simul tribuni et centuria ncs falsum pav0rem esse
dosu crunt .
T u u s s ontra stos in principi a iussosqu e dista s um
re tem ori s a n ecessitatis mo t u n silentie a ccip e p c ne . am
se a c n ilio cm cra nds i n arm s aalu tcm d e o s t p , ma n en
m u c i ntra allum da nce ex u nan di h a staa a c du q v , p g p p ro pina su ccederent : ma x u ndique erump endu m illa cru
nu m e en i dsi f n ti a ne a d Rhe rv ir . uo u a re t ur p p q g , pl cs
il a efa ndas ma i s alud es sa e itis m h o ti u s v e, pr g p , v s m eu
eresec a t vi ctorib us decus loria m. u a e domi s a ra p , g q ,
u a e i n ca stri s b a ncata m emorat rcticu it da a dv e i q , rs s .
E u es dehi n s a rene a su is le a t rnm tribu noru m n q , g o q a
n lla bitia n e fortissimo cu i u e balla t ri tr di t u t hi u am q o a , ,
ee i n h ostem i n a derent. max ped , v
n d min us i n u i c G srma nu s s e s idinc et di H a q s p , up v ersi s du su m sententiis ageba t Arminio sincrent agredi cgrs ssosqu c rnrsu m per h u mida et immdits circu mv a
n îrent u a den e a c n i m r i e s t , tro iors I gu o c o et la s ts barba r ,
u t aliu m armi s a mbirc rom ts m ex u na ti on em v nt : p p p g ,
'
lnres s a t s i n s a rrn ta m ra eds th re. itur orta p p iv o , p p fa Ig di e p ra ru u nt foaaa s i niis innt cra tes summ a va lli pren
sant raro su er mili te e u a s e de x , p t q i b metu m fi o .
P ost u s m h a caerc m u nimenti s da t ur c b r i nu m q , o o tibua s g ,
cornu a ue a c t b e c n i u e q u a o e n re. ex in clamore c t im
ctu t ar ia G erman a ru m sircnmfun du n tu r ex r0 brant ca p g , p
n on his silva e nes alu des sed a e u ia loci s e 0 s de s p , q s qu a . H osti facile cxcidiu m et p a ncos a c acmermos cogita nti
s e nna tu b arnm ful or a rma ra m u a n to n i ns t an o , g , q i ap t
ma ors a ffu nduntu r : s s c u c u t n i j d bantq , reb u s secu d s a idi v i ta a dversis i nca nti . Armini u s i nte er I n u i o , g , g
m r e u a pos t gra ve v ulnu s p ugna m deseru ere : v u lgu s
38 E X AN N ALIBUS min u s miscra biles qu am qu os ba stia circumsidct : q uippe
h i n lori nm cx itiu m . illis etia m h onesta e mortis nana , s i g
Lux reddidit terram p enetra tu mqu e a d a mnem Viau r
ra t im osit s e dein gim qu o ca esar cla sse con ten de . p
e ion s a a nte fa ma su bm arsa s n es fides sa lu tis a n te l g e , v g ,
idcre qu a m cs esarsm ex ercitu mqne rcdu cem v . Jam Stertini u s a d a ccipien du m i n dediti enem Se
i meru m frs trcm Se esti ra emissu e i sum ct filiu m g , g s p p
da ta u tri ne eius in ci vi ta tem Ubiorum p erdu x era t. q
ni f ile e i n a n i u lio ui s ui ntilii v e a , a c S g mero , su ct t s fi , q Q
illu s di eba u Vari corpu s si se s t r.
a 1 6 eteru m iberio an d i n rs tum a sidit t u r ( . ) C T h g s
a re ien a n e s ecie G erma nicu m au c tia le ia b ri s Or ti , t a p g nibn a str b eret n e is u e rovin aiis im ositum dolo s b a , v q p p
simu l et ca ibu s ob ectaret. A ille u an t s cri ora i n s i t , q o eu m studi a mili tu m ct a v ersa p atru i v olu n ta s calera n ds c victori a e intentior tra ctare p roeli0rnm vi s a et qu a e sibi terti um iam a nnu m b elligera nti es eva v el prospera
cvcnissent. fu nd G erma n e u sti l is u a ri i oa s ci e t i s oc , i v sil ia alu dibu i s e et ra em atura h ieme v , p s , brev a e ts t p su u m mili tem h a nd peri n de v ulneribu s qu a m sp a tiis iti ner um da mna armoru m uffi i : feasa s a lli ministra n , c G a s dis aq uis : longum imp edimentorum a gmen epportu nu m a d i n sidia s defensa ntib ns ini u u m s t i mare i ntretur , q . s ,
rem ts m i sis ossessioncm et h ostib n tam sim u l p p p p u s ig o , b ellu m ma tu ri ns i ncipi legionesque et comm ea tn s pari ter v ehi : i ntegru m equ item equ esqu c p er ora ct alveos
fi edia in Germani fere u mi nu m m a .
lectionem sedls nm non muta ua mvis fa lss m nemo n q . e im fa c le m h i i i i i persuascrit Hnnsa m gran ng ca m R omania dici pa tnis sc Unsin im uo e tores recentiares fere omnes re rn t g , q d di cepc n . E X AN N ALIBUS 39
i nten di t issis d Igitu r bu s . m a censu s G a lliarnm
' b li i telli o ct a o Anti o ili us et An te u t C Pu o C i , S i s e a e
r n d e cla ssi ra e nu ntu s in a fa b ica a p p 0 r. mille n a v es su f
fic ere v iss e re ara ta e u e a li a s brc es a n sta p p q , v gu pu ppi
rora u e et la to u tero u o fa sili us u s tu s t lera rcnt p q q fl e ,
u a edam la n a e carin is u t si ne n ox s siderent lurea q p , , p
a esiti e u tri n u e n b ern a cu li c n e re p p q g a , o v rso n t pen te remi gi o hi n c v el illi nc a pp sllerent m u lta s p e ntibu s stra
ta a su er u a s t ormenta eh ercn tu r simu l a ta c feren , p q v , p
di s uia a t omm es eli h a biles cita c remis a u e q u c tu i : v s ,
a s e te r r m I n geb a n tur la s ri tata mili tu m i n sp eci s m r o e .
s u la B s ts v oru m i n u a m conv enirent ra s di eta ob fa q p , cilea a ppulsu s a ccipi endiaqn c s a pii a et tra n smi tten dnm
d e um n a N am Rh en u s u n a l eo n i a b ll opportu . a v co t n u u s a u t modi ca s in s uls a circumv en icns a pu d prin cipiu m
a ri b a tav i v elu t in d u os a mu s e di viditur serv a t u e g , q
n om en et v i olen ti a m cu rsu s u a erma ni s m rs ev ehi , q G p
tnr d a nce ce n m s es a d llis a m ri am ls ti a r , o a o i c tnr ga p
t la s di or ffl n s e n ment o V a h a l m c e p i a ue s . v erso g a e a c o ls e dicunt : m a x id q u oqu e v os a b u lu m m u ta t M a ss flu
' mi n e eiu aque imm ensa era eun dem i n occa n u m a llu n
S d du m di n n a Sili nm le a tum e ca esa r a gu tu r av e , g
s d n u n em in h a ttoa fa cere u b et u m ex pe ita m a u i rr p ti 0 C i . ipse a u di ta ca stellum L u ppia e flu mi ni app ositnm ob si dcri s ex le ion es eo dnx ît N e ue ilio ob su bi tos im g . q S brcs a li u d a ctnm qu a m u t m odicam p ra eds m et Arpi prin cìpia Ch a ttoru m con j u gam filiam qu c rs p eret : n equ e s a a ri c ia n f ere a d fsm a m a d ea op m p u g a e ob sessores a c ,
n tu s e u s dila 3i T nmu lu m ta m en n u er v s ria ni s v e i p . p i legi onib u s stru ctu m et v etarem a ra m Dru so sitam d s
ec r n i n e atria ri nce s i s e i e a nt . resti tui t aram h o or q p p p p 40 E X AN N ALIBUS cu m legionibu s ldes u s urrit : t u mq m iterare h and v i
lis a Rh en a m s u m . et cnncta i nter ca stellum A oncm s i ne vis limitibu s aggeribu sq ue p ermu n ta . Ja mqne classis a dv enerat qu u m pra emisso ca m mes tu et distributis in legi ones a c as sis e n a vibu s foa
m d n me in res u s reca tu s ne Dru sa , cu i ru si a a e no n , g s p q su m p a trem u t se ea dem a u sum libena pla s a tu sq uc ex emple a c memori a s on silioru m a tqu e a p erum iuv aret ; la cu s i nde et occanu m u squ e a d Amisiam Hu man se
cu nda n i ti n r i u r cla ssi Ami sia e relicts av ga o e p e veh t . s
la eva a mne rrs tnm u e i n ca u od non s u bv ex i t. , e q q
ra n i m I a l t sposuit m litem dextrs a i n terra e itnru . t p ures
ie e cic d et a uae idem a s d s lfi n ie p entibu s ab sumpti . q qu legiones prima a estusria nondum a ssrcscente nu da in trepidi t ra nsi ere : p ostrcmu m a u xilio agmen Ba ta vi
ue i n arte ea d u m i neultant a uia artem u c n an di q p , q q
a stenta nt turba ti et u ida m h a ti M eta nti ca stra , q us sunt .
ca s eari n ri a ri a rum def c mi A g v e tio a tergo nuntia tur. s sns illi so Stertin i us cu m equita s t arma tura levi igne
et s s cdibu erfidia s p m u ltu s est . Flu men Visnrgis Roma n c e Ch ernscosqu e i nterli ne
b a t c n n ri ri miniu . i a i p a cu m ceteris p rimo bu s Ar s s d
stitit u s csito ua a n s a ess r v enisaet ost ua m s dcase q q , p q
res onsum est lieer fr re llo i a ra v it. p , u t et cu m a t co qu
erat i s in ex er i tu n m n a in i nia fide et c , s eg a e to Fl v ns , s g s misso p er v u ln u s oculo pa ncia a nte a nnie du ce Tibe
i tu ermi r o. m p ssu m p rogressneque salu tatur a b Armi nio qui a ma tis stipatorib us u t sa gittarii nostra p ro
ri a dis ositi abscedercnt st l et st ua m di ressi p p po u a t, p o q g ,
u n de es def rmita i ? i s t fr illo locu m o s or s nterrog a trem. ? et proelinm referente q u a dna m pra emi nm recepisset
u irit . Fla v u s a ns i a sti endia t u c ns q p , orq em ct ara m, EX AN N ALIBUS 41 alia qu e milita ria dona memorat i rridente Armi nio vilia se rv: tn p ra emia .
E x in di ersi ni n r ma v ordi nntnr. hi s mag tu di em o na m a pes ca s ea ria ct vi cti s grav es p oenas in dediti o nem v eni en ti aratem clementi n e u e con u am et p s m , q j g
filium e u s h ostiliter h ab eri ille fs a a e lib ertatem i . a p tri , a vi ta m p ena tralee Germa ni a e des e m a trem p recu m eo ciam n e re in n rum et a fli niu m deni u e entis s u s e , p p q o , q g desert r m ll t P a u or et p odi t or qu am imperator esse a e . la tim i nde a d iurgi a prola p ei q uo mi nu s pu gnam consc rerent ne flu mine quidem i nteriect o cehi beba n tur n i Sterti ni us a ccu rrens plenu m ira a arma qu e ct eq um n
ss en tem Fla m ttin u is C erneba u r contra mini p o vu a set. t
n na m le la bu n dua Armini u s proeli nmqu e den nntia s . p
ra u e la tino serm one i nter a siebat nt ui romani a i n q i , q
ca trie du ct r a ri c s o p pu la um merniss t.
im etc 2 lt P ostare di e Germa n a ru m a si ea tra ns Vi surg ,
ti a c i en u i u e im ositis da re in t . c sa r nis p tib s pra es diisq p discrimen legiones h a nd imp era tori nm ra t us equitem
va do tra mit it r cf ere Sterti niu s et a n u mero rimi t . p s n p
pila ri a m Acmili u s diata ntib ns loci s i nv estì u t h ostem
di ald dux du cerent . Q u a selerrimu s a mn ia Ch ari ov a
B ta r e t cu m h eru sci fn a m simu la ntes i n a v o u m m pi . C g plan iti sm saltibus circu miects m tra x ere : dein c oorti et
undi u e elfusi trndnnt a dv ersa e i nstant cedentibu s cal q , ,
lestos u c i n orb em ars con ressi u idam anxi o us ro q p g , q p iti a turb a nt . C h ari ovalda di u su slcnta ts h ostium as cv
fra n erent h arta tu s su os n t i ngru entes ca terv as glob o g , li a tq u e ip se i n densissimos eru mp ens congestia ta a et
‘ sullosso equ o b hitur s e mu lti nebili um circa : cets r0 s v is s ua a n t eq ui tes cum Stertini o Acmilioq ne subvenicn
tes ericul p o ex emere. E X AN N ALIBUS
Caesar tran sgreaeue Vi surgim i ndicio perfuga s co
neseit delectnm b Armini o l cu m u na e n g a o p g . co ve
e i n i n il li niesc t alia s n a t a ea s v a m B areu sesra m , a neu
r s u n c rn a m cs stroru u nation em H a i o q e o tu m a pp g . b ta
i ndi ci fide et cerneban tnr i nes su ressi u c ro i na s , g , gg q p p ep cs ula tores a ndiri fremi tu m equ oru m i mmensiqne et
i n n d ti mini mu tt itur re in u o co i a g s rmur a ulsre . Ig p p q au mma c rei discrimin e cx plora ndum militu m a nimes
ra tu s u ns m i d m oda i n cerru t um foret secu m a i , q o p g t s ba t : tribu n os et cent urionea la s ts sa epi us qu a m com
erta n n tiare liberta ru m ser ili a i n eni a a micis i nessc p n , v g ,
a dula ti onem. ai con ci o a catur illis u o u e u a e a u ci v , q q q p
i nci i a nt reli nos s datre ere : eni tu s n oscen da s m en tes p q p p , q u um secreti et incustodi ti i nter militares sibos spa m
tu m r ferr n a u t me p e e t. N e s ta coapts egressu s a ugu rali p er occulta et vigi
lib ns i na ra ca mite u n ntestus h u meros fari na elle g , a , co p ,
a dit cs strorum v ia s daiatit ta bern a cnli fruitur ne fa ma , a s q
su i nu m hic nobi li ta tem d u cia decorem a li us luri i , q , , p m
a tien ti a m s omita tem er seri a er os os eu ndem a ni p , , p p i mu m la u dibu a ferrent rcddends mq ue gra tia m i n s cia fa teren tu r : sim u l p erfides et rup tores pa cis u ltioni et
lori ma cta n dos nter u e u u h ostiu m la tina e g a s . I q a n s ,
lin u a s sciena a cta a d a llnm e u o ce m n g , v q v o a gna co
u s c t a ra s et ti endii i n dies n c b ell i ge g s p , de a aretu r,
sesterti oa cen ten a s si u is tra nsfu is t rmin ii nomi ne , q g se , A
tnr I n s en dit cs s on tu m l ire p ollicc . e ia legion u m irs s : v en t
dies da rctnr u n a su m tu ru m militem G rma na ru m , p g , p e
a r s t ra cturnm con u cs a cci ere a men ct ma trimon ia g a , i g , p ,
a c es u ni a a h st m a s in a re e tis ferm e p o iu pr eda e de t . T r
i ilia a ss lta t m ca strie sine con ectu teli st u a m v g u u cat i , p o q sre ras ro mnnimentis s oh ortes et nihilr mi s n b p e s nm se sere . E X AN N ALIBUS 43
N ox ea dem la ctam Germa nico quis tem tulit vi dit qu e se operatum et sangu ina sa cri rcsp erss pra etex ta
u s a ce isse p uleh ri 0 rcm ali a m manibu s a v i s e Aug ta s c p .
An min e s ddi entibue au s i ciis v a es t s onsienem s tu s a , c p , et q u a e sa pi entia pra eviaa apta qu e i mminenti pu gna s di sscrit N n ca m o m ti man e a d r0 eliu m . o p s odo mili ro p b n ed i a i il n e enim im o es, s a r t o a dsit s va e ct saltus. c men sa b a rbarorum acu ta enormes h a sta a i nt er tru nca s arboru m et cu s ta b u me virgults peri nde h a b eri qu a m
ila et l i c h a den aercnt p g a d os t s ercnti a s erpari tegmin . i ctu s era mu cronib us qu a ererent : n on lorica m G er ma no n on aleam n c c ut idem farr ner a ve fir g , a a qu a v m a ta , sed vhni nu m tex tus v el t enu es fu ca ta s calore ta bulaa primam u tcunq u e a ci em h a sts t s m ceteris pra e
u sta a nt b re i s tel i en t or u m et v a . ia m corpu s u t v v
a d bra em im ctu m lid la u lneru m a v p v a u m , sic nul v p
tienti s : sin e u dore fla itii s e ura du su m abire p g , in c ,
fu a re : a v id s a d rsi s i n n i ini n on g p o ve , n ter s ecu n da o d v ,
huma ni uri m i s emores. si ta cdi o v iaru m a c m a ria finem
cu i a nt h a s s cie ar ri ra iorem a m Albim u am p , p a : p p i q
Rh enu m ne ue b ellu m u ltra m odo se a tria a trui ue , q , p p q
v esti i a remcntem iisdem i n terri i ctorc m siatcrent g p a v . Ora ti on cm du cia s cen tu s militu m ard or signu mqu e
u na s datu m rmini u a r er a n ru m p g . N ec A s u t cele i G m a proceres omitteb a nt anos qu isqu e testa ri : b oe esse R o
ma nos v ariani ex ercitu s fn a cisaimos ui ne b ellu m g , q
tolerarent sediti onem i nduerint u oru m a rs a nnata , q p v uln eribu s tergum p are ilu s tibu s s t p roselli s fres ta s
f n i an t artu s i n e ai s rursu m h os tib u s a dv ersis diis ebi ci ,
n u lla boni a e cla s s cea ni u a e p . s em q uippe et avi o q
sita n e u is eni en r ne u lsos reme q v tibus oes urre ct , p p
ret : sed u bi misc is v entorum usrint ma nu s , i na nc v ict 44 EX AN N ALIBUS
remornmve subsidi nm. meminissm t moda a variti a e,
su erbia s aliud ibi reli uum u em ten ere sm dclita tis, p : s q q
li berta tem a nt mori a nte servitiu m
2. s i n am um cu i Sic as sensos et precliu m p ossentc s p ,
i r im Idista viso nomen dedu s nnt. i a medina i nter V su g
c a lles u r a fl ni rominenti a mo n t c , t ip s umi s ss dunt a u t p
ti um rcsistnnt ins c u aliter ainu s tnr. one ter um i n , q p g surgeba t silv a editie in altum remis et pu ra h nm o i nter a rb orum tru nca s s ampu m et prima silvaru m b a rb a ra
ic e l e i n iders t roeli s nti a c s t nu it : so i Ch ernsai j ug s , u p
bu s R a ni de e n er n er ex ercitu s sic om a su p r i curr e t. N ost i ns essit : a ux ili ares Galli G ermaniqu e i n fronte po st
u os editcs sa itt rii dei n u attuor le ion es et sum q p g a , q g
d a u r t ri a r d t c ui e c s sar u b a p a e e i cobo tibua ac elec o q t a , exi n totidem ali a s legiones et levis armatura cu m equ ita
sa itta ri o etera e u e oci h e i ntentu s g c q s ornm s o ort s . p a ra
t us u é miles u r a ni s e q , t a de gmi s i n a ci em s e iat ret.
Visis Ch eru ssornm ca ter ie u a e er feroci… ro v , q p p rnp crant v alidi ssim os equ itu m i ncu rmre latu s Starti niu m cu m ceteris turmis circumgredi ta rga q u e i nv a dere
b i or In rcs nl h err iu et pse in temp e a 1fu tnrn s . te p s imu m
a n urinm os ta a ui la e etere il a e e i n r i s g , q p s v t tra e v s e,
i rat re d ertere ex cl s t iren se u eren mp e o m a v . sm t q tu r
roma na s r ri le i num na . i u l e e a v e , p 0 p a g o numi s m p de stris s si es i n fertur et pra emism s a qu ae p ostrcm a s a s la tsra imPulit : miru mqu c di ctu du o h ostium a gmina di
v ersa fu a u i silvam tenners nt n e a i ca g , q i a p rt , qu mpis
a dstiters nt i n silvam rnebs nt . mcdii i nter h a s h eru ci , C s sellibu s detru debantu r inter qu os insignia Armi nim
m a nu voce v u lnera su enta b at u na m i n cu bn era t u e , , st p g , q sagittariis illa rnp tu r us ni R as ternm Vi ndelicor umq n e
et alli ca e coh or es i na ob i s g t s g iec s ent. nisu tam en ca r
46 E X ANN ALIBUS
acqu e i n silvam a ditn i ns ederat pars obiestu m a ggers m
eni teretu r u od ardu u m sibi es tera le a tis er i s , q g p m it .
u ibns la ns ev enera nt fa cile irru ere u is Q p p , q i mpu gna n du s agger u t si murnm su ccederent gra vibu s su perne
fli nb s ntur Sensit d x r i ctibu s son ct . u imm em comi nu s ' pu gna m remotiaqu e p anlnm legioni bu s fu nditores libri
a res u ex cu terc tela et rotu rbare h s e mis t q e p o t m iubet. sa e e tormenti a h a sta a qu a ntoqu e conspis ui magis p r0
t nto lu ribus uln de i mus p ugna tores a p v eribu s jest . Pri ca caa r cu m pra eteriis cob orti bu a capta v allo dedit imm
l e lla to illis ra du ser 1 1m tu m in si va : s a g tat . h ostem a tergo
u R manos flu men au t ma ntcs sla d n n ri a u e pal s, o n eba t : t q
ce si in l co s es in v irtu e l i ne s tas o p t sa u s ex v ctoria . N es minor Germ a nia s ni mus sed genere pu gna e
t ar a u er s n tu u a m in en li d a e m ra m s p a b r , q g s mu t tu e arti
locis ra e10 n s s h asta a n on rotenders t n n p g p o colligeret,
ne u e sultibu s et v cloci ta te cor ru m teret r q as po u n , cons ta
e a d r cli um n e sta bil p o . co tra mil s cu i s cutum pa s tori appressu m et i nsidens capu lo manna lata e bs rba rornm artus nuda era feders t v i s mqu e strage hostiu m a peri
ret im r0m to am Armi nio ob conti n a eri ula i , p p i u p s , s ve
illum escu a c e tnm ulnu s tarda em t u c n r e c p v v . Q in t I guiomeru m ta ta v a litantem asia fortu na magia qu am v ir
d m ni u s u ma i a noescr tu tus eserebat . Et Ger a c q o g a g e r
etr r i n a i i ra ba t ue i nsietercnt ss cdibu s d s x e s t teg m e c p t , o q ,
c i i s l interneci n n l nil a pua a pt v s, a am e em gentis fi em b e lo f Jam ne sera di ci subdu e f are. q cit x s cie legionem a
siendis castrie: cetera s a d noctem ornare h osti um sa tis
ts s sunt. e ites ambi ue e qu g c rtavere. Lauda tis pra s ensi a ne victoribus cs esar congeriem arma ra m strux it su perb o s u m titnlo : DEBELLAT IS IN TER RHEN UM ALBIM QUE N AT ION IBUS EXER E X AN N ALIBUS 47
CIT UM T IBERII CAESARIS EA M ON IM EN TA M ARTI
ET A G SACRAVISSE da se ni hil ET JOVI U USTO .
t i n idi a e s n r tu s a ddidit, m e a v , a coneeicnti a m fa stie sa tis
e M ox bellu m i n An ri ari n sse. g v os Sterti io ma nda t n i
e era ias t t u e n hil h dediti en m p ro p v cn . a q illi supplisce i a
n ue n o eni am om ni um a c e ere d v c p .
Sed a ceta to a m a dulta le ionu m alia s itin ere ter i g 2, 23 rastri i n hibern a eula rcmissa e plnrcs ca esar cla ssi im
ita a er Hu man Amisia m s ca n i n c c ri p os p e o v x it. A p ma pls cidnm a equ or mille n av iu m remis strep crc a u t v elis
' imp elli : mex a tro n u bi um globo cflnsa gra nda simul
v ariia u ndique procelli a i n certi flustu s prospecta m a di
m ere re imen im edire miles ne s idu a et s m a , g p , q p v a su u m
ri i na ra s du m u a a u ta el i n e fi s g t rb t n s v t mp cs v c iu v a t,
o ffi ia ru denti u m s o… eb mna d h in l c p p s t. O c c coe um
et mare omne in a u strn m es s it u i a , q tu mi di s G ermania e
terris rofundis a mni bus i mmen n , p so u biu m tra ctu v a li da s et riga re v ici ni septcntrionis h orridior repa ît di s
iesitqnc n a v ca in a perta ocea ni a u t insuls a sa xis a b
er c ul a da i fe t s ra ptis v el p o c t v a n s a . qu ibu s pa u lu m a egrcq ue vi ta tis p ostq u am mnts bs t a estus a a demq ue qu o
v cntu a fereb a t n on s dh a crere a ns a ris n on ex h a urire
r en tes u ndas otera nt : e u i nm en ta ss rcin a c i M p p q i , ,
ra s s i i ta ntnr u e le aren ur al ei a etiam arms p p , q v t v mans te l fl u eru r en e s p er a tera et u ctu s p g t .
u a nto v i olentior es tero ma ri a cea nu s et tru culen 2 2 Q , 4 tia ca eli p ra esta t Germa ni a t a ntu m illa s la des n ovits te e t m a gnitu din e ex cessit h ostili bne circum lita ribu s a ut i ta a to et rofunde n crcda u r n i aim u m c sine v s p , t t ev s a
c a ra na i u m h a u ata e su nt lnrc s a u d t rris m are. P v p p i ns u ls a lon i ne sit a a e s cts e miles ne n ullo illi s h omi g i , q n u m s ulta fa me a bsnm tu nisi u os cor era e uoru m p a, q p q 48 EX AN N ALIBUS
ea dem elisa telers v era nt . sola Germanici triremis C au
rra s nlit u em er omnes illos dica ch eru m te m pp , q p nectesq ue a pu d ssop uloa et prominentes ors a q u a m se
x c hibn ere a mi ci u o ta nti exitii rcum cla mitaret , vi e q
t ndem relabcnte s esta minu s ea dem mari eppeterc . Ta
et secu nda nte v ento cls nda e na ves raro remigio a u t i ntentis v estib ua et qu a edam a v alidi oribu s tracta e re
e e u as rs ti r f misi t nt ssrutarentur i nsu v ert r , q p m e estas
ls a collecti ea s ura l ult An ri varii nu er . p erique m a s g p
fi i i ns reddidcre i n dem a ccep ti rcds mptos s b inter or b ,
ida i n B i tan i a r lis U qu m r nis m ra pti et rem sai egn . t
uis cx len in u re en rs t mira cul narr nt im q g q o v e , s aba v
r i nu m a t i na u t lu re m n a ie a m i tu b di a ve c a , o stra m r b
u as h m nu m e elu u i i g o i t b sr m formas , v sa s ve ex metu
credits .
2 25 Sed fama cla ssic s misea e nt G erma noa a d s a m , p
bell: its cs esarsm ad coercendu m era a i xit. C io Silo
s um tri i nta editum tri bu a e uitum millibu s i re i n . g p q Ch attos imp ers t : ip se maioribns ca piie M arcos irru m
it u orum u M all cn du s n a er i n dedi tie n em p , q d x ov p a c cep tu s propina lu ce defesss m v ari an a a legis nia a qui
ra sid sar ari i ndi cat M issa cxtem lu la m m edi co p e ia v . p
manu s ua e h ostem a fronte eli caret alii u i tar a c ir q , q g ' cumgrsssi reclu derent b a mum : et u tri aqne a fi ni t for
t u na . c o rom t i 0 r s a esar er i t i ntrorsn u la t p p p g s p a p ur, ex ssi ndit n on a u sum s ongrcdi h ost em a u t ei cubi resti terat statim pulsa m nes un qu a m ma gie nt cx captivis
n e t entem ui cog i tum s pav . q ppe i nvi sta s et nullis s e sibu s sup erabilcs R oma nos pra edis s b ant qu i perdita
cla sse amis i mis s n s a t e u ir ra m , a s ar post a tr s q oru m v a q ne corp 0 ribus litors eadem v irtute pa ri feroci a et
v alu ti a nt ncti numero irrupisse . E X AN NALIBUS 49
in de i n hi erna miles lacta s animi u od R edu ctu s b , q
s ar l n s e a e s i et ddi a dversa mari s p ed ti0 e pro p r p n av ss . a dit munificentia m s aesar q ua ntum qui s da mni professns erat ex solvendo . N ec du biu m h a beb a tur la bsre h a staa pate nda equ c pa ci s concilia sumere et si proxima a estas adiiccretur pa sse bellum p atrari sed crebris epi steli a
n m neba t rediret ad ds crctnm tria m mm a i Tib eri a a , fl , s t s ia m eventu um satis sa suu m prospera illi et magna
i eorum u o ue memini sset u ae v enti et flustu a proela . q q , q nulla da cia cillp a gravi a tamen et es eva da mna intulia 1 s di Au usto i n a is mi s ent . se novice vo g Germ n m ssa m plu ra ca millo qu am vi p erfesissel sia Sugambros i n
a s is Su e os ra s m e d ed itienem osspto , s v g q u M s rob oduu m
r se et Ch eru scos setc l p a ce obat i etum. pa s ra equs reb e
' i m entes u ando roma nae a ltia ni consu ltnm es l a g , q t, i n
di rdiia r lin ui n t ernis sse e q . Presu ta G ermanico annu m efi ci endis ces ptis nerina modestiam eiu s aggreditur alte
' c naulatum flerendo cu u ma ni a rae en biret rnm a o , i s p s s a .
dn ecteb at si fa rct adbu c ballandu m rclin ne simul a , q ret
rusi fra tria lori a c ui n ull t u li b materi em D g , q o m a a a sta non nisi apud G ermaniae ossequi nomen intp sra tori u m
l eam ss t Ha n et departure aur pa a . d ca nctatu s est u ltra Germ a ni cus quanquam fingi ea aequ e p er i nvidi a m
dec ri abs s in lli e parte iam o tr hi te g n t .
a . 1 6 Fine a nni area s ro ter eadem Sat urni ob 2 41 ( ) p p , rcs cptn signa su m Varo amisss ductu Germanici a u spiciis T iberii et cedas forti s Forta nae T iberim jux t a i n h ortis quas Caesar di ctat0r populo romane legav a
rst sacraxi um en t a u d , g ti inli ne effigiesqu e divo Augus o p
B ovilla s dicuntnr.
a. 1 7 a o C ascili o Lu cio om onio c0 nsu libns 2 41 ( ) C i , P p , G ermanicu s saesar ante diem septimum calendaa iu ni as 4 50 EX ANN ALIBUS
C herus Cha ttis u e et An ri va ru s trinmph nvit da ci a q g ,
qu aeque alias ns tienes u sque ad Albim colunt : . v cs ta enti m fluminum r eli a spa lla captivi simulssra m a , p o rum ; bellumque quia confis ers prohibi tus era t pro
s tur e t i enti nm sus eximi a confcctp accipi cb . Ang ba nW vi
i i s s s u rus u e uin e liberia o u atu s. ps u specie t q, q qu n
2 - t mis 7 es ul e a st Drusus a I eun . 44 (a. 1 ) N m t p i llyai
t t ' ue c ret tilit s studi s ue ex erci tus araret sa s es , u s e e u ie q p
u s s s imul iuvenc m a tbane lut a lawivi entem meli in . a s trie h ah eri T iberina a cque mi …rubata]: utroq ue
a le i e b n te. » e « S m « endeb ntur fili g on s . o ti sn S d u a prast a
a u xilium adversus Cheruscos menta»… ! usm dimessa
R omanorum s e a m i es terno meta gentis m ustudine at tum s ennulstioss glori ae fi rma …in se vartera h t… Vis
u 3 6 and M s duu m n ation m virtus flmvm i n . a meh regis n omen invîsutn apud p …! Armi&hxm pro
libertate b ells ntem favor h abebst. a 45 itur n n da …a nd escii ue eorum vetu s , Ig o me q
i l e . Arminii m les , aum eno be lum. s d e regno eti a m
M ar i e e s emna nes s c L ob rd de ebedn sn vab g nte , S ong a i , b ' fecare ad eum. !q ui us sdditis p rs ep ellebs t , ni Ingui o
' m erua ca m an c m a m bo e set m ed M d n . rf is u honfin u m p ug ,
‘ n n ia o ri u s n o al m b am m , quem quis frut s filio i v i
a trw s senex n u u r siea p para m dedig h bnt tt. Dùi g nta a
ari r a o ut o a is p ut i qne pp nec , olùs apud German a, V g
i ncu rei us aut d a er c tcr as : i e a d b a , s sr i o i iagta p , qu pp m m ' v ersu m nos ilitia immvemnt acq ui sia» , aa bai diis
fir ar a r r i re A ne m m i di et impe ato …a cc p e . c tu M h e u o ollu ‘a e cu to t e a d …mat re q q se n s m, u .qveaqu v ,
i i ' c p ers tam liberta tem tru cida ta s leg ones , sp olia adhuc
et tela Ro mania ders pj tt in manibus . multorum ostenta
a t contra fa a sem M s reb duum a ellsns ra sli orum h , g , o p p , p EX AN N ALIBUS 5 1
expert em Hercynia e la teb ris defen su m a c mex p er
don a et le a ti oncs etivisse foedus r ditor g p , p o em pa tri a e, satelfi tem ca esaris b a u d min us infeusie a nimi s extur bandu m u e V rum ui ti iu i n q m e Q n l m terfeceri nt . memi
nissen t modo tot roel rnm r e p i0 , qu o u m ev ntu et a d p 0 stremu m ej ectio Romania satis pm ba tum penes u tros
summ a belli fuerit .
N e ue M arobod u s a ct tia su a t tri in 2 46 q u j m i u p a e h o ,
stem a bstin ebat , sed Ingui omerum ten ens illo in cor
e ecu s ne h eru sco m lli s onsili e e p er d om C m , i u c i e g sta qua
c d er n t te ta b t r e o d i prospere . ce i i e a u v c r em Arm nium et reru m nescium 'alieua m glori am in se tra h ere qu oniam t res v a cu a s legi on es et du cem fra u di s ignaru m perfidi a
deee eri t ma n cum clade erma ni a c et i nomini a su a p g a G g ,
m con u x uu m fili u s e us serviti u m a dbu c t leren qu u j , q i o t . a t se duo decim legionibu s petitu m du ce Tiberi o illiba
tam G erma na ru m glori am servav isse ; mex condici oni
b u s a equis dimessum : nequ e p oeuitere q u od ip sorum
d rsu m i n manu s it , integrum a ve Roman os b ellum a n
li n is v ocibu s ins in pa cem i ncru enta m ma t . H t ctos ex er
u o u e cau sa e stimu la bm t a C h e citu s p ropri a e q q , q um a ru scio La ngoba rdi sq u e pro a ntiqu o decoro a u t recenti
li e c u e na tio u i erta r tu r berta te t ontra a g n da e domi c e .
n a li s m r c n u n e ue ambi u o m N o a ajo s mole o c rsum, q g a
s e t s t i n d x tris rni u s a gi ev n u, fuei u r que e co b . sp er b a tur qu e rursus pugna ni M a robodu u s ca stra i n colles sub
du id i n m a n u la xisset . s g u perculsi fuit ; et tr sfu giis p a tim nudatu s i n M arcoman os co n cessit mi sitqu e lega tos
d m ra t ur s a u x ilia R es on su m est non a Tiberi u o o . p
c a roma na i nvocare u i j ure eu m a dv ersu s Cheru s os arm , q
p u gna n tes i n eu ndem b ostem R oma n os nulla op e j u visset.
is s t a e u su u t r ttulimu s a ci firm a tor. M su m n Dr s , e p 4 EX AN N ALIBUS
'
2 69 a . 1 9 Dum ca s eates ermanico lures er ro , ( ) G p p p
tr nsi itur b a d le e decu s ru su s u a esi i vi ncia s a g , u v D q v t
illicien s Germa n os a d ° diseordia s ni q ue fra cto j am M a
i i teretut‘ Era t i nt er G rob odu o u sq u e i n exi ti um ns s . o th on es n obilis j u venis n omine Ca tu alda p rof ugu s olim
i i e n ubii reb u s e u s u lti nem a u v M a robodu , t tu e d s i o su s .
Is v alida m a n u fin es M a rcom a n oru m i ngreditur cor r up tisq u e primoribu s a d soci eta tem i rrumpit regia m ca
i u v etores illio Sue orwn r s telluq j u x ta s t m . v p a e
n tr e r i ncn s lix a e a c n e otiatores re erti da e et os is p ov g p ,
mmercii dei n ° cu ido ' a u endi ecuni am o.. qu o! j u s co , p g p , p
' stremu m obliv io patri a e su is qu emque ab sedibus hOst i
l r lem in a gru m tra nstu e a t .
M a robodu o u ndiqu e deserto non aliud subsiditxm
u am mi seri cordia ca esarie fuit . tràns ressu s Da nubi u m q g , ' ’ nori cam revînciam rae ilu it scri sit i e qu a p p , p T b rio n on u t profa gu s au t onpplex sed ex memoria pri oris fortu n a e : n am multi s nationibns cla rissimum qu onda m re
em a se v oca ntibu s roma nam a mié iti a m ra etu lis g d p se.
e t utam ei h onora tam u e sede i Responsu m a ca esar , q m n
a l si ma n eret : sin rebus e us ali ud conduceret It ia fa re, i ,
ce r u abitu ru m fide qu a v enisset. te m apu d sen ntu m dis
li Atheni ensibu s n n rr u m a u som it n on Phi ppum , o Py h t
mano eri nde me endos fu is Anti ocbum populo R o p t u se.
Ex s ta t oratio u a ma nitu dinem v iri fi oi eutia m su b q g , j ecta m m ei genti um et qu am p ropi nqtms Italia e h ostis
e i n destru endo eo consili extu Et M am b o sua q u a lit .
d idem Rav enna e h abitus si u a n do i nsolescerent uu s qu , q
u evi u asi redituru s i n re nu m ostentab atu r. sed S , q g non ex cessit Italia p er duodevigi nti a nnos consenu itqu e mu ltum immin u ta clarita te ob nimia m vi vendi cu pidi
nem. dem C a tu alda e c su s ne u e ali u d e fu iu m I a q p r g .
54 EX AN N ÀIÀ BUS
i so ieta tem ermanos dubi ns His ani a s a ssumtos n c G , p ,
fama e i n ma ne eredita . cnncta , u t mos , i
a 23 sed ra eci u um robur Rh enum uxta com ( . ) p p i , mu ne i n G ermanos Gallosqu e subsidi uni octo legiones
orant .
a 25 bi ero eo a nno iri nobiles C na eu s Len ( . ) O v tnlns et Lu ci us Domitina Domitium decoravi t
l ll mar n don c Antonii artib u s pater civi i be o is pote s e p , mox ca esaris misoeret a r post ex ercitu flu men Al
ns endit on i enetrata Gerlna nia ua m uis bim tra c , l g u s p , q q
m ri orum cas ue ob res insi nia trium hi ade tu s est . qua p , q g p p
' a c h orti s 41 a . 26 rece ti ne su b sidio su a mbr e o 4, ( ) p q g , quam Roma nu s promptam ad perit: nia h èc minus cuntinu tu
n e et armornm tumn1tu tra cem h and prooùl i strux rat.
a 28 Bodom a nn o Frisii trans benanus o ulus ( . ) r p p , pa cem ex u ere nostra m a gis a varitia qu am obseqn ii im
atie te ri u tu ii r i r p n s. T b xtn s D usus j u sserat mod ca m p o
’ a n u a r m i n us s m m ende g sfi re u , ut u ilitares coria b ou p
' rent non i ntenta cu us na m cura uae firmitu do u ae , i q , q , q
mensura douce Olenni u s e rimi ilaribm re endiis ri , p p , g F
siis im ositu s ter a uror m dele it u a d formam p , g u g , q orum
a cci eren ur id aliis u u i n p t . q oq e nat o ibns ardu um a pu d
G erma no difficili us t l i en i a o erabatur , qu s ing t nm b alu a
! ru m fera ces al s m s tu , odica domi armenta sunt. Ac
rimo bo es i sos a ros a p v p , mox g postremo corpor con
u u m a nt li berorum ser i ti o ra e j g v t d bant . hi nc ira et
u estua et ost uam non subvenieb e iu q p q atf, rem d m ex b ello : rapti qui tributo adera nt milites et p a tibulo a f
fixi l nn ns i nfen . O e i sos fitga praeveni t recepta s castello cu i n omen Flevnm : et b a u d spornen de illi o civi um so
ciornm ne ma nu s litore c ani raesidebztt q o e p .
4 1 3 u od u bi Lucio A ronio i nferioris G ermaniae ro , Q p p EX AN N ALIBUS 55
pra etore cognitum vex illa lègionu m e su periore p r0 vînci a p editu mqu e et equi tum m iliari um dele é hos a c civi t a c simul u trnmque ex ercitum Rh eno devect um
Fri siis inmli t soluto iam castelli obsidi o et a d su a t u
tanda di ressis rebelli b ns i ur u r g . Ig t proxima s est a i a a g
erib us et ontibnt tradu cend m n rm t g p o graviori ag i i fi a . at qu e i nterim repertis v adi s a lam canninefa tem et qu od p editu m G erma narum i nter nostroe memba t circum gredi terga h osti u m jubet qu ì j am scie compositi p el lu nt v i turmas sociales equitesqne legionum su bsidi o
- missos. T u m tres e dei n l ves cobortes ae i ursum dua s ,
tem ore inter ecto alari u s e ues immisuu at is alidi p j q s. s v , si sim ul i ncubnissent p er i ntervallttm adventantes n e
‘ qu e con!ta ntianì a ddideran t t urba tis et p ov ere i ngi en
i um a nfere an r C eth è o L o ni le t o i nta e le t b tu . g a b o ga qu gion i s quod reliq u nm a uxili orum tradit : at q ue ille dn bi a snorum re in anceps tra ctus missi t nu ntii s vi m le
i onum i m lora ba t Prom m u nt fiintani a nte alios et g p . p q
h l n h s a la e fes a cri pugno. ost s pu so recipi u t co orte sq u
' ln u N e u e dux roma nus u l u rn ii: a u t cor sas v u erib s. q t
a h m a it u an u am mu lti tribù n0ru m ra efect0 p or u v , q q p
i a di M ox com rnmq ne et insignes centur one ceci asent .
rtu m a transfu is non en tos R oma norum a ud lucu m p e g g p , q uem B a du h enn‘a e voea nt p ugno in p osteru m ex tra cta m n fectos et alia m qu a dringentorrtm manum occupata
C u ori cis uon da m sti tmdinrii illa ost u m r r pt q p v , p q a p o
di i m t ne at r m i c i u ro uis e t o e b u utuie t b s p onb s .
Clarum i nde inter Germanb s frisi nm * nomen dis 4, 74
a n e ib eri a n c ellu m en nitt eret. situ ul t T o damn , é ui b p neq ue s enatus i n eo cura a n imperii extrema deh on e sta rentu r pavor in ternu s occupa verat a nimos cu i re m di u m a dul ti e u r b tur e a on q ae e a . EX ANNALIBU'S
m h c m ns re em Bo (a . 47) Eode a nno C erus om ge g m ae p etivi t om issis per i nterna bella n obilibns et u n o reli u r i u rbem habeba tur no q o sti pis reg a e qui apu d , mi ne e b i en s e Fi a fra tre Itali ns . p aternum u o g u m
i inci Cha ttorum era t Armin i , mater ex Actumem pr pe ipse forma decorus e t armis é quisque in p a t;ri um no st u ne o e e tur c o ar au ctu m e r mq m r m x ercitus, Igi a s p
un a a is h t n en i e decu s ma no c i , ddit stip atoribus, orta r g t l g
o e ere : i lu rimu m Romae ortum n ec ob ani m cap ss l m p ,
i r m A rimo s dem sed ci vem ire ex ternu m ad impe iu . c p
la e u G i tns t e od nulli s isca r t s ermen e a dven , a qu eo qu d
diis im orot celebrari butns pari in o mnes studio ag , ,
coli odo c t t ulli in isa sa e , m omi atem e temperantiam n v ,
s rie u a n piu vinolentiam a c libidines grata b arb a surp s.
e iamque a pu d proximos j am longiu s clarescer , q a u m p otentiam ei us suspectantes qui faotionih u s floru era nt t l i i discedunt a d contermin os p ep ulos, a c es ti i cantur ad m v eterem Germ ania e liberta tem et romana: apes i nsur gere : adeo neminem iisdem in terri s ortu m qui prin
ci em locum im lea t nisi ex loratoris F a i en p p , p l v pm g ics su per cunclos a ttolla tur fru stra Arminium pm escribi cuius si fili u s h ostfli i n solo a dultns i n regnum v eni s
se s e ci i n fec m a i i lt t , p o s extimes tu lim0 nio serv t o cu u ,
omnib s e i s i si atern t l o en et n u ext rn s. p a I a ic m s ess , on ali um i nfensins arma contra p atria m ac deos pena tes
u e l s rcui se q a m p ar nte a ins exe s .
Hi s a t u e talib a s ma nas co ias coe re. N e m q g p ge … o, p
ciores talicum se e m tu n n e irru i e ad in I qu b r. o nim p ss
v i tes sed a citum exh o a n ndo n obilitato cete c m r bs t. qua
ros a u o t . i nu se l… t ire i e x er a n d m , v rtu t m a p irentur, g p
Armini . nec a rem rnb ori o avo Actumcro pra eberet p l , quod fidem adversu s Romanos volentibus Germania EX AN NALIBUS 57
falso lb rta oca u sump ta m nu nqu a m omisioss t . i e tis v b lu m obtendi ab M a ui ri vatim de en eres i n u bli . q p g p
i l a d cu m exiti os nihi sp ei ni si p er discordi s h abeant. A
n u s n te b rb r s trep s bat hi c ala cre vulg , et mag o in r a a os
roeli o i ct r dei e da rtu a d u r i a m p v or ex , n s cu n fo na s p s b
la s l ne n a 0 ib u 8 p ro psu p u su sq , ac rarous La gob rdo p
r d efectus p er li eta p er a versa res ch eru sca s a illi cta b a t.
P er idem tem u s Ca u hi u lla d ss ensi ne domi 1 1 1 8 p c n i o , ,
et morte San uin ii res um rbu l enta t in q ala c d C o o a dv , feriorem Germani sm i ncursavere duce G a nna sco q u i
n a tion C anni nefa s xil a r i i orita s ost s , a u i e st p end u m m , p
‘ tra ns fu ga levibus na vigiis pra eda bu ndu s G allorum ma
x i m e eram v sta a n i b l s a b t, on ignara s dites et m e le esse. A t C orbulo provi nci am ingressu s magn a cu m cu ra et
m ex oria cu i rinci ium illa militi a fui t trimmes al gl , p p ,
eo Rh eni es u t u a e u e h abiles er v terno na vi m , u q q , p a estu aria et fossa s a degit li ntribu sq u e h os ti um ' dep res
s s x n o i raesenti a sa tis com o i s et turba to Ga n a sc , u b p p
si ta su t le ion 0 e um e la b ori s i n ar s o ola n , g es p r t g a p p
ti onibu s la sta ntos v eterem a d morem rednx it ne qui s
ir sta ti o agmi ne decoderet neo pugna m nisi inesu s i n et .
n e i ili s d rna noc u na ne mu ni a n a rmis a i ta s , v g a i u t r q i g
antu rnn ne mili e uia v a llnm non accinctu s b r. Fe tq t m, q , t fede s t a u e a li um uia u i 0 ne ta ntum. a ccinc u s r tq , q p g ,
i i ia et incertu m an fal o acta morte p un tos. qu ae n m , s j ,
r e tentu m ns originem tamen e severitate ducia t a x re , i n q et m agnis deli ctis i nex ora bfls m sci as cui tantum sape
rit tis eti a a dversu s le ia cre deba tur. a m v .
div ers Ceteru m is terror milites h ost esq ue in um
‘ ia m in fre afleci t. nos virtu tem a u xi mus barbari feroc
e n reb ellia n em clade L u cii g re . E t ati o Frisi oru m post Apronii coop tmn in ferma a u t male fida dalia obsidibus 58 EX AN N ALIBUS
u r a C ul ns descri to idem consedit ap d a g os orb o p s . se
n atu s ma istra tu s le es im s t. a c ne ussa e ue , g g po ui j x rent pra esidi um immunivit missis qu i m aiores Cau cb os a d dediti onem p ellicerent simul G anna scnm dolo a g
rederentur N ec irrita e a nt de en eres i nsidia s fu ere g . g
a d er a Sed os ede ns v s u s tr nsfugam et v iola tors m fidei . si
mota s C a u cb0 ru m m entes et C orbulo semi na rebellia
i b la a r s n itn a ud u os n s pra eb e a t u t eta pu d ple a q e , p q
da m i n si nistra fama . cur h ostem conciret ? a dv ersa
n s re e ioss t formida i n rem pu blica m cesura : si pro pe g , losnm pa ci v iru m i nsignem et ignavo pri ncipi pra egra
om itur la u diu s a deo no i n G rma ni a e i v . Ig C v em e v m
i ra nu et prohibu t u t referri p esidi a eis Rh e m j ub er .
Jam castra i n h ostili solo moli enti C orb uloni s a e
e reddu n tnr. ille re subita u a n u a m multa simul li tera , q q
if n deren tu r m et us ex i m er t re ntem tio ex bar o u , p a o , co p ' ‘ b aris lu dibri nm a u d socios ihi ali ud rol cu tu , p , n l p o s
q ua m b ea tos qu onda m du ces o roma nos si gnu m receptu i
dedit . Ut t a men miles oti um ex uet et i nter M osa m Rh e n um u e tria m et vi i nti milli um s a tio fossem erdux it q g p p ,
n e o ea ni eteren tul‘ nsi nia t amen trium h i q ua i c rta c v . I g p i n dnlsi t ca s sa r ua m i b ellu m n e t o e mul , q v s ga visse . N c to post C urtiu s R u fus eundem h onorem a dipiscitur qui i n a gro m a tti ace reclu serat specu s qua srendis venia er
enti n e nni u c u n l t le g , u d te s fr t s ec i n ongum fuit . a
ionibu s cu m da mno la b or et fodere ri uae u e i n g v os , q q a e to ra vi a k u mu m in fra molir p r g i . q uis sub actus mi les s t uia lnrcs er rovinci a e simili a t le antnr , q p p p o rab , comp 0 nit occultas literae nomine exerci tuum precenti u m imp era torem u t q u ibu s p ermissurus esset exercitus trinm h alie nte ri p a t bu eret .
a . 50 Sed A ri ina u o u s u o ( ) g pp , q v im suam soc q EX AN N ALIBUS 59
ue n ati onibns ostentaret in O iduxtx U biorum i n u e q , pp , q
erat etera nos coloniam ue d edu ci im etra r cui genita , v q p , nomen i ndit u m e v ocabula i siu s a c forte a ccid at u t p . er , cs m gent em Rh eno tra nsgressa m a v us Agrippa i n fidem
a ci ere Ii dem tem in u er e ma ni c p t . s pori bu s s p io r G er a
tre ida a dventu Gbattorum la troci nîa a itan ti u m p g . dei n Lu ciu s Pempòniu s legatu s a nxili a ros Va ngion a s a c N emetao a ddito eq u ite alario m oni tos u t a nteirent p o
u latores vel di1a sis i m rovisi ci rcumfu n derentu r et p p p .
‘ sconta consili um du cia indu stri a mili tum di vîsiqu e in duo a gmin a qui laevu m i ter petivernnt recens rev ersos pra edaq ne per lux e m u ses et somn o grav es circumv a
nere. a cta la etiti a u od u osda m e cla d n a u , q q e v a ri a
u a dra eai mum ost a nnu m servi ti o ex emera nt q g p . At qui dex trîs et prepiorib u s comp endiis i era nt
ob vio b osti et a ci em su so lu s eladia fa ci u nt et ra ed , p , p a
fam a u e onu sti a d montem a nnu m re er tnt u q T v t1 r , u bi P omp oniu s cu m legionibu s epp eri eb a tur si Ch atti cu
’ idin ulci cendi s sum u na e ra sb eren l p a s o p g p . Illi m s tu; ne hinc R oma nu s i nde Ch erusci cum q uis a etern u m
m d rentur le t di scordant circu gre e , gà os i n urbem et ob
sides misere : decret usqu e Pompon io tri u mpba lis b ones ; modi ca pars !a et as eius a pu d pe sterea i n qu is ' carmi num glori a p ra ecsllit :
m a nnius ' Sue is a D u e are 1 2 29 P er idem te pu s V v r so cs s , impositu s p ellitur regno prints i mperii a eta te claru s
a cce tns ue e uh ribus mex diuturni ta te in su erbi a m p q p p , p
discordiis muta no, et odio ac c01arum simul demeèticis
circu mv ent us. Au ctores fu ere Vibili us H ermu n duror um
rex e a n i e serore Van dii eniti . N ec , t V g e a c Sid g Clau di ne qu an qu a m sa epe oratu s arma certantibu s bar
* e fu i um romittena baris interp osu it totum Va nnio p r g p , 60 EX AN N ALIBUS
si elleretur scfi sit ne ublio Atellio B istro ui P a n p , p q P , q n onia m pra esidebat legionem ip saq u e e provin cia lecta
a x ili ro a o id i ti et er e u a p rip c mponere, subs i o v c s, t ror m
a d ersus i c res ne fo a lati n os tra m u e v v to , rtun e q oqu p a
cem tu rberent. N am i s nnu m e e L ii lia e v i r , yg a que gen tes adventabant fama ditis regni q uod Va nni no trigi nta
r a nn ra e ni u i i s p e os p da ti o b s et v est galbus aux erat . Ip i ma nu s pro pria pedi tes equ es e Sarmatia Jaz ugibn s era t impar multitu dini h osti um eoque sese defensare
bellum ue du r r q co s statue at. Sed Ja z ugs s obsidion is i1npatientes s t prox imos p er campos v agi necessitudinem p ugnae a ttulers qui a
L iu Hermun durus u s illi o in ru i ur di yg s q g erant . Ig t gres s u s castelli s Va nni na fu nditnr p reeli o qua nq ua m reb us
a rsis la u datus u o et u na ma nu a e it et dve , q d p g m c p sei
cor r a d rs ulner ex e i a po e ve o v a c p t. ceterum d classem i n
D a nubi o epp erientem p erfugit ; scenti mex clientes et
e i a ri n a n ni a i n nu a n a cc pt s g s i P n o locat su t . Reg m V gi o
a c Side ter e a i in s p rtiv ere egreg a a dversus nes fide, subj ectis su one a n servitii i ngenio dum a dipiscerentur
domi nat n es multa ca ritate et ma or u io j s odi o , p ostq am
a de ti n p su t. a c pra ecip u a Silurum pervicacia quos a ccen
debat vul ata im eratoria romani x u n am g p vo , ut q o d Su gambri ex cisi aut i n Galli as traiecti forent ita Silara m
n me eni t s ex i n o n p u st gu en dum .
a 5 5 o nitum id N eroni ex ubia s ue militares ( . ) C g , c q
u a u on u i era li m t metri se va ba n q e, t c i g imp toris so tu , u r tur et G erma noa su per eundem honorem custodes ad
i s i d to d gredi iubet. 3 1 63 a . 5 8 ie a e a d id tem u s res i n ermani a , ( ) Q u t p !G
fusra nt i n en m or ul a t h i n i g i o du cn , qui p v g tis rinmp i s gni
662 EX ANN ALJBUS a dverters uosdam cultn externe i n sed lms senat0rum q , i ,
i nt o i a nt o t m di a u et qu nam foro r g t ea, p s qua au ver t earu m
h n ris a t u ua i r e gentium legaria id o o d m, q e v tute t ami ‘ a s celleren nullos rt liu ar i oitis romana p r t , mo a m m s a u t ’ m e s s n r di t e fid e nu te Ger a noa s e exd ma t , deg e un nrqu et
s si un t uod comiter a n i n ter patre con d , q vias tib us ex
n u a i im e s nti ui e bona a ul fi cep t m q s p tu a q t em a ons .
a a i ' N ero ci vita te roman amb os don v t Frisios , deceders
ri s t ue i lis erna ntib s a x l ag s iu sit. a q l a sp u u i iaris eq u es
a lit c ' rep ente immissus m coss it tem a ttu aptis caesi sve . qu i
ci s r sti r t p ervica u e tq an .
Eos m a ree arii o alidi en de g , An psm … ra , v or g s
non modo ua c ia B d a d cen ium 0 o m i se . . s , op e ia t p pul m m
ra tione ui a u lsi a C a u chis et sedi i no e tutnm e , q p e p s x
s l n Adora t u i ium oraba t . q e iis clarus p er illes gentes
et n o is e dns n min b qu oqu fi , o e B oiocalns vi nctum se
rsb s lli one cb sr ca ussu Armi nii referens m x us j , e Tibe rio Germanico duci bus stipendio merui sse et quinqu e
in ta a nnorum obse uio id o u a d un e u g q qu q e i g re , q od
entem su a m diti oni n ostra e sub iceret g i . qu otam partem
a m i s s a in uam e r c p i re , q p co a et arms nte mili tum ali
u e f q a ndo transmitt xonùt r serversnt s ana receptes gregì.
s i nter hominu i bu m amm , mode ne vastita tem s t soli
‘ t u dinem alle t u co C r m n q am ami s p epulos. h amavo um q u onda m s s arva mex T ubantum et p ost Usiporu m
fuisse. sicuti coelu m «b i or ortali s , i n t res generi m um
dates ua e u e v aenae eas s ein , q q p dbiictts es e. M em d de respiciens ot estera sidera m eans quasi eorum interro
ab a t v elletna cont rari i o u n mars su g m e s l m? .pnti s
s rfundere a d ersus t rar e e p v er um er pter s. Et comments bis Avite s p atienda melioru m imm i r a : id diis quos implorarent placitum u t arbitri um I EX AN N ALIBUS 63
enes Roma nos meneret u id d erent id adimerent p , q , qu ,
n e u e elios ndicos u am s e i sos eteren tur i n q i q p p . H aec p u blicu m Amp si variis resp ondit ipsi Boia ca lo eb me
m ri am i ci a turu a r u o am ti e da m g os . q od ille u t prodi ‘ li e ni s pretium M W netu s eddi dit deesse nobis t erra i n
’ u a vi am u a mor m r no n 0 a t e ita q v ua i n q ia u p tsst. qu
in fensis u t i m nne discessum. lli B c r uqufl i i I rd teros, T en
l e cteros , u t ri ores etiam na ti ones soci aa bollo vooaba nt .
Avit u a scr ta e C urtili m ei m su eri i s . exerc ip d . um M a p or i
u e atum en a res u e er o sts t s l g Rh um tr nsg s s arm a t g . o n
doret i se le ione i n um T m tbr m i du p g s egr c u n xit , cxci
in an ni c us a su m di ocia ro it r di a m m it s a m a ss nt . Ig u
b siste tibu s bis ri otu ex rriti Bru c eri e ce er a n , pa m te t , t t is
u o u e alien a eri cu la de fen e ti u s sole Am si a ri q q p d n b , p v o
ens retro a d U i os ot entes on c sit u o ru m g s p T ub c es . q ru m terris ex ect i qu um Ch attos dein Ch eru scos petis
n err re lon o b s ite o on i b ostos i n eli o uod se t , o g o p s g , , q i nv ent e tis era t ca eduntur : imb elli s a eta s i n p ra edam
di visa est .
s stato i nt r Hermu n duros Ch attos u e cer 1 3 57 E a dem o e q ,
m n r eli um flu m en i n en d0 sa le fecu n tntum a g o p 0 o , d g g
ntormi nu m i treh u n t s u er li bidi n om c un eta dum et co v , p armi a ou reli i one in sita s ma x im e l cos ro in s g di g , eo o p p
nare s colo recos u o m ortalium e diis n u s u a m r0 q , p q q p
i a n diri i n de i ndu l end a nnminu m illo i n a mne p u s . g
il ie sslem rovenire n on u t a lias a u d en illisqu e s v p , p g t es elu vi o maris erescente s ed u nde su per erdentem
x c ntrarii s i nter se elomontis erboru m struem fu sa , e o ,
i ne a t u e a i con crotu m. Sed b ellum H erm undu ri s g q qu s,
ic res di er p rosp erum Ch attis ex itiosiu s fuit qu ia v to v
a cra v ere u o v oto e u i s a m a ci em M arti a c M ercuri o s , q q ,
a nt ur. et min es uidem v i ri , cu ncte vieta occidioni d q 64 E X ANN ALI BUS
nt Sed ci itas ru m h ostiles in ipsos v erteb a . v Ubio s oci a nobis malo i mpreviso a flli cta est: n a m ign es terra editi villes a rv a vi cos p a ssim corripieba nt fere
c ndi s nu er coloni a a m en b a nt urqne i n ipsa o ta p o ia . n e
tin ui otera nt non si imbros ca derent n n si q u e ex s g p , , o flu vialibu s equis a ut qu o eli o b umore douc e in 0p ie remedii s t ira ela dia a grestes qu idem emi nu s sex e ia cero dein residé ntibu s flammi s propina suggressi i ote
fustiu m ° aliisq ne v erb eribu s ut fera s a bsterreb a nt : p 0 strem o t egmin a corp ori dorepte i niici unt qu a nto magi s
rofa na et nen e llets tento ma is a ressura t i nes p p g pp g .
a -65 uin et urb em er ( . ) Q p manipu les occu p a tis
. meenibu s i nsosso etia m meri ot ame s v elu t i n cu sto
diam dedi t. v olitab ent u e er fora er q p , p demos rura qu oqu e et proxima mu ni cipi0 rnm podi tes equ itesqu e p ermi x ti Germania q uibu s fideba t princeps q u asi ex
ternis.
co . Vibonum I ubenen I ulnonum lebionnm conf a dd ; . nn. ‘ 81 . 1 1 . 1 2 27 ndi ns Jacobi N ò erethi lhmu d b , q gg i as ge irge w ’ — i n R heid nnd est ha len Bonn 1 824. 3 5 9 1 1 2 ates n p , i ig es neque vulcan ca ne ue ncen o subterraneo e tes sed u b t u i , q i di di , q i us eaq e comburi solent fu ss erhibentis i e p . E X HIST O RIIS
E X HI S T O R I I S .
6 9 coortee i n nos (a . ) Sarmet ac Suevorum
entes g .
a . 6 9 erma ni ci ex ercitu s u d l si imu m l 8 ( ) G q o pericu o ss ,
i n ta ntis Virib u s s , ollieiti et irati : su perbia recentis
v ictori a e ot ms tu s ta n u am ali a s rtes fo e ard q pa vi ss nt. t e
a N eron e dosci erant nec sta tim r i i u v p ro Gelba Ve g n s .
en imperare v olui sset dubi u m : delat um ei mi lite i m
e i n p r um conve ieb at . Font eiu m C epiton om occisu m eti am
‘ u i u et i non t n t a m en i ndi a n du x d q q pe sra t gh a b tù r. e
’ a uct er i ni er sh unla ti one ami i a o u em er t ebd o V g o p m c ti , q non romitti atqu e eti am rs u m esse ta nem su um cri
m en a ccip ioba nt .
Su perior ex ercitus logatu m H ordoonium Flaccu m 9
s ern at senecta a c debilita to edum inv alidum i ne p eb , p , s
con s a ntia si e a u c orita te : n e u i ete uide e t , n t q q m milit ro gimen a doe furentos i nfirmitato retinentis ultro a ccen
n nferiori s G ermaniae le one deb a t nr. I gi s dinti us si ns con snlari fuera dens o missu Galba s Au lu s Vitelliu s
n s e t or c n nlis a dera t , ce soris Vitellii 0 s fili u s . id sati s
vi deb atu r.
a 69 Sed albo ost nu nties erm ni c e e ( . ) G p g a a s diti o 1 4 n ia qu a nq uam nihil a dbuc de Vitellio certum e nx i u s q u e n em ex orcituu fln vis erump eret ne urbano quidem
' ns u od e edi o omi ti confis q r m um u ni cum r bat ur , c
n i i ti a imperii t ra s g t .
6 9 C robrioribu s i n di es ermani ca e defecti onis (a . ) g 1 9 n u n tii s et fa cili civi ta te a d eccipienda credendeque em
n i a n a u n tri tie su nt censu erant etres mittendos ov , q m s , p 5 66 E X HIST ORIIS
a d e a nicmn ex ercitum lo atos . a ita tu m e e g rm g g s cr to,
n u m ot iso roficioceretu r m a ore ras t ex tn illi a u cto P p i p ,
it te en tu s bi c di neti onom ceesaris leturu s l r a m s a g . p a coba t et La conem pra eterii p ra efectum simul mitti : is
c nc li t cess le a ti ue nam n o i o in er it . g q u oq ( se at us electio
n em ai ba o ermis eret foods in consta ntia n omin a ti ex G p ) ,
cu sati s ubstitnti ambitu roma nau di a ut eu ndi n t u , , q em
e n ulera qu e metus v el sp s i m t .
e 69 In fecit ea tub es le ionum u o u e et a u xi ( . ) g q q li or um mota s iam mentes p ostqu am vulga tu m era t la
n x erci tu dem b sre germa ici e s : fi .
' 37 a His a ns ioiis u rbem in e ssu s m l ( . p gr qu a g ori a m a d princìpa a ttu lit nis i occisi Obu ltronii Sa bin i et
orn elii M arcelli i n His ania Betu i Cbilon is i n a lli a C p G ,
Fon tei C a itonis i n erma ni a Clodii M a cri i n Africa p G , C i n onii i n vi a T ur i1ieni i n u rb e N m b g , p , y p idii in os
stris ? 49 a . 69 du m v i eb et a etas mili t ( ) g , ari la ude apu d Ger
ma ni ae floru it .
60 a 9 T m idam ( . 6 ) p urbem a c simul a trocita tem re
nti ls i sim u l v etore ce s sce r s s Otb onis mores p a v entom i l novu s i nsu per de V te lio n u ntiu s ex t errui t a nto ca e
dem G b e su ressu s u t t d a pp , a ntu m superi oris Germa ni a e
ex e i rc tu m descivi sse crederetnr N u n c i nitie
causa s u e m otns v i telli eni ex edi q p am.
a sso cum omnibu s C cepiis Jeli o Vi ndice forex
ras da lori a u o ex ercitus u p g q , t cui sine la b ore a c p eri
cnlo ditissimi belli c vi tori a ev eni eset exp editi onem et
a ciem reemi e u am sti end , p q p ia melch et. Di n i nfru ctu o
v rb e a sunt Othonis in G a lbm .
G albo. E X HIST OR IIS 67 sam et a spera m militia m tolerav era nt ingenio loci coe li u e e t sev erita te disci lina e u a m in a n q p , q p ce i ox orebi lem di scordia s civi u m resolv nnt p ara tia u tri nqu e cor ru toribu s et erfidi a i m uni ta . iri arma u i d p p p V , eq a
e e d decus su ererant se a nte b usu m t p . d ellum cen tu ri a s ta nt um su a s turm as qne n ovoran t : ex ercitu s fin ib us
in i ru m discornobm tur T u a d e prov c a . m v rsu s Vin dicom contrecta e legiones aequ e et Galli a s eXp s rta e qu a erere rursu s arm a n ov a s ue discordia s nec soci o li q s u t o m ,
ed stes et wi ctos ceben t N oe de s b o v o . erat pers Ga lli e rum qu a e Rh enu m a ccolit ea sdem pa rtes secu ta a c tu m a corrima instiga trix a dv ersu s Gd bi an es : h oc enim
n fastidit i ndi ce i n didera nt i n om e o V . Ig tur Seq ua nis
d nis ne a c de nde rou t e nls ntia ci ita ti u s era t A e q i p t p v b ,
x u n es nrbi um ula i i n fensi o p g ati on p ep t ones egrornm, r a ptu s p eneti nm b au serunt a nim0 su p er a v eritiam ot
a nti am reeci ue alidiornm viti a n i a l a rrog , p p v , co tuma c a G
loru m irrita ti u i m missa m sibi e a iba u arta m tri , q G q b u toru m partem et p ublico don a tos i n ignominia m ex er
c itu a ecteb a nt . necessit: callida v ul a t u m temore cre i g ,
dita m decu mari le iones et rom tissimu m uem , g p p q q u e
m dimi i U n di u s tr centu rion u tt . q a oces nu ntii sini s tra ex urb e fa m a : infensa lu gdu n ens is colon i a et perti n a ci l p ro N eron e fide fecun da rnm orib u s. Sed p urime a d
n d credondum u e ma teri ca i n i sis ca s ie o fi gen um q p tr , odi ,
u a s res ox era nt u motu et u bi vires s p sec ri ta te.
Su b i pas a su perioris a nni calen da s decembres Au Ius Vitelliu s i n feriorem Germ an is m i ngressns h ibern a
l i nu m cu m cura ediers t . redditi lerie ue ordines eg o p q ,
rem is sa i u omi u a alleva ta e n otes lura ambiti one g i p ,
u a eda m n di ci o i n u ibu s s ordem s t a veritiam Fe nts i q i , q C a p i t0 nis a dim endi s essignendis ve militia s ordinib us 5 3 68 E X HIST O RIIS
ra t nec c ns l i i ntegro mntav e . o ulerie egat monsnra sed
ni a a cci i sb entur u itelli . i n maine om p . t V u s apu d sa v e
ros b nmilis i ta comitatem bonita temqu e fav entes v o ca
b ent uod si ne modo sine ndi ci o d onaret su a l q i , argi rotu r ali en a : simul eviditate imgera ndi ipsa vi tia p ro
v irtu tibu s i ntor reta n ur M ulti p ba t . i n u troqu e ex ercitu sicu t m odesti qui etiqu e ita ma li ot strenui : sed p rofuse cupidins et i nsigni tem eritets legati legi on u m Ali enns
a s in et Fa biu s Valona e u ibu s Va lon a i n fens C c a , q u s
G elba e ta u a m detecta m a se Ver inii cunctati on em nq g , epp ressa C a pitoni s con sili a i ngrat o t ulis sot instiga re
m t m i u Vi tellium a rderem ili u ost entens . ps m celeb ri u bique fama nulla m i n Flacco H ords oni o morem a f…
n a m secu t ra ermaneru m fere Brita n i , u G au xilia , m ale
fi in i recari um seni im eri um et bre i t a ns des prov c ae, p p v r
t rum nde et m o sin nm et ni n i f i u . p a r od , v e e t ortu na e
o cu r meri o dubitesse Ver in c rrs ot. t g iu m equ estri fa mi
lia i noto etra i m erem si rece isoet i m eri um , g p p p p , t u
tu m a et . i tellio tr , si rs cns ss V es patri e consuletns con
snrem c lle i m es sario et im onere am ridem , o g u c p i p im
era ris di nati n em et e nferre ri ati p to g o p v securita tem . Q u ati sb a tur his segn o i ngenium u t con cu pisceret
ma i u m u t er r t At in su ri g s q a sp a o . pe ore Germa nia
a s ci na decora n enta cor ore in ens a nimi immodi C i v p g ,
cu s s illex , cita sermone , erecto i ncessu stu dia militum e r t n a . H a nc iuv e em Galba qu a estorem i n Be eti ce im pigre in partes su a s tra nsg mssu m legioni p ra ep osu i t ; mex compertum pu blica m p ecu nia m a v ertisse u t p ecu la tore i i i a n is ere m fla g tar iu ss t. C s ci a negre p a ssu s m c cuneta ot pri va te vulnera rei pu blica s m elis s parire
s ta tu it . N ec dooren t i n ex ercitu s emi n a dis rdi s u o co a , q d
‘ et b ollo a dversu s Vin dicem u ni or u a t n ec n i s i v s s a ilu er ,
70 E X HISTORIIS legiones nihil ultra fremitu m et mi nes a u sa s i n itiu m srump endi circumsp ecta bent: a t i n su peri ori ex erci ta q ua rte a c du ectvi eesima legi ones ii sdem hibernis t en dentes ips o calendaru m ia nu ari a rnm die diru mp u nt j m a
in es G alb a e u arta le i o rom tiu s du c etvi cesim a g , q g p p ,
c u n cta ntes m ex consensu . Ac ne roveren tiam im erii , p ex ners v iderc ntu r sen a tus p 0 p ulique rom a ni obli toreta
mi n a cra mento a d oce a n nullo lo at r ia m n o a s v b t , g o u m
ib u n rnm e r G elb a ni tente uibu sdam u t i n t u tr o v p o , q ,
no t me is uam i n m ultu n otabilins turb antib ns. n a n qu q
m con cionis au s u esta locntns ne ue enim modu t gg . q
a t db c c nr er a u ui imp u taret . Specta tor flegitii Hords oni us Fla cone consu laris le
atns a dera t n o com escere entes non retin ero du g , n p m ,
os non c h rte i b n es ensu s ss d se nis s vidua et bi , o e r o ; g , p
nes duoot i cesima e soeordi a i nnocens . Q u at tu or centuri 0 v
i n i on in R c tu D n tiu on R omiliu s leg o s , N o e op s , o e s Val a ,
rceline C l urni us R e entinu s a um r0 te erent M a , a p p q p g
G a l a e im a i nes im etu mili tu m ebre ti vi ncti u o. n ee b g , p p q
ui u a m u ltra fides a nt memoria rioris sa cra menti s ed c q p ,
u d i n sediti oni ns ac cidit u nde lnrcs ora nt omn es q o b , p
fu e N n d nu e i c t ra . octe q ua e cale a s ie r a s s onta es in co loni s m egrippinensem e qu ilifer qu erta o legi onis op ulenti Vi tellio n u ntia t qu a rta m et duectvi os sima m legiones p roiecti s G alb a e i ma ginib ns i n sen a tu s a c populi rom a n i
erba ur e Id sa cra men v j ass . tum i na ns visu m : occuperi
' n utentem fortnu nm et ofi erri rinci l cuit missi p pom p a .
a itellio a d le i on es le atos ne ui desciv isse a alb a V g g q , q G su p eri orem exercitu m n u nti erent : proinde a u t bellan
d u m c d a e ax la a d versu s desciscontes a ut , si c on or i t p p
t ea t i eciondu m i m ra rem et minore discrimi ne sa mi , p e to ,
rinci em a p p qu m q ua eri . E X HIST O RIIS 71
Prox i ma legi onis prima s bibem e ora nt et promptis s imn e le tis Fa b iu s Va lona i s die roxim i l e ga . p o n co o ni a m a grip pin ensem cu m equ itib us legi on is a u x ili ari o
u e ressu s i m era torem it elli m c n aln rumq g p V u o s tevi t. s ecn ta e i n enti certa min e e u sdem rovinci a e le iones g j p g , et su peri or ex ercitu s sp ecio si s sen a tus p ep uliqu e ro men i n omi nibu s reli cti s tertiu m n on a s ia nu ari a s Vitel l i s iros llu m ri re du o i o eccess t. c i p o bi n on p en es rem
u blicam fui sse . Arderem ex ercitu u m A ri i nenses p g pp ,
T ro eri Li n on os a e u ab a nt a ux ilia e u es a rma o v , g q , , q , , p
' cu ni as ofi eren tos u t qu isq u e corpore 0pib u s in gen io
a lidu s . n ec ri nci es modo coloni arum au t ca stroru m v p p , q u ib u s pra esentia ox a fflu enti et p arte vi ctori a m a gna e
e s ed ma ni uli u o u e et re a ri ne mile i a ti a s p s , p q q g g s v c su a
h alera s u e in si nia arm orum r n e t b altoos p q , g a ge to decora
ecuni a e tra deb a nt i n stin ctu et im etu et e ari tia lo co p p v . Igitur la u da ta militu m a lecri ta to Vitelli u s mini ste ri a p rin cip etu s p er li berto s a gi solite i n eq uites roma n os di s oni t v a ca ti on es con tu rionibns ex fisc n nmera p , o t, s a eviti a m militu m plerosq uo ed poena m eXp osconti um sa epi u s app roba t p a rtim tsimula ti ono vinculorum fru
P om o u s Pre in u u s rocurat B el ica a stra tu r. p i p q p or g e st
Ju liu m B u rd n l is tim i nterfectu s . e em germ a ni ca e c a ss
b i t ex e sera i n ndi p ra efectu m estu su tra x . r t eu m ira cu a ex ercitu s t a n ua m crim en a c m ex i n sidi es Fen te o , q i
r ta C a p it0 n i s trux isset . g e era t memori a C epitoni s ot
u d sa ev is ntes occidere ala m i no cere n on ni si fal a p p , g s
li b a t i ta i n cu st odi a abi i ctori a m len do ce . h tu s et post v
m s tra ti s a m m ili tu m d st nterim dem u i o ii s dimissu s e . I
l ieitur c sa n ui n e C e u t pi a cu u m obi en tu rie C rispi nu s . g p iton is se cru enta v era t eoq ue et p ostulan tibu s manife s tior et u nieu ti ili or fui t p v . 72 E X HIST ORIIS
li us deinde ivilis eri cu1 ex em ta s ra e oten Ju C p 0 p , p p s i n ter B t s ne su li ci e f r x ens a lienar a a vo pp o ius o e g etu r.
n i L n u t B a ta v orum oh orte et oran t i civ tate i gon m oc o s s ,
u artee d ma le i a x ilia tu m di sc rdia tem q ecu s g onis u , o po ru m l e sa e r u t in clina ssent ra nde m o a egi on digres , p o , g
non n i m n tnm soeia s ant a dversa e. N oniu m , Do a t u R o miliu m C a l u i ntur ds ui us su ra ret , p rn u m ce i onea , q b p
lim i imi ne ra i ssimo tu u s, ecc di iu ssit damnetos fids i cr , g v
nte d s i r i s a leri u s As iaticu s i r e c scs ntes. a ccesse e part b u V belgicae provincia e lega tu s q u em mex Vitellius gens ru m a dsci vit et Junius Bleesu s lu gdu nensis Gallia s ros ter cu m italica legione et d e Ta u ri na Lugduni ten dentibu s n ec in ra s ticis cop ii s mora quo minus statim
n a diu gerentnr.
d i a . N o i n Britannia qu idem ub t tnm. etc Adiuncto bri ta nnico ex ercitu i ngens viri bu s 0 pibu s
u e telli us u eee du itiner b o destina vit . q Vi du os d , e e llo
Fa biu s Vel no ali csre v el si a bnnerent v a stare alli as e i , , G et cottia ni s d pibu s Italia m i rrump ers Ca s cina p r0 pi ore
tra n t n ni u i de re u s s alen i nferi r si u pe i s i g s g di i su . V ti o i s ex ercitu s electi cu m a quila quin tee legioni s ot cob orti b ua d isqu e a d qu a draginta millie ermetoru m da te : tri
inta milli a a s cine e su eriore erma nia d nceb at g C p G ,
obnr le i u na rima et i cesima fu it. a ddita qu oru m r g o , p v u triqne G ermanorum a ux ilia o quibu s Vi telliu s s u as
u o e s le it tot mole b elli o ru s . q qu c0pi es u pp v , a s cntu
M ira i nter ex ercitu m im era t r di ersita p o emque v s .
i nstsre miles ar a escare du m alline tre idant du m , m p , G p ,
Hi s ani e cu ncten non t e bi e i u a p a tnr. obs ar smem neq u g
v a e a i p c s mores . i nva dendam Italiem occupa nda m u r
b em. nihil i n is ord i ilibns fes i d c iis c v t nati one t utina,
u bi fa cto ma is u em consu lto o u s esset r ob g q p . T o p at E X HIST O RIIS 73
Vitelli u s et fortu na m p rincip a tu s in erti lnxu ac prodigis e ulis re esumob a t m i di p p , ed o ci t emulen tns et sagina
' ra i s unm ta m n g v , q e ardor et vi s tu m ultro du cia mun i a im l b a t u t si a de set i n p s , s mp era tor et stre u is v el i na i a s m m etu m no d eret In stru cti i n ten ti g v pe q a d . qu e si nu m ro feeti onis ex n no i ne a g p p oscn t . m Germ ni ci Vi telli o sta ti m a ddita cs esars m se epp ellari etia m vi ctor
r bi ni a etu m u u ri m a bi p 0 b t. L a g u F o Valenti ex erci tu i qu e qu em i n b ellum a geb a t ipso p rofecti oni s die a quila leni oa tu rou t a men incederet elu t d x i m , p g , v u v ee pra e v ola it l n u m u e er s a ti u m is a u den m m l v , o g q p p g ti u i itu m clamor oe u i es in territa e alitis fuit u t h a q , nd du bi um ma n a e et r i en a cci r r g p osp eree re om p e etn .
E t T revoros u ide u s ocios securi a diere i vo q m t . D oa duri (M edi om atri coru m id oppidum est) qu a nqu am om ni c omita to ex ceptes su bitu s p ev 0 r t errai t ra ptis derepen te
it i n n o reeda m armi s ed ca edem i n nox i a e civ at s , o b p a ut sp oli a ndi cu pidi nem ss d furore et ra bi s et ca u sis i ncer i m edii dens e reci us t s eoqns difficili oribu s re s , p b
a du ci a mitiga ti a b ex cidio civitatis temp era vem . ca s s ta en a h i s n t error G al m d q u a ttu or millia om nu m. I q s lia s i n v a sit u t v eni enti !mox agmi ni u ni v ersa e civitates cu m m a istra tibu s et recib u s cc reren t stra ti s er g p o ur , p vi as femini u eris n e u ae u e ali a la cements h ostili s s p q , q q p i n n l a te e n r me on qu idem i b olo sed pro p ce nd ba tu . N u nti um de ca ede G alb a e et i mperio Oth onis Fa bi ns a lens i n ci ta e L a i n itu m V vi t eu coru m ccop t . ec mil a nim u s i n gau di u m a ut formidin em p erm0 1u s : b ellum
v olv ob a t. Ga lli e c n cta ti ex om ta et i n Oth on em a c u o p ,
rox im a Vitelli u m odium p er ex Vi tellio et motus . P
Li n on u m i i fi r i b eni ne ox ce ti g c v ta s era t da pa t bu s . g p modestia certa ere Sed brev i s la etiti a fu i t cob 0rti um v . 76 E X HISTO RIIS
d i a redi tu ru m et bis robu r tudi nibu s fessos . Sed a d t spa tio
nec roenl erma ni s m u nde viroa. medita ti on s belli . p G
inci a e b a rberi s u s tion i B 6 a . 6 9 s e ne i n ermes rov , ( ) p Ja z u u m s b ns ex p 0nerentu r pri ncipes Sarma tarum g p l n s i ita tis re imen i n commiliti u m a dsciti . e es qu o c v g , p ' be u t im e u itum u a sola vd ent ofi ereban t m qnoq e e v q , q ,
remisse m id m u nu s ne i nter discordi a s extern e moliren
t ur a nt majors ox div erso mercede iu s fasqu s ex ueront .
h i ns ro es Sue orum T ra u n tu r in p a rtes Side atq u e Ital e g v ,
n s e s obs R oma nos et en s fidei com q i v tu equium erga , g
missa a tientior ita in s a ux ili a in festa Bestia cu i e p . Pos letu ,
erci u Se timi n ns rocur t r era i n corru ta e er a Vi P s p p a o t, p g
e u m fi ei itu r e iln m ala u ri ana et octo t lli d . Ig S xt i s Felix cu s cobortibu a ec N ori corum inv ontu te ad oooup endam ripa m
is u d Reet s N ori cos u e i n terflu it misano. Aeni fi umi n , q o o q ,
6 9 im ul in on s G ermanarum i s er R a e i a (a . ) s g v p t s
timeba tur.
Side atq ue Itali ens Suevi cu m delecti s p opulari um
r i a ntu r p imori in s c e v orsab .
a . 69 in Ga lliam Juliu m C alenu m tribun u m n ( ) , i
erma ni s m Al ini um M onta num ra efectu m cob ortis G p p ,
uod bi c T revir ai enn a Aedu u s u ter u e Vitellieni q , C q
f n mi sim a nsi uera nt este tui sero. ul tr tu s Alpinm pra e
' sidiis o ccu a ti sus ecta erma nia ta n u am in a u x i p p G , q
liu m Vi telli i c r a cm goretu .
a a . 69 u bi co ni to u na e crem ononsis e entn n on , 41 ( ) g p g v
igna vnm et si pm venis sot etrox consili um i nii t u t
arreptis na vi bus i n q uamcunqu e partem n erb on ensi s p rovi nci a e egressu s Galli a s et ex ercit us et G erma ni a e
entes n ov um u e b el g q lum ei ers t.
alona V . E X HIST OR IIS 77
a . 69 urb ata er ea sdem dies Germania ot se 3 ( ) T p , 46
c rdi a u cnm sediti on le num ex rn o d , e gio te e vi , perfidia
i re e a fflicta r i s oc ali p p oma na res . d bellum cu m ca u s is et oventib us (etonim longiu s provectum est) mex
m emorabimu s .
a . 69 i nteroe ta G erma n oru m Ra etorum u o a ux ili a 3 63 ( ) p q . ,
9 odem diebu s a bi u s eleno r i i (a . 6 ) I F V U b n i n cu
‘ nr ca ut ne i elliani b er ns en st odi a i ntorficit . p ei v t s co tib ost t a tu m ne q uem u ltra sp em fov erent : nam p erva sisse i n G erma nia e Valentem et v etores illic nov osqne ex er
i dobent . a ca ede i n des ereti n e i c tus ciere cre vi s p o m v ers .
e 6 9 odem diebu s crebrescentem cla di r ( . ) I s ge ma n i ca e fa ma m neq ua qua m mooot a civi ta s ex cipieb a t : ca e
s os exercitu s co ta le ionu m hibern a descivisse allia s , p g , G
n on u m a n d ll m i u cau t al loqueb a tur. I be u qu b s sis or
t u m u an t ex tern arum sociaru m n , q o q uo ge tium m otu
fla ra erit alti no ox on da m . B a ta i d g v p v , ens o tra n s Rb o
n uni a bent ars Cbafl rum sedi tione l ge , p o , domesti ca pu si ex treme gallices eres v a cu a cu ltoribns simu lqu e i n
i um v re uem s e su lam inter v eda s t occup a o , q ma re oc n um a fronte Rh enu s amnio tergu m ec latere circu m lnit : n ec 0pibu s roma nia societat e v d idiorum a tt riti v i roa t antum arm a q u e imperi o min istra nt diu germa n i cis b ellis exerciti m ex eneto p er Brita n nia m glori a trans mis sis illu c cob ertibns qu as v otare i nsti tu te nobilissimi
e uleri um re eb ant. erat et domi delectus e u es ra p p g q , p e
i s udi o a rma o u ue r tin n i n te ris t u r c pu s n andi t , q eoq e e o g
m rs mis Rh en u m p erru p e . Juli u s Pa ulus et Cla u di ne Civi lis regi a stirpe m ulto
nt iba nt P a ulu m Fonta ne a ito falso rebel cotoros e e . i C p
interfocit in ecta s C 1 v111 estens e mi ssu s Ii e nis crimine . i qu e a d N eronem et a G albo ab solu tuo sub Vitellio 78 EX E IST O RIIB
ru rsu s discrimen a dn t fla gita nte supplicium eiu s ex er
i nde ca usa e iraru m s es u e ex malis n oetris. Sed citu . p q
i ilis u ltra u a m b arb arie solitu m i n eni o sollers et C v q g , Sertori u m se a u t Han niba1em feren a simili oris deh o
a ment n e u t h oeti ob vi am iretur si a ulo ro n est o , , p op ma no palam descivisset Vespa sia ni a mi ci tia m s tu di u m qu e pa rti a m p ra etendit mi ssis sa ne a d eum Primi An
li i e ui ù s a é rter a cci tonii ter , q b v e ta Vitellio a u x ilia et
u tu r a nici s eci e retentare le n tu m l s ge m p gio es j ub eba tur. ea dem H ordeoniu s Fla cone pra es ens m on u era t i nclin at o
a si anu m a nimo et rei ub ica e c i n Vesp p l u ra , cu i cx ci
t si redi nt e mtn llu dia m a dv ent ab a , g m be m et t ot arm a
s torum mi llia Ita lia m irrupi sent .
i ilis desciecen certa s c ul er 4 1 1 Igitur C v di o c tato in t im , n i alfi ore consili o, cetera ex s v e ta j u d ca tu ru e n ova ra res
i t J s llii Ba r h o c m odo coep . us u Vi te ta v o um ju vent us a d delectum v oca b at ur q u em su ap te na tu ra gra vem on e
rab a nt ministri a varitia a c lux u senee a u t i nvalidoe
ui r do u os reti dimitterent. ru ub e conq en , q p 0 rsus imP s sed form a conspicu i (et est plerisq u e procera pu eri tia)
h eb a n t ur hinc in dia e a d stu pr um tra . vi : et comp osi ti s
er u lere u t delectnm a bnu er n C i ditionis a u ctores p p e t.
vilie pri mores gen tis et p romptissimos v u lgi specie epu
larum ea cru m in nem ua v ooatoe u bi n octe a c laetitia
i e a la ude l ri a u e en n r i nca luisse v d t , g o q g tis orsus i j u i ae
‘ t ra t us et cetera serv i tii m ala enu mer n u n i e p ar. eq e e m
oci eta em u t olim sed tan u m i s t , , q a ma nc pia h a beri. q ua n do lega tum gra vi q uidem comita lu et su p erbo cum
i m eri o enire ? tra dì se ra ef ie en uri nibu u e p v p ect c t o sq ,
u os ubi s oliis et sa n u ina ex leverint mu t ex ui q p g p , ari q riqu e nov oe sinu s et va ria p ra edandi v oca bula i nstare
delectum u eri a arenti u fr fra bu s , q o lib p b s , atres a tfl
80 EX HIST O BIIS gentur du ce Aquili a primipilari nomen magie ex ercit u s q u em robnr : quippe viribns cobortiu m ebdu ctis Vite l liu s e proximis N ervi or um German orumqn e pa gi s segu em
nu merum erini s onera v erat .
Ci vilis dolo g amen dum ratu s incu savit ni tro pree fectoe quod castella deeeruissent : se cum coh orte cu i p reeera t cenni nefat em tumu ltu m compreesu ru m : illi su a
e hi n eterent Sub esee fra u dem c nsilio qu isqu ber a rep . o
i h s li s o rimi n ec Bri nnonem et d aperses co orte fa ci u pp , du cem eiu s b elli sed Civi1em esse p a tu it erummntib u s
d a e G erma ni laet e b llo ens non p aula tim i n icii s qu e g ,
rent i insidiee ar - a d vi m di u occulta v e . Ub p am cessa e transgressu s C a nnin efetes Frisi os Batev os proprii s cu
n eis com onit Directa ex di erso acies b a u d rocul e p . v p flumi ne Rh eno et obv ereis i n h ostem navib us qu es i a
te s illu c a ule m ec di u certet o T u n cen sie cae lli pp r t. N groru m cob ora sign a a d Ci vilem trenstuli t p erculsiqu e mili tes improvi sa p r0 diti one e sociis h ostibu squ e ca ede
n r E edem eti am n a vi b u s erfidia . ers rem u m b a tu . p p ig e Ba tevis ta nqu a m imperiti a offici a neu tm m pr0 p ugna
t orum u e im dieb ent . mex con tra tender et u es q m e , p pp
i ee ed b oelili r p a e obji re. p ostremum gub erna tores cen
tu ri ones ne ni si ea dem v olentes tru cid ni q ent , donec n v erse q u a tt u0 r et v igi nt i na vium clessis transfugeret a u t
e er c p etu r. Cla ra ea v i ctoria in praesen s in p osternm u sm armaque et na ves quibu s indigebant a depti m agna p er G erma niae G alli esq ue fama lib erta tis eu ctores celebra
' bentu G e a ni a r. rm ae st tim misere lega tos a uxilia ofi e
route s . G elliaru m eoci etetem Civili s a rte doni squ e ef f ' ecteb at ceptoe coh ortinm pra efectoe su a s i n civ ita tes
remittendo cob orti bu a abire a n menere mellent date E X HIST OR IIS 81
otes ta te. ma nentibus h onorata militia p , digredientib u s
' lia R m a norum ofi ereba nt r im l spo o u . s u secreti s sermo nibus a dmon eba t m aiorum qu a e t ot a nnie p erp esei mi ‘ seram servi tu tem falso acem a aare t B p v n . atav os qu a n q uam trib utara m ex pertes arme contra commu nes do
a se r m s i e fu minos c is . i a c su m vi ctum e R om nu m p p qu a .
' quid si Ga lli ne iugum ex u a nt ? qu antu m i n Itali a reli
' uam ? rov in ci arum san uine ro i n ci s in i q p g p v a v c . n e Vin dicia a ci em cogi tarent : b ata v o equi t a pra ti -ita s Aedu os Arvernosqu e : fu isse inter Vergi nii a ux ilia Belgas ; v ere
ue re uta : tibm G ellia m su ismet ir bu c n q p } v i s o cidisse. n unc s aeda m omni um partes a ddito si qu id milit aris
i ci lin ae i n castris R oma noru m v i u erit esse secum d s p g . vetera n a s cohortes q u ibu s nu p er Othonis legiones p ro
i se i nt uria As ia ne et su et u b cubu er nt . rv re S q s regi ua Ori en s : m u lta s adbu c in Gallia viv ere a n te tribu te ge
n o er certe é a eso uintilia a ro uls am e nitos . p Q V p e G r
m a nia servitutem nec Vi telli um p rincip em sed ca esarem
llo ca t u m liberta tem n a tura a a ngu s tnm be pr0vo . eti m mu ti s a nimalibu s da ta m v irtu tem propri um h omin u m
n m . de b u d r iu d b o u os forti ori e a esse. p a a arrip erent
a ccu a ta s i nte ri fe s . du m alii Ve8 a si nu m v cu i o p , g s os p e ,
’ l d s s m e a lii Vi tellium fov eant patere ocu m a ver u utr u qu .
Si a in allias Germ a nia s u e i ntentu s si desti na ta 4 G q , p rov enissent v alidissima di tis simaru mq u e n a ti a n u m
n i mmi neb at At Fl c e H rde n ius reg o . a on o o primm Ci vi
lis con at us er dissim n u n a ta p u latio em elui t. Ubi ex p g
tra de etes coh ortes u l um B a te ru m u la rom e ca s , l , p s v o ins
' n u m n om en t repidi n u ntii afi ereb a nt M a mi a m Luper c u m lega tum (is duarum legionu m hibernis pra e0ra t) e d u e u ercu s le ion ari e e gredi a v ersu s h ostem i b t . L p g o
ra e sentibu s Ubios e r x imis T re eroru m e u ites b a ud p , p o , v q 6 82 EX HI ST ORIIS
a n ra t tran mi t add t Bata m a la nge ge tes p im s s i i a v aru al , qu a e j a m pridem corrupta fidem simu lebet u t p ra di tis i il i n ipsa e cie R omania ma jors p retio fu geret . C v is
e rfi i i ircu mda tus u t su o militi c ptornm cah o um s gn s c , reca no glori e a nte oculos et h a st aa m emorie cla dis ter rarentur m a tram su am eororas e simu l omni u m con , q u , j ugas p arv osq ue libera s consistere a tergo iu bet b a rt e
ic ri e el u lsis u do a m . U t ir ru m ca ntu men ta v to a v p p p v o ,
u u lulat a son ui t a ci e n e u a u m er a le io famimrr m s, q q a p g
rtibns u reddit r la o n u da erat si ni n ibu s coh a q e u c m r. v stru m corn u B a ta vorum a la tm n sfugi ens sta timqu a i n
r e Sed le i on a riu s miles u a n u a m rebu s t re n a s v e s . g q q
na u e retin eb a t bioru m T re aroru m pidis a rma ordi sq . U v
f eda fu a dis ersa t tis ca m e ala ntur q u e a u x ilia o g p o m p . ' illu c i n cu b u are Germ a ni : et fu it i nteri m efi ngi u m le
a stra uib u s Vet a rùm no men est ra e gi on ib u s i n c q . p fa ctu s a lec Ba ta v orum C la udi ne Lebeo a ppi da na cer
i ili n i n f ta mine eemu lu s C v e tar ectu s i nv id iam a pu d populares vel si ratineret ur semina discordia s pra ch a ra t i n Frisi os a vehit ur.
Isdem di eb us B a ta v oru m at C a nnina fatium cab ar tes qu nm iu seu Vitellii i n u rb em p ergaraut misano a
u i r intumu ere statim su erbia Ci vile nuntiu s a sseq tu . p ' t reti u m itin eri s da n a ti vn m du lex sti feroci eq ue e p , p
a n diu m e u eri e u itu m n u meru m romises sa n e e p , g q p
elli o ost ulab a nt n on nt a ss e nerant ur sed ca u sem Vit , p , q ,
n eden do ni il li ud ef seditia ni . Et Fla ccu s m ulte co c h a
i a b nt ne a fecara t qu am u t ecriu s exp a scera nt q u a e sc a g
u e reto Fla cco i nferi orem G erma ni a m eti vare t ur m . p p
H orda onius a dhibitis t ribu ni s u t Ci vili inngeren tu r.
ulta i t nu m ob se u i um a bu nan centu ri a nibu sq ue con s v , q
i nsita i na ia et tre idi s mini tes v i c 0 erceret. M ox g v p E X HIST ORIIS 83
strie qu os ambig uu s aux ili o a nimu s et su bita da l u leta e le iones a n eb a u t sta tu ect supp g g , it confi nare i ntra
li tem dein en tentia castra mi . p o i et arguontibu s ipsis qui su a sa ra nt ta nqu am secntu ru s scripsit H erenni o Gallo
le ionis rima s le a to ui B onn am obtineb t u t a r e g p g q e , c ret tra nsitu B a ta v a s : se cum ex ercitu t argia eoru m h a e
su rum Et o rimi a tara nt si hin c Hord ni . pp p , ao u s, i nde
allu s ma tie u trin ue ca iie m edi os cla u siss n G q p e t . Fla c cns a misit i n ceptu m eliisq u a literie C a llu m ma nni t n e
terreret eb eu ntes . u nde au spi cio spa nte legetaru m ex
citari b ellu m cu n ctaqu e qu ae a ccidera nt au t metuch en ” tnr n on in ertia militia n eqùa h ostium sed freu da dli
c u m eveni re.
B a ta vi a u m ca stri e M ensibu s ra i n u arent q p p q , p ra emi sere qu i H erenni o Gi lli man da ta cah arti u m ex ‘ naret nullum sibi b u m d u p a . ell a vers s R oma nos pro qui bus toti an s b ellessent : longa atqu e i rrita mili ti a fes
a u e a ii cu idi n em esse sis patri a e tq t p . si n em o a b siste
t i nnox ium iter fa re : si n arma occurren f re , t, erro vi am
’ u n entam le at m mil i nventnros. C ct g u i tes p erp u leran t
f na m roelii ex erire r i a milla l i ort u p p tu . tr i eg onari ornm et t u mu ltu ari a a Belgaru m coh ortae simul p aga n oru m lix a ru mqu e ign av e sed procax ante peri cu lu m m a n u s omnibu s p a rti s rumpu nt u t B at av os numero impares
nda nt llli ateres militiee i n cu nca s c n cirm mfu . v o gre
en ur densi u n di u e et frontem t ar a u e ec la tu t ti g t , q g q s u .
a tenu em na stroru m a ci em erfri n u nt C a den tibu s si p g . B elgio p ellit ur legio et v a llnm p orta sq ne trepidi pete
n ibi lurimu m ala die cu mu la ta e car orib u s fa s b a t . p p
n cea da t a ntum et v uln eribu s sed ru in a et su i s s a e , ec ,
i tores colonia A ri i n pi cri qu e tali a i nteriere. V a g pp ne
si a m v ita ta nih il es tero i n iti nere h a stila a nsi ba nnenee 6 84 EX HIST ORIIS
r0 elium axcnsabent tan u a m etite ece ost am p , q p p , p qu
im i ns negaba tu r sib etip s co nlu issent . Ci vilis a dv a ntu v etera naru m cob ortium iu sti iam
a bi et ex ercitas ductor , sed consilii m guu s vim roma n a m rapu la ne cuneta s qui a dara nt i n v erba Vespa sia ni a digi t mittitqne legatos a d dua s legiones q u a e priore
t n u t idem s a a sia pulsee i n Ve ere castra concessere t , ‘ i nsu m n e n e cra men tum ecc p erent. Redditnr respo q prodit0 ris nequ e h ostiu m se consiliis u ti : esse sibi Vi t ellium princip em pro quo fidem et arma u squ e a d supremu m spi ri tnm retentum s : pra iu da perfuge ba ta
vgq, a rbitrium reru m ra menarnm n e ageret sed meri ’ ta s sceleris oena s ex s ectaret . ua e u bi rela ta ivili p p Q C , i ncensu s ira u ni v ersem BM av orum gentem i n arme ra
it . nn u ntur Bru teri T oteri u e p j g c na q , et ex cite nu ntii s
erma n i a ed ra edem fa a m G p m qn e.
22 Adv ersu s h as com urrantis b elli mines le a ti le io 4, g g n um M umi us Lu percu s at N umisius Ru fu s v ellnm mu
r s r a t s se l a qu e fi m ba n . u b ver ongee p a cis a p era h a nd pra cul castrie i n modum muni cipii ex stru cta ne h ostibu s
u su i f en Se a r m r isu or t . d p a p a v m u t ca pia a in ca stra
n h en u r ì rmi 5era ta c0 v a er t : rap p e . I pa uci s dieb us p er li centi am ebenmpta su nt qua e adversus n ecessitates in ’ lon u m suflaciss n i ilis me u g e t. C v di m agmen cu m ra bara
B atev arnm a btinen ntra m ue Rh eni ri am uo trucu . e q p , q
lanti or v ien fa rct G erma naru m a , c tervis complet a ssul
t e cam i simul n a nte p r pos equ ta. a v as i n a dversum
amnem a aba ntu r. hinc v etera na ru m h r i na g co o t um sig ,
i nde de ram tee silvie lucis u e ferernm i e i e u p p q m g n s , t cuiqu e genti inira pra eli nm ma s est : lmixta b elli ci vilis
ex terni u e fa cie b tu a ara nt obsessoe et s am a q o s p fec . p p
u nanti nm a n t da elli p g gebe amplitn v , quod duabu a le EX HIST ORIIS 85
gionibu s situ m vix qui nqu e milli e ermetoru m roma no
rum tneb an tur. sed lix eru m multitndo turb ata pace
o n re ate et bell n tr d illi co g g o mi i s a a erat .
a rs cestra rum i n collem lani ter ex s r en 4 23 P n g s p are ,
u a dib a tu r u i e illis hi b rn i i a eq o . q pp e is a bs der premi
e G e ma ni a e Au ustu s credida ‘et n e ue u n u m i qn r g , q q a d m ai orum u t a ppu gnatu m ultra legiones n ostra s v eni
rent i nde non loco ne u e mu ni . q mentis lab or a dditus
vis et a rma satis la cebent. B atavi T ran srh eneni a p qu ,
u o discreta virt us m ani festin o s ectamt ur sibi u a e q p , q
u e ens conoi stn nt a mi n us la n t u i le q g casoe tes . Pa s b p ra qu e t elorum t urribns pinnisqu e ma eni um irrita h a e ra b a nt et desup er sax is vu lnereb a ntu r cla more a tqu e impetu i nvasere v allnm appositi o pleriqu e scali a alii
er test ndi nem s uorum s ca ndeb txt u e a m u idem p . a q i q q o um gla diis et arma r am i ncu ssu pra ecipitati sudibu e
et ilis a bru u ntur ra efe e u s u ndie p , p r0 ca s i ni ti a et r b s ec
n ii Sa d tu m ra da e cu idine a d er e u o u e ta im . p e p v s q q
la m en t ma chin e etia m in s li tu m sibi a nsi nec u lla b , s , o , . ip sis sollertie : p erfugee ca ptiviq u e da ceba nt stru ere me
ntis m x su b ectie ra tio ra ellare t erias i n modum pa a j p p ,
m a ra ra eliarentnr ars u t alii sup ersta ntes t a nqu a ex gge p , p l ti i ntns o ccu lti muroe su bru erent. sed ex cu ssa b a li s s
s a x a stra v ere i nforme opu s et cra tes v i naa squ e paren tibne a de cta o tormenti a ardentes h a sta a ultr0 q u e ipsi i O pp u gna tores ign ib no p etab en tur da nec desperate v
v ertere nt consili um a d m ores h and ignari p an cornm di eru m i nesoe alimenta et m ultu m imb allis t urb a e. si
m fides a c m ul ex i na pi a p ra di ti a et flnxa servitia ru
r fortuita belli sp erab a ntu . i a missis Fla ccu s i nterim cogni to cestrarum obs di a t
er G a lli as u i a u xilia concirent lectos e le ionib u s p , q , g 85 E X HIST ORIÎ8
n l tra dit B illio Vocnlee du oetvi cesim a e legio is egato , nt q u a m maximis p er ripa m i tineribua celeraret i pse p e
v idns i nva lidu s cor ore i nv i ano militib u s. N e ue enim , p , q
‘ a mbigu e fremeb a nt amisses a M ega nti a co B atav orum coh ortes di soi mu lata s Civili s conat us adoci ri in soci a
t r n n imi An tonii n e u e M u cia ni t a em G e ma oa. omj r q
e a n ma i a la i e a erta odi a arma a p Vesp sia u m g a da v es . p q u e p ala m dep elli : fra ndem et da lu m obocnra eaqu e
n i a fl are n a str a ci e : H or i ev tabili . C iv em st co tr , u ar a m da oni um e cu biculo et lectulo j nb ere q uidq uid b a sti
condu cet . tot a rma tas fa rfissimoru m viroru m m a n us
ni nis l i i ui t a ta fect u u s se v a itu d ne reg . q n p a i n i n r o tre ditore fortunam virt u temq na sua m melo a mi ne ex eo] ’ v erent. His inter s e v a oibus in etinctoe flammav ere i n
su e ll s a n li te e es Fla cone u i a p r. a atae a Vespa i o ra q u , q
u lt ri ne uib n ra ca ncio e recitavit vi nctos na oce a q a t , p n q
tuler t li m qui a t ant ed Vi el u mi sit .
Si c miti atia animi B onn am ib ern e e i g s , h a prima l g o
ni s ntu i nfen i il l l e n H or , v a m. s or li c miles cu pam a a di i ‘ daoni u m vertebet : ej u s i ussu directem a dversu s B a ta
os a ciem t a n u a M a onti a c le ion s s u erentu r v q a m g o g e eq , ej uodem pra dition e ceesoo nullis ou perv eniantibu e a nx i
li n i s. ig ota h a ec ceteris exerci tibu s nequ e innp ara t0 ri
su a nnnti ari unm c r nci arum ex stin i , q ec n su tot p rovi gu
’ re eno erfidi a 0 tu er t H d s ex m lari a a m p p p i . or a oni u e p
ni u m li tararu m uibu s er alli B it n ia m u e et , q p G a s r an q Hispania a ux ili a a ra bet ex ercita i reci ta vit i nsti tni tq u e pessimum fa ci nu a u t epistola e a qu ilifaris legion um tre
derentu r a uis a nte mili i cib le eb entur , q t quam dn u s g . T u m a sedi tia ois u nu m vinciri ju b et magis u surp andi
uris u a m uia rc m u e Bonn e i q q u niu s culpa fa t. otusq exercitu s i n coloni am egrippi nonsem a i]lu ontihus a ux i
88 EX HIST ORIIS
u m r a h easiaset G ermani in su a m ri am tra q n p e va d , p
h ebe t . N on tulit allus mi sit u e suboidi o coh ortem n G q . G r an ru m nu merus aula ne a re a n a uctus et e m a , p timq gg g
mani multe cu m tibno se a u xiliis a sia oertatum. Ger nnt icti u d tum i n strega n ostrorum navam arripi . v , q o
n em s d e fidia m le m orem v ertera t , non suam ig evi e p r
a l an e t n ori s iss es e er g ti cu p ab t. Protr ctum e e t o, c e v t , v b ara ta corp ore qu o pra ti o qu ibu s consciis pra didiss at
'
e t i n H rda m u m i n idi a . exercitu m di cere iu b nt. R edi o o v
ni t d nc illum eu ctorem scolaris , h nno mi s rum v a ca nt , a e exiti nm mi niten tibu s ex territua pra diti a nem et ipse H or
dea ni ob ecit tus na a d antu demum Va cula e a x o j , vinc q v
solvitnr. i s ostare di a euctores seditia nis morta alfa p ,
cit n lli e e . Te ta i x rcit ui diversita s ineret lica nti eo p e
tienti ea ne. h and dubia e ari n mil s itelli fidu s q gr g e e V o ,
s len didissimu s ui s u e in Ves a sienu ni p q q p m pro . inde soelerum a c s upplici a rum vi s co et mix tu o a bseqnio fu
ror ut contin eri non a ssant ui a niri tc n , p q p p a ra t. 28 4, At Civilem immensis anotibuo u ni verse Germa nia
ex tallebat s cietate n obili ssimis id a l o obo um firm ta . Ile,
u t c i u e raximu m asteri bi a e et alia u q p , v U os T r v ara squ
ma nu M osam amnem tra nsire u b e M ena ioe et j t , u t p
M arina a at ex treme Gallierum ua are a es u rabi q t t. ct t
u e ra edae infeotins i n ii u a ene ermani ca e q p , Ub s , q d g g
ori i nis e ura te ia r inen g j patr , R oman orum nomin e Ag ipp
ses v ocerentnr ena co M r . Ces h ortes eorum in vi co a oo
duro incurio e era n eius agentes quia procul Rh eno b t. N eo quievero Ubii qu o minu s pra edae e Germa nia p e
terent rima im une un er omne , p p , dein oircnmv enti s t, p
id bellu a C ontusis m meli a re nei fide qu a m fortun . Ub i i s grevi a r et su ccessa reru m forooi or Civilis obsi
dinm le ionu m nr e n n uis oc g g ba t i tentio cu: todiis , e q EX HIST ORIIS 89
an ianti o a m u ln en r t c cu ltns nuntiu s v p etra e . ma hi nes m olemq ue 0 peru m Betavi e dalaget : T ra n srh enm os pra e li u m p a scen tes a d ocin dan dum v ellum ire detrnoa squ e redi ntagrare certa men iub et su perante m ultitudi n e et fa cili da mno . nec finem labori nox a ttulit .
C on es tis circu m li u is a ccensi s na sim u l o ulentes g g q p , u t qu is qu e v in o i n ca lu era t a d pu gn am t em erita te i n a ni
fe u reb a ntn r. q ippe i psoru m tale p er ta n ebra s v a n a
R oma n i c0 n 3 icu a m b a rb a roru m a ciem et si u i s a u p , q
d a ci a a nt i n si n ibn eiful ens a d i ctu m desti n a b a nt . g s g ,
I n tellectu m id iv ili et restin cta i n e misceri cu ncta C , g
t en eb ri s et rm b T m er str itu s diss oni a i s j u et . u v o ep ,
c a su s i n certi n e u e feri en di n e u e declin a n di rov iden , q q p
i a . n de ola m i c r re ten t u or a cciderat c rcu ma gere o po ,
d ere eron e. n ih il ra deo e irt u s f ro u n eta tu rb a re p s v , o c ,
e t i n a a ru m e e t li a f r is imi d r a u d G er g v sa p a o t s ca e e. p
m a n oa i n ca nou lt a ira : rom a nu s miles p eri cu lorn m gn a
ru s fe at a o u de ra i a a x e n n rte a ci eb a t . u bi rr e s , g v s o fo i s a nitus m olien ti n m a u t a p p0 sita e sca lea h ostem i n m a
nu s da dera nt ra ell re nmbon e ilo se u i : m u lta s p p e , p q
i n m oeni a e ressos u i a n ibu e fodere Sic exh a u sta g p g .
n cte n o em a ci em di es a eru it o v p .
tab u la o u a m 4 30 E dux era nt B atavi turrim du pli ci t q , pra etoriee parts a (i s a equissimu o locu s) p ropi nqu au tem prom a ti contra v alidi a ss ores et i ncu ssa e trabes p arfra
u n a tu m u e i n gere multa su p ereta nti um p arnicie. p g q
i n imul a le io perculsos su bita et prospera ern pt o e. S g tru e an tnr nariio p eri ti a et a rte p ra eota ntib u s plu ra s b . hi pra ecipu u m p ev orem i ntnlit su sp a nsu m et n utans ma c n ementum quo repente demi soa pra eter su oru m ora
dora s inguli plu raeve h ostium su blime ra pti v erso p a n 90 E X HIST ORIIS
’ imm castra e nde en r i i omissa u nen di fi u b tu . C v lis Opp g s p e rnrsu e p er o ti nm a ssideb et nuntiis et p romissis
da le i n fi m g o um conv ellens .
4 3 1 Ha ec in erma nia nte cremonensa ra ali u m esta , G a p g , c uius eventnm litera e Primi An ta nii da ou are a ddita
C a ecin a e odi ra ef c us o h r e v i ctis Al i ato . et p e t o a tis p
n r i u o M a nte nn e fort unem p a rtium pra esens fa t eb atu .
iv ersi hin m ta en i mornm a u xili a e allie u is D c o s . G , q ' n ec a ma r n e u e odiu m i n artes militi ee sin e eflectu q p , , h orta ntibns p ra efectie sta tim a Vit elli o deooiocu n t : v etu s
mile a n o b a n Sed di n e ni la cc i n s n ta t r. a ge te Hard o a F o s t a ntib u s trib u n ia dixit sa cra men tu m n on v u ltu n eq ue a nimo sa tis a flirma n s : et q u nm catari iurisiura n tli v orb e
con oi erent es a s a n i n m e i ta u tee u t o i mu r p , V p i o en h a o a l v
m ure et lerum u e sil n t tra n mi te en t p q e io s t b .
Leelee dei nde p ro ca ncion a ep istolee Antoni n. ed C i vilem eu spi ci on es militum irritevere ta nq u a m ed so cin m pa rti a m s cripta a et de germa nica ex ercitu h ostili
t er. M 0 x ella ti e G oldub a m i n ca stra n u ntiis eadem
dieta f c e ue t m i ssn s cu m m a n da ti s M a ntenne a d a t q , e C i i v lem , u t a b siotoret b ello n ev e ex tern e a rmis faloie
v eleret : s i Veop a si a n u m in vero a ggressu s fa rct sa tis
fa c tum coeptis . Ad ea Ci vilis prima callida : poet ubi v idet M ont a num p ra efora cem i ngenio p a re tum qn e in ree
n o v a s a re u i a e er u in u e et: , ne e q estu p er cu liequ e qu p q q ‘ v i inti a nn o re i m g s in ca strie roma ni a ox h en eisset , eg g n ,
in u it retiu m la b oru m rece i n ecem fratri e et Vi n q , p p , cn la moe ot seevissim es h u iua ex ercit u s v oces qui bus
d s l sao e u pp icinm p atituo j ure genti um p oen a s rapo .
v os a u tem ra v ari cotora e no o rvientinm a nima e u a d T , q e , q
' p ra emi nm ellu si ta li ana sa nguinis ex spect etis nisi i n
ra tum militi am li trib te i a secures et g imm orta a u , v rg s , EX HIST ORIIS 91 d ominornm ingenio ? en ego pra efectus u niu s coh ortis
t C n in fa es B a ta vi u ax a l e um rtis a e n e t q e , igu a G li r p a v a na ille cestra rum apati a ex sidimu s v ol oepte ferro fa ma u e remimuo deni oo a t li e s se u e q p . que a us n b rta q ’ t u r a nt vi eti iidem erimu s . Si c a ccenaum sed mol l r l etionie i o a referre iussnm di mittit. illo u t irrita s eg redi e e t s etar dissim ula ne q u a e ma x eru p ar .
i li r era n a s coh ortes 4 33 C vi s p a te copi a ra m rota n te v et , c t qu a d e Germa ni a ma x ime p romptnm a dv ersu s V o c ula m e i a i a x imo at la u x erc tnmq u e . iu a mitt t Julio M C dio i st re e a iu n t in treno V a sorori s su s e fili o du oibn . r p i tu h ib ern a elec Assibu rgii si ta edoa q uo improv ini ca
stra i nv ola vera .u t n o n ll i non a n doro aci em Vo , o oqu , p cu la otu erit id lu n i u m ltn mo nm t onb p . so m, t n t u , s i n a n o mili m dia fi ma a li sim ircu m g ta e r re. u x i a pa s c
fu n m oitis h o se su t. E ques p r0ru pit ox aop tn squ e s o p o
atiu m a rdi nib no tar a i n uo ertit ceodea i n de n on g s s v . ,
roelinm er i p . ot N erv ioru m coh ortes m otu s eu p fid a la tere n os tr ru m e le i nes erv ent u m o n u da v ere . Sic d g o p ,
u a e a miasi rn a n u r u nm q a signis i ntra v a llnm at e eb t , q r t a sco epente n ov o a u x ilia fortu n a p u gn a e m uta u r. V
nu m la sta e a lba coh rte s tu m es s itee du m ca strie e G o s a ,
ro in a nt a u dit l i m la m o e i nt ontos h a st a a p p qu , a p roo ia nt n c r a tergo i nv a du n t leti oremq u e qu a m p ra n u mero terro rem fa ci nnt aliis i a li s e M e a n ties o u ni v er , e N ov es o, i g
aeo co i es I o error a ddit eni p a dv a nisao sredentibn e. m e are os , et: dum alien io v iribn o con fidu nt on es res p .
For issim s i edi t u m era t t u qu sq u e e B a tev i s qu a ntu m p , fnndnntnr : equos evesit s u m signis s epti vi sqna qu a s
ri a i a n C a esoru m eo die i n artibu s p ma a s i c0rr p u er t. p n oatri s m a ior n umeru s et imb ellior e Germa nia ipsa
ra b ara . 92 EX HIST ORIIS
4 84 Dux uter ue ari cul a meritu s adv erse ros erie , q p p p p
defn a n a m i vilis ai ma oribns ca ii e i ns trnx isaet ar . C i p aciem circu miri e tam p a nci a coh ortibno n eqnioset s e
oou la nes a d ontu atra que p errupta ex soidisset. V v m h o stium ex plora vit eoqu o si mul egressu s v ictnoqu e dein v ictori a e p arnm confis u s triti o fru stra diebu s ca stra i n h ostem m a v it q u em si sta tim i mpellere s ursnmqu e ra
ru m ac u i ma tura saet sa lvare obsidium le i on um a o q , g
dem im etu i en a r i nterim ivilis obses p p a tu t . T t v a et C aa rum a nima s t a nqu a m p erdita e a pu d R oma nos res et
su is i ct ri a ro en i t c cu mfereba ntur si na v ex il v o p v sse . i r g
la u e ostenta ti eti am ca ti i ex u ibu s u nu s e re i um q , p v , q g g
fe n e us a a ef i n ous il s si us u a clara v oce gest p t es t , so fa s li o
n a Germania : u nde maior indi ci fides . Simu l v asta tio e
incen diisq ue flagren tinm villarum v enire violarem ex or
I n ons u s e ru n s itu m i ntelligob a tur. c p as t ot ra m oo otitu i
s i n a fa saa m u o et v allnm circumdari ocu le ub et g q V i ,
da a sitis M adimen ti a ser i ni n ex e iti certarent p p o sq o p d .
Hin o i n d u em la m r u na m ossen nm et mineri c c o p g p ti .
es n a n ne te re u idem a d rdinan dam a cie s ever t . mpo q o m
ca ta i noa m siti foasi u e roeliu m sum e n a m p p 0 q p paer . Ci vilis a dera t n on min u s v itiio h ostiu m q ua m virtu te ' su orum fretue Va ria a u d Romanos fortun a et sedi . p ,
tiosissi muo u i s i ns idem recentis ictori a e q que gnev . qu v
memores retinere locum ferire h ostem se n e et: ra x i , , q p m os h ort eri ot radio tegra te a s ia m an u s a d obsesooe
t endere ne t em ri o , po da ese nt . fi li a nnota o m nris s er
nantes omnibu s a rtis ror um u nt As forte i vili s p p p . C lepsu equi prostra tu s eredita p er u tru mqu e ex ercit u m
fama ln , v u era tu m ent intorfectnm imma ne qu antu m suis ev p a ris et h ostibus ala srita tie indi di t.
4 85 Sed Vos ule t , omissi s fugien ti um tergie v ali um ur E X HIST O RIIS 98
ra sque cestrar um a ngebet ta n qu am rursus obsidiu m
i mmi nen t corru ta t ie i ri n n , p at ns v cto a o falso snap octuo
llu mell N ihil a e u ex u n - b e m o. q e ercit s ostra e qu a m ega
fo a b st es ca piaru m tig a t . impedimenta legionum s um
imb alli t urbe N ov esi um mides nt i nde terrestri itinere
frum ent um a eh erent n e flu in h r dv : m m a a staa p a tiob ant u . Primum agmen secu rum incessi t n ondum sa tis firmo
Civile . qu i u bi rnronm miosos N ov eai um frumentato ras da tesqu a i n pra esidiu m coh ortes v elut mu lte pa co
in redi a s co it reru m a ud i na militem e i n v e g p , p s g , arm
hi culis s unstos li can ti e e a s s om oitn i n a dit ree , v g , p o s v , p
missi a ui on ta s ot v iera m a n u sta i naid ren u na q p g a t. P g
t nm lon o a mina et i ncerto M arte d ne roeli nm g g , o c p
i h rtes G elduba m errax e e m a nomi n ox d rimerot. co o p r
ent cas r e u a e relict a ru m illis militum b us u t fu ar , t i , q
ra esidia t eneb a ntu r N on era t dubi um uantu m i n p . q regresan diaorimi ni a edeu ndnm fa rc t frumen ta toribn s
n s u is u e a ddit ox eroitui su ocnla mille o n tis p erc ls q . o V dales toe e q u in ta et quinte des ume legionibu s a pu d
h i nd mit um militem et duoibu s in fa n Voters. o aeseis a
su m Pl s em nsou m erat rofes ti alam i n a mi na . ure qu i p p g frem eb a nt non se u ltra fa mam insidies lageta ru m t olo
ra A ui romeneerant deserta s se a bdu st e arte ratu s . t q p
e bentur. u lex hi nc aeditio aliis rev o legionum q u re D p ,
santib ns Vocu la m alii s redira in ca st ra ab nnontibu s.
ilis r ir u m di 1 eldu In terim Civ Vete e c c se t. V0 s u a G
n d o e i m no ai i ilis ca it G el bam a tqu e i e N v s u s o es t . C v p dub a m m a x h a nd p rocul N ov osio equ estri p roeli a
e a i t Se l su n dis a ersi s n a r0 prospero s rt v . d mi es se dv q p
a dvantu u in i nde i n exitium du s u m es s endob a tur. et q tan o ru m qui nta dosnm enoru mqu e ou s te e legiones don a ti um e n ni a m a i elli mi oem v Xp a scu t comporto p esu V t o s . 94 EX HIST ORIIS
nstatns H rdaoniu nomine es a si a ni di N ec di u s u o s V p de t .
d i ni fu i m idqu e pra ecipuu m so it a s t ali entu m. effu si i n lux u m et apuls e et nocturn os ca ct us v eterem i n H or
r n n na s ll l m r n daoni um i a m re a va t , u a ega toru t ibu o ru mv e obsistore a n so (qu ippe a mnem p u d0 rem n ox
domoret rotres tu m e cu bili interfisin n E a dem i n a ) p t. Vocu lam p a ra bantur nisi servili h abit u p er tenebres
r u ov esi ssa t u bi seda t a im eto metns rediit igna a t a . p , cent uri onea s um epi stolis ed civitates Gallierum mi sera
ti endio ora u e a ux ili a ec s p t ro .
l si u t est ul u s si n e restore raese e av idnm p V g p p , p , encore a dv enta nte i vile ra tis temere a rmis a c sta ti m , C , p
i n o omi ss s i f ge m vcrtu n tur. R es a dversae discordi em p eperere iis q ui e su p eri ore ex ercitu era nt . oeuoam snem
V i i i e dissocia ntibns . itellii ta men i meg nos n cas tr e t p er proxima s B elga ru m civi ta tes rep ositoe qun m ia m Vi
elli u o d ooet dei n m u ta ti i n i t s os i i . p a enitontia m p r ma ni
u a rta ni ne et du oetv is eeima ni Voc ula m se u u ntur a u d q q q , p q u em resumpto Vespa si a ni sa cra mento a d liberan du m
M a i du e agonti s ob sidiu m s eb a nt ur. Disc ssorent obsesso res mi x t u s ex h a ttis U si is M et tieci s ex ercitus se C , p
i a to reo i n i a t et p da c n es i ncru en ti . v disperoos et n ossi os
r n a et l ri miles n oste i v soret . Q uin o ca m vellumqu e p er fi n es su bs Tr ov eri atru x ore ma gnisq u o i nvi cem cla di bu s c u m G erm a ni a s erteb ent d one s e re i , g g a erge popu lu m
i1 n m a x re olle ror a n merit ma b s fa ederent.
70 Au d te i nterim r (a . ) i p e Ga llia s G erma ni a aq u e
ma rs Vi telli i du licav era t bellu m n a m i ilis omi s p . C v sa di ssi mu la ti on e i n populu m rom a nu m ruere vi tellienee legio nes v ol ext ernum servitiu m qu a m impera torem Ve s e si nn m m ello ell n ra n a i s a s do p a . G i s otu le t n ma u m ubiqu e ex ercitu n m nostrorum fortu n am ra ti v ulga ta
96 E X HIST O RIIS li s dietineri : si Alp es preesis firmantur coelita liber t a ta disoepta turas Gallias q uem viri um su oru m termi nu m v eli nt.
i a a r er r b a e n De li H a ec d s t p it p 0 t q e. rs q uus vi tel
le e i n a fi end li eni ex erci tus dubitavere. p riqu t r si os oon
b a t urbid infidos sa uina ducnm llu ae nt a s , , ng p o too. Vi
a a s endi n e sublat s e ni e r oi t r tio p r , e p v a e p a tin a ciem
de n a lici da o ti u i s i etat m l a ccen re t . l en p o s n oc e . egatis t a ntu m legionu m i nterfootie ceteru m v ulgu s conscientia
lar m et s e im u n ita tis fa cile a s s ssur a r sca u p p e um . E p ima
consilii forma missi ue er allia s s onsitoreo balli . i , q p G a m u letu m ip sis obsequi u m qu a incenti arem Vocula m a p
ero t . nes defu re ui prim n o q Voou lee nnnti arent . sed v iroa a d coercendu m doorent i nfrequ entibu e infidioque
n i n r a m i u m it s l legi o ibu s. te b g a s il e at occu ta s h osteo opti mum e p reosentibns ra tu s mu tu a diosimu letione et ii sdem q uib u s p eteb a tu r gra sseri i n coloni a m a grippi n onsem descendi t. Illu c la u di ne ebe o u m ca t i C L , q e p a n et extra conve tum e mendet u m in risi di i u c n F os x m s, or rupti s su otodib ns p erfugit p allioi tnoqu e si pra esidi um darctnr itnru m i n Ba tav os et potiorem ci v it a ti s porta m
’ ed soci eta tem rom a na m retra cturum ; acs epta peditu m oqnitnmqu o modi ca menu n ihil a pud Batev oo a u su s
edam er i a rum B ta siorum in i qu a N v o que arma trax t , et furtim m agi s qua m b ella C enninafot as M arsa sosqu a i n
b t oca l G llo m s a rsa a . V e a ru fronde illostns ed h ostem s ontendit .
N ec prosnl Veteribus a barat qoum Cla ssicno es Tu tor p er sp esiam cxplora ndi p raogressi cu m du oibu s
Ge man r e te rma ere T nm ue rimum discreti r o nm p s fi v . q p
a rc mda nt ob e legionibu s propri e v allo ca stra su ci u , ‘ t estente Va oule non ados t urbatem civilibns armis rem E X HIST O RHS 97 roma n a m u t Trov erà etia m Li ngonibusqne despectn i si s u eresse fides ro inci a s i ota re ex er t. p p v v s citus far
im erii e 1t0 res d i o l t una m p t u ea s . s o im Secrovirnm et Aedu o o n up er Vindi ca m Galli a sqne si ngulis proeliis
n oidi e ea dem ru rsus nu ina e d m co oa . m a e fate rup tores
x s es t ent e fa edernm a p ar . m liu s di vo Julio di voqne An gusto notos eoru m a nima s : Gelbem et infrecta tri bu te
h stii es s iritu s in duisae. nu nc h osteo uia a p , q m olle oer
’ vi ti um u nm s olia ti ex oti ue fu eri nt q p q amisos fore . Ha ec ferocit ar locutu o p ostqu am p erstare in perfidi a Cla eai ou m T n toremqne videt v erso iti nere N ovesi u m c n cedit Gelli dnnm milliu m o . apa ti a diata ntibns campio
e s on sed re. illu c sommeantinm centurion nm milit umq u a em eba ntnr a nimi u fla i ti n , t ( g um i cognitu m) roma nu s ex ercitus in ex terne v erb a ium rent pign uoqne tenti os e
lerie n es e a ut vi ncu lis le etorum darctnr. ocule an g V , qu
u am leri ne fu em suadeben t a dendn q p q g , u m rat us v oca te
c on si on e i n h nno mo dum dieseruit.
‘ N u n qu a m a pu d v a s verba feci a u t pro v obi s sa l
r me esurior nam mihi e liciti or a u t p o s . x iti um pareri lib an o a u di o mortemqne i n tot melis h ospitiu m et fin em
es t ostri me u dot miseret e a d mi saria rum ex sp a . v p qu v ersu s qu os non p ra eli u m at e ci as p a ra nt ur (id enim
e arm ru m at us h sti u m est b llu m s um ul f s o i o ), e pop o ro man o v estris se ma n ib u s gestu ru m Cleseious sporet
n ri u m u e e a cr o n e i l p e q t s a mentnm G alli erum ete t t . a deo n o a si fortun a i n ra esens virtuo e deser t eti a m p qu ui , v otare ex emple deficiu nt ? qu otien s roma n a e legi on es p e rire p ree0p ta v eri nt n e loco p ellarentur ? socii sa epe n o stri ex soi ndi nrbeo su a s aeq ue s u m soningibns a c li b eris ot omari p ertuleru nt nequ e ali ud preti um exit us
u em fides fa ma u e oleran t sum m ax imo ina iem q q . T p 7 98 E X HIST O RIIS
d etere le iones nec terrore a u t ro oboidiumqu e apu V g , p
i su er a rme et viroa et e re missis demoventnr. N ob s p g
m s mmea tu a ua m gia cestra ru m mu niment a fru mentu et 0 q
a ecunia n u er etia m donati vo v is longo b ello p res. p p
' uod si e e itellio da tum i nter rota ri ma vui su llecit , q v V p
im era tore certe romen o a ose ietis . T ot h eli o tie , a b p p
a d G eldub a m a u d Vetere fu so totia no rum viota res, pu , p ,
is a ciem i ndi n um id u idem : sed eat h a ste si p ev et , g q
t treh en di ertos da nce e rox imis v allnm mu riq ne e , p
i s u e n n r nt Sa ne e o p rovi nciie a ux ilia ex erc tu q s o o r a . g
su nt alii le a ti tribu ni centuri a deni u e diepli oea m . , g , , q
ne h a s rodi ium toto t errar rbo u l a ut miles. p g u m a v
is sa tellitibu s Ci vilem et Clessicum Italiam i n gatur, v ob
a n si ed moenia nrbis G erma ni alli u e v esuros. , G q
ma a tria e in feretis h orret a nimu s tenti dux eri nt , ar p ’ u torin rev er a en flegitii ima gin e. T T 0 g tu r ex cu bi ee ? signu m b elli B eta v ns debit ? et Germana ru m ca terv a s
i ie uio deinde soelerio ex itu s unm roma n a ouppleb t ? q , q e legi ones contra direx erint ? tra nsfu ga e e tra nsfugis et p roditores e p r0 ditoribu e i nter reca no et v etu s sa cra mentu m i nv isi dois erra bitis ? te Juppiter a ptime m ax i
m e u em er a cti n en ta s i inti n , q p g v g a nos tot t riu mph is
coln imu s te uiri n o roma na e a ra no u rbis ros e , , Q p , p or v
n eror ue nt si obis n n fu it cordi q , v o me du se h a ec ca s tra i ncorrupta et i ntem erata sorv ari et certo poli ni
foeda ri u e a T u tore et la ssi co ne si na tis mili tibu s q C .
ra ma nio a u t i nn ocentiem detis a nt m a tnram et sine nox a
’ en nti m p o ite a .
Varie excepte oratio i nter spam metumq n e es p u dore D m. igreosnm Voculam et de eupremio egi ten tem l iberti serviq ue p rohibn ere foedissimam mortem spa n ta praevenire et Clasei cns misso Aemilia Longi no deser
100 E X HIST O RIIS
ren simula ta ea fner nt a n retin ere oe e i entes ru mp e t . i v
ne u iverit a rum effirma tur. Dire tis castrie fa ces i n i q p , p j oi nnt s uns tosqu e qui proelia sup erfu erent i ncendi um
b enoit.
4 6 1 i ilis berbero ato ost s a e ta a dversu s Romanos , C v v p p arma p rop ex nm rutilatnmque ari nem pa trata damu m
ca e e l i n de ui t fereba tur ar l fili d eg o u m p os t. e p v u a o qu aedam ca ptiv orum sagittis j a suli squ e p u erili bu a figon
d s eterum n e u e se ne u e u am u a os obtu li se. C q q q q m
a Ba ta v u m i n v erba G alli eru m degit , fieno G ermana rum
0 ib u s et si s ort ndum a dv ersu s alla s da ossessi one p , a G p
r fa ret i nslitu s fame et a ti a r. M u eru m , p mi us Lu percus
le a tu s e ionis inter dona missu s alada o a g l g V . e virga n eti on is bru ctera e la te imp eritab a t v otare a pu d Germa n oa more qu o plerasqne feminaru m fa tidi ces et a ngos
cen e s erstition e arbitront ur dea s T un n a t up . sq e V lada o a u ctori ta s a dolevit : n em prosp eree Germania ras et ex
e n ra edix er t Sed u e s idin m l gi o um p a . L p rcu s i n iti nere
s en cent uri onu m tribu n in terfeotu . p si a rum qu e i n G el
n e r a ntur i nu s soci eta s li a ge iti r se v p g ti . s oh ortinm ela
rum le ionu m hibern a su bv erse s rema ta e , g q u , iis ta ntu m
relictis u a e M a on tia si a s Vi n doni ssa e site su nt q g . L egi o sex ta desu me s um a nxilii s sim u l deditio a N ov osio in colonie m T reverorum tra nsgredi inbetur
ra efinite di e i ntra u am ca st ie x p q r e oederet . m edi u m
omn e t em u s er v a ria s curs o a ere i n s m i p p g , g a vi a i ns qu s
u e ca esoru m a u d etere ex em la a ente i r ars q p V p p v s, melo p
nfa mia u al ru ba re ot i . q e illu d i ter ? qu i s dux v ia e ? et
i i n a r itri omn a b o eoru m q u os v itae n s sisqu e damin oo
feci ss nt Ali i n e . u lla dedes ori e cu re p es u n i am a u t ca
rissime sibim et i si circ p u mda re . qu idem ex pedira a rma
telia u e ta n u a m i n a c e n q q i m a cci gi . H a ec mediten tibu s E X HIST O RIIS 101
a dv en it roficissendi h ora ex s ectetione trioti or u i p p . q ppe i n tra v a lln m deformitas h a nd peri nde n otebili s : dotex it i nomi n iam ca m u s et dies R e u l a i g p . v a e mp eratom m im a
inoa i nh ona ra si na g g , fulgentibn s hinc i nde G alloru m v ex illis : silons a m en e t v elu t lon ee ex oe u i a e du x g g q .
la u dine an ctu s affossa ocu lo dirne ore in nio debi C S , , ge li r D u licat ur o . p fla gitiu m p ostqu am desertis b onnenoi bu s c astri e a ltera se le io missu ere E l g t . t v u ga ta capta rum legion u m fa ma onu sti q ui peu lo ente Rom a noru m nomen h arreb an t procu rrentes ex egri s t estisqne et n u di u e eifu ei insolito s esta sulo ni nm ru n u n q p mi f eb a t r. N o tu lit ala picentin a gau diu m insu lta nfis v u lgi spretisqn e
S an cti ramissis a u inis n i a nn t a s p t m M a go t a cu m b e , forte obvi o i nterfoctore Vooulee Longin o coniooti o i n eu m talia i niti um ex salv en da e i n p osterum culpa e fe
e n es i cero. L gi o nih il muta to itinere ente moen a T re
verorum considun t .
i ili s et Cleasicu s rebu sesu ndi s oubla ti a n cola 4 63 C v s , n i am agrippi nensem diripi en dem ex ercitibu s su i s p er mit erent d i ere sa e itia i n enite et cu idin e ra e t ub tav . v g p p
d a e a d cx cidi um ci vita tis trah ebentnr. a b sta b a t ratio b elli et n ov u m immri um in oh a an tibu s utilis clem entia e
enefisii memoria flex it u od fa ma . Ci vilem etia m b , q lilium eine prima rerum motu in coloni e a gripp in en si
a h u nor te u st di era n sed ra narh en nis d p re ena m h o e c o t . t a gentibu s in visa civita s a pu lentie a u stu qu e : nequ e a li a m fi nem belli reba ntur qu a m si promi scu a ea sedea omni b r iss us G ermeni s fa rct a nt dioj es ta Ubios qu oq u e di sp e s et . 4 64 Igitu r Ten cteri Rh en o discreta gono mi ssis legatis , m a nda t a a u d n ilium A ri i nem iu m edi nb ent p co c g pp i ,
n modu m r0 lit q ua e feros issimn s e lega tis in h n o p tu .
‘ rodioso v os in corpu s nomenqu e Germani ae commu ni 109 E X HIST ORIIS
b us dois et pra ecip uo deoru m M a rti gretes a gimu s v o
i s u ratnla mu r u o t a ndem lib eri inter liberoa b q e g , q d l eritis . nem a d h nn o diem flumin a a c torres et coe u m
m d i u m cla u sera nt R oma ni u t collo u ia qu oda mo o p s , q
s e n s a roerent el u od s ontu meli a siu s congressu qu ostra , v , q
e nu di su b est v iri s a d a rma n eti s , i ncu nea ec p r0 p
i a s custode et reti o s oiremu s . Sed nt a micitia ooo et , p qu e na stro i n aotertmm ra ta sint p ostula mu s e v obis
colonia a n s i ii d trah etis eti am muros mu iment oerv t , e :
fere a nimeli a si cleu se ten ea e virtu tis a bliv isou ntnr.
R oma n os omn es i n finib u s v eotris tru oidoti e : h an d fa
cile libortes et domini miss entu r ; b one interfectarnm in
medi u m sodant ne is s u ler u id uam au t se re , qu o s e q q g
are cau sa m snem osoit Li cee nobis v obie u e u trem g p . t q
u e ri a m calare u t olim a o ibn n stris nomodo q p , m i r s o . q lncam diemq u e omnibu s h ominib ns ita omnes torres
fortibu iris na t re er i s u lum ne a s v u ap u t . In tit te cu t q p
tri a m raou mite a bru tio v a lu tatibu s u ib Romani , p p q u s
lu s a dv ersu s su b ecta e u em armi s alent incerne p j q v . s et i nteger et servi tu tis a bli ta s pop ulu s ant ex a equ o ’ e atie a nt aliis im eritebi tis g p . 65 Agrippin enees su mpto s ononltendi apatia q uando n equ e subire condiciones metu s fu turi n equ e pala m a sp ern eri con dicio pra esens si neb a t in h nno m odum ‘ res ondent. u a e rima li bert ti s fa cul s dat a est p q p a ta , a v idins qu em ca ntin a su mpsimu s u t v obis ceterisqne
erma ni consa n u ineis n ootris nn eremu r mnra s G a g i g . civ ita tis congrega ntibu s se cum max ima R om anoru m t Si ex ercitibu s a ngora nobis qu a m diru ere t utina es . q ui ex Ita lia a nt p r0v inciis alienigenee i n finibus n o
strio ere t b e l m a bsnm sit el in n u e fu n , eos lu p v an o qu isq
s e edu ctio lim n ede: mfuger . d o et obiscum per s onn u
104 EX HIST ORIIS
lnterea Juli us Sabi nu s proiectis foederis romani monimentio ceeserem se salu tari iub et magna mqu e et i n n ita l Se u enos ra it con co d m p a pu arium turba m i n q p ,
c Se u ani da termina m civitatem et nobis fida m. ne q
trectevere certamen. fortu na meli aribuo a li u it : fusi
in oao b s fe a tum emere b ellu m ari for L ga . Sa ino stin t p
midino d er nt n e fama m e i ni fa ceret villem ee u it. q x tii o i n quem p erfu gerot cremevit illi o v alnnta rie morte in
teri r i i us a rtibu a tebris ue v itam see c ed tu s. Sed qu b o l q p er novem max a nnos tra du x eri t simu l a mis orum eiu s
consta ntia m et i nsigne Ep p 0 ni nes ux a ris ex emplum su o
loco redde s belli im mn . Sequ anoru m prospere a sia
a tu t p s statit. resipi soere p a ulatim civitates fosqu e e
fa edere res is era rin ì i r llia s p , p c p bu s Rami s q ui p e Ga edix ere u t missis lega tis in com u ne consultare…li
b ertas a n ax la ce p p ret .
At Roma e annota in deteriu e a u dita M ucienu m
a n eba nt ne u n e d s a enim G al g , q a qu a m egr gii u ce (i m lnm Anni u m et Petiliu m C erea lem elogera t) su mma m
b elli a ru m t olerarent i n is tri ceo p . Leg o es v
sexta et octa vo vitellia na rn u n a e i o en , m tv cesimu , e r c e
s anscri ti s secu n da enni nis otti en s u al i s ers p p c i q e p b n , p monta groj o tra du cnn tur : qu arta desu me legi o e B ri
ta n nia sexta ec des um e ex His a ni e itu , p a ccita e. Ig r i v en entis ex ercitu s fa ma et snapta i ngenio a d mitia ro
i cli G allie n nantes rum civitates i n Ra ma s con ven ere.
T reveroru m lega ti s illio a pperi ebetnr a cerrimo inati n
s tore b elli u llio alentin T V o. is medita ta a ra ti one cu nst e
ma ni g s i mp eriis obj ecteri solite contu molia sqne et invi
’ - is loano et tt adi tamen lIntelchuan in erot ca 26 p i , i . EX HIST OR IIS 105
‘ l m r a n d i dia m i n popu u om um eflu dit , turbi us m sson
b e et leris ne rat a co di a ndia dis oeditioni u p q g u s v r f cu . 4 69 At Juliu s Au spex a p rima ribu s R amoru m vim ro . man a m p a cisq u e b ona disserta n a et su mi b ellum eti a m eb ignav ia stra nui s8imi cui usqu e periculo gori ia mqu e
su er ca u t le ion es se ientissimu m u em u e reveron p p g , p q q
tie de ne u n iores eri c l a m otu o ntinu it . ot Va fi q , j p u o c o
ni u m le d a n n u Au s i is se neb a n lentini a m u a b t, co sili m p c q
ur onsta t obstitiose T rav eris Lin onib u s n e a ud t . C g q p
a Ga lli a s qu od Vi ndicia mot u cu m Vergim o steter nt. deterrnit plera sq ne p rovi nciarnm a emulati o : qu od b ello
am si capu t ? u nde j u s a uspi cinmqu e p eteretu r ? qu , ? a nnota rov enissent ea dem m eri o lo eront N a ndo m p , i p g
i ctori a am di cordi a ra t a lii s fa edere u ibu sda m v i s e , q s p es vi resq ue a u t v etnstetem origini s p er j urgia ia cta n
ti ns t e odi a futu ror m ra esentia la s uore. Scrib un b . u p p tu r a d Trov ara s epistola e nomin e G alli eru m ut a beti
n ent a rmi s im tra bili en a e a ra e de r s etoribns er pe v i t p ti p e ,
R ti t idem Vola ntin u trnx it a ci si p oeniteret . eo ti s obs qu vi tatis ou a e eu ros h a n d perin de i nstrnendo bello i nten
no ibu tus qu am fraqne conci on s. 4 70 Igitur non Trav ari nequ e Linga nes cotera ove re , b alliu m ci vitates pro magni tu di ne oueoepti diocrimi nis
a ere n e d nces u idem i n un u m consu lem sed i vi g . q , C
B l n m circu mib t dum C leu dium La beonem lis a vi o e ger a ,
ca pere a n t ex tnrb ere niti tu r : Cla ssi ous segno p leru m
nr n e q ue oti u m treh ens v elu t pa rt o imperi o fru eba t . i a e ri am T u tor qu idem ma tura vi t su periorem G erma n p
i n d At ue i nterim et ardu a a lpi um p ra esidi s ele ere. q l n n a etvis esima legio Vin donisse Sextilino Fe ix cum i a n x ili ariis cob ortibu a p er R a etia m i rrup ere. acceso t
i lli deinde in ar a la si nguleriu m ex cite olim e V te o , p 100 EX HIST ORIIS
eeeret ulin Bri a ntic u s tes Vespaoia ni transgreosa . pr J s g sorore Ci vilis ga nitns u t ferma a cerrimo proximoru m
dia u n i n isn nn ul i nfensns u e. u tor rev e o s t , v s a v c o q T T roru m ca pia a recen ti Vengionum C a era ceti u m Trib o s ornm delectu enotes v etera no podite a tque a quile fi r
m a i corru tis s e a u t motu sub a s tis le ion eriis u i v t , p p g q prixno ooh ortem pra emissa m a Sex tilio Felica i nterfi s i nnt ma x u bi d o cce ex ercitu sq ne roma nus p r0 pinq uo
n b nc tra nsfn i redi ere scou tis T ribocie Ven be t , a ata g o , ,
i ni s u e et C eera oe ib u u tor T rav erio comi ta n g o bu q t s. T
e i tibne v i ta ta M ga n ties o Bing u m concessit fidone loco,
uia n em N e ve flum ini abr ra ed i ncur o q po t a o up e t. S s coh orti u m qu a s Sex tiliu s dncebet et rop orto v ado pro
ditns fu su s u e e a d ercu loi T rov eri et lebea q . s cl e p p
mi is a rmis er a r ola tnr uidem ri ns i u m u t o ss p g a s p : q p p , primi p a sni sse b ellu m v iderentur i n civitates q u ae s o
cieta tem roma nam non e u arent erfu ere e i ones x p g . L g a
N ov osi o B onne ns i n T re oros u t su ra m emorevimu s q v , p ,
tra du t e se i sea i n erba es asi a ni a di u n Ha ec c a p v V p g t . Valen tino a bsente gesta ; qui u bi a dventa b et furono
a n ta ue rurs u s i n t rba s s c cid u s n nru a s c q u t x i m o v ero ,
le ione in M sdi ometrica s s oi m e g s , o a civitatem a bscess re .
Va lentinu s ec Tutor i n arma Tra vara s rs tra h u n t occi
s is Herenni o a s N u misi le ti s min r s v enia e o ga , quo o e p e
sresceret v ins nlnm soelcri s .
Hic b elli sta tu s era t unm tili o C erialis M a , q Pe n
ontia oum v enit . e u s a d ento r at s i s e u na e g i v c e es pes . p p g a vidu s et c0ntemnendio q uem ca v endi s h ostib us melior
ferocia vcrboru m militem i n end b a ubi rimu m s on s e t , p
radi lisniooet nu ll m f t D e g , e proeli a morem a s u ru s. le tu o s p er Gallia ni h abitos i n civita tes remittit ec nun tia re ju b et su llìeere imperi o legiones : socii a d muoi a
108 E X HIST ORIIS
C eri alio a motu in fami a e si li senti a sa e p ensarentu r. ,
i i a m ere militem crederetnr ressit ires : et v t q u e i b n , p
er e m a daotiores p a ru era posito ci viu m bello ed ex t n . Conv ertit i nde a nima s a sciteru m e M ediometris io legio
n u m mioerebilis as ectu s tebent s a nss ientia fla i ti i p . o g
ma catoc fixis i n terrem ocu li e. n ulle i nter s oeu nteo
ex erci t nsel teti n e u e ola ntibu s h rtentibu sv e u s co u o. q s a response deba nt a bditi per te nt oria et lns em ipsom v i
t nt s r i ud er m a u metu s u em u dor a e . N ec p a a p iculu t q p
os dods ons ob stu efeoerat ettonitis etia m i ctorib u s p , v , qu i v os em precesqu e a dhibero n on a nsi la crimis ec si lenti a v enia m p osceba nt da ns e C erialis mnlcsret a n i mos feto este di cti ta ns q u a e militu m du cu mqu e disca r
i e e illu m oti die v el fronde h os t um ev nies nt. primum
a a n riorum fe p en diornm et s cr me ti diem h a berent . p
i n ru m n e u e im era torem n e u emi nisse u ne c o q p q e se m . T
rece ti i n ea dem ca s ra et edi m ma ni ula s n e p t , ct u p er p quis in certa min e j urgi ove oodi ti onem a u t cledem com
militoni obiectaret .
M a x T rev oros ec Linga nes a d s onoi onem v oca tos
‘ ' ite alloqu itnr : n equ e ego u nqu a m fa snndi a m ex ers ui
l a ni u tem armis a fi rme i s d ui a et pa pu i rom v irt v . s q
a u d rba lurimum v olant b na nc a c male non p vos v e p , o q
i editi a stat u su a natura sed v oc bns s osoru m eestim ntnr , i pa nce dieserere qua e profliga to b ello nti liu s sit v obis
dis a u a m n obis dix issa e a n s q . T erra m v estram s et ro rumqne Ga llorum ingressi sunt du oes immratorosqu e
n n ll u idi e n en i rome i u e c p n , sed maj orib uo v cotris i v a s t b u s qu os diss ordia e u squ e a d exiti um fa tigeb ant : et e cciti a u x ili a Germa ni socn o pari ter a tqu e h ostibu s
servitu tem im a n o roelii s a d ersu s Cim p osu er t. qu t p v bros T e u tonosq u e q u a ntis ex ercitu m nostrorum labo EX HIST O RIIS 109 ribn o qu a ve ev entu germani ca belle tractaverimno satis
claru m . N ec idea Rh enu m i nsedimns u t Italiam tu are ma r sed ne u is ali u e Ariovi stu s re no G li , q g al erum p o tire an v s s ariores i l B a a i n tu r. o C vi i t v oq e et trenerh a neni s gentib u s creditio qu em maioribns eorum pa tres eviqu e v ostri fuoru nt ? eadem semper s ensa Germa ni s tren escendcndi in Galli a s libido a tqu e a varitia et mu
u t li a l tan da e sedie ama r , re ctis p u dibns et soli tudinibus onio fes u ndiosim um h oc solu m v a s u e i sos a saida en q p p r t. ceteru m libert as et spesi osa nomi na p reetex u ntnr : nec quisqu am alienu m servitium et daminetion em sibi con
u i it t non eadem ist a ocab ula u su r aret R e na 4 74 c p v u v p . g , hell u e er alli sem er fuera doneo i n nostru m a q p G as p ,
n e n s u en ua m toti ens leceositi u re ius co ceder tis. o q q , i victoria e id solum v obis a ddidimm qu o pa cem tu are mu r n am ne ue u ies ntium sine armis ne u a r . q q ge q e me sine s i ens n e u e sti endi o si n e trib utis h ab eri u u n t p q p q s t .
e n n a s t i si lerum u e le i ni c tcre i com u i sit un . p p q g o bu s nostrie p ra esidetio ipsi h as ali a equ e p rovincia e rogi tis :
e snm e e l da t ru m r n i u m nihil sepa ratum cl u v . t eu o p i s p nou s ex a equ o qu amvis p rocul a gentibua : soa vi p rox i
nomodo oterili tate a ut nim mis i ngru nnt. q m ia s imbros
l x u m e i et cetcra na tu ra e mei e , i te u v el av rit am domi
d n na ntinm tolera te: vitia srunt , a ce h omi nes , sed n e
i nu et m li orum i nserventu em a ntur que h a es cont e e p .
N isi forte T utore s t: Cla ssi ca regnentibu s modera ti u s
er u t mi noribu s uem n u nc tri bu tis imperiu m sp a tis , a q p era bu n tur ex ercitus quibu s G ermani Briten niqu e er
r m u lsis u od dii rohibea nt R omenio s ea n tn . n e p q p h qu id a liu d qu em b elle omniu m i nter se genti um ex sisten t ? octi ngen t0rnm enna rnm fortu na disciplineq ue com a a uos con elli sine e c n p ges h ec coalu it , q v xi ti o a 1 10 EX HIST ORIIS
s d bi maximum discrimen vellentium non potest . e vo s ,
n uos a urum et a eo reeoi nas halla ru m cau ses . po ce q p , p p
i da a cem et u rb em a is ti victores ua ea dem pra u p , qu m v q
n n ou t os u triu s u e ju re obti em s am ate s olite. m a ns v q
n d c men a n e n i u m ernicie u em fortu a e o u t , c0 tnmec em c p q ’ um cum se te eli i eli a rati one re obsequi surita m t s . T g
i ro matuents s a m osu i raxit n s v s c p t e q .
4 75 T en eba ntur vi eta re ex ercitu T roveri a u m ivilis , , q C et Cla ssic us misere ed C eri els m epist01a s qu oru m h a ec
Ves a ienu m u en u a m nu nti os occu l sententia fu it : p s , q q
a ren ex cessiaae v ita u rb em a t u e I tali em i nterno b ello t t, , q
tem M ucia ni es D a m ti en n ine irib no consump , i i v a e et s v
min si C erialis im eri u m G a r elit i sos n o e. p lli e um v p
finib s si vitetum suoru m ca n en e nm mallet u t tos : si pro li ,
b nu ere A le n e id quidem e . d ea C eria lis Civili et C s si co n ihil: eu m q ui a ttulare t ipsos epistolea a d D omi
tiann m misit. H osta s di visi o sa iia edvenera u ndi u p q e.
leri u e cnl ebent C erialem assnm u n i os discr p q p p i g , qu e
t os i n i ere li s uisse a n terc p t. R om us ex ercitu s ca stra fossa
al u e cirou mdedit uis temere a nt i ntu tis c v loq , q on om od e
ret. A u d G crman os div rsi e e i p e s s nt nt is certeb a tu r.
4 1 6 i vilis a erienda o T ra n srh eneno entes u a , C p p g q
rnm terrore fra cta e u n n pop li roma ni vires obterare t r.
G alla s uid aliu d u em reed q q p om victoribu s ? et t a men,
u od rob oris sit B el a s secu m a q , g p la m a nt v ot o st a re.
' Tu tor cn nctet io ne crescere rem roma n a m e lfirma b a t
s oeun tibu s u ndi ue ex erci tibu q s. trenov ectem e Brita n
n ia le ionem a ccih s ex His a nia ed nta re ex ta lia g p ve I ,
n ec subitum militem s ed v eterem ex ertu m ua l p q b e li .
n a m erma na : ui eb i sis s erentu r n n nb eri n G q p p o j , o n
1 12 E X HIST O RIIS onsendu m h abeo qu am q uod v os galli ci foederis a blita s
dio i n m moriam romeni ‘ s c ti r ra sa e e ramen teme e sredidi . a nnumerebor N nmisii o et Herenniis u t omnes lega ti
i i e rin t i v ostri au t miltum m a nib us a u t h ost um c cide . te, nuntia te Vespa sia no v el qu od propina est Civili et
e m d e eni n l Cla ssico r lis tu e vobis i n a s ia o s m. v a t e gione: qua e nequ e ma i nultu m nequ e v os imwnitos ’ a ontur p ti . Vere eran t et a tribu ni a pra efectioqne ea dem i nge re t C a nai tnn er h ortes e m l ne e ba n ur. s t p co t anip u os : qu
' enim p otcra nt p etes cera a cies efluso h a s ta et impedi en tibne tentorii s sercin isqu e qa um intra v ali um pugna m t u uto t C ssi ua et i is u ui e l s r. T r e la c C vil s is q squ oci p u gnam si ebent G alla s p ro libertate Betovos pro glo ri G e n a d e s i a n e n te e rma o e pr edom in t g t s. Et cu c pro h ostibus era nt da nc e legio u neetvi cesint e p etontiore
u em ostera a s etio s on l e a i q p g obet usti nn t ru entes , ma x im e i p ulit. N c sine a pe d vin e mu tati s repente animis ter o vi ota res ertere i o in os g v . psi territos se o h a rt m esp ta foreh ent qua e prima imp etu dioj ecta e summis rnrsu s
n is con ra e ont es s ec em lii fa i g g g b nr p i novi a uxi cera nt . Sed obsti tit v in centibu a pra v u m inter ipsos serta men omissa h osts s lia c n c i li in cu ria po o se tandi . C er a s ut
ra e reo effiix it e tu i ses u tu o uo f r p p , it conatontia resti t q o t unam ca stra h osti um ea dem die ca pit ex soindi tqn e.
N es in lon u m u i es militi d t ra bent a u x i g q a e. o
‘ linm Agrippinenaes ofi ereb a ntqne ux orem a s sororem
i li t filiem i i i C vi s e Cla ssici reli cta sibi p gnore s oc eta t s . a tqu e i nterim dispersos in domib ns Germa nos tru cida v erent : u st n n en nde metns et j u a e preces i v oca ti um , te q u om h a sta a rsp erati e v iribno a d sp em v oi ed u lti on em i a co n erentnr. n em u e et ivilis illu c ntendera t n on g q C i , E X HIST O RIIS 1 13
i n v alidu s flo ra ntissima s oh ortinm su orum inte ra , g g , q ua e ex C eu ohi s Fris iisqu e composita T olbia ci in finibu s
A ri inensi um a ebat. Sed tristis nu ntiu s ed ar g pp g v t it, de lotour coh ortem dolo Agrippinaneinm qu i largis epu lis v in oque ca pitos G ermanoa clouais foribus igne iniecta
m avore . im ul C erialie re aro a min a u i sre S p p g s bven t .
irc steterat Ci ilem et ali us m e ne u C um v tns, q arte des ume logia edinncta brita nni ca classe effii staret B atavoe q u a
mbi u r Sed le ione o ceano a ntu . g m t errestri itinere Fa bi us Pri am o lega tus in N ervi os T ungra oqu e du x it eee
a i n dodi onem ooo cles em ltr q u e ci vit tes fi a pt a e. a u a C anninefetes aggreesi su nt mai arqne p ers navi um de
' a a et N ervi a rnm multitu dincm nte p resse ent c pt . spo c omm a tem u t pro Roma nia bellum sap esseret iidem
f de C lessiou s uo u e a d rs C enni n efateo u ro. q q ve u s equ ites N ovooi u m e Ceriale p raemissa s s ecundum pro eli um fc
i a s e a mt . Qu a e mod c ed cr bra damne famam vi ctori e
e an t n o per pm ta e la cu b .
A tienu s M u cianu s n e a n nem el ibua ro 4 t Domi q t p p , 3 5
in u rsn t ros era s rerum in T rev ario estorum n n p q a , p p g u
i reesi u o victori a e fides dux h ostiu m t os a s s apora . p p Valentin u s nequ eqna m obj ects animo qu os spiritu s
l f reb t a udi tu s idea t a ntum n t na sce geasisset v u tu a e . i li rotur i ngenium eine demnatu squ e inter psum su pp i ci nm exprobra n ti cu idem p etri em eius captam a cc p ere dit S ed M u cia nna ua d diu se sala tio m morti s respon . q
m b eni ni te to occu lt avemt nt recano ox prompsi t : q uoni a g
n a rn dec ro D o deu m & : otoe h osti um v iroa fare t , p m o
l ri a e inter miti ennm oonfa cto p rap e bollo a lis nee g a
m er i a ut salu s G alli erum i n v enta ra m . si statu s i p i
debui sse ca esarem in a si a stare : dis crimi ne v erteretnr ,
d le a da o. C a n ni nefates B etov0 squ e mi na ribus du oibu s e g n 8 E X HIST O RIIS
5 1 4 At iv ili s ost malem i n ra vari a u na m re a , C p T p g p reto p er G erma ni am ex ercit u a pu d Vetere ca stra ca n
sedit t u tu s los a et ut memoria ros ereru m ic reru m , , , p p
n b a nimi Secu s e t ea de angoscere t arb arorum . tu s m C e ri alis dupli cetis s a pii a advantu secu ndae et eex tes et
u a r a e decum a e le i onu m c hortes ne et alec am q t g . o q j
e a e en N e te pridem es sit pa st vi ctoriam p rap erev r t. u r
s d ar la i u d c m m s d u su m s un s totor. s seb et t t o a poru u 0pte
iu m Addide e s obli em n R n ingeni o h ument . r t Civili qu i h e u m ma lem cuius obieotu revolutus omnis ediecentibu s su
a dis bd le et p erfim daretur. ee loci forma incertis v su o n obi s a dverse : quippe miles ro manus armis gravi s et n a ndi p s vidu a : G ermanoa flumi nibu o ou eta s levita e ar
it o um atta lli moru m ot pr0 s er u c rpor t. Igitur la con entibns B a ta vi o fera cissima cuique n a
s trorum cos t um cert a men dei nde a rte tre ida ti 0 ou m p p , q
' rec a ltis alu dib ns erme e ui h eu ri r ntu . erm n i p p , q e r G a
n a tio v a di s ersulteb a u t missa ler p , o p umqu e fronte la tere
a s ter o circu mv enientes. ne u e u t i n d tri ci g q , pe es o o,
comin us a min u s certeba tur sed ta n u m a ali u no , q a n v p g ,
v e i i nt er u nda s a u t ei u id stabil o r et g q e ccu reb , totis illi c s orp a ribu s ni tentea v uln era ti cu m integri s periti
n endi s u m i neris in mnluam ni i em m lc b n g p er c i p i e e tu r.
mi nor ta men uem ro tum ltn ces des ui a n n i q p u , q o a ns
e redi alu dem ermani in ca stra ra di ere ne r lii g p G . Ei p oe even tu s u tru mq ne d uca m di versis a nimi motibu e ed m e
tnrendum su mma e rei discrimen ere t i ili s i n t r xi . C v s a e
fortu nee C eria li s a bolere i nomi ni a m G er a ni ros er , g . m p p i e
feroca s : R oma nos u dor ex cite p v eret. n ox a pud barbara e
cantu ent clamore n ootri , s p er ira m et mines a cta . P ostare lu ce C eriafi o equ ite et onxilieriis coh orti
bu s frontem ex lat in secun a i a tea p , d asia leg ones la c ,
E X HÌS 'I‘ORIIS
m res illu m di m au l o . e t g oriosisoimu m inter moia res o ut i nomi ni a s u m a u d te e rm g p pos ra s fa r . Ubi sono a o rum tri u diis ns ite illi s s a a s n di s ta p q ( mo ) pprob te u t , sax is gla ndib usqu e et ceteris missili bu s pr0 elium in cipi tu r n e u e nostro milite alud di nte et G er , q p em i ngre e ,
ma nia u t elicarent la cessentibns.
Absnmptio q u a e ie ciu ntur et ardess sn te pugno p ro ou rsu a b h osts in f s nsi or 0ribu s et ra e m e tino. imme o c p p longis h a stis fluitontem la ba ntemq u e militem emi nu s fo diebent : simu l e male qu a m edu s ta m i n Rh enu m ret
t ulimu s Bru s tcr ne urb ata ibi res arnm cu u e tranetevit. T et elleb etur sos iarnm u nm le i ones p coh ortium a cies , q g pu gna m ex sipiunt supp ressa qne h osti um ferocia p ra c li um es u atnr nt r u a s a d q . I e q p erfuge b tevn s a iit Ceri a la m ter o h ostium r0mit s n em al dis a u ae g p t s, si extr o p u q mittoretur : solidum illa et Gu gernos quibu s cu st odi a
ob venisset a ru m intent e fu e mi e p a s . du a s a loe cum p r g
sa e inca uto b a sti cir u mfu ndunt r u d u bi cla mor e c u . q o cognitu m legion es a fronte incubu are pu lsiqu e Germ a ni
Rh en um fu a ete ent . D eb elle m e f rct i g p b tu eo di a , a rom ne sl esis es ui mat e n a e q uross t. e a quae quidem i n
stitit ro ente f usi i m ri u t r i e n cte p s b b s e p 0p nqn o . Posta re die qu a rta des u me legi o in sup eri orem p ra
v insiom G allo Annio missa : C erialis exercitu m des u m e
ex His ania le i an le it i ili Ca n h or p g o pp v . C v c u m a ux ilia
ener v e. non tents n ott one oppidum B atev ornm a rmi s
t ueri ra ti s u a e ferri oterent ceteris i n s cto i i , p q p i gn , i n i ns ulam coneessit h a s e e n o as effi iendo o n i g ru d ese v c p t , neq ue ex ercitum roma num aliter transmisaurnm. q u i n s t diruit ma le e rma nico fa ctem Rh enu m m Dru so Ge , q u e prono alveo in G a lliam ru cntem di sieotis qu a e m o
' reba n tu r ellu dit . si c v elut ebes to omne tennis elv e u s , E X HIST O RIIS 1 17 i nsula m in ter Germanosqu e conti nenti um terrarum spe
n h ciem fecera t. T ra siere R enum Tu tor quoqu e et Cla s si cu s et centu m tredeci m T rev erorum sena tores in u , q is
l ini us M on na ue a i i i m fu it A p ta , q m Pr mo Anton o m ssu in a llia s ri u m G s u pe s emora vimu s. comita ba tur eu m fra ter ecimus Al iniu s imul ceteri mis era ti ne a u t do D p . S o nis a u x ilia c on i ant er en i c b int g tes per culorum a vidas .
T an tu m ue belli u e f i u a idia coh ortium q s p r u t t pr es , a lam m legionum u no di e Civilis qu a dripartito i nv a se rit : decu ma m le i onem Arena ci se u n dum Ba t odu i g , c av r , et G ri nnes Va damq ue coh ortium a laru mque ca stra it a divi sis c0 iis u t i se et ertu sorore e us enitus la s p p V , i g , C sicusqu e a c Tu tor su am quisque m a nu m tra h erent ; nec omn ia p atrandi fiduci a sed multa am is aliqu a in parte
' fortu na m aflore simul C erialem nequ e sa tis ca utu m et pluribu s nu ntiis h u c illu c cu rsantem posse medio in t rci i u u n a s o orum e p . Q ib s ob venera t c tra desu m n 0 p pu gn ati 0nem legi onis ardu a m rati egressu m mi litem et ca edendis materiis Opera tu m tu rbav ere a cci ao pra efecto ca stroru m et qu inqu e primoribu s centurionu m p a u d sque
' mili tibu s es teri se mu nimentis defendem . Et interim
Germa no manu s B ctav oduri irrnmPere inch oa tu m
roeli um n ox diremi t. pontem ni teb antu r. a mbigu um p
a dem Plu s discrimi ni s a pu d Grinnes Vada mqu e. V
i i u na bant nec cisti ote C vilis Gri nn es Cla ss cu s Opp g . p ra nt in terfecto fortissimo qu oqu e i n qu is Briganti cu s
ra efectu s a la e ceciderat u em fidum R oma nia et i vili p , q C a un culo i en m a Sed u bi eri ali a cu m de v nf sum dixi u . C i i e lecta eq uitum ma nu subv enit v ersa fort una pra ec p t s
i ili s dum fu i entes re Germa ni in a mu em a gu ntu r. C v g
n a t a ni s etitu s ue telis relicto e u o trana ta vi t . te t g tu , p q q
' utorem Classicu m u e a u l idem Vera cis efi ugi um . T q pp E X [IIST O RIIS
r ere s a e lint es v ex . N e t um quidem roman a c la ssis
' u n uit u t u ssu m era t se ti f z p g ac afl j , d obs tit ormi d o et
i i ia e m oi i a n remiges p er ala m lit u a dispers . S e C eri a lis
a m t em ris a d x se u en da i: n eri a de t s u s par po e q p bu , u bit
ed e ent u l der t f u na c onsiliis , s v c arus. a a ort etiam u bi
en h in i exerci tu i u min a rtes defuiss t. c ips q e or cura di s
ina e. et a ucos ost di es u a n u a m cipl p p , q q peri cu lu m
a ia e infami n on ita cap tivit tis eva s s t am v vit. Profeetu s N ov esium Bonna mqu e a d visenda c a stra q uae hi ema turi s legionib u s erigeba ntu r n a vibu s rem es b t dis e t a m ne i n u i sis i il a nima d ersu m a j c o g i c r o v g ii . A v id e i e i ie co a G rm an a t in s d s mp osu ere. electa n ox tr a n bi et r n n all m u bu s , p o o a m e rapti nu llo p rohibente v n i neu nt rima ca edes a stu a d uta : incisis t ab erna cu lo . p j
i u i e en ‘ c er u ab a nt ru m fun bus s sm t t toxiis 0 0 p tos tr cid . a liu d a gmen turbare cla ssem inji cere v incla trah ere
u es. u t u e a d fa llen du m silentio i ta c0 e ta ca ede p pp q p , qu o plu s t erroris a dderent cuneta clamoribus mi sce
b a nt. R oma ni ln u u a er n t arma r uu n t v u erib s ex citi q u , p er via s pau ci oru ntu militari pleriqu e circu m b ra chi a torta v este et stri ctis mu cronibu s. du x semi somn uù a c
r0 e n c s ore h ti a r n am e ra e p p i te tu err os u m serv tu . qu p toria m nuv em v exillo insignem illio du cem ra ti abri
i u n er a lia alibi n c e e era t u t leri ue credi p t. C i o t m g p q dere ob stu ru la udi ne Sa orata e muli eris u bia e et , p m C , vi il fl i i u n d g es ag t m su u m d ci s de é core ex cusaba ut , ta n qu am ju ssi silere n e qu ietem eiu s turbarent : ita i nter
m a so s misso sign o et v ocibus se quoqu e i n somnu l p . M ulta lu ce rev ecti h ostes capti vis n avib u s p ra etoria m trir mem u e fl min e Lu pia donum Veleda e tra x ere.
i nc i e a cie sten a ndi Ci v lem cupido i ess t na v al m m o t . complet q u od biremi um qu a eq ue si mpli ci ordine age
IM E X HIST ORIIS
rh en a norum fide i nter Ba ta vos u o u e sermones o r ti q q . n on proroga nda m u ltra r ui n a m nec posse ab u na n a
tione totiu s orbis ser tiu m de l uid rofect u m vi p eli . q p ca ede et i ncen diis legionum nisi u t plnrcs v alidiores qu e
a ccirentur ? si es a sia n o bell m n a a v erint Ves a s i a V p u v , p
n u m reru m otiri : si n o u lu rom nu m a rmis oc en t p p p m a v , q u ota m partem gen eris h u ma ni Ba ta v os esse ? respi ce rent B a etos N oricoaqu e et s eterorn m onera sooi oru m : sibi n on tribu ta sed v irtutem et i i i rox imu m id v ros n d ci. p liberta ti et si domi n orum elec i sit h n stiu r n c : t 0 , o e s p i i
es R oma noru m u a m G erma noru tn femin s t lerari p q a o .
H a e ul u s ere c v g . Proc s : a troci ore Civilis ra bi e sem et in arm t os illu m dom ti is m alis c id n i a rus . es c x c iu m ge t s oppo
su isse. tu nc i nfensoe Ba t a vis deos a u m obeiderentur , q
e i ne i n erfi er n ur le ti b llu m u ni n ecessari u m l g o s , t c e t ga , e ,
ferale i sis su meretu r. entu m a d ex trema ni resi iscere p v , p i nci i ent et noxii ca iti s oena n i ntia m fa tea n u r p p p p oe te t . N on fefellit Ci vilem ea i nclin ati o et p ra ev en ire st a tuit su per t a ediu m m alorum eti a m spe v ita e qu a e ple
e ma n s a nimos i nfrin i etito c llo u i s i ru mqu g o g r. P o q o c n
a b alia e flu minis one i n cu us a b ru a ro ress dit ur N p , i pt p g i ‘ i ilis i ta coe it si a u d Vi tellii le a tu d u ces et C v p . p g m
fenderer n e ue fa cto meo v enia ne u e dictis fides de , q q
i r s i nimi ca h ost ilia ab illo deb eba tu r. cu neta nte n o , ,
n er a es asia nmn et u coepta a me a u cta cru t . g V p v s
r a ntia et unm riv a tu s esset a mici v oca b a mihi obse v , q p
h c rimo Antonio not u m cu u s e istolis a d b el mur . o P , i p
ne erm nica e le ion es e alli ca u lu m a ccitu s su m , g a g t g i
l s tra nsscen derent. u ae Antoni us e istolis v entu s a pe q p ,
i Fla con e ra esens m oneb at a rma i n erm a Hordeon u s p , G nia movi u a e M u cia n u s i n ria A o niu s i n M oesia , q Sy , p ’ Fla v ia nu s i n Pa nn on ia E VIT A AGRI C OBAE 121
E VI T A A G R I C O LAE.
H a nc oram novissimi maris tu ne primum roma na 10 cla ssis circu mv ecta insu lam esse Britanni am a ffirma vit ,
a c simul i ncognita s a d id tempu s i nsulas qu a s Orea das v oca n t i nv enit domui nc dis st et T h le u am tq . p ecta e y q h a ct enn s nix et hi ems a pp eteb a t : sed m a re pigrum et gra v e remiga ntib us p erhibent ne v enti s qui dem p r0 inde
a ttolli .
eteru m Bri anni a m u i m rta les i nitio colu eri nt 1 1 C t q o , i n di en a e a n d n n b ar ara e ara m com er g a v eeti , t i ter b , p p
tum h a a t ex e ar u ment . . bitu s corp orum va rii qu e o g a n m qu e rutila e C aledoni a m h abita ntinm coma e magni a rtns erma m r in r n g ni ca o ig em as sev e a t.
si c erm ania s ex cu ssisse n m et mine n on G i gu : flu , 1 5
o cea n o defendi .
a 83 E a dem a esta te coh ors Usi 0 r um r G er 28 ( . ) p pe ma ni a s conscripta et in Brita nni am tran smissa ma gnu m
a c m emorabile fa cinu s an sa est . ucciso centurione a c
mi litibu s qu i a d tra dendam disciplinam immix ti ma ni t
u lis ex em um r t ores h a eb a ntu r tres libu rni ca s p pl et ec b ,
da ct i n t n o remi a is p er vim gnb ernator bu s a sce dere , e n
a nt e su s ectis du obus co u e i nterfe tis nondum v ul g , p q e
a t u m r ira c la m ra ev eh eb ntnr ox h a c g 0 r o e n t m u p a . w a tqu e illa ra pti et cum pleris qne Bri tann orum s u a de
e a on ressi a s e i c o es a li ua n do f ns nti u m pr0 eli o c g c a ep v t r , q
u lsi a d x tremum ino ne v enere n t i nfirmissimos p eo e pi ,
e n n a t e circum su orum m a x sorte du etos vesc re t r. qu
di na ibu s v ecti B rita nniam amissis p er insciti a m regen v ,
a d ni u abi i im a u evia ox a Frisiis pro p r e o b s h t pr um S , m 122 E VIT A AGRIC OLAE
i nteme ti sunt a c fue i en a n p . re qu os p er commerc a v da tos et i n n ostra m u squ e ripam muta ti one ementi u m
a dductos indi ciu m tanti ca su s i llu stravi t .
deserent illos cet ri ermani tan u am nu er e G , q p
Usi i reli erunt p qu .
4 Simul u e con mu l e B ita nni in 86 (a . 8 ) q stanti a si art r gentibu s gla diis et brevibu s ca etris missili a n ostroru m vitare v el excuterc atqu e ipsi magn a m v im teloru m sup erfundere : donec Agri cola tres B a ta v orn m coh ortes
a c T un r nm u a oh o a s e nt rem a d mu cro g or d s c rt tu st ,
n es a c m a nu s a ddu cerent u t i sis v etu sta te mili , q od e p ti a e ex ercitat nm et h ostibu s i nh abile p arv e senta et
enorm s lad er n B n la dii e g ios g e tibu s. n am rita n orum g sine mu crone complex nm armorum et i n a perto pugnam
n l a a rl i i r f rir n o t o er b t . g tu r u t Ba ta vi miece e ictu s e e u mb onibn s ora fodere et stra ti s q ui i n a equ o a dstite rent erigere i n colles a ciem coep ere cetera e coh ortes a emula ti on e et immtu commista e proximos q u osqne
ca edere.
a 84 Hu nc rerum enrsu m ua n u a m nu lla ver 39 ( . ) q q
n ia t lis A ri c la e anota u t omi boru m ia cta t epis o g o m , D
a n mori t fron e la et ector a nxi u s ex ci it. ti o a era , t ns p e p i nera t conscientia det i eni fuisse nu p er fa lsu m e G er m a nia tri umph u m emp tis p er commercia q u oru m h a
bi u t c in i ca ru rm r n t r t s e r es n ptiv o m species fo a e u , a c n u nc v era m m a gna mqne v i ctoriam t ot minibu s h ostium
n en i fa ma l br ca esia i g t ce e afi .
86 et ea i nsecuta su nt rei ubli ca e tem ora (a . ) p p
' q u a e sileri Agricola m ' n on sin erent : tot ex ercitu s i n M oesia Da ci a que et Germa nia et Pa nn oni a temeritate a u t p er ign a v i am du cnm a mi ssi tot milita res v iri cu m tot coborti bua ex lm guati et ca pti nec iam de limite
I N D E X.
8 bnoba G 1 . 0. 81 . 88. 88 . 84. 86 . 88 A , .
Actumertts . 1 1 1 6. 1 1 . 66 . 86 A , .
d anda rins . 8 7. A g st A , 1
ra na A r. 86 . Ad A . g
Ach A . 8 44. H. 1 61 . Batfl odurlm H. 6 80. i , , ,
Aeduns H 3 6 . Insula Ba taxornm H . , 8 . B etavns H 8 6 Aenne H. 8, 6 . , 6 . el a s B g H.
n ses G 88 . H . 1 67 . B etasiì H . 4 66 . 6 Agrippi en , , , 6 . ’ 8 4. Bin i tun H . 4 7 4, 88 . 9. 8 g , 0. Boih mnm colon a a r nens s H . e G 88 i g ippi i , . Bo i G , 88 . 48 .
coloni a A ri im in H . . òmlns . 66 66 g pp s m q . A 18 , . .
lb G 19. B nna H 86 0 A is 41 . . 1 . 7 , A , 69. o . . ' Bri ahticus H 8 1 g . 6, .
ld a G 48 ut en. s . a ut nom. v e Julus. A , a g g id i
s . a ut at. I formas nom B rinno H . 4 g d p i ,
nis Al: Alain lena. Bu ctetl 88 1 6 1 . 60 , , A G, . A . , .
lso . 8 7 . 1 8 66. H . 4 8 1 . 1 1 . 6 1 8 . A i A , , , ,
l es H 4 86 . 6 86 . Buri G 48 a p . , , , . - Amisia . 1 60 . 68 . 8 8 . 88 nelacute: . 0 A , , . C H 4, 1 . ' Am s iva tii . 1 8 66 66 . ca esia s lva . 60 p A , . i A 1 , .
An lii G 40. C am inefas . 1 1 1 8 m a ne g , A , . i
n rivarii G 88 8 . 8 1 8 . fas . 4 . A g , . 4. A , A , 78
1 9. 88. 84. C anninefates H 1 . . 4, 6. 1 6 . 1 9
raris . 1 8 68 . 88 . 66 79 A A , . .
n visci G 88 . astor 48 A , C G, .
Arena cnm H . C a tnalda . 8 68 . A , . 68
r ov stus H . anch 86 . 86 . . 60 A i i C i G, A .
n . . 5 se. so. 2 1 1 . Armini s A 55 1 . .
2 1 2 H . 1 9 , . 4, .
1 8 . 1 6 . 1 7 . 8 1 . 44. 46 . 46 . Chamavi 88. 84 . 1 8 66 . G, . A ,
88 . 1 1 . C hariova lda . 8 1 A , 1 .
r a s . 8 7 . C hasnarii G 8 A p A , , 4. 1 ha Arvern 1 . tt 89. 80. 8 1 . 88 . 86 . i C i G,
b i m G 8 . H. 4 88. 86 . 88 . 1 9 Asci ur n . 66 66 . 8 7 . g , , A , . , .
Aurin a 8 . 1 1 . 1 6 . 1 7 . 1 9 86 8 6 . 41 i G, . . .
v ones G 40. 88 . 1 1 1 6 . 1 8 8 1 . 88 . 1 8 A i , , , ,
B a dnhenna . 4 1 9. 66 . 5 1 . H . 4 1 2 91 A , , . .
h rusc . . B asta rna s 46. . 8 66 . e G 86 . . 1 66 69 G, A , C i , A , 1 1 Bata v G 29. A . 2 5 . s . . 50. 54. 2 41 . 44. 1 1 1 5 . 1 2 i , , , , ,
2 1 1 . 21 . ss . 28 1 9 5 5 H . 1 . 5 9. 54. , . . .
se. 5 9 4 1 2. 1 5 . 1 1 . 1 8 . 1 9. imbr G 31 . H . 4 1 9. . , C i , . INDE X 1 25
H . 1 m 1 J u lus 69 e lau ne 6 . 1 8 . 1 8 68 H . ( , ) i C i , . I 87 . 62 i d d , .
4 1 3 C v ls H . ( H . . ) i i i 6 9.
4 1 3 . 1 4 . 1 5 . 1 1 . 8 . 1 9 . 2 1 , 1 .
25 26 . 21 . 28 29 . 82 A . . 33 r. . . g f 3 4. 35 . 3 7. 5 4. 5 5 . 6 8 . 6 0 n er or G erma n a . A . i i i H .
1 . 63 . 65 6 6 . 70 . 7 1 . 1 6 . 1 3 . ,
75 . 76 . 1 1 . 1 8 . 1 9 . 5 1 4. 1 5 su er or erma , . n a A . 1 2 p i G i , 87 .
1 6 . 1 7 . 1 9 . 20 . 21 . 23 2 H . 1 5 0 . 4. , . 5 3 . 6 1 .
25 26 . G erma nia e A . . 3 4. 6 1 , 7,
m torix A . 4 1 3 C p , . 8 6 Guana A . 3 . 23 . 5 4. 64. A r . . 1 0 1 g . 5 . 28 .
Da c 1 . H . 4 64. G erma nus A . i G, , 1 4.
a c a A r. 41 . G oth n 43 D i g i i G, .
Danub us 1 . 29 . 41 . 42. A . G othones 43 . A 2 i G, G, . , 68 . 2 63 G rinnes H 6 20 , . . , . 2 1 .
decnma tes a r 29. G u erni H 4 g i G, g . ,
Di vodnrntn H . 1 63 . B a r 43 , ii G, .
Dul ibini 3 4. H elis ii 43 g G, G, .
E n oses 40 . H ellns ii 46 . d G, G,
a nn 46 . H elvet 28 . F i G, ii G,
la vns A . 8 9 . 1 0. 1 1 16 . H elvetones 43 . F , , G,
F levum A. 4. 72 H ercules G 3 . , A . H n 2 i G 86 . erc a A . 46 Fm , y i , .
3 3 6 . A. 1 60. 4 1 2 . a F r s 4. herc n s lva 28 . 80 i ii G, , , y i i G, .
73 1 1 1 8 . 13 64. H . 4 1 6 . H erm nones 2 . , , , i G, .
1 6 . 1 8 . 55 . 1 9 . A r. 88 . H ermundu ri 4 . 1 . 42. A 8 g G . , 68 . fr s na A . 4 74. 12 29 . 3 0 . 1 3 5 7 i i , , , .
brivii 2. J a z n ea A 1 2 8 9 G am . . 3 0 . H 8 G, g , . , 5
G a nna s cus A . ldista visns A.
G el uba H . 4 86 . 68 . ln a evones 2 d , g G,
. 27 . 88 . u i mer 1 G erma n 1 I n o ua A. 80. 68 i G, g , .
1 44. . 4 3 0 . 4 . 4 . 46 .
1 3 . 5 1 . 5 8 . 5 9 . Isca evones 2. A . , G,
6 4 6 6 . 69 . 2 5 . 1 3 . 1 5 . 1 6 . Is s 9 . . , i G ,
46 . 46 . 68 . 3 44. I ta lens A 1 1 1 6 . 1 9 . 8 1 . 86 . . 1 7 . H . 8 2 , i , , 1 . ? 5 1 2 . 1 3 . 1 4. 1 1 1 6 . 1 3 luhones A . 4, . , ,
. . 2 22 32 93 . s B ri 8 H . . . J u lu a nticns H 1 8 5 4 6 . 4 1 0 . . , i g ,
a 1 5 . 5 3 . 4 1 4. 1 5 . 1 5 18 . La ertes 3 . , , . G,
26 . 2 89 3 8 . 8 4. La n oba rdi 40. 8 2. 26 . 7 . . . 8 44. g G, A , 46 .
. 1 . 6 8 . 60 6 1 . 63 . 6 6 . 1 1 1 1 8 1 6 . , .
3 5 1 5 1 8 . 1 9 . 5 1 4 ovii G 43 5 5 . 1 . 1 . . , . Lem , .
1 6 1 6 . 1 1 . 18 . 1 9 . 20 . 22. Lenc H . 1 64. . i , H 1 A r. 32. Lin a nes . 68 . 64. 6 1 23 . g g , . 69.
ma n 6 4 2 27 . 4 66 . 67 i nter ores G er . 6 . . 6 7 . 69 . i i G, , ,
x imi erma n 7 3 . 77 . p ro G i G,
imi ri a e erma n 1 1 . 83 . Ln dnnnm H . 4 86 . 86 . p rox p G i G , g , u lter ores ermani A . Lu a La n A. 1 60 . 8 1 . i G pi , ppi , ,
r a n 1 . 8 . 8 . 4. 5 22. G e m ia G, ,
43 . A . 1 2 8 8 8 9 3 0. 3 6 . 37 . 38 . 41 . L ii 9 . 80. 2 . . yg G, ,
1 43 . 66 . 8 6 1 0 a ontiacnm H . 4 24. 26 . 38 . 42 . A . , , . . M g ,
88 4 . 1 9 6 1 . 62. 70 1 3 24. 26 . 46 . 4 4 1 3 1 . 6 . . 1 . 2 . , , 9 126 IN DEX
M a llovendus . 2 86 . R eudi ni G 40. A , g ,
M a lorix A. 1 8 6 4. R henus 1 . 2 . 8 . 28 . 89 . 8 2 . , G,
M animi 43 . 5 4. 41 . A. a. 45 . 5 5 5 9 . G, .
M a nnns 2. 6 3 . 67 . 6 9 . 8 6. 7 . 1 4. 22 G, , .
a r dnrnm . 88 . 4 6 . 78 . 1 1 1 8 1 9 . 20 . 1 8 M co H 4, , , . ,
a r o ni . . 8 63 . 63 . H . 1 6 1 . 4 1 8 . 1 6 . 8 2 M c ma G , 42 A , , , . G
M a rob d uus ( r 42. A 44. 26 . 28 . 66 . 6 9 . 64 1 8 . 6 1 4 o , . , .
62 1 7 . 1 9 . 23 . 24.
M a rs 9 . A . 1 3 61 . H . 4 64. R i odnlnm H . 4 1 1 . G, , , g ,
M a rsari H . 4 66 Ha 43 . , . gii G,
ma ta e 1 . M a rs 2 . A . 1 60. 66 . S a r . 1 7 46. . 1 2 i G, , G, A ,
M a rsi ni 43 29 . H . 1 2. 3 6 4 54 g G, . , , . , .
8 S e estes A . 1 6 6 . 1 . 6 a rna A . 63 6 8 69. 7 1 M , . g , . .
M attia ci G 8 9 H 4 3 7 S e imerus A. 1 7 1 . , . . , . g , mu du 1 a er mattia cu A. 1 . S e i n s A. 6 7. g s 1 , 20 g ,
M a ttium A 1 5 6 S emnones 39 . A . 8 44 . , . G, , .
M dioma trici H 1 6 7 2 S e ua n H. 1 6 1 . 4 67 e . 8 . 4 0 7 . , . . q i , ,
. M ena ii H . 4 28 S o A 12 29 . 3 0 . H . 8 21 . p , id , , itones M ercur us 9 . A 1 3 67 . S 46 . i G, . , G, d ocnns 28 . S na r ones 40. M G , G,
M oes a H . 6 26 . r 41 . S uev 8 . 3 8 39. 41 . i , Ag . i G,
A . 1 . M or n H . 4 28 . 44 44 68 . 6 8 i i , , . . a A 2 5 1 1 20 4 25 M os . , . , . H . . . a,
6 23 A r. 28 , . g
M osella A. 1 3 63 H 4 1 8 77 . S uev a 48 . 46 , . . , . i G, .
N a ba lia H . 6 26 . snevicnm ma re 46 . , G,
* N a ha na rt a li 43 . S n a mhri A. 2 26. 12 40 G , g , , . N i ci 4 S u ones 44 ar . . 46 s G, 2 i G, . N a va H 4 1 0 S un c H 4 66 . , . i i . , .
N emetes 28 . . 1 2 27 T a nfa na A. 1 6 1 . G , A , . ,
hus a nnns A 6 6 . 8 N ert G , 40. T . 1 , 28 .
N erv 28 . H 4 1 6 38 . 66 . T encter 3 8 . 3 3 88 . A 1 ii G, . , . i G, . . 8
5 5 1 9 5 . H 2 1 . . 5 . 4, . 5 35 5 4. 55 . 1 1
N orici H . 8 6 . 6 26 . T erra ma ter 40 . , , G,
N or cum 6 . tentobur iensis sa lt ua A. 1 i G , g , 60 .
v s um H . N o e i . 4 26 3 36 . 86 . T enton H 4 73 . , . 3 . i ,
1 0 . 1 1 1 6 h A r. 1 0 . 9. , 22. T yle g . O rea es A r 1 o bia 9 . 0. T l cum H . 4 1 d g , .
0 3 1 88 . 3 h na i 8 1 4 . T ra nsr e n H . 7 . 4 2 G, , , 8 .
O xiones G 46 . , 6 ,
P a nnonia G 6 . 28 . H . 6 26 . T reveri G 28 A H , , . . . 1 ,
A r. 41 . fi3 2 4 5 a g . , sa. , 1 . a . annon a lln na G 3 2 c 4 . 8 . 3 1 66 6 7 . 68 . 6 8 . 6 8 p i g , . . .
P a nnonii 9 . . 8 G , 1 . 6 1 0 . 1 1 1 . 78 . 76 . 1 6 . P encini 46 8 . 8 6 6 1 4 4. G , . , .
P ollnx 43 . trev eriru m roelinut H 6 1 1 G, p . , . ' ‘ Q ua 42. 48 . . 8 68 I revir 3 86 . 4 H. 65 di G, A , . , , .
R a et G 1 . H . 3 6 . 6 25 . T rilmci 28 H . 4 70 . i , , , G, . ,
R aet a 3 H . . 4 70. T nba ntes A. 1 5 1 1 3 55 . 5 i G, , , . , 6 .
ra etici a l es 1 . T u d rus 42 p G, G, . 1 R em 1. 4 6 1 . 68 . 69. T nisco 8 i , G, .