SORTIMENT PIET DE JONG

Heptacodium miconioides verdient meer toepassing

Het is intussen 35 jaar geleden dat deze bijzondere heester, die de omslag van Arbor Vitae siert, in de westerse wereld werd geïntroduceerd. Een herfstbloeier en daarna nog een kleurige vruchtdracht het leek genoeg voor een topper. De doorbraak laat nog op zich wachten.

In 1907 vond de bekende plantenjager Ernest dan het herbarium. Ook in de dendrologische Wilson in juli op de Xsingshan in de Chinese handboeken bleef het geslacht onvermeld. provincie Hubei een zeldzame heester en ver- zamelde materiaal in knop. In oktober keerde In 1952 werd in het Kew Bulletin door Henry hij terug en voegde één schamel vruchtje Kennett Airy Shaw, taxonoom in het Kew toe aan zijn verzamelnummer 2232. Op ba- Herbarium, een 2e soort gepubliceerd: H. sis van dit herbariummateriaal publiceerde jasminoides. Dit gebeurde op basis van her- , curator van het herbarium van bariummateriaal, door William Hancock ver- het , in 1916 in Plantae zameld in de Chinese provincie Zhejiang, Wilsonianae (vol. II) het nieuwe geslacht dat jarenlang lag opgeborgen bij dat van Heptacodium met de soort H. miconioides. het geslacht Jasminum met een vraagteken. Ondanks het vrij povere materiaal maakte Het geslacht Heptacodium bleef obscuur Rehder een zeer lange beschrijving met alle tot 1980 toen de Amerikaanse leden van kenmerken van een diepgaande studie. Bij het de Sino-American China Expedition (SABE) bestuderen van de bloeiwijze in knop maakte als afsluiting van hun verzamelreis in West- hij een vergissing. Hij dacht dat de kransen China op 1 november de Botanische Tuin van zes bloemen eindigden in een topbloem. van Hanchow bezochten. Ze troffen daar een Deze veronderstelde zevende bloem vormde de struik van het geslacht aan in volle vrucht basis van de naam Heptacodium. Als hij beseft en mochten er van plukken. De struik bleek had dat dit het asje was en geen topbloem afkomstig van de plek waar eerder het ma- had hij mogelijk het geslacht Hexacodium teriaal van H. jasminoides was verzameld. genoemd. De soortnaam miconioides baseerde Het betrof één van de twee exemplaren die hij op de gelijkenis van de bloeiwijze met die daar stonden. De zaden werden opgekweekt van het geslacht van de familie van in diverse Amerikaanse arboreta. In 1981 de . bood de Botanische Tuin van Hanchow de Wilson kon de dus niet introduceren in zaden ook aan in haar Index Seminum. Het de cultuur. Het ene vruchtje kwam niet verder is onduidelijk of hiervan behalve in de VS ook

10 Arbor Vitae | 4-25 | 2015 planten zijn gekweekt buiten China. In de VS Botanische Tuinen kregen in de herfst van ging dat kweken voorspoedig, vooral in het 1986 van Ilsink een plant, die verder geen National en het Arnold Arboretum. Ook van speciale aandacht kreeg. Bij een bezoek van stek waren ze gemakkelijk te vermeerderen. Ilsink in juli enkele jaren later aan de Tuinen Dit maakte verspreiding naar diverse bota- meldde beheerder Onno Wijnands enthousiast nische tuinen en kwekers mogelijk. Bij een dat de Heptacodium in bloei stond. Het bleek bezoek aan het National Arboretum in 1983 dat Onno een andere plant voor een Hepta- kreeg Lou Ilsink van Darthuizer Boomkweke- codium hield! In latere jaren stond de struik rijen een vijftal plantjes mee. In 1988 kreeg in botanische tuin ‘De Dreijen’ op een zeer Dick van Hoey Smith van Trompenburg Tuinen prominente plaats vlak bij het gebouw en trok & Arboretum, na een lezing in het Arnold ze jarenlang in september veel belangstelling Arboretum, een flinke plant in pot mee. Ten tijdens de Dendrologendag. onrechte dacht hij dat hij de primeur had. Tot 1990 bleef de plant bekend als H. jasmi- Erg blij was hij eerst niet want het betekende noides. In dat jaar nog met die naam door nogal gesjouw om hem thuis te krijgen. Lou Allen Coombes beschreven en afgebeeld in Ilsink was ook niet erg enthousiast. Hij had Curtis Botanical Magazine. In geen idee wat voor planten het waren en werd het na vergelijking van het herbarium- kon er ook nergens iets over vinden. Ik kon materiaal door Jia-ki Hu H. miconioides. Deze het voor hem achterhalen en als dank kreeg naam werd daarna snel opgepakt. ik in 1985 één van de planten voor het Von Gimborn Arboretum. Vanwege de zeldzaam- heid waren we daar zo voorzichtig mee dat hij Heptacodium miconioides, bloeiwijze: kransen van zes vanaf de kwekerij in een stil hoekje van het witte bloemen arboretum werd geplant. Ook de Wageningse Foto: Ineke Vink

Arbor Vitae | 4-25 | 2015 11 Van meet af aan was dus duidelijk dat het Hoewel de plant gemakkelijk te kweken is en een zeldzame plant betrof. Het gaat op de mensen die er een in hun tuin hebben daar natuurlijke groeiplaatsen in de Chinese pro- bijna altijd zeer enthousiast over zijn, zie je vincie Anhui en Zhejiang om een beperkt hem maar weinig in tuinen en al helemaal zel- aantal kleine populaties. De IUCN Red List den in het openbaar groen. Vanaf 1989 zijn er of Endangered vermeldt de soort als door mij en andere auteurs diverse artikelen ‘vulnerable’, maar ook ‘needs updating’. Chi- aan gewijd in de vakbladen. De doorbraak laat nese onderzoek toonde aan dat de teruggang toch nog altijd op zich wachten. De struiken vooral te maken heeft met de reproductie. worden groot, mogelijk bij ons meer dan 8 Op sommige standplaatsen produceren de meter hoog. Daar staat echter tegenover dat struiken weinig fertiele zaden. Nergens wordt ze, evenals Hydrangea paniculata, heel goed overigens over de zaadkieming iets vermeld. met snoei klein te houden zijn als lage struik De zaden kiemen pas in de volgende herfst. of boompje. Ze hebben ook geen last van Dat zou ook een rol kunnen spelen bij de ziekten en plagen. Alleen op een zonnige teruggang. De lijst vermeldt verder dat bij standplaats kleuren de vruchtjes echt rood, een recente speurtocht de soort niet is te- anders blijven ze groen of roze. ruggevonden op de originele vindplaats van In het Engelse taalgebied staat de plant Wilson in Hubei. bekend als Seven Sun Flower, afgeleid dus van het bloemhoofdje met toch maar zes bloemen. Als Nederlandse naam kom je Ze- venzonenboom tegen. Weer zo’n Nederlandse naam waar ik niet vrolijk van word. □

Heptacodium miconioides, eind september vrijwel uit- gebloeid Foto: Koos Slob

12 Arbor Vitae | 4-25 | 2015