2012 rok widziany z Bolechowa

Anna Urbańska

Solaris Bus & Coach SA wpisał się na sta- produktem firmy Solaris jest autobus z napę- sprzedaż spadła o ponad 40%. Zdaniem spe- łe na mapę silnych, europejskich producen- dem elektrycznym electric. cjalistów odzwierciedla to długoterminowy po- tów autobusów, trolejbusów, a ostatnio także Miniony rok dla firmy Solaris to kolejny, tencjał rynku. Notowana od wielu lat chłonność tramwajów. Od wielu lat producent z Bolecho- dziesiąty już rok utrzymania pozycji lidera pol- rynku w tym segmencie kształtuje się na po- wa jest czołowym, polskim producentem au- skiego rynku autobusów miejskich. Na rynkach ziomie 570 autobusów rocznie. Jest to niewąt- tobusów miejskich Solaris Urbino, trolejbusów zagranicznych również udało się jej zwiększyć pliwie zbyt mała liczba, aby tabor polskich prze- Solaris Trollino, autobusów międzymiastowych swoje udziały, a pierwsze autobusy elektrycz- woźników znajdował się na przyzwoitym po- Solaris InterUrbino, autobusów specjalnych , ne trafiły do klientów. ziomie. Zakładając, że żywotność autobusu a od niedawna tramwajów Solaris Tramino. Od Na corocznej warszawskiej konferencji pra- wynosi 10-12 lat, w Polsce rocznie powinno być momentu uruchomienia produkcji w 1996 r. fir- sowej, Solaris podsumował miniony rok. wymienianych co najmniej 1000 autobusów. ma wyprodukowała blisko 10 tys. autobusów, Z danych rynkowych wynika, że w 2012 r. Takiej sprzedaży nie odnotowano nawet które jeżdżą po drogach 26 krajów w 400 mia- w zlokalizowanych w Polsce fabrykach auto- w 2011 r., w którym nastąpiła kumulacja zaku- stach. Solaris Bus & Coach SA to firma ro- busów wyprodukowanych zostało 3 902 auto- pów przed EURO 2012 i licznych projektów unij- dzinna. Jej założycielami i właścicielami są busy, tj. o 792 mniej niż w 2011 r. Solaris, z wyni- nych w kończącej się perspektywie 2007-2013. Solange i Krzysztof Olszewscy. Przedsiębior- kiem 1006 autobusów, zajął drugie miejsce – Dostarczając polskim klientom 263 auto- stwo wprowadziło na rynek polski autobusy po firmie MAN – w łącznej produkcji autobu- busy i trolejbusy, Solaris utrzymał pozycję li- niskopodłogowe, w krótkim czasie zdobyło sów i trolejbusów. Obejmowała ona: dera. Udział Solarisa w krajowym rynku nisko- i nadal utrzymuje pozycję lidera w tym seg- o 897 autobusów Urbino, podłogowych autobusów miejskich w roku mencie rynku. Solaris Bus & Coach SA od o 64 trolejbusy Trollino, 2012 wyniósł 46,9% i jest większy od uzyska- początku działalności dynamicznie się rozwi- o 45 autobusów InterUrbino. nych przez najbliższego konkurenta o ponad ja, powiększając paletę produktów o kolejne W 2012 r. wszyscy producenci sprzedali 31 punktów procentowych. Do największych modele autobusów wykorzystujących naj- w Polsce 552 autobusy miejskie i trolejbusy. zamówień zrealizowanych w Polsce przez fir- nowocześniejsze rozwiązania. Najnowszym W porównaniu z rekordowym rokiem 2011 mę Solaris należały dostawy 35 Urbino do

Nowość 2012 roku – dwunastometrowa wersja autobusu elektrycznego Urbino electric 12 AUTOBUSY Białegostoku, 30 niskopodłogowców dla MPK w Krakowie i 20 dla MZA w Warszawie. Należy jednak podkreślić, że jest to efekt realizacji wie- loletnich kontraktów zawartych przez Solarisa jeszcze w 2011 r. Solaris na rynkach zagranicznych Poza granice kraju w 2012 r. firma Solaris sprzedała 743 autobusy i trolejbusy (wzrost o 8,2% w porównaniu do 2011 r.). Na więk- szości rynków firma zwiększyła swoje udzia- ły. Najbardziej spektakularne wzrosty nastą- piły w Czechach i Niemczech. Do zachodnie- go sąsiada Solaris w minionym roku dostar- czył rekordową liczbę 268 pojazdów, tj. o 8,1% więcej niż w 2011 r. Pozwoliło to polskiej fir- mie na zwiększenie udziałów w niemieckim rynku autobusowym z 10 do 13%. Tym sa- mym Solaris kolejny rok z rzędu był najwięk- Produkcja autobusów w Polsce w latach 2011-2012 szym zagranicznym dostawcą autobusów Źródło: Solaris Bus & Coach SA w tym kraju. Obecnie Solaris ma w Niemczech 134 klientów, do których dostarczył dotych- czas 1951 autobusów. W Czechach Solaris ze sprzedażą 81 auto- busów i trolejbusów zajął trzecie miejsce z udzia- łem 26% w rynku. W porównaniu z 2011 r. jest to wzrost udziałów rynkowych aż o 19 punktów procentowych. W 2012 r. Solaris wygrał prze- targ na dostawę 40 Solarisów Alpino 8,9 LE do Pragi. Pierwszych 10 pojazdów zostało dostar- czonych w grudniu 2012 r. Dostawę kolejnych zaplanowano na lata 2013-2015. Do największych ubiegłorocznych kontrak- tów zagranicznych pozyskanych przez firmę Solaris należały zamówienia dla Burgas w Buł- garii (67 autobusów), francuskiego Avignon (43 autobusy) i czeskiej Pragi (40 autobusów). W minionym roku spółka z podpoznańskiego Bolechowa pozyskała także klientów z krajów, w których do tej pory pojazdy marki Solaris Sprzedaż autobusów miejskich i trolejbusów w Polsce nie były obecne. Chodzi o Finlandię, gdzie Źródło: Solaris Bus & Coach SA przewoźnik z miejscowości Tampere zakupił 2 hybrydowe Solarisy Urbino 12,9 oraz Bel- gię, gdzie dostarczony zostanie hybrydowy Solaris Urbino 18. Solaris uzyskał także zamówienie na do- stawę kolejnych 26 Solarisów Trollino do Salz- burga w Austrii. Trolejbusy będę wykonane w atrakcyjnym designie MetroStyle. Nawiązu- je on do stylistyki pojazdów szynowych Solarisa. Podkreślać to ma zalety płynące z użytkowa- nia trolejbusów – ich ekologiczny charakter oraz ekonomiczność zastosowania. Salzburg jest pierwszym miastem na świecie wprowa- dzającym do ruchu tego typu pojazd. Pierw- sze Trollino MetroStyle pojawiło się w Salzbur- gu nie przez przypadek. Miasto i jego przewoź- nik znane są w bowiem całej Europie z wyty- czania trendów i wprowadzania najnowszych technologii w komunikacji publicznej. W tej Struktura sprzedaży autobusów miejskich i trolejbusów w Polsce sytuacji głównym zadaniem konstruktorów Źródło: Solaris Bus & Coach SA AUTOBUSY 13 pojazdu było, poprzez zaoferowanie jedyne- go w swoim rodzaju środka transportu, zachę- cenie mieszkańców do liczniejszego korzysta- nia z komunikacji publicznej, a tym samym ograniczenie zanieczyszczenia powietrza oraz zatłoczenia miejskich ulic. Osiągnięcie tych założeń stało się możliwe dzięki przedstawie- niu atrakcyjnej alternatywy dla transportu pry- watnego. Cechą wyróżniającą Solarisa Trolli- no MetroStyle jest jego futurystyczny wygląd, łączący najnowsze trendy zarówno z branży autobusowej, jak i pojazdów szynowych. Tro- lejbus wyposażony jest w monitoring, klimaty- zację kabiny kierowcy oraz przestrzeni pasa- żerskiej. Wyjątkowość pojazdu podkreśla uni- kalny projekt lakierowania, za który odpowia- dał prof. Margreiter, znany designer Wiedeń- Solaris Urbino 18 w barwach MPK Kraków sp. z o.o. skiej Akademii Sztuki Użytkowej. Trolejbusy produkowane w firmie Solaris są obecne w Salzburgu już od 2009 r. Na mocy podpisanego w 2008 r. kontraktu z austriac- kim przewoźnikiem Solaris zobowiązał się do dostarczenia łącznie 23 niskopodłogowych, przegubowych trolejbusów Trollino 18. Pierw- sze pojazdy polskiego producenta wyjechały na ulice Salzburga w 2009 r. Nowoczesne Trol- lino dołączyły tym samym do liczącej ponad 80 pojazdów floty bezemisyjnych trolejbusów kursujących na ulicach Salzburga. W ciągu ostatnich dwunastu miesięcy Solaris otrzymał znaczące nagrody. Najbar- dziej wyróżnionym był elektryczny autobus Solaris Urbino electric, który otrzymał: o nagrodę czytelników niemieckiego maga- zynu branżowego „Busplaner” w kategorii pojazdów komunikacji miejskiej, o nagrodę Stowarzyszenia Niemieckich Firm Transportowych (VDV) oraz firmy ubezpie- W dalszym ciągu głównym rynkiem eksportowym Solarisa są Niemcy. Na zdjęciu Solaris Urbi- czeniowej DEVK objętą patronatem nie- no 18 Hybrid w barwach USTRA Hanower mieckiego Ministra Transportu, o złoty medal dla najlepszego produktu pre- zentowanego na X Międzynarodowych Tar- gach Transportu Zbiorowego w Kielcach, o nagrodę Polskiej Agencji Rozwoju Przed- siębiorczości i Ministerstwa Rozwoju Regio- nalnego w kategorii „Innowacyjny projekt”. Indywidualne nagrody w roku 2012 otrzy- mała prezes Solange Olszewska. W maju 2012 roku została nagrodzona medalem „Zasłużo- ny dla Politechniki Poznańskiej” za wieloletnią współpracę firmy Solaris z tą uczelnią a w paź- dzierniku ubiegłego roku otrzymała tytuł „Damy Roku 2012” przyznawany przez polski oddział światowej organizacji Dress for Success oraz redakcję magazynu Lady’s Club. Zajęła także piąte miejsce w rankingu magazynu „Wprost”, 50 najlepszych menedżerek w Polsce. W styczniu 2013 r. Solange i Krzysztof Ol- szewscy zostali odznaczeni Krzyżem Kawa- Struktura sprzedaży autobusów miejskich (>8 t DMC) w Niemczech lerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Pol- Źródło: Solaris Bus & Coach SA skiej nadanym przez Prezydenta Bronisława 14 AUTOBUSY Urbino 18 rozszerzono rozstaw osi pomiędzy pierwszą, a drugą osią z 5130 na 5800 mm. Rozstaw osi pomiędzy osią drugą, a osią napędową pozostał bez zmian i wynosi 6770 mm. Dzięki optymalizacji konstrukcji, masa własna autobusu w porównaniu z „osiem- nastką” wzrosła jedynie o 100 kg. Tym samym przy tej samej pojemności pojazdu zyskano kolejne 4 miejsca siedzące. Autobus w tej wersji może zabrać na pokład 155 pasaże- rów, w tym 56 na miejscach siedzących. Na- pędzany jest silnikiem DAF PR265 o mocy 266 kW (362 KM), który współpracuje z auto- matyczną skrzynią biegów VOITH DIWA.5. Wydłużenie autobusu spowodowało wzrost zewnętrznej średnicy zawracania do pozio- mu 24 m. Nie powoduje do większych pro- Jeden z czeskich trolejbusów Trollino 15 na ulicach Ostrawy blemów z prowadzeniem pojazdu, jedynie przy skręcie, kierowca musi bardziej wypu- Komorowskiego. Order został przyznany plug-in, za pomocą ładowania indukcyjnego, ścić autobus do przodu przed wykonaniem w uznaniu wniesionego wkładu w rozwój wykorzystując szybką wymianę baterii lub manewru. Nowy pojazd adresowany jest współpracy gospodarczej pomiędzy Polską z zastosowaniem istniejącej w danym mieście głównie do przewoźników obsługujących a Niemcami oraz za działalność społeczną trakcji tramwajowej [2, 3, 7, 8]. W 2012 roku mocno obciążone linie podmiejskie, głęboko i charytatywną. Wyróżnienie wręczone zostało firma Solaris sprzedała pierwsze 2 autobusy wnikające do centrum miasta, charakteryzu- w imieniu Prezydenta przez Wojewodę Wiel- elektryczne. Jeden z nich to wersja dwuna- jące się znaczną długością oraz dużymi od- kopolskiego Piotra Florka. stometrowa, która w drugiej połowie tego roku ległościami międzyprzystankowymi. To wła- zostanie dostarczona do przewoźnika z Brunsz- śnie na takich liniach komfort przejazdu utoż- Premiery produktowe wiku w Niemczech. Autobus ten będzie wypo- samiony jest głównie z dostępnością miejsc w roku 2012 sażony w system ładowania indukcyjnego, siedzących. Wydłużone Urbino, zwłaszcza W minionym roku firma Solaris zaprezen- a stacje ładowania będą zamontowane w in- w wersji pięciodrzwiowej może doskonale towała aż 3 nowe produkty, które trafiły do ofer- frastrukturze przystankowej pod powierzchnią nadawać się do obsługi linii BRT [1, 4, 5]. ty sprzedażowej. Niewątpliwie najbardziej in- jezdni. Drugi sprzedany autobus elektryczny to W 2012 r. miała miejsce także premiera no- nowacyjną z nowości jest dwunastometrowa, wersja 8,9 LE, która zostanie dostarczona w roku wego międzymiastowego Solarisa InterUrbino. w pełni niskopodłogowa wersja autobusu elek- 2013 do Klagenfurtu w Austrii. Podstawową różnicą w stosunku do jego po- trycznego. electric to pojazd Nową konstrukcją w segmencie autobu- przednika jest zupełnie nowa ściana przed- napędzany energią elektryczną zgromadzoną sów miejskich zaprezentowaną po raz pierw- nia. Zrezygnowano ze stosowania tej samej w bateriach. Co ciekawe mogą one być łado- szy w 2012 r. jest Solaris Urbino o długości szyby jak w Urbino i wprowadzono dużą jed- wane na 4 różne sposoby: poprzez złącze typu 18,75 m. W porównaniu z bazowym modelem nolitą szybę czołową maskującą jednocześnie

Solange Olszewska – prezes Zarządu Solaris – pierwszy autobus z napędem hybrydowym w Szwajcarii Bus & Coach SA AUTOBUSY 15 elektroniczną tablicę kierunkową. Zderzak stał się mniej masywny i obniżono oś przednich reflektorów. Zrezygnowano także z podziału podszybia, a przednia atrapa została popro- wadzona do samego zderzaka. Aby nadać bardziej indywidualnej formy bryle pojazdu, wprowadzono nowe elementy stylistyczne „sharp-cut”, takie jak osłony reflektorów i lamp przeciwmgłowych. Zmiany objęły także linię boczną nadwozia. Dolna linia szyb bocznych poprowadzona tuż ponad nadkolami nie jest już linią prostą. Zmieniono górną krawędź nad- koli, które swoim obrysem weszły w obszar po- wierzchni okien. Także w tylnej części nadwo- zia, dolna linia okien została podniesiona do góry, aby harmonijnie połączyć się z szybą Solaris MetroStyle tylną. Zmiany objęły także wnętrze autobusu. Najbardziej widoczną jest nowy kształt półek na podręczny bagaż, składających się z ru- rek wykonanych ze stali nierdzewnej i harto- wanej szyby. Całkowicie zmieniono system oświetlenia wnętrza. Wzorem autobusów tu- rystycznych, oświetlenie wnętrza zabudowa- no pod specjalnie ukształtowanymi pokrywa- mi, oświetlającymi wnętrze światłem odbitym. Aby jak najlepiej doświetlić wnętrze w porze dziennej, autobus wyposażono w przeszklo- ne luki dachowe [6]. Tramwaje W 2012 r. firma Solaris zakończyła dosta- wy tramwajów dla MPK w Poznaniu, dostarcza- jąc 22 Solarisy Tramino. Była to realizacja dru- giej części zamówienia, które łącznie dotyczy- ło 45 tramwajów. W minionym roku rozpoczę- ły się prace produkcyjne związane z pierwszym zagranicznym kontraktem na pojazdy szyno- we marki Solaris. Chodzi o 5 dwukierunkowych Najdłuższy z autobusów oferowanych przez Solarisa – przegubowy Urbino 18,75 tramwajów dla Jeny, których dostawa zapla- nowana jest na drugą połowę br. W 2012 r. Solaris podpisał również kolejne 2 kontrakty na dostawę tramwajów. Jeden na rynku niemieckim, gdzie w 2014 r. dostarczo- nych zostanie do Brunszwiku 18 czteroczłono- wych tramwajów o długości 36 m. Drugi kon- trakt dotyczy rynku polskiego – stolicy Warmii i Mazur. Po 55 latach Olsztyn powraca do ko- munikacji tramwajowej. Dostawa 15 dwukie- runkowych tramwajów o długości 29 m prze- widziana jest w 2014 r. W ubiegłym roku firma poczyniła kolejny krok na drodze do realizacji planów rozwojo- wych związanych z obszarem pojazdów szy- nowych. Firma Solaris pozytywnie przeszła audyt przeprowadzony przez Llyod’s Register Quality Assurance (LRQA) i otrzymała cer- tyfikat IRIS (International Railway Industry Standard). Potwierdza on spełnianie naj- wyższych światowych standardów w zakre- sie projektowania, produkcji i dostaw po- Nowy Solaris InterUrbino jazdów szynowych. 16 AUTOBUSY Solaris Tramino w barwach MPK Poznań

Plany na rok 2013 Najbliższy okres to także dalsza praca nad Bibliografia Portfel zamówień na 2013 r. wygląda popularyzacją autobusów z napędem 1. Dyr T., Jubileuszowe TRANSEXPO, Autobu- obiecująco. Ten rok przyniesie wiele wy- elektrycznym i rozwój pojazdów szyno- sy – Technika, Eksploatacja, Systemy zwań dla branży, jak chociażby wdroże- wych. Zbliża się też czas prezentacji no- Transportowe 2012, nr 9. nie do produkcji pojazdów spełniających wej generacji autobusów marki Solaris, 2. Merkisz J., Olszewski K., Michalak D., Ba- normę emisji spalin Euro 6. Solaris dekla- który nastąpi na targach IAA w Hanowe- jerlein M., Autobus elektryczny marki Sola- ruje dobre przygotowanie w tym zakresie. rze w roku 2014. ris (1), Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe 2012, nr 5. 3. Merkisz J., Olszewski K., Michalak D., Ba- jerlein M.– Autobus elektryczny marki Sola- ris (2), Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe 2012, nr 6. 4. Rusak Z., Kielce a sprawa polska, Autobu- sy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe 2012, nr 12. 5. Rusak Z., Solaris Bus & Coach – w poszukiwaniu nowych rynków, Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Trans- portowe 2012, nr 7-8. 6. Rusak Z., Targi IAA w Hanowerze – podróż ku nowym przestrzeniom, Autobusy – Tech- nika, Eksploatacja, Systemy Transportowe 2012, nr 11. 7. Wołoszyn R., Dwunastometrowy Urbino electric – dopełnienie oferty, Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transpor- Wizualizacja tramwaju dla Olsztyna towe 2012, nr 10. AUTOBUSY 17