Número 7 de 2016 10 demarzo Quinta feira, Galiza e porSermos Lingüística Normalización pola en parcería realizado Suplemento Mesa pola SOMOS

Xaquín Soliño. No interior: GZ Contrainfo

das Linguas advirte daviolacióndotratadodas Linguasadvirte internacional >>>>>5 O Comité de Expertos do Consello de Europa para a Carta Europea EuropeaCarta dasLinguas A Xunta teima enincumprira GALEGO >>>> 7-8 mudar actitudes social consegue O activismo lingua para vivirnanosa Fronte común galego tamén quere queoseugoberno cumpra cosacordos. >>>>>> exercer contotal liberdade odereito avivirmosnanosalingua,equeopobo “facer visíbelenGalizaenomundoquesomosmaioríaquenqueremos poder Diversas forzas políticasmostran oseuapoioaunhamociónquepretende vento María en poemas de Manuel música a diferentes incomprensíbel, puxo Amil que, coa tribo Entrevista a Fran . A voz do 4 2 EDITORIAL DO SOMOS GALEGO 10 / 3 / 16

Liberdade incondicional para o galego

Editorial

democracia, a liberdade, ten que chegar ao galego. Que liberdade de falar en galego temos se non se acti- van todos os mecanismos para garantir que o alumna- A do teña capacidade e coñecementos para o utilizar? (artigo 8 da CELRM). Onde está a liberdade para expresármonos en galego diante da xustiza cando xuízas ou fiscais non teñen obriga de o coñecer? /art. 9 da CELRM? Somos libres para optar polo galego na administración cando non podemos modificar a lingua de atención, formularios ou cando se nos obriga a usar o castelán, nomeadamente na administración estatal? (Art.10 da CELRM); Onde está a oferta ampla, para escoller libremente, imprensa, radio, televisión en galego? (art 11 da CELRM); Cal é a mínima porcentaxe de empresas que facilitan o uso do galego? (art. 13 da CELRM), En que dial dos nosos televisores ou radios podemos sintonizar variedades transmiñotas ou transo- ceánicas da nosa lingua? (art. 14 da CERLM)? CANDO SE TRATA A quen fai dano que optemos por vivir a nosa vida na Para mellorarmos a DO GALEGO, OS nosa lingua, nas mesmas condicións que outros pobos viven na súa? As limitacións do galego, sonlle propias calidade da nosa lingua ACORDOS SON ou están condicionadas por políticas e accións que no mellor dos casos (o da situación actual) reducen a nosa O futuro de subxuntivo LENTOS E PRECISAN lingua- e xa que logo os seus falantes, persoas de carne e óso- a status de liberdade condicional, onde se permite MOITA ENERXÍA PARA o uso da nosa lingua se non cuestiona a superioridade da Xosé Ramón Freixeiro Mato continuou vivo. A sobrevivencia deste SEREN RATIFICADOS outra. Permítese por lei a aparencia. Máis nada. tempo no século XIX, embora en recua- Cando se trata do galego, os acordos son lentos e futuro de subxuntivo (FS) mento, fica demostrada pola súa pre- precisan moita enerxía para seren ratificados. Semella constitúe un caso ben sin- senza significativa en textos literarios máis fácil rachalos. Un paso adiante e outro atrás. O último a gular no galego: todas as e nos da tradición oral. Será no século Declaración de unidade a prol da normalización da lingua ga- O gramáticas, desde as pri- XX cando o emprego tamén literario do lega, asinado por todas as forzas políticas de Galiza, coa súa meiras do século XIX até as actuais, o FS vai descer notabelmente e cando continuación o 15 de febreiro, efecto práctico dela, cunha mo- incluíron sempre entre os paradigmas aparece un uso del non acorde coas ción conxunta de todos os partidos para o cumprimento da verbais e, porén, o seu uso é moito es- normas gramaticais. Isto é máis un fe- CELRM e a consecuente derrogación do Decretazo contra o caso –e non poucas veces incorrecto– nómeno de interferencia do español e, galego que, como ben sinala o Comité internacional de exper- no galego escrito moderno e case nulo por tanto, o seu uso correcto debe res- tos que avaliou o seu cumprimento no Estado español, vulnera na oralidade. Paga a pena insistirmos, tituírse desde o ámbito culto, como se a Carta e –engadimos nós- todos os acordos tomados en Gali- pois, na súa aprendizaxe e uso? Adian- está a facer con Deus, galego, pobo, de za. O Partido Popular ausentouse do apoio á moción. Da parte tarei que si, pois é un trazo definidor do chegaren eles (por *de chegar eles) etc. da Mesa, como promotora destes acordos, esperamos ao PP galego historicamente e unha pedra de Mais convén insistirmos na corrección, – debe apoiar a lingua, apropiarse tamén dela- non só coa re- toque da calidade lingüística. pois está suxeito a moitas restricións. tórica senón con efectos prácticos, mais non podemos agardar. Nos verbos regulares e semirre- Atención, pois, xa que os casos en que Non é certo que a lingua non sexa de ninguén. É nosa, de todas gulares o FS coincide formalmente co se utiliza deben ser aprendidos teorica- e todos, e como todo o patrimonio colectivo – a lingua é a máis infinitivo flexionado (comer, comeres, mente ao non se transmitiren de modo grande creación común do pobo galego- é a nosa obriga coida- comer, comermos, comerdes, come- espontáneo na oralidade vigorante. la e preservala, non como peza de museo ou contemplación, ren). No entanto, nos verbos irregulares O FS marca a eventualidade no fu- senón como ser vivo que é que precisa de liberdade, sustento, as formas do FS derivan directamente turo, a se situar na posterioridade ao dereitos e deberes como calquera outra. do tema de pretérito: do verbo facer o momento da enunciación; nunca se uti- Estará normalizada cando poida ser empregada polas accio- pretérito dános un tema fix- de onde se liza como verbo autónomo en cláusulas nistas da maior empresa de Galiza, ou polo último traballador de forma o FS fixer, fixeres, fixer, fixermos, simples e só aparece como núcleo da da última empresa pública ou privada, polos seus representantes fixerdes, fixeren. Na época medieval tiña frase verbal en cláusulas dependentes sindicais, políticos ou asociativos. plena vixencia funcional e nos séculos que están en correlación con outras co do galego medio o seu uso sen dúbida verbo en futuro, presente de indicati-

Acordo unánime para activar, como mínimo, todos os acordos Xosé Ramón Freixeiro Mato é catedrático a favor do galego. Por enumerar algúns: A Lei de normalización de Filoloxías Galega e Portuguesa na lingüística, o Plan xeral de normalización da lingua galega, ou a Universidade da Coruña. As súas principais Carta europea das linguas rexionais e minorizadas. liñas de investigación son a gramática galega e a lingüística textual, a lingua literaria e a estilística, e a historia externa da lingua, a sociolingüística e a calidade lingüística. 10 / 3 / 16 SOMOS GALEGO 3

Vinte anos non é pouco. Vinte anos non é nada!

vo ou subxuntivo e imperativo. Esas siderarse prescritivo o seu uso nas cláusulas son as condicionantes (Se cláusulas condicionantes con se (Se quixerdes, vinde); circunstanciais chegares antes das dez, chámame), temporais (Cando chegares, avisa), nas circunstanciais temporais con estes días a Coordina- e administracións en que traballa- locativas (Déixao onde che parecer) e cando con valor condicional (Irei can- dora de Traballadores/ mos. Seguramente o ideal non sexa modais (Faino como vires); e as com- do cumprires a túa palabra), nas cir- as de Normalización da que no tempo libre das persoas se parantes e intensificantes propias das cunstanciais modais con segundo ou N Lingua (CTNL) celebra os planifiquen accións para desenvol- bipolares comparativas (Cobra tanto conforme que tamén tiveren un matiz 20 anos da súa primeira asemblea, ver no ámbito laboral profesional. como considerares) e pro- condicional (Conforme que tivo lugar en febreiro de 1996. Mais, tivémolo que facer. Quixemos porcionais (Conforme che- O FUTURO DE traballaren, así cobrarán) Desde aquela, moitas ideas, tra- facelo. Fixémolo. garen, anota os nomes) res- e nas relativas igualmen- ballo, ilusións, persoas, proxectos, Ao longo destes anos, da acción pectivamente, ben como as SUBXUNTIVO te con valor condicional xuntanzas, plataformas, denuncias, da CTNL naceron proxectos como relativas (Que veñan os que É UN TRAZO (Aprobarán as que máis encontros, campañas, cursos, pro- o Centro de Documentación Socio- quixeren) e noutras constru- estudaren). postas… e sempre na procura de lingüística de (CDSG), que se cións do tipo de Sexa como DEFINIDOR DO O FS e o infinitivo mellorar a percepción, o discurso, a creou no seo do Consello da Cul- for ou Faga o que fixer. Mais flexionado, á parte dos formación e o traballo a prol da lin- tura Galega; numerosos encontros, sempre en correlación cun GALEGO E UNHA seus propios valores, gua. xornadas e accións formativas para verbo principal que estea posúen hoxe o mérito A CTNL é unha coordinadora de mellorar a intervención para o fo- nos tempos indicados: é in- PEDRA DE TOQUE acrecentado de seren persoas, das persoas que traba- mento do uso e prestixio da lingua; correcto o enunciado *Se DA CALIDADE trazos de estilo revela- llamos, ou queremos traballar, na ou proxectos e campañas como for rico, compraría unha dores dunha vontade de procura do incremento do uso e Gústame o galego; Como cho digo quinta porque aquel está en LINGÜÍSTICA autenticidade lingüística prestixio da lingua desde adminis- ;-); Agasallo.eu; Que se vexa! o ga- pospretérito (ou condicio- por parte de escritores tracións ou desde entidades sociais lego; Apego, para a socialización en nal). Este tempo non permite o uso do e escritoras, e de utentes da lingua diversas e variadas. Unha asociación galego da infancia; ou LG×15, ideas FS na cláusula dependente, a pesar en xeral. O FS, varrido da fala actual voluntaria, e voluntarista, que naceu, para o futuro da lingua; entre moitas de acharmos casos destes en obras mais con suficiente arraigamento na principalmente, para intentar cubrir outras propostas. de recente publicación que pasan por lingua escrita historicamente, é boa as deficiencias da administración E todo na procura de mellorar a revisión lingüística. mostra da premeditación con que to- no relativo á formación, á coordina- percepción que a cidadanía ten da É recomendábel, desde o ámbito das as persoas interesadas no futuro ción e á planificación no ámbito da lingua e do seu fomento. Porque, formalizado da lingua, darmos prefe- do galego debemos contribuír para normalización lingüística. O habitual como chiou este día o xornalista rencia ao uso do FS nos casos co- terminar de conformarmos un mo- non é que as persoas profesionais @DavidLombao, “os sorrisos nor- rrectos, a pesar de existiren outras delo de lingua culta de calidade. As dun sector nos teñamos que orga- malmente poden aspirar a máis que posibilidades. Mais, a termos en conta propias normas oficiais afirman que nizar para formarnos. O lóxico non os fociños retortos.” que onde máis se veu utilizando des- “cómpre restaurar o seu uso, sempre é que técnicas e técnicos nos teña- Xa, vinte anos pouco non é, pero… de a época medieval é nas oracións dentro dos límites da corrección es- mos que autoorganizar para procu- Vinte anos non é nada! Así que…, o condicionais lato sensu, debe con- tabelecidos pola gramática”. rar coordinar accións das entidades que queda!

Podes seguir a actividade da CTNL no web www.ctnl.gal, en Twitter (@ctnl) ou Facebook (CTNL - Coordinadora de Traballadores/as de Normalización da Lingua). 4 SOMOS GALEGO 10 / 3 / 16

Apoio maioritario á moción a favor do galego

iversas forzas políticas con re- presentaran a moción nos concellos presentación municipal e par- onde teñen representación acudiron: lamentar mostraron hoxe o seu Xavier Xil Xardón (resp. Lingua de Anova- D apoio a unha moción que pre- IN), Ana Pontón Mondelo (parlamentar tende “facer visíbel en Galiza e no mundo do BNG), Fernando Alonso (secretario que somos maioría quen queremos po- xeral de Coalición Galega), Consuelo der exercer con total liberdade o dereito Martínez (parlamentar de Cerna), Mano- a vivirmos na nosa lingua, e que o pobo el Vello (Executiva de Compromiso por galego tamén quere que o seu goberno Galicia), Xaime Requeixo (Executiva de cumpra cos acordos tomados colectiva- Converxencia 21), Xabier Ron (parlamen- mente e ratificados a nivel internacional tar, membro executiva de Esquerda Uni- como Carta Europea das Linguas”. da), Xesús Manuel Suárez (presidente do “O decreto está morto, ninguén o Partido Galeguista), María Concepción defende” sinalou Marcos Maceira, pre- Burgo (parlamentar do PSdG-PSOE), e sidente da Mesa pola Normalización enviaron a súa adhesión , Lingüística, en referencia ás posicións Alternativa dos Veciños e Equo-Galiza. públicas das principais institucións cul- A moción insta a Xunta de Galiza a: turais e educativas galegas, entre elas a – Cumprir con todas as recomenda- Real Academia Galega, o Consello Es- cións do Consello de Ministros e do Co- colar de Galiza, a maioría das ANPAS, mité de Expertos do Consello de Europa, os sindicatos, e agora por segunda vez e exixir do Estado español a aplicación o Consello de Europa, o que pon “gra- real dos seus compromisos en relación vemente en cuestión a fiabilidade inter- coa Carta, tal e como indica o Consello nacional e o crédito político do gober- de Ministros. no galego e en consecuencia de todas – Dar os pasos necesarios para e todos nós”. Por isto, para a cumprir co sinalado na línea Mesa, “é urxente visibilizar CÓMPRE CREAR DE 640 do informe que afirma que estamos unidas as orga- que o decreto 79/2010 de nizacións políticas e as enti- MANEIRA AMPLA plurilingüismo contradí o dades sociais procurando que E CONSENSUADA estabelecido na Carta, e o o noso goberno cumpra cos punto 5º da resolución do compromisos colectivos e UN NOVO DECRETO Consello de Ministros, onde internacionais sobre a lingua” sinala que a introdución dun- e que “garanta plenamente a PARA O USO ha terceira lingua no ensino posibilidade de vivirmos en non pode afectar negativa- galego como mellor política DO GALEGO NO mente á propia. de promoción do idioma”. ENSINO – Elaborar de maneira am- “A parálise da Xunta en re- pla e consensuada un novo lación á lingua é o motor do seu retroce- decreto para o uso do galego no ensino, so, por iso cómpre actuar para avanzar, que atenda aos principios de normaliza- con unidade arredor de aspectos bási- ción lingüística, e acorde co sinalado na cos como o cumprimento do PXNLG e Carta Europea. a Carta Europea, tal como se acordou – Que mentres non se elabora o novo na Declaración de Unidade asinada en decreto, modifique o actual derrogando xullo, e colocando a lingua como o que os artigos que poñen límites ao uso do é: a principal obra colectiva, sinal de galego nas aulas, como as porcentaxes identidade e cohesión social do pobo máximas de materias a impartir en galego galego, que precisa de ser cuestión de nos centros e a prohibición de impartir na política nacional por riba das lexítimas nosa lingua as materias científico-técni- diferenzas ideolóxicas”, aspecto no que cas ou matemáticas. coincidiron todas as forzas políticas -Garantir unha oferta ampla de liñas presentes. de ensino infantil en galego en todas as En representación dos partidos que vilas e cidades.

A Mesa denuncia que a parálise da Xunta en relación ao galego é o motor do seu retroceso e empraza a avanzar, con unidade, para situar a lingua como principal obra colectiva do país 10 / 3 / 16 SOMOS GALEGO 5

Incumprimento da Carta europea das linguas

Comité de Expertos do galega, senón tamén organismos da Consello de Europa para a relevancia do Consello de Europa. Carta Europea das Linguas, Para a Mesa, este informe “demos- O tratado internacional ratifi- tra máis unha o nivel de agresividade cado polo Estado Español en 2001, vén contra o galego que se acadou na eta- de facer público o seu cuarto informe pa actual da Xunta”, “o galego precisa sobre o cumprimento da Carta no Es- feitos e accións concretas e non só tado Español. Este cuarto informe foi declaracións de intencións”. “A política avaliado polo Comité de Ministros do lingüística da Xunta é un ataque con- Consello de Europa que á súa vez ins- tinuado ao galego, nomeadamente no tou as autoridades españolas e gale- ensino, aínda que non só”. O presidente gas a cumpriren os acordos que sinala Feixó debe mudar radicalmente o rumo a devandita Carta. se non quere provocar un dano irrepa- O Consello de Europa reafírmase rábel ao noso idioma”. “Non o dicimos así nas conclusións que xa emitira no só desde a Mesa, a sociedade lévallo anterior período, publicado en 2012, dicindo ano tras ano e agora, outra vez, considerando que os acordos sobre o dinllo desde o Consello de Europa.” tratado internacional non están cum- Da Mesa tamén lembraron que “o pridos nin na educación infantil, nin na Partido Popular é o partido que gober- primaria, nin na secundaria, en relación na en Galiza e que asinou o pasado ás limitacións impostas polo Decreto 15 de xullo unha declaración a prol da 79/2010 ao uso do galego no ensino. normalización da lingua galega, pro- A este respecto sinalan que o movida pola Mesa, na que as princi- obxectivo de reducir a presenza do pais organización políticas galegas se galego a 1/3 «entra claramente en con- comprometían a aplicaren os acordos tradición cos compromisos escollidos nacionais e internacionais favorábeis a polas autoridades de acordo coa Car- favor do galego”. Para a Mesa “a Carta ta que esixe a educación predominan- Europea é un deses acordos incumpri- temente en galego». dos que compre activar xa para garantir Para o ámbito da xustiza tanto o o galego no ensino, na administración, Comité de expertos como o Consello na xustiza, nos medios de comunica- de Ministros instan a goberno estatal e ción ou nas relacións de consumo”, autonómico a modificaren a lexislación polo que o presidente da Mesa instou para dar efectivo cumprimento ao uso ao Goberno do Partido Popular a cum- do galego na xustiza e na administra- prir todos e cada un dos acordos en ción. relación ao galego, tal e como lle din Para a Mesa pola Normalización desde Europa, e tal e como lle indica Lingüística a Xunta de Galiza non pode unha sociedade que nestes anos es- continuar facendo ouvidos xordos ao tivo permanentemente mobilizada a que lle está a dicir non só a sociedade favor da súa lingua”.

Os acordos adoptados polo tratado internacional son incumpridos de maneira reiterada no ámbito do ensino debido ás limitacións ao uso do galego impostas polo Decreto 79/2010. 6 SOMOS GALEGO 10 / 3 / 16

A xuízo a sanción contra Queremos Galego pola mobilización do 17M de 2013

Delegación do Goberno coa modificación sen tempo do per- impuxo unha sanción á pla- corrido notificado á Delegación do taforma cidadá Queremos Goberno, coa pretensión de obsta- A Galego acusándoa de des- culizar a reinvindicación a favor da perfectos e incidentes na manifesta- lingua galega. ción do Día das Letras Galegas do 2013, Por desgraza, non se trataba de observados presuntamente por poli- feitos isolados: as mesmas manobras cías malia as miles de persoas asisten- contra as manifestacións a favor do ga- tes a través de redes sociais e os me- lego por parte do PP repetíronse desde dios de comunicación teren sinalado o 2010, a única diferenza é que no 2013 carácter pacífico e alegre desa e outras engadiron unha multa. convocatorias da plataforma cidadá a Segundo o portavoz de Queremos favor da lingua galega. galego “o PP, non contento con pór Tras varios recursos rexeitados todos os medios para impedir que a diante da Delegación do Goberno en manifestación a favor do galego trans- Galiza e o Ministerio do Interior, o 5 de correse con normalidade, decidiu im- decembro do 2015 tivo lugar en Santia- por unha sanción”. “Dóelles o galego go o xuízo co que Queremos Galego e dóelles que a sociedade se mobilice continúa a recorrer a sanción imposta para defendelo con alegría e pacifica- por supostos incidentes acontecidos mente” sinalou, para resaltar que “na na manifestación do 17 de maio de 2013, plataforma cidadá Queremos Galego que nun ambiente alegre e reivindicati- non imos consentir unha sanción políti- vo percorreu as rúas da capital galega ca contra o galego e contra a liberdade baixo o lema “non queremos ser es- de expresión. Por iso recorremos aos tranxeiras na nosa patria”. xulgados”. O portavoz de Queremos Galego Non se pode permitir nunha socie- e presidente da Mesa pola Normaliza- dade democrática que o partido de ción Lingüística, Marcos goberno, o PP, manipule Maceira, sinalou como A DELEGACIÓN DO a policía e o Ministerio do “este ambiente festivo Interior contra a mobili- e reinvindicativo foi des- GOBERNO ACUSA zación social a favor da tacado ao día seguinte lingua galega. O Partido por todos os medios de QUEREMOS GALEGO DE Popular ten que deixar comunicación” e por co- de molestar as persoas mentarios de todo tipo COMETER DESPERFECTOS e colectivos que queren por parte de miles de E PROVOCAR INCIDENTES exercer con normalidade persoas nas diferentes a liberdade de expresión redes sociais. e neste caso concreto, os Para Queremos Galego, a denuncia que defenden a lingua galega. dos supostos feitos por parte da poli- Sancións semellantes foron impos- cía e da Delegación do goberno, só se tas a outros colectivos por feitos idén- comprenden desde a utilización políti- ticos nas mesmas datas, en referencia ca das institucións a favor dos intere- á multa imposta á plataforma polo de- ses do Partido Popular, naquel momen- reito a decidir das mulleres, “utilizando to á fronte do Concello de Santiago, da as institucións contra todos os colecti- Xunta e do Goberno do Estado. vos sociais que se manifestaban contra Esta manipulación das institu- as súas políticas”. cións por parte do Partido Popular Maceira tamén defendeu a necesi- fora explicitada con anterioridade dade de defendermos a lingua galega coa negativa municipal a permitir a como elemento de unión e para ga- colocación dun palco ou megafo- rantir a convivencia en condicións de nía, o que foi recorrido no xulgado igualdade dentro do pobo galego e nas e gañado por Queremos Galego, ou relacións con outros pobos.

Queremos Galego non vai consentir unha sanción política contra o galego e contra a liberdade de expresión. 10 / 3 / 16 SOMOS GALEGO 7

Galeguización da nosa O activismo social lingua consegue mudar Consultorio da liña do galego actitudes

a Liña do Galego é frecuen- non só está amosando publicamente os últimos días centos caro. Após recibiren unha onda de te recibir consultas sobre o seu compromiso co noso idioma, de persoas puxéronse en queixas simultáneas Yoigo compro- dereitos lingüísticos. É un senón que tamén está incidindo, co contacto por diferentes meteuse publicamente a estudar N servizo gratuíto aberto a seu comportamento na sociedade en N vías, entre elas twitter e a incorporación do galego á maior toda a cidadanía, só cómpre enviar a xeral e, dun xeito particular, nas ad- facebook cos servizos de comunica- brevidade. consulta por correo-e ou por teléfono ministracións encargadas de efectuar ción de Ford e Yoigo para comunicar Carrefour tamén foi albo de crí- á Liña do Galego. esta tramitación. o seu malestar polos desprezos ao ticas ao impedir que nenas e nenos Estas son algunhas das dúbidas so- Se es maior de idade, só tes que galego que estaban a manifestar. puidesen escribir en galego a Carta bre os dereitos lingüísticos que resolve- solicitar por escrito no Rexistro Civil No caso de Ford pola emisión aos Reis. A chuvia de persoas que mos desde A Mesa: “Teño dereito a que que che muden o nome polo equiva- dun anuncio, onde co título de manifestaron a súa disconformidade unha persoa funcionaria da Administra- lente en lingua galega. Moitas veces “El extraño circo de Ford” mos- determinou que corrixisen rapida- ción do Estado me atenda en galego?” pediranche que presentes unha ins- traba “rarezas” como un tigre de mente o “esquecemento” “Como podo galeguizar o meu apelido?” tancia (da que tes un modelo aquí: dúas cabezas, un home de dous A denuncia, mais sobre todo a “Podo falar galego no meu traballo?” “A http://www.amesa.gal/activate-defen- metros de largo, ou unha cego- participación colectiva na exixencia que administración me teño que dirixir de-os-teus-dereitos/) e, sempre, unha ña que falaba galego. Ao parecer de solucións ás discriminacións e para pór unha queixa pola vulneración copia literal do teu certificado de na- na multinacional automobilística, exclusións da posibilidade de utili- dos meus dereitos lingüís- cemento. Nalgúns casos, non lle parecía estraño abondo zarmos a nosa lingua, ou para que ticos?” “Existen mo- cada vez menos fre- que unha cegoña falase. O raro, brincadeiras que non son tolerábeis delos de contratos cuentes, debe- o gracioso, simpático e hilarante con ningunha lingua (nin sequera de alugueiro en rás acreditar a era que o fixese en galego. Centos co ruso), non o sexan tampouco co galego?” equivalencia de persoas fixéronlle saber a Ford galego conseguen mudar actitudes Unha das entre o teu que falar galego é absolutamente e favorecer pasos pequenos, insu- consultas nome legal normal. Se as cegoñas realmente ficientes, mais que coa pasividade máis fre- e o que falaren, hai algún motivo para non non se darían. c u e n t e s solicitas. o faceren en galego? Ford rema- Non son casos isolados. Recente- é sobre o Des- tou por mudar a lingua da cegoña. mente queixas da Liña do Galego da proceso pois de Agora fala ruso. Polo visto que fale Mesa conseguiron corrixir compor- para ga- muda- non sorprende en Ford. tamentos inaceptábeis. Desculpas e leguizar o res o teu O caso de Yoigo veu motivado o compromiso de Fnac, ou mesmo nome. nome no pola exclusión do galego no servizo da comandancia da Garda Civil de Segundo R e x i s t r o de atención e facturas da telefóni- Pontevedra, son outros exemplos. o artigo 54, Civil, cóm- ca, tras anunciaren que si dispuñan Entre tod@s conseguimos mudar as liña terceira, da pre que o de español, inglés, castelán e éus- cousas. Continuamos! Lei do 8 de xuño corrixas tamén de 1957, do Rexistro no documento de Civil, alterado polo artigo identidade, para que 2 da Lei 40/1999, do 5 de nov- figuren nel as novas formas embro, sobre nome e apelidos e orde correctas e oficiais. Unha vez que o destes calquera persoa pode conse- mudases no carné de identidade, po- guir que o seu nome figure legalmente des ir realizando a mudanza na futura en galego con só cumprimentar unha documentación. sinxela tramitación. O descoñecemen- A decisión de pórlle o nome en ga- to desta cuestión, ou a infravaloración lego a unha filla ou fillo é moi impor- do significado deste proceso, provo- tante pois con esa decisión pomos en cou que aínda haxa moitas persoas que valor as nosas orixes, o noso pasado non utilizasen esta posibilidade. e o noso futuro. Son moitos os no- Consideramos que accións indivi- mes galegos polos que podemos op- duais como a galeguización do nome tar como Aldara, Mencía, Antón, Uxía, revisten unha grande importancia para Brais, Estevo… Na páxina da Mesa te- o proceso de normalización da nosa mos a caixa dos nomes onde podes lingua. Cada vez que unha persoa consultar nomes, a súa orixe e o seu galeguiza o seu nome ou escolle un significado: nome en galego para a súa filla ou fillo, http://www.amesa.gal/caixa/nomes/

O consultorio da liña do galego atende A resposta social conseguiu que Ford consultas sobre dereitos lingüísticos rectificara un anuncio publicitario e tramita queixas cara ás institucións, no que desprezaba o galego. Tamén empresas… que os vulneran; así como logrou un compromiso de Yoigo para parabeniza a quen dea pasos cara a estudar a inclusión do galego nas garantir o dereito a vivir en galego. súas facturas. 8 ENTREVISTA DO SOMOS GALEGO

«Quixemos facer un disco no que o máis fermoso fose a palabra de Manuel María»

Fran Amil e a tribo ENTREVISTA incomprensíbel puxéronlle música a diferentes poemas de Manuel María en A voz do vento. Un libro-CD que edita A Mesa pola Normalización Lingüística como homenaxe ao noso poeta nacional. O libro ilustrado por Jano componse de 11 temas.

Mónica Pazos Desde a tribo incomprensíbel quixe- progresivo, o blues ou o folk cun ton máis teimudas e comprometidas coa mos plasmar a vixencia dalgúns dos contemporáneo diferente. Quixemos música galega contemporánea, a tra- ue significa para ti Ma- feitos que glosou en libros escritos facer un disco no que o máis fermoso vés do traballo que fan nos grupos nos nuel María? hai corenta anos ou máis e que, nun fose a palabra de Manuel María e tra- que tocan ou tocaron nas súas exten- Xunto con figuras como as deses reiterativos ciclos desafortu- ballamos en todo momento con esa sas traxectorias, nalgúns casos e con Q de Castelao, Celso Emilio nados da vida, teñen similitudes con premisa na mente. O grupo de músi- xente emerxente que tamén leva tem- Ferreiro, Rosalía, Curros, Xosé Manuel acontecementos de plena actuali- cos que nos sumamos a este proxec- po facendo cousas moi interesantes. Pereiro, Manolo Rivas ou Xurxo Souto, dade. to puxemos o mellor de nós para ten- Son os casos de Paula Romero, MJ Manuel María constitúe un incentivo Quixemos deixar constancia ta- tar facer un disco co que sentirnos a Pérez, Belén Tajes , Antón Díaz , Bo- para mergullarse na cultura e a litera- mén do canto de esperanza, orgullo e gusto e co inmenso respecto de pen- cixa, Jasper , Xurxo Souto ou O Leo. tura galega e aprehender todo o que dignidade. E quixemos arroupar esas sar en que Manuel María é un referen- É unha escolma de All Stars do ten de fermoso e atraente, sen perder reflexións dun poeta espectacular- te moi querido por méritos propios. país. Hai moitas máis voces intere- de ollo as arestas máis escuras da mente moderno cunha música de santes no panorama galego, sentí- súa historia. corte contemporáneo no que o rock, Como é a tribo incomprensíbel? monos moi ben arroupados por estes Persoalmente, penso que foi un blues ou pop tenten chamar a aten- A tribo incomprensíbel é a suma dos referentes cos que crecemos e con- exemplo de coherencia. Literaria e vi- ción da xente máis nova, como recla- talentos inmensos de Paco Cerdeira vivimos, descubrindo moitas cousas tal. Un amante do pobo, da mo para indagar na obra de (guitarras, coprodución, son…), Aarón en común. terra, da natureza, da Gali- “UNHA MÚSICA Manuel María, que ten moi- Bouzón (EWI 4000, teclado, low whist- Ás veces creo que este libro-cd é za que percorreu continua- tos tesouros agardando por le ), Álex Bardanca (baixo eléctrico), unha especie de catálogo de historia mente e que reflectiu na QUE TENTE CHAMAR todos e todas nós. Ricardo Casás (saxo alto, saxo tenor, pre-pos-Bravú, xa que vexo a Manuel súa obra recorrentemente. clarinete baixo e trompeta ) e eu mes- María como poeta protobravú. Os libros que lin sa- A ATENCIÓN DA É difícil musicar poemas de mo (voz, batería e programacións elec- A música que se fai a día de hoxe cudiron a miña concien- XENTE MÁIS NOVA” Manuel María? Como foi o trónicas) nun contexto no que as can- en Galiza curiosamente non é difun- cia pola beleza aceda da proceso de creación musi- cións tomaron formas suxestivas e que dida e amplificada en condicións por súa actitude crítica, pola cal? estamos a ensaiar para presentar en ningún tipo de industria musical, agás dignidade abraiante dun ser humano A poesía de Manuel María ten métri- directo. Con ese obxectivo, contamos honrosas (e minoritarias) excepcións, cunha sensibilidade tremenda, cuxo ca e rima ben doada de musicar. Foi con Ró Muñoz na batería, outro clásico coa de cartos que podería xerar a verbo é conmovedor e dunha fondura doado atoparlle melodía e facer os da música galega contemporánea. cultura musical en base ao talento de extrema. arranxos, xa que afortunadamente tantas persoas que están a facer cou- o traballo en equipo dos membros 5. Con que colaboracións contaches sas tan interesantes e tan sumidas Que aspectos da súa obra quixeches da tribo incomprensíbel deu lugar a neste proxecto? no ostracismo da longa noite pétrea destacar neste disco? cancións con reminiscencias do rock Contamos con algunhas das voces alleadora…

Fran Amil é músico, compositor e produtor coruñés . Pasou polos grupos Os Papaqueixos, Ruxe-Ruxe ou Diplomáticos de Monte Alto) e actualmente forma parte dos grupos Tres Trebóns e Ulträqäns. É o cantante de Chuches Amil.