Nobles’ Democracy
Nobles’ Democracy Lesson plan (Polish) Lesson plan (English) Nobles’ Democracy
A Sejm session during the reign of Henry de Valois Source: domena publiczna.
Link to the lesson
You will learn
to characterize who the nobility were; to describe how did the Polish Nobles’ Democracy develop; to explain why did the kings confer privileges; to define what were the sejmiks and the General Sejm, and what were their tasks; to indicate where did the liberum veto principle come from.
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie abstraktu
The fourteenth century saw the birth of a new social class – the nobility. It came into being as a derivation of the knight class. The umbrella term “nobility” captures the magnates, the middle‐tier and croft nobles, and landless nobles (gołota). Since the second half of the fourteenth century, especially during the rule of the Jagiellonian dynasty, the nobility gained ever more privileges. This state first obtained an advantage over the burgesses, and later over the clergy. In the end, the rulers were forced to allow the nobility’s participation in the legislative process – adopting laws and especially imposing taxes. Since the fifteenth century, the gatherings of nobility in every Voivodeship earned the name of “sejmiks”.
The gatherings of the monarch, the Senate and the representatives of the sejmiks were called the general Sejm. The first general Sejm took place in 1493 in Piotrków. The Sejm adopted the law, i.e. mainly imposed taxes, announced the more important changes to the law, and controlled the state’s decisions pertaining to its foreign policy. It was the Sejm’s task to declare war and make peace. Any gatherings of the nobility without the participation of the monarch could be viewed as a mutiny against him. This kind of gathering was known as rokosz. The gatherings of the nobility called to support the actions of the monarch were called “confederations”.
The Polish Sejm operated under the principle of unanimity. In order for a new law to be adopted, every member of the gathering had to give his consent. This meant that one envoy could prevent a law from being passed. This principle was known as the “liberum veto”, i.e. the principle of free voice.
Task 1
The members of the Polish nobility dis nguished themselves with their appearance. Show the par cular elements of their appearance and a re:
kontusz (split-sleeve overcoat)
żupan,
saber,
moustache A Polish noble Source: Portret Stanisława Antoniego Szczuki, ok. 1735-1740, domena publiczna. broad belt
dyed skin shoes.
Task 2
Analyze the meline and reflect upon the reasons why the monarchs conferred ever more privileges upon the nobility. Why would the rulers make concessions to their subjects?
Between the second half of the fourteenth century and the beginning of the sixteenth century, the nobility received general privileges that guaranteed its members par cipa on in the state’s power, as well as the dominant and undisputable posi on in society. Exercise 1
Analyze the table, then complete the exercises.
The social structure of the Polish-Lithuanian Commonwealth
Social Class Nobility Burgesses Peasants
trade and Profession landowners agriculture cra
Defense of the country yes no no
Poli cal rights yes no no
Which social class had the given du es and privileges?
Privilege Nobility Burgesses
Peasants
Poli cal rights □ □
□
Trade and cra □ □
□ Owning land □ □
□
Defense of the country □ □ and war expedi ons
□
Task 3
Look carefully at how the sejmiks, the sessions of the Senate and the general Sejm were portrayed, then complete the exercise.
A sejmik in a church Source: domena publiczna.
Indicate the true sentences.
The sejmiks were quiet and orderly. For the nobility a sejmik was also an opportunity to party and socialize. The sejmiks took place in churches. The sejmiks were poorly frequented by the nobility. The nobility came to the sejmiks with their weapons. Exercise 2
Read the text carefully, then complete the exercise.
Star ng at dawn, there was a great commo on in the li le, sleepy town of Środa Wielkopolska. Many people were walking about in the streets, chariots, carriages and groups of riders passed the narrow lanes. The local inns, normally empty, were unusually bustling with life. The chimneys emi ed smoke, the cooks were preparing enormous amounts of food. In front of one of the inns, a few young lads were carefully unloading barrels of mead, wine and beer off a heavy cart. Their work was overseen by an elderly man, who shouted at the servants to be careful when handling them. He was the confidant of an important official – Krzysztof Opaliński, the Voivod of Poznań, who was to arrive in the town soon in order to take part in the local sejmik. A sizable number of noblemen from Greater Poland had already come. It is in the li le Środa where the sejmik of two Voivodeships – poznańskie and kaliskie – was to take place. A well-built nobleman wearing a green kontusz, a tall cap and a pair of tall, vivid-yellow boots, approached the two youngsters unloading the carts. He slid his le thumb behind his broad belt, at which hung a curved saber, its hilt adorned with precious stones. With his right hand, he twirled his long moustache.
– I see the carts of the Voivod have arrived already? – he said to the servant supervising the lads. – When, pray tell, may we expect the arrival of the Voivod himself? – he asked.
– The honorable Voivod is to arrive this evening. He wishes to make it to the beginning of the Sejmik.
– Is he going to stop, as per usual, in the monastery?
– Yes, my sir. He rented the inn for his people. Here, he shall prepare a feast for the par cipants. We have been bringing the food and the drinks in since yesterday.
– I see the Voivod is very generous when it comes to winning supporters in the sejmik. There’s going to be quite a few guests. Rumor has it that many ci zens are going to show up. Everyone is very curious about the sejmik, they wish to know what proposals king will present, and whether he wishes to adopt taxes again. This will require careful considera on, and this, in turn, requires me. The previous sejmik lasted for ten days, this one will probably be even longer. Let me know, please, when the Voivod arrives. I have a great many affairs to discuss with him. We need to ponder the choice of the deputy for the Sejm of Warsaw. – Certainly, o honorable Starost. When my lord arrives, I shall send a boy to no fy you – said the Voivod’s trusted man. When the Starost was slowly walking away, another group of riders went through the town. Forty iden cally-dressed men on the backs of magnificent horses rode in front of another nobleman’s carriage. The town became ever louder and more crowded. The sejmik was to take place the next day.
Mark the sentences that are true.
A sejmik lasted one day at most. Many people arrived in the town. The sejmik elected Sejm Deputies. The nobility expected discussion of taxes. A sejmik, or a gathering of the nobility, was to take place in the town.
Exercise 3
Show which sentences are true, and which are false.
The nobility was the name used to describe the descendants of the knights. Sejm sessions took place in Warsaw only. The nobles enjoyed the same rights notwithstanding their wealth or social standing. The privilege of Czerwińsk guaranteed the nobles the inviolability of their wealth, unless it was li ed by a court ruling. The liberum veto was a principle that permi ed breaks in Sejm sessions to establish a common opinion. Only the nobility enjoyed poli cal rights in Poland. Only bishops and cardinals were members of the Senate. The gatherings of the nobility of a given region were called “sejmiks”. The Deputy Marshal directed the works of the sejmiks. The three Houses of the general Sejm were: the King, the magnates, and the nobility.
Keywords nobility, noble privileges, liberum veto, general Sejm, Nobles’ Democracy
Glossary
Privilege Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Privilege
Przywilej – prawa nadawane szlachcie przez polskich władców od XIII do XVI wieku. mass mobiliza on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: mass mobilization
Pospolite ruszenie – powołanie pod broń całej zdolnej do walki ludności męskiej lub jej uprawnionej części. Członkowie pospolitego ruszenia sami musieli dbać o swoje uzbrojenie i ponosić za nie koszty. W Rzeczypospolitej podlegało ono rozkazom króla.
Sejmik
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Sejmik
Sejmik ziemski – lokalne zgromadzenie zwoływane w Polsce od XIV wieku w każdym województwie. Zajmował się sprawami administracyjnymi i prawem.
General Sejm
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: General Sejm
Sejm walny – nazwa najwyższego organu przedstawicielskiego – parlamentu – najpierw w Królestwie Polskim, a od 1569 roku w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, decydujące o ważnych sprawach w państwie. Składał się z dwóch izb – senatu i izby poselskiej oraz trzech stanów sejmujących króla, posłów i senatorów.
Nobles’ Democracy
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Nobles’ Democracy Demokracja szlachecka – panujący na ziemiach polskich system polityczny, gwarantujący stanowi szlacheckiemu prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa. Był przykładem równości praw w stanie szlacheckim bez względu na pochodzenie, majątek czy zasługi szlachcica.
Liberum veto
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Liberum veto
Liberum veto – zasada panujące na sejmach w dawnej Rzeczypospolitej dająca prawo zrywania i unieważniana podjętych na nich uchwał każdemu posłowi – przedstawicielowi szlachty.
Żupan
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Żupan
Żupan – reprezentacyjna, często bogato zdobiona męska, długa szata wierzchnia. Popularna wśród polskiej szlachty w XVI i XVII wieku.
Saber
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Saber
Szabla – jeden z rodzajów długiej broni siecznej. W Polsce pojawił się za panowania Stefana Batorego w XVI wieku.
Rokosz
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Rokosz
Rokosz – bunt szlachty, jej zbrojne powstanie przeciwko królowi‐elektowi.
Confedera on Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Confederation
Konfederacja – w Rzeczypospolitej szlacheckiej związek szlachty, duchowieństwa lub miast mający na celu realizację określonych zadań politycznych lub obrony swoich interesów. Zwoływana była przez szlachtę m.in. w celu poparcia poczynań króla.
Szlachta
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Szlachta
Szlachta – wyższy ze stanów społecznych wykształcony w XIV‐XV w. Przynależność do niej określało urodzenie i posiadanie nazwiska rodowego. Posiadała szereg przywilejów i łączyła się z obowiązkiem służby wojskowej.
Senate
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Senate
Senat – w dawnej Rzeczypospolitej wyższa izba sejmu w skład której wchodzili ministrowie, wojewodowie, kasztelanowie i wyższe duchowieństwo.
Kontusz
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Kontusz
Kontusz – rodzaj płaszcza lub kamizelki z rozciętymi od pachy do łokci rękawami. Lesson plan (Polish)
Temat: Demokracja szlachecka
Adresat
Uczniowie klasy VI szkoły podstawowej
Podstawa programowa:
Klasa VI szkoły podstawowej
VII. Polska w XIV i XV wieku. Uczeń:
5. charakteryzuje dokonania w dziedzinie polityki wewnętrznej (…) Jagiellonów w XV wieku; 6. charakteryzuje rozwój monarchii stanowej i uprawnień stanu szlacheckiego (rozwój przywilejów szlacheckich do konstytucji nihil novi).
IX. „Złoty wiek” w Polsce na tle europejskim. Uczeń:
4. umieszcza w czasie i opisuje najważniejsze wydarzenia w dziedzinie polityki wewnętrznej ostatnich Jagiellonów; 5. opisuje model polskiego życia gospodarczego w XVI wieku, uwzględniając działalność gospodarczą polskiej szlachty i rolę chłopów;
Ogólny cel kształcenia
Uczniowie poznają życie polityczne szlachty na terenach Rzeczypospolitej.
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w językach obcych; kompetencje informatyczne; umiejętność uczenia się.
Kryteria sukcesu Uczeń nauczy się:
charakteryzować kim była szlachta i jakie miała prawa i obowiązki; opisywać jak rozwijała się demokracja szlachecka w Polsce; wyjaśniać dlaczego królowie nadawali szlachcie przywileje; definiować czym były sejmiki ziemskie i sejm walny oraz jakie były ich zadania; wskazywać skąd wzięła się zasada liberum veto
Metody/techniki kształcenia aktywizujące dyskusja. podające pogadanka. programowane z użyciem komputera; z użyciem e‐podręcznika. praktyczne ćwiczeń przedmiotowych.
Formy pracy
praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne
e‐podręcznik; zeszyt i kredki lub pisaki; tablica interaktywna, tablety/komputery.
Przebieg lekcji
Przed lekcją
1. Nauczyciel prosi by uczniowie dowiedzieli się kim byli szlachcice i w jaki sposób uformował się ten stan.
Faza wstępna
1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu. 2. Rozpoczynając temat, nauczyciel zaczyna dyskusję nawiązując do zadania domowego, pytając – kim byli szlachcice i jakie były ich obowiązki wobec króla i państwa. Następnie pyta uczniów czym charakteryzował się stan szlachecki i czy wśród tej grupy występowały różnice. Uczniowie powinni wiedzieć o pochodzeniu szlachty od stanu rycerskiego oraz jej powinnościach wobec króla (obrona kraju itp.). Powinni wiedzieć również, że szlachta stanowiła ok. 10% ówczesnego społeczeństwa oraz, że wśród nich byli zarówno bardzo bogaci (magnaci) jak i biedni szlachcice (gołota). Uczniowie wykonują **Polecenie 1**.
Faza realizacyjna 1. Nauczyciel tłumaczy uczniom czym były przywileje szlacheckie oraz dlaczego nastąpił ich rozwój. Uczniowie wykonują Polecenie 2. Następnie nauczyciel pyta, rozpoczynając dyskusję, dlaczego właściwie król, mający bezwzględną władzę, ustępował swoim poddanym‐szlachcicom, ograniczając swoją władzę?. 2. Uczniowie wykonują **Ćwiczenie 1**. Nauczyciel zwraca uwagę uczniom by przyjrzeli się i zapamiętali czym zajmowały się poszczególne stany. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej. 3. Nauczyciel wyjaśnia, że podstawą demokracji szlacheckiej, z której polska szlachta była bardzo dumna były sejmiki ziemskie, na których wybierano przedstawicieli na sejm walny. Uczniowie wykonują Polecenie 3. Następnie nauczyciel tłumaczy czym były te instytucje oraz czym się zajmowały. Wprowadzając pojęcia – izba poselska, senat, zasada jednomyślności, liberum veto. Uczniowie wykonują **Ćwiczenie 2**. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca
1. Podsumowując lekcję nauczyciel pokazuje uczniom wpływ jaki przywileje miały na chłopstwo i mieszczaństwo. Pokazuje jak zmieniał się ich status i następowała degradacja i powolny upadek. Napomina, że wszystko to doprowadziło do kryzysu i upadku Rzeczypospolitej w XVIII wieku. 2. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 3. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.
Praca domowa
1. Zadanie domowe dla zainteresowanych: Wśród szlachty byli również tacy, którzy dostrzegali zgubność niektórych przywilejów i wykorzystywanie przez magnaterię swojej pozycji do powiększania majtków i pustoszenia skarbu państwa. Ruch ten został nazwany ruchem egzekucyjnym. Dowiedz się jakie były jego postulaty i czego żądali jego przedstawiciele.
W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania
Pojęcia
Privilege
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Privilege Przywilej – prawa nadawane szlachcie przez polskich władców od XIII do XVI wieku. mass mobiliza on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: mass mobilization
Pospolite ruszenie – powołanie pod broń całej zdolnej do walki ludności męskiej lub jej uprawnionej części. Członkowie pospolitego ruszenia sami musieli dbać o swoje uzbrojenie i ponosić za nie koszty. W Rzeczypospolitej podlegało ono rozkazom króla.
Sejmik
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Sejmik
Sejmik ziemski – lokalne zgromadzenie zwoływane w Polsce od XIV wieku w każdym województwie. Zajmował się sprawami administracyjnymi i prawem.
General Sejm
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: General Sejm
Sejm walny – nazwa najwyższego organu przedstawicielskiego – parlamentu – najpierw w Królestwie Polskim, a od 1569 roku w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, decydujące o ważnych sprawach w państwie. Składał się z dwóch izb – senatu i izby poselskiej oraz trzech stanów sejmujących króla, posłów i senatorów.
Nobles’ Democracy
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Nobles’ Democracy
Demokracja szlachecka – panujący na ziemiach polskich system polityczny, gwarantujący stanowi szlacheckiemu prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa. Był przykładem równości praw w stanie szlacheckim bez względu na pochodzenie, majątek czy zasługi szlachcica. Liberum veto
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Liberum veto
Liberum veto – zasada panujące na sejmach w dawnej Rzeczypospolitej dająca prawo zrywania i unieważniana podjętych na nich uchwał każdemu posłowi – przedstawicielowi szlachty.
Żupan
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Żupan
Żupan – reprezentacyjna, często bogato zdobiona męska, długa szata wierzchnia. Popularna wśród polskiej szlachty w XVI i XVII wieku.
Saber
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Saber
Szabla – jeden z rodzajów długiej broni siecznej. W Polsce pojawił się za panowania Stefana Batorego w XVI wieku.
Rokosz
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Rokosz
Rokosz – bunt szlachty, jej zbrojne powstanie przeciwko królowi‐elektowi.
Confedera on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Confederation Konfederacja – w Rzeczypospolitej szlacheckiej związek szlachty, duchowieństwa lub miast mający na celu realizację określonych zadań politycznych lub obrony swoich interesów. Zwoływana była przez szlachtę m.in. w celu poparcia poczynań króla.
Szlachta
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Szlachta
Szlachta – wyższy ze stanów społecznych wykształcony w XIV‐XV w. Przynależność do niej określało urodzenie i posiadanie nazwiska rodowego. Posiadała szereg przywilejów i łączyła się z obowiązkiem służby wojskowej.
Senate
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Senate
Senat – w dawnej Rzeczypospolitej wyższa izba sejmu w skład której wchodzili ministrowie, wojewodowie, kasztelanowie i wyższe duchowieństwo.
Kontusz
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Kontusz
Kontusz – rodzaj płaszcza lub kamizelki z rozciętymi od pachy do łokci rękawami.
Teksty i nagrania
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie abstraktu
Nobles’ Democracy
The fourteenth century saw the birth of a new social class – the nobility. It came into being as a derivation of the knight class. The umbrella term “nobility” captures the magnates, the middle‐tier and croft nobles, and landless nobles (gołota). Since the second half of the fourteenth century, especially during the rule of the Jagiellonian dynasty, the nobility gained ever more privileges. This state first obtained an advantage over the burgesses, and later over the clergy. In the end, the rulers were forced to allow the nobility’s participation in the legislative process – adopting laws and especially imposing taxes. Since the fifteenth century, the gatherings of nobility in every Voivodeship earned the name of “sejmiks”.
The gatherings of the monarch, the Senate and the representatives of the sejmiks were called the general Sejm. The first general Sejm took place in 1493 in Piotrków. The Sejm adopted the law, i.e. mainly imposed taxes, announced the more important changes to the law, and controlled the state’s decisions pertaining to its foreign policy. It was the Sejm’s task to declare war and make peace. Any gatherings of the nobility without the participation of the monarch could be viewed as a mutiny against him. This kind of gathering was known as rokosz. The gatherings of the nobility called to support the actions of the monarch were called “confederations”.
The Polish Sejm operated under the principle of unanimity. In order for a new law to be adopted, every member of the gathering had to give his consent. This meant that one envoy could prevent a law from being passed. This principle was known as the “liberum veto”, i.e. the principle of free voice. Lesson plan (English)
Topic: Nobles’ Democracy
Target group
6th‐grade students of elementary school
Core curriculum
VI class of elementary school
VII. Poland in the fourteenth and fifteenth centuries. Pupil:
5. characterizes achievements in the field of internal politics (...) of Jagiellonians in the fifteenth century; 6. characterizes the development of the state monarchy and the rights of the nobility (development of noble privileges to the constitution nihil novi).
IX. „Golden Age” in Poland against the European background. Pupil:
4. puts in time and describes the most important events in the field of internal policy of the last Jagiellonians; 5. describes the model of Polish economic life in the 16th century, taking into account the economic activity of Polish nobility and the role of peasants;
General aim of education
Students learn about the political life of the nobility on the territory of the Commonwealth.
Key competences
communication in foreign languages; digital competence; learning to learn.
Criteria for success The student will learn:
to characterize who the nobility were; to describe how did the Polish Nobles’ Democracy develop; to explain why did the kings confer privileges; to define what were the sejmiks and the General Sejm, and what were their tasks; to indicate where did the liberum veto principle come from.
Methods/techniques activating discussion. expository talk. programmed with computer; with e‐textbook. practical exercices concerned.
Forms of work
individual activity; activity in pairs; activity in groups; collective activity.
Teaching aids
e‐textbook; notebook and crayons/felt‐tip pens; interactive whiteboard, tablets/computers.
Lesson plan overview
Before classes
1. The teacher asks the students to find out who the noblemen were and how this state was formed.
Introduction
1. The teacher states the subject of the lesson, explains the aim of the lesson and together with students determines the success criteria to be achieved. 2. Tthe teacher begins a discussion referring to the homework, asking who the noblemen were and what their duties to the king and the state were. Then he asks students what the state of the nobility was characterized by and whether there were differences among the members of this group. Students should know about the origin of the nobility from the knighthood and its duties to the king (defense of the country, etc.). They should also know that the nobility constituted about 10% of society and that among them were both very rich (magnates) and poor noblemen (gołota). Students carry ** Task 1 ** .
Realization 1. The teacher explains to students what were the privileges of the nobility and why did their widening take place. Students follow ** Task 2 **. Then the teacher asks, beginning the discussion, why would the king, having absolute power, give way to his subordinates, limiting his power?. 2. Students carry out ** Exercise 1 **. The students should pay attention to the responsibilities of each state . The teacher makes sure that the task has been correctly completed and gives feedback. 3. The teacher explains that the basis of noble's democracy, of which the Polish nobility was very proud, were the sejmiks (local parliaments), at which representatives to the general sejm were elected. Students carry out the **Task 3**. Then the teacher explains what these institutions were and what were their duties. The teacher introduces the concepts of a chamber of parliament, the senate, the principle of unanimity, *liberum veto*. Students carry out ** Exercise 2 **. The teacher makes sure that the task has been correctly completed and gives feedback.
Summary
1. Summing up the lesson, the teacher shows the students the impact that privileges had on the peasantry and the burgess. He explains how their status changed and slowly declined. He admonishes that all of this led to the crisis and fall of the Polish‐Lithuanian Commonwealth in the 18th century. 2. Students carry out Exercise 3. The teacher makes sure that the task has been correctly completed and gives feedback.
Homework
1. The teacher tasks willing students with homework: Among the noblemen there were also those who understood the danger of certain privileges, and the magnate's abuse of their position to enlarge their wealth and empty the treasury. This movement was called the Executionist movement. Find out what their postulates were and what they demanded.
The following terms and recordings will be used during this lesson
Terms
Privilege
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Privilege Przywilej – prawa nadawane szlachcie przez polskich władców od XIII do XVI wieku. mass mobiliza on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: mass mobilization
Pospolite ruszenie – powołanie pod broń całej zdolnej do walki ludności męskiej lub jej uprawnionej części. Członkowie pospolitego ruszenia sami musieli dbać o swoje uzbrojenie i ponosić za nie koszty. W Rzeczypospolitej podlegało ono rozkazom króla.
Sejmik
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Sejmik
Sejmik ziemski – lokalne zgromadzenie zwoływane w Polsce od XIV wieku w każdym województwie. Zajmował się sprawami administracyjnymi i prawem.
General Sejm
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: General Sejm
Sejm walny – nazwa najwyższego organu przedstawicielskiego – parlamentu – najpierw w Królestwie Polskim, a od 1569 roku w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, decydujące o ważnych sprawach w państwie. Składał się z dwóch izb – senatu i izby poselskiej oraz trzech stanów sejmujących króla, posłów i senatorów.
Nobles’ Democracy
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Nobles’ Democracy
Demokracja szlachecka – panujący na ziemiach polskich system polityczny, gwarantujący stanowi szlacheckiemu prawo głosowania i decydowania o sprawach państwa. Był przykładem równości praw w stanie szlacheckim bez względu na pochodzenie, majątek czy zasługi szlachcica. Liberum veto
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Liberum veto
Liberum veto – zasada panujące na sejmach w dawnej Rzeczypospolitej dająca prawo zrywania i unieważniana podjętych na nich uchwał każdemu posłowi – przedstawicielowi szlachty.
Żupan
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Żupan
Żupan – reprezentacyjna, często bogato zdobiona męska, długa szata wierzchnia. Popularna wśród polskiej szlachty w XVI i XVII wieku.
Saber
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Saber
Szabla – jeden z rodzajów długiej broni siecznej. W Polsce pojawił się za panowania Stefana Batorego w XVI wieku.
Rokosz
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Rokosz
Rokosz – bunt szlachty, jej zbrojne powstanie przeciwko królowi‐elektowi.
Confedera on
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Confederation Konfederacja – w Rzeczypospolitej szlacheckiej związek szlachty, duchowieństwa lub miast mający na celu realizację określonych zadań politycznych lub obrony swoich interesów. Zwoływana była przez szlachtę m.in. w celu poparcia poczynań króla.
Szlachta
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Szlachta
Szlachta – wyższy ze stanów społecznych wykształcony w XIV‐XV w. Przynależność do niej określało urodzenie i posiadanie nazwiska rodowego. Posiadała szereg przywilejów i łączyła się z obowiązkiem służby wojskowej.
Senate
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Senate
Senat – w dawnej Rzeczypospolitej wyższa izba sejmu w skład której wchodzili ministrowie, wojewodowie, kasztelanowie i wyższe duchowieństwo.
Kontusz
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie słówka: Kontusz
Kontusz – rodzaj płaszcza lub kamizelki z rozciętymi od pachy do łokci rękawami.
Texts and recordings
Nagranie dostępne na portalu epodreczniki.pl
Nagranie abstraktu
Nobles’ Democracy
The fourteenth century saw the birth of a new social class – the nobility. It came into being as a derivation of the knight class. The umbrella term “nobility” captures the magnates, the middle‐tier and croft nobles, and landless nobles (gołota). Since the second half of the fourteenth century, especially during the rule of the Jagiellonian dynasty, the nobility gained ever more privileges. This state first obtained an advantage over the burgesses, and later over the clergy. In the end, the rulers were forced to allow the nobility’s participation in the legislative process – adopting laws and especially imposing taxes. Since the fifteenth century, the gatherings of nobility in every Voivodeship earned the name of “sejmiks”.
The gatherings of the monarch, the Senate and the representatives of the sejmiks were called the general Sejm. The first general Sejm took place in 1493 in Piotrków. The Sejm adopted the law, i.e. mainly imposed taxes, announced the more important changes to the law, and controlled the state’s decisions pertaining to its foreign policy. It was the Sejm’s task to declare war and make peace. Any gatherings of the nobility without the participation of the monarch could be viewed as a mutiny against him. This kind of gathering was known as rokosz. The gatherings of the nobility called to support the actions of the monarch were called “confederations”.
The Polish Sejm operated under the principle of unanimity. In order for a new law to be adopted, every member of the gathering had to give his consent. This meant that one envoy could prevent a law from being passed. This principle was known as the “liberum veto”, i.e. the principle of free voice.