- TERMOMETROA Alderdi Politikoen Legea Hamarkada bat ilegalizaturik

2002ko ekainaren 27an jarri zen indarrean Alderdi Politikoen Legea. Hamar urtetan utzitako panorama ezin da penagarriagoa izan: ezker abertzaleko markak legez kanpo, egoitzak itxita, polizia operazioak eta atxilotuak, ehunka mila boto baliogabe… Batzuentzat “terrorismoa garaitzeko” balio izan du, beste batzuentzat biktimismorako, eta gehienentzat, ezertarako ez. Urko Apaolaza RESS P RGAZKI A

Batasunaren jarraitzaileak Donostiako egoitzaren atarian duela hamar urte; ezker abertzalea klandestinitatera pasa zen.

GERRA DEKLARAZIO BAT bezala da: izan zituen sortu zenean legezko diak hasi ziren, Baltasar Garzón badakizu nola hasten den, baina ez izateko. Koalizioak hainbat urte epailearen aginduz –“dena da ETA” nola amaituko den. Hamar urteren behar izan zituen alderdi gisa erre- teoriaren asmatzailea– HBko Mahai ondoren, horixe gertatu zaigu. gistratzeko. Fiskalak etengabe egin Nazionaleko kideak atxilotu zituz- Badakigu nola hasi ziren ilegaliza- zuen bere kontra auzitegietan, esta- tenean. Hurrengo urteetan sareka- zioak: “Gaur, egun txarra da Bata- tutuen anbiguetatea eta Espainiako dak ugaritu egin ziren eta ezker sunarentzat, ETArentzat eta terro- Konstituzioa inperatiboz onartzea abertzalearen aburuz ilegalizazioa rista guztientzat, aldiz, egun ona da gora eta behera. 1986an Auzitegi de facto gauzatzen hasi zen Estatua: demokratentzat eta terroristen era- Gorenak legalizazioa onartu zuen. “Hego Euskal Herria salbuespen soa etengabe jasan duten guztien- Auzi hura “konbate politikoa” izan egoeran dago. Lehen, Francok tzat”, esan zuen Aznarren Justizia zela esan zuen Txema Montero dekretuz ezartzen zuen, orain legea ministro Angel Acebesek, Alder- abokatuak, eta konturatu gabe, aldatuz egiten da” esan zuen EHko dien Legea indarrean jarri zen egun hurrengo hamarkadetan tribunale- bozeramaile Arnaldo Otegik. berean. Baina, ba al dakigu hau guz- tan jazoko zena deskribatu zuen. 2000ko iraila zen, eta polizia nazio- tia nola amaituko den? 1997an ezker abertzaleko egitura nalak 20 lagun atxilotu berri zituen Herri Batasunak arazo itzelak politikoen kontrako operazio han- Ekin erakundekoak izateagatik.

2012KO EKAINAREN 10A  39 TERMOMETROA - Alderdi Politikoen Legea ANELLADA C AUREGIALTZO J UIS NDONI / L / A RESS RESS P P RGAZKI RGAZKI A A

Ezkerrean, manifestazioa 2004an Herritarren Zerrendako papeletak eskuan. Eskuinean, debekaturik izan arren, D3M kanpaina egiten 2009an. Azti ibili zen Otegi, zetorrena ira- Kongresuko letratu izan zen iraga- 10.a metrailaz kargaturik daude: gartzen ariko balitz bezala. nean eta ederki ezagutzen zituen alderdiaren izena, alderdiko kideen Alderdien Legea aldatzeko osa- Konstituzio Zuzenbidearen atakak. ibilbidea, indarkeriarekiko jarrera.... gaiak ernetzen hasiak ziren urte Guraso euskaldunak izanik ere, PP Baina aldi berean, hizkera anbiguo horietan. Lizarra-Garaziko porrota- antivasquistaren paradigma da Astar- eta zehaztugabean idatzitako legea ren ostean ETAk atentatu ugari egin loa –Kongresuan hizkuntza “koofi- da (fomentar, promover, dar cobertura…), zituen kargu politiko, epaile, kazetari zialak” erabiltzearen kontra esanda- diana nahi den tokian jartzeko. eta abarren kontra; Foro de Ermua koak adibide– eta hala erakutsi zuen Hortaz, 2002ko uda sargori har- gisako taldeek iritzi publikoan eragi- 2002ko martxoan PSOEko ordez- tan tiroa botatzea baino ez zen teko gaitasuna handitu zuten; 2000ko kariei bere kumea erakutsi zienean: geratzen. Garzónek egin zuen abuz- martxoko Espainiako hauteskundeak “Lege hau bikaina da”. tuaren 26an, Ertzaintzari Batasuna- gehiengo osoz irabazi eta gero, azna- ren egoitzak itxi eta bere jarduerak rismoak eskuak libre zituen “ETAren 1986an HB legeztatua izan etetea agindu zionean. Hilabete inguruaren” kontra ekiteko; 2000ko gutxiren buruan, ezker abertzalea abenduan PPk eta PSOEk Askatasu- zenean “konbate politiko” klandestinitatearen aroan sartu zen. nen Aldeko eta Terrorismoaren gisa deskribatu zuen Batasuna, Herri Batasuna eta Kontrako akordioa sinatu zuten, Txema Monterok Euskal Herritarrok-en ondoren, Aznarren gurutzada blindatuz. legez kanporatzeak bata bestearen 2001eko EAEko hauteskundeak epaitegietan jazotakoa; atzetik etorri dira: bost alderdi politi- tentsio betean egin ziren, Mayor arrazoi zuen ko (EAE-ANV, PCE-r, ASB, Oreja-Rendondo Terreros tandem EHAK eta Askatasuna) lau hautes konstituzionalistaren eta Ibarretxe- plataforma (AuB, Aukera Guztiak, ren arteko plebiszitua bailitzan. Euskal Herrian gehiengoaren Herritarren Zerrenda eta D3M), Ezker abertzaleak behera nola, egin mespretxua jasotzeaz gain, legeak alderdien koalizio bat (EH) eta zuen gora EAJ-EA koalizioak, eta Espainiako sektore progresistenetan hamarnaka herri plataforma. Horie- Ibarretxe izendatu zuten bigarrenez ere errezeloa sortu zuen, Konstitu- tan parte hartu duten kide asko, lehendakari. 2009an, kargua utzi zioaren kontrakoa izan zitekeelako. kode penala erabiliz atxilotu, auzipe- zuenean, Ibarretxek azaldu zuen Amnesty Internationalek edota tu eta kartzelaratu dituzte gainera. 2001eko hauteskunde horien ostean Nazio Batuetako Giza Eskubideen Azkeneko adibidea D3M hautes hasi zutela PPk eta PSOEk abertza- Batzordeak ere, euren zalantzak plataformako hamahiru lagunena da. leak Ajuria-Enetik kanporatzeko agertu zituzten. Batasuna ilegaliza- Joan den maiatzean burutu da haien “estrategia”, eta atorra horretan tzeko ad hoc egina egotea, ilegalizazio kontrako epaiketa Espainiako Auzi- sartu zuen Alderdi Politikoen Legea. prozesua parlamentariek hasi ahal tegi Nazionalean eta fiskalak bosna izatea, legearen atzera eraginkortasu- eta seina urteko kartzela zigorra Lege bat metrailaz kargatua na, zehaztugabea izatea… Azke- eskatu du haientzat, ETAkoak izan Hori guztia gertatzen zen bitartean, nean, PSOEren eta CIUren emen- edo berekin kolaboratzea egotzita. Ignacio Astarloa azpilanean ari zen. dakinek makillaturik onartu zen Milaka herritar geratu dira bere Alderdien Legea prestatzeko ardu- Kongresuan ekainaren hasieran eta hautu politikoari ofizialki bozkatu raduna zen Justizia ministerioko hortik gutxira indarrean jarri zen. ezinik –2003ko foru eta udal hautes- idazkariordea. Astarloa Eusko Legearen bigarren kapituluko 9. kundeetan, esaterako, 126.000 boto Legebiltzarreko eta Espainiako artikulua eta hirugarren kapituluko baliogabetu zituzten– eta beste ehun-

40  2012KO EKAINAREN 10A Alderdi Politikoen Legea - TERMOMETROA ka batzuek ezin izan dute hauteskun- berriek; inpugnazio epeak handitzen kabitu. Ez dakigu zer pisu izan zuen deetan parte hartu “kutsaturik” zeu- dira; hauteskundeetan aukeratuak dilema horrek ezker abertzalea delako. Era berean, hemiziklo guz- izan eta gero ere zinegotziak kargu- “m”rik gabeko estrategia berrira era- tiak desitxuratu ditu Alderdien gabetzeko aukera egongo da haien man zuen hausnarketan prozesuan. Legeak hamarkada honetan. marka politikoa ilegalizatzen bada... Hemezortzi hilabete geroago, Herri txikietan, tentsioaz gain, Iñigo Iruinek ahozabalik utzi zituen esperpentoak bizi ahal izan dira. Alderdien Legearekin, guztiak Euskalduna Jauregian Sortu Hala, Lizartzako udaletxean ikusi Estatu aparatuen alderdiaren estatutuak zerrendatzen ditugu PPko ordezkariak bandera hasi zenean: indarkeria “irmo eta espainola jasotzen, eta Ondarroa makinariak halako argi” arbuiatzea, Alderdien Legea- moduko herri batean ikusi ditugu Frankenstein juridiko bat ren edukiak “hitzez hitz” onartzea, herritarrak intsumisio fiskala egi- sortu du auziz auzi militanteei zigor disziplinarioak ten… Ondorio politiko nabarmene- ezartzea... na 2009an jazo zen, Patxi Lopezek Zuzenbidean aditu eta jurista Eusko Jaurlaritza eskuratu zuenean. Emmanuel-Pierre Guittetek gehienak bat datoz esatean estatutu ARGIAri eskainitako elkarrizketan horiekin Sortuk legezko behar lukee- Sortu eta kaiolako piztia zioen behin lege antiterroristak sor- la. Auzitegi Goreneko hamasei Ezker abertzaleak hauteskundeetan tuta ezin dela arsenal horren engra- magistratutatik zazpik boto partiku- nola edo hala egoteko saiakerak egin najea gerarazi, haiekin jokatzera larra sinatzea eta Bilduren aurrekaria izan ditu, eta zenbait kasutan, legea- derrigortuta gaudela. seinale ona dira, ez ordea PPk eta ren zirrikitu txikiena baliatu izan du Auzitegietako “konbate politikoa” PSOEk Konstituzio Auzitegiaren instituzioetan ordezkaritza lortzeko. Estrasburgoraino eraman zuen Bata- epaimahaia birmoldatzeko azken Dena den, ofizialki aurkeztu ahal sunak, baina honek 2009an ilegaliza- asteotan erakutsi duten asmoa. izan den gehienetan, testuinguru zioa baieztatu izana sekulako mutu- Berriz ere esku beltz politikoaren politikoak lagundu izan dio. Halaxe rrekoa izan zen. Bi aukera geratzen itzala. Beraiek erabaki gertatu zen ANV-EAEren zerren- ziren: klandestinitatean segi eta baz- beharko dute: edo jate- den erdiarekin 2007an –Loiolako tertuak izateko arriskua izan, edo jar- na ematen segitu, edo prozesuaren azken saioa–, eta halaxe duera politikoan aritzeko Espainiako behingoagatik, kaiola- gertatu da Bildurekin eta Amaiurre- legeriak utzitako soineko estuan ko piztia sakrifikatu. n kin 2011n –ETAren borroka armatuaren amaiera fasea–. Espainiako auzitegietako eraba- ki bakoitzaren atzean bultzada politikoa ikusi nahi ez duenak betazalak astun ditu. Estatu aparatuen makinariak, baina, halako Frankenstein juri- diko bat sortu du auziz auzi, jurisprudentziaren bidez lan itze- la egin baitu ilegalizazioak argu- diatzeko: AuBren kasuan dese- gindako alderdietan ibilitakoak egoteagatik; Herritarren Zerren- daren kontrako auzian indarke- riaren gaitzespena kontra-zantzu modura ez erabiltzeagatik; Auke- ra Guztiak-en aferan “iruzur egi- teko asmoa” demostratuta gera- tzeagatik... eta segi. Hori gutxi balitz, piztia elika- tzen joan izan dira Espainiako bi alderdi nagusiak, Madrilen zein antiterroristago izan erakusteko bada ere. Horrela, 2010ean bake prozesu berri baten zurrumu- rruen aurrean, Alderdi Politiko- en Legeari eta Hauteskunde Legeari torlojuak estutu zizkie- ten: estatutuetan biolentzia gai- tzetsi beharko dute alderdi

2012KO EKAINAREN 10A  41