Landbouwers in Actie Voor Grenspark Groot-Saeftinghe

MAGAZINE OVER DE SCHELDE VANDAAG EN MORGEN

EDITIE 3

LANDBOUWERS IN ACTIE VOOR GRENSPARK GROOT-SAEFTINGHE

AAN BOORD VAN EEN WATERDUNEN: COMPLEX PROJECT KUSTVISIE BAGGERSCHIP 157 HECTARE NATUUR TEGEN ZEESPIEGELSTIJGING VOORWOORD

Beste lezer,

In Terneuzen kunnen schepen binnenkort vlotter doorvaren dankzij de Nieuwe Sluis. Stakeholders en beleidsmakers maken samen werk van een Lange termijnperspectief Natuur. En in Vlaanderen en Nederland wordt nu al nagedacht over maatregelen die ons tegen de hoogwaters van morgen moeten beschermen. Tientallen geëngageerde onderzoe kers, beleidsmakers, aannemers, natuurbescher mers, landbouwers en tal van andere stakeholders maken het Schelde-estuarium dag na dag veiliger, natuurlijker en toegankelijker. In dit Schelde magazine leest u meer over belangrijke projecten zoals de vernieuwde sedimentstrategie en de eva luatierapportage T2015 over de ontwikkeling van de natuurlijkheid, de veiligheid en toegankelijkheid van het Schelde-estuarium. En we gaan samen het terrein op: we spotten kiekendieven in het toekom stige Grenspark Groot-Saeftinghe en bewonderen watervogels in Waterdunen. Veel leesplezier! COLOFON

Scheldemagazine is een uitgave van de Vlaams- Nederlandse Scheldecommissie.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Vlaams-Nederlandse Scheldecommissie Jacob Obrechtlaan 3 NL - 4611 AP Bergen op Zoom

CONCEPT, REDACTIE EN LAY-OUT: Pantarein Publishing Filip Boelaert Peter Heij DRUK: Drukkerij Damen Secretaris- Directeur-Generaal Generaal van het Ruimte en Water De meningen die derden in dit magazine vertolken, Departement van het ministerie vallen buiten de verantwoordelijkheid van de Vlaams- Mobiliteit en van Infrastructuur Nederlandse Scheldecommissie. Openbare Werken en Waterstaat COPYRIGHT BEELDEN: Lieven Van Assche (cover, p. 2-3, (Vlaanderen) (Nederland) 6-7, 10, 12, 17-18, 36), Shutterstock (p. 4), MOW (p. 8-9, 35), De Vlaamse Waterweg nv (p.13), Consortium Voorzitters van de Vlaams-Nederlandse Sassevaart (p. 15-16), Sarah Van Looy (p. 3, 20-22), Vilda Scheldecommissie (p. 23-24, 35-36), Pantarein Publishing (p. 25), Edwin Paree (p. 28, 36), INBO (p. 29), Haven Gent (p. 3, 31-32), Gemeente Kruibeke (p. 33), HZ University of Applied Sciences (p. 34), Miek Geerts (p. 34), Eric Ghysebrechts (p. 35), PROAP (p. 35), Ludo Goossens (p. 36)

2 SCHELDEMAGAZINE INHOUD

Sterke visie op Van getijdenduiker tot Bouw in zicht: kustveiligheid in de maak zeekraal: Waterdunen Nieuwe Sluis Terneuzen 4 10 15

Onderzoekers leggen Meer aandacht voor Haven van Gent en Zeeland laatste hand aan tweede sedimentstrategie Seaports op koers voor fusie evaluatierapportage

20 28 31

INHOUD

DOSSIER Vlaanderen in rechte lijn naar Kustvisie______4-7 Bouwen aan gemeenschappelijke kennisbasis met Langetermijnperspectief Natuur______23-25 PANORAMA Stilte na de storm______8 4 x broedeilanden______26-27

IN DE KIJKER Tweede evaluatierapportage van het Op ontdekking in Waterdunen______10-12 Schelde-estuarium in de maak______28-30

Seine-Scheldeverbinding geeft binnenvaart Haven Gent en Zeeland Seaports bundelen wind in de zeilen______13-14 krachten______31-32

VNSC kort______33-34 SCHELDESYMPOSIUM Dit was 2017______35 Consortium Sassevaart garandeert minimum aan Mijlpalen voor 2018______36 bouwhinder voor Nieuwe Sluis Terneuzen______15-16 Landbouwers omarmen Grenspark Groot-Saeftinghe______17-19 Vernieuwde sedimentstrategie in de maak______20-22

SCHELDEMAGAZINE 3 De kust in Knokke. In Vlaanderen vraagt de dichtbebouwde kuststrook om een specifieke aanpak tegen de stijgende zeespiegel.

KLAAR VOOR HET STIJGENDE WATER

Vlaanderen in rechte lijn naar Kustvisie

olgens de meest recente inzichten is de kans groot dat de zeespiegel sterker zal stijgen dan Vvijftien jaar geleden werd aangenomen. Met het ‘complex project’ Kustvisie wil Vlaanderen een gedragen aanpak uittekenen om klaar te zijn als morgen het water komt. De VNSC-projectgroep Kustveiligheid zoekt naar een synergie tussen de Vlaamse en Nederlandse plan nen voor klimaatadaptatie.

4 SCHELDEMAGAZINE KLAAR VOOR HET STIJGENDE WATER

Vandaag beschermt het Masterplan oud. In 2009 lanceerden enkele UNIZO-afdeling, de redercentrale, Kustveiligheid uit 2007 de Vlaamse studiebureaus en baggerbedrijven de waterrecreatie- en toeristische kust tegen de klimaatverande onder de noemer ‘Vlaamse Baaien’ sector komen daarvoor samen in ring. “Dat plan beschermt de kust het plan om eilandjes aan te leggen een stakeholderforum.” tegen een zeespiegelstijging van voor de kust. Intussen is gebleken SNELLE ACTIE 80 centimeter en garandeert het dat die plannen niet wenselijk zijn, veiligheidsniveau tot 2050”, zegt maar het hele proces heeft wel onze De afgelopen maanden discus Youri Meersschaut, celhoofd bij het blik verruimd”, zegt Eline Damman, sieerden de stakeholders over Departement Mobiliteit en Openbare beleidsmedewerker bij MOW. “Door noodzaak, probleemstelling en Werken (MOW). “Maar de klimaat af te stappen van de naam ‘Vlaamse mogelijke oplossingsrichtingen. verandering gaat harder dan we Baaien’ willen we af van alle con Eline Damman: “Alle partijen zijn vijftien jaar geleden dachten, dus notaties die die plannen oproepen. het erover eens dat we nú in actie is het nodig om verder te kijken. In Met de Kustvisie maakt de Vlaamse moeten komen tegen de klimaat het slechtste geval stijgt het water overheid een doorstart. We willen verandering. En dat we moeten uit tegen 2100 met 2 meter. We heb een integrale visie ontwikkelen om gaan van een integrale visie en een ben nood aan oplossingen die niet de zeewering op lange termijn aan grondige voorstudie. Het is vooral alleen de kustveiligheid verbeteren, te pakken, door alle alternatieven de scope die nog voor discussie maar ook een meerwaarde creëren naast elkaar te plaatsen en op basis zorgt. Zo bespreken we nog of we op het vlak van economie, natuur en van geijkte criteria te beoordelen. enkel focussen op beschermings recreatie.” In nauw overleg met alle betrok maatregelen, of ook aanpassings- kenen nemen we vervolgens de en terugtrekkingsstrategieën VAN VLAAMSE BAAIEN NAAR beste zeeweringscenario’s onder meenemen in het vervolgtraject. KUSTVISIE de loep. Vertegenwoordigers van Verder is het duidelijk dat de hoofd Die ambitie wil Vlaanderen nu veran onder meer de kustgemeenten, de doelstelling van het project een keren in het complex project Kust havenbesturen, de natuurorganisa robuuste zeewering is, maar de visie. “De kiem om breder te denken ties, de Provincie West-Vlaanderen, invulling van multifunctionele rand over kustverdediging is enkele jaren Provincie Zeeland, de lokale voorwaarden is minder evident.”

HOE BESCHERMEN WE DE KUST?

et het complex project Kustvisie zachte beschermingsmaatregelen. De focus ligt op duinen strandsuppleties. Er is ook aandacht voor de meer zoekt Vlaanderen uit hoe we de waarde van begroeiing en vegetatie. Helmduinen bieden Mkust duurzaam kunnen bescher bijvoorbeeld bescherming tegen kusterosie: helmgras men tegen de zeespiegelstijging. Het groeit zowel horizontaal als verticaal en fixeert zo het zand. motto? ‘Zacht als het kan, hard als het OP OF VOOR DE KUST moet.’ Niet alleen bescherming op de dijken of op het strand is een valabele optie. Men onderzoekt ook of een zeewering Harde zeeweringen zoals dijken kunnen de golfslag bre net vóór het strand of verder weg in zee zoden aan de dijk ken, maar verstoren het ecologische evenwicht. Daarom zet. Van elk type bescherming zijn er in het buitenland zoekt de overheid in de mate van het mogelijke naar voorbeelden te vinden.

SCHELDEMAGAZINE 5 DELTAPROGRAMMA

Nederland werkt vandaag volop aan waterveiligheid met het Delta programma, de opvolger van het Deltaplan. Dat gebeurt in negen deelprogramma’s voor evenveel deelgebieden. “Het Deltapro gramma moet ons beschermen tegen overstromingen ten gevolge van de klimaatverandering”, zegt Leo Adriaanse, senior adviseur Waterbeheer bij Rijkswaterstaat en betrokken bij het gebied Zuid westelijke Delta. “Alle overheden in Nederland werken mee aan het programma: het rijk, de water schappen, de gemeenten en de Ik hoop dat de Vlaamse Regering provincies. Bovendien worden alle maatschappelijke actoren gehoord snel een startbeslissing neemt. via een adviesgroep. Samen beden ken we oplossingen die niet alleen Gouverneur van West-Vlaanderen Carl Decaluwé de waterveiligheid verzekeren, in gesprek met stakeholders en ambtenaren maar ook kansen bieden voor de omgeving. Zo hebben we vorig jaar extra zand gestort op het strand aan de Brouwersdam om strand sporten als kitesurfen mogelijk te maken.”

ZANDVOORRAAD Zo vraagt de Vlaamse overheid Waar mogelijk maakt Nederland zich af of het nuttig kan zijn om de Met het complex project zet Vlaan gebruik van zand, maar dat kan ondieptes voor de kust van Knokke- deren van bij het begin in op parti niet altijd. Leo Adriaanse: “Net Heist op te hogen, bijvoorbeeld om cipatie. Carl Decaluwé, gouverneur als in Vlaanderen is ons devies een zandvoorraad te creëren. “Om van West-Vlaanderen, hoopt dat ‘zacht waar het kan, hard waar de kust met zachte maatregelen de regering snel het startsein het moet’. Momenteel controleren te versterken is er erg veel zand geeft. “De klimaatverandering is we of alle dijken voldoen aan de nodig, en dat is niet altijd direct geen probleem van morgen, maar nieuwe normering die sinds begin voor de kust te vinden. We hebben van vandaag. Als enige Belgische dit jaar geldt. De kans op overlij de optie van die ophoging ingediend kustprovincie is het logisch dat den door een overstroming mag voor het federale marien ruimtelijk West-Vlaanderen mee aan de kar achter de dijk niet groter zijn dan 1 plan dat in 2020 van kracht wordt”, trekt om oplossingen te vinden voor op 100.000 per jaar. Gebieden die zegt Youri Meersschaut. “De fede de kustbeveiliging. Onze dichtbe extra risico’s met zich meebrengen, rale overheid buigt zich nu over bouwde en drukbevolkte kuststrook zoals laaggelegen kleine polders of ons idee. Ondertussen zoeken we is uniek aan de Noordzee en vraagt de kerncentrale Borssele, krijgen afstemming met Nederland, onder om een specifieke aanpak. Maar de extra bescherming. Aan de kern meer in de VNSC-projectgroep klimaatverandering is een mondi centrale mag de kans op een over Kustveiligheid. Daarin onderzoeken aal probleem. We stemmen dus af stroming bijvoorbeeld niet groter we bijvoorbeeld of dit concept voor met het federaal niveau én met de zijn dan 1 op 1 miljoen. De beoor de Belgische kust gemeenschappe buurlanden.” deling moet in 2023 klaar zijn. De lijke kansen kan creëren op het vlak versterkingsmaatregelen worden van sedimentstrategie.” uitgevoerd in de periode tot 2050.”

6 SCHELDEMAGAZINE KLAAR VOOR HET STIJGENDE WATER

DE VIER STAPPEN VAN HET COMPLEX PROJECT

e procedure ‘complexe projecten’ is in 2014 in Vlaanderen in het leven geroepen om ingewikkelde infrastructuurprojecten met veel maatschap Dpelijke stakeholders te stroomlijnen. Ze bestaat uit vier stappen:

UITWERKINGSFASE VERKENNINGSFASE De oplossing uit het voorkeursbesluit De overheid stelt een nood of behoefte vast wordt verder uitgewerkt tot een concreet en verkent alle aspecten van de problematiek. realiseerbaar (deel)project en wordt Daarna neemt ze een startbeslissing. verankerd in het projectbesluit.

ONDERZOEKSFASE UITVOERINGSFASE

De overheid start een uitgebreid De werken worden uitgevoerd. onderzoek naar oplossingsalternatieven, die worden opgenomen in de alternatievenonderzoeksnota. Op basis van de resultaten van het geïntegreerd onderzoek neemt de Vlaamse Regering een voorkeursbesluit. Meer info over complexe projecten vindt u op www.complexeprojecten.be.

Voor snelle actie tegen klimaat verandering: stakeholders stemmen tijdens een bijeenkomst over het complex project Kustvisie.

SCHELDEMAGAZINE 7 PANORAMA

8 SCHELDEMAGAZINE Stilte na de storm

en helblauwe hemel met amper zichtbare wolkenslierten. De kromming van het aardoppervlak aan de Eeinder, een vredig landschap op een heldere winterdag. De Schelde meandert erdoor, keurig binnen de grenzen van met bomen omzoomde dijken. Aan weerszijden van de rivier staat de oever blank. Het zijn de overstromingsgebieden Bergenmeersen en Paarde- weide van de Cluster Kalkense Meersen die overtollig water opvingen na het eerste stormtij van het jaar. Dat was het gevolg van een combinatie van spring- tij en de noordwesterstorm Dieter, die tussen 11 en 13 januari 2017 inbeukte op onze contreien. Wichelen, idyllisch gelegen in een bocht van de Schelde, hield de voeten droog dankzij een keten van Sigma- gebieden, waaronder Bergen- meersen en Paardeweide.

Overstromingsgebied Vlassenbroek watert weer uit na de storm. Langs de Zeeschelde traden verder ook de gecontroleerde overstromingsgebieden Tielrodebroek, Lippenbroek, Grote Wal, Scheldebroek en Paardeweide in werking.

SCHELDEMAGAZINE 9 Gids Kees van Oosten toont hoe het gebied er zal uitzien.

OP ONTDEKKING IN WATERDUNEN

Zilte natuur ontwaakt op de grens van zee en land

an de monding van ’s Ochtends is het meestal nog niet Waterdunen – en dat trok volk. druk op de dijk bij Breskens. Maar In 2018 gaat Waterdunen écht de Westerschelde vandaag staan meer dan dertig open voor het grote publiek. Dan Akrijgt Zeeland er mensen te wachten bij Loods 10, op stroomt via een nieuw aangelegde een nieuwe trekpleister een steenworp van de vuurtoren. getijdenduiker zeewater het 350 Onder hen Nederlanders, Belgen hectare grote gebied binnen. 250 bij. Daar ontstaat Water en ook enkele Duitsers. Sommigen hectare is goed voor gloednieuwe dunen, een uniek gebied halen alvast een verrekijker boven getijdennatuur en daarvan maakt dat kustversterking com als een vlucht eenden overvliegt. 52 hectare deel uit van het natuur Anderen zijn nog druk in de weer herstelprogramma Westerschelde. bineert met natuurontwik met zonnemelk – het belooft een FLYING FIVE keling en recreatie. Nu al mooie augustusdag te worden. Aan het begin van het bezoek houdt De hele zomer van 2017 orga staan natuurliefhebbers te gids Kees van Oosten halt bij de niseerde Stichting Het Zeeuwse popelen om het gebied te vogeluitkijkpost op de dijk. Je hebt Landschap wekelijks rondleidingen hier een prachtig uitzicht op het ontdekken. door het natuurgebied-in-wording

10 SCHELDEMAGAZINE OP ONTDEKKING IN WATERDUNEN

projectgebied. “Als het zeewater we broedvogeleilanden aan: daar DUURZAAM BEHEER volgend jaar binnenstroomt, wordt kunnen de vogels ongestoord hun Kees van Oosten volgt het pad de het een echt vogelparadijs”, zegt jongen grootbrengen, ook als men dijk af, de Nieuwesluisweg over Van Oosten, wijzend naar de kre sen in het gebied komen wandelen en het natuurgebied in. “Er is ken die liggen te glinsteren in de en fietsen. Nu al komen vogelspot net gemaaid”, merkt hij op. “Dat zon. “Ons doel is om de flying five ters op dit uitkijkpunt postvatten. doen we nu nog machinaal. Maar aan te trekken: bruine kiekendief, Voor soorten als de leeuwerik en in de toekomst moeten runderen scholekster, bergeend, zilverreiger de patrijs, die hier aan een opmars Waterdunen gaan beweiden.” Dat en grote stern. Daarvoor leggen bezig zijn.”

VAN ZWAKKE SCHAKEL NAAR ECONOMISCHE STERKHOUDER

ping die daarvoor moest verdwijnen vroeg zich toen af of de betere kustversterking niet te koppelen was aan nieuwe vormen van beleving voor recreanten. Hij con tacteerde een aantal andere partijen en het idee voor Waterdunen was geboren.”

NIEUWE BEWONERS AANTREKKEN

Vijf publieke en private partijen ontwikkelen het project nu samen. Ben de Reu: “Naast Provincie Zeeland zijn dat Waterdunen is een Waterschap Scheldestromen, Het Zeeuwse Landschap, referentie voor bouwen aan Gemeente Sluis en recreatieondernemer Molecaten. De de kust, zegt Ben de Reu. provincie is verantwoordelijk voor de regie. Zodra het gebied gerealiseerd is, nemen de andere partijen het beheer en de verdere ontwikkeling op zich.” aterdunen is meer dan een De combinatie van kustverdediging, natuurgebied en natuur- en recreatiegebied. “We recreatie creëert verwachtingen in de streek. Ben de geven nieuwe impulsen aan Zee Reu: “Dit stukje van Zeeland kampt met een negatieve W bevolkingsgroei. Vooral jonge mensen trekken weg. land”, zegt Ben de Reu, gedeputeerde van Met projecten als deze zwengelen we de economie aan, Provincie Zeeland. lokken we recreanten naar de streek én trekken we mis schien wel nieuwe bewoners aan.”

REFERENTIEPROJECT Tien plekken langs de Nederlandse kust zouden bij een superstorm – een storm die eens in de vierduizend De ontwikkeling van Waterdunen gebeurt met respect jaar voorkomt – niet meer aan de veiligheidsnormen voor het landschap. “In Nederland is er heel wat te doen voldoen. Dat was de conclusie van een onderzoek in over bouwen langs de kust”, zegt Ben de Reu. “Juist 2003. Sindsdien werkte Nederland hard aan een betere omdat onze kustlijn nog zo onaangetast is, zien mensen kustverdediging voor die ‘Zwakke Schakels’. De kust bij er liever geen grote complexen verschijnen. We zitten Waterdunen was er een van. “Net als bij de negen andere daarover regelmatig aan tafel met betrokken partijen, Zwakke Schakels is bij Breskens de dijk verstevigd en ook met de minister van Infrastructuur en Milieu. Zij ziet opgehoogd”, vertelt Ben de Reu. Als gedeputeerde van onze projectplannen als een voorbeeld voor bouwen aan Provincie Zeeland is hij onder meer verantwoordelijk de kust. Waterdunen is dus nu al een referentie voor de voor water, milieu en energie. “De uitbater van de cam rest van Nederland.”

SCHELDEMAGAZINE 11 OP ONTDEKKING IN WATERDUNEN

is een duurzame beheermethode, is om samen met lokale onderne gebied instromen. Dat gebeurt via helemaal in lijn met de ontwik mers, in harmonie met de natuur drie kokers van 3 bij 4 meter; een kelingsprincipes in Waterdunen. van Waterdunen, zilte gewassen en vierde koker van dezelfde afme “Neem de vakantiewoningen die schelpdieren te telen.” tingen voert polderwater en kwel hier gebouwd zullen worden. De water uit het gebied weer af naar ZOUT IS KONING recreatieondernemer zoekt naar de Westerschelde. Het belooft een een ontwerp dat past bij het karak Er zijn vandaag al heel wat zout spectaculair zicht te worden. Tij ter van het natuurgebied en zal minnende planten te vinden in dens het vol- en leeglopen kunnen duurzame en herbruikbare materia Waterdunen. Bij een kreek bukt er snelheden tot 10 kilometer per len toepassen.” Kees van Oosten om een stukje uur optreden nabij de getijdendui zeekraal te plukken. Hij proeft ker en de inlaatkreek. Erg snel: even Ook het gebouw van het Kust het even en nodigt de bezoekers zwemmen zit er voor de toekom laboratorium, even verderop, is zo’n uit om hetzelfde te doen. Even stige bezoekers dus niet in!” duurzaam ontwerp. Van Oosten verderop vindt hij nog zeeaster, wijst naar een moderne, houten Dat hoeft ook niet – wie wil pootje lamsoor, ganzenvoet en heen. constructie achter een groepje baden kan dat even verderop aan “Als het zeewater hier straks bin bomen, naast het historische Hof de andere kant van de duinen. En nenstroomt, zijn zoutminnende Waterdunen. “Dat gebouw kreeg Waterdunen zal met vakantiehuis planten de koning te rijk”, zegt hij. onlangs de eerste prijs op de jes, een camping, vogelobservatie “Direct achter de getijdenduiker, die Zeeuwse Dag van de Architectuur. hutten en wandelen fietspaden ginds onder de dijk ligt, wordt een Er zit een technische ruimte en genoeg afleiding bieden. inlaatkreek uitgegraven. Via de 100 een bezoekerscentrum in. Daarin meter lange duiker en de inlaat Lees alles over Waterdunen op krijg je uitleg over het opzet van het kreek kan het zeewater dan het www.waterdunen.com. project Kustlaboratorium. Het doel

Waterdunen in aanleg: nu al een trekpleister voor vogels.

12 SCHELDEMAGAZINE Werken in Harelbeke: ook de Leie wordt aangepast voor de doorvaart van moderne schepen.

AANLEG GLOEDNIEUW KANAAL IN HART VAN EUROPA KAN BEGINNEN Seine-Scheldeverbinding geeft binnenvaart wind in de zeilen

kilometer lang tussen Compiègne en et Seine- en het Scheldebekken, de thuis Cambrai. Frank Serpentier: “De wer ken aan het kanaal gaan volgend jaar bases van twee van Europa’s grootste indus van start. In 2023 moet het er liggen, triële gebieden, liggen op een steenworp van in 2025 staat de eerste doorvaart H op het kanaal gepland. Seine-Nord elkaar. Toch stonden ze tot nog toe niet direct met Europe is de missing link tussen elkaar in verbinding. Daar komt verandering in: in de industriële gebieden van Parijs, 2018 gaat de spade in de grond voor het Franse Rouen en Le Havre enerzijds en de Schelde-Rijndelta anderzijds. Tegen kanaal Seine-Nord Europe. 2025, wanneer het kanaal Seine- Nord Europe klaar is, rekenen we alvast op vijfmaal zoveel laadvermo gen tot 3000 ton en op twee lagen Het plan om een aangepaste ver intergouvernementele commissie. containers in plaats van één.” binding voor moderne schepen Europa ziet mee toe op het project en aan te leggen tussen het Seine- en financiert het via het Trans–Europees Het volledige project in Vlaande het Scheldebekken zit al sinds Netwerk voor Transport of TEN-T. ren, Wallonië en Frankrijk moet de jaren negentig in de pijplijn. Dat programma streeft naar een klaar zijn tegen 2030. Tegen dan Frankrijk, ervan overtuigd dat de betere transportinfrastructuur in de moeten schepen tot wel 4500 binnenvaart een duwtje in de rug Europese Unie. De Seine-Schelde ton en drie lagen containers tus kon gebruiken, lanceerde het idee verbinding is momenteel het groot sen Gent en Parijs kunnen varen. van de Seine-Scheldeverbinding en ste infrastructuurproject met de Die dimensies zijn intussen geen betrok Vlaanderen en Wallonië in het hoogste subsidie van de Europese uitzondering meer. Steeds meer verhaal. De drie overheden werken Unie.” bedrijven kiezen voor transport sindsdien constructief samen aan over het water in plaats van over de LAADVERMOGEN het project. Frank Serpentier, pro weg. De binnenvaart boomt dus en VERVIJFVOUDIGD TEGEN 2025 jectleider bij De Vlaamse Waterweg daarop moet Europa voorzien zijn. nv: “Elke overheid is verantwoordelijk Uithangbord op Frans grondgebied Frank Serpentier: “Met het project voor zijn eigen grondgebied, maar is het kanaal Seine-Nord Europe: ‘Seine Schelde Vlaanderen’ willen we maken heldere afspraken in een een gloednieuwe vaarweg van 107 we de infrastructuur in Vlaanderen

SCHELDEMAGAZINE 13 AANLEG GLOEDNIEUW KANAAL IN HART VAN EUROPA KAN BEGINNEN

klaarstomen voor de toekomst. Over het kanaal Gent-Brugge loopt het Na alle aanpassingen zullen de de hele verbinding wordt de diepte naar het Noordervak van de Ring Scheldehavens toegankelijk zijn voor minimaal 4,5 meter – noodzakelijk vaart rond Gent. Van daaruit kunnen de grootste binnenvaartschepen voor schepen met een groter laad vervolgens de hele Scheldedelta en vanuit het zuiden tot in de Rijndelta. vermogen. We verhogen waar nodig alle Noordzeehavens bereikt worden. “Dat levert meer economische acti bruggen, bouwen grotere sluizen en Vlaanderen zet volop in op maatre viteiten en een grotere werkgele stuwen en leggen bijkomende over gelen om de Leie beter toegankelijk genheid op”, aldus Frank Serpentier. slaginfrastructuur aan. Zo garan te maken voor grotere schepen. Zo “We verwachten alleen al op de Leie deren we dat schepen hun vracht komen er bijvoorbeeld in Harelbeke een verdubbeling van het transport gemakkelijk kunnen laden en lossen.” hogere bruggen en een nieuwe sluis, tegen 2040 ten opzichte van 2016, stuw en vistrap. Voor alle ingrepen tot 18 miljoen ton goederen per jaar. IMPULS VOOR SCHELDEHAVENS onderzoeken we nauwkeurig wat de Daarmee halen we dagelijks 54 kilo In Vlaanderen zijn vooral aanpas gevolgen zijn voor de natuur. Daarom meter file van de baan. Zo stimuleren singen voorzien in het Leiebekken. werken we voor het rivierherstel van we niet alleen de economie, maar “Het traject Seine-Schelde komt de Leie nauw samen met het Agent werken we ook aan een gezondere via de Leie in Wervik Vlaanderen schap voor Natuur en Bos en de leefomgeving.” binnen”, zegt Frank Serpentier. “Via Vlaamse Landmaatschappij.” Meer info over het project vindt u het Afleidingskanaal van de Leie en op www.seineschelde.be.

KANAAL MEER GOEDEREN OP DE LEIE, SEINE-NORD EUROPE SCHEEPSKLASSE Vb MINDER FILE OP DE WEG

2016 = 9 MILJOEN TON GOEDEREN VAN COMPIÈGNE TOT CAMBRAI 4500 220 TON VRACHTWAGENS - 27 KM FILE/DAG 107 KM

2040 6 SLUIZEN 18 MILJOEN TON GOEDEREN

3 - 54 KM KANAALBRUGGEN FILE/DAG 185 M LANG, 11,4 M BREED EN 3,5 M DIEPGANG

± 60 2060 WEGBRUGGEN DIEPTE VAN 4,5 M NODIG 25 MILJOEN TON GOEDEREN VRIJE DOORVAARTHOOGTE MULTIMODALE PLATFORMEN OF 4 VAN 7 M NODIG OVERSLAGFACILITEITEN - 75 KM FILE/DAG

14 SCHELDEMAGAZINE KATERN SCHELDESYMPOSIUM

HABITATMAPPING: ECOLOGISCH BELANG ESTUARIUM IN KAART GEBRACHT

CONSORTIUM SASSEVAART GARANDEERT MINIMUM AAN BOUWHINDER VOOR NIEUWE SLUIS TERNEUZEN

Tot midden 2021 kunnen schepen vlot doorvaren

lles is in gereedheid voor de bouw Op 31 augustus 2017 was de gunning definitief: consor tium Sassevaart mag de Nieuwe Sluis Terneuzen bouwen. van de Nieuwe Sluis Terneuzen. Het consortium is een Vlaams-Nederlandse samen AIn november 2017 ging de eerste werking tussen BAM (de Nederlandse en Belgische zus schop in de grond. Consortium Sassevaart terondernemingen BAM Infra en BAM Contractors), DEME (DEME Infra Marine Contractors B.V. en Dredging Interna won de aanbesteding met een ontwerp dat tional N.V.) en de Belgische bouwonderneming Algemene technische betrouwbaarheid koppelt aan Aannemingen Van Laere N.V. Fred Jansen, projectdirec zo weinig mogelijk hinder voor scheepvaart teur bij het consortium: “Het is erg fijn dat de VNSC voor dit grensoverschrijdende project bij uitstek koos voor een en buurtbewoners. Vlaams-Nederlandse aannemerscombinatie. We staan met een sterk en ervaren team klaar om de bouw vlot te laten verlopen.”

Zo zal het vernieuwde sluizencomplex eruitzien.

SCHELDEMAGAZINE 15 SCHELDEMAGAZINE 15 DOORSTEEK NAAR MIDDENSLUIS OMGEVING BETREKKEN

Op dit moment vinden de eerste voorbereidingen plaats Harm Verbeek, omgevingsmanager voor de Nieuwe Sluis, op het terrein. Alex Vandemeulebroecke, integraal reali is erg te spreken over de voorstellen van het consortium satiemanager van Sassevaart: “We voeren tot het einde om risico’s bij de bouw zoveel mogelijk in te dammen. van dit jaar een grondonderzoek uit. Begin volgend jaar “We vinden het belangrijk dat de aannemer niet alleen op starten we met het bouwklaar maken van het terrein. technisch vlak een solide voorstel heeft gedaan, maar We slopen een aantal gebouwen en verleggen de weg op ook zoveel mogelijk rekening houdt met de omgeving.” bepaalde plaatsen.” Het team achter de Nieuwe Sluis wil betrokkenen en Consortium Sassevaart maakt zich sterk dat de Nieuwe buurtbewoners goed op de hoogte houden en zoveel Sluis eind 2022 gebruiksklaar is. Die planning had de mogelijk voorkomen dat er overlast ontstaat. Harm VNSC vooropgesteld. “Voor de VNSC is het belangrijk dat Verbeek: “Al in de planuitwerkingsfase hebben we regel de opdrachtnemer zo goed mogelijk omgaat met een matig informatievergaderingen georganiseerd voor de aantal risico’s”, zegt Fred Jansen. “De planning halen is gemeenten, scheepvaartbedrijven en omwonenden. Die er daar één van. Maar we bieden in ons plan nog meer koers houden we aan. Zo komt het team dat zich over mooie oplossingen. Minder hinder voor het scheepvaart de bereikbaarheid voor de scheepvaart buigt maande verkeer bijvoorbeeld. We zorgen ervoor dat schepen zo lijks samen. We richten ook een klankbordgroep op, die lang mogelijk vlot kunnen doorvaren. Dat doen we door scheepvaartbedrijven informeert over de voortgang van de Middensluis, de oude sluis die vervangen wordt, ook het project en peilt naar hun noden. En we hebben een tijdens de bouw zo lang mogelijk te blijven gebruiken. We bereikbaarheidsteam voor het wegverkeer. Binnenkort leggen een doorsteek aan die schepen van de Oostsluis willen we dat uitbreiden met een vertegenwoordiging naar de Middensluis loodst. Zo blijven er drie sluizen voor fietsers. Niet onbelangrijk – kijk alleen al naar de vele beschikbaar tot midden 2021, zo’n tweeënhalf jaar langer scholieren die dagelijks over het sluizencomplex fietsen. dan oorspronkelijk bedacht. Dat levert veel minder hinder Bovendien zal iedereen op elk moment de voortgang van op. We houden ook rekening met de moeilijke bodemsa de werken kunnen volgen, digitaal én op het terrein. Zo menstelling. In de jaren 1960 zijn er huizen verzakt bij de bouwen we een uitzichttoren naast de werf. Onze gidsen bouw van de West- en Oostsluis omdat er te veel grond van het Portaal van Vlaanderen breiden hun tochten over water werd onttrokken. Uiteraard mag zoiets niet nog het sluizencomplex binnenkort ook uit met een werf eens gebeuren.” Karst Jan Karsten, hoofd bedrijfsbureau bezoek.” Sluis Civiel: “Wij gaan de buiten- en binnenkant van de sluis droog bouwen in een geïsoleerde droogkuip, terwijl we de kolk nat bouwen. We maken de bouwput waterdicht Volg de voortgang van het project via door wanden te bouwen tot diep onder de Boomse klei. Zo www.nieuwesluisterneuzen.eu. garanderen we de stabiliteit.”

16 SCHELDEMAGAZINE 16 SCHELDEMAGAZINE KATERN SCHELDESYMPOSIUM

LANDBOUWERS OMARMEN GRENSPARK GROOT-SAEFTINGHE

Boeren in de bres voor bruine kiekendief

e belangen van haven, natuur en land dief trekt zich namelijk niets aan van grenzen. “We zijn op zoek gegaan naar boeren die 15 hectare leefgebied voor bouw verzoenen? Dat lijkt een lastige de kiekendief wilden creëren”, vertelt projectcoördinator Dopgave. En toch kan het, bewijst Pieter Jan Meire van de Europese Groepering voor Ter Angelique Van Laere uit Melsele. Als een van ritoriale Samenwerking (EGTS) Linieland Waas en Hulst, een van de projectpartners. “De respons was overweldi de enthousiaste landbouwers die zich inzet gend. In een recordtempo vonden we aan beide zijden van ten voor het Grenspark Groot-Saeftinghe de grens landbouwers bereid om hun steentje bij te dra toont ze niet alleen haar hart voor veeteelt, gen. Angelique Van Laere was een van de eerste boeren die enthousiast reageerde op de oproep. Ondertussen zijn maar ook voor natuur. En ze maakt in één er al veertig boeren actief op meer dan 80 hectare!”

ruk haar domein tot een gedroomde uitvals De oproep kadert in de Grensparkchallenge: tien uit basis voor havenbezoekers. dagingen waarmee EGTS Linieland Waas en Hulst het Grenspark Groot-Saeftinghe wil verankeren in de hoofden en harten van de omwonenden. Pieter Jan Meire: “Zo’n Vanuit het historische hoevegebouw, het hart van de grenspark kun je niet realiseren door de nodige werken boerderij van Angelique Van Laere, is het een klein kwar uit te voeren en te wachten tot de natuur zich ontwikkelt. tier rijden tot aan een 4 hectare groot terrein waar ze Het ligt er pas écht als de mensen uit de streek deel wil zeven bijzondere grassoorten teelt. “Dit is luzerne”, zegt len uitmaken van het project en er actief aan bijdragen. ze terwijl ze naar een paars bloemetje wijst. “En die witte Daarom zoeken we met de Grensparkchallenge naar bloemen zijn van grasklaver. De koeien zijn er dol op.” believers en belevers. Omdat landbouw en natuur in deze streek vaak koele minnaars zijn, dachten we dat de kie Veehouderij is de corebusiness van het landbouwbe kendiefchallenge de moeilijkste van de tien uitdagingen drijf van Van Laere en haar man. Ze bezitten zo’n 110 zou zijn. Maar het was de eerste die slaagde.” Limousinrunderen. Het voeder voor de koeien telen ze zelf. “We telen maïs, granen en suikerbieten. En sinds kort ook witte tarwe, emmertarwe, rogge, haver, spelt, lupine, huttentut, grasklaver en luzerne. Niet alleen fijn voor de koeien, met die teelten helpen we ook de kieken dief aan een groter leefgebied.”

OVERWELDIGENDE RESPONS

Dat is broodnodig. De bruine kiekendief heeft zijn foerageergebied de afgelopen jaren drastisch zien verkleinen door intensieve landbouwteelten en haven ontwikkeling. Reden genoeg voor de partners in het Interreg-project Grenspark Groot-Saeftinghe om land bouwers in Vlaanderen en Nederland te benaderen om de bedreigde vogel een handje te helpen. De bruine kieken Angelique Van Laere tussen haar nieuwe teelten.

SCHELDEMAGAZINE 17 Grasklaver zit boordevol eiwitten.

moeten telen en welke combinaties het interessantst zijn voor ons vee. Bij vragen komt er een expert bij ons langs. Specialisten die onze terreinen inspecteren zijn intussen een vertrouwd gezicht geworden. Ze monitoren onder meer hoeveel muizen en hazen er al te vinden zijn: die trekken de kiekendieven aan.”

VERADEMING VOOR HAVENWERKERS

Zelf houdt Van Laere haar ogen goed open. Tijdens het maaien spotte ze al meerdere kiekendieven. “Ik ben niet alleen landbouwer – op mijn erf baat ik ook een bed and breakfast uit. Het zou prachtig zijn als ik mijn gasten op RESPECT VOOR NATUUR een van mijn huifkartochten een kiekendief kan aanwij Angelique Van Laere is enthousiast over het initiatief: zen! Al komen heel wat logés in eerste instantie voor de “Natuurlijk vind ik het als boerin in hart en nieren jammer haven. Die ligt op een steenworp van onze boerderij, een dat in de Hedwigepolder landbouwgrond moet verdwij verademing voor projectwerkers die anders uren in de file nen en dat collega’s moeten vertrekken door natuur- of moeten staan.” havenuitbreiding. Maar ik wil wel boeren met respect Zo verenigt Angelique Van Laere op haar erf natuur, land voor de natuur. Waarom zou ik dus niet meehelpen aan bouw en de haven met toerisme. Het leverde haar zelfs het uitbreiden van het leefgebied van de kiekendief? De een nominatie voor ‘havenheldin’ op – een titel voor geën kiekendiefvriendelijke teelten zijn trouwens een schot in gageerde ondernemers in het havengebied. Pieter Jan de roos bij mijn vee. De grassen zijn rijk aan mineralen, Meire: “Dankzij mensen als Angelique komt het Grenspark waardoor voedingssupplementen overbodig worden. Door echt tot leven. Ze zijn niet alleen betrokken, maar dragen de grote hoeveelheid eiwitten gaat de kwaliteit van het ook de boodschap van het grenspark uit. Intussen is de vlees er ook op vooruit. Het vlees van een Limousinrund kiekendiefchallenge geslaagd, net als twee andere uitda dat grasklaver gegeten heeft, wordt op natuurlijke wijze gingen. Maar dat betekent niet dat er geen plaats meer is roder. En nog een voordeel: we hoeven véél minder te voor andere enthousiastelingen. Iedereen die zijn steen bemesten. Beter voor het milieu én voor onze bankreke tje wil bijdragen is van harte welkom.” ning. Een win-win dus.” Leer meer op www.grensparkchallenge.eu. Een team van experts begeleidt de landbouwers bij de teelt. Van Laere: “We weten perfect hoe we de gewassen

De jonge Limousinrunderen van Angelique Van Laere smullen van kiekendiefvriendelijke gewassen.

18 SCHELDEMAGAZINE GRENSPARK GROOT-SAEFTINGHE: UNIEKE NATUUR OP DE GRENS VAN VLAANDEREN EN NEDERLAND

p de grens van Vlaanderen en in. Voor het Interreg-project krijgen we 1,4 miljoen euro Europese steun. De partners verdubbelen dat bedrag Nederland is een van de groot nog eens. Samen werken ze aan het herstel van de Oste getijdennatuurgebieden van vogelbiodiversiteit, de optimalisatie van de estuariene West-Europa in de maak. Het Grenspark natuur en het ecohydrologische herstel van de binnen dijkse gebieden.” Groot-Saeftinghe verbindt binnenkort zo’n ACHT PARTNERS 4500 hectare natuur van het Verdronken Land van Saeftinghe met de Hedwigepolder, Naast EGTS Linieland Waas en Hulst, dat de project coördinatie op zich neemt, zetten zeven partners hun Doelpolder, Prosperpolder en de omgeving. schouders onder het project: Havenbedrijf Antwerpen, De Vlaamse Waterweg NV, de Vlaamse Landmaatschap pij, het Agentschap voor Natuur en Bos, Natuurpunt “Zo’n aaneengesloten gebied is ecologisch veel waarde Antwerpen Noord, Provincie Zeeland en Stichting Het voller dan versnipperde terreinen”, zegt Pieter Jan Meire Zeeuwse Landschap. van EGTS Linieland Waas en Hulst. “Ook Europa ziet dat

DE 10 CHALLENGES VOOR GRENSPARK GROOT-SAEFTINGHE

150.000 M² NIEUW 50 STREEKHOLDERS VOEDSELGEBIED VOOR DE BRUINE KIEKENDIEF

10 AMFIBIEPOELEN

20 GRENSPARKGASTHEREN

30 GRENSPARKLANDBOUWERS

WAARNEMINGEN VAN 200 VOGELSOORTEN 150 GRENSPARKFOTO’S MET #GRENSPARKCHALLENGE OP SOCIALE MEDIA 20 VLEERMUISKASTEN

100.000 20 STREEKPRODUCTEN GRENSPARKBEZOEKERS

SCHELDEMAGAZINE 19 KATERN SCHELDESYMPOSIUM

VERNIEUWDE SEDIMENTSTRATEGIE IN DE MAAK Vlotte vaart dankzij slim baggerwerk

aggeraars zijn dag in dag uit in de DE KLOK ROND

weer om de Schelde bevaarbaar te “De Pallieter heeft een beuninhoud van 5320 kubieke houden. Vlaanderen en Nederland meter sediment”, zegt Elke Rombaut, projectmanager B bij bedrijf DEME, dat onderhoudsbaggerwerken uitvoert. bepalen samen waar de baggerspecie “Op één dag baggeren we al snel 30.000 kubieke meter heen moet. Een complexe klus: baggeraars zand en slib. Dat lijkt veel, maar als je weet dat in de moeten rekening houden met strenge Westerschelde jaarlijks zo’n 10 miljoen kubieke meter weggebaggerd wordt, is het maar een peulschil.” voorschriften – om de Schelde toegankelijk Geen wonder dat de Pallieter dag in dag uit, vierentwin te houden en om de natuur te sparen. tig uur op vierentwintig, zeven dagen op zeven actief is – op twee weken tijdens de periode rond kerst en oud en Als de laadruimte van baggerschip Pallieter bijna vol is, nieuw na. Een bemanning van zo’n veertien zeelui leidt moet het snel gaan. De bemanning kijkt met peilme alles in goede banen. En de Pallieter is niet het enige tingen en akoestische sensors aan weerszijden van de baggerschip op de Westerschelde. In de verte komt beun na hoeveel zand er gebaggerd werd. Als alles klopt, de Sebastiano Caboto van baggerbedrijf Jan De Nul in kan de 98 meter lange ‘sleephopperzuiger’ zijn lading zicht. verderop gaan storten.

Baggerschip Pallieter op de Westerschelde.

20 SCHELDEMAGAZINE De beun kan zich vullen met 5000 kubieke meter baggerspecie.

HELDERE AFSPRAKEN is dat 10,70 meter. Johan Cleiren van MOW ziet erop toe dat er niet te veel en niet te weinig gebaggerd wordt. “Er Zonder baggerwerken zou de Schelde een gevaarlijke en is permanent een toezichthouder aan boord”, vertelt hij. onbetrouwbare vaarweg zijn. Om grote containersche “Collega’s van het agentschap Maritieme Dienstverle pen veilig naar de haven van Antwerpen te loodsen, is ning en Kust (MOW) meten met akoestische signalen de het onontbeerlijk de rivier op diepte te houden. Frederik dieptes in de Schelde op en bepalen zo waar er gebag Roose, projectcoördinator Onderzoek & Monitoring bij het gerd moet worden. De toezichters op de Schelde, zo’n Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) van vijftien in totaal, controleren of dat volgens de afspra de Vlaamse overheid wijst vanop de brug van de Pallieter ken gebeurt. Of er op de juiste locatie en op de correcte de Rug van Baarland aan: “Dat soort zandplaten maakt diepte gebaggerd wordt bijvoorbeeld. We beschikken deel uit van de morfologie van de Westerschelde, en die daarvoor over een geavanceerde IT-toepassing: het willen we niet veranderen. Maar dat maakt het navige baggerinformatiesysteem.” ren er niet makkelijker op. Vandaar de baggerwerken: zij garanderen een voldoende brede en diepe vaargeul.” Cleiren wijst naar een scherm met groene, gele en rode blokjes op een kaart van de Westerschelde. “De kleuren “De Vlaamse overheid besteedt de werken aan – deels geven aan hoe ver we verwijderd zitten van de bagger op Nederlands grondgebied. Logisch dus dat er duidelijke diepte. En die opvallende rode strook daar is een no-go- afspraken zijn met Nederland. Na de derde verruiming zone. Daar lopen kabels.” van de Westerschelde hebben we afgesproken dat sche pen met een diepgang tot 13,10 meter op elk moment de STOFZUIGER haven van Antwerpen moeten kunnen bereiken. Alleen de De kop van de Pallieter is uitgerust met de nodige sen plekken die weer aanzanden worden aangepakt: het gaat sors om het baggeren precies te laten verlopen. Met dus om onderhoud van de bestaande vaargeul en niet om die kop, die met wat fantasie iets weg heeft van een een verdere verdieping.” stofzuiger, wordt de specie losgemaakt. Een pijp aan GROEN, GEEL, ROOD de zijkant van het schip zuigt alles op. Met slib gaat dat erg vlot. Op zanderige plekken, zoals hier, dicht bij de De streefdiepte waarop de aannemer moet baggeren is monding, duurt het wat langer. Nu de beun vol is, komt niet op elke plek in de Schelde hetzelfde. Vandaag vaart de kop langzaam boven water. Tijd om te gaan storten, de Pallieter tussen de Schaar van Ossenisse en de Rug even verderop. van Baarland. Op deze locatie is de streefdiepte 14,50 meter. Verder stroomopwaarts, aan het Deurganckdok,

SCHELDEMAGAZINE 21 in de nevengeulen. Een methode met aandacht voor de ecologische effecten van het storten.”

De projectgroep Flexibel Storten, onderdeel van de VNSC-werkgroep Onderzoek & Monitoring, volgt de stortstrategie op. “Met bodem- en stroommetingen onderzoeken we de effecten van het storten en de wis selwerking met de natuurlijke zandverplaatsing”, legt Jürgen Suffis uit. “De belangrijkste bevindingen worden opgenomen in een tweejaarlijks voortgangsrapport. Op basis daarvan bepalen we de stortstrategie voor de komende jaren.” Een toezichter van MOW controleert samen met een bemanningslid FOCUS OP SEDIMENT hoeveel er gebaggerd werd. In 2017 is de focus nog sterker op sedimentstrate gie komen te liggen. Frederik Roose: “We willen onze methodes voortdurend verfijnen. Bovendien moeten we nieuwe stortvergunningen aanvragen tegen 2021. Om Vandaag gebeurt dat door de kleppen van de beun te ope de vergunningsaanvraag goed voor te bereiden, doen nen. Vierduizend kubieke meter baggerspecie verdwijnt we een beroep op alle beschikbare kennis – en die is de met een daverend geraas de Schelde in. Maar er bestaan afgelopen jaren erg gegroeid. Op basis daarvan tekent nog andere methodes. “Dit schip kan ook rainbowen: de VNSC-projectgroep Storten en Meergeulenstelsel een specie spuiten over een afstand van zo’n 80 meter”, zegt vernieuwde stortstrategie uit.” kapitein Gunnar De Paepe. “En voor storten op grotere De VNSC krijgt daarbij hulp van buitenaf. “Nog in juni van afstanden gebruiken we een pijpleiding die gekoppeld dit jaar kwamen we samen met de stakeholders van de wordt aan de boeg van het schip.” Schelderaad”, zegt Frederik Roose. “Zij gaven ons waar PRECISIEWERK devolle inzichten mee. En de wetenschappelijke resul taten van onze onderzoeken worden steevast gedeeld Die verschillende methodes zijn geen overbodige luxe. met de Commissie Monitoring Westerschelde, een groep “We geven de aannemer heel precieze aanwijzingen over onafhankelijke experts.” de manier waarop en de plek waar er gestort moet wor den”, zegt Jürgen Suffis, projectingenieur bij MOW. “Sinds De beun van de Pallieter vult zich op een nieuwe bagger de derde Scheldeverruiming doen we aan flexibel storten. locatie intussen weer met zand. Ondertussen varen grote Het principe is dat er zoveel mogelijk op de plaatranden containerschepen voorbij. Dankzij de baggeractiviteiten gestort wordt, vervolgens in de hoofdgeul en ten slotte kunnen zij hier vlot navigeren.

Kapitein Gunnar De Paepe overloopt de baggerlocaties met Elke Rombaut en Manu Florus van DEME.

22 SCHELDEMAGAZINE BOUWEN AAN GEMEENSCHAPPELIJKE KENNISBASIS MET LANGETERMIJNPERSPECTIEF NATUUR

Meer inzicht in Scheldenatuur

inds dit jaar maken beleidsmakers, natuurbescher mers, landbouwers, werkgevers en havenbedrijven Splannen voor een systeemanalyse van de toestand van de natuur in het Schelde-estuarium: de eerste stap van het Langetermijnperspectief Natuur (LTP-N). “Met het LTP-N krijgen we inzicht in het ecologische systeem. Dat is noodza kelijk om robuuste en veerkrachtige natuur te ontwikkelen.”

SCHELDEMAGAZINE 23 BOUWEN AAN GEMEENSCHAPPELIJKE KENNISBASIS MET LANGETERMIJNPERSPECTIEF NATUUR

Het Schelde-estuarium is goed estuarium is complex én heel (Provincie Zeeland), Nederlands voor 62.000 hectare aan zeld veel spelers zijn betrokken partij. voorzitter van de projectgroep: zame natuur. Grote delen ervan We doen dus een beroep op alle “Met die analyse kunnen we onder zijn omwille van hun bijzondere relevante stakeholders, uit de zoeken of de Scheldenatuur zich karakter beschermd als Natura Schelderaad en daarbuiten. Denk voldoende robuust en veerkrachtig 2000-, vogelrichtlijn- of habitat maar aan landbouwers, milieu- en ontwikkelt. We focussen daarbij op richtlijngebied. En toch staat de natuurbeschermers, havenbedrij biotische factoren, zoals het aantal Scheldenatuur onder druk. Geen ven, vertegenwoordigers van de bodemdieren, en abiotische com wonder dus dat de VNSC van scheepvaart, werkgevers en over ponenten, zoals de morfologie van natuur een speerpunt maakte in heden. De VNSC is initiatiefnemer de rivier.” haar Agenda voor de Toekomst. en faciliteert het proces. Samen In 2018 wil de projectgroep de Het strategisch langetermijnper bespreken we hoe de natuur in het systeemanalyse afronden. “We spectief dat ze wil uitwerken, krijgt Schelde-estuarium er vandaag stellen dan een advies op aan het sinds begin dit jaar vorm in de pro uitziet en hoe ze zich verder zou Ambtelijk College van de VNSC”, jectgroep Langetermijnperspectief kunnen ontwikkelen.” legt Vincent Klap uit. “Dat advies Natuur (LTP-N) en via de interactie ROBUUST EN VEERKRACHTIG moet richting geven aan het ver met de stakeholders. volgtraject van het Langetermijn De projectgroep werkt volop aan “Er zitten heel wat partijen rond perspectief Natuur. Het omvat een een systeemanalyse van de toe de tafel voor de opmaak van het beschrijving van de toestand en de stand van de natuur in het hele LTP-N”, zegt Vlaams voorzitter van ontwikkeling van de Scheldenatuur, Schelde-estuarium, inclusief de de projectgroep Jannie Dhondt benoemt mogelijke knelpunten en monding en de Vlakte van de Raan (De Vlaamse Waterweg nv). “Dat geeft een eerste zicht op de aanpak en met specifieke aandacht voor is geen toeval: het ecologisch daarvan.” de Westerschelde. Vincent Klap functioneren in het Schelde KENNISBASIS

De projectgroep LTP-N werkt sinds september dit jaar in verschillende sessies aan de voorbereiding van een systeemanalyse die ze samen met de stakeholders zal uitvoeren. De grutto heeft de unieke omstandigheden van een Dat gebeurt op basis van afspraken leefgebied als dat aan de die tijdens het voortraject wer Schelde nodig. den vastgelegd. Jannie Dhondt: “Begin dit jaar hebben we in twee workshops een plan van aanpak opgesteld. Daarin hebben we afge sproken hoe we willen samenwer ken. We hechten erg veel belang aan een gemeenschappelijke kennisbasis. Daarom krijgen alle stakeholders de mogelijkheid om volwaardig deel te nemen aan het proces. Om de efficiëntie te verho gen neemt een kerngroep van zes tot acht stakeholders het voortouw bij de organisatie van de bijeen komsten en de voorbereiding van teksten. Inhoudelijke deskundigen ondersteunen hen: zo garanderen we de wetenschappelijke juistheid en kwaliteit van het werk.”

24 SCHELDEMAGAZINE BOUWEN AAN GEMEENSCHAPPELIJKE KENNISBASIS MET LANGETERMIJNPERSPECTIEF NATUUR

STAKEHOLDERS AAN HET WOORD Brainstormen over natuur tijdens een van de voorbereidende workshops. oor het Langetermijnper spectief Natuur nemen zo’n veertig partijen uit V staan. Voor ons is het een uitstekend voor gebreid de tijd om elkaars stand beeld van een gezonde symbiose tussen punten én de mening van experts natuurlijke en andere belangen.” over natuur te leren kennen. Robert Kwak (Vogelbescherming Neder- land): “In Noordwest-Europa is het Hoe verloopt dat proces? Twee Schelde-estuarium een uniek ecologisch stakeholders getuigen. systeem en een onmisbaar leef- en trek gebied voor vogels. Als vogelbeschermers vinden we het erg belangrijk om mee te Sofie Coppens (Alfaport-Voka): “Toen we denken over manieren om die habitat te de uitnodiging kregen om te participeren versterken. Wat ons betreft mag voor aan het LTP-N, wisten we meteen dat we het LTP-N ook gerust wat concreter over mee wilden nadenken over de toestand van oplossingen nagedacht worden. De eco de natuur in het Schelde-estuarium. We logische toestand van het systeem werd stappen met een open vizier in het proces. al erg uitgebreid omschreven, bijvoor Maar we hebben wel een duidelijke visie beeld ten tijde van de Langetermijnvisie op het evenwicht in het Schelde-estua Schelde-estuarium in 2001. We willen rium. Wat ons betreft moet de nautische sneller schakelen en nadenken over maat toegankelijkheid gevrijwaard blijven, met regelen.” voldoende aandacht voor een robuuste “Waar wij zoal aan denken? Het ecologi natuur.” sche systeem moet het uitgangspunt zijn “Het is niet meer dan logisch dat de focus voor de ontwikkelingen rond de Wester van het LTP-N vooral op de Westerschelde schelde. Het biedt ook op economisch vlak komt te liggen. Vlaanderen staat dankzij enorme troeven. Denk maar aan recreatie het Sigmaplan al wat verder op het vlak van mogelijkheden, die vandaag nauwelijks natuurontwikkeling. Tijdens de voorberei benut worden. En zorg voor een gezond dende workshops hebben we aangegeven systeem. Anders schaad je ook de econo dat de principes waarop het Sigmaplan mische belangen en gooi je het kind met gestoeld is niet ter discussie kunnen het badwater weg.”

SCHELDEMAGAZINE 25 KUNSTMATIGE EILANDEN roedvogels hebben het moei lijk. Omdat kustecosystemen GEVEN BEDREIGDE Ben natuurlijke oevers onder BROEDVOGELS EEN ZETJE druk staan, vinden onder meer lepe laar, visdief en dwergstern steeds minder mogelijkheden om hun kroost groot te brengen. Natuurorganisa ties, overheden en bedrijven helpen hen een handje met kunstmatige broedeilanden. Ver weg van roofdie ren als de vos en menselijke versto ring kunnen ze in alle rust broeden. Een blik op vier broedeilanden in het broedeilanden4 X Schelde-estuarium.

ZWIN VOOR? Alle beschermde broedvogelsoorten: visdief, dwergstern, grote stern, kluut, kokmeeuw, zwartkopmeeuw, scholekster en bontbekplevier.

WAAR? Eén eiland in het huidige Zwin, een ander in het nieuwe stuk dat erbij komt Broedvogels met de uitbreiding. broeden hier 1SINDS WANNEER? naast elkaar en Het eiland in het huidige Zwin ligt er sinds 2013. Het nieuwe eiland wordt geven elkaar voltooid tegen 2019. steun. De kok- GROOTTE? meeuw jaagt Het huidige eiland is ongeveer 2,5 hectare groot, het toekomstige wordt 3,5 hectare. bijvoorbeeld roofdieren weg. MATERIAAL? Beide eilanden zijn zandophogingen. Om het broedsel te beschermen Daarom zoeken tegen roofdieren, wordt het waterpeil rond het reeds aangelegde eiland visdieven zijn kunstmatig op peil gehouden. De eilanden worden gemaaid en af en toe gezelschap op: wordt de bovenste zandlaag omgekeerd of afgegraven en opnieuw voor zien van schelpen: daardoor blijft het zand kaal genoeg. Zo hebben broed ze weten dat vogels het graag. hun kroost er DOOR WIE? veilig is. Het Agentschap voor Natuur en Bos legde de eilanden aan in het kader van het LIFE-natuurproject ZTAR. Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek Hannah Van Nieuwenhuyse, staat in voor de monitoring van de kustbroedvogels. De West-Vlaamse Agentschap voor Natuur Intercommunale volgt de evolutie van de vegetatie en de overige fauna op. en Bos

26 SCHELDEMAGAZINE CLUSTER KALKENSE MEERSEN VOOR? De lepelaar. SPUIKOM VAN DOW De lepelaar is al WAAR? gespot in Paarde-

VOOR? In het rietatol van Paardeweide. weide, maar Diverse kustvogels, in het bijzon der de visdief. SINDS WANNEER? het is nog even Februari 2017. WAAR? wachten tot hij 3GROOTTE? In de spuikom van chemiebedrijf hier ook nestelt. 10 m². DOW Benelux, vlak bij de Braak We hopen dat 2mankreek. MATERIAAL? we hem kunnen Kunststoffen blokken, bedekt met takken, gras en riet. SINDS WANNEER? verleiden met het Het eiland werd net voltooid: ruim Het vlottende eiland is met een paal verankerd in de op tijd voor het komende broed bodem, maar beweegt dankzij een ketting mee met het broedeiland. seizoen in april. veranderende waterpeil in het overstromingsgebied. Zo raakt het broedsel niet overspoeld. Dominiek Decleyre, GROOTTE? Agentschap voor Natuur en DOOR WIE? Bos, en Michaël Crapoen, vzw 225 m². Durme Vzw Durme legde het eiland aan, zorgt voor het onder MATERIAAL? houd en organiseert vogeltellingen. Doorlatend worteldoek met een laag grind en kokkelschelpen. Omdat het eiland verankerd is aan een uitschuifbare constructie, NOORD-BEVELAND drijft het niet weg en overstroomt VOOR? het niet als het waterpeil in de De visdief. spuikom stijgt of zakt. WAAR? DOOR WIE? In de Inlaag Oesterput op Noord-Beveland. DOW legde het broedeiland aan met hulp van Stichting Land SINDS WANNEER? schapsbeheer Zeeland en de Begin 2016. Zeeuwse Milieufederatie in het 4 GROOTTE? kader van het Interreg-project 120 m². 2BConnect. In dat Europese pro ject werken 26 partners in de MATERIAAL? grensstreek België-Nederland aan Het eiland is een nieuw ontworpen constructie van aan elkaar gekop meer biodiversiteit op bedrijven pelde kunststof elementen van elk 100 bij 50 centimeter groot. Zo kan terreinen. het eiland gemakkelijk gedemonteerd, uitgebreid en onderhouden wor den. Dankzij een flexibele bodemverankering stijgt en zakt het eiland mee met het waterpeil. Het broedeiland is bedekt met grind en schelpen. Een opstaande gaasrand langs de kanten houdt de jongen op het droge.

DOOR WIE? Het Zeeuwse Landschap heeft het eiland aangelegd met de steun van de Stichting Kustbroedvogelfonds. Vlak bij de spuikom ligt de Wester- Sinds dit jaar doen we extra onderzoek schelde. De visdief naar het broedsucces: we weten nu ook kan daar volop hoeveel jongen er uitvliegen. Het afgelopen voedsel vinden voor seizoen brachten de visdieven dertig van zijn jongen. de honderd uitgebroede jongen succesvol Melissa Ernst, Zeeuwse groot: een mooi resultaat! Milieufederatie Wannes Castelijns, Het Zeeuwse Landschap

SCHELDEMAGAZINE 27 De voortgangsrapportage focust onder meer op de morfologie van de Schelde.

EXPERTS BUIGEN ZICH OVER T2015

Tweede evaluatierapportage VAN HET SCHELDE-ESTUARIUM in de maak

oeveel krabben huizen er in de Westerschelde? En zijn er meer of minder vissen in de Zeeschelde dan Hzes jaar geleden? Het zijn geen quizvragen, maar enkele voorbeelden uit het arsenaal aan parameters waar mee onderzoekers uitspraken kunnen doen over de natuur, veiligheid en toegankelijkheid van het Schelde-estuarium. De antwoorden op de vragen gieten ze in een alomvattend rapport: de evaluatierapportage van het Schelde-estuarium of de T2015. Volgend jaar verschijnt die rapportage voor de tweede keer.

28 SCHELDEMAGAZINE EXPERTS BUIGEN ZICH OVER T2015

De evaluatie valt onder de verantwoordelijkheid van dataverzameling van het Vlaams-Nederlandse monito de projectgroep Evaluatie en Rapportage, onderdeel ringprogramma MONEOS. Een dergelijke precieze bena van de VNSC-werkgroep Onderzoek & Monitoring. Ann dering bestaat maar voor heel weinig gebieden. Maar we Govaerts van het Departement Mobiliteit en Openbare blijven streven naar een verbetering van ons instrumen Werken is Vlaams projectleider van de werkgroep: “We tarium. Regelmatig stellen we vast dat de methodiek ontwikkelden een evaluatiemethodiek om de toestand onvolkomenheden bevat. Soms zijn de gebruikte criteria van het Schelde-estuarium zo objectief mogelijk te niet ideaal of zijn de aangeleverde data niet geschikt beoordelen. Daarvoor maken we gebruik van zeven indi voor toepassing op de bestaande evaluatiemethodiek. catoren die ons meer vertellen over de natuur, de veilig Voorlopig is het bijvoorbeeld moeilijk om uitspraken te heid en de toegankelijkheid. Aan elk van die indicatoren doen over het voorkomen van krabben, omdat er nog hebben we parameters gekoppeld. Als de parameters geen specifieke bemonstering loopt. Soms is de ver goed scoren, hoeft het beleid niet aangepast te worden. gelijking met de vorige evaluatierapportage ook lastig Scoren ze slecht, dan bepalen we de oorzaak van de omdat monitoringmethodes door de jaren heen veran negatieve beoordeling om gericht te kunnen ingrijpen. deren. We hebben bijvoorbeeld geen ankerkuildata voor Als we die niet meteen kunnen vinden, starten we verder vissen in de T2009, maar wel in de T2015. Dat maakt het onderzoek op.” lastig om trends vast te pinnen. Om die onvolmaakthe den zoveel mogelijk te vermijden, levert het consortium STREEFDOELEN EN TRENDS

Met de parameters beoordelen onderzoekers de toe stand in het Schelde-estuarium op twee niveaus. “Enerzijds willen we weten hoe het systeem het doet ten opzichte van de streefdoelen die het beleid vooropge steld heeft”, zegt Gerrit Burgers van Rijkswaterstaat, Nederlands projectleider van de projectgroep Evaluatie Onderzoekers in de weer met en Rapportage. “Maar we kijken ook naar trends: hoe fuiken op de Schelde. scoorde een parameter vroeger? Doet hij het vandaag beter of slechter? Daarvoor vergelijken we de resultaten met die van de T2009, de vorige evaluatierapportage die zes jaar geleden is verschenen.”

BROEDVOGELS EN ZEEHONDEN

Een consortium bestaande uit HKV - Lijn in Water, Antea Group en Bureau Waardenburg stelt de evaluatie rapportage op. “Alle technische parameters zijn intus sen geanalyseerd”, weet Ann Govaerts. “Ze zijn samen gevat in het analyserapport, waarover de onafhankelijke experts van de Commissie Monitoring Westerschelde positief advies hebben uitgebracht. Uit het analyse rapport kunnen we al eerste resultaten afleiden. We zien bijvoorbeeld een sterke achteruitgang in het aantal broedvogels, zoals de scholekster. De zeehonden daar entegen doen het goed: zij winnen al enkele jaren ter rein. Het consortium onderzoekt in het evaluatierapport de verbanden tussen die waarnemingen en ingrepen en ontwikkelingen in het Schelde-estuarium. Dat rapport ligt er eind dit jaar. Tegen het midden van 2018 volgt een toegankelijke samenvatting voor een breed publiek.”

DE EVALUATIE EVALUEREN

De opdracht stopt niet bij het afleveren van de analyse en de evaluatie. Gerrit Burgers: “Onze evaluatiemetho diek is een solide tool die gebaseerd is op de uitstekende

SCHELDEMAGAZINE 29 EXPERTS BUIGEN ZICH OVER T2015

midden 2018 ook een evaluatie van de evaluatiemetho diek op. De nodige input krijgen ze van beleidsmakers, “HET RESULTAAT VAN onderzoekers en experts.” EEN PRODUCTIEVE CENTRALE POSITIE SAMENWERKING” De evaluatierapportage blijft op die manier een levend instrument, dat mee-evolueert met de stand van het onderzoek. “Met de T2015 geven we een volledig e T2015 wordt opgesteld door beeld van het systeem en hoe het functioneert”, zegt Ann Govaerts. “Daarmee ondersteunen we niet alleen HKV - Lijn in Water, Antea Group beleidsvragen, maar voeden we ook ander onderzoek. en Bureau Waardenburg. Het Andere projectgroepen, zoals Flexibel Storten, doen D een beroep op onze rapportage om hun eigen studies consortium doet daarvoor een beroep te onderbouwen. Op die manier nemen we een centrale op alle betrokken onderzoekers bin plaats in binnen de werkgroep Onderzoek & Monitoring.” nen de VNSC-werkgroep Onderzoek & Monitoring. In september 2017 vond een workshop plaats als doorstart voor de opmaak van het evaluatierapport. Een verslag van een productieve ontmoeting. DE 7 indicatoren

Leden van de projectgroep Evaluatie en Rappor VAN DE EVALUATIE tage, externe experts en onderzoekers uit andere projectgroepen brengen een dag lang kennis en RAPPORTAGE kritische inzichten bij elkaar op uitnodiging van de projectleiders en het consortium dat de evaluatie rapportage uitvoert. “Door samen te discussiëren DYNAMIEK WATERBEWEGING over gegevens zoals bodemdiertellingen, water 1 standmetingen en ontwikkelingen in de morfologie komen we meer te weten over hoe het systeem als BEVAARBAARHEID geheel functioneert”, zegt Gerrit Burgers. “In deze 2 workshop lichten we de bevindingen toe, ontmas keren we zwakke plekken in de methodiek en boren PLAAT- EN GEULSYSTEMEN we de kennis van alle aanwezigen aan.” 3

KRUISBESTUIVING WATERKWALITEIT Een productieve werkwijze, vindt Ann Govaerts. 4 “Door regelmatig van gedachten te wisselen tij dens workshops zoals deze, houdt het consortium LEEFOMGEVING de vinger aan de pols. De opdrachtnemer krijgt 5 een beter inzicht in de beschikbare kennis en kan rekening houden met kritische opmerkingen op de FLORA EN FAUNA evaluatiemethodiek. Omgekeerd weten onderzoe 6 kers beter wat ze kunnen verwachten van de rap portage, juist omdat ze zo goed betrokken werden. ECOLOGISCH FUNCTIONEREN Bij de volgende evaluatie, de T2021, gaan we zeker 7 weer op zoek naar die vruchtbare kruisbestuiving.”

30 SCHELDEMAGAZINE Deze grensoverschrijdende fusie is een mijlpaal. Wat zijn de belangrijkste drijfveren voor deze operatie?

Daan Schalck: “Vandaag opereren beide havenbedrijven al in één eco nomisch gebied met gelijkaardige strategieën. Maar als we de krach CEO’s Jan Lagasse en Daan ten bundelen, kunnen we meer Schalck bij de ondertekening werkgelegenheid en welvaart creë van de fusieverkenning. ren dan apart. Daarvoor gaan we op gelijkwaardige basis de fusie aan: elke partner brengt 50 procent in.”

Jan Lagasse: “Je ziet overal een HAVEN GENT EN ZEELAND SEAPORTS trend naar meer consolidatie. Daarnaast verandert de rol van een BUNDELEN KRACHTEN havenbedrijf steeds meer. Vroeger besteedden we vooral gronden uit, vandaag zijn we onder meer actief in de energietransitie en bouwen we mee aan een industriële symbiose. Als gecombineerde haven hebben we voldoende schaalvoordeel om Met de fusie creëren aan die trends te beantwoorden, onder meer door onze specialisa we welvaart en ties nog beter uit te spelen.” Zijn er ook uitdagingen? werkgelegenheid Jan Lagasse: “Het belangrijkste aandachtspunt zijn de cultuur verschillen. Daar moeten we aan werken, zonder de focus op onze klanten te verliezen.”

5000 EXTRA JOBS

Wat is de ambitie met de fusie?

aar verwachting keuren de aandeelhou Daan Schalck: “We fuseren niet ders en personeelsvertegenwoordigingen voor onszelf, maar voor onze klan ten en de maatschappij. De fusie is tegen 8 december de fusieovereenkomst dus meer dan een efficiëntieslag. tussen het Gentse Havenbedrijf en Zeeland In ons gezamenlijk strategisch plan legden we onder meer onze Seaports goed. Dat betekent groen licht duurzaamheidsdoelstellingen en Nvoor een bedrijfscombinatie met grensoverschrijdend belangrijke streefcijfers vast. We havengebied. Scheldemagazine zat aan tafel met CEO’s willen 70 miljoen ton overslag voor de zeevaart realiseren binnen vijf Jan Lagasse en Daan Schalck, die het gecombineerde jaar: 8 miljoen meer dan vandaag. havenbedrijf straks samen leiden. Bovendien gaan we voor vijfduizend extra rechtstreekse en onrecht streekse jobs in het havengebied

SCHELDEMAGAZINE 31 HAVEN GENT EN ZEELAND SEAPORTS BUNDELEN KRACHTEN

tegen 2022. En de toegevoegde lijdt onder congestieproblemen Daan Schalck: “Bovendien is het waarde willen we met 10 procent en kan schepen met een bepaalde een mooi symbool voor een unieke verhogen.” diepgang of breedte niet aan. De Europese samenwerking.” Nieuwe Sluis lost al die problemen Jan Lagasse: “Dat is onze absolute Als alles volgens plan verloopt, op – op de kwestie van de diepgang prioriteit. Zodra de fusie een feit is, start het fusiebedrijf op 1 janu- na. Maar dankzij de fusie kunnen we zitten we in de top 3 van Europese ari 2018. Welke stappen volgen schepen met een grotere diepgang havens inzake toegevoegde waarde daarna? veel planmatiger verdelen, zodat en in de top 10 inzake goederen het niet nodig is dat ze allemaal tot Daan Schalck: “In het voorjaar van overslag via zeevaart.” in Gent varen.” 2018 wordt naar verwachting het Hoe wilt u die nieuwe positie Vlaamse Havendecreet gewijzigd, MEDEZEGGENSCHAP bestendigen? wat nodig is om de fusie mogelijk te De fusiehaven krijgt de vorm van een maken. Maar de start van de coör Daan Schalck: “We kunnen het eco Europese vennootschap als holding dinerende taken hoeft daarop niet nomische weefsel verder verster voor de twee havenbedrijven. Welke te wachten.” ken dankzij de fusie. Zo beschikken voordelen biedt dat? we over voldoende terreinen om Jan Lagasse: “Op 1 januari start te ontwikkelen. Dat is noodzakelijk Jan Lagasse: “De Europese Unie een integratietraject van vijf jaar voor de groei van een havenbedrijf.” heeft die rechtsvorm gecreëerd waarin we de organisatie, proces om grensoverschrijdende samen sen en cultuur op elkaar afstem Jan Lagasse: “De ons omringende werkingen als de onze mogelijk te men. Tegelijk houden we onze wereldhavens tonen bovendien maken. Bovendien laat een Europese externe focus: we ondersteunen interesse om de samenwerking uit vennootschap toe om de vennoot bedrijven, bezoeken samen beurzen te bouwen en ons te gebruiken als schapsorganen zelf te modelleren. Zo en gaan op economische missie hub voor short-sea-container- en hoeven we niet terug te vallen op een met onze klanten.” binnenvaartcontainerfaciliteiten.” nationaal model. Deze rechtsvorm Daan Schalck: “En dan is er nog verplicht ons ook om medezeggen de Nieuwe Sluis in Terneuzen. Het schap voor de werknemers te organi huidige complex is verouderd, seren: dat vinden we erg belangrijk.”

Alle lichten staan op groen voor een eengemaakt havenbedrijf.

32 SCHELDEMAGAZINE VNSC KORT

Polders van Kruibeke feestelijk ingehuldigd

Zestien jaar: zo lang duurde het om het grootste in- en uitwateringssluizen. Bij elk hoogwater zijn de overstromingsgebied van Vlaanderen te voltooien. Kruibeekse ‘watervallen’ goed voor een spectaculair Het gecontroleerde overstromingsgebied werd al schouwspel. in 2015 in gebruik genomen, maar voor de volle De Polders van Kruibeke bieden niet alleen bescher dige afwerking was het wachten tot juni van dit jaar. ming tegen overstromingen, ze zijn ook de thuishaven Toen werden de Polders van Kruibeke officieel inge van heel wat vogels. De gevarieerde natuurinrichting huldigd. De Vlaamse ministers Ben Weyts en Joke trekt met weidevogelgebied, rietkragen en bos onder Schauvliege woonden de feestelijkheden bij. Voor het meer ralreigers, kluten en scholeksters aan. eerst stroomde Scheldewater door de gloednieuwe

Vlaams- Nederlandse afspraken OVER TRANSPORTKABELS ONDER WESTERSCHELDE

Met een officieel besluit, ondertekend door ministers Ben Weyts en Henk Kamp, maakten Vlaanderen en Nederland in Havenhelden maart 2017 nadere afspraken over de SPELEN TROEVEN UIT aanleg van vier transportkabels onder de Westerschelde. Die kabels verbinden een De haven van Antwerpen barst van het potentieel. Dui windmolenpark voor de kust van Zeeland zenden vrijwilligers, werknemers en bewoners zetten met een energiestation in Borssele. De zich dagelijks in voor een beter havengebied. Ze bren aansluiting kadert in Net op Zee, een gen bezoekers in contact met havenwerkers, bieden netaansluiting voor offshore windparken overnachtingen aan in B&B’s of gidsen natuurfanaten met twee transformatorplatformen. langs zeldzame orchideeën. Na intensief overleg bereikten de Sinds deze zomer zet de Vlaamse overheid die ‘haven Vlaamse en Nederlandse overheid, het helden’ in de kijker met een campagne. Daarmee stimu Havenbedrijf Antwerpen en TenneT een leert ze de ontwikkeling van de haven van Antwerpen, akkoord over de diepteligging en de met als einddoel een gezond evenwicht tussen de haven dekkingsgraad van de kabels. Die komen en haar omgeving. De speerpunten van die strategie: diep genoeg te liggen, zodat schepen er meer jobs, een aangename woonomgeving, innovatieve zo weinig mogelijk hinder van ondervin landbouw, natuur en milieu in evenwicht, een duurzame den. Het eerste transformatorplatform, mobiliteit en een flinke portie beleving en erfgoed. Laat Borssele Alpha, moet in 2019 klaar zijn. u inspireren op www.havenhelden.be of nomineer zelf Borssele Beta volgt in 2020. Samen zijn een havenheld die bijdraagt aan de ontwikkeling van het de platformen goed voor twee keer 700 havengebied! megawatt aan windenergie.

SCHELDEMAGAZINE 33 LIVING LAB Scheldedelta Onze kusten en landschappen beschermen tegen de klimaatverandering, dat doen we met de natuur. Dat is het idee achter eco-engineering of ‘bouwen met de natuur’, het principe waarbij natuurlijke materialen, organismen en vegetaties worden ingezet om ecosystemen te creëren die natuur én maatschappij ten goede komen.

In juni dit jaar werd op initiatief van de Delta Academy, onderdeel van HZ University of Applied Sciences, het Living Lab Eco-Engineering Scheldedelta gelanceerd. Tijdens een werkconferentie gingen onderzoekers, beleidsmakers en studenten in gesprek over nieuwe kennis en concrete projecten voor een veerkrachtige Scheldedelta. Er zijn onder meer plannen gesmeed om

de CO2-uitstoot van zandsuppleties te verminderen en big data te gebruiken voor het beheer van haven-, natuur- en landbouwgebieden.

Strekdammen stimuleren bodemleven WESTERSCHELDE één In Baalhoek en Knuitershoek vinden bodemdieren opnieuw een van 28 bedreigde thuis. Sinds deze zomer temperen vijf nieuwe strekdammen Europese habitats er de stroomsnelheden van de Westerschelde. Dat was nodig omdat de brute kracht van de rivier de bodem te sterk weg Dit jaar lanceerde de Europese Commis spoelde. De strekdammen zorgen voor een luwer klimaat, waarin sie voor het eerst een lijst van bedreigde slib kan bezinken en slikken kunnen ontstaan. Bodemdiertjes zijn habitats. Zulke rode lijsten bestaan al dol op slikken en trekken op hun beurt zeldzame vogels als stelt langer voor dier- en plantensoorten en zijn lopers, wulpen en rosse grutto’s aan. belangrijk voor het werk van beleidsmakers en natuurbeschermers. Het gloednieuwe Met de strek overzicht bevat voornamelijk graslanden, dammen in de moerassen en gebieden langs rivieren. buitendijkse gebie Estuaria als de Westerschelde en de Eems den Baalhoek en prijken ook op het lijstje. Knuitershoek komt er 57 hectare laag Driehonderd experts uit heel Europa dynamische getij werkten vier jaar lang aan het overzicht dennatuur bij. De van bedreigde leefgebieden. Beleidsma aanleg van de dam kers kunnen het gebruiken om concrete men maakt deel beschermingsmaatregelen uit te werken, uit van het natuur aanvullend op de maatregelen uit het herstelprogramma beschermingsprogramma Natura 2000. Zo Westerschelde, dat wil de Europese Commissie de achteruit in totaal goed is gang van soorten en habitats tegen 2020 voor 600 hectare een halt toeroepen. nieuwe natuur.

34 SCHELDEMAGAZINE 14¬01 Storm Dieter houdt aardig huis, maar overstromingsgebieden rond de Schelde vangen DIT WAS het water op.

2017 24¬01 De VNSC geeft met een brede 29¬03 groep stakeholders de aftrap voor het Langetermijnperspectief Vlaanderen en Nederland leggen in een Natuur. besluit hun nadere afspraken vast over de transportkabels onder de Westerschelde.

08¬04 01¬06 De Vlaamse Regering onderzoekt met het complex Nieuwe strekdammen in Baalhoek en project ‘Extra containerbehandelingscapaciteit’ Knuitershoek leggen het fundament voor hoe de Antwerpse haven kan blijven groeien. 57 hectare nieuwe getijdennatuur in de Westerschelde.

21¬06 24¬06 De werkgroep Onderzoek & Monitoring gaat met stakeholders in gesprek over de De Polders van Kruibeke sedimentstrategie. worden feestelijk ingehuldigd in aanwezigheid van ministers Joke Schauvliege 31¬08 en Ben Weyts. In Antwerpen gaat de aanleg van de vernieuwde Scheldekaaien van start. 08¬09 De bouw van de Nieuwe Sluis Terneuzen wordt gegund aan het consortium Sassevaart.

05¬12 De VNSC organiseert haar zesde Scheldesymposium.

SCHELDEMAGAZINE 35 MIJLPALEN

VOOR In 2018 maakt de VNSC de balans op van het eerste onder zoeksprogramma van de Agenda voor de 2018 Toekomst. In overleg met de stakeholders wordt bekeken welke aanbevelingen daar uit volgen voor het beleid en beheer van het Schelde-estuarium. Daar wordt ook De projectgroep Langetermijnperspectief de evaluatierapportage T2015 bij betrok Natuur gaat grondig ken die in 2018 wordt opgeleverd. Van die aan de slag met rapportage wordt een publieksvriendelijke de analyse van (de samenvatting gemaakt. ontwikkeling van) de toestand van de natuur in het Schelde- estuarium. In 2005 sloten Vlaanderen en Nederland het ‘Verdrag inzake de samenwerking ten aanzien van het beleid en beheer in het Schelde-estuarium’. Die samenwerking wordt conform de De VNSC gaat met de stake verdragsbepalingen holders in gesprek over een voor de tweede keer vernieuwde aanpak voor een geëvalueerd in 2018. langetermijnperspectief voor de toegankelijkheid van het estuarium, nu de capaci teitsstudie is stopgezet.