TEMSE Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan
ONTWERP Tekstbundel
184620\rap\ GRSTemse_ontwerp_d_tekst.doc
Gemeentebestuur Temse Kamiel Wautersstraat 9 9140 Temse Grontmij Stedenbouw & Bouw Gent, juni 2007
Uitgave dd. d juni 2007 Opgesteld door Michel Deveen Gecontroleerd door Rik Houthaeve Geautoriseerd door Rik Houthaeve dossiernummer 184620
Gezien en voorlopig goedgekeurd door de gemeente- Zegel van de gemeente raad in zitting van 28 augustus 2006
De Secretaris, De Burgemeester, L. VERHULST L. DE RYCK
Gezien en definitief aangenomen door de gemeente- Zegel van de gemeente raad in zitting van 21 mei 2007
De Gemeentesecretaris, De Burgemeester, L. VERHULST L. DE RYCK
Het college van Burgemeester en Schepenen verklaart Zegel van de gemeente dat onderhavig GRS voor eenieder ter inzage heeft gelegen van 22 september 2006 tot 20 december 2006
De Gemeentesecretaris, De Burgemeester, L. VERHULST L. DE RYCK
Verantwoordelijke ruimtelijke planners,
Christophe Cneut Rik Houthaeve
Inhoudsopgave
INFORMATIEF DEEL
1. Inleiding ...... 12
1.1 Structuurplanning, een proces van visie en beleidsvorming ...... 12 1.2 Het ruimtelijk structuurplan als kader voor ruimtelijke ontwikkelingen...... 12 1.3 Structuurplanning: een proces op drie sporen ...... 13 1.4 Het proces...... 14 1.4.1 Ambtelijke werkgroep (AW) ...... 14 1.4.2 Stuurgroep (SG)...... 14 1.4.3 Bevolking (BV)...... 15 1.4.4 Gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening (GECORO)...... 15 1.4.5 Structureel overleg (SO) ...... 15 1.4.6 Gemeenteraad (GR) ...... 15 1.4.7 Het college van Burgemeester en Schepenen (CBS)...... 15 1.5 Inhoud van de nota ...... 16 1.6 Het gevoerde ruimtelijke beleid...... 16
2 Basisgegevens over Temse ...... 17
2.1 Situering van Temse ...... 17 2.2 Algemeenheden omtrent Temse...... 18 2.3 Temse cijfermatig vergeleken ...... 19 2.3.1 Bevolking ...... 19 2.3.2 Bebouwingsdichtheden...... 19 2.3.3 Ruimtegebruik...... 20 2.3.4 Arbeidsmarkt...... 20
3 Historische schets ...... 21
4 Planningscontext ...... 24
4.1 Ruimtelijke Plannen...... 24 4.1.1 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen...... 24 4.1.2 Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost Vlaanderen ...... 27 4.1.3 Gemeentelijke ruimtelijke plannen...... 34 4.1.4 Streefbeeld N16...... 35 4.2 Juridische plannen ...... 36 4.2.1 Gewestplan...... 36 4.2.2 Ruimtelijke uitvoeringsplannen ...... 37 4.2.3 Algemene plannen van aanleg ...... 38 4.2.4 Bijzondere plannen van aanleg...... 38 4.2.5 Beschermde monumenten, landschappen en dorpsgezichten ...... 41 4.2.6 Gebieden met een andere bescherming...... 43 4.3 Sectorale studies en beleidsdocumenten...... 45
@ Grontmij 4
4.3.1 Omgaan met sectorale plannen bij de opmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan...... 45 4.3.2 Landschapsatlas...... 45 4.3.3 Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan...... 47 4.3.4 Studie Landelijk gebied Temse (SLG) ...... 48 4.3.5 Mobiliteitsplan...... 49 4.3.6 Het provinciaal fietsroutenetwerk...... 49 4.3.7 Woonbehoeftestudie...... 50 4.3.8 Studie naar de bebossingmogelijkheden van het Waasland ...... 50 4.3.9 Sigmaplan...... 51 4.3.10 Scheldecharter...... 52 4.3.11 Deelbekkenbeheersplan Barbierbeek en Ledebeek & Durme...... 52 4.3.12 Watertoets ...... 53 4.3.13 Gemeentelijk erosiebestrijdingsplan ...... 54 4.3.14 Voetwegelplan ...... 56 4.3.15 Gemeentelijke beheersplannen ...... 56
5 Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau...... 57
5.1 Inleiding...... 57 5.2 Macroniveau...... 57 5.2.1 Open ruimte structuur ...... 58 5.2.2 Nederzettingsstructuur...... 59 5.2.3 Economische structuur ...... 59 5.2.4 Lijninfrastructuur ...... 60
6 Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau ...... 61
6.1 Bestaande structuur van de open ruimte ...... 61 6.1.1 Het fysisch systeem als basis van de open ruimte structuur ...... 61 6.1.2 Bestaande landschappelijke structuur ...... 64 6.1.3 Bestaande natuurlijke structuur ...... 69 6.1.4 Bestaande agrarische structuur...... 76 6.1.5 Trends, knelpunten en potenties in de open ruimte structuur...... 80 6.2 Bestaande nederzettingsstructuur...... 86 6.2.1 Definitie – omschrijving...... 86 6.2.2 Algemeen...... 86 6.2.3 Elementen van de ruimtelijke nederzettingsstructuur ...... 87 6.2.4 Trends, knelpunten, en potenties in de nederzettingsstructuur ...... 91 6.3 Bestaande economische structuur...... 94 6.3.1 Algemeen...... 94 6.3.2 Industrie...... 94 6.3.3 Handel en diensten...... 97 6.3.4 Trends, knelpunten en potenties in de economische structuur...... 98 6.4 Bestaande toeristische en recreatieve structuur ...... 100 6.4.1 Inleiding ...... 100 6.4.2 Algemene beschrijving van de toeristisch recreatieve structuur...... 100 6.4.3 Trends, knelpunten en potenties in de toeristisch recreatieve structuur ....103 6.5 Bestaande verkeer en vervoersstructuur ...... 105 6.5.1 Algemeen...... 105 6.5.2 Elementen van de verkeers en vervoersstructuur ...... 106 6.5.3 Trends, knelpunten en potenties in de verkeers en vervoersstructuur...... 108
@ Grontmij 5
7 Taakstelling ...... 111
7.1 Taakstelling en behoefte wonen tot 1/1/2008...... 111 7.1.1 Uitgangspunten...... 111 7.1.2 Taakstelling...... 112 7.1.3 Juridische woningvoorraad en reserve...... 115 7.1.4 Demografische evolutie ...... 116 7.1.5 Huidig woningbestand...... 118 7.1.6 Woningbehoefte...... 123 7.1.7 Woningaanbod...... 124 7.1.8 Confrontatie taakstelling en woningaanbod op 1/1/2001 ...... 129 7.2 Taakstelling en behoefte wonen na 1/1/2007...... 130 7.2.1 Beleid wonen in het stedelijk gebied Temse...... 130 7.2.2 Gefaseerd ontwikkelen van de gebieden voor wonen ...... 130 7.3 Programmatie wonen na 2012 ...... 134 7.4 Taakstelling en behoefte bedrijvigheid...... 136 7.4.1 Economisch profiel...... 136 7.4.2 Behoeftebepaling...... 139
8 Interpretatie van de bestaande ruimtelijke structuur: opdeling in 4 deelruimten ...... 142
8.1 De stedelijke ruimte Temse...... 143 8.2 Dorpenband ...... 143 8.3 Bolle akkergebied...... 143 8.4 De vallei van Schelde en Durme...... 143
RICHTINGGEVEND DEEL
1 Algemene visie op de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Temse145
2 Ruimtelijke concepten...... 147
3 Synthese van de gewenste ruimtelijke structuur voor Temse...... 148
3.1 Versterking van de bestaande nederzettingsstructuur ...... 148 3.2 Vrijwaren en kwalitatief uitbouwen van de aanwezige open ruimte ...... 149 3.3 Uitbouw van de gewenste verkeersstructuur...... 149 3.4 Versterking van de economische structuur ...... 149
4 Ontwikkelingsperspectieven voor de deelruimten...... 150
4.1 Inleiding...... 150 4.2 Deelruimten...... 150 4.2.1 De stedelijke ruimte Temse ...... 150 4.2.2 Dorpenband...... 152 4.2.3 Bolle akkergebied ...... 154 4.2.4 De vallei van Schelde en Durme...... 155
@ Grontmij 6
5 Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren...... 156
5.1 Gewenste open ruimtestructuur ...... 156 5.1.1 Algemeen...... 156 5.1.2 Gewenste landschappelijke structuur ...... 156 5.1.3 Gewenste natuurlijke structuur ...... 164 5.1.4 Gewenste agrarische structuur...... 169 5.1.5 Mogelijke acties binnen de gewenste open ruimte structuur ...... 173 5.2 Gewenste nederzettingsstructuur...... 175 5.2.1 Visie...... 175 5.2.2 Doelstellingen ...... 178 5.2.3 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven...... 180 5.2.4 Mogelijke acties binnen de gewenste nederzettingsstructuur...... 198 5.3 Gewenste economische structuur...... 202 5.3.1 Algemeen...... 202 5.3.2 Gewenste ruimtelijke structuur voor de industrie ...... 202 5.3.3 Gewenste ruimtelijke structuur voor de handel en diensten ...... 208 5.3.4 Mogelijke acties binnen de gewenste economische structuur ...... 211 5.4 Gewenste toeristisch recreatieve structuur...... 213 5.4.1 Visie en doelstellingen ...... 213 5.4.2 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven...... 214 5.4.3 Mogelijke acties binnen de gewenste toeristisch recreatieve structuur...... 221 5.5 Gewenste verkeer en vervoersstructuur ...... 223 5.5.1 Visie en doelstellingen ...... 223 5.5.2 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven...... 226 5.5.3 Mogelijke acties binnen de gewenste verkeers en vervoersstructuur...... 236
6 Watertoets...... 238
BINDEND DEEL
1 Inleiding ...... 241
2 Selecties van structuurbepalende elementen ...... 242 2.1 Deelruimten...... 242 2.2 Gewenste open ruimte structuur ...... 242 2.2.1 Selecties van de gewenste landschappelijke structuur...... 242 2.2.2 Selecties van de gewenste natuurlijke structuur...... 244 2.2.3 Selecties van de gewenste agrarische structuur...... 245 2.3 Gewenste nederzettingsstructuur...... 245 2.4 Gewenste ruimtelijk economische structuur...... 246 2.5 Gewenste toeristisch recreatieve structuur...... 246 2.6 Gewenste verkeers en vervoersstructuur ...... 248
3 Acties en maatregelen...... 249 3.1 De gewenste open ruimte structuur ...... 249 3.2 De gewenste nederzettingsstructuur...... 249 3.3 De gewenste ruimtelijk economische structuur...... 249 3.4 De gewenste verkeersstructuur...... 250
@ Grontmij 7 Kaartenlijst (in bijlage)
Kaart 1: Situering Temse 17 Kaart 2: Gewestplan 36 Kaart 3: Situering contouren BPA’s 38 Kaart 4: Beschermde dorpsgezichten en landschappen 42 Kaart 5: Vogel en Habitatrichtlijngebieden 43 Kaart 6: Ankerplaatsen, relictzones, punt en lijnrelicten 45 Kaart 7: Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau 57 Kaart 8: Reliëfkaart 62 Kaart 9: Bodemkaart 63 Kaart 10: Bestaande waterlopen en –vlakken 64 Kaart 11: Bestaande landschappelijke structuur 65 Kaart 12: Bestaande natuurlijke structuur 69 Kaart 13: Bestaande agrarische structuur 78 Kaart 14: Bestaande nederzettingsstructuur 87 Kaart 15: Bestaande structuur van Temse centrum 87 Kaart 16: Bestaande stuctuur van Tielrode 89 Kaart 17: Bestaande stuctuur van Elversele 89 Kaart 18: Bestaande stuctuur van Steendorp 90 Kaart 19: Bestaande stuctuur van Velle 90 Kaart 20: Bestaande stuctuur van Kettermuit 90 Kaart 21: Bestaande stuctuur van Vierstraat en Kromme Notelaar 90 Kaart 22: Bestaande economische structuur 94 Kaart 23: Bestaande toeristisch recreatieve structuur 100 Kaart 24 Bestaande verkeer en vervoersstructuur 105 Kaart 25: Niet uitgeruste bouwgrondreserve in woon en woonuitbreidingsgebied 115 Kaart 26 Sociale woningbouw 121 Kaart 27: Synthese bestaande ruimtelijke structuur 142 Kaart 28: Synthese gewenste ruimtelijke structuur 148 Kaart 29: Gewenste ruimtelijke structuur voor de stedelijke ruimte Temse 150 Kaart 30: Gewenste ruimtelijke structuur voor de dorpenband 152 Kaart 31: Gewenste ruimtelijke structuur voor het bolle akkergebied 154 Kaart 32: Gewenste ruimtelijke structuur voor de vallei van Schelde en Durme 155 Kaart 33: Gewenste landschappelijke structuur 158 Kaart 34: Gewenste natuurlijke structuur 165 Kaart 35: Gewenste agrarische structuur 170 Kaart 36: Gewenste nederzettingsstructuur 181 Kaart 37: Woningprogrammatie 181
Kaart 38: Gewenste economische structuur 202 Kaart 39: Gewenste toeristisch recreatieve structuur 213 Kaart 40: Gewenste structuur verkeer en vervoer – verblijfsgebieden en wegenselecties 227 Kaart 41: Gewenste structuur verkeer en vervoer – vrachtverkeer 232 Kaart 42: Gewenste structuur verkeer en vervoer – openbaar vervoer 233 Kaart 43: Gewenste structuur verkeer en vervoer – langzaam verkeer 234
@ Grontmij 9 Figurenlijst
Figuur 1: Situering deelgemeenten binnen Temse 17 Figuur 2: Ruimtelijke visie op Vlaanderen 24 Figuur 3: Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost Vlaanderen: Globale ontwikkelingsvisie 27 Figuur 4: Stroomschema streefbeeld N16 (AWV Antwerpen) 35 Figuur 5: Afbakening regionaalstedelijk gebied Sint Niklaas 37 Figuur 6: Situering RUP's Grote Eenheid Natuur 44 Figuur 7: Provinciaal fietsroutenetwerk 50 Figuur 8: Aanduiding van de potentiële overstromingsgebieden 51 Figuur 9: Deelbekkenbeheersplan Barbierbeek en Ledebeek en Durme 53 Figuur 10: Overstromingsgebieden en risicozones 54 Figuur 11: Dwarsdoorsnede doorheen het Waasland 59 Figuur 12: Opdeling in landschapskundige eenheden 65 Figuur 13: Structurerende reliëfelementen in Temse 66 Figuur 14: Aaneengesloten T vormig gebied van bebouwing 86 Figuur 15: Situering bestaande bedrijventerreinen in Temse 94 Figuur 16: Hypothetische afbakening stedelijk gebied Temse 114 Figuur 17: Opdeling naar deelruimten 142 Figuur 18: Algemene visie 145 Figuur 19: Toeristisch recreatieve netwerken tussen Temse en de dorpen Tielrode en Steendorp 216 Figuur 20: Ontwikkelingsperspectief N16 229 Figuur 21: Ontwikkelingsperspectief N41 230 Figuur 22: Overstromingsgebieden en risicozones 238
@ Grontmij 10
INFORMATIEF DEEL
@ Grontmij 11 INFORMATIEF DEEL Inleiding 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 1 Inleiding
1.1 Structuurplanning, een proces van visie- en beleidsvorming
Structuurplanning is de soort van ruimtelijke planning die momenteel gehanteerd wordt in Vlaanderen. Het wordt gezien als een middel om tot een goed ruimtelijk beleid te komen.
In het document Structuurplanning: een handleiding voor de gemeenten (AROHM, Afde ling Ruimtelijke Planning, 1994) staat structuurplanning omschreven als ‘een dynamisch en continu proces van visie en beleidsvorming met betrekking tot de kwaliteit van de ruimte en de realisatie ervan’.
De structuurplanning situeert zich m.a.w. op het domein van de beleidsvoorbereiding: ze is gericht op de voorbereiding van de beleidsdoelstellingen en op het onderzoek en de toetsing ervan aan de beschikbare middelen.
1.2 Het ruimtelijk structuurplan als kader voor ruimtelijke ontwikkelingen
Het ruimtelijk structuurplan is het resultaat van een structuurplannings proces.
Het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening vormt de juridische basis voor de opmaak van ruimtelijke structuurplannen. Dit decreet is, in licht gewijzigde vorm, in werking getreden op 1 mei 2000.
Artikel 18 van het decreet stelt het volgende: ‘Onder ruimtelijk structuurplan wordt verstaan een beleidsdocument dat het kader aangeeft voor de gewenste ruimtelijke structuur. Het geeft een langetermijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied in kwestie. Het is erop gericht samenhang te brengen in de voorbereiding, de vaststelling en de uitvoering van beslissingen die de ruimtelijke ordening aanbelangen.’
Het geheel van de ruimtelijke ordening wordt als volgt gekaderd (art. 4): ‘De ruimtelijke ordening is gericht op een duurzame ruimtelijke ontwikkeling waarbij de ruimte beheerd wordt ten behoeve van de huidige generatie, zonder dat de behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang gebracht worden. Daarbij worden de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten gelijktijdig tegen elkaar afgewogen. Er wordt rekening gehouden met de ruimtelijke draagkracht, de gevolgen voor het leefmilieu en de culturele, economische en sociale gevolgen. Op deze manier wordt gestreefd naar ruimtelijke kwaliteit.’
In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan is het ruimtelijk voorkomen één van de basisgegevens. Het volledige gemeentelijke structuurplanningsproces zal dan ook een sterk ruimtelijke invalshoek kennen. Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan is bedoeld om het kader te creëren, waarbij een duidelijke ruimtelijke toekomstvisie bepaalt wat waar kan, zonder bepaalde sectoren te benadelen.
@ Grontmij 12 INFORMATIEF DEEL Inleiding 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Artikel 3 van het decreet bepaalt dat ‘de ruimtelijke ordening van het Vlaams Gewest, de provincies en de gemeenten wordt vastgelegd in ruimtelijke structuurplannen, ruimtelijke uitvoeringsplannen en verordeningen.
Het decreet bepaalt verder dat het structuurplan moet bestaan uit drie delen: • het informatief gedeelte, met de bestaande ruimtelijke structuur, de problemen en potenties, de trends en prognoses; • het richtinggevend gedeelte, met de gewenste ruimtelijke structuur; • het bindend gedeelte, dat het kader levert voor de uitvoerende maatregelen waarmee men de gewenste ruimtelijke structuur wil realiseren.
Het ruimtelijk structuurplan is slechts bindend voor de overheid, maar nooit voor de bewoner. Structuurplannen kunnen geen beoordelingsgrond vormen voor stedenbouwkundige en verkavelingsaanvragen of voor stedenbouwkundige attesten.
Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan wordt vastgelegd voor een termijn van vijf jaar, maar het blijft in ieder geval van kracht totdat het door een nieuw definitief gemeentelijk ruimtelijk structuurplan is vervangen.
1.3 Structuurplanning: een proces op drie sporen
De omzendbrief RO 97/02 van 14 maart 1997 over het gemeentelijk structuurplanningsproces (B.S. 28.03.1997) geeft aan dat het ruimtelijk structuurplan niet een doel op zich is, maar slechts een van de producten in een continu proces voor een goed ruimtelijk beleid: ‘Het ruimtelijk beleid moet evenzeer gericht zijn op het procesmatige (het plannings en besluitvormingsproces en de betrokkenheid van alle partners).’
In de aangehaalde Handleiding voor gemeenten wordt een aanpak voorgesteld waarbij gelijktijdig op drie sporen wordt gewerkt: • werken aan een lange termijnvisie op de gewenste ontwikkeling van de gemeente; • inpikken op dringende problemen en kansen; • creëren van een maatschappelijk draagvlak.
Werken aan een langetermijnvisie is structureel bezig zijn vanuit een algemene visie op kwaliteit en duurzaamheid. Deze werkwijze, ook wel lineair planningsproces genoemd, wordt gekenmerkt door een analytische en geïntegreerde aanpak hetzij vanuit concrete problemen hetzij vanuit een veeleer abstracte benadering op basis van waarden en normen van de gewenste ruimtelijke ontwikkeling. Inpikken op dringende problemen en kansen is strategisch werken aan knelpunten en mogelijkheden die zich voordoen en niet kunnen wachten tot de langetermijnvisie is uit gewerkt. Het spreekt vanzelf dat deze bottom up benadering moet gebaseerd zijn op de detectie van de aanwezige ruimtelijke kwaliteiten, en de intenties met betrekking tot een duurzame ontwikkeling niet mag hypothekeren. Op deze wijze zal het concreet werken aan knelpunten en mogelijkheden ook de visie op lange termijn mee helpen tot stand brengen. Beide werkwijzen of sporen zijn derhalve als complementair te beschouwen.
Het creëren van een maatschappelijk draagvlak door te werken met de bevolking heeft als doel: • de plannen en voorstellen inhoudelijk te verbeteren en ze een hogere realiteitswaarde te geven omwille van het feit dat ze op die manier worden geïnspireerd en gedragen door de bevolking; @ Grontmij 13 INFORMATIEF DEEL Inleiding 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc • een draagvlak te creëren; • een bijdrage te leveren tot een meer democratische en open samenleving; • bevolkingsgroepen te sensibiliseren voor ruimtelijke kwaliteit en een verantwoord ruimtelijk beleid; • een ‘contract’ tussen bevolking en overheid tot stand te brengen.
Dit spoor doet de inzichten in het ruimtelijk gebeuren, de invloed erop en de verantwoordelijkheid ervoor bij de verschillende groepen in de bevolking toenemen. In die zin kan men hier spreken van emancipatorisch werk. Maar tegelijk is dit spoor een politiek proces, dat de geloofwaardigheid van beleid en administratie kan versterken.
1.4 Het proces
Communicatie en overleg vormen, naast de eigenlijke planvorming, een fundamenteel onderdeel van het structuurplanningsproces.
De communicatie rond het GRS verloopt door het raadplegen van de ambtelijke werkgroep (AW), de stuurgroep (SG), de bevolking (BV), de gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening (GECORO), het structureel overleg (SO), het college van burgemeesters en schepenen (CBS) en de gemeenteraad (GR).
1.4.1 Ambtelijke werkgroep (AW)
De ambtelijke werkgroep is belast met de inhoudelijke planvorming van het structuurplan. Het is de motor van het planningsproces en formuleert bevindingen, visies en concepten.
De ambtelijke werkgroep bestaat uit een delegatie van het College van Burgemeester en Schepenen, een aantal ambtenaren van de gemeentelijke dienst voor ruimtelijke ordening en de opdrachthouder.
1.4.2 Stuurgroep (SG)
De stuurgroep is het forum waar de georganiseerde bevolking op gemeentelijk niveau rechtstreeks in dialoog kan treden met de beleidsverantwoordelijken en de deskundigen. De stuurgroep brengt advies uit over de visies, conceptelementen en voorstellen in de verschillende stappen van het planningsproces. Om de besluitvorming te optimaliseren worden aan de stuurgroep afgeronde plandocumenten ter bespreking voorgelegd. De stuurgroep wordt in de loop van het proces diverse malen uitgenodigd op een vergadering en wordt dan verzocht om haar advies te geven over de voorgelegde documenten.
De stuurgroep bestaat uit een delegatie van het College van Burgemeester en Schepenen, een aantal ambtenaren van de gemeentelijke dienst voor ruimtelijke ordening, een afvaardiging van de leden van de gemeenteraad, een afvaardiging van de leden van de GECORO en de opdrachthouder.
Op volgende data vond een stuurgroep plaats: 9 december 2003 en 16 maart 2005.
@ Grontmij 14 INFORMATIEF DEEL Inleiding 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 1.4.3 Bevolking (BV)
Het overleg met de bevolking zorgt ervoor dat elke geïnteresseerde bewoner op de hoogte blijft van het structuurplanningsproces. De door de bevolking verstrekte informatie, ideeën en verwachtingen kunnen verwerkt worden in het structuurplan.
Tijdens het openbaar onderzoek, na de voorlopige goedkeuring van het ontwerp structuurplan, wordt een info en inspraakvergadering gehouden voor de bevolking, zoals voorzien in het decreet.
1.4.4 Gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening (GECORO)
De GECORO speelt in de formele procedure een belangrijke rol in de verzameling en verwerking van de bezwaren en de adviezen over het ontwerp structuurplan. Deze formele procedure wordt beschreven in het decreet op de ruimtelijke ordening.
Ook tijdens de informele procedure wordt de GECORO reeds betrokken bij het planningsproces: in de stuurgroep zetelt een afvaardiging van de GECORO.
1.4.5 Structureel overleg (SO)
Het structureel overleg (SO) betreft het overleg met de hogere administraties en instanties. Het heeft plaats vóór de beslissingsmomenten over afgewerkte documenten en heeft tot doel na te gaan of de gevolgde werkwijze conform is met het decreet op de ruimtelijke ordening. Het structureel overleg moet tevens waken over de afstemming tussen het Ruimtelijk Structuurplan Temse enerzijds en het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost Vlaanderen anderzijds. Er wordt structureel overleg voorzien op 2 momenten in de informele procedure (cfr. om zendbrief RO 97/02 over het gemeentelijk structuurplanningsproces): na de opmaak van de startnota en vóór de voorlopige vaststelling van het ontwerp structuurplan door de gemeenteraad.
Op volgende data vond een structureel overleg plaats: 18 februari 2003 en 26 april 2005.
1.4.6 Gemeenteraad (GR)
De gemeenteraad keurt formeel de opgemaakte documenten goed.
Ook tijdens de informele procedure wordt de GR reeds betrokken bij het planningsproces: in de stuurgroep zetelt de afgevaardigde van de GR.
1.4.7 Het college van Burgemeester en Schepenen (CBS)
Het college van Burgemeester en Schepenen geeft advies over essentiële schakels in het proces en keurt de tussentijdse, afgewerkte documenten goed. Het voorontwerp werd continu opgevolgd door de bevoegde schepen.
@ Grontmij 15 INFORMATIEF DEEL Inleiding 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 1.5 Inhoud van de nota
Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan wordt opgebouwd uit een informatief, een richtinggevend en een bindend gedeelte.
Deel 1, het informatief gedeelte bevat informatie over de bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente, over de toekomstige ruimtebehoeften en over de bestaande plannen voor het grondgebied van de gemeente.
Deel 2, het richtinggevend gedeelte geeft de doelstelling en prioriteiten weer van de gemeente inzake ruimtelijke ordening en bevat een beschrijving van de gewenste ruimtelijke structuur en van de maatregelen, middelen, instrumenten en acties tot de uitvoering ervan. De gemeente mag bij het nemen van beslissing niet afwijken van het richtinggevend gedeelte, tenzij omwille van onvoorziene ontwikkelingen van de ruimtelijke behoefte van de verschillende maatschappelijke activiteiten of omwille van dringende sociale, economische of budgettaire redenen.
Deel 3, het bindend gedeelte bevat de onderdelen van het ruimtelijk structuurplan die bindend zijn voor de gemeente.
1.6 Het gevoerde ruimtelijke beleid
Reeds in de jaren 1994 werd in Temse het structuurplanningsproces gestart. In samenspraak met de andere gemeenten van het Waasland werd een structuurplan voorbereid op intergemeentelijk niveau door het Seminarie voor Survey en Ruimtelijke Planning (RUG) onder leiding van prof. Allaert. De doelstelling was om samen tot een overeenstemming te komen omtrent een aantal beleidsvragen en doelstellingen met betrekking tot grensoverschrijdende ruimtelijke structuren. Op 20 december 1996 werd dit Gemeentelijk Structuurplan voor Temse afgerond , maar het document is nooit ter goedkeuring aan de gemeenteraad voorgelegd, omdat een gezamenlijk bovengemeentelijk structuurplan niet in de toenmalige wetgeving was voorzien.
In 1996 maakte Entraf NV en Adviesbureau voor Verkeer en Mobiliteit in opdracht van het gemeentebestuur van Temse een verkeersstudie op. De Verkeersstudie Temse werd niet ter goedkeuring voorgelegd aan de gemeenteraad omdat zij een aantal elementen bevatte waarmee het gemeentebestuur het niet eens was. De studie bestaat uit vier deelrapporten, nl. een ongevallenanalyse, een knelpuntennota, wensstructuur en maatregelen. Om de plannen van aanleg die dienden opgemaakt te worden voor de herontwikkeling van de site van de voormalige Boelwerf (= ‘de Zaat’ ) te kaderen in een globale visie op de ruimtelijke ontwikkeling van de ganse gemeente, werd in de afgelopen 5 jaar gewerkt met een ‘masterplan’ dat door het College van Burgemeester en Schepenen is besproken en aanvaard als toetsingskader, in afwachting van een structuurplan conform de decretale bepalingen. Dit plan schept het kader voor de verschillende projecten in de gemeente met betrekking tot de herwaardering van de stadskern en de kernen van de verschillende deelgemeenten. Ook alle projecten met een ruimtelijke impact worden aan dit kader getoetst.
@ Grontmij 16 INFORMATIEF DEEL Basisgegevens over Temse 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 2 Basisgegevens over Temse
2.1 Situering van Temse
Temse is gelegen in het oosten van de provincie Oost Vlaanderen binnen het arrondissement Sint Niklaas. Temse behoort tot het Waasland. In het zuiden en het oosten begrenst de Schelde Temse en scheidt ze zo ook de gemeente van de provincie Antwerpen.
Temse is gunstig gelegen ten opzichte van verschillende grootstedelijk centra, hetgeen de economische positie van de gemeente meebepaalt. Zo is Temse gelegen tussen Antwerpen enerzijds en Gent anderzijds, alsook tussen de regionale steden Sint Niklaas en Mechelen en nabij de kleinere goed uitgeruste steden Lokeren en Dendermonde. De E17 verbindt Temse met Antwerpen en Gent. De N16 en de N41 verzorgen de ontsluiting met Mechelen, Dendermonde en Sint Niklaas.
Kaart 1: Situering Temse
De omringende gemeente van Temse zijn: Beveren in het noorden, Kruibeke in het noordoosten, Bornem in het zuiden, Hamme in het zuidwesten, Waasmunster in het westen en Sint Niklaas in het noordwesten.
De fusiegemeente omvat: • Temse met het eraan versmolten Hollebeek, gegroeid als vestiging aan de Schelde en bekend omwille van zijn scheepsbouw, • Elversele, het landelijke straatdorp aan de Durme, • Steendorp, steenbakkersgemeente en bakermat van vele schippersgezinnen, • Tielrode, steenbakkersdorp aan de samenvloeiing van Schelde en Durme.
Figuur 1: Situering deelgemeenten binnen Temse
@ Grontmij 17 INFORMATIEF DEEL Basisgegevens over Temse 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 2.2 Algemeenheden omtrent Temse
In de tweede helft van de 19 e eeuw ontwikkelde Temse zich tot een belangrijk industriecentrum, o.m. gestimuleerd door de aanleg van de spoorlijn Mechelen – St. Niklaas – Terneuzen en de uitbreiding van de stoombootvaart op de Schelde. In 1828 stichtte Bernard Boel er een scheepsbouwwerf.
Temse beschikt over een vrij behoorlijk voorzieningenniveau. Het wordt beschouwd als een nederzetting welke beschikt over een aanbod aan voorzieningen dat de vergelijking kan doorstaan met dat in de kleinste steden, maar de invloedssfeer reikt niet verder dan de eigen deelgemeenten. Temse wordt volgens de nederzettingsstructuur van het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost Vlaanderen daarom als “een zelfvoorzienende kern” beschouwd.
Belangrijk in dit verband zijn o.m. de industriezone T.T.S. langsheen de E17 en de N16, het handels en dienstverleningsapparaat in het centrum met zijn verschillende markten, het station, het ziekenhuis Maria Middelares, het cultureel centrum, de bibliotheek, het sportcentrum en de (lagere en middelbare) scholen. Temse functioneert hiermee op niveau van de verschillende deelgemeenten binnen de gemeente.
Belangrijk voor Temse was de textielindustrie. Tot op heden is ook invloed van de steenbakkerij en vooral de watergebonden bedrijvigheid bepalend voor de ontwikkeling van Temse. Momenteel is er nog één watergebonden bedrijf aanwezig na het verdwijnen van de Boel scheepswerf dat een bovengemeentelijke uitstraling bezat. De ruimtelijk functionele ontwikkeling van Sint Niklaas in zuidelijke richting en die van Temse in noordelijke richting heeft geleid tot een quasi aaneengesloten as van economische bedrijvigheid tussen St. Niklaas en Temse. Deze as maakt deel uit van een groter geheel dat zich uitstrekt langsheen de N16 tot Mechelen.
Temse situeert zich als werkgelegenheidsknooppunt geënt op een bundeling van evenwijdige infrastructuren m.n. de N70, spoorlijn Gent – Antwerpen en de E17, in het spanningsveld tussen de grootsteden Antwerpen en Gent.
Landschappelijk situeert Temse zich binnen de entiteit van het Land van Waas. Het is gelegen in een landschappelijk bijzonder waardevol valleigebied van de aan getijden onderhevige Schelde, welke momenteel vooral aan economisch belang heeft ingeboet. De Schelde en Durme hebben naast een grote natuur en landschapswaarde vooral een grote toeristisch recreatieve waarde. Het landschap van Temse kenmerkt zich door de cuesta met een typisch coulisselandschap en door de aanwezigheid van bolle akkers.
@ Grontmij 18 INFORMATIEF DEEL Basisgegevens over Temse 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 2.3 Temse cijfermatig vergeleken
2.3.1 Bevolking
Temse telde op 1 januari 2005, 26.255 inwoners. Een groot deel hiervan, nl. 15846, woont in de kern van Temse, met 6.997 in het centrum, 4.210 in de wijk Hollebeek, en 4.639 in de wijk Cauwerburg. Daarnaast zijn er, van groot naar klein, Tielrode met 3.503, Steendorp met 3.103, Elversele met 2.336 inwoners. De kleinste woonconcentratie situ eert zich in Velle met 1.467 inwoners.
Temse heeft een totale oppervlakte van 3.991 ha 87 a en 3 ca. Het grondgebied is inge deeld in volgende deelgemeenten :
Tabel 1: Oppervlakte (bron: gemeentelijke brochure ‘Temse in vogelvlucht’).
Deelgemeenten Oppervlakte Temse 2243 ha 50 a 00 ca Steendorp 506 ha 84 a 67 ca Tielrode 743 ha 00 a 38 ca Elversele 498 ha 51 a 98 ca
2.3.2 Bebouwingsdichtheden
Tabel 2: Dichtheden (bron: http://statbel.fgov.be)
Cijfers 1/1/2003 Aantal inw. Oppervl. km² Dichtheid Vlaanderen 5.995.553 13.522 443,4 Oost-Vlaanderen 1.370.136 2.982 459,4 Arrond. Sint-Niklaas 225.826 475 475,8 Temse 25.980 40 650,8 Beveren 45.178 150 300,8 Kruibeke 14.730 33 440,7 Lokeren 37.043 68 548,8 Sint-Gillis-Waas 17.441 55 317,2 Sint-Niklaas 68.663 84 819,4 Stekene 16.791 45 374.8
Temse kent na Sint Niklaas de hoogste dichtheid binnen het arrondissement Sint Niklaas. Alsook ligt de dichtheid in Temse hoger dan het gemiddelde van Oost Vlaanderen en zelfs van Vlaanderen. De hoogste dichtheden binnen de gemeente zijn terug te vinden in het centrum van Temse, dat ongeveer 1/3 van de bevolking omvat. Sommige delen van het centrum (Eekhoutdries Volksplaats en Heilig Hart) halen momenteel dichtheden van meer dan 25 woningen/ha. De gemiddelde dichtheid van de statistische sectoren die behoren tot het hypothetische stedelijke gebied bedraagt 12.2 woningen/ha. Daarnaast omvat ook deelgebied Hollebeek ca. 1/5 van het aantal inwoners. Tielrode en Steendorp kennen een dichtheid van max. 20 woningen/ha. In Elversele bedraagt deze dichtheid max. 15 woningen/ha.
@ Grontmij 19 INFORMATIEF DEEL Basisgegevens over Temse 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 2.3.3 Ruimtegebruik
Tabel 3: Evolutie van bebouwde en onbebouwde oppervlakte in ha. (bron: NIS, FOD Economie, KMO, middenstand en economie 25/11/2005) TEMSE Arr. St. Niklaas Beb. opp. Onbeb. opp. % beb/onbeb Beb. opp. (ha) Onbeb. opp. % beb/onbeb. (ha) (ha) (ha) 1985 1023 2968 34,5% 8893 38567 23,1% 1995 1246 2745 45,4% 11557 35903 32,2% 2000 1353 2638 51,3% 12384 35075 35,3% 2005 1331 2661 50,0% 12908 34551 37,4%
In 2005 is er in Temse een totale bebouwde oppervlakte van 933ha + 398ha, dit is ongeveer de helft van de totale oppervlakte. De bebouwde oppervlakte van Temse is procentueel groter dan die van het arrondissement Sint Niklaas. Binnen de bebouwde ruimte van Temse wordt ongeveer 14,9% als industriebebouwing gekarteerd, wat redelijk hoog is aangezien het arrondissementsgemiddelde maar 10,8%bedraagt in 2005.
Tabel 4: Evolutie van het bodemgebruik van de bebouwde oppervlakte (bron: NIS, FOD Economie, KMO, middenstand en economie 25/11/2005) Beb. Opp. (ha) Opp. appartementen en buildings (ha) Huizen, hoeven & bijgebouwen (ha) Industriegebouwen (ha) Handelsgebouwen (ha) Openbare gebouwen – erediensten (ha) Welzijn, gezondheid, onderwijs & cultuur, sport & ontspanning (ha)
1985 1023 8,2 390,9 164,2 20,4 27,2 32,9 1995 1246 11,7 504,6 239,0 24,9 27,2 50,8 2005 1331 19,9 587,2 198,7 26,9 41,6 54,9 %Toename t.o.v. 1985 +30,1% +142,7% +50,2% +21,0% +31,9% +52,9% +66,9%
2.3.4 Arbeidsmarkt
Temse biedt 8102 arbeidsplaatsen en dit in 1743 ondernemingen. (bron: NIS, FOD Economie, KMO, middenstand en economie 25/11/2005). De functionele binding tussen Temse en de Schelde manifesteerde zich ruimtelijk in de aanwezigheid van de voormalige Boel scheepswerf en kadegebonden bedrijvigheid. De woonkern heeft zich rond deze scheepswerf en kadebedrijvigheid ontwikkeld. Door de aanleg van de E17 en de N16 heeft de bedrijvigheid in Temse zich ook in noordelijke richting ontwikkeld op het bedrijventerrein T.T.S. Momenteel blijkt deze weggebonden bedrijvigheid economisch belangrijker en leefbaarder dan de destijds in grote mate aanwezige watergebonden activiteiten.
De werkgelegenheidscoëfficiënt (cfr. maatschappelijke context) vormt een indicatie van de mate waarin een gemeente als een centrum van tewerkstelling fungeert, Sint Niklaas en Temse scoren hierin boven het gemiddelde voor het Waasland.
@ Grontmij 20 INFORMATIEF DEEL Historische schets 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 3 Historische schets
De eerste bewoning is ontstaan op de hoger gelegen gedeelten langsheen de Schelde. Deze hoger gelegen zeer vruchtbare gronden bieden immers bescherming tegen overstromingen, terwijl drinkwater zich in de onmiddellijke omgeving bevindt. Daarnaast biedt deze ligging potenties voor de visserij en voor het winnen van klei en zavel.
Reeds in de 13 de eeuw vormde de kerngemeente Temse een welvarende gemeenschap. In 1264 kreeg de gemeente een weekmarkt, die in 1519 door Karel V hernieuwd en uitgebreid werd met een jaarmarkt. Tot 1460 werd Temse beheerd door een riddervoogd in naam van de Blandinusabdij. In 1491 kocht Roeland Lefèvre, eerste wereldlijke heer, de burcht en de heerlijkheid, die tot de Franse Revolutie door zijn opvolgers werden beheerd. De burcht werd in 1783 afgebroken en vervangen door een kasteel in classicistische stijl, dat op zijn beurt werd gesloopt in 1965.
Het versnipperde landschap bepaalt reeds van oudsher de eigenheid van het Waasland. Dit komt tot uiting in de perceelsstructuur (ontelbare kleine percelen), in het zeer dicht en diffuus wegennet zonder hiërarchie en in het groot aantal gelijkwaardige kernen. Gehuchten, lintbebouwing en verspreide bebouwing komen overal voor.
Ten tijde van Ferraris (1777) werd het landschap van Temse hoofdzakelijk gevormd door landbouw. Uit de kaart van die periode blijkt zelfs dat ca. 90% van het grondgebied bestond uit cultuurland, meestal met hagen omgeven. Hiertussen situeren zich van noord naar zuid verschillende gelijkwaardige bomenlanen, waarlangs zich verspreide bebouwing situeert. De bebouwing concentreert zich in Temse, dat het uiterlijk heeft van een dorp aan de Schelde. De eerste sporen van bewoning aan de Schelde gaan zelfs terug tot in de Steentijd. Vervolgens is ook de deelkern Elversele duidelijk waarneembaar, Tielrode en Steendorp omvatten slecht enkele woningen, waarbij Steendorp meer wordt gekenmerkt als een woningconcentratie langs de Schelde.
Langsheen de Schelde en Durme komt een brede strook voor welke vooral als moeras wordt aangeduid. Opvallend hierbij is de veel sterkere meandering van de Durme, waarbij ook een brede vallei behoort. De huidige loop van de Schelde in de buurt van Temse werd vermoedelijk slechts kort vóór 1240 gevormd n.a.v. de 3de Duinkerkse transgressie. Vóór deze datum was de zgn. Oude Schelde de voornaamste stroom, maar door het dichtslibben van de verbinding met de huidige Schelde verloor zij tussen 1240 en 1318 haar functie als verkeersader. In 1322 werd de Oude Schelde definitief afgedamd; het restant treft men nog aan in Weert te Bornem (Weert maakte tot 1783 deel uit van Temse).
Eveneens een belangrijk structuurbepalend element voor Temse vormt de radiale verbinding met de vroegere Romeinse Heerbaan, welke de verbinding vormt tussen Antwerpen en Gent. Ook de verbinding langs de Schelde via Burcht, Kruibeke, Rupelmonde, Temse, Elversele, Waasmunster en Lokeren is van belang.
Rond het midden van de 19 e eeuw verloor de Heirbaan Antwerpen Gent zijn betekenis door de latere N70 als verbinding tussen Antwerpen Gent en door de spoorlijn Antwerpen Gent. Ook wordt een verbinding gelegd van Sint Niklaas naar Hamme door de bebouwingsconcentratie van Elversele via een brug over de Durme.
@ Grontmij 21 INFORMATIEF DEEL Historische schets 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc In 1830 kwam de Belgische Staat tot stand, die in een eerste periode geregeerd werd door een liberale burgerij. Tijdens deze periode vond de eerste industriële revolutie plaats in België. In Wallonië ontstond een belangrijke ijzer en staalnijverheid rond het steenkoolbekken, terwijl zich in Vlaanderen een moderne textielindustrie ontwikkelde, vooral in Gent. Ook de Antwerpse haven kende in deze periode een forse groei. Vlaanderen bleef in deze periode echter hoofdzakelijk een agrarisch gebied.
De industrialisatie heeft het traditionele agrarische landschap ingrijpend en onomkeerbaar veranderd. De nieuwe productiewijze heeft geleid tot een snelle verstedelijking rond de industriële centra en tot de aanleg van nieuwe infrastructuur, noodzakelijk voor het transport van goederen en arbeidskrachten. Als gevolg hiervan ontstond een belangrijke polarisatie tussen de industriële stedelijke centra enerzijds en de agrarische gebieden anderzijds.
Ook Temse ontwikkelde zich in de tweede helft van de 19 e eeuw tot een belangrijk industriecentrum, o.m. gestimuleerd door de aanleg van de spoorlijn Mechelen – St. Niklaas – Terneuzen en de uitbreiding van de stoombootvaart op de Schelde. In 1828 stichtte Bernard Boel er een scheepsbouwwerf, welke gedurende anderhalve eeuw een zeer belangrijke werkgever voor de inwoners van Temse zal zijn.
Eind 19 e eeuw ontstonden op verschillende plaatsen in Oost Vlaanderen kleine en middelgrote textielfabrieken waaronder in Temse. De Schelde vormde hierbij een belangrijk aantrekkingspunt.
In de 20 ste eeuw vinden de grootste wijzigingen in het landschap plaats. In Vlaanderen werden bijna evenveel gebouwen opgetrokken als in alle voorgaande periodes samen. De intense bouwactiviteiten gingen gepaard met een aantal kwalitatieve aspecten die leidden tot een exponentieel stijgend ruimtegebruik: toenemende grootschaligheid, vrijstaande plaatsing van afzonderlijke gebouwen, doorgedreven scheiding van functies en spreiding van activiteiten over het territorium.
Deze periode van intense bebouwingsactiviteit had in Temse een uitbreiding van Temse naar het noorden tot gevolg; eerst vrij geconcentreerd westwaarts van de N16 en daarna ook oostwaarts. Het oostwaarts gedeelte nl. Hollebeek hoorde morfologisch bij het centrum tot de aanleg van de N16 de huidige doorsnijding bepaalde. Hierdoor is de kern van Temse grotendeels ‘misgroeid’ rond de voormalige Boelwerf, wat anders zou zijn geweest indien de N16, zoals aanvankelijk voorzien, ten westen van de kern zou gesitueerd zijn.
De ontwikkeling van de elektronica en de informatica luidde de derde industriële revolutie in. Deze hing nauw samen met een spectaculaire groei van de tertiaire sector in de westerse landen, die belangrijker werd dan de industrie en de landbouw samen. De tewerkstelling in de landbouw daalde in België tot ongeveer 2% van de bevolking. De groeiende tertiarisering leidde tot de – soms bijzonder moeizame en tragische – transformatie van de traditionele industriële centra tot centra van handel, dienstverlening, amusement en cultuur.
Op grondgebied Temse vormt de aanleg van de E17 in de jaren ’70 de meest ingrijpende verandering. Hierop werden de twee belangrijke verbindingswegen N16 en N41 aangesloten. De N16 legt de verbinding tussen Sint Niklaas enerzijds en Mechelen anderzijds. De N41 legt over Elversele de verbinding met de E17 enerzijds en Hamme anderzijds.
Met de aanleg van de snelweg ontstond ook de behoefte aan nieuwe bedrijventerreinen. TTS groeide aan de verknoping E17 N16. Momenteel is deze weggebonden bedrijvigheid
@ Grontmij 22 INFORMATIEF DEEL Historische schets 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc economisch belangrijker dan de destijds in grote mate aanwezige watergebonden activiteiten.
De binnenscheepvaart daarentegen boette aan belang in. Door het steeds groter wordende economische belang van de weggebonden bedrijvigheid heeft de Schelde ter hoogte van Temse ingeboet als goederentransportlijn. Ook de spoorlijn wordt hoofdzakelijk nog voor personenvervoer tussen Sint Niklaas en Mechelen gebruikt.
@ Grontmij 23 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4 Planningscontext
In dit deel wordt het ruimtelijk beleidskader, de juridische randvoorwaarden en de relevan te ruimtelijke randvoorwaarden vanuit sectorale studies en beleidsdocumenten weergege ven.
4.1 Ruimtelijke Plannen
4.1.1 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 1
Met het decreet van 24 juli 1996 werd de juridische basis gelegd voor structuurplanning op gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau. Dit decreet legt eveneens vast dat een structuurplan dient te bestaan uit een informatief, een richtinggevend en een bindend gedeelte. Het ruimtelijke structuurplan Vlaanderen (RSV) doet uitspraak over de ruimtelij ke ontwikkeling van Vlaanderen, met de duurzame ruimtelijke ontwikkeling als uitgangs punt. Hieruit volgt dat de ruimtelijke ontwikkeling dient gebaseerd te worden op draag kracht en kwaliteit. De visie op de ruimtelijke ontwikkeling van Vlaanderen wordt ruimtelijk geconcretiseerd door vier ruimtelijke principes: gedeconcentreerde bundeling, poorten als motor voor ontwikkeling, infrastructuren als bindteken en basis voor locatie van activiteiten en het fysisch systeem als ruimtelijk structurerend. Op basis van deze vier ruimtelijke principes wordt de gewenste ruimtelijke structuur uit gewerkt voor de vier structuurbepalende componenten; de stedelijke gebieden en de stedelijke netwerken, het buitengebied, de gebieden voor economische activiteiten en de lijninfrastructuur.
Figuur 2: Ruimtelijke visie op Vlaanderen
1 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, integrale versie conform het besluit van de Vlaamse Regering van 23 september 1997, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en herziening RSV, besluit van 19 maart 2004.
@ Grontmij 24 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4.1.1.1 Temse gelegen binnen het stedelijk netwerk van de Vlaamse Ruit
Het Vlaams stedelijk kerngebied met de grootstedelijke gebieden Antwerpen en Gent, het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de vier regionaalstedelijke gebieden Leuven, Mechelen, Aalst en St. Niklaas, wordt in Noordwest Europa aanzien als één van de zes structuurbepalende stedelijke regio’s van internationale betekenis. Temse behoort als kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau, tussen het grootstedelijke gebied Antwerpen en de regionaal stedelijke gebieden St. Niklaas en Mechelen eveneens tot deze stedelijke ruit.
De selectie als Vlaamse Ruit betekent dat beleidsmatig de grote internationale potenties van dit stedelijk netwerk optimaler worden benut en uitgewerkt. Voor de ontwikkeling van de Vlaamse Ruit wordt het selectief invullen van activiteiten vooropgesteld teneinde optimaal de geboden internationale potenties van het stedelijk netwerk te benutten. Het veiligstellen van de internationale positie inzake bereikbaarheid en het aantrekken van activiteiten en investeringen van internationaal belang zijn eveneens primaire doelstellingen.
4.1.1.2 Temse als kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau
Binnen het RSV wordt een verschillend beleid gevoerd tussen gemeenten in buitengebied en gemeenten in stedelijk gebied, dit met het oog op een gedeconcentreerde bundeling. Dit gaat in tegen ongebreidelde suburbanisatie en versnippering om zo de druk op het buitengebied te verminderen.
Temse wordt deels geselecteerd als kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau. Dit omdat binnen het stedelijk netwerk van de Vlaamse Ruit in het gebied tussen Mechelen en St. Niklaas langs de N16 (St. Niklaas Willebroek Mechelen) een stedelijk ontwikkeling waar te nemen is (residentieel en economisch) die leidt tot een verdichting van de ruimtelijke structuur. Het betreft hier delen van de gemeenten Temse, Bornem, Puurs en Willebroek. Binnen deze ruimtelijke context heeft de kern Temse een uitrustingsgraad die vergelijkbaar is met de zwak uitgeruste kleine steden en bestaan er functionele relaties met het regionaal stedelijk gebied St. Niklaas en met de kern Bornem. De kern Temse heeft tevens een (historische) stedelijke structuur en potenties om een stedelijk aanbodbeleid te voeren.
De doelstellingen voor de stedelijke gebieden zijn: • Het stimuleren en concentreren van activiteiten. Het wonen dient er te worden gesti muleerd met respect voor de draagkracht van het gebied. Als uitgangspunten dienen hierbij de verweving en bundeling van functies en activiteiten voorop te staan alsook het goed gebruik en beheer van de bestaande stedelijke voorzieningen en infrastruc tuur, • Het vernieuwen van de stedelijke woon en werkstructuur door strategische stedelijke projecten, • Het ontwikkelen van nieuwe woningtypologieën en kwalitatieve woonomgevingen, • Het leefbaar en bereikbaar houden door andere vormen van stedelijk mobiliteit en door een locatiebeleid, • Het verminderen van het ongeordend uitzwermen van functies.
@ Grontmij 25 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4.1.1.3 Temse deels in het buitengebied
Temse behoort eveneens deels tot het buitengebied, hierbij staan volgende belangrijke doelstellingen voorop: • Vrijwaren van het buitengebied voor de essentiële functies (landbouw, natuur, bos en wonen en werken), • Het tegengaan van de versnippering van het buitengebied, • Het bundelen van de ontwikkeling in de kernen van het buitengebied, • Het inbedden van landbouw, natuur en bos in goed gestructureerde gehelen, • Ruimtelijke kwaliteit van het buitengebied nastreven, • Afstemmen van het ruimtelijk beleid en het milieubeleid, op basis van het fysisch systeem, • Het bufferen van de natuurfunctie in het buitengebied.
4.1.1.4 Temse als economisch knooppunt
Temse als kleinstedelijk gebied wordt beschouwd als economisch knooppunt. De doelstellingen hierbij zijn: • Het bundelen van economische activiteiten in economische knooppunten, • Het ondersteunen van de economische sterkte van iedere subregio, • Het ruimtelijk beleid ondersteunen met het economisch ontwikkelingsbeleid.
4.1.1.5 Belangrijke lijninfrastructuren op grondgebied Temse
Als doelstelling voor de lijninfrastructuur wordt optimalisering vooropgesteld door een categorisering van het wegennet. Zo worden door het RSV op grondgebied Temse volgende wegen gecategoriseerd: • A14/E17: Hoofdweg: heeft als hoofdfunctie een verbindende functie op intenationaal niveau, • N16: Primaire weg I: heeft als hoofdfunctie een verbindende functie op Vlaams niveau, • N41: Primaire weg II: heeft als hoofdfunctie een verzamelende functie op Vlaams niveau.
Ook het waterwegennet wordt ingedeeld in een secundair en hoofdwaterwegennet, waarbij de Schelde als hoofdwaterweg wordt gecategoriseerd. Dit wil zeggen dat het verbindingen verzorgt van nationaal en Vlaams niveau.
@ Grontmij 26 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4.1.2 Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost-Vlaanderen 2
Bij de visie op de ruimtelijke ontwikkeling van Oost Vlaanderen wordt het duurzaam ruimtelijk beleid met respect voor de ruimtelijke draagkracht en ruimtelijke kwaliteit als uitvalsbasis geciteerd. Hierbij worden vier uitgangspunten uitgewerkt welke de basis vormen voor de visie op de gewenste ruimtelijke structuur van Oost Vlaanderen: • Herstel van het evenwicht in de ruimtelijke ontwikkeling van de verschillende functies, door een gebiedsgerichte afweging en complementaire ontwikkelingsperspectieven, • Omgaan met eindigheid van ruimten door verweving en samengebruik van de ruimte, • De historisch ruimtelijke context en de bestaande ruimtelijke structuur als aanknopingspunt en randvoorwaarde voor een kwalitatieve ruimtelijke ontwikkeling, • Aanvaarden en aanwenden van mobiliteit als ruimtelijk ordenend principe in een netwerksamenleving.
Bij de uitwerking van het structuurplan is gewerkt vanuit deelstructuren alsook vanuit deelruimten.
Figuur 3: Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost-Vlaanderen: Globale ontwikkelingsvisie
2 Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost Vlaanderen, 18 februari 2004, provincie Oost Vlaanderen.
@ Grontmij 27 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4.1.2.1 Deelruimten
Temse als schakel in het E17-netwerk binnen de Vlaamse Ruit
Temse situeert zich binnen het E 17 netwerk in Oost – Vlaanderen. Dit netwerk moet de stedelijke dynamiek in het spanningsveld tussen Antwerpen en Gent opvangen. Door de verstedelijkingsdruk te concentreren en te bundelen in het netwerk, kan het omgevende noordelijke open ruimtegebied van verdere verstedelijking gevrijwaard worden.
Bundelen en verweven van wonen en woonondersteunende functies aan de kernen met elk een eigen rol in het netwerk. De kleinstedelijke kern Temse wordt hier aangeduid als woonconcentratie die kan voorzien in bijkomende woonmogelijkheden.
Vrijwaren van open ruimte corridors als buffers tussen de stedelijk ontwikkelingen en voor het vrijwaren van de woonomgevingskwaliteit. Hierbinnen dient stedelijke ontwikkeling te worden tegengegaan.
Structureren van de interne en externe bereikbaarheid. Hierbij worden de spoorwegstations als verzamel en ontsluitingspunten voor personenvervoer gezien, een verbinding tussen de kernen en de afritten van de E17, de N16 als ontsluiting van het E17 netwerk naar de as Antwerpen/ Brussel, de N70 als hoofdstraat voor de interne bereikbaarheid.
Regionale economie: om hierbinnen de economische groei op te vangen worden bijkomende bedrijventerreinen voorzien op goed ontsloten plekken en gekoppeld aan de centrale plaatsen. Kantoorfuncties kunnen voorzien worden nabij de stationsomgeving en in economische knooppunten.
@ Grontmij 28 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Groenverbindingen in riviervalleien en tussen de groene stapstenen, als ecologische en recreatieve assen door het netwerk. Hierbij wordt de Durme voorgesteld als ecologische groenas en ecologische stapstenen in de open ruimte corridors .
Temse als schakel in de Scheldevallei, groene slagader van Vlaanderen
De Scheldevallei dient te functioneren als groene long in de Vlaamse Ruit. Om de natuurlijke en landschappelijke potenties ten volle te benutten en te ontwikkelen worden alle sectoren coherent ontwikkeld.
Hierbij dienen de open ruimte actoren te worden ingeschakeld in het landschapsbeheer en de natuurversterking. Zo worden ook de landschappelijke, ecologische en toeristisch recreatieve potenties versterkt.
Stedelijke kernen en grote dorpen functioneren enerzijds als poorten voor toerisme en recreatie tussen het stedelijk netwerk en het regionaal park, anderzijds als versterkers van de woonomgeving. Hierbij kunnen verlaten bedrijfsgebouwen worden ingeschakeld in het toeristisch recreatief en educatief medegebruik.
Temse als onderdeel van het noordelijk open ruimtegebied
Het fysisch systeem wordt als kapstok genomen voor de ontwikkeling van open ruimtefuncties. De typische kenmerken van het landschap worden versterkt. Specifiek betreft het hier om het vrij gaaf coulissenlandschap met bolle akkers en het bebouwingslint in het zuidelijke Land van Waas en Scheldevallei. Behoud van de open ruimtecorridors doorheen het E17 netwerk en de uitbouw van natuurverbindingen langs de Durme worden nagestreefd.
@ Grontmij 29 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Binnen het open ruimtegebied zal wonen en werken beperkt worden tot op lokale schaal. De stedelijke functies en ontwikkelingen situeren zich in het E17 netwerk.
Om verdere verstedelijking te voorkomen wordt de bereikbaarheid selectief uitgewerkt met de nadruk op alternatieven voor het autoverkeer.
4.1.2.2 Deelstructuren
Gewenste nederzettingenstructuur
Temse situeert zich op het knooppunt van het E17 netwerk dat geselecteerd wordt als stedelijk netwerk op provinciaal niveau en de verstedelijkte strook St. Niklaas/Mechelen langsheen de N16. Temse is minder geschikt als centrum door de nabijheid van St. – Niklaas en de meer zuidelijke goed uitgeruste dorpen. De rol van Temse situeert zich vooral in volgende elementen: • Woonfunctie vooral in het E17 netwerk en het noordelijke deel van de N16 strook, de Schelde kan hierbij het woonmilieu aangenaam maken. Bijkomende woonondersteu nende bedrijvigheid en voorzieningen zijn mogelijk, hiervoor vormt de Zaat een moge lijkheid. • Bijkomende grootschalige bedrijvigheid wordt beter elders in het netwerk voorzien, • Door de directe aansluiting van de Scheldevallei is voor Temse een rol weggelegd als een toeristisch recreatieve poort van provinciaal belang in en tussen het E17 netwerk en de Scheldevallei.
Belangrijk bij het afbakeningsproces zijn de N16, de Scheldevallei, de cuesta, de Zaat, de aaneengesloten openruimtegebieden. Bij de afbakening dienen de stedelijke gebieden van Temse en St. Niklaas op elkaar te worden afgestemd. Voor het stedelijk gebied Temse wordt een taakstelling inzake wonen voor de periode 1991 2007 berekend op 1761 voor de gehele gemeente. Bij de invulling van de taakstel ling moet de toegekende taakstelling per 100 inwoners in het stedelijk gebied 20 % hoger liggen dan de toegekende taakstelling per 100 inwoners in het buitengebied.
De taakstelling is richtinggevend voor de afbakening van het stedelijk gebied. De taak stelling is een minimumtaakstelling die eventueel overschreden kan worden indien tijdens
@ Grontmij 30 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc het afbakeningsproces van het kleinstedelijk gebied zou blijken dat de ruimtelijke poten ties hiervoor aanwezig zijn.
De locatie van een mogelijk woonwagenterrein wordt onderzocht binnen het afbakenings proces van de stedelijke gebieden.
Binnen Temse worden Elversele, Steendorp, Tielrode en Velle geselecteerd als woonkernen. Deze hebben een woonfunctie binnen de gemeente en staan in voor het opvangen en bundelen van de eigen groei van de kern en de woonbehoefte die ontstaat in de verspreide bebouwing in de gemeente. In woonkernen kunnen echter geen nieuwe lokale bedrijventerreinen worden ontwikkeld.
Gewenste open ruimte structuur
Voor het Land van Waas wordt het behoud en versterken van de typische bolle akkers en coulissen vooropgesteld, alsook het behoud en versterken van de bossen en reliëfgradi enten en het vrijwaren van de resterende open ruimte corridors. In het stedelijk netwerk E17 wordt aandacht besteed aan de natuurverbindingsfunctie doorheen dit sterk verstede lijkte gebied. De riviervallei van de Schelde en Durme wordt beschouwd als drager van natuur en re creatief medegebruik binnen de ecologische randvoorwaarden, deze zijn tevens structure rende reliëfcomponenten op provinciaal niveau. Het ruimtelijk beleid wordt er als volgt geformuleerd: • Weren van bijkomende bebouwing, • Behoud van landschapswaarden in de vallei en accentueren van waardevolle sites, • Geen nieuwe inplanting van bedrijfszetels of glastuinbouw op de valleiranden, • Behoud van de bestaande open ruimte corridors tussen de nederzettingen, • Toegankelijk maken van de valleigebieden voor fietsers en wandelaars, • Op de raakpunten van nederzettingen en groene vingers kunnen intensievere vormen van openluchtrecreatie worden voorzien.
Gewenste landschappelijke structuur
Volgende landschappelijke elementen van Temse zijn structuurbepalend op provinciaal niveau: • Structuurbepalende reliëfelementen: De vallei van de Durme en de Schelde, De cuesta van het Land van Waas, • Structuurbepalende hydrografische elementen: De Durme en de Schelde, • Landschapsrelicten: Durmevallei, Bolle akkers van het Land van Waas en de vallei van de Barbierbeek, complex van de relictzones van de Scheldevallei van Gent tot Kruibeke. • Open ruimte corridors: St. Niklaas Temse enerzijds en Beveren Kruibeke anderzijds, tussen Belsele Eversele enerzijds en St. Niklaas –Temse anderzijds.
De vallei van de Zeeschelde van Kruibeke tot Dendermonde, met inbegrip van de mon dingen van Durme en Dender evenals het stedelijk E17 netwerk van Lokeren tot Antwer pen wordt aangeduid als prioritair aandachtgebied inzake landschapsbehoud.
Het stedelijk E17 netwerk wordt aangeduid als prioritair aandachtsgebied inzake land schapsbouw.
In de prioritaire aandachtsgebieden kan de provincie pilootprojecten opstarten.
@ Grontmij 31 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Gewenste natuurlijke structuur.
Binnen het natuurverbindingsgebied van de Zeeschelde wordt voor Temse het Schouselbroek met inbegrip van het Fort van Steendorp aangeduid als hypothese VEN. Binnen het natuurverbindingsgebied van de Durmevallei wordt het Tielrodebroek aangeduid. De Scheldevallei wordt aangeduid als natuurverbinding tussen de Tielrodepolder en het Schouselbroek om vervolgens verder noordwaarts de verbinding met KBR te maken.
In de verbinding tussen de riviervalleien van het getijdengebied en het omliggende open ruimte gebied van Zandig Vlaanderen wordt de Barbierbeek en het bolle akkerlandbouwgebied van Temse Haasdonk geselecteerd als natuurverbindingsgebied.
Gewenste agrarische structuur
Het overgrote deel van Temse behoort tot de zandstreek ten noordoosten van Gent. Binnen de hier aanwezige open ruimtecorridors van provinciaal belang is het behoud van de oppervlaktebehoevende sectoren belangrijk. De landbouwstructuur dient er verder geoptimaliseerd te worden.
De landbouw heeft een belangrijke rol in het behoud van de valleigebieden van Schelde en Durme. De landbouw moet hier evenwel rekening houden met de beperkingen die in het kader van natuurontwikkeling aan de bedrijfsvoering gesteld worden.
In het kader van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Temse, moet aandacht gaan naar de ruimtelijke inpassing van de landbouw met extra aandacht voor de ruimtelijke problematiek van zonevreemde land en tuinbouwbedrijven.
Gewenste toeristisch-recreatieve structuur
Het stedelijk gebied Temse wordt geselecteerd als gebied van primair toeristisch recreatief belang. In deze gebieden kan nieuwe hoogdynamische toeristisch recreatieve infrastructuur voorzien worden.
Temse is tevens gelegen aan de rand van het toeristisch recreatief netwerk Gent en de Scheldestreek 3. In dit netwerk is bijkomende toeristisch recreatieve infrastructuur van regionaal niveau wenselijk. De nieuwe ontwikkelingen mogen echter niet in de Schelde vallei zelf worden opgevangen.
De Schelde en de Durme worden aangeduid als behorend tot het hoofroutenetwerk. Temse bevindt zich hierbij op een knooppunt van een aantal toeristisch recreatieve rou tes. Toeristisch recreatieve transferia zijn gelegen aan het hoofdroutenetwerk en bevat ten extra netwerkondersteunende infrastructuur. Het stadscentrum van Temse kan aan geduid worden als mogelijke provinciale transferia daar het stedelijk gebied gelegen is aan het gebundeld netwerk en goed ontsloten is via het hoofdwegennetwerk en via een regionaal station.
De jachthaven en aanlegplaats te Temse worden geselecteerd als specifiek dagrecreatief knooppunt.
3 Uitgaande van het kaartmateriaal kan men stellen dat de zuidelijke strook van Temse, grenzend aan de Schelde behoort tot het netwerk. In tekst is de gemeente niet opgenomen als behorend tot het netwerk.
@ Grontmij 32 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Gewenste ruimtelijk-economische structuur
Temse is gelegen in het E17 netwerk dat een niet onbelangrijke rol vervult binnen de Vlaamse Ruit. De economische knooppunten die hier gelegen zijn vervullen eveneens een belangrijke rol inzake werkgelegenheid voor het Noordelijk Openruimtegebied en het Oostelijk Rastergebied.
De ontwikkelingen van Temse moeten in samenhang met de ontwikkelingen in St. Niklaas afgewogen worden, binnen het E17 netwerk, waartoe eveneens Beveren, Lokeren, Zele, Hamme en Waasmunster worden gerekend. Bijkomend moet bij de lokatie van bijkomen de bedrijventerreinen rekening gehouden worden met de draagkracht van de ontsluitings potenties en knelpunten van Temse. Grootschalige bedrijfsontwikkelingen worden beter elders gelokaliseerd.
Woonondersteunende bedrijfsactiviteiten en beperkte ontwikkelingen inzake kantoor en dienstenfuncties kunnen wel in Temse gesitueerd worden. Verder moet bij de aflijning van de taakstelling ook rekening worden gehouden met een gedeeltelijke herbestemming van de terreinen van de voormalige Boelwerf (de Zaat).
Het toe te bedelen aantal ha voor bijkomende bedrijvigheid in het kleinstedelijk gebied Temse wordt op 10 ha vastgesteld. Belangrijk hierbij is dat het aantal ha te herlokaliseren bedrijventerrein van de voormalige Boelwerf nog in rekening moet worden gebracht. In de inventaris wordt naast de voormalige Boelwerf tevens een oppervlakte van 8,56 ha extra te realiseren, aangeduid door wijziging van bestemming vanaf 1994 (af te trekken van de taakstelling).
In het E17 netwerk kan de taakstelling van de respectievelijke gemeenten, vanwege een geïntegreerde benadering en onderlinge afstemming binnen dit stedelijk netwerk, boven lokaal afgewogen en desnoods verschoven worden.
Als kleinhandelsconcentratie op provinciaal niveau zijn geen selecties gemaakt in het PRS op grondgebied Temse. Industrieterrein T.T.S. werd enkel informatief aangeduid in het PRS (met handelsconcentraties in industriezone). De ontwikkelingsvisie op de kleinhan del in Temse dient te worden onderzocht in het GRS
Gewenste lijninfrastructuur
Algemeen Het E 17 netwerk wordt opgehangen aan een bundel van structurerende lijninfrastructu ren: de spoorlijn Antwerpen – Gent, de steenweg N70 en de E17. De E17 verzorgt de ontsluiting vanuit Temse naar de grootstedelijke gebieden Antwerpen en Gent en de Antwerpse haven.
In kader van de afbakening van het stedelijk gebied Temse is voornamelijk de N16, als ontsluiting van het Vlaams Stedelijk Kerngebied en als ontsluiting van het economisch netwerk van de N16 van structurerend belang.
Binnen het netwerk is tevens de interne bereikbaarheid tussen de verschillende elemen ten in het netwerk van belang. Deze bereikbaarheid wordt voor het stedelijk gebied Tem se dus gegarandeerd door de E17 zelf, de N16 en de aanwezige spoorinfrastructuur. De N41 vormt de ontsluiting naar Hamme, maar heeft door de afstand van het vermoedelijke stedelijke gebied beperkte structurerende waarde in functie van het afbakeningsproces. Het structuurplan Oost Vlaanderen stelt wel dat regionale bedrijvigheid zich dient te bun delen daar waar de primaire wegen N16 en N41 aansluiten op het hoofdwegennet.
@ Grontmij 33 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Wegen Naast de aanduiding van de hoofdwegen E17, de primaire weg type I, de N16 en de pri maire weg type II, de N41, die in het RSV worden aangeduid, worden in het provinciaal ruimtelijk structuurplan de secundaire wegen geselecteerd.
De N485 en de N419 worden niet aangeduid als secundaire weg, bijgevolg is de ontslui ting van het stedelijk gebied Temse volledig gericht op het primaire wegennet.
Openbaar vervoer Het station te Temse wordt aangeduid als knooppunt van regionaal niveau. Het station is een tussenknoop op de spoorlijn en vormt geen knooppunt in het spoorwegennet. Binnen de NMBS structuur wordt het station dan ook aangeduid als lokaal station. Wegens de ligging in het stedelijk gebied dient het station dan ook opgewaardeerd te worden. De status moet minstens deze van interstedelijk station benaderen. De spoorweg doorheen Temse verbindt Sint Niklaas met Mechelen en ontsluit ook Bornem, Puurs en Willebroek. Deze lijn wordt aangeduid als IR verbinding, binnen het verbindend regionaal openbaar vervoer. Op een aantal belangrijke verbindingen is geen spoorlijn beschikbaar. Zo wordt de lijn Hamme – Temse –Antwerpen momenteel verzorgd door de snelbus. Deze lijn volgt het historische tracé langsheen de Schelde, over de dorpenband.
Fietsroutenetwerk Er lopen geen hoofdroutes doorheen de gemeente Temse. Wel worden een aantal func tionele routes aangeduid. Naast de route, die ook werd vastgelegd voor de verbindende buslijn langsheen de dorpenband, worden een aantal noordzuid verbindingen aangeduid, die grotendeels samenlopen met het vandaag bestaande busnetwerk op lokaal niveau.
Waterwegen De Schelde wordt aangeduid als hoofdwaterweg in het RSV. De transportfunctie primeert hier en dient als randvoorwaarde mee te spelen bij de locatie van watergebonden bedrij venterreinen. Temse heeft momenteel een aantal watergebonden bedrijventerreinen: de Zaat en Belgomine. Het provinciaal structuurplan stelt dat op de bestaande bedrijventer reinen langs deze hoofdwaterwegen de mogelijkheden voor ontsluiting via het water maximaal dienen te worden toegepast, en/of de terreinen gevrijwaard moeten worden voor watergebonden bedrijvigheid. De transportfunctie langsheen het water speelt tevens mee in het lokaliseren van nieuw aan te leggen bedrijventerreinen, waarbij de locaties aan het water, waar mogelijk, gereserveerd worden voor ontsluiting via het water. Bij de aan duiding en afbakening van regionale bedrijventerreinen, in het kader van afbakening van kleinstedelijk gebieden, zal bijzondere aandacht gaan naar de multimodale overslag en ontsluitingsmogelijkheden ervan.
Naast dit hoofdwaterwegennetwerk wordt de Durme in het provinciaal ruimtelijk structuur plan aangeduid als secundaire waterweg. De Durme heeft te Temse voornamelijk een rol ten aanzien van recreatie en toerisme.
4.1.3 Gemeentelijke ruimtelijke plannen
Structuurplan Temse, Ontwerp, 1996 In het begin van de jaren 90 maakten de verschillende gemeenten van het Land van Waas gezamenlijk een structuurplan op. Door het gebrek aan wettelijk kader op dat ogenblik werden de verschillende plannen echter stilgelegd. De gemeente Temse besloot in 2001 het structuurplanningsproces opnieuw op te starten. Gelet op de grote tijdspanne
@ Grontmij 34 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc tussen beide processen werd gekozen voor een totaal nieuw plan waarbij het ontwerp uit 1996 als informatief document gold.
4.1.4 Streefbeeld N16
Ontwerp streefbeeld februari 2002, Studiegroep Omgeving, momenteel stopgezet voor het gedeelte Temse.
Gelet op de drastische maatregelen die genomen moeten worden om de N16 als primaire weg type I te laten functioneren (o.a. aanpassing van de Brug te Temse), wordt een gefa seerde evolutie van primair II naar primair I vooropgesteld. Een aantal beperktere maat regelen ter verbetering van de verkeersveiligheid worden vooropgesteld. Twee knoop punten worden behouden, de overige knooppunten te Temse worden afgesloten. De (halve) knooppunten die worden afgesloten zijn de Boereboomstraat, Grote Dweerstraat, de Laagstraat en de Kasteelstraat. De knopen die behouden blijven zijn de knoop N16 Hoogkamerstraat en de knoop N16 – N419, alsook de knoop Doornstraat Gasthuisstraat. Voorgesteld wordt om de knoop N16 – Hoogkamerstraat prioritair om te vormen tot een conflictvrij kruispunt. De knoop N16 – N419 is morfologisch verankerd met de Schelde brug en kan alleen samen met de Scheldebrug uitgewerkt worden. Deze knoop wordt dan ook niet prioritair aangepakt. De knoop Doornstraat Gasthuisstraat wordt in het scenario primaire I niet weerhouden.
Figuur 4: Stroomschema streefbeeld N16 (AWV Antwerpen)
@ Grontmij 35 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4.2 Juridische plannen
4.2.1 Gewestplan
Kaart 2: Gewestplan
De gemeente Temse valt binnen het gewestplan ‘Sint Niklaas – Lokeren’, dat werd goed gekeurd bij KB van 7/11/1978. Dit gewestplan werd in herziening gesteld en goedgekeurd bij BVR van 17/6/1996. In Temse betekende dit dat de bestemming van het Fort van Steendorp werd omgezet tot reservaatgebied.
Opvallend voor de gemeente Temse zijn de industriegebieden TTS en de Zaat die zich respectievelijk ten noorden en ten zuiden van het woongebied bevinden.
Het centrale woongebied situeert zich aldus tussen de twee industriegebieden, en zwermt uit in oostelijke richting. Dit oostelijke gedeelte, Hollebeek, wordt van het centrum ge scheiden door de N16, de spoorlijn Sint Niklaas – Mechelen en een bufferstrook. De meeste woonuitbreidingsgebieden bevinden zich te Hollebeek, waarvan een aantal reeds zijn ingevuld. Ook in de westelijke woonlob van het stedelijk gebied bevinden zich nog een aantal woonuitbreidingsgebieden.
Nabij het woongebied van Temse is een vrij omvangrijk gebied voor verblijfsrecreatie gesitueerd, met name het Waesmeer. Nabij de kern van Temse bevinden zich twee klei nere recreatiegebieden, met o.a. de sporthal Temsica en een groot openluchtsportentrum. Verder kent de centrale woonlob een groot aantal gebieden voor gemeenschapsvoorzie ningen en openbaar nut.
In het zuiden van de gemeente, evenwijdig met de Schelde en de Durme, komt een uitge strekt woonlint voor dat aansluit op het centrale woongebied. In het westen is dit lint plaatselijk verdikt ter hoogte van de kernen Elversele en Tielrode. Dit deel van het lint vertoont verschillende lineaire vertakkingen noordwaarts. In het oosten komen verschil lende grotere woongebieden voor nabij het lint, waarvan de kern Steendorp de belangrijk ste vormt. Steendorp wordt met Temse verbonden via de N419 en strekt zich uit van noord naar zuid tussen de N419 en de Schelde. In het westen grenst dit woongebied aan een ontginningsgebied en aan een steenbakkerij.
Vervolgens zijn nog een aantal landelijke woonlinten gesitueerd ten noorden van het woonlint Elversele Steendorp. Het belangrijkste woonlint is Velle, ten noorden van de snelweg, dat zich ontwikkelde tot een lintvormige kern.
Het gebied langsheen de Schelde ten oosten van de kern Temse bevat een aantal groen gebieden waaronder natuurgebieden, natuurreservaten, parkgebieden en bosgebieden. Het omvat tevens drie gebieden voor dagrecreatie en één voor verblijfsrecreatie.
Het gebied langsheen de Schelde ten westen van de kern Temse, wordt gekenmerkt door een natuurgebied (Klein en Groot Broek), en een agrarisch valleigebied (Tielrodebroek).
De agrarische gebieden situeren zich hoofdzakelijk ten noorden van het woonlint. Hierbij kan men constateren dat het gebied ten westen van het industriegebied tot aan de N41 hoofdzakelijk bestaat uit landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Het gebied ten oosten van het industriegebied bestaat hoofdzakelijk uit agrarisch gebied dat wordt door sneden door enkele landelijke woonlinten.
Temse wordt doorsneden door verschillende hoogspanningsleidingen welke een verza melpunt vormen nabij de oostelijke grens van Temse, op grondgebied Kruibeke.
@ Grontmij 36 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
4.2.2 Ruimtelijke uitvoeringsplannen
4.2.2.1 Afbakening regionaalstedelijk gebied Sint-Niklaas (bijvoe- gen)
Op 17/3/2006 werd het ontwerp voorlopig vastgesteld door de Vlaamse Regering. Binnen de afbakeningslijn zijn de industrieterreinen van TTS opgenomen. De op het ogenblik van de vaststelling van dit plan bestaande bestemmings en inrichtingsvoorschriften blijven onverminderd van toepassing.
Figuur 5: Afbakening regionaalstedelijk gebied Sint-Niklaas
4.2.2.2 De afbakening van het kleinstedelijk gebied Temse
De afbakening van Temse wordt momenteel voorbereid door de provincie Oost Vlaanderen. De gemeente is betrokken bij de verschillende projectgroepen. In het struc tuurplan van Temse wordt de gemeente Temse een visie over de afbakening van het stedelijk gebied voorgesteld. Deze wordt in de verschillende projectgroepen door de gemeente ingebracht en bediscussieerd.
4.2.2.3 Gewestelijk RUP Scheldebrug Temse-Bornem
Op 3 mei 2005 werd beslist dat, met het oog op een definitieve en duurzame oplossing voor het “bottle neck” probleem van de N16 ter plaatse van de Scheldebrug, de ontdubbe ling van de bestaande brug de meest voor de hand liggende oplossing is. Teneinde de ontdubbeling te realiseren wordt een volledig nieuwe brug naast de bestaande gebouwd. Deze nieuwe brug zal twee rijvakken bevatten en een dubbelrichtingsfietspad. De uitvoe ringswerken starten in 2007. Een gewestelijk RUP Scheldebrug Temse Bornem is in opmaak.
@ Grontmij 37 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
4.2.3 Algemene plannen van aanleg
Het Algemeen Plan van Aanleg (APA) van de kerngemeente Temse werd goedgekeurd bij KB van 20/12/1955. Ten gevolge van de vervalregeling voor oude plannen van aanleg is het APA Temse opgeheven.
4.2.4 Bijzondere plannen van aanleg
Inventaris van de geldige BPA’s toestand 01/01/2006. Datum Omschrijving Goedkeuring
19/04/1996 BPA 02 Tuinwijk Hollebeek / wijziging 1 en uitbreiding 1 03/09/1980 BPA 03 Stationswijk / wijziging 2A 02/10/2000 BPA 04 Volksplaatswijk / wijziging 4 en uitbreiding 16/03/1999 BPA 05 Cauwerburg / wijziging 6 en uitbreiding 2 16/10/2003 BPA 05 Cauwerburg / wijziging 7 en uitbreiding 3 23/01/2001 BPA 06 Eeckhoutdriesdam / uitbreiding 1 17/09/1980 BPA 06 Eeckhoutdriesdam / wijziging 2 en uitbreiding 2 30/09/2003 BPA 06 Eeckhoutdriesdam / wijziging 3 18/12/1992 BPA 07 Kloosterwijk / wijziging 1 en uitbreiding 1 03/09/1980 BPA 10 Uil Oostbarm 04/08/1989 BPA 12 Sompershoekwijk / wijziging 1 en uitbreiding 1 26/09/2003 BPA 12 Sompershoekwijk / wijziging 2 04/08/1989 BPA 15 Hoge Hof 19/01/1984 BPA 16 Roomackerwijk 25/05/1994 BPA 20 Haagdam 01/04/2003 BPA 22 Dorpscentrum N41 Elversele 10/01/2000 BPA 23 Westnederwijk 17/12/1997 BPA 25 Groene Wandeling 12/07/2004 BPA 26 Schauselbroek 23/09/2003 BPA 27 Zonevreemde bedrijven 14/10/2003 BPA 28 De Zaat 16/10/2003 BPA 29 De Schelde 14/10/2003 BPA 30 Den Esch 14/10/2003 BPA 31 Oude Scheepswerf 16/10/2003 BPA 32 Boelwerf 29/08/2005 BPA 33 Zonevreemde terreinen en gebouwen voor sport , recreatie en jeugdactiviteiten
Kaart 3: Situering contouren BPA’s
Overzicht + planopties :
BPA 1 : Scheldebrug en –park Initieel besluit KB 3/10/1951; Opheffing MB 23/2/2001; Wordt opgenomen in BPA 26 Schauselbroek.
BPA 2 : Tuinwijk Hollebeek Initieel besluit KB 5/7/1952; Gewijzigd bij MB 19/4/1996;
@ Grontmij 38 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Sociale woonwijk type tuinwijk die quasi volledig gerealiseerd is. De mogelijkheid tot verbinding met het woonuitbreidingsgebied in het oosten is voorzien. Grens zuid : Krijgsbaan; Grens oost : woonuitbreidingsgebied Hollebeek; Grens noord : bewoning langs de Kattebrug grenzend aan woonuitbreidingsgebied BPA Groene Wandeling; Palend aan de verkaveling Leysenbroek tot aan de Potaardestraat. De zone voor gemeenschapsvoorzieningen zoals voorzien in het gewestplan wordt in het BPA uitgebreid en herbestemt een deel woongebied (6,5 ha).
BPA 3 : Stationswijk Initieel besluit KB 29/3/1955; Gewijzigd bij KB 23/10/1957, 23/6/1961, 3/9/1980; Opheffing MB 23/2/2001, met uitzondering van wijziging 2A dd 3/9/1980, dewelke nog steeds geldt.
BPA 4 : Volksplaatswijk Initieel besluit KB 29/5/1956; Gewijzigd en/of uitgebreid bij KB 16/9/1959, 7/2/1961, 28/8/1970, MB 2/10/2000; Recentste wijziging bij MB 2/10/2000 nog geldig; Quasi volledig gerealiseerd; Opties : verbeteren van de woonkwaliteit, herwaardering van het openbaar domein, be stendigen van het wachtbekken van de Vrouwenhofbeek (afwijkend t.o.v. gewestplanbe stemming agrarisch gebied) en herstel van de beekvallei door het verwijderen van de betoncentrale. Kerkhof en kliniek : gemeenschapsvoorzieningen (cfr. gewestplan). Volks tuinen in parkgebied. Het is een gebied met een sterke verwevenheid van stedelijke func ties. BPA 5 : Cauwerburg Initieel besluit KB 16/9/1959; Gewijzigd en/of uitgebreid bij KB 9/5/1960, 25/5/1964, 6/2/1970, 20/4/1979, MB 31/7/1986, 16/3/1999, 16/10/2003; (Delen van) de recentste wijzigingen bij MB 16/3/1999 en MB 16/10/2003 zijn nog geldig. Plangebied : ten noorden van de Zaat; Opties : Belgomine is bestemd als industrie (afwijkend t.o.v. gewestplanbestemming woongebied, ca 3 ha), omvat een deel van het Waesmeer en een deel van de sportzone. Het plan is grotendeels gerealiseerd met uitzondering van een gedeelte artikel 17 voor sociale huisvesting (woonuitbreidingsgebied volgens gewestplan). De laatste wijziging betreft de realisatie van de ontsluitingswegen voor de Zaat, uitgebreid met een zone voor KMO en diensten. BPA 6 : Eeckhoutdriesdam Initieel besluit KB 13/8/1963; Gewijzigd en/of uitgebreid bij KB 11/8/1963, 24/12/1966, 17/9/1980, 30/9/2003; Opheffing bij MB 23/2/2001 van de plannen dd 11/8/1963 en 24/12/1966. Tevens werd beslist het plan dd 11/8/1966 te behouden; (Delen van) de plannen dd 11/8/1963, 17/9/1980 en 30/9/2003 zijn nog geldig. Plangebied : gebied ten zuiden van de N16; Het plangebied is quasi volledig gerealiseerd; Opties : naast woonzone is er een zone voor gemeenschapsvoorzieningen waar het ge meenschapsonderwijs is gevestigd (ca 1,4 ha). De zone voor tuinbouw werd (in samen hang met de wijziging van BPA 12 Sompershoek) opnieuw bestemd tot woongebied. BPA 7 : Kloosterwijk
@ Grontmij 39 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Initieel besluit KB 20/7/1970; Gewijzigd en uitgebreid bij MB 18/12/1992; Het plan dd 18/12/1992 is nog geldig; Het plangebied is volledig gerealiseerd i.f.v. wonen. Het gedeelte parkgebied is een priva te tuin die als groengebied wordt beschermd. BPA 10 : Uil-Oostbarm Initieel besluit KB 3/9/1980; Het oorspronkelijke plan is nog steeds geldig; Het betreft de inrichting van een woonuitbreidingsgebied en is volledig gerealiseerd. Het uitgesloten gedeelte van het plangebied is gerealiseerd d.m.v. een goedgekeurde verka veling. Het plangebied wordt begrensd ter hoogte van de Oostbergdreef. BPA 11 : Winninkwijk Initieel besluit KB 5/10/1978; Opgeheven MB 23/2/2001; BPA 12 : Sompershoek Initieel besluit KB 4/1/1979; Gewijzigd bij MB 4/8/1989 en 26/9/2003; (Delen van) de plannen dd 4/8/1989 en 26/9/2003 zijn nog steeds geldig; Het plangebied is quasi volledig gerealiseerd door invulling met klassieke verkavelingen. De zone voor tuinbouw werd (in samenhang met de wijziging van BPA 6 Eeckhoutdries dam) opnieuw bestemd tot woongebied. BPA 13 : Centrum Steendorp Initieel besluit KB 18/7/1963; Opgeheven MB 23/2/2001. BPA 14 : Vuurkouter Initieel besluit KB 30/10/1978; Opgeheven MB 23/2/2001. BPA 15 : Hoge Hof Initieel besluit MB 4/8/1989; Het oorspronkelijk plan is nog steeds geldig; Plangebied : centrumgebied van Temse met onder andere de bibliotheek, parking, buurt park e.a. Het plangebied is volledig gerealiseerd voor wat betreft de bebouwing. Een gedeelte van de wegenis is nog niet gerealiseerd, meer bepaald de wegenis in functie van garages en ontsluiting parking. De toerit tot de Houtkaai is privaat. Inbreidingsmogelijkheden zijn slechts zeer beperkt aanwezig en dienen in relatie te worden gebracht met de mogelijkhe den van de handelszaken in de centrumstraten. BPA 16 : Roomackerwijk Initieel besluit MB 4/8/1989; Het oorspronkelijk plan is nog steeds geldig. BPA 20 : Haagdam Initieel besluit MB 25/5/1994; Het oorspronkelijk plan is nog steeds geldig; Beperkt deel industriegebied ten noorden van de E17 wisselaar Haasdonk in functie van een kippenslachterij.
BPA 21 : Roomacker-Grote Burmtiende Principebeslissing tot opmaak GR 17/1/1991; Opties : het veilig stellen van de uitbreidingskansen van de steenbakkerij;
@ Grontmij 40 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Proces ligt stil. BPA 22 : Dorpscentrum-N41 Elversele Initieel besluit MB 1/4/2003; Het oorspronkelijk plan is nog steeds geldig; Opties : invulling van het centrum van Elversele met behoud van historisch belangrijke elementen. De tuinen en de oude boomgaard werden beschreven als “ te behouden”. BPA 23 : Westnederwijk Initieel besluit MB 10/1/2000; Het oorspronkelijk plan is nog steeds geldig; Opties : het voetbalveld van Tielrode wijkt af van de gewestplanbestemming bosgebied. De rest van het plangebied is woongebied. Het kasteel met bijhorende tuin is opgenomen als groengebied. Een aantal parkgebieden en waardevolle tuinen langsheen de Durme (tussen Durmestraat en “ Ons Streven” zijn opgenomen als te behouden. BPA 25 : Groene Wandeling Initieel besluit MB 17/12/1997; Het oorspronkelijke plan is nog steeds geldig; Het plangebied betreft een volledig gerealiseerd woonuitbreidingsgebied. BPA 26 : Schauselbroek Initieel besluit MB 12/07/2004; Het oorspronkelijk plan is nog steeds geldig; Opties : ordening van de groengebieden langsheen de Schelde. BPA 27 : Zonevreemde bedrijven Initieel besluit MB 23/9/2003; Het oorspronkelijke plan is nog steeds geldig; Sectoraal BPA waarin drie plangebieden werden weerhouden. BPA 28 t.e.m. 32 : De Zaat, De Schelde, Den Esch, Oude Scheepswerf, Boelwerf Initiele besluiten respectievelijk MB 14/10/2003, 16/10/2003, 14/10/2003, 14/10/2003 en 16/10/2003; De oorspronkelijke plannen zijn nog steeds geldig; De bpa’s voorzien de omzetting van de gewestplanbestemming industrie tot woongebied. De bewoning wordt opgedeeld in vijf zones : BPA 28 De Zaat : deels gemeenschapsvoorziening, deels wonen; BPA 29 De Schelde : wonen aan de Schelde; BPA 30 Den Esch : wonen aan de vijvers; BPA 31 Oude Scheepswerf en BPA 32 Boelwerf : stedelijke ontwikkeling.
BPA 33 : Zonevreemde terreinen en gebouwen voor sport-, recreatie- en jeugdacti- viteiten MB 29/08/2005; Drie terreinen zijn opgenomen in het sectoraal BPA: site Velle, site Veldstraat en site De Vallei.
4.2.5 Beschermde monumenten, landschappen en dorpsgezichten
De beschermde landschappen en dorpsgezichten worden op kaart gesitueerd.
@ Grontmij 41 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Kaart 4: Beschermde dorpsgezichten en landschappen
Overzicht van de beschermde monumenten te Temse (toestand dd 01/01/2005): zie ook Kaart 6 Ankerplaatsen, relictzones, punt- en lijnrelicten
Datum Omschrijving goedkeuring 28/12/1936 BESCHERMD MONUMENT Onze Lieve Vrouwekerk : koor, zijkapel zuid, gevels van de kruisbeuk, toren 20/07/1943 BESCHERMD MONUMENT Sint Margaretakerk 21/02/1974 BESCHERMD MONUMENT hoekpand De Klokke 13/09/1976 BESCHERMD MONUMENT Huis Pilaet 04/07/1991 BESCHERMD MONUMENT Volkshuis 07/02/1980 BESCHERMD MONUMENT Sint Jan Evangelistenkerk : orgel 03/12/1983 BESCHERMD MONUMENT Onze Lieve Vrouwekerk : volledig 23/07/1989 BESCHERMD MONUMENT De Watermolen 15/09/1997 BESCHERMD MONUMENT Fort van Steendorp 01/12/2000 BESCHERMD MONUMENT Gemeentehuis 16/01/2004 BESCHERMD MONUMENT Pastorie te Temse 16/01/2004 BESCHERMD MONUMENT Pastorie te Elversele 22/06/2004 BESCHERMD MONUMENT Elektrische torenkraan van de voormalige Boelwerf, inclusief alle toebehoren 13/09/1976 BESCHERMD LANDSCHAP Huis Pilaet met bijhorend park 29/05/1995 BESCHERMD LANDSCHAP Omgeving Fort Steendorp Paracuesta van het Waasland 18/09/1981 BESCHERMD DORPSGEZICHT Amelbergakapel, hoeve en omgeving 01/08/1986 BESCHERMD DORPSGEZICHT Kapelhof
@ Grontmij 42 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4.2.6 Gebieden met een andere bescherming
Kaart 5: Vogel- en Habitatrichtlijngebieden
4.2.6.1 Vogelrichtlijngebieden
Het grootste deel van de Scheldevallei is gelegen binnen een werkingsgebied van de zogenaamde Europese Vogelrichtlijngebieden. Deze richtlijn van de Europese Gemeenschap dateert van 2/04/1979. Binnen Temse situeert deze zonering zich langs en in de Durme en Schelde, bestaande uit stromende en stilstaande wateren, hun oevervegetatie en hun slikplaten, rietvelden, zeggevelden en moerassen. Deze richtlijn beoogt de instandhouding van alle natuurlijke, in het wild voorkomende vogelsoorten op het Europese grondgebied.
Vogelrichtlijngebieden: Alle buitendijkse gebieden langs Durme en Schelde behalve de stroken buitendijks gebied in bebouwde kommen en industriezones (havenbedrijf en (ex) scheepswerven) van Steendorp en Temse.
4.2.6.2 Habitatrichtlijngebieden
De gebieden die door de EG vogelrichtlijn worden beschermd, worden eveneens beschermd volgens de EG habitatrichtlijn, die dateert van 21 mei 1992. Doel van deze richtlijn is het waarborgen van biologische diversiteit door het instandhouden van zowel natuurlijke habitats als ook de wilde flora en fauna. Zo worden in Temse de buitendijkse gebieden langs de Schelde en Durme beschermd, alsook grote delen van het Schouselbroek, de Oost Sive polder en het Meulebroek, alsook een belangrijk deel van het Tielrodebroek.
Habitatrichtlijngebieden: De polder te Tielrode met de daarbij horende buitendijkse gebieden, De dijken en buitendijkse gebieden van de Scheldebrug tot de grens met Rupelmonde, Het Meulebroek, de Oost Sive Schouselbroekpolder en Het Kijkverdriet.
@ Grontmij 43 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4.2.6.3 VEN
Volgende figuur situeert de afgebakende VEN gebieden (BVR 18/07/2003) binnen de eerste fase. Het betreft enkel een aantal buitendijkse gebieden op grondgebied Temse.
Figuur 6: Situering RUP's Grote Eenheid Natuur
@ Grontmij 44 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4.3 Sectorale studies en beleidsdocumenten
4.3.1 Omgaan met sectorale plannen bij de opmaak van het gemeente- lijk ruim- telijk structuurplan
Onderstaand worden de ruimtelijk meest relevante sectorale plannen die van toepassing zijn op de gemeente weergegeven. Alleen de elementen die van toepassing zijn op het GRS worden besproken. Bij de opmaak van het GRS werden deze elementen in het proces ingebracht, afgewogen ten opzichte van het ruimer kader van de globale gewenste ruimtelijke structuur en al dan niet weerhouden. Indien wordt afgeweken van onderstaan de plannen wordt dit in de tekst gemotiveerd.
4.3.2 Landschapsatlas 4
Kaart 6: Ankerplaatsen, relictzones, punt- en lijnrelicten
Door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap werd de landschapsatlas van de relic ten van traditionele landschappen opgemaakt. Het betreft een inventaris van de relicten van traditionele landschappen, punt en lijnrelicten, ankerplaatsen en relictzones.
Ankerplaatsen zijn landschappelijk de meest waardevolle gebieden voor Vlaanderen. Ze vormen een geheel van verschillende, maar samen voorkomende erfgoedelementen. Ze zijn binnen de relictzones uitzonderlijk inzake gaafheid of representativiteit, ze nemen ruimtelijk een plaats in die belangrijk is voor de zorg of voor het herstel van de landschap pelijke omgeving, of ze zijn uniek.
Binnen Temse komt slechts een kleine zonering als ankerplaats voor in de zuidwestelijke hoek van de gemeente : ‘Oude Durmearm en Sombeke’ alsook de ankerplaats ‘Schorren van de Durme, de Bunt en monding van de Durme in de Schelde’ is ook deels gesitueerd op grondgebied Temse. Deze ankerplaatsen strekken zich uit over delen van Waasmun ster (Sombeke) en Hamme (Bunt). De zuidwestelijke uitlopers van deze ankerplaatsen liggen in Temse. De Durmevallei heeft, in tegenstelling tot de Scheldevallei, zijn open karakter grotendeels bewaard. De Oude Arm van de Durme en de eigenlijke Durme zijn door dijken omringd. De schorren liggen buiten de dijken, deze zijn met wilg en riet beplant. De meersen die om de waterlopen liggen zijn met lineaire beplanting omringd.
Nagenoeg de volledige zuidelijke Schelde oever, op grondgebied Bornem, zijn anker plaatsen.
De belangrijkste lijnrelicten in de gemeente Temse worden gevormd door de Schelde en Durme, de Barbierbeek en de Bunkerlinie Hoofdweerstandstelling. Deze laatste werd opgericht in de eerste wereldoorlog. 5
4 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Universiteit Gent, Landschapsatlas Vlaams Gewest, Relicten van de Traditionele landschappen, versie 1.0, Gent, 2001
5 Met het oog op een mogelijke geallieerde landing in Nederland, bouwden de Duitsers in Antwerpen, ter hoogte van de Hoofdweerstandstelling tussen de Schelde stroomafwaarts en het kanaal van Turnhout, tussen de Schelde stroomopwaarts en de Zenne en op de linkeroever een bunkerlinie, bestaande uit veldversterkingen ondersteund door talrijke bunkers. 214 bunkers vormen de bunkerlinie op de Linker oerver. Gedeclasseerd als versterking in 1924. (Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Universiteit @ Grontmij 45 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Deze lijnrelicten vormen de verbinding tussen een aantal puntrelicten. De puntrelicten langsheen de Schelde en de Durme zijn o.a: • Te Steendorp : de St. Jan Evangelistenkerk, de kapel Onze Lieve Vrouw van zeven weeën en het Fort van Steendorp; • Te Temse : de Amelbergakapel en hoeve, de watermolen, de Onze Lieve Vrouwkerk, het gemeentehuis en de kraan van de voormalige Boelwerf; • Te Tielrode : de Sint Jozefkapel en huis Pilaet en omgeving; • Te Elversele : de kapel van O.L.V. van de Weg en de Sint Margarethakerk.
Een puntrelict in de omgeving van de Barbierbeek is o.a. • De Sint Jozefskerk te Velle.
De puntrelicten van de Bunkerlinie Hoofdweerstandstelling zijn o.a. • Een omwalde site in het noorden (op het grondgebied van Kruibeke); • Schans Lauwershoek in het oosten.
Relictzones worden afgebakend waar waardevolle landschapskenmerken voorkomen in relatief gave, herkenbare onderlinge samenhang. Het zijn gebieden met een grote dicht heid aan punt en lijnrelicten, zichten en ankerplaatsen en zones waarin samenhang tus sen de waardevolle landschapselementen belangrijk is voor de gehele landschappelijke waardering. Binnen Temse komen drie verschillende relictzoneringen voor:
Het bolle akkergebied Land van Waas en de Vallei van de Barbierbeek Deze gebieden vormen aaneengesloten gehelen en strekken zich uit ten noorden van de Wase cuesta. Bolle akkers zijn ontstaan door de ophoging om de afwatering van de ondoordringbare gronden mogelijk te maken (door ploegen van de percelen). Percelen zijn door een gracht begrensd, vroeger steeds begroeid.
Dit bolle akkergebied is een nagenoeg vlak landschap behalve langsheen de randen waar de begrenzing met de omliggende landschappen door de topografie bepaald wordt. Langsheen de randen aan de cuesta zijn een beperkt aantal smalle en sterk gerichte vergezichten. Het panorama vanop het domein Roomacker is zeer weids en landschappe lijk heel waardevol.
De percelering is blokvormig, een typisch kenmerk voor het Land van Waas. Het land schap is opgedeeld in kleine akkers met bomenrijen hetgeen een filterende doorzichtig heid in de hand werkt. Kleine wegdorpen en losse bewoning komen in deze gebieden voor, met een tendens naar verspreiding.
Scheldevallei van Dendermonde tot Kruibeke Potentiële archeologische vindplaatsen uit de bronstijd, ijzertijd en de Romeinse periode zijn hier aanwezig. De inpoldering is duidelijk af te lezen uit het perceleringspatroon, i.e. lange en smalle percelen. Verlaten rivierarmen met turfputten (dikke veenpakketten) komen hier voor. In deze relictzone zijn sterk gerichte, smalle vergezichten met grote afwisseling waar te nemen. Het opgaand groen is vaak ruimtebegrenzend. Hier en daar zijn percelen bos aanwezig. Soms hebben de dijken een grillig verloop.
Gent, Landschapsatlas Vlaams Gewest, Relicten van de Traditionele landschappen, versie 1.0, Gent, 2001)
@ Grontmij 46 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Durmevallei De Durmevallei omvat een bedijkte rivier en afgesneden meanders. Hier zijn eveneens potentiële archeologische vindplaatsen aanwezig. In dit gebied ten noorden van de Dur me zijn duidelijke meerslanden herkenbaar. Nabij de rivier wordt het landschap ook ge kenmerkt door een meerslandschap, met onregelmatige perceelsstructuur. Kleine perce len bos en rietvelden zijn hier aanwezig. De polderdijken kennen ook hier vaak een grillig verloop. Het westelijk gelegen Groot Broek behoort ook tot dit type relictzone en wordt gekenmerkt door kleine percelen met vijvers, waterputten en bebouwing.
4.3.3 Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan
In 1996 werd in opdracht van de gemeente Temse een gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP) opgemaakt. Het GNOP beschrijft het natuurbeleid dat de komende jaren in Temse dient te worden gevoerd.
De cuesta en overige brongebieden, krijgen een internationale waardering voor landschap, flora, vegetatie en vogels van nationale waarde. Dit betekent dat deze binnen in Noordwest Europa buitengewoon schaars zijn. Doordat op diverse plaatsen grondwater uittreedt (kwel) en het water hiervan een zeer goede en constante waterkwaliteit heeft, is een bijzondere vegetatie ontstaan in de zogenaamde bronbosjes. De helling leidt tot het gemakkelijk en frequent ontstaan van thermiek, welke voor roofvogels heel interessant zijn. De belangrijkste bedreigingen voor dit gebied gaan uit van de grote druk van andere functies dan natuurontwikkeling. Andere bedreigingen vormen het illegaal storten van afval en waterverontreiniging. Ook de kwantiteit en de kwaliteit van de bronbosjes worden bedreigd.
Fort van Steendorp, krijgt een internationale waardering voor zoogdieren alsook voor het landschap van nationale waarde. De herberging van de ruïnes voor vleermuizen maakt het fort tot een van de belangrijkste overwinterplaatsen in noordwest Europa. De grote aarden wal rond het Fort herbergt verschillende vogels en een gevarieerde vegetatie. De grootste bedreigingen worden gevormd door de onduidelijke eigendoms situatie, alsook door illegale betreding en het illegaal storten van afval.
Zeeschelde en Durme als zoetwatergetijdengebied , krijgt een internationale waarde voor landschap en vogels. De belangrijkste bedreigingen voor dit gebied vormen de waterkwaliteit en de waterkwantiteit en meer bepaald het steeds toenemende tijverschil, dat als gevolg van aanslibbing snel toeneemt. Ook de aanvoer van zwerfvuil, erosie van de oevers en de recreatiedruk vormen bedreigingen voor het gebied.
Gebieden met een waardering op nationaal niveau: • Tielrodebroek, krijgt waardering voor landschap, flora en vegetatie, vogels, • Schouselbroek, krijgt waardering voor landschap, flora en vegetatie, vogels, • Verloren Kost, krijgt waardering voor vogels, • Ballooi, krijgt waardering voor vogels, • Kijkverdriet, krijgt waardering voor landschap, flora en vegetatie, vogels, • Bronbosjes Elversele, voor flora en vegetatie, • Scheldepark, voor flora en vegetatie,
@ Grontmij 47 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc • Kleiputten Tielrode, voor amfibieën, • Gelaagpark, voor flora en vegetatie, • Vuurkouter, voor flora en vegetatie, • Blauw Hof, voor amfibieën, • Rootputten, voor amfibieën, • Heggen, hagen, bomenrijen, bolle akkers en overige landschapselementen: voor landschap, krijgt waardering voor landschap.
4.3.4 Studie Landelijk gebied Temse 6 (SLG)
In voorbereiding op het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Temse is door de Provinciale dienst Land en tuinbouw in samenwerking met de betrokken schepenen en ambtenaren van de gemeente een studie gemaakt over de gewenste ruimtelijk agrarische structuur van Temse met het oog op een duurzame landbouw.
Dit document kan worden beschouwd als een handig en nuttig beleidsinstrument bij de structuurplannen. Het werd dan ook als leidraad gehanteerd bij de opmaak van het ruimtelijk landbouwbeleid.
Als beleidsmaatregelen worden in de visie van de SLG het volgende voorgesteld: • Zoeken naar oplossingen voor zonevreemde land en tuinbouwbedrijven, • Informeren en sensibiliseren van landbouwers voor het sluiten van miliubeheersovereenkomsten, deelname aan erfbeplantingsacties, … • Initiatieven ondernemen die een kader scheppen voor een verbrede landbouw Volgende visies werden vooropgesteld per deelgebied: Deelgebied 1: Dit gebied wordt beschouwd als open landbouwgebied met L2 Landbouwgebied kenmerken. Hierbij is het ruimtelijke beleid gericht naar het Elversele en Tielrode bestendigen van het agrarisch grondgebruik en het open houden van het landschap. In delen van dit gebied die erg belangrijk zijn voor natuur wordt gestreefd naar een sterke verweving van landbouw en natuur.
Deelgebied 2: Dit deelgebied is erg belangrijk voor het ecologische Zuidwestelijk functioneren van de Durme en Scheldevallei. Landbouw moet valleigebied hier verweven met natuur en in evenwicht met natuur en landschapswaarden voorkomen. Akkerland wordt hierbij ontraden. Deelgebied 3: In dit gebied is een soepel vergunningenbeleid t.a.v. ondermeer Landbouwgebied NW tuinbouwbedrijven met serres, alsook landbouwaanverwante Velle bedrijven aangewezen. Deelgebied 4: Hierbij wordt het bestendigen van de open ruimte en het Landbouwgebied Velle agrarisch grondgebruik vooropgesteld. Integratie van landbouwbedrijven in het landschap kan door verschillende initiatieven worden aangemoedigd.
6 Studie Landelijk Gebied Temse, 4 juni 2002, Provincie Oost Vlaanderen, 10 e directie, dienst 102, Land en tuinbouw
@ Grontmij 48 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Deelgebeid 5: Centraal De hoofdfunctie van dit gebied ligt bij de landbouw, dit betekent landbouwgebied dat de druk vanuit industrie en wonen moet beperkt worden. De rol van de landbouw als beheerder van het landschap kan vergroot worden door het stimuleren van beheerslandbouw, alsook door acties rond het behoud van KLE's. Ook integratie in het landschap kan hierbij worden aangemoedigd Deelgebied 6: In dit deelgebied is grondgebonden landbouw wenselijk. Wat Landbouwgebied betreft de opvulling van oude kleiputten moet worden gewaakt Steendorp dat de nabestemming landbouw niet gehypothekeerd wordt. Deelgebied 7: De landbouw speelt hier een belangrijke rol in het in stand Zuidoostelijk houden van het landschap. Ook een maximale verweving met valleigebied de natuur staat voorop.
4.3.5 Mobiliteitsplan
De synthesenota en beleidsplan werden goedgekeurd door de PAC in zitting van 15 april 2002. 7
De algemene uitgangspunten kunnen als volgt worden geformuleerd: • Verkeersarmer maken van het centrum (enkel bestemmingsverkeer); door het indivi dueel autogebruik er te ontraden (via kort en langparkeren), door het invoeren van een zone 30, • Aanpakken van de doortochten door Tielrode, Elversele en Steendorp, • Scheldekaai attractiever maken voor fietser en voetganger, hieraan wordt het invoe ren van een waterbus gekoppeld, • Een invulling van de Zaat waarbij weinig verkeersstromen worden gegenereerd, • Herinrichten van schoolomgevingen (zones 30), • Stimuleren van het fietsgebruik; door veilige, samenhangend en continu fietsnetwerk dat deelgemeenten met elkaar en met het centrum verbindt, fietsvergoeding en voorzieningen, • Het optimaliseren van het openbaar vervoer, waarbij het Stationsplein als multimo daal verkeersknooppunt fungeert en een verbeterde busbediening naar T.T.S.
4.3.6 Het provinciaal fietsroutenetwerk
Het provinciaal fietsroutenetwerk werd opgemaakt door de provincie Oost Vlaanderen, maar bezit geen juridische waarde. Het werd opgemaakt om uitvoering te geven aan het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost Vlaanderen.
7 Mobiliteitsplan Gemeente Temse, De oriëntatienota -goedgekeurd door de PAC in zitting van 17 mei 1999, synthesenota en beleidsplan - goedgekeurd door de PAC in zitting van 15 april 2002, Groep Planning, Brugge.
@ Grontmij 49 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Figuur 7: Provinciaal fietsroutenetwerk
Bron: www.oost-vlaanderen.be
4.3.7 Woonbehoeftestudie 8
In oktober 2001 werd door de groep Planning een eindrapport opgemaakt van de woonbehoeftestudie. Momenteel werd deze studie stopgezet voor nader onderzoek. In kader van de opmaak van het GRS werd de informatie uit de gemeentelijke woonbehoeftestudie gehanteerd als basis voor de woningprogrammatie.
4.3.8 Studie naar de bebossingmogelijkheden van het Waasland
De studie heeft als doel de recreatieve mogelijkheden te bekijken bij de aanleg van nieu we bossen of bij bosuitbreiding. Enerzijds wordt dus de recreatieve functie van de bos sen naar voren gebracht, anderzijds wordt de ecologische meerwaarde in het verstedelijk te gebied van het E17 netwerk naar voren gebracht.
De studie gaat onder andere uit van de inplanting van een recreatiebos in de nabijheid van het stedelijk gebied Temse. Een groot deel van Temse bestaat uit het bolle akker landschap: dergelijk bocagelandschap komt niet in aanmerking voor massieve bebossing. In Temse zijn de mogelijkheden voor verdere natuurontwikkeling vooral watergebonden. Hoewel er ook delen van het valleigebied reeds bosrijk zijn, streeft men hier vooral naar spontane bosontwikkeling en bosomvorming van soortenarme populierenbestanden naar soortenrijkere elzen essen (vallei)bossen. Uitbreiding van de bestaande bossen tot een bos van regionaal belang met de bedoeling grote aantallen recreanten aan te trekken, is
8 Woonbehoeftestudie Gemeente Temse, Eindrapport, Groep Planning, oktober 2001
@ Grontmij 50 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc in dit valleigebied met nadruk op spontane ontwikkeling van natuurwaarden minder wen selijk.
De nabestemming van de ontginningsgebieden ter hoogte van het provinciaal domein Roomacker en ten noorden van het Schouselbroek/Fort van Steendorp kunnen op termijn ook uitgroeien tot bossen ter versterking van de recreatieve structuur van Temse.
De zoekzone 7: Temse Cauwerburg wordt naar voren geschoven. Dit gebied bestaat uit landbouwgebied en is grotendeels landschappelijk waardevol. Er lopen een aantal voet wegels door. Er zijn hier bolle akkers, die in de landschapsatlas zijn opgenomen. Dit gebied is nooit bosrijk geweest.
De zoekzone 9: De Ster. De zoekzone situeert zich in het noorden van de gemeente Temse, aansluitend met de Ster in Sint Niklaas. De omgeving is bosrijk en biedt potenties naar wandelen en fietsen toe.
Beide zoekzones worden niet weerhouden voor verder onderzoek.
4.3.9 Sigmaplan
In kader van het Sigmaplan werden een aantal zones onderzocht te Temse en Bornem die in aanmerking komen als potentieel overstromingsgebied. Onderstaand werden de potentiële overstromingsgebieden aangeduid. Binnen de gemeente Temse werden het Schouselbroek (1) aangeduid. In de gemeente Bornem worden de Hingenebroekpolder (2), de Scheilandpolder (3), de Oudbroekpolder (4), het gebied Achterweert (5) en het gebied van het Graafschap (6) aangeduid.
Figuur 8: Aanduiding van de potentiële overstromingsgebieden
Vervolgens werd een langetermijnvisie voor het Schelde estuarium uitgewerkt: een ont wikkelingsschets 2010 wordt vooropgesteld, waarin het geactualiseerd Sigmaplan ter beheersing van overstromingsrisico’s en het behalen van de natuurdoelstellingen in het Zeescheldebekken, instandhoudingsdoelstellingen en flankerende maatregelen voor landbouw en plattelandsrecreatie voorkomen.
@ Grontmij 51 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc In de beslissingsnota van de Vlaamse Regering (Kris Peeters dd. 22/07/2005) betreffende de realisatie van het geactualiseerde Sigmaplan (projecten te realiseren in 2007 of min stens in uitvoering niet later dan 2010), staan de volgende acties in eerste fase:
• verdere realisatie Sigmaplan 1977 : dijkhoogtes van 8,35 m TAW stroomopwaarts de Scheldebrug; 8,00 m TAW stroomafwaarts de Scheldebrug • ontpoldering van het Groot Broek en het Klein Broek
4.3.10 Scheldecharter
Op 25/10/2005 keurde de gemeenteraad het Scheldecharter goed. Dit Scheldecharter kadert in het Schelde Landschapspark, een langetermijnvisie over een weids uitgestrekt natuurlijk stroomgebied, zich uitstrekkend van de oevers in Gent tot aan de Westerschel de, waarin de deelnemende gemeenten uit het Schelde estuarium apart een aantal lokale projecten kunnen ontwikkelen, die uiteindelijk zullen leiden tot een geheel van een ruimte lijk overkoepelend Scheldeproject.
4.3.11 Deelbekkenbeheersplan Barbierbeek en Ledebeek & Durme
De Europese Kaderrichtlijn Water, in december 2000 goedgekeurd, legt de nadruk op het planmatig aanpakken van het waterbeheer. Het waterbeleid zal voortaan geënt worden op hydrografische grenzen die vaak niet samenvallen met de bestuurlijke grenzen. Op internationaal niveau worden daartoe stroomgebieden afgebakend. Deze stroomgebie den worden op Vlaams niveau dan verder onderverdeeld in bekkens, die op hun beurt verder zullen opgesplitst worden in deelbekkens.
De deelbekkens van de Barbierbeek en van de Ledebeek en Durme behoren tot het stroomgebied van de Schelde, meer bepaald tot het bekken van de Beneden Schelde.
De provincie Oost Vlaanderen maakt voor beide deelbekkens één beheersplan op, con form het decreet Integraal Waterbeleid.
De deelbakkenbeheersplannen zijn in ontwerpfase. Het openbaar onderzoek duurt zes maanden (van 22 november 2006 tot 22 mei 2007).
@ Grontmij 52 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Figuur 9: Deelbekkenbeheersplan Barbierbeek en Ledebeek en Durme
Bron: www.oost-vlaanderen.be
4.3.12 Watertoets
Het decreet van 18 juli 2003 betreffende het algemeen waterbeleid (Belgisch Staatsblad 14 november 2003) legt in hoofdstuk III, afdeling I, bepaalde verplichtingen op, die de watertoets worden genoemd.
Artikel 8 van dat decreet luidt:
"Art. 8. § 1. De overheid die over een vergunning, een plan of programma moet beslissen, draagt er zorg voor, door het weigeren van de vergunning of door goedkeuring te weige ren aan het plan of programma dan wel door het opleggen van gepaste voorwaarden of aanpassingen aan het plan of programma, dat geen schadelijk effect ontstaat of zoveel mogelijk wordt beperkt en, indien dit niet mogelijk is, dat het schadelijk effect wordt her steld of, in de gevallen van de vermindering van de infiltratie van hemelwater of de ver mindering van ruimte voor het watersysteem, gecompenseerd.
Een schadelijk effect wordt gedefinieerd als: "ieder betekenisvol nadelig effect op het milieu dat voortvloeit uit een verandering van de toestand van watersystemen of bestand delen ervan die wordt teweeggebracht door een menselijke activiteit; die effecten omvat ten mede effecten op de gezondheid van de mens en de veiligheid van de vergunde of vergund geachte woningen en bedrijfsgebouwen, gelegen buiten overstromingsgebieden, op het duurzaam gebruik van water door de mens, op de fauna, de flora, de bodem, de lucht, het water, het klimaat, het landschap en het onroerend erfgoed, alsmede de sa menhang tussen een of meer van deze elementen".
De watertoets voorkomt dat ruimtelijke beleidsbeslissingen een negatieve impact inhou den voor het vasthouden, bergen en afvoeren van water in een (deel)stroomgebied. Zo kunnen bijvoorbeeld verharde oppervlakten worden beperkt, gescheiden rioleringstelsels uitgebouwd en de infiltratie van hemelwater hersteld. Bebouwing in de winterbedding van een rivier impliceert bijvoorbeeld een hoge kans op wateroverlast en dient te worden ver meden.
De watertoets is aldus een beoordeling die door de overheid dient te worden uitgevoerd.
@ Grontmij 53 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Figuur 10: Overstromingsgebieden en risicozones
Bron: AGIV februari 2007
Op gemeentelijk grondgebied komen weinig overstromingsgebieden voor. De natuurlijke en onbebouwde overstromingsgebieden zijn de Tielrodebroekpolder, de oevers van de Barbierbeek en delen van Groot Broek.
Langsheen de N16 komen enkele beperkte overstromingszones voor. Recent heeft de gemeente een bufferbekken aangelegd nabij de Schelde (Scheldepark) die een volledige versnelde afwatering van T.T.S. mogelijk maakt, en die Temse centrum ontlast van water overlast. In dit GRS is bij de aanduiding van nieuw te ontwikkelen gebieden rekening gehouden met de bestaande problematiek inzake water. Bij elke planmatige ontwikkeling (RUP’s) en bij elk nieuw programma (verkaveling, recon versie, vergunningen,…) zal evenwel een aftoetsing (watertoets) dienen te gebeuren. De recente overstromingsgebieden en risicozones dienen te worden vermeden bij ontwikke lingen en bebouwing. Indien ontwikkelingen worden voorzien of bestaande worden hervormd in of aansluitend bij recent overstroomde zones of in risicozones dient speciale aandacht te gaan naar de aard en dichtheid van de bebouwing, naar een maximale waterdoorlaatbaarheid van ma terialen, naar bijkomende waterbufferende werking,…, teneinde het schadelijk effect van de planopties conform de bepalingen inzake integraal waterbeheer, maximaal te reduce ren. Zoniet zijn herstelmaatregelen nodig of compensatiemaatregelen elders.
4.3.13 Gemeentelijk erosiebestrijdingsplan
De gemeenteraad keurde op 19/12/2005 het gemeentelijk erosiebestrijdingsplan goed. Het erosiebestrijdingsplan bevat een actieprogramma dat gefaseerd kan uitgevoerd wor den (voorziene uitvoeringstermijn 20 jaar). Voor effectieve erosiebestrijdingswerken zul len de landbouwers een beheersovereenkomst afsluiten met de Vlaamse landmaatschap pij. De gemeente speelt een coördinerende rol.
Het actieprogramma wordt opgesplitst in twee soorten maatregelen :
@ Grontmij 54 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc • Teelttechnische maatregelen : maatregelen die gedurende één teeltseizoen (of langer) kunnen uitgevoerd worden door landbouwers, zoals het inzaaien van een groenbe dekker na de oogst, mulching, strokenbouw, contourbewerking,… • Structurele maatregelen : maatregelen met een meer duurzaam karakter (meerdere jaren), waaronder infrastructurele maatregelen, die kunnen uitgevoerd worden door de landbouwer en/of door het gemeentebestuur, zoals het aanleggen van grasbufferstro ken, aanleg van opvangsystemen, aanleg van lineaire natuurlijke landschapselemen ten,…
@ Grontmij 55 INFORMATIEF DEEL Planningscontext 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 4.3.14 Voetwegelplan
In 2001 werd een visie omtrent voetwegels in kaart gebracht. Het gemeentelijk voetwe gelplan wordt ingepast in het provinciaal fietswegenplan, en geïntegreerd en gekoppeld aan het bermbeheersplan en het mobiliteitsplan. De actiepunten, gebaseerd op het to taalplan, worden stelselmatig uitgevoerd.
4.3.15 Gemeentelijke beheersplannen
• bermbeheersplan (in opmaak) : Ecologisch bermbeheer streeft ernaar om op de weg bermen zoveel mogelijk verschillende soorten planten en dieren een kans te bieden en de bermen dus ecologisch waardevoller te maken. • beheersplan Scheldepark (in opmaak) : Bedoeling van het plan is het opstellen van richtlijnen voor het beheer van het gemeentelijk park, een voormalig kasteelpark, waarbij het park maximaal zijn sociale functie kan vervullen zonder de ecologische waarden te hypothekeren. Bij het opstellen van de richtlijnen wordt getracht het on derhoud van het gebied op een extensieve wijze te kunnen uitvoeren. • beheersplan Meulenbroek (in opmaak) : Voor het Meulenbroek wordt bestudeerd op welke wijze de specifieke functie (retentiebekken) en de bestaande morfologie kan worden uitgewerkt in relatie met het naast liggende gemeentelijk park. Eveneens worden overwegingen gemaakt om de natuurwaarde van het gebied te maximaliseren, steeds in relatie met een draagbare betreding van het gebied en een extensief onder houd. • Beheersplannen Schauselbroek: Nadat de Vlaamse overheid een beslissing heeft genomen omtrent de toekomst van het Oost Sive Schousselbroek in het kader van de actualisatie van het Sigmaplan (Langetermijnvisie 2030) zal er, zoals voorzien in het BPA 26 Schauselbroek, een be heersplan worden opgemaakt voor de verschillende deelgebieden.
@ Grontmij 56 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 5 Bestaande ruimtelijke structuur op macroni- veau
5.1 Inleiding
De bestaande ruimtelijke structuur geeft de structuurbepalende elementen aan die aanwezig zijn in Temse. Dit zijn die ruimtelijke elementen die een structurerend vermogen hebben en die dus invloed uitoefenen op de ruimtelijke ontwikkelingen in Temse. De werking en de invloed van deze structuren moet beschouwd worden op – een niet nader te definiëren – lange termijn. De bestaande ruimtelijke structuur biedt belangrijke aanknopingspunten en bouwstenen voor de opbouw van de gewenste ruimtelijke structuur.
Alhoewel het onderscheid niet altijd even duidelijk is, wordt de bestaande ruimtelijke structuur beschreven op bovengemeentelijk en op gemeentelijk niveau. Op het grondgebied van de gemeente komen namelijk ruimtelijke elementen en structuren voor van bovengemeentelijk niveau. Deze oefenen een grote invloed uit op de reële en mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen van de gemeente, en leggen relaties tussen Temse en de ruimere omgeving. De beleidsbevoegdheid voor deze structuren berust in principe (ook) bij hogere overheden.
Het is belangrijk om hier op te merken dat deze componenten geen eenduidige onderverdeling aanbrengen in het grondgebied van de gemeente. Het is met andere woorden mogelijk dat dezelfde ruimtelijke elementen behoren tot verschillende componenten. Zo behoort een landbouwbedrijf tegelijkertijd tot de nederzettingsstructuur als de ruimtelijk economische structuur, of behoort een lokale weg in het stedelijk weefsel eveneens tot de nederzettingsstructuur.
5.2 Macroniveau
Op macroniveau wordt onderzoek gedaan naar de structurerende elementen op bovengemeentelijk niveau.
Kaart 7: Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau
Temse is gelegen in het Waasland dat deel uitmaakt van het Vlaams stedelijk netwerk op Europees niveau: Antwerpen Gent Brussel. De Waaslandhaven vormt het reservegebied van één van Europa’s belangrijkste toegangspoorten, de Antwerpse haven, terwijl het Waasland in het westen dicht aansluit op de Gentse kanaalzone. De Schelde is één van de belangrijkste scheepvaartwegen voor zeevaart en binnenvaart. De Scheldepolder en de alluviale Schelde en Durmevallei op het grondgebied van het Waasland maken deel uit van een groter ecologisch waardevol geheel, de Rijn Schelde Delta. Temse is gelegen in de driehoek Antwerpen Brussel Gent en vormt een pendelgemeente, gelegen in de directe invloedssfeer van Sint Niklaas en Antwerpen.
@ Grontmij 57 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 5.2.1 Open ruimte structuur
Temse behoort geografisch tot de Noord Vlaamse zandstreek, meer bepaald tot het Land van Waas. Ten zuiden en ten oosten ligt het gebied van de Beneden Schelde, ten noorden het Antwerpse Scheldepoldergebied en ten westen paalt het aan de Vlaamse Vallei 9.
Het Land van Waas wordt gekenmerkt door een vlak tot licht golvend landschap met duidelijke taluds. In het noorden en het oosten bevindt zich het typische gesloten coulisselandschap met kenmerkende bolle akkers op kleine blokvormige percelen en perceelsrandbegroeiing van opgaande populieren. In het zuiden situeren zich ook een aantal boscompartimenten.
De Barbierbeek vormt in het land van Waas een duidelijk ingesneden beekvallei. Beekbegeleidende bossen en graslanden maken er samen met de structuurrijke waterloop de natuurwaarden uit. Enigszins aaneengesloten natuurgebieden worden op de centrale stuifzandrug in het Land van Waas aangetroffen, waar vooral de heiderelicten en afgeleiden een belangrijke natuurbehoudwaarde hebben.
Aan de valleien van de Beneden-Schelde en Durme zijn belangrijke natuurwaarden gekoppeld. Interessante bossen en graslanden nemen er grotere oppervlakten in. Talrijke sloten, afgesneden meanders en oude uitgravingen vormen er zeer goede biotopen voor rietlanden, verlandingsvegetaties en wilgenstruwelen.
De Wase cuesta , welke de overgang vormt tussen het Land van Waas en de valleien van de Beneden Schelde strekt zich uit vanaf de grens tussen Waasmunster en Lokeren tot Haasdonk, met aan de zuidzijde een steile flank en aan de noordzijde een zachte helling. Een ‘cuesta’ is een asymmetrische bergrug en komt voor waar een zwak hellende resistente laag onder en boven door niet resistente lagen begrensd wordt. Zodra de bovenliggende zachte laag door erosie wordt verwijderd, komt het zwak hellende oppervlak van de resistente laag bloot te liggen. De resistente laag bestaat hier uit het Lid van Boom of ook ‘de boomse klei’ genoemd (tertiair materiaal). De Wase cuesta is met het front naar het zuiden gericht (relatief steile zuidrand) en heeft een zwak afhellende noordflank. Bovenop dit tertiair materiaal ligt een zand en zandleemlaag aangevoerd tijdens de glacialen. Naar het noorden toe zijn de afzettingen zandig, meer zuidelijk is veeleer zandleem afgezet. Deze dekzanden zijn plaatselijke opgestoven tot duidelijk geaccentueerde stuifzandruggen.Ten westen van het Land van Waas vormt de stuifzandrug Maldegem Stekene een natuurlijke corridor. Vervolgens komen nog twee belangrijke stuifzandruggen voor nl. een noord zuid gerichte rug van Puivelde (Sint Niklaas) naar Waasmunster en een zuidwest – noordoost gerichte rug op de zuidrand van de cuesta.
Op macroniveau komt een Z-vormige bosstructuur voor op de voor de landbouw minder geschikte zandgronden. Dit zijn de stuifzandruggen van Maldegem Stekene en van Stekene Waasmunster Beveren.
Op macroniveau komen eveneens twee belangrijke open ruimteverbindingen voor tussen Beveren en Sint Niklaas en tussen Sint Niklaas en Belsele.
9 NATUUR CD 2000 (versie 2.0), instituut voor natuurbehoud
@ Grontmij 58 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Figuur 11: Dwarsdoorsnede doorheen het Waasland
5.2.2 Nederzettingsstructuur
Ten noorden en ten zuiden bevinden zich ongeveer parallel met de stedencorridor, twee rijen van kernen. In het open landelijk gebied, dat aansluit op de Nederlandse provincie Zeeuws Vlaanderen, is dat de opeenvolging van de kernen Wachtebeke, Moerbeke, Stekene en Sint Gillis Waas. Temse bevindt zich in de aaneenrijging van de kernen in het zuiden langsheen de Schelde en de Durme, met o.m. Waasmunster en Hamme.
De E17 vormt samen met de N70 en de spoorlijn een centrale nederzettingsas doorheen het Waasland.
De bebouwde omgeving van het Waasland toont geen duidelijk ordenend principe dat aan de basis van de morfologie kan liggen. In het noordwesten ligt een dekzandrug met aaneengegroeide straatdorpen die overgaat in het straatdorpengebied. Het gebied in het zuiden van het Waasland wordt gekenmerkt door de stedelijke verdichting Lokeren/Sint Niklaas en de aaneenrijging van kernen langsheen de Schelde en de Durme.
5.2.3 Economische structuur
De economische ruimte van het Waasland is in grote corridorvormige gebieden gestructureerd met de Waaslandhaven in het noorden met een grote economische dominantie over het Waasland. Vooreerst zijn er de stedelijke gebieden en werkgelegenheidsknooppunten Sint Niklaas, Lokeren, Temse en Beveren, de economische corridors die gevormd worden door Sint Niklaas Temse Bornem Puurs Willebroek Mechelen en de as Lokeren Zele. Alsook de lintvormige handelsontwikkelingen langs de gewestwegen Antwerpen Gent (N70) en Antwerpen Zelzate (N49) en de provincieweg Sint Niklaas Hulst (N403). Hier en daar zijn ook verspreide bedrijventerreinen aanwezig. 10 Met uitzondering van de Waaslandhaven is de wegeninfrastructuur duidelijk het organiserend principe voor de locatie van economische activiteiten. Wat de werkgelegenheid betreft, kan men stellen dat Temse vooral in de industrie werkgelegenheid aanbiedt. De werkgelegenheid in de secundaire sector ligt hoger dan het Vlaamse gemiddelde, de tertiaire sector ligt beduidend lager.
10 mobiliteitsplan Sint-Niklaas: orëntatienota, Langzaam Verkeer, april 1999
@ Grontmij 59 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op macroniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Temse situeert zich in het stedelijk netwerk van internationaal niveau nl. de Vlaamse Ruit .
Temse behoort tot het Waasland, een regio met een belangrijke economische dynamiek. Temse zelf vormt een werkgelegenheidsknooppunt in die regio. Het ontwikkelde zich tot een belangrijk industriecentrum, dit door zijn strategische ligging nabij de Schelde. In de tweede helft van de 19 e eeuw werd dit nog gestimuleerd door de aanleg van de spoorlijn Mechelen – Sint Niklaas – Terneuzen en de uitbreiding van de stoombootvaart op de Schelde. In 1828 stichtte Bernard Boel er een scheepsbouwwerf.
5.2.4 Lijninfrastructuur
De lijninfrastructuur op regionaal niveau heeft een dubbele oriëntatie:
Enerzijds zijn er de assen tussen Gent en Antwerpen die oost west door het Waasland lopen: de expresweg N49 Antwerpen Knokke (deels omgevormd tot autosnelweg), de gewestweg N70 Antwerpen Gent, de autosnelweg Antwerpen Gent Kortrijk (E17), daarnaast ook de hoofdspoorlijn Antwerpen Gent en de Schelde en Durme.
Anderzijds zijn er de radiale assen die het Waasland met het binnenland verbinden: de gewestwegen N16 Sint Niklaas Mechelen en N41 Sint Niklaas Dendermonde, de provinciale weg N403 Hulst Sint Niklaas en de spoorlijnen Lokeren Dendermonde en Sint Niklaas Mechelen.
De gemeente is gelegen aan de nationale weg Sint Niklaas Mechelen (N16). Door de aanwezigheid van het op en afrittencomlex nr. 14 (Hamme) en nr. 15 (Temse) vervult de E17 een belangrijke ontsluitingsfunctie voor de gemeente.
De gemeente wordt van oost naar west doorkruist door een bundel van hoogspanningsleidingen (150kV en 380kV en iets zuidelijker 70kV) welke vertrekken van het grondgebied Kruibeke, ook zuidwaarts richting Bornem vertrekt een leiding.
De Schelde – die destijds een van de belangrijkste lijninfrastructuren op macroniveau was vormt de natuurlijke grens met de provincie Antwerpen. Vanaf de monding van de Schelde tot aan de samenvloeiing van Schelde en Durme is de Schelde nog steeds bevaarbaar voor schepen van meer dan 2000 ton.
@ Grontmij 60 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6 Bestaande ruimtelijke structuur op mesoni- veau
6.1 Bestaande structuur van de open ruimte
Open ruimte is een gebied waar de niet bebouwde ruimte overweegt en openheid pri meert. 11 De ‘open ruimte’ dient als de verzameling van grote – veelal aaneengesloten gehelen te worden aanzien.
Om een duidelijk beeld van de bestaande open ruimtestructuren op het grondgebied van Temse te verkrijgen worden hiervoor drie ruimtelijke deelstructuren als uitgangspunt genomen: de landschappelijke, de natuurlijke en de agrarische structuur. Deze structuren zijn bepalend voor de open ruimte op het gemeentelijke niveau. Basis voor deze drie deelstructuren vormt het fysisch systeem.
De landschappelijke structuur omvat zowel historische als nieuwe landschappen in de gemeente Temse. In deze optiek dient ‘landschap’ heel ruim te worden aanzien. Het landschap is een verschijningsvorm van gebieden die gekenmerkt worden door een sa menhang van natuurlijke én culturele elementen die getuigen van een eigen historische ontwikkeling. De wisselwerking tussen alle bestaande structuren (fysische en menselijke activiteiten) leidt tot de landschappelijke structuur 12 . Een landschapsanalyse in aanvangs fase laat toe om reeds een duidelijk ruimtelijk waarneembaar onderscheid te maken tus sen hoofdzakelijk bebouwde en niet bebouwde ruimte.
De open ruimte wordt tevens bepaald door de natuurlijke structuur . De natuurlijke structuur is de samenhang tussen alle ruimten met een min of meer natuurlijk karakter. Deze ruimten zijn bepalend voor alle andere activiteiten en niet alleen voor natuur. Natuur neemt hier dus niet steeds de hoofdbestemming in. Landbouw, recreatie en zelfs wonen kan de hoofdfunctie in deze ruimten zijn. Het open en niet bebouwd karakter overweegt in de natuurlijke structuur.
Naast de natuurlijke en landschappelijke functie is ook de landbouw bepalend voor de open ruimte in Temse. De landbouwfunctie is daarbij bepalend voor de agrarische struc- tuur . De agrarische structuur kan omschreven worden als het samenhangende geheel van gebieden die het duurzaam functioneren van de landbouw verzekeren . Doordat de landbouwfunctie in belangrijke mate bepalend is voor de open ruimte maar ook op be paalde plaatsen voor de natuurlijke structuur evenals voor de landschappelijke beleving van de open ruimte, wordt deze agrarische structuur niet als een onderdeel bij de econo mische structuur gerekend maar als een geheel van activiteiten die bepalend is voor de open ruimte en onderling verweven is met de natuurlijke structuur.
6.1.1 Het fysisch systeem als basis van de open ruimte structuur
Het fysisch systeem vormt het geheel van eigenschappen, processen en onderlinge rela ties van klimaat, lucht, water en bodem.
11 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, 1997.
12 ANTROP M. , Het landschap meervoudig bekeken, Antwerpen, 1989.
@ Grontmij 61 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
6.1.1.1 Geologie
Het landschap in Temse is gevormd tijdens de geologische periode Rupeliaan (ca. 32.8 milj. jaar geleden). In deze tertiaire periode werd een dik pakket Boomse klei afgezet, dat op een aantal plaatsen dikker is dan 30m en te vinden is op een diepte vanaf ca. 3 m onder het maaiveld. De laag die aanvankelijk horizontaal lag, helt nu geleidelijk af in noordnoordoostelijk richting, door de invloed van de opheffing van midden België en het wegzakken van Nederland tot het einde van het tertiair. De langzame helling leidde tot een afwateringspatroon in dezelfde richting, wat nog steeds te zien is aan de overwegen de stroomrichting van o.a. de Schelde, de Durme en de Leie.
Tijdens het kwartair volgden warme en koude perioden elkaar op. Met het einde van de laatste ijstijd eindigde het deel van het kwartair dat pleistoceen wordt genoemd. Vooral tijdens de koude perioden in het pleistoceen vond sterke erosie plaats waarbij de tertiaire lagen werden verlaagd en versneden. De erosie werd deels gecompenseerd door afzet ting van lemig en zandig materiaal afkomstig van de door daling van de temperatuur drooggevallen zeebodems. Tijdens de ijstijden werd immers een grote hoeveelheid water in sneeuw en ijs vastgelegd waardoor de waterspiegel met meer dan 100m daalde ten opzichte van het huidige peil. Door krachtige winden werd zand en leem in deze periode opgewaaid en in uitgestrekte gebieden weer afgezet. De hoeveelheid leem die is afgezet, verschilt. Op de hoogste plaatsen in de gemeente is het meeste leem afgezet, op veel plaatsen is de leemlaag ca. 3m dik. In de lagere delen en in de valleien werd vooral fijn zandig materiaal afgezet. Hier is de laag plaatselijk dikker, in het eerst opgevulde dal van de Barbierbeek is b.v. een laag met een dikte tot meer dan 7m aangetroffen.
Als gevolg van erosie door de Schelde tijdens het kwartair ontstond ook de Wase cuesta, de steile helling die zich binnen de gemeente uitstrekt van Elversele tot Steendorp en buiten de gemeente tot Waasmunster en Rupelmonde.
Sinds 10.000 jaar is de laatste tussenijstijd gaande, ook wel holoceen genoemd. Deze periode is warmer, waardoor op grote schaal bosontwikkeling heeft plaatsgevonden. Behalve dat in deze periode bodemvorming een aanvang nam, werden ook beekvalleien opgevuld met humeuze en venige afzettingen. Het veen kwam tot ontwikkeling door een tijdelijk en/of plaatselijk stagnerende waterafvoer. Organisch materiaal dat in het water belandde, zoals (resten van) waterplanten, blad van bomen enzovoorts, troepte samen op de waterbodem.
In de vlakke delen langs de Schelde en de Durme is dit venige materiaal, met een gemid delde dikte van 1 tot 2 meter, vervolgens bedekt met rivierafzetting, in grofheid variërend van zware klei tot kleiig zand met een dikte van slechts enkele tientallen centimeters.
6.1.1.2 Reliëf
Kaart 8: Reliëfkaart 13
Het reliëf van het hiervoor beschreven landschap is vrij complex. Het regenwater op de licht hellende gronden wordt afgevoerd naar diverse beken zoals b.v. de Barbierbeek. Deze waterlopen hebben zich duidelijk in het landschap ingesneden, waardoor het licht golvende karakter van het Land van Waas is ontstaan. De hoogte van het land, waaron der het hoogste punt in het Land van Waas, varieert van 25 tot 31m. De insnijdingen zijn
13 OC Gis Vlaanderen, DTM
@ Grontmij 62 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc echter het meest opvallend bij Temse, waar b.v. de Hollebeek en de Vrouwenhofbeek richting Schelde afwateren. Hier zijn de insnijdingen dieper door de kortere afstand en het grotere hoogteverschil dat overbrugd moet worden. De helling, die een absoluut hoogte verschil tot 25m overbrugt, is het steilst in Tielrode en bij Temse centrum.
De gronden langs de Schelde en de Durme zijn de laagst gelegen gronden in de gemeen te. De polders zijn het laagst, gemiddeld 1 à 2m. In deze gronden zijn plaatselijk zandige opduikingen te vinden, zogenaamde donken, waar de bodem hoogtes bereikt van gemid deld 2 tot 3m. De schorren, de buitendijkse gronden die alleen bij hoog water worden overspoeld, slibben echter steeds meer op. De gemiddelde hoogte van de slikken be draagt bij de Durmemonding gemiddeld 5,52m en bij het Kijkverdriet 5,55m.
6.1.1.3 Bodem
Kaart 9: Bodemkaart 14
De bodem is de drager van het landschap. Hierna volgt een overzicht van de in de ge meente Temse waargenomen bodemtypen, welke zijn vereenvoudigd tot een aantal hoofdtypen. Van zeer fijn naar grof materiaal zijn dit: • Zware kleigronden (U): uitsluitend in de laaggelegen delen in de Scheldevallei; • Kleigronden (E): eveneens alleen in de Scheldevallei; • Zandleemgronden (L): beslaan het grootste deel van de gemeente, met uitzondering van de noordelijke punt (Barbierbeekvallei) en de Scheldevallei; • Lichte-zandleemgronden (P): alleen plaatselijk op de Wase cuesta, grotere vlakken van dit type zijn te vinden in de Barbierbeekvallei in het noordelijke deel van de ge meente; • Lemig-zandgronden (S): bestrijken een betrekkelijk klein oppervlak op de Wase cuesta en in het noordelijk deel van de gemeente; • Zandgronden (Z): voornamelijk in het uiterste noorden van de gemeente, grenzend aan St. Niklaas, kleine vlakken van dit type zijn voorts te vinden op de Wase cuesta.
De bodem is vooral op de Wase cuesta en in het noordelijk deel (Barbierbeekvallei) varia bel van opbouw. Het centrale deel van de gemeente, globaal tussen Stokthoek in het westen en Lauwershoek in het oosten, is meer homogeen. De Scheldevallei tenslotte kent eveneens een heterogene bodemopbouw, variërend tussen zware klei en lichte zandleemgronden, overeenstemmend met het dynamische karakter van de rivier.
6.1.1.4 Waterhuishouding
De waterhuishouding wordt deels bepaald door het grondwater. De bodem in de valleien van de Schelde en de Durme wordt gedurende het gehele jaar beïnvloed door grondwater dat op geringe diepte te vinden is. De kwetsbaarheid van het grondwater voor verontrei niging is het hoogst in de laaggelegen delen langs de Schelde; de hoger gelegen delen ten noorden van de Wase cuesta (steilrand) worden als weinig kwetsbaar genoemd. Grondwater komt aan de oppervlakte op plaatsen waar de slecht doorlatende kleilagen dagzomen, zoals op de Wase cuesta, waar verschillende bronnen voorkomen.
14 OC Gis Vlaanderen
@ Grontmij 63 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Temse werd reeds meermaals getroffen door watersnood. Daartoe werd een bijkomend opvangbekken gerealiseerd in het Meulenbroek, naast het bestaande retentiebekken in de Veldstraat.
Temse omvat verschillende polders welke worden ontwaterd door de polderbesturen Oost Sive Schouselbroek, Tielrode en Durme Noord Oost.
6.1.1.5 Waterlopen
Kaart 10: Bestaande waterlopen en –vlakken 15
De Schelde is structuurbepalend voor Temse. Deze waterloop is ter hoogte van Temse volledig brak 16 en onderhevig aan de invloed van de getijden in de Westerschelde. In Temse bedraagt de gemiddelde tijamplitude bij doodtij 4,52m en bij springtij 5,87m. Een dergelijk groot tijverschil van brak water komt niet vaak voor. Ook de Durme, welke de grens vormt tussen Temse en Hamme, is structuurbepalend. Beide waterlopen hebben een erg slechte waterkwaliteit door de verschillende ongezui verde lozingspunten. Naast deze structuurbepalende waterlopen situeren zich op het grondgebied van Temse ook enkele kleinere beken zoals; de Barbierbeek, beek van 2 e categorie, welke een deel van de noordelijke grens van de gemeente vormt (door het nog sterk meanderend karak ter van deze beek heeft deze nog een vrij grote landschappelijke waarde), de Steendonk straatbeek, de Pismolenbeek en de Burmtiendebeek die uitmonden in de Barbierbeek, de Vrouwenhofbeek, de Hollebeek en de Vlierbeek, de beek op de grens van Sombe ke/Elversele, de Lange Beek in Elversele stroomopwaarts van haar tweesprong (zowel langs de westelijke en oostelijke zijde van de N41), de Kouterbeek in Tielrode en de Ne derschijnbeek langs de Ruisstraat.
6.1.2 Bestaande landschappelijke structuur
6.1.2.1 Landschapskundige eenheden
Vanuit de basiskartering volgens de traditionele landschappen 17 is de gemeente Temse te situeren in drie grote landschapskundige eenheden, met name het Land van Waas, de Durmevallei en de Benedenscheldevallei.
15 Instituut voor Natuurbehoud, Natuur CD 2000,
16 Brak water is gemengd water: een mengsel van zoet en zout water
17 ANTROP M., Universiteit Gent (Vakgroep Geografie)– Instituut voor Natuurbehoud, 1993
@ Grontmij 64 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Figuur 12: Opdeling in landschapskundige eenheden
Land van Waas
Temse is nagenoeg volledig in het zuidelijk gedeelte van het uitgestrekte Land van Waas gelegen. Het traditioneel landschap van het Land van Waas is een duidelijk begrensde landschappelijke entiteit met grote interne variatie, bepaald door de bodem. Het land schap is vlak tot licht golvend met belangrijke taluds langs de zuidelijke en de oostelijke rand. In het noordelijk deel van Temse komt er typisch gesloten coulissenlandschap met perceelrandbegroeiing en kenmerkende bolle akkers voor. Het centraal en zuidelijk deel van het Land van Waas wordt voornamelijk gekenmerkt door boscompartimenten.
Benedenschelde en Durmevallei
In het zuiden van de gemeente stromen de Durme en de Schelde bedijkt in een vlak land schap. De Durme accentueert het cuestafront van het Land van Waas. Een cuesta is een asymmetrische bergrug waarbij de ene (steile) helling bestaat uit niet resistente lagen die sneller eroderen dan de andere (resistente) die een zwakkere helling hebben. De Schelde vormt een doorbraakdal doorheen deze cuesta van Boom en het Land van Waas. Typisch voor deze landschappen zijn de bedijkte overstromingsvlakten, de brede natuur lijk afgesneden meanders met afzetten, donken en oeverwallen, rivieren en polders.
6.1.2.2 Elementen van het landschap
Kaart 11: Bestaande landschappelijke structuur
Structurerende reliëfelementen en markante terreinovergangen
Het overgrote noordelijke deel van Temse bestaat uit een hoger gelegen deel . Het land schap is er vrij heuvelachtig en wordt doorsneden door beekjes. Dit deel van de gemeen te omvat de nog sterk meanderende Barbierbeek, met een hoge landschappelijke waarde.
@ Grontmij 65 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Figuur 13: Structurerende reliëfelementen in Temse
Tussen de kernen van Elversele en Steendorp strekt zich de in deze streek markante steilrand uit. Deze Wase cuesta vormt de overgang tussen het hoger gelegen gedeelte en de alluviale vlakten van de Schelde en de Durmevallei. Tussen beide zones zijn hoogteverschillen waarneembaar tot groter dan 25m. De cuesta en de daarop gelegen natuurgebieden met o.a. verschillende bronnen en bronbosjes zijn uniek in Vlaanderen.
De Schelde- en de Durmevalleien vormen een geheel van uiterst waardevolle landschap pen. Deze gebieden situeren zich op de lager gelegen gronden langsheen Schelde en Durme, en zijn grotendeels gecreëerd door de aanwezige getijdenwerking. Deze getij denwerking oefent ook invloed uit op bepaalde buitendijkse gebieden. Het getijverschil bedraagt ca. 5m. Deze gronden zijn voor flora en fauna en voor hun intrinsieke land schapsbeleving van zeer grote waarde door de sterke afwisseling en het dynamische karakter ervan.
Cultuurlandschappen in overwegend bebouwde ruimte
Vanuit landschappelijk oogpunt omvat Temse enkele duidelijk waarneembare cultuur- landschappen . Deze nieuwe landschappen zijn vaak historisch gegroeid en hebben een duidelijke antropogene oorsprong.
Woonlandschappen Het betreft hier het morfologische nederzettingenpatroon van de kern Temse, gelegen aan beide zijden van de N16. Vanuit dit zwaartepunt zijn er duidelijke laterale bebouwingslin ten naar de dorpen toe, veelal met gemengde functies ( weglandschap ). Er kan als het ware van een aaneengesloten ‘ dorpenband ’ worden gesproken. Deze verstedelijkte ver bindingen zijn voornamelijk lineair en volgen in grote lijnen het verloop van de Schelde. De kernen van Steendorp, Tielrode en Elversele zijn op deze manier met elkaar verbon den. Door deze morfologische verlinting is er landschappelijk in zekere mate een gevoel van verstedelijking tussen de kernen onderling. Verschillende bebouwingstypologieën komen in deze woonlandschappen voor met varië rende dichtheden. Stedelijke relaties zijn hier prominent aanwezig.
@ Grontmij 66 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Werklandschappen Werklandschappen (of industrielandschappen) worden gekenmerkt door een grootschali ge percelering met een utilitaire bedrijfsinfrastructuur, afhankelijk van het productieproces (aan en afvoer, fabricagegebouwen, opslag, kantoren,…), dit veelal in een uniforme ba sisarchitectuur. Temse kent enkele ruimtelijk afgetekende industrielandschappen. Deze zijn gesitueerd in het noorden langsheen de N16 en de E17 (T.T.S.) en in het zuiden langs de Schelde (de Zaat en Belgomine). T.T.S. kent een groot ruimtebeslag. De Zaat (= voormalige Boel werf) is eveneens grootschalig doch een stuk kleinschaliger dan het bedrijventerrein T.T.S.. Belgomine is relatief klein in vergelijking met deze twee werklandschappen. Aansluitend bij de dorpskernen komen ook enkele kleinschalige werk of industrieland schappen voor. Het gaat hier vooral om solitaire steenbakkerijen te Steendorp en te Tiel rode met een relatief groot ruimtebeslag door opslag en ontginning. Enkele kleinschalige werklandschappen zijn waar te nemen nabij Elversele en langsheen de N419 tussen Temse en Steendorp.
Infrastructuurlandschappen Er zijn twee dominante infrastructuurlandschappen in Temse waar te nemen. Infrastruc tuurlandschappen zijn lijnvormige landschappen die louter bestaan uit (bundels) van infra structuren met hun toebehoren, waarvan de omvang en schaal zodanig groot is, dat ze het landschapsbeeld nagenoeg volledig invullen. Enerzijds is er de dominante E17 in het noorden van de gemeente en anderzijds is er de N16 die de kern van Temse in twee verdeelt.
@ Grontmij 67 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Cultuurlandschappen in overwegend niet-bebouwde ruimte
Cultuurlandschappen in overwegend niet bebouwde ruimte zijn veelal kleinschalige ge bieden in Temse zonder een duidelijke samenhang met een groot geheel (cfr. relictzo nes). Het betreffen solitaire en landelijk gelegen bewoningslinten ten noorden en ten westen van de kern van Temse, passieve klei ontginningsgebieden met een hogere na tuurwaarde (bijv. Provinciaal domein Roomakker). Een markant weglandschap in over wegend niet bebouwde ruimte is de gemengde kleinhandelszone langsheen de N41, ten noorden van Elversele. Versnipperde landbouwgebieden met verspreide bedrijfsvoeringen en landbouwaanver wante activiteiten kunnen eveneens bij dergelijke landschappen ingedeeld worden. De landschappelijke meerwaarde in dergelijke gebieden is relatief beperkt. Deze versnipper de gebieden komen vaak nabij woonzones voor.
Bakens
Bakens zijn blikvangers en fungeren dikwijls als oriënteringspunten in het landschap, ongeacht of ze zich in stedelijk gebied of in het buitengebied bevinden. Ze maken het landschap ‘leesbaar’ en structureren de open ruimten. Bakens kunnen op zichzelf staan (puntvormige bakens) of onderdeel uitmaken van een groter geheel (bakenreeksen). Puntvormige bakens zijn verticale of horizontale beelddragers zoals kerken, monumen ten, bruggen,... Ze tekenen zich sterk af in het landschap en hebben een belangrijke oriënteringsfunctie. 18 In Temse zijn enkele markante/duidelijke punt en lijnvormige bakens in het landschap waarneembaar: • Het (voormalige) gemeentehuis van Temse • De Onze Lieve Vrouwkerk te Temse; • De brug van Temse; • De Wilfordkaai; • De kraan op de voormalige Boelwerf (de Zaat); • De watermolen aan de Wilfordkaai 23 te Temse; • De Kristus Koningkerk te Temse; • De H. Hartkerk, te Temse; • Het hoekpand aan de Markt 4 te Temse; • De ex drankslijterij aan de Kamiel Wauterstraat 14 te Temse; • De Amelbergakapel en de hoeve aan de Fonteinstraat te Temse; • Het Fort van Steendorp • De Sint Jan Evangelistkerk te Steendorp; • Het Kapelhof aan de Pontweg te Elversele; • De Sint Margaretakerk te Elversele; • Het huis Pilaet te Tielrode; • Sint Petruskerk, Tielrode; • Sint Amelbergakapelletjes gelegen langs de Wegom; • De Sint Jozefskerk te Velle;
18 Provincie West Vlaanderen, Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West Vlaanderen, goedgekeurd bij Ministerieel Besluit van 6 maart 2002,
@ Grontmij 68 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Open ruimtecorridors en -verbindingen
Bovenlokale open ruimtecorridors Op het grondgebied van Temse zijn drie duidelijke open ruimtecorridors met een bovenlo kaal karakter te onderscheiden, nl. de oostelijke bolle akkerlanden van het Land van Waas (richting Kruibeke en Beveren), de westelijke bolle akkerlanden van het Land van Waas (richting Waasmunster) en de vallei van de Barbierbeek (richting Kruibeke).
Lokale open ruimteverbindingen Er zijn enkele kleinschalige open ruimteverbindingen waar te nemen. Op deze plaatsen is een duidelijke doorgang tussen twee of meerdere gebieden met een open ruimte karakter. Vaak vormen dergelijke open ruimteverbindingen een ‘venster’ op het open landschap. In Temse komen deze voor langsheen de N419 Temse Steendorp, tussen Temse en Tielro de, nabij het Tielrodebroek, tussen Elversele en Tielrode, ter hoogte van het Klein Broek en in het weglandschap van de N41. Op de N16, ter hoogte van de begraafplaats van Temse, komt een ‘open venster’ op het glooiende open landbouwgebied voor.
6.1.3 Bestaande natuurlijke structuur
6.1.3.1 Algemeen
Aan de basis van de natuurlijke structuur liggen ecologische processen en het fysisch systeem. Deze zorgen voor de grote variatie aan natuurwaarden.
6.1.3.2 Elementen van de natuurlijke structuur 19 20
Temse wordt gekenmerkt door een grote variatie aan natuurwaarden. De belangrijkste natuurwaarden zijn terug te vinden in het zuidelijke deel langsheen de Schelde en de Durme. De markante reliëfovergang van de cuestarug veroorzaakt een gradiëntzone wat eveneens een variatie aan natuurwaarden met zich meebrengt.
Kaart 12: Bestaande natuurlijke structuur
Rivier- en beekvalleien
Rivier en beekvalleien met de bijhorende alluvia zijn de belangrijkste structurerende ele menten voor de natuurlijke structuur. Het zijn enerzijds milieus met eigen leefgemeen schappen en anderzijds verrichten ze een grote reeks landschapsecologische processen waaronder grondwaterstromingen, verspreiding van dieren en afgrenzing van gebieden. Aan de valleien zijn belangrijke natuurwaarden gekoppeld. Interessante bossen en gras landen nemen er grote oppervlakken in.
19 GNOP Temse, N. JEURINCK – W. GEVAERTS, november 1996
20 Instituut voor Natuurbehoud, Jaarrapport 2001
@ Grontmij 69 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Gekoppeld aan de valleien van de Schelde en de Durme vormen zich een aantal interes sante graslanden en in mindere mate een aantal kleinere bossen. Buitendijks situeren zich een aantal gebieden die onder invloed staan van het getij (o.a. de slikken en schor ren). Dit veroorzaakt dynamische milieuomstandigheden waardoor een grote variatie aan natuurwaarden voorkomt.
In het uiterste noorden van de gemeente is de Barbierbeek gesitueerd. Deze vormt een duidelijk ingesneden beekvallei binnen het Land van Waas. Deze sterk kronkelende wa terloop draagt samen met een aantal beekbegeleidende bossen en graslanden belangrij ke natuurwaarden met zich mee (vooral in de noordoostelijke hoek van de gemeente).
Centraal in de gemeente komen nog enkele beken van derde categorie voor: De Vrouwenhofbeek ontvangt water van het open gebied ten noorden van Tielrode en Temse. De beek heeft een breedte van ongeveer 1m en is gedurende delen van het jaar nauwelijks watervoerend. De Vrouwenhofbeek wordt omzoomd met grasland en struweel. De Hollebeek voert eveneens water af naar het ten oosten van Temse gelegen polderge bied. De Vlierbeek ontspringt in Tielrode, vlakbij de steenbakkerij en mondt uit in de Durme. Vlakbij de monding stroomt de beek door een bosje met enkele waardevolle plantensoor ten. De Steendonkstraatbeek ontvangt het water uit het gebied tussen Velle en E17. Deze beek mondt uit in de Barbierbeek. De Pismolenbeek ontvangt het water van een deel van het oostelijk deel van het landelijk gebied Temse en mondt uit in de Barbierbeek. De Burmtiendebeek mondt uit in het brongebied van de Barbierbeek en ontvangt het wa ter van het noordelijk deel van landelijk Tielrode en Elversele. Verder zijn er de beek op de grens van Sombeke/Elversele, de Lange Beek in Elversele stroomopwaarts van haar tweesprong (zowel langs de westelijke als oostelijke zijde van de N41), de Kouterbeek in Tielrode en de Nederschijnbeek langs de Ruisstraat.
Natuurgebieden en gebieden met natuurlijke waarde 21
Wateroppervlak van Schelde en Durme Het open watergebied van Schelde en Durme fungeert als rustgebied en vroeger ook als voedselgebied voor overwinterde eendensoorten.
Klein en Groot Broek bij Elversele Op het grondgebied van Temse vormt de N41 de scheiding tussen het Groot en Klein Broek. Beide terreinen zijn vlak en hebben een door de invloed van de Durme afgezette, kleiige bodem. Het Groot broek wordt voornamelijk gekenmerkt door maaigraslandpercelen. Het Klein Broek wordt eveneens gekarakteriseerd door aaneensluitende graslandpercelen. Enkele graslanden zijn in gebruik als mais akkerpercelen. In het Klein Broek werd aan zandwin ning gedaan. Deze ontginningsgroeve is vervolgens als stortplaats gebruikt. In beide Broeken zijn een aantal kleine bosjes te vinden. Deze beslaan in het Klein Broek een betrekkelijk groot oppervlak.
Tielrodebroek Het Tielrodebroek heeft een oppervlakte van 97 ha en wordt omringd door een dijk met
21 GNOP Temse, N. JEURINCK – W. GEVAERTS, november 1996
@ Grontmij 70 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc een beperkte hoogte die bij hoge waterstanden in de Schelde (enkele malen per winter) wordt overspoeld. Deze polder vergroot aldus de bergingscapaciteit van het Scheldebek ken. Dergelijke polders worden ook vaak ‘gecontroleerde overstromingsgebieden’ of ‘potpolders’ genoemd. In deze polder heeft een passieve bevloeiing plaats. Het binnen dijks gebied is vooral als grasland in gebruik. Waardevolle plantensoorten komen hier voor. Het Tielrodebroek fungeert als een belangrijk broedgebied voor trekvogels. In het zuidelijk deel is een wiel gelegen, een restant van een dijkdoorbraak. De buitendijkse gebieden van het Tielrodebroek worden bij vloed overstroomd. Diepe geulen, struwelen en rietlanden kenmerken deze delen, en bijzondere plantensoorten komen hier voor.
@ Grontmij 71 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Oost Sive Schouselbroek 22 Het Schouselbroek is een heel oude, uit de 13 e eeuw daterende polder met een omvang van ca. 150 ha. Als het gevolg van meerder dijkdoorbraken zijn in het broek ook een aantal wielen te vinden. Historisch kent dit gebied een wilgenteelt (zogenaamde wissen teelt tot medio 19e eeuw) en een intensieve turfteelt (tot einde 19 e eeuw). Hierdoor is de bodemstructuur in bepaalde delen totaal verstoord. Het Schouselbroek is hede ten dage een vlak gebied, bestaande uit populierenbos (60 à 70 %). Het gebied ligt enkele meters lager dan het gemiddelde tij in de Schelde, dat verantwoordelijk is voor de kleiige bodems die er kunnen worden aangetroffen. In het broek zijn tal van paden aanwezig die lood recht staan op de stroomrichting van de Schelde. Waarschijnlijk waren deze bedoeld voor de oogst van het populierenhout. De ondergroei in deze open bossen is vrij intens. Heel waardevolle plantensoorten komen hier voor . Het Schouselbroek is tevens van belang voor ruim 150 verschillende vogelsoorten, waar van veel zeldzame soorten. Overige diergroepen vinden in het Schouselbroek eveneens een vruchtbare biotoop (slakken).
Meulebroek Tussen het Scheldepark en het Schouselbroek is het Meulebroek gelegen, een biologisch waardevolle weide met een permanent lage grondwaterstand. Het merendeel van dit gebied is momenteel als retentiebekken ingericht.
Verloren Kost Op de zuidelijke rand van het Schouselbroek is tussen 1968 en 1975 huishoudelijk afval gestort, afkomstig van de stad Antwerpen. Deze oude stortplaats sluit aan op het buiten dijks gebied bij het Kijkverdriet. De Verloren Kost heeft een belangrijke functie voor vo gels.
De Ballooi Ten westen van de Verloren Kost zijn nog enkele buitendijkse gronden gelegen. Deze worden ‘De Ballooi’ genoemd. Deze gronden zijn voor steltlopers het belangrijkste slik van de zoetwatergebieden langs de Schelde.
Het Kijkverdriet bij Steendorp Het ‘Kijkverdriet’ is een buitendijks gebied van 4 ha nabij Steendorp dat deel uitmaakt van de zoetwatergetijdegebieden langsheen de Schelde. Dergelijke zoete, periodiek over stroomde gebieden zijn in de Benelux buitengewoon schaars. De buitendijkse gronden werden van oudsher door de mens gebruikt voor het telen van griendhout (zogenaamde wissen), voornamelijk t.b.v. manden en wilgenmatten. De meeste van dergelijke grienden en rietsnijderijen zijn vandaag de dag verlaten. Hierdoor zijn de grienden doorgegroeid tot wilgenvloedbossen en zijn de rietlanden verruigd. Dergelijke zoetwatergetijdegebieden zijn van uitzonderlijke waarde voor talrijke vogelsoor ten (Tureluur, Blauwe Kiekendief,..) en hebben een bijzondere waarde voor zoogdieren (Dwergmuis, Bunzing,…). Het Kijkverdriet is tevens van groot belang voor de aanwezige vegetatie (o.a. verruigd rietland en de spindotterbloem).
Wase cuesta De voor het Waasland ongebruikelijke steile helling van de Wase cuesta leidt tot het ge makkelijk en frequent ontstaan van thermiek, waarvan roofvogels veelvuldig profiteren. Een deel van deze cuesta is bovendien beschermd als landschap. Het betreft het be schermd landschap ‘Paracuesta aan het Fort van Steendorp’. Deze steilrand leidt er eveneens toe dat diverse bodemlagen, die elders dieper in de bo
22 De naam is afkomstig van Scaldi en Sali wat huis aan de Schelde betekent – VVV – Land Van Waas / Gemeentebestuur Temse – Schouselbroekpad 1995
@ Grontmij 72 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc dem verborgen liggen, op de cuesta aan de oppervlakte komen. Op de plaatsen waar de Boomse of Rupeliaanse klei in de cuesta dagzoomt, treedt op diverse plaatsen grondwa ter uit (kwel). Deze ‘bronnetjes’ vormen een lijn op de helling van de cuesta. Dit water heeft een constante waterkwaliteit en heeft tot een bijzondere vegetatie geleid in de zoge naamde bronbosjes.
Bronbosjes van Elversele In deze bronbosjes ontspringt door kwelwater de Lange beek. Dit gebied beschikt over een uitzonderlijke natuurwaarde. Bronbosjes zijn momenteel zowel regionaal als interna tionaal vrij zeldzaam geworden en bieden bovendien een uitzonderlijk biotoop voor ver schillende plantensoorten.
Kleiputten van Tielrode Deze kleiputten zijn een overblijfsel van de winning van klei door de Antwerpse Machine Steenbakkerij vanaf 1930. Dit gebied heeft zich geleidelijk tot een natuurgebied ontwik keld. De vier putten zijn onderling met de Vlierbeek verbonden, zodat zowel de diepte in de putten als het waterpeil constant blijft. Een deel van dit gebied is nog steeds in ontgin ning. Het eigenlijke natuurgebied is provinciale eigendom (provinciaal domein Roomak ker). Deze voormalige groeven zijn van belang voor vegetatie, voor vogels (o.a. kuif eend,…) en voor andere diergroepen (kamsalamander, snoek, baars,…).
Roomkouter De groeven van de Roomkouter zijn in het westen van het ruime ontginningsgebied nabij Steendorp gelegen en sluiten aan bij het Fort van Steendorp. Het betreft het gebied gele gen ten westen van de weg naar de steenbakkerij. Vrij grote watermassa’s komen hier voor, wat belangrijk is voor de avi fauna en voor de vleermuizen in het nabije fort. Het noorden van de Roomkouter wordt nog steeds geëxploiteerd als een inerte stort plaats. Het zuiden van dit gebied evolueert naar de natuurlijke structuur zoals die voor komt in het Gelaagpark.
Het Gelaagpark Het voormalige ontginningsgebied van het Gelaagpark ligt ten oosten van de Roomkouter (en ten oosten van de weg naar de steenbakkerij). Dit gebied is naar biodiversiteit waar devoller dan de Roomkouter. Eveneens waardevolle plantensoorten komen hier voor (o.a. bosorchis,…). Het gebied is tevens waardevol voor vogels (o.a. ijsvogels, dod aars,…).
Vuurkouter De oude kleigroeven aan de oostelijke zijde van Steendorp zijn waardevol. De klei dag zoomt hier immers door de grote hoogteverschillen, waardoor het daarover afstromende grondwater in de kleigroeven aan de oppervlakte komt. Deze omstandigheden zijn gun stig voor waardevolle vegetaties.
Fort van Steendorp Het Fort ten westen van Steendorp is een markant bouwwerk. Het fort is gedeeltelijk vervallen maar vervult hierdoor een heel belangrijke functie voor vleermuizen. Dit com plex wordt beheerd als een vleermuizenreservaat. Het aantal soorten vleermuizen én de aantallen per soort maken van het fort een van de belangrijkste overwinteringsplaatsen voor vleermuizen in noordwest Europa. Grote delen van de aarden wallen rond het fort zijn opnieuw bebost. De waarde van het fort en omgeving voor zangvogels is hoog.
Lauwershoekschans Deze oude verdedigingsschans ten oosten van Lauwershoek (ten oosten van de kern van Temse) is gelegen in een grasland dat wordt begraasd. Deze schans heeft ook een be
@ Grontmij 73 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc perkte waarde voor vleermuizen.
Boscomplexen
Het bosdecreet definieert bossen als de grondoppervlakken waarvan de bomen en de houtachtige struikvegetaties het belangrijkste bestanddeel uitmaken, waartoe een eigen flora en fauna behoren en die één of meer functies vervullen. De provincie Oost Vlaanderen telde anno 2000 16.969 ha bosoppervlakte. Boscom plexen zijn binnen Temse slechts in beperkte mate aanwezig en bedragen in hun totaliteit ca. 162 ha, wat neerkomt op een bebossingsindex van 4%. 23 De grootste oppervlakten zijn vooral gesitueerd langsheen de Schelde in het zuidoostelijke deel van de gemeente. Deze omvatten het Fort van Steendorp, het Oost Sive Schouselbroek, de Roomkouter, het Gelaagpark en de Vuurkouter, ook binnen het Klein en Groot Broek komen een aantal beboste zones voor.
Ecologische infrastructuur
Het begrip ‘kleine landschapselementen’ (KLE) wordt gebruikt als een verzamelnaam voor haagkanten, kleine bosjes, holle wegen, poelen, eenzame bomen, taluds, knotbomenrijen, enz… Van oorsprong hadden deze KLE’s allemaal een functioneel doel. Haagkanten waren de voorlopers van de schrikdraad en dienden het vee in de weilanden te houden; poelen waren niets meer dan veedrinkplaatsen; eenzame bomen dienden vaak als per ceelsgrens; bosjes brachten geriefhout op en knotbomen brachten schaduw voor het vee en ontwaterde de natte weilanden. Naast hun functioneel aspect zijn deze KLE’s een rijke bron aan natuurlijk leven. Dergelijke ecologische infrastructuren zijn immers stapstenen geworden voor veel soorten in de natuur. Het cultuurlandschap van vandaag is vaak niet meer geschikt voor veel soorten om te kunnen migreren van het ene geschikte voedsel of rustgebied naar het andere. In deze optiek bieden de kleine landschapselementen uit komst. Landschapelementen zijn naar verschijningsvorm vlak , lijn of puntvormig.
Karakteristiek voor de gemeente Temse is de aanwezigheid van de talrijke bomenrijen als kleine landschapselementen. In het verleden werden deze veelvuldig op de perceels scheidingen geplant. Hun initieel doel was drieledig: de bomenrijen dienden voor hout productie, als eigenlijke afscherming van het goed én –samen met de bolle akkervormen ook voor de ontwatering van de percelen. De bomenrijen bestaan tegenwoordig voorna melijk uit populieren.
In veel mindere mate zijn knotwilgenrijen terug te vinden op het grondgebied van Temse. Een waardevolle rij knotwilgen is te vinden op de helling van de Wase cuesta, langsheen de beek bij de Molenstraat in Tielrode. Ook evenwijdig met de Durmedijk en de Durme tuin staan waardevolle knotwilgenrijen.
Behalve bomenrijen zijn in de gemeente ook heggen aanwezig. De hoogte kan tot 3 à 4 meter bedragen. Naast heggen komen – vooral bij huizen hagen voor, met een hoogte tot 1,5 meter.
In de gemeente zijn tal van rootputten en andere veedrinkpoelen terug te vinden. De rootputten, die enkel nog incidenteel worden gebruikt, vormen een geschikt biotoop voor amfibieën en voor verschillende waterplanten, en zijn om die redenen uiterst waardevol.
23 De bosindex in Vlaanderen bedraagt ongeveer 8%
@ Grontmij 74 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Verspreid over de gemeente zijn enkele hoogstamboomgaarden te vinden.
Natuurlijke structuren in overwegend bebouwde ruimte 24
Scheldepark (Kasteelstraat Temse) Dit uitgestrekte park van ca. 4 ha is ten zuiden van het station gelegen. Het betreft een meer dan 200 jaar oud parkrestant horende bij een destijds 15 ha groot park dat deel uitmaakte van de oude burcht van Temse, de ‘Arcke’ of ‘Hercke’. Deze burcht ging tegen de vlakte in 1782. Het Scheldepark bestaat uit een parkgedeelte met aangelegde gazons en uit een bosgedeelte, met al dan niet verwilderde bomen en heesters. In dit park is het gemeentelijk zwembad gelegen.
Vlietpark (Kasteelstraat – Temse) Het Vlietpark is een vrij kleine groenvoorziening in het centrum, vlak bij de Scheldebrug.
De Durme tuin Langsheen de noordelijke rand van het Tielrodebroek, nabij de begraafplaats bevindt zich dit kleine parkje. Het wordt ook wel het ‘ Bospark ’ of ‘ De Hof van de Generaal ’ genoemd. Dit park wordt gekenmerkt door een ontzaglijke variëteit aan eiken.
Park Verbeeck (Hoogkamerstraat – Temse) Rondom de voormalige bibliotheek is een ruim 150 jaar oud parkje aangelegd met een omvang van ca. 1,5ha. Dit gemeentelijk tuinpark vormt één geheel met het gebouw dat nu fungeert als jeugdontmoetingscentrum De Nartist en als Academie voor Muziek, Woord en Dans en met de aanpalende oude brouwerij.
Het Waesmeer De oude kleiwinningsput in het Waesmeer wordt als waterpartij inmiddels intensief door recreanten gebruikt. In de winter speelt het gebied een belangrijke rol als pleister en rustplaats voor vooral eenden. De waterplas is volledig omringd door woon en recreatie verblijven.
Het Daccapark Het Daccapark is gelegen achter de Kasteelstraat in Temse en kent een oppervlakte van ca. 0.45ha.
24 GNOP Temse, N. JEURINCK – W. GEVAERTS, november 1996
@ Grontmij 75 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6.1.4 Bestaande agrarische structuur
6.1.4.1 Evolutie en sectorale analyse
In 2000 telde men in Temse nog 106 land en tuinbouwbedrijven. 70 hiervan zijn land bouwbedrijven uitgebaat in hoofdberoep, 30 bedrijven hebben de land en tuinbouwfunctie in nevenberoep en slechts 6 tuinbouwbedrijven in hoofdberoep. 25
Tabel 5: Aantal bedrijven en oppervlakte - 2000
Aantal land- en Landbouwoppervlakte Gemiddelde bedrijfsoppervlakte tuinbouwbedrijven ha ha 1991 157 1543 9,8 2000 106 1643 15,5 2004 104 nb nb
De totale land en tuinbouwoppervlakte in Temse bedraagt 1643 ha. Hiervan wordt 90% gebruikt door landbouw in hoofdberoep en 1% door tuinbouw in hoofdberoep. Ruim 2/3 van de grond wordt uitgebaat in pacht.
In 2000 bedroeg de gemiddelde bedrijfsoppervlakte in Temse 15,5 ha. Dit oppervlak ligt iets hoger dan het gemiddelde voor Oost Vlaanderen omwille van het relatief grote aan deel landbouwers in hoofdberoep. Tussen 1991 en 2000 is de gemiddelde bedrijfsopper vlakte met 6,5% gestegen per jaar. De algemene trend van schaalvergroting in de landbouwsector is er ook in Temse, dit blijkt uit de daling van het aantal bedrijven terwijl de gemiddelde oppervlakte per bedrijf sterk toeneemt.
Het aantal bedrijfsoppervlakte neemt toe (dus het aantal hectare per bedrijf) maar karakte ristiek in Temse is dat de perceelsgrootte van de landbouwgebieden (dus de individuele kavel, weide, akker) de laatste 100 jaar onveranderd is gebleven (ca. 1 ha per perceel).
Tabel 6: Tewerkstelling in de landbouw 1991-2000
Tewerkstelling in de landbouw 1991 246 2000 187 2004 187 In 2000 waren 187 mensen tewerkgesteld in de land en tuinbouwsector, waarvan 117 bestendig tewerkgesteld. 50% van de bedrijfsleiders is ouder dan 50 jaar, wat vrij gunstig is ten opzichte van Oost Vlaanderen, waar het gemiddelde 58% bedraagt.
Tabel 7: Bedrijven en opvolging
Aantal Oppervlakte cultuurgrond
25 Provincie Oost Vlaanderen Dienst Land en Tuinbouw, Studie Landelijk Gebied – deelgebied Temse, 4 juni 2002 + landbouwtelling, mei 2004
@ Grontmij 76 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc bedrijven (1999) gerelateerd aan de 2000(*): opvolgsituatie 2000 Bedrijfsleiders < 50j: 53 1007 ha Bedrijfsleiders >50j: met opvolging: 4 66 ha zonder opvolging 25 224 ha zonder mening 24 346 ha Totaal: 106 1643 ha
De opvolging is anno 2000 verzekerd voor 57 bedrijven(*) wat in 1999 neerkwam op een oppervlakte van 1073 ha. De opvolging is niet verzekerd voor de 25 overige bedrijven wat in 1999 overeenkwam met een oppervlakte van 224 ha.
Tabel 8: Evolutie teelten 1991-2000
Voornaamste Weide en Groenvoeder Wortel- en Granen Aardappelen teeltoppervakte grasland gewassen knolgewassen Ha % ha % ha % ha % ha % 1991 703 46 453 29 263 17 40 3 46 3 2000 749 46 480 29 267 16 65 4 41 2 Oost Vl 2000 41 22 18 1 7 Het grootste deel van de cultuuroppervlakte wordt ingenomen door weide en grasland, groenvoedergewassen en granen. Het teeltareaal weerspiegelt het belang van de rund veeteelt in Temse.
Tabel 9: Evolutie veeteelt 1991-2000
Hennen, vleeskippen Vee Runderen Varkens Schapen en hanen dieren bedrijven dieren bedrijven dieren bedrijven dieren bedrijven 1991 5685 112 16406 55 117375 41 245 9 2000 5260 75 17700 34 81837 9 194 8 Evolutie 1991 0,8% per +0,9% 3,3% per 2,3% per 2000 jaar p jaar jaar jaar
Sinds 1991 is het gemiddeld aantal runderen, varkens en kippen per bedrijf sterk toegenomen. Het gemiddeld aantal runderen per bedrijf is gegroeid naar 70 dieren per bedrijf, maar het totaal aantal runderen is sinds 1991 afgenomen met gemiddeld 0,8% per jaar. De varkensstapel is in die periode toegenomen en het pluimvee is afgenomen.
Na analyse van de samenstelling van het Bruto Standaard Saldo (BSS) in functie van de verschillende productiegroepen is in 1999 ruim 80% van het BSS afkomstig van veeteelt, voornamelijk runderen. ‘Melkkoeien’ zijn economisch het belangrijkst en vertegenwoordigen bijna 32% van het totale gemeentelijk BSS. De varkensteelt is in tweede orde het belangrijkst en staat garant voor 28% van het BSS.
Tabel 10: Economische dimensie
BSS BSS/bedrijf Omschrijving Aantal bedrijven (x1000 EUR) (x1000 EUR)
@ Grontmij 77 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Akkerbouw 3 42,1 14,0 Akkerbouw en melkvee Akkerbouw en rundvee 2 39,7 19,8 Melkvee sterk gespecialiseerd 14 830,4 59,3 Melkvee matig gespecialiseerd 10 691,6 69,2 Gemengd rundvee 6 371,8 62,0 Runderjong en mestvee 13 669,3 51,5 Veeteeltcombinaties 2 91,7 45,9 Varkens 11 1175,0 106,8 Varkens en rundvee 9 718,9 79,9 Akkerbouw en varkens Pluimvee 2 128,9 64,5 Groenten 2 96,7 48,3 Sierteelt 3 344,6 114,9 Overige 2 86,8 43,4 TOTAAL 79 5287,6 99,9
De meest voorkomende productierichtingen zijn ‘melkvee sterk gespecialiseerd’ en ‘runderjong en mestvee’. Ook de varkenshouderij is relatief belangrijk, gespecialiseerd of in combinatie met rundvee. Het totale Bruto Standaard Saldo (BSS) van de bedrijven in hoofdberoep bedraagt 5,3 euro (1992). Het BSS geeft aan dat de veeteelt, economisch gezien, de belangrijkste sector is en in belangrijke mate gericht is naar melkvee. Ruim 80% van het BSS is afkomstig van veeteelt. De leefbaarheid van een bedrijf kan afgeleid worden aan de hand van het BSS, indien dit groter is dan 20.000 euro per jaar wordt het als leefbaar beschouwd. In 1999 zijn in Temse 80% bedrijven in hoofdberoep als leefbaar te beschouwen (Oost Vlaanderen: 82%). De productierichtingen ‘varkens’ en ‘sierteelt’ hebben de hoogste gemiddelde bedrijfsdimensie. Een laag BSS komt voor bij ‘akkerbouw’ en ‘akkerbouw en rundvee’.
Besluit
Temse heeft –zoals in nationale lijn eveneens te lijden onder de algemene tendens van schaalvergroting , aangezien de gemiddelde bedrijfsoppervlakte met 6,5% per jaar toeneemt. Hier stelt zich eveneens het probleem van de opvolging . Op basis van de cijfers is op korte termijn 224 ha niet verzekerd van een bedrijfsopvolger. De belangrijkste landbouwtak in Temse is de veeteelt , waarbinnen de nadruk ligt op melkvee. Dit heeft zijn weerslag in de teeltoppervlakte, aangezien 46% wordt ingenomen door weiden en grasland.
6.1.4.2 Elementen van de agrarische structuur
Kaart 13: Bestaande agrarische structuur
Ondanks de op het eerste gezicht vrij uniforme agrarische structuur op basis van grond gebonden veeteelt en grondgebonden groenvoeders vertoont de landbouw in Temse een zekere ruimtelijke differentiatie, die ook weerspiegeld wordt in het landschapsbeeld. Op basis van bestaande juridisch planologische regelgeving (zie ook Planningscontext), op basis van het actuele bodemgebruik, de intrinsieke bodemgeschiktheid en de landbouw
@ Grontmij 78 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc kundige structuur van het gebied en op basis van de agrarische activiteit, kunnen volgen de deelzones onderscheiden worden in Temse, die van belang zijn voor de landbouw 26 :
Landbouwgebied Elversele en Tielrode
Sterk agrarisch gebied ten noorden van de kernen Elversele en Tielrode. Het betreft een open landbouwgebied met bolle akkers. Het merendeel van de landbouw is hier gericht op rundveeteelt en/of varkenshouderij. Het gebied is tamelijk versnipperd en telt veel kleine bedrijven. Naar bedrijfsgrootte vertonen de landbouwbedrijven echter grote ver schillen. Terwijl het gebied veel kleine bedrijven (minder dan 20 ha) telt, bevinden zich in dit deelgebied ook de meeste landbouwbedrijven met een relatief grote bedrijfsoppervlak te (30 tot 50ha). Er komen buiten de landbouw weinig andere bedrijven voor. De agrari sche percelen hebben een goede tot heel goede bodemgeschiktheid t.b.v. de landbouw functie 27 . Aan de aanwezige ontginningsgronden wordt een lage waardering toegekend.
Zuidwestelijk valleigebied
Dit gebied volgt de loop van de Durme en Schelde en omvat het Groot en Klein Broek en de Tielrodepolder. De meest percelen zijn hier heel nat en worden gebruikt als hooiland of voor de maïsteelt. De gebruikswaarde voor de landbouwfunctie is laag in dit gebied. Er gelden strenge bemestingsnormen. Deze gebieden worden ook meermaals per jaar onder water gezet. De huidige en de toekomstwaarde t.b.v. de landbouwfunctie is laag in dit gebied. De bodem is op deze plaats gecontamineerd met zware metalen. Hierdoor is er tevens een gebruiksbeperking voor het telen van diverse gewassen.
Landbouwgebied NW-Velle
Dit gebied ligt ten noordwesten van Velle en sluit aan bij het bestaande multifunctioneel landbouwgebied van Sint Niklaas. De bodem is hier heel variabel en zandig, waardoor hier voornamelijk weiden en percelen voor voedergewassen voorkomen. Vooral rundvee bedrijven worden hier geteld. De bodem leent zich in dit gebied beter voor tuinbouwteel ten dan voor akkerbouw.
Landbouwgebied Velle
Dit gebied maakt deel uit van het grensoverschrijdend valleigebied van de Barbierbeek. In het zuiden wordt dit gebied begrensd door de E17. De meeste percelen in deze zone hebben een zandleemgrond. De meeste landbouwbedrijven zijn grondgebonden rund veebedrijven. Dit gebied is weinig versnipperd en kent derhalve een hoge geschiktheid voor de landbouw. Er zijn heel weinig landbouwaanverwante bedrijven of niet agrarische bedrijven aanwezig. De residentiële bebouwing is vrijwel beperkt gebleven tot de kern van Velle.
26 Provincie Oost Vlaanderen Dienst Land en Tuinbouw, Studie Landelijk Gebied – deelgebied Temse, 4 juni 2002
27 Provincie Oost Vlaanderen Dienst Land en Tuinbouw, Studie Landelijk Gebied – deelgebied Temse, landbouwtyperingskaart, 4 juni 2002
@ Grontmij 79 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Centraal landbouwgebied
Dit vrij centraal gelegen uitgestrekt gebied ten noordoosten van de kern van Temse en de N16 vertoont grote gelijkenissen met het landbouwgebied Velle en met het landbouwge- bied Elversele en Tielrode . Het gebied omvat grote en regelmatige percelen met een zandlemige ondergrond. De meeste percelen zijn in gebruik als weide, of t.b.v. veevoe dergewassen, waaronder maïs. Dit gebied kent een zekere druk door de aanwezigheid van de industrie langsheen de E17 en door de (nog aan te snijden) woonuitbreidingsge bieden aan de Hollebeek en tussen de Veldstraat en de Potaardestraat. Dit gebied telt eveneens weinig landbouwaanverwante of niet agrarische bedrijven. Met de nabijheid van de kern van Temse en de aanwezige lintbebouwing en verspreide bebouwing zijn de functies wonen en landbouw sterk met elkaar verweven. De aanwezige hoogspannings pylonen op de grens met Kruibeke domineren het landschapsbeeld.
Landbouwgebied Steendorp
Het betreft een klein deelgebied met bolle akkers en open coulissen ten noorden van Steendorp. Dit deelgebied telt 6 eerder kleinschalige landbouwbedrijven waarvan slechts 4 in hoofdberoep. Het gaat om rundveebedrijven met een bedrijfsoppervlakte kleiner dan 20 ha. De cultuurgronden liggen voor een deel in ontginningszone, maar de bedrijven zelf niet. De nabestemming van deze ontginningszone is agrarisch gebied. Dit geeft echter geen garanties naar de toekomstperspectieven van deze bedrijven. Een aantal bedrijven is in de woonzone gesitueerd.
Zuidoostelijk valleigebied
Dit gebied strekt zich uit ten zuiden van de N419. Het aantal percelen in landbouwgebruik is hier beperkt. Vrij regelmatige en grote percelen, met beperkingen inzake bemestingen, teeltmogelijkheden en exploitatie. Het grootste deel van dit gebied is via een groen BPA (BPA nr 26 Schauselbroek) in een ecologisch verruimd plan opgenomen. Ten behoeve van de landbouwfunctie is de huidige en de toekomstwaarde gering.
6.1.5 Trends, knelpunten en potenties in de open ruimte structuur
6.1.5.1 Trends
Trends in de landschappelijke structuur
Gedurende de laatste 50 jaar ontstonden op grote schaal lintbebouwingen langs de cuesta rand en langsheen de wegen Temse Steendorp, Eigenlo Velle en langsheen de Nieuwe Steenweg (N41).
De noord zuid gerichte landelijke linten werden opgevuld met residentiële woningen.
De perceelsgrootte van de landbouwgebieden is de laatste 100 jaar onveranderd geble ven (ca. 1 ha per perceel).
@ Grontmij 80 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Het werklandschap van de voormalige Boelwerf is door het stopzetten van de scheeps werf aan grote veranderingen onderhevig m.b.t. de herbestemming van dit gebied.
Met de industriezone T.T.S. is er een dominant werklandschap ontstaan langsheen de N16 en de E17, dat het woonlandschap van Temse morfologisch verbonden heeft met de E17.
Duidelijk ruimtelijk afleesbare infrastructuurlandschappen zijn ontstaan op het grondge bied van Temse, zoals de N16 en de E17.
De Scheldevallei heeft zijn intrinsieke landschappelijke waarde behouden. De Schelde brug is een duidelijk toegankelijk baken geworden dat een wijds zicht op dit landschap geeft én op de bebouwde oevers van Temse.
Trends in de natuurlijke structuur
In de polders van de Schelde en de Durmevalleien hebben sedert de laatste 20 jaar na tuurlijke ontwikkelingen hun gang gegaan.
De voormalige kleiontginningsgroeven in Tielrode en Steendorp evolueren tot ecologisch waardevolle biotopen (Vuurkouter, Gelaagpark, Roomkouter en Roomakker).
Het militair domein wordt een groot natuurgebied.
De ecologische waarde van de waterlopen (Barbierbeek, Steendonkstraatbeek, Pismo lenbeek, Hollebeek, Vrouwenhofbeek en Vlierbeek) wordt onderkend (principe van inte graal waterbeheer).
Trends in de agrarische structuur
De belangrijkste landbouwtak in Temse is de veeteelt, waarbinnen de nadruk ligt op melk vee. Dit heeft zijn weerslag in de teeltoppervlakte, aangezien bijna de helft (46%) wordt ingenomen door weiden en grasland.
Door economische schaalvergrotingen en door technologische evoluties is een algemene tendens van schaalvergroting in de agrarische bedrijfsstructuur merkbaar. Het aantal bedrijven neemt af, maar de economische (en ruimtelijke) omvang van de bedrijfszetels en de bedrijfsoppervlakte neemt toe. De gemiddelde bedrijfsoppervlakte neemt met 6,5% per jaar toe in Temse.
Het aantal arbeidsplaatsen daalt in de agrarische sector.
De opvolging van bestaande bedrijfszetels is niet verzekerd. Op korte termijn is 224 ha bedrijfsoppervlakte niet verzekerd van een bedrijfsopvolger.
De laatste jaren stijgt de maïsteelt in de sector.
De toekomstwaarde voor de landbouw is heel gering geworden in de valleigebieden.
@ Grontmij 81 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
6.1.5.2 Knelpunten
Knelpunten in de landschappelijke structuur
Verschraling van het landschap, waarbij de kenmerken van landschapstypes vervagen of onherkenbaar worden. Traditionele landschappen zijn slechts als relicten herkenbaar.
Versnippering van de open ruimte door grootschalige infrastructuren, door verkavelingen met geringe dichtheid en vormen van lintbebouwing welke op vrijwel het gehele grondge bied van Temse voorkomen. De landbouwgebieden krijgen een sterk versnipperde indruk door de parallelle noord zuid gerichte landelijke woonlinten.
Tal van zonevreemde verspreide bebouwing met een soms dominant residentieel karakter is in het landschap aanwezig.
Het landschap in het noordoostelijke deel verliest zijn eigenheid door het verdwijnen van de kleine landschapselementen, waardoor het karakter van het bolle akkergebied verloren gaat. De uitdunning van de bomerijen en het systematisch opvullen van de talrijke root putten hebben de samenhang van deze landbouwgebieden gedeeltelijk aangetast.
Temse kent een heel dominante landschappelijke en ruimtelijke impact van de grootscha lige hoogspanningsleidingen.
Opvullingsinitiatieven in (voormalige) kleigroeven (Blauw Hof, Roomkouter en Roomakker) kunnen karakteristieke landschappen met hoge potenties tenietdoen.
Knelpunten in de natuurlijke structuur
De waterkwaliteit in o.a. de vallei van de Barbierbeek moet verbeterd worden. Er dient voldoende aandacht te worden besteed aan de waterkwaliteit van het oppervlaktewater en het grondwater.
Door de waterverdragen tussen Nederland en Vlaanderen is de problematiek van de waterberging langs de Schelde en de Durme terug actueel. De poldergebieden met be langrijke natuurwaarde dreigen gecontroleerde overstromingsgebieden te worden.
De aanvraag voor het creëren van een slibstort in Steendorp werd anno 2002 negatief beslist door de Vlaamse minister van leefmilieu en landbouw. Reeds meer dan 10 jaar wordt via allerlei procedureslagen de strijd gevoerd rond deze site tussen de eigenaars van de kleiput enerzijds en de plaatselijke actiecomités en het gemeentebestuur ander zijds.
Antropogene ontwikkelingen hebben bepaalde gebieden met natuurwaarde versnipperd of geïsoleerd. Zo vormt bijv. de N41 een grote ruimtelijke en ecologische barrière tussen het Groot en Klein Broek. De waterpartij in het Waesmeer is door de omgevende bebou wing ietwat ruimtelijk geïsoleerd komen te liggen. De bestaande noord zuid gerichte lint vormige nederzettingen hebben de natuurverbindingsfunctie van de open ruimte aange tast.
Het verdwijnen van de KLE’s die een belangrijke verbindende of verwevingsfunctie heb ben.
@ Grontmij 82 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Knelpunten in de agrarische structuur
De reeds vrijgekomen landbouwbedrijven vormen een belangrijk aandachtspunt naar herbestemming. Uit de gevoerde continuïteitsanalyses 28 blijkt dat ook in de toekomst het aantal gedesaffecteerde bedrijfszetels zal toenemen.
De landbouwgebieden staan onder een groeiende verstedelijkingsdruk. De woonsector en de industrie hebben ten dele het bestaande landbouwareaal versnipperd. De progno ses tonen een toename van deze trend.
De landbouwactiviteiten in de natuurgebieden staan onder druk en zijn gedoemd om te verdwijnen.
De contaminatie met zware metalen in de Schelde en Durmegetijdegebieden heeft ge bruiksbeperkingen tot gevolg.
Het openstellen van voetwegels veroorzaakt wrevel bij een aantal landbouwers.
De nitraatverontreiniging in oppervlakte en grondwater leidt tot de afbakening van kwets bare gebieden in het kader van het Mestdecreet. Sterke beperkingen van bemesting worden opgelegd.
In het glooiende Elversele en plaatselijk te Tielrode, voornamelijk op het hoogste punt van de cuesta, heeft het inkalven van de grond naast de grachten een niet te onderschatten erosieprobleem tot gevolg.
De aanwezigheid van een ontginningsgebied met nabestemming agrarisch gebied in het landbouwgebied Steendorp biedt geen garanties voor de toekomst voor de landbouw in dit gebied. De huidige gronden in de uitbreidingszone zijn waardevol. In het geval dat na de ontginning de putten worden opgevuld met grond met een mindere bodemgeschikt heid, dan is de landbouwgeschiktheid van deze gronden heel beperkt.
6.1.5.3 Potenties
Potenties in de landschappelijke structuur
Drie duidelijk te onderscheiden landschappelijke gehelen komen voor in Temse: de noor delijke landbouwgebieden met de bolle akkers, de cultuurlandschappen (industrie en woonlandschappen) op de Wase cuesta en de vlakke vallei van Durme en Schelde met intrinsieke natuurwaarden.
Er is de aanwezigheid van uitermate waardevolle landschappen in de gemeente zoals de Wase cuesta, het geklasseerde landschap van de paracuesta met het Fort van Steendorp en de valleigebieden van de Durme en de Schelde met de verschillende polders (Tielro debroek, het Groot en het Klein Broek en Oost Sive – Schouselbroek). De onderlinge samenhang kan versterkt worden.
28 Provincie Oost Vlaanderen Dienst Land en Tuinbouw, Studie Landelijk Gebied – deelgebied Temse, 4 juni 2002
@ Grontmij 83 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Populierenrijen of opstaande, dichte bomenrijen kunnen op het vlak van milieu, op land schappelijk vlak een grote rol spelen nabij de E17. Deze kunnen de geluidslast van de E17 immers reduceren.
Het landschapsherstel van de littekens en/of de natuurlijke evolutie van de groeven zet zich voort (Roomkouter, Blauw Hof, Roomakker).
De aanwezige natuurwaarden bieden potenties tot kwalitatieve bosuitbreidingen en be bossingen in de gemeente.
Potenties in de natuurlijke structuur
De Scheldevallei is een vanuit ecologisch opzicht een goed functionerende verbindings zone tussen tal van natuurlijke gebieden.
In Temse komen gebieden voor met intrinsieke natuurlijke waarden: • de kwel en bronzones op de Wase cuesta; • het natuurreservaat Fort van Steendorp; • de aan de Schelde en Durme grenzende alluviale gronden; • de aanwezigheid van bolle akkers en de (geleidelijk) in (ongeveer) noordelijke richting aflopende cuesta helling met de daar aanwezige amfibieën poelen, bomenrijen en andere kleine landschapselementen; • beekdalen met daarin kwel en bronzones; • de voormalige kleiputten (Vuurkouter, Roomakker, Gelaagpark, Roomkouter).
Er bestaan potenties om het Oost Sive – Schouselbroek langs de zijde Temse Steendorp, het Tielrodebroek, het Groot en het Klein Broek langs de zijde Elversele Tielrode sterker uit te bouwen en grondiger te beschermen.
Er zijn potenties van de site Roomakker naar natuurontwikkeling toe, eventueel met re creatieve verweving.
Het definitief realiseren van de nabestemming van de graverij Roomkouter.
De ecologische evolutie stimuleren in de Vuurkouter en in het Gelaagpark.
Uitvoeren van het actieprogramma zoals wordt voorgesteld in de studie IWB Barbierbeek vallei.
Uitvoeren van het wegbermactieplan voor het behoud en herstel van kleine landschaps elementen.
Het Meulebroek ecologisch inrichten in relatie met het aangrenzende Scheldepark de Oost Sive – Schouselbroekpolder.
Potenties in de agrarische structuur
Bepaalde gebieden met actueel grote potenties op het vlak van landbouw kunnen t.b.v. bedrijfseconomische redenen aangeduid en/of afgebakend worden als gebieden met een grote potentie als landbouwgebied.
@ Grontmij 84 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Omwille van de bodemgeschiktheid en het grondgebonden karakter is er voor de land bouwfunctie een hoge toekomstwaarde in het landbouwgebied Elversele en Tielrode, in het landbouwgebied Velle en in het centraal landbouwgebied.
Er bestaat een zekere toekomstwaarde voor landbouwaanverwante bedrijven en voor tuinbouw in het landbouwgebied NW Velle.
Het opvullen van de ontginningsgebieden Blauw Hof en Roomakker met niet gecontamineerde uitgegraven bodem, kan nieuwe potenties bieden voor landbouw. Het vergunningenstelsel biedt hiertoe mogelijkheden ter realisatie.
De beheersplannen die worden opgesteld in het raam van het BPA Schouselbroek kun nen beperkte mogelijkheden bieden voor landbouw in natuurgebied.
@ Grontmij 85 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6.2 Bestaande nederzettingsstructuur
6.2.1 Definitie – omschrijving
De nederzettingsstructuur wordt in het RSV omschreven als ‘het patroon dat gevormd wordt door het geheel van alle bebouwingsvormen in een bepaald gebied’ . De nederzettingsstructuur bestaat aldus uit het samenhangend geheel van stedelijke gehelen, dorpen, gehuchten, linten en verspreide bebouwing in de open ruimte.
6.2.2 Algemeen
Temse telde op 1 januari 2005, 26.255 inwoners 29 . Het grootste deel ervan woont in de hoofdkern Temse (11.636) en het oostwaarts gelegen residentiele Hollebeek (4.210). De overige inwoners van Temse wonen verspreid over de verschillende deelgemeenten, i.e. Tielrode (3.503), Steendorp (3.103) en Elversele met 2.336 inwoners. De kleinste woon concentratie situeert zich in Velle met 1.467 inwoners. Temse kent eveneens een groot aantal verspreide bebouwing.
Temse heeft anno 2005 een bevolkingsdichtheid van 650.8 inwoners per km². De ge meente Temse kent na Sint Niklaas (819,4 inw/km²) de hoogste dichtheid binnen het arrondissement Sint Niklaas. Alsook ligt de dichtheid in Temse hoger dan het gemiddelde van Oost Vlaanderen (459,4 inw/km²) en zelfs van Vlaanderen (443,4 inw/km²).
Ruimtelijk morfologisch is de nederzettingstructuur van de gemeente Temse te omschrij ven als een aaneengesloten T-vormig gebied van bebouwing .
Figuur 14: Aaneengesloten T-vormig gebied van bebouwing
Deze T vormige structuur omvat het uitgestrekte bedrijventerrein T.T.S., de stedelijke kern van Temse en de dorpenband langsheen de Schelde (Tielrode, Elversele en Steendorp). Deze bebouwingspatronen zijn onderling met elkaar verbonden. De woonkernen zijn specifiek gelegen op de steilrand tussen de riviervallei en de hoger gelegen landbouw gronden. De natte gronden in de vallei lieten het immers niet toe om dicht bij de rivier te wonen en de waardevolle landbouwgronden op de cuestarug werden uit economische overwegingen ontzien.
29 NIS, Werkelijke bevolking per gemeente op 1 januari 2005
@ Grontmij 86 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Naast dit T vormig kernengebied behoren nog andere patronen tot de nederzettingsstruc tuur. Enkele straatdorpen, talrijke lintbebouwingen in overwegend niet bebouwde ruimte, de woonentiteit in recreatieve sfeer ‘Het Waesmeer’ alsook de verspreide (zonevreemde) bebouwing maken inherent deel uit van de ruimtelijke nederzettingsstructuur van de ge meente Temse.
Kaart 14: Bestaande nederzettingsstructuur
6.2.3 Elementen van de ruimtelijke nederzettingsstructuur
6.2.3.1 T-vormig kernengebied: stedelijke kern van Temse en aan- eengeschakelde dorpenband
De stedelijke kern van Temse
De kern Temse situeert zich centraal in de gemeente op het cuestafront en bestaat ruim telijk uit vier te onderscheiden delen: het stedelijk historisch centrumgebied van Temse, de Noord Temsese woonwijk Sompershoek, de residentiële suburbane woonlob van Hol lebeek en een ‘wooncuesta’ met de woonentiteiten van Waesmeer, Cauwerburg, Heilig Hartwijk en de Zaat.
Kaart 15: Bestaande structuur van Temse-centrum
Het stedelijk historische centrumgebied van Temse Het centrumgebied is gelegen tussen de N16 en de Oeverstraat/Markt. Dit centraal ge bied is sterk verdicht en heeft een uitgesproken historisch karakter in het zuiden (histo risch hart ‘markt –Wilfordkaai’). Talrijke commerciële voorzieningen en openbare diensten zijn hier aanwezig. De as August Wautersstraat Kouterstraat Pastoor Boelstraat, de Ak kerstraat, de Kasteelstraat en het historisch hart kennen de grootste concentraties aan kleinhandel, diensten en horeca. Aan de oevers van de Schelde en aan de imposante metalen Scheldebrug situeert zich een concentratie aan toeristische voorzieningen (hore ca, toeristisch info punt, opstapplaats voor toeristische boottochten,…). Iets verder noordwaarts in dit centrumgebied komen grootschaligere voorzieningen voor, waaronder enkele scholen (P. Boelstraat – Theo De Deckerlaan Gasthuisstraat), het ziekenhuis (Gasthuisstraat) en een bejaardentehuis en service flats (Clement D’Hooghelaan Kouterstraat). In deze bouwblokken komen ook grootschalige sportinfra structuren voor (de sportvelden van het openlucht sportcentrum Fernand Schuerman en de sporthal Temsica). Het stedelijk historisch centrumgebied wordt gekenmerkt door een aaneengesloten bebouwingspatroon, hoofdzakelijk in twee bouwlagen. Soms komen drie (tot vier) bouwlagen voor, voornamelijk bij nieuwe meergezinswoningen. Dit centrumge bied kent tal van historische gebouwen met vrij hoge architecturale waarde. De Oever straat kent een duidelijke concentratie aan nieuwbouw in vier bouwlagen. In het gebied tussen de Scheldestraat en de Stationsstraat komen inbreidingsgerichte woonprojecten voor. Dit binnengebied is kwalitatief verdicht met kleine eengezinswoningen. Langsheen de Stationsstraat, ter hoogte van de verhoogde N16, komt een dominante blinde muur voor die de ruimtelijke barrière onderstreept die de N16 eigenlijk vormt tussen de kern van Temse in het westen en de woonlob van Hollebeek aan de overzijde.
Noord Temsese woonwijk Sompershoek Ten noorden van het stedelijk historisch centrumgebied van Temse en ten zuiden van de @ Grontmij 87 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc N16 ligt een uitgesproken residentiële omgeving. Het betreft de gestructureerde sociale woonwijken van Sompershoek, de open residentiële verkavelingen van de Grote Dweer straat en de halfopen bebouwingspatronen in de omgeving van de Theo De Deckerlaan. Centraal in deze residentiële band langsheen de N16 was een tuinbouwbedrijf gesitueerd. Deze omgeving is momenteel in ontwikkeling. Hiertoe zijn de BPA’s Eeckhoutdriesdam en Sompershoekwijk herzien om deze terreinen te herbestemmen als woongebied. De activiteiten in dit gebied zijn beperkt, op wat kleinhandel langs de Hoogkamerstraat na. Het historisch centrumgebied van Temse en de Temsese woonwijk Sompershoek wordt ruimtelijk begrensd door de as Hoogkamerstraat Oeverstraat. Deze ‘invalsweg’ leidt naar het centrum én geeft toegang tot de westelijke kernen Tielrode en Elversele vanop de N16.
De residentiële suburbane woonlob van Hollebeek Hollebeek is het gebied dat ten oosten van de dominante N16 ligt. Dit woongebied is sterk verschillend van karakter t.o.v. het stedelijk kerngebied aan de overzijde van de N16. Hollebeek is heel residentieel ingevuld, onder meer door talrijke recente verkavelingen. Hoofdzakelijk open en halfopen bebouwing komt hier voor. De woonlob van Hollebeek kent geen samenhangende (stedelijke) structuur. De woongebieden zijn fragmentarisch ingevuld. Her en der komen lintvormige uitlopers voor. Centraal doorheen Hollebeek loopt de N419, die Temse met Steendorp verbindt. De meeste activiteiten hebben zich op en rond deze weg geënt. Het ‘hart’ van Hollebeek is de sociale woonwijk “Tuinwijk”, gere aliseerd in de jaren vijftig. De gebieden rondom deze Tuinwijk werden geleidelijk aan verder verkaveld. De meeste voorzieningen bevinden zich in het gedeelte tussen de N419 en de Kasteelstraat : hier is het station gelegen, komen scholen voor en is de be bouwing meer aaneengesloten. Langsheen de Kasteelstraat situeert zich het Schelde park met het zwembad van Temse. De N16 vormt een dominante ruimtelijke barrière tussen Hollebeek en de kern van Temse aan de overzijde. Er zijn vier verbindingen tussen beide weefsels: drie kleine onderdoor gangen (Kasteeldreef, Stationsstraat en Verbindingsstraat) en een brug (N419). De meest recente woningen komen hier voor, vaak in smaakvolle, eigentijdse en soms eigenzinnige architectuur.
De ‘wooncuesta’ met de woonentiteiten van Waesmeer, Cauwerburg, Heilig Hartwijk en de Zaat. Ten westen van het stedelijk historisch kerngebied liggen vier afzonderlijke en morfolo gisch duidelijk afgebakende woonentiteiten. De sociale Heilig Hartwijk is een woonwijk gelegen op de cuestarug. De hoogteverschil len zijn hier opmerkelijk. Deze wijk heeft een eigen voorzieningenniveau met een buurt huis, winkels en een kerk. Hoofdzakelijk gekoppelde woningen komen hier voor. Cen traal rond de parochiekerk komen voornamelijk meergezinswoningen voor, waarvan sommige in vijf bouwlagen. Naar het achterliggende landbouwgebied toe is deze Heilig Hartwijk aan de Tulpenlaan afgewerkt met een kleinschaliger bebouwingspatroon. Ten westen van de Heilig Hartwijk is het recreatiedomein van het Waesmeer gelegen. Het recreatieoord Waesmeer omvat een 500 tal percelen met chalets en caravans, gesi tueerd rond een vrij ruime waterplas. Eind 1998 waren er in het verblijfspark 254 gezin nen of 486 personen permanent gedomicilieerd. Dit gebied heeft , naast zijn recreatieve aantrekkingskracht, een duidelijke woonfunctie gekregen doorheen de tijd. Ten zuiden van het Waesmeer en de Heilig Hartwijk zijn de in 1996 verlaten industriële terreinen voor scheepsconstructie (voormalige Boelwerf, nu de Zaat ) gelegen. Het betreft een op het gewestplan als industriegebied ingekleurde zone. Het westelijke deel van de voormalige Boelwerfterreinen behoudt zijn industriële bestemming. Anno 2005 is de re conversie bezig om de helft van het gebied, meer bepaald het oostelijke gedeelte, als woongebied in te richten. Het betreft een nieuw stedelijk project, met eigentijdse woon vormen (wonen aan het water wonen in tweede lijn – urban villa’s…). In totaliteit worden 970 woningen op een oppervlakte van ongeveer 40 ha voorzien. Vooropgesteld wordt om
@ Grontmij 88 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc het programma te finaliseren binnen de periode 2004 2010. De drie woonentiteiten, Heilig Hartwijk, Waesmeer en de Zaat zijn met elkaar verbonden door de Cauwerburg , de verlinte en sterk verdichte straat die Temse met de kern van Tielrode verbindt. Deze vier entiteiten hebben elk een duidelijke identiteit. Toch zijn ze ruimtelijk onlosmake lijk met elkaar verbonden én zijn gericht op de kern van Temse.
Aaneengeschakelde dorpenband
Tielrode Tielrode is een lineair straatdorp dat langsheen de Gentstraat – Antwerpse Steenweg is opgebouwd. Later in tijd werd een parallelweg gerealiseerd om de doorgang door dit straatdorp te vermijden, nl. de Burgemeester Achiel Heymanstraat. In deze lineaire kern van Tielrode komen enkele noord zuid gerichte woonwijken voor. Het centrum van deze kleine kern wordt gevormd door de Gentstraat, de Roomakkerwegel (Kerkstraat), de St. Jozefstraat en de Antwerpse Steenweg. Dit centrum is uitgebreid naar het zuiden toe en vormt op de zuidelijke kruising een kleine woonconcentratie. De centrale ruimte binnen dit landelijke dorp wordt gevormd ter hoogte van de sporthal, welke een omvangrijke schaal kent ten opzichte van deze nederzetting. Deze sporthal vormt , naast de steenbakkerij , een belangrijk aantrekkingspunt binnen deze kern. Het voorzieningenniveau in Tielrode is eerder aan de lage kant. Tielrode beschikt over een beperkt aantal lokale handelszaken en een rusthuis. In de centraal gelegen Sint Jozefstraat, die vanaf de sporthal naar de aanlegsteiger aan de Durme daalt, zijn enkele horecazaken aanwezig. In de kern komen ook twee scholen (een vrije lagere en kleuterschool en een Frei netschool) voor, welke elk langs een kant van de Burg. Achiel Heymanstraat zijn gesitu eerd.
Kaart 16: Bestaande stuctuur van Tielrode
Elversele Elversele is, net zoals Tielrode eveneens een oost west lineair gegroeid straatdorp. Dit pittoresk landelijk woondorp is vergroeid met het gehucht Sombeke, op grondgebied Waasmunster. Centraal doorheen Elversele snijdt het gemengd woon en kleinhandelslint van de N41. Deze N41 verbindt Dendermonde en Hamme met de E17 verder noord waarts. Ten zuiden van de Dorpsstraat zijn verschillende lusvormige verkavelingen ge realiseerd. Het zijn vooral sociale woonwijken, gelegen op de helling naar de Durmevallei . Ten oosten van het kruispunt van de N41 en de Dorpsstraat (Legen Heirweg) vormt El versele een uitloper naar het gehucht Appelsvoorde toe, dat aansluit bij Tielrode. De verbinding tussen Tielrode en Elversele is voornamelijk open van bebouwing, dit in tegen stelling met de verbinding tussen Temse en Tielrode. Elversele kent geen waarneembaar multifunctioneel centrumplein maar vormt nabij een verbreding in de weg tegenover de kerk min of meer een centrale ruimte. De meeste func ties situeren zich in het gedeelte van dit straatdorp dat naar het kruispunt met de N41 gaat. Zo beschikt Elversele over een lagere en kleuterschool nabij het kruispunt Duiven hoek. Aan het natuurgebied Groot Broek situeert zich een sportterrein. Het voorzienin genniveau van deze kern is vrij laag.
Kaart 17: Bestaande stuctuur van Elversele
Steendorp De deelkern Steendorp situeert zich in het oosten van de gemeente Temse. Het dorp is
@ Grontmij 89 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc opgebouwd uit een drietal woonconcentraties : enerzijds de vrij verspreide bebouwing ten noordoosten van het kruispunt N419/N485 (wijk Hemelrijk), welke begrensd wordt door de gemeente Bazel, anderzijds de driehoek tussen de N419, de Kerkhofstraat en de Gelaag straat welke eveneens oost en westwaartse uitlopers vormt langsheen de N419. Tenslot te is er de historische wijk Warande, het oudste gedeelte dat aan de oevers van de Schel de is gesitueerd. Steendorp wordt eveneens gekenmerkt door zijn belangrijke steenbakkerij en zijn scheepswerf. Daarnaast komen een beperkt aantal lokale voorzieningen voor zoals een school voor kleuter en lager onderwijs, een aantal kleinhandelszaken, een rusthuis, een aantal horeca aangelegenheden en een aantal openlucht sportterreinen en een sporthal. Het voorzieningenniveau is eveneens vrij laag in deze kern.
Kaart 18: Bestaande stuctuur van Steendorp
6.2.3.2 Straatdorpen
Zowel Velle, het gedeelte van Kettermuit op grondgebied Temse en het gebied rond de twee kruispunten, Vierstraat en Kromme Notelaar (Veldstraat Rupelmondestraat) zijn losliggende straatdorpen, gevormd nabij kruisende wegen. Straatdorpen onderscheiden zich van woningslinten door hun vaak aaneengesloten bebouwingskarakter en door hun identiteit (buurtniveau) en voorzieningen. Velle en Kettermuit zijn beide gesitueerd in het noorden van de gemeente en liggen vrij geïsoleerd van de hiervoor beschreven kernen.
Velle Dit straatdorp is gevormd vanaf het kruispunt van Den Doorn tot en met de Barbierbeek. Verschillende historisch gegroeide woonlinten komen hier samen vanaf de kruising van de Veldstraat, Beeldstraat, Heistraat, Haasdonkstraat en Steendonkstraat. Rond de Sint Jozefskerk van Velle is een kleine pleinfunctie met activiteiten. Rond deze kerk ligt een school, een kinderopvang, lokalen van de jeugdbeweging en sportvelden. Het straatdorp kent voornamelijk aaneengesloten bebouwing.
Kaart 19: Bestaande stuctuur van Velle
Het gedeelte van Kettermuit op grondgebied Temse Kettermuit is ontstaan als straatdorp langs de Dendermondesteenweg komende vanuit St. Niklaas. Het is verder ontwikkeld op het kruispunt van de Hogenakkerstraat Dender mondesteenweg en de Hoge Heerweg de Kettermuitstraat (Steenweg Hulst Lessen). Hier komt aaneengesloten bebouwing voor en enkele lokale voorzieningen. In het straat dorp ten oosten van de N41 is de bebouwing dichter van aard t.o.v. het lintvormig gebied ten westen van de N41. In dit westelijk deel is de bebouwing heel open, met veel groen en diepe voorbouwlijnen. De bebouwing is hier sterk residentieel. Kettermuit is geïso leerd gelegen en is afgesneden van St. Niklaas door de E17.
Kaart 20: Bestaande stuctuur van Kettermuit
Vierstraat en Kromme Notelaar Vierstraat en Kromme Notelaar zijn twee verdichte kruispunten, gelegen ten noorden van Hollebeek. Het bebouwingskarakter is dicht, voornamelijk op het kruispunt Rupelmon destraat Houtbriel (Vierstraat).
Kaart 21: Bestaande stuctuur van Vierstraat en Kromme Notelaar
@ Grontmij 90 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6.2.3.3 Lintbebouwing
Naast deze lineaire opbouw langs de N419 omvat de gemeente Temse vanuit voorgaan de kernen nog verschillende kortere woonlinten. Deze woonlinten zijn meestal noord waarts georiënteerd.
Vanuit Elversele zijn bijna alle noordwaarts gerichte wegen voorzien van bewoning: langsheen de St. Margrietstraat, de Bokmolenstraat, de N41, de Burggravestraat en de Moortelstraat. Uit Tielrode is er de Hogenakkerstraat, de Hofstraat, de Kerkstraat waar van de bebouwing eveneens zuidwaarts verder loopt, de Molenstraat en de Ruisstraat.
Vanuit Temse vertrekt een lint langsheen de Doornstraat die de verbinding maakt tussen Temse en Den Doorn Velle. Langsheen de Hoogkamerstraat bevindt zich een lint dat de kern Temse begrenst en tevens de relatie legt met het industrieterrein T.T.S. Daarnaast situeren zich ook linten vanuit de kern langs de Veldstraat, de Blindstraat, de Hollebeek en de Potaardestraat. De Doornwijk is eveneens een gedeelte lintbebouwing dat U vormig aan de N16 is bevestigd. Deze Doornwijk is geïsoleerd gelegen tussen het indu strieterrein T.T.S en de N16.
6.2.3.4 Verspreide bebouwing
Op grondgebied Temse zijn een 700 tal zonevreemde woningen aanwezig, waarvan het merendeel in het bolle akkergebied. De verspreide bebouwing situeert zich hoofdzakelijk in agrarisch gebied ten noordoosten van de gemeente, langsheen de noord zuid gerichte wegen. Alsook ten westen van de kern van Temse zijn een aantal verspreid liggende woningen gesitueerd in (landschappelijk waardevol) agrarisch gebied.
6.2.4 Trends, knelpunten, en potenties in de nederzettingsstructuur
6.2.4.1 Trends
De laatste 30 jaar is er een duidelijke bevolkingsgroei in Temse. De natuurlijke groei kent sinds 1991 een stijgende trend. De trend van inwijking in Temse vertoont al sedert mid den 1970 een toenemend verloop.
Onder meer door haar historische nederzettingsstructuur en haar toenemende bevolking komen talrijke verschillende woonvormen voor in de gemeente Temse. Tal van verschil lende bouwstijlen zijn hier terug te vinden, zowel naar architecturaal voorkomen, vormge ving als naar uitstraling.
Ook Temse ontsnapt niet aan de algemene wetmatigheden van het nationale bevolkings verloop: er is een toenemende vergrijzing. In vergelijking met het gemiddelde heeft Tem se nog steeds een iets jongere bevolking.
Het historisch centrumgebied van Temse kent stedelijke dichtheden. Recent zijn hier ook inbreidingsprojecten uitgevoerd. De suburbane woonlob van Hollebeek daarentegen kent een heel lage dichtheid. De stedelijke kern van Temse heeft hierdoor globaal een dicht heid van 12,2 woningen/ha.
De aanleg van de E17 heeft de landelijke straatdorpen Kettermuit en Velle ietwat geïso leerd van hun oorspronkelijke kern.
@ Grontmij 91 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Er is een duidelijke woondynamiek ontstaan en in ontwikkeling ten westen van de kern, met name resp. in het Waesmeer en op de terreinen van de Zaat.
Meer dan 40% van het woningenbestand in Temse bestaat uit gesloten bebouwing, wat hoger is dan gemiddeld. Vooral de centrumgebieden van Temse en Steendorp kenmerken zich door hun gesloten karakter. Elversele, Tielrode en Hollebeek kennen een veel hoger aandeel in open bebouwing.
De laatste decennia is een toenemende residentiële druk op het buitengebied merkbaar, voornamelijk door het wonen in leegstaande landbouwwoningen en door woningen die door de opvulregel tot stand zijn gekomen.
6.2.4.2 Knelpunten
De dominante N16 vormt een grote ruimtelijke en functionele barrière tussen het histo risch centrumgebied van Temse en Hollebeek. Er is heel weinig binding tussen deze beide delen die de kern van Temse vormen.
De lintvormige Doornwijk en haar vrijliggend binnengebied (woonuitbreidingsgebied) aan de N16 is geïsoleerd gelegen tussen de N16, het bedrijventerrein T.T.S. en de spoorweg. De mogelijke ontsluiting van het binnengebied is beperkt.
Zowat alle deelgebieden van de stedelijke kern, dus het stedelijk historisch centrumgebied van Temse, de Noord Temsese woonwijk Sompershoek, de residentiële suburbane woon lob van Hollebeek, de Doornwijk en de ‘ wooncuesta ’ met de woonentiteiten van Waes meer, Cauwerburg, Heilig Hartwijk en de Zaat zijn ruimtelijk en morfologisch weinig met elkaar verbonden. Het zijn eerder aparte delen dan (psychologisch) één aaneengesloten gebied. De woonwijk van Sompershoek is bijvoorbeeld morfologisch weinig verbonden met het historisch centrumgebied. Het westelijk deel is enkel via de Hoogkamerstraat verbonden met het centrum. Het oostelijk deel is morfologisch gescheiden van het weste lijk deel, en vindt enkel toegang naar het centrum via Eeckhoutdriesstraat en de Gasthuis straat.
Er zijn talrijke verspreide zonevreemde woningen op grondgebied van Temse, naast een heel resem veelal onoordeelkundig bestemde en soms geïsoleerde woonlinten.
Het voorzieningenniveau in de kernen van Tielrode, Elversele en Steendorp is momenteel laag. De dalende trend van het verdwijnen van de functionele voorzieningen zet zich hier ook door.
De kern van Temse heeft wel een aanzienlijk aanbod van voorzieningen. Zij zijn echter niet geconcentreerd in een aantrekkelijke winkelomgeving.
Uit de NIS volkstelling in 1991 blijkt dat het comfortniveau van de woningen in de gemeen te Temse een stuk lager ligt dan gemiddeld. De laatste jaren zijn hiertoe echter enkele duidelijke inspanningen geleverd.
Er zijn twee dominante uitersten inzake bebouwingstypologie : enerzijds zijn er de grote, aaneengesloten en heel sterk verdichte gebieden met minimale buitenruimte en kwalitatief openbaar domein, zoals bijvoorbeeld het centrumgebied van Temse met de gesloten lintvormige uitloper naar Tielrode, anderzijds zijn er open, residentiële gebieden met een vrij lage dichtheid. De kwaliteit en de leefbaarheid van het stedelijk weefsel dient te wor den gegarandeerd.
@ Grontmij 92 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
6.2.4.3 Kwaliteiten en kansen
Temse kan verder geprofileerd worden als een uitgesproken woonparadijs tussen Ant- werpen, Gent, Brussel, Mechelen en Sint-Niklaas voor alle klassen van de bevolking: zowel wonen in het historisch centrum, in pittoreske dorpen met een historische uitstra ling, in groene verkavelingen, in de open ruimte, in eigentijdse woningen aan de Schel de,… kunnen gepromoot worden. De Schelde en de Durmevallei, in samenhang met de aanwezige toeristische potenties, is hiervoor een bijkomend element. Het woonbeleid kan deze uitgesproken woonomgeving maximaal ondersteunen. Talrijke architecturaal hoog waardige en uitgesproken bouwstijlen en woonvormen kunnen hiertoe gestimuleerd wor den en kunnen hiervoor als visitekaartje dienen.
Er is een duidelijke aanwezigheid van woonpotenties in het westen (de Zaat) en in het oosten van de stedelijke kern van Temse (Hollebeek).
Het centrumgebied van Temse kent reeds hoge stedelijke dichtheden van 25 woningen/ha en hoger. Deze dichtheden kunnen verdergezet worden, mits een grote zorg voor kwalita tief openbaar domein en een leefbaar, kwalitatief en ‘verlucht’ stedelijk weefsel.
Er zijn potenties om alle aparte delen van de stedelijk kern van Temse met elkaar te ver binden. De beide grote delen van de kern van Temse , gescheiden door de N16, i.e. het historisch centrumgebied en Hollebeek kunnen morfologisch, psychologisch en functioneel sterker met elkaar verbonden worden. Hiertoe bestaat er een grote potentie om de kern van Temse uit te bouwen. De residentiële woonlob van Hollebeek bevat immers de potentie om zich verder te ontwikkelen als woon(reserve)gebied. De ontwikkeling van de stati onsomgeving kan hiertoe een sleutelrol spelen.
De Doornwijk en het binnengebied aan de N16 hebben potenties voor eventueel gemeng de functies. Een invulling voor dit binnengebied, waarbij een binding gemaakt wordt met het stedelijk gebied, met de N16 en/of met het bedrijventerrein, draagt duidelijke potenties in zich. De ontsluiting van dit binnengebied evenals de inrichting van de N16 zullen hier voor echter bepalend zijn.
Er kunnen ontwikkelingsmogelijkheden geboden worden voor landschappelijke afwerking van de linten op grondgebied Temse. Tevens kan vanuit een landschappelijk en gebieds gericht oogpunt een oplossingsperspectief geboden worden voor de zonevreemde wonin gen en voor de (toekomstige) invulling van leegstaande landbouwbedrijven.
@ Grontmij 93 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6.3 Bestaande economische structuur
6.3.1 Algemeen
Onder de bestaande economische structuur worden volgende activiteiten gegroepeerd: industrie, handel en diensten.
Kaart 22: Bestaande economische structuur
6.3.2 Industrie
6.3.2.1 Situering industrie
De gemeente Temse is een belangrijke economische pool met een sterk economisch historisch verleden. Het aantal handelsregisters binnen de gemeente wordt op 30.06.2000 vastgelegd op 1983. De grootste ondernemingen binnen de industriële sector te Temse zijn nv Cordeel en nv Belgomine.
De huidige economische pool is voornamelijk gevolg van de aanwezigheid van de E17. De E17 als ontwikkelingsas en transportas is structurerend voor de stedelijke en econo mische ontwikkeling voor de steden van Gent tot Antwerpen. Op deze ontwikkelingsas situeren zich een aantal economische dwarsrelaties zoals de verankering van de as Tem se – Sint Niklaas. De bedrijvigheid die gericht is op de E17 is nabij de snelweg gesitueerd en ook volledig gericht op het wegverkeer.
Figuur 15: Situering bestaande bedrijventerreinen in Temse
Haagdam
Nijverheids- straat Steenbak- kerij
ambachtelijke zone N41
@ Grontmij 94 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Voor de aanleg van de E17 kende Temse een sterke economische gerichtheid op de Schelde, met de aanwezigheid van de voormalige Boelwerf als belangrijkste bedrijf (scheepsbouw tussen 1829 en 1994). Naast de scheepsbouw was ook de textielnijver heid stevig verankerd in Temse. Daarnaast zijn voor Temse de aanwezige steenbakkerij en bijzonder. De twee resterende bakkerijen bevinden zich te Tielrode en te Steendorp. Deze historische bedrijvigheid kent (kende) naast de relatie met de Schelde een zeer sterke relatie met de kernen.
Tabel 11: Overzicht bedrijventerreinen in Temse
Bedrijventerrein Tot. Opp. Ingenomen Vrijliggende Type (ha) opp. (ha) opp. (ha) 1 TTS - Temse 213 213 0 Gemengd industriegebied omvattend handel, dienstverlening, kmo en industrie. 2 Nieuw Gelaag 11 11 0 Industriegebied omvattend een steenbakkerij 3 Rijksweg N41 7 7 0 Vleessnijderij + afvalstoffenbedrijf met tweedehandsgoederen 4 De Zaat 40+10 0 50 Gemend industriegebied + kantoren 5 Belgomine 6 6 0 Industriegebied omvattend handel en transportbedrijf 6 Krijgsbaan I 5 5 0 Ambachtelijke bedrijven en kmo zone 7 Steenbakkerij Steendorp 15 15 0 Industriegebied 8 Scheepswerf Steendorp / 6 6 0 Industriegebied Rupelmonde 9 Luiseekstraat 0,8 0,8 0 Ambachtelijke bedrijven en kmo zone 10 O. Van Durmelaan 1,3 1,3 0 Ambachtelijke bedrijven en kmo zone 11 Nijverheidsstraat 0,4 0,4 0 Ambachtelijke bedrijven en kmo zone 12 Krijgsbaan II 0,5 0,5 0 Ambachtelijke bedrijven en kmo zone 13 Hoogkamerstraat 1,9 1,9 0 Ambachtelijke bedrijven en kmo zone 14 Rijksweg N16 0,4 0,4 0 Ambachtelijke bedrijven en kmo zone 15 Hogenakkerstraat 0,3 0,3 0 Ambachtelijke bedrijven en kmo zone 16 Legen Heirweg 1 1 0 Ambachtelijke bedrijven en kmo zone 17 Haagdam 1 1 0 Ambachtelijk bedrijventerrein omvattende de kippenslachterij 18 Site Interbeton 1 1 0 Ambachtelijk bedrijventerrein met een betoncentrale
@ Grontmij 95 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6.3.2.2 Ruimtelijke structuur van de industrie
Gebieden voor bedrijvigheid met een bovenlokale uitstraling
Het belangrijkste gebied voor bedrijvigheid met een bovenlokale uitstraling is gesitueerd aan het op en afrittencomplex van de E17. Het betreft feitelijk een deel van een complex van industrieterreinen gelegen tussen de kern van Sint Niklaas en de kern van Temse. Het terrein op het grondgebied van de gemeente Temse, is de zone TTS . Het industrie terrein is volledig ingevuld. Er zijn een 190 tal bedrijven gesitueerd, welke tussen de 3500 en 4500 arbeidsplaatsen verschaffen. Het industrieterrein wordt uitsluitend ontsloten door de weg (via de Hoogkamerstraat, de Laagstraat en Schoenstraat/Kleine Dweerstraat naar de N16). Hoewel de spoorweg Sint Niklaas – Mechelen het industriecomplex in het oosten begrenst, zijn er geen toepassingen van goederenvervoer via spoor terug te vin den.
Ten zuiden van de kernstad, aan de Schelde, is de Zaat gesitueerd. Deze terreinen zijn momenteel in ontwikkeling. 34,3 ha zal opnieuw ingevuld worden met industrie. Nog eens 7 ha zal ingevuld worden met KMO. De ontsluiting geschiedt langsheen Cauwer burg naar de N41 of via de Dijkstraat of Leie dwars doorheen het stadscentrum naar de N16. Momenteel wordt het terrein reeds ingevuld met nieuwe bedrijvigheid . Op het ter rein zal zich een watergebonden bedrijf vestigen dat ongeveer een derde van de totale oppervlakte zal innemen. De overige bedrijven die zich vestigen op de nieuwe site hebben een meer lokaal karakter.
De zone Belgomine is een kleine zone, die slechts wordt ingevuld door één bedrijf, het bedrijf Belgomine. De impact van dit bedrijf op de gemeente Temse is echter van die aard dat de site als bovenlokaal kan beschouwd worden. Het bedrijf is gespecialiseerd in de aan en afvoer van bouwstoffen. Het betreft een watergebonden bedrijf met een kade die uitloopt op de Wilfordkaai. Dit gedeelte van de kaai wordt gebruikt voor laden en lossen van goederen en de Wilfordkaai heeft dan ook voor een groot deel het uitzicht van een industriële (zanderige) loskade. De ontsluiting van Belgomine geschiedt via de Wilfordkaai en de Stationsstraat naar de N16.
Typisch in Temse zijn tevens de steenbakkerijen: • De enige nog werkende steenbakkerij situeert zich te Steendorp en heeft een eerder bovenlokale uitstraling. Het bedrijf maakt gebruik van het ontginningsgebied te Steendorp (omgeving Blauwhofstraat). Met betrekking tot de reeds ontgonnen delen bestaat onduidelijkheid over het dichtleggen van de putten (wat betreft materiaal), voordat de nabestemming (agrarisch gebied) kan ingaan. In deze omgeving bevinden zich ook nog voldoende voorraadvelden voor nieuwe ontginingen. • De pottenbakkerij aan het station van Temse (terrein rijksweg N16), werd recent gesloten. De site werd nog niet opnieuw ingevuld. • Ook de steenbakkerij van Tielrode sloot recent de deuren. Een deel van het ontgin ningsgebied te Tielrode is reeds omgezet naar natuurgebied (provinciaal domein Roomakker). Een tweede deel van het ontginningsgebied heeft een nabestemming agrarisch gebied gekregen. • In Elversele is in de strook tussen de Durme en de kern nog een ontginningsgebied gesitueerd. Dit gebied werd nooit ontgonnen.
Gebieden voor bedrijvigheid met een lokale uitstraling
Temse beschikt over een beperkt aantal gebieden voor bedrijvigheid met een lokale uit straling. Deze gebieden zijn klein en bieden in het algemeen slechts plaats voor één of twee bedrijven. De gebieden liggen verspreid in de stedelijke kern en de dorpen en om
@ Grontmij 96 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc vatten bedrijvigheid die verweefbaar is met de woonfunctie. Het terrein aan de Oscar Van Durmelaan is verlaten en nog niet opnieuw ingevuld. In Rupelmonde is een scheepsbouwwerf gesitueerd die gedeeltelijk op grondgebied van Temse (Steendorp) verder loopt.
Kernverweven bedrijvigheid
De kern van Temse kent een grote concentratie van industriële activiteiten, Ook de klei nere kernen van Steendorp, Tielrode, Elversele en Velle kennen industriële activiteiten die sterk verweven zijn met de woonomgeving.
Verspreide bedrijvigheid
Verspreid in het landschap komen nog een aantal bedrijven voor. Deze situeren zich meestal in de woonlinten.
6.3.3 Handel en diensten
6.3.3.1 Situering handel en diensten
Temse is een belangrijk centrum voor zowel handel en horeca als voor financiële instellin gen en andere dienstverlenende functies. Temse heeft evenwel een beperkte bovenloka le uitstraling naar de omliggende gemeenten met betrekking tot het handel en diensten apparaat.
De commerciële centra van bovenlokaal belang kunnen in twee groepen worden gedeeld. Enerzijds wordt een concentratie in de kernstad teruggevonden van kleinschalige handel. Anderzijds komt grootschalige kleinhandel voor langs de N16 en in beperkte mate langs heen de N41.
In de kernen van Elversele, Tielrode en Steendorp en Temse Oost (Hollebeek), zijn klein handelsconcentraties terug te vinden op niveau van de kern. Alleen de kern van Velle kent een beperkt handelsapparaat en is grotendeels aangewezen op het centrum van Temse.
6.3.3.2 Ruimtelijke structuur van de handel en diensten
Kleinschalige kleinhandel
Het belangrijkste winkelgebied is gevestigd in het historische centrumgebied, dat een vrij groot aantal straten met een grote hoeveelheid winkels kent. De belangrijkste as wordt
@ Grontmij 97 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc gevormd door de Schoolstraat – Pastoor Boelstraat – Kouterstraat en August Wauters straat, waarbij voornamelijk de Kouterstraat de grootste concentratie aan winkels kent. Een tweede as, zij beperkter, wordt gevormd door de Oeverstraat – Kasteelstraat. De verbinding tussen deze twee assen en de markt, namelijk de Scheldestraat / Akkerstraat, kan ook beschouwd worden als winkelas. Op de markt zelf zijn slechts een beperkt aantal winkels terug te vinden. De markt wordt eerder ingevuld door dienstverlenende functies zoals financiële instellingen, het postkantoor,… in samenhang met het nieuwe plein op de Zaat (met het nieuwe administratief centrum). Het winkelgebied is dus relatief uitgebreid (ca. 1,5 km ‘winkelstraten’), doch de densiteit van de winkels is eerder laag voor een win kelcentrum op dit schaalniveau. Bovendien zijn de straten op zich ook niet ingericht als winkelstraat. Het horecagebeuren situeert zich eerder aan de Wilfordkaai, waarbij een aantal restaurants en cafés gebundeld worden. Ook op de markt zijn een aantal horeca zaken terug te vinden.
Daarnaast zijn een aantal concentraties terug te vinden die functioneren op niveau van de kern, langsheen de Krijgsbaan (N419). Hier ontwikkelde zich een kleine concentratie aan kleinhandelszaken. De kleinhandel voorziet Temse Oost in de dagdagelijkse behoeften.
In de kernen Elversele, Tielrode en Steendorp situeert de kleinhandel en dienstverlening zich in het centrum. In Steendorp wordt het centrum opgebouwd uit twee delen, en situ eert het commerciële centrum zich eerder aan de N419.
Grootschalige kleinhandel
Net als langs andere belangrijke verbindingswegen in Vlaanderen, situeren zich ook te Temse een aantal baanwinkels langs de grote wegen. Er zijn grootschalige kleinhandels zaken gesitueerd langsheen de N16 en langsheen de N41.
De concentratie langsheen de N41 bestaat eerder uit een aantal verspreide kleinhandels zaken gekoppeld aan de baan: van een echte concentratie kan men hier niet spreken.
Langsheen de N16 situeren zich een aantal kleinhandelsbedrijven. De kleinhandel is hier sterk verweven met het bedrijventerrein langsheen de N16, TTS. Ook hier zijn de klein handelszaken in beperkte mate aanwezig.
6.3.4 Trends, knelpunten en potenties in de economische structuur
Door de aanwezigheid van het op en afrittencomplex van de E17, beschikt Temse over een attractieve locatie voor bedrijven die hoge eisen stellen inzake bereikbaarheid over de weg. De ontsluiting van TTS is echter niet optimaal, zowel voor openbaar vervoer als voor privaat vervoer.
Temse is gesitueerd aan de Schelde en deze waterweg biedt in theorie potenties voor watergebonden bedrijvigheid. De aanwezigheid van de Scheldebrug verhindert evenwel een vlotte bereikbaarheid per schip. Daarnaast verloopt de ontsluiting van de site via lokale wegen pal door woonomgevingen, hetgeen de potenties voor het invullen van de Zaat met watergebonden bedrijvigheid beperkt (watergebonden bedrijvigheid gaat immers meestal gepaard met zwaar vrachtverkeer).
De bestaande watergebonden bedrijvigheid, Belgomine, beperkt deels de attractiviteit van de Wilfordkaai. Anderzijds is de aanwezigheid van Belgomine in Temse van groot eco nomisch belang.
@ Grontmij 98 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Temse kent reeds een handelscentrum met een bovenlokale uitstraling. Het winkelcen trum in samenhang met de markt en de Wilfordkaai heeft potenties voor een verdere groei.
De economische ontwikkelingen op de Zaat zullen een grote impact hebben op het stede lijk functioneren. Naast de toenemende mobiliteit kunnen ook gevolgen voor het functio neren van de kleinhandel te Temse verwacht worden. In het projectgebied wordt immers ruimte voorzien voor kleinhandel. Gelet op het feit dat het nieuwe centrum gesitueerd is in de nabijheid van het bestaande winkelcentrum, ontstaat de mogelijkheid om het kleinhan delscentrum verder uit te bouwen en de omgeving van Markt en Wilfordkaai als centrale plaats uit te bouwen. Bij de uitwerking van het project zal echter toegezien moeten wor den op het potentiële uithollingseffect op de binnenstad.
@ Grontmij 99 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6.4 Bestaande toeristische en recreatieve structuur
6.4.1 Inleiding
De bestaande toeristisch recreatieve structuur wordt opgebouwd vanuit twee invalshoe ken: enerzijds wordt de kerngebonden recreatie besproken, anderzijds wordt de recreatie buiten de kernen of de niet kerngebonden recreatie aangeduid.
Kaart 23: Bestaande toeristisch-recreatieve structuur
6.4.2 Algemene beschrijving van de toeristisch-recreatieve structuur
6.4.2.1 Kerngebonden recreatie
De kern van Temse
De kern van de gemeente Temse heeft een ruim aanbod aan toeristische en recreatieve mogelijkheden.
Het toerisme is te Temse grotendeels verankerd met de Schelde en de Durme. In het centrum van Temse vormen de aanlegsteiger, de jachthaven en de Wilfordkaai het toeris tische hart van de gemeente. De plek bundelt een grote hoeveelheid aan toeristische infrastructuren. De Wilfordkaai is gelegen tussen de Markt en de Schelde met de Schel debrug. Het toeristisch infocentrum van Temse, de Watermolen, is hier gevestigd. Aan de Wilfordkaai liggen tevens het museum van Priester Poppe, een aantal opvallende beeldengroepen en een parkje. De verhoogde wandelstructuur met terrassen en groen voorzieningen geeft een wijds uitzicht over de Schelde. Op deze plek bevinden zich ver schillende horecazaken en een hotel. Tevens vertrekken de toeristische boottochten vanaf deze kaai.
De Wilfordkaai is op korte afstand gelegen van het historisch centrum van Temse. Het centrum van Temse vormt met zijn oude dorpskern met monumenten, standbeelden en markante gebouwen een belangrijk knooppunt binnen de gemeente. De kern telt een cultureel centrum, tal van evenementenzalen, een aantal historische gebouwen en mu sea.
Het centrum van de gemeente beschikt tevens over een aantal parken die zorgen voor aangename wandelomgevingen binnen de kern. Volgende parken zijn hier gerealiseerd: • het Vlietpark in de Kasteelstraat in Temse vormt een vrij kleine groenvoorziening in het centrum. • het Scheldepark , aan de Kasteelstraat in Temse vormt een ca. 4 ha groot park met een grote verscheidenheid aan boomsoorten. • het Tuinpark Verbeeck in de Hoogkamerstraat in Temse met een oppervlakte van ca. 1 ha 12 a. • het Daccapark achter de Kasteelstraat in Temse met een oppervlakte van ca. 0,45 ha. • het park aan de Akkerstraat dat werd gerealiseerd in samenhang met een nieuw complex van de Bouwmaatschappij.
Verder bezit de kern van Temse met zijn sporthal (1) , zwembad (2) en verschillende sport terreinen over een goede recreatieve uitrusting. De meeste sportterreinen bevinden zich gebundeld in het openluchtsportcentrum Fernand Schuerman (3) . Deze zeer grote locatie (ca. 7 ha) voor openluchtsportactiviteiten bevindt zich aan de Schoolstraat. Het omvat 8
@ Grontmij 100 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc voetbalvelden, een kunstgrasveld (hockey), hockeyveld, krachtbalveld, petanqueterrein & fit o meter, twee tennisvelden en beachvolleyterrein. Op korte afstand van dit sportcen trum ligt tevens de sporthal Temsica (1) . Aansluitend op het OLC Fernand Schuerman is in de Hoogkamerstraat een complex gelegen met twee indoor en zeven outdoor tennis velden.
De kern van Temse beschikt verder over een uitgebreid scala aan kleinere terreinen en lokalen, die gebruikt kunnen worden voor sport, jeugd en/of socio culturele activiteiten. Deze terreinen en lokalen zijn bijna allen binnen de bestaande kernen (woongebied) gele gen.
Iets meer perifeer zijn er 3 specifieke terreinen voor recreatie aan te duiden: • Het terrein Veldstraat te Temse (voetbalveld) (4) • Het terrein Hollebeekwijk te Temse (voetbalveld) (5) • Het terrein Oostbergdreef te Temse (vier outdoor tennisvelden) (6)
Het dorpenlint: Elversele, Tielrode en Steendorp
De dorpenband wordt te Temse, naast het centrum zelf, opgebouwd uit de centra van Elversele, Tielrode en Steendorp die elk een aantal historische gebouwen bezitten, het geen de dorpjes de moeite waard maakt voor een bezoek.
Naast de historische kernen zijn in de dorpenband een aantal grote recreatieve domeinen gesitueerd: het provinciaal domein Roomakker (7) , het recreatiedomein Waesmeer (8) en het domein Het Gelaag (9) .
Het provinciaal domein Roomakker is gesitueerd nabij Tielrode en heeft een oppervlakte van 12 ha. Het domein bestaat uit drie kleiputten met hun omliggende terreinen. Door de hoge ligging van het domein worden de groeven en vijvers gevrijwaard van vervuiling door de omliggende gronden, waardoor er zich een uitzonderlijke fauna en flora heeft ontwik keld. Het natuurdomein vormt een belangrijk wandelgebied.
Het Domein Waesmeer is gesitueerd tussen de kern van Temse en de kern van Tielrode. Het domein is gelegen in de oude kleigroeven van de vroegere steenbakkerij van Tielrode en bezit een groot wateroppervlak waardoor volgende watersporten mogelijk zijn: water fietsen, vissen, waterskiën, en windsurfen. Het gebied bezit feestzalen, een strand, een speeltuin, tennispleinen, petanqueterreinen en andere recreatieve mogelijkheden. Het domein beschikt over hotelaccommodatie, een chaletpark en een kampeerterrein.
Het domein Het Gelaag situeert zich aan de rand van de kern van Steendorp. Het domein bestaat uit een sporthal, een baseballveld en een terrein voor de scouts.
Ook de kern van Tielrode en beschikt over een sporthal (10) . Te Elversele is een polyva lente zaal in uitvoering aan de Hof ter Elstlaan (11) . De kleinschalige terreinen en lokalen voor de opvang van de sport, jeugd en socio culturele activiteiten situeren zich grotendeels binnen de kernen. Een aantal specifieke terreinen kunnen aangeduid worden. • Het terrein Dorpsstraat te Elversele (12) : Dit terrein is gesitueerd in woongebied en vestigt een hondenclub en een boogschuttersclub. • Het terrein Meersstraat te Elversele (13) bestaat uit een voetbalterrein en petanque. Het sluit aan op het poldergebied Groot Broek. • Het terrein Gentstraat te Tielrode (14) omvat twee voetbalvelden. Het terrein sluit aan op het waardevolle Klein Broek.
@ Grontmij 101 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Velle
Velle is de enige kern buiten de dorpenband die een aantal recreatieve voorzieningen opvangt. Recreatie in de gehuchten of verspreid in het landschap zijn in Temse niet terug te vinden. Velle beschikt vandaag over een zone onmiddellijk achter de kerk (15) waar een voetbalterrein en een basketterreintje aanwezig is, en waar verschillende verenigin gen een terrein en/of lokaal hebben.
Jeugd en ontspanning
Naast de kerngebonden sportvoorzieningen komen in de kernen ook tal van jeugdterrei nen en verenigingsactiviteiten voor. Zie ook kaart 23: (1) SpeGT te temse, bij sporthal Temsica; (2) De scoutsterreinen in de Fonteinstraat; (3) Scoutsterrein Steendorp; (4) Het JOC; (5) Heem en terrein KLJ in de Oversprongstraat; (6) KSA Hemen bij Park Verbeeck (Hoogkamerstraat); (7) Chiro Elversele; (8) Ski en botenclub de Durme (Gentstraat); (9) Boogschuttersterreinen (in de Dorpstraat te Elversele en in Cauwerburg.
6.4.2.2 Recreatie buiten de kernen
Waterrecreatie
Waterrecreatie is van groot belang binnen de gemeente Temse. Niet alleen de mogelijk heid tot het beoefenen van tal van watersporten en de vele wandel en fietspaden langs heen de waterlopen zijn van groot belang, maar ook de belevingswaarde die gekoppeld is aan het water bepaalt voor een groot deel het toeristisch recreatieve karakter van de gemeente. Langsheen het water zijn immers tal van horecagelegenheden, een hotel en dergelijke terug te vinden, die enerzijds de behoefte opvangen voor de wandelaars, fiet sers en watersportbeoefenaars, en anderzijds als attractiepunt gelden, juist doordat zij aan het water gelegen zijn en genieten van prachtige zichtlocaties. Te Temse worden deze voorzieningen gebundeld teruggevonden aan de punten die ook vanuit bereikbaar heid interessant zijn: de aanlegsteigers. De aanlegsteigers worden gebruikt door de veerboten, de toeristische rondvaartboten en de private jachtboten. Wandelpaden en fietspaden langsheen de Schelde en Durme kruisen deze punten. Volgende belangrijke punten kunnen in de gemeente worden teruggevonden: • De Wilfordkaai • De aanlegsteiger van Tielrode is interessant gelegen vanuit groenrecreatief oogpunt, en tevens dichtbij de dorpskern zelf gesitueerd. Niettegenstaande is dit knooppunt vandaag slechts beperkt uitgerust (1 taverne). • De aanlegsteiger van Steendorp situeert zich in de dorpskern en geeft snel toegang tot de faciliteiten van het dorp. Het knooppunt op zich is echter ook beperkt uitge bouwd (voornamelijk naar belevingswaarde en ondersteunende voorzieningen: hore ca, infopunt,…)
In Temse is ook kleinschalige waterrecreatie mogelijk. In de winter kan worden ge schaatst in de Tielrodepolder. Er kan ook worden gehengeld op de wielen en de vijvers in het Schouselbroek.
@ Grontmij 102 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Groenrecreatie
De groenrecreatie hangt te Temse nauw samen met het water. Juist de combinatie van interessante groengebieden, gelegen aan het water, vormen een sterk pluspunt voor de gemeente.
Naast de groenlocatie als zichtlocatie is ook de natuureducatieve recreatie goed uitge bouwd. Het Oost Sive Schouselbroek kan bezocht worden onder de vorm van geleide wandelingen. Het Oost Sive Schouselbroek vormt momenteel het belangrijkste gebied voor recreatieve groenrecreatie. De gemeente maakte voor dit gebied onlangs een groen BPA op. Hierdoor komen nog slechts een beperkt aantal zones in aanmerking voor de bestemming recreatie met natuurwaarde. Beheersplannen hieromtrent zijn in opmaak.
Verder zijn er allerlei waardevolle gebieden, die instaan voor laagdynamische, natuuredu catieve recreatie : de Durmevallei te Elversele (Groot en Klein Broek), het Tielrodebroek, het Provinciaal Domein Roomakker, het Meulenbroek en Scheldepark, het Fort van Steendorp, de kleiputten van Steendorp, het Kijkverdriet en de Vuurkouter te Steendorp 30 .
De dijk die de scheiding vormt tussen de polders en de Schelde Durmevallei is van groot belang in de groenrecreatie. Het wandel en fietspad langsheen de Schelde en Durme verbindt immers de voornaamste groengebieden met elkaar. Het pad is echter niet volle dig en op een aantal punten onderbroken. Voornamelijk het gebied van de voormalige Boelwerf vormde een knelpunt in het pad. Met de herinrichting van de Zaat zal de verbin ding tussen de kern van Temse en de dijk te Tielrode hersteld worden.
Plattelandstoerisme
Door de grote attractie van de waterkant te Temse is de recreatie in het agrarisch gebied vrij zwak uitgebouwd. Belangrijk binnen het platteland zijn wel de verschillende wandel en fietsroutes die het agrarisch gebied van de gemeente doorkruisen. Momenteel werkt de gemeente tevens een beleid uit voor de herwaardering van voetwegels.
6.4.3 Trends, knelpunten en potenties in de toeristisch recreatieve structuur
De aanwezigheid van de groene Schelde en Durmevalleien in combinatie met de histori sche kernen en de verschillende recreatieterreinen binnen Temse, vormen de potentie bij uitstek voor het verder ontwikkelen van de recreatie in Temse.
De aanwezige dijkenstructuur vormt een toeristisch recreatief pad langsheen de valleien. Ter hoogte van de kern van Temse wordt dit pad echter onderbroken (voomalige Boel werf). In de nieuwe ontwikkelingen in het gebied (de Zaat) wordt de route echter vervolle digd, wat het recreatief verkeer langsheen de Schelde sterk zal bevorderen.
Het recreatiedomein Waesmeer vormt in toenemende mate een recreatief aantrekkings punt voor Temse. Op dit domein zijn echter eveneens een groot aantal weekendverblij ven gesitueerd, die permanent bewoond worden.
30 zie ook ‘de bestaande natuurlijke structuur’
@ Grontmij 103 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Projecten zoals deze van de Barbierbeek bieden mogelijkheden voor recreatie langs de bufferstroken. In de gemeente zijn weinig parkgebieden gerealiseerd. Voor de meer mobiele gebruikers wordt de behoefte aan parkgebieden gedeeltelijk opgelost door de aanwezigheid van de vele groengebieden en domeinen aan de rand van Temse en haar kernen zoals onder meer de uitgesproken Schelde en Durmevallei. De kleinschalige gebieden in of aan de rand van de kernen gelegen, zijn eerder beperkt.
De parkeermogelijkheden op eigen terrein in de cluster van recreatievoorzieningen in het centrum van Temse (openluchtcentrum Fernand Schuerman – park Verbeeck – tennisvel den) zijn ontoereikend. Naar aanleiding van de plannen voor de ontdubbeling van de Scheldebrug (uitvoering voorzien 2007 2009) zal het bedrijf Belgomine volledig stroomafwaarts worden gelokali seerd, zodat de Wilfordkaai volledig vrijkomt voor toeristisch recreatieve activiteiten.
@ Grontmij 104 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6.5 Bestaande verkeer- en vervoersstructuur
Kaart 24 Bestaande verkeer en -vervoersstructuur
6.5.1 Algemeen
6.5.1.1 Modal split en pendelgedrag
Temse is een fietsgemeente. Niet minder dan 44% van het aantal verplaatsingen in het woon werkverkeer binnen de gemeente gebeurt per fiets. Ondanks het hoge fietsgebruik, grijpen evenveel inwoners naar het gebruik van de auto inzake woon werkverkeer, en dit ten nadele van het openbaar vervoer. Ondanks de afname van het fietsverkeer in de laatste decennia, ligt het gebruik ervan in Temse nog steeds vrij hoog in vergelijking met Vlaanderen. Dit komt vooral door het intensieve fietsgebruik voor verplaatsingen binnen de gemeente. Ook naar de buurge meente Sint Niklaas wordt vrij veel gebruik gemaakt van de fiets en dit voornamelijk door de schoolgaande jeugd. Het openbaar vervoer daarentegen is minder in trek in Temse en wordt vooral gebruikt richting Antwerpen. De bus is bij de openbare vervoermodi meer in trek dan de trein. 31
De belangrijkste bestemming bij uitgaande woon werk pendel zijn Antwerpen (16%) en Sint Niklaas (16%), 17% van de totale bevolking werkt in Temse zelf. Bij ingaande pendel zijn de meeste werknemers afkomstig uit Sint Niklaas. Voor woon school pendel loopt ongeveer de helft van de jeugd school in Temse zelf, een kwart gaat naar Sint Niklaas en slechts 7% gaat naar Antwerpen.
6.5.1.2 Intensiteiten
Principieel kampt de kern van Temse met een zware verkeersproblematiek, voornamelijk door de files op de N16. Op piekuren wordt er bijna de maximale praktische capaciteit bereikt (>1500 pae/uur 32 per rijrichting). De N16, welke dé toegangsweg vormt voor Tem se kent heel hoge verkeersintensiteiten tijdens de avondspits (17u 18u). De file uit zich zowel richting Sint Niklaas als richting Mechelen. De fileproblematiek leidt in de spitsuren tot verstopping van de gehele binnenstad.
Bij de vaak voorkomende congestieproblemen op de E17 (aan de Kennedytunnel in Ant werpen), zoekt de automobilist nog steeds een alternatieve, snellere route via de N16 van Temse.
De aanvoer van bouwstoffen op de Wilfordkaai gebeurt voor 98% over het water. Voor verdere verspreiding wordt beroep gedaan op verkeer over de weg waarbij vooral zwaar verkeer gegenereerd wordt nabij de Wilfordkaai, waar zo’n 140 vrachtwagens per dag op
31 GEMEENTE TEMSE, Mobiliteitsplan conform verklaard dd. 15 april 2002, uitgevoerd door GROEP PLANNING, BRUGGE, 2002
32 pae = personenauto equivalent. Een vrachtwagen (2 assen) telt voor 2 pae; zware vrachtwagens met drie assen worden als 3 pae geteld.
@ Grontmij 105 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc en af rijden. Dit genereert vooral verkeersdruk van vrachtwagens op het kruispunt Kas teelstraat – N16 en Stationsstraat – N16.
Betreffende parkeren blijkt uit het onderzoek dat zich vooral problemen naar overbezet ting, situeren in de Consciencestraat en op de parking in deze straat. Voor het overige deel van Temse kan worden gesteld dat het aanbod vrij goed is afgestemd op de vraag.
De grootste verkeersintensiteit van fietsverkeer door schoolgaande fietsers situeert zich langs de as Schoolstraat – P. Boelstraat – Kouterstraat, de concentratie is het grootst in de Boelstraat.
6.5.1.3 Verkeersongevallen
De grootste bronnen van verkeersonveiligheid binnen Temse hebben plaats op de ge westwegen (N16, N419 en N41).
De verkeersongevallenconcentraties in de gemeente komen bijkomend voor op de vol gende plaatsen: Hoogkamerstraat, Cauwerburg, Gasthuisstraat, Schoolstraat, Doorn straat.
Naast de onveiligheid op de hoofdwegen vormt zich in Temse eveneens het probleem van de verkeersonveiligheid bij het langzaam verkeer. De kruispunten N16 N419 en School straat Paterstraat P. Boelstraat zijn gevaarlijk voor de zwakke weggebruiker.
6.5.2 Elementen van de verkeers- en vervoersstructuur
6.5.2.1 Wegen
De E17 vormt een verbindende autoweg op internationaal niveau.
De N16 en de N41 zijn verbindende wegen op Vlaams niveau. De N16 doorsnijdt het verstedelijkte gebied van Temse. De weg vormt een dominante ruimtelijke barrière tussen Hollebeek en de kern van Temse aan de overzijde. Fysisch zijn er vier verbindingen tus sen beide weefsels: drie onderdoorgangen (Kasteelstraat, Stationsstraat en Verbindings straat) en een brug (N419) die de stedelijke kern vanuit het oostelijk deel van Temse goed bereikbaar maken.
Verder zijn er verschillende regionale (meestal historische) verbindingen vertrekkende van de stadskern van Temse. De meest belangrijke is de historische weg die langsheen de Scheldevallei loopt en Kruibeke met Waasmunster verbindt.
Knooppunten op de wegen: • E17: knooppunt met de N16 en met de N41 (grondgebied Sint Niklaas) en knooppunt met N485 (grondgebied Kruibeke). • N16: knooppunt Hoogkamerstraat (1), Doornstraat (2) en N419 (3). Naast deze volwaardige knooppunten kent de N16 ook een reeks van halve aansluitingen (rechts in/rechts uit). • N41: Alleen het knooppunt met de Legen Heirweg (of baan Kruibeke – Waasmunster) is van bovenlokaal belang.
@ Grontmij 106 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Geen van de knooppunten op de wegen kent een duidelijke interactie met een andere verkeersmodus.
6.5.2.2 Spoorwegen
Doorheen het studiegebied loopt de spoorweg Sint Niklaas – Mechelen. Om het uur wordt het station van Temse bediend door een IR trein. Tijdens de spitsuren wordt dit aanbod verhoogd met een aantal P treinen. De spoorweg in de gemeente wordt gevormd door een enkel spoor. Er wordt geen goederenvervoer meer voorzien sinds 1991, aange zien er geen bedrijven meer zijn die hiervan gebruik maken.
De dienstregeling richting Mechelen wordt beïnvloed door de oversteek van de Schelde, waarbij in Willebroek en Temse een groot aantal doorvaarten voor de scheepvaart gega randeerd moeten worden. Hierbij wordt de Scheldebrug gemiddeld 9 maal per maand geopend.
Tot 1991 was er een spooraansluiting met Belgomine. Momenteel is alleen een begroei de berm aanwezig die het terrein Belgomine afscheidt van het Scheldepark.
Het enige knooppunt op de spoorwegen wordt gevormd door het station van Temse. Het station van Temse kent een beperkte interactie met andere verkeersmodi. Het voor en natransport via het openbaar vervoer is momenteel niet optimaal. Ook de parkeermo gelijkheden in de omgeving van het station zijn beperkt.
6.5.2.3 Waterwegen
Temse beschikt over twee waterwegen waarbij vervoer over het water mogelijk is, name lijk de Schelde en de Durme. De Schelde is toegankelijk voor binnenschepen van meer dan 2000 ton. Op de Durme is geen beroepsvaart mogelijk aangezien deze slechts voor 4,8km vanaf de samenvloeiing toegankelijk is voor binnenschepen tot 300 ton. De scheepvaart op de Durme bestaat voornamelijk uit pleziervaart.
Knooppunten op de waterwegen: • Wilfordkaai: Gemiddeld meren jaarlijks 300 vrachtschepen aan langs de Wilfordkaai in opdracht van Belgomine. De kaai beschikt tevens over de nodige steigers voor rondvaartboten en plezierjachten. • de Zaat: de voormalige Boelwerfsite beschikte over een insteekdok. Momenteel wordt geen gebruik gemaakt van het dok. • Steendorp en Tielrode beschikken beide over de nodige infrastructuur voor het aanleggen van schepen (jachten en rondvaartboten). Geen van de knooppunten wordt direct ontsloten door een ander verkeersmodus. De Wilfordkaai is het dichtst bij een weg van Vlaams niveau gesitueerd, doch de ontsluiting naar het knooppunt van de N16 verloopt door zeer dicht gebouwd woongebied. De aan sluiting met de nabijgelegen spoorweg is in onbruik geraakt (spoor zelf is niet meer aan wezig, alleen berm rest nog). De kade aan de Zaat is vrij ver gesitueerd van een verbin dende weg op bovenlokaal niveau. Het knooppunt kan als het ware dan ook als unimo daal beschouwd worden.
@ Grontmij 107 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6.5.2.4 Openbaar vervoer
Temse beschikt over 7 buslijnen en een sneldienst naar Antwerpen. Binnen de openbaar vervoersstructuur kunnen twee bundels onderscheiden worden, die kruisen ter hoogte van de kernen Het betreft een bundel die de noord zuidas verzorgt en een aantal lijnen die de oost weststructuur verzorgen. De noord zuidbundel wordt gevormd door 4 takken, met name de N41, Hogenakker, Hoogkamerstraat en Doornstraat. Met name de verbinding doorheen de Hoogkamerstraat en de Doornstraat zijn structuurbepalend voor het verste delijkte gebied. De oost west as volgt de dorpenband en verbindt de verstedelijkte ruimte met de verschillende kernen langsheen de Schelde. Aangezien bijna alle lijnen via de Schoolstraat en de P. Boelstraat leiden worden het winkelcentrum, de scholen, de kli niek,… vrij goed bediend. De markt met het gemeentehuis en de kerk wordt minder goed bediend. Belangrijk is tevens de slechte openbaar vervoersaansluitingen vanuit het stati on. Er kan gesteld worden dat het openbaar vervoer geen groot gebruikersaantal kent in de gemeente.
Knooppunt op het openbaar vervoer: Schoolstraat – P. Boelstraat – Kouterstraat.
Het openbaar vervoer kent weinig of geen interactie met andere verkeersmodi. In het algemeen kan men stellen dat Temse een vrij laag aanbod kent aan openbare vervoers mogelijkheden en dat de overstap naar het openbaar vervoer toe niet vanzelfsprekend is.
6.5.2.5 Langzaam verkeer
De belangrijkste fietsassen zijn: de N16/Hoogkamerstraat (noorden), Cauwerbrug, de N419/Krijgsbaan naar het oosten, de Legen Heirweg naar het westen en de N16 in zuide lijke richting. Ook het functioneel – recreatieve fietspad langsheen de Schelde en de verbinding potpolder – fietspad op de Zaat langs de Scheldedijk kan beschouwd worden als structuurbepalend t.b.v. het fietsverkeer.
Er kunnen geen duidelijk knooppunten op de langzaam verkeerstrajecten bepaald wor den. In principe kan gesteld worden dat geheel het verstedelijkt gebied goed bereikbaar is met de fiets. Met de fiets kan gemakkelijk op een andere vervoerstraject overgescha keld worden (bv. spoorwegen).
6.5.3 Trends, knelpunten en potenties in de verkeers en vervoersstructuur
6.5.3.1 Trends
Er wordt veelvuldig gefietst in de gemeente.
Alle deelgemeenten en de gemeenschap Velle zijn verbonden met de kern van Temse d.m.v. het openbaar vervoer.
De woon werkpendel tussen Temse en Antwerpen gebeurt voornamelijk met de auto en met het busvervoer, en niet met de trein.
Het vervoer via spoor is beperkt in Temse voor wat betreft het personenvervoer en is heel beperkt voor wat betreft het goederenvervoer.
@ Grontmij 108 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 6.5.3.2 Knelpunten
De Scheldebrug vormt een structureel knelpunt in de gemeente met dagdagelijkse files op de N16. Het dwarsprofiel van de N16 gaat ter hoogte van de Scheldebrug over van een 2x2 naar een 2x1 profiel. Een herdimensionering van de brug dringt zich op. Bij een eventuele aanpassing van de brug dient een gedeelte in de baanbrug en de spoorbrug operationeel gehouden te wor den t.b.v. de doorvaart van schepen. Een voldoende hoge constructie of een beweegbaar deel dient derhalve te worden voorzien.
De N16 en N41 zijn geselecteerd als primaire wegen. Geen van beide is echter ingericht volgens de principes van het RSV, waardoor de uiteindelijke functie van deze wegen niet wordt uitgeoefend en waardoor geen uniforme beeldvorming aanwezig is. Direct gevolg hiervan is een hoge menging van verschillende verkeerssoorten, talrijke niet gedimensio neerde aansluitingspunten en congestievorming.
De N16 is bindend geselecteerd als primaire weg categorie I. Volgens de inrichtingsprin cipes van primaire I wegen dienen de verkeerssoorten van elkaar gescheiden te worden, kunnen geen rechtstreekse toegangen tot particulier terrein worden voorzien en moet het aantal uitwisselingspunten beperkt blijven (3 à 5 km). De N16 is doorheen Temse echter een belangrijke ader met een grote stedelijke ontslui tingsfunctie. De N16 snijdt de kern van Temse doormidden en vormt een morfologische en verkeerskundige barrière. De N16 vormt tevens de hoofdontsluiting van het bedrijven terrein T.T.S. Een strikte inrichting volgens de richtlijnen van primaire wegen type I is derhalve niet ver enigbaar met de functie die de N16 heeft in het functioneren van de gemeente.
Ondanks het hoge fietsgebruik, grijpen evenveel inwoners naar het gebruik van de auto inzake woon werkverkeer, en dit ten nadele van het openbaar vervoer.
Het bedrijventerrein T.T.S. is slechts ontsloten door één buslijn.
De ontsluiting van het bedrijventerrein op de Zaat is niet optimaal (via Cauwerburg – B.A. Heymanstraat naar N41 en via Cauwerburg naar N16).
Er is geen directe aansluiting tussen het busnetwerk en het station. De gebruiker van het openbaar vervoer dient een afstand te voet af te leggen om een aansluiting tussen beide vervoersmodi te realiseren.
Er zijn beperkte verkeerskundige uitwisselingsmogelijkheden tussen het centrum van Temse en Hollebeek. De onderdoorgang aan de Guido Gezelleplaats is beperkt in hoog te en kan derhalve geen bussen tot bij het stationsplein brengen.
Er is een relatief hoge verkeersonveiligheid in de gemeente, voornamelijk afkomstig van het hogere wegennet (E17, N16, N41 en N419).
De verkeersongevallenconcentraties in de gemeente komen voor op volgende plaatsen: N16, N419, N41, Hoogkamerstraat, Cauwerburg, Gasthuisstraat, Schoolstraat en Doorn straat. De kruispunten N16 N419 en Schoolstraat Paterstraat P. Boelstraat zijn gevaarlijk voor de zwakke weggebruiker. De schoolomgevingen en de schoolroutes vormen knel punten voor langzaam verkeer.
Het centrum van Temse heeft een auto uitnodigend karakter. De huidige ontsluitings structuur, samen met de vermenging van functies, is oorzaak van o.a. de verkeersonvei ligheid en onleefbaarheid in het centrum.
@ Grontmij 109 INFORMATIEF DEEL Bestaande ruimtelijke structuur op mesoniveau 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
6.5.3.3 Kwaliteiten en kansen
De aanwezigheid van de Schelde en de bestaande uitwisselingspunten (kades) bieden grote potenties tot een alternatief vervoer op de Schelde.
De Schelde biedt eveneens de potenties om de deels bestaande paden te verbinden met nieuwe ‘promenades’, teneinde een samenhangend ‘netwerk‘ van attractieve fiets en wandelpaden langsheen de Schelde te creëren.
Het station en haar omgeving bieden grote potenties als multimodaal knooppunt (N16 – spoorlijn – Schelde).
De ontdubbeling van de Scheldebrug (uitvoering voorzien 2007 2009) biedt de kans om het bedrijf Belgomine en zijn transport te herconfigureren.
@ Grontmij 110 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7 Taakstelling
7.1 Taakstelling en behoefte wonen tot 1/1/2008
7.1.1 Uitgangspunten
7.1.1.1 Uit het RSV
Delen van Temse worden in het RSV geselecteerd als kleinstedelijk gebied op provin- ciaal niveau . Het stedelijk gebied van Temse zal niet overeenstemmen met de eigenlijke administratieve gemeentegrenzen: de selectie van Temse als kleinstedelijk gebied be perkt zich tot ‘delen van de gemeente’. Binnen dit stedelijk gebied zal het merendeel van de nieuwe ontwikkelingen zich moeten situeren. Deze afbakening van de stedelijke ge bieden wordt als een essentiële beleidsmaatregel vooropgesteld om binnen de grens van het stedelijk gebied de wenselijke behoeften van wonen, werken en specifieke stedelijke functies op te vangen en het buitengebied te vrijwaren van een stedelijke ontwikkeling. In deze optiek heeft de grens van het stedelijk gebied een beleidsmatige betekenis: een stedelijk-gebiedbeleid versus een buitengebiedbeleid .
Het RSV stelt dat de provincie een kwantitatieve taakstelling dient op te geven inzake woongelegenheden voor deze gebieden en voor de delen die tot het buitengebied horen. Deze taakstellingen geven aan in hoeverre de gemeenten moeten voorzien in bouwmoge lijkheden. Het afbakeningsproces van het stedelijk gebied Temse wordt eveneens ge stuurd door de provincie.
Het uitgangspunt van het RSV is dat minimum 61% van de bijkomende woningen gereali seerd dient te worden in deze stedelijke gebieden en maximum 39% in het buitengebied voor wat betreft de provincie Oost Vlaanderen. In het stedelijk gebied moet dan ook een aanbodsbeleid gevoerd worden.
In de stedelijke gebieden dient een minimale woningdichtheid georganiseerd te worden van 25 woningen per ha . In de kernen van het buitengebied wordt een dichtheid van 15 woningen per ha vooropgesteld. De woningdichtheid moet echter steeds in functie van een kwaliteitsvolle woonomgeving worden beschouwd.
Het RSV stelt eveneens volgende ontwikkelingsperspectieven voorop voor wat betreft de nederzettingsstructuur:
• De woningvoorraad moet zoveel mogelijk verbeterd en voldoende gedifferentieerd worden; • De multifunctionaliteit moet versterkt worden; • De voorzieningen dienen zoveel mogelijk afgestemd te worden op het belang van het stedelijk gebied; • De kleinhandel dient gebundeld te worden; • De toeristische en recreatieve voorzieningen dienen geoptimaliseerd te worden; • Er moet extra aandacht worden besteed aan de zorg voor collectieve en openbare ruimten; • Stedelijke natuurelementen dienen behouden en verder ontwikkeld te worden; • Cultuurmaatschappelijke en historisch waardevolle elementen dienen behouden en verder ontwikkeld te worden;
@ Grontmij 111 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc • Het mobiliteitsprofiel van bedrijven en voorzieningen moet afgestemd worden op het bereikbaarheidsprofiel van de locatie.
7.1.1.2 Uit de provinciale bevoegdheden
Temse situeert zich op het knooppunt van het E17 netwerk dat geselecteerd wordt als stedelijk netwerk op provinciaal niveau en de verstedelijkte strook St. Niklaas/Mechelen langsheen de N16. Het E17 netwerk is een van de zwaartepunten van de nederzettingsstructuur in Oost Vlaanderen. Het PRS geeft dit stedelijk gebied Temse de centrale rol van woonfunctie in het E17 netwerk en het noordelijke deel van de N16 strook. De ligging aan de Schelde biedt een extra omgevingsvoordeel voor een aangename woonomgeving. Bijkomende woononder steunende bedrijvigheid en voorzieningen zijn mogelijk, hiervoor vormt de Zaat een moge lijkheid. Bijkomende regionale bedrijvigheid wordt beter elders in het E17 netwerk voor zien.
Elversele Sombeke, Tielrode, Steendorp en Velle zijn in het Ruimtelijk Structuurplan Oost Vlaanderen geselecteerd als woonkern . De woonkernen in het buitengebied staan in voor het opvangen en bundelen van de eigen woonbehoeften. In deze woonkernen kan enkel bijkomende ruimte voorzien worden om bijkomende woningen, lokale diensten en kleinhandel in het buitengebied op te vangen. Hierbij moet gestreefd worden naar een multifunctionele ontwikkeling, verweving van functies, een gedifferentieerde woningvoor raad en een woningdichtheid van 15 woningen/ha . Inbreiding staat voorop bij het creë ren van bijkomende ontwikkelingsmogelijkheden inzake wonen, woonondersteunende voorzieningen of bedrijvigheid.
De taakstelling is richtinggevend voor de afbakening van het stedelijk gebied. De taak stelling is een minimumtaakstelling die eventueel overschreden kan worden indien tijdens het afbakeningsproces van het kleinstedelijk gebied zou blijken dat de ruimtelijke poten ties hiervoor aanwezig zijn.
Het PRS stelt expliciet dat het een duidelijke gemeentelijke rol is om een ontwikkelings perspectief op te stellen voor de verspreide gegroepeerde en individuele bebouwing, dat de aanwending van deze eigendommen ook voor meer ruimtebehoevende residentiële functies (cf. ruimtebehoevende hobby's zoals hobbypaardenhouderij, hobbylandbouw, enz.) mogelijk kan maken. Op gemeentelijk vlak dient eveneens onderzocht te worden welke ruimtelijk aanvaardbare functiewijzigingen mogelijk zijn (horeca, verweefbare eco nomische activiteiten, enz.) voor het invullen van grootvolumige (typische) bebouwing zoals bv. vierkantshoeven, wind en watermolens, industrieel en pre industrieel archeolo gisch patrimonium (zoals bv. steenbakkerijen) en grotere landelijke complexen.
7.1.2 Taakstelling
7.1.2.1 Gemeentelijke woonbehoeftestudie
Voor de hiernavolgende berekening van de taakstelling is gebruik gemaakt van het ba sismateriaal uit de woonbehoeftenstudie en aangevuld met recente cijfers. Deze studie kadert in een lange termijnvisie voor de gemeente voor het aansnijden van woonuitbrei dingsgebieden. Een woonbehoeftestudie omvat doorgaans een behoefteraming, een inventaris van het aanbod en een confrontatie van behoefte en aanbod.
@ Grontmij 112 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc In relatie met het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan stelt de omzendbrief RO/2002/03 in verband met het opmaken van een gemeentelijke woonbehoeftestudie het volgende: “ De kwantitatieve en kwalitatieve elementen van de woonbehoeftestudie leveren het basisma- teriaal voor het opstellen van de bestaande ruimtelijke structuur en de prognose van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (informatief gedeelte). De aanzet tot visievorming in de gemeentelijke woonbehoeftestudie maakt onderdeel uit van de visie op de ruimtelijke structuur in de gemeente die past binnen het indicatief gedeelte van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. De prioriteitenbepaling behoort essentieel tot het bindend gedeel- te van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. “
Met de partiële wijziging van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen is echter een andere werkwijze aan de orde dan deze die gehanteerd werd in de woonbehoeftestudie. Hier voor dient een ‘woonpakket’ verdeeld te worden over het stedelijk gebied en het buitenge bied. Er wordt bijgevolg niet uitgegaan van een behoefte maar van een omschreven taakstelling.
In deze optiek is enkel het basismateriaal uit de woonbehoeftestudie aangewend voor de bestaande structuur en voor het aanbod tot juni 1998. Deze gegevens werden aangevuld met recente gegevens. Vanuit dit basismateriaal wordt het gemeentelijk beleid uitgewerkt en vorm gegeven in dit gemeentelijk ruimtelijk structuurplan.
7.1.2.2 Methode volgens de partiële herziening RSV
Voor de berekening van de gemeentelijke taakstelling is uitgegaan van de partiële herzie ning van het RSV 33 . Deze herziening stelt dat de voorgestelde 61 39 verhouding voor Oost Vlaanderen, moet aanzien worden als een verhouding op fusiegemeentelijke basis. Dit wil zeggen dat minimum 61% van de nieuwe woongelegenheden gerealiseerd dient te worden in de fusiegemeenten die volledig of gedeeltelijk tot het stedelijk gebied behoren. Maximaal 39% van de nieuwe woongelegenheden kunnen gerealiseerd worden in de gemeenten die volledig in het buitengebied gelegen zijn.
Gemeenten die deels tot het stedelijk gebied en deels tot het buitengebied behoren, heb ben een te realiseren woningenbestand dat behoort tot het stedelijk gebiedpakket. Toch dient in deze gemeenten worden vermeden dat binnen de gemeente een verdere ver schuiving naar het buitengebiedgedeelte (of suburbanisatie) zou optreden. Voor het toe kennen van het aantal nieuw te realiseren woningen dient uitgegaan te worden van de in 1991 bestaande verhouding tussen het inwonersaantal van het stedelijk gebied en het buitengebied.
Het RSV stelt in haar bindend gedeelte dat de verdeling anno 1991 in het woonbestand tussen de delen van de gemeente die tot het stedelijk gebied behoren én delen van de gemeente die tot het buitengebied behoren, ten minste dienen gehandhaafd te blijven. Het PRS vult dit aan door te stellen dat de taakstelling 20% hoger dient te liggen voor elke 100 inwoners in het stedelijk gebied dan voor elke 100 inwoners in het buitengebied. Op de aanvankelijke invulling van de taakstelling dient derhalve een correctiefactor 120-100 te worden toegepast.
33 Besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2003 houdende de partiële herziening van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen
@ Grontmij 113 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.1.2.3 Taakstelling en actualisering toegepast op Temse
Voor de fusiegemeente Temse is er vanuit het PRS OV voor de periode 1991-2007 een taakstelling van 1761 bijkomende woningen opgenomen.
Bepaalde delen van Temse behoren tot het kleinstedelijk gebied van Temse. Bijgevolg zal een verdeelsleutel moeten bepaald worden op basis van de in 1991 bestaande ver houding. Aangezien op ogenblik van dit schrijven het stedelijk gebied van Temse nog niet is afge bakend, wordt vanuit een werkhypothese vertrokken om de verdeelsleutel te bepalen. Als hypothetisch stedelijk gebied, waarbinnen de toekomstige ontwikkelingen in Temse zich dienen te concentreren, wordt uitgegaan van volgende hypothetische afbakening:
Figuur 16: Hypothetische afbakening stedelijk gebied Temse
Deze hypothetische afbakening houdt rekening met ‘het maximale scenario‘ aan statisti sche sectoren, waardoor dus veel realisaties binnen dit stedelijk gebied liggen. In die zin zal een correctie worden doorgerekend bij de realisatiegraad.
Op basis van de verhouding van het aantal gezinnen in het hypothetische stedelijke ge bied en het aantal gezinnen in het hypothetische buitengebied in 1991 34 kan de toenmali ge verhouding stedelijk gebied buitengebied achterhaald worden. Het structuurplan van de provincie voegt vervolgens een correctiefactor in van 120/100 (stedelijk ge bied/buitengebied) om tegemoet te komen aan de vooropgestelde 61/39 verhouding ste delijk gebied / buitengebied. Vervolgens wordt volgens de bekomen gecorrigeerde ver houding de taakstelling voor Temse verdeeld naar buitengebied en stedelijk gebied. Deze taakstelling is bedoeld voor de periode 1991 2007.
De bekomen taakstelling wordt vervolgens verminderd met de reeds gerealiseerde wonin gen in de periode 1991 2001. Om nu na te gaan hoeveel woningen er effectief in de peri ode 1/1/1991 1/1/2001 gerealiseerd zijn, kan een beroep gedaan worden op het aantal gezinnen. Er kan immers vanuit gegaan worden dat het aantal woningen gelijk is aan het aantal gezinnen.
34 NIS, Volks- en woningtelling 1991
@ Grontmij 114 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Tabel 12: Bepaling taakstelling BIED GEMEENTE GEMEENTE STEDELIJK GE- STEDELIJK BUITENGEBIED
Taakstelling gemeente Temse 1761 (01 01 '91 01 01 '07) Berekening verhouding aantal gezin- nen buitengebied - stedelijk gebied Aantal gezinnen '91 8797 4686 (S) 4111 (B)
Toepassing correctiefactor stedelijk 5623 (S1) 4111 (B) gebied (x1,2 sted gebied) Toegepaste formule voor de verdeling Gezinnen S1 * Taakstelling Gezinnen B * Taakstelling van de taakstelling (Gezinnen S1+ Gezinnen B) (Gezinnen S1+ Gezinnen B)
Verdeling taakstelling stedelijk gebied 1017 744 buitengebied (01 01 '91 01 01 '07) Gerealiseerd (01 01 '91 01 01 '01) 1366 701 665 Aantal gezinnen 1991 8797 4686 4111
Correctie door maximale hypothetische 8797 3749 5048 afbakening (SG x 0,8 / in meerdering bij B) Aantal gezinnen 2001 10163 5563 4600
Correctie door maximale hypothetische 10163 4450 5713 afbakening (SG x 0,8 / in meerdering bij B) Taakstelling '01 - '07 395 316 79 (01 01 '01 01 01 '07) Naar de toekomstige planperiode 2001 2007 35 impliceert dit een minimum van 316 te realiseren woongelegenheden in het kleinstedelijk gebied van Temse en een maximum van 79 woningen te realiseren woongelegenheden in het buitengebied van Temse.
7.1.3 Juridische woningvoorraad en -reserve
Kaart 25: Niet uitgeruste bouwgrondreserve in woon- en woonuitbreidingsgebied
De gemeente Temse behoort tot het Gewestplan “ Sint-Niklaas – Lokeren ”, dat bij KB van 07/11/1978 werd goedgekeurd. Op grondgebied van Temse werd het gewestplan ter hoogte van het Fort van Steendorp gewijzigd bij B.Vl.Reg. van 17/06/1996.
De woongebieden zijn terug te vinden in de kernen van Temse, Hollebeek, Steendorp, Tielrode en Elversele. De verbinding van deze vormt eveneens één langgerekte woonzo ne. Lange lintvormige woongebieden zijn terug te vinden langs de N41 en de Burggrae
35 01 01 ’01 – 01 01 ‘07
@ Grontmij 115 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc vestraat als uitlopers van Elversele, langs de Kerkstraat als uitloper van Tielrode en ter hoogte van Kettermuit en Velle – Den Doorn.
De landelijke woongebieden komen in Temse uitsluitend voor als woonlinten. Er zijn verschillende landelijke woonlinten in Hollebeek (langs de Doornstraat, Veldstraat, Holle beek, Potaardestraat, Houtbriel), in de omgeving van Kettermuit (langs de Burmtien destraat, Hogenakkerstraat, de Steenweg Hulst Lessen en de Oude Heirbaan), en aan sluitend op de kern van Velle – Den Doorn (langs de Beeldstraat, Haasdonksesteenweg, Heistraat, Eigenlo, Veldstraat).
In het totaal zijn er op het grondgebied van Temse 12 woonuitbreidingsgebieden afge bakend. De vijf grootste bevinden zich te Hollebeek tussen de landelijke woonlinten. In het centrum van Temse en aansluitend op het centrum liggen nog vier woonuitbreidings gebieden. Verder zijn er nog drie uitbreidingsgebieden buiten de kern van Temse, nl. twee in Tielrode en één in Steendorp.
7.1.4 Demografische evolutie 36
7.1.4.1 Bevolkingsevolutie
De bevolkingsevolutie in Temse verloopt duidelijk in stijgende lijn. De groei situeert zich hoofdzakelijk in Tielrode en Elversele. In Steendorp is slechts een heel lichte stijging merkbaar. Naar absolute cijfers is het de kern Temse die het grootste deel van de bevol kingstoename voor haar rekening nam. Dit is vooral te wijten aan de grote nieuwe verka velingen in Hollebeek (Scheldepark I en II, Leysenbroek, Uilenberg / Oostbarm, Groene Wandeling). Tabel 13 : Bevolkingsevolutie per deelgemeente
1981 1991 1999 2002 2005 % 2005 Temse 15303 15397 16404 16880 17313 65,9% Steendorp 3046 3142 3210 3173 3103 11,8% Tielrode 3042 3093 3441 3545 3503 13,3% Elversele 2009 2170 2352 2340 2336 9,0% Totaal 23525 23839 25407 25937 26255 100% In Velle stagneerde de bevolking de voorbije twee decennia. Velle behoort tot de deel gemeente Temse, en kent een inwonersaantal anno 2005 van 1467 personen. Uit de vergelijking met de bevolkingsevolutie van het arrondissement en de provincie blijkt de zelfde trend, maar veel minder uitgesproken. Binnen de deelgemeente Temse is ± 65% van de bevolking gehuisvest, naast ± 14% in Tielrode en ± 12 % in Steendorp en 9% in Elversele.
36 NIS, VT 1981 1999 + gegevens gemeente Temse + eigen verwerking + Groep Planning, woon behoeftestudie Temse, niet goedgekeurd eindrapport, Brugge, september 2002 + NIS, FOD Eco nomie, KMO, middenstand en economie 25/11/2005
@ Grontmij 116 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.1.4.2 Gezinsevolutie
Een stijgende trend is merkbaar bij het aantal gezinshuishoudens. Ongeacht de bevol kingsevolutie van de gemeenten, doet zich in Vlaanderen een toenemende trend voor van het aantal gezinnen. De gezinsgrootte daarentegen neemt overal in Vlaanderen af, als gevolg van diverse factoren : • de tendens van het gemiddeld vroeger samenwonen; • het verminderen van het aantal kinderen per gezin, ten gevolge van de dalende nata liteit; • de toename van de groep alleenwonende jongeren; • de meer voorkomende gezinssplitsing ten gevolge van de toename van het aantal echtscheidingen; • de stijging van het aantal alleenstaande bejaarden tengevolge van een combinatie van diverse factoren zoals de langere levensverwachting, de vergrijzing van de be volking en de voorkeur voor het langer zelfstandig wonen.
Tabel 14 : Aantal gezinnen Evolutie 1981 1991 1999 2001 1981-2001 Deelgemeente. Temse 5438 5730 6447 6608 +21,5
Temse 3459 3566 4014 3960 +14,5%
Hollebeek 1545 1683 1907 2007 +29,9%
Velle 434 481 526 641 +47,7% Steendorp 1052 1175 1260 1292 +22,8% Tielrode 973 1161 1366 1406 +44,5% Elversele 611 731 839 856 +40,0% Totaal 8074 8797 9912 10162 +25,9%
In 2003 bedraagt het aantal gezinhuishoudens voor gemeente Temse reeds 10.365. De gemiddelde gezinsgrootte is stelselmatig afgenomen in de gemeente sinds 1981. Procentueel bekeken is deze evolutie van gezinsverdunning het meest opvallend in Tiel rode, Elversele en Velle. Absoluut gezien situeert de grootste stijging van alleenwonen den zich in Temse.
7.1.4.3 Leeftijdsopbouw
Een duidelijke verouderingstrend van de bevolking is merkbaar in Temse. Hollebeek is het enige deelgebied met een toename aan jongeren, dit tengevolge van enkele grote huis vestingsprojecten.
Tabel 15: Leeftijdsopbouw op gemeentelijk niveau
1981 1991 1999 evolutie 0-19 jaar 7.047 6.136 6.291 -10,7% 20-64 jaar 13.326 14.445 15.476 +16,1% >65 jaar 3.125 3.258 3.766 +19,5% Alle andere deelgebieden kenden een afname van het aantal jongeren, in combinatie met een stijging van het aantal 65 plussers. In Velle en Tielrode is deze vergrijzing het meest uitgesproken.
@ Grontmij 117 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc De toename van de 20 64 jarigen in absolute cijfers is het sterkst, wat een sterke weer slag zal hebben op het aantal 65 plussers in de loop van de volgende decennia. Dit bete kent een daling van de actieve bevolking en een sterke stijging van de vergrijzing. Uit vergelijkingen van Temse met het arrondissement en de provincie blijkt dat Temse des ondanks nog steeds een jongere bevolking heeft dan het gemiddelde.
7.1.4.4 Natuurlijke groei en migratiesaldo
De toenemende bevolking in Temse is zowel te verklaren door een positief natuurlijk saldo (stijgende interne groei) in combinatie met een doorgaans positief migratiesaldo. Deze uitgesproken stijgende trend heeft zich reeds ingezet medio jaren ’70. In de jaren tachtig was deze groei veel minder uitgesproken, maar sinds het begin van het vorige decennium is het groeitempo opnieuw versneld.
Tabel 16 : Natuurlijke groei en migratiesaldo
1980-1984 1985-1989 1990-1994 1995-1999 Geboorten 1529 1382 1507 1575 Sterftes 1341 1241 1204 1157 Natuurlijke groei +188 +141 +303 +418 Inwijking 3876 3775 4496 5210 Uitwijking 3768 3612 4083 4611 Migratiesaldo +108 +163 +413 +599 Saldo +296 +304 +716 +1017 Temse kent een markant positief groei en migratiesaldo. In vergelijking met de gemid delden van het arrondissement Sint Niklaas, de provincie Oost Vlaanderen en Vlaanderen is de positie van Temse als groeiende woonlocatie een feit.
Tabel 17 : Natuurlijke groei en migratiesaldo per 1000 inwoners Natuurlijke groei per Migratiesaldo per Gemiddelden van 1992 1998 1000 inw. 1000 inw. Vlaanderen 1,49 1,73 Oost-Vlaanderen 0,56 1,50 Arr. Sint-Niklaas 2,09 1,95 Temse 3,24 4,82
7.1.5 Huidig woningbestand 37
Inzicht in de huisvesting van een gemeente en in het bijzonder in de woonkwaliteit is es sentieel om het toekomstig aanbod in te schatten. De verwezenlijking van de toekomstige taakstelling is mede afhankelijk van de huidige woonkwaliteit.
37 NIS, VT 1991 1999 + gegevens gemeente Temse + Groep Planning, woonbehoeftestudie Temse, niet goedgekeurd eindrapport, Brugge, september 2002 + NIS, FOD Economie, KMO, middenstand en economie 25/11/2005
@ Grontmij 118 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.1.5.1 Aantal woongelegenheden
In 1991 waren er in Temse 8.710 bewoonde particuliere woningen 38 . In de periode 1991 1999 werden er ca. 1.416 vergunningen afgeleverd voor nieuwbouw particuliere wonin gen. In de periode 1999 2004 werden er 677 vergunningen afgeleverd. Sinds 1991 worden er gemiddeld 150 bouwvergunningen jaarlijks verleend. Indien veron dersteld wordt dat hiervan ongeveer 95% of ca. 1.180 particuliere woningen effectief ge realiseerd zijn, kan het totaal aantal bewoonde woningen op het einde van 2004 op 10.698 geraamd worden.
Tabel 18: Verleende bouwvergunningen voor nieuwbouw particuliere woningen sinds 1991
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 TOTAAL 129 150 222 166 98 246 164 80 161 107 134 83 242 111 2093
Indien we het gemiddeld aantal verleende bouwvergunningen per jaar vergelijken met de gemiddelde jaarlijkse groei van het aantal gezinnen tussen 1991 en 2001, nl. ongeveer 150 eenheden per jaar, dan stellen we vast dat vraag tot bouwen evenredig is aan de groei van het aantal gezinnen.
In het bevolkingsbestand van Temse werden op 1 januari 2005, 11.215 woningen geteld. Deze cijfers onderschrijven de evenredigheid tussen het aantal groeiende gezinnen en de gemiddelde jaarlijkse groei van nieuwbouwwoningen van ca. 150 eenheden.
7.1.5.2 Woonkwaliteit 39
In het kader van de Vlaamse Wooncode welke sinds 1 november 1998 van kracht is worden woonvernieuwingsgebieden en woningbouwgebieden afgebakend. De be doeling is de harde kern van de ongeveer 300.000 slechte woningen in Vlaanderen aan te pakken. De Wooncode bepaalt o.a. dat elke woning aan bepaalde kwaliteitsnormen moet voldoen. Woningen die deze normen niet halen, kunnen ongeschikt of onbewoonbaar worden ver klaard. Woningbouwgebieden: zijn gebieden waarbinnen de Vlaamse Gemeenschap de bouw van nieuwe woningen stimuleert via de uitkering van subsidies en tegemoetkomingen. Woonvernieuwingsgebieden: zijn gebieden waarbinnen de woonkwaliteit dient te worden verbeterd. Binnen Temse worden als woningbouwgebieden het grootste deel van de woongebieden aangeduid, met uitzondering van enkele geïsoleerde woonlinten. De woonvernieuwings gebieden situeren zich in het centrum van Temse en in het westelijk deel van deze kern (Smesstraat + deel van Waesmeer), in Tielrode centrum en in Steendorp centrum.
In vergelijking met Vlaanderen vertoont Temse globaal gezien geen opvallend jonger of ouder patrimonium . Net zoals voor Vlaanderen dateert in Temse iets minder dan de helft van alle woningen van voor 1962, en de grootste bouwactiviteiten vonden plaats in de
38 NIS, VT 1991 + NIS, FOD Economie, KMO, middenstand en economie 25/11/2005
39 Groep Planning, woonbehoeftestudie Temse, niet goedgekeurd eindrapport, Brugge, september 2002
@ Grontmij 119 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc periode 1971 1981. Op niveau van de deelgebieden kunnen we vaststellen dat vooral Temse en Hollebeek te kampen hebben met oudere woningen. Elversele en Tielrode hebben in vergelijking met de rest van de gemeente een iets jonger gebouwenpatrimoni um (meer dan 40 % dateert van na 1971).
Op basis van cijfergegevens die dateren uit 1991 ligt het comfortniveau een stuk lager dan het Vlaamse gemiddelde. De woningen met groot of middelmatig comfort vormen in Temse de minderheid (samen 46%). Enkel Elversele bereikt een comfortniveau dat ver gelijkbaar is met het gemiddelde voor Vlaanderen. Voor Tielrode is het opvallend dat er een laag comfortniveau van de woningen aanwezig is, en dit met een iets jonger gebou wenpatrimonium.
Naar bebouwingstypologie , bestond in 1991 meer dan 40% van het woningbestand in Temse uit gesloten bebouwing, wat beduidend meer is dan het Vlaams gemiddelde. Steendorp maar vooral Temse kennen een zeer hoog aandeel gesloten bebouwing, naast een aanzienlijk aandeel appartementen. In Elversele, Velle, Tielrode en Hollebeek is open bebouwing het meest voorkomende woningtype. Het aandeel open bebouwing is op gemeentelijke basis veel lager dan het gewestelijk gemiddelde. De grootste woningen (naar vloeroppervlakte) zijn terug te vinden in Velle, Elversele en Tielrode.
Voor de woonkwaliteit is uitgegaan van de cijfers van de volkstelling van 1991. Enige nuancering m.b.t. deze gegevens omtrent de huidige woonkwaliteit is derhalve aangewe zen. De laatste jaren zijn heel wat inspanningen geleverd om deze problematiek te ver helpen door vervanging van krotwoningen of woningen zonder klein comfort, o.a. door de Bouwmaatschappij van Temse.
Tabel 19 : Aanpak van krotwoningen of woningen zonder comfort sinds 1991 40
LOCATIE VERVANGING VAN KROTWONINGEN DOOR : Paterstraat, Temse 26 appartementen Oeverstraat, Temse 20 appartementen Scheldestraat, Temse 8 appartementen Polderstraat, Tielrode 21 woningen Lepelstraat, Steendorp 15 woningen Van Raemdockplein, Steendorp 9 appartementen
Temse scoort over het algemeen het slechtst. In Velle en in Elversele is de woonkwaliteit het best.
De voorbije jaren is evenwel een grote inhaalbeweging gemaakt door renovatie en ver nieuwbouw. Bijkomende inspanningen blijven echter nodig.
40 Bouwmaatschappij Temse + Groep Planning, woonbehoeftestudie Temse, niet goedgekeurd eind rapport, Brugge, september 2002
@ Grontmij 120 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.1.5.3 Eigendomsstructuur 41
De verhouding eigenaars huurders bedraagt globaal gezien ongeveer één huurwoning op drie woningen. Deze verhouding is vergelijkbaar met het Vlaams gemiddelde. Van de 35% huurwoningen zijn 9,5% huurappartementen, die vooral gelegen zijn rond Temse Markt, Eeckhoutdries Volksplaats, Heilig Hart, Cauwerburg, Schouselbroek en Oostberg (statistische sectoren).
De meeste eigenaars van woningen zijn terug te vinden in Velle, Elversele en Hollebeek. In Temse is het aandeel eigenaars woningen zeer laag. Steendorp en Tielrode nemen een tussenpositie in.
7.1.5.4 Leegstand
Een aangroei van het aantal gezinnen hoeft niet altijd te betekenen dat er een uitbreiding van het woningbestand noodzakelijk is. Indien het aantal leegstaande woningen van behoorlijke kwaliteit groter is dan de leegstand die vereist is voor het verzekeren van een vlotte woonwisseling (= frictieleegstand 42 ), kan hieruit geput worden bij een groeiende vraag naar woningen. In theorie bedraagt de frictieleegstand 3% van het totaal aantal woningen. Voor Temse bedraagt de frictieleegstand ca. 300 woningen.
Anno 2002 zijn er op het hele grondgebied van Temse 324 43 leegstaande of vermoedelijk leegstaande woningen, waarvan er 99 werden aangeslagen. Het overgrote deel hiervan komt voor in de kern van Temse. Na aftrek van de fictieleegstand, telt Temse een overtol lige leegstand van ca. 24 woningen. Deze overtollige woningen zijn van heel slechte kwaliteit en zijn dringend aan renovatie toe. Gelet op de inspanning die in Temse gele verd zal moeten worden naar de renovatie van deze leegstaande, verkrotte woningen, worden deze niet bij het aanbod gerekend.
7.1.5.5 Sociale woningbouw
Kaart 26 Sociale woningbouw
Op grondgebied Temse zijn 3 huisvestingsmaatschappijen actief, met name de Bouw maatschappij van Temse, C.V. De Zonnige Woonst en C.V. Gewestelijke Maatschappij voor Huisvesting.
Tabel 20 : Sociale woongelegenheden in Temse
Aantal sociale Aantal sociale Aantal verkochte Aantal sociale huurwoongelegen- koopwoongele- soc. woongele- kavels heden genheden genheden leegstaand voor
41 Groep Planning, woonbehoeftestudie Temse, niet goedgekeurd eindrapport, Brugge, september 2002
42 De woningmutatiereserve of de frictieleegstand is de leegstand van korte of zeer korte duur die noodzakelijk is om verhuisbewegingen toe te laten op de woningmarkt.
43 Gegevens van de gemeente Temse op basis van de belastingen op leegstand en verkrotting, 2002
@ Grontmij 121 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc renovatie
Bouwmaatschappij van Temse 808 37 334 8
De Zonnige woonst C.V. 95 134 0 C.V. Gew. Maatschappij v oor 46 woningen + 38 0 Huisvesting 89 appartem. Totaal 1038 37 506 8
In totaliteit zijn er anno 2002 ca. 1.589 sociale woongelegenheden, i.e. 15,6% van het totale woningbestand.
@ Grontmij 122 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.1.6 Woningbehoefte
7.1.6.1 Behoefte volgens bevolkingsprognoses 44
Uit de woonbehoeftestudie blijkt dat er , indien verondersteld wordt dat er voor elk gezin één woning nodig is, volgens de gesloten prognose tot 2007 een behoefte aan 974 bijko mende woongelegenheden t.o.v. 1999. Volgens de open prognose , die ook rekening houdt met inwijkingen, is er een behoefte aan 1.192 bijkomende woongelegenheden t.o.v. 1999. Anders gezegd dienen er elk jaar ongeveer 122 woongelegenheden bij te komen om de eigen bevolkingsgroei op te kunnen vangen, en nog eens 27 extra woningen om inwijkelingen te huisvesten. Dit komt overeen met vastgestelde gemiddelde jaarlijkse groei van ca. 150 wooneenheden (zie 7.1.5.1).
7.1.6.2 Behoefte aan een specifieke woningvoorraad 44
Woninggrootte
Er ontstaan steeds meer eenoudergezinnen, het aantal alleenstaanden neemt toe. Statis tische cijfers onderschrijven deze bevinding. In tegenstelling tot het verleden waarbij hoofdzakelijk werd geïnvesteerd in grotere woningen – veelal voor grotere gezinnen, dient naar de toekomst toe een behoefte aan kleinere en/of andere woonvormen op maat van haar bewoner (alleenstaanden, groepen,…) te worden ingevuld.
Sociale woningen
Gezien de omvangrijke wachtlijsten bij de sociale huisvestingsmaatschappijen en het algemeen tekort aan sociale woningen is het zeker wenselijk het aandeel in Temse op minimaal 15% te houden. Gezien het bestaande aandeel aan sociale woningen van 15,6% is een streefpercentage van 15% voor Temse op lange termijn zeker haalbaar.
Woningen voor bijzondere doelgroepen
Gezien de toenemende vergrijzing dient er ruimte voorzien te worden voor het realiseren van woongelegenheden voor senioren.
Het OCMW van Temse bouwde reeds 70 serviceflats in het centrum van Temse. Ook de bouwmaatschappij van Temse beschikt over 66 bejaardenwoningen welke echter reeds dateren uit de periode 1965 1977 en derhalve zonder moderne uitrusting. De bejaarden woningen in Mariadal zijn echter in renovatie. Binnen het patrimonium van de Bouwmaat schappij zijn 45% van de huurders ouder dan 55 jaar. Daarnaast beschikt deze bouw maatschappij ook nog over verschillende appartementen in de dorpskern voor deze doel groep.
Recreatief wonen
Doorheen de tijd is het recreatiegebied Waesmeer uitgegroeid tot een gebied waar voor een groot deel permanente bewoning is. Deze specifieke bewoningsvormen dienen naar
44 Groep Planning, woonbehoeftestudie Temse, niet goedgekeurd eindrapport, Brugge, september 2002
@ Grontmij 123 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc de toekomst toe te worden erkend en te worden bestendigd in hun huidige structuur. Stimulerende maatregelen zijn in casu aangewezen. Het huidige bewonersbestand dient te worden gehandhaafd.
7.1.7 Woningaanbod 45
De inventaris van de onbebouwde percelen is tweeledig: enerzijds is er de inventaris van de onbebouwde kavels in niet vervallen verkavelingen en langs uitgeruste wegen in woon en woonuitbreidingsgebied en landelijk woongebied, anderzijds is er de inventaris van de onbebouwde niet uitgeruste binnengebieden in woongebied.
Voor het aanbod van onbebouwde percelen binnen goedgekeurde verkavelingen en langs uitgeruste wegen, wordt gebruik gemaakt van de inventaris die de gemeente in juni 1998 opgesteld heeft volgens de omzendbrief RO96/07 van 7 januari 1997. Deze inventaris werd vervolgens bijgewerkt tot 1/1/2001.
Voor de berekening van het aantal onbebouwde percelen in woongebied wordt een on derscheid gemaakt tussen die percelen die langs uitgeruste wegen gesitueerd zijn en de overige niet uitgeruste terreinen in woongebied: • Voor de bepaling van de onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen werd uitge gaan van de perceelsbreedte aan de straatkant. De breedte van het perceel (of naast elkaar liggende percelen) wordt gedeeld door een bepaalde maximum perceelsbreed te naargelang de ligging van het perceel in een open (15 m), halfopen (10) of geslo ten (6) bebouwde omgeving. • De niet uitgeruste terreinen in woongebied (of binnengebieden) zijn afgebakend en opgemeten op basis van de digitale kadasterkaarten. Deze binnengebieden omvat ten de aaneengesloten zones in woongebied die, mits het bouwrijp maken, onmiddel lijk kunnen worden ontwikkeld met een verkaveling, een aanlegplan of een globale vergunning. Tuinzones zijn dus niet meegerekend. Voor de niet uitgeruste terreinen in woongebied werd uitgegaan van een dichtheid van 25 woningen / ha.
De binnengebieden in woonuitbreidingsgebied is al het onbebouwde areaal in deze be stemmingszone.
Tabel 21: Huidig theoretisch aanbod
1/01/1998 Gerealiseerd 1/01/2001 '98 - '01 STEDELIJK GEBIED Woongebied (WG, WG landelijk karakter of goedgekeurde BPA's)
45 Gegevens gemeente Temse + Groep Planning, woonbehoeftestudie Temse, niet goedgekeurd eindrapport, Brugge, september 2002 @ Grontmij 124 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Percelen langs uitgeruste wegen 197 83 114 Niet uitgeruste terreinen in woongebied 537 0 537 Totaal 734 83 651
Woonuitbreidingsgebied 1202 0 1202
Percelen gelegen in een verkaveling 164 39 125
TOTAAL 2100 1765
BUITENGEBIED Woongebied (WG, WG landelijk karakter of goedgekeurde BPA's) Percelen langs uitgeruste wegen 251 99 152 Niet uitgeruste terreinen in woongebied 213 0 213 Totaal 464 99 365
Woonuitbreidingsgebied 151 0 151
Percelen gelegen in een verkaveling 184 42 142
TOTAAL 799 658
Voor de bepaling van het huidige reëel aanbod dat op de markt kan komen voor 31 12 2006, wordt er een inschatting gedaan zonder extra stimulerende maatregelen in rekening te brengen.
Onderstaand wordt een overzicht weergegeven van het aantal woonmogelijkheden, bere kend na toepassing van correctiefactoren. Deze correctiefactoren trachten de reële situa tie te benaderen. Vele binnengebieden zijn immers moeilijk te ontwikkelen. Ook factoren als het reserveren van gronden voor de kinderen, het behouden van percelen woongebied voor openbaar nut, garages, groenaanleg, e.d. kunnen onder de correctiefactoren begre pen worden.
Voor het bepalen van de correctiefactoren wordt uitgegaan van een realisatiegraad van 30% van het aanbod langs uitgeruste wegen. Dit betekent dat ongeveer 30% van de percelen langs uitgeruste wegen op de markt komt, zonder specifieke stimulerende maat regelen van de gemeente. Dit cijfer kan evenwel worden bijgesteld indien er een actief grondbeleid wordt gevoerd door de gemeente.
Voor percelen binnen goedgekeurde verkavelingen ligt dit percentage een stuk hoger. Algemeen wordt een realisatiegraad gehanteerd van 80% voor de onbebouwde percelen binnen verkavelingen.
Percelen in de niet uitgeruste terreinen of binnengebieden zijn moeilijk te ontwikkelen. Ontwikkeling is veelal complex en niet mogelijk zonder stimulerende maatregelen door de gemeente (bv. onteigening) doordat het gebied bijvoorbeeld verschillende eigenaars kent. Voor niet uitgerust terrein worden de ontwikkelingsmogelijkheden bekeken.
Tabel 22: Aanbod in niet uitgeruste terreinen in woongebied STEDELIJK GEBIED WOONGEBIED Aanbod 25 Opp RG Totaal Opmerkingen woningen/ha
@ Grontmij 125 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Grote Dweerstraat 2,9 73 100 73 Korte termijn: verkaveling gegund Matexiwijk 0,9 23 100 23 Korte termijn: verkaveling gegund Verkaveling Clivia 6,8 170 100 170 Korte termijn: verkaveling gegund Hollebeek 0,7 18 100 18 Geen plannen Geen uitvoering voor sociale Cauwerburg 10,1 253 100 253 woningbouw (artikel 17) TOTAAL 21,4 537 537 BUITENGEBIED WOONGEBIED Aanbod 15 Opp RG Totaal Opmerkingen woningen/ha Elversele 3,3 50 100 50 Geen plannen Geen plannen – juridisch niet Westnederwijk (Tielrode) 4,9 74 100 74 mogelijk (pachtcontract tot 2012) Geen uitvoering voor sociale Roomacker 5,9 89 100 89 woningbouw (artikel 17) TOTAAL 14,12 213 213 TOTAAL S+B 750 (RG: hypothetische realisatiegraad)
Percelen in woonuitbreidingsgebieden worden niet verrekend, daar deze gebieden op dit moment juridisch onbebouwbaar zijn. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de aanwezige niet ingevulde woonuitbreidingsgebieden in de gemeente.
Tabel 23: Aanbod in woonuitbreidingsgebieden STEDELIJK GEBIED Aanbod 25 Opp RG Totaal Opmerkingen won/ha Doornwijk Invulling momenteel juridisch niet 9,9 248 0 0 mogelijk Invulling momenteel juridisch niet Veldwijk 13,1 328 0 0 mogelijk Invulling momenteel juridisch niet Tuinwijk Hollebeek 17,5 438 0 0 mogelijk Invulling momenteel juridisch niet Oostbergwijk 7,5 188 0 0 mogelijk TOTAAL 48 1202 0 BUITENGEBIED Aanbod 15 Opp RG Totaal Opmerkingen won/ha Appelsvoorde (Tielrode) 3,1 Invulling momenteel juridisch niet 47 0 0 mogelijk 6,9 Invulling momenteel juridisch niet Blauwhofwijk (Steendorp) 104 0 0 mogelijk TOTAAL 10 151 0 TOTAAL S+B 1353
In Temse zijn bovendien een aantal gebieden aanwezig waarbij een herbestemming naar wonen vooropgesteld werd. Het betreft een aantal verlaten bedrijventerreinen.
De Zaat De 5 BPA’s die het mogelijk maken de in 1996 verlaten industriële site voor scheepscon structie te herbestemmen tot woongebied zijn goedgekeurd. De BPA’s stellen een recon versie voorop voor ongeveer de helft van de Zaat, waarbij wonen aan het water gereali seerd wordt. In totaal zullen 970 woningen op een oppervlakte van 23,81 ha gerealiseerd worden.
@ Grontmij 126 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc De realisatie van het gebied wordt bepaald door de privé markt en zal afhankelijk zijn van allerlei factoren. Voor de berekening van het aanbod dat in rekening dient gebracht te worden, wordt dan ook een hypothese weergegeven. Er wordt hypothetisch van uitge gaan dat 25% van de woningen daadwerkelijk binnen de planningsperiode gerealiseerd zal worden.
Terrein stationsomgeving Het betreft een verlaten fabrieksterrein tussen de Kasteeldreef en het Stationsplein. De opzet voor dit terrein is een combinatie van wonen en werken te creëren. Dit terrein zal in kader van het afbakeningsproces herbestemd worden.
Terrein O. Van Durmelaan (site Wittock-Van Landegem) Het betreft een verlaten fabrieksterrein aan de Oscar Van Durmelaan (nabij Sompershoek en de N16). Er zijn nog geen concrete plannen voor het terrein.
Tabel 24: Aanbod in reconversiegebieden voor wonen
Opp Aantal Gepland RG Totaal Opmerkingen woningen aantal wo ningen de Zaat 23,81 595 970 25 242 BPA’s zijn goedgekeurd Voor zichtigheidshouding ~ private markt – terreinen uitgerust tegen einde planperiode Stationsomgeving 0,9 23 0 0 Nog geen plannen Durmelaan 1,3 33 0 0 Nog geen plannen Terrein O. Van Durme laan 1,6 40 40 0 0 Nog geen plannen TOTAAL 26,01 650 242
Samengevat kan volgende overzichtstabel opgemaakt worden.
Tabel 25: Overzichtstabel van het reële aanbod aan woningen
Theoretisch Realisatiegraad Reëel aanbod aanbod STEDELIJK GEBIED
Woongebied (WG, WG landelijk karakter of goedgekeurde BPA's) Percelen langs uitgeruste wegen 114 80% 91 Niet uitgeruste terreinen in woongebied 537 100% 537 Totaal 651 628
Woonuitbreidingsgebied 1202 0 0
@ Grontmij 127 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Percelen gelegen in een verkaveling 125 80% 100
Reconversiegebieden voor wonen 1066 242
TOTAAL 3044 970
BUITENGEBIED Woongebied (WG, WG landelijk karakter of goedgekeurde BPA's) Percelen langs uitgeruste wegen 152 80% 121 Niet uitgeruste terreinen in woongebied 213 - 213 Totaal 365 334
Woonuitbreidingsgebied 151 0 0
Percelen gelegen in een verkaveling 142 80% 114
TOTAAL 658 448
Uiteindelijk geeft dit een totaal aanbod van 1418 woningen, waarvan 970 in het stedelijk gebied en 448 in het buitengebied.
@ Grontmij 128 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.1.8 Confrontatie taakstelling en woningaanbod op 1/1/2001
Om nu een finaal beeld van het bestaand aanbod te krijgen in functie met de vooropge stelde taakstelling wordt het totaal aanbod 2001 uit 2.7.5. vergeleken met de vooropge stelde taakstelling 2001 2007 (2.2.2.).
Tabel 26 : Confrontatie aanbod - taakstelling 01/01/2001 Stedelijk gebied Buitengebied Totaal gemeente Minimum Maximum Taakstelling (01 01 '01 01 316 79 395 01 '07) Aanbod (01 01 '01) 970 448 1418 Totaal 654 369 1023
Zowel het buitengebied als het stedelijk gebied hebben nog voldoende aanbod in deze planperiode, en dienen geen bijkomende terreinen worden aangesneden. De woningvoorraad voor het stedelijk gebied is in principe groot genoeg voor de opvang van de taakstelling. De gemeente Temse stelt vanuit haar rol als kleinstedelijk gebied echter een bijkomende versterking van het woongebied te Temse voorop.
@ Grontmij 129 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.2 Taakstelling en behoefte wonen na 1/1/2007
7.2.1 Beleid wonen in het stedelijk gebied Temse
In principe bestaat er geen nood aan het bijkomend opstellen van een stedelijk ontwikke lingsbeleid inzake wonen. Gelet echter op de reeds ver gevorderde planperiode is het wenselijk naast een beleid op korte termijn tevens te voorzien in een beleid op middellan ge en lange termijn. Belangrijk is tevens dat het provinciaal ruimtelijk structuurplan stelt dat de taakstelling richtinggevend is voor de afbakening van het stedelijk gebied. De taakstelling is een minimum taakstelling die eventueel overschreden kan worden indien tijdens het afbakeningsproces van het kleinstedelijk gebied zou blijken dat de ruimtelijke potenties hiervoor aanwezig zijn.
Uit de gewenste rol voor het stedelijk gebied Temse en de uitwerking van hypothese ge wenste ruimtelijke structuur volgt dat Temse binnen het E17 netwerk vooral een rol inzake wonen in te vullen heeft. Onderstaande tabel illustreert tevens de groei die Temse door maakte de laatste 15 jaar.
Tabel 27: Evolutie bevolking 1991 2003 Temse 23.839 25.980 9% Sint-Niklaas 215.903 225.826 5% Oost-Vlaanderen 1.335.793 1.370.136 3%
7.2.2 Gefaseerd ontwikkelen van de gebieden voor wonen
Het ruimtelijk beleid dat voor een gemeente die zowel een stedelijk gebied omvat én een buitengebied naar voor wordt gebracht behoeft een gefaseerde aanpak zodat enerzijds tegemoet wordt gekomen aan de behoeften van de gemeente (naast opvang stedelijk wonen, ook ruimte voor de lokale bevolking) en anderzijds het woonaanbod dat gecreëerd wordt geen uitholling van de regionaal stedelijke en grootstedelijke gebieden tot gevolg heeft.
Hiertoe is het in eerste instantie nodig om zicht te krijgen op de woonbehoefte op lange termijn. Hiertoe wordt gewerkt volgens twee methodes: • Lineaire doortrekking berekende taakstelling volgens RSV • Lineaire doortrekking op basis van de reële evolutie van de gezinnen.
7.2.2.1 Lineaire doortrekking berekende taakstelling RSV
Voor deze berekeningswijze wordt uitgegaan van de taakstelling voor het stedelijk gebied en het buitengebied zoals berekend in het hoofdstuk 7.1. De berekende taakstelling voor het stedelijk gebied bedraagt 1017 eenheden en voor het buitengebied 744 eenheden, te realiseren in de periode 1/1/1991 tot 1/1/2007. Als nu een verdeling wordt gemaakt op jaarbasis, bedraagt dit over 16 jaar heen 63,5 bijkomende woningen per jaar voor het stedelijk gebied en 46,5 bijkomende woningen voor het buitengebied.
@ Grontmij 130 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Tot 2012 betekent dit dat een raming kan worden vooropgesteld, in afwachting van even tuele bijstelling van het RSV of het PRS, van een te realiseren taakstelling van 318 één heden in het kleinstedelijk gebied van Temse en 219 in het buitengebied. Doorgerekend tot 2017 komt er nog eens 318 bij in het kleinstedelijk gebied van Temse en 219 in het buitengebied.
Tot 2017 kan de behoefte geraamd worden op 635 extra wooneenheden in het kleinstede lijk gebied van Temse en 438 bijkomende woningen in het buitengebied op grondgebied Temse.
Tabel 28: Lineaire doortrekking berekende taakstalling RSV voor het stedelijk gebied en het buitenge- bied STEDELIJK GEBIED Jaren Eenheden Eenheden/jaar 01-01-91 - 01-01-07 16 1017 63,5 01-01-07 - 01-01-2012 5 318 01-01-2012 - 01-01-2017 5 318 Behoefte 2007 - 2017 635
BUITENGEBIED Jaren Eenheden Eenheden/jaar 01-01-91 - 01-01-07 16 744 43,8 01-01-07 - 01-01-2012 5 219 01-01-2012 - 01-01-2017 5 219 Behoefte 2007 - 2017 438
7.2.2.2 Lineaire doortrekking op basis van de reële evolutie van de gezinnen.
In deze berekeningsmethode wordt de evolutie in het aantal gezinnen tussen 1991 en 2003 berekend. Deze berekeningsmethode geeft een meer realistisch beeld en verfijnt de verdeling vanuit het RSV (7.2.2.1), en wordt als uitgangspunt genomen. Het verschil in aantal eenheden bedraagt 1568 of 130,7 éénheden per jaar. Deze éénheden zijn binnen de gehele gemeente te realiseren, dus zowel in het stedelijk gebied als in het buitenge bied. Voor het verdelen van de éénheden tussen het stedelijk gebied en het buitengebied wordt dezelfde methode gehanteerd die de provinciale overheid toepast voor de verdeling van de taakstelling binnen de huidige planperiode.
Tabel 29: Evolutie gezinnen 1991 2003 Temse 8.797 10.365 18%
@ Grontmij 131 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Tabel 30: Lineaire doortrekking op basis van evolutie gezinnen voor de gemeente Temse jaren groei aantal gezinshoudens gezinshuishoudens/jaar 01-01-91 - 01-01-03 12 1568 130,7 01-01-07 - 01-01-12 5 653 01-01-12 - 01-01-17 5 653 Bijkomende gezinshuishoudens 2008 - 2030 1307
In onderstaande tabel wordt de behoefte verdeeld over het stedelijk gebied en het buiten gebied over de planningshorizon 2017.
Tabel 31: Berekening verdeling stedelijk gebied – buitengebied planperiode tot 2017 Tot Stedelijk gebied Buitengebied Behoefte 2007 - 2012 653 Behoefte 2012 - 2017 653
Berekening verhouding aantal gezinnen buitengebied - stedelijk gebied Aantal gezinnen '91 8797 4686 4111 Toepassing correctiefactor stedelijk 5623 4111 gebied (x1,2)
Toegepaste formule voor de verdeling Gezinnen S1 * behoefte Gezinnen B * behoefte (Gezinnen S1 + Gezinnen B) (Gezinnen S1 + Gezinnen B) van de berekende behoefte
Behoefte stedelijk gebied - buitengebied 377 276 PERIODE 2007-2012
Behoefte stedelijk gebied - buitengebied 377 276 PERIODE 2012-2017
@ Grontmij 132 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Tabel 322: Hypothetisch aanbod periode tot 2012 Theoretisch Realisatie- Reëel aanbod graad aanbod
STEDELIJK G EBIED
Overschot/tekort planperiode 1997-2007 +383 80% +306 (zie tabel 26) Woongebied (WG, WG landelijk karakter of goedgekeurde BPA’s Percelen langs uitgeruste wegen 23 80% 18 Niet uitgeruste terreinen in woongebied 0 0 Totaal 23 18
Woonuitbreidingsgebied 1202 0 0
Percelen gelegen in een verkaveling 25 80% 20
Reconverciegebieden voor wonen* 824* 80% 660
TOTAAL 2074 1004
BUITENGEBIED
Overrschot/tekort planperiode 1997-2007 +396 80% +295 (zie tabel 26) Woongebied (WG, WG landelijk karakter of goedgekeurde BPA’s Percelen langs uitgeruste wegen 30 80% 24 Niet uitgeruste terreinen in woongebied 0 0 Totaal 30 24
Woonuitbreidingsgebied 151 0 0 Percelen gelegen in een verkaveling 28 80% 22
TOTAAL 605 341 * 1066 242 (zie tabel 24)
Een voorlopige confrontatie van de hypothetische taakstelling met de vooraad in woonge bied geeft aan dat er voldoende woningen in Temse kunnen gerealiseerd worden in de planperiode 2007 2012.
@ Grontmij 133 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.3 Programmatie wonen na 2012
In het richtinggevend deel is een woonprogrammatie meegegeven voor de planperiode 2007 2012 (zie 5.2.3 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven). Hierna is een mogelijke invulling weergegeven voor de planperiode 2012 – 2017. Deze is evenwel af hankelijk van de behoefte en de geldende beleidskaders van die latere planperiode.
Het stedelijk historisch centrumgebied
Woonprogrammatie Lange termijn (2012 2017): Geen bijkomende acties. Er zijn geen woonuitbreidingsgebieden in dit gebied. Zowel bin nen de planperiode (2001 2007 als in een latere planhorizon zijn in dit gebied geen reste rende gebieden aan te snijden.
De Noord-Temsese woonwijk Sompershoek
Woonprogrammatie: Lange termijn (2007 2012/2012 2017): Onderzoek van de omvorming tot kwalitatieve woon /werkomgeving van het binnengebied Gebr. Van Raemdonckstraat – Theo De Deckerlaan Gasthuisstraat (site Wittouck Van Landegem). Verder geen bijkomende acties. Er zijn geen woonuitbreidingsgebieden in dit gebied. De residentiële suburbane woonomgeving van Hollebeek
Woonprogrammatie: Lange termijn (2012 2017) Het woonuitbreidingsgebied Tuinwijk Hollebeek kan ook op lange termijn worden aange sneden, indien dit nog niet is gebeurd. Het woonuitbreidingsgebied Oostbergwijk (7,5ha) kan – indien de behoefte kan worden aangetoond binnen het stedelijk gebiedbeleid – worden aangesneden. In deze optiek kan dit gebied worden gereserveerd en bestemd worden als een woonreservegebied op lan gere termijn. Het woonuitbreidingsgebied Veldwijk (13,1ha) wordt bevroren van ontwikkeling.
De Doornwijk
Woonprogrammatie: Lange termijn (2012 2017): Ontwikkelen van het woonuitbreidingsgebied Doornwijk (9,9ha) als een woongebied met eventuele stedelijk functies, indien nog niet ontwikkeld in het kader van het stedelijk gebiedbeleid. Dit woonuitbreidingsgebied wordt door de provincie uitgewerkt binnen het afbakeningsproces.
De Heilig Hartwijk
Woonprogrammatie:
@ Grontmij 134 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Lange termijn (2012 2017): De woonuitbreidingsgebieden Cauwerburg aan de Smesstraat (3,8ha) en aan de Tulpenlaan (6,4ha) kunnen eveneens op lange termijn worden ontwikkeld.
@ Grontmij 135 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.4 Taakstelling en behoefte bedrijvigheid
7.4.1 Economisch profiel
7.4.1.1 De activiteitsgraad
De activiteitsgraad geeft een beeld van de mate waarin de bevolking op actieve leeftijd zich aanbiedt op de arbeidsmarkt. Dit cijfer wordt berekend aan de hand van de beroepsbevolking – welke het aantal personen dat actief is op de arbeidsmarkt hetzij als werkende hetzij als werkzoekende omvat – tegenover de bevolking op beroepsactieve leeftijd (ts 18 64j).
1996 1997 1998 1999 2000 TEMSE 72,02 71,47 70,99 70,81 70,88 ARR. ST. NIKLAAS 72,05 72,03 72,1 71,84 72,68 OOST-VLAANDEREN 73,97 73,99 73,93 73,85 74,6 VLAANDEREN 72,13 72,04 71,96 71,92 72,72
Ten opzichte van Oost Vlaanderen is de activiteitsgraad van Temse vrij laag. Ook ten opzichte van het arrondissement en het gewest liep dit cijfer in 1996 gelijk, waarna het afnam tot in 1999 en sindsdien terug opwaarts evolueert, wat zowel voor het arrondissement, de provincie als het gewest eveneens geldt.
Besluit: Uit deze positieve balans blijkt dat steeds meer actieven zich op de arbeidsmarkt aanbieden.
7.4.1.2 De werkzaamheidsgraad
De werkzaamheidsgraad geeft een beeld van het aandeel werkenden in de totale bevolking (op actieve leeftijd). Hierbij wordt het aantal werkenden bekeken ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (ts. 18 64j).
1996 1997 1998 1999 2000 TEMSE 63,28 63,56 64,05 64,97 66,73 ARR. ST. NIKLAAS 65,29 65,68 66,28 66,81 68,25 OOST-VL. 66,77 67,16 67,72 68,32 69,72 VLAANDEREN 65,17 65,55 66,2 66,76 68,17
Ook de werkzaamheidsgraad van Temse ligt laag ten opzichte van de hoger gelegen geografische entiteiten. De werkzaamheidsgraad kent wel een stijgende evolutie de laatste jaren zowel voor Temse als voor het arrondissement, de provincie en het gewest.
Besluit: Hoe groter de werkzaamheidsgraad, hoe meer werkenden t.o.v. actieven voorkomen. Dit betekent dat dit cijfer vooral in positieve zin evolueert. Voor Temse is het aantal werkenden t.o.v. het aantal actieven reeds lager in vergelijking met de hogere geografische eenheden.
7.4.1.3 Werkgelegenheidsgraad:
De werkgelegenheidsgraad geeft de verhouding tussen de totale bezoldigde tewerkstelling (RSZ totaal) en de gemiddelde bevolking van 20 tot en met 64 jaar weer over het jaar. Het geeft een beeld van het aantal arbeidsplaatsen in verhouding tot de @ Grontmij 136 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc bevolking op beroepsactieve leeftijd. Dit cijfer geeft een beeld van de relatieve omvang van de werkgelegenheid of de job concentratie in een regio.
1993 1994 1995 1996 1997 1998 TEMSE 43,65 43,31 36,5 37,13 39,70 38,92 ARR. ST. NIKLAAS 43,33 43,73 43,60 44,09 45,33 45,71 OOST-VL. 45,97 45,74 46,25 46,49 47,58 48,18 VLAANDEREN 49,42 49,36 50,35 50,69 51,63 52,83
Uit voorgaande tabel blijkt dat de werkgelegenheidsgraad van Temse vooral tussen 1994 en 1995 sterk is afgenomen. Dit is te verklaren door de aanhoudende slechte situatie waarin de Boelwerf verkeerde, welke in 1997 definitief de deuren sloot. Vóór deze periode lag de werkgelegenheidsgraad ongeveer gelijk met het arrondissementsgemiddelde. Na het dal in 1995 klom het aantal terug naar omhoog maar in 1998 werd nog een kleine daling vastgesteld. In vergelijking met het gewest, het arrondissement en de provincie ligt de werkgelegenheidsgraad van Temse beduidend lager.
Besluit: Het aantal job concentratie in Temse is lager dan de hoger gelegen geografische entiteiten. Zo kan men hieruit afleiden dat Temse een pendelgemeente is.
7.4.1.4 Werkgelegenheidscoëfficiënt
De werkgelegenheidscoëfficiënt geeft de verhouding weer tussen het aantal arbeidsplaatsen en de beroepsbevolking (werkenden en werkzoekenden). Deze coëfficiënt geeft een indicatie van de mate waarin een gemeente als een centrum voor tewerkstelling fungeert. Werkgelegenheidscoëfficiënt= aantal tewerkgestelde in de gemeente
1996 1997 1998 1999 2000 TEMSE 87,9 88,9 90,2 91,7 92,8 ARR. ST. NIKLAAS 90,6 91,2 91,9 93,0 93,9 OOST -VLAANDEREN 90,3 90,8 91,6 92,5 93,5 VLAANDEREN 90,3 91,0 92,0 92,8 93,7
Een coëfficiënt van 100 betekent dat er in de regio evenveel arbeidsplaatsen zijn als personen behorend tot de beroepsbevolking.
De tabel geeft voor de verschillende niveaus de werkgelegenheidscoëfficiënten van de laatste 5 jaar. Hieruit kan worden opgemaakt dat de werkgelegenheidscoëfficiënt voor de verschillende niveaus is toegenomen. Temse valt hierin op door zijn sterke stijging ten opzichte van 1996. Temse kende in 2000 echter wel een lagere werkgelegenheidscoëfficiënt dan de hoger gelegen geografische entiteiten. Dit wijst erop dat het aantal arbeidsplaatsen niet voldoet om alle werkenden en werkzoekenden van Temse te werk te stellen. Dit verplicht de inwoners om buiten de gemeentegrenzen te gaan werken. 7.4.1.5 Werkloosheidsgraad
Werkloosheidsgraad is het aantal (niet werkende) werkzoekenden in verhouding tot de beroepsbevolking.
1996 1997 1998 1999 2000
@ Grontmij 137 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc TEMSE 12,14 11,07 9,78 8,26 7,18 ARR. ST. NIKLAAS 9,39 8,81 8,07 7 6,09 OOST-VLAANDEREN 9,73 9,23 8,41 7,48 6,55 VLAANDEREN 9,66 9 8,01 7,18 6,26
Zoals het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Oost Vlaanderen vermeldt, is de werkloosheid in Temse vrij hoog. Temse vormt na Zele, Eeklo en Ronse de slechts scorende gemeente binnen de provincie Oost Vlaanderen. Ook uit de hierbij gevoegde cijfers blijkt dat Temse hoger scoort dan het arrondissements , het provincie en het Vlaams gemiddelde. Het feit dat deze cijfers van alle beleidsniveaus in dalende richting verlopen kan als positief worden beschouwd.
7.4.1.6 Secundariserings- en tertiariseringsgraad binnen Temse
1993 1994 1995 1996 1997 1998 TEMSE 19,5 18,85 10,96 11,7 12,1 12,11 3,33 40,46 +3,79 +2,05 +0,05 ARR. ST. NIKLAAS 16,35 16,26 15,11 15,01 14,82 14,06 ,055 7,03 0,61 1,16 4,65 OOST-VLAANDEREN 16,67 16,6 16,23 15,92 15,64 15,55 0,42 2,22 1,86 1,68 0,54 VLAANDEREN 17,09 16,66 16,56 16,27 15,99 16 2,52 ,059 1,70 1,64 +0,06
De secundariseringsgraad geeft het aandeel mensen van de actieve bevolking weer tussen 20 en 64 jaar die tewerk gesteld zijn in de secundaire sector. Voor Temse blijkt dat er tussen 1994 en 1995 een sterke daling heeft plaatsgehad. Dit is onder andere het gevolg van de slechte toestand waarin de Boelwerf toen functioneerde. In november1994 heeft de werf definitief haar deuren gesloten, waardoor 1100 arbeidsplaatsen verloren gingen.
Voor Temse kan men concluderen dat de secundaire sector voor 1994 boven het gemiddelde van het arrondissement St. Niklaas, de provincie Oost Vlaanderen en zelfs van het gehele Vlaamse gewest is gelegen. Vanaf 1994 heeft de secundaire sector een sterke daling ondergaan ver onder de cijfers van het arrondissement, de provincie en het Vlaamse gewest. Momenteel lijkt de secundaire sector zich min of meer te stabiliseren.
1993 1994 1995 1996 1997 1998 TEMSE 24,02 24,31 25,35 25,21 27,38 26,57 +1,21 +4,33 0,58 +9,03 3,37 ARR. ST. NIKLAAS 26,74 27,22 28,06 28,65 30,05 31,13 +1,80 +3,14 +2,21 +5,24 +4,04 OOST-VL. 28,56 28,8 29,61 30,13 31,47 32,14 +0,84 +2,84 +1,82 +4,69 +2,35 VLAANDEREN 31,98 32,34 33,14 33,69 34,91 36,08 +1,13 +2,50 +1,72 +3,81 +3,66
De cijfers van de tertiarisering duiden ons op het feit dat deze sector niet spectaculair aanwezig is binnen Temse t.o.v. de vertegenwoordiging op niveau van het arrondissement, de provincie en het gewest. De cijfers binnen Temse zijn duidelijk veel lager dan het arrondissement, de provincie en het Vlaamse gewest. Zowel in 1995 en 1997 kennen de cijfers een kleine stijging, wat eveneens een gevolg kan zijn van de stopzetting van Boelwerf.
@ Grontmij 138 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc Deze cijfers worden gedetailleerd bekeken in het volgende punt betreffende de staat van tewerkstelling van de beroepsbevolking binnen Temse.
7.4.1.7 De staat van tewerkstelling van de beroepsbevolking binnen Temse
Beroepsbevolking 1991 Aantal % Werkgevers en bedrijfshoofden in dienstverband 433 5,68% Zelfstandigen 712 9,35% Bedienden 2445 32,10% Arbeiders 3710 48,71% Leerjongens, helpers, huishoudpersoneel 309 4,06% Onbekend 8 0,10% Totaal 7617 100 In vergelijking met het Vlaams en het Oost Vlaams gemiddelde telt Temse een groot aantal arbeiders, met als gevolg dat het aantal bedienden in vergelijking met Vlaanderen gemiddeld een stuk lager ligt.
7.4.1.8 Werkende beroepsbevolking naar economische sector
Werkende beroepsbevolking 1991 Temse aantal % Vlaanderen aantal (x 1000) % Landbouw 157 2% 11,7 0,7% Secundaire sector 3187 42% 625,6 35,6% Energie 1 0% 20,8 1,2% Industrie 254 33% 489,4 27,8% Bouw 642 8% 115,4 6,6% Tertiaire sector 3345 44% 1122,5 63,8% Handel en horeca 1238 16% 282,9 16,1% Vervoer 229 3% 124,2 16,1% Financiën en dienstverlening 1878 25% 715,3 7,1% Overige 928 12% 40,6% Totaal 7617 100% 1759,9 100% 7.4.2 Behoeftebepaling
7.4.2.1 Algemeen
De bijkomende ruimte voor economische activiteiten voor de periode 1994 2007, wordt opgedeeld in 60% af te bakenen terreinen en 40% reserveterreinen. In deze bijkomende ruimte wordt verrekend: • bijkomende regionale bedrijventerreinen • bijkomende lokale bedrijventerreinen (zowel binnen als buiten het stedelijk gebied) • uitbreiding of herbestemming van bestaande bedrijven De gemeente is niet bevoegd voor de implementatie van bijkomende bedrijventerreinen in het stedelijk gebied, maar kan in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan een visie voor opstellen als suggestie naar de bovenlokale overheid toe. Daarnaast zal de gemeente Temse zich uitspreken over de economische ruimte buiten het stedelijk gebied.
@ Grontmij 139 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 7.4.2.2 Taakstelling
De bijkomende economische ruimte wordt bepaald op bovenlokaal niveau en vertaald in een taakstelling voor bedrijven. Belangrijk bij de implementatie van de taakstelling bedrij ven is de ligging van Temse in het E 17 netwerk. Binnen dit netwerk kan de taakstelling van de respectievelijke gemeenten, vanwege een geïntegreerde benadering en onderlin ge afstemming binnen dit stedelijk netwerk bovenlokaal afgewogen en desnoods verscho ven worden. Specifiek wordt aangeduid dat voor de lokalisatie van bijkomende bedrijven terreinen in Temse rekening moet worden gehouden met de draagkracht en ontsluitings potenties en knelpunten van het kleinstedelijk gebied Temse op provinciaal niveau. Grootschalige ontwikkelingen worden beter elders in het netwerk gelokaliseerd. Woonon dersteunende bedrijfsactiviteiten en beperkte ontwikkelingen inzake kantoor en diensten functies kunnen in Temse gesitueerd worden.
Voor het kleinstedelijk gebied Temse wordt de taakstelling bepaald op 10 ha. Het cijfer betreft het aantal ha bedrijventerrein dat gecreëerd moet worden tussen 1 januari 1994 en 2007. De reeds gerealiseerde terreinen vanaf 1994 moeten aldus nog verrekend worden. Volgens de berekeningen in het structuurplan van de provincie werden vanaf 1/1/1994 nog 8,56 ha bijkomend als bedrijventerrein bestemd door middel van gewestplan of BPA.
HA Taakstelling 10 Terreinen na 1994 8,56 Totaal 1,44
7.4.2.3 Lokale behoefte
Een deel van de lokale behoeften kan worden berekend aan de hand van het onderzoek dat werd gevoerd in het sectoraal BPA, waarin alle bedrijven werden onderzocht. Hieruit volgden een aantal bedrijven met problemen. Ook de bedrijven welke reeds werden opgenomen in het sectoraal BPA werden bij de behoefte opgenomen. Samenvattend kan men de volgende indeling maken:
Toekomstige ruimte- behoefte 46 : 1 Zone eigen, maar door uitbreiding zonevreemd 2435 2 Zone eigen, maar storend op de huidige plaats 7750 3 Gedeeltelijk zonevreemd 13890 4 Zonevreemd 80289 104364
Tabel 33: Toekomstige bedrijfsoppervlakte van zonevreemde bedrijven (Bron: sectoraal BPA zone- vreemde bedrijven, IRTAS i.s.m. Soresma)
De behoefte in functie van deze conclusies wordt geraamd op minimum 10,4 ha .
46 De ruimtebehoefte wordt bekomen door de som van het huidige bedrijf en de eventuele uitbreiding. Zowel bij de gedeeltelijk zone eigen als bij de zonevreemde wordt de gehele oppvlakte als bedrij venzone gezien. Dit aangezien de bedrijventerreinen in het sectoraal BPA in hun geheel als bedrij venzone worden bestemd en dus geheel bij de behoefte dienen te worden gerekend.
@ Grontmij 140 INFORMATIEF DEEL Taakstelling 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
7.4.2.4 Categorisering van infrastructuur buiten de geselecteerde bedrijventerreinen en buiten de geselecteerde kernen met betrek- king tot bedrijvigheid
Naar aanleiding van de opmaak van het sectoraal BPA zonevreemde bedrijven, werden alle bedrijven die mogelijk in aanmerking komen om opgenomen te worden in het BPA, geïnventariseerd en onderzocht. Vanuit de beoordeling werd een visie en ontwikkelings perspectieven opgesteld voor de betrokken bedrijven, en werden zij geclassifieerd zoals voorgeschreven in omzendbrief RO/2000/01:
Tabel 34 : ontwikkelingsperspectief volgens sectoraal BPA zonevreemde berijven
Het resultaat van de beoordeling is in de volgende tabel weergegeven. Bedrijven die slecht scoren op ruimtelijke draagkracht krijgen een hoge score. De zonevreemde bedrij vigheid moet hier als uitdovend worden beschouwd. Bedrijven die in overeenstemming zijn met de verschillende beoordelingscriteria scoren laag. Uitbreidingsmogelijkheden kunnen worden onderzocht.
Tabel 35 : categorisering opgenomen bedrijven volgens sectoraal BPA zonevreemde bedrijven
@ Grontmij 141 INFORMATIEF DEEL Interpretatie van de bestaande ruimtelijke structuur: opdeling in 4 deelruimten 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 8 Interpretatie van de bestaande ruimtelijke structuur: opdeling in 4 deelruimten
Kaart 27: Synthese bestaande ruimtelijke structuur
De analyse van de bestaande ruimtelijke structuur brengt een aantal specifieke deelruim ten naar voor. Deelruimten kunnen omschreven worden als schematisch aangeduide gebieden waar dezelfde ruimtelijke kenmerken voorkomen. Het zijn gebieden waar inza ke landschappelijke en natuurlijke kenmerken, nederzettingsstructuur, ontsluiting e.a. voldoende samenhang bestaat, om ze ook naar de verdere ontwikkeling toe als één één heid te gaan beschouwen.
Volgende deelruimten kunnen onderscheiden worden: • De stedelijke ruimte Temse • Dorpenband • Bolle akkergebied • De vallei van Schelde en Durme
Figuur 17: Opdeling naar deelruimten
@ Grontmij 142 INFORMATIEF DEEL Interpretatie van de bestaande ruimtelijke structuur: opdeling in 4 deelruimten 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc 8.1 De stedelijke ruimte Temse
De stedelijke ruimte Temse is opgebouwd uit de stadskern (ten westen van de N16), de wijk Hollebeek (ten oosten van de N16) en het industriegebied TTS. Deze deelruimte loopt door op grondgebied van de gemeente Sint Niklaas.
8.2 Dorpenband
De dorpenband is opgebouwd uit de historische kern Temse, Elversele, Tielrode en Steendorp en de verbindende infrastructuren hiertussen. De dorpenband is gesitueerd op de cuesta.
8.3 Bolle akkergebied
Het bolle akkergebied bestaat uit het historische landbouwgebied ten noorden van de dens bebouwde omgeving van de dorpenband. Het gebied bestaat uit landerijen en bolle akkers. Tal van woonlinten doorsnijden het landbouwgebied.
8.4 De vallei van Schelde en Durme
Dit gebied van alluviale vlakten kent een grote landschappelijke en natuurlijke waarde. Het gebied bestaat uit broeken en polders en kent geen (of nauwelijks geen) bebouwing. Het jaagpad langsheen de Schelde en Durme functioneert als aanknopingspunt voor tal van recreatieve activiteiten. De stadskern van Temse en de verschillende dorpskernen vormen startpunten voor recreatie langsheen de Schelde en Durme.
@ Grontmij 143
RICHTINGGEVEND DEEL
@ Grontmij 144 RICHTINGGEVEND DEEL Algemene visie op de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Temse 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
1 Algemene visie op de ruimtelijke ontwikke- ling van de gemeente Temse
In de algemene visie op de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Temse wordt de visie die in het provinciaal structuurplan Oost Vlaanderen en vanuit het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen naar voren wordt gebracht, verfijnd en aangevuld.
De visie wordt opgebouwd vanuit de twee deelruimten op provinciaal niveau waarin Temse gesitueerd is, namelijk het E17 netwerk en het valleigebied van Schelde en Durme. De twee deelruimten zijn verweven met elkaar en vervolledigen elkaar.
In het E17 netwerk wordt de dynamiek tussen Gent en Antwerpen opgevangen, zodat de open ruimte gevrijwaard kan worden.
Figuur 18: Algemene visie
Uitbouw Temse als aangename woongemeente Door de goede situering van Temse ten opzichte van Sint Niklaas, Antwerpen, Gent en de Brabantse steden, zal Temse een belangrijke rol vervullen in de opvang van de woonbehoeften. Deze rol wordt versterkt door de grote woonkwaliteit die Temse kan aanbieden inzake wonen aan het water. Temse zal zich dus vooral profileren als een aangename woongemeente. Zowel door voortdurende renovatie en herinrichting, als door de uitbouw van gedifferentieerde woonomgevingen zal Temse het woongebied verder vorm geven.
Optimalisering wegenstructuur en openbaar vervoer in functie van de bereikbaarheid Het wegwerken van de knelpunten op de N16, waarbij vooral de Temsebrug een be langrijk knelpunt vormt, is van groot belang voor de leefbaarheid van de gemeente. In samenhang met het oplossen van de Temsebrug als knelpunt, moet het openbaar vervoer uitgebouwd worden. De uitbouw van de stationsomgeving is prioritair voor de gemeente.
Uitbouw zachte recreatie én versterking natuur in de Schelde en Durmevallei én uit bouw Groene Rand De rol inzake groenrecreatie is groot te Temse. Enerzijds wordt ten zuiden van de @ Grontmij 145 RICHTINGGEVEND DEEL Algemene visie op de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente Temse 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
nederzettingsstructuur (stedelijk gebied Temse en de dorpenband) de Schelde en Durmevallei uitgebouwd als groengebied met een bijzondere rol inzake passieve recre atie. Anderzijds wordt op lange termijn een aaneengesloten landschappelijke groenstructuur ten noorden van de horizontale nederzettingsstructuur beoogd, waar binnen zachte recreatie in verweving met natuur en landbouw voorkomen.
Uitbouw bedrijvigheid in relatie tot Sint Niklaas Met betrekking tot bedrijvigheid kunnen regionale bedrijventerreinen verder ontwikkeld worden in relatie tot de economische ruimte van Sint Niklaas / Temse. Voorwaarden zijn landschappelijke inpassing én een goede ontsluiting. Op lokaal vlak wordt de ge meente versterkt door de herinvulling van de voormalige Boelwerf en de uitbouw van Temse als winkelstad.
Behoud open ruimte De bolle akkergebieden te Temse maken deel uit van open ruimtecorridors binnen het E17 netwerk. Het gebied wordt gereserveerd voor de ontplooiing van de open ruimte functies, zoals landbouw, tussen verstedelijkte zones. De gemeente zal speciale aan dacht besteden aan het behoud van de bolle akkerstructuur.
@ Grontmij 146 RICHTINGGEVEND DEEL Ruimtelijke concepten 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
2 Ruimtelijke concepten
Schelde en Durme als structuurbepalend net werk De ecologische en landschappelijke waarden van de riviervallei vormen de basis van de ver dere invulling van de gewenste ruimtelijke ont wikkelingsmogelijkheden.
Optimaliseren van de bestaande verkeersinfra structuur.
Versterken van de nederzettingsstructuur in de lengte, met behoud van openheid tussen de kernen. Versterken van de relatie tot het cuesta en steilrandlandschap. Openhouden van de bolle akkers
Inbedden van de nederzettingsstructuur tussen twee grote gehelen: vallei van Durme en Schel de en Groene Rand
Kleinstedelijk gebied Temse (dynamisch) in relatie tot buitengebied (laagdynamisch)
Regionale bedrijvigheid in relatie met E17 en regionaalstedelijk gebied Sint Niklaas Lokale bedrijvigheid in relatie tot stedelijk ge bied Temse en dorpenband
@ Grontmij 147 RICHTINGGEVEND DEEL Synthese van de gewenste ruimtelijke structuur voor Temse 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
3 Synthese van de gewenste ruimtelijke struc- tuur voor Temse
Kaart 28: Synthese gewenste ruimtelijke structuur
Vanuit de concepten wordt een vertaling gemaakt naar de synthese op de gewenste ruimtelijk structuur op gemeentelijk niveau. Temse beoogt met deze aanzet tot gewenste ruimtelijke structuur, een ruimtelijke kwalitatieve meerwaarde te creëren.
3.1 Versterking van de bestaande nederzettingsstructuur
Er wordt naar een versterking van de bestaande nederzettingsstructuur gestreefd door: • in het centrumgebied van Temse een beleid te voeren waarbij omzichtig wordt omgesprongen met verdichting. Hierbij vormen stedelijke open ruimten belangrijke toetsingscriteria (verluchting). Daarnaast dient de herwaardering van het bestaan de woningpatrimonium te worden nagestreefd. Binnen het centrumgebied wordt een concentratie van woonactiviteiten, handel, horeca en diensten nagestreefd, mits prioritair rekening wordt gehouden met de draagkracht van de omgeving. De bestaande publieke ruimte zal hierbij als ademruimte en herkenningspunt functio neren. Bijzondere aandacht dient uit te gaan naar het versterken van de relatie tussen het huidige centrumgebied en de Hollebeekwijk, zodat dit gebied niet meer als woonlob van de kern wordt bekeken. De Hollebeekwijk wordt prioritair voorbe houden voor de behoeften van de lokale bevolking. • de oorspronkelijke gerichtheid van Temse op het water nog verder uit te bouwen (economisch, toeristisch, morfologisch) vooral ter hoogte van het centrumgebied, Tielrode en Steendorp. De riviervallei zal naar de toekomst als ruggengraat functi oneren voor deze nederzettingen. • het oostelijke deel van de voormalige Boelwerfterreinen (verder) in te richten als woongebied, gericht op de Schelde en ter versterking van het centrumgebied; het westelijk deel van de voormalige Boelwerfterreinen als lokaal bedrijventerrein te gebruiken. • het kwaliteitsvol inrichten van de woonas op de cuestarug mits het inbouwen van openruimte perforaties. • de belevingswaarde van het kenmerkende landschap binnen het wonen te verster ken. • kernversterking na te streven in de landelijke woondorpen Elversele, Tielrode en Steendorp om zo de leefbaarheid van deze kleine nederzettingen in stand te hou den. • het versterken van de ruimtelijke samenhang en de gerichtheid van de recreatieve polen op de woongebieden. • het inbedden van de bestaande, oost westgerichte nederzettingsstructuur tussen twee grote groengehelen, met name de Groene Rand (natuur, landbouw, zachte recreatie) in het noorden en de vallei van de Schelde en Durme (natuur, zachte re creatie, zachte landbouw) in het zuiden. • het begrenzen van de huidige woonlinten welke naar de toekomst zullen worden afgewerkt en geïntegreerd in de omgeving. Uitbreiding of verdichten van deze woonvorm dient te worden vermeden. • nabij de verschillende landelijke kernen een openlucht sport en recreatievoorzie ning te situeren.
@ Grontmij 148 RICHTINGGEVEND DEEL Synthese van de gewenste ruimtelijke structuur voor Temse 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
3.2 Vrijwaren en kwalitatief uitbouwen van de aanwezige open ruimte
Er wordt naar een versterking van de bestaande open ruimte structuur gestreefd door: • het creëren van een samenhangend geheel van groengebieden langsheen de Schelde en Durme. • het creëren van een landschappelijk samenhangend groengebied ten noorden van de stedelijke ruimte en de dorpenband: Groene Rand. • de kleinere groengebieden ten noorden van de cuesta in verbinding te stellen met elkaar via de riviervallei die zo als groene drager functioneert. • de bebouwing in het agrarische gebied te beperken tot het minimum en door de verdere versnippering van deze uitgestrekte open ruimtes tegen te gaan. De aan wezige bebouwing binnen dit samenhangende landbouwlandschap dient te getui gen van landschappelijke integratie. Naar de toekomst toe dient de kwalitatieve ar chitectuur en inkleding in de omgeving als primerend voor deze ruimte te gelden. 3.3 Uitbouw van de gewenste verkeersstructuur
Er wordt naar een versterking van de bestaande verkeersstructuur gestreefd door 47 : • het creëren van een recreatieve wandel én fietsverbinding op gemeentelijk niveau tussen de verschillende woonconcentraties en kernen Tielrode, Elversele, Steen dorp en Temse, zowel langsheen de Schelde en Durme, als doorheen de Groene Rand. • de herinrichting van de N16 in samenhang met het leefbaar maken van het cen trum van Temse. • het station uit te bouwen als aantrekkingspunt dat volwaardig kan functioneren in een aantrekkelijke omgeving welke in directe relatie staat tot het centrum. 3.4 Versterking van de economische structuur
Er wordt naar een versterking van de bestaande economische structuur gestreefd door: • de optimalisatie van de ontsluiting van TTS en in samenhang daarmee mogelijke uitbreiding en/of versterking van TTS. • het profiel van de nieuwe bedrijvigheid op de Zaat af te stemmen op de leefbaar heid van de historische kern.
47 In het mobiliteitsplan worden de hoofddoelstellingen van de gewenste verkeersstructuur reeds uitgebreid uiteengezet. Hierna volgen de interpretaties vanuit het gemeentelijk structuurplan @ Grontmij 149 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelruimten 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
4 Ontwikkelingsperspectieven voor de deel- ruimten
4.1 Inleiding
De synthese van de gewenste ruimtelijke structuur wordt in dit hoofdstuk vertaald naar een beleid voor de verschillende deelruimten. Voor elk van de aangeduide deelruimten wordt een samenhangend ruimtelijk beleid vooropgesteld.
4.2 Deelruimten
4.2.1 De stedelijke ruimte Temse
Kaart 29: Gewenste ruimtelijke structuur voor de stedelijke ruimte Temse
De historische stadskern als attractieve werk-, woon-, winkel- en recreatieplek
In de historische binnenstad wordt een beleid gevoerd dat gericht is op het ‘verlevendigen’ van de binnenstad. Er wordt verder gewerkt aan de renovatie van de stad, waarbij oude woonwijken verlucht worden en waarbij voormalige industriële sites knooppunten worden voor een dynamische stedelijke ontwikkeling. Deze sites kunnen zowel als terrein voor stedelijke bedrijvigheid behouden blijven als evolueren naar gebied voor wonen of stede lijke voorzieningen.
In het bijzonder wordt aandacht besteed aan de morfologie en architectuur binnen het oude stadsdeel. Nieuwbouw (of verbouw ) projecten in dit deel beogen een stedelijke densiteit en functievermenging, zonder dat echter het kleinstedelijk schaalniveau van Temse uit het oog wordt verloren. Hiertoe is het wenselijk de bouwhoogte en de schaal van de gebouwen of voorzieningen af te stemmen op de bestaande morfologische structuur. Een uitzondering kan gemaakt worden voor de stationsomgeving en de verschillende poorten van Temse (zijnde de kruising van de invalswegen van Temse centrum met de N16). Op deze plekken kan een hogere bebouwing of grootschaliger karakter van bebouwing toegelaten worden, mits deze – op bepaalde plaatsen als baken kan functioneren.
De gemeente zal prioritair een stimulatiebeleid voor kleinhandel in het centrum voeren. Hiertoe wordt een stimulerend beleid gevoerd voor de ontwikkeling van kleinhandel in de stadskern zelf en een repressief beleid naar de ontwikkeling van kleinhandel buiten de stadskern (daar deze een uithollende werking heeft op de kleinhandel in het stads centrum). Aanvullend wordt gewerkt aan de attractiviteit van het winkelcentrum en het centrumgebied in het algemeen. Hiertoe wordt waar mogelijk meer ruimte gegeven aan het winkelgebeuren (onder andere door de inrichting van de straten met bredere voetpaden) en wordt de omgeving van de Wilfordkaai, Markt en het bestaande han delscentrum verbonden door een attractieve publieke ruimte.
@ Grontmij 150 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelruimten 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Gedifferentieerde woonomgeving
In de stedelijke ruimte wordt het beleid gericht op de creatie van gedifferentieerde woonomgevingen. Binnen de stedelijke ruimte wordt – indien dit kadert binnen het provinciaal stedelijk gebiedbeleid ruimte geboden aan: • De Zaat: hoge dichtheid, wonen aan het water. • Omgeving station van Temse: hoge dichtheid, vermenging met kantoor , handels en diensten functie. • Waesmeer: recreatief wonen waarbij een bijzondere behoefte inzake sociaal / recreatief wonen wordt ingevuld. • Cauwerburg,Doornwijk, Tuinwijk, Hollebeek en Oostbergwijk: stedelijk dichtheid (+/ 25 woningen per ha), voorzien in de behoefte van de lokale bevolking.
Temse goed bereikbaar met het gemotoriseerd vervoer De N16 vormt naast een belangrijke verbinding op bovenlokaal niveau ook de slagader van het stedelijk functioneren van de kern Temse. Het garanderen van zowel de door stroming op de N16 als de toegankelijkheid van de kern naar de N16 toe is een topprio riteit voor de gemeente. Hiertoe wordt de Scheldebrug ontdubbeld. Dit alles moet gere aliseerd worden met een optimalisering van de leefbaarheid in de stedelijke kern van Temse.
Temse goed bereikbaar met het openbaar vervoer De gemeente Temse acht het opportuun dat het stedelijk gebied beter wordt ontsloten via het openbaar vervoer. Naast het busvervoer, dient ook het spoorvervoer geoptimaliseerd te worden. Hiertoe is een ontdubbeling van de spoorweg noodzakelijk.
Verknoping van het westelijk stadsdeel(Temse centrum) met het oostelijk stadsdeel (Hollebeek) De verknoping geschiedt tweeledig. Enerzijds zal door verdichtingsprojecten en herstruc turering het oostelijk deel morfologisch beter aansluiten bij de stadskern (westelijk deel). Anderzijds zal de barrière tussen het oostelijk en westelijk deel (gevormd door de N16) zoveel mogelijk worden beperkt: • De verdichting en herstructurering gebeurt door de ontwikkeling van de stati onsomgeving, het aansnijden van een aantal woonuitbreidingsgebieden – indien dit kadert binnen het provinciaal stedelijk gebiedbeleid en het herkenbaar maken (creatie bakens) van strategische bouwblokken en percelen (in het bijzonder de stationsomgeving). • De barrière wordt verminderd door de creatie van de verbinding tussen Markt – Wilfordkaai – zwembad en stationsomgeving en dit zowel voor het langzaam ver voer als voor het gemotoriseerd vervoer. Belangrijke schakel in deze doelstelling vormt het station. Indien de spoorweg kan ontdubbeld worden is de verplaatsing van het station naar de onderdoorgang van de August Wautersstraat met de N16 mogelijk. Deze piste geeft het station een voor en achterkant. De zone aan de August Wautersstraat kan dan eveneens uitgebouwd worden als stationsplein die de verbinding met de winkelstraat (P. Boelstraat – Kouter straat) en de Markt (Scheldestraat) maakt. Naast de verplaatsing van het station naar de August Wautersstraat kan ook de verplaatsing van het station naar de onderdoor gang van de Kasteelstraat met de N16 onderzocht worden. Deze laatste piste is moge
@ Grontmij 151 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelruimten 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
lijk nog interessanter in functie van de bereikbaarheid vanuit het centrum, maar heeft grotere implicaties naar het openbaar vervoersnetwerk.
Temse centrum als recreatief knooppunt aan de Schelde Het historische stadscentrum wordt verder uitgebouwd en verbonden met de Schelde. De Wilfordkaai vormt het vertrekpunt van de verschillende recreatieve activiteiten. Hiertoe wordt de Wilfordkaai heringericht als publieke ruimte. De laad en loskade dient verplaatst naar de site Belgomine stroomopwaarts.
Industrie afgestemd op het locatieprofiel De regionale bedrijvigheid kan zich verder ontwikkelen langsheen de snelweg. Indien een nieuwe verknoping met de E17 mogelijk is, kan eveneens aan uitbreiding tussen de spoorweg en TTS worden gedacht. Momenteel is uitbreiding echter niet mogelijk gelet op de ontsluitingsproblematiek. De terreinen van de Zaat, Belgomine en deze langsheen N16 zijn door hun ligging in of aansluitend met de stadskern te beschouwen als lokale bedrijventerreinen. De gemeente is geen vragende partij voor nieuwe bedrijventerreinen, maar wil de be staande wel optimaal invullen. De gemeente is evenwel bereid om naar nieuwe moge lijkheden uit te kijken, in funtie van de noodwendigheden.
Stedelijk en randstedelijk groen De bestaande parken vormen in Temse een grote kwaliteit voor de beleving van de stad. Daarnaast is de onmiddellijke nabijheid van de Schelde en de polders (zowel te Temse als te Bornem) fundamenteel voor de beleving van de gemeente. De toeganke lijkheid van de gebieden wordt geoptimaliseerd door de uitbouw van de recreatieve route langsheen de Schelde, die zowel toegang verleent tot de poldergebieden, alsook het zwembad en Scheldepark verbindt met het historische centrum. Ten noorden van de oost west gerichte nederzettingsstructuur (stedelijke ruimte Temse en dorpenband) wordt een aaneengesloten Groene Rand uitgebouwd, die complemen tair is met de zuidelijk gelegen vallei van Schelde en Durme. Deze Groene Rand vormt een multifunctioneel gebied, waar natuur, landbouw en zachte recreatie verweven voorkomt, en die een meerwaarde biedt op alle vlakken (landschappelijk, recreatief, woonklimaat in Temse, natuur).
Randstedelijke landbouw De landbouw begrenst het stedelijk gebied. Op de N16, ter hoogte van Temse is nog een uitgesproken zicht op de cuasterug aanwezig. Dit open ruimte venster dient maximaal bewaard te worden. Deze landbouwzones worden dan ook maximaal gevrij waard van bebouwing, zodat het open karakter gegarandeerd kan worden.
4.2.2 Dorpenband
Kaart 30: Gewenste ruimtelijke structuur voor de dorpenband
Opvang van wonen in het buitengebied in de dorpenband
Elversele, Tielrode en Steendorp zijn geselecteerd als woonkernen. Deze aan elkaar gegroeide kernen, verbonden door het stedelijk gebied Temse, zullen de woonbehoefte in het buitengebied opvangen. Bijkomende woningen worden voorzien in Tielrode en Steendorp. De verschillende kernen lopen in elkaar over; er is geen bijzonder onder scheid. Wel worden de verschillende centrumgebieden van deze kernen opgewaar deerd, waardoor de identiteit van de kern wordt versterkt. Geen enkel woonuitbrei @ Grontmij 152 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelruimten 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
dingsgebied dat tot het buitengebied behoort, kan worden ontwikkeld. Zie voor het betreffende beleid bij de uitwerking per deelkern.
Opvang van lokale bedrijvigheid
De lokale bedrijvigheid wordt opgevangen in Elversele, Tielrode en de site Krijgsbaan. De bedrijventerreinen Elversele en Krijgsbaan kunnen doordat ze op de grens met de deelruimte vallei van Schelde en Durme gesitueerd zijn niet verder uitbreiden. Het terrein te Tielrode betreft een terrein van een steenbakkerij. Dit terrein is slechts ge deeltelijk ingevuld. Bij het verdwijnen van de steenbakkerij kan nagedacht worden over een andere (lokale) bestemming. Hiertoe is het opportuun het terrein, dat nu vrij diep in het achterliggende landschap insnijdt, meer aansluitend bij de kern van Tielrode te herstructureren. De bestemming dient hiertoe gewijzigd te worden.
Tielrode en Steendorp als startpunt voor recreatie
Tielrode en Steendorp vormen interessante startpunten voor recreatie op en langsheen de Schelde en Durme. In de kern van Steendorp kan een aanlegplaats uitgebouwd worden. De oude historische kern aan de Schelde zelf kan toeristisch worden uitge bouwd met horeca en kleinhandel. Tielrode is verder verwijderd van het water (de Durme). Te Tielrode kunnen in beperkte mate voorzieningen (picknickruimte, toilet ten,…) aan het veerpont voorzien worden. Het startpunt voor recreatie wordt echter voornamelijk uitgebouwd in het centrum van Tielrode en de Sint Jozefstraat die de verbinding met de Durme vormt.
Dorpenband als verbinding op intergemeentelijk niveau langsheen de Schelde
De as Dorpstraat – Legen Heirweg – Gentstraat – Burgemeester Achiel Heymanstraat – Huis Ten Halve – Cauwerburg en de N419 (Krijgsbaan Kapelstraat) vormt de drager van de dorpenband. Aan deze baan, die gesitueerd is op de steilrand, is de bebouwing gelinkt. De baan vormt de verbinding tussen de verschillende aanééngeregen dorpen langsheen de Schelde (verder op grondgebied Hamme en Waasmunster). Het beleid voor de weg is gericht op het behouden van de verbindende functie met respect voor de leefbaarheid van de kernen langsheen de weg.
Behouden van resterende zichten op de steilrand
De bestaande hoogteverschillen worden optimaal behouden. De zichten op de reste rende, niet bebouwde hellingen, worden maximaal gevrijwaard van bebouwing en zo veel mogelijk benadrukt door een landschappelijke inpassing.
Dorpenband ingebed tussen vallei en Groene Rand
Ten noorden van de dorpenband wordt een aaneengesloten Groene Rand uitgebouwd, die complementair is met de zuidelijk gelegen vallei van Schelde en Durme. Deze Groene Rand vormt een multifunctioneel gebied, waar natuur, zachte recreatie en landbouw verweven voorkomen, en die een meerwaarde biedt op alle vlakken (land
@ Grontmij 153 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelruimten 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
schappelijk, recreatief, woonklimaat in Temse, natuur). In de Groene Rand kunnen lokale mogelijkheden worden gecreëerd voor recreatie, landbouw (grond of niet grondgebonden, plattelandstoerisme, hoevetoerisme) en natuur, indien deze bijdragen tot de uitbouw van deze Groene Rand en indien deze de kernen niet uithollen. Landbouw vormt de hoofdfunctie in deze Groene Rand.
4.2.3 Bolle akkergebied
Kaart 31: Gewenste ruimtelijke structuur voor het bolle akkergebied
Landbouw ter vrijwaring van de open ruimte
De deelruimte, het bolle akker gebied, wordt verder uitgebouwd tot een open gebied met landbouw als hoofdfunctie.
Binnen deze deelruimte zijn delen van de open ruimtecorridor Sint Niklaas – Temse en de open ruimtecorridor Beveren – Kruibeke, die geselecteerd zijn op provinciaal niveau, gesitueerd. In deze deelruimte is het beleid gericht op het behoud van de open ruimte. Landbouwactiviteiten verzekeren de openheid van het gebied: bedrijfsgebouwen en/of niet grondgebonden bedrijfsactiviteiten worden zoveel mogelijk gekoppeld aan de be bouwde linten.
Bescherming van de bolle akkers
Bijna het gehele landbouwareaal van Temse bestaat uit bolle akkers. Het beleid is gericht op het behoud van de typerende perceelsstructuur, afwateringsgrachten en de niveauverschillen. Landbouw te Temse is grondgebonden en moet zich kunnen inpas sen in de bestaande kleinschalige perceelsstructuur. De gemeente besteedt speciale aandacht aan het behoud van de bolle akkers.
Kwalitatief wonen in de linten
De aanwezige linten in de gemeente zijn historisch van aard en worden erkend als een historisch gegeven. Het beleid voor het wonen in het bolle akkergebied is gericht op het behoud van de linten, waarbij gestreefd wordt naar een landschappelijke inpassing van de linten in het bolle akkergebied. In deze linten kan niet worden verdicht en dient de structuur maximaal open gehouden te worden.
Ontwikkeling van de natuurwaarden rond de Barbierbeek
De omgeving van de Barbierbeek als natuurverbinding op bovenlokaal niveau wordt waar mogelijk vernatuurlijkt. Naast het verhinderen van nieuwe bebouwing in de omge ving van de beek, wordt kleinschalige natuurontwikkeling voorzien waar mogelijk.
Groene Rand als onderdeel van bolle akkergebied
De Groene Rand vormt de overgangszone tussen het bolle akkergebied en de be bouwde omgeving. De Groene Rand kan functies opnemen net ter vrijwaring van het
@ Grontmij 154 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelruimten 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
bolle akkergebied. In de Groene Rand kunnen lokale mogelijkheden worden gecreëerd voor recreatie, landbouw (grond of niet grondgebonden, plattelandstoerisme, hoeve toerisme) en natuur, indien deze bijdragen tot de uitbouw van deze Groene Rand en indien deze de kernen niet uithollen. De landbouwfunctie blijft de hoofdfunctie in deze Groene Rand.
4.2.4 De vallei van Schelde en Durme
Kaart 32: Gewenste ruimtelijke structuur voor de vallei van Schelde en Durme
Beschermen en verder uitbouwen van de natuurlijke waarden van Schelde en Durme
De Schelde en Durmevallei is een sterk samenhangend gebied met grote natuurwaarden. Het beleid in de Schelde Durmevallei is gericht op het behoud en het herstel (of verder uitbouw) van de natuurlijke waarden van het gebied. Grote delen van de Schelde en Durmevallei behoren tot de natuurlijke structuur op bovenlokaal niveau. De gemeente voert een aanvullend beleid op het bovenlokaal beleid dat gericht is op het behoud en versterken van de aanwezige natuurwaarden.
Bebouwing in en aan de rand van het valleigebied wordt geweerd en/of zo goed mogelijk verenigd met de aanwezige natuurwaarden. In het bijzonder is een buffering van het be drijventerrein N41 te Elversele van belang. Daarnaast is het opportuun een overgang van het industrieterrein de Zaat naar het Tielrodebroek te voorzien en kan de overgang van de site Belgomine met het Schouselbroek geoptimaliseerd worden.
Beheerslandbouw in de valleigebieden
De aanwezige grondgebonden landbouw dient beschouwd te worden als overgang naar een volwaardig natuurbeheer in de betreffende gebieden.
@ Grontmij 155 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5 Ontwikkelingsperspectieven voor de deel- structuren
5.1 Gewenste open ruimtestructuur
5.1.1 Algemeen
De gewenste open ruimtestructuur wordt opgedeeld in de gewenste landschappelijke structuur, de gewenste natuurlijke structuur en de gewenste agrarische structuur.
5.1.2 Gewenste landschappelijke structuur
5.1.2.1 Visie en doelstellingen
Elk landschap wordt gekenmerkt door de specifieke ordening van abiotische, biotische en antropogene elementen en componenten die binnen een landschap aanleiding ge ven tot een specifiek ecologisch functioneren, een karakteristieke visuele beleving en een eigen menselijk ruimtegebruik. De verschillen drukken zich uit in de diversiteit en herkenbaarheid van landschappen in en rond Temse. Deze kenmerken vormen de basis voor de gewenste ruimtelijke landschappelijke structuur.
Bij de ruimtelijke afweging van elke functie stelt het landschap ruimtelijke randvoor waarden. Vanuit de kennis van de landschapsstructuur en vanuit de samenhang van deze landschapsstructuur worden randvoorwaarden opgelegd aan de ontwikkeling van functies en activiteiten, waarbij behoud en versterking van de structuurbepalende land schapseenheden voorop staan.
De gewenste landschappelijke structuur is opgebouwd uit de volgende principes:
Een duurzame landschappelijke houding en ontwikkeling in Temse nastreven Dé hoofddoelstelling van de gewenste landschappelijke structuur omvat in eerste orde het omgaan met het landschap vanuit een duurzame ruimtelijke houding. Dit impliceert dat de landschappelijke structuur in Temse dient uitgebouwd en/of ondersteund te worden rekening houdend met de huidige én de toekomstige noden van mens en na tuur.
Uitgaan van het landschap als een herkenbaar continu gegeven Het landschap eindigt nooit, zowel visueel als in haar ontwikkeling doorheen de tijd. De landschappelijke structuur bestaat uit deelaspecten met elk een andere evolutie en waarde. Elk landschap heeft een andere ontstaansgeschiedenis en elk landschap heeft verschillende historische transformaties ondergaan. Deze deelaspecten van het landschap zijn evenmin los van elkaar te koppelen. Ze vormen samen die unieke land schappelijke structuur, die de beelddrager is van een gebied, die dit gebied karakter geeft en die dit gebied zijn waarde en herkenning geeft. Een ruimtelijk bewustzijn bij het begeleiden van elk nieuw proces in het landschap zal steeds rekening moeten houden met de continuïteit van het landschap. Dit houdt in dat er vanuit een landschappelijk bewuste houding bij nieuwe processen in het landschap steevast een duidelijke afwe ging moet gebeuren en eventueel een middenweg dient gezocht te worden tussen het volledig transformeren van een bestaand landschappelijk patroon en het integraal be
@ Grontmij 156 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
houden van dit landschap. Duidelijke landschappelijke gehelen zijn in hoofdzaak her kenbaar door hun samenhang. Dergelijke visuele continuïteit genereert identiteit. Ver snipperde entiteiten in het landschap en losse landschapscompartimenten zonder iden titeit vertonen minder samenhang en zijn bijgevolg minder herkenbaar. Deze continuï teit in het beeld door een grotere landschappelijke eenheid valt ook onder dit continu gegeven. Vanuit deze optiek is een respect voor traditionele landschappen en land schapspatronen nodig. Dit impliceert geenszins een statisch behoud of een fossiliseren van het bestaande landschap, maar het inpassen van nieuwe elementen in de hoofdlij nen van de bestaande structuur. In deze optiek kunnen bepaalde landschappen duch tig gereformeerd worden. De natuurlijke landschappen dienen echter maximaal be houden, ondersteund en versterkt te worden.
Het landschap als visitekaartje voor Temse uitbouwen Door de drie dominante vervoersassen (en dus talrijke ‘passanten’) die doorheen het grondgebied van Temse lopen, met name de E17, de N16 én de Schelde, is de her kenbaarheid van duidelijke landschappelijke gehelen van op deze wegen een troef die moet worden uitgespeeld. Bepaalde landschappelijke delen zijn reeds uitgesproken, bijvoorbeeld op de Scheldebrug en op de E17. Het landschap als beeldbepalend ele ment dient in Temse te worden ondersteund en versterkt.
Een eenduidig open ruimtebeleid voeren Een eenduidig open ruimtebeleid houdt enerzijds een absoluut vrijwaren van bijkomen de ontwikkelingen in bepaalde gebieden en anderzijds het bewust sturen en stimuleren van ontwikkelingen in andere gebieden. Vanuit deze zienswijze dienen de oostelijke en westelijke open ruimtegebieden gevrij waard te blijven van toekomstige residentiële ontwikkelingen. Een differentiatie naar gebruik is evenwel mogelijk (cfr. agrarische structuur). Vanuit deze zienswijze staat ook een absolute vrijwaring van verdere antropogene ontwikkelingen in de valleigebieden van de Durme en de Schelde voorop.
Heraanleggen, behouden, versterken en gebruiken van bestaande en historische kleine landschapselementen Deze kleine elementen bepalen het uitzicht en de belevingswaarde in grote mate. Het beleid wordt gericht op het behoud en de verdere ontwikkeling van de kleine land schapselementen.
Grenzen, overgangen en bakens in het landschap accentueren Soms zijn er bepaalde scherpe grenzen tussen verschillende landschappen aanwezig. Het accentueren van deze grenzen of het verzachten van deze grenzen kan de land schappelijke identiteit verhogen. De cultuurhistorische relicten zoals kerken, forten, kasteelparken, hoevecomplexen,… zijn de bakens van de geschiedenis van Temse. Het zijn belangrijke bakens in de landschappelijke structuur. Het koppelen van bepaalde landschappen aan markante bakens geeft een duidelijk geprofileerd landschap met identiteit. De ‘leesbaarheid’ van het landschap is afhanke lijk van de toegankelijkheid, zichtbaarheid en herkenbaarheid van de bakens.
Stedelijke ruimte én dorpenband landschappelijk ingebed tussen natuurlijke vallei en Groene Rand De volledige noordelijke rand van de bebouwingsstructuur op de cuesta, die vandaag de dag eerder rommelig en onsamenhangend oogt, kan op lange termijn tot een land schappelijk aaneengesloten geheel worden uitgebouwd, zonder het cultuurlandschap in wezen te veranderen . Door het verbinden van bestaande landschappelijk waardevolle gebieden met elkaar d.m.v. kleinschalige bebossing, bomenrijen, landschapsbosjes in combinatie met verruigde graslanden én door deze publiek te maken, kan een noorde lijke groene rand ontstaan, die de woonkwaliteit verhoogt, het gebied structureert én
@ Grontmij 157 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
die een complementaire functie heeft t.o.v. de zuidelijke natuurlijke vallei van Schelde en Durme.
Groene Rand als eigentijdse beheerder van de open ruimte Door het creëren van een Groene Rand, waarbinnen de functies natuur, laagdynami sche recreatie en landbouw verweven voorkomen, wordt een lange termijnperspectief voor de open ruimte geboden. Door bewuste voorzieningen te stimuleren en door bestaande functies gericht te sturen, kan een nieuwe functionele én landschappelijke entiteit ontstaan in Temse.
Groene ‘rand en vallei vingers’ tot diep in de stedelijke ruimte en de dorpenband laten penetreren De uitgesproken groenelementen uit de Schelde en Durmevallei en deze uit de Groe ne Rand dienen tot ver in de bebouwde omgeving van Temse én in de aaneengesloten dorpenband door te dringen. Vanuit de bebouwde ruimte kunnen deze groene elemen ten een uitgesproken (ver)gezicht op de valleien van de Durme en de Schelde bieden. Het creëren van groene vingers vanuit deze valleien en de Groene Rand, zowel visueel als fysisch, genereert een sterkere samenhang tussen de verschillende (antropogene en natuurlijke) landschappen.
Landschap als drager van geschiedenis en van archeologisch erfgoed Bij de uitvoering van projecten in cultuurlandschappen of in natuurlijke omgevingen dienen allerhande maatregelen getroffen te worden tot inventarisatie en onderzoek van archeologisch erfgoed.
5.1.2.2 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven
Kaart 33: Gewenste landschappelijke structuur
Gave landschappen (bovenlokaal)
De gave landschappen zijn aaneengesloten gebieden waarvan de verschillende land schapselementen een eenheid vormen.
De gave landschappen dienen maximaal beschermd te worden. Sommige van deze landschappen zijn reeds geheel of gedeeltelijk beschermd als landschap. Voor de delen die nog niet beschermd zijn, worden de infrastructuren en elementen geweerd die het behoud of het herstel van de gave landschappen verhinderen.
De gave landschappen worden door de gemeente Temse beschouwd als verfijning van de door de provincie geselecteerde landschapsrelicten. Het open houden van deze landschapsrelicten kadert bovendien binnen de selectie van de open ruimtecorridor op provinciaal niveau: de open ruimte corridor tussen St. Niklaas – Temse en Kruibeke – Beveren en de open ruimte corridor tussen St. Niklaas – Temse en Belsele – Elversele.
De gemeente Temse beschouwt volgende gebieden als structuurbepalend gaaf land schap: • De Durmevallei en monding, inclusief de binnendijkse gebieden Groot en Klein Broek en het Tielrodebroek; • De Scheldevallei, inclusief het Oost Sive Schouselbroek, de Verloren Kost, de Ballooi, het Kijkverdriet, het Fort van Steendorp, de Roomkouter, het Gelaagpark en de Vuurkouter.
@ Grontmij 158 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Waardevolle landschappen (bovenlokaal)
Waardevolle landschappen zijn gebieden met een duidelijke relictwaarde, maar die door bebouwing of andere elementen geen echte eenheid meer vormen. Het beleid in deze gebieden is erop gericht een versterking van de landschappelijke waarde na te streven in verweving met bestaande en/of toekomstige activiteiten in dit landschap.
De gave landschappen worden door de gemeente Temse beschouwd als verfijning van de door de provincie geselecteerde landschapsrelicten. Het open houden van deze landschapsrelicten kadert bovendien binnen de selectie van de open ruimte corridor op provinciaal niveau: de open ruimte corridor tussen St. Niklaas – Temse en Kruibeke – Beveren en de open ruimte corridor tussen St. Niklaas – Temse en Belsele – Elversele.
De gemeente Temse beschouwt volgende gebieden als waardevol landschap: • Het bolle akkergebied van het Land van Waas, de relictzones zowel ten oosten en ten westen van de N16;
Kleinschalige waardevolle landschappen
Het beleid bij kleinschalige landschappen is gericht op het behoud en de versterking van elementen die het landschappelijk karakter van deze gebieden bepalen. Deze elementen kunnen de hoofdfunctie zelf zijn (bijvoorbeeld natuur) of deze elementen kunnen de fysische entiteiten zijn die de hoofdbestemming dragen (bijv. gebouwen in een beschermd landschap).
Op gemeentelijk niveau worden als structuurbepalende kleinschalige waardevolle land schappen geselecteerd: • De bronbosjes van Elversele; • Het Scheldepark; • De kleiputten van Tielrode / domein Roomakker; • Het geklasseerd landschap in de omgeving van de hoeve en Sint Amelbergakapel in de Fonteinstraat 2 te Temse; • Het geklasseerd landschap Huis Pilaet met park te Tielrode; • Het beschermd dorpsgezicht van de Kapelhof aan de Pontweg te Elversele.
Structurerende reliëfelementen (bovenlokaal)
Het beleid voor structurerende reliëfelementen is erop gericht om de bestaande karak teristieken te versterken. Het beleid is ook gericht om de zichtlocatie en het landschap pelijk visueel karakter van deze ‘vensters’ op andere landschappen te bewaren en te versterken. Op deze manier kunnen de bestaande (en nieuwe) landschappen die door deze reliëfelementen worden gedragen worden versterkt.
De gemeente Temse beschouwt onderstaande selectie als verfijning van de door de provincie geselecteerde Wase cuesta: • De Wase cuesta tussen de Vijfhuizenstraat en Steendorp; • De Wase cuesta tussen de Zaat en de westelijke gemeentegrens te Elversele.
@ Grontmij 159 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Structurerende valleigebieden
Het beleid in de valleigebieden is gericht op een zo groot mogelijke natuurlijke meande ring van de rivieren. De structuurbepalende valleigebieden worden gevrijwaard van elke vorm van bebouwing en bovengrondse infrastructuren. De bijzondere gradiënten (taluds, meanders, donken, alluviale vlaktes) worden in hun omgeving versterkt. Paden voor zachte recreatie vormen in deze gebieden een essentieel onderdeel voor de bele ving van de valleigebieden.
De gemeente Temse beschouwt volgende gebieden als verfijning van de door de pro vincie aangeduide valleien: • De vallei van de Barbierbeek; • De vallei van de Durme; • De vallei van de Schelde.
De gemeente Temse selecteert volgende gebieden als structurerend valleigebied op lokaal niveau: • De vallei van de Vrouwenhofbeek; • De vallei van de Hollebeek; • De loop van de Vlierbeek; • De loop van de Lange Beek in Elversele; • De Kouterbeek in Tielrode; • De Nerderschrijnbeek langs de Ruisstraat. Kleine landschapselementen
De verspreide bosjes, houtkanten, knotwilgen, beken, sloten en poelen in de landelijke delen van de gemeente vormen waarschijnlijk de belangrijkste elementen van dit land schap. Dit is zeker het geval in het noordelijk gelegen coulisselandschap. Deze kleine elementen bepalen het uitzicht en de belevingswaarde in grote mate. Het beleid is gericht op het behoud en de verdere ontwikkeling van de kleine landschapselementen. Dit impli ceert ook het maximaal behoud van het nog resterende typische coulisselandschap in het noordelijk deel van Temse door het tegengaan van verdere versnijdingen.
Cultuurlandschappen in overwegend bebouwde ruimte
Deze cultuurlandschappen worden gevormd door samenhangende elementen, die voornamelijk met het stedelijk gebied samenhangen. Het beleid in deze cultuurland schappen is gericht op het ontwikkelen van entiteiten, die als complementair deel een landschappelijk geheel vormen met het stedelijk gebied. Delen van deze nieuwe land schappen, die zowel landschappelijk, als functioneel een uitholling van het stedelijk gebied tot gevolg hebben, kunnen niet getolereerd worden. Uitbreiding van de cultuur landschappen is enkel mogelijk in samenhang met het stedelijk gebied. In ieder geval moet elk nieuw landschap of elke uitbreiding van dergelijk landschap, voorzien worden van een goede landschappelijke inpassing t.o.v. het achterliggende open ruimtegebied. Dit betekent bijvoorbeeld dat de bouwdiepte voor handelslinten of activiteitenlinten afgewogen moet worden ten opzichte van het achterliggende open ruimtegebied. De nieuwe werklandschappen dienen tevens voldoende gebufferd te worden ten opzichte van woongebieden en open landelijke gebieden. In andere gevallen dient voor een duidelijke overgang (hard of zacht) gekozen te worden tussen bebouwde en niet bebouwde ruimte. In andere gevallen dient er op bepaalde plaatsen gestreefd te wor den naar een maximale openheid in het landschap waarbij bepaalde entiteiten sterk
@ Grontmij 160 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
geaccentueerd worden (bijv. zicht op bebouwde of onbebouwde ruimte – zie ook groe ne vingers) of waarbij hoogwaardige architectuur wordt aangewend. Op gemeentelijk niveau worden als cultuurlandschappen in overwegend bebouwde ruimte geselecteerd: • Het aaneengesloten woonlandschap van Elversele, Tielrode, Temse en Steendorp; • De werklandschappen van T.T.S. en de Zaat; • Het woonlandschap van het Waesmeer; • Het toekomstige woonlandschap op de Zaat; • Het kleinschalig werklandschap van Belgomine aan de oevers van de Schelde.
Cultuurlandschappen in overwegend niet-bebouwde ruimte
Het beleid in deze kleinschalige gebieden is gericht op het genereren van eenheid en identiteit. Interne afwerking, integratie van bestaande elementen en overgang naar de open ruimte zijn hier de sleutelwoorden.
Op gemeentelijk niveau worden als cultuurlandschappen in overwegend niet bebouwde ruimte geselecteerd: • Het woonlandschap van Velle, Vierstraat en Kettermuit; • De landelijk gelegen lineaire woonlinten in de bolle akkergebieden; • Het weglandschap van de N41 op grondgebied van Temse; • De scheepswerf van Steendorp / Rupelmonde; • Het bedrijventerrein te Elversele; • De werklandschappen van de steenbakkerijen te Tielrode en te Steendorp.
Bakens
Het beleid bij bakens is erop gericht hun bestaande vorm en uiterlijk te behouden en te versterken. Het beleid streeft ook na om de zichtbaarheid van deze bakens op varië rende afstanden en vanuit verschillende hoeken te vrijwaren en te versterken. Bakens zijn structurerende punten in het landschap die een bijkomende waarde heb ben door hun ‘leesbaarheid’, door hun historisch belang en vergroeiing met het land schap. Afhankelijk van de situering van het baken is het beleid gericht op ofwel het accentueren en op het versterken van deze ‘beelddragers’ ofwel de integratie van be staande en nieuwe ontwikkelingen t.o.v. deze punten.
Op gemeentelijk niveau worden als baken geselecteerd: • Het gemeentehuis van Temse • De Onze Lieve Vrouwkerk te Temse; • De brug van Temse; • De Wilfordkaai; • De kraan op de Zaat; • De watermolen aan de Wilfordkaai 23 te Temse; • De Kristus Koningkerk te Temse; • De H. Hartkerk, te Temse; • Het hoekpand aan de Markt 4 te Temse; • De ex drankslijterij aan de Kamiel Wauterstraat 14 te Temse; • De Sint Amelbergakapel en de hoeve aan de Fonteinstraat te Temse;
@ Grontmij 161 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• Het Fort van Steendorp • De Sint Jan Evangelistkerk te Steendorp; • Het Kapelhof aan de Pontweg te Elversele; • De Sint Margaretakerk te Elversele; • Het huis Pilaet te Tielrode; • Sint Petruskerk, Tielrode; • Sint Amelbergakapelletjes gelegen langs de Wegom; • De Sint Jozefskerk te Velle;
Lokale open ruimteverbindingen
Het beleid is erop gericht om openruimtecorridors maximaal te vrijwaren van nieuwe ontwikkelingen. Op provinciaal niveau behoren de oostelijke en de westelijke bolle akkerlanden tot de selectie van open ruimtecorridors van resp. Belsele Eversele en Sint Niklaas Temse/Beveren Kruibeke. Deze open ruimte corridors worden door de gemeente vertaald door middel van de gave en de waardevolle landschappen.
Met betrekking tot de lokale open ruimteverbindingen is het beleid erop gericht om ontwikkelingen op deze plaatsen zodanig te sturen dat een landschappelijke verbinding tussen grote eenheden open ruimte gegarandeerd blijven. Nieuwe ontwikkelingen moeten deze bestaande open ruimteverbindingen maximaal ondersteunen.
Op gemeentelijk niveau worden als lokale open ruimteverbindingen geselecteerd: • De inrichting van de N419 en de bebouwingstypologie ter hoogte van Vijfhuizen; • De doorzichten aan de N41, die als vensters op het landschap fungeren; • Het ‘open venster’ aan de N16, ter hoogte van het kerkhof; • De verbinding tussen Elversele en Tielrode; • De verbinding tussen Tielrode en Temse.
Groene Rand
Het beleid is erop gericht om de Groene Rand op termijn maximaal uit te bouwen, zon der het bestaande ruimtegebruik (bijv. landbouw) te benadelen of het bestaande cul tuurlandschap grootschalig te transformeren. Het beleid is gericht om een strook van 500m tot 2000m t.o.v. de noordelijke rand van de nederzettingsstructuur op termijn op te waarderen als landschappelijk samenhangend geheel, door middel van kleinschalige bebossingprojecten (lokale stadsrandbossen, landschapsbosjes), door het verbinden van bestaande natuurlijke en landschappelijke gehelen (bronbosjes van Elversele, Roomakker, Vrouwenhofbeek), door de stelselmatige landschappelijke opwaardering door de aanplanting van perceelsrandbegroeiingen, landschapsbosjes, open ruimtes met landbouwpercelen afwgewisseld met poelen, landschapsbosjes en verruigde gras landen,… In deze optiek kan een publiek toegankelijk landschappelijk geheel gecre eerd worden met een maatschappelijke win win situatie voor Temse (opwaarderen landschap, integratie van bebouwing, recreatief medegebruik). De landbouwfunctie vormt de hoofdfunctie in deze Groene Rand.
Met betrekking tot de Groene Rand is het beleid tevens erop gericht om ontwikkelingen op deze plaatsen zodanig te sturen dat een landschappelijke verbinding tussen grote eenheden open (natuurlijke) ruimte gegarandeerd blijven. Nieuwe ontwikkelingen moe ten deze bestaande open ruimteverbindingen maximaal ondersteunen. Paden voor
@ Grontmij 162 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
zachte recreatie vormen in dit gebied een essentieel onderdeel voor de beleving van de Groene Rand.
@ Grontmij 163 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.1.3 Gewenste natuurlijke structuur
5.1.3.1 Visie en doelstellingen
De natuurlijke structuur vormt het kader voor de gewenste ruimtelijke structuur. Temse en haar laterale dorpen hebben zich immers op de hogere gronden langsheen de Schelde en de Durme ontwikkeld. De mogelijkheden die de bodem bood, heeft het grondgebruik sterk bepaald. Het ruimtelijk beleid in Temse neemt deze afhankelijkheid van de natuurlijke structuur weer op als een kader voor toekomstige ontwikkelingen.
De gewenste natuurlijke structuur is opgebouwd uit de volgende principes:
Duurzame natuurlijke houding en ontwikkeling nastreven. Dé hoofddoelstelling van de gewenste natuurlijke structuur omvat in eerste orde het omgaan met de natuur vanuit een duurzame ruimtelijke houding. Dit impliceert dat de natuurlijke structuur in Temse dient uitgebouwd en/of ondersteund te worden rekening houdend met de huidige én de toekomstige noden van natuur en mens. De ruimtebe hoefte van huidige generaties mag deze van toekomstige niet in het gedrang brengen.
Vrijwaren van de Schelde en Durmevalleien van nieuwe ontwikkelingen die de natuur waarden aantasten. Bestaande activiteiten die de natuurwaarden in dit gebied fundamenteel verstoren, worden uitgedoofd. Elke nieuwe en harde ontwikkeling in deze valleigebieden die de natuurwaarden aantasten, dienen te worden geweerd. Elke nieuwe vorm van bebou wing dient te worden geweerd in deze gebieden. Een verweving met zachte functies kan evenwel worden overwogen in deze gebieden (jagen, vissen, zachte recreatie,…).
Veilig stellen van de huidige en nieuwe natuurwaarden. De instrumenten ter bescherming van de gebieden met hoge natuurwaarden moeten adequaat en krachtig zijn. Nieuwe natuurgebieden en gebieden met (prille) ecologisch waardevolle evoluties moeten worden ontwikkeld en beschermd. Er wordt aandacht besteed aan het Stand Still principe dat zijn wettelijke basis kent in het natuurdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten. Versterken van de open natuurcorridor langsheen de Durme en de Schelde. De openheid dient maximaal ondersteund te worden. De verbinding tussen de oostelijk gelegen natuurgebieden (Oost Sive Schouselbroek) en de westelijke (Tielrodepolder, Groot en Klein Broek) dient te worden gerealiseerd op een visuele en/of een land schappelijke wijze.
Groene Rand als lokaal ecologisch verbindingsgebied De volledige noordelijke rand van de bebouwingsstructuur kan op lange termijn tot een landschappelijk en natuurlijk aaneengesloten geheel worden uitgebouwd. Door het verbinden van bestaande ecologisch waardevolle gebieden ten noorden van de neder zettingsstructuur ontstaat een uitgestrekt geheel met een sterke natuurwaarde. Dit grote geheel staat ecologisch tevens in verbinding met de natuurlijk uitgesproken vallei van Schelde en Durme. De kleinere groengebieden, droge ecologische verbindingen en de waterlopen en hun valleien ten noorden van de cuesta, en dus ten noorden van de bebouwde ruimte, kun nen immers via de Groene Rand en via de riviervallei met elkaar in verbinding worden gesteld.
Maximale uitbouw van kleine landschapselementen Er wordt minstens gestreefd naar het kwantitatief en kwalitatief behoud van de be staande oppervlakte aan kleine landschapselementen.
@ Grontmij 164 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Kleine landschapselementen fungeren als sterke ecologische verbindingen. Deze ecologische stepping stones dienen maximaal te worden beschermd, versterkt en her opgebouwd. Natuur in het stedelijk gebied en de dorpenband Groen in de gemeente onder de vorm van parken, lineaire aanplantingen (dreven, bo menrijen, hagen) en kleine groenelementen (bermen, tuinen) maken de gemeente niet alleen visueel aantrekkelijk, maar verhogen de ecologische verbinding tussen kleine eenheden. Dergelijke groene vingers in de bebouwde omgeving dienen maximaal te worden uitgebouwd.
Zoeken naar een evenwicht en optimaliseren van verweving tussen verschillende func ties De natuurfunctie mag geen gesloten ‘reservaat’ functie krijgen, die enkel aan de zijlijn beleefd kan worden. Zachte functies in verweving met de natuur die de hoofdfunctie van een gebied uitmaakt moeten mogelijk zijn.
5.1.3.2 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven
Kaart 34: Gewenste natuurlijke structuur
Natuurconcentratiegebieden ( bovenlokaal)
Natuurconcentratiegebieden vormen door hun afmetingen en door de dominante na tuurfunctie de zwaartepunten van de natuurlijke structuur. Vanwege hun natuurlijk be lang worden deze gebieden door de gemeente als bovenlokaal beschouwd. Zij zullen in de toekomst vermoedelijk deel uitmaken van het GEN of het GENO. Momenteel zijn reeds de buitendijkse gebieden langsheen de Durme opgenomen in de eerste afbake ningsfase van het VEN.
Het ontwikkelingsperspectief dat hier voorop wordt gesteld is het behoud en de verster- king van de natuurwaarden. De natuurfunctie primeert, alle andere functies zijn hieraan ondergeschikt. Via bestemming, beheer en inrichting kan in overleg met de hogere overheid een kader gecreëerd worden om de realisatie van gebieden met een hoge concentratie aan natuur te verwezenlijken.
Als natuurconcentratiegebied wordt geselecteerd: • Groot Broek; • Klein Broek; • Tielrodebroek; • Oost Sive – Schouselbroek; • Meulebroek; • Verloren Kost; • De Ballooi; • Het Kijkverdriet.
Natuurlijk gebied van lokaal belang
De natuurgebieden van lokaal belang zijn belangrijke concentraties natuur op niveau van de gemeente. Zij vormen een aanvulling op de bovenlokale natuurgebieden.
@ Grontmij 165 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Het beleid voor de natuurgebieden van lokaal belang is gericht op op het behoud en de versterking van de natuurwaarden.
Als natuurlijk gebied van lokaal belang wordt geselecteerd: • De bronbosjes van Elversele; • De kleiputten van Tielrode; • De Roomkauter; • Het Gelaagpark; • De Vuurkouter; • Fort van Steendorp.
Natuurverbindingsgebieden
Natuurverbindingen zijn essentiële schakels in de ecologische infrastructuur. In deze gebieden worden de ruimtelijke condities geschapen om een functionele ecologische verbinding tussen de natuurconcentratiegebieden en de natuurlijke gebieden mogelijk te maken.
In de natuurverbindingsgebieden is de natuurfunctie ondergeschikt aan andere func ties. Het beleid is gericht op het behoud van onbebouwde delen en op het behoud, herstel en ontwikkeling van de kleinere natuurgebieden en kleine landschapselemen ten. De natuurlijke meandering bij beken (natte sfeer) wordt maximaal toegelaten, be houden en indien mogelijk hersteld. De nodige maatregelen ter bevordering van de waterkwaliteit moeten genomen worden. Een beheersplan kan worden opgemaakt voor het uitwerken van een integraal waterbeleid. Bij natte natuurverbindingen dient te worden gestreefd naar een natuurvriendelijk oeverbeheer. De natte natuurverbindin gen kunnen de open ruimte voeden door als aders door de open ruimtegebieden te vloeien.
In deze gebieden is het beleid er ook op gericht dat het realiseren van de natuurdoel stellingen steeds moeten afgewogen worden tegenover de gewenste ontwikkelingen van de andere structuurbepalende functies.
Het beleid inzake waterlopen zal worden opgenomen in de deelbekkenbeheersplannen.
Als natuurverbindingsgebied van bovenlokaal belang is door de provincie geselecteerd: • de Barbierbeekvallei; • de vallei van de Zeeschelde; • de Durmevallei; • de bolle akkerlanden van het Land van Waas in Temse.
Als natuurverbindingsgebied van lokaal belang worden door de gemeente geselec teerd: • De Vrouwenhofbeek; • De Hollebeek; • De Vlierbeek; • De beek op de grens van Sombeke/Elversele; • De Lange Beek in Elversele stroomopwaarts van haar tweesprong (zowel langs de westelijke en oostelijke zijde van de N 41); • De Kouterbeek in Tielrode; • De Nederschrijnbeek langs de Ruisstraat; • De Steendonkstraatbeek;
@ Grontmij 166 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• De kleine Pismolenbeek; • De Groene Rand. De Groene Rand is een multifunctioneel landschappelijk geheel waarin natuur waarden worden uitgebouwd, en waarbinnen drie bewust uitgebouwde functies kunnen voorkomen (zachte recreatie, landbouw, natuur) al dan niet in combinatie met de bestaande woningen in dit gebied. De Groene Rand is een strook 500m tot 2000m t.o.v. de volledige noordelijke rand van de nederzettingsstructuur op ge meentelijk grondgebied. Het beleid is erop gericht om de Groene Rand op termijn maximaal uit te bouwen, zonder het bestaande ruimtegebruik (bijv. landbouw) te benadelen of het bestaan de cultuurlandschap grootschalig te transformeren. Het beleid is gericht om de Groene Rand op termijn op te waarderen als landschappelijk samenhangend ge heel, door middel van kleinschalige bebossingprojecten (lokale stadsrandbossen, landschapsbosjes), door het verbinden van bestaande natuurlijke en landschappe lijke gehelen (bronbosjes van Elversele, Roomakker, Vrouwenhofbeek), door de stelselmatige landschappelijke opwaardering door de aanplanting van perceels randbegroeiingen, landschapsbosjes, open ruimtes met landbouwpercelen afwge wisseld met poelen, landschapsbosjes en verruigde graslanden,… In deze optiek kan een publiek toegankelijk landschappelijk geheel gecreëerd worden met een maatschappelijke win win situatie voor Temse (opwaarderen landschap, integratie van bebouwing, recreatief medegebruik). De landbouwfunctie wvormt de hoofd functie in deze Groene Rand. De Groene Rand verbindt alle overige selecties inzake natuurlijke structuur, m.n. de natuurconcentratiegebieden ( bovenlokaal), de natuurlijke gebieden van lokaal belang, de lokale groengebieden, de kleine landschapselementen en het groen in de stedelijke omgeving. Lokale groengebieden
Binnen de gemeente Temse zijn een aantal gebieden terug te vinden, waarbij natuur niet de hoofdfunctie is, maar die een belangrijke belevingsfunctie en een aanvullende ecologische functie hebben. In deze gebieden moet een samenhang en evenwicht gezocht worden tussen de natuur en de aanwezige functies. Indien ingrepen worden ondernomen aan bestaande of nieuwe groengebieden, dient dit steeds heel bewust te gebeuren, en vanuit de principes van een heel zuinig ruimtegebruik, én waarbij de oppervlaktes die in gruik worden genomen voor andere doeleinden steeds dienen te worden gecompenseerd, bij de bestaande groenzones of elders in de gemeente.
Als lokaal groengebied worden geselecteerd: • Het Waesmeer; • Het Scheldepark; • Park Verbeeck; • Het Vlietpark; • Het openluchtsportcentrum Fernand Schuerman; • Waterpartij ‘Den Esch’ en te realiseren park op het voormalige Boelwerfterrein; • Lineaire groenstructuren in en om de stationsomgeving.
Kleine landschapselementen als ecologische “stepstones”
Naast hun functioneel aspect zijn deze KLE’s een rijke bron aan natuurlijk leven. Der gelijke ecologische infrastructuren zijn immers stapstenen geworden voor vele soorten
@ Grontmij 167 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
in de natuur. Het beleid is erop gericht om de vele kleine landschapselementen (KLE’s) in alle voorkomende gebieden in Temse te behouden, her aan te leggen en te herstel len, teneinde bij te dragen tot het verder verfijnen van de ecologische structuur van de gemeente.
Groen in de stedelijke omgeving
Groen in de gemeente is voor de beleving van een stedelijke omgeving essentieel. Daar Temse vandaag een beperkt aanbod van groenvoorzieningen kent wordt een actief beleid naar groenvoorzieningen gevoerd. De gemeente zal de nodige aandacht verlenen om bij elke nieuwbouwproject of belangrijke verbouwing, de nodige groen voorzieningen te voorzien.
@ Grontmij 168 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.1.4 Gewenste agrarische structuur
5.1.4.1 Visie en doelstellingen
De visie voor de gewenste agrarische structuur wordt opgebouwd via een aantal ruim telijke principes. Vanuit de bestaande ruimtelijke structuur en vanuit deze principes worden ontwikkelingsperspectieven opgesteld die gekoppeld worden aan verschillende landbouwgebieden in Temse. Deze vooropgestelde ontwikkelingsperspectieven dienen de gewenste agrarische structuur in Temse te vormen. Om die gewenste structuur ook daadwerkelijk te realiseren zullen uiteindelijk mogelijke maatregelen worden aangege ven.
De gewenste agrarische structuur is opgebouwd uit de volgende principes:
Duurzame agrarische houding en ontwikkeling nastreven. Dé hoofddoelstelling van de gewenste agrarische structuur omvat in eerste orde het omgaan met de landbouw vanuit een duurzame ruimtelijke houding. Dit impliceert dat de agrarische structuur in Temse dient uitgebouwd en/of ondersteund te worden reke ning houdend met de huidige én de toekomstige noden van de landbouw en de mens.
Landbouw als ‘beheerder’ van de open ruimte De sector is de belangrijkste speler in het behoud en het beheer van de open ruimte. Om de agrarisch structuur te versterken en om de landschappelijke waarde van de open ruimte te behouden en te versterken moet de grondgebonden landbouw ruimtelijk worden ondersteund. Bovendien fungeren deze open ruimten als een ruimtelijke buffer tegen verstedelijking.
Verruiming van het landbouwbeleid Landbouw is de grootste ruimtegebruiker. Schaalvergroting, intensivering, de groeien de loskoppeling van de landbouw van het fysisch systeem, de verhoogde verstedelij kingsdruk en de inbreng van andere activiteiten in dit gebied leiden tot steeds meer conflicten. In plaats van strikte en beperkende maatregelen op te leggen, die de leef baarheid van de landbouw in het gedrang kunnen brengen, dient te worden geopteerd voor een verruiming ten behoeve van de landbouw in de specifieke landbouwgebieden. Het verruimen van het beleid biedt meer perspectieven voor een duurzame landbouw. Een dergelijke verruiming betekent dat zich ontwikkelende nevenfuncties zoals platte landstoerisme, hoevetoerisme, verwerking en verkoop van eigen producten, bioland bouw, natuur en landschapsbeheer, kunnen gestimuleerd worden in deze gebieden. Hiervoor kunnen ruimtelijke en sociaal economische condities worden geschapen.
Aanduiden van verschillende landbouwzones Verschillende landbouwgebieden kunnen worden aangeduid waarin de landbouw in een sterke of in een mindere mate de spelregels zal bepalen. Zo kunnen er voor de landbouw potentiële gebieden worden onderscheiden. In de voor de landbouw potentië le gebieden kan een prioritaire functionele uitbouw van agrarische activiteiten voorop staan. In deze gebieden dient het behoud, het vrijwaren en de versterking van be staande en van nieuwe agrarische activiteiten voorop te staan. De landbouw vormt hier de hoofdactiviteit. Een versnippering van de agrarische structuur dient in deze gebieden te worden tegengegaan. Daarnaast kunnen gebieden waar landbouw sterk verweven is met andere functies worden aangeduid (natuur, recreatie). Tevens kan deze differentiatie bepaalde zones aanduiden waar landbouw ondergeschikt is aan andere functies of waar landbouw niet verder wordt gestimuleerd.
Eenduidig landelijk wonen beleid De aanwezige bebouwing binnen dit samenhangende landbouwlandschap dient te getuigen van landschappelijke integratie. Naar de toekomst toe dient de kwalitatieve
@ Grontmij 169 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
architectuur en de inkleding in de omgeving als primerend voor deze ruimte te gelden. Het landelijk wonen beleid dient een kader te vormen voor de bestaande zone eigen woningen, gelegen in de landelijke woonlinten én de zonevreemde woningen. In het landbouwgebied worden nieuwe woningen niet gestimuleerd. De bestaande linten met een juridische voorraad aan bouwzone kunnen worden ingevuld, mits een kwalitatieve landschappelijke integratie en indien het de landbouwstructuur niet bijkomend versnip pert. Deze landelijke linten dienen als een soort van ‘landelijke straatdorpen’ te worden uitgebouwd, gericht op de voorliggende weg en met een open karakter. Dit landelijk wonen beleid wordt verder uitgewerkt bij de nederzettingsstructuur.
Optimaliseren van de communicatie naar de sector Informeren en sensibiliseren van landbouwers voor het sluiten van milieubeheersover eenkomsten, deelname aan erfbeplantingsacties, trage wegen,…
Landbouw als hoofdfunctie binnen de Groene Rand De landbouwfunctie blijft de hoofdrol vervullen binnen het concept van deze Groene Rand.
5.1.4.2 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven
Kaart 35: Gewenste agrarische structuur
Conform het RSV wordt voorzien in een differentiatie van de agrarische bebouwings mogelijkheden.
Gemengde landbouw (zone ten noorden van de dorpenband)
Algemeen De gebieden voor gemengde landbouw worden gekenmerkt door een grote verscheiden heid aan agrarisch grondgebruik. Het beleid in dit gebied is gericht op het bestendigen van het agrarisch grondgebruik en het open houden van het landschap. De landbouw kan hierbij optreden als beheerder van het landschap. In de zones voor gemengde landbouw is zowel grondgebonden 48 als niet grondgebonden landbouw mogelijk.
Nieuwe agrarische activiteiten in nevenberoep worden niet meer aanvaard. Deze activitei ten dienen zich te organiseren in bestaande bedrijfszetels.
De integratie van landbouwbedrijven in het landschap kan aangemoedigd worden via erfbeplantingsacties en acties rond het onderhoud van KLE’s, waaronder veedrinkpoe len. Voor de vestiging van nieuwe bedrijven wordt beoogd dat de bedrijfsgebouwen (schu ren, woning, stallingen,…) in of aansluitend met kernen of woonlinten worden gesitu
48 Grondgebonden agrarische bedrijven : een grondgebonden agrarisch bedrijf is een agrarisch bedrijf dat zijn landbouwproductie (plantaardig/dierlijk) geheel of gedeeltelijk voortbrengt via eigen uitbating van landbouwgronden. Bedrijven die een grondloze en grondgebonden bedrijfstak combineren, behoren eveneens tot de categorie van grondgebonden bedrijven. Grondloos agrarisch bedrijf : een grondloos agrarisch bedrijf is een agrarisch bedrijf dat zijn landbouwproducten (plantaardig/dierlijk) uitsluitend in bedrijfsgebouwen voortbrengt. Deze bedrijven hebben slechts behoefte aan een bouwplaats voor de oprichting van hun bedrijf. Grondloze bedrijven met een beperkte grondgebonden activiteit zijn eveneens grondloze bedrijven.
@ Grontmij 170 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
eerd. De bedrijfswoningen worden hiertoe zo veel mogelijk binnen de bestaande ker nen of linten georganiseerd.
Grondgebonden landbouw De grondgebonden landbouw kan in de volledige zone georganiseerd worden. De bestaande niet grondgebonden landbouwbedrijven kunnen uitbreiden. Met landbouw als hoofd of nevenbestemming kan in de zone voor gemengde land bouw, deze landbouwfunctie worden verruimd met nevenbestemmingen, zoals platte landstoerisme, hoevetoerisme, verwerking en verkoop van eigen producten, natuur en landschapsbeheer.
In de Groene Rand kan de landbouwfunctie in de bestaande landbouwzetels tot neven bestemming worden herleid en kunnen de volgende functies als hoofdfunctie voorkomen:: • laagdynamisch plattelandsactiviteiten op beperkte schaal, zoals plattelandstoerisme, hoevetoerisme, verwerking en verkoop van eigen producten, centrum voor natuur en landschapsbeheer of natuureducatie. De inbreng van alle mogelijke functies dient laagdynamisch van aard te zijn. Andere functies kunnen worden onderzocht bij de opmaak van de gemeentelijke visie (masterplan) op de Groene Rand en bij de op maak van RUP’s, • én indien ze landschappelijk worden ingepast en de nodige maatregelen worden voorzien voor het vermijden van hinder, • én indien het mobiliteitsprofiel laagdynamisch blijft; • en indien bijkomend naast de landschappelijke inkleding van de site een ruime zone landschappelijk wordt ingericht volgens de principes van de Groene Rand én die publiek toegankelijk gesteld wordt.
Niet grondgebonden landbouw De inplanting van beperkte en kleinschalige niet grondgebonden agrarische bedrijvig heid is mogelijk. De inplanting van nieuwe en grootschalige vestigingen van niet grondgebonden land bouw, is in Temse niet mogelijk, tenzij in de Groene Rand.
In de Groene Rand kan de inplanting van nieuwe en grootschalige vestigingen van niet grondgebonden landbouw worden overwogen indien: • deze in de onmiddellijke omgeving van bedrijventerreinen of kernen gelegen zijn, • én indien ze landschappelijk worden ingepast en de nodige maatregelen worden voorzien voor het vermijden van hinder, • en indien bijkomend naast de landschappelijke inkleding van de site een zone wordt bebost en publiek toegankelijk gesteld, die minstens even groot is als de zone voor de bedrijfsoppervlakte. Of indien minstens eenzelfde oppervlakte van landschapsopbouw of natuurontwikkeling wordt voorzien.
Biologische landbouw In zones voor gemengde landbouw kunnen op elke plaats grondgebonden en niet grondgebonden vestigingen worden opgericht en uitgebaat in functie van biologische landbouw in hoofdberoep.
Beheerslandbouw (vallei van Durme en Schelde)
In het valleigebied langsheen Schelde en Durme is enkel kleinschalige grondgebonden landbouw mogelijk, indien deze landbouw verweefbaar is met de vooropgestelde na
@ Grontmij 171 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
tuurontwikkeling. De landbouw dient hier rekening te houden met de beperkingen die in het kader van de natuurontwikkeling aan de bedrijfsvoering worden gesteld (bemes ting, mestafzet, extensivering van de productie, vernatting van de percelen, …). De landbouw in deze zone wordt beschouwd als overgang naar een volwaardig natuurbe heer. In deze gebieden komen geen bestaande bedrijfszetels voor. Nieuwe zetels zijn uitgesloten. In deze gebieden heerst een absoluut bouwverbod, met uitzondering van de constructies die ten behoeve van het natuurbehoud worden aangewend. Akkerlan den en teelten kunnen niet voorkomen in deze gebieden.
Valleigebonden landbouw (Tielrodepolder)
De Tielrodepolder is eveneens in het valleigebied van de Schelde gesitueerd, maar mo menteel nog sterk in gebruik als landbouwgebied.
In de Tielrodepolder wordt gestreefd naar een verweving van landbouw met natuur en landschap. Via beheersovereenkomsten moet gestreefd worden naar maximale verwe ving met natuur. Op lange termijn kan ook voor dit gebied naar een meer natuurlijke func tie worden gestreefd.
@ Grontmij 172 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.1.5 Mogelijke acties binnen de gewenste open ruimte structuur
5.1.5.1 Mogelijke acties voor de gemeente Temse
Onderstaand worden een aantal mogelijke acties weergegeven die de gemeente kan uitvoeren in kader van de gewenste deelstructuur. Voor het bepalen van het te voeren ruimtelijk beleid in een bepaald gebied moet het beleid vanuit elke deelstructuur be schouwd worden.
Naast onderstaande bepalingen kan de gemeente Temse steeds acties uitwerken die aansluiten bij het vooropgestelde ruimtelijke beleid binnen de open ruimtestructuur.
Landschap
De gemeente kan landschapsontwerpen uitwerken voor de selecties van de gewenste landschappelijke structuur. In het kader van deze landschapsontwerpen kan worden beslist over de noodzaak en de mogelijkheden van een ruimtelijk uitvoeringsplan voor bepaalde gebieden binnen bepaald selecties.
De gemeente kan stedenbouwkundige verordeningen opmaken voor het gehele grond gebied, ter realisatie van de gewenste landschappelijke structuur, zoals onder meer verordeningen m.b.t. het behoud en het onderhoud van kleine landschapselementen, het kappen van bomen, het regelen van publiciteit in en buiten de kernen.
De gemeente kan een geïntegreerde visie en structuurschets opmaken voor de Groene Rand, en hieraan een of meerdere RUP’s koppelen ter realisatie.
Natuur
De gemeente kan voor de natuurlijke gebieden van lokaal belang RUP’s opmaken waardoor bestemming, beheer en inrichting de bestaande natuurwaarden versterken en juridisch verankeren. Indien de hogere overheid geen actie onderneemt en in nauw overleg met deze overheid kan de gemeente initiatief nemen met betrekking tot (delen van) de natuurconcentratiegebieden.
De gemeente kan stedenbouwkundige verordeningen opmaken voor het gehele grond gebied, ter realisatie van de gewenste natuurlijke structuur, zoals onder meer verorde ningen m.b.t. het behoud en het onderhoud van kleine landschapselementen, het kap pen van bomen.
De gemeente kan een RUP (of meerdere RUP’s) opmaken voor de (her)bestemming, de inrichting en het beheer van de Groene Rand .
De gemeente kan RUP’s opmaken voor de (her)bestemming, de inrichting en het be heer van de lokale groengebieden.
De gemeente kan beheersovereenkomsten opmaken voor de onverharde zones langs de natuurverbindingsgebieden van lokaal niveau. Dit kan gekaderd worden in een algemeen bekenbeheersplan, dat ruimtelijke condities dient te creëren voor beekbe heer en herstel.
De gemeente kan een inventaris opmaken van de kleine landschapselementen op het grondgebied van de gemeente. Aan de hand van de inventarisatie zal een plan worden opgesteld om de ecologische infrastructuur te beschermen en verder uit te bouwen.
@ Grontmij 173 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Hiervoor zullen zowel een stimulerend beleid als een actief aankoopbeleid worden gevoerd. De gemeente kan omtrent de KLE’s ook beheersovereenkomsten afsluiten met de eigenaars.
De gemeente kan het initiatief nemen om acties uit te voeren in het kader van de (goedgekeurde) deelbekkenbeheersplannen.
Landbouw
De gemeente zal de landbouwsector bij alle projecten in de open ruimte als vaste part ner betrekken.
De gemeente kan stedenbouwkundige verordeningen opmaken voor het gehele grond gebied, ter realisatie van de gewenste agrarische structuur, zoals onder meer verorde ningen m.b.t. de verruiming van de landbouw, het vastleggen van maximale logies en oppervlaktes m.b.t. hoevetoerisme, het vergunningsplichtig maken van bepaalde func tiewijzigingen.
De gemeente kan meewerken met de hogere overheid om de landbouwers te sensibili seren voor het sluiten van milieubeheersovereenkomsten, deelname aan erfbeplan tingsacties, en acties rond het behoud en onderhoud van KLE’s, zoals veedrinkpoe len,…
De gemeente kan het draagvlak vergroten bij de agrarische sector, onder meer door ze actief te betrekken bij de opmaak van de RUP’s.
De gemeente kan initiatieven ondernemen die een kader scheppen voor een verbrede landbouw. Hierbij kan het gaan om marktgerichte verbreding van landbouwactiviteiten evenals om maatschappelijke taken.
De gemeente kan een RUP (of meerdere RUP’s) opmaken voor de (her)bestemming, de inrichting en het beheer van de Groene Rand .
@ Grontmij 174 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.2 Gewenste nederzettingsstructuur
5.2.1 Visie
Algemeen
Temse is in het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen geselecteerd als kleinstedelijk ge bied op provinciaal niveau. Deze rol heeft gevolgen voor de omvang en de aard van de ruimtelijke ontwikkelingen in Temse. De gemeente heeft een taakstelling om bijkomen de ruimte voor woningen en bedrijven uit te bouwen, meer dan voor de lokale behoefte alleen.
De ontwikkeling van Temse zal aldus bepaald worden door het onderscheid tussen dit stedelijk gebied en het buitengebied. Het stedelijk gebied biedt plaats voor de verster king en de ontwikkeling van stedelijke activiteiten. De aandacht gaat in het buitenge bied vooral uit naar een blijvend functioneren van wonen en werken in de kernen, van de landbouw alsook van de natuur en recreatie. In het buitengebied wordt aldus een iets terughoudender beleid gevoerd ten aanzien van bijkomende ruimte voor woning bouw en economische activiteiten.
De kern van Temse heeft een (historische) stedelijke structuur en potenties om een stedelijk aanbodbeleid te voeren. Het ruimtelijk beleid voor de kleinstedelijke gebieden op provinciaal niveau is erop gericht de bestaande stedelijke morfologische structuur en het stedelijk functioneren terug voldoende economische, sociale en ruimtelijke draag kracht te geven. Dit is slechts mogelijk door enerzijds een doorgedreven kernverster kend beleid met alle prioriteit naar inbreiding en het valoriseren van de bestaande ste delijke potenties (bestaande natuurelementen, het historisch karakter, de sterke stede lijke voorzieningen , ...) en anderzijds door een complementair beleid in de aangren zende goed uitgeruste kernen van het buitengebied. Veel aandacht moet gaan naar de kwalitatieve verbetering van het woningpatrimonium, de stedelijke voorzieningen en de stedelijke economische structuur veeleer dan naar een ruimtelijke ontwikkeling met alleen een kwantitatieve uitbreiding die opnieuw de stedelijke kern beconcurreert. 49
De gemeente Temse dient zich te profileren als een aantrekkelijke woonomgeving bij uitstek. Daartoe zijn voldoende troeven en beleidselementen voorhanden.
Het gros van nieuwe activiteiten zal zich binnen het stedelijk gebied moeten concentre ren. Vanuit het woonbeleid zal concreet aandacht moeten geschonken worden aan het versterken van de kern in dit gebied.
Belangrijk is de schaal van verdichting die een kernversterkend beleid met zich mee brengt. De stedelijke kern van Temse wordt gekenmerkt door enerzijds een sterk verdicht (historisch) centrumgebied en een open residentieel gebied (Hollebeek) met een heel lage dichtheid. De kernversterking zal dus enerzijds een meer kwalitatieve ‘verluchting’ met oog voor de leefbaarheid in het verdichte gebied inhouden én een meer inbreidingsgericht beleid in het open gedeelte. Dit neemt echter niet weg dat een inbreidingsproject kan gerealiseerd worden in een reeds verdichte omgeving en dat geopteerd kan worden om bepaalde delen hun lage dichtheid te laten behouden i.p.v. deze te gaan verdichten. Naar schaalniveau dient er dus steeds over gewaakt te wor den dat er een evenwicht wordt gevonden tussen de bestaande kleinschaligheid en een stedelijke densiteit.
49 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, p 338
@ Grontmij 175 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Voor het buitengebied dient omzichtig te worden omgegaan met het aansnijden van nieuwe gebieden. Het aanbod aan toekomstige gebieden moet hier vrijgesteld worden. De kernversterkingen van dit buitengebied dienen rekening te houden met de draag kracht van de omgeving en met het karakter van de kernen en hun omgeving.
Visie op het stedelijk gebied (suggestie naar de hogere overheid)
Delen van Temse worden door het Vlaams Gewest aangeduid als kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau. De afbakening van dit kleinstedelijk gebied wordt uitgevoerd door de provincie. De visie die hier wordt uiteengezet wordt als een suggestie aan de provinciale overheid overgemaakt.
Binnen het voorgestelde stedelijk gebied worden acht grote delen onderscheiden. Het betreft het stedelijk historisch centrumgebied van Temse, de Noord Temsese woonwijk Sompershoek, de residentiële suburbane woonlob van Hollebeek, de Doornwijk en de ‘wooncuesta ’ met daarin de deelgebieden van de Heilig Hartwijk, het Waesmeer, Cau werburg en de in ontwikkeling zijnde terreinen op de voormalige Boelwerf (de Zaat). Het stedelijk gebied kan verder ontwikkeld worden door deze grote deelzones met elkaar te verbinden. Elk van deze deelzones heeft een eigen intrinsieke waarde én potenties, dit zowel door hun ligging, door hun functie, hun vormgeving, woningtypolo gie, identiteit en karakter. De som van al deze gebieden is veel meer dan het geheel van de aparte, geïsoleerde delen. Het realiseren van morfologische, functionele en psychologische verbindingen tussen deze op zich staande deelgebieden, dient voorop te staan in het stedelijk gebiedbeleid.
Deze verbindingen kunnen o.a. gerealiseerd worden door het versterken van de functi- onele inkomlanen . Deze inkomlanen kunnen, naast commerciële functies, ook verdich te woonfuncties dragen (gestapelde woonvormen). Verbindingen kunnen ook tot stand komen door bepaalde delen te ‘ ontdichten ’, zodanig dat er doorkijkmogelijkheden ont staan op andere stadsdelen. Verbindingen kunnen ook gestimuleerd worden door ruimtelijk gescheiden delen zoals de Doornwijk en Hollebeek morfologisch sterker te verbinden met het stedelijk centrum. Dit kan in samenhang zijn met een leefbare door gang van de N16 doorheen het centrum.
Het stedelijk historisch centrumgebied vormt het stedelijk hart. Rondom dit hart neste len zich groene residentiële woonomgevingen, elk met een eigen dichtheid en een eigen karakter. De functionele inkomlanen vormen de centrale verbinding en de hoofd ontsluiting tussen deze deelgebieden.
In het historisch centrumgebied wordt een kernversterking nagestreefd. Dit houdt in dat er o.a. bijkomende voorzieningen in het centrum kunnen worden geconcentreerd. Kleinschalige groenvoorzieningen kunnen indien mogelijk worden ontwikkeld. De mogelijkheid kan onderzocht worden om bestaande ruime groene binnengebieden in sterk verdicht gebied van Temse open te maken en de rol van een stedelijke park of groene long op zich te nemen. Op bepaalde plaatsen kunnen kwalitatieve verdich tingsprojecten gerealiseerd worden. Op andere plaatsen dient er, indien mogelijk, ontdicht te worden.
Hollebeek vormt het centrum van de nieuwe ontwikkelingen en uitbreidingen. Nieuwe woonuitbreidingen worden hier geconcentreerd. Dit dient gepaard te gaan met een grondige kernversterking en een stedenbouwkundige verdichting in bepaalde delen van Hollebeek. De stationsomgeving heeft veel potenties en dient derhalve als een strate gisch projectgebied te worden aanzien. De stationsomgeving kan ook aanzien worden als een sleutelelement tussen het historisch centrumgebied en Hollebeek. @ Grontmij 176 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
De westelijke delen in dit stedelijk gebied, nl. het Waesmeer en de Zaat, dienen even eens gestimuleerd te worden als resp. een recreatieve woonzone en een verdichte, hoogwaardige woonzone met een recreatief karakter. Het meest westelijk gedeelte van de voormalige Boelwerf dat als lokaal bedrijventerrein is ingericht, blijft als bedrijventer rein fungeren.
De Doornwijk kan aanzien worden als een scharnierzone tussen TTS, de spoorweg en de woonstad. Dit gebied kan als een baken (aankondiging) fungeren van het stedelijk gebied Temse. Het vormt een scharnierzone tussen de autonome bedrijvenzone beho rend tot het stedelijk gebied Sint Niklaas en het stedelijk gebied Temse. In hoofdzaak zal deze plaats als woonzone worden ingericht. Een bijkomende optie kan zijn dat een overgangsstrook aan de zijde van de N16 (als baken en buffer) wordt gecreëerd, inge vuld met kleinschalige dienstenfuncties. De strategische invulling van dit gebied voor andere functies dan die van wonen zal echter volledig afhankelijk zijn van de toekom stige inrichting van de N16, en dus van de ontsluiting van dit gebied op deze weg.
Visie op het buitengebied
Het buitengebied van de gemeente Temse omvat de aaneengeschakelde dorpenband met de kernen van Tielrode, Elversele en Steendorp. Tot dit buitengebied behoren ook de straatdorpen, de landelijke woonlinten en de zonevreemde woningen. De kernen Elversele Sombeke, Tielrode, Steendorp en Velle zijn in het PRS geselec teerd als woonkern. De woonkernen in het buitengebied staan in voor het opvangen en bundelen van de eigen woonbehoeften. Enkel in deze woonkernen kan bijkomende ruimte voorzien worden om bijkomende woningen, lokale diensten en kleinhandel in het buitengebied op te vangen. Er kan derhalve geen uitbreiding van de dorpenband in de breedte gebeuren, dit zowel naar de vallei toe of naar de hoger gelegen landbouwgron den (Groene Rand). De kernen dienen versterkt te worden. Hierbij moet er gestreefd worden naar een multi functionele ontwikkeling, verweving van functies en een gedifferentieerde woningvoor raad. Het kleinschalig karakter van de kernen dient behouden te blijven. In de kernen dienen kwalitatieve verdichtingsprojecten met oog voor de omgeving gestimuleerd worden. Het landelijk en karakteristiek Schelde- en Durme-oevergevoel dient echter behouden te blijven. Op bepaalde plaatsen kan ‘ontdicht’ worden om bepaalde doorkijken naar de Durme of Scheldevallei te creëren. Er dient voldoende aandacht te gaan naar ruime groenvoorzieningen in deze kernen. De herbestemming van (toekomstig) leegstaande bedrijfsgebouwen in functie van woonprojecten is mogelijk in het buitengebied, doch enkel indien bedrijfsgebouwen door hun ligging, hun voorkomen en opbouw toelaten om een kwalitatief woonproject te dragen. De ruimtelijke draagkracht van de omgeving mag geenszins overschreden worden. Enkel bestaande kerngebonden bedrijvigheid en commerciële activiteiten kunnen wor den aanvaard. In de woonkernen kan geen nieuwe ruimte voor bedrijvigheid worden voorzien. De bestaande sites i.f.v. steenbakkerijen kunnen zich blijven ontwikkelen of kunnen specifiek worden herbestemd tot lokaal bedrijventerrein (Tielrode) of tot geïntegreerd woonproject met lokale voorzieningen (diensten en cultuuvoorzieningen).
@ Grontmij 177 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
De linten en straatdorpen dienen hun huidige structuur te behouden. Hiertoe is voor namelijk open bebouwing aangewezen in een architectuur die de harmonie met het natuurlijke buitengebied opzoekt. In de linten van het buitengebied moeten zoveel mogelijk vrije doorzichten bewaard blijven. De bestaande juridische voorraad kan hier evenwel worden opgevuld, zonder dat er verdicht wordt of dat er appartementsgebou wen worden opgericht.
5.2.2 Doelstellingen
Profileren van het stedelijk gebied Temse als een uitgesproken en hoogwaardige woonomgeving tussen sterk verstedelijkte gebieden, met de Scheldevallei, Groene Rand en de pittoreske kernen als aantrekkingpool Het stedelijk gebied Temse heeft een woonrol bij uitstek tussen Gent, Antwerpen, Brussel en Sint Niklaas. Temse heeft duidelijke potenties om een bijkomende taakstel ling op te nemen en om een externe druk op te vangen. Enerzijds dient hiertoe een duidelijk beeld en profiel gecreëerd te worden dat in Temse een woonstek voor elke klasse te vinden is. Anderzijds dient een sturend beleid ge voerd te worden waarbij aanbod, sociale vermenging en leefbaarheid kernwoorden zijn. Behouden en versterken van de karakteristieke dorpskernen als centra voor activiteiten in het buitengebied Het ruimtelijk beleid dient gericht te zijn op de versterking van de kernen van Tielrode, Elversele en Steendorp met inbreiding op maat van hun kern in functie van de lokale behoeften. Beperkte inbreiding, randafwerking en opvulling van de linten, aansluitend met de kern, zijn acties gericht op het behoud en de versterking van de open ruimte functies. Daarnaast dient er plaats te zijn voor gefaseerde en nieuwe impulsen, om de afbrokke ling van het sociaal weefsel in deze kleine kernen tegen te gaan en hen een voldoende draagvlak te bezorgen. Het karakteristiek historisch voorkomen dient te worden ver sterkt én de sprong dient te worden gemaakt om deze ruimtelijk te verbinden met ei gentijdse architectuur d.m.v. een doordacht gemeentelijk integratiebeleid . Onderscheid tussen het stedelijk gebied en het buitengebied De ontwikkeling van Temse zal aldus bepaald worden door het onderscheid tussen dit stedelijk gebied en het buitengebied. Het stedelijk gebied biedt plaats voor de verster king en de ontwikkeling van stedelijke activiteiten. De aandacht gaat in het buitenge bied vooral uit naar een blijvend functioneren van wonen en werken in de kernen, van de landbouw alsook van de natuur en recreatie. Dit onderscheid dient ook gevoelsma tig nadrukkelijk ervaren te worden, door bijvoorbeeld het evolueren van een stedelijke vormgeving naar een landelijke nederzettingsstructuur, door bijvoorbeeld zichten op open ruimte, door een andere architectuur (stedelijk gebied versus buitengebied,… ). Stedelijke ruimte én dorpenband landschappelijk ingebed tussen natuurlijke vallei en Groene Rand: unieke en hoogwaardige leefomgeving Door het landschappelijk uitbouwen van een Groene Rand wordt én het stedelijk ge bied Temse én de dorpenband omarmd door enerzijds een noordelijke landschappelij ke multifunctionele strook en anderzijds door in het zuiden een uitgesproken natuurlijke riviervallei met waterfront, wat de Temsese nederzettingsstructuur uniek zal maken en de levenskwaliteit op elke plaats zal versterken. Stimuleren van een zuinig ruimtegebruik Het ruimtelijk beleid stimuleert een zuinig ruimtegebruik door renovatie van bestaande woningen. Bestaande gebouwen die door de tijd een functie hebben opgenomen (be drijfsgebouwen, steenbakkerijen, kastelen, loodsen, …) kunnen op creatieve wijze bijdragen tot de herbestemming tot woningen of tot panden waarin onder meer kan @ Grontmij 178 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
worden gewoond (condominiums, cultuurcentra met woningen, ateliers, betaalbare huisvestingen,…), op voorwaarde dat de ruimtelijke draagkracht niet wordt overschre den. Voorzien in een kwalitatief en kwantitatief woningaanbod Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen stelt een trendbreuk voorop om het wonen te concentreren in de stedelijke gebieden. Om die trendbreuk daadwerkelijk te realiseren is een sturend aanbodbeleid nodig. Dit beleid omvat kwantitatieve en kwalitatieve as pecten. Kwantitatief dient de voorraad op peil gehouden te worden. Met andere woorden, er dienen voldoende vrije kavels en woningen op de woningmarkt gebracht te worden door een sturende overheid. De kwaliteit van de woningen en de woonomgeving, de bereikbaarheid en de verkeers leefbaarheid ervan, de nabijheid van stedelijke functies, de functieverwevingen zijn belangrijke aspecten voor de leefbaarheid van kernen. Begeleiden van gecontroleerde woonuitbreiding in ruimtelijk afgewogen gebieden Het opvullen van onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen en het afwerken van goedgekeurde en bijna volledig gerealiseerde verkavelingen wordt aangespoord via de heffing van een gemeentebelasting. De overheid kan ook stimulerende maatregelen nemen voor renovatie en sanering van de woonkernen. Voor het aansnijden van nieuwe woongebieden hebben binnengebieden een zekere voorrang om te worden ontwikkeld, tenzij daar waar ze om ruimtelijke, sociale of om andere redenen minder geschikt zijn voor ontwikkeling. Voor de woonuitbreidingsgebieden is de ruimtelijke context het vertrekpunt om te bepa len welke het meest geschikt zijn voor ontwikkeling. De voorkeur gaat uit naar locaties die stroken met een versterking in de lengte van de woonkernen op de cuesta. Nastreven van verschillende en nieuwe woonvormen Bij het aansnijden van nieuwe woongebieden en bij het renoveren of herbestemmen van bestaande sites dient steeds een sociale vermenging bij de (toekomstige) bewo ners nagestreefd te worden. Dit kan o.a. gebeuren door verschillende woningtypes aan te bieden in combinatie met een vermenging van (sociale) huur en koopwoningen en projecten voor middengroepen. Niet alleen de gezinsverdunning en de veroudering vragen een aangepaste woning voorraad. Aspecten zoals ligging t.o.v. het centrum, voorzieningen en openbaar ver voer zullen aan belang winnen. De vraag naar nieuwe woningtypologieën en aange paste kwalitatieve woningen zal steeds groter worden. De behoefte aan goed gelokali seerde en kleinere maar comfortabele woningen zal ook in Temse toenemen. Alternatieve woonvormen als kangoeroewonen of wonen i.f.v. mantelzorg kunnen wor den onderzocht 50 . Bij elk kernversterkend, nieuw woningproject dient de mogelijkheid onderzocht te wor den voor kwalitatieve private en/of openbare buitenruimte. De private buitenruimte kan tuinen inhouden, maar ook terrassen, beplante daken, en nieuwe vormen van buiten ruimte. Naar publieke ruimte dient bij elk nieuw woningproject ook te allen tijde ge streefd te worden naar een goede organisatie van deze publieke ruimte en naar een voldoende aantal groene ruimte/ speelruimte.
Stimuleren van renovatie en innovatie De renovatie uit zich door het renoveren van de verouderde buurten, het saneren van
50 Kangoeroewonen = gezinnen die hun (twee)woonst delen met hun ouders, zij het elk in een apart woon gedeelte, met onderlinge afspraken over hulpverlening en ondersteuning. Mantelzorg = thuiszorg bij thuiswonende hulpbehoevenden.
@ Grontmij 179 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
de dense delen van de kern, het verluchten (opwaarderen) van de publieke ruimte en het verder organiseren van de verkeerscirculatie, zodat veilige woonstraten worden gecreëerd. De creatie van groenvoorzieningen en parken maakt inherent deel uit van de renovatie. De innovatie uit zich door het strategisch invullen van de braakliggende terreinen of de vrijgekomen terreinen door sanering van oude woningen of verlaten bedrijfspanden. Enerzijds wordt hier woningbouw bedoeld die door zijn verschijningsvorm en inpassing in het weefsel een structurerende invloed heeft in de morfologische opbouw van de kern. Anderzijds worden hier voorzieningenprojecten bedoeld die de beleefbaarheid van de het centrum verbeteren (zowel op lokaal niveau als op bovenlokaal niveau), bijv. hotels, cultureel centrum, toeristisch infopunt, winkelgalerij, Bij de inplanting van derge lijke projecten dient rekening gehouden te worden met de bereikbaarheid (fysische en psychische), de invloed op de buurt én het structurerend karakter voor het centrum. Innovatieprojecten aan de rand van het historisch centrum (de binnenstad), hebben tevens als doel de herkenbaarheid van de stad te verhogen. Bestrijden van de leegstand Vanuit het actief aanbodbeleid dat de overheid uitvoert, dient de leegstand van gebou wen zo beperkt mogelijk gehouden te worden. De effectieve leegstand dient te worden aangepakt. Hiervoor kunnen bepaalde acties doorgevoerd worden (bijvoorbeeld leeg standsheffing, oprichten huisvestingsdienst, …). Aanhouden en waar mogelijk versterken van de huidige sociale koers Een niet onbelangrijk deel van de bevolking zal vragende partij zijn op de sociale koop en huurmarkt. Temse heeft de voorbije jaren duidelijke inspanningen geleverd op het vlak van sociale woningbouw. Door de verdere profilering van Temse als uitgesproken woongebied, met een ruim aanbod aan woonvormen, dient deze trend minimaal op hetzelfde niveau te blijven. De gemeente stelt een aandeel van 10% sociale woning bouw voorop bij ontwikkelingen vanaf 50 woongelegenheden.
5.2.3 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven
De bovenstaande visie en doelstellingen vormen de krachtlijnen voor de gewenste nederzettingsstructuur in Temse. Om deze gewenste nederzettingsstructuur daadwer kelijk uit te bouwen worden verschillende elementen geselecteerd. Deze elementen, deze delen van Temse worden als beleidscategorieën aanzien. Aan elke beleidscate gorie wordt een ontwikkelingsperspectief en een beleid gekoppeld, die finaal vertaald worden in acties en maatregelen die op korte, en lange termijn de gewenste nederzet tingsstructuur zullen bepalen.
5.2.3.1 Algemeen
De woningprogrammatie voor na de planperiode (na 1 1 2007) dient te worden afge wogen t.o.v. de dan geldende woonbehoeft. De woningprogrammatie voor na de plan periode (na 1 1 2007) zal eveneens dienen getoetst te worden aan de binnen dan gel dende beleidskaders (RSV/PRS) en/of taakstellingen voor latere planperiodes.
De volgende beleidscategorieën in de gewenste nederzettingsstructuur worden onder scheiden:
@ Grontmij 180 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Kaart 36: Gewenste nederzettingsstructuur
Kaart 37: Woningprogrammatie
Het stedelijk gebied 51 met: • Het stedelijk historisch centrumgebied als centrum van het stedelijk gebied; • De stedelijke woonomgevingen met een variatie in dichtheid, karakter en ligging t.o.v. het historisch centrumgebied. Het betreft hier de Noord Temsese woonwijk Sompershoek, de residentiële suburbane woonlob van Hollebeek, de Doornwijk, de Heilig Hartwijk, het Waesmeer en de Zaat. • De vaak verdichte en functionele inkomlanen, die tot diep in het historisch cen trumgebied binnendringen, die een verbindende functie hebben en waar wonen in verschillende vormen voorkomt, vaak in vermenging met andere functies. Deze ‘inkomlanen’ zijn heel beeldbepalend, geven toegang en verbinden de verschillen de woonomgevingen. Concreet gaat het om: de Hoogkamerstraat; de Oeverstraat-Kasteelstraat; de Kasteelstraat/Sint-Jorisstraat; de Schoolstraat-P.Boelstraat-Kouterstraat-A.Wauterstraat; de Cauwerburg; de N16 op het grondgebied van Temse met de Scheldebrug; de Vrijheidstraat (gedeelte) - N419 (Krijgsbaan). • De stationsomgeving met het waterfront , die de verschillende delen verbindt. • De groene vingers die in de stedelijke omgevingen aanwezig zijn. Het gaat hier om de het Scheldepark, Park Verbeeck, het Vlietpark, de Durme tuin, het open luchtsportcentrum Fernand Schuerman, de groene long van het Waesmeer; de li neaire groenstructuren in en om de stationsomgeving en de waterpartijen ‘Den Esch’ op de Zaat.
De aaneengeschakelde dorpenband met: • de woonkern Tielrode; • de woonkern Elversele; • de woonkern Steendorp.
De straatdorpen: • Velle; • Kettermuit, op grondgebied Temse; • Vierstraat en Kromme Notelaar.
De woonlinten in de open ruimte.
De infrastructuur buiten de geselecteerde kernen en linten met betrekking tot wonen.
51 Dit is de gemeentelijke visie, die tevens geldt als suggestie naar de hogere overhied voor die zaken die deel uitmaken van het stedelijk gebiedbeleid.
@ Grontmij 181 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.2.3.2 Het stedelijk gebied
Algemeen
Het ontwikkelingsperspectief voor Temse gaat uit van een attractieve woonstad met een brede waaier aan woningtypes.
Gelet op hun ruimtelijke ligging in het verlengde van de kern wordt geopteerd om alle aanwezige woonuitbreidingsgebieden, op Veldwijk na, te behouden als woonreserve gebied. In de woonprogrammatie worden drie fasen onderscheiden waarbinnen maat regelen voor bijkomende woongelegenheden dienen te worden genomen of waarbin nen woonreservegebieden kunnen worden aangesneden. De visie m.b.t. de aan te snijden woonuitbreidingsgebieden dient te worden gezien als een suggestie naar de hogere overheid toe, en die finaal uitspraken doet in het stedelijk gebiedbeleid.
Volgens de taakstelling is er voldoende aanbod in het stedelijk gebied. Gelet echter op de expliciete rol die Temse wil opnemen als woongemeente aan de Schelde en de tal van ruimtelijke interessante ontwikkelingslocaties wenst de gemeente een ruimer aan bod dan de vooropgestelde taakstelling te realiseren. De gefaseerde uitbouw van het stedelijk gebied, met een differentiatie in woontypologieën en een bewuste spreiding van ontwikkelingslocaties in de gemeente wordt vooropgesteld.
De richtdichtheid voor het stedelijk gebied wordt bepaald op 25 wooneenheden per hectare. Voor bepaalde projecten binnen het stedelijk gebied zal het evenwel wenselijk zijn deze dichtheid lager te houden (< 25 won/ha : ontdichten ), in andere gevallen kan het wenselijk zijn een hogere dichtheid (> 25 won/ha : verdichten ) te realiseren. De gemeentelijke overheid zal hierop moeten toezien om een globale (minimale) dichtheid van 25 won/ha te realiseren in het stedelijk gebied.
Het stedelijk historisch centrumgebied
Ontwikkelingsperspectief Kernversterking door het aantrekken van nieuwe functies (verblijfsaccommodaties, toeristische voorzieningen,…) in samenhang met het centraliseren van het kleinhandel sapparaat rond het huidige centrum. Hiertoe dient een strategisch beleid te worden ontwikkeld voor de concentratie en de verdere uitbouw van het handels en winkelap paraat (zie ook gewenste economische structuur).
Doorgedreven renovatie van leegstaande panden.
Het stedelijk verdicht historisch centrumgebied dient een groene impuls te ondergaan die de woonkwaliteit doet toenemen. Hiertoe dienen de groene recreatiegebieden toegankelijker gemaakt te worden. Mogelijkheden voor nieuwe parken en groene rust punten in de straten kunnen worden onderzocht. Visuele (groene corridors) en functio nele verbindingen (wandelpaden) tussen de Groene Rand en de Schelde en Durme vallei dient te worden nagestreefd. Bij de heraanleg van de straten dienen zoveel mo gelijk bomen in de straat te worden geplaatst (waar mogelijk).
Bepaalde delen in het centrumgebied dienen ontdicht te worden. Doorzichten kunnen gecreëerd worden op het lager gelegen nieuwe stadsdeel (de Zaat). Er kan onderzocht worden waar de dichte bouwblokken rond de sportvelden van het sportcentrum Fer nand Schuerman en rond de sporthal Temsica kunnen ontdicht worden teneinde deze recreatieve binnengebieden toegankelijker en visueel aantrekkelijker te maken.
@ Grontmij 182 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Bij herinrichting van de functionele inkomlanen die doorheen dit centrumgebied gaan en de verschillende woonomgevingen verbinden, zal aandacht worden besteed aan de leefbaarheid en de aantrekkelijkheid van het openbaar domein. De gemeente kan hiertoe stedenbouwkundige ontwerpen opmaken, ruimtelijke streefbeelden of gabarie tenplannen opmaken voor de inkomlanen (of de volledige kernen). Bepaalde delen van deze inkomlanen kunnen verdicht worden, door onder meer massievere en hogere bebouwing. De kruispunten van twee inkomlanen kunnen tevens bijkomend geaccen tueerd worden door hogere hoekbebouwing.
De gemeente kan de mogelijkheden onderzoeken om binnengebieden en industriële sites binnen dit centrumgebied te herbestemmen.
Het centrumgebied dient te worden gekoppeld aan een uitgebouwd waterfront. Hiertoe wordt promenade die oost Temse (Hollebeek stationsomgeving) verbindt met weste lijk Temse (de Zaat) verder uitgebouwd. Vanuit de promenade wordt de relatie met de Markt en de stationsomgeving geoptimaliseerd.
Woonprogrammatie
Korte termijn (tot 2007): • Bestrijden van de leegstand; • Sturend optreden om onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen op de markt te krijgen en deze te bebouwen; • Verdichten waar mogelijk; • Ontdichten waar nodig; • Onderzoek naar bijkomende woonprojecten in binnengebieden en herbestemming van voormalige bedrijfsgebouwen of terreinen.
Middellange termijn (2007 2012): Geen bijkomende acties. Er zijn geen woonuitbreidingsgebieden in dit gebied. Zowel binnen de planperiode (2001 2007) als in een latere planhorizon zijn in dit gebied geen resterende gebieden aan te snijden.
De Noord-Temsese woonwijk Sompershoek
Ontwikkelingsperspectief Dit gebied kan verder worden verdicht door de bestaande verkavelingen op te vullen en het centraal gelegen woongebied te ontwikkelen. Richtdichtheden zijn 20 woningen per hectare in het westelijk, meer open en residentieel deel van de woonwijk. Richtdicht heden van 25 tot 30 woningen per hectare worden nagestreefd in de nieuwe verkave ling Clivia.
Een belangrijk ontwikkelingsperspectief voor deze wijk is het ruimtelijk verbinden met het centrumgebied. Deze wijk in haar totaliteit dient sterker gericht te worden op het zuidelijk gelegen centrumgebied (noord zuid verbinding).
De bestemming van de ambachtelijke zone gelegen in het binnengebied van het bouw blok Gebr. Van Raemdonckstraat Theo De Deckerlaan Gasthuisstraat (site Wittock Van Landegem) kan omgevormd worden tot een gemengd woon werkgebied. Een knelpunt is echter de vervuiling van het terrein. De gemeente kan hiervoor initiatieven
@ Grontmij 183 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
nemen en onderzoeken welke woonvormen en welke ondersteunende activiteiten op deze plaats kunnen voorkomen.
Woonprogrammatie
Korte termijn (tot 2007): • Bestrijden van de leegstand; • Sturend optreden om onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen op de markt te krijgen en deze te bebouwen; • Afwerken van de sociale woonwijk; • Gericht opvullen van de verkavelingen aan de Grote Dweersstraat; • Verder ontwikkelen van de verkaveling Clivia.
Middellange termijn (2007 2012): Onderzoek van de omvorming tot kwalitatieve woon /werkomgeving van het binnenge bied Gebr. Van Raemdonckstraat Theo De Deckerlaan Gasthuisstraat (site Wittock Van Landegem). Verder geen bijkomende acties. Er zijn geen woonuitbreidingsgebieden in dit gebied. Zowel binnen de planperiode (2001 2007) als in latere planhorizons zijn in dit gebied geen resterende gebieden aan te snijden.
De residentiële suburbane woonomgeving van Hollebeek
Ontwikkelingsperspectief Deze residentiële woonlob wordt verder ontwikkeld als een hoogwaardig woongebied. Talrijke verschillende woonvormen in bestaande, hedendaagse of vernieuwende archi tectuur dienen hier te worden nagestreefd.
Het centrum van Hollebeek kan worden verdicht met meergezinswoningen en halfopen en aaneengesloten bebouwing rond de inkomlanen (Krijgsbaan, Sint Jorisstraat).
De ruimtelijke scheiding tussen de woonomgeving van Hollebeek en het historisch centrumgebied moet worden gehecht. De stationsomgeving wordt hiertoe aangeduid als een strategisch projectgebied. De stationsomgeving vormt het scharnierpunt tussen Hollebeek en het centrumgebied. Deze zone dient te worden verbonden met het te ontwikkelen waterfront. De gemeente onderzoekt de mogelijkheden en neemt hiertoe initiatief. Gelet op de scharnierfunctie van de stationsomgeving, in samenhang met het waterfront, ter verbinding van zowel Hollebeek als de nieuwe woonomgeving op de Zaat, kan dit projectgebied een element van het stedelijk gebiedsbeleid op een hoger schaalniveau (provinciaal) uitmaken.
De vrijgekomen ambachtelijke zone aan het station wordt aangeduid als een strate gisch woon en werkproject. Ondersteunende functies zijn hier ook mogelijk.
De uitbouw van Temse, gericht op de lokale bevolking, zal grotendeels in de Tuinwijk Hollebeek (9,9 ha) doorgevoerd worden. Deze wijk sluit het best aan bij de bestaande bebouwing en is gedeeltelijk ingesloten. Richtdichtheden in dit westelijk deel zijn 25 tot 30 woningen per hectare, aansluitend bij het woongebied van de Koning Albertlaan. Het oostelijk deel van Tuinwijk Hollebeek (7,6 ha) loopt landschappelijk over in het oostelijk landbouwgebied en de Groene Rand. Richtdichtheden voor dit oostelijk deel zijn ongeveer 20 woningen per hectare, gelet op de overgang naar de open ruimte. Van west naar oost kan in dit gebied de woningdichtheid afnemen, in functie van het
@ Grontmij 184 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
open ruimtegebied en de Groene Rand. Dit woonuitbreidingsgebied komt ruimtelijk in aanmerking om op korte termijn te worden ontwikkeld. Het aansnijden van de Tuinwijk is een verderzetten van een noord zuid gerichte urba nisatie in Temse (Nieuwe Wandeling). Hierdoor wordt het resterende gebied tussen de noordelijke woonwijken en de Krijgsbaan ingevuld. Hierdoor ontstaan bijkomende aantakkingen (voor langzaam verkeer) op de Krijgsbaan, die de openbare vervoersas vormt naar Temse centrum. De Tuinwijk sluit aan op de sociale woonwijk van de bouwmaatschappij. Deze bouw maatschappij heeft ook belangstelling voor een verdere uitbouw van deze sociale woonwijk. Hierdoor kan een belangrijk partnerschap ontstaan en dus ook een sociale mix. ruimtelijk sluit de Tuinwijk aan op bestaande bebouwing ten noorden en ten westen. Door de Tuinwijk te ontwikkelen kan een meer samenhangend stedelijk geheel ten oosten van de N16 ontstaan. Door dit gebied te ontwikkelen worden samenhangende wijken gecreëerd rond de Krijgsbaan. De Oostbergwijk ligt ruimtelijk meer perifeer. Indien dit woonuitbreidingsgebied vóór de Tuinwijk zou ontwikkeld worden, dan zouden morfologisch eerder twee ruimtelijke delen ontstaan, ten oosten van de N16, dan de hierboven beschreven samenhangde structuur. De ontsluitingsstructuur van de Tuinwijk Hollebeek is bovendien gemakkelijker te reali seren dan deze in de Oostbergwijk. Daar een bijkomend gedeelte Temse is ontwikkeld op de Zaat, is het nodig om de ‘vlin der’ die de Temsese morfologische structuur kenmerkt, te versterken in het oostelijk deel, met name Hollebeek. Vanuit stedenbouwkundig en bouwtechnisch oogpunt is het aangewezen beide delen, zowel het oostelijke als het westelijke deel, als één geheel te ontsluiten en aldus te ontwikkelen, zij het gefaseerd. Bijzondere aandacht dient te gaan naar de afwerking van de woonomgeving van Hollebeek naar de open ruimte en de Groene Rand toe.
Het woonuitbreidingsgebied Oostbergwijk (7,5 ha) is ruimtelijk ingesloten door woonlin ten, voornamelijk in open bebouwing. Dit gebied is gelegen op een uitgesproken hel ling van de cuesta. Dit woonuitbreidingsgebied is volledig ingesloten door bebouwing en sluit aan bij de bestaande kern van Temse. Door haar ingesloten ligging op de cuesta en de onmiddellijke aansluiting bij de kern van Temse kan dit gebied worden aangesneden. Indien dit gebied wordt ontwikkeld dient een zelfde dichtheid als het bestaande woon gebied ten westen van de Oostbergdreef (15 a 20 won/ha) nagestreefd te worden. Een belangrijke randvoorwaarde bij dit gebied is dat de aanwezige bosfragmenten en bo menrijen geïntegreerd moeten worden bij de ontwikkeling van dit gebied. Het woonuitbreidingsgebied Veldwijk (13,1 ha) is een groot ingesloten gebied en ligt het verst verwijderd van het centrum. Dit gebied ligt ook noord zuid gericht op de cuesta. Het is aangewezen dat dit woonreservegebied niet aan te snijden en te bevriezen (dus niet te ontwikklen).
Woonprogrammatie:
Korte termijn (tot 2007): • Bestrijden van de leegstand; • Sturend optreden om onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen en restperce len op de markt te krijgen en deze te bebouwen; • Strategisch project stationsomgeving; • Invullen binnengebied Hollebeek; • Het woonuitbreidingsgebied Veldwijk (13,1 ha) wordt bevroren van ontwikkeling.
Middellange termijn (2007 2012): @ Grontmij 185 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• Het woonuitbreidingsgebied Tuinwijk Hollebeek (17,5 ha) wordt aangesneden binnen de huidige planperiode én indien dit past binnen het stedelijk gebiedbeleid. Richtdichtheden in het westelijk deel zijn 25 tot 30 woningen per hectare (gemid deld 27,5 woningen per hectare), waardoor ca. 270 wooneenheden kunnen gerea liseerd worden. Richtdichtheden in het oostelijk deel zijn ongeveer 20 woningen per hectare, waardoor ca. 152 wooneenheden kunnen gerealiseerd worden. Van west naar oost kan de woningdichtheid afnemen, in functie van het open ruimtege bied en de Groene Rand; • Het woonuitbreidingsgebied Veldwijk (13,1 ha) wordt bevroren van ontwikkeling.
De Doornwijk
Ontwikkelingsperspectief
Het ingesloten binnengebied wordt als een scharnierzone voor wonen beschouwd. De bedoeling is om binnen dit gebied een verbindingszone tussen de bedrijventerreinen in het noorden (TTS) en het centrum te creëren. Er kan onderzocht worden om de strook langsheen de N16 in te richten met stedelijke functies, met specifieke woonvormen of met niet hinderlijke bedrijvigheid (kantoren – KMO’s) die kunnen ingepast worden in de woonomgeving. Deze strook kan als een baken fungeren. Gelet op het feit dat het gebied van strategisch belang is voor de uitbouw van het stedelijk gebied, kan dit ge bied tevens als gebied van bovenlokaal (provinciaal) belang worden beschouwd. Randvoorwaarde is de toekomstige inrichting van de N16. De verbinding met het cen trumgebied en de relatie met het omringende woonlint zijn belangrijke gegevens bij de ontwikkeling van dit gebied. Absolute voorwaarde tot ontwikkelen is dat dit gebied minstens via twee toeritten op het lokale wegennet dient te worden ontsloten, waarvan minstens één rechstreeks via de Doornstraat. Woonprogrammatie: Korte termijn (tot 2007): • Bestrijden van de leegstand; • Sturend optreden om de restpercelen op de markt te krijgen en deze te bebouwen; Middellange termijn (2007 2012) Ontwikkelen van het woonuitbreidingsgebied Doornwijk (9,9 ha) als een woongebied met eventuele stedelijke functies. Dit woonuitbreidingsgebied wordt door de provincie uitgewerkt binnen het afbakeningsproces. De Heilig Hartwijk
Ontwikkelingsperspectief In deze woonwijk kunnen de aanwezige functies versterkt worden. Kernversterking kan worden doorgevoerd door uitbouw van het plein rond de kerk en door centraal in de Heilig Hartwijk, langsheen de Sint Amelbergalaan, verdichtingsprojecten te stimuleren onder de vorm van meergezinswoningen. Deze woonwijk dient morfologisch en functi oneel verbonden te worden met de overige stedelijke woonomgevingen. In hoofdzaak dient het historisch centrumgebied en de woonomgeving van de Zaat nauwer verbon den te worden met deze Heilig Hartwijk (fietsverbindingen, voetgangersdoorsteken, zichten en doorgangen op andere stadsdelen,…).
De kernversterking kan zich eveneens doorvoeren door het woongebied Cauwerburg (via BPA nr. 5) aan de Smesstraat ten westen van de Heilig Hartwijk (3,8 ha) te ontwik
@ Grontmij 186 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
kelen. Ruimtelijk is dit gebied te aanzien als een restgebied tussen de Heilig Hartwijk en het recreatief woongebied Waesmeer. Vanuit ruimtelijk oogpunt is het derhalve verantwoord dit gebied aan te snijden. Er dient gestreefd te worden naar een sociale vermenging. Open en halfopen bebouwing kan in dit te ontwikkelen gebied worden nagestreefd, in een dichtheid van 20 wooneenheden per hectare, gelet op de over gangszone tussen twee sterk verdichte gebieden. Het noordelijk gelegen woongebied Cauwerburg (via BPA nr. 5) aan de Tulpenlaan (6,4 ha) sluit aan bij de open ruimte en de Groene Rand. Als afwerking van het stedelijk gebied is het ruimtelijk aanvaardbaar dit gebied eveneens te ontwikkelen. Bijzondere aandacht dient te gaan naar de landschappelijke afwerking van de noordelijke rand van bebouwing. Richtdichtheden zijn 20 woningen per hectare.
Door het BPA nr. 5 is voor deze zones een duidelijke sociale koers gekozen (artikel 17). Vanuit een eigentijdse én duurzame ontwikkeling is het aangewezen hier een evenwichtige mix voorop te stellen, waarbij minstens 10% van het totaal te realiseren wooneenheden uit sociale (of betaalbare) wooneenheden dient te bestaan, bij ontwik kelingen vanaf 50 wooneenheden.
Door de ontwikkeling van de Zaat, en een geleidelijke versterking van Temse in het oosten én het westen (cfr. Temsese vlinder), is het aangewezen deze terreinen pas te ontwikkelen in een volgende planperiode.
Woonprogrammatie:
Korte termijn (tot 2007): • Bestrijden van de leegstand; • Sturend optreden om de restpercelen op de markt te krijgen en deze te bebouwen.
Middellange termijn (2007 2012): De woongebieden Cauwerburg aan de Smesstraat (3,8 ha) en aan de Tulpenlaan (6,4ha) kunnen worden aangesneden
Het Waesmeer
Het Waesmeer wordt beschouwd als zijnde van bovenlokaal belang. De provincie werkt dit gebied uit in kader van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Temse. Onderstaand beleid wordt als suggestie naar de provincie toe beschouwd.
Het ontwikkelingsperspectief van het Waesmeer is gericht op een recreatieve woonom geving, zowel voor permanente verblijven als voor vakantiewoningen. De verweving tussen wonen, recreatie en natuur dient voorop te staan. Het gebied dient zich als een woonomgeving te profileren en zich daadwerkelijk te richten en te verbinden met de nabije stedelijke woonomgevingen. Het betreft hier een zeer specifieke vorm van wo nen, die ook naar de toekomst toe gerespecteerd moet worden.
De visuele kwaliteit van dit gebied dient voorop te staan in het Waesmeer. Waar moge lijk worden bijkomende inspanningen gedaan voor het optimaliseren van de belevings waarde van het domein. Hiertoe worden volgende inrichtingsprincipes vooropgesteld: • Elk bouwwerk dient de draagkracht van de omgeving te respecteren; • Elk bouwwerk dient duurzaam te zijn, zowel naar materialen als naar bouwconcept. • Er dient aandacht te zijn voor de ecologische inpassing van de site en de wonin geenheden (waterzuivering, energiegebruik,…). • De woningen en recreatieve verblijven dienen heel beperkt in bouwvolume te blij ven. Verhardingen dienen minimaal te zijn. • Het geheel dient groengeïntegreerd te zijn (erfafsluitingen, beplantingen,...).
@ Grontmij 187 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
De in ontwikkeling zijnde terreinen van de Zaat
Dit gebied dient als een volwaardig stadsdeel te worden uitgebouwd. De inrichtings principes worden vastgelegd in verschillende BPA’s/RUP’s. Het betreft een hoogwaar dige woonomgeving met een gedifferentieerde woontypologie. Deze woonomgeving dient toegankelijk te zijn voor langzaam verkeer. Deze woonomgeving dient maximaal te worden verbonden met het historisch centrumgebied via de Dijkstraat en een prome nade langsheen de Schelde, die een verbindende functie voor langzame verkeersstro men tussen de dorpenband en het historisch centrumgebied dient te dragen.
Woonprogrammatie:
Korte en middellange termijn (tot 2012): Gebied volledig in ontwikkeling brengen over eenkomstig de in de BPA’s bepaalde programmatie.
5.2.3.3 De aaneengeschakelde dorpenband
Ontwikkelingsperspectief De kernen Tielrode, Elversele en Steendorp zijn als woonkernen geselecteerd. De woonkernen in het buitengebied staan in voor het opvangen en bundelen van de eigen woonbehoeften. De kernen dienen intern versterkt te worden. Hierbij moet er gestreefd worden naar een multifunctionele ontwikkeling, verweving van functies en een gediffe rentieerde woningvoorraad.
Het kleinschalig karakter van deze kernen dient behouden te blijven. In de kernen dienen kwalitatieve verdichtingsprojecten met oog voor de omgeving gestimuleerd te worden. Het landelijk en karakteristiek Schelde- en Durme-oevergevoel dient echter behouden te blijven. Op bepaalde plaatsen kan ‘ontdicht’ worden om bepaalde doorkij ken naar de Durme of Schelde vallei te creëren. De overgang, het inbedden in de Groene Rand van de dorpen én de verbindingen tussen vallei en Groene Rand vormen wezenlijke onderdelen van het beleid in de dorpenband. Er dient voldoende aandacht te gaan naar ruime groenvoorzieningen in deze kernen.
Uit de confrontatie taakstelling woningaanbod blijkt dat deze reeds ruim is overschre den voor de huidige en de toekomstige planperiode.
Het woongebied Roomakker (5,9 ha via BPA nr. 16) is juridische voorraad en sluit vol ledig aan bij de kern van Tielrode en is gelegen tussen twee woonlinten en het achter gelegen Provinciaal domein Roomakker. Vanuit ruimtelijk oogpunt komt dit gebied in aanmerking voor ontwikkeling. Belangrijke randvoorwaarde is dat bestaande doorzich ten en het bestaande zicht vanop de helling op de monding Durme –Schelde maximaal geïntegreerd wordt in duurzaam stedenbouwkundig concept voor de woonwijk. De bebouwing dient maximaal ingepast te worden in de bestaande landschappelijke struc tuur. Door het huidige BPA nr. 16 is voor deze zone een duidelijke sociale koers gekozen (artikel 17). Vanuit een eigentijdse én duurzame ontwikkeling is het eveneens aange wezen hier een evenwichtige mix voorop te stellen, waarbij minstens 10% van het to taal te realiseren wooneenheden uit sociale (of betaalbare) wooneenheden dient te bestaan, bij een ontwikkeling vanaf 50 wooneenheden. De gemeente Temse voert reeds ruime tijd een sterk sociaal beleid dat ook een vertaling kent in het aantal sociale woongelegenheden. Het is echter niet aangewezen om in het gebied Roomakker voor
@ Grontmij 188 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
een volledige 100% sociale woonwijk te gaan. Enerzijds zijn hiervoor sociologische en stedenbouwkundige motieven: een levende en duurzame woonwijk wordt het best in een sociale mix gerealiseerd, met sociale kavels en woningen en door private kavels. Een andere motivatie is ook van landschappelijke aard: via een RUP kan een bewust concept worden ontwikkeld waarbij landschappelijke zichten gevrijwaard blijven. Hier door kan financieel waardeverlies opgevangen worden op andere zones met hoger rendement. Finaal zal hierdoor wel een evenwichtig en landschappelijke woonwijk worden gerealiseerd. Teneinde deze mix te realiseren is een bestemmingswijziging nodig d.m.v. een RUP. In deze optiek kan dit gebied dan ontwikkeld worden in de volgende planperiode (2007 2012).
In de strook die grenst aan het domein Roomakker dient een landschappelijk natuurlijke inpassing van de woningen voorop te staan. De woondichtheid van het gebied streeft naar een gemiddelde van 15 woningen per hectare.
Het woonuitbreidingsgebied Blauwhofwijk (6,9 ha) sluit niet aan bij de kern van Steen dorp. Het woonuitbreidingsgebied Blauwhofwijk kent een minder gunstige (kerngebon den) ligging t.o.v. Steendorp doordat Steendorp reeds uit drie woonconcentraties be staat. Vanuit de bestaande ruimtelijke structuur van Steendorp is het vanuit ruimtelijk oogpunt niet aangewezen om dit gebied te ontwikkelen. Een invulling van dit gebied zal geen meerwaarde bieden aan de kern van Steendorp en zal bijkomende open ruimte innemen. Vanuit een duurzaam buitengebiedbeleid is het niet aangewezen dit woonuitbreidingsgebied op deze plaats nog te ontwikkelen. Het woonuitbreidingsge bied wordt bevroren (geen ontwikkeling mogelijk).
Het woonuitbreidingsgebied Appelsvoorde (3,1 ha Tielrode), waarvan de zuidelijke helft reeds is gerealiseerd, is eveneens niet kerngebonden en maakt deel uit van het achterliggende open ruimtegebied. Vanuit een duurzaam buitengebiedbeleid is het niet aangewezen dit woonuitbreidingsgebied op deze plaats nog te ontwikkeling. Het woonuitbreidingsgebied wordt bevroren (geen ontwikkeling mogelijk).
Overige woonuitbreidingsgebieden die niet tot het stedelijk gebied behoren, kunnen eveneens niet worden ontwikkeld.
De herbestemming van (toekomstig) leegstaande bedrijfsgebouwen die gelegen zijn in bestaande woonzones in functie van woonprojecten is mogelijk in het buitengebied. Indien bedrijfsgebouwen door hun ligging, hun voorkomen en opbouw toelaten om een kwalitatief woonproject te dragen, is omvorming mogelijk. Indien ze gelegen zijn in de kernen van het buitengebied, kunnen hiertoe meerdere wooneenheden worden voorzien, en dit afhankelijk van de bouwtypologie en de draag kracht van de omgeving. Indien deze gebouwen buiten de kernen van het buitengebied zijn gelegen, kan maximaal één woongelegenheid worden voorzien bij de reconversie van bedrijfsgebouwen. Waar mogelijk wordt echter getracht zoveel mogelijk bedrijvig heid verweven met de kern te (her)realiseren. Voor de site van de steenbakkerij te Tielrode kan – indien de activiteiten worden stopgezet – worden onderzocht wat de mogelijke nabestemmingen zijn. Belangrijk is dat herbestemming van deze panden een laagdynamisch karakter dienen te omvatten en kernversterkend van aard dienen te zijn. Dit is te aanzien als een suggestie naar de hogere overheid. De steenbakkerij te Tielrode kan – naast de bestaande bedrijvigheid omgevormd wor den tot een kernversterkend woonproject met meerdere woongelegenheden. Rand voorwaarde voor dit laatste scenario van lokaal bedrijventerrein is dat de bestaande langwerpige noord zuidstructuur van de site wordt omgevormd tot een meer orthogo naal patroon dat aansluit bij de voorliggende weg. De vrijgekomen ruimte achteraan dient derhalve een natuurlijke bestemming te krijgen en dient aan te sluiten bij de Groene Rand.
@ Grontmij 189 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Woonprogrammatie:
Korte termijn (tot 2007): • Bestrijden van de leegstand; • Sturend optreden om de restpercelen op de markt te krijgen en deze te bebouwen; • Verdichten waar mogelijk / ontdichten waar nodig; • Onderzoeken naar bijkomende woonprojecten in binnengebieden. • Herbestemmingen van bedrijfsgebouwen Middelange termijn (2007 2012) Herbestemmen (i.f.v. sociale mix) en aansnijden woongebied Roomacker .
Het woonuitbreidingsgebied Appelsvoorde (3,1 ha) en Blauwhofwijk (6,9 ha) worden bevroren van ontwikkeling.
Toekomstig aanbod dient te worden gecreëerd door kernversterking in het buitengebied of in het stedelijk gebied. Op middellange en lange termijn kunnen geen bijkomende woongebieden worden gecreëerd in het buitengebied.
5.2.3.4 De straatdorpen
Velle
Het ruimtelijk ontwikkelingsperspectief van het straatdorp Velle is gericht op de lokale kernversterking van dit ‘dorp’ en op wonen. De bestaande woningvoorraad kan worden ingevuld. Er kunnen geen nieuwe woongebieden worden aangeduid. Lokale functies ten behoeve van de eigen voorzieningen, openbare diensten en socio culturele activi teiten dienen hier te worden gestimuleerd. De activiteiten dienen geconcentreerd te worden rond de Sint Jozefskerk. Aaneengesloten bebouwing kan worden nagestreefd in de zone nabij de kerk, rond het vijfarmenkruispunt en de hoofdstraat Velle. Het kleinschalige bebouwingspatroon dient echter behouden en versterkt te worden. In de overige, meer open delen van het straatdorp dient een architecturale afwerking bij de woningen te worden nagestreefd die in harmonie is met de omgeving. Het open karak ter en bestaande en nieuwe doorzichten op de open ruimte dienen te worden gecre eerd. Voornamelijk open en halfopen bebouwing dient op deze plaatsen te worden nagestreefd.
Het gedeelte van Kettermuit op grondgebied Temse
Het ruimtelijk ontwikkelingsperspectief van het straatdorp Kettermuit is gericht op de lokale versterking en de landschappelijke afwerking van de woonfunctie. De bestaande woningvoorraad kan worden ingevuld. Er kunnen geen nieuwe woongebieden worden aangeduid. Het kleinschalige bebouwingspatroon dient echter behouden en versterkt te worden. In de oostelijke en westelijke uitlopers van Kettermuit dient hoofdzakelijk open bebou wing te worden nagestreefd. De bouwhoogte dient in overeenstemming te zijn de om gevende bebouwing en met het landschappelijk kader. Een architecturale afwerking van de woningen die in harmonie is met de open omgeving dient voorop te staan. Het open karakter en de bestaande doorzichten dienen te worden versterkt. Nieuwe door zichten op de open ruimte dienen te worden gecreëerd. Het westelijke deel van Kettermuit dient enkel residentieel te worden vervolledigd. Het
@ Grontmij 190 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
is niet aangewezen lokale voorzieningen in dit gedeelte te stimuleren. Het open be bouwingspatroon op ruime percelen in het groen dient hier te worden behouden. De bouwhoogte dient in overeenstemming te zijn de omgevende bebouwing en met het landschappelijk kader. De bestaande diepe voorbouwlijn (met veel groen) is karakteris tiek voor deze straat.
Vierstraat en Kromme Notelaar
Het ruimtelijk ontwikkelingsperspectief van het straatdorp Vierstraat en Kromme Note laar is enkel gericht op de selectieve uitbouw van de woonfunctie. Er worden geen voorzieningen gestimuleerd in dit landelijk straatdorp. De bestaande woningvoorraad kan worden ingevuld. Er kunnen geen nieuwe woongebieden worden aangeduid.
Rond het kruispunt Rupelmondestraat Houtbriel kan de aaneengesloten bebouwing worden behouden. Het kleinschalige bebouwingspatroon van smalle gevelbreedtes en diepe percelen rond dit kruispunt dient te worden behouden en versterkt. De bouw hoogte van de bestaande bebouwing vormt het uitgangspunt.
In uitlopers van Vierstraat en in Kromme Notelaar dient hoofdzakelijk open bebouwing te worden nagestreefd. De bouwhoogte dient in overeenstemming te zijn de omgeven de bebouwing en met het landschappelijk kader. Een architecturale afwerking bij de woningen dient voorop te staan die in harmonie is met de open omgeving. Het open karakter en bestaande en nieuwe doorzichten op de open ruimte dienen te worden gecreëerd.
5.2.3.5 De woonlinten
In de woonlinten kan de bestaande woningvoorraad worden ingevuld. Er kunnen geen nieuwe woongebieden worden aangeduid. De gemeente zal de opvulling van de linten en een verdichting ervan niet stimuleren. Alleen eengezinswoningen horen ruimtelijk binnen de woonlinten thuis, of ‘gedeelde eengezinswoningen’ zoals kangoeroewonin gen en/of wonen in functie van mantelzorg.
In de woonlinten dient hoofdzakelijk open bebouwing te worden nagestreefd. Nabij de kernen kan het bebouwingspatroon verdicht worden d.m.v. halfopen bebouwing. De bouwhoogte dient in overeenstemming te zijn met de omgevende bebouwing en met het landschappelijk kader. Een architecturale afwerking bij de woningen dient voorop te staan die in harmonie is met de open omgeving. Het open karakter, voorbouwlijnen t.o.v. de straat en bestaande en nieuwe doorzichten op de open ruimte dienen te wor den gestimuleerd.
In de linten nabij de kernen, nabij het stedelijk gebied of nabij concentraties van be bouwing (bijv. industriegebied) kan een hedendaagse architectuur worden nagestreefd, waarbij de architecturale afwerking in relatie kan staan met de bebouwde omgeving.
5.2.3.6 Ontwikkelingsperspectieven voor infrastructuur buiten de geselecteerde kernen en linten met betrekking tot wonen
De ontwikkelingsperspectieven voor infrastructuur buiten de geselecteerde kernen en linten met betrekking tot wonen kan als volgt opgesplitst worden: • Beleid voor de zonevreemde woningen
@ Grontmij 191 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• Beleid voor de nieuw te ontwikkelen woningen
Met de zonevreemde woningen 52 worden bestaande woningen (dus niet vervallen ge bouwen die momenteel ook als woning gebruikt worden) bedoeld die niet in woonge bied, woongebied met landelijk karakter of goedgekeurde verkavelingen gesitueerd zijn. Deze woningen maken deel uit van de open ruimtestructuur. De voorwaarden die gesteld worden aan de ontwikkelingsmogelijkheden van versprei de woningen zijn gekoppeld aan twee elementen. Enerzijds worden de ontwikkelings perspectieven afhankelijk gesteld van de deelruimte waarin de woning gelegen is. Anderzijds is de specifieke voorkomen van de woning eveneens bepalend voor het te voeren beleid.
In het bijzonder wordt een beleid voor de cultuurhistorische waardevolle woningen uitgewerkt. In een RUP kunnen deze woningen afzonderlijk worden aangeduid en aanvullende ontwikkelingsmogelijkheden krijgen bovenop het beleid dat vanuit de deel ruimte benadering wordt vooropgesteld. De gemeente wenst een maximale rechtszekerheid te creëren voor de bestaande zon evreemde woningen. Er zal zoveel mogelijk getracht worden om door middel van een goede landschappelijke inpassing én een integratie in de omgeving (b.v. door de orga nisatie van de tuin) zowel rechtszekerheid te verlenen als een goede ruimtelijke orde ning na te streven. Onderstaand beleid kan verder verfijnd worden in ruimtelijke uitvoeringsplannen. • Beleid zonevreemde woningen Om de woonzekerheid te realiseren van bestaande vergunde woningen, wordt af gestapt van de louter lineaire en uniforme aanpak van zonevreemde woningen, omdat daarmee te weinig kan worden ingespeeld op de specifieke noden van elke plaats. De aanpak is gebiedsspecifiek omdat de ontwikkelingsperspectieven wor den toegekend op het niveau van specifieke deelruimten en woningconcentraties, en kan dus verschillen van plaats tot plaats. De aanpak is gebiedsgericht omdat de ontwikkelingsperspectieven van een deelruimte of woningconcentratie altijd grondig afgewogen moet worden tegenover alle andere functies van het gebied. De ruimtelijke visie voor zonevreemde woningen wordt geïntegreerd in de globale gewenste ruimtelijke structuur van de gemeente Temse. Dit betekent concreet dat de problematiek van de zonevreemde woningen inhoudelijk wordt afgestemd op de globale ontwikkeling van de verschillende deelruimten. Hierbij wordt de beleidsvisie grondig afgewogen tegenover andere functies van de deelruimte, zoals onder meer landbouw en natuur. Voor individuele historische, landschappelijke en/of architec turaal waardevolle gebouwen kunnen bijzondere ontwikkelingsperspectieven en stedenbouwkundige voorschriften worden opgesteld. Een gedetailleerd onderzoek op perceelsniveau zal worden gevoerd bij het opstel len van de ruimtelijke uitvoeringsplannen voor de deelruimten of voor de zone vreemde infrastructuur. ontwikkelingsperspectieven voor de deelruimten
° DE STEDELIJKE RUIMTE TEMSE EN DE DORPENBAND
52 En dus ook niet in de juridisch geëigende zone gesitueerd zijn.
@ Grontmij 192 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Categorie 1 : zonevreemde woningen, in of aansluitend bij een geselec- teerde kern (Elversele, Tielrode, Temse en Steendorp). In functie van de gewenste ontwikkeling van de betrokken omgeving, kan in een beperkt aantal situaties de bestemming woongebied worden overwogen. Ne venactiviteiten kunnen worden uitgeoefend voor zover ze kernversterkend zijn en/of geënt zijn op het toeristisch recreatief netwerk. Er kunnen specifieke maat regelen worden opgelegd voor een goede afwerking van de kern ten opzichte van het omringende gebied.
° HET BOLLE AKKERGEBIED Categorie 2A : zonevreemde woningen in de Groene Rand. Voor de ontwikkelingsperspectieven zijn de decretale bepalingen richtinggevend. Nieuwe functies dienen te worden getoetst aan het uitvoeringsbesluit inzake toe laatbare functiewijzigingen. Er kan geen vermeerdering van het aantal woonge legenheden worden toegelaten. Een landschappelijke inpassing wordt vooropgesteld en er wordt een actieve bij drage verwacht tot de landschappelijke uitbouw van de Groene Rand. In ruil hiervoor kan een ruimer beleid worden opgesteld m.b.t. de uitbreidingsmogelijk heden van deze woningen, en kunnen nevenfuncties toegelaten worden, geënt op het toeristisch recreatief netwerk. Categorie 2B : zonevreemde woningen, aansluitend bij een geselecteerd lint of straatdorp (Velle, Kettermuit, Kromme Notelaar, Vierstraat) . De vergunde woonfunctie op bepaalde percelen wordt beleidsmatig bevestigd binnen de deelruimte die als geheel bestemd blijft voor een andere functie. De ze concentraties mogen de ontwikkeling van de rest van het gebied dan ook niet hypothekeren. Voor de ontwikkelingsperspectieven zijn de decretale bepalingen richtinggevend. Nieuwe functies dienen te worden getoetst aan het uitvoeringsbesluit inzake toe laatbare functiewijzigingen. Er kan geen vermeerdering van het aantal woonge legenheden worden toegelaten. Specifieke aandacht dient uit te gaan naar de aansluiting van woningen op het lint en naar de afwerking ten aanzien van het landbouwgebied. Categorie 2C : zonevreemde woningen in (lintvormige) concentraties. De vergunde woonfunctie op bepaalde percelen wordt beleidsmatig bevestigd binnen de deelruimte die als geheel bestemd blijft voor een andere functie. De ze concentraties mogen de ontwikkeling van de rest van het gebied dan ook niet hypothekeren. Voor de ontwikkelingsperspectieven zijn de decretale bepalingen richtinggevend. Nieuwe functies dienen te worden getoetst aan het uitvoeringsbesluit inzake toe laatbare functiewijzigingen. Er kan geen vermeerdering van het aantal woonge legenheden worden toegelaten. Specifieke aandacht dient uit te gaan naar de inpassing van de concentratie in zijn geheel in het landschap. Voor het selecteren van woningconcentraties kunnen concentraties van mini mum 5 woningen met een onderlinge afstand van maximum 30 meter in aan merking worden genomen. Categorie 2D : zonevreemde woningen in de open ruimte (verspreid in het bolle akkergebied). Het bolle akkergebied wordt in het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan geselec teerd als natuurverbindingsgebied. Het beleid is aldus gericht op het behoud en
@ Grontmij 193 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
de versterking van de natuurwaarden, zonder afbreuk te doen aan de hoofdfunc tie van het gebied (landbouw). De vergunde woonfunctie op bepaalde percelen wordt beleidsmatig bevestigd binnen de deelruimte die als geheel bestemd blijft voor een andere functie. De ze verspreide woningen mogen de ontwikkeling van de rest van het gebied dan ook niet hypothekeren. Voor de ontwikkelingsperspectieven zijn de decretale bepalingen richtinggevend. Nieuwe functies dienen te worden getoetst aan het uitvoeringsbesluit inzake toe laatbare functiewijzigingen. Er kan geen vermeerdering van het aantal woonge legenheden worden toegelaten. Een landschappelijke inpassing wordt voorop gesteld. Specifieke bijkomende voorschriften kunnen inspelen op de relatie met het bolle akkerlandschap. Categorie 2E : zonevreemde woningen in het natuurverbindingsgebied rond de Barbierbeek. De Barbierbeekvallei wordt in het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan geselec teerd als natuurverbindingsgebied. Het beleid is aldus gericht op het behoud en de versterking van de natuurwaarden, zonder afbreuk te doen aan de hoofdfunc tie van het gebied (landbouw). Voor de ontwikkelingsperspectieven zijn de de cretale bepalingen in ruimtelijk kwetsbare gebieden richtinggevend. Nieuwe functies zijn niet toegelaten. Er kan geen vermeerdering van het aantal woonge legenheden worden toegelaten. Een landschappelijke inpassing binnen het natuurverbindingsgebied wordt voor opgesteld en er wordt een actieve bijdrage verwacht tot de natuurlijke uitbouw van de Barbierbeekvallei. Een mogelijk beleid bestaat uit de reorganisatie van tuinen (bijvoorbeeld met streekeigen beplanting) en het vermijden van hinderlijke bijgebouwen en uitbouwen. In ruil voor de realisatie van natuurwaarden kan een ruimer beleid worden opgesteld m.b.t. de verbouwings en uitbreidingsmogelijk heden van deze woningen, met de decretale bepalingen voor niet kwetsbare ge bieden als richtinggevend.
° DE VALLEI VAN SCHELDE EN DURME Categorie 3A : zonevreemde woningen in een natuurconcentratiegebied De vallei van de Schelde en Durme wordt geselecteerd als natuurconcentratie gebied. Het beleid is aldus gericht op het behoud en de versterking van de na tuurwaarden. Woningen in de natuurconcentratiegebieden zijn veelal gelegen in de grote eenheden natuur (GEN), de grote eenheden natuur in ontwikkeling (GENO) en de natuurverbindingsgebieden. Het beleid voor de woningen gele gen in deze ruimtelijk kwetsbare gebieden van bovenlokaal niveau wordt be paald door de hogere overheid (het Vlaams Gewest of de Provincie Oost Vlaanderen). Indien mogelijk kan de hogere overheid deze woningen aankopen. Indien door de hogere overheden niet tot aankoop van een woning kan worden overgegaan of indien de woningen buiten een natuurconcentratiegebied van bo venlokaal belang gesitueerd wordt, wenst de gemeente de decretale bepalingen in ruimtelijk kwetsbare gebieden als richtinggevend te volgen. Voor deze wonin gen wordt een landschappelijke inpassing vooropgesteld. Tevens worden aan een verbouwing voorwaarden gekoppeld inzake natuurbouw. Categorie 3B : zonevreemde woningen op de rand van de kern en natuur- concentratiegebied. De meeste woningen in deze deelruimte zijn op de rand van een kern met een natuurconcentratiegebied gesitueerd. De woningen op de rand van de kern en valleigebied kunnen verbouwen binnen het bestaande volume en herbouwen in bepaalde situaties. Bij bijzonder kleine woningen, kan een beperkte uitbreiding
@ Grontmij 194 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
toegelaten worden indien deze de totstandkoming van een leefbare woning be treft. In een bepaald aantal situaties, met name indien een of meerdere wonin gen en bijgebouwen voorkomen onmiddellijk aansluitend op bestaande woonzo nes en geen aantasting vormen voor de valleistructuur, kan de herbestemming tot woongebied worden overwogen. Er wordt een specifiek beleid uitgewerkt voor de tuinen, die dikwijls diep naar achter in de gebieden met een grote na tuurwaarde gesitueerd zijn. Doelstelling hierbij is de tuinen zoveel mogelijk als overgangszone naar de natuurgebieden toe te organiseren. In geen geval kun nen bijkomende woonmogelijkheden gecreëerd worden.
ontwikkelingsperspectieven voor zonevreemde woningen of gebouwen met bijzon dere waarde
Vanuit een gebiedsgerichte benadering kunnen afzonderlijke ontwikkelingsmoge lijkheden worden geformuleerd voor zonevreemde historisch, landschappelijk en/of architecturaal waardevolle woningen of gebouwen, los van de algemene decretale regeling voor zonevreemde monumenten. Voorbeelden zijn onder meer : het (nog) niet beschermd bouwkundig erfgoed uit de inventarissen van de afdeling Monumen ten en Landschappen, andere gebouwen waarvan de historische waarde kan wor den aangetoond, en bakens die ontegensprekelijk bijdragen tot de beleving van het landschap. Aangezien hier in de eerste plaats wordt gestreefd naar het behoud van waardevol le gebouwen, lijkt herbouw niet van toepassing. Naast uitbreidingsmogelijkheden moeten echter ook functiewijzigingen kunnen worden onderzocht die een actieve bijdrage leveren tot de gewenste ontwikkeling van de deelruimte in kwestie.
• Beleid voor nieuw te ontwikkelen woningen in het buitengebied Nieuwe woningen kunnen buiten de geselecteerde kernen en linten in principe niet ontwikkeld worden. Ook in bestaande gebouwen die niet als woonhuis werden be doeld, kunnen geen woningen gerealiseerd worden. Nieuwe woningen kunnen uitsluitend ontstaan door het tot stand komen van nieuwe landbouwbedrijven. Nieuwe landbouwwoningen dienen zoveel mogelijk in de nabij heid van bestaande woningen gerealiseerd te wonen, bij voorkeur aan de rand van de kernen of in of aansluitend bij geselecteerde linten of straatdorpen. Indien het een nieuwe landbouwvesting betreft waarbij de realisatie in de nabijheid van wonin gen niet wenselijk is, wordt onderzocht of een plaatsing in het landbouwgebied, zonder schending van het bolle akkerlandschap, mogelijk is. Een integratie van de woning in de bedrijfsgebouwen is in dit geval noodzakelijk. Doelstelling van deze maatregel is het landbouwgebied ook op lange termijn voor landbouw te vrijwaren.
@ Grontmij 195 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Tabel 36 : Beleid zonevreemde woningen categorie omschrijving instandhouden verbouwen herbouwen uitbreiden nieuwe functies voorwaarden DE STEDELIJKE RUIMTE TEMSE EN DE DORPENBAND 1 zonevreemde woningen in of ja ja, i.f.v. gewenste ja, i.f.v. gewenste ja, i.f.v. gewenste ja, indien goede afwerking kern t.o.v. aansluitend bij een geselecteerde ontwikkeling ontwikkeling ontwikkeling kernversterkend omliggende gebied kern (Elversele, Tielrode, Temse en betrokken betrokken betrokken en/of geënt op Steendorp) omgeving omgeving omgeving toeristisch- recreatief netwerk HET BOLLE AKKERGEBIED 2A zonevreemde woningen in de Groene ja ja, i.f.v. gewenste ja, i.f.v. gewenste < 1000 m³ nee landschappelijke inpassing in Groene Rand ontwikkeling ontwikkeling max. +100% Rand betrokken betrokken omgeving omgeving > 1000 m³ i.f.v. ja, indien geënt op actieve bijdrage leveren tot gewenste toeristisch- landschappelijke uitbouw Groene ontwikkeling recreatief netwerk Rand betrokken en cfr. omgeving uitvoeringsbesluit 2B zonevreemde woningen aansluitend ja ja, i.f.v. gewenste ja, i.f.v. gewenste < 1000 m³ cfr. aandacht voor de aansluiting van de bij een geselecteerd lint of straatdorp ontwikkeling ontwikkeling max. +100% uitvoeringsbesluit woningen op het lint en naar de (Velle, Kettermuit, Kromme Notelaar, betrokken betrokken afwerking ten aanzien van het Vierstraat) omgeving omgeving landbouwgebied 2C zonevreemde woningen in ja ja, i.f.v. gewenste ja, i.f.v. gewenste < 1000 m³ cfr. inpassing van de concentratie in zijn (lintvormige) concentraties ontwikkeling ontwikkeling max. +100% uitvoeringsbesluit geheel in het landschap betrokken betrokken omgeving omgeving 2D zonevreemde woningen verspreid in ja ja, i.f.v. gewenste ja, i.f.v. gewenste < 1000 m³ cfr. landschappelijke inpassing, inspelend de open ruimte ontwikkeling ontwikkeling max. +100% uitvoeringsbesluit op de relatie met het bolle betrokken betrokken akkerlandschap omgeving omgeving 2E zonevreemde woningen in het ja binnen bestaand nee, behoudens nee nee landschappelijke inpassing in de natuurverbindingsgebied rond de volume overmacht Barbierbeekvallei Barbierbeek ja, i.f.v. gewenste ja, i.f.v. gewenste < 1000 m³ cfr. actieve bijdrage leveren tot ontwikkeling ontwikkeling max. +100% uitvoeringsbesluit natuurlijke uitbouw Barbierbeekvallei betrokken betrokken omgeving omgeving DE VALLEI VAN SCHELDE EN DURME 3A zonevreemde woningen in ja binnen bestaand nee, behoudens nee nee landschappelijke inpassing en actieve natuurconcentratiegebied volume overmacht bijdrage leveren tot natuurbouw
3B zonevreemde woningen op de rand ja ja, i.f.v. gewenste ja, i.f.v. gewenste < 1000 m³ nee landschappelijke inpassing en actieve van de kern en het ontwikkeling ontwikkeling max. +100% bijdrage leveren tot natuurbouw natuurconcentratiegebied betrokken betrokken omgeving omgeving CULTUURHISTORISCHE WAARDEVOLLE GEBOUWEN 4 zonevreemde woningen of gebouwen ja ja, mits nee, behoudens ja, mits ja, indien geënt op landschappelijke inpassing en met bijzondere waarde respectering overmacht en mits respectering toeristisch- respectering authentieke karakter authentieke respectering authentieke recreatief netwerk karakter authentieke karakter en cfr. karakter uitvoeringsbesluit
@ Grontmij 196 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.2.3.7 Ontwikkelingsperspectief voor vergunningsplichtige func- tiewijzigingen
Het besluit van de Vlaamse Regering van 14 april 2000 tot bepaling van de vergun ningsplichtige functiewijzigingen en van de werken, handelingen en wijzigingen waar voor geen stedenbouwkundige vergunning nodig is en gewijzigd bij besluit van de Vlaamse Regering van 26 april 2002, meer bepaald stelt in :
- artikel 2 §1 5 e lid houdende de bepalingen van de vergunningsplichtige functiewij zigingen van een onroerend bebouwd goed) dat de functies van handel, horeca, kantoren, diensten en ambacht in eenzelfde categorie van functies of bestemmin gen worden ingedeeld, en een wijziging onderling niet vergunningsplichtig is; - artikel 2 §1 5 e lid dat de vrijstelling van een vergunningsplicht voor het uitoefenen van bepaalde aan het wonen complementaire functies, zodat het gedeeltelijk ge bruiken, en dus ook wijzigen van gebruik, van een bebouwd onroerend goed in functie van handel, horeca, dienstverlening, kantoren en ambacht in woongebieden en aanverwante gebieden niet vergunningsplichtig is als de woonfunctie er behou den blijft en de oppervlakte ervan beperkt is tot maximaal 100 m² vloeroppervlakte.
Daar de invloed van deze functies en wijziging van functies op de omgeving niet nood zakelijk in verband staan met de oppervlakte die ervoor wordt gebruikt en dat er niette genstaande de complementariteit met het wonen in het pand zelf op bepaalde plaatsen mogelijks toch een ernstige hinder kan ontstaan voor de omgeving. De begrippen ‘handel’, ‘horeca’ en ‘dienstverlening’ beslaan in werkelijkheid een veelheid aan onder scheiden functiemogelijkheden die daarenboven zijn toegelaten in de woongebieden.
Het begrip ‘functie’ is gedefinieerd in het decreet van 19 mei 1999 houdende de orga nisatie van de ruimtelijke ordening als ‘het feitelijk gebruik van een onroerend goed of van een gedeelte ervan’. Bepaalde vormen van gebruik als horeca, handel en dienst verlening kunnen meer dan andere een negatieve impact hebben op de leefbaarheid, de veiligheid, toegankelijkheid en de ruimtelijke draagkracht van een woonomgeving. Deze kunnen meer bepaald voor de omgeving een exploitatiehinder veroorzaken ten gevolge van avondlijke en nachtelijke openingsuren.
In deze optiek wenst de gemeente op het grondgebied van Temse een dergelijke con trole noodzakelijk te houden om de verenigbaarheid van dergelijke functiewijzigingen met de ruimtelijke draagkracht van de omgeving na te gaan. De gemeente kan hier voor een verordening opmaken m.b.t. vergunningsplichtige functiewijzigingen.
@ Grontmij 197 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.2.4 Mogelijke acties binnen de gewenste nederzettingsstructuur
5.2.4.1 Mogelijke acties voor de gemeente Temse
Onderstaand worden een aantal mogelijke acties weergegeven die de gemeente kan uitvoeren in kader van de gewenste deelstructuur. Voor het bepalen van het te voeren ruimtelijk beleid in een bepaald gebied moet het beleid vanuit elke deelstructuur be schouwd worden.
Naast onderstaande bepalingen kan de gemeente Temse steeds acties uitwerken die aansluiten bij het vooropgestelde ruimtelijke beleid binnen de gewenste nederzettings structuur.
De gemeente zal een actief beleid voeren om onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen in het stedelijk gebied en in de kernen van het buitengebied op de markt te krijgen. Hiertoe kan de gemeente: een gemeentebelasting op onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen in het stedelijk gebied en in de kernen van het buitengebied heffen. Men kan daarbij rekening houden met sociale factoren (bijvoorbeeld op gronden die voor de kinderen wordt gekocht,…). Deze belasting op onbebouwde percelen kan op regelmatige basis worden aangepast. Deze regeling is reeds van kracht in Temse. het register van onbebouwde percelen opmaken en heel nauwlettend bijhou den in het kader van deze grondbelasting. een gemeentebelasting heffen op de niet bebouwde gronden, gelegen in het woongebied of het industriegebied en palende aan een openbare weg die vol doende is uitgerust, teneinde een actief beleid te voeren om onbebouwde per celen langs uitgeruste wegen in het stedelijk gebied en in de kernen van het buitengebied op de markt te krijgen. een gemeentebelasting heffen op de niet bebouwde percelen, gelegen binnen een niet vervallen verkaveling. De gemeente kan leegstand en verkrotting aanpakken waardoor leegstaande gebou wen sneller op de markt worden gebracht. De gemeente dient hiertoe de inventaris van leegstand en verkrotting heel nauwlettend bij te houden. De gemeente kan een gemeentebelasting heffen op de onbewoonbaar verklaarde of ongezond of bouwvallig erkende gebouwen. De gemeente kan een premie geven voor de verbetering van de kwaliteit van woningen. Hierdoor kan de gemeente renovatie financieel stimuleren. De gemeente kan kandidaat bouwers actief informeren. De gemeente kan een infor matiebrochure uitgeven waarin alle geldende subsidievormen (op alle niveaus) en re gelgevingen voor renovatie en verbouwing worden verduidelijkt. Op deze manier kan de drempel tot het overgaan van renovatie worden verlaagd.
De gemeente kan stedenbouwkundige verordeningen opmaken voor het gehele grond gebied, ter realisatie van de gewenste nederzettingsstructuur, zoals onder meer De gemeente kan een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake mi nimum eisen voor woongebouwen. De gemeente kan een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake ver kavelingen. De gemeente kan een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake ver gunningsplichtige functiewijzigingen. De gemeente kan een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake riool stelsel, putten, baangrachten en wegbermen.
@ Grontmij 198 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
De gemeente kan een ruimtelijk uitvoeringsplan of meerdere RUP’s opmaken volgens de algemene beleidsprincipes en de gebiedsgerichte benadering. met daarin een ver dere uitwerking en toepassing van de ontwikkelingsperspectieven voor de zonevreem de woningen en voor het toekomstig gebruik van leegstaande landbouwbedrijven. Dit RUP kan gecombineerd worden met het RUP voor de ontwikkelingsperspectieven voor infrastructuur buiten de geselecteerde kernen met betrekking tot bedrijvigheid en toe risme en recreatie.
De gemeente kan een RUP opmaken voor het woonuitbreidingsgebied Hollebeek, en enkel voor die delen die in het stedelijk gebied zijn gelegen, en indien dit kadert in het stedelijk gebiedbeleid, in overeenstemming is met de behoefte én indien dit door de hogere overheid naar de gemeente Temse wordt gedelegeerd in het kader van het stedelijk gebiedbeleid. De gemeente kan een RUP voor het woongebied Roomacker opmaken, i.f.v. een so ciale mix. De gemeente kan een of meerdere RUP’s voor de woongebieden Cauwerburg opma ken, en enkel voor die delen die in het stedelijk gebied zijn gelegen, en indien dit kadert in het stedelijk gebiedbeleid, in overeenstemming is met de behoefte én indien dit door de hogere overheid naar de gemeente Temse wordt gedelegeerd in het kader van het stedelijk gebiedbeleid. De gemeente kan een of meerdere RUP’s voor het gemengd woongebied Doornwijk opmaken, en enkel voor die delen die in het stedelijk gebied zijn gelegen, en indien dit kadert in het stedelijk gebiedbeleid, in overeenstemming is met de behoefte én indien dit door de hogere overheid naar de gemeente Temse wordt gedelegeerd in het kader van het stedelijk gebiedbeleid. De gemeente kan een stedenbouwkundige visie ontwikkelen voor de Doornwijk, om als een scharnierzone en een baken tussen het stedelijk gebied van Sint Niklaas en het stedelijk gebied van Temse te fungeren. Dit gebied kan ontwikkeld worden tot een hoogwaardige woonzone met stedelijke dichtheden van 25 woningen per hectare. De mogelijkheid dient te worden onderzocht om specifieke (stedelijke) functies in dit gebied onder te brengen (zachte kantoorzone, verdichte woonvormen,…). De gemeente kan deze visie vertalen in een ruimtelijk uitvoeringsplan en enkel voor die delen die in het stedelijk gebied zijn gelegen, en indien dit kadert in het stedelijk gebiedbeleid, in over eenstemming is met de behoefte én indien dit door de hogere overheid naar de ge meente Temse wordt gedelegeerd in het kader van het stedelijk gebiedbeleid. De gemeente kan een streefbeeld opmaken voor de Hoogkamerstraat (deel tussen Cauwerburg en N16). De gemeente kan voor alle kernen van het buitengebied of voor delen ervan ruimtelijke uitvoeringsplannen opmaken, waarin o.a. • deze kernen of delen ervan worden afgebakend • minimale en maximale kavelbreedtes en –groottes voor verschillende types van bebouwing worden vastgelegd (gesloten, halfopen en open bebouwing, bebouwing in meerdere lagen,…); • de gabarieten worden vastgelegd; • woningtypes worden voorgesteld; • functies worden afgebakend.
@ Grontmij 199 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
De gemeente kan voor het kleinstedelijk gebied Temse ruimtelijke uitvoeringsplannen opmaken voor zaken op gemeentelijk niveau. Voor acties die deel uitmaken van het stedelijk gebiedbeleid, kan de gemeente de provincie aansporen tot het opmaken van een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan.
De gemeente kan het hypothekeren van de ontwikkeling van niet uitgeruste woon en woonuitbreidingsgebieden tegengaan. De toegangspercelen tot de binnengebieden kunnen worden vastgelegd op ontsluitingsplannen, in ruimtelijke uitvoeringsplannen of kunnen worden vastgelegd als zones waar voorkoop geldt of kunnen worden ontei gend.
De gemeente kan het sociaal huisvestingbeleid versterken door een regelmatig overleg op te zetten tussen gemeente, OCMW, de betrokken huisvestingsmaatschappijen en de particuliere sector (installeren van een “woningraad”). Op deze manier kunnen de huisvestingspartners hun aankoopbeleid, realisatieperiodes en huisvestingstypes op elkaar afstemmen.
De gemeente kan ruimtelijke uitvoeringsplannen opmaken voor de herbestemming en/of voor de ontwikkeling van woonuitbreidingsgebieden, en enkel voor die delen die in het stedelijk gebied zijn gelegen, en indien dit kadert in het stedelijk gebiedbeleid, in overeenstemming is met de behoefte én indien dit door de hogere overheid naar de gemeente Temse wordt gedelegeerd in het kader van het stedelijk gebiedbeleid.
De gemeente kan ruimtelijke uitvoeringsplannen opmaken voor de straatdorpen en de landelijke linten, waarbij normen kunnen worden opgelegd inzake minimale perceels groottes, maximale terreinbezettingen, architecturale afwerkingen, doorzichten, maxi male bouwdieptes,…
De gemeente kan onderzoek doen naar alternatieve woonvormen zoals kangoeroewo nen en/of wonen i.f.v. mantelzorg. Hiervoor kan een lokaal woonoverleg opgestart worden met deelname van de gemeente, OCMW, sociale huisvestingssector evenals de privé sector. Dit kan vertaald worden in verschillende (plan)instrumenten.
De gemeente kan een RUP opmaken voor de herbestemming van de ambachtelijke zone gelegen in het binnengebied van het bouwblok Gebr. Van Raemdonckstraat Theo De Deckerlaan – Gasthuisstraat (site Wittock Van Landegem). Dit RUP moet een ‘uitgebreid recept’ vormen om op deze plaats een kwalitatief woonproject te realiseren. Er dient onderzocht te worden welke kwalitatieve woonvormen en welke ondersteunen de activiteiten eventueel op deze plaats kunnen voorkomen. Zowel de relatie t.o.v. het volledige bouwblok als de relatie t.o.v. de ruimere omgeving dient te worden gelegd.
De gemeente kan een vernieuwingsproject rond de stationsomgeving – waterfront opstarten. De gemeente kan de stedenbouwkundige visie omtrent de stationsomgeving waterfront verfijnen en die vertalen in een masterplan met stedenbouwkundig ontwerp en RUP. Het onderzoek naar herbestemming van de ambachtelijke zone en naar de herbruik baarheid van de bedrijfsgebouwen aan het station dient hier inherent deel van uit te maken. Belangrijke aspecten die aan bod moeten komen zijn de verbinding tussen Hollebeek en het centrumgebied, de samenhang van de stationsomgeving met het waterfront en de aanwezigheid van groenelementen en het Scheldepark als stadsrand bos. Indien deze actie deel uitmaakt van het stedelijk gebiedbeleid, dan kan de ge meente de provincie aansporen om een provinciaal uitvoeringsplan voor deze materie op te maken. Indien dit niet het geval is, dan kan de gemeente haar visie vertalen in een masterplan en RUP.
@ Grontmij 200 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
De gemeente kan een stedenbouwkundige visie ontwikkelen voor de Doornwijk, om als een scharnierzone en een baken tussen het stedelijk gebied van Sint Niklaas en het stedelijk gebied van Temse te fungeren. Dit gebied kan ontwikkeld worden tot een hoogwaardige woonzone met stedelijke dichtheden van 25 woningen per hectare. De mogelijkheid dient te worden onderzocht om specifieke (stedelijke) functies in dit gebied onder te brengen (zachte kantoorzone, verdichte woonvormen,…) . De gemeente kan deze visie vertalen in een ruimtelijk uitvoeringsplan of kan deze visie als suggestie uitdragen naar de provinciale overheid, indien dit kadert binnen het stedelijk gebiedbe leid.
De gemeente maakt een inventaris op van het Waesmeer en maakt deze over aan de provinciale overheid indien deze een ruimtelijk uitvoeringsplan opmaakt. De gemeente is een bevoorrechte partner in dit proces. De gemeente kan de provincie aansporen tot het maken van een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan voor de ontwikkeling van het recreatief woongebied het Waesmeer. Indien de provincie afziet van haar taak om een ruimtelijk uitvoeringsplan m.b.t het Waesmeer op te maken, dan zal de gemeente een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan opmaken voor dit gebied, en enkel voor die delen die in het stedelijk gebied zijn gelegen, en indien dit kadert in het stedelijk ge biedbeleid, in overeenstemming is met de behoefte én indien dit door de hogere over heid naar de gemeente Temse wordt gedelegeerd in het kader van het stedelijk ge biedbeleid.
De gemeente zal steeds aandacht hebben bij elk project voor bijkomende vergroening, verluchting en leefbaarder maken van Temse en de kernen.
@ Grontmij 201 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.3 Gewenste economische structuur
5.3.1 Algemeen
De gewenste economische structuur wordt opgedeeld in de gewenste ruimtelijke struc tuur voor de industrie en de gewenste ruimtelijke structuur van de handel en diensten.
Kaart 38: Gewenste economische structuur
5.3.2 Gewenste ruimtelijke structuur voor de industrie
5.3.2.1 Visie en doelstellingen
De gewenste structuur voor bedrijvigheid te Temse wordt opgedeeld in drie delen, met name het economisch gebied dat samenhangt met het op en afrittencomplex aan de E17, de dens bebouwde band van Temse centrum, Elversele, Tielrode en Steendorp en het buitengebied (strook langsheen de Schelde en Durme en het landbouwgebied te Temse).
Om op termijn het landelijk karakter van het buitengebied te vrijwaren, wordt de bedrij vigheid voornamelijk in het economisch gebied aan de E17 en in de dorpenband gerea liseerd. Gelet op de visie om Temse uit te bouwen als aantrekkelijke woongemeente aan de rand van de Schelde, zal de ontwikkeling van bedrijvigheid te Temse in even wicht moeten gebeuren met het woongebied.
Het economisch gebied aan de E17 wordt behouden en verder uitgebouwd tot een economische pool in relatie met de bedrijvigheid te Sint Niklaas. Het bouwen aan het imago van de pool St. Niklaas – Temse, het optimaliseren van de ontsluiting zowel voor personenvervoer, vrachtvervoer als openbaar vervoer, het verder kwalitatief inrichten van het openbaar domein, de aanleg van een goede buffering en het stimuleren van een verhoogde densiteit zijn doelstellingen voor het gebied (suggestie aan de hogere overheid).
De gemeente is geen vragende partij voor bijkomende regionale bedrijvigheid in de gemeente, maar de gemeente is ook niet a priori tegen een uitbreiding van het be staande industriegebied, indien hiervoor de nood zou bestaan vanuit het stedelijk ge biedbeleid.
De dorpenband staat in voor de opvang van lokale bedrijven, die zowel morfologisch als functioneel verweefbaar zijn met het wonen in de kernen. Bedrijven met een sterk verkeersgenererend of hinderlijk karakter horen dus niet thuis in de dorpenband. Bin nen de dorpenband wordt een kader gecreëerd voor toekomstige invullingen in leeg staande panden en steenbakkerijen.
Voor de realisatie van deze visie is het voor de gemeente van fundamenteel belang dat een locatiebeleid gevoerd wordt, waarbij de bedrijvigheid wordt afgestemd op het mobi liteitsprofiel van de site. Bijzondere aandachtspunten in deze zijn:
• Op korte / middellange termijn wordt een gedeelte van de Zaat geheroriënteerd naar een lokaal bedrijventerrein, met een laagdynamisch mobiliteitsprofiel, dat een specifieke bedrijvigheid aanbiedt in relatie met het stedelijk gebied. Transportbe drijven, distributiebedrijven en alle andere bedrijven met een hoog verkeersgenere rend vermogen worden dan ook vermeden in deze zone.
@ Grontmij 202 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• De site Belgomine wordt geheroriënteerd, en het bedrijf dient zich te herlocaliseren naar de oostelijke zijde van de brug. De vrijgekomen Wilfordkaai dient als water front te worden uitgebouwd (in relatie met het station). Op korte termijn wordt voor deze site een betere integratie met de Wilfordkaai vooropgesteld.
5.3.2.2 Beleidscategoriën en ontwikkelingsperspectieven
Regionale bedrijventerreinen (suggestie hogere overheid)
Binnen het afbakeningsproces van het regionaal stedelijk gebied Sint Niklaas werd de zone TTS aangeduid als regionaal bedrijventerrein behorend bij het regionaal stedelijk gebied. De zone TTS wordt door de N16 ontsloten.
De gemeente is geen vragende partij voor bijkomende regionale bedrijvigheid in de gemeente, maar de gemeente is ook niet a priori tegen een uitbreiding van de bestaan de TTS zone, indien hiervoor de nood zou bestaan vanuit het stedelijk gebiedbeleid (kleinstedelijk gebied Temse of regionaalstedelijk gebied Sint Niklaas). In het geval de provinciale of gewestelijke overheid het wenselijk acht, om een gedeelte regionale bedrijvigheid te voorzien, dan zal de gemeente Temse dit voorstel ondersteunen, indien de overheid bij de opmaak van een RUP voor de TTS zone en uitbreiding rekening houdt met de volgende suggesties:
• Enkel een uitbreiding van regionale bedrijvigheid te voorzien in onmiddellijke bin ding met de N16 en E17, waarbij een goede ontsluiting op de N16 wordt uitge werkt. In deze optiek komt enkel de zone ten zuiden van E17 en ten westen van N16 in aanmerking voor uitbreiding regionale bedrijvigheid. • Indien een uitbreiding voor regionale bedrijvigheid wordt voorzien op deze zone ten westen van N16, dan dient een groengeïntegreerd bedrijventerrein te worden ont worpen, waarbij: dit bedrijventerrein integraal deel uitmaakt van de Groene Rand; een performante landschappelijke inpassing wordt voorzien, groenstructuren doorheen het bedrijventerrein worden voorzien, en een grote oppervlakte bijkomend wordt bebost, publiek toegankelijk wordt gemaakt, en deel uitmaakt van de Groene Rand. • Een goede landschappelijke inpassing naar het landbouwgebied dat ten oosten én westen van de TTS zone gesitueerd is (Groene Rand). • De bestaande landschappelijke inpassing (buffering) met het woonlint, Kleine Dweerstraat te behouden en indien mogelijk te optimaliseren.
Daarnaast wenst de gemeente dat de ontsluiting geoptimaliseerd wordt. De gemeente stelt dat volgende denkpistes kunnen onderzocht worden: • Aansluiten Kapelanielaan op E17 door middel van parallelstructuur. • Aansluiten TTS (tweede ontsluiting) op nieuw knooppunt gekoppeld aan de door te trekken ringstructuur voor Sint Niklaas.
@ Grontmij 203 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Lokale bedrijventerreinen
Lokale bedrijventerreinen binnen het stedelijk gebied De gemeente Temse duidt de volgende zones aan als lokale bedrijventerreinen binnen het kleinstedelijk gebied Temse:
• zone Nijverheidsstraat • zone Krijgsbaan • zone Rijksweg N16 (Interbeton, Pottenbakkerij, Belgomine) • Hoogkamerstraat (Rozenwijk) • Cauwerburg (Boelwerf west) De gemeente Temse stelt voor om de terreinen van de Zaat (gedeelte dat voor bedrij vigheid werd behouden) en de zone Belgomine beleidsmatig te beschouwen als lokaal bedrijventerrein binnen het kleinstedelijk gebied Temse. Het beleid voor de lokale bedrijventerreinen binnen het stedelijk gebied is gericht op de integratie van bedrijvigheid in het stedelijk gebied. De bedrijvigheid is niet sterk ver keersgenererend en niet hinderlijk. Er wordt in eerste instantie getracht deze concen tratiegebieden voor economische activiteit te behouden en bij vrijkomen van de terrei nen opnieuw in te vullen met bedrijvigheid die integreerbaar is in de kern. Indien geen nieuwe economische invulling mogelijk is, kunnen terreinen met andere stedelijke func ties ingevuld worden. Hierbij moet wel rekening gehouden worden met de verontreini ging van de terreinen.
Voor volgende zones wordt een aanvullend ruimtelijk beleid opgesteld: • De Zaat (zone bedrijvigheid): Bij de invulling kunnen nieuwe bedrijven en kantoren in de zone gesitueerd worden. De site kan ook ruimte bieden aan de te herlokali seren bedrijven binnen Temse. Hoewel deze zone aan de Schelde gesitueerd is, wordt watergebonden bedrijvigheid hier niet gestimuleerd, dit vanwege de beperkte ontsluitingsmogelijkheden voor vrachtvervoer en de beperkingen voor scheepsver voer omwille van de brug over de Schelde (N16). Zeer specifieke vormen van be drijvigheid die niet sterk verkeersgenerend zijn en waarbij de activiteiten het ver keer op de N16 niet in het gedrang brengen (door zeer beperkt vervoer over water of door oplossing van brug), kunnen hier eventueel wel gesitueerd worden. • De voormalige pottenbakkerij aan de N16 is leegstaand (gedeelten worden mo menteel verhuurd). Gelet op de specifieke ligging aan het station en de mogelijk heid om via de site de relatie te leggen naar de Schelde toe, zal bij het opnieuw in vullen van deze site de bijzondere rol van het gebied in acht moeten genomen worden. Deze site kan volledig in het masterplan van de stationsomgeving worden uitgewerkt. • De site Belgomine aan de Wilfordkaai (westelijk deel t.o.v Scheldebrug) verdwijnt door onteigeningen voor het ontdubbelen van de Scheldebrug. Dit gedeelte wordt geherlocaliseerd op de oostelijk gelegen gronden. Hiervoor is een nieuwe ontslui tingsweg nodig op de N16. Deze ontsluitingsweg dient met de grootste zorg te worden gepland en aangelegd doorheen het Scheldepark, met bijzondere aan dacht voor de zwakke weggebruiker.
Er wordt geen bijkomende zone voor lokale bedrijvigheid binnen het stedelijk gebied aangeduid. De behoefte aan herlokalisaties en nieuwe bedrijvigheid kan op de Zaat opgevangen worden.
@ Grontmij 204 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Lokale bedrijventerreinen binnen de dorpenband De gemeente Temse duidt de volgende sites aan als lokaal bedrijventerrein binnen de dorpenband.
• zone Rijksweg N41 • zone Tielrode • Legen Heirweg • Krijgsbaan I (Vijfhuizen) • Scheepswerf Steendorp/Rupelmonde
Het beleid voor de lokale bedrijventerreinen binnen de dorpenband is gericht op de integratie van bedrijvigheid in de dorpenband. De bedrijvigheid is niet sterk verkeers genererend en niet hinderlijk. Net als voor de terreinen in het stedelijk gebied wordt in eerste instantie getracht deze concentratiegebieden voor economische activiteit te behouden en bij vrijkomen van de terreinen opnieuw in te vullen met bedrijvigheid die integreerbaar is in de kern. Indien geen nieuwe economische invulling mogelijk is, kunnen terreinen met een andere functie die kaderen binnen de opzet van het beleid voor de dorpenband ingevuld worden.
Er wordt geen bijkomende zone voor lokale bedrijvigheid binnen de dorpenband aan geduid.
Steenbakkerijen en ontginningsgebieden (suggestie hogere overheid)
Steenbakkerijen Voor de site van de steenbakkerij te Steendorp en Tielrode kan – indien de activiteiten worden stopgezet – worden onderzocht wat de mogelijke nabestemmingen zijn. Be langrijk is dat herbestemming van deze panden een laagdynamisch karakter dient te omvatten en kernversterkend van aard dient te zijn.
De steenbakkerij te Tielrode kan – naast de bestaande bedrijvigheid omgevormd wor den tot een kernversterkend woonproject met meerdere woongelegenheden, waarbin nen bijkomende functies kunnen worden opgenomen, zoals cultuurprojecten, ateliers, lokale concertzaal, jeugdbewegingen, lokale diensten. Deze site kan tevens herdimen sioneerd worden en als lokaal bedrijventerrein fungeren. Randvoorwaarde voor dit laatste scenario van lokaal bedrijventerrein is dat de bestaande langwerpige noord zuidstructuur van de site wordt omgevormd tot een meer orthogonaal patroon dat aan sluit bij de voorliggende weg. De vrijgekomen ruimte achteraan dient derhalve een natuurlijke bestemming te krijgen en dient aan te sluiten bij de Groene Rand.
Ontginningsgebieden Volgende ontwikkelingsperspectieven gelden als suggesties naar de Vlaamse overheid: o Zandwinning Klein Broek (Elversele) : Huidige toestand : nog niet ontgonnen, nog niet bebost. Visie : het is niet opportuun om hier nog te graven wegens zijn ligging in de Durmevallei en zijn ontsluiting via bosgebied. Gewenste nabestemming : ofwel ontpoldering (hangt af van geactuali seerd Sigmaplan) ofwel bebossing. o Kleiwinning steenbakkerij Tielrode
@ Grontmij 205 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Huidige toestand : ontginning ligt stil. Er gelden wel nog vergunningen, zodat exploitatie in principe nog kan. Er is geen opvulverplichting. Visie : het is niet evident om, al dan niet na opvulling van de putten, nog een agrarische bestemming aan het gebied te geven. Gewenste nabestemming : nabestemming binnen het concept van de Groene Rand. o Roomkouter (Steendorp) : Huidige toestand : de putten worden opgevuld met niet vervuilde grond af komstig van het Deurganckdok. Visie : zie BPA 26 Schauselbroek Gewenste nabestemming : parkzone o Blauwhof (Steendorp) : Huidige toestand : in exploitatie; opvulverplichting. Visie : behoud huidige toestand. Gewenste nabestemming : nabestemming binnen het concept van de Groene Rand.
Hinderlijke bedrijven
Op grondgebied Temse zijn geen geschikte locaties voorhanden voor hinderlijke bedrij vigheid die niet thuishoort in woongebied, in industriegebied of op lokaal bedrijventer rein.
Bedrijvigheid buiten de geselecteerde bedrijventerreinen, maar binnen de geselecteerde kernen
Bedrijvigheid dient waar mogelijk zoveel mogelijk geïntegreerd te worden in de geselec teerde kernen. Bedrijven in kernen kunnen een kwalitatieve bijdrage leveren bij de verdere uitbouw van de kernen, voor zover de uitgeoefende activiteit niet hinderlijk is voor de omgeving en het mobiliteitsprofiel is afgestemd op de locatie.
Ontwikkelingsperspectieven van infrastructuur buiten de geselecteerde bedrijventerreinen en buiten de geselecteerde kernen met betrekking tot bedrijvigheid
In dit luik worden zowel de mogelijkheden voor bestaande bedrijven als voor nieuwe bedrijven in bestaande gebouwen beleidsmatig weergegeven.
Er wordt aldus een beleid opgesteld volgens de deelruimtebenadering. De verschillen de deelruimten zijn: • Stedelijke ruimte Temse; • Vallei van Schelde en Durme; • Dorpenband; • Bolle akkergebied;
Aanvullend op het beleid voor de verschillende categorieën worden een aantal algemene randvoorwaarden gesteld:
@ Grontmij 206 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• De ontwikkeling van bedrijvigheid wordt afgestemd op het mobiliteitsprofiel van de locatie. Sterk verkeersgenererende bedrijvigheid (transportfirma’s, distributiecen tra,…) moet gelokaliseerd worden bij een belangrijke verkeersas, waarbij een vlotte aansluiting op het hoofdwegennet verzekerd wordt. • De ontwikkeling van bedrijvigheid moet steeds afgewogen worden ten opzichte van het economisch belang (kosten herlokalisatie werkgelegenheid,…) en de verbonden heid met de locatie (streekeigen bedrijf, historische locatie,…). • De verweving met de omgeving moet ten allen tijde gegarandeerd kunnen worden, eventueel met extra ondersteunende maatregelen (milieutechnische maar evenzeer landschappelijke maatregelen). • Bij de uitbreiding van bestaande bedrijven buiten de daartoe geëigende zones wordt getracht een win win situatie te creëren. Hiertoe kan samen met het bedrijf gezocht worden naar bijkomende specifieke maatregelen die kaderen in de natuur of land schapsbouw. Zo kan bijvoorbeeld een bedrijf worden gevraagd om een braakliggen de akker te bebossen.
Stedelijke ruimte Temse – Dorpenband Bestaande bedrijven binnen deze categorie kunnen een kwalitatieve bijdrage leveren bij de verdere uitbouw van de kernen, voor zover de uitgeoefende activiteit niet hinderlijk is voor de omgeving. De uitbreidingsmogelijkheden zijn hierbij voornamelijk afhankelijk van de specifieke locatie van het bedrijf. Is het bedrijf aansluitend bij een industrieterrein, recreatiegebied of een meer dynamisch gebied gelokaliseerd, dan geldt een ander beleid dan de situering van het bedrijf naast woongebied, park of natuurgebied. Het handhaven en het uitbreiden van deze bedrijven dient steeds binnen een kwalitatieve vormgeving beschouwd te worden. De schaalvergroting wordt gekoppeld aan het risico op verstoring van de leefkwaliteit. De toegelaten activiteiten worden gekaderd in een betere integratie en ruimtelijk kwalitatievere vormgeving, niet alleen op het niveau van het bedrijf zelf, maar op het niveau van de kern. Bedrijven die hinderlijk zijn voor de omgeving krijgen een uitdovend karakter. Nieuwe bedrijvigheid is onder bepaalde voorwaarden mogelijk indien deze gerealiseerd wordt in bestaande gebouwen, landschappelijk goed kan ingepast worden en het mobiliteitsprofiel van het bedrijf strookt met de locatie. De specifieke bepalingen rond de realisatie van bedrijvigheid in bestaande gebouwen, kunnen uitgewerkt worden in het RUP “bedrijvigheid buiten de geselecteerde kernen”.
Niet agrarische bedrijven in de Groene Rand Enkel bestaande bedrijven die in de Groene Rand zijn gelegen kunnen zich verder ontwikkelen op basis van een aantal voorwaarden: het aantal voertuigbewegingen is beperkt; bedrijven kunnen pas uitbreiden indien een gebied dat minstens even groot is als het terrein van het bedrijf, wordt bebost en publiek toegankelijk wordt ge maakt; of indien minstens eenzelfde oppervlakte van landschapsopbouw of natuurontwikkeling wordt voorzien. indien bijkomend een sterke landschappelijke inkleding wordt voorzien; sterk verkeersgenerende bedrijven (transportbedrijven, distributiecentra,…) kunnen zich niet verder ontwikkelen in de Groene Rand.
Vallei van Schelde en Durme In vallei van Schelde en Durme geldt een beleid dat gericht is op natuurbescherming en –ontwikkeling. Bedrijven in deze kwetsbare gebieden zijn niet gewenst en krijgen geen verdere ontwikkelingskansen. Zij worden geherlokaliseerd. De creatie van nieuwe bedrijvigheid in bestaande gebouwen is niet mogelijk.
@ Grontmij 207 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Bolle akkergebied De realisatie van nieuwe bedrijvigheid in bestaande gebouwen is enkel mogelijk indien het een kantoor, dienstenfunctie of opslag (in functie van lokale bedrijvigheid) betreft, die beperkt blijft van schaal, landschappelijk goed kan ingepast worden en niet of zeer beperkt verkeersgenererend is. De specifieke bepalingen rond de realisatie van bedrijvigheid in bestaande gebouwen kunnen uitgewerkt worden in het RUP “bedrijvigheid buiten de geselecteerde kernen”. Met betrekking tot de bestaande bedrijven wordt volgend beleid vooropgesteld:
• Bedrijven aansluitend bij de stedelijke woonomgeving of de aanééngeschakelde dorpenband Voor deze bedrijven wordt een beleid gelijkaardig voor de bedrijven in de stedelijke ruimte of de dorpenband vooropgesteld. Daarnaast wordt de verdere aansnijding van de open ruimte benaderd in samenhang met de mogelijkheden tot het afwer ken van de kern.
• Bedrijven aansluitend bij een geselecteerd woonlint of straatdorp Bedrijven die zich in een woonlint hebben ontwikkeld kunnen zich verder ontwikke len op basis van een aantal voorwaarden. Zo kunnen bedrijven die hinderlijk zijn voor de omgeving zich niet verder ontwikkelen. Ook sterk verkeersgenerende be drijven (transportbedrijven, distributiecentra,…) kunnen zich niet verder ontwikke len in de linten. De uitbreiding van bedrijven in linten is bovendien afhankelijk van de ligging in de nabijheid van een kern. Voor bedrijven grenzend aan belangrijke landschappelijk waardevolle gebieden of gebieden met een hoge natuurwaarde dient omzichtig te worden omgesprongen met uitbreiding. Te ruime uitbreiding naar het achterliggende landschap dient vermeden te worden. Bij deze bedrijven dient tevens een bijzondere aandacht te worden verleend aan architectuur, morfo logie en landschappelijke inpassing.
• Bedrijven in de open ruimte Om de landschappelijke kwaliteiten van de open ruimte te vrijwaren is de aanwe zigheid van bedrijvigheid niet wenselijk. Het strikt begrenzen van deze bedrijvig heid met een grote aandacht voor landschappelijke inpassing wordt vooropgesteld. Op lange termijn wordt gezocht naar een herlokalisatie van deze bedrijven (uit doofbeleid).
5.3.3 Gewenste ruimtelijke structuur voor de handel en diensten
5.3.3.1 Visie
Om een bloeiend kleinhandelscentrum in het historisch centrumgebied en de verschil lende kernen van Temse uit te bouwen, zal de wildgroei van kleinhandel in Temse moeten worden ingeperkt en ruimtelijk georganiseerd worden.
Bij het te voeren beleid wordt een onderscheid gemaakt tussen kleinhandel die de kernen uitholt en kleinhandel die de kernen versterkt. Tevens is de bereikbaarheid van de kleinhandelszaken een belangrijk criterium om een differentiatie door te voeren. Kleinhandel die het functioneren van de kleinhandel in het centrum of in de kernen in het gedrang zou kunnen brengen, wordt hierbij geweerd.
In de uitwerking van de visie op de kleinhandel worden een aantal begrippen gehan teerd die betrekking hebben op de aard van de kleinhandel. Het type kleinhandel en het beleid dat hieraan wordt gekoppeld wordt uitgewerkt als volgt:
@ Grontmij 208 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Tabel 37 : Overzicht categorisering kleinhandel
Kleinschalig in Kleinschalig in Grootschalig in Grootschalig in oppervlakte oppervlakte oppervlakte oppervlakte & & & & Verkoop van Verkoop van Verkoop van Verkoop van kleinschalige grootschalige kleinschalige grootschalige producten producten producten producten Voorbeelden Bakker, slager, Muziekinstrumen E5 mode, Mac Autohandelaar, boetiek, kruide ten, electrowinkel, Donalds, Hugo meubelwinkel, nier… … Van Praag,… bouwmaterialen,… Centrumondersteu- x x x nende kleinhandel
Niet-centrum onder- x steunende kleinhandel Kernondersteunende x kleinhandel
Centrumondersteunende kleinhandel wordt toegelaten in het stedelijk historisch cen trumgebied en de stedelijke woonomgeving.
Kernondersteunende kleinhandel wordt toegelaten in de dorpenband en het straatdorp Velle.
Niet centrum ondersteunende kleinhandel wordt in Temse niet toegelaten.
Bijkomend geldt volgend beleid: • Kleinhandel aan bovenlokale wegen wordt niet toegelaten. • Kleinhandel in de woonlinten of de open ruimte wordt niet toegelaten.
Prioriteit voor de gemeente Temse is de uitbouw van het kleinhandelscentrum van Temse. Essentiële schakel hierin vormt de markt van Temse. Deze markt vormt im mers via de Akkerstraat en de Scheldestraat de schakel tussen het winkelgebeuren aan de Schoolstraat – Pastoor Boelstraat – A. Wautersstraat en de Wilfordkaai. De markt zal naar de toekomst toe de verbindende functie vormen tussen de winkelstraat, de Wilfordkaai en het te creëren woongebied op de Zaat. Hierdoor zullen de potenties van de uitbouw van Temse als ‘stad aan het water ‘ worden benadrukt. De zone tussen het nieuwe gemeentehuis op de Zaat en de vooropgestelde stati onsomgeving zal als winkelkerngebied moeten fungeren, om geen uitholling van het centrum te krijgen.
5.3.3.2 Beleidscategoriën en ontwikkelingsperspectieven
Stedelijk historisch centrumgebied
Het centrumgebied voor kleinhandel wordt gevormd door de huidige kleinhandelscon centratie in het centrum van Temse, de omgeving rond de Wilfordkaai en het te creëren centrum op de her in te richten site van de Zaat. De Markt vormt de schakel tussen beide gebieden. De ontwikkeling van kleinhandel in deze centrumzone wordt verder gestimuleerd. Het openbaar domein wordt hiertoe uitgerust.
@ Grontmij 209 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Stimuleringszone kleinhandel op lokaal niveau
Kleinhandel op lokaal niveau kan gerealiseerd worden in Temse, Elversele, Tielrode en Steendorp. Onder kleinhandel op lokaal niveau wordt kleinhandel begrepen die zowel naar ruimtegebruik, als naar de aard van de producten, klein te noemen is en noodzakelijk is voor het dagelijks functioneren in de kern (b.v. bakker, slager, superette…).
Gelet op de specifieke opbouw van de dorpen langsheen de Schelde en het karakter van de wegenstructuur in de dorpenband, is kleinhandel in de (ruime) kernen van de dorpen band mogelijk. Door een goede inrichting van het openbaar domein en het creëren van ondersteunende voorzieningen van de centra (bijvoorbeeld door middel van parkeervoor zieningen) wordt kleinhandel op deze plaatsen gestimuleerd.
In beperkte mate kan ook te Velle kleinhandel op lokaal niveau worden toegestaan. Kleinhandel te Velle moet zich in de omgeving van de kerk situeren.
Uitdoven kleinhandel langs bovenlokale wegen
Temse kent geen selectie voor een kleinhandelsconcentratie op bovenlokaal niveau. Dit betekent dat bovenlokale kleinhandel langsheen de bovenlokale wegen niet toege laten kan worden. Kleinhandel langsheen de bovenlokale wegen die centrumonder steunend van aard is (kleinschalige bakker, slager,…) hoort in principe niet thuis in een weggerichte locatie. De handelszaken zullen immers uithollend werken op de klein handel in het centrum, doordat ze een zelfde product aanbieden, maar genieten van een betere bereikbaarheid.
Kleinhandel langs bovenlokale wegen kent een uitdoofbeleid: nieuwe kleinhandelsza ken kunnen niet meer ingeplant worden. De bestaande kleinhandelszaken kunnen blijven bestaan, maar worden strikt begrensd. Alleen reorganisatie is mogelijk in functie van een betere verkeersafwikkeling, het optimaliseren van het wegbeeld of eisen van milieutechnische aard.
Ontwikkelingsperspectieven voor infrastructuur buiten de geselecteerde kernen met betrekking tot kleinhandel
Nieuwe kleinhandel kan niet buiten het stedelijk historisch centrumgebied, de stedelijke woonomgevingen, de aaneengesloten dorpenband of het straatdorp Velle gerealiseerd worden. Uitzondering hierop vormt de verkoop van eigen producten door landbouwers.
De bestaande kleinhandelszaken buiten de geselecteerde kernen, worden op gelijkaar dige wijze als de bestaande bedrijven behandeld.
@ Grontmij 210 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.3.4 Mogelijke acties binnen de gewenste economische structuur
5.3.4.1 Mogelijke acties voor de gemeente Temse
Onderstaand worden een aantal mogelijke acties weergegeven die de gemeente kan uitvoeren in het kader van de gewenste deelstructuur. Voor het bepalen van het te voeren ruimtelijk beleid in een bepaald gebied moet het beleid vanuit elke deelstruc tuur beschouwd worden.
Naast onderstaande bepalingen kan de gemeente Temse steeds acties uitwerken die aansluiten bij het vooropgestelde ruimtelijke beleid binnen de gewenste economische structuur.
De gemeente kan een RUP opmaken voor de heroriëntatie van de bedrijventerreinen op de Zaat en Belgomine. Dit RUP zal samenlopen met een strategisch project rond de ontsluiting van de gebieden.
De gemeente kan RUP’s opmaken voor de herstructurering van de bestaande lokale bedrijventerreinen.
De gemeente Temse kan een of meerdere RUP’s ’bedrijvigheid buiten de geselecteer- de kernen’ opmaken. Belangrijk is dat het onderscheid wordt gemaakt tussen bedrij vigheid die verweefbaar is met de woonomgeving en een luik zonevreemde bedrijven. Deze RUP’s kunnen gecombineerd worden met het RUP of de RUP’s voor de ontwik kelingsperspectieven voor infrastructuur buiten de geselecteerde kernen met betrekking tot wonen, toerisme en recreatie.
De gemeente zal maatregelen nemen voor het versterken van de kleinhandel in Temse centrum, waarbij het openbaar domein in het bestaande kleinhandelscentrum geopti maliseerd wordt, maatregelen worden genomen om de heropleving van kleinhandel en horeca aan de markt te stimuleren en de verbinding met de Wilfordkaai uitvoering krijgt. De gemeente kan hiertoe initiatief nemen en indien mogelijk dit koppelen met het mas terplan stationsomgeving.
De gemeente kan anderzijds een strategisch project uitwerken voor het versterken van de kleinhandel in Temse centrum, waarbij het openbaar domein in het bestaande klein handelscentrum geoptimaliseerd wordt, maatregelen worden genomen om de herople ving van kleinhandel en horeca aan de markt te stimuleren en de verbinding met de Wilfordkaai uitvoering krijgt. Aan dit strategisch project kunnen tevens de nodige in strumtenten worden gekoppeld ter uitvoering (RUP’s, verordening, afbakening kernwin kelgebied …). De gemeente kan hiertoe het kernwinkelgebied afbakenen en een streefbeeld opmaken voor de kernwinkelstraten (met ontwikkelingsperspectieven voor de randbebouwing). Bij de opmaak van dit streefbeeld kande gemeente de mogelijkheid onderzoeken om éénrichtingsverkeer in te voeren. Het Masterplan over Temse (Guy Robben, ABM, 2005) kan als leidraad genomen wor den om een stedenbouwkundig concept uit te werken voor de belevingszone in deze kernwinkelstraten.
De gemeente kan acties ondernemen in het kader van het streefbeeld voor de kernwin kelstraten, door de ontwikkeling van leegstaande panden of percelen te bespoedigen.
De gemeente kan in overleg met de provincie een RUP opmaken waarbij de mogelijk heden voor kleinhandel en bedrijvigheid in het algemeen langsheen de N16 en de N41 verfijnd en juridisch vastgelegd worden.
@ Grontmij 211 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
De gemeente kan RUP’s opmaken in functie van de verweefbaarheid van bestaande en nieuwe bedrijven.
De gemeente kan stedenbouwkundige verordeningen opmaken voor het gehele grond gebied, ter realisatie van de gewenste ruimtelijk economische structuur, zoals onder meer verordeningen m.b.t. het regelen van publiciteit in en buiten de kernen, het ver gunningsplichtig maken van bepaalde functiewijzigingen, …
De gemeente kan kan RUP’s opmaken indien bestaande lokale bedrijventerreinen of steenbakkerijen worden heringericht of herbestemd.
@ Grontmij 212 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.4 Gewenste toeristisch-recreatieve structuur
5.4.1 Visie en doelstellingen
5.4.1.1 Algemeen
Kaart 39: Gewenste toeristisch recreatieve structuur
Temse wordt vanuit toeristisch recreatief oogpunt opgedeeld in 2 ruimten:
De zuidelijke strook van Temse (de dorpen-Scheldeband ) wordt beschouwd als van toeristisch recreatief groot belang. De zone is voornamelijk zo aantrekkelijk door de unieke combinatie van het dorpenlint (Elversele – Tielrode – Temse – Steendorp) en de Schelde – Durmevallei. De verschillende toeristische en recreatieve voorzieningen op niveau van de gemeente en bovenlokaal niveau worden aan dit lint opgehangen.
De noordelijke strook (de landelijke noordelijke strook ) is vanuit toeristisch – recrea tief oogpunt veel meer gericht op de landbouwactiviteiten en het kleinschalig recreatief ondersteunen van de kernen (met name Velle).
5.4.1.2 De Dorpen-Scheldeband
Het beleid in deze strook is gericht op de verdere uitbouw van de toeristisch recreatieve voorzieningen. De toeristisch recreatieve voorzieningen worden hierbij gekoppeld aan de 3 toeristische pijlers van de gemeente:
• De Schelde – Durme; • Het stedelijk gebied met het historische centrum; • De dorpenband. Op de relaties die gelegd kunnen worden tussen de 3 peilers ontstaan toeristisch recreatieve knooppunten.
Het belangrijkste toeristisch recreatief knooppunt wordt gevormd door de Wilfordkaai. Tevens dienen de knooppunten aan de verschillende aanlegsteigers (Tielrode en Steendorp) uitgebouwd te worden. Alsook dient de relatie van de kern met de rivier te worden versterkt, dit door het aanleggen van een doorlopende wandelroute vanuit de terreinen van de Zaat tot aan het zwembad (Scheldepark). Dit maakt een volledige benutting van de toeristisch recreatieve potenties van de ligging van Temse aan de Schelde mogelijk.
5.4.1.3 De landelijke noordelijke strook
In de noordelijke strook leunt het beleid vanuit de toeristisch recreatieve hoek sterk aan bij het beleid vanuit natuur en landschap. Binnen de landbouwzones wordt gestreefd naar het behouden en ontwikkelen van KLE’s, het herwaarderen van voetwegels (kerk paden) en het vernatuurlijken van beekvalleien (bijvoorbeeld het Barbierbeekproject). Belangrijke doelstelling hierbij is dat de inspanningen die binnen het beleidsdomein van natuur en landschap zoveel mogelijk zichtbaar en dus toegankelijk worden gemaakt voor de burger.
@ Grontmij 213 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
In beperkte mate kunnen vanuit de idee van hoevetoerisme een aantal ondersteunende maatregelen genomen worden om het plattelandstoerisme te ondersteunen. De reali satie van een aantal overnachtingsplaatsen en een beperkte vorm van horeca is in de noordelijk strook mogelijk. Voor een verdere uitbouw van het plattelandsbeleid wordt verwezen naar de agrarische structuur.
De kern Velle zal de lokale recreatieve behoeften inzake harde infrastructuren opvan gen. Dit houdt in dat bijkomende gebouwen, sportaccommodatie en terreinen enkel aansluitend bij de bebouwde kern van Velle kunnen ontwikkeld en opgericht worden, en dit in de onmiddellijk omgeving van de Sint Jozefskerk.
5.4.2 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven
5.4.2.1 Gebieden van toeristisch belang
Gebieden van primair toeristisch-recreatief belang (bovenlokaal niveau)
Het stedelijk gebied Temse is in het provinciaal ruimtelijk structuurplan geselecteerd als gebied van primair toeristisch recreatief belang. Bijgevolg kan hier nieuwe hoogdy namische toeristisch recreatieve infrastructuur voorzien worden. Onderstaande visie geldt als suggestie naar de hogere overheid.
De gemeente suggereert het gebied van primair toeristisch recreatief belang voorname lijk verder te ontwikkelen in relatie met de Schelde. Hierbij is de verdere uitbouw van de relatie met het water van fundamenteel belang. Hiertoe moeten een aantal knelpun ten opgelost worden. Ten eerste is de bedrijvigheid ten westen van de Scheldebrug, te herlocaliseren naar de andere zijde van de Scheldebrug. Ten tweede dient de relatie naar de ontwikkelingslocatie op de terreinen van de Zaat en verder in westelijke richting georganiseerd te worden. Onder de uitbouw van de relatie met het water wordt begre pen dat de wandeldijk langsheen de Schelde, die nu reeds op enkele plaatsen aanwe zig is, moet geoptimaliseerd worden. Deze wandeldijk kan dan bijkomende hoogdyna mische en stedelijke functies opnemen (uitbreiding jachthaven Wilfordkaai, nieuwe jachthaven op de Zaat, horeca, bezoekerscentra, …). Vanuit de Wilfordkaai moet de Schelde gevolgd kunnen worden in oostelijke en westelijke richting, wat reeds gedeel telijk mogelijk is in oostelijke richting. De realisatie van deze toeristische verbinding heeft tevens het bijkomende voordeel dat zij ook kan functioneren als functionele ver binding voor de zwakke weggebruikers tussen Temse en Tielrode.
De uitbouw van het gebied van primair toeristisch recreatief belang hangt tevens nauw samen met het gehele poldergebied aan de overkant van de Schelde (grondgebied gemeente Bornem). Vanuit het stedelijk gebied is immers het poldergebied direct be reikbaar via de brug. Ook de zichtrelatie vanuit het stedelijk gebied op de polders is zeer belangrijk voor de belevingswaarde van het stedelijk gebied. De directe toeganke lijkheid voor zowel langzaam verkeer als autoverkeer en openbaar vervoer is hierbij fundamenteel.
Hoogdynamische toeristisch-recreatieve functies die hinderlijk zijn, zoals bijvoor beeld lawaaihinderlijke sporten worden niet gestimuleerd binnen het stedelijk gebied. Indien het toch nodig is dat de gemeente Temse dergelijke activiteiten opvangt, dienen deze te worden geordend binnen de bestaande en/of nieuwe industrieterreinen. Zo kan
@ Grontmij 214 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
bovendien een bundeling van de benodigde infrastructuur (parkeren, cafetaria,…) be reikt worden. Op microniveau wordt verder nagedacht over de relatie tussen het stede lijk gebied en het industrieterrein.
Gebieden van toeristisch belang op gemeentelijk niveau
De kernen Tielrode en Steendorp worden geselecteerd als gebied van toeristisch be lang op gemeentelijk niveau. Deze woonkernen hebben voornamelijk een voedende functie naar het bovenlokale toeristisch recreatieve netwerk, dat gevormd wordt door de Schelde en de Durme. Voor deze twee kernen wordt een beleid gevoerd naar het attractiever maken van de kernen vanuit toeristisch oogpunt. Bijzondere zorg gaat hierbij naar de inrichting van het openbaar domein, waarbij de relatie met het water steeds de nodige aandacht krijgt. Tevens worden in deze kernen lokale horeca en lokale verblijfmogelijkheden aangemoedigd.
5.4.2.2 Toeristisch-recreatieve netwerken en transferia
Bovenlokale netwerken (suggestie hogere overheid)
Temse behoort gedeeltelijk tot het toeristisch-recreatief netwerk Gent en de Schel- destreek . In het PRS wordt gesteld dat in dit netwerk bijkomende toeristisch recreatieve infrastructuur van regionaal niveau wenselijk is. De nieuwe ontwikkelingen mogen echter niet in de Scheldevallei zelf worden opgevangen.
De gemeente stelt dat de dragers van dit recreatief netwerk gevormd worden door de Schelde Durme enerzijds en de dorpenband anderzijds. De uitwisselingsmogelijkhe den tussen de twee dragers, ter hoogte van de kernen van Temse, Tielrode en Steen dorp, vormen de toeristische knooppunten binnen dit netwerk waaraan nieuwe infra structuur gekoppeld kan worden. In de kernen Tielrode en Steendorp dient deze nieuwe infrastructuur op niveau van de kern te zijn en kan de draagkracht van de kern aldus niet overstijgen. In de kern van Temse speelt een ander verhaal, namelijk dat van stedelijk gebied. In dit stedelijk gebied kan de infrastructuur uitgebouwd worden.
De gemeente suggereert dat de bijkomende toeristisch recreatieve structuur zich langsheen de noordelijke zijde van de dorpenband kan organiseren (Groene Rand). Infrastructuren waarvan noodzakelijk is dat zij dadelijk grenzen aan de Schelde en/of Durme (bv. een jachthaven, nieuw wandelpad langs het water, watersportplatform, …) zijn mogelijk indien deze verknoopt worden met de kernen in de dorpenband en vere nigbaar zijn met de aanwezige waardevolle groengebieden en Groene Rand.
@ Grontmij 215 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Figuur 19: Toeristisch-recreatieve netwerken tussen Temse en de dorpen Tielrode en Steendorp
Een tweede doelstelling die op bovenlokaal niveau voor dit netwerk wordt vooropge steld is het stimuleren van het recreatief medegebruik van de bossen en andere openruimtefragmenten voor groenrecreatie. Voornamelijk het Oost Sive Schousel broek wordt hier aangeduid voor recreatief medegebruik en natuureducatie. In het Fort zelf wordt geen recreatie toegelaten, maar in de omgeving hiervan kan gewandeld worden. Het Fort en omgeving wordt omgevormd tot een staatsbosreservaat. Ook de Roomkautersite kan ontwikkeld worden als een gebied voor natuureducatie. In het algemeen kan gesteld worden dat de gehele Schelde en Durmestrook zowel op grondgebied van Temse als van Bornem en verder in westelijke en oostelijke richting, als groenrecreatief gebied kan beschouwd worden. De volledige Groene Rand kan tevens worden ingepast in dit netwerk, door aantakkin gen van langzame wegen, buurtwegen doorheen deze Groene Rand die aanknopen op het recreatief netwerk langsheen de Schelde Durmevallei.
5.4.2.3 Toeristisch-recreatieve routes en transferia
Toeristisch-recreatieve hoofdroutes en transferia (suggestie hogere overheid)
De Schelde en de Durme worden aangeduid als behorend tot het hoofdroutenetwerk. Temse bevindt zich hierbij op een knooppunt van een aantal toeristisch recreatieve routes. Met de Schelde en de Durme wordt de relatie naar west en zuid verzekerd. De Schelde legt de relatie naar het oosten toe. De uitgestrekte polders en het natuur schoon van Bornem vormen eveneens vanuit Temse aantrekkelijke wandelgebieden. De verschillende veerdiensten zijn binnen de hoofdroutes fundamentele schakels. Tevens vormt de dijk langsheen de Schelde en Durme een belangrijke route voor het langzaam verkeer.
Op bovenlokaal niveau wordt voornamelijk het centrum Temse als belangrijkste transfe rium 53 gezien. Van belang hierbij is dat niet alleen de Wilfordkaai goed uitgebouwd
53 Toeristisch-recreatieve transferia zijn plaatsen die door hun ligging en uitrusting (toeristisch-recreatief) ondersteunende infrastructuur bevatten (parking, infogebouw, sanitair, horeca,…). Deze zijn gelegen op of nabij de provinciaal geselecteerde toeristisch-recreatieve hoofdroutes. (Provinciaal Ruimtelijk structuurplan, pag 394)
@ Grontmij 216 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
wordt, maar dat tevens de bereikbaarheid van het knooppunt sterk verbeterd wordt. Zeer belangrijk hierbij is de realisatie van een veilige en aangename verbinding tussen het station en de Wilfordkaai (en het stedelijk gebied in zijn geheel). Ook het openbaar vervoer naar de Wilfordkaai kan verbeterd worden, zowel over land (bus) of via het water (waterbus). Tevens is de realisatie van een voldoende aantal parkings op strate gische plaatsen van belang voor het goed functioneren van het transferium.
5.4.2.4 Toeristisch-recreatieve knooppunten
Knooppunten van bovenlokaal niveau (suggestie hogere overheid)
De jachthaven en aanlegplaats te Temse worden geselecteerd als specifiek dagrecrea tief knooppunt. De gemeente Tems e stelt dat de Wilfordkaai in zijn geheel (dus de volledige wandelpromenade van de Zaat tot het Scheldebad) functioneert als dagrecre atief knooppunt. De uitbouw van dit knooppunt is toeristisch van strategisch belang. De verdere uitbouw van de Wilfordkaai geschiedt door het uitbouwen van jachthavens of aanlegplaatsen (aan Wilfordkaai en de Zaat), het stimuleren van horeca, culturele activiteiten (tentoonstellingsruimten, galerijen …), winkels en verblijfsmogelijkheden. De belevingswaarde van de volledige kaai dient opgewaardeerd te worden. De bele vingswaarde wordt anno 2006 gedeeltelijk gehinderd doordat een gedeelte van de kaai nog gebruikt wordt voor industriële activiteiten. Ook de relatie met de aanlegsteiger zelf kan verbeterd worden. De toeristische aantrekkingskracht van dit knooppunt kan wor den opgewaardeerd door de bestaande industriële activiteiten op het gedeelte ten wes ten van de Scheldebrug te herlocaliseren.
Knooppunten van lokaal niveau
De recreatieve activiteiten binnen de gemeente van lokaal niveau worden zoveel moge lijk gekoppeld aan de knooppunten van lokaal niveau. Principieel kunnen de knoop punten dan ook uitgebreid worden indien verenigbaar met de eigenheid van de plek.
Op gemeentelijk niveau worden volgende knooppunten van lokaal niveau geselecteerd: • De aanlegsteigers/jachthaven en hun omgeving in Tielrode en Steendorp worden aangeduid als knooppunt op gemeentelijk niveau. Deze knooppunten kunnen ver der worden uitgebouwd met een toeristisch infoloket, recreatie, picknickplaats, ho reca, parking,… Daarnaast dient bijzondere aandacht besteed te worden aan de verdere uitbouw van het knooppunt door flankerende maatregelen. Het maximaal aantal ligplaatsen voor jachthaven/aanlegsteiger dient beperkt te worden gehouden. • Het Waesmeer wordt geselecteerd als knooppunt op gemeentelijk niveau. Dit knooppunt vervult een belangrijke toeristisch recreatieve rol op niveau van de ge meente. De aanwezige weekendverblijven, die grotendeels permanent bewoond worden, kunnen behouden blijven. Het gebied wordt daartoe omgevormd naar re creatief woongebied. • De sporthal Temsica in samenhang met het openluchtsportcentrum Fernand Schuerman en de tennisvelden in de Hoogkamerstraat . • De sporthal Tilroda te Tielrode. • Het sportgebied Het Gelaag in samenhang met de sportterreinen op de Vuur- kouter te Steendorp.
@ Grontmij 217 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• Het zwembad Scheldebad te Temse.
Specifieke knooppunten van lokaal niveau
Als specifieke lokale knooppunten worden de groenrecreatieve knooppunten aange duid, zijnde het domein Roomakker en het domein Roomkauter. Dit laatste heeft potenties naar de toekomst. In de groenrecreatieve knooppunten wordt een beperking gesteld naar het inplanten van harde infrastructuren. De knooppunten worden uitge bouwd in functie van en in evenwicht met het groenrecreatieve karakter. In beperkte mate kan binnen deze knooppunten ondersteunende kleinschalige infrastructuur geor ganiseerd worden.
Voor het knooppunt Roomakker kan een bestemmingswijziging van agrarisch gebied (nabestemming van voormalig ontginningsgebied) naar groengebied doorgevoerd wor den, indien dit geen compensatie vereist van de in mindering gebrachte landbouwgron den.
Knooppunten op niveau van de kernen
Naast de knooppunten op gemeentelijk niveau, worden tevens een aantal knooppunten op niveau van de kernen aangeduid. In de knooppunten op niveau van de kernen kunnen de verschillende terreinen voor sport, jeugd en socio culturele verenigingen gebundeld worden. Op deze terreinen die aansluiten bij de kern, worden terreinen voorzien in functie van openluchtsporten en spelen. Kleinschalige infrastructuren, zoals clublokalen en dergelijke, kunnen hier tevens voorzien worden.
De knooppunten op niveau van de kernen die behoren tot het kleinstedelijk gebied Temse, kunnen bijkomend uitbreiden. De reorganisatie en de uitbreidingen dienen evenwel op schaalniveau van de omgeving te zijn. Beperkte overdekte sportterreinen kunnen worden overwogen. Er kunnen evenwel geen hoogdynamische en grootschali ge infrastructuren worden voorzien.
Op gemeentelijk niveau worden volgende knooppunten op niveau van de kernen gese lecteerd: • Het terrein Velle te Velle • Het terrein Meersstraat te Elversele • Het boogschutterterrein in de Dorpsstraat te Elversele • Het boogschutterterrein op Cauwerburg • Het terrein Gentstraat te Tielrode • Het terrein Veldstraat te Temse • Het terrein Hollebeekwijk te Temse • Het terrein Oostbergdreef te Temse • Sporthal te Steendorp
De terreinen Velle te Velle, Veldstraat te Temse en het terrein Oostbergdreef te Temse is reeds opgenomen binnen het sectoraal BPA voor zonevreemde recreatie (BPA 33).
Het terrein Dorpsstraat te Elversele en het voetbalterrein Tulpenlaan te Temse worden niet weerhouden als knooppunt op niveau van de kern, gelet op de kernversterkende woonmogelijkheden in het gebied.
Gelet op de beperkte mogelijkheden die er te Elversele en Tielrode zijn voor de uitbrei ding van de bestaande knooppunten, wordt voor zowel Elversele als Tielrode een @ Grontmij 218 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
knooppunt aangeduid dat de gemeente kan realiseren indien de behoefte zich stelt. Voor Elversele wordt het huidige recreatiegebied geselecteerd. Het betreft het gebied dat reeds is aangeduid op het gewestplan, maar niet is ingevuld. Voor Tielrode wordt het gebied Hoge Akker als mogelijk recreatief knooppunt op niveau van de kern aange duid. Een gedeelte van het woonuitbreidingsgebied kan ingericht worden als recreatief knooppunt.
5.4.2.5 Parken speelterreinen en pleinen
De gemeente voert een beleid naar het verhogen van parken, speelterreinen en pleinen binnen de kernen. Voornamelijk binnen het stedelijk gebied Temse wordt bij nieuwe projecten voldoende openbare ruimte ingeplant.
5.4.2.6 Jeugd en ontspanning
De gemeente ondersteunt de lokale jeugdwerking en het verenigingsleven. Binnen het stedelijk gebied en de kernen van het buitengebied Elversele, Tielrode, Steendorp en Velle wordt een beleid gevoerd om deze activiteiten te stimuleren en waar nodig ruimte lijk te ondersteunen. Volgende elementen worden geselecteerd (niet limitatief):
• SpeGT te Temse, bij sporthal Temsica; • De scoutstereinen in de Fonteinstraat: • Scoutsterrein Steendorp; • Het JOC; • Heem en terrein KLJ in de Oversprongstraat; • KSA hemen bij Park Verbeeck (Hoogkamerstraat); • Chiro Elversele; • Ski en botenclub de Durme (Gentstraat); 5.4.2.7 Ontwikkelingsperspectieven voor infrastructuur buiten de kernen en buiten de geselecteerde toeristisch-recreatieve ge- bieden met betrekking tot toerisme en recreatie.
Temse heeft tal van potenties voor het stimuleren van plattelandstoerisme. Harde infrastructurele recreatieve voorzieningen worden zoveel mogelijk in de kernen gesitu eerd. Daarnaast kan in beperkte mate recreatieve infrastructuur in functie van het recreatief medegebruik buiten de kernen voorzien worden. Het beleid voor de moge lijkheden naar recreatie buiten de kernen en buiten de geselecteerde toeristisch recreatieve gebieden wordt opgedeeld per deelruimte. De ontwikkelingsperspectieven worden juridisch vertaald in een RUP voor infrastructuur buiten de kernen met betrek king tot toerisme en recreatie.
Stedelijke ruimte Temse – dorpenband In de stedelijke ruimte Temse kan recreatie in het landelijk gebied complementair zijn aan recreatie in de kern zelf. Naast de verdere uitbouw van toeristische paden zijn de mogelijkheden voor recreatie in deze deelruimte bijvoorbeeld de realisatie van een kinderboerderij, horeca,… Hoevetoerisme en plattelandstoerisme zijn mogelijk te realiseren in bestaande gebouwen. Hoevetoerisme wordt gekenmerkt door de opvang van logiesmogelijkheden in een actief landbouwbedrijf. Plattelandstoerisme wordt georganiseerd in verlaten landbouwgebouwen. De mogelijkheden voor recreatief medegebruik in deze deelruimte kunnen dus vrij ruim geïnterpreteerd worden.
De Groene Rand
@ Grontmij 219 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
In de Groene Rand kunnen bijkomend de volgende recreatieve functies worden voorzien, én indien ze landschappelijk worden ingepast en de nodige maatregelen worden voorzien voor het vermijden van hinder, én indien het mobiliteitsprofiel laagdynamisch blijft en in dien bijkomend naast de landschappelijke inkleding van de site een zone publiek toe gankelijk wordt gesteld en ingericht volgens de principes van de Groene rand: • plattelandstoerisme, hoevetoerisme, kleinschalige overnachtingsaccomodatie indien de landbouwbestemming als nevenbestemming aanwezig blijft. De inbreng van alle mogelijke functies dient laagdynamisch van aard te zijn. Andere functies kunnen worden onderzocht bij de opmaak van de gemeentelijke visie (masterplan) op de Groene Rand en bij de opmaak van RUP’s. • één 18 holes golfterrein op grondgebied Temse (suggestie Vlaams eoverheid) • verwerking en verkoop van landbouwproducten, • natuureducatief centrum. De vallei van Schelde en Durme In de kwetsbare gebieden van de Schelde Durmevallei is de realisatie van harde infrastructuur ten behoeve van het recreatief medegebruik niet wenselijk. Alleen de verdere uitbouw van recreatieve routes ondersteund door een netwerk van half verharde en niet verharde paden (afhankelijk van de gewenste toegankelijkheid) is in deze deelruimte mogelijk.
Bolle akkergebied In het bolle akkergebied vormt landbouw de belangrijkste gebruiker. Daarnaast is de uitbouw van kleinschalig plattelandstoerisme en hoevetoerisme mogelijk, indien een goe de landschappelijke inpassing kan gegarandeerd worden, en indien landbouw aanwezig blijft als nevenbestemming.
@ Grontmij 220 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.4.3 Mogelijke acties binnen de gewenste toeristisch recreatieve structuur
Onderstaand worden een aantal mogelijke acties weergegeven die de gemeente kan uitvoeren in kader van de gewenste deelstructuur. Voor het bepalen van het te voeren ruimtelijk beleid in een bepaald gebied moet het beleid vanuit elke deelstructuur be schouwd worden.
Naast onderstaande bepalingen kan de gemeente Temse steeds acties uitwerken die aansluiten bij het vooropgestelde ruimtelijke beleid binnen de toeristisch recreatieve structuur. De gemeente kan suggesties overmaken aan de hogere overheid i.v.m. de ontwikkeling en de uitbouw van de toeristisch recreatieve infrastructuur van bovenlokaal niveau. In samenspraak met de hogere overheid kan de gemeente zelf hiertoe initiatieven opne men en RUP’s opmaken. De gemeente kan de ontwikkelingen sturen van de recreatieve knooppunten op lokaal niveau en op niveau van de kernen en deze opnemen in een of meerdere ruimtelijke uitvoeringsplannen.
De gemeente kan bijkomende infrastructuren ontwikkelen in Tielrode en Elversele en kan hiertoe een RUP opmaken voor de mogelijke knooppunten op niveau van de ker nen in Tielrode en Elversele.
De gemeente kan de lokale knooppunten uitbouwen. De gemeente kan hiertoe ste denbouwkundige visies voor de kernen Tielrode en Steendorp opmaken en deze verta len in stedenbouwkundige schetsontwerpen of ruimtelijke uitvoeringsplannen.
De gemeente kan de fiets en wandelverbindingen tussen de kernen langsheen de Schelde en Durme én in de Groene Rand optimaliseren en ontbrekende schakels invul len.
De gemeente kan een RUP opmaken voor de specifieke groenrecreatieve knooppunten van lokaal niveau, waarin de ontwikkelingsperspectieven worden vertaald in steden bouwkundige voorschriften, inrichtingsprincipes en beheersmaatregelen.
De gemeente kan speelzones aanduiden voor jeugdverenigingen. Hiertoe kan de ge meente een visie uitwerken in overleg met de jeugdwerking en de natuurverenigingen. Deze visie met concrete locaties kunnen vertaald worden in een RUP.
De gemeente kan een totaalRUP opmaken (of meerdere deelRUP’s) voor de Groene Rand.
De gemeente kan een RUP opmaken voor “ infrastructuur buiten de geselecteerdetoe- ristisch-recreatievegebieden” . Dit RUP kan gecombineerd worden met het RUP voor de ontwikkelingsperspectieven voor infrastructuur buiten de geselecteerde kernen met betrekking tot bedrijvigheid en wonen.
De gemeente kan stedenbouwkundige verordeningen opmaken voor het gehele grond gebied, ter realisatie van de gewenste toeristisch recreatieve structuur, zoals onder meer verordeningen m.b.t. de verruiming van de landbouw, het vastleggen van maxi male logies en oppervlaktes m.b.t. hoeve en plattelandstoerisme, het vergunnings plichtig maken van bepaalde functiewijzigingen, het behoud en versterking van de trage wegen,…
@ Grontmij 221 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
De gemeente kan een RUP opmaken om de bestaande recreatiebestemming in Elver sele te wijzigen.
@ Grontmij 222 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.5 Gewenste verkeer- en vervoersstructuur
5.5.1 Visie en doelstellingen
De uitwerking van de visie op het verkeer en vervoersgebeuren wordt beschouwd als een verdere verfijning en aanvulling van de visies die op Vlaams en provinciaal niveau uiteen gezet zijn en reeds worden uitgevoerd. Als basis voor het gemeentelijk beleid inzake verkeer en vervoer wordt gebruik gemaakt van het gemeentelijk mobiliteitsplan 54 en het streefbeeld voor de N16 55 . In het kader van de gewenste ruimtelijke structuur die in het GRS wordt uitgewerkt worden tevens een aantal aanmerkingen en suggesties naar de verdere uitwerking van de bovenbeschreven plannen gemaakt.
5.5.1.1 Visie
In het provinciaal ruimtelijk structuurplan wordt de mobiliteit uitgewerkt volgens de princi pes van de deelruimten. Temse maakt volledig deel uit van het E17 netwerk. De gewens te verkeers en vervoersstructuur binnen het GRS, wordt ook vanuit deze invalshoek uit gewerkt. Enerzijds omvat dit E17 netwerk het kleinstedelijk gebied en delen van het bui tengebied van de gemeente Temse.
Het kleinstedelijk gebied Temse in het E17-netwerk (suggestie hogere overheid)
In het E17 netwerk wordt de dynamiek opgevangen in de steden, waaronder ook Temse. De spoorlijn Antwerpen – Gent, de E17 (en de steenweg N70) vormen de dragers van het E 17 netwerk. De ontsluiting van het stedelijk gebied wordt dan ook aan deze dragers opgehangen. M.b.t. het stedelijk gebied van Temse zijn de verkeerskundige en ruimtelijk structurerende elementen t.o.v. dit E17 netwerk de N16, de spoorlijn 54 Mechelen Sint Niklaas en het station. De N16 en de spoorlijn 54 Mechelen Sint Niklaas vormen de aders van het kleinstedelijk gebied, waartussen het station van Temse het hart vormt. De N16 vormt de hoofdontsluiting van het bedrijventerrein T.T.S.
De gemeente Temse wenst een aantal suggesties inzake de bovenlokale verkeers en vervoersstructuur voor het stedelijk gebied uit te werken. Tevens wordt een verfijning naar het gemeentelijk beleid toe opgemaakt.
De kern van Temse wordt zoveel mogelijk ingericht als verkeersarme binnenstad ter bevordering van de leefkwaliteit. Hiertoe wordt een positieve beweging ingesteld door het bevorderen van het fietsverkeer. Een beperkt aantal straten worden autovrij ge maakt.
De barrière die de N16 momenteel reeds vormt, moet zoveel mogelijk opgevangen worden door middel van de realisatie van doorsteken voor voetgangers en fietsers. De
54 GEMEENTE TEMSE, Mobiliteitsplan conform verklaard dd. 15 april 2002, opgesteld door GROEP PLANNING, BRUGGE, 2002
55 MIN. VLAAMSE GEMEEMSCHAP AFDELING WEGEN EN VERKEER, Ontwerp streefbeeld N16, uitgevoerd door Studiegroep Omgeving, februari 2002
@ Grontmij 223 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Temsebrug dient op korte termijn ontdubbeld te worden, teneinde de N16 als primaire weg te laten fungeren op een 2x2 profiel.
Het buitengebied in het E-17-netwerk
De verdere verstedelijking in het E17 netwerk tot één aaneengesloten band wordt ver hinderd door het behoud en de versterking van de aanwezige ‘open ruimtecorridors’. Het buitengebied van de gemeente Temse behoort tot de zogenaamde ‘open ruimte corridors’ in het E17 netwerk.
De kernen Tielrode en Elversele behoren tot het buitengebied, gelegen ten westen van het stedelijk gebied van Temse. De ontsluiting van dit gedeelte buitengebied (en aldus de kernen Elversele en Tielrode) op het E17 netwerk gebeurt door de N41. De N41 dient een duidelijke relatie met het buitengebied, met de ‘open ruimte’ te hebben. Ste delijke ontwikkelingen langsheen deze as worden niet gestimuleerd.
Het gedeelte buitengebied op grondgebied Temse, gelegen ten oosten van het klein stedelijk gebied, richt zich op het E17 netwerk via de N485. De kern van Steendorp wordt dus ontsloten via de N485 op de E17. Een afbouw van de huidige verbindende functie van de N485 naar de E17 is voorzien.
5.5.1.2 Doelstellingen
Verhoogde duurzame mobiliteit in een duurzame omgeving nastreven én garanderen van de bereikbaarheid. Het huidige niveau van mobiliteit dient minstens op peil gehouden te worden en zoveel mogelijk verbeterd te worden. Het zich kunnen verplaatsen (= mobiliteit) in deze hoogdynamische regio van de Vlaamse Ruit is nodig en zal steeds meer nodig zijn, gezien de sociaal economische ontwikkelingen en veranderingen in life style. Deze verhoogde mobiliteit zal evenwel moeten beheerst worden (managed) en ingepast worden in een kwalitatieve omgeving. Hiertoe dient het verkeers en vervoerbeleid een totaliteit en een samenhang in het vervoerssysteem na te streven dat een duurzame mobiliteit in een duurzame omgeving voor de gemeente (en voor Vlaanderen) ondersteunt.
Integreren van mobiliteit en ruimtelijke ordening De mogelijkheid tot vervoer maakt immers bepaalde locaties bereikbaar, anderzijds creëert de aanwezigheid van activiteiten op bepaalde locaties een noodzaak tot vervoer, tot ‘mobiliteit’. De integratie van het verkeers en vervoerbeleid met het ruimtelijk beleid is noodzakelijk om een afstemming tussen lijninfrastructuren (en de uitbouw ervan) en de inplanting van bepaalde activiteiten te bevorderen. De ruimtelijke ordening is een grote ‘speler’ die bijdraagt in de beheersing van de vervoersvraag. Door een verkeers en vervoerbeleid dat afgestemd is op het ruimtelijk beleid kunnen bestaande en toekomstige verkeersstromen worden opgevangen op de wegen die daarvoor geschikt zijn.
Bevorderen van de verkeersveiligheid en verhogen van de verkeersleefbaarheid Het toekomstbeeld van de grote (en kleine) infrastructurele dragers binnen de gemeen te mogen geenszins een verdere aantasting van de leefbaarheid van alle woongebie den en leefgebieden genereren. Naast de doelstellingen van mobiliteit en wegencate gorisering (en bereikbaarheid) dient ook een verhoging van het woonklimaat voorop te staan. Een evenwicht tussen mobiliteit (bereikbaarheid) en verkeersleefbaarheid staat voorop.
@ Grontmij 224 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Stimuleren van fietsgebruik voor korte afstanden De fiets is het meest aangewezen vervoersmiddel voor afstanden kleiner dan 5 km. De gemeente Temse is reeds een fietsgemeente bij uitstek. Het verder zetten van een fietsvriendelijk beleid met een fietsvriendelijke inrichting van de wegen en een door dachte opbouw van de interne verkeerscirculatie binnen de kernen (bijv. fietsverkeer bevoordelen t.o.v. autoverkeer) is dan ook een krachtlijn van het Temse van morgen.
Uitbreiden van de vervoerswijzekeuze Daar waar mogelijk dient in de modal split het gebruik van openbaar vervoer en de fiets verhoogd te worden. Hiertoe dient de groei van de automobiliteit afgeremd te worden door het verbeteren van de kwantitatieve en de kwalitatieve ruimtelijke condities voor de alternatieve vervoerswijzen. Vanuit het beleid zullen multimodale overstapplaatsen binnen de gemeente als draai schijf voor de vervoerswijzekeuze dienen. Het station en een netwerk langs de Schel de dragen hiertoe grote potenties.
Optimaliseren van het wegennet door een duidelijke wegencategorisering Voor de verschillende wegen binnen de gemeente moet een afstemming gebeuren tussen de omgevingseisen van een weg (veiligheid, woonkwaliteit, leefbaarheid) en het gewenste afwikkelingsniveau van de weg (verbinden, verzamelen, toegang geven). De wegencategorisering moet deze afstemming duidelijk vastleggen zodat een hiërar chisch wegennet tot stand kan komen. Eens de straatcategorie is vastgelegd, kan ze dienen als referentiekader voor tal van beleidsmaatregelen die gedurende een middel lange termijn tot stand komen. Door elke toekomstige weginrichting consequent af te stemmen op het referentiekader (de categorieën), groeit een intrinsiek veilig en kwali teitsvol wegenpatroon binnen de gehele gemeente en wordt dit hiërarchisch ingepast in het bovenlokale wegenpatroon.
Aandacht voor leesbaarheid, beeldvorming, continuïteit en compartimentering van de weg Een wegencategorisering kan alleen een hiërarchie opleggen als elke categorie ook ruimtelijk wordt vertaald. De weggebruiker moet de straatcategorie kunnen ‘lezen’ via de inrichting van de weg. Het ontwerp van de weg moet een beeld opleveren dat herkenbaar is en geassocieerd wordt met de categorie. Dit beeld zal uiteindelijk het verkeersgedrag van de wegge bruiker beïnvloeden. Continuïteit van een wegencategorisering impliceert dat de leesbaarheid van een zelfde categorie van weg op verschillende plaatsen in de gemeente (en daarbuiten) conse quent moet worden toegepast. Eenzelfde categorie van de weg dient een gelijkaardig beeld op te roepen bij de gebruiker, ongeacht de plaats. Een compartimentering is echter noodzakelijk omdat het ruimtelijk beeld van een weg niet zomaar kan worden doorgetrokken. Het beeld van de weg zal aldus verschillen naargelang men zich binnen verblijfsgebieden, verkeersgebieden, zone 30,… bevindt. De compartimentering moet ervoor zorgen dat binnen een straatcategorie mogelijkhe den zijn tot snelheidsdifferentiatie en ruimtelijke differentiatie.
Beeldvorming De ‘landschappelijke’ kadering van de wegen in haar omgeving dient derhalve ruim te worden aanzien: stedenbouwkundige en landschappelijke relaties moeten worden gelegd tussen de wegen en hun omgeving. Er wordt een integrale benadering van alle inrichtingselementen vooropgesteld zodat een zekere continuïteit in het landschap wordt gegarandeerd. ‘Vensters’ op open ruimtegebieden kunnen worden geaccentu eerd, gebouwen kunnen op een nadrukkelijke wijze het straatbeeld (en de categorise ring) ondersteunen, zichtlocaties kunnen hoogwaardig worden uitgebouwd, bestaande en potentiële natuurlijke en landschappelijke dwarsrelaties kunnen versterkt worden.
@ Grontmij 225 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
5.5.2 Beleidscategorieën en ontwikkelingsperspectieven
5.5.2.1 Bereikbaarheid van gebieden
Bereikbaarheid van woongebieden
Een mogelijke oplossing voor de vermindering van het sluipverkeer in de kern is het verminderen van de kruispunten met de N16 in samenhang met de hogere capaciteit op de Scheldebrug. Momenteel wordt de binnenstad immers als sluiproute gebruikt. In het mobiliteitsplan van Temse wordt gesteld dat het ongelijkvloerse kruispunt van de N16 met de N419 als prioritair te behouden is. Naast het knooppunt Doornstraat is de enige andere aansluiting op de N16 het knooppunt de Hoogkamerstraat, aangezien dit punt de ontsluiting met de industriezone TTS mogelijk maakt. Deze visie wordt ook weerhouden in het streefbeeld voor de N16, indien de weg als primaire weg type I zal functioneren. Voorlopig wordt echter uitgegaan van een functioneren als primaire II. De N16 heeft immers ook ontegensprekelijk een stedelijke rol doorheen Temse. Het verminderen van de knooppunten kan in ieder geval voor een deel het sluipverkeer opvangen.
De kern van Temse is principieel vrij goed ontsloten door het openbaar vervoer. Ook het openbaar vervoer wordt echter geconfronteerd met de fileproblematiek. Het gebied ten oosten van de N16 is minder goed ontsloten met openbaar vervoer, maar heeft een minder grote invloed van de problematiek op de N16. In principe is elk woongebied goed ontsluitbaar met het openbaar vervoer, door middel van lussenwerking in de noord zuid / oost west structuur.
Bereikbaarheid van industriegebieden
Alleen bedrijventerreinen in het noorden van het studiegebied kunnen goed ontsloten worden: deze kennen een vlotte aansluiting via de N16 op de E17. Indien een nieuw gebied wordt voorzien voor bedrijvigheid, dient deze een bestaande (herdimensioneer de) óf een nieuwe aansluiting te krijgen op de N16, of rechtstreeks worden aangesloten op een parallelweg van de E17. Bedrijventerreinen meer in het zuiden van de gemeente worden geconfronteerd met de stedelijke woonstructuur die rond de N16 geweven is. De ontsluiting via de N41 is principieel te ver verwijderd van het verstedelijkt gebied om als hoofdontsluitingsweg voor bedrijvigheid van het verstedelijkt gebied te kunnen gelden. De N41 heeft ander zijds wel potenties om een deel van verkeer afkomstig van industriegebieden uit het westelijk deel van het stedelijk gebied op te vangen, indien hierdoor de stedelijke kern kan ontlast worden.
Bereikbaarheid van recreatiegebieden
Recreatiegebieden die zich langsheen de historische weg Kruibeke – Waasmunster (as N419 + as Cauwerburg Legen Heirweg) situeren (met inbegrip van de stedelijke kern zelf) kunnen in principe goed ontsloten worden via het openbaar vervoer. Op de knooppunten met de aanlegsteigers kan in principe zelf de koppeling gemaakt worden
@ Grontmij 226 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
met transport over het water en langzaam verkeer langsheen de Schelde. Recreatie gebieden in de Dorpenband kunnen echter niet sterk autogenererend zijn.
5.5.2.2 Wegen
Kaart 40: Gewenste structuur verkeer en vervoer – verblijfsgebieden en wegenselecties
Wegen van bovenlokaal belang
Functie De hoofdwegen zijn wegen met een internationale en een gewestelijke verbindings functie. Ze vormen als geheel de drager voor het wegvervoer over langere afstand. Het hoofdwegennet wordt uitgebouwd als een volwaardig autosnelwegennet.
De primaire wegen categorie I hebben een verbindings en verzamelfunctie op Vlaams niveau. De hoofdfunctie is echter de verbindende functie op Vlaams niveau.
De primaire wegen categorie II hebben hoofdzakelijk een verzamelfuncti e op Vlaams niveau. De nevenfunctie bij primaire II is een verbindende functie op Vlaams niveau.
Selectie De E17 wordt aangeduid als hoofdweg (Vlaams niveau). De N16 wordt aangeduid als primaire weg type I (Vlaams niveau). De N41 wordt aangeduid als primaire weg type II (Vlaams niveau).
Ontwikkelingsperspectief (aanbevelingen naar Vlaams niveau)
N16: algemeen De hoofdader voor het gemobiliseerd vervoer is de N16. Naast een verbindende func tie op bovenlokaal niveau heeft deze weg eveneens een belangrijke verbindende func tie op lokaal niveau (Temse – Bornem, Temse Sint Niklaas). Daarnaast functioneert door de ligging van het centrum langsheen de N16, deze weg als stedelijke verdeel weg, waarbij de verschillende invalswegen en lokale verbindingswegen (lokale 1) aan sluiten.
De N16 is in het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen geselecteerd als primaire weg type 1. Dit betekent dat deze weg een verbindende functie heeft op bovenlokaal niveau en dat slechts bovenlokale functies kunnen aangesloten worden. Het aantal knooppunten wordt strikt beperkt ter bevordering van de doorstroming. Theoretisch betekent dit voor Temse: • Aansluiting TTS • Aansluiting stedelijk gebied Temse
Daarnaast heeft de N16 echter een verbindende functie op lokaal niveau en functio neert de weg als stedelijke verdeelweg. Gelet op het feit dat een alternatieve route onbestaande is, is een minimum aantal knooppunten van 4 vereist. Hierdoor komt echter de doorgaande functie van de primaire weg 1 in het gedrang.
Gelet op de gegeven context stelt de gemeente Temse volgende alternatieven voor:
@ Grontmij 227 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
1. De N16 wordt ter hoogte van de Schelde ondertunneld óf de brug wordt ontdubbeld. Twee aansluitingspunten zijn relevant voor Temse: de ontsluiting van TTS en de ont sluiting van het stedelijk gebied Temse. De ontsluiting van TTS naar het hoofdwegen net zal via een knooppunt op het nieuw te realiseren tracé van de N16 aansluiten op een nieuw knooppunt van de E17. De ontsluiting van Temse centrum verloopt via een knooppunt van de oude N16 die een verknoping krijgt te Bornem. De brug over de Schelde blijft behouden en wordt ontdubbeld. De oude N16 zal als lokale 1 het stede lijk centrum Temse ontsluiten.
I IIIIII
2. De primaire functie type I van de N16 wordt beleidsmatig niet behouden. De N16 zal zowel de doorgaande verbinding op bovenlokaal niveau als de verbindende en verzamelende functie op lokaal niveau vervullen. Hiertoe worden de vier noodzakelijke verknopingen met de N16 behouden, en eventueel aangevuld met een vijfde, indien de hogere overheden tot een uitbreiding van regionale bedrijvigheid voorzien in het kader van het stedelijk gebiedbeleid. De gemeente vermoedt dat de weg als primaire weg type II zal functioneren. De doorstroming wordt geoptimaliseerd door de brug te voor zien van 2x2 rijstroken. De leefbaarheid van Temse centrum wordt geoptimaliseerd door het verhinderen van sluipverkeer.
N16: Uitwerking primaire I Bij de uitwerking van de N16 wenst de gemeente volgende inrichtingsprincipes te sug gereren aan de bovenlokale overheid: • Het bestaande 2x2 profiel wordt behouden en geoptimaliseerd op de N16; • Op de Scheldebrug wordt het bestaande 2x1 profiel tot een 2x2 uitgebouwd; • Twee punten van uitwisseling vormen de ‘ hoofdtoegangen’ tot de gemeente Tem se: N16 – Hoogkamerstraat als ontsluiting T.T.S en centrum Temse; N16 – Krijgsbaan (N419) als ontsluiting van Steendorp; • Twee punten vormen ‘ secundaire toegangen ’ tot de kern van Temse: N16 – Doornstraat Gasthuisstraat als ontsluiting van Velle en het centrum van Temse;
@ Grontmij 228 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
N16 – Kasteelstraat, als toegang tot het station en centrum van Temse. Af hankelijk van het toekomstperspectief van de Temsebrug, kan de uitwisseling op dit punt met de N16 verplaatst worden naar een andere locatie.; • Volgende bestaande kruispunten en toegangswegen kunnen worden afgesloten: N16 – Secr. Gen. Boereboomstraat N16 – Grote Dweerstraat; N16 – Kleine Dweerstraat; N16 – Laagstraat; N16 – Smesstraat; Deze kruispunten kunnen evenwel een rol vervullen, indien geopteerd wordt tot een uitbreiding van regionale bedrijvigheid, in het kader van het stedelijk gebiedbe leid. • Fietsers en voetgangers kruisen het tracé van de N16 via een rechte lijn (zonder omrijfactoren) en conflictvrij, i.e. d.m.v. van tunnels, bruggen of bij een verkeers lichtengeregeld kruispunt, waar geen enkele beweging van het autoverkeer con flicterend kan zijn t.b.v. het langzaam verkeer.
Figuur 20: Ontwikkelingsperspectief N16
hoofdtoegangen (Hoogkamerstraat – N419)
N16
N419
secundaire toegangen (Doornstraat-Gasthuisstraat en Kasteelstraat)
N41: Uitwerking primaire II Bij de uitwerking van de N41 wenst de gemeente volgende inrichtingsprincipes te sug gereren aan de bovenlokale overheid: • een 2x1 profiel wordt vooropgesteld t.b.v. doorgaand verkeer; • langs beide zijden wordt een parallelstructuur (lokale ventwegen) voorzien; • op grondgebied Temse wordt er één punt van uitwisseling voorzien met het hogere wegennet: knooppunt E17 – N41; • op grondgebied Temse worden er twee punten van uitwisseling voorzien met het lagere weggenet: ter hoogte van Kettermuit; ter hoogte van Dorpsstraat Legen Heirweg; • tussen Kettermuit en Dorpsstraat Legen Heirweg wordt geen enkel uitwisseling voorzien; • het kruispunt ‘Duivenhoek’ wordt aan de N41 ondertunneld, teneinde de oostelijke wijken met het centrum van Elversele verbonden te houden;
@ Grontmij 229 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• de laterale ventwegen zijn bestemd voor lokaal verkeer en fietsverkeer. Zij sluiten aan op de doorgaande weg, via de punten van uitwisseling (Kettermuit en Pont weg Legen Heirweg). • Fietsers en voetgangers kruisen het tracé van de N41 via een rechte lijn (zonder omrijfactoren) en conflictvrij 56 .
Figuur 21: Ontwikkelingsperspectief N41
Steenweg Hulst - Lessen
Dorp sstraat Legen Heirweg
56 Onder conflictvrij wordt verstaan: kruising van fietsers en voetgangers, d.m.v. van tunnels, bruggen of d.m.v. een verkeerslichtengeregeld kruispunt, waar geen enkele beweging van het autoverkeer conflicterend kan zijn t.b.v. het langzaam verkeer;
@ Grontmij 230 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Wegen van lokaal belang
Functie
Lokale wegen type I: lokale verbindingswegen De lokale wegen I verbinden de kernen onderling, met de kernen van de buurgemeen ten of met het hogere wegennet. Ze zorgen voor een maasverkleining van de primaire en secundaire wegen zonder een functie op Vlaams niveau te vervullen. De hoofdfunc tie is het verbinden en/of verzamelen op gemeentelijk (lokaal) en intergemeentelijk (interlokaal) niveau. Als aanvullende functie kan het toegang geven worden be schouwd.
Lokale wegen type II: lokale ontsluitingswegen Lokale wegen II geven ontsluiting van woonwijken/stedelijke entiteiten naar de gemeen telijke en bovengemeentelijke verbindingswegen. Hun functie is het verzamelen op woonkern/wijkniveau met als aanvullende functie toegang geven.
Lokale wegen type III: erftoegangswegen Lokale wegen III verlenen toegang tot de aanpalende percelen en takken hiërarchisch aan op lokale ontsluitingswegen. De verblijfsfunctie primeert op deze weg. De weg kent enkel bestemmingsverkeer, het overige verkeer wordt geweerd.
Selectie
De selectie van lokale wegen is overgenomen uit het gemeentelijk mobiliteitsplan.
Lokale wegen type I: • Legen Heirweg –Gentstraat – B.A. Heymanstraat – Huis ten Halven – Cauwerburg tot Amelbergalaan; • Doornstraat – Velle (tot centrum van Velle); • N419 (Krijgsbaan).
Lokale wegen type II • N485; • Cauwerburg (vanaf Sint Amelbergalaan tot toegang ex Boelwerf); • Hoogkamerstraat; • Gasthuisstraat (vanaf N16 tot Vroonhoflaan); • Schoolstraat – Pastoor Boelstraat – Kouterstraat – Vrijheidsstraat; • Dorpstraat; • Velle – Haasdonksesteenweg; • Sint Amelbergalaan.
Lokale wegen type III alle overige wegen.
@ Grontmij 231 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Ontwikkelingsperspectief
Lokale wegen type I N419 krijgt een belangrijkere functie dan N485. Dit impliceert een afbouw van het op en afrittencomplex op N485 en E17 en de herinrichting van de doortocht in Steendorp. Op de N419 ligt de nadruk op de leefbaarheid met de aandacht voor de zwakke weg gebruikers. De Krijgsbaan fungeert als openbaar vervoersas. Extra aandacht dient te gaan o.a. naar doorstromingsmaatregelen t.b.v. openbaar vervoer, naar inplantingen en aanleg van bushaltes,… De oprit van de N419 naar N16 dient te worden herdimensioneerd. De aanwezige ruimte dient te worden beperkt met extra aandacht voor een duidelijke verkeersgelei ding.
De ontsluiting van de bedrijven op de terreinen van de Zaat voltrekt zich via Cauwer burg – Huis ten Halven – B.A. Heymanstraat – Gentstraat – Legen Heirweg naar N41.
De Sint Amelbergalaan draagt de verbindende, doorgaande functie tussen de kern van Temse en Tielrode, ten overstaan van Cauwerburg.
De as Huis ten Halven – B.A. Heymanstraat – Gentstraat – Legen Heirweg vormt de verbinding tussen het centrum van Temse en de N41. Deze as loopt doorheen het centrum van Tielrode. De overgang tussen de gewenste snelheidsregimes (cfr. mobili teitsplan) op de wegvakken tussen de N41 en de Hofstraat, tussen de Hofstraat en de Polderstraat en tussen de Polderstraat wordt geaccentueerd d.m.v. poorteffecten.
Lokale wegen type II Er wordt geen doorgangsfunctie voorzien voor Cauwerburg en Hoogkamerstraat in het centrum van Temse. Vrachtverkeer wordt aldus geweerd uit de kern van Temse.
Lokale wegen type III Alle overige wegen worden als erftoegangswegen aangeduid.
M.b.t. het verkeerskundige functioneren van de stationsomgeving fungeert de Parklaan als wijkverzamelweg, teneinde de bereikbaarheid van het station te bevorderen. Het overgedimensioneerd kruispunt Sint Jorisstraat Parklaan Kasteelstraat Fonteinstraat wordt tot normale proporties herleid (met bijv. snelheidsremmende rotonde als ‘verde ler’).
5.5.2.3 Vrachtverkeer
Kaart 41: Gewenste structuur verkeer en vervoer – vrachtverkeer
Het vrachtverkeer over de weg concentreert zich hoofdzakelijk op de N16. Voor het vrachtverkeer dat niet op de bovenvermelde locaties moet zijn, moeten duidelijk her kenbare routes worden aangeboden. Daarbij zal niet altijd de kortste route aangebo den worden, maar wel die wegen die voor dit soort verkeer geschikt zijn. Met de be staande en toekomstige bedrijvigheid aan de Schelde (de Zaat en Belgomine) dienen de toekomstige vrachtroutes bepaald te worden. Belgomine zal worden ontsloten op de N16. Vrachtverkeer afkomstig van de Zaat zal via de as Cauwerburg Huis ten Halven – B.A. Heymanstraat – Gentstraat – Legen Heirweg naar de N41 worden geleid. Verkeer afkomstig van het bedrijventerrein TTS wordt naar de N16 geleid via de Hoog kamerstraat, of mogelijks rechtstreeks naar de E17 geleid door aanstakking op de oos telijke tangent van Sint Niklaas.
@ Grontmij 232 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Selectie: • N16 en N41 als hoofdroute voor zwaar vrachtverkeer; • Hoogkamerstraat , N419 en as Cauwerburg - Huis ten Halven – B.A. Heymans- traat – Gentstraat – Legen Heirweg als vrachtontsluitingsroutes naar het hogere wegennet. Flankerende maatregelen kunnen worden voorzien om het gebruik van de routes af te dwingen, zoals: • Invoeren van een tonnagebeperking in de verblijfsgebieden (verbod vanaf 3,5 ton, uitgezonderd plaatselijk verkeer of leveranciers); • Verkeerssluizen ten voordele van autoverkeer en busverkeer; • Verkeersveilig optimaliseren van de vrachtontsluitingsroutes t.b.v. van vrachtver keer (profielen, draaicirkels, …) en t.b.v. de doorstroming op deze routes.
Voor de site Belgomine is – door onteigeningen omwille van de Scheldebrug – een nieuwe ontsluitingsweg naar de N16 een noodzaak. Deze dient met de grootste zorg door of langsheen het Scheldepark te worden aangelegd, met bijzondere aandacht voor de zwakke weggebruiker en voor een eventuele verbinding van het station met het waterfront (promenade).
5.5.2.4 Openbaar vervoer
Kaart 42: Gewenste structuur verkeer en vervoer – openbaar vervoer
Treinvervoer De spoorlijn door Temse is een aanvoerlijn tussen twee hoofdtrajecten (Gent Antwerpen en Antwerpen Brussel) en heeft dus een regionale verbindingsfunctie tus sen Sint Niklaas en Mechelen. Het huidige aanbod dient minimaal behouden te wor den.
Busvervoer Het busvervoer dient in Temse uitgebouwd te worden overeenkomstig het decreet op de basismobiliteit (cfr. mobiliteitsplan). De bestaande oost-west trajecten (N419 en de as Schoolstraat St Amelbergalaan Cauwerburg Huis ten Halven – B.A. Heymanstraat – Gentstraat – Legen Heirweg) en de noord-zuid trajecten (N16, N41, Hogenbakkerstraat, Doornstraat) vormen de basis van het busvervoer. De N419 (Krijgsbaan en Kapelstraat) fungeert als openbaar vervoersas . Extra aan dacht dient o.a. te gaan naar doorstromingsmaatregelen t.b.v. openbaar vervoer, naar inplantingen en aanleg van bushaltes,…
Multimodaal knooppunt Het station en het waterfront aan de Wilfordkaai vormen de samenhangende polen van het multimodaal knooppunt: • Het station wordt heringericht en omgebouwd tot een knooppunt tussen spoorver voer, busvervoer, wegvervoer en langzaam verkeer. • Een ruimtelijke en functionele verbinding tussen het station en het waterfront (en aanlegsteiger) aan de Wilfordkaai wordt uitgebouwd (bv. door wandel en fietsver binding). Het Scheldepark heeft hiertoe potenties.
@ Grontmij 233 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• Een ruime parking dient te worden voorzien, in samenhang met dit (bipolair) multi modaal knooppunt. • De stationsomgeving (en het waterfront aan de Wilfordkaai) wordt als een open baar vervoersknooppunt uitgebouwd. Hiertoe dient een volwaardig busstation (bij voorkeur aan de voorzijde van het station) te worden uitgebouwd.
5.5.2.5 Langzaam verkeer
Kaart 43: Gewenste structuur verkeer en vervoer – langzaam verkeer
Fietsbeleid
Bovenlokale fietsroutes Er wordt een samenhangend, aantrekkelijk, veilig en continu fietsroutenetwerk uitge bouwd, gebaseerd op het bovenlokaal (provinciaal) fietsroutenetwerk . Het provinciaal functioneel fietsroutenetwerk is gebaseerd op functionele verplaatsin gen (woon werk, woon winkel en woon schoolverplaatsingen). Het provinciaal netwerk van fietspaden verbindt de meeste woonkernen, scholen en regionale bedrijventerreinen. De non-stop hoofdroutes zijn hoogwaardige snelle fietsroutes, gericht op dagelijkse functionele verplaatsingen en doelgerichte recreatieve lange afstandsverplaatsingen. De bovenlokale functionele routes z ijn gericht op dagelijkse functionele verplaatsingen in het woon school, woon werk en woon winkelverkeer. Deze trajecten zijn te aanzien als de logische verbindingsweg tussen vertrek en aankomst.
Lokale fietsroutes Tussen de bovenlokale assen gebeurt een verfijning door lokale fietsassen. De lokale fietsroutes verzorgen de verbinding tussen woonconcentraties en de verschillende kernen. Lokale fietsdoorsteken kunnen ook worden voorzien teneinde de ‘rechtstreek se’ weg met de fiets te optimaliseren.
Selecties • Schoolstraat P. Boelstraat Kouterstraat Aug. Wautersstraat; • Akkerstraat Gasthuisstraat; • Parklaan; • Doorsteek tussen het station en de Wilfordkaai; • Krijgsbaan (tot Eupenlaan); • Wilfordkaai as langsheen de Schelde; • Steenweg Hulst Lessen – Oude Heirbaan; • Doornstraat • Velle; • Gelaagstraat; • Veldstraat (als aanvullende lokale fietsroute).
@ Grontmij 234 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Suggesties voor alternatieve routes
Volgende routes worden in dit GRS naar voren gedragen als alternatieve fietsroutes. Deze gelden als suggestie die in het gemeentelijk mobiliteitsplan werder kunnen wor den onderzocht.
• Vanuit Elversele via Bokmolen en Stokthoekstraat naar Sint Niklaas • Vanuit het centrum van Tielrode via de autoluwe Hofstraat als alternatief voor de drukke Hogenakkerstraat • Vanuit Temse: in plaats van Hollebeek via Blindstraat, Lauwershoek naar Landmo lenstraat • Bramersdam voor het traject richting Antwerpen
Ontwikkelingsperspectief • De fietsvoorzieningen moeten voorzien zijn van een zo vlak mogelijk wegdek. • Bij eenrichtingsverkeer worden fietsers in principe steeds in tegenrichting toegela ten, tenzij de verkeersveiligheid t.b.v. de fietser dermate in het gedrang komt. In heel smalle straten moet bij heraanleg de nodige breedte worden voorzien. • Om een hoogwaardig netwerk te realiseren dienen de zwakke schakels te worden weggewerkt: aanleg van fietspaden op de geselecteerde routes voor vrachtverkeer, waar snelheidsverschillen groot zijn; aanleg van kwalitatief betere fietspaden; beveiligen van kruispunten waar de fietsroutes de geselecteerde wegen voor autoverkeer dwarsen, d.w.z. maatregelen treffen die de conflictsituaties tussen auto’s en fietsers vereenvoudigen. Beveiligde oversteken worden minstens voorzien op de kruispunten Cauwerburg Sint Amelbergalaan, N419 Hospitaalstraat (N485) en N419 Prinsenlaan. • De fietspaden langsheen de primaire wegen op grondgebied van de gemeente Temse dienen vrijliggend te worden aangelegd. De overgangen gebeuren conflict vrij d.m.v. ongelijkvloerse kruisingen.
Voetgangersbeleid
Verblijfsgebieden Vanuit de filosofie van de compartimentering is het noodzakelijk dat de inrichting van zowel bovenlokale, interlokale als lokale wegen gebeurt in functie van de omgevings vereisten. In de verblijfsgebieden zijn de omgevingsfuncties wonen, schoolgaan en winkelen dominant aanwezig. Een kwalitatief ingericht openbaar domein moet er de omgevingsfuncties maximaal ondersteunen en de leefbaarheid verhogen. De verblijfs gebieden zijn aangeduid op Kaart: Gewenste structuur verkeer en vervoer – verblijfs- gebieden en wegenselecties . De aanduiding is niet limitatief: nieuwe verblijfsgebieden kunnen steeds worden aangeduid. Buiten de verblijfsgebieden zijn de verblijfsfuncties niet meer dominant aanwezig en wordt de verkeersfunctie bepalend voor de inrichting van de weg. Binnen de verblijfsgebieden wordt zoveel mogelijk ruimte geschapen voor de voetgan ger. In de verblijfsgebieden wordt systematisch uitgegaan van het zone 30 concept. Poorten begeleiden de overgang tussen de verschillende snelheidszones. Het begin en het einde van het verblijfsgebieden wordt dus benadrukt d.m.v. poorten (cfr. mobili teitsplan).
@ Grontmij 235 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Schoolomgevingen Het principe van de beveiligde schoolomgevingen wordt uiteengezet in het gemeentelijk mobiliteitsplan.
Scheldekaaien en waterfront De Scheldekaaien kunnen worden opgewaardeerd tot een langgerekte stedelijke pro menade langsheen de Schelde. De Wilfordkaai vormt hierin een belangrijk element. Deze Wilfordkaai is rechtsreeks verbonden met het stadscentrum en wordt rechtstreeks gelinkt en ruimtelijk verbonden met de stationsomgeving. Het Scheldepark kan een grote rol spelen in de verbinding van de Wilfordkaai met het station. De stationsomge ving (i.e. station, Wilfordkaai en stadscentrum) vormt derhalve het wezenlijke hart van het stedelijk gebied en van de promenade langsheen de Schelde. Via een wandel en fietspad worden zowel de kernen van Elversele, Tielrode en Steen dorp langsheen de Schelde verbonden met de Wilfordkaai. Het geplande grootschalige woonproject op de Zaat maakt een wezenlijk onderdeel uit van dit waterfront.
5.5.2.6 Hoogsapnningsleidingen
Er dient steeds rekening gehouden te worden met alle plannen en projecten in de on middellijke nabijheid van hoogspanningslijnen. Hiertoe zal steeds het advies worden ingewonnen van de beheerder van het net.
5.5.3 Mogelijke acties binnen de gewenste verkeers- en vervoersstructuur
5.5.3.1 Mogelijke acties voor de gemeente Temse
Onderstaand worden een aantal mogelijke acties weergegeven die de gemeente kan uitvoeren in het kader van de gewenste deelstructuur. Voor het bepalen van het te voeren ruimtelijk beleid in een bepaald gebied moet het beleid vanuit elke deelstruc tuur beschouwd worden.
Naast onderstaande bepalingen kan de gemeente Temse steeds acties uitwerken die aansluiten bij het vooropgestelde ruimtelijke beleid binnen de gewenste verkeers en vervoersstructuur.
De gemeente Temse werkt het mobiliteitsplan verder uit.
De gemeente doet verder onderzoek naar de schoolroutes en formuleert een oplossing voor de verkeersknelpunten op deze routes.
De gemeente werkt het station en haar omgeving uit tot een multimodaal knooppunt, waarbij uitwisseling tussen weg en spoorvervoer wordt geoptimaliseerd. Het station wordt bovendien verbonden (fiets en wandelverbinding met de Schelde (waterbus, promenade,…).
Er wordt een verbinding voor langzaam verkeer uitgewerkt langsheen de Schelde, die toegang geeft tot het stadscentrum, tot de oostelijke wijken (Hollebeek), en tot de dor pen Elversele, Tielrode en Steendorp. Deze ‘Scheldepromenade’ sluit bovendien con flictvrij aan op het station.
@ Grontmij 236 RICHTINGGEVEND DEEL Ontwikkelingsperspectieven voor de deelstructuren 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
De gemeente realiseert waar mogelijk conflictvrije fietsverbindingen met het stadscen trum. Bij de opmaak van een plan voor de te ontwikkelen recreatieve knooppunten op gemeentelijk niveau en bij het uitwerken van de inrichting van de parkgebieden wordt steeds getracht een fietsverbinding naar het centrum te realiseren.
De gemeente zal inspanningen verrichten, overleg plegen en actie voeren om de ont sluiting van de bestaande bedrijvenzones (T.T.S, de Zaat,…) en van eventuele toe komstige te ontwikkelen bedrijvenzones met het openbaar vervoer te garanderen.
Naast bovengenoemde bepalingen kan de gemeente Temse steeds acties uitwerken die aansluiten bij het vooropgestelde ruimtelijke beleid binnen de verkeers en ver voersstructuur.
5.5.3.2 Suggesties aan de hogere overheid
De gemeente vraagt de hogere overheid om op de N16 minstens drie uitwisselingspun ten (Hoogkamerstraat; Gasthuisstraat Doornstraat; Viaduct; en indien mogelijk Kasteel straat) te voorzien voor de ontsluiting van het stedelijk gebied van Temse.
De gemeente vraagt de hogere overheid om op de N16 twee uitwisselingspunten te voorzien voor de ontsluiting van het bedrijventerrein T.T.S (en eventuele toekomstige uitbreiding).
De gemeente vraagt de hogere overheid om de capaciteit op de Scheldebrug te ver dubbelen en hiertoe initiatief te nemen.
@ Grontmij 237 RICHTINGGEVEND DEEL Watertoets 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
6 Watertoets
Het decreet van 18 juli 2003 betreffend ehet algemeen waterbeleid (Belgische Staats blad 14 november 2003) legt in hoofdstuk III, afdeling I, bepaalde verplichtingen op, die de watertoets worden genoemd.
Artikel 8 van dat decreet luidt:
“Art. 8. § 1. De overheid die over een vergunning, een plan of programma moet beslis sen, draagt er zorg voor, door het weigeren van de vergunning of door goedkeuring te weigeren aan het paln of programma dan wel door het opleggen van gepaste voor waarden of aanpassingen aan het plan of programma, dat geen schadelijk effect ont staat of zoveel mogelijk wordt beperkt en, indien dit niet mogelijk is, dat het schadelijk effect wordt hersteld of, in de gevallen van de vermindering van de infiltratie van he melwater of de vermindering van ruimte voor het watersysteem, gecompenseerd.
Een schadelijk effect wordt gedefinieerd als: “ieder betekenisvol nadelig effect op het milieu dat voortvloeit ui teen verandering van de toestand van watersystemen of be standdelen ervan die wordt teweeggebracht door een menselijke activiteit; die effecten omvatten mede effecten op de gezondheid van de mens en de veiligheeid van de ver gunde of vergund geachte woningen en bedrijfsgebouwen, gelegen buiten overstro mingsgebieden, op het duurzaam gebruik van water door de mens, op de fauna, de flora, de bodem, de lucht, het water, het klimaat, het landschap en het onroerend erf goed, alsmede de samenhang tussen een of meer van deze elementen”.
De watertoets voorkomt dat ruimtelijk beleidsbeslissingen een negatieve impact inhou den voor het vasthouden, bergen en afvoeren van water in een (deel)stroomgebied. Zo kunnen bijvoorbeeld verharde oppervlakten worden beperkt, gescheiden rioleringstel sels uitgebouwd en de infiltratie van hemelwater hersteld. Bebouwing in de winterbed ding van een rivier impliceert bijvoorbeeld een hoge kans op wateroverlast en dient te worden vermeden.
De watertoets is aldus een beoordeling die door de overheid dient te worden uitge voerd.
Figuur 22: Overstromingsgebieden en risicozones
@ Grontmij 238 RICHTINGGEVEND DEEL Watertoets 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Bron: AGIC februari 2007
Op gemeentelijk grondgebied komen weinig overstromingsgebieden voor. De natuurlij ke en onbebouwde overstromingsgebieden zijn de Tielrodebroekpolder, de oevers van de Barbierbeek en delen van Groot Broek.
Langsheen de N16 komen enkele beperkte overstromingszones voor. Recent heeft de gemeente een bufferbekken aangelegd nabij de Schelde (Scheldepark) die een volledi ge versnelde afwatering van T.T.S. mogelijk maakt, en die Temse centrum ontlast van wateroverlast.
In dit GRS is bij de aanduiding van nieuw te ontwikkleen gebieden rekening gehouden met de bestaande problematiek inzake water.
Bij elke planmatige ontwikkeling (RUP’s) en bij elk nieuw programma (verkaveling, reconversie, vergunningen,…) zal evenwel een aftoetsing (watertoets) dienen te gebeu ren. De recente overstromingsgebieden en risicozones dienen te worden vermeden bij ontwikkelingen en bebouwing.
Indien ontwikkelingen worden voorzien of bestaande worden hervormd in of aanslui tend bij recent overstroomde zones of in risicozones dient speciale aandacht te gaan naar de aard en dichtheid van de bebouwing, naar een maximale waterdoorlaatbaar heid van materialen, naar bijkomende waterbufferende werking, … teneinde het scha delijk effect van de planopties conform de bepalingen inzake integraal waterbeher, maximaal te reducteren. Zoniet zijn herstelmaatregelen nodig of compensatiemaatre gelen elders. Hiervoor dient elke aanvraag zich te richten naar de regelgeving en de uitvoeringsbe sluiten omtrent de watertoets.
Voor Temse is het belangrijk om verdere bebouwing in de Scheldevallei niet te stimule ren. Langsheen de N16 is het aangewezen uiterst bewust om te springen met d eont wikkelingen. Een bijkomende waterbufferend eingreep kan hier ten zeerste worden overwogen.
Het voorziene programma voor wonen, bedrijvigheid en recreatie bevindt zich niet in recente overstroomde gebieden of risicozones. Bij uiteindelijke realisatie zal evenwel een bijkomende watertoets dienen te worden uitgevoerd.
@ Grontmij 239
BINDEND DEEL
@ Grontmij 240 BINDEND DEEL Inleiding 12-110\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
1 Inleiding
Het richtinggevend gedeelte is een kader voor beslissingen over de toekomstige ruimtelij ke ontwikkelingen binnen de gemeente. Uit de mogelijkheden aangegeven in het rich tinggevend gedeelte onder ‘mogelijke acties voor de gemeente Temse’ worden de bin dende bepalingen geselecteerd.
De bindende bepalingen vormen de spil tussen de gewenste ruimtelijke structuur en de realisatie ervan. Het zijn duidelijke prioriteitenbepalingen in de uitvoering van het ge meentelijk ruimtelijk structuurplan. Het bestuur geeft hier aan waaraan het wil werken tijdens de planperiode maar ook een lange termijnplanning wenst te respecteren om Tem se vanuit een duurzame ontwikkeling doorheen de 21 ste eeuw te loodsen.
Het bindend gedeelte vormt enerzijds een lijst van bindende selecties op gemeentelijk niveau, waaraan een beleid gekoppeld wordt. Anderzijds vormt dit bindend gedeelte een actieprogramma bestaande uit onder meer ruimtelijke uitvoeringplannen en gemeentelijke verordeningen.
@ Grontmij 241
BINDEND DEEL Selecties van structuurbepalende elementen 12-110\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
2 Selecties van structuurbepalende elementen
Onderstaande selecties hebben betrekking op elementen van lokaal niveau. Selecties van bovenlokaal niveau gebeurden door het Vlaamse Gewest binnen het ruimtelijk structuur plan Vlaanderen of door de provincie binnen het provinciaal ruimtelijk structuurplan.
2.1 Deelruimten
De gemeente selecteert de volgende deelruimten:
• de stedelijke ruimte Temse • de dorpenband met de Groene Rand • het bolle akkergebied • de vallei van Schelde en Durme
2.2 Gewenste open ruimte structuur
De gewenste open ruimtestructuur wordt opgedeeld in de gewenste landschappelijke structuur, de gewenste natuurlijke structuur en de gewenste agrarische structuur.
2.2.1 Selecties van de gewenste landschappelijke structuur
Kleinschalige waardevolle landschappen
Op gemeentelijk niveau worden als structuurbepalende kleinschalige waardevolle land schappen geselecteerd: • De bronbosjes van Elversele; • Het Scheldepark; • De kleiputten van Tielrode / domein Roomakker; • Het geklasseerd landschap in de omgeving van de hoeve en Sint Amelbergakapel in de Fonteinstraat 2 te Temse; • Het geklasseerd landschap Huis Pilaet met park te Tielrode; • Het beschermd dorpsgezicht van de Kapelhof aan de Pontweg te Elversele.
Structurerende valleigebieden
De gemeente Temse selecteert volgende gebieden als structurerend valleigebied op lo kaal niveau: @ Grontmij 242
BINDEND DEEL Selecties van structuurbepalende elementen 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
• De vallei van de Vrouwenhofbeek; • De vallei van de Hollebeek; • De loop van de Vlierbeek; • De loop van de Lange Beek in Elversele; • De Kouterbeek in Tielrode; • De Nederschrijnbeek langs de Ruisstraat. Cultuurlandschappen in overwegend bebouwde ruimte
• Het aaneengesloten woonlandschap van Elversele, Tielrode, Temse en Steendorp; • De werklandschappen van T.T.S. en de Zaat; • Het woonlandschap van het Waesmeer; • Het in ontwikkeling zijnde woonlandschap van de Zaat; • Het kleinschalig werklandschap van Belgomine aan de oevers van de Schelde.
Cultuurlandschappen in overwegend niet-bebouwde ruimte
Op gemeentelijk niveau worden als cultuurlandschappen in overwegend niet bebouwde ruimte geselecteerd: • Het woonlandschap van Velle, Vierstraat en Kettermuit; • De landelijk gelegen lineaire woonlinten in de bolle akkergebieden; • Het weglandschap van de N41 op grondgebied van Temse; • De scheepswerf van Steendorp / Rupelmonde; • Het bedrijventerrein te Elversele; • De werklandschappen van de steenbakkerijen te Tielrode en te Steendorp.
Bakens
Op gemeentelijk niveau worden als baken geselecteerd: • Het gemeentehuis van Temse • De Onze Lieve Vrouwkerk te Temse; • De brug van Temse; • De Wilfordkaai; • De kraan op de Boelwerf; • De watermolen aan de Wilfordkaai 23 te Temse; • De Kristus Koningkerk te Temse; • De H. Hartkerk, te Temse; • Het hoekpand aan de Markt 4 te Temse; • De ex drankslijterij aan de Kamiel Wauterstraat 14 te Temse; • De Sint Amelbergakapel en de hoeve aan de Fonteinstraat te Temse; • Het Fort van Steendorp • De Sint Jan Evangelistkerk te Steendorp; • Het Kapelhof aan de Pontweg te Elversele; • De Sint Margaretakerk te Elversele; • Het huis Pilaet te Tielrode; • Sint Petruskerk te Tielrode; • Sint Amelbergakapelletjes gelegen langs de Wegom; • De Sint Jozefskerk te Velle;
@ Grontmij 243 BINDEND DEEL Selecties van structuurbepalende elementen 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Lokale open ruimteverbindingen
• De inrichting van de N419 en de bebouwingstypologie ter hoogte van Vijfhuizen; • De doorzichten aan de N41, die als vensters op het landschap fungeren; • Het ‘open venster’ aan de N16, ter hoogte van het kerkhof; • De verbinding tussen Elversele en Tielrode; • De verbinding tussen Tielrode en Temse.
Groene Rand
De volledige Groene Rand wordt weerhouden als landschappelijke selectie.
2.2.2 Selecties van de gewenste natuurlijke structuur
Natuurlijk gebied van lokaal belang
Als natuurlijk gebied van lokaal belang wordt geselecteerd: • De bronbosjes van Elversele; • De kleiputten van Tielrode; • De Roomkouter; • Het Gelaagpark; • De Vuurkouter; • Fort van Steendorp.
Natuurverbindingsgebieden
Als natuurverbindingsgebied van lokaal belang worden door de gemeente geselecteerd: • De Vrouwenhofbeek; • De Hollebeek; • De Vlierbeek; • De beek op de grens van Sombeke/Elversele; • De Lange Beek in Elversele stoomopwaarts van haar tweesprong (zowel langs de westelijke en oostelijke zijde van de N41); • De Kouterbeek in Tielrode;
• De Nederschrijnbeek langs de Ruisstraat.
Groene Rand
De volledige Groene Rand wordt weerhouden als natuurlijke selectie. De Groene Rand is een multifunctioneel landschappelijk geheel waarin natuurwaarden worden uitgebouwd. De Groene Rand verbindt alle overige selecties inzake natuurlijke structuur, m.n. de bo venlokale natuurconcentratiegebieden, de natuurlijke gebieden van lokaal belang, de lokale groengebieden, de kleine landschapselementen en het groen in de stedelijke om geving.
@ Grontmij 244 BINDEND DEEL Selecties van structuurbepalende elementen 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Lokale groengebieden
Als lokaal groengebied worden geselecteerd: • Het Waesmeer; • Het Scheldepark; • Park Verbeeck; • Het Vlietpark; • Het openluchtsportcentrum Fernand Schuerman; • Waterpartij ‘Den Esch’ en te realiseren park op de Zaat; • Lineaire groenstructuren in en om de stationsomgeving.
2.2.3 Selecties van de gewenste agrarische structuur
Als selecties van de agrarische structuur op gemeentelijk niveau worden de volgende gebieden weerhouden: • Gemengde landbouw – zone ten noorden van de Dorpenband • Beheerslandbouw – vallei van Durme en Schelde • Valleigebonden landbouw Tielrodepolder
2.3 Gewenste nederzettingsstructuur
De volgende beleidscategorieën in de gewenste nederzettingsstructuur worden geselec teerd:
Stedelijk gebied, met
• het stedelijk historisch centrumgebied; • de stedelijke woonomgevingen: Sompershoek, Hollebeek, Doornwijk, Heilig Hartwijk, Waesmeer, de Zaat. • de functionele inkomlanen de Hoogkamerstraat; de Oeverstraat Kasteelstraat; de Schoolstraat P.Boelstraat Kouterstraat A.Wauterstraat; de Cauwerburg; de N16 op het grondgebied van Temse met de Scheldebrug; de Vrijheidstraat (gedeelte) N419 (Krijgsbaan). • de stationsomgeving met het waterfront; • de groene vingers in de stedelijke omgevingen: Scheldepark, Park Verbeeck, het Vlietpark, de Durme tuin,
@ Grontmij 245 BINDEND DEEL Selecties van structuurbepalende elementen 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
het openluchtsportcentrum Fernand Schuerman, de groene long van het Waesmeer; de lineaire groenstructuren in en om de stationsomgeving de waterpartijen ‘Den Esch’ op de Zaat.
BUITENGEBIED met
• de aaneengeschakelde dorpenband met: de woonkern Tielrode; de woonkern Elversele; de woonkern Steendorp. • de straatdorpen: Velle; Kettermuit, op grondgebied Temse; Vierstraat en Kromme Notelaar. • de woonlinten in de open ruimte. • de infrastructuur buiten de geselecteerde kernen en linten met betrekking tot wonen.
2.4 Gewenste ruimtelijk economische structuur
• Lokale bedrijventerreinen binnen het STEDELIJK GEBIED zone Nijverheidsstraat zone Krijgsbaan zone Rijksweg N16 (Interbeton, Pottenbakkerij, Belgomine), indien geen deel uitmaken van het stedelijk gebiedbeleid Hoogkamerstraat (Rozenwijk) Cauwerburg (de Zaat) • Lokale bedrijventerreinen in het BUITENGEBIED (binnen de dorpenband) zone Rijksweg N41 zone Tielrode (steenbakkerij), Legen Heirweg Krijgsbaan I (Vijfhuizen) Scheepswerf Steendorp/Rupelmonde • Specifieke lokale bedrijventerreinen steenbakkerij te Steendorp 2.5 Gewenste toeristisch-recreatieve structuur
Deelruimten vanuit toeristisch-recreatief oogpunt
• de dorpen Scheldeband (de zuidelijke strook van Temse) • de landelijke noordelijke strook
@ Grontmij 246 BINDEND DEEL Selecties van structuurbepalende elementen 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
Gebieden van toeristisch belang op gemeentelijk niveau
• Kern Tielrode • Kern Steendorp
Toeristisch-recreatieve hoofdroutes en transferia
• Schelde als hoofdroute • Durme als hoofdroute • Wilfordkaai als transferium
Toeristisch-recreatieve knooppunten van bovenlokaal niveau
• de Wilfordkaai
Toeristisch-recreatieve knooppunten van lokaal niveau
• de aanlegsteigers/jacthaven en hun omgeving in Tielrode en Steendorp • het Waesmeer • de sporthal Temsica in samenhang met het openluchtsportcentrum Fernand Schuer man en de tennisvelden in de Hoogkamerstraat • de sporthal Tilroda te Tielrode • het sportgebied Het Gelaag in samenhang met de sportterreinen op de Vuurkouter te Steendorp • Het zwembad Scheldebad te Temse.
Specifieke knooppunten van lokaal niveau
• het domein Roomakker • het domein Roomkauter Knooppunten op niveau van de kernen
• het terrein Velle te Velle • het terrein Meersstraat te Elversele • het terrein Gentstraat te Tielrode • het terrein Veldstraat te Temse • het terrein Hollebeekwijk te Temse • het terrein Oostbergdreef te Temse
@ Grontmij 247 BINDEND DEEL Selecties van structuurbepalende elementen 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
2.6 Gewenste verkeers- en vervoersstructuur
Wegen van lokaal belang
Lokale wegen type I: • Legen Heirweg –Gentstraat – B.A. Heymanstraat – Huis ten Halven – Cauwerburg tot Amelbergalaan; • Doornstraat – Velle (tot centrum van Velle); • N419 (Krijgsbaan); • N485.
Lokale wegen type II • Cauwerburg (vanaf Sint Amelbergalaan tot toegang de Zaat); • Hoogkamerstraat; • Gasthuisstraat (vanaf N16 tot Vroonhoflaan); • Schoolstraat – Pastoor Boelstraat – Kouterstraat – Vrijheidsstraat; • Dorpstraat; • Velle – Haasdonksesteenweg; • Sint Amelbergalaan.
Lokale wegen type III alle overige wegen. Multimodaal knooppunt het station in samenhang met het waterfront aan de Wilfordkaai
Lokale fietsroutes
• Schoolstraat P. Boelstraat Kouterstraat Aug. Wautersstraat; • Akkerstraat Gasthuisstraat; • Parklaan; • Doorsteek tussen het station en de Wilfordkaai; • Krijgsbaan (tot Eupenlaan); • Wilfordkaai as langsheen de Schelde; • Steenweg Hulst Lessen – Oude Heirbaan; • Doornstraat • Velle; • Gelaagstraat; • Veldstraat (als aanvullende lokale fietsroute).
@ Grontmij 248 BINDEND DEEL Acties en maatregelen 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
3 Acties en maatregelen
3.1 De gewenste open ruimte structuur
• De gemeente zal aandacht hebben voor het behoud van de bolle akkerstructuur. • De gemeente zal een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake vergun ningsplichtige functiewijzigingen. • Het opmaken van (een) stedenbouwkundige verordening(en) ter realisatie van de gewenste natuurlijke structuur, zoals o.m. voor het behoud en het onderhoud van kleine landschapselementen, het kappen van bomen, het onderhoud en beheer van de oevers langsheen waterlopen … • De gemeente zal een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake reclames, opschriften, uithangborden en andere publiciteitsmiddelen.
3.2 De gewenste nederzettingsstructuur
• De gemeente zal een gemeentebelasting heffen op de niet bebouwde gronden, gele gen in het woongebied of het industriegebied en palende aan een openbare weg die voldoende is uitgerust, teneinde een actief beleid te voeren om onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen in het stedelijk gebied en in de kernen van het buitengebied op de markt te krijgen. . • De gemeente zal een gemeentebelasting heffen op de niet bebouwde percelen, ge legen binnen een niet vervallen verkaveling. • De gemeente zal een gemeentebelasting heffen op de onbewoonbaar verklaarde of ongezond of bouwvallig erkende gebouwen. • De gemeente zal een premie geven voor de verbetering van de kwaliteit van wonin gen. • De gemeente zal kandidaat bouwers actief informeren. • De gemeente zal een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake minimum eisen voor woongebouwen. • De gemeente zal een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake verkavelin gen. • De gemeente zal een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake vergun ningsplichtige functiewijzigingen. • De gemeente zal een stedenbouwkundige verordening opmaken inzake rioolstelsel, putten, baangrachten en wegbermen. • De gemeente zal één of meerdere RUP’s m.b.t. de zonevreemde woningen opma ken, volgens de algemene beleidsprincipes en de gebiedsgerichte benadering. • De gemeente zal een RUP voor het woongebied Roomacker opmaken. • De gemeente zal een vernieuwingsproject rond de stationsomgeving – waterfront opstarten. 3.3 De gewenste ruimtelijk economische structuur
• De gemeente zal het kernwinkelgebied afbakenen en een streefbeeld opmaken voor de kernwinkelstraten (met ontwikkelingsperspectieven voor de randbebouwing). Bij de opmaak van dit streefbeeld zal de gemeente de mogelijkheid onderzoeken om
@ Grontmij 249 BINDEND DEEL Acties en maatregelen 184620\RAP\ GRSTemse_tekst.doc
éénrichtingsverkeer in te voeren. Het Masterplan over Temse (Guy Robben, ABM, 2005) kan als leidraad genomen worden om een stedenbouwkundig concept uit te werken voor de belevingszone in deze kernwinkelstraten. Dit is een prioritaire actie voor de gemeente Temse.
3.4 De gewenste verkeersstructuur
• De gemeente zal het mobiliteitsplan verder uitwerken • De gemeente zal een streefbeeld opmaken voor de Hoogkamerstraat (deel tussen Cauwerburg en N16). • De gemeente zal het kernwinkelgebied afbakenen en een streefbeeld opmaken voor de kernwinkelstraten (met ontwikkelingsperspectieven voor de randbebouwing) • De gemeente zal een vernieuwingsproject rond de stationsomgeving – waterfront opstarten.
@ Grontmij 250