ANADOLU ÜNivERSiTESi BiliM VE TEKNOLOJi DERGiSi ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE AND TECHNOLOGY CiltNol.:2 - Sayı/No: 2 : 393-399 (2001)

ARAŞTIRMA MAKALESiiRESEARCH ARTICLE

KÜTAHYA YÖRESiNDE YAYILIŞ GÖSTEREN BAZI KARAYOSUNU (MUSCI) TAKSONLARı Filiz Birgi SAVAROGLU1, Süleyman TOKUR1, Ersin VÜCEL2 öz Bu çalışmada, Kütahya ve çevresinden toplanan Karayosunu örnekleri değerlendirilerek 1i familyaya ait IS cins ve bunlara bağlı 26 takson tanımlanmıştır. Bunlardan 1 tanesi Henderson (1961) tarafından benimsenen kare­ leme sistemine göre B6 karesi için, 22'si Kütahya için yeni kayıttır. Anahtar Kelimeler: Musci, Karayosunu, Flora, Kütahya.

SOME TAXA OF MOSS (MUSCI) IN THE KUTAHYA DISTRICT

AB5TRACT In this study, 26 species of Musci were identified from Kutahya and its environment. These 26 species belong to 1i families and 15 genera of Musci. One of these species is a new record for the B6 grid-square adopted by Hen­ derson (1961). On the other hand 22 species of Musci are recorded for the first time from Kütahya. Key Words: Musci, Mass, Flora, Kütahya.

1. GiRiş son ve Prentice (1969) tarafından yapılmıştır. Yurdu­ muz Karayosunlarının Flora ve Vejetasyonu üzerinde Karayosunlan 15.000 tür ve çok çeşitli biyolojik çalışan ilk yerli araştırıcı ise E. Leblebici olmuştur özellikleri ile hemen hemen dünyanın her tarafına ya­ (Walther ve Leblebici, 1969). yılmış olan bitkilerdir. Ülkemiz coğrafi k konumu itiba­ riyle çok değişik iklim tiplerinin etkisi altındadır. Bu Ülkemizdeki karayosunu florasına ait çalışmaların yüzden de çiçekli bitkilerde olduğu gibi birçok türü yetersiz olması nedeniyle doğal yayılış gösteren kara­ kozmopolit olan zengin bir karayosunu florasına sahip­ yosunu türlerinin sayısı hakkında kesin bir bilgi yoktur. tir. Yurdumuzda bu konuda yapılan çalışmalar son yıl­ Bugüne kadar tanımlanmış 650'den fazla karayosunu larda artmasına rağmen henüz Karayosunu Florası tam türü bildirilmiştir (Çetin, 1988). olarak ortaya konulamamıştır. Türkiye Karayosuniarı Çok çeşitli habitatlarda yayılış gösteren, populas­ ile ilgili ilk çalışmalar yabancı araştırıcılar tarafından yonlar oluşturan karayosuniarı bitkiler dünyasında eko­ toplanan bitkilerle başlamıştır. Bunu yerli ve yabancı lojik bakımdan önemli bir yere sahiptirler. Son yıllarda sayıda araştırıcının yapmış oldukları değerli çalış­ çok yapılan çalışmalar ile ekonomik öneme sahip oldukları izlemiştir malar (Henderson, 1957, 1961, 1963; Hen­ belirlenmiştir. Daha da önemlisi bazı türlerinin çevre derson and Prentice, 1969; Walther, 1970, 1979; Çetin kirlenmesinde indikatör özellikler göstermeleri bu bit­ ve Yurdakulol, 1985, 1988; Çetin, 1988, 1989, 1993; kilerin biyolojik özelliklerinin ayrıntılı bir şekilde orta­ Yücel ve Tokur, 1989; Yayıntaş vd., 1990; Yayıntaş vd., ya konulmaları gerekliliğini göstermektedir (Tonguç, Yayıntaş Yayıntaş, 1994; ve Tonguç, 1994; Tonguç ve 1998). 1994; Özdemir, 1994; Yayıntaş, 1995; Yücel, 1995; Öz• demir ve Baydar, 1997; Çetin ve Uyar, 1997; Yücel ve Gerek ülkemizin Karayosunu Florası ile ilgili ça• Magil, 1997; Erdağ ve Yayıntaş, 1999). Ülkemizin tüm lışmaların oldukça az olması gerekse araştırma bölge• karayosuniarını inceleyen değerli bir çalışma Hender- sinde yetişen ve gen kaynaklarımızdan olan karayosun-

Osmangazi Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Meşelik Kampüsü, 26480, Eskişehir. Tel: (222)-2290433/2436, Faks: (222)-2393578, E-posta: [email protected]. 2 Anadolu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Eskişehir. Geliş: 16 Aralık 2000; Düzeltme: 27 Temmuz 2001; Kabul: 17 Ekim 2001. 394 Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2 (2)

ları üzerinde yapılmış bir çalışmaya rastlanılamaması Ocak ayından başlayarak Mayıs'a kadar kademeli ola­ bizi bu bölgede böyle bir çalışma yapmamıza yönlendi• rak azalmakta, Mayıs ayında ise Mart ayındaki seviye­ ren en önemli etken olmuştur. Çalışmamızın Türkiye sine ulaşmaktadır. Yağış miktarının en düşük olduğu ay Karayosunu Florası'nın çıkarılmasına katkı 'sağlayabi­ ise Ağustos ayıdır. Kütahya'da 24 saat içinde tespit leceği ve bundan sonra yörede yapılacak çalışmalara edilmiş en yüksek yağış miktarı 13 Aralık 1976'da ışık tutacağı düşüncesindeyiz. 73,9mm. ve Tavşanlı'da Mayıs ayında 69,8mm.dir. Araştırma bölgesi Ege, ve İç Anadolu Meteoroloji istasyonlarından elde edilen verilere bölgeleri arasında bulunması nedeniyle çeşitli iklim tip­ göre araştırma bölgesinde yıllık ortalama nisbi nem lerinin etkisi altındadır. Kütahya ve Tavşanlı'da ölçülen %58-69 arasında değişmektedir. sıcaklık verileri incelendiğinde; bunların birbirlerine Bölgede karla örtülü gün sayısı en fazla Ocak ayın­ çok yakın değerlerde oldukları görülmüştür. Aylık orta­ da görülmektedir. Meteoroloji istasyonlarının uzun yıl­ lama sıcaklık Kütahya'daAğustosayında en yüksek de­ lar ortalamalarına göre Mayıs-Eylül ayları arasında top­ ğerine ulaşırken Tavşanlı'da ayında (27.9 "C), Temmuz lam 5 ay süresince bölgede karla örtülü gün tespit edil­ değere ulaşmaktadır. en yüksek (28.6 oc) Her iki istas­ memiş olup, geri kalan 7 ay süresinde karla örtülü gün• soğuk ayı edilmiş­ yonda da en ay olarak ise Ocak tespit ler bulunmaktadır. tir. Ocak ayı yıllık ortalaması 10.6-11.5 °C'ler arasında­ dır. Kütahya'da en yüksek sıcaklık derecesi Araştırma bölgesi (Kütahya ili) Ege bölgesinin İç 02.08.1977'de 38.8 -c, Tavşanlı'da ise 12.07.1980'de Batı Anadolu bölümünün kuzeyinde 38° 70'-39° 80' ku­ 38.0 "C olarak ölçülmüştür. Kütahya'da düşük sıcaklık zey enlernleri ile 29° 00'-30° 00' doğu boylamları ara­ ortalaması Aralık ayında -4.1 "C, Tavşanlı'da ise Ocak sında bulunmaktadır. Dağlar il topraklarının %57.5'ini ayında -3.4 "C olarak belirlenmiştir. kaplarnaktadır. Araştırma bölgesi; doğuda Eskişehir­ Afyon, batıda Balıkesir-Manisa, kuzeyde Bursa-Bilecik Kütahya ve Tavşanlı yağış istasyonları verilerine illeri ve güneyde Uşak ili ile çevrelenmektedir (Şekil i). göre aylık ve yıllık ortalama yağış, 491,2-575,8mm. arasında değişmektedir. Bölgede en yüksek aylık ortala­ ma yağış Aralık ayında, en düşük ortalama yağış ise 2. MATERYAL VE METOT Ağustos ayında saptanmıştır. Aylık ortalama yağışın yıl Araştırma materyali olan örnekler 1994, 1995 yıl­ içinde aylara göre dağılımı incelendiğinde, yağışlar larında Kütahya ve çevresinden toplanmıştır.

Şekil ı. Araştırma Alanının Haritası, Ölçek: ın46333. Anadolu University Journal of Science and Technology, 2 (2) 395

Araştırma bölgesinde tespit edilen karayosunu 3, SONUÇLAR i TARTIŞMA (Musci) örnekleri geniş ağızlı bıçak ve maşa benzeri bir Divisio: Bryophyta araçla doğal görünümleri bozulmadan yetiştikleri or­ tamlardan kazınıp elle kaldırılmak suretiyle alınmışlar­ Bryopsida dır. Alınan bu bitki örneklerinin altındaki taş toprak ve­ Eubryideae ya çamur temizlendikten sonra polietilen torbalara ko­ nulmuştur. Torbaların içlerine de bitkilerin toplanmala­ Dicranales n esnasında alınması gereken notları içeren etiketler ko­ Dicranaceae nulmuştur. Daha sonra laboratuvara getirilen örnekler gölgeli bir ortamda kurutularak herbaryum örnekleri 1. "Dicranoweisia cirrata (Hedw.) Lindb. getirilmişlerdir. çeşitli ırmağı haline Herbaryum örnekleri flo­ B6 Kütahya, Gediz, Gediz kenan, Pinus ra eserleri ve monografyalardan yararlanılarak teşhis nigra subsp. pallasiana orman altı, ağaç üzeri, 910 m., edilmişlerdir. Bu eserler arasında The Moss Flora of 30.08.1994, Birgi 4/26. Britain and Ireland (Smith, 1980), Illustrated Moss Ro­ Encalyptales ra of Fennoscandia (Nyholm, 1981), British Mosses and Liverworts (Watson, 1981), Mosses of Eastem Encalyptaceae North America (Cnım ve Anderson, 1981) ve Mosses 2. "Encalypta vnlgaris Hedw and Liverworts (Redfearn, 1984) yer almaktadır. B6 Kütahya-Eskişehir, 20.km, kaya üzeri, 940 m., Belirlenen bitkilerin listelenmesinde Fleischer'in 10.09.1994, Birgi 5/8, Tavşanlı, Şaban Dede Dağı, kaya "Musci der Flora von Buitenzorg" adlı eserinde esas üzeri, 1037 m., 19.02.1995, Birgi 9/3, Çamlıca, P.nigra alınan ve Smith (1980) tarafından da benimsenen dü• subsp. patlasiana orman altı, toprak üzeri,lI75 m., zenleme esas alınmıştır. 04.03.1995, Birgi 11/25. Henderson'un Türkiye Kareleme sistemine göre Pottiales araştırma alanımız B karesinin tümüne ve B ' den de 6 7 Pottiaceae az bir kısma girmektedir (Şekil 2). 3. "Tortula ruralis (Hedw.) Gaertn. Araştırma alanının iklim özelliklerinin belirlene­ bilmesi için Kütahya ve Tavşanlı meteoroloji istasyo­ B6 Kütahya, Gediz, Gediz ırmağı kenan, P. nigra nunda Devlet Meteoroloji İşler Genel Müdürlüğünce subsp. pallasiana omıan altı, kaya üzeri, 910 m., ölçülen (1929-1991, 1957-1991) veriler kullanılarak ik­ 30.08.1994, Birgi 4/29, Kütahya-Eskişehir, 9.km., ağaç lime ilişkin özellikler araştırılmıştır. üzeri, 935 m., 18.02.1995, Birgi 8/12, Çamlıca, kaya üzeri, 1165 m., 04.03.1995, Birgi 11112, Tavşanlı, top­ Bitkilerin herbaryum örnekleri Osmangazi Üniver• rak üzeri, 1060 m., 23.04.1995, Birgi 13/22. sitesi Fen Edebiyat Fakültesi Herbaryum Merkezinde (OUFE) muhafaza edilmektedir. 4. *T. intermedia (Brid.) De Not. B6 Kütahya, Gediz, Gediz ırmağı kenan, P.nigra subsp. pallasiana orman altı, toprak üzeri, 915 m., 30.08.1994, Birgi 4/20.

s , 7 11 _\ \ ı 5 <\" ı ./ "ı 4 ~ _., ...... r ~ . r-- -: ,J. -:-~ r-- "\ " '-:o""7 i. "' ' 7 8 • ı. l' .. ~. ( a \ .. • <'> .. 1\ cr i ~: 13 14 15 i. ....::; '"'..... ~., . .' .~ ";(:::i r- .... · .!,) r-« ,.~.,.,. ..,_.... ~:J"i\.. .". ..; , ~ ""\iJ ~ .." • .. ut_~ ~. .. w Şekil 2. Türkiye Karayosunları İçin Kullanılan Grid Kareleme Sistemi, Ölçek: 1/10000000 (Henderson and Prentice, 1969).

* Kütahya İçin Yeni Kayıttır. 396 Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2 (2) 5. *T. princeps De Not. 12. "Tortella tortuosa (Hedw.) Limpr.

Kütahya-Eskişehir, B6 9.km, kaya üzeri, 930 m., B6 Kütahya, Çamlıca, P.nigra subsp. pallasiana, 18.02.1995, Birgi 8/28, Tavşanlı, Şaban Dede Dağı, ka­ orman altı, dere kenan, toprak üzeri, 1165 m., ya üzeri, 950 m., 19.02.1995, Birgi 9/27, Tavşanlı, top­ 04.03.1995, Birgi 11110. rak üzeri, 1l00m., 23.04.1995, Birgi 13110. Grimmiales 6. *T. muralis Hedw. Grimmiaceae

Ilıca, 13. "Schistidium apocarpum (Hedw.) Br. Eur. B6 Kütahya, duvar üzeri, 1040 m., Kütahya-Eskişehir, Ilıca, 21.08.1994, Birgi 2119, 9.km., kaya B6 Kütahya, P.nigra subsp.pallasiana, orman üzeri, 935 m., 18.02.1995, Birgi 8/27, Tavşanlı, Müla• altı, duvar üzeri, 1040 m., 21.08.1994, Birgi 2119, Ge­ yim Parkı, ıslak kaya üzeri, 1000 m., 19.02.1995, Birgi diz, Asmalıpınar, Gediz ırınağı kenan, P.nigra 9/1, Çamlıca, P. nigra subsp. pallasiana orman altı, ka­ subsp.pallasiana, orman altı, kaya üzeri, 915 m., ya üzeri, 1160 m., 04.03.1995, Birgi 11119, Kütahya• 30.08.1994, Birgi 4/19, Kütahya-Eskişehir, 9.km., kaya Eskişehir, 20.km., kaya üzeri, 945 m., 10.09.1994, Bir­ üzeri, 940 m., 18.02.1995, Birgi 8/22, Çamlıca, P.nigra gi 5/20, Göyrıük Ören, Porsuk çayı kenan, toprak üze• subsp.pallasiana, orman altı, dere kenan, kaya üzeri, ri, 982 m., 30.03.1995, Birgi 12/4. 1165 m., 04.03.1995, Birgi 1l/6.

7. *T. subulata Hedw. 14. "Grimmia commutata Hüb.

Çamlıca, B Kütahya, Ilıca, kaya üzeri, 920 m., 21.08.1994, B6 Kütahya, Okçu, kaya üzeri,1165 m., 6 Birgi 217, Kütahya-Eskişehir, 20.km., kaya üzeri, 940 04.03.1995, Birgi 11/6, Tavşanlı, Şaban Dede Dağı, ka­ m., 10.09.1994, Birgi 5/9. ya üzeri, su kenan toprak üzeri, 1000 m., 19.02.1995, Birgi 9117, Ilıca, duvar üzeri,1040 m., 21.08.1994, Bir­ 15. G. pulvinata (Hedw.) Sm. gi 2/17, Kütahya-Eskişehir, 9.km., ağaç üzeri, 935 m., B Kütahya, Ilıca, kaya üzeri, 920 m., 21.08.1994, 18.02.1995, Birgi 8119, Ören, Porsuk çayı ke­ 6 Göynük Birgi 217, Gediz, Asmalıpınar, Gediz ırmağı kenan, nan, toprak üzeri, 982 m., 30.03.1995, Birgi 12/4. P.nigra subsp.pallasiana, orman altı, kaya üzeri, 910 8. *T. mraliformis (Besch.) Grout m., 30.08.1994, Birgi 4/4, Kütahya-Eskişehir, 20.km., ıslak kaya üzeri, 935 m., 10.09.1994, Birgi 5/4, Radar, Tavşanlı, Şaban Dağı, B6 Kütahya, Dede kaya üze• köprü altı, kaya üzeri, 1750 m., 01.10.1994, Birgi 6/6, ri, yol kenan toprak üzeri, 880 m., 19.02.1995, Birgi Tavşanlı, Şaban Dede Dağı, kaya üzeri, 1040 m., 911 O, Çamlıca, P.nigra subsp. pallasiana orman altı, ka­ 19.02.1995, Birgi 9/2, Çamlıca, dere kenan, kaya üzeri, ya üzeri, 1160 m., 04.03.1995, Birgi 11/5, Ilıca, kaya 1160 m., 04.03.1995, Birgi 11/9, Göynük Ören, Porsuk üzeri, 910 m. 21.08.1994, Birgi 2/11, Gediz, Gediz ır­ çayı kenan, kaya üzeri, 981 m., 30.03.1995, Birgi 12/5. mağı kenan, P.nigra subsp. pallasiana orman altı, top­ 16. *G. trichophylla Grev. rak üzeri, 910 m., 30.08. 1994,Birgi 4/17, Kütahya-Es• Ilıca, kişehir, 20. km., toprak üzeri, 940 m., 10.09.1994, Bir­ B6 Kütahya, kaya üzeri, 910 m., 21.08.1994, gi 5/6. Birgi 2/10. 9. *T. mucronifolia Schwaegr. Funariales

Asmahpınar, ırmağı Funariaceae B6 Kütahya, Gediz, Gediz ke­ nan, P.nigra subsp. pallasiana orman altı, ağaç üzeri, 17. "Funaria hygrometrica Hedw 915 m., 30.08.1994, Birgi 4/31. Kütahya-Eskişehir, B6 9.km., toprak üzeri, 930 m., 18.02.1995, Birgi 8/20, Çavdarhisar- yolu, kaya 10. "Barbula fallax Hedw. üzeri, 1030 m., 13.08.1994, Birgi 1111. B Kütahya, Göyrıük Ören, Porsuk çayı kenan, 6 Bryales toprak üzeri, 982 m., 30.03.1995, Birgi 12/4, Çavdarhi­ sar-Aizanoi yolu, Porsuk çayı kenan, kaya üzeri, 1030 Bryaceae m., 13.08.1994, Birgi 1111. 18. "Bryum caespiticium Hedw.

11. "Eucladium verticillatum (Brid.) Br. Eur. Ilıca, B6 Kütahya, duvar üzeri, 1040 m., Asmalıpınar, ır­ Asmalıpınar, ırmağı 21.08.1994, Birgi 2/17, Gediz, Gediz B6 Kütahya, Gediz, Gediz ke­ mağı altı, nan, P.nigra subsp. pallasiana orman altı, ağaç üzeri, kenan, Pnigra subsp.pallasiana, orman top­ 910 m., 30.08.1994, Birgi 4/14, Çamhca dere kenan, rak üzeri, 910 m., 30.08.1994, Birgi 4/16, Tavşanlı, top­ kaya üzeri, 1160 m., 04.03.1995, Birgi 11119. rak üzeri, 1065 m., 23.04.1995, Birgi 13/19.

* Kütahya İçin Yeni Kayıttır. Anadolu University Journal of Science and Technology, 2 (2) 397

19. *B. capillare Hedw. Tablo ı. Takson Sayısınıa Göre Familyaların % Oranları.

Asmalıpınar, İrmağı 13 6 Kütahya, Gediz, Gediz ke­ Familya Takson Sayısı ToplamTakson Sayısına GöreOranlan (%) nan, Pnigra subsp.pallasiana, orman altı, toprak üzeri, Pottiaccae ıo 37.04 910 m., 30.08.1994, Birgi 4/17, Kütahya-Eskişehir, Grimrniaceae 4 14.81 Bryaceae 3 ILlO 20.km., toprak üzeri, 940 m., 10.09.1994, Birgi 5/6, Orthotrichaceae 2 7.41 Tavşanlı, Şaban Dede Dağı, taşlar üzeri, 850 m., Bmchythcciaceae i 3.70 19.02.1995, Birgi 9/30. Dicranaceae ı 3.70 Encalyptaceac 1 3.70 20. *B. turbinatum (Hedw.) Tum. Funariaceae 1 3.70 Leucock mtaceae i 3.70 Ilıca, Amblystegiaceae ı 3.70 13 6 Kütahya, duvar üzeri, 1040 m., Hypnaceae 1 21.08.1994, Birgi 2/18. 3.70 Orthotrichales 26. "Hypnum cupressiforrne Hedw. Orthotrichaceae 13 6 Kütahya, Ilıca, kaya üzeri, 920 m., 21.08.1994, 21. **Orthotrichum pallens Brid. Birgi 217, Tavşanlı, Quercus cerris üzeri, 1060 m., 23.04. i 995, Birgi 13/14. Çamlıca, kenarı, 136 Kütahya, dere kaya üzeri, 1165 m., 04.03.1995, Birgi 11/12. Bu çalışmada araştırma bölgesi olarak seçilen Kü• tahya yöresinden toplanan örneklerin teşhisleri yapıla­ 22. O. rupestre Schwaegr. rak II familyaya ait 15 cins ve bu cinslere ait 26 takson belirlenmiştir. sayılanna familyaların Kütahya-Eskişehir, Takson göre % 13 6 20.km., kaya üzeri, 950 m., oranlan saptanmıştır (Tablo I). 10.09.1994, Birgi 5/24. Encalypta vulgaris, Tortula ruralis, 1'.princeps, T Isobryales muralis, 1: subulata, 1'. ruraliformis, Barbula fallax, Leucodontaceae Eucladium verticillatum, Schistidium apocarpum, Grimmia commutata, G. pulvinata, G. trichophylla, Fu­ 23. "Leucodon sciuroides (Hedw.) Schwaegr. naria hygrometrica, Bryum turbinatum. Orthotrichum Kütahya-Eskişehir, pallens, O. rupesıre, Leucodon sciuroides, Amblystegi­ 136 20.km., kaya üzeri, 940 m., 10.09.1994, Birgi 5/9. um serpens var. juraızkanum. Homalothecium sericeum genellikle kayalar, taşlar ve duvarlar üzerinde doğal ya­ Hypnobryales yılış gösteren taksonlardır. Ambl ystegiaceae Tortula intermedia, 1'. ruraliformis, Barbula fallax, 24. *Amblystegium serpens var. juratzkanum Tortella tortuosa, Funaria hygrometrica, Bryum caes­ (Schimp.) Rau et Herv. piticium, B. capillare karayosunu türleri ise toprak üze• rinde ve açık arazileri tercih etmektedirler. 13 Kütahya, Çamlıca, Pınigra subsp.pallasiana, 6 Dicranoweisia cirrata, Tortula mucronifolia, Ho­ orman altı, dere kenan, kaya üzeri, 1160 m., malothecium sericeum, Hypnum cupressiforme de daha 04.03.1995, Birgi 11/19. çok Pinus nigra subsp. pallasiana ve Quercus cerris or­ Brachytheciaceae man altlarında görülmektedirler. 25. "Homalothecium sericeum (Hedw.) Br.. Eur. Eucladium verticillatum dere kenannda ve su kay­ nakları civanndaki kayaların üzerinde bulunmaktadır. Asrnalıpınar, ırmağı 13 6 Kütahya, Gediz, Gcdiz ke- nan, Pnigra subsp.pallasiana, orman altı, ağaç üzeri, Tortula ruralis, T muralis, 1'. subulata, 1'. rurali­ 910 m., 30.08.1994, Birgi 411, Kütahya- Eskişehir, [ormis, Schistidium apocarpum, Grimmia pulvinata, araştırma alanında diğer 9.km., ağaç üzeri, 935 m., 18.02.1995, Birgi 8119, Çarn­ Homalothecium sericeum ka­ rayosunu taksonlarına göre daha yaygm olarak yetişen lıca, dere kenan, kaya üzeri, 1160 m., 04.03.1995, Bir­ türlcrdir. gi 1115, Tavşanlı, kaya üzeri, 1070 m., 23.04.1995, Bir­ gi 13/4. Bu çalışmada elde edilerı sonuçlar benzer coğrafya ve iklime sahip Eskişehir ve yöresinde ve yapılan çalış­ Hypnaceae Schimp. ma ilc karşılaştırıldığında şu sonuçlar ortaya çıkmıştır (Tablo 2) (Yücel ve Tokur, 1989; Yücel ve Magil,

* Kütahya için Yeni Kayıttır. Kayıttır. ** B6 Karesi için Yeni 398 Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2 (2) Tablo 2. Türlerin Familyalara Dağılım Değerlerinin Çetin, B. (1989). Antalya Çevresi (Köprülü Kanyon ve Karşılaştırılması.. Güllük Dağı (Terrnosses) Milli Parkıarı ve Kur­ şunlu Şelalesi) Karayosunları Doğa Familyalar KÜTAHYA ESKİşEHİR (Musci), Bo­ Tür Sayısı (%) Tür Sayısı (%) tanik Dergisi, 13(3),456-469. Pottiaceae Lo 37.04 7 25.00 Çetin, B. (1993). An Investigation of the Köyceğiz ­ Grimmiaceac 4 14.81 3 10.71 Dalyan specially proteeted area as regards to Bryaceae 3 11.10 1 3.57 Bryophyte Hora, Doğa Tr. 1. Bat., 17(4),255-261. Orthotrichaceae 2 7.41 4 J4.29 Brachythcciaceac i 3.70 4 14.29 Çetin, B. ve Uyar, G. (1997). The Moss Flora of Sinop Dicranaceac 1 3.70 3 10.71 and Its Environs (Ayancık, Boyabat and Gerze) Funariaceac 1 3.70 1 3.57 Doğa soı.. Amblystegiaceae 1 3.70 3 10.71 Tr. 1. 21,231-244. Hypnaceac 1 3.70 1 3.57 Çetin, B. ve Yurdakulol, E. (1985). Gerede Aktaş (Bo­ lu) Ormanıarının Karayosunları (Musci) Florası 1997). Bu çalışmada belirlenen 1i familya, 15 cins ve Doğa Bilim Dergisi, A2, 9, 29-39. 26 taksona karşın diğer çalışmada 10 familya, 20 cins Çetin, B. ve Yurdakulol, E. (1988). Yedigöller Milli ve 28 takson belirlenmiştir. Parkının Karayosunu Florası, Doğa Botanik Kütahya yöresinde yapılan çalışmada içerdikleri Dergisi, 12(2), 128-146. tür sayısına göre en fazla tür içeren Pottiaceae onu taki­ Erdağ, A. ve Yayıntaş, A. (1999). A Contribution to the ben Grimmiaceae, Bryaceae familyalarına karşın Eski­ Moss Flora of Westem : Moss Flora of the şehir yöresinde en fazla tür içeren familya Pottiaceae ve Kaz Mountain (Balıkesir, Turkey). Doğa Tr. J. onu Orthotrichaceae, Brachytheciaceae familyaları ta­ noı.. 23,117-125. kip etmektedir. Buradaki farklılığın dar bölgedeki habi­ tat ve substratumların farklılığından kaynaklanmakta­ Henderson, D.M. (1957). Contributions to the dır. Tablo 2'den de anlaşıldığı gibi her iki bölgede de Bryophyte Flora of Turkey II.; Notes Ray. Bat. Pottiaceae familyası takson sayısı bakımından ilk sırayı Gard., 22, 189-193. almaktadır. Bu familya daha az suya veya neme ihtiyaç Henderson, D.M. (1961). Contributions to the aynı kuraklığa dayanıklı gösteren zamanda daha tak­ Bryophyte Flora of Turkey Iv: Notes Ray. Bat. sonları içermektedir. Gard., 23, 263-278. Henderson'un Türkiye kareleme sistemine göre Henderson, D.M. (1963). Contributions to the araştırma bölgesinden tespit edilen Orthotrichum pal­ Bryophyte Flora of Turkey Vi.; Notes Ray. Bat. kayıttır. kayıt- lens B6 için yeni 22'si, Kütahya için yeni Gard., 25, 279-291. tır. Henderson, D.M. ve Prentice, H.T. (1969). Contributi­ Araştırma alanında tespit edilen bitkilerden Kütah• ons to the Bryophyte Flora of Turkey VIII.; No­ ya için yeni kayıt durumunda olan Tortula intermedia, tes Ray. Bat. Gard., 29, 235-262. Schistidium apocarpum, Funaria hygrometrica, Homa­ Nyholm, E. (1981). Illustrated Mass Flora of Fennos­ lothecium sericeum, Hypnum cupressiforme türleri Es­ candia, Swedish Natural Science- Research Co­ kişehir ve yöresinde yayılış göstermektedir. Ancak Die­ uncil, Fasc. sS.I-6. ranoweisia cirrata, Encalypta vulgaris, Tortula prin­ Özdemir, T. (1994). Sümıene (Trabzon)Yöresi Karayosu­ ceps, T muralis, T. subulata, T. ruraliformis, T. mucro­ nu (Musci) Florası, Doğa Tr. J. Bot.; 18,331-335. nifolia, Barbulafallax, Eucladium verticillatum, Tortel­ la tortuosa, Grimmia commutata, G. trichophylla, Özdemir, T. ve Baydar, S. (1997). Some Taxa of Bryum caespiticium, B. capillare, B. turbinatum, Le­ Bryophyta in the Tirebolu District (), ucodon sciuroides, Amblystegium serpens var.juratzka­ Doğa Tr. J. Bot., 21,335-339. num türleri Eskişehir yöresinden bildirilmemiştir. Redfeam, J. (1984). Mosses and Liverworts, Wm. C. Brown Company Publishers, lowa U.S.A. KAYNAKÇA Smith, A.J.E. (1980). The mass Flora of Britain and Ireland, Cambridge University Press, London. Crum, HA. ve Anderson, L.E. (1981). Mosses ofEas­ Türkiye Cumhuriyeti (1992). Başbakanlık Devlet Mete­ tern North America, (1-2), Columbia University. oroloji İşleri Genel Müdürlüğü Ortalama ve Çetin, B. (1988). Checklist of mosses of Turkey. Lind­ Ekstrem Sıcaklık ve Yağış Değerleri Bülteni. bergia, 14, 15-23, Copenhagen. Tonguç, Ö. ve Yayıntaş, A. (1994). Çal Dağı (Manisa) Karayosunları, Doğa Tr. J. soı; 20, 59-63. Anadolu University Journal of Science and Technology, 2 (2) 399

Tonguç, Ö. (1998). Detennination of Heavy Metal Levels Filiz Birgi Savaroğlu, 1972'de Kırkla­ in Some Moss Species Around Thennic Power Sta­ reli'de doğdu. Anadolu Üniversitesi tions, Doğa Tr. J. Biol., 22(2),171-180; Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölü• mü'nden 1993 yılında mezun oldu. Walther, K. (1970). Beitrage zur Moos Flora Westana­ Yüksek Lisans öğrenimini 1996 yılında tolies 11. Staatsinst. Allg. Bot., 13, 168-180. Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Walther, K. (1979). Die Epiphystischen Moosgeselschaf­ Enstitüsü'nde tamamladı. 1994 yılından bu yana Os­ ten Des Nif Dağı Bei İzmir, Westanatoliens, Docu­ mangazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji ments Phytosociologiques, N. S. Vol. ıv Lille. Bölümü BotanikAnabilim Dalı'ndaAraştırmaGörevli• çalışmaktadır. Walther, K. ve Leblebici, E. (1969). Die Moosvegetati­ si olarak Halen Osmangazi Üniversitesi on des Karagöl-Gebietes im Yamanlar Dağ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Anabilim Dalı Botanik Nördlich İzmir, Monographs of the Faculty Sci­ Bilim Dalı'nda Doktora eğitimine devam etmektedir. ence, Ege University No: 10.

Watson, E.V. (1981). British Mosses and Liverworts, Süleyman Tokur, 1947 Adapazarı do­ Cambridge University Press, London. ğumludur. Lisans eğitimini 1970 yılın­ Yayıntaş, A (1995). Bitkiler Dünyasının Amfibileri da Üniversitesi Botanik-Zoolo­ Bryofitler, Bilim ve Teknik, 327,76-79. ji Bölümü'nde tamamladıktan sonra, 1979'da Ege Üniversitesi Biyoloji Bö• Yayıntaş, A, Aysel, v., Güner, H. ve Erdağ, A (1990). lümü'nde Doktora ünvanı aldı. 1982'de Çanakkale ve Gökçeada'nın Kriptogam Florası yine aynı bölümde Yardımcı Doçent'liğe atandıktan II. Karayosunları (Musci), X. Ulusal Biyoloji sonra Anadolu Üniversitesi Biyoloji Bölümü'nde 1984­ Kongresi, Erzurum. 1988 yılları arasında Yardımcı Doçent olarak çalıştı. Yayıntaş,A,Aysel, v., Güner, H. ve Tonguç, Ö. (1994). 1988'de Doçent, 1994'de Profesör oldu. Halen Osman­ Bozcaada'nın Karayosunları Florası, Doğa Tr. J. gazi Üniversitesi Biyoloji Bölümü'nde çalışmaktadır. Bot., 18, 29-32. Yayıntaş, A. ve Tonguç, Ö. (1994). New Moss Record Ersin Yücel, Eskişehir ili, Mihalıççık for Turkey, Plagiothecium succulentum (Wills.) ilçesi Üçbaşlı Köyü'nde 1957 yılında Lindb. (Plagiotheciaceae), Doğa Tr. J. Bot., doğdu. 1981 yılında Karadeniz Teknik 18(6),517-518. Üniversitesi, Orman Fakültesi, Annan Yücel, E. (1995). Ehrami Karaçamın Doğal Yayılışı ve Mühendisliği Bölümünü bitirdi. Ana­ Ekolojik Özellikleri, Anadolu Üniversitesi Yayın­ dolu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakül• ları, No:847. tesi, Biyoloji Bölümünde 1986'da göreve başladı. Yük• sek lisansını 1987 yılında, doktorasını 1992 yılında Yücel, E. ve Magil, R.E. (1997). Eskişehir Bölgesi Ka­ Anadolu Üniversitesi'nde tamamladı. 1996 yılında Bit­ rayosunları (Musci) Üzerine Bir Araştırma, Ana­ ki Ekolojisi-Bitki Coğrafyası bilim dalında doçent oldu. dolu Üniv., Fen Fak. Derg., 3,45-54. HalenAnadolu Üniversitesi Fen Faküıtesi, Biyoloji Bö• Yücel, E. ve Tokur, S. (1989). Eskişehir Yöresi Bazı lümünde Öğretim Üyesi olarak çalışmaktadır. Evli ve Brydae Alt Sınıfı Türleri Üzerinde Floristik Ça­ iki çocuk babasıdır. lışmalar I, Anadolu Üniv., Fen Fak. Derg., 2( I), 9-16.