PLANOWANIE PRZESTRZENNE I OBSŁUGA NIERUCHOMO Ś C I 10 – 698 , ul. Srebrna 8/42 tel. 664 – 026 - 310 e-mail: [email protected] strona internetowa www.esprit.net.pl

Zał ącznik nr 1 do uchwały Nr LII/423/2018 Rady Miejskiej Ruciane – Nida z dnia 28 lutego 2018 r.

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA (tekst jednolity)

CZ ĘŚĆ I UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE-NIDA

Ruciane – Nida, 2018 r.

`

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY

CZ ĘŚĆ I UWARUNKOWANIA ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE-NIDA

2 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA:

Zespół autorski : mgr in ż. Michał Roma ński mgr in ż. Grzegorz Prusik mgr in ż. Katarzyna Krukowska

PLANOWANIE PRZESTRZENNE I OBSŁUGA NIERUCHOMO ŚCI 10 – 698 Olsztyn, ul. Srebrna 8/42 tel. 664 – 026 - 310 e-mail: [email protected] strona internetowa www.esprit.net.pl

Wcze śniejsza uchwała w sprawie Studium: Uchwała Nr XXII/173/2016 z dnia 31 marca 2016 r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Ruciane - Nida

Zespół autorski : mgr in ż. Maciej Wronka mgr in ż. Michał Roma ński mgr in ż. Świ ętosław D ębicki

PRZEDSI Ę B I O R S T W O GOSPODARKI GRUNTAMI”TOPOZ” 10 – 683 Olsztyn, ul. Augustowska 23a

3 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

SPIS TRE ŚCI 1. WPROWADZENIE ...... 6 1.1 INFORMACJE OGÓLNE ...... 6 1.2 PODSTAWA OPRACOWANIA ...... 6 1.3 PROBLEMATYKA STUDIUM ...... 7 1.4 PODSTAWA PRAWNA ...... 8 1.5 METODYKA OPRACOWANIA...... 8 1.6 RYS HISTORYCZNY ...... 9 1.6.1 NAZWA GMINY ...... 9 1.6.2 DZIEJE RUCIANEGO I NIDY ...... 9 2. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE ROZWOJU MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA ...... 11 2.1 STRUKTURA ADMINISTRACYJNA, STAN U ŻYTKOWANIA I ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW.11 2.1.1 POŁO ŻENIE MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA ...... 11 2.1.2 STRUKTURA ADMINISTRACYJNA GMINY RUCIANE – NIDA ...... 12 2.1.3 STAN U ŻYTKOWANIA TERENÓW ...... 12 2.1.4 STRUKTURA WŁASNO ŚCI TERENÓW W GMINIE RUCIANE – NIDA ...... 16 3. ZASOBY I STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO - UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE ROZWOJU 17 3.1 OPIS ZASOBÓW I STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ...... 17 3.1.1 KLIMAT ...... 17 3.1.2 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE ...... 18 3.1.3 BUDOWA GEOLOGICZNA ...... 20 3.1.4 UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI ...... 23 3.1.5 GLEBY...... 23 3.1.6 KOPALINY...... 28 3.1.7 WODY PODZIEMNE ...... 29 3.1.8 WODY POWIERZCHNIOWE ...... 34 3.1.8.1 CHARAKTERYSTYKA WI ĘKSZYCH JEZIOR GMINY RUCIANE – NIDA ...... 35 3.1.8.2 RZEKI 38 3.1.9 FAUNA I FLORA ...... 40 3.1.9.1 FAUNA 40 3.1.9.2 FLORA 44 4. FORMY OCHRONY PRZYRODY ...... 47 4.1 OCHRONA OBSZAROWA ...... 47 4.1.1 PARK KRAJOBRAZOWY ...... 47 4.1.2 REZERWATY PRZYRODY ...... 49 4.1.3 OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU ...... 51 4.1.4 OBSZARY NATURA 2000 ...... 52 4.1.5 LE ŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY MAZURSKIE ...... 53 4.2 OCHRONA INDYWIDUALNA ...... 54 4.2.1 POMNIKI PRZYRODY...... 54 4.2.2 UŻYTKI EKOLOGICZNE ...... 57 4.2.3 OCHRONA GATUNKOWA RO ŚLIN I ZWIERZ ĄT ...... 57 4.3 PODSUMOWANIE ...... 58 5. UWARUNKOWANIA KULTUROWE ...... 59 5.1 HISTORYCZNY ROZWÓJ OSADNICTWA ...... 60

4 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

5.2 OBIEKTY OBJ ĘTE PRAWNYMI FORMAMI OCHRONY ZABYTKÓW ...... 64 5.2.1 OBIEKTY ZNAJDUJ ĄCE SI Ę W REJESTRZE ZABYTKÓW ...... 64 5.2.2 OBIEKTY ZNAJDUJ ĄCE SI Ę W WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW ...... 66 5.2.3 OBIEKTY ZNAJDUJ ĄCE SI Ę W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW ...... 66 5.2.4 CHARAKTERYSTYKA OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH W GMINIE ...... 67 5.2.5 STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE ...... 74 5.3 REKOMENDAJCE I WNIOSKI ZAWARTE W AUDYCIE KRAJOBRAZOWYM, GRANICE KRAJOBRAZÓW PRIORYTETOWYCH ...... 74 6. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNE, WARUNKI I JAKO ŚĆ ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW W TYM ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA ...... 75 6.1 LUDNO ŚĆ I DEMOGRAFIA ( W TYM PROGNOZA DEMOGRAFICZNA) ...... 75 6.1.1 PIRAMIDA DEMOGRAFICZNA ...... 76 6.1.2 LUDNO ŚĆ GMINY RUCIANE – NIDA WG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU ...... 77 6.1.3 PRZYROST NATURALNY ...... 78 6.1.4 MIGRACJE ...... 78 6.1.5 PROGNOZA DEMOGRAFICZNA LICZBY LUDNO ŚCI ...... 80 6.1.6 OCHRONA ZDROWIA...... 81 6.1.7 POMOC SPOŁECZNA ...... 82 6.1.8 OŚWIATA ...... 85 6.2 KULTURA ...... 88 6.3 MIESZKALNICTWO ...... 91 6.4 ZAOPATRZENIE W MEDIA ...... 96 6.5 BEZPIECZE ŃSTWO ...... 97 6.6 SPORT ...... 101 7. UWARUNKOWANIA GOSPODARCZE ...... 103 7.1 RYNEK PRACY I ZATRUDNIENIE ...... 103 7.2 TURYSTYKA ...... 106 7.3 ROLNICTWO ...... 116 7.4 LE ŚNICTWO I PRODUKCJA DRZEWNA ...... 118 7.5 FINANSE GMINY I GŁÓWNE INWESTYCJE ...... 118 8. KOMUNIKACJA, INFRASTRUKTURA TECHNICZNA, GOSPODARKA KOMUNALNA ...... 120 8.1 UKŁAD DROGOWY ...... 120 8.2 KOLEJ ...... 122 8.3 ZAOPATRZENIE W WOD Ę...... 123 8.4 GOSPODARKA ŚCIEKOWA ...... 124 8.5 GOSPODARKA ODPADAMI ...... 125 8.6 ELEKTROENERGETYKA ...... 126 8.7 GAZOWNICTWO I CIEPŁOWNICTWO ...... 127 8.8 TELEKOMUNIKACJA ...... 127 9. WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH 128 10. WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH ORAZ OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH ...... 128 11. ZADANIA SŁU ŻĄ CE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH ...... 128 12. WYMAGANIA DOTYCZ ĄCE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ ...... 130 13. BILANS TERENÓW ...... 130 14. WYKAZ MATERIAŁÓW STANOWI ĄCYCH PODSTAW Ę OPRACOWANIA STUDIUM ...... 136 14.1 LITERATURA ...... 136 5 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1. WPROWADZENIE 1.1 INFORMACJE OGÓLNE Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego zwane w dalszej cz ęś ci „studium” jest podstawowym instrumentem Rady Miasta i Gminy do prowadzenia polityki przestrzennej. Studium nie jest aktem prawa miejscowego. Jednak że jego ustalenia s ą wi ążą ce dla organów Miasta i Gminy. Studium kształtuje politykę Miasta i Gminy i nie ma okre ślonego ustawowo horyzontu czasowego wa żno ści. Celem Studium jest okre ślenie polityki przestrzennej Miasta i Gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego i rozmieszczenia inwestycji celu publicznego. Przy formowaniu ustale ń studium wzi ęto pod uwag ę w szczególno ści rozwój zrównowa żony miasta i gminy (ekorozwój), oraz uwarunkowania wynikaj ące z potrzeb ochrony środowiska i dóbr kultury. 1.2 PODSTAWA OPRACOWANIA Podstaw ą opracowania studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Ruciane – Nida, jest Uchwała Nr XXVI/158/2016 z dnia 15 czerwca 2016 r. w sprawie: przyst ąpienia do zmiany cz ęś ci studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Ruciane - Nida. Konieczno ść zmiany „studium” wynika z okre ślenia aktualnych potrzeb rozwoju przestrzennego miasta i gminy Ruciane – Nida przy uwzgl ędnieniu uwarunkowa ń przyrodniczych, kulturowych i gospodarczych. Zmiana dotychczas obowi ązuj ącego „studium” polega szczególnie na okre śleniu kierunków przestrzennego rozwoju jednostek osadniczych gminy, legislacyjnemu zaktualizowaniu poszczególnych elementów zagospodarowania przestrzennego w zakresie ochrony środowiska naturalnego, ochrony dóbr kultury, rozwoju infrastruktury, rolnictwa, turystyki, rekreacji i sportu oraz pozostałych dziedzin życia społecznego i gospodarczego. Studium w postaci tekstowej i graficznej składa się z dwu nast ępuj ących cz ęś ci: • I cz ęść – Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego zatytułowana „Uwarunkowania Rozwoju Miasta i Gminy Ruciane – Nida” • II cz ęść – Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego zatytułowana „Kierunki Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Ruciane – Nida”

6 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.3 PROBLEMATYKA STUDIUM W cz ęś ci pierwszej przeprowadzono analiz ę stanu istniej ącego, potrzeb i uwarunkowa ń wewn ętrznych oraz zewn ętrznych rozwoju miasta i gminy, sformułowano diagnoz ę prospektywn ą i wyspecyfikowano problemy do rozwi ązania. W tej fazie uwzgl ędniono tak że wnioski z wykorzystania dotychczas obowi ązuj ącego „studium”. W cz ęś ci drugiej zostały okre ślone zasadnicze kierunki rozwoju przestrzennego miasta i gminy. Na tle uwarunkowa ń zawartych w „studium” została uwzgl ędniona problematyka, a w szczególno ści zagadnienia dotycz ące :

• dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu, powi ąza ń zewn ętrznych, stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony; • wyst ępowania obiektów i obszarów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych w tym obj ętych ochron ą środowiska przyrodniczego i kulturowego, wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin, wielko ści i jako ści zasobów wodnych; • zachowania warto ści zasobów przyrodniczych i wyst ępowania zagro żeń środowiskowych; • warunków i jako ści życia mieszka ńców, w tym ochrony ich zdrowia oraz zagro żenia bezpiecze ństwa ludno ści i jej mienia i gospodarki; • funkcjonowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym prawa własno ści gruntów; • wyst ępowania obszarów wył ączonych spod zabudowy na podstawie przepisów odr ębnych; • wyst ępowania obszarów, które mog ą by ć przeznaczone pod zabudow ę ze wskazaniem obszarów przewidzianych dla zorganizowanej działalno ści inwestycyjnej; • wyst ępowania obszarów, dla których nale ży sporz ądzi ć miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz sytuacji planistycznej w gminie; • rekomendacji i wniosków zawartych w audycie krajobrazowym lub okre ślenia przez audyt krajobrazowy granic krajobrazów priorytetowych; • wyst ępowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odr ębnych; • stanu systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym gospodarki wodno – ściekowej, energetycznej i gospodarki odpadami; • zada ń słu żą cych realizacji ponadlokalnych celów publicznych.

7 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.4 PODSTAWA PRAWNA

Podstaw ę prawn ą opracowania Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego stanowi ą: • Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 778, z pó źn. zm.)o Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym. • Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z dnia 26 maja 2004 r.) w sprawie projektu Studium i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy. • Uchwała Nr XXVI/158/2016 z dnia 15 czerwca 2016 r. w sprawie: przyst ąpienia do zmiany cz ęś ci studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Ruciane - NidaUchwała Nr XXVI/158/2016 z dnia 15 czerwca 2016 r. w sprawie: przyst ąpienia do zmiany cz ęś ci studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Ruciane – Nida.

1.5 METODYKA OPRACOWANIA

„Studium” zgodnie z przepisami z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego jest sporz ądzane w celu okre ślenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego. Studium musi uwzgl ędnia ć zasady okre ślone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii rozwoju i planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz strategii rozwoju gminy. Studium nie jest aktem prawa miejscowego i nie stanowi podstawy do wydawania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Natomiast jego ustalenia s ą wi ążą ce dla organów gminy przy sporz ądzaniu planów miejscowych. Studium zostało sporz ądzone zgodnie z przepisami odr ębnymi dla obszaru w granicach administracyjnych gminy Ruciane – Nida. Przy opracowaniu „studium” uwzgl ędniono przepisy ustawy zasadniczej (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Dz.U . z 1997 r. Nr 78 poz. 483 z poz. zm) oraz innych aktów prawnych, a w szczególno ści: • Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U z 2017 r., poz. 1073); • Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2017, poz. 519); • Ustawy o ochronie gruntów rolnych i le śnych z dnia 3 lutego 1995 r. (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 909, z pó źń . zm.);

8 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

• Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 2134, z pó źn. zm.); • Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1446, z pó źn. zm.); • Ustawy o drogach publicznych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1440, z pó źn. zm.); • Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1332); • Rozporz ądzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. z 2004 r. Nr 118 poz. 1233)

1.6 RYS HISTORYCZNY

1.6.1 NAZWA GMINY

Nazwa gminy pochodzi od nazw dwóch miejscowo ści: Ruciane i Nida. Pierwszy człon: „Ruciane” „wywodzi si ę według j ęzykoznawców od rudy darniowej ” [ ŚLIWI ŃSKI

1993, s 105], która obficie wyst ępuje w Puszczy Piskiej. W okolicach Rucianego ju ż w XIV wieku licznie wyst ępowały smolarnie, a tak że wypalanie w ęgla drzewnego, w których zajmowano si ę przetapianiem rudy darniowej. Drugi cz ęść nazwy Nida „wywodzi si ę od rzeki Nidki, która wpływa z Jeziora Nidzkiego i wpływa do jeziora Wygry ńskiego”.

[ŚLIWI ŃSKI 1993, s 104]

1.6.2 DZIEJE RUCIANEGO I NIDY

„Miejscowo ść Ruciane istniała ju ż jako osada, zapewne szkatułkowa, i gajówka w XVIII stuleciu. W pierwszej połowie XIX wieku znajdowała si ę le śniczówka i niewielka osada le śna, nale żą c do maj ątku le śnego Guzianka.”[ ŚLIWI ŃSKI 1993, s. 107] Od ko ńca lat sze śćdziesi ątych XIX wieku zacz ęła rozwija ć si ę komunikacja, zbudowano drog ę Ruciane – oraz lini ę kolejow ą Olsztyn – Ełk ze stacj ą w Rucianem. Po uruchomieniu szlaku wodnego Gi życko – Mikołajki, a tak że Ruciane – Pisz, miejscowo ść Ruciane szybko przekształciła si ę z le śniczówki w o środek turystyczny. Do 1898 roku Ruciane był jedynie koloni ą Guzianka, jednak od roku 1899 stało si ę osobn ą gmin ą – Rudczany. Osad ą szkatułkow ą była tak że Nida, zaznaczana na mapach na miejscu dawnej osady rybackiej z 1595 roku. Mieszka ńcy Nidy zajmowali si ę „głównie rybołówstwem oraz produkcj ą smoły i w ęgla drzewnego [ ŚLIWI ŃSKI 1993, s 104].

9 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

W okresie drugiej wojny światowej Nida i Ruciane były niedu żymi miejscowo ściami w Prusach Wschodnich, Ruciane pod wzgl ędem administracyjnym wchodziło w skład powiatu Mr ągowskiego i było przede wszystkim o środkiem przemysłu drzewnego, a ponadto osad ą turystyczn ą. Znajdowały si ę tutaj mi ędzy innymi siedziba nadle śnictwa, poczta, stacja kolejowa. Nida natomiast znajdowała si ę na obszarze powiatu Piskiego i była mał ą wiosk ą ryback ą zamieszkał ą głównie przez mazurów. W połowie 1944 roku Ruciane wraz z Mikołajkami, Giżyckiem i W ęgorzewem wchodziło w skład fortyfikacji niemieckich rejonu Wielkich Jezior Mazurskich, którymi to umocnieniami dowodził gen. Fryderyk Hossach dowódca 4 armii. Po drugiej wojnie światowej Ruciane i Nida były niemal bezludne, działania wojenne zdziesi ątkowały liczb ę mieszka ńców, według Śliwi ńskiego na tym terenie mieszkało zaledwie 12 osób. W okresie 1945 – 1975 r. Ruciane i Nida nale żały do województwa olszty ńskiego, a pó źniej do suwalskiego jednak wci ąż znajdowały si ę w ró żnych powiatach. Nowy rozdział w historii obu miejscowo ści rozpocz ął si ę wraz z dniem 1 stycznia 1966 roku, kiedy to po wieloletnich staraniach Ruciane i Nida uzyskały prawa miejskie i stanowiły jedno miasto na obszarze 2047 ha. 1 stycznia 1973 po wej ściu w życie nowego podziału administracyjnego kraju w ramach powiatu Piskiego wydzielono gmin ę Ruciane – Nida, a w jej stolicy utworzono Urz ąd Miasta i Gminy Ruciane – Nida. Od 1999 roku Ruciane – Nida wchodzi w skład powiatu Piskiego i województwa Warmi ńsko – Mazurskiego. Od czasu uzyskania praw miejskich do dzi ś Ruciane – Nida stanowi jeden z wa żniejszych centrów turystycznych na Wielkich Jeziorach Mazurskich. Po wybudowaniu budynku przystani Żeglugi Mazurskiej, Ruciane stało si ę najbardziej na północ wysuni ętym przystankiem na trasie rejsów „Białej floty”. Na obszarze gminy wypoczywało w okresie lipca i sierpnia 1979 roku 44 tysi ące osób. W latach 70. rocznie w mie ście i okolicach przewijało si ę 200 tysi ęcy osób.

10 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

2. UWARUNKOWANIA WEWN ĘTRZNE ROZWOJU MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA 2.1 STRUKTURA ADMINISTRACYJNA, STAN U ŻYTKOWANIA I ZAGOSPODAROWANIA TERENÓW. 2.1.1 POŁO ŻENIE MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA

Gmina Ruciane – Nida znajduje si ę w północno – wschodniej cz ęś ci Polski w Województwie Warmi ńsko – Mazurskiego w powiecie Piskim. Natomiast zgodnie z podziałem fizyczno – geograficznym Kondrackiego poło żona jest na styku trzech Rysunek 2 Podział administracyjny mezoregionów: Krainy powiatu piskiego [ WIKIPEDIA 2011] Wielkich Jezior Mazurskich, Równiny Mazurskiej oraz Pojezierza Mr ągowskiego. Mezoregiony te wchodz ą w skład makroregionu Pojezierza Mazurskiego, podprowincji Pojezierzy Wschodniobałtyckich, prowincji Ni żu Wschodniobałtycko – Białoruskiego, Megaregion Ni żu Wschodnioeuropejskiego Pod wzgl ędem funkcjonalnym gmina Ruciane – Nida wchodzi w skład Zielonych Płuc Polski.Graniczy z nast ępuj ącymi gminami: od północy z Gmin ą Mikołajki, od wschodu i południa z Gmin ą Pisz, a od zachodu z Gminami Rysunek 2 Podział administracyjny Rozogi, Świ ętajnoi Piecki.Zajmuje powiatu piskiego [ WIKIPEDIA 2011] powierzchni ę 357,98 km 2, w jej skład wchodzi 5147miejscowo ści,w tym jedno miasto będące siedzib ą władz gminnych. Gmina Ruciane – Nida poło żona jest na zbiegu szlaków komunikacyjnych : . Droga krajowa nr 58 ł ącz ąca Olsztynek – Szczytno – Ruciane-Nida – Białystok. . Droga wojewódzka nr 609 łącz ąca miejscowo ści Mikołajki i , . Droga wojewódzka nr 610 ł ącz ąca drogi krajowe nr 58 i 59 . Linia kolejowa ł ącz ąca Olsztyn – Szczytno – Ełk.

11 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

2.1.2 STRUKTURA ADMINISTRACYJNA GMINY RUCIANE – NIDA

Tabela 2.1 Liczba mieszka ńców w gminie Ruciane – Nida według miejscowo ści

Liczba Nazwa Liczba Nazwa Liczba Nazwa miejscowo ści mieszka ńców miejscowo ści mieszka ńców miejscowo ści mieszka ńców

Ruciane – Nida 4723 Ko ńczewo 5 Szeroki Bór 24 Bartlewo 6 Krzy że 83 Śwignajno Małe 150 Borek 0 Lipnik 0 Śwignajno Wielkie 30 Dybówek 0 Lisiczyn 2 Ukta 677 Gałkowo 134 Ładne Pole 188 Warnowo 68 Gąsior 10 Majdan 27 307 Wejsuny Głodowo 48 Maskuli ńskie 22 10 le śniczówka Guzianka 0 Nied źwiedzi Róg 39 Wierzba 16 Iwanowo 5 Nowa Ukta 134 Wojnowo 301 36 Oko 21 Wólka 96 Jele ń 0 105 312 Kadzidłowo 5 Osiniak-Piotrowo 173 3 Kamie ń 3 Piaski 20 Zameczek 26 Karwica 307 8 19 13 Popielno 193 Kokoszka 23 2 Ko ńcewo 86 Ruczaj 4 RAZEM 8610 Źródło: Urz ąd Miasta i Gminy Ruciane – Nida, stan na 31.12.2016 r. W granicach administracyjnych Miasta Ruciane – Nida znajduj ą si ę równie ż 4 miejscowo ści stanowi ące jego cz ęś ci składowe, tj. Dybówek, Guzianka, Kowalik, Pólko.

2.1.3 STAN U ŻYTKOWANIA TERENÓW

Z uwagi na poło żenie Gminy Ruciane – Nida w obr ębie Puszczy Piskiej jej struktura użytkowania ziemi znacznie odbiega od przeci ętnych dla Województwa Warmi ńsko – Mazurskiego. Według danych Starostwa Powiatowego w Piszu u żytkowanie ziemi na tym obszarze w dniu 31 grudnia 2016 r. przedstawiało się nast ępuj ąco:

12 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Tabela 2.2 Struktura u żytkowania ziemi - użytki rolne

MIASTO RUCIANE - NIDA TERENY WIEJSKIE WYSZCZEGÓLNIENIE POW. [ha] UDZIAŁ [%] POW. [ha] UDZIAŁ [%] GRUNTY ORNE 56 56,57 1713 42,90 SADY 1 1,01 32 0,80 ŁĄKI TRWAŁE 10 10,10 1105 27,67 PASTWISKA 26 26,26 1009 25,27 GRUTY ROLNE ZABUDOWANE 2 2,02 109 2,73 GRUNTY POD ROWAMI 4 4,04 25 0,63 OGÓŁEM 100 100,00 3993 100,00

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL Stan na dzie ń 31.12.2014 r. Wykres 2.1 Wykres 4.3.4 Struktura u żytkowania ziemi – użytki rolne (tereny wiejskie)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL Stan na dzie ń 31.12.2014 r. Wykres 2.2

Struktura u żytkowania ziemi – użytki rolne (teren miasta)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL Stan na dzie ń 31.12.2014 r.

13 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Tabela 2.3 Struktura u żytkowania ziemi

MIASTO RUCIANE - NIDA TERENY WIEJSKIE WYSZCZEGÓLNIENIE POW. [ha] UDZIAŁ [%] POW. [ha] UDZIAŁ [%] UŻYTKI ROLNE 99 5,80 3993 11,72 LASY, ZADRZEWIENIA I 893 52,31 25927 76,10 ZAKRZEWIENIA WODY 471 27,59 3074 9,02 GRUNTY ZABUDOWANE I 211 12,36 508 1,49 ZURBANIZOWANE POZOSTAŁE TERENY I NIEU ŻYTKI 33 1,93 569 1,67 OGÓŁEM 1707 100,00 34071 100,00

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL Stan na dzie ń 31.12.2014 r.

Wykres 2.3

Struktura u żytkowania ziemi – użytki rolne (tereny wiejskie)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL Stan na dzie ń 31.12.2014 r. Wykres 2.4 Struktura u żytkowania ziemi – użytki rolne (teren miasta)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL Stan na dzie ń 31.12.2014 r. 14 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Łącznie struktura u żytkowania ziemi w całej jednostce administracyjnej przedstawiała si ę nast ępuj ąco: Tabela 2.4 Struktura u żytkowania ziemi w gminie Ruciane – Nida

GMINA RUCIANE NIDA WYSZCZEGÓLNIENIE POW. [ha] UDZIAŁ [%] UŻYTKI ROLNE 4092 11,44 LASY, ZADRZEWIENIA I ZAKRZEWIENIA 26820 74,96 WODY 3545 9,91 GRUNTY ZABUDOWANE I ZURBANIZOWANE 719 2,01 POZOSTAŁE TERENY I NIEU ŻYTKI 602 1,68 OGÓŁEM 35778 100,00

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL Stan na dzie ń 31.12.2014 r. Wykres 2.5

Struktura u żytkowania ziemi w gminie Ruciane - Nida

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL Stan na dzie ń 31.12.2014 r.

Analizuj ąc powy ższe dane dotycz ące struktury u żytkowania ziemi, zwraca si ę przede wszystkim uwag ę na bardzo du ży udział lasów i wód (głównie jezior) – zajmuj ą one łącznie ok. 84,87% powierzchni gminy, tj. ok. 30,4 ty ś. ha. Kolejne miejsce w strukturze użytkowania terenów zajmuj ą u żytki rolne, których wielko ść powierzchni wynosi ok. 4,1 ty ś. ha , stanowi ąc ok. 11,5 % powierzchni Gminy. Pozostałe ok. 1,3 ty ś. ha powierzchni to przede wszystkim tereny zaj ęte pod komunikacj ę i obszary zainwestowane tj. obszary zurbanizowane 719 ha oraz nieu żytki.

15 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

2.1.4 STRUKTURA WŁASNO ŚCI TERENÓW W GMINIE RUCIANE – NIDA

Struktura własno ści w gminie Ruciane – Nida (teren wiejski i teren miejski) przedstawia si ę nast ępuj ąco: Tabela 2.5 Struktura własno ściterenów wiejskich

POWIERZCHNIA UDZIAŁ % W LP. WŁA ŚCICIEL TERENU TERENÓW W POWIERZCHNI GMINIE [ha] GMINY

1. Skarb Pa ństwa (wtym pkt. 1a i 1b) 30059 88,77 Skarb Pa ństwa – grunty przekazane w trwały 1a 1610 4,72 zarz ąd Skarb Pa ństwa – grunty przekazane w 1b 581 1,70 użytkowanie wieczyste

2 Gmina Ruciane – Nida (własno ść komunalna) 147 0,43

Gmina Ruciane – Nida (własno ść komunalna) 3 32 0,09 – grunty przekazane w u żytkowanie wieczyste 4 Własno ść osób fizycznych 2974 8,72 5 Spółdzielnie i ko ścioły 33 0,96 6 Pozostali 262 0,76 Ogółem 34091 100,00

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Piszu według stanu na dzie ń 31.12.2016 r. Tabela 2.6 Struktura własno ści terenów miejskich

POWIERZCHNIA UDZIAŁ % W LP. WŁA ŚCICIEL TERENU TERENÓW W POWIERZCHNI GMINIE [ha] GMINY

1. Skarb Pa ństwa (wtym pkt. 1a i 1b) 1374 80,49 Skarb Pa ństwa – grunty przekazane w trwały 1a 893 52,31 zarz ąd Skarb Pa ństwa – grunty przekazane w 1b 38 2,23 użytkowanie wieczyste

2 Gmina Ruciane – Nida (własno ść komunalna) 111 6,50

Gmina Ruciane – Nida (własno ść komunalna) 3 24 1,41 – grunty przekazane w u żytkowanie wieczyste 4 Własno ść osób fizycznych 102 5,98 6 Spółdzielnie i ko ścioły 11 0,64 7 Pozostali 46 2,69 Ogółem 1707 100,00

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Piszu według stanu na dzie ń 31.12.2016 r.

16 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3. ZASOBY I STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO - UWARUNKOWANIA PRZYRODNICZE ROZWOJU

3.1 OPIS ZASOBÓW I STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO

3.1.1 KLIMAT

Gmina Ruciane – Nida znajduje si ę w północnej cz ęś ci środkowomazurskiego regionu klimatycznego. Region ten charakteryzuje duża zmienno ść wyst ępowania ró żnych typów pogodowych. „ Średnia roczna temperatura powietrza wynosi tu 6,60 C. Najzimniejszym miesi ącem jest stycze ń ze średni ą temperatur ą –4,50 C. Średnia temperatura w miesi ącach letnich waha si ę od 15,5 w czerwcu do 17,4 w lipcu i 16,30 C w sierpniu.” [P ROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA 2004, s. 13] Temperatury te s ą o ok. 1-2 stopnie ni ższe ni ż w Polsce Centralnej i o ok. 3-4 stopnie ni ższe ni ż w Polsce Zachodniej. Na klimat regionu maj ą wpływ ścieraj ące si ę dwie masy powietrza: wilgotne masy powietrza atlantyckiego i suche powietrze kontynentalne. W ostatnich latach można zaobserwowa ć tak że wzrost ilo ści dni z napływem powietrza zwrotnikowego. W zale żno ści od dominacji jednej z poszczególnych mas powietrza, wyst ępuj ą na przemian: mro źne i słoneczne, b ądź ciepłe i deszczowe zimy lub gor ące i suche (np. 1992, 1994, 1999, 2004)lub chłodne i wilgotne lata (1991, 1993, 1997). Du ża ilo ść jezior i terenów podmokłych sprawiaj ą, i ż poszczególne pory roku przychodz ą tu w nieco pó źniejszych terminach ni ż w pozostałych regionach kraju. Wiosna zaczyna si ę tu o ok. 10-14 dni pó źniej (w połowie kwietnia)i jest stosunkowo chłodna. Jesie ń jest długa i ciepła, dzi ęki temperaturze zgromadzonej latem w wodach jezior i oddawanej otoczeniu jesieni ą. Wpływ jezior i zwartych, rozległych lasów mo żna zauwa żyć tak że analizuj ąc wilgotno ść powietrza: najni ższa wilgotno ść wzgl ędna wyst ępuje w maju i w czerwcu (73 i 74%), a najwy ższa w listopadzie i grudniu (89 i 90%). Najwi ęcej dni słonecznych przypada na maj i czerwiec oraz wrzesie ń, najmniej na listopad i grudzie ń. W ci ągu całego roku jest tu ok. 110 dni z pełnym i ok. 160 dni z cz ęś ciowym zachmurzeniem. Długo ść okresu wegetacyjnego wynosi tu ok. 190-200 dni. Średnia roczna suma opadów wynosi 450-500 mm, a ich maksimum przypada na czerwiec i lipiec (70 i 90 mm), a minimum na styczeń i marzec (30 i 40 mm).

17 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Wiatry wiej ą najcz ęś ciej z kierunków północno- i południowo-zachodnich, ich średnia pr ędko ść to ok. 5 m/sek., a ich najwi ększe nasilenie przypada na miesi ące jesienne (listopad – grudzie ń) i wczesnowiosenne (marzec – kwiecie ń).Cz ęsto w tych okresach zdarzaj ą si ę anomalie pogodowe w postaci porywistych podmuchów wiatru, lekka bryza mo że w ci ągu kilkunastu minut zmieni ć si ę w silny wiatr tworz ący na Śniardwach fale o wysoko ści prawie dwóch metrów. Takie wiatry wielokro ć powodowały straty w drzewostanach le śnych.

3.1.2 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

Na terenie gminy brak jest wi ększych zakładów przemysłowych, emituj ących zanieczyszczenia gazowe czy te ż pyły. Do najwi ększych zakładów, wprowadzaj ących zanieczyszczenia do powierza mo żna zaliczy ć PHZ „ALEX” czy Przedsi ębiorstwo Energetyki Cieplnej w Rucianem-Nidzie. Najwi ększy udział w emisji ogólnej posiada niska emisja ze źródeł rozproszonych (paleniska domowe, kotłownie w ęglowe). Wielko ść emisji zanieczyszcze ń gazowych i pyłów, uległa w ostatnich latach obni żeniu o średnio 25%. Zwi ązane jest to przede wszystkim z ograniczeniem spalania paliw wysokoemisyjnych w kotłowniach lokalnych (zmiana paliwa) oraz łagodnego przebiegu ostatnich zim. Na ograniczenie emisji ma równie ż wpływ ograniczenie działalno ści gospodarczej i emisji ze źródeł przemysłowych. [PROGNOZA ON Ś 2011] Według WIO Ś w Olsztynie średnioroczne st ęż enia zanieczyszcze ń powietrza dla terenu miasta Ruciane Nida okre ślono na poziomie:

• pył zawieszony PM10 = 19,0 µg/m 3

• dwutlenek siarki = 2,0 µg/m 3

• dwutlenek azotu = 11,0 µg/m 3 Natomiast średnioroczne st ęż enia zanieczyszcze ń powietrza dla terenu gminy Ruciane Nida nie obejmuj ącej miasta okre ślono na poziomie:

• pył zawieszony PM10 = 18,0 µg/m 3

• dwutlenek siarki = 1,3 µg/m 3

• dwutlenek azotu = 8,5 µg/m 3 Gmina Ruciane - Nida poło żona jest na terenie strefy warmi ńsko-mazurskiej, dla której dokonano rocznej oceny jako ści powietrza w 2016 r. W wyniku rocznej oceny jako ści powietrza za 2016 r. wykonanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie okre ślono strefy, w których doszło do przekroczenia standardów imisyjnych: 18 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 dla zanieczyszcze ń maj ących okre ślone poziomy docelowe (kryterium ochrona zdrowia): strefa warmi ńsko-mazurska - benzo(a)piren B(a)P (rok);

Dla pozostałych zanieczyszcze ń: dwutlenek siarki SO 2, dwutlenku azotu NO 2, tlenek w ęgla

CO, benzen C 6H6, ołów-Pb, arsen-As, kadm-Cd, nikiel-Ni, ozon-O3 (poziom dopuszczalny) standardy imisyjne na terenie wszystkich stref (cały obszar województwa) były dotrzymane.

19 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.1.3 BUDOWA GEOLOGICZNA

Gmina Ruciane-Nida poło żona jest na obszarze wyniesienia mazursko-suwalskiego w obr ębie prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej, której podło że krystaliczne wyst ępuje tu stosunkowo płytko, tworz ąc antekliz ę mazursko-białorusk ą. W wykonanym w latach 1938 – 1939 otworze Wejsuny nawiercono strop utworów krystalicznych (sjenity) na gł ęboko ści ok. 1200 m p.p.t. Dalsze wiercenie do gł ęboko ści 1354 m pozwoliło na stwierdzenie wyst ępowania gabra. Powy ższe obserwacje stanowi ą podstawę do faktu, i ż w obr ębie utworów krystalicznych nast ąpiła intruzja sjenitu kwarcowego w śród gabra piroksenowi-ambifolo-biotytowego. Skały magmowe intrudowały w kompleks gnejsowy. Pokryw ę osadow ą na obszarze gminy tworz ą utwory mezozoiczne i kenozoiczne. Na profil mezozoiku składaj ą si ę skały detrytyczne i w ęglanowe pochodz ące z triasu i jury oraz wapienie, opoki i margle datowane na górn ą kred ę. Mi ąż szo ść utworów mezozoicznych szacuje si ę na 800 m. Najstarszymi utworami kenozoicznymi na terenie gminy s ą osady trzeciorz ędowe, z których stosunkowo dobrze rozpoznane s ą utwory pocz ąwszy od eocenu. Do utworów oligoce ńskich zaliczaj ą si ę mułki piaszczyste i piaski drobnoziarniste, powstałe w procesie sedymentacji limnicznej. Utwory mioce ńskie, których wyst ępowanie stwierdzono w cz ęś ci północno-zachodniej gminy, zostały wykształcone jako mułki, piaski pyłowate i kwarcowe z wkładkami w ęgla brunatnego, a w cz ęś ci stropowej równie ż jako iły. Pliocen, wyst ępuj ący lokalnie jedynie na północ od miasta Ruciane-Nida, reprezentowany jest przez iły zielonkawoszare i pstre oraz iły w ęgliste. Ł ączna grubo ść osadów trzeciorz ędu wynosi ok. 180 m, z czego na paleogen przypada ok. 120 m, a na neogen zakres 40 – 60 m. Rozmieszczenie osadów czwartorz ędowych nawi ązuje do morfologii powierzchni stropowej trzeciorz ędu, która jest nierówna i miejscami zaburzona glacitektonicznie. Widoczne jest nachylenie w kierunku południowo-wschodnim. Dowodz ą tego rz ędne sp ągu osadów czwartorz ędowych, które w cz ęś ci północno-wschodniej gminy oscyluj ą w granicach 15 m n.p.m., w cz ęś ci południowo-wschodniej wynosz ą ok. 40 m p.p.m. Ponadto zarysowuje si ę w niej szeroka bruzda w centralnej cz ęś ci gminy o gł ęboko ści ok. 50 m, przebiegaj ąca w kierunku NE-SW. Pokrywa utworów plejstoce ńskich ma grubo ść 120 – 188 m i jest rozpoznana w dobrym stopniu dzi ęki odsłoni ęciom na powierzchni oraz profilom kilkunastu wierce ń. Najstarszymi utworami czwartorz ędowymi, wyst ępuj ącymi w obr ębie gminy Ruciane- Nida s ą osady zlodowacenia podlaskiego (Narwi). W jego obrębie wyró żniono dwa poziomy

20 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

glin zwałowych odpowiadaj ące stadiałowi dolnemu i górnemu, jednak ich ślady nie zostały rozpoznane we wszystkich otworach wiertniczych wykonanych na terenie gminy. Mi ąż szo ść glin stadiału dolnego wynosi maksymalnie ok. 50 m przy granicy z gmin ą Pisz w południowo-wschodniej cz ęś ci gminy, lecz wraz z poruszaniem si ę w kierunku zachodnim stopniowo si ę zmniejsza. Na tych osadach spoczywaj ą gliny zwałowe stadiału górnego, lokalnie tylko oddzielone od glin stadiału dolnego niewielkiej mi ąż szo ści wkładkami mułków, iłów i piasków pylastych. Mi ąż szo ść tych glin zawiera si ę w zakresie 0 – 20 m. Osady interglacjału przasnyskiego (kromerskiego) stwierdzono jedynie w otworze badawczym w Szerokim Borze, gdzie reprezentowane s ą przez piaski i mułki o mi ąż szo ści ok. 24 m, osadzone w obni żeniu jeziornym, wyerodowanym w warstwach starszych glin. Zlodowacenie południowopolskie w cz ęś ci północnej gminy reprezentowane jest przez cztery poziomy glin zwałowych wraz z rozdzielaj ącymi ja osadami wodnolodowcowymi, zastoiskowymi, jeziorno-peryglacjalnymi, jeziornymi i rzecznymi. Najstarsze osady, o mi ąż szo ści lokalnie przekraczaj ącej 80 m, reprezentuj ą zlodowacenie Nidy. Nale żą do nich iły, mułki i drobnoziarniste piaski zastoiskowe lokalnie rozdzielone glinami zwałowymi. Utwory zastoiskowe charakteryzuj ą si ę mi ąż szo ści ą od ok. 4 do 75 m, podobnie jak warstwy glin. Nast ępny kompleks osadów tworz ą piaski rzeczne i jeziorne interglacjału małopolskiego, osi ągaj ąc miejscami mi ąż szo ść ponad 50 m. Dalej notuje si ę kompleks osadów pochodz ących z okresu zlodowacenia Sanu. Mi ąż szo ść utworów tego zlodowacenia, podzielonego na dwa stadiały, przekracza lokalnie 30 m. Na osady stadiału dolnego składaj ą si ę piaski i żwiry wodnolodowcowe rozdzielone glinami zwałowymi z lokalnymi przewarstwieniami piasków. Osady stadiału górnego, w których skład równie ż wchodz ą gliny zwałowe pokryte piaskami i żwirami wodnolodowcowymi, w rejonie miejscowo ści Śwignajno i Wygryny le żą bezpo średnio na podło żu mioce ńskim, co wynika z braku wyst ępowania osadów zlodowacenia podlaskiego na tym obszarze. Wy żej zalega warstwa osadów zlodowacenia Wilgi o podobnym rozprzestrzenieniu i mi ąż szo ści. Seri ę t ą tworz ą iły zastoiskowe, gliny zwałowe, piaski i żwiry wodnolodowcowe oraz ponownie warstwa iłów zastoiskowych. W cz ęś ci południowej gminy zlodowacenie południowopolskie reprezentowane jest głównie przez dwa poziomy glin zwałowych, stadiału dolnego i górnego, le żą cych bezpo średnio na starszych glinach lub oddzielonych od nich niewielkiej mi ąż szo ści warstw ą iłów i mułków. Gliny zwałowe dolnego stadiału maj ą stał ą mi ąż szo ść ok. 20 m i wyst ępuj ą na stałej wysoko ści. Glina zwałowa stadiału górnego posiada mi ąż szo ść od ok. 15 m do 28 m (teren miasta Ruciane-Nida).

21 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Na utwory interglacjału wielkiego (mazowieckiego) składaj ą si ę osady jeziorne i rzeczne, rozdzielone poziomem glin zwałowych. Osi ągaj ą one mi ąż szo ść od 5 do 35 m. W uj ęciu litologicznym wyró żniono w śród nich mułki, piaski rzeczne i jeziorne oraz żwiry rzeczne. W obr ębie zlodowacenia środkowopolskiego, w przeciwie ństwie do starszych zlodowace ń, dominuj ą piaski wodnolodowcowe i zastoiskowe, nale żą ce do trzech stadiałów: maksymalnego, mazowiecko-podlaskiego i północnomazowieckiego. Gliny zwałowe z okresu tego zlodowacenia uległy rozmyciu i zachowały si ę jedynie fragmentarycznie w rejonie miejscowo ści Ruciane-Nida i Lisiczyn. Piaski wodnolodowcowe poszczególnych stadiałów zlodowacenia środkowopolskiego pokrywaj ą ci ągł ą warstw ą cały obszar gminy i buduj ą główny u żytkowy poziom wodono śny. Wykształcone s ą w postaci piasków o ró żnej granulacji, w przewadze piasków drobnoziarnistych. Ich mi ąż szo ść zawiera si ę w zakresie od 25 do 50 m. Utwory interglacjału eemskiego zostały rozpoznanie głównie w cz ęś ci południowej gminy. S ą to piaski wzbogacone o żwir rzeczny, osadzone w gł ębokich dolinach wyerodowanych w utworach wodnolodowcowych zlodowacenia środkowopolskiego, tworz ące z nimi wspólny poziom wodono śny. Utwory zlodowacenia północnopolskiego pokrywaj ą cał ą powierzchni ę gminy Ruciane- Nida. Tworzone s ą głównie przez piaski wodnolodowcowe stadiału głównego (fazy leszczy ńskiej, pozna ńskiej i pomorskiej). Gliny zwałowe zachowały si ę zaledwie w kilku miejscach. Gliny fazy pozna ńskiej wyst ępuj ą na znacznej powierzchni wysoczyzny morenowej w północno-zachodniej cz ęś ci gminy. Piaski wodnolodowcowe fazy pomorskiej le żą bezpo średnio na piaskach wodnolodowcowych zlodowacenia środkowopolskiego (oraz lokalnie utworach interglacjału eemskiego), tworz ąc z nimi wspólny poziom wodono śny. Pod wzgl ędem granulometrycznym dominuj ą w śród nich piaski drobnoziarniste. Zbudowane s ą z nich dwa poziomy wodnolodowcowe. Poziom wodnolodowcowy I, najcz ęś ciej poło żony na rz ędnych 139,0 – 141,7 m n.p.m., zachowany jest jedynie w postaci dwóch niewielkich fragmentów: w okolicy Lisiczyna oraz na północ od Jeziora Guzianka Wielka. Poziom wodnolodowcowy II zajmuje pozostał ą cz ęść jednostki, si ęgaj ąc poza granice gminy, do 2 – 3 km na południe od południowej kraw ędzi Jeziora Nidzkiego. Holocen reprezentowany jest przez osady eluwialne (piaski zwietrzelinowe), koluwialne i deluwialne (piaski i gliny koluwialne i deluwialne) o mi ąż szo ści kilku metrów oraz osady jeziorne (drobnoziarniste piaski, żwiry, mułki, miejscami z przewarstwieniami torfów i iłów) równie ż o mi ąż szo ści kilku metrów, a tak że piaski eoliczne (piaski wydmowe na

22 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

równinie sandrowej). Kompleks najmłodszych osadów czwartorz ędowych tworz ą piaski i żwiry rzeczne Krutyni i Nidki oraz gytie i kreda jeziorna (głównie w Jeziorze Warnołty). W południowo-wschodniej cz ęś ci arkusza utworu holocenu wykształcone s ą w postaci namułów torfiastych i torfów wypełniaj ących obni żenia w obr ębie poziomów sandrowych.

3.1.4 UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI

Ukształtowanie powierzchni w gminie Ruciane – Nida jest typowe dla obszarów pochodzeia polodowcowego, Charakterystyczn ą cech ą obszaru gminy jest du ża jeziorno ść – wody powierzchniowe zajmuj ą tu 9,90% powierzchni, przy średniej dla województwa

5,73% [GUS STAN NA ROK 2016] Na obszarze gminy mo żna wyró żni ć nast ępuj ące formy morfologiczne: • Stref ę wysoczyzny moren czołowych, przechodz ącą z zachodu na wschód poprzez środkow ą cz ęść gminy; • Wysoczyzn ę polodowcow ą moreny dennej w pasie północnym; • Wysoczyzn ę polodowcow ą obejmuj ącą południow ą cz ęść gminy; • Rynn ę jeziora Bełdany – Nidzkie; Północn ą cz ęść gminy zajmuje wysoczyzna moreny dennej. Charakteryzuje si ę konfiguracj ą falist ą i pagórkowat ą z deniwelacjami do 15m. W śród k ępowych wyniesie ń wyst ępuj ą rozległe obni żenia – dolina rzeki Krutyni oraz obni żenie wokół misy jeziora Warnołty. Morena czołowa o mocno zró żnicowanej rze żbie wyst ępuje w rejonie Rucianego oraz jezior: Mała i Wielka Guzianka. Tworzy obszar o wysoko ści 132-142 m n.p.m. Południowy obszar gminy to płaskie, sandrowe tereny Równiny Mazurskiej. Rynna jezior Bełdany – Nidzkie ma decyduj ące znaczenie dla atrakcyjno ści krajobrazu gminy. Stanowi bowiem gł ębok ą dolin ę wci ętą w utwory polodowcowe na gł ęboko ść do 70 m (do 46m poni żej lustra wody), tworz ąc gdzieniegdzie strome, malownicze skarpy brzegów. „Najwy ższy punkt w granicach administracyjnych gminy znajduje si ę w pobli żu wsi Iznota, i wznosi si ę na wysoko ść 144,9 m n.p.m. Najni żej poło żonym punktem jest lustro wody

Wielkich Jezior Mazurskich i wynosi 115,7 m n.p.m.” [P ROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA 2004]

3.1.5 GLEBY

Gleby s ą wa żnym składnikiem środowiska naturalnego. Analogicznie do zró żnicowanej budowy geomorfologicznej, wyst ępuj ą odmienne warunki glebowe w poszczególnych cz ęś ciach gminy. Gleby o lepszej przydatno ści dla rolnictwa znajduj ą si ę

23 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

północno-zachodniej cz ęś ci gminy. W rejonie miejscowo ści Ukta, Śwignajno i Wojnowo wyst ępuj ą gleby brunatne wła ściwe i brunatne wyługowane, osadzone w III i IV klasie bonitacyjnej. Gleby najsłabsze, o silnym zbielicowaniu, spotykane s ą w południowej cz ęś ci gminy, która jest zajmowana przez równin ę sandrow ą. Powstały one na utworach piaskowych po uprzednim przepłukaniu, dzi ęki czemu zawieraj ą niski odsetek frakcji ilastej. Gleby typu hydrogenicznego reprezentowane s ą głównie przez gleby murszowe i murszowate. Wyst ępuj ą one głównie w strukturach synklinalnych, w s ąsiedztwie zbiorników powierzchniowych i cieków wodnych. Cz ęść z nich powstała na odwodnionych torfowiskach niskich i aktualnie wykorzystywane s ą jako ł ąki. Najwi ększy udział na obszarze gminy maj ą gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego i bardzo słabego. W niewielkim odsetku wyst ępuje równie ż kompleks pszenny dobry. Udział gleb w poszczególnych klasach bonitacji w Gminie przedstawia poni ższe zestawienie:

Tabela 3.1 Klasy bonitacyjne gleb w gminie Ruciane – Nida Lp Klasa bonitacji Powierzchnia gruntów rolnych w ha % Grunty orne i sady 1 IIIa i b 50,20 2,65 2 IVa i b 719,40 38,00 3 V 414,50 21,90 4 VI 709,00 37,45 Razem 1893,10 100,00 Użytki zielone 1 IIIb 82,90 4,36 2 IVa i b 762,70 40,15 3 V 793,50 41,77 4 VI 260,70 13,72 Razem 1899,80 100 Źródło: Urz ąd Miasta i Gminy w Ruciane – Nidzie stan na dzie ń 31.12.2016

24 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Na podstawie powy ższego zestawienia mo żna okre śli ć, i ż na terenie gminy najcz ęś ciej wyst ępuje IV klasa bonitacyjna gleb stanowi ąc około 38 % powierzchni gruntów ornych i sadów. Jednak że grunty klas V i VI najmniej korzystnych do uprawy w rolnictwie stanowi ą ł ącznie około 60 % powierzchni gruntów ornych. Użytki zielone podobnie jak w przypadku gruntów ornych w wi ększej cz ęś ci ok. 55% klasyfikuje si ę do V i VI klasy bonitacyjnej. Najkorzystniejszych pod k ątem przydatno ści rolniczej u żytki zielone klasy IIIb zajmuj ą jedynie 4,36 % powierzchni. Wy ższe klasy u żytków nie wyst ępuj ą na terenie gminy. Poni ższe zestawienie okre śla rozkład poszczególnych klas bonitacyjnych gleb na przestrzeni gminy. Tabela 3.2

Klasy bonitacyjne gleb w gminie Ruciane – Nida wg miejscowo ści

KLASY BONITACYJNE GLEB WYKLUCZONE Z MO ŻLIWO ŚCI DODATKOWEJ ZABUDOWY MIEJSCOWO ŚĆ RODZAJ GLEB

II III

RDZAWE WŁA ŚCIWE, RDZAWE RUCIANE - BRUNATNE WYTWORZONE Z - - NIDA PIASKÓW SŁABO GLINIASTYCH I Z PIASKU LU ŹNEGO

GLEBY BRUNATNE, WYKSZTAŁCONE GAŁKOWO NA POLODOWCOWYCH GLINACH I - - PIASKACH

GLEB RELATYWNIE SŁABE, SILNIE ZBIELICOWANE, STANOWI Ą GŁODOWO - - ODPOWIEDNIE PODŁO ŻE DLA ROZWOJU FLORY LE ŚNEJ,

GLEB BIELICOWE I RDZAWE, IZNOTA DOMIESZK Ę STANOWI Ą GLEBY - - BRUNATNE WYŁUGOWANE

IZNOTA - GLEBY LEKKIE, W TYM BIELICOWE I - - GĄSIOR RDZAWE

IZNOTA - DOMINUJ Ą GLEBY LEKKIE, W TYM - - KAMIE Ń BIELICOWE I RDZAWE GLEBY STOSUNKOWO SŁABE, ZBYT LEKKIE, PODDANYCH PROCESOWI BIELICOWANIA, OBECNO ŚĆ TERENÓW KO ŃCEWO - - PODMOKŁYCH I BAGIENNYCH WPŁYWA NA OBECNO ŚĆ GLEB OGLEJONYCH

GLEBY BRUNATNE WŁA ŚCIWE, NR EW. 101 - KLASA IIIB, NR EW. BRUNATNE WYŁUGOWANE ORAZ W DZIAŁKI (LUB ICH 292 – KLASA IIIB, IV I V, NR EW. NOWA UKTA MNIEJSZYM STOPNIU GLEBY CZ ĘŚ CI) 107, 105 105 – KLASA IIIB, NR EW. 107 – BIELICOWE KLASA IIIB. GLEBY ŻYŹNIEJSZE WYKSZTAŁCONE OSINIAK - NA CI ĘŻ SZYM PODŁO ŻU, GLEBY - - PIOTROWO BRUNATNE WYKORZYSTYWANE ROLNICZO, GLEB POWSTAŁE NA

25 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

GRUNTACH O WI ĘKSZYM UDZIALE PIASKU I ŻWIRU OBECNE NA POŁUDNIU OSADY, W S ĄSIEDZTWIE POWIERZCHNI LE ŚNYCH GLEBY RELATYWNIE SŁABE, CZ ĘSTO ZBYT LEKKIE I PODDANE PROCESOWI DZIAŁKI (LUB ICH POPIELNO - BIELICOWANIA CZ ĘŚ CI) 1/124

GLEB WYKSZTAŁCONYCH NA PIASKACH I ŻWIRACH SZEROKI BÓR WODNOLODOWCOWYCH, - - PODDANYCH PROCESOM BIELICOWANIA DZIAŁKI III KLASY BONITACYJNE J(LUB ICH CZ ĘŚ CI) O NR EW. 13/1, 13/2, 18, 66, 151/3, 239, 240, 241 OBECNO ŚĆ PODŁO ŻA GLINIASTEGO DZIAŁKI (LUB ICH DZIAŁKI III I IVA KLASY ŚWIADCZY Ć MO ŻE O CZ ĘŚ CI) 18, 13/1, 13/2, BONITACYJNEJ (LUB ICH WYKSZTAŁCENIU GLEB CI ĘŻ SZYCH, 20, 66, 150, 151/2, ŚWIGNAJNO CZ ĘŚ CI) O NR EW. 20, 149, 150 JEDNAK BARDZIEJ URODZAJNYCH, 151/3, 176; 175; 239, DZIAŁKI III , IVA I V KLASY JAK CHOCIA ŻBY GLEBY BRUNATNE 240, 241, 249, BONITACYJNEJ (LUB ICH WŁA ŚCIWE CZ ĘŚ CI) O NR EW. 249 DZIAŁKI III , IVB KLASY BONITACYJNEJ (LUB ICH CZ ĘŚ CI) O NR EW. 151/2 DZIAŁKI III KLASY BONITACYJNE J (LUB ICH CZ ĘŚ CI) O NR EW. 279/1, 266 DZIAŁKI IIIB KLASY DZIAŁKI (LUB ICH BONITACYJNEJ (LUB ICH CZ ĘŚ CI) O NR EW. CZ ĘŚ CI) O NR EW. 261, 338, GLEBY BRUNATNE WŁA ŚCIWE, 381/1, 375, 340, 321/3, DZIAŁKI IIIB I IV KLASY BRUNATNE WYŁUGOWANE ORAZ W UKTA 270 , 274/5, 266, 135/2, BONITACYJNEJ (LUB ICH MNIEJSZYM STOPNIU GLEBY 132/1, 186/4, 259, 260, CZ ĘŚ CI) O NR EW. 320/1 BIELICOWE 321/4 DZIAŁKI IIIB I IVB KLASY BONITACYJNEJ (LUB ICH CZ ĘŚ CI) O NR EW. 320/2 DZIAŁKI IIIB I V KLASY BONITACYJNEJ (LUB ICH CZ ĘŚ CI) O NR EW. 258 DZIAŁKI IIIB KLASY BONITACYJNEJ (LUB ICH CZ ĘŚ CI) O NR EW. 40/3 OBECNO ŚCI Ą GLEB ZBYT LEKKICH, DZIAŁKI IIIB I V KLASY CZ ĘSTO BIELICOWYCH, KTÓRYCH BONITACYJNEJ (LUB ICH WEJSUNY PRZYDATNO ŚĆ DLA UPRAWY JEST CZ ĘŚ CI) O NR EW. 40/14, 40/15, STOSUNKOWO SŁABA 40/16, 40/17, 40/18, 44/2 DZIAŁKI IIIB , IVA I V KLASY BONITACYJNEJ (LUB ICH CZ ĘŚ CI) O NR EW. 40/19 GLEBY RELATYWNIE SŁABE, CZ ĘSTO ZBYT LEKKIE I PODDANE PROCESOWI WIERZBA - - BIELICOWANIA

DZIAŁKI (LUB ICH CZ ĘŚ CI) O NR EW. GLEBY BRUNATNE WŁA ŚCIWE, 69/9, 76/3 ,79/2 , 79/1 , BRUNATNE WYŁUGOWANE, A W WOJNOWO 91 , 119/1, 120 , 126/2, - CZ ĘŚ CI POŁUDNIOWEJ RÓWNIE Ż 130 184, 146 , 150/1 , BIELICOWE 152

POŁO ŻENIE WÓLKI W STREFIE DZIAŁKI (LUB ICH WÓLKA - AKUMULACJI PYŁU I GLINY CZ ĘŚ CI) O NR EW. 26 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

ZWAŁOWEJ, W OKOLICY 50/1, 50/2, 51, 52, MIEJSCOWO ŚCI WYST ĘPUJ Ą GLEBY 104/2, 106 BRUNATNE WŁA ŚCIWE, KTÓRE TWORZ Ą SI Ę NA TAKIM PODŁO ŻU. WYST ĘPUJ Ą TUTAJ RÓWNIE Ż GLEBY O RÓ ŻNYM STOPNIU ZBIELICOWANIA DOMINUJ Ą GLEBY BIELICOWE WYGRYNY, WYKSZTAŁCONE NA PIASKACH, WYGRYNY II - - - STANOWI ĄCE ODPOWIEDNIE BOREK PODŁO ŻE DLA SIEDLISK BOROWYCH GLEBY BRUNATNE WŁA ŚCIWE I ZAMECZEK BRUNATNE WYŁUGOWANE, A W (OSADA - - MNIEJSZYM STOPNIU GLEBY IWANOWO) BIELICOWE Źródło: Prognoza Oddziaływania na Środowisko stan na dzie ń 01.02.2011r.

Podobnie jak w przypadku całego województwa na terenie gminy przewa żaj ą gleby o odczynie kwa śnym. Na podstawie bada ń przeprowadzonych przez Okr ęgow ą Stacj ę Chemiczno – Rolnicz ą w latach 2002 – 2005 stwierdzono , i ż około 22 % powierzchni użytków rolnych stanowiły gleby bardzo kwa śne, a kwa śne 38 %. Tylko ok.. 2 % gleb w województwie charakteryzuje si ę odczynem alkalicznym. Oznacza to, że tak samo jak w całym województwie tak i w gminie uprawa ro ślin jest znacz ąco utrudniona. Ro śliny uprawiane na glebach kwaśnych maj ą bowiem gorsze warunki wzrostu i rozwoju. Zwi ązane jest to z niekorzystnymi wła ściwo ściami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi, a tak że z niedoborem oraz nadmiarem wielu składników pokarmowych. [PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA 2007 – 2010] Najwi ększym zagro żeniem dla gleb jest ich degradacja, w warunkach Gminy Ruciane - Nida, mo że ona nast ąpi ć poprzez: - zmian ę wła ściwo ści chemicznych w wyniku chemicznego zanieczyszczenia gleb (niewła ściwe nawo żenie, niewła ściwe stosowanie środków ochrony ro ślin), - zakwaszenie gleb (wpływ bł ędów w nawo żeniu, niedostatek wapnowania, wpływ kwa śnych deszczów i tzw. opadu suchego) - bł ędy w zabiegach melioracyjnych, szczególnie osuszanie torfowisk i przesuszenie u żytków zielonych (murszenie gleb organicznych), - zaniedbania w konserwacji urz ądze ń melioracyjnych, - zaniechanie wykaszania i przekształcanie si ę niektórych ł ąk w łozowiska, niewła ściwe rolnicze u żytkowanie gruntów podatnych na erozj ę.

27 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.1.6 KOPALINY

Zasoby kopalin na terenie gminy Ruciane - Nida nie s ą wystarczaj ąco poznane i udokumentowane. Wyst ępuj ą tu zło ża kruszywa naturalnego, spo śród których dwa zło ża udokumentowano geologicznie: Wygryny –pow. 1,9ha, zasoby bilansowe 126,5 ty ś ton, prawie całkowicie wyeksploatowane Wygryny II – pow. 0,74 ha, zasoby bilansowe 45575 m3 i (87,1 ty ś. ton) i pozabilansowe 8100 m3 (15,9 tys. ton) Forma serii zło żowych jest podkładowa, a mi ąż szo ść złó ż wynosi średnio ok. 10 m. Nadkład stanowi gleba i piaski gliniaste (zło że „Wygryny”) oraz gleba i piaski zorsztynizowane („Wygryny II”). Zło że „Wygryny” jest cz ęś ciowo zawodnione. Kruszywo piaskowo-żwirowe pochodz ące z powy ższych złó ż charakteryzuje si ę stosunkowo wysokim średnim punktem piaskowym (powy żej 65%) oraz średni ą zawarto ści ą pyłów mineralnych oscyluj ącą wokół warto ści 3% wag. W złożu „Wygryny” kopalin ą towarzysz ącą s ą piaski o średnim punkcie piaskowym 83% i średniej zawarto ści pyłów mineralnych 2,2% wag. Kruszywo nadaje si ę głównie do zastosowania w budownictwie ogólnym i w mniejszym stopniu w drogownictwie. Eksploatacji złó ż zaniechano jednak z przyczyn ekonomicznych i środowiskowych. Pozostało ści ą rozpocz ętej na pocz ątku lat dziewi ęć dziesi ątych eksploatacji są wymagaj ące rekultywacji suche, wgł ębne wyrobiska, które cz ęś ciowo uległy samo rekultywacji przyrodniczej [ PROGNOZA ON Ś 2011] W oparciu o klasyfikacj ę sozologiczn ą uwzgl ędniaj ącą stopie ń kolizyjno ści eksploatacji złó ż (Instrukcja opracowania Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000, 2005 – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Warszawa), zło ża „Wygryny” i „Wygryny II” zaliczono do klasy B, czyli złó ż konfliktowych, mo żliwych do eksploatacji po spełnieniu wymogów ochrony środowiska okre ślonych na podstawie kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko zakładu wydobywczo-przeróbczego. Konfliktowo ść analizowanych złó ż wynika z ich poło żenia w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Ponadto, w przeszło ści prowadzono wydobycie kruszywo naturalnego w okolicy miasta Ruciane-Nida. Pozostało ści po tej eksploatacji s ą widoczne na wschód od miejscowo ści Wólka oraz we wsi Osiniak-Piotrowo, w postaci płytkich wyrobisk samoczynnie zarastaj ących drzewami. Pierwsze z wymienionych zostały wykorzystane jako gminne składowisko odpadów komunalnych. W ko ńcem XX wieku prowadzono sporadycznie

28 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

wydobycie piasków eolicznych na potrzeby lokalne, jednak wydobycie to nie było rejestrowane w Bilansie zasobów. [PROGNOZA OO Ś] W latach 1962 – 1969 na terenie gminy Ruciane-Nida udokumentowane zostały cztery zło ża torfu o zasobach do kilku mln m 3, zlokalizowane w okolicach miejscowo ści Ruciane- Nida, Krzy że, Szeroki Bór i Zamordeje. Jednak że eksploatacja zło ża nie jest mo żliwa gdy ż poło żone jest w granicach Puszczy Piskiej. Na terenie Gminy wytypowane zostały tylko trzy obszary prognostyczne znajduj ące si ę w kompleksie le śnym pomi ędzy Ruciane-Nid ą a osadów Szeroki Bór. Charakteryzuj ą si ę one mi ąż szo ści ą średni ą ok. 2,5 m, a w obni żeniach rynnowych do 6 m. Dodatkowo wyró żniono perspektywiczne tereny wyst ępowania torfów. Do stosunkowo du żych obszarów zaliczono torfy na równinie sandrowej, znajduj ące si ę: • w strefie przybrze żnej jeziora Wesołek (na północny-zachód od miejscowo ści Krzy że), • w rynnie jezior Małse i Małse Rucia ńskie, • ok. 800 m na południowy-zachód od powy ższych jezior. Torfowiska te charakteryzuj ą si ę mi ąż szo ści ą z zakresu 1,7 – 2,7 m, rozkładem szcz ątków ro ślinnych na poziomie 15 – 55% oraz popielno ści ą 3,3 – 5,7%. Dwa kolejne obszary perspektywiczne znajduj ą si ę w cz ęś ci zachodniej gminy, na południe od linii kolejowej Ruciane-Nida – Szczytno. Torfowiska te maj ą mi ąż szo ść od 1,5 – 4 m, stopie ń rozkładu szcz ątków ro ślinnych 3 – 12% i zawarto ść popiołu 35 – 45%. W północnej cz ęś ci gminy, obszary z wyst ępowaniem surowców w zakresie torfów wyst ępuj ą w rynnie erozyjnej ł ącz ącej Jezioro Gardy ńskie z Jeziorem Bełdany (w dolinie dolnej Krutyni), w s ąsiedztwie Jeziora Smolak, pomi ędzy miejscowo ściami Ko ńcewo i Głodowo oraz na południowy zachód od Jeziora Kaczerajno. Torfy charakteryzuj ą si ę średni ą mi ąż szo ści ą 2,2 m oraz popielno ści ą 12% wag. Maksymalne mi ąż szo ści torfów (ok. 7 m) przy średniej zawarto ści popiołów 5% zaobserwowano w rejonie Jeziora

Kaczerajno.[PROGNOZA ON Ś 2011]

3.1.7 WODY PODZIEMNE

Warunki hydrogeologiczne Gminy s ą korzystne. Obszar gminy jest bardzo zasobny w wody podziemne, szczególnie cz ęść południowa i wschodnia. Według podziału hydrogeologicznego Polski gmina Ruciane – Nida należy do regionu I – mazowieckiego, zawieraj ącego si ę w makroregionie północnowschodnim [ PA ŃSTWOWY INSTYTUT

GEOLOGICZNY – WWW .IKAR 2. PGI .GOV .PL – 2011]

29 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Cała gmina, z wyj ątkiem północnej cz ęś ci Półwyspu Popielnia ńskiego oraz północno- zachodnich fragmentów w okolicy wsi Iznota i Kamie ń, le ży w obr ębie trzeciorz ędowego zbiornika wód podziemnych – GZWP 215 Subniecka Warszawska. Niemniej jednak w obr ębie powy ższego zbiornika wydzielono jedynie jedno pi ętro wodono śne o podrzędnym znaczeniu u żytkowym. Warstwy wodono śne w utworach trzeciorz ędu, prawdopodobnie oligoce ńskie, charakteryzuj ą si ę przewodnictwem poni żej 100 m3/24h i wydajno ści ą potencjaln ą studni mniejsz ą ni ż 30 m3/h. Moduł ich zasobów odnawialnych wynosi 5 m3/24h/km2. Na linii Wojnowo – Osiniak-Piotrowo – Wejsuny – Jezioro Jegocin przebiega północna granica czwartorz ędowego zbiornika wód podziemnych – GZWP 216 Sandr Kurpie wraz z granic ą jego obszaru ochronnego. W obr ębie pi ętra czwartorz ędowego wyró żniono dwa u żytkowe poziomy wodono śne. Główny u żytkowy poziom stanowi ą wodnolodowcowe piaski, w przewadze drobnoziarniste, pochodz ącego ze zlodowacenia środkowopolskiego (Warty) i północnopolskiego, tworzące wspóln ą jednostk ę wodono śną. Na przewa żaj ącej cz ęś ci gminy wyst ępuje on bezpo średnio od powierzchni terenu i charakteryzuje si ę swobodnym zwierciadłem (izolacja typu a). Jedynie w północno-wschodniej cz ęś ci gminy, pocz ąwszy od linii wzgórz morenowych, jest on przykryty glinami zwałowymi z okresu stadiału północnomazowieckiego zlodowacenia środkowopolskiego oraz fazy pozna ńskiej zlodowacenia północnopolskiego, których mi ąż szo ść mie ści si ę w granicach 15 m (izolacja typu b). Drugi poziom użytkowy tworz ą wyst ępuj ące lokalnie piaski zlodowacenia środkowopolskiego (Odry). Ten fakt dotyczy niewielkiego fragmentu gminy o powierzchni ok. 1,2 km2 pomi ędzy miejscowo ściami Ukta i Kamie ń. Gł ęboko ść wyst ępowania głównego poziomu wodono śnego nie przekracza 5 m w strefach przyjeziornych oraz w cz ęś ci południowej gminy. W cz ęś ci centralnej gminy wyst ępuje na gł ęboko ści 6 – 11 m. Jedynie na obszarach, gdzie wyst ępuje przykrycie glin i iłów, gł ęboko ść jego zalegania zwi ększa si ę do 20 – 30 m. Mi ąż szo ść piasków ró żnoziarnistych, z których zbudowany jest poziom wodono śny, charakteryzuje si ę do ść znaczn ą zmienno ści ą. Najmniejsz ą mi ąż szo ść , nie przekraczaj ącą 10 m, zaobserwowano w północno-wschodniej cz ęś ci gminy, w rejonie Ukty i Iznoty. Wraz z poruszaniem si ę na południe i na wschód grubo ść warstwy wodono śnej ro śnie. Na północy gminy (w rejonie Onufryjewa i Popielna) mi ąż szo ść oscyluje wokół warto ści 15 m, w centralnej cz ęś ci gminy wynosi ju ż ponad 20 m, a przy granicy z gmin ą Pisz mi ąż szo ść przekracza 40 m.

30 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Oszacowano, że potencjalne wydajno ści w cz ęś ci gminy o mi ąż szo ści poziomu użytkowego wi ększej ni ż 40 m, mog ą osi ąga ć warto ści powy żej 120 m3/h. Najwi ększa cz ęść gminy mo że korzysta ć z uj ęć wody podziemnej w wymiarze potencjalnej wydajno ści 70 – 120 m3/h. Jedynie północno-zachodnia cz ęść gminy posiada niekorzystne uwarunkowania na tej płaszczy źnie, gdy ż w okolicy Ukty potencjalna wydajno ść studni kształtuje si ę w zakresie 10 – 20 m3/h. Zwierciadło wody głównego u żytkowego poziomu wodono śnego na przewa żaj ącej cz ęś ci gminy ma charakter swobodny, dzi ęki czemu wyznacza równocze śnie jego strop. W rejonach, gdzie wyst ępuj ą w jego nadkładzie utwory nieprzepuszczalne, wyst ępuje zjawisko zwierciadła napi ętego o warto ści kilku do kilkunastu metrów. Roczne wahania poziomu zwierciadła wody nie przekraczaj ą 0,67 m. Na zdecydowanej wi ększo ści terenu gminy hydroizohipsy kształtuj ą si ę w granicach 115 – 125 m n.p.m. [PROGNOZA ON Ś 2011] W odró żnieniu od jako ści wód w województwie, gdzie około 60 % wód podziemnych klasyfikuje si ę jako III i IV klas ę jako ści [ PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA

2007 – 2010]) na terenie gminy wody podziemne s ą dobrej jako ści. Pomi ędzy miejscowo ściami Kamie ń, Nowa Ukta i Wygryny okre ślono klas ę wód podziemnych jako

IIa (dobrej jako ści, nie wymagaj ące prostego uzdatniania) [ PROGNOZA ON Ś 2011] . Klasa III wód podziemnych ( jako ść zła, wymagane skomplikowane uzdatnianie) wyst ępuje na terenie wsi Ładne Pole, Ukta, Wojnowo ze wzgl ędu na niespełnienie warunków w zakresie barwy oraz st ęż enia żelaza. W przewa żaj ącej cz ęś ci gminy główny u żytkowy poziom wodono śny wyst ępuje bez izolacji. Jedynie w cz ęś ci północno – zachodniej wyst ępuje izolacja w postaci glin zwałowych o mi ąż szo ści około 20 m. Jednak że naturaln ą ochron ą przed degradacj ą wód podziemnych zapewnia znaczna lesisto ść gminy. Stanowi to naturalny filtr ochronny płytko wyst ępuj ących wód. W zestawieniu poni żej przedstawiono charakterystyk ę wód podziemnych w gminie Ruciane – Nida według miejscowo ści: Tabela 3.4 Charakterystyka wód podziemnych w gminie Ruciane – Nida wg miejscowo ści

PRZEWOD GŁ ĘBOKO Ś NO ŚĆ Ć MIEJSCO GZ- WARSTWY STOPIE Ń ZAGRO ŻENIA WARSTWY ODPORNO ŚĆ GRUNTU WO ŚĆ WP WODONO Ś WÓD PODZIEMNYCH WODONO Ś NEJ NEJ [M] [M 2/24H] SŁABA – BRAK RUCIANE– 215 I 15 -50 200-500 WARSTWY WYSOKI NIDA 216 NIEPRZEPUSZCZALNEJ

31 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

ŚREDNI (OBECNO ŚĆ ŚREDNIA – OBECNO ŚĆ GAŁKOWO 215 5 200 OGNISK ZANIECZYSZCZE Ń GLIN ZWAŁOWYCH W S ĄSIEDZTWIE WSI) ŚREDNI (OGNISKA SŁABA - BRAK ZANIECZYSZCZE Ń GŁODOWO 215 25 400 WARSTWY NIEZINWENTARYZOWANE NIEPRZEPUSZCZALNEJ ) ŚREDNI (BRAK ŚREDNIA – OBECNO ŚĆ IZNOTA - 15 280 ZNACZ ĄCYCH OGNISK GLIN MORENOWYCH ZANIECZYSZCZE Ń) ŚREDNI – CIENKA ŚREDNIA – OBECNO ŚĆ GĄSIOR 215 13 300 IZOLACJA POZIOMU GLIN ZWAŁOWYCH WODONO ŚNEGO ŚREDNI – CIENKA ŚREDNIA – OBECNO ŚĆ KAMIE Ń 215 15 220 IZOLACJA POZIOMU GLIN ZWAŁOWYCH WODONO ŚNEGO SŁABA - BRAK ŚREDNI (BRAK KO ŃCEWO 215 20 350 WARSTWY ZNACZ ĄCYCH OGNISK NIEPRZEPUSZCZALNEJ ZANIECZYSZCZE Ń) ŚREDNIA – OBECNO ŚĆ ŚREDNI (BRAK ŚWIGNAJN 215 35-40 150 WARSTWY ZNACZ ĄCYCH OGNISK O NIEPRZEPUSZCZALNEJ ZANIECZYSZCZE Ń) NISKI (WYST ĘPOWANIE POKŁADÓW NOWA ŚREDNIA – OBECNO ŚĆ 215 35 100 IZOLACYJNYCH, BRAK UKTA GLIN MORENOWYCH ZNACZ ĄCYCH OGNISK ZANIECZYSZCZE Ń) POŁUDNIOWO- ŚREDNI (WYST ĘPOWANIE WSCHODNIA CZ ĘŚĆ POKŁADÓW MIEJSCOWO ŚCI, OSINIAK- 215 I IZOLACYJNYCH, 20-25 500 KTÓRA ODZNACZA SI Ę PIOTROWO 216 OBECNO ŚĆ ROLNICZYCH BRAKIEM OGNISK PRZYPOWIERZCHNIO ZANIECZYSZCZE Ń) WEJ IZOLACJI ŚREDNI (BRAK WARSTWY SŁABA - BRAK SZEROKI IZOLUJ ĄCEJ, BRAK 216 10 700 WARSTWY BÓR ZNACZ ĄCYCH OGNISK NIEPRZEPUSZCZALNEJ ZANIECZYSZCZE Ń) NISKI I BARDZO NISKI ŚREDNIA – OBECNO ŚĆ UKTA 215 40-50 100 (SZCZELNE I GRUBE GLIN ZWAŁOWYCH ZAIZOLOWANIE TERENU) ŚREDNIA - CIENKA NISKI (BRAK 215 I WARSTWA WEJSUNY 10 200 ZNACZ ĄCYCH OGNISK 216 IZOLACYJNEJ GLINY ZANIECZYSZCZE Ń) ZWAŁOWEJ WYSOKI (OBECNO ŚĆ SŁABA - BRAK OGNISK WIERZBA - 5-10 330 WARSTWY ZANIECZYSZCZE Ń, BRAK NIEPRZEPUSZCZALNEJ WARSTWY NIEPRZEPUSZCZALNEJ) WYSOKI (OBECNO ŚĆ SŁABA - BRAK OGNISK POPIELNO - 5 320 WARSTWY ZANIECZYSZCZE Ń, BRAK NIEPRZEPUSZCZALNEJ WARSTWY NIEPRZEPUSZCZALNEJ) ŚREDNI (OBECNO ŚĆ 15 M I SZCZELNEJ ZMNIEJSZA 500 PRZYPOWIERZCHNIOWEJ SI Ę WRAZ Z ŚREDNIA - CIENKA (MALEJE W WARSTWY GRUNTU 215 I PORUSZANI WARSTWA WOJNOWO KIERUNKU NIEPRZEPUSZCZALNEGO, 216 EM SI Ę W IZOLACYJNEJ GLINY PÓŁNOCNY KTÓRY MO ŻE PEŁNI Ć KIERUNKU ZWAŁOWEJ M) ROL Ę BUFORA I IZOLACJI POŁUDNIO W RAZIE WYCIEKU WYM SUBSTANCJI) 32 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

ŚREDNI (MAŁA LICZBA ŚREDNIA - CIENKA PUNKTOWYCH OGNISK 215 I WARSTWA ZANIECZYSZCZE Ń I WÓLKA 20-25 250 216 IZOLACYJNEJ GLINY OBECNO ŚĆ IZOLACJI ZWAŁOWEJ WARSTWY WODONO ŚNEJ W POSTACI GLINY) ŚREDNI (BRAK WYGRYNY, ŚREDNIA; ZNACZ ĄCYCH OGNISK WYGRYNY 215 15 140 WYSOKA (CZ ĘŚĆ ZANIECZYSZCZE Ń); II - BOREK ZACHODNIA) BARDZO NISKI (CZ ĘŚĆ ZACHODNIA) ŚREDNI (SPŁYWY ZAMECZEK ŚREDNIA - CIENKA ZAWIERAJ ĄCE ŚRODKI (OSADA 215 20 220 WARSTWA OCHRONY RO ŚLIN I IWANOWO) NIEPRZEPUSZCZALNA NAWOZY SZTUCZNE) Źródło: Prognoza Oddziaływania na Środowisko stan na dzie ń 01.02.2011r.

33 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.1.8 WODY POWIERZCHNIOWE

Wody powierzchniowe w gminie Ruciane – Nida stanowią około 9,89 % całkowitej powierzchni gminy [ TABELA 2.3.3], tak wysoki odsetek terenu zaj ętego przez wody stanowi ewenement w skali kraju. Niemal cały obszar gminy le ży w zlewni jezior: Śniardwy, Bełdany i Nidzkie. Jedynie niewielki teren na południe od Karwicy znajduje si ę w zlewni rzeki Turo śl, która st ąd bierze swój pocz ątek. Cały obszar gminy nale ży do zlewni Narwi i do dorzecza Wisły. W wyniku istniej ącego pochylenia terenu zdecydowana wi ększo ść wód spływa poprzez ci ąg jezior Nidzkie - Bełdany – Śniardwy do Kanału Jegli ńskiego i jez. Ro ś, nast ępnie do rzeki Pisa i dalej Narwi ą do Wisły. W wyniku takiego kierunku przepływu wód jeziora poło żone w północnej cz ęś ci gminy: Bełdany, Śniardwy (na granicy) i Warnołty nara żone s ą na dopływ zanieczyszcze ń z terenów zurbanizowanych a tak że spoza gminy. Gospodarka wodna tych akwenów i poziom ich wód, a wi ęc i wielko ść odpływu ze zlewni mo że by ć regulowana przy pomocy jazów w Karwiku i w Kwiku, na wschodnim brzegu jez. Śniardwy. W granicach gminy znajduj ą si ę 33 jeziora, z tego 6 o powierzchni poni żej 2 ha. Poni ższa tabela prezentuje najwi ększe z nich: Tabela 3.5 Wi ększe jeziora w gminie Ruciane - Nida

POWIERZCHNIA LP NAZWA JEZIORA OBR ĘB WŁA ŚCICIEL JEZIORA W HA SKARB PA ŃSTWA, REGIONALNY RUCIANE, SZEROKI 1 NIDZKIE 1818 ZARZ ĄD GOSPODARKI WODNEJ, BÓR, JA ŚKOWO AGENCJA NIERUCHOMO ŚCI ROLNYCH 2 BEŁDANY IZNOTA 940 SKARB PA ŃSTWA, RZGW, ANR 3 WARNOŁTY * WEJSUNY 470* SKARB PA ŃSTWA, RZGW 4 GUZIANKA DU ŻA RUCIANE - NIDA 59,6 SKARB PA ŃSTWA, RZGW, ANR 5 GUZIANKA MAŁA RUCIANE - NIDA 38 SKARB PA ŃSTWA, RZGW, ANR 6 WEJSUNEK WEJSUNY 39 SKARB PA ŃSTWA, RZGW, ANR 7 PRZYLASEK SZEROKI BÓR 38,8 SKARB PA ŃSTWA, RZGW, ANR Źródło: Opracowanie własne na podstawie Prognozy Oddziaływania na Środowisko stan na dzie ń 01.02.2011r.

• Wg Waluga 2004 r. - Jez. Warnołty ma 470 ha, wg opisu rezerwatu „Jez. Warnołty” w Wojewódzkim rejestrze rezerwatów jezioro to wraz z zalesion ą wysp ą i terenami przybrze żnymi ma 373,3 ha, wg danych z Planu Zagospodarowania Mazurskiego Parku Krajobrazowego(1991r.) powierzchnia jez. Warnołty wynosi 370,4 ha; jez. Jerzewko –22,7 ha a jez. Malinówko –16,2 ha.

34 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.1.8.1 CHARAKTERYSTYKA WI ĘKSZYCH JEZIOR GMINY RUCIANE – NIDA

Jezioro Nidzkie jest najwi ększym jeziorem w gminie Ruciane-Nida.Jego powierzchnia to około 1818 ha. Tworzy ono łuk od miasta Rucianego-Nida do miejscowo ści o długo ść 23 km i szeroko ść do 3,8 km oraz gł ęboko ść do 23 m. Jezioro Nidzkie posiada bardzo rozwini ętą lini ę brzegow ą, mocno zalesion ą. Akwen ten w południowym kra ńcu łączy si ę z jeziorem Ja śkowskim Małym i z jeziorem Wiartel. Na północy za ś z jeziorem Guzianka Wielka i Guzianka Mała, a poprzez nie z jeziorem Bełdany. Z Bełdanami poł ączone jest te ż poprzez Nidk ę i jezioro Wygry ńskie. Na jeziorze znajduje si ę jedena ście wysp o ł ącznej powierzchni 13 ha. Poło żenie jeziora po śród lasów Puszczy Piskiej oraz minimalny wpływ człowieka na krajobraz w tym obszarze powoduje, że jest uwa żane za jedno z najpi ękniejszych jezior w Polsce. Obszar jeziora wraz z przyległymi terami obj ęty jest ochron ą rezerwatow ą.

Mapa 3.1 Jezioro Nidzkie Źródło: Opracowanie własne na podstawie Gogle Earth, 10.10.2011 r.

35 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Jezioro Bełdany jest drugim co do wielko ści jeziorem w gminie zajmuje powierzchni ę około 944 ha i rozpo ściera si ę na długo ści 12,4 km. Szeroko ść jeziora dochodzi nawet do 1,5 km, a jego maksymalna gł ęboko ść wynosi 46 m. Jezioro składa si ę z dwóch cz ęś ci południowej – o mocno rozwini ętej linii brzegowej oraz północnej – węż szej i mniej urozmaiconej. Na jeziorze znajduj ą si ę trzy wyspy. Dno jeziora jest w wi ększo ści kamieniste z niewielkim nalotem mułu. Od północy zasilane jest wodami jeziora Mikołajskiego, od południa wodami jez. Wygryny i Guzianka Mała, odbiera te ż wody z Krutyni i z rowów melioracyjnych. Południowa cz ęść jeziora znajduje si ę w strefie wpływu Miasta Ruciane - Nida. Oczyszczone (mechanicznie i biologicznie) ścieki z oczyszczalni miejskiej trafiaj ą do Bełdan poprzez Nidk ę i Jez. Wygry ńskie. Nad Jeziorem Bełdany znajduj ą si ę liczne o środki, pola biwakowe i k ąpieliska, wchodz ące w skład miejscowo ści Kamie ń, Wygryny, Iznota, Piaski oraz dzielnicy Rucianego-Nidy – Guzianka. Po jeziorze kursuj ą statki wycieczkowe Żeglugi Mazurskiej. Jezioro Warnołty – trzecie co do wielko ści jezioro w gminie. Uznawane za osobny zbiornik cho ć jest cz ęś ci ą zatoki jeziora Śniardwy. Powierzchnia jeziora wg. ró żnych źródeł podawana jest jako 470 ha lub ok. 370 ha, a maksymalna gł ęboko ść dochodzi do 6,3 m. Zbiornik charakteryzuje si ę podmokłymi brzegami, otoczonymi szerokim pasem zaro śli krzewiastych wierzb i silnie podtopionych olsów. Aktualnie jezioro poddawane jest silnej eutrofizacji, dzi ęki czemu na jego powierzchni wyst ępuje dobrze wykształcona i zachowana ro ślinno ść wodna z dominuj ącym gatunkiem trzciny pospolitej oraz podwodnymi ł ąkami osoki aloesowatej. Ro ślinno ść ta wraz z rozległymi szuwarami jest dogodnym miejscem gnie żdżenia si ę licznych gatunków ptaków wodnych. Obszar jeziora stanowi rezerwat florystyczny i faunistyczny, obejmuj ący ochron ą rzadkie gatunki ro ślinno ści torfowej i bagiennej. Poł ączenie z Jeziorem Śniardwy nast ępuje przez cie śnin ę o nazwie Szyba. W północnej cz ęś ci jezioro otoczone jest przez Puszcz ę Pisk ą, z kolei w cz ęś ci południowej ł ączy si ę z Jeziorem Wejsunek oraz przylega do pól uprawnych i ł ąk. Nad jeziorem znajduj ą si ę miejscowo ści Onufryjewo, Wejsuny iWarnowo. [ PROGNOZA ON Ś 2011] Jezioro Guzianka Wielka pod wzgl ędem genetycznym zaliczane jest do jezior wytopiskowych. Wbrew swojej nazwie jezioro jest stosunkowo małe (powierzchnia 59,6 ha), w ąskie i długie. Z uwagi na kształt jeziora wyró żnia si ę jego trzy cz ęś ci. Cze ść północna jest najszersza i charakteryzuje si ę wysokimi i stromymi brzegami, co jest zwi ązane z przeci ęciem przez tafl ę jeziora pasa wzgórz morenowych. Cz ęść południowa, która le ży w obr ębie Rucianego, wyró żnia si ę brzegami ni ższymi, w znacznym stopniu

36 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

zagospodarowanym przez działalno ść człowieka. Środkowa cz ęść jeziora jest najw ęż sza i posiada charakter ł ącznika dwóch skrajnych fragmentów. Pomimo stosunkowo małej powierzchni, jezioro jest gł ębokie (osi ąga maksymaln ą gł ęboko ść 25,5 m). Konfiguracja dna jest do ść urozmaicona, wyst ępuje kilka gł ęboczków. Wi ększo ść linii brzegowej jest poro śni ęta ro ślinno ści ą trzciniast ą. Jezioro jest otoczone kompleksem le śnym Puszczy Piskiej, z wyj ątkiem południowej cz ęś ci, gdzie znajduje si ę przysta ń i zabudowania Rucianego-Nidy. Po stronie południowej jezioro posiada połączenie z Jeziorem Nidzkim poprzez Kanał Nidzki, a na północy przechodzi w Jezioro Guzianka Mała. Zbiornik zasilany jest przez strumie ń Gaik.[ PROGNOZA ON Ś 2011] Jezioro Guzianka Mała stanowi kontynuacj ę obni żenia wypełnionymi wodami Jeziora Guzianka Wielka w kierunku północnym. Jezioro równie ż zaliczane jest do jezior polodowcowych wytopiskowych. Zbiornik zajmuje powierzchni ę 36,8 ha i posiada gł ęboko ść do 13,3 m. Jezioro posiada poł ączenie z Jeziorem Bełdany poprzez śluz ę komorow ą „Guzianka”, która wyrównuje ró żnic ę w poziomach wód jezior wynosz ącą ok. 2 m. W zwi ązku z powy ższym, jezioro wraz z Jeziorem Guzianka Wielka pełni głównie rol ę tranzytow ą dla jednostek jachtów, żaglówek itp. Jezioro podzielone na dwie cz ęś ci rozdzielone mał ą wysepk ą. Cz ęść opodal śluzy jest płytka, mało atrakcyjna i słu ży głównie jako cz ęść szlaku żeglugowego do portu Ruciane-Nida i dalej na Jezioro Nidzkie. Druga cz ęść , znajduj ąca si ę za wysp ą, jest atrakcyjnym miejscem z punktu widzenia turysty, poniewa ż woda jest przejrzysta, a brzegi strome i zalesione.[ PROGNOZA ON Ś 2011] Jezioro Wejsunek jest zbiornikiem poło żonym w północnej cz ęś ci gminy. Jezioro posiada powierzchni ę ok. 36 ha i maksymaln ą gł ęboko ść 11,9 m. Poł ączone jest w ąskim przesmykiem z Jeziorem Warnołty. Wejsunek jest atrakcyjnym łowiskiem ze wzgl ędu na liczebno ść populacji leszcza, płoci, sandacza i lina oraz obecno ść licznych pomostów. Nad brzegami akwenu le ży miejscowo ść Wejsuny.[ PROGNOZA ON Ś 2011] Jezioro Wygryny to podłu żne jezioro o powierzchni 51,8 ha, przebiegaj ące równolegle do Jeziora Bełdany, posiadaj ące z nim poł ączenie poprzez Zatok ę Wygry ńsk ą. Stanowi odbiornik wód rzeki Nidki, której dolina przy południowym skraju jeziora jest zabagniona. Jezioro znajduje si ę pomi ędzy wsiami Wygryny, Zydl ągi, Borek oraz dzielnic ą Rucianego-

Nidy – Dybówkiem.[ PROGNOZA ON Ś 2011] Jezioro Przylasek zajmuje powierzchni ę ok. 38 ha. Znajduje si ę przy południowo- wschodniej granicy gminy i stanowi północn ą wydłu żon ą cz ęść Jeziora Wiartel, le żą cego ju ż w gminie Pisz. Pod wzgl ędem genetycznym jest to jezioro rynnowe o długo ści 3 km i szeroko ści w granicach 100 – 250 m. Osi ąga maksymaln ą gł ęboko ść 18,3 m przy

37 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

poł ączeniu z Jeziorem Wiartel. Jezioro jest otoczone lasami Puszczy Piskiej. Z uwagi na brak skupisk ludno ści zlokalizowanych nad brzegami jeziora, Przylasek jest zbiornikiem trudno dost ępnym i bardzo czystym, z dobrze zachowanym pierwotnym charakterem, gdzie panuj ą idealne warunki do uprawiania w ędkarstwa. [ PROGNOZA ON Ś 2011]

Tabela 3.6 Charakterystyka wi ększych jezior Gminy Ruciane – Nida Gł ęboko ść m Pow. Intens. Procent Obj ęto ść Poziom Stopie ń Stadium Nazwa Pow. ha zlewni wymiany zarastania max śr m3 tolerancji konfliktu sukcesji wł. km 2 wód brzeg. Nidzkie 1818 23,7 6,2 113872 11,0 0,43 A 2 50 E Bełdany 940 46,0 10,0 94848 99,3 2,40 A 2 76 E Warnołty 465 100 Guzianka W. 59,6 25,5 6,5 3895 34,5 12,90 B 1 81 E Guzianka M. 36,8 13,3 2,7 990 92 E Wejsunek 38,0 11,8 3,6 1392 Przylasek 38,8 Źródło – Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Ruciane – Nida 1990r. 3.1.8.2 RZEKI

Najwi ększ ą rzek ą gminy jest Krutynia o ł ącznej długo ści 99,9 km, wpadaj ąca do jez. Bełdany, w granicach Gminy znajduje si ę tylko dolny odcinek Krutyni. Nale ży ona do najczystszych rzek w Województwie. W 2009 roku wody Krutyni były oceniane w przekroju pomiarowo-kontrolnym w Iznocie (Krutynia z Wigryni ą do poł ączenia Jeziora Bełdany z Jeziorem Śniardwy) w ramach monitoringu operacyjnego WIO Ś w Olsztynie. Wody rzeki zakwalifikowane zostały do II klasy czysto ści pod wzgl ędem fizyko- chemicznym. Wska źniki wchodz ące w skład tej oceny to m. in. BZT5, ChZT, utlenialno ść , OWO, tlen rozpuszczony, zawiesina ogólna, przewodność , azot ogólny, siarczany, chlorki itp. Innym ciekiem wodnym wykorzystuj ącym wyra źny system korytowy, b ędący przedłu żeniem niewielkiej rynny Jeziora Wygryny jest rzeka Nidka zwana te ż Wigryni ą– posiada swój pocz ątek u brzegów Jeziora Nidzkiego, na terenie jednego z osiedli siedziby gminy – Nidy. Potok Nidka podczas funkcjonowania fabryki płyt pil śniowych w Nidzie, był odbiornikiem ścieków technologicznych poprzemysłowych, co drastycznie obni żało jako ść wód rzeki zarówno w uj ęciu fizyko-chemicznym jak i biologicznym. Po zaprzestaniu produkcji w połowie lat dziewi ęć dziesi ątych, nast ępował stopniowo proces samooczyszczania

38 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

sko – mazurskim.

ń

ztwie warmi

– mazurskiegosko 2009r ń

Mapa 3.2

rodowiska województwa warmi ś

pna w stanuwojewód i jezior wód ekologicznego rzek ę

ródło: raport ostanie Ocena wst Ocena

Ź

39 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.1.9 FAUNA I FLORA

3.1.9.1 FAUNA

Dominuj ącą form ą szaty ro ślinnej w gminie Ruciane – Nida stanowi ą lasy. „Lesisto ść wynosi ponad 71 % i jest du żo powy żej średniej w województwie Warmi ńsko - Mazurskim, która wynosi 31,2 %.[ ŹRÓDŁO GUS 2015]. Wi ększo ść lasów w gminie nale ży do zwartego obszaru Puszczy Piskiej. Dominuj ącym typem siedliskowym lasu jest bór, w cz ęś ci południowej gminy jest to bór świe ży, natomiast w cz ęś ci północnej przewa ża bór mieszany, 86 % powierzchni lasu zajmuje sosna, pozostałymi gatunkami drzewostanów wyst ępuj ących w gminie s ą świerk, brzoza, olcha, a tak że d ąb, grab i lipa. Lasy w gminie Ruciane – Nida nale żą w głównej mierze do lasów pa ństwowych, zarz ądzanych przez Nadle śnictwo Maskuli ńskie oraz nadle śnictwo Pisz – cz ęść wschodnia gminy, cz ęś ci ą północn ą natomiast zarz ądza Stacja Badawcza Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zwierz ąt PAN, do wła ścicieli prywatnych nale ży jedynie ok. 152 ha lasu. Wykres poni żej przedstawia powierzchni ę gruntów le śnych w gminie Ruciane – Nida z rozbiciem na cz ęść miejsk ą i cz ęść wiejsk ą w wybranych latach. Wykres 3.1

Powierzchnia gruntów le śnych w gminie Ruciane – Nida w latach 2000-2010

26800

26600 26400

POWIERZCHNIA GRUNTÓW 26200 LEŚNYCH NA TERENIE MIASTA RUCIANE - NIDA 26000

25800 POWIERZCHNIA GRUNTÓW LEŚNYCH W OBSZARZE 25600 WIEJSKIM GMINY RUCIANE - 25400 NIDA

25200

25000 24800 2011 2012 2013 2014 2015 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS. Stan na dzie ń 15.04.2015r.

40 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Znaczna powierzchnia gminy zaj ęta przez tereny le śne, powoduje ogromne ograniczenia w lokalizowaniu nowych terenów inwestycyjnych, jednakże lasy pomimo oczywistych ogranicze ń jakie wywołuj ą, tworz ą tak że mo żliwo ści rozwoju. Dotychczasowe rozpoznanie naturalnych funkcji lasu pozwala wyró żni ć trzy grupy funkcji: - biotyczne, które tworz ą potencjał biotyczny lasu w przestrzeni, - ochronne, które chroni ą walory przyrody w lesie i poza lasem, - produkcyjne i reprodukcyjne, które zapewniaj ą produkcj ę o żywionej i nieo żywionej materii organicznej, zapewniaj ą odnawialno ść lasu i trwało ść jako ekosystemu Funkcje biotyczne, zwane tak że środowiskotwórczymi, ekologicznymi lub społecznymi, maj ą swe źródło w procesach życiowych lasu, szczególnie w wi ązaniu w ęgla atmosferycznego i tlenków azotu w wytwarzanej biomasie, uwalniania tlenu, pary wodnej, zapachów, fitoncydów, wytwarzaj ą potencjał biotyczny, o wpływie rozci ągaj ącym si ę na środowisko le śne jak i na całe środowisko przyrodnicze. W tej grupie funkcji wyró żnia si ę funkcje klimatotwórcze, uzdrowiskowe, rekreacyjne, turystyczne, retencyjne, oczyszczania i dystrybucji wody oraz stymulacji produkcji biomasy w innych ekosystemach. Funkcje ochronne zwi ązane s ą z ochron ą le śnych i niele śnych zasobów przyrody i krajobrazu przed degradacj ą, utrat ą walorów, zanieczyszczeniem, przed szkodliwym działaniem czynników zewn ętrznych. Wyró żnia si ę funkcje ochrony ró żnorodno ści biologicznej i bogactwa genetycznego, ochrony naturalnych warunków życia człowieka, ochrony krajobrazu naturalnego, ochrony wód przed zanieczyszczeniem, ochrony gleb przed erozj ą, ochrony środowiska przed: hałasem, wiatrem, zapyleniem, promieniowaniem, powodzi ą, lawinami, osuwiskami, przemieszczaniem si ę zanieczyszcze ń, funkcje obronne, funkcje ochrony miejsc prowadzenia prac badawczych, funkcje historyczne, kulturowe, estetyczne, duchowe itp. Wśród funkcji produkcyjnych, zwanych te ż gospodarczymi wyró żnia si ę: • funkcje produkcji biomasy i akumulacji energii, w tym produkcji drewna i u żytków ubocznych tj. zwierzyny, grzybów, owoców runa le śnego, żywicy, ziół, kory, choinek, stroiszu itp., • funkcje maj ątkowe i dochodowe, • funkcje miejsca pracy, • funkcje narz ędzia rekultywacji terenu, • funkcje miejsca ró żnych usług dla ludno ści itp.

41 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Wielofunkcyjna gospodarka le śna powinna zapewnia ć mo żliwo ść trwałego i zrównowa żonego pełnienia przez lasy wszystkich ich funkcji naturalnych, a szczególnie wzmacnia ć te funkcje, które s ą najbardziej po żą dane przez człowieka. Dominuj ące funkcje okre śla si ę w planach urz ądzenia lasu (sporz ądzanych na okres dziesi ęciolecia dla poszczególnych nadle śnictw; dla lasów prywatnych s ą to uproszczone plany urz ądzenia) i uwzgl ędnia w planach zagospodarowania przestrzennego Na terenie gminy Ruciane – Nida oprócz lasów wyst ępuje tak że wiele gatunków ro ślin. Wi ększo ść z nich to gatunki pospolite takie jak : przylaszczka pospolita i konwalia majowa, wawrzynek wilczełyko, porzeczka czarna (wszystkie cztery chronione), zawilec gajowy, czy gajowiec żółty i wiele innych, czy rzadsze np. orlik pospolity, pełnik europejski, pomocnik baldaszkowy, widłaki: go ździsty, jałowcowaty, spłaszczony, jednak że wyst ępuj ą te ż gatunki bardzo rzadkie np. : sasanka otwarta i sasanka ł ąkowa, lilia złotogłów, buławnik czerwony - wszystkie obj ęte ochron ą. Wśród ro ślinno ści torfowiskowej na uwag ę zasługuje do ść licznie wyst ępuj ąca, owado żerna rosiczka okr ągłolistna, turzyca strunowa, bagno zwyczajne, przygiełka biała, wełnianki: pochwowata, delikatna, szerokolistna i wąskolistna; bardzo rzadkie storczyki: listera sercowata i lipiennik Loesela, na torfowiskach niskich: bobrek trójlistkowy, listera jajowata, wielosił bł ękitny i inne. (Dane z Urz ędu Miasta i Gminy Ruciane – Nida).  Podsumowanie - Wysoki, znacznie wy ższy od średniej warto ści wojewódzkiej (i średniej europejskiej) wska źnik lesisto ści Gminy. - Korzystna (w polskich realiach) struktura własno ściowa lasów. - Przynale żno ść lasów gminy do zwartego kompleksu Puszczy Piskiej. - Niezbyt żyzne siedliska le śne, zdecydowana przewaga siedlisk borowych i zwi ązane z tym zwi ększone zagro żenie po żarowe. Du ża turystyczna atrakcyjno ść tego typu lasów. - Zdecydowana dominacja sosny w składzie gatunkowym drzewostanów. Co oczywiste jest na siedliskach borowych. Na siedliskach lasowych b ędzie za ś korygowane stosownie do zapisów planów urz ądzenia lasów. - Dobre jako ściowo drzewostany, wykształcenie si ę rasy tzw. sosny mazurskiej (lub piskiej czy kruty ńskiej). - Niezbyt korzystna struktura wiekowa (uwarunkowana czynnikami zaistniałymi w przeszło ści, jednowiekowe powierzchnie po odnowieniu obszarów po po żarach i

42 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

gradacji szkodników w okresie przedwojennym, oraz po po żarach i zwi ększonej eksploatacji podczas wojny). - Stosunkowo du ży udział powierzchni chronionych i pomników przyrody. - Przynale żno ść lasów do Le śnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Mazurskie” skutkuj ąca zwi ększeniem intensywno ści działa ń proekologicznych, edukacyjnych (le śna edukacja przyrodnicza) i przystosowuj ących las do pełnienia funkcji turystycznych. - Istnienie powierzchni pohuraganowych (huragan z 4 lipca 2002r), potrzeba piel ęgnacji i ochrony odnowie ń na tych powierzchniach. - Zadowalaj ący stan zdrowotny drzewostanów mimo niekorzystnych zmian w środowisku przyrodniczym (kwa śne deszcze, susze, obni żanie si ę poziomu wód gruntowych, huragany, śniegołomy). - Istnienie w Rucianem - Nidzie Zespołu Szkół Drzewnych i Le śnych, wykorzystywanie pobliskich lasów jako miejsca ćwicze ń - warsztatów zawodowych dla młodzie ży szkolnej. - Zaległo ści w opracowaniu uproszczonych planów urz ądzenia lasów (prywatnych)

 Zagro żenia: - abiotyczne - kwa śne deszcze, susze, obni żanie si ę poziomu wód gruntowych, (tak że skutkiem zaszło ści – bł ędów melioracyjnych) huragany, śniegołomy, po żary, - biotyczne – zagro żenie ze strony owadów zwłaszcza brudnicy mniszki i strzygoni choinówki (i innych czynników owadzich i grzybowych uaktywniaj ących si ę w wyniku niekorzystnych zmian w środowisku przyrodniczym), - inne – ewentualna zdecydowana zmiana zapotrzebowania na drewno, przestawienie si ę przemysłu na drewno średniowymiarowe.

43 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.1.9.2 FLORA

Obszar gminy Ruciane-Nida obfituj ący w lasy i jeziora, stanowi doskonałe siedlisko do rozwoju licznie tu wyst ępuj ących gatunków zwierz ąt. Znajduj ące si ę tu gatunki to typowa fauna Ni żu Polskiego. Główn ą ostoj ą zwierz ąt na terenie gminy jest kompleks le śny Puszczy Piskiej. Z wi ększych zwierz ąt wyst ępuj ą tu m.in.: ło ś, jele ń szlachetny, sarna i dzik; z drapie żników: lis, tchórz, jenot, kuna domowa (kamionka) i le śna, gronostaj, łasica oraz borsuk. Pospolite s ą zaj ąc i królik. Do gatunków rzadkich, wyst ępuj ących sporadycznie nale żą wilki czy rysie [ PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA 2004].Warto wspomnie ć, że na terenie lasów popielnia ńskich żyj ą na wolno ści cztery tabuny (ł ącznie ok. 40 sztuk) koników polskich typu tarpan . Oprócz du żych zwierz ąt bardzo licznie wyst ępuj ą tu ptaki. Szczególn ą grup ę ze wzgl ędu na wyst ępowanie du żej ilo ści jezior i terenów bagiennych stanowi ą gatunki wodno- błotne takie jak: perkoz dwuczuby, tracz nurog ęś , liczne gatunki kaczek (krzy żówka, krakwa, cyranka, cyraneczka, czernica, głowienka, gągoł, rzadko hełmiatka), mewa śmieszka i mewa srebrzysta, kilka gatunków rybitw, łab ędź niemy ( na przelotach tak że łab ędź krzykliwy), kormoran, czapla siwa, bocian biały i czarny, żuraw, zimorodek. Swoje gniazda zakładaj ą tu tak że ptaki drapie żne mi ędzy innymi: orlik krzykliwy, Bielik, rybołów, kania ruda i czarna, błotniak stawowy, puchacz, puszczyk, włochatka. Spo śród kuraków wyst ępuje tu kuropatwa, przepiórka, jarz ąbek i zanikaj ący cietrzew. Spo śród dzi ęciołów wyst ępuj ą: dzi ęcioł pstry du ży i średni, dzi ęcioł czarny, zielony, zielonosiwy, kr ętogłów. Rozległe połacie borów sosnowych, luki, zr ęby, polany tworz ą doskonałe warunki dla lelka kozodoja, skowronka borowego, świergotka drzewnego, przyległe do borów pola, ł ąki, pastwiska sprzyjaj ą g ąsiorkowi, świergotkowi ł ąkowemu, dudkowi; turzycowiska i wilgotne ł ąki - derkaczowi. Na terenie gminy znajduj ą si ę tak że liczne gatunki zwierz ąt wodnych, samych tylko ryb udokumentowanych jest 26 gatunków, s ą to mi ędzy innymi: lin, leszcz, karp, kara ś, pło ć, wzdr ęga, ukleja, oko ń, szczupak, węgorz, sum, sieja, sielawa, stynka, mi ętus, piskorz, jazgarz, sandacz, kle ń. Do ść licznie wyst ępuj ą tak że płazy: żaba wodna, trawna, jeziorkowa, śmieszka, kumak nizinny, grzebiuszka, ropucha szara, zielona i paskówka, traszka pospolita i traszka grzebieniasta. Z gadów wyst ępuj ą: jaszczurka zwinka, żyworódka i padalec, żmija zygzakowata oraz żółw błotny.

44 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Jednak najliczniejsz ą grup ą zwierz ąt s ą niew ątpliwie owady (s ą one podobnie jak inne bezkr ęgowce jeszcze niedostatecznie poznane). Spo śród ich mnogo ści wymieni ć mo żna rzadkie i interesuj ące gatunki motyli dziennych: rusałka żałobnik, pokłonnik osinowiec, perłowiec błotny, czerwo ńczyk nieparek, mieniaki: stru żnik i t ęczowiec,  Podsumowanie Fauna obszaru Gminy jest bardzo ró żnorodna i warto ściowa, świadczy ć może o tym m.in. fakt, że w jej składzie wyst ępuj ą gatunki wymienione w Polskiej Czerwonej Ksi ędze Zwierz ąt (tabela 3). S ą to 2 gatunki ssaków, 1 gad, 1 płaz, 2 gatunki ryb, 13 gatunków ptaków gniazduj ących i (co najmniej) 12 gatunków ptaków przelotnych. Rozwijaj ąca si ę gospodarka wolnorynkowa, zmiany własno ściowe szczególnie w rolnictwie, ubywanie gospodarstw pa ństwowych na rzecz prywatnych, rozwój infrastruktury technicznej i motoryzacji, wysoka stopa bezrobocia i bieda na wsi, powoduj ą now ą sytuacj ę i nowe zagro żenia dla przyrody, w tym dla fauny. W warunkach Gminy najwi ększe zagro żenia wynikaj ą z nast ępuj ących powodów: • masowa turystyka wodna (szczególnie na Bełdanach) z wykorzystaniem motorówek i skuterów wodnych, • masowy ruch kajakowy na Krutyni, • wielka presja turystyczna na brzegi jezior i na wyspy, • ci ągle istniej ący wpływ starych prac odwodnieniowych i bł ędów melioracyjnych powoduj ące nadmierne przesuszenie terenu, post ępuj ące za przesuszeniem murszenie torfów, lub zarastanie przesuszonych podmokłych otwartych terenów ro ślinno ści ą krzewiast ą i drzewiast ą, co powoduje zubo żenie siedlisk zwierz ąt zwi ązanych z obszarami torfowisk i wilgotnych ł ąk, • przy śpieszona eutrofizacja wód, • rozwój motoryzacji i nat ęż enie ruchu drogowego, powoduj ące: • eliminacj ę starych zadrzewie ń przydro żnych (siedlisk życia drobnych zwierz ąt, głównie bezkr ęgowców i ptaków), • śmiertelno ść owadów, płazów, gadów, ptaków i ssaków na drogach, • wzrost liczby przeszkód napowietrznych, tworz ących zagro żenie dla ptaków, • silny wzrost kłusownictwa rybackiego i łowieckiego, • ubytek drzew dziuplastych, • intensyfikacja rolnictwa, powstawanie rolnictwa wielkotowarowego, du żych powierzchni monokultur rolniczych, • zamiana u żytków zielonych na orne,

45 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

• zalesianie rolniczych gruntów marginalnych bez uwzgl ędnienia ich znaczenia dla dzikiej fauny (i flory), • wypalanie traw na ł ąkach, torfowiskach, odłogach itp. – niszczenie legowisk, l ęgów, siedlisk ró żnych zwierz ąt, • silny wzrost liczebno ści drapie żników zwłaszcza lisa i norki ameryka ńskiej(a tak że niektórych krukowatych).

46 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

4. FORMY OCHRONY PRZYRODY

Na terenie gminy Ruciane – Nida wyró żnia si ę ł ącznie kilka form ochrony przyrody : ochrona obszarowa :  Park krajobrazowy  Rezerwaty przyrody  Obszary chronionego krajobrazu  Obszary Natura 2000 i Le śny kompleks Promocyjny Lasy mazurskie ochrony indywidualnej :  Pomniki przyrody  Użytki ekologiczne  Ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt.

4.1 OCHRONA OBSZAROWA

4.1.1 PARK KRAJOBRAZOWY

Mazurski Park Krajobrazowy jest najwa żniejsz ą, a zarazem najwi ększ ą pod wzgl ędem obszarowym form ą ochrony przyrody na terenie gminy Ruciane – Nida. Podstaw ą prawn ą działania Mazurskiego Parku Krajobrazowego (dalej MPK) jest ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody oraz : • Uchwała Wojewódzkich Rad Narodowych w Suwałkach z dnia 5 grudnia 1977 r. (Dz. Urz. WRN w Suwałkach Nr 8 poz. 36) i w Olsztynie z dnia 8 grudnia 1977 r. (Dz. Urz. WRN Nr 11. poz. 51) Teren MPK i jego otuliny obejmuje znaczn ą cz ęść gminy Ruciane-Nida. Powierzchnia Parku wynosi 53 655 ha, a jego strefa ochronna18 608 ha. Jest to jeden z najwi ększych parków krajobrazowych w Polsce. W obr ębie gminy si ę znajduje si ę 14 706 ha, co stanowi 27,4% powierzchni Parku i 41,1% powierzchni gminy. Mazurski Park Krajobrazowy powołany został na mocy uchwały nr 27/270/70 WRN w Olsztynie z dnia 19.03.1970 r. Uchwała ta posiadała charakter precedensowy, zapoczątkowała bowiem proces tworzenia w Polsce parków krajobrazowych, mimo braku zapisu, w ówczesnej Ustawie o ochronie przyrody, o mo żliwo ści stworzenia takiej formy ochrony. W uchwale powołano si ę na przepisy o radach narodowych. Jednak że z powodów formalnoprawnych zaszła konieczno ść zweryfikowania przedmiotowego przepisu. W 1977 r. ponownie powołano t ę form ę ochrony moc ą Uchwały nr X/38/77 WRN w Olsztynie z dnia 8 grudnia 1977 r. (Dz. Urz. WRN Nr 11, poz. 51) i Nr VIII/31/77WRN w Suwałkach z dnia 5 grudnia 1977 r. w sprawie utworzenia Mazurskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. WRN Nr 8, poz.36). Granice

47 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

MPK obejmuj ą północno-zachodni ą cz ęść obszaru Gminy. Powierzchnia MPK wynosi 53 655 ha a jego strefa ochronna liczy 18608 ha. 14706ha tj. 27% powierzchni MPK znajduje si ę w granicach Gminy Ruciane - Nida, to z kolei stanowi 41,1% powierzchni Gminy. W 1993 r. opracowany został plan zagospodarowania Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Po zatwierdzeniu planu przez Wojewod ę Suwalskiego i Wojewod ę Olszty ńskiego w drodze rozporz ądze ń, ustalenia zawarte w planie zagospodarowania MPK, przeniesiono jako obowi ązuj ące do planów Gmin poło żonych na terenie MPK. W 2005 r. Rozporz ądzeniem Nr 4 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 stycznia 2005 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Mazurskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. Nr 7, poz. 149) potwierdzono jego aktualno ść . Jednak stosownie do obowi ązuj ącego prawa, rozporz ądzenie to musiało by ć uchylone, co te ż stało si ę w drodze Rozporz ądzenia Nr 41 Wojewody Olszty ńskiego z dnia 17 pa ździernika 2005r. uchylaj ącego rozporz ądzenie w sprawie planu ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Warm-Maz. Nr 155, poz1766). Plan Ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego został ustanowiony uchwał ą nr XIX/368/12 Sejmiku Województwa Warmi ńsko Mazurskiego z dnia 28 sierpnia 2012 r. w sprawie ustanowienia Planu Ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego. • Charakterystyka Mazurskiego parku Krajobrazowego Lasy s ą główn ą formacj ą ro ślinn ą parku, wywieraj ą te ż dominuj ący wpływ na pi ękno i atrakcyjno ść tego terenu. Maj ą one na rozpatrywanym obszarze w wi ększo ści posta ć zbiorowisk borowych, przede wszystkim borów mieszanych, na które przypada prawie 60% powierzchni le śnej. Na drugim miejscu znajduj ą si ę bory świe że, zajmuj ące około 20% powierzchni. Pozostały odsetek przypada na lasy li ściaste, rzadziej olsy, ł ęgi, bory bagienne i bory świerkowe na torfowiskach. Ponadto na obszarze parku wyst ępuje ponad 900 gatunków ro ślin co stanowi ponad 70% ogółu ro ślin naczyniowych Pojezierza Mazurskiego oraz 40% flory całego kraju.

48 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Charakterystycznym elementem parku oprócz bujnej ro ślinno ści s ą tak że liczne wyst ępuj ące jeziora – około 60 powy żej 1 ha. Do najwi ększych znajduj ących si ę na terenie gminy Ruciane – Nida zalicza si ę : Bełdany, Warnołty i Guzianka Wielka. Gleby Parku s ą, jak na warunki ni żowe, bardzo zró żnicowane, co wynika z ró żnorodno ści wyst ępuj ącego tu podło ża (torfy, piaski ró żnego pochodzenia, gliny zwałowe z du żą zawarto ści ą w ęglanu wapnia - ok. 15 %, utwory pyłowe i iły. Fauna Mazurskiego Parku Krajobrazowego nale ży do najbogatszych w Polsce. Do cz ęsto spotykanych ssaków nale żą tu: jele ń, sarna, dzik, zaj ąc, wiewiórka, lis, jenot, kuna, łasica, tchórz, je ż, kret oraz ryjówki i nietoperze. Spotyka si ę te ż łosie, wilki, wydry, gronostaje, borsuki, bobry, a z drobnych ssaków rz ęsorka. Bardzo rzadkie s ą rysie. Na terenie Parku wyst ępuje wiele rzadkich i gin ących ptaków. Do takich mo żna orła bielika (9- 10 par l ęgowych), rybołowa (2-3 pary), orlika krzykliwego (15-20 par), bociana czarnego (1-2 pary), sow ę - puchacza (3-4 pary), cietrzewia (na granicy wygini ęcia).Wyst ępuj ącymi tu gatunkami ryb s ą: pło ć, wzdr ęga, leszcz, kr ąp, kle ń, kiełb, szczupak, sandacz, oko ń, sum, lin, węgorz, ukleja, sporadycznie świnka oraz sielawa.

4.1.2 REZERWATY PRZYRODY

Na obszarze Gminy znajduj ą si ę trzy rezerwaty przyrody: • Rezerwat le śny „Jezioro Nidzkie” • Rezerwat le śny „Krutynia Dolna” • Rezerwat faunistyczny „Jezioro Warnołty”.

Rezerwat „Jezioro Nidzkie” utworzony w 1972r. (MP Nr 53, poz. 283) w celu ochrony krajobrazu Jeziora Nidzkiego i otaczaj ących je lasów. Poło żony jest na terenie dwóch gmin: Ruciane - Nida i Pisz oraz na terenie dwóch nadle śnictw: Maskuli ńskie i Pisz. Fot.4.1 Jezioro Nidzkie Powierzchnia rezerwatu wynosi Źródło: fotografia własna 2934,71ha, tworz ą j ą: cz ęść Jez. Nidzkiego (ok. 1650 ha wraz z wyspami), jezioro Oko (10 ha), oraz otaczaj ące je lasy o powierzchni 1275 ha. Jezioro Nidzkie jest w ąskim zbiornikiem rynnowym, z urozmaicon ą lini ą brzegow ą i wysokimi brzegami o nachyleniu dochodz ącym do 40º. Przy brzegach poro śni ęte jest pasmem szuwaru przechodz ącego stopniowo w zaro śla wierzbowe i las. Jezioro Nidzkie ma około 23 km długo ści i 0,2 do 3,5 km szeroko ści,

49 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

usytuowane jest w południowej cz ęś ci systemu Wielkich Jezior Mazurskich. W kilku miejscach na wschodnim brzegu jeziora zachowały si ę stare d ęby [Fot. 4.2]i dorodne lipy. W rezerwacie wyst ępuje kania czarna, do ść cz ęsto spotka ć mo żna czapl ę siw ą. Bardzo rzadko spotyka si ę rysia. Rezerwat podlega

Fot.4.2 D ąb nad jeziorem Nidzkim silnej presji turystycznej, mimo to gniazduje tu m.in.: gągoł, Ź traczródło: fotografia nurog ęś ,własna w okresie pol ęgowym stanowi koncentracj ę mewy śmieszki, krzy żówki i łyski. Nad jeziorem zaobserwowa ć mo żna bielika, trzmielojada, rybołowa.

Rezerwat „Krutynia Dolna” Rezerwat krajobrazowo – florystyczno – faunistyczny, o pow. 969,33 ha. Utworzony w 1989 r. (M.P. 1989 nr 17 poz. 120)., w celu ochrony fragmentu naturalnego krajobrazu polodowcowego wraz z wyst ępuj ącymi na tym terenie naturalnymi ekosystemami Fot.4.3 Bujna ro ślinno ść rezerwatu Krutyni wodnymi, torfowiskowymi i Źródło fotografia własna le śnymi. Le ży na terenie Gmin: Mikołajki i Ruciane - Nida, w Nadle śnictwie Maskuli ńskie, na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Swymi granicami obejmuje 3 jeziorka: Malinówko, Gardy ńskie, Dłu żec i Smolak o ł ącznej powierzchni 125,9 ha, odcinek Krutyni wraz z przyległymi terenami o pow. 21,2 ha oraz przyległe lasy o pow. 822,2 ha. W wodach rezerwatu i na ich obrze żach wyst ępuj ą m.in. gr ąż el żółty, grzybienie białe, oska aloesowa, rdestnica przeszyta i połyskuj ąca, oczeret jeziorny. W bogatym runie le śnym wyst ępuje m.in. przylaszczka pospolita, konwalia majowa, kopytnik pospolity., lilia złotogłów; na torfowiskach m.in. rosiczka okr ągłolistna, listera jajowata i sercowata i in. Spotykano tu m.in. bielika, orlika krzykliwego, rybołowa, bociana czarnego, żurawia, wilka i rysia. Rezerwat „Jezioro Warnołty” Rezerwat krajobrazowo-ornitologiczny, o powierzchni 373,3 ha. utworzony w 1976 r. (M.P. 1976 nr 24 poz. 108) dla ochrony jeziora Warnołty ( fot 4.4 ), stanowi ącego odnog ę Śniardw. Jest to obszar l ęgowy wielu gatunków ptaków wodno-błotnych oraz miejsce żerowania rzadkich gatunków ptaków drapie żnych. S ą w śród nich: łab ędź niemy, czapla siwa,

50 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

kokoszka wodna, łyska, kaczka krzy żówka perkoz dwuczuby, bielik, kania czarna i ruda. Jest to jezioro eutroficzne z dobrze wykształcon ą ro ślinno ści ą wodn ą, której głównym składnikiem jest trzcina pospolita. Jej skupiska wnikaj ą daleko w obr ęb powierzchni wodnej. Jezioro otaczaj ą skupienia ro ślinno ści turzycowej, zaro śli

Fot.4.4 Jezioro Warnołty Źródło: fotografia własna

4.1.3 OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU

Na terenie gminy Ruciane – Nida zgodnie z rozporz ądzeniem Nr 21 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 14 kwietnia 2003r. (Dz.Urz.Woj.Warm.-Maz. Nr 52, poz. 725) w sprawie wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu na terenie woj. warmi ńsko-mazurskiego, znajduj ą si ę 4 obszary chronionego krajobrazu: • Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego - Ruciane-Nida („OCHK Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego - Ruciane-Nida”), o powierzchni 1 636,5 ha, obszar ten w cało ści znajduje si ę w Gminie Ruciane – Nida. Regulowany jest prawnie przez rozporz ądzenie Nr 138 Wojewody Warmi ńsko – Mazurskiego z dnia 13 listopada 2008 r. • Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego - Szeroki Bór” („OCHK Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego - Szeroki Bór”), o powierzchni 591,5 ha, obszar ten znajduje si ę na granicy gmin Ruciane – Nida i Pisz. Regulowany jest prawnie przez rozporz ądzenie Nr 137 Wojewody Warmi ńsko – Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r.

51 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

• Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy i Jezior Piskich” („OChK Puszczy i Jezior Piskich”), o powierzchni 43 629,8 ha, obszar ten w gminie – Ruciane Nida obejmuje stref ę buforow ą rezerwatu „jezioro Nidzkie”. Regulowany jest prawnie przez rozporz ądzenie Nr 151 Wojewody Warmi ńsko – Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. • Spychowski Obszar Chronionego Krajobrazu, którego tylko skrawek znajduje si ę na terenie gminy Ruciane – Nida. Obszar ten jest regulowany prawnie przez rozporz ądzenie Nr 133 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie Spychowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Powierzchnia obszaru wynosi 12 101,8 ha, cz ęś ciowo poło żony jest w granicach gminy Ruciane-Nida.

4.1.4 OBSZARY NATURA 2000

Podstaw ą prawn ą tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia) i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywa Siedliskowa), które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2016 r. poz. 2134, ze zm.). Wyznaczanie najcenniejszych, pod wzgl ędem przyrodniczym, obszarów o których mowa w dyrektywach unijnych odbywa si ę na podstawie naukowego rozpoznania rozmieszczenia najwa żniejszych miejsc wyst ępowania rzadkich zwierz ąt i ich siedlisk. Cały obszar gminy Ruciane – Nida obj ęty jest sieci ą Natura 2000. Na terenie obszaru Natura 2000 wyró żnia si ę ostoj ę ptasi ą o randze europejskiej (Puszcza Piska kod PLB280008). Ponadto, na terenie gminy wyznaczony jest Specjalny Obszar Ochrony „Ostoja Piska”(PLH280013). Na tym terenie wyst ępuje co najmniej 37 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej, 12 gatunków z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi. Bardzo wa żna elementem chronionego obszaru jest ostoja cietrzewia. W okresie l ęgowym obszar zasiedla powy żej 2% populacji krajowej bielika i cietrzewia; ponadto obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej takich gatunków ptaków jak: bocian czarny, orlik krzykliwy, puchacz, rybitwa rzeczna, włochatka; w stosunkowo wysokiej liczebno ści wyst ępuje derkacz.

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 – Puszcza Piska (kod obszaru: PLB280008) Obszar cechuje si ę du żą powierzchni ą ogóln ą – 173 tys. ha oraz licznymi jeziorami, w tym najwi ększym polskim jeziorem Śniardwy. Teren jest w wi ększo ści poro śni ęty borami.

52 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Wyst ępuje tu stosunkowo du żo drzewostanów powy żej 100 lat. Obszar w uj ęciu mi ędzynarodowym jest wa żną ostoj ą bielika Haliaeetus albicilla , orlika krzykliwego Aquila pomarina , żurawia Grus grus oraz włochatki Aegolius funereus . W ostoi stwierdzono wyst ępowanie 202 gatunków ptaków, w tym 153 l ęgowych. Wyst ępuje tu 48 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej, z tego 35 jest l ęgowych. Spo śród gatunków ptaków wymienionych w Polskiej Czerwonej Ksi ędze Zwierz ąt na terenie obszaru wyst ępuje 28 gatunków.

Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 – Ostoja Piska (kod obszaru: PLH280013) Obszar zajmuje powierzchni ę 58 tys. ha. Powierzchnia wpisuje si ę w OSOP Natura 2000 Puszcza Piska. Odznacza si ę du żą ró żnorodno ści ą biologiczn ą. Wyst ępuj ą tu prawie wszystkie podstawowe zbiorowiska ro ślinne charakterystyczne dla Polski północno- wschodniej. Z siedlisk Natura 2000 najwi ększ ą powierzchni ę zajmuje gr ąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum 9170-2. Niespełna 70 % powierzchni obszaru zajmuj ą lasy, w śród których dominuj ą bory sosnowe. Lasy ł ęgowe i olsy zachowały si ę jedynie w dolinach rzecznych. Stosunkowo du ży udział stanowi ą dobrze zachowane zbiorowiska wodne i torfowiskowe. Flora naczyniowa liczy około 900 gatunków. Spo śród siedlisk wymienionych w Zał ączniku I Dyrektywy Siedliskowej (Dyrektywy Rady 92/43/EWG) na terenie obszaru wyst ępuje 16 ich rodzajów oraz 16 gatunków z Zał ącznika II. Jest to równie ż wa żna ostoja wydry Lutra lutra , bobra Castor fiber i wilka Canis lupus .

4.1.5 LE ŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY MAZURSKIE

Kompleks obejmuj ąc w swoich granicach Puszcz ę Pisk ą. Kompleks „ Lasy Mazurskie” jest obszarem funkcjonalnym grupuj ącym pi ęć nadle śnictw oraz Stacj ę Badawcz ą PAN w Popielnie na ł ącznej powierzchni 118 tys. ha W gminie Ruciane – Nida w jego skład wchodz ą następuj ące nadle śnictwa: • Nadle śnictwo Pisz 36 496ha, • Nadle śnictwo Maskuli ńskie 28 334ha, • PAN Popielno 1 773 ha Unikalne walory przyrodniczo- krajobrazowe Le śnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Mazurskie” wynikaj ą z puszcza ńskiego charakteru pi ęknych pojeziernych krajobrazów. Lasy stanowi ą genetycznie najstarsze krajobrazy kulturowe Na obszarze LKP

53 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

„ Lasy Mazurskie” wyst ępuje tak że ponad 100 zaewidencjonowanych gatunków ro ślin rzadkich, obj ętych ochron ą gatunkow ą, zagro żonych i gin ących.

4.2 OCHRONA INDYWIDUALNA

4.2.1 POMNIKI PRZYRODY

Zgodnie z art. 40 ustawy o ochronie przyrody z 2004 r, pomnikiem przyrody mo żna nazywa ć pojedyncze twory przyrody żywej i nieo żywionej lub ichskupiska o szczególnej warto ści przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznejlub krajobrazowej oraz odznaczaj ące si ę indywidualnymi cechami, wyró żniaj ącymije w śród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunkówrodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary,głazy narzutowe oraz jaskinie. Na terenie gminy Ruciane – Nida znajduje si ę kilkadziesi ąt pomników przyrody, na które składaj ą si ę:

• 1 aleja • 14 grup drzew • 45 pojedynczych drzew • Głazy narzutowe Najwi ększy odsetek pomników przyrody znajduj ących si ę na terenie gminy Ruciane – Nida stanowi ąstare drzewa [Fot.7.6 ], wyst ępuj ące pojedynczo lub w grupach.Jednak jednym z najciekawszych pomników przyrody w gminie jest obszar głazowiska we wsi Wojnowo. W lesie, pomi ędzy Jez. Du ś, a drog ą prowadz ącą w kierunku szosy Szczytno-Ruciane. Głazowisko zajmuje powierzchni ę ok9 ha, a na jego terenie znajduje si ę ok. 13500 głazów. Ponadto indywidualn ą ochron ą zostały obj ęte w 1986 dwa głazy znajduj ące si ę na południowy wschód od Wojnowa:jeden o obwodzie 975 cm i wysoko ści Fot.7.6 D ąb – pomnik przyrody 1,2 m; - drugi o obwodzie 700 cm i wysoko ści 1 m. W tabeli Źródło fotografia własna poni żej przedstawiono zestawienie pomników przyrody znajduj ących si ę na terenie gminy.

54 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Tabela 4.1 Wykaz pomników przyrody z terenu Gminy Ruciane - Nida Rodzaj pomnika Rok Lp Okre ślenie poło żenia (obwód; wys. drzewa w m) uznania 1 Dąb szypułkowy (4,76;25) Oddz. 83j L -ctwo Ruciane 1952 Grupa drzew ”Królewskie D ęby” (2 Db szyp.) 2 Oddz. 83h L-ctwo Ruciane 1952 (4,6 -5,3;28 -28) 3 Dąb szypułkowy (4,75;25) Oddz. 54 Popielno 1952 4 Dąb szypułkowy (4,05;28) Piaski oddz. 4a L -ctwo Wejsuny 1952 5 Dąb szypułkowy (5,8;24) Oddz. 83h L -ctwo Ruciane 1952 Zdru żno, oddz.166h L-ctwo 6 Sosna posp. (3,3;35) 1952 Guzianka 7 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,8 -4,62;30 -30) Lipnik oddz.21h L -ctwo Lipnik 1952 8 Dąb szypułkowy „Grunwald” (5,65;28) Ruczaj oddz.142f L -ctwo Ruczaj 1965 9 Dąb szypułkowy (6,3;25) Nida oddz.143k L -ctwo Guzianka 1965 10 Dąb szypułkowy (4,8;26) Ruciane oddz. 83h L -ctwo Ruciane 1965 Ruciane oddz. 102c L-ctwo 11 Dąb szypułkowy (5,2;26) 1965 Guzianka Ruciane oddz. 102 L-ctwo 12 Dąb szypułkowy (5;27) 1965 Guzianka Ruciane oddz. 102c L-ctwo 13 Dąb szypułkowy (4,6;16) 1965 Guzianka 14 Dąb szypułkowy (6,3;25) Nida oddz.143k L -ctwo Guzianka 1965 Grupa drzew (3 Db szyp) (4-4,0564,12;26-26- Ruciane - Nida 50m od brzegu 15 1975 26) jeziora Guzianka Ruciane - Nida przy przystani 16 Dąb szypułkowy (3,7;26) 1975 żeglarskiej Ruciane - Nida oddz. 95a L-ctwo 17 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,9-4,6;26-27) 1975 Ruciane Ruciane - Nida oddz. 102 L-ctwo 18 Dąb szypułkowy (4,3;14) 1975 Guzianka Nied źwiedzi Róg 50m od brzegu 19 Lipa drobnolistna (3,9;27) 1977 jez. Śniardwy Ukta 50m od skrzy żowania dróg 20 Dąb szypułkowy (3,32;30) 1980 Mikołajki -Mr ągowo Ukta przy placu Szkoły 21 Dąb szypułkowy (3,3;30) 1980 Podstawowej 22 Dąb szypułkowy (3,72;29) Wejsuny oddz. 2b L -ctwo Wejsuny 1985 23 Dąb szypułkowy (4,35;24) Wejsuny oddz. 2b L -ctwo Wejsuny 1985 Grupa drzew (3 Db szyp) (3,28-3,6-4,2;23- 24 Wejsuny oddz. 4a L-ctwo Wejsuny 1985 30 -34) 25 Dąb szypułkowy (4,8;35) Popielno 50m od jez. Bełdany 1985 26 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,4 -3,6;27 -27) Ukta oddz.224d L -ctwo Ukta 1985 Grupa drzew (9 Db szyp) (3,27-3,45-3,55- 27 3,6-3,7-3,8-3,85-4-4,44;27-27-27-27-27-27- Ukta oddz.224d L-ctwo Ukta 1985 27 -28 -28) Grupa drzew (7 Db szyp) (3,35-3,35-3,45- 28 Ukta oddz.223g-h L-ctwo Ukta 1985 3,75 -4-4,1 -5,05;27 -27 -27 -26 -28 -28) 29 Dąb szypułkowy (3,65;27) Ukta oddz.223j L -ctwo Ukta 1985 30 Dąb szypułkowy (3,95;27) Ukta oddz.221a L -ctwo Ukta 1985 31 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,25 -4,3;28 -26) Ukta oddz.221b L -ctwo Ukta 1985 32 Dąb szypułkowy (4,15;26) Ukta oddz.213a L -ctwo Ukta 1985 33 Dąb szypułkowy (4,2;26) Popielno oddz. 54c 1986

55 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

34 Sosna pospolita (3,3;35) Popielno oddz. 48f 1986 35 Dąb szypułkowy (3,5;28) Wygrany oddz.202g L -ctwo G ąsior 1993 Grupa drzew (3 Db szyp) (3-3,4-3,5;26-28- 36 Wygryny oddz.201h L-ctwo G ąsior 1993 28,5) 37 Dąb szypułkowy (3,3;26) Wygryny oddz.218b L -ctwo Ukta 1993 38 Dąb szypułkowy (3,4;27) Wygryny oddz.210j L -ctwo Ukta 1993 Grupa drzew (3 Db szyp) (3-3,05-3,34;20-20- 39 Wygryny oddz.216j L-ctwo Ukta 1993 20) Grupa drzew (3 Lp drobnol.) (3,3)(5 i 11 szt 40 Wygryny oddz.216j L-ctwo Ukta 1993 zro śni ętych) Ruciane - Nida oddz. 54g L-ctwo 41 Dąb szypułkowy (4,07;30) 1993 Ruciane Onufryjewo oddz. 4a L-ctwo 42 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,3-5,33-3;20-24) 1993 Wejsuny Onufryjewo oddz. 8a L-ctwo 43 Dąb szypułkowy (4,6;25) 1994 Wejsuny Onufryjewo oddz. 8a L-ctwo 44 Dąb szypułkowy (2,8;20) 1994 Wejsuny Onufryjewo oddz. 8a L-ctwo 45 Dąb szypułkowy (3,95;20) 1994 Wejsuny Śwignajno przy skrzy żowaniu dróg 46 Dąb szypułkowy (3,15;20) 1994 polnych nr 209 i 210 47 Lipa drobnolistna (3,18;25) Kadzidłowo koło wsi 1994 Ruciane-Nida oddz. 54f L-ctwo 48 Dąb szypułkowy (4,5;27) 1994 Ruciane Guzianka oddz.101j L-ctwo 49 Dąb szypułkowy (3,35;25) 1994 Guzianka Guzianka oddz.101j L-ctwo 50 Dąb szypułkowy (2,4;25) 1994 Guzianka Guzianka oddz.101k L-ctwo 51 Dąb szypułkowy (3,9;30) 1994 Guzianka Guzianka oddz.101k L-ctwo 52 Dąb szypułkowy (3,1;30) 1994 Guzianka Ukta przy rozwidleniu dróg w 53 Wierzba (5,2;25) 1994 kierunku wsi Wojnowo Grupa drzew (8 klon) (1,5-1,8-1,8-1,85-2- 54 Iznota przy drodze 1994 2,15 -2,3 -3,4;20 -20 -21 -20 -21 -22 -23 -25) 55 Lipa drobnolistna (3,02;25) Iznota przy drodze 1994 Ukta, droga w Ukcie do granicy 56 Aleja (lipa drobnol. I klon) 1994 lasu w kier. Iznoty Popielno 30m na wschód od jez. 57 Dąb szypułkowy (4,15;27) 1998 Bełdany 58 Dąb szypułkowy (3,85;24) Ruciane -Nida ul. Dworcowa 1998 Ruciane-Nida ul. Dworcowa przy 59 Dąb szypułkowy „Kolejarz” (3,85;30) 1998 stacji PKP 60 Lipa drobnolistna (2,98;26) Ruciane -Nida nad jez. Guzianka 1998 L-ctwo Krzy że, 350m na N od l-czówki 61 Dąb szypułkowy „Perkunas” (5,30; 25) 2004 Pranie przy ście żce dydaktycznej

56 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

4.2.2 UŻYTKI EKOLOGICZNE

Użytkami ekologicznymi w rozumieniu ustawy 16 kwietnia 2004 r. s ą zasługuj ące na ochron ę pozostało ści ekosystemów maj ących znaczenie dla zachowania ró żnorodno ści biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródle śne oczka wodne, k ępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieu żytkowanej ro ślinno ści, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamie ńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków ro ślin, zwierz ąt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmna żania lub miejsca sezonowego przebywania. Na obszarze gminy znajduj ą si ę 3 u żytki ekologiczne: • Gr ąd Wygryny Użytek został powołany Rozporz ądzeniem nr 94 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia u żytku ekologicznego „Gr ąd Wygryny” (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2009 r. nr 105, poz 1727). Powierzchnia u żytku wynosi 18,75 ha. Ochronie podlega tu fragment unikalnej w północno-wschodniej Polsce odmiany gr ądu z kokorycz ą pełn ą Corydalis solida.

• Łąka Krutynia Użytek został powołany Rozporz ądzeniem nr 57 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia u żytku ekologicznego „Ł ąka Krutynia” (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2009 r. nr 105, poz. 1690). Powierzchnia u żytku wynosi 6,83 ha. Użytek stanowi enklaw ę rezerwatu przyrody Krutynia, jest równie ż miejscem wyst ępowania storczyków. • Zatoka Wygry ńska Użytek został powołany Rozporz ądzeniem nr 13 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 15 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia u żytku ekologicznego „Zatoka Wygry ńska” (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2009 r. nr 99, poz. 1576). Powierzchnia u żytku wynosi 61,11 ha. Celem ochrony u żytku jest zatoka Jeziora Bełdany stanowi ąca miejsce wyst ępowania wielu gatunków zwierz ąt i ro ślin chronionych.

4.2.3 OCHRONA GATUNKOWA RO ŚLIN I ZWIERZ ĄT

Oprócz wymienionych powy żej form ochrony przyrody na terenie gminy obowi ązuje ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt. Ochrona gatunkowa zgodnie z ustaw ą o ochronie przyrody ma na celu zapewnienie przetrwania i wła ściwego stanu ochrony rzadkich, endemicznych, podatnych na zagro żenia i zagro żonych wygini ęciem gatunków ro ślin,

57 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

zwierz ąt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a tak że zachowanie ró żnorodno ści gatunkowej i genetycznej. Ponadto minister środowiska w drodze rozporz ądzenia okre śla dziko żyj ące gatunki ro ślin, zwierz ąt i grzybów obj ęte ochron ą – ścisł ą i cz ęś ciową. Na granicach gminy w obszarze Nadle śnictwa Pisz istnieje 5 stref wokół gniazd bielika, w Nadle śnictwie Maskuli ńskie 2 strefy bielika, 1 – orlika i 2 kani , a w lesie PAN Popielno 4 strefy bielika – łącznie wi ęc14 stref wokół gniazd rzadkich ptaków.

4.3 PODSUMOWANIE

Istniej ący system ochrony prawnej przyrody w gminie Ruciane – Nida wynika z nieprzeci ętnego bogactwa tego środowiska. Lasy i wody ł ącznie zajmuj ą ok. 85 % terenu gminy. Pomimo ustanowionych obszarów chronionych oraz obowi ązywaniu przepisów, które je reguluj ą niezb ędne jest minimalizowanie zagro żeń, które mogłyby powodowa ć degradacj ę tego niezwykle cennego ekosystemu. W szczególno ści przeciwdziała ć nale ży nadmiernej sukcesji terenów turystyczno – rekreacyjnych w sposób nieusystematyzowany, prowadz ący do niszczenia siedlisk, oraz płoszenia i zabijania dziko żyj ących zwierz ąt przez nadmierny napływ turystów. Po żą dany byłby stan, w którym rozwój gminy nie byłby hamowany i ograniczany przez przepisy stoj ące na stra ży ochrony przyrody ale tak że rozwój ten nie wpływałby negatywnie na obszary chronione. Poł ączenie rozwoju zrównowa żonego, jako „rozwóju społeczno – gospodarczego, w którym nast ąpi integracja wszelkich działa ń, maj ących na celu zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwało ści podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania mo żliwo ści zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczno ści lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokole ń oraz ładu przestrzennego stanowi ącego główne zamierzenie gospodarki przestrzennej, konieczne jest aby stało si ę nadrz ędnym celem kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

58 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

5. UWARUNKOWANIA KULTUROWE Na uwarunkowania kulturowe składaj ą si ę wszelkie elementy stanowi ące dziedzictwo kulturowe danego regionu. Do takich elementów zaliczy ć mo żna przed wszystkim zabytki. Według przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 23 lipca 2003 r. za zabytek uznaje si ę – „nieruchomo ść lub rzecz ruchom ą, ich cz ęść lub zespoły, b ędące dziełem człowieka lub zwi ązane z jego działalno ści ą i stanowi ące świadectwo minionej epoki b ądź zdarzenia, których zachowanie le ży w interesie społecznym ze wzgl ędu na posiadan ą warto ść historyczn ą, artystyczn ą lub naukow ą”. Ponadto na uwarunkowania kulturowe składaj ą si ę tak że takie elementy przestrzenne jak środowisko kulturowe czy krajobraz kulturowy. Środowisko kulturowe definiuje si ę jako przekształcone przez człowieka twory przyrody ożywionej i nieo żywionej (komponenty przyrodnicze , naturalne) oraz wytworzone warto ści materialne (np. dobra kultury zabytki) i duchowe (np. normy społeczne i zasady post ępowania, wierzenia religijne, obyczaje i zwyczaje. Środowisko to jest istotnym składnikiem jako ści życia człowieka, na które składa si ę poziom życia oraz jego warunki, a tak że otoczenie, tworz ące ł ącznie poj ęcie dobrobytu. A wi ęc środowisko kulturowe człowieka obejmuje przekształcone przez niego otoczenie oraz dzieła r ąk (kultura materialna) i umysłu (kultura niematerialna)” [MAŁACHOWICZ 1988 ] Natomiast definicj ę krajobrazu kulturowego mo żna znale źć w przytoczonej powy żej ustawie z 23 lipca 2003 r.– krajobraz kulturowy to przestrze ń historycznie ukształtowana w wyniku działalno ści człowieka, zawieraj ącą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze; W celu ochrony zabytków w Polsce zgodnie z przepisami z zakresu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami wyró żnia si ę nast ępuj ące instrumenty:  Wpis do rejestru zabytków – rejestr prowadzony jest na terenie województwa przez wojewódzkiego konserwatora zabytków.  Uznanie za pomnik historii – Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporz ądzenia, mo że uzna ć za pomnik historii zabytek nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy o szczególnej warto ści dla kultury, okre ślaj ąc jego granice. Minister wła ściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego mo że zło żyć taki wniosek po uzyskaniu opinii Rady Ochrony Zabytków.

59 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Utworzenie parku kulturowego – Rada gminy, po zasi ęgni ęciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie uchwały, mo że utworzy ć park kulturowy w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniaj ących si ę krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. Uchwała okre śla nazw ę parku kulturowego, jego granice, sposób ochrony, a tak że zakazy i ograniczenia. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, sporz ądza plan ochrony parku kulturowego, który wymaga zatwierdzenia przez rad ę gminy.  Ponadto zgodnie z ww. przepisami przewiduje ochron ę zabytków na podstawie ni żej wymienionych dokumentów tj.: ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizacj ę inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizacj ę inwestycji w zakresie lotniska u żytku publicznego.

5.1 HISTORYCZNY ROZWÓJ OSADNICTWA

Teren Gminy Ruciane Nida znajduje si ę w południowej cz ęś ci obszaru zajmowanego historycznie przez ludy pruskie. W czasach prehistorycznych obszary te z du żą ilo ści ą wód stoj ących i obszarów podmokłych oraz trudnymi do eksploatacji rolniczej glebami gliniastymi nie były zbyt atrakcyjne osadniczo. Słaby stan rozpoznania archeologicznego nie pozwala na obszern ą i szczegółow ą charakterystyk ę osadnictwa pradziejowego, jednak wnioskuj ąc z s ąsiednich, lepiej przebadanych terenów o podobnych warunkach fizjograficznych, mo żna stwierdzi ć, że w okresie epoki kamienia istniała penetracja tych terenów przez grupy my śliwych eksploatuj ących środowisko wodne i le śne. Grupy te mogły funkcjonowa ć na tym terenie do pocz ątków 2 tysi ąclecia p.n.e., gdy ż były one nie atrakcyjne dla wczesnych społecze ństw neolitycznych. Podobnie w epoce br ązu tereny te mogły by ć penetrowane jedynie przez kultury preferuj ące pastersko-koczowniczy model gospodarczy. Pierwsze bardziej wyra źne ślady stałego osadnictwa na tym terenie pochodz ą z okresu wpływów rzymskich, to jest pierwszych wieków naszej ery. Ze znalezisk przypadkowych znane s ą zabytki pochodz ące z cmentarzysk, z rejonu Wygryn i Wejsun. W tym kontekście mo żna mówi ć o funkcjonowaniu na tym terenie ludno ści grupy galindzkiej kultury zachodniobałtyjskiej. We wczesnym średniowieczu tereny te nazywane Galindi ą były rejonami peryferyjnymi zarówno osadnictwa bałtyjskiego, jak i słowia ńskiego. Brak znalezisk archeologicznych sugerowałby istnienie tu pustki osadniczej, jednak że mo że by ć wynikiem 60 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

złego stanu bada ń i w miar ę post ępu rozpoznania archeologicznego jakie ś formy osadnictwa mog ą by ć wykryte. Po opanowaniu terenów pruskich przez Krzy żaków rejon ten postanowiono pozostawi ć jako puszcz ę graniczn ą z Mazowszem, a osadnictwo nowo żytne wkracza tu dopiero wraz z akcj ą cyklu szkatułkowego w XVII i XVIII wieku. Z tego okresu pochodz ą miejscowo ści lokowane w śród lasów, których niwy siedliskowe i rozłogi pól powstawały na skutek karczunku. Wszystkie one maj ą nowo żytne układy ruralistyczne w formie luźnych ulicówek lub wielodro żnic. Zabudowane były budownictwem drewnianym przypominaj ącym pobliskie Kurpie, gdy ż wi ększo ść osadników pochodziła wła śnie z tego terenu. Zabudowa drewniana dominowała tu a ż do pocz ątku XX wieku, a w niektórych miejscowo ściach jest dominuj ąca do chwili obecnej. Wymiana zabudowy na murowan ą zacz ęła si ę tu dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Nale ży przyj ąć , że pierwszymi murowanymi budowlami we wsiach były ko ścioły (Ukta, Wejsuny) i szkoły, a nast ępnie inne obiekty „pa ństwowe”, jak le śniczówki, domy żandarmów. W nast ępnej kolejno ści zacz ęto wymienia ć na murowan ą zabudow ę mieszkaln ą we wsiach. Zabudowa gospodarcza natomiast zacz ęła by ć wymieniana wcze śniej, gdy ż kamie ń był łatwo dost ępnym i tanim surowcem przydatnym do budowy „gorszych” budynków. W XIX wieku na tym terenie osiedliły si ę grupy ludno ści uciekaj ącej przed prze śladowaniami z powodów religijnych z terenów Rosji Carskiej. Starowiercy, którzy nie godzili si ę z reform ą prawosławia, maj ącą miejsce w ko ńcu XVII wieku musieli opu ści ć terytorium Rosji i w pierwszej fazie swej w ędrówki osiedlili si ę na ziemiach Rzeczpospolitej i Litwy. Po upadku Rzeczypospolitej. kiedy władze Królestwa Polskiego próbowały narzuci ć im przymusow ą słu żbę wojskow ą i narusza ć zasady ich religii postanowili opu ści ć Polsk ę. Rozpocz ęli wówczas pertraktacje z monarch ą pruskim, w wyniku których 5 grudnia 1825 roku król Pruski Fryderyk Wilhelm III zgodził si ę na osiedlenie staroobrz ędowców na Mazurach. Jako pierwszy przesiedlił si ę Onufry Jakowlew, który z czasem zało żył wie ś, Onufryjewem. Był on po średnikiem przy zawieraniu dalszych umów o zakup ziemi. Do ko ńca 1830 roku staroobrz ędowcy zakupili ziemi ę nad Krutyni ą w okolicy jeziora Du ś, gdzie zało żyli wie ś oficjalnie nazwan ą Eckertsdorf. Jednak brat przywódcy sekty Sidor Borysow nazwał j ą Wojnowo. Z czasem zało żyli dalsze wsie – Gałkowo, Mo ściszki, Zameczek, Iwanowo, Świgajno, Piaski, Kadzidłowo, Piotrowo i Osiniak. Ł ącznie staroobrz ędowcy nabyli 5047 morgów le śnego gruntu. Była to grupa ludno ści bardzo hermetyczna, przynie śli na te tereny swoj ą kultur ę, czyteln ą współcze śnie w postaci

61 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

osobnych cmentarzy, zlokalizowanych w rejonie Wojnowa i Onufryjewa, świ ąty ń, z których dwie znajduj ą si ę w Wojnowie. Sprowadzili te ż na ten teren charakterystyczne formy budownictwa, polegaj ące na wi ększym przywi ązaniu do drewna jako budulca. Równie ż niektóre Rozwi ązania funkcjonalno – formalne obiektów budowlanych charakterystyczne s ą dla tej grupy etnicznej. Dotychczas pozostały w zabudowie Wojnowa, Gałkowa Osiniaka- Piotrowa, charakterystyczne budynki gospodarcze o nieco innych proporcjach ni ż na terenach otaczaj ących (wy ższe) z cz ęś ci ą mieszkaln ą (letnia kuchnia) od strony wjazdu na siedlisko. W 1847 roku główny o środek fiedosiejewski, jakim był Klasztor Preobra żeński w Moskwie postanowił zało żyć w Wojnowie klasztor. Zamierzeniem było stworzenie o środka niezale żnego od ingerencji władz carskich. Zadanie to powierzono Pawłowi Ledniewowi, zwanemu pó źniej Pawłem Pruskim. W 1849 roku nabył on 12 włók ziemi nad jeziorem Du ś, na której wzniósł klasztor i świ ątynie tzw. molenn ę. Została ona w latach 1852 - 1867 rozbudowana. Paweł Pruski zało żył tak że żeński klasztor staroobrz ędowców w Pupach (Spychowo) oraz drukował pisma staroobrz ędowe w drukarni Gęsiorowskiego w Piszu. Nakłady tych wydawnictw si ęgaj ące niekiedy 5 tysi ęcy egzemplarzy były rozprowadzane równie ż w o środkach staroobrz ędowców za granic ą – w Turcji, Austrii i Rosji. Ta specyficzna grupa etniczno-religijna w chwili obecnej znajduje si ę w stadium zaniku. Składa si ę na to wiele przyczyn, jak cho ćby naturalne otwieranie si ę społecze ństwa, ale równie ż znajdujemy przyczyny historyczne polegaj ące na ekspansji prawosławia, które próbowało likwidowa ć odłamy staroobrz ędowców. Śladem takiej misji jest znajduj ąca si ę w Wojnowie cerkiew prawosławna wraz z klasztorem żeńskim, zało żonym tu jako przeciwwaga dla klasztoru staroobrz ędowców. Wa żnym czynnikiem destrukcji był tak że proces opuszczania tych terenów w okresie po 1945 roku. Du ża grupa staroobrz ędowców tworzy dzi ś diaspor ę na terenie Niemiec. Proces wymiany ludno ści dotyczył równie ż pozostałej ludno ści „mazurskiej” zamieszkuj ącej wioski Gminy Ruciane-Nida. Cz ęść poczuwaj ących si ę do „niemiecko ści” wyjechała tu ż po 1945 roku. Inni raczej bardziej z powodów socjalnych ni ż etnicznych wyje żdżali na przestrzeni 2 połowy XX wiek, pozostawiaj ąc swe zagrody. Wa żnym czynnikiem rozwojowym dzisiejszego terenu gminy były podejmowane na przestrzeni 2 połowy XIX wieku przedsi ęwzi ęcia komunikacyjne. Wybudowano wówczas cz ęść bitych dróg, a wybudowanie w ko ńcu XIX (1898r.) wieku linii kolejowej, która łączyła te tereny z obszarem całych Prus Wschodnich, a nawet Rzeszy stało si ę szczególnie wa żnym impulsem dla rozwoju przemysłu drzewnego, a w nast ępnej kolejno ści przyczyniło si ę do rozwoju turystyki. Budowa linii kolejowych miała dla Prus Wschodnich przede

62 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

wszystkim znaczenie strategiczne zwi ązane z przyj ętą tam doktryn ą wojenn ą i przewidywan ą wojn ą z Rosj ą, dlatego te ż linie kolejowe były szczególnie starannie zabezpieczane i fortyfikowane (ufortyfikowany most na przej ściu linii kolejowej przez kanał w Rucianem). Oprócz linii kolejowej niezwykle cennej dla tego regionu prusacy wzmacniali pod wzgl ędem militarnym tak że obszar Prus Wschodnich. Taki pas fortyfikacji budowany był od połowy XIX wieku na linii Wielkich Jezior Mazurskich. Jego centralnym elementem była Twierdza Boyen w Gi życku, ale w czasie do pierwszej wojny światowej umocniono równie ż inne wa żne strategicznie miejsca na tym obszarze. Mi ędzy innymi ufortyfikowano okolice Rucianego tworz ąc w ęzeł obronny Ruciane – Guzianka, który jednak nie odegrał tak w czasie pierwszej jak i drugiej wojny światowej żadnej roli. Wypadkow ą rozwoju infrastruktury kolejowej na tym terenie stało si ę rozwini ęcie przemysłu drzewnego w postaci zakładu przerobu drewna. Obecnie po fabryce sklejki pozostały jedynie tereny do rekultywacji, Z przemysłem drzewnym zwi ązany był tak że zakład wyłuszczarni nasion, maj ący charakter unikatowy w skali regionu, a ostatnio wpisany do rejestru zabytków. Z gospodark ą le śną wi ąż e si ę równie ż sie ć istniej ącej tu ju ż od schyłku średniowiecza organizacji słu żby le śnej i zwi ązana z ni ą infrastruktura w postaci le śniczówek. W obecnej formie architektonicznej wi ększo ść z nich pochodzi z przełomu XIX i XX wieku, jednak tradycje miejsca si ęgaj ą tu zwykle o wiele dalej w gł ąb dziejów. Cz ęść le śniczówek jest do chwili obecnej u żytkowana godnie z pierwotnym przeznaczeniem, z cz ęś ci administracja le śna rezygnuje, przekształcaj ąc je w obiekty o charakterze rekreacyjnym, a niekiedy niestety próbuj ąc je likwidowa ć. Zachowanie le śniczówek jest na tym terenie jednym z wa żniejszych zada ń dla ochrony krajobrazu kulturowego tego terenu. Pierwotnie ze wzgl ędu na znaczenie gospodarcze rozwijano budow ę szlaków wodnych i zwi ązanych z nimi urz ądze ń hydrotechnicznych. Miały one słu żyć transportowi płodów rolnych i wyrobów przemysłowych w czasach, gdy nie było jeszcze dobrze rozwini ętej sieci dróg bitych, a drogi żelazne prawie nie istniały, to jest w pierwszej połowie XIX wieku. Powstała wówczas sie ć kanałów i śluz ł ącz ąca system jezior mazurskich i wyprowadzaj ąca komunikacj ę śródl ądow ą do Pisy i dalej Narwi i Wisły. Od pocz ątku XX wieku próbowano tym systemem dróg wodnych transportowa ć drewno, gdy ż transport towarów przej ęła kolej. Plany te nie zako ńczyły si ę powodzeniem, gdy ż bale drewna uszkadzały urz ądzenia hydrotechniczne. Szybko jednak dostrze żono walory turystyczne tych urz ądze ń i mi ędzy innymi na ich bazie ju ż od okresu mi ędzywojennego zacz ęto rozwija ć na tym terenie turystyk ę o zasi ęgu ponadlokalnym, wzbogacaj ąc istniej ącą infrastruktur ę techniczn ą o baz ę

63 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

gastronomiczno hotelow ą. Proces ten przerwała II wojna światowa, i powrócono do niego dopiero w latach 60-tych, niestety bez poszanowania dla istniej ącego krajobrazu kulturowego. Proces ten trwa do chwili obecnej, aczkolwiek zarysowuj ą si ę pewne symptomy zmian na lepsze

5.2 OBIEKTY OBJ ĘTE PRAWNYMI FORMAMI OCHRONY ZABYTKÓW

5.2.1 OBIEKTY ZNAJDUJ ĄCE SIĘ W REJESTRZE ZABYTKÓW

W tabeli poni żej przedstawiono wykaz obiektów zabytkowych znajdujących si ę na terenie gminy, a wpisanych do rejestru zabytków: Tabela 5.1 Wykaz obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków

MIEJSCOWO ŚĆ ADRES OBIEKT NR REJESTRU DATA WPISU DECYZJA

CERKIEW P.W. ZAŚNIĘCIA NM PANNY KL.WKZ WOJNOWO WRAZ Z PRZYLEGŁYM TERENEM A-1489 2 weśnia 1983 534/383/D/83 CMENTARZA PRZYKOŚCIELNEGO

MOLENNA WIEJSKA KL.WKZ WOJNOWO A-1459 17 marca 1983 STAROOBRZĘDOWCÓW 534/381/D/83

ZESPÓŁ KLASZTORNY, ŻEŃSKI, STAROOBRZĘDOWCÓW (KLASZTOR Z KL.WKZ WOJNOWO MOLENNĄ, DOM ZAKONNY,2DOMY A-1455 17 marca 1983 534/376/D/83 FURTIALNE, BRAMA 3 BUD. GOSPODARCZE)

CMENTARZ PARAFIALNY KL.WKZ WOJNOWO A-1673 15 maja 1986 STAROOBRZĘDOWCÓW 534/500/D/86

CMENTARZ EWANGELICKI /PŁD. - 11 stycznia KL.WKZ KARWICA A-2602 ZACH. CZ. WSI/ 1989 534/621/D/89

ZESPÓŁ KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. MATKI BOSKIEJ 15 grudnia KL.WKZ RUCIANE-NIDA A-2972 OSTROBRAMSKIEJ (KOŚCIÓŁ I 1989 534/765/D/89 PLEBANIA)

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. 15 grudnia KL.WKZ UKTA A-2978 PODWYŻSZENIA KRZYŻA 1989 534/759/D/89

OSINIAK- KL.WKZ CMENTARZ STAROOBRZĘDOWCÓW A-2903 5 września 1989 PIOTROWO 534/736/D/89

KL.WKZ ONUFRYJEWO CMENTARZ STAROOBRZĘDOWCÓW A-2902 5 września 1989 534/735/D/89

KL.WKZ ŁADNE POLE CMENTARZ STAROOBRZĘDOWCÓW A-2901 5 września 1989 534/734/D/89

KL.WKZ IWANOWO CMENTARZ STAROOBRZĘDOWCÓW A-2900 5 września 1989 534/733/D/89

64 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

KL.WKZ RUCIANE-NIDA CMENTARZ KOMUNALNY A-2899 5 września 1989 534/730/D/89

CMENTARZ EWANGELICKI /NA PŁD. - KL.WKZ KOŃCEWO A-2894 5 września 1989 ZACH. OD WSI/ 534/731/D/89

CMENTARZ EWANGELICKI /NA PN. OD KL.WKZ KOŃCEWO A-2898 5 września 1989 WSI/ 534/732/D/89

CMENTARZ EWANGELICKI /PO PŁD. KL.WKZ UKTA A-2884 4 września 1989 STR. SZOSY/ 534/728/D/89

CMENTARZ EWANGELICKI /RODZINNY KL.WKZ UKTA A-2878 4 września 1989 - W ROZWIDLENIU DRÓG/ 534/727/D/89

ŚWIGNAJNO KL.WKZ CMENTARZ EWANGELICKI A-2883 4 września 1989 WIELKIE 534/726/D/89

OSINIAK- KL.WKZ CMENTARZ EWANGELICKI A-2879 4 września 1989 PIOTROWO 534/725/D/89

KL.WKZ ONUFRYJEWO CMENTARZ EWANGELICKI A-2882 4 września 1989 534/724/D/89

CMENTARZ EWANGELICKI /NA ZACH. KL.WKZ GAŁKOWO A-2880 4 września 1989 OD WSI/ 534/723/D/89

WOJNOWO KLASZTOR STAROWIERCÓW A-1045 30 lipca 1968

WOJNOWO 41 CHAŁUPA A-934 21 maja 1968

LEŚNICZÓWKA, BUDYNEK INWENTARSKO- GOSPODARCZY, 23 stycznia SOZ-216-5340- PRANIE A-4244 KUCHNIA LETNIA I FR. DUKTU 2003 7/2003 LEŚNEGO WUOZ-4972- SŁOWIAŃSKIEGO BUDYNEK MIESZKALNY (TZW. 17 grudnia RUCIANE-NIDA A-4268 IZN-5340- 19 BOREJSZÓWKA) 2003 259/2003 WUOZ-4971- SŁOWIAŃSKIEGO BUDYNEK MIESZKALNY WRAZ Z 12 grudnia RUCIANE-NIDA A-4266 IZN-5340- 16 BUDYNKIEM GOSPODARCZYM 2003 258/2003

WUOZ-579-IZN- KADZIDŁOWO OSADA KULTUROWA (4 OBIEKTY) A-4288 13 lutego 2004 5340-29/2004

CMENTARZ EWANGELICKI /NAD J. KL.WKZ WEJSUNY WEJSUNY MAŁE A-2881 4 września 1989 WEJSUNEK W SĄSIEDZTWIE SZOSY/ 534/729/D/89

ZESPÓŁ LEŚNICZÓWKI (LEŚNICZÓWKA, WUOZ(AP)- ZDRÓŻNO A-4317 16 lutego 2005 STODOŁA, PIEC CHLEBOWY) 4100/6-50/05

ZESPÓŁ WYŁUSZCZARNI NASION 21 czerwca IZAR(JD)- RUCIANE-NIDA DWORCOWA 1 A-4421 WRAZ Z CZĘŚCIĄ DZIAŁKI 2006 4100/5-52/06

BUDYNEK MIESZKALNY, TZW. WILLA 11 grudnia IZAR(JD)- RUCIANE-NIDA DWORCOWA 8C A-4442 ANDERSA 2006 4100/5-139/06

2 października IZAR(JD,BS)- WOJNOWO 13 CHAŁUPA DREWNIANA A-4512 2008 4100/5-21/08

65 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

31 października KADZIDŁOWO CMENTARZ STAROOBRZĘDOWCÓW A-4608 - 2013 r. Źródło: Wojewódzki Urz ąd Ochrony Zabytków w Olsztynie. Stan na dzie ń 03.04.2017 r.

5.2.2 OBIEKTY ZNAJDUJ ĄCE SI Ę W WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

Wykaz obiektów i obszarów wpisanych do wojewódzkiej ewidencji zabytków zamieszczone zostały w zał ączniku nr 2.

5.2.3 OBIEKTY ZNAJDUJ ĄCE SI Ę W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

Tabela gminnej ewidencji zabytków w zał ączniku nr 3.

66 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

5.2.4 CHARAKTERYSTYKA OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH W GMINIE

Najwi ększy odsetek obiektów zabytkowych w gminie stanowi ą zabytki sakralne, s ą to przede wszystkim cmentarze oraz ko ścioły i cerkwie. Zabytkowe cmentarze stały si ę jednym z charakterystycznych elementów mazurskiej wsi niewielkie umieszczone w pobli żu Fot.5.1 Cmentarz prawosławny w Wojnowie Źródło fotografia własna zabudowa ń stanowi ą znacz ącą cz ęść krajobrazu kulturowego. W gminie Ruciane-Nida istnieje kilkadziesi ąt takich nekropolii. W śród nich s ącmentarzeewangelickie, prawosławne i mieszane. Na wielu cmentarzach mo żna odnale źć te ż groby żołnierzy. Jeden z takich cmentarzy znajduje si ę nad jeziorem Du ś w Wojnowie( FOT .5.1 ). Le ży on w północnej cz ęś ci obej ścia klasztornego starowierców i jest miejscem spoczynkupierwszych, osiedlaj ących si ę w tym miejscu emigrantów z Rosji oraz ich potomków. Kolejnym obiektem, na który warto zwróci ć uwag ę jest, nekropolia prawosławna w

Wejsunach ( FOT . 5.2 ), niestety jak wi ększo ść podobnych obiektów popada w ruin ę. Po II wojnie światowej wi ększo ść cmentarzy została zamkni ęta i tylko niektóre z nich pełniły dalej swoj ą funkcj ę. Fot.5.2 Cmentarz prawosławny w Wejsunach Dopiero od lat 80-tych mo żna Źródło fotografia własna zauwa żyć pewne działania na rzecz zachowania b ądź odnowy ju ż zniszczony. Kolejnymi elementami sakralnymi dziedzictwa historycznego gminy Ruciane-Nida s ą klasztory, cerkwie prawosławne oraz ko ścioły. Takie obiekty znajduj ą si ę miedzy innymi w miejscowo ści Wejsuny, Wojnowie i Ukcie.

67 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Fot.5.3 Klasztor Starowierców w Wojnowie Źródło fotografia własna

Klasztor starowierców znajduj ący si ę w Wojnowie został zbudowany przez uchod źców z Rosji około 1826 roku, pocz ątkowo stanowił jedynie pustelni ę dla prze śladowanych w Rosji członków nie zreformowanego odłamu cerkwi prawosławnej, a nast ępnie od około 1849 roku pełnił rol ę o środka staroobrz ędowców. Lata świetno ści klasztoru przypadały na okres od 1852 – 1867, w tym czasie klasztor został rozbudowany, a tak że zmienił wła ściciela i został zmieniony jego status z m ęskiego na klasztor żeński. Dzi ś klasztor znajduje si ę w rękach prywatnych i prowadzone są tam usługi turystyczne. W Wojnowie znajduje si ę jeszcze jeden zabytek sakralny – cerkiew prawosławna ( FOT . 5.4. ). Podobnie jak klasztor starowierców została ona wpisana do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Cerkiew Za śni ęcia Fot.5.4 Cerkiew Prawosławna w Wojnowie Źródło: Fotografia własna Naj świ ętszej Marii Panny została wybudowana około roku 1921 r. przez mnicha Awajewa. Obiekt został wzniesiony na wzór drewnianych cerkwi z okolic Tweru, sk ąd pochodził mnich.

68 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Kolejnym elementem sakralnym stanowi ącym dziedzictwo kulturowe gminy Ruciane-

Nida jest ko ściół ewangelicko-augsburski w Wejsunach (FOT .5.5.) Świ ątynia ta została wybudowana w 1898 roku i w odró żnieniu od podobnych obiektów znajduj ących si ę w gminie stanowi nadal własno ść parafii ewangelicko – augsburskiej, pozostałe (ko ściół w Ukcie i Turo śli) za ś przeszły we władanie parafii rzymsko – katolickiej. Przynale żno ść ko ścioła do parafii ewangelicko – augsburskiej charakteryzuje si ę surowo ści ą, umiarem i prostot ą. Tu ż obok ko ścioła umieszczony jest obelisk upami ętniaj ący parafian poległych w I Wojnie Światowej

Fot.5.5. Ko ściół ewangelicko-augsburski w Wejsunach Źródło: Fotografia własna

69 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Obiektem sakralnym, na który warto zwróci ć uwag ę jest tak że Ko ściół w Ukcie

(FOT .5.6 ). Poło żony tu ż przy drodze do Rucianego-Nidy wraz z zabytkow ą dzwonnic ą

(FOT . 5.7 ) stanowi znacz ący element dziedzictwa kulturowego wsi.

Fot. 5.6. Ko ściół w Ukcie Źródło: Fotografia własna

Fot.5.7. Zabytkowa dzwonnica przy ko ściele w Ukcie Źródło: Fotografia własna

70 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego w gminie Ruciane-Nida są zagrody, domy mieszkalne wraz z obiektami gospodarczymi i inwentarskimi. Wiele z nich jest wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków stanowi ąc dziedzictwo nie tylko miejscowe ale i ponadregionalne. Zabytkowe zagrody wyst ępuj ą niemal w ka żdej miejscowo ści w gminie, w wi ększo ści przypadków rozmieszczenie ich jest do siebie podobne – zazwyczaj równolegle do drogi usytuowany jest budynek mieszkalny, pomi ędzy Fot.5.8. Ozdoba rama okienna chaty mazurskiej Źródło: Fotografia własna nim, a drog ą znajduj ą si ę ogródki kwiatowe Za budynkiem mieszkalnym zodwórko, wokół którego na prawo i lewo stawiano chlewy, obory i stajnie, w gł ębi za ś, naprzeciwko domu, stodoł ę. Tradycyjne domy mieszkalne na Mazurach to tzw. Chaty mazurskie, budowane z drewnao prostok ątnym rzucie, pokryte dachem dwuspadowym, krytym zazwyczaj dachówk ą

holenderk ą ( FOT . 5.9.) Ściany tworzono z dobrego materiału i wykonywano je bardzo starannie. Ograniczano do minimum zdobnictwo, delikatne elementy umieszczano jedynie na drzwiach i

ramach okiennych ( FOT . 5.8 ), a tak że Fot.5.9 Tradycyjna forma chaty mazurskiej gankach, które stanowiły element Źródło: Fotografia własna reprezentacyjny. Ganki umieszczone były na dłu ższej ścianie budynku, poniewa ż w niej znajdowało si ę zawsze wej ście. Oprócz obiektów sakralnych, a tak że tradycyjnej zabudowy wsi mazurskiej, w gminie Ruciane-Nida znajduj ą si ę pojedyncze obiekty wpisane do rejestru zabytków, które stanowi ą znacz ący elementem krajobrazu kulturowego. Jednym z takich obiektów jest

71 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

wyłuszczarnia nasion (FOT . 5.10.) zlokalizowana na drodze Ruciane – Nida – Pisz. Obiekt został wzniesiony w 1890 roku. Materiał, z którego pozyskiwano nasiona pochodził przewa żnie z Puszczy Piskiej, Rominckiej i Boreckiej, poniewa ż obszary te stanowi ą baz ę nasienn ą o znaczeniu krajowym. Wyłuszczarnia posiada du ży magazyn, który mo że pomie ści ć 180 ton szyszek, które łuszczone s ą z zachowaniem puli genetycznej i ró żnorodno ści biologicznej.

Fot.5.10. Wyłuszczarnia nasion Źródło: Fotografia własna

Kolejnym ciekawym obiektem w gminie jest zabytkowa lecz wciąż działaj ąca śluza w Guziance. Od ko ńca XIX wieku słu ży jako poł ączenie dwóch jezior Guzianka Wielka i Bełdany. Poł ączenie to umo żliwia żeglug ę z Rucianego-Nidy na północ Mazur. Śluza została wybudowana na potrzeby stworzenia szlaku Wielkich Jezior Mazurskich, nie było mo żliwe poł ączenie jezior Bełdany i Guzianka Wielka kanałem ze wzgl ędu na wyst ępuj ącą tu ró żnic ę poziomów obu jezior. Rocznie ze śluzy korzysta około 20 000 łodzi. Przeprawa trwa od 10 do 20 minut.

Do najciekawszych elementów historycznych znajduj ących si ę na obszarze gminy Ruciane-Nida zaliczy ć mo żna pozostało ści w ęzła obronnego Ruciane – Guzianka. W ęzeł ten stanowił cz ęść umocnie ń Linii Wielkich Jezior Mazurskich jednego z pi ęciu głównych 72 Tabela 5.2 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

elementów umocnie ń Prus Wschodnich, w skład tego w ęzła wchodz ą obiekty wymienione w tabeli nr 5.2 Tabela 5.2 Obiekty umocnie ń w ęzła obrony Ruciane - Guzianka

MIEJSCE OBIEKT CZAS POWSTANIA Ruciane-Nida Punkt oporu piechoty 1900, 1928

Ruciane-Nida Punkt oporu piechoty 1900

Ruciane-Nida Punkt oporu piechoty 1900

Ruciane-Nida Wie ża karabinów maszynowych 1900

Ruciane-Nida Wie ż karabinów maszynowych 1900

Ruciane-Nida Punkt oporu piechoty 1900, 1928

Guzianka Bierny schron dla dru żyny piechoty 1900, 1928

Guzianka Bateria przewo źnych dział pancernych 5,3 cm 1900, 1928

Guzianka Wie ża karabinów maszynowych 1900

Guzianka Punkt opotu piechoty 1900, 1928

Guzianka Bierny schron piechoty 1900 Źródło: Opracowanie własne na podstawie gminnej ewidencji Zabytków gminy Ruciane-Nida

Główne umocnienia umieszczone zostały przy drodze do śluzy Guzianka, a tak że przy drodze do Pisza i mo ście kolejowym. Wie że karabinów maszynowych (Fot. 5.11.) to tzw, blokhauzy – wysokie betonowe wie że, o grubo ści ścian dochodz ących do 1,5 metra; według zało żeń projektowych były w stanie wytrzyma ć ostrzał artyleryjski z dział średniego kalibru. Blokhauzy budowane były na planie prostok ąta o wymiarach 6 x 9 metra i wysoko ści od 6 do 9,5 metra. Wewn ątrz bunkra Fot.5.11. Blokhauz przy drodze do Pisza zaplanowane zostały identyczne Źródło: Fotografia własna pomieszczenia, ulokowane jedno nad drugim. Na najni ższym pi ętrze znajdowała si ę sypialnia załogi, a najwy ższe pi ętro słu żyło jakomiejsce dla strzelców z karabinkami Mauser. Karabinki Mauser wchodził w skład standardowego zbrojenia piechoty niemieckiej. Na ni ższej kondygnacji umieszczone były cztery ci ęż kie karabiny maszynowe typu Maxim. Obsad ę bunkra stanowiło około 25 żołnierzy 73 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Do czasów dzisiejszych zachowały si ę miedzy innymi betonowo – półokr ągłe stanowiska dział oraz wały ziemne, a tak że resztki po bunkrze i g ęsta sie ć rowów wokół bunkrów.

5.2.5 STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE

Tabela stanowisk archeologicznych w zał ączeniu – zał ącznik nr 4.

5.3 REKOMENDAJCE I WNIOSKI ZAWARTE W AUDYCIE KRAJOBRAZOWYM, GRANICE KRAJOBRAZÓW PRIORYTETOWYCH

Dla terenu województwa warmi ńsko - mazurskiego, w tym Gminy Ruciane - Nida sejmik województwa nie uchwalił dotychczas audytu krajobrazowego, z którego wynikałyby odpowiednie rekomendacje i wnioski lub okre ślenie granic krajobrazów priorytetowych.

74 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNE, WARUNKI I JAKO ŚĆ ŻYCIA MIESZKA ŃCÓW W TYM ZAGRO ŻENIA BEZPIECZE ŃSTWA LUDNO ŚCI I JEJ MIENIA 6.1 LUDNO ŚĆ I DEMOGRAFIA ( W TYM PROGNOZA DEMOGRAFICZNA)

W Gminie Ruciane – Nida na koniec 2015roku mieszkało 8321, z czego liczebno ść kobiet i m ęż czyzn była bardzo zbli żona i wynosiła na ka żdą z płci po około 50 %. Na terenie Miasta Ruciane – Nida liczba ludno ści wynosiła na koniec 2010 r. – 4796 mieszka ńców, za ś na terenach wiejskich 3814 osób. W stosunku do lat poprzednich zauwa ża si ę systematyczny spadek liczby ludno ści i to zarówno w mie ście, jak i na terenach wiejskich. Poni żej zestawiono w tabeli dynamik ę zmian liczby ludno ści w latach 2000 – 2009. Tabela 6.1 Liczba ludno ści gminy Ruciane – Nida

MIASTO OBSZAR WIEJSKI SUMA ROK OSOBY % OSOBY % OSOBY 1995 5340 58,01 3865 41,99 9205

2000 5093 58,12 3670 41,88 8763 2001 5022 57,49 3714 42,51 8736 2002 4994 57,39 3708 42,61 8702

2003 4943 57,16 3705 42,84 8648 2004 4850 56,58 3722 43,42 8572 2005 4822 56,50 3712 43,50 8534

2006 4764 56,14 3722 43,86 8486 2007 4975 56,33 3857 43,67 8832 2008 4897 55,96 3854 44,04 8751

2009 4836 55,80 3831 44,20 8667 2010 4796 55,70 3814 44,30 8610 2011 4785 56,24 3723 43,76 2012 4752 56,31 3687 43,69 2013 4701 56,15 3671 43,85 2014 4674 55,98 3676 44,02 2015 4632 55,67 3689 44,33 2011 4785 56,24 3723 43,76 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Gęsto ść zaludnienia w Gminie wynosi 23osoby/km², przy czym w mie ście jest znacznie wy ższy i wynosi około 271osób/km². Analizuj ąc, g ęsto ść zaludnienia dla obszaru całej Gminy Ruciane - Nida nale ży podkre śli ć, i ż otrzymany wska źnik jest najni ższy, spo śród wszystkich gmin Powiatu Piskiego. Taki stan wynika przede wszystkim z faktu wyst ępowania w granicach administracyjnych gminy rozległych obszarów niezamieszkanych, tj. terenów wodnych i le śnych. Dla porównania średnia g ęsto ść

75 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

zaludnienia dla całego Powiatu Piskiego wynosi 32 osoby/km2, a dla Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego 59 60 osób/km².

6.1.1 PIRAMIDA DEMOGRAFICZNA Wykres 6.1 Piramida demograficzna

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL Stan na dzie ń 31.12.2015 r.

Na podstawie wykresu powy żej przedstawiaj ącego piramid ę demograficzn ą – udział ludno ści gminy w poszczególnych grupach wiekowych. Zauwa ża si ę, i ż w grupach wiekowych do 34 roku życia przewa żaj ą m ęż czy źni ich nadwy żka nad udziałem kobiet wynosi nawet około 2 % w przedziałach wiekowych 15 – 19, oraz 25 – 29 czyli grupach produkcyjnych. Na podstawie tego wykresu mo żna okre śli ć, i ż tak jak w reszcie kraju tak i

76 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

w gminie Ruciane – Nida statystycznie kobiety żyj ą dłu żej od m ęż czyzn. Wida ć to ju ż od przedziału wiekowego 55 – 59 lat – liczba kobiet stale wzrasta .

6.1.2 LUDNO ŚĆ GMINY RUCIANE – NIDA WG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU

Dominuj ącą grup ą jest ludno ść w wieku produkcyjnym, która stanowi 64,67% ogólnej liczby ludno ści. W grupie osób w wieku przedprodukcyjnym odsetek wynosi 19,13 %, natomiast w wieku poprodukcyjnym odsetek jest najniższy i wynosi 16,20%.

Wykres 6.1 Ludno ść Gminy Ruciane – Nida według ekonomicznych grup wieku

17% LUDNO ŚĆ W WIEKU PRODUKCYJNYM 19% LUDNO ŚĆ W WIEKU PRZEDPRODUKCYJNYM 64% LUDNO ŚĆ W WIEKU POPRODUKCYJNYM

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS Stan na 2015 r. Analizuj ąc dynamik ę zmian liczby ludno ści w poszczególnych grupach wieku zauwa ża si ę stały spadek liczby ludno ści w wieku przedprodukcyjnym oraz wzrost liczby osób wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym zarówno w Mie ście jak i na obszarach wiejskich. Poni żej zestawiono struktur ę zmian w liczbie ludno ści w poszczególnych grupach wieku: Tabela 6.2 Ludno ść w poszczególnych grupach ekonomicznych w latach

MIASTO WIE Ś wiek wiek wiek ROK wiek poprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny przedprodukcyjny produkcyjny przedprodukcyjny (60/65 lat i wi ęcej) (18 - 59/64 lat) (60/65 lat i wi ęcej) (0 - 17 lat) (18 - 59/64 lat) (0 - 17 lat) 2000 1434 2995 664 1132 2051 487 2001 1294 3044 684 1114 2102 498 2002 1231 3064 699 1066 2125 517 2003 1176 3065 702 1013 2168 524 2004 1123 3087 724 976 2181 528 2005 1 067 3 120 738 929 2 222 542 2006 995 3 102 752 884 2 240 558 77 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

2007 963 3 046 782 873 2 243 561 2008 875 3 054 793 849 2 262 554 2009 803 3 056 815 799 2 267 564 2010 801 3 203 830 773 2 403 555 2011 753 3 160 872 742 2 408 573 2012 721 3 132 899 698 2 420 569 2013 719 3 067 915 676 2 419 576 2014 697 3 024 953 655 2 420 601 2015 691 2 953 988 657 2 428 604 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Rosn ący odsetek liczby osób w wieku poprodukcyjnym przy jednoczesnym spadku liczby osób w wieku przedprodukcyjnym w przyszło ści mo że stanowi ć zagro żenie zarówno dla potencjału ludnościowego, jak i gospodarczego gminy.

6.1.3 PRZYROST NATURALNY

Wa żnym czynnikiem maj ącym wpływ na liczb ę ludno ści gminy ma poziom przyrostu naturalnego. Na koniec roku 2015przyrost w Gminie Ruciane-Nida wynosił 0,2. Dodatni przyrost naturalny został wypracowany głównie przez cz ęść wiejsk ą gminy, w mie ści Rucianem – Nidzie przyrost naturalny był ujemny. W tabeli poni żej przedstawiono rozkład przyrostu naturalnego w latach w gminie z podziałem na cz ęść miejsk ą i wiejsk ą.

Tabela 6.3 Przyrost naturalny w gminie w latach

JEDNOSTKA 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 TERYT. 2011 2012 2013 2014 2015 OGÓŁEM 1,5 0,0 0,1 0,9 -1,3 1,8 -1,7 -0,1 -2,8 -2,9 0,5 0,2 MIASTO 0,6 -1,4 -0,4 -2,5 -3,2 2,8 -2,0 0,8 -1,5 -4,3 0,9 -1,5 OBSZAR 2,7 1,9 0,8 5,4 1,1 0,5 -1,3 -1,3 -4,6 -1,1 0,0 2,4 WIEJSKI Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Jak wynika z analiz lat poprzednich wska źnik przyrostu naturalnego stale maleje, jedynym wyj ątkiem był rok 2009, w którym przyrost ten wynosił 1,8. Przyczyn ą spadku przyrostu naturalnego jest spadek liczby urodze ń żywych w 2010 r. wynosił on 8,4 na 1000 ludzioraz wzrost zgonów w 2010 r. wynosił 10,1 na 1000. [ DANE Z GUS 2010]. Wieloletnie dotycz ące wska źnika przyrostu naturalnego charakteryzuje si ę cyklicznymi zmianami – utrzymuj ące si ę kilka lat tendencje malej ące przeplatane s ą latami w, których wska źnik osi ąga warto ści dodatnie.

6.1.4 MIGRACJE

Innym wa żnym czynnikiem wpływaj ącym na zmiany w liczbie i strukturze ludno ści jest migracja. Wśród migracji wyró żnia si ę migracj ę wewn ętrzn ą i zewn ętrzn ą. Migracja wewn ętrzna to forma przemieszczania si ę ludno ści w obr ębie granic Gminy, najcz ęś ciej jest

78 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

to migracja ze wsi do Miasta. Natomiast migracja zewn ętrzna obejmuje napływ i odpływ poza granice Gminy. W ostatnich latach w Gminie Ruciane-Nida zauwa ża si ę znaczny spadek liczby ludno ści spowodowany migracj ą zewn ętrzn ą. Najcz ęstszym powodem migracji jest mo żliwo ść zdobycia pracy w innym miejscu zamieszkania. Wysokie bezrobocie w Gminie coraz cz ęś ciej jest równie ż przyczyn ą migracji zagranicznych. Odsetek osób migruj ących z tego powodu jest najwy ższy w Powiecie Piskim. Jak wynika z poni ższej tabeli saldo migracji jest ujemne wynosi - 64 osoby, oznacza to że wi ęcej osób wyje żdża z gminy ni ż do niej napływa. Najwi ększy odpływ obserwujemy jednak na terenie miasta. Ujemne saldo migracji utrzymuje si ę od wielu lat, rekordowy był rok 2009 – w którym to gmin ę opu ściło prawie dwa razy wi ęcej osób ni ż w roku pó źniejszym 2010. Tabela 6.4 Saldo migracji ogółem w gminie w latach

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 LATA

JEDNOSTKA SALDO MIGRACJI OGÓŁEM TERYT OGÓŁEM -66 -38 -49 -60 -57 -78 -41 -56 -32 -47 -64 MIASTO -44 -21 -56 -49 -48 -46 -32 -53 -29 -48 -48 OBSZAR -22 -17 7 -11 -9 -32 -9 -3 -3 1 -16 WIEJSKI Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Sytuacja ujemnego salda migracji jest charakterystyczna dla całego Powiatu Piskiego, gdzie jego warto ść na koniec 2014roku wynosiła -277osób. Ze statystyk prowadzonych przez Główny Urz ąd Statystyczny dla województwa Warmi ńsko – Mazurskiego wynika, i ż najwi ększ ą liczb ę osób migruj ących stanowi ą osoby w przedziale wiekowym 20 – 30 lat z wykształceniem średnim, na drugiej pozycji znalazły si ę osoby w przedziale wiekowym 25 – 30 z wykształceniem wy ższym.

79 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6.1.5 PROGNOZA DEMOGRAFICZNA LICZBY LUDNO ŚCI

Liczba ludno ści i jej struktura odgrywa ogromn ą rol ę w procesach planistycznych realizowanych na terenie gminy. Prognoza dotycz ąca ogólnej liczby ludno ści pokazuje jak będzie kształtowała si ę liczebno ść populacji danej jednostki samorz ądowej w najbli ższych latach, za ś zmiany wielko ści podstawowych grup wiekowych pomog ą odpowiedzie ć na wiele pyta ń zwi ązanych z realizacj ą gminnych celów publicznych. Poni żej w tabeli przedstawiono prognoz ę demograficzn ą dla Gminy Ruciane-Nida. Tabela 6.5 Prognoza demograficzna

LICZBA LICZBA LICZBA LUDO ŚCI UDZIAŁ LUDNO ŚCI NA UDZIAŁ LATA LUDNO ŚCI W W MIE ŚCIE PROCENTOWY TERENIE PROCENTOWY GMINIE WIEJSKIM 2015 4599 54,20 3887 45,80 8486 2020 4364 52,31 3979 47,69 8344 2025 4141 50,41 4074 49,59 8216 2030 3930 48,51 4172 51,49 8101 2035 3729 46,61 4271 53,39 8000 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Jak wynika z powy ższej tabeli liczba mieszka ńców Gminy w latach 2015 – 2035 będzie systematycznie malała. Szczególnie du ży spadek b ędzie dotyczył miasta Ruciane – Nida, jak mo żna zauwa żyć w tab. 6.1 udział procentowy miasta w liczbie ludno ści gminy spada już od wielu powy ższa prognoza przewiduje utrzymanie si ę tego trendu. W roku 2025 liczba ludno ści miasta i terenów wiejskich w gminie wyrówna si ę. W kolejnych latach miasto „straci” na rzecz obszarów wiejskich kolejne 3 % mieszka ńców. Przedstawione powy żej zjawisko ukazuje spadek roli miasta Rucianego – Nidy w gminie. Powodem tego jest migracja ludno ść mieszkaj ąca w mie ście poza jego granice, a tak że cz ęsto poza granice gminy. Spadek liczby ludno ści miasta spowodowany jest równie ż przez ujemny przyrost naturalny (tab. 6.3), który znacz ąco wpływa na wyniki danej prognozy. Według powy ższej prognozy liczba ludno ści w obszarze wiejskim b ędzie jednak rosn ąć , wpływ na to ma utrzymuj ący si ę od kilku lat dodatni przyrost naturalny (tab. 6.3) oraz nieznaczne saldo migracji, które średnio wynosi około 15 osób rocznie. Powy ższa prognoza, oraz trend jaki ukazuje wymusza wprowadzenie odpowiednich narz ędzi, oraz wprowadzenie działa ń naprawczych, które wpłyn ą na zmian ę zachodz ących procesów, powstrzymaj ą odpływ ludno ści z miasta, a co za tym idzie spowoduj ą wzrost liczby ludno ści w gminie

80 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6.1.6 OCHRONA ZDROWIA

Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie zdrowia i polityki społecznej nale ży do zada ń własnych gminy. Zgodnie z ustaw ą o samorz ądzie gminnym gmina zajmuje si ę ochron ą zdrowia, pomoc ą społeczn ą i polityk ą prorodzinn ą. Zapewnienie dost ępu do podstawowych usług medycznych, a tak że wsparcie osób o najni ższym statusie finansowym stanowi jeden z priorytetów działania gminy. Zadania w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej realizowane s ą za po średnictwem przychodni Zdrowia w Rucianem-Nidzie. Oprócz placówki publicznej w Rucianem – Nidzie na terenie gminy funkcjonuj ą równie ż gabinety prywatne, z których znaczna cz ęść posiada umow ę podpisan ą z Narodowym Funduszem Zdrowia. Taka sytuacja umo żliwia pacjentom korzystanie z usług tych gabinetów w ramach posiadanego ubezpieczenia. Na terenie Gminy Ruciane-Nida funkcjonuj ą nast ępuj ące prywatne gabinety lekarskie: • 2 gabinety stomatologiczne w Rucianem - Nidzie • 1 gabinet ginekologiczny w Rucianem - Nidzie • 1 gabinet USG w Rucianem – Nidzie Na terenie Gminy funkcjonuj ą 2 apteki. Obydwie znajduj ą si ę w Rucianem-Nidzie. W sprawach wymagaj ących hospitalizacji mieszka ńcy Gminy korzystaj ą z usług Powiatowego Szpitala w Piszu. Przy Szpitalu funkcjonuje równie ż Pogotowie Ratunkowe obsługuj ące pacjentów z całego Powiatu Piskiego. Istniej ące publiczne placówki ochrony zdrowia wymagaj ą modernizacji technicznej obiektów, a tak że poprawy sytuacji w zakresie wyposa żenia. Podczas całego roku wykorzystanie o środków zdrowia jest zró żnicowane. Szczególnie du żą ilo ść zabiegów ambulatoryjnych oraz dora źnej pomocy udziela si ę w okresie letnim, kiedy Gmin ę odwiedza wielu turystów, a tak że zim ą, kiedy zauwa ża si ę zwi ększon ą zachorowalno ść . W ci ągu całego roku placówki Gminy zajmuj ą si ę tak że szeroko rozumian ą profilaktyk ą zdrowotn ą mieszka ńców. W ramach tej profilaktyki prowadzone s ą działania promuj ące zdrowy i aktywny tryb życia, akcje na rzecz walki z nikotyn ą i alkoholem, działania zach ęcaj ące do wykonywania bada ń profilaktycznych, tak że bezpłatnie. Pomoc społeczna realizowana jest przez Gmin ę przede wszystkim poprzez działania Miejsko - Gminnego O środka Pomocy Społecznej.

81 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6.1.7 POMOC SPOŁECZNA

Miejsko – Gminny O środek Pomocy Społecznej pełni w gminie funkcj ę dyspozytora środków publicznych skierowanych na pomoc najubo ższym rodzinom z terenu Gminy. Zajmuje si ę tak że organizacj ą zbiórek darów materialnych dla ubogich – żywno ści, ubra ń, podstawowych elementów wyposa żenia mieszka ń. Realizuje tak że programy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, do żywiania dzieci i młodzie ży w szkołach, przeciwdziałania alkoholizmowi oraz inne. W ostatnich latach liczba osób korzystaj ących z pomocy Miejsko-Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Rucianem-Nidzie wzrasta. Jest to zjawisko niepokoj ące w głównej mierze zwi ązane z istniej ącą sytuacj ą na rynku pracy. • główne powody wspierania osób pomoc ą społeczn ą to: - ubóstwo; - sieroctwo; - bezdomno ść ; - ochrona macierzy ństwa i wielodzietno ści; - bezrobocie; - niepełnosprawno ść ; - długotrwała choroba; - bezradno ść w sprawach opieku ńczo-wychowawczych; - alkoholizm, narkomania – uzale żnienia; - trudno ść w przystosowaniu si ę do normalnego życia po opuszczeniu zakładu karnego;

W tabeli poni żej przedstawiono statystyk ę prowadzon ą przez Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej.

Tabela 6.6 Statystyka Miejsko – Gminnego O środka Pomocy Społecznej

POMOC SPOŁECZNA 2010 2009 2008 2016

PRACOWNICY ZATRUDNIENI W JEDNOSTKACH 7 9 7 14 ORGANIZACYJNYCH POMOCY SPOŁECZNEJ (OGÓŁEM)

LICZBA OSÓB, KTÓRYM PRZYZNANO DECYZJ Ą 585 602 618 471 ŚWIADCZENIA (RAZEM)

82 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

LICZBA ŚWIADCZE Ń (RAZEM) 42358 42290 26264 34 498

KWOTA ŚWIADCZE Ń W ZŁOTYCH (RAZEM) 342493 22599 366087 589 682

LICZBA RODZIN, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIA 493 320 333 286 (RAZEM)

LICZBA OSÓB, KTÓRYM PRZYZNANO DECYZJ Ą ZASIŁKI 13 10 11 16 STAŁE

LICZBA ZASIŁKÓW OKRESOWYCH Z POWODU 48 88 106 120 BEZROBOCIA OGÓŁEM

LICZBA ZASIŁKÓW OKRESOWYCH Z POWODU 1 3 1 12 DŁUGOTRWAŁEJ CHOROBY OGÓŁEM

LICZBA ZASIŁKÓW OKRESOWYCH Z TYTUŁU 3 5 4 4 NIEPEŁNOSPRAWNO ŚCI OGÓŁEM

LICZBA ZASIŁKÓW OKRESOWYCH Z PRZEZNACZENIEM 5 4 4 5 NA SCHRONIENIE OGÓŁEM

LICZBA ZASIŁKÓW OKRESOWYCH Z PRZEZNACZENIEM 304 295 328 360 NA POSIŁEK DLA DZIECI

LICZBA USŁUG OPIEKU ŃCZYCH OGÓŁEM 15 13 14 21

LICZBA PORAD SPECJALNYCH: PRAWNYCH, 2 2 2 - PSYCHOLOGICZNYCH, RODZINNYCH

LICZBA DZIECI PRZYJ ĘTYCH DO RODZINY ZAST ĘPCZEJ 8 12 - 48 (OGÓŁEM) (WSKA ŹNIK NA POZIOMIE POWIATU)

LICZBA OSÓB, KTÓRYM PRZYZNANO ŚWIADCZENIA W TRYBIE DECYZJI BEZ WZGL ĘDU NA RODZAJ, FORM Ę, 585 613 629 471 LICZB Ę ORAZ ŹRÓDŁO FINANSOWANIA W RAMACH ZADA Ń WŁASNYCH I ZLECONYCH

LICZBA RODZIN, KTÓRYM UDZIELONO POMOCY W 161 158 189 286 POSTACI PRACY SOCJALNEJ (OGÓŁEM)

LICZBA RODZIN, KTÓRYM PRZYZNANO POMOC Z 5 1 - - POWODU BEZDOMNO ŚCI (OGÓŁEM)

LICZBA RODZIN, KTÓRYM PRZYZNANO POMOC Z 56 122 52 116 POWODU WIELODZIETNO ŚCI (NA WSI)

LICZBA RODZIN, KTÓRYM PRZYZNANO POMOC Z 220 222 242 166 POWODU BEZROBOCIA (OGÓŁEM)

LICZBA RODZIN, KTÓRYM PRZYZNANO POMOC Z 34 35 43 24 POWODU NIEPEŁNOSPRAWNO ŚCI (OGÓŁEM)

LICZBA RODZIN, KTÓRYM PRZYZNANO POMOC Z POWODU DŁUGOTRWAŁEJ LUB CI ĘŻ KIEJ CHOROBY 63 60 65 69 (OGÓŁEM)

83 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

LICZBA RODZIN, KTÓRYM PRZYZNANO POMOC Z 1 - 2 - POWODU ZDARZENIA LOSOWEGO (OGÓŁEM)

LICZBA RODZIN OBJ ĘTYCH POMOC Ą SPOŁECZN Ą 322 329 - 471 (RODZINY OGÓŁEM)

LICZBA RODZIN O LICZBIE OSÓB 6 I WI ĘCEJ NA WSI 27 29 33 23 OBJ ĘTYCH POMOC Ą SPOŁECZN Ą (OGÓŁEM)

LICZBA RODZIN EMERYTÓW I RENCISTÓW OBJ ĘTYCH 31 44 21 22 POMOC Ą SPOŁECZN Ą (RODZINY OGÓŁEM) Źródło: Miejsko-Gminny O środek Pomocy Społecznej w Rucianem – Nidzie.

W roku 2016 r. na pomoc społeczn ą w gminie wydano 691 566 zł. Poni żej przedstawiono zestawienie ł ączne wydatków: Wykres 6.2 Struktura i wielko ść wydatków na pomoc społeczn ą w 2016 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta i Gminy Ruciane – Nida, rok 2016 r. W roku 2016 r. w porównaniu do roku 2010 wydatki na pomoc społeczn ą w przybli żeniu uległy podwojeniu. Najwi ęcej środków w 2016r. wydano na posiłki, co stanowiło około 33,24 % wszystkich środków finansowych przeznaczonych na pomoc społeczną w tym roku.

Zauwa żyć mo żna równie ż znaczny udział wydatków poniesionych na zasiłki okresowe, tj. 33,23 % ogółu kosztów poniesionych na pomoc społeczn ą w 2016 r.. Jak wynika z analiz przeprowadzonych na podstawie informacji uzyskanych z Urz ędu Miasta i Gminy Ruciane-Nida z roku na rok ro śnie liczba osób obj ętych wsparciem. W roku 2010 z pomocy społecznej skorzystało 1 147 osób. Taka sytuacja świadczy o rosn ącej skali zapotrzebowania na pomoc społeczn ą mieszka ńców gminy.

84 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Główn ą tego przyczyn ą jest zjawisko bezrobocia panuj ące na lokalnym rynku pracy. Struktura wydatków w ramach pomocy społecznej wskazuje na to, że zamiast szeroko rozumianej pomocy społecznej około 45 % środków pochłaniaj ą zasiłki stałe i do żywianie. • Miejska Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych Kolejn ą po Miejsko – Gminnym O środku Pomocy Społecznej instytucj ą w gminie , przeciwdziałaj ącą problemom społecznym jest Miejska Komisja Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, komisja ta jest powoływana przez Burmistrza Miasta i Gminy Ruciane – Nida. Głównym celem jest realizacja Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych oraz Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii. W Gminie Ruciane – Nida realizowany jest tak że Program Przeciwdziałania Przemocy W Rodzinie. Ponadto na terenie gminy oraz w cały powiecie działa Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie.

6.1.8 OŚWIATA

Na podstawie danych uzyskanych z GUS oraz UMiG Ruciane – Nida stopie ń wykształcenia, a co za tym idzie poziom kwalifikacji zawodowych mieszka ńców gminy mo żna okre śli ć jako niezadowalaj ący. Dominuj ącą grup ę stanowi ą osoby z wykształceniem podstawowym (uko ńczonym i nie) oraz zasadniczym zawodowym, stanowi ąc ok. 68% ogółu ludno ści. Wykształceniem średnim i policealnym legitymuje si ę ok. 25% mieszka ńców gminy, natomiast wykształceniem wy ższym ok. 7%.[ STRATEGIA …2011]. Najwi ększ ą zatem grup ą społeczn ą w gminie s ą osoby posiadaj ące najni ższe wykształcenie, cz ęsto tak że nie posiadaj ący dodatkowych kwalifikacji. Niezb ędnym jest zatem uruchomienie narz ędzi w postaci kursów i szkole ń umo żliwiaj ących zdobycie nowych umiej ętno ści i kwalifikacji zawodowych. Charakterystyk ę struktury ludno ści gminy w wieku 15 lat i wi ęcej wg poziomu wykształcenia przedstawia wykres poni żej:

85 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Wykres 6.3 Poziom wykształcenia mieszka ńców gminy

PODSTAWOWE NIE UKOŃCZONE I 45,00% BEZ WYKSZTAŁCENIA 40,00% PODSTAWOWE UKOŃCZONE 35,00%

30,00% ZASADNICZE ZAWODOWEWE

25,00% 43,10% ŚREDNIE ZAWODOWE 20,00%

15,00% ŚREDNIE OGÓLNOKSZTAŁCĄCE I POLICEALNE 17,30% 10,00% 20,40% WYŻSZE 5,00% 8,10% 7% 5,10% 0,00% POZIOM WYKSZTAŁCENIA

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta i Gminy Ruciane – Nida ,Stan z 2010 r.

• Szkoły podstawowe i gimnazja Na terenie Gminy Ruciane – Nida funkcjonuj ą 3 szkoły podstawowe oraz jedno gimnazjum i liceum ogólnokształc ące. Ponadto w Rucianem – Nidzie istnieje Zespół Szkół Le śnych im. Unii Europejskiej realizuj ący kształcenie ogólne oraz techniczne, do którego ucz ęszcza ok. 215uczniów. Szkoła podlega pod Starostwo Powiatowe w Piszu. • Lokalizacja szkół publicznych w Gminie Ruciane – Nida przedstawia si ę nast ępuj ąco: • Szkoła Podstawowa nr 1 w Rucianem – Nidzie, • Szkoła Podstawowa nr 2 w Rucianem – Nidzie, • Szkoła Podstawowa w Ukcie, • Zespół Szkół Samorz ądowych im. A. Osieckiej -Gimnazjum Publiczne i Liceum Ogólnokształc ące w Rucianem – Nidzie, • Zespół Szkół Drzewnych i Le śnych im. Unii Europejskiej w Rucianem – Nidzie

86 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Tabela 6.7 Szkoły w gminie Ruciane – Nida

ROK SZKOLNY 2008 / 2009 2009 / 2010 2010 / 2011 2016/2017 SZKOŁA Śr. Śr. uczn. uczn. oddz. Śr. uczn. w kl. uczn. oddz. uczn. w uczn. oddz. uczn. w kl. kl.

SP 1 Ruciane-Nida 266 10 27 241 10 24 205 9 23 156

SP 2 Ruciane-Nida 121 7 17 91 6 15 108 7 15 113

SP Ukta 127 6 21 116 6 19 115 6 19 98

Gimnazjum Ruciane-Nida 306 12 25 294 12 24 303 12 25 223 Liceum Ogólnokształc ące 87 3 29 71 3 24 86 3 29

RAZEM 907 38 24 813 37 21 817 37 22 590 Źródło: UMiG Ruciane – Nida

W latach ubiegłych spadek liczby uczniów spowodował konieczno ść likwidacji szkół podstawowych w Wygranych, Wejsunach, Wojnowie i Karwicy. Uczniowie z tych miejscowo ści dowo żeni s ą gimbusami do szkół w Rucianem – Nidzie oraz Ukcie. Jak pokazuje prognoza demograficzna oraz tab. 6.3 – (przyrost naturalny) w kolejnych latach b ędzie utrzymywa ć si ę stały spadek liczby uczniów. Dzi ęki staraniom Gminy Ruciane – Nida w szkołach realizowane są projekty edukacyjne, finansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (Program Operacyjny Kapitał Ludzki). Obecnie projekt pn. „W stron ę dobrej szkoły III” obejmuje Szkoł ę Podstawow ą w Ukcie. Ponadto w szkołach zatrudniani s ą pedagodzy szkolni (w Szkole Podstawowej w Ukcie w ramach projektu pn. „W stron ę dobrej szkoły III”). W zakresie pomocy psychologicznej szkoły korzystaj ą z usług Powiatowej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Piszu. W szkołach nie ma zatrudnionego doradcy zawodowego. • Przedszkola Na terenie gminy Ruciane – Nida edukacj ę przedszkoln ą realizuje tylko Przedszkole Miejskie Rucianem – Nidzie (110 dzieci w wieku od 3 do 6 lat) oraz Oddział przedszkolny przy SP w Ukcie (24 dzieci w wieku od 3 do 5 lat). Spo śród 140 dzieci w wieku od 3 do 4 lata z edukacji przedszkolnej korzysta zaledwie 91dzieci, z czego 44 dzieci w Przedszkolu Miejskim. Poziom upowszechnienia edukacji przedszkolnej w śród dzieci 3-4 letnich w gminie wynosi 65%. Jest on wyra źnie ni ższy od krajowego, który wynosi 71,6 % [dane z GUS 2014].

87 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Tabela 6.8 Edukacja przedszkolna w gminie

ŁĄCZNA LICZBA DZIECI OBJ ĘTA WYCHOWANIEM PRZEDSZKOLNYM W WIEKU 3-5 LAT

LATA 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

MIASTO 114 110 109 87 97 101 107 117 111 118 97 TEREN WIEJSKI 114 109 108 101 95 103 111 115 115 107 93 OGÓŁEM 228 219 217 188 192 204 218 232 226 225 190

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze strony www.bdl.stat.gov.pl/BDL

W celu realizacji zaj ęć pozaszkolnych jest jeszcze wiele problemów do rozwi ązania. Jednym z głównych jest modernizacja bazy sportowo-rekreacyjnej oraz poprawa wyposa żenia sal komputerowych i świetlic przyszkolnych. Wskazane jest aby remonty i modernizacje bazy szkolnej wi ąza ć z termomodernizacj ą i działaniami podnosz ącymi standard budynków. Oprócz prac remontowych wa żnym aspektem jest tak że systematyczna poprawa wyposa żenia placówek w pomoce dydaktyczne oraz sale komputerowe.

6.2 KULTURA

Obcowanie z kultur ą odgrywa ogromn ą rol ę w życiu ka żdego człowieka. Wpływa na kształtowanie wła ściwych postaw, rozwój intelektualny, stanowi alternatyw ę do sp ędzania wolnego czasu dla dzieci, młodzie ży i dorosłych. Na terenie Gminy Ruciane-Nida funkcjonują nast ępuj ące instytucje kultury:

• Dom Kultury w Rucianem-Nidzie

Dom Kultury jest gminn ą instytucj ą kultury utrzymywan ą z bud żetu samorz ądowego. Jej podstawowym zadaniem jest animowanie życia kulturalnego gminy poprzez organizowanie koncertów, wystaw, odczytów, imprez artystycznych i rozrywkowych, upowszechnianie kultury w śród mieszka ńców ze szczególnym uwzgl ędnieniem dzieci i młodzie ży, nawi ązywanie i rozwijanie mi ędzynarodowych kontaktów w zakresie wymiany kulturalnej, promowanie kultury i twórczo ści artystycznej. Obecnie prowadzone s ą równie ż dyskusyjne kluby tematyczne: towarzystwo historyczne, klub j ęzyka niemieckiego, klub filmowy. Domowi Kultury podlegaj ą wiejskie centra kultury w Ładnym Polu, Wygrynach i Wejsunach oraz Gminna Biblioteka Publiczna wraz trzema filiami (Wejsuny, Ukta, Ładne Pole). Do zada ń biblioteki nale ży przede wszystkim promowanie działalno ści bibliotecznej i jej doskonalenie w celu zwi ększenia zasi ęgu jej oddziaływania. Dom Kultury udziela 88 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

wsparcia sołectwom w zakresie organizowania działa ń kulturalno – rozrywkowych oraz opiekuje si ę świetlicami wiejskimi w Karwicy, Wojnowie, Osiniaku – Piotrowie, Wólce i

Gałkowie.[STRATEGIA …2011]

 Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Rucianem-Nidzie.

Biblioteka funkcjonuje w strukturach Domu Kultury, posiada 3 filie biblioteczne zlokalizowane w Ukcie, Wejsunach i Śwignajnie. Do jej głównych zada ń nale ży m.in.: • gromadzenie, opracowanie i udost ępnianie materiałów bibliotecznych; • prowadzenie działalno ści informacyjnej, pełnienie funkcji o środka informacji biblioteczno-bibliograficznej oraz lokalnej informacji u żytkowej, opracowywanie i publikowanie powiatowej bibliografii regionalnej, sporz ądzanie zestawie ń bibliograficznych, organizowanie obiegu wypo życze ń mi ędzybibliotecznych; • popularyzacja ksi ąż ki i czytelnictwa; • współpraca z samorz ądami lokalnymi, bibliotekami innych sieci, instytucjami kultury i nauki oraz organizacjami i stowarzyszeniami zajmuj ącymi si ę działalno ści ą kulturaln ą .

 Muzeum im. Konstantego Ildefonsa Gałczy ńskiego w Praniu

Muzeum prowadzone jest przez Starostwo Powiatowe w Piszu. Jest to instytucja kultury po świ ęcona życiu i twórczo ści wielkiego artysty K.I. Gałczy ńskiego. Muzeum otwarto 1965 roku. Muzeum cieszy si ę du żym zainteresowaniem szczególnie w śród turystów, ale pełni równie ż funkcj ę informacyjn ą i poznawcz ą dla dzieci i młodzie ży szkolnej z całego Regionu.

 Organizacje Pozarz ądowe

Organizacje pozarz ądowe s ą, w wi ększo ści przypadków reprezentantami ró żnych kr ęgów lokalnej społeczno ści i przez współdziałanie z nimi samorz ąd ma m.in. mo żliwo ść poznawania opinii mieszka ńców gminy w wielu, istotnych dla tej społeczno ści sprawach. Jednocze śnie organizacje te mog ą by ć bardzo wa żnym sprzymierze ńcem władz lokalnych w działaniach, wktórych posiadaj ą wi ększy zasób wiedzy lub do których s ą lepiej merytorycznie przygotowane. Dotyczy to m.in.: • ró żnego typu szkole ń, w tym np. podnosz ących kwalifikacje czy aktywizuj ących społeczno ść lokaln ą, • działa ń z zakresu opieki społecznej, edukacji i wychowania,

89 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

• organizacji czasu wolnego dzieci i młodzie ży, • aktywizacji osób pozostaj ących bez pracy, • tworzenia i rozbudowy infrastruktury turystycznej - w tych działaniach najlepsze efekty daje współpraca sektora prywatnego i pozarz ądowego. W tabeli poni żej przedstawiono stowarzyszenia działaj ące na terenie gminy Ruciane – Nida Tabela 6.9 Stowarzyszenia działaj ące na terenie gminy Ruciane – Nida

STOWARZYSZENIA

POPIELA ŃSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE STOWARZYSZENIE AKCJONARIATU PRACOWNICZEGO FABRYKI PŁYT DREWNOPOCHODNYCH S.A. Z/S W RUCIANEM NIDZIE STOWARZYSZENIE „KLUB PRZEDSI ĘBIORCZYCH” Z SIEDZIB Ą W RUCIANEM NIDZIE

SPOŁECZNY KOMITET OBRONY PRAW LOKATORA Z SIEDZIB Ą W RUCIANEM NIDZIE STOWARZYSZENIE WŁA ŚCICIELI DOMKÓW CAMPINGOWYCH „GROCHÓWKA” PRZY NADLE ŚNICTWIE MASKULI ŃSKIE STOWARZYSZENIE „LE ŚNICZÓWKA PRANIE”

STOWARZYSZENIE INICJATYW WIEJSKICH „WEJSUNY”

STOWARZYSZENIE BEZROBOTNYCH „RAZEM” W RUCIANEM – NIDZIE

STOWARZYSZENIE WŁA ŚCICIELI DOMKÓW KEMPINGOWYCH „POLANKA” PRZY NADLE ŚNICTWIE MASKULI ŃSKIE STOWARZYSZENIE WSPIERANIA INICJATYW ROZWOJU TURYSTYKI, REKREACJI I DZIAŁALNO ŚCI KULTURALNEJ „MAZURY” W RUCIANEM – NIDZIE STOWARZYSZENIE MIŁO ŚNIKÓW JEZIORA ŚNIARDWY I NIED ŹWIEDZIEGO ROGU Z/S W NIED ŹWIEDZIM ROGU

STOWARZYSZENIE NA RZECZ OCHRONY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO MAZUR „SADYBA”

STOWARZYSZENIE POMOCY DZIECIOM I MŁODZIE ŻY

STOWARZYSZENIE „PRZYJACIÓŁ WOJNOWA” Z/S W WOJOWIE

STOWARZYSZENIE NAD NIDZKIM W RUCIANEM – NIDZIE

STOWARZYSZENIE PRZYJACIÓŁ KRZY ŻY Z/S W KRZY ŻACH

STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU KARWICY

STOWARZYSZENIE OCHOTNICZEJ STRA ŻY PO ŻARNEJ W RUCIANEM – NIDZIE

STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU WYGRYN

STOWARZYSZENIE KOBIETA NA PLUS W RUCIANEM – NIDZIE

STOWARZYSZENIE SZKUTNIA MAZURSKA W RUCIANEM – NIDZIE

STOWARZYSZENIE „NA WIATR”

STOWARZYSZENIE PRZYJACIÓŁ NIED ŹWIEDZIEGO ROGU

Źródło:Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Miasta i gminy Ruciane – Nida Na lata 2011 – 2020; dane Urz ędu Miasta i Gminy Ruciane – Nida.

90 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6.3 MIESZKALNICTWO

Sie ć osadnicza gminy odznacza si ę do ść znacznym rozproszeniem zabudowy. Nawet w najwi ększym mie ście gminy (Rucianem-Nidzie) koncentracja zabudowy wyst ępuje w trzech osobnych osiedlach, tj. w Nidzie, Rucianem i Dybówku. Fakt ten zwi ązany jest ze zabiegiem administracyjnym, polegaj ącym na sztucznym poł ączeniu wy żej wymienionych osiedli w osobn ą jednostk ę osadnicz ą – miasto Ruciane-Nida. Nale ży przy tym podkre śli ć, że zjawisko koncentracji zabudowy jest zjawiskiem korzystnym dla realizacji zada ń z zakresu infrastruktury technicznej i społecznej. W zwi ązku z powy ższym, gmina posiada do ść niekorzystne uwarunkowania w tej kwestii.[ PROGNOZA …2011] Jednym z wa żniejszych czynników warunkuj ących lokalizacj ę zabudowy mieszkaniowej jest s ąsiedztwo szlaków komunikacyjnych. Chocia ż przy drodze o najwy ższej randze, tj. drodze krajowej nr 58, znajduje si ę wył ącznie miasto Ruciane-Nida, to przy drogach wojewódzkich znajduje si ę szereg innych miejscowo ści. Na trasie drogi wojewódzkiej nr 609 znajduj ą si ę miejscowo ści Ukta oraz Nowa Ukta. Z kolei przy drodze wojewódzkiej nr 610 zlokalizowana jest dzielnica Rucianego-Nidy – Dybówek, wsie Ładne Pole, Ukta oraz cz ęś ciowo Gałkowo. Dodatkowo, do rozwoju głównego miasta gminy, tj. Rucianego-Nidy, przyczynił si ę przebieg linii kolejowej.[ PROGNOZA …2011] Najwi ększy wpływ na lokalizacj ę zabudowy w gminie Ruciane – Nida ma wyst ępowanie znacznej ilo ści obszarów podlegaj ących ochronie środowiska, a tak że tereny le śne i jeziora, które łącznie zajmuj ą ponad 84 % powierzchni gminy. Wi ększo ść zabudowa ń gminy ma charakter wolnostoj ący, budynki mieszkalne usytuowane s ą bezpo średnio przy drogach. Wyst ępuj ą zarówno domy jednorodzinne i tzw. bli źniaki, posadowione zgodnie z nowoczesnymi technologiami, jak i budynki do ść zaawansowane wiekowo. Budynki wielorodzinne stanowią niewielki odsetek wszystkich zabudowa ń, a ich główne skupienie znajduje si ę w dzielnicy Nida. Panuj ąca na terenie gminy Ruciane-Nida struktura mieszkaniowa jest korzystna pod wzgl ędem potrzeb środowiska naturalnego. Nie da si ę jednak ukry ć, że stan techniczny du żej cz ęś ci budynków (głównie wybudowanych w latach mi ędzywojennych) nie jest zadowalaj ący, a zacofanie cz ęś ci wiejskiej gminy pot ęgowane jest przez brak dost ępu do kanalizacji sanitarnej. Obecny stan rzeczy wymaga przeprowadzenia niezb ędnych zmian na tym polu.

91 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Zasób mieszkaniowy

Gmina jako jednostka samorz ądu terytorialnego podlega przepisom ustawy o samorz ądzie gminnym. W zakresie sfery mieszkaniowej zadaniem własnym Gminy jest rozwój gminnego budownictwa mieszkaniowego adekwatnie do istniej ących lokalnych potrzeb. Gmina mo że tworzy ć i posiada ć gminny zasób mieszkaniowy, w skład którego wchodz ą lokale stanowi ące własno ść Gminy lub spółek prawa handlowego utworzonych z udziałem Gminy. Wśród głównych zasobów mieszkaniowych w Gminie Ruciane-Nida nale ży wymieni ć: • mieszkania spółdzielcze • mieszkania komunalne i socjalne • mieszkania indywidualne w domach jednorodzinnych • mieszkania indywidualne we wspólnotach mieszkaniowych Zasoby mieszkaniowe miasta i gminy na koniec 2015 roku wg GUS obejmowały 2957 mieszka ń, w których znajdowało si ę 12011 izb o ł ącznej powierzchni u żytkowej 210 879 tys. m². Tabela 6.10

Zasoby mieszkaniowe wg lokalizacji

GMINA MIESZKANIA MIESZ. 2957 IZBY IZBA 12 011 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 210 879 MIESZKA Ń MIASTO MIESZKANIA MIESZ. 1714 IZBY IZBA 6484 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 106 377 MIESZKA Ń `OBSZAR WIEJSKI MIESZKANIA MIESZ. 1243 IZBY IZBA 5527 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 104 502 MIESZKA Ń Źródło: Dane z GUS. Stan na dzie ń 31.12.2015r.

Na jedn ą izb ę przypada średnio 0,69 osoby, przy czym wska źnik ten dla Powiatu Piskiego wynosił 0,78, a dla Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego 0,75. Mieszkania zlokalizowane na terenie Miasta Ruciane-Nida stanowi ą 58 % ogółu mieszka ń zlokalizowanych na terenie Gminy, a ich ł ączna powierzchnia u żytkowa wynosi

106 337 tys. m². 92 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Przeci ętna powierzchnia u żytkowa 1 mieszkania na terenie Gminy wynosiła na koniec

2015 r. 69,4 71,3m 2, gdzie na terenie Powiatu Piskiego wska źnik ten wyniósł 69,3 m 2, a w województwie Warmi ńsko-Mazurskim 68,2 m 2.[dane z GUS]

Wszystkie mieszkania oddane do u żytku w roku 2009 stanowiły inwestycje indywidualne. Poni ższe zestawienie przedstawia ilo ść mieszka ń oddanych do u żytku w roku 2015 z wyszczególnieniem ilo ści izb oraz ich powierzchni u żytkowej.

Mieszkania oddane do u żytkowania w roku 2009

GMINA MIESZKANIA MIESZ. 9 IZBY IZBA 52 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 1 205 SPÓŁDZIELCZE MIESZKANIA MIESZ. 0 IZBY IZBA 0 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 0 ZAKŁADOWE MIESZKANIA MIESZ. 0 IZBY IZBA 0 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 0 KOMUNALNE MIESZKANIA MIESZ. 0 IZBY IZBA 0 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 0 SPOŁECZNE CZYNSZOWE MIESZKANIA MIESZ. 0 IZBY IZBA 0 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 0 PRZEZNACZONE NA SPRZEDA Ż LUB WYNAJEM MIESZKANIA MIESZ. 0 IZBY IZBA 0 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 0 INDYWIDUALNE MIESZKANIA MIESZ. 9 IZBY IZBA 52 POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA m2 1205 Źródło: Dane z GUS. Stan na dzie ń 31.12.2015r.

93 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Wśród budynków oddanych do u żytkowania na koniec 2009 roku było 29 obiektów, z czego: - mieszkalne – 22 - niemieszkalne – 7

Poni żej w tabeli zestawiono szczegółowe dane: Tabela 6.12 Budynki oddane do u żytkowania w 2009

OGÓŁEM OGÓŁEM BUD. 20 MIESZKALNE BUD. 18 NIEMIESZKALNE BUD. 3 POWIERZCHNIA UŻYTKOWA MIESZKA Ń W NOWYCH BUDYNKACH m2 1205 MIESZKALNYCH POWIERZCHNIA U ŻYTKOWA NOWYCH BUDYNKÓW NIEMIESZKALNYCH m2 488 KUBATURA NOWYCH BUDYNKÓW m3 10 307 KUBATURA NOWYCH BUDYNKÓW MIESZKALNYCH m3 7932 BUDOWNICTWO INDYWIDUALNE OGÓŁEM BUD. 20 MIESZKALNE BUD. 12 KUBATURA NOWYCH BUDYNKÓW BUD. 10307 KUBATURA NOWYCH BUDYNKÓW MIESZKALNYCH m3 7932 Źródło: Dane z GUS. Stan na dzie ń 31.12.2015r.

 Gminny Zasób Mieszkaniowy

W ramach gminnego zasobu mieszkaniowego gmina Ruciane-Nida administruje budynkami komunalnymi i socjalnymi zlokalizowanymi na terenie miasta i na terenach wiejskich. W skład Gminnego Zasobu mieszkaniowego wchodzi 36 mieszka ń komunalnych mieszcz ących si ę w 1416 budynkach, z czego 6 budynków zlokalizowanych jest w Mie ście oraz 17 mieszka ń socjalnych znajduj ących si ę w 5budynkach, spo śród których równie ż 54znajduje si ę w Mie ście. Łączna powierzchnia u żytkowa mieszka ń komunalnych wchodz ących w skład Gminnego Zasobu Mieszkaniowego wynosiła (zgodnie ze stanem w dniu 31.12.2008r.) 1629m², co stanowi zaledwie 1 % całkowitej powierzchni zasobów mieszkaniowych w Gminie Ruciane-Nida, za ś powierzchnia u żytkowa mieszka ń socjalnych wynosiła 643m², co stanowi 0,4 % całkowitej powierzchni u żytkowej zasobów mieszkaniowych znajdujących si ę na terenie Gminy.

94 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Stan techniczny gminnych budynków mieszkalnych:

Stan techniczny ok. 54% mieszka ń wchodz ących w skład gminnego zasobu mieszkaniowego oceniana jest jako dobry - głównie z powodu sukcesywnie przeprowadzanych remontów. Wi ększo ść obiektów została wybudowana w okresie mi ędzywojennym. Żaden spo śród budynków nie przeszedł remontu kapitalnego. Prowadzono natomiast wszelkiego rodzaju remonty bie żą ce w zakresie istniej ących potrzeb i mo żliwo ści finansowych. Wśród głównych potrzeb remontowych nale ży wymieni ć: remont dachów, kominów, elewacji, przestawiania pieców kaflowych, wymiany instalacji elektrycznej, wzmocnienia fundamentów. Zasób mieszkaniowy poddawany jest remontom w celu intensyfikacji sprzeda ży mieszka ń. Na terenie Gminy brak jest równie ż terenów przeznaczonych pod budownictwo wielorodzinne. Istniej ą natomiast działki przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne, które na obszarze Gminy Ruciane-Nida cieszy si ę du żym zainteresowaniem. W roku 2010 w powiecie piski wg danych z GUS wydano 67 pozwole ń na budow ę. Wszystkie pozwolenia dotyczyły budynków mieszkaniowych jednorodzinnych. Wielko ść gminnego zasobu mieszkaniowego w ostatnich latach ulega zmniejszeniu głównie z powodu systematycznego wykupywania mieszka ń przez poszczególne rodziny na własno ść . Władze gminy docelowo planuj ą sprzeda ż wszystkich lokali komunalnych. Sygnalizuj ą natomiast potrzeb ę rozbudowy zasobu mieszka ń socjalnych o około 20 mieszka ń. Wiele spo śród mieszka ń gminnych znajduje si ę w administracji Wspólnot Mieszkaniowych, gdzie odsetek mieszka ń komunalnych jest ju ż niewielki. Stan techniczny budynków administrowanych przez Wspólnoty Mieszkaniowe jest znacznie lepszy ni ż w mieszkaniach administrowanych przez gmin ę (Zakład Usług Komunalnych). Jest to wynik systematycznego przeprowadzania remontów, głównie dzi ęki środkom finansowym zebranym przez członków Wspólnot Mieszkaniowych w ramach funduszu remontowego.

95 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6.4 ZAOPATRZENIE W MEDIA

Wszystkie budynki komunalne i socjalne na terenie miasta posiadaj ą instalacj ę elektryczn ą, wodn ą oraz w wi ększo ści podł ączone s ą do sieci kanalizacji sanitarnej. Na obszarze Gminy Ruciane-Nida brak jest sieci gazu ziemnego. Znacznie ni ższe wyposa żenie w media posiadaj mieszkania zlokalizowane na terenach wiejskich. 83,7% ogółu mieszka ńców zamieszkuj ących teren wiejski gminy Ruciane – Nida posiada łazienkę na wyposa żeniu mieszkania, a 90,4% mieszka ńców ma dost ęp do wody z wodoci ągu. Na terenie miasta ta sytuacja wygl ąda du żo lepiej 99,9% mieszka ńców miasta ma dost ęp do wodoci ągu, około 97,7% posiada na wyposa żeniu mieszkania łazienk ę.[ DANE

Z GUS STAN NA DZIE Ń 31.12.2009] Wi ększo ść mieszka ń w gminie posiada ogrzewanie indywidualne, w wielu przypadkach wymagaj ące remontu i modernizacji. Brak kompletnego wyposa żenia budynków i mieszka ń w media ma wiele negatywnych skutków: • obni ża jako ść życia mieszka ńców • powoduje zagro żenia dla środowiska (brak sieci kanalizacji sanitarnej, nieszczelne zbiorniki bezodpływowe)

96 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6.5 BEZPIECZE ŃSTWO

 Policja

Bezpiecze ństwo publiczne na terenie Gminy Ruciane – Nida zabezpiecza Komisariat Policji w Rucianem – Nidzie. Tabela 6.13 Dane dotycz ące przest ępstw w gminie Ruciane – Nida

OKRES 2005 2006 2007 2014 2015 2016 OGÓŁEM 420 303 213 181 140 163 LICZBA PRZEST ĘPSTW Z UDZIAŁEM NIELETNICH 9 7 10 Z USTAWY O NARKOMANII 8 7 1 LICZBA WYPADKÓW 11 1 6 ZDARZENIA DROGOWE WYPADKI ŚMIERTELNE 1 0 1 KIEROWCY POJAZDÓW 38 39 28 NIETRZE ŹWI UCZESTNICY MECHANICZNYCH RUCHU DROGOWEGO KIEROWCY POJAZDÓW 85 78 25 NIEMECHANICZNYCH LICZBA ZATRUDNIONYCH POLICJANTÓW W KP W RUCIANEM - NIDZIE 15 14 14 Źródło: KP w Rucianem – Nidzie Główne potrzeby Policji: • poprawa warunków funkcjonowania Policji • wsparcie dla wszelkich inicjatyw słu żą cych poprawie bezpiecze ństwa (akcje, patrole, edukacja młodzie ży, szkolenia)

 Stra ż po żarna

Ponadto na terenie Gminy działaj ą4 jednostki Ochotniczej Stra ży Po żarnej. Jednostki te zlokalizowane s ą w: • Rucianem – Nidzie; • Ukcie; • Wejsunach; • Karwicy. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Rucianem – Nidzie powstała w 1950 r. Jednostka rozpocz ęła działalno ść przy Tartaku Przemysłu Drzewnego, który był w tym czasie odbudowywany po wojnie. Obecnie siedziba OSP znajduje si ęw Rucianem – Nidzie przy ulicy Mazurskiej 13.Stra żnica została wybudowa przez członków OSP i oddana do u żytku w 1979 roku. OSP w Rucianem – Nidzie po spełnieniu wymaganych warunków decyzj ąKomendanta Głównego Pa ństwowej Stra ży Po żarnej z dniem 7 kwietnia 1995 r. została wł ączona do Krajowego Systemu Ratowniczo – Ga śniczego (Decyzja Nr 40/28/KSRG Komendanta Głównego PSP z dn. 04.04.1995 r.). Obecnie OSP zrzesza 34

97 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

stra żaków i jest wyposa żona m.in. w samochód ga śniczy GBA – 2/8, samochód ga śniczy LGAM 8 + 8, Daimler – BENZ. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Ukcie została zało żona w 1946 r. Obecnie Ochotnicza Stra ż Po żarna zrzesza 22 stra żaków. Siedziba OSP znajduje si ę w Ukcie w budynku, którego budowa rozpocz ęła si ę w 1961 r. i została uko ńczona w 1966 r. dzi ęki czynowi społecznemu mieszka ńców i pracy członków OSP. Na wyposa żeniu OSP znajduje si ęm.in. samochód po żarniczy, średni – Star 660. Niestety du ża ilo ść sprz ętu, jak równie ż spora cz ęść dokumentacji i pami ątek OSP, uległa zniszczeniu podczas po żaru stra żnicy w 1998 roku. W 2002 roku udało si ę ją odbudowa ć, ale pełnej dokumentacji (pami ątek) ju ż nie zdołano odtworzy ć. Teren działania OSP obejmuje m.in. najwi ększ ą wie ś gminy – Ukt ę. Licz ąca blisko 700 mieszka ńców wie ś, która dzi ęki ruchliwej trasie wojewódzkiej prowadz ącej do Olsztyna i Ełku i przepływaj ącej rzece Krutyni oraz blisko ści do Mikołajek, Krutyni i Rucianego – Nidy, cieszy si ę du żym zainteresowaniem turystów. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Wejsunach została zało żona w 1947 r. W 1970 roku OSP w Wejsunach otrzymała teren pod budow ę stra żnicy, przy budowie której zaanga żowali si ę równie ż mieszka ńcy wsi. W 1972 roku oddano stra żnic ę do u żytku. Obecnie Ochotnicza Stra ż pożarna zrzesza 22 osoby. Przy OSP działa równie ż Młodzie żowa Dru żyna Po żarnicza (10osób). Aktualne wyposa żenie OSP to m.in. średni samochód po żarniczy Star – 244. Ochotnicza Stra ż Po żarna w Karwicy oficjalnie została zało żona w 1967 r. Jej historia si ęga jednak dalej. Prawdopodobnie ju ż we wczesnych latach 50-tych rozpoczynała ona swoj ą działalno ść na terenie Karwicy. Obecnie Ochotnicza Stra ż Po żarna zrzesza 15 stra żaków. Siedziba OSP znajduje si ę w budynku, który dzi ęki ogromnemu wkładowi stra żaków ochotników, został wybudowany, a nast ępnie uroczy ście oddany do u żytku w 1984 r. Na wyposa żeniu OSP znajduje si ęm.in. lekki samochód ga śniczy Star – 244. Na terenie Gminy nie ma utworzonej jednostki Stra ży Miejskiej, na jeziorach funkcjonuje Stra ż Ratownictwa Wodnego „ Śniardwy Północ”. W tabeli poni żej przedstawiono zasób sprz ętowy jednostek ratowniczych i innych podmiotów funkcjonuj ących na terenie gminy Ruciane – Nida.

98 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Tabela 6.14 Wyposa żenie jednostek ratowniczych w gminie Ruciane – Nida

LP. NAZWA JEDNOSTKI RODZAJ SPRZ ĘTU ILO ŚĆ

GLM – 8 DODATKOWO WYPOSA ŻONY W MOTOPOMP Ę 1 PŁYWAJ ĄCĄ SAMOCHÓD TERENOWY TOYOTA PICKUP 4X4 WYPOSA ŻONY W NADLE ŚNICTWO 1 1. ZBIORNIK WODNY 4801 ORAZ WYSOKOCI ŚNIENIOWY SPRZ ĘT MASKULI ŃSKIE W GA ŚNICZY I MOTOPOMP Ę PŁYWAJ ĄCĄ RUCIANEM - NIDZIE PRZYCZEPY TYPU „MEPROZET” 2 SAMOCHÓD TERENOWY ŁADA NIWA 1

KARETKA REANIMACYJNA 1 POGOTOWIE 2. RATUNKOWE PISZ KARETKA OGÓLNA 2

DŹWIG PŁYWAJ ĄCY 1

STACJA RATOWNICTWA KUTER RATOWNICZY 1 3. WODNEGO „ ŚNIARDWY PÓŁNOC” ŁÓD Ź HYBRYDOWA Z SILNIKIEM STACJONARNYM 1 PODUSZKOWIEC RATOWNICZY 1

Źródło: UMiG w Rucianem – Nidzie stan na dzie ń 2009

W porównaniu z poprzednimi latami zagro żenia w gminie Ruciane-Nida nie uległy zmianie. Analizuj ąc powstawanie po żarów według działów gospodarki stwierdza si ę, że najwi ęcej po żarów (około 34 %) to obiekty zakwalifikowane jako inne. W tym dziale dominowały po żary traw na terenach nierolniczych (pobocze szlaków komunikacyjnych, tereny miejskie). Nast ępnym działem, w którym powstaje du ża ilo ść po żarów to obiekty i uprawy rolne. W tym dziale dominowały po żary traw na nieu żytkach rolnych i ł ąkach. Wyst ępowały tak że po żary budynków gospodarskich (około 15 % po żarów w rolnictwie). Po żary powstałe w budynkach mieszkalnych (około 15 %), to głównie po żary w budynkach jednorodzinnych i w budynkach wielorodzinnych. Szczyt palno ści przypada w miesi ącu kwietniu (około 28 %). Najmniej po żarów zanotowano w miesi ącu styczniu (około 4 %). Taki wzrost palno ści zwi ązany jest z warunkami atmosferycznymi w okresie wiosennym, kiedy to wyst ępuje zanik pokrywy śnie żnej a ro ślinno ść nie rozpocz ęła wegetacji oraz nasileniem prac polowych. Ponadto po żary w tym okresie powstaj ą w wyniku podpalania suchych traw przez dzieci jak i przez osoby dorosłe. Ze wzgl ędu na powstaj ące zagro żenie dla innych obiektów oraz trudno ść ustalenia sprawców tego typu po żarów tutejsza Komenda profilaktycznie zamieszcza w lokalnych środkach masowego przekazu informacje o szkodliwo ści wypalania traw, a tak że o zasadach palenia ognisk w s ąsiedztwie lasów, prowadzenia prac rolnych zgodnie z przepisami ochrony przeciwpo żarowej.

99 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Analizuj ąc powstawanie miejscowych zagro żeń według działów gospodarki stwierdza si ę, że jak co roku najwi ęcej bo około 34 %, powstało w obiektach zakwalifikowanych jako inne. W tym dziale dominowały obiekty przyrody – pojedyncze drzewa lub grupy drzew (około 60 %). Kolejnym działem, w którym corocznie powstaje du ża ilo ść miejscowych zagro żeń (około 27 %), to obiekty mieszkalne, głównie budynki jednorodzinne i wielorodzinne. Główn ą przyczyn ą zdarze ń w tym dziale jest wyst ępowanie os i szerszeni stwarzaj ących zagro żenie dla ludzi. Nast ępnym działem, w którym powstaje du ża ilo ść miejscowych zagro żeń (około 21 %) to środki transportu, w którym dominuj ą zdarzenia drogowe samochodów ci ęż arowych (około 73 %) oraz zdarzenia drogowe samochodów osobowych (około 14%). Analiza alarmów fałszywych wykazuje, i ż wi ększo ść zgłosze ń wykonano w dobrej wierze. Ilo ść alarmów fałszywych wykonywanych zło śliwie jest ograniczona poprzez telefoniczn ą identyfikacj ę zgłaszaj ących SIDN, oraz zwrotne potwierdzenie zgłoszenia. Główne potrzeby Stra ży Po żarnej: • Wobec zagro żeń wyst ępuj ących na terenie Gminy Ruciane – Nida, istniej ą liczne potrzeby sprz ętowe tutejszych jednostek ochotniczych stra ży po żarnych do prowadzenia działa ń ga śniczych, ratownictwa technicznego, chemicznego, ekologicznego, wodnego i medycznego, w tym te ż potrzeba zakupienia dla OSP Ruciane-Nida zestawu medycznego PSP R-1 oraz zestawu hydraulicznego ratownictwa technicznego. • Dla poprawy warunków zabezpieczenia przeciwpo żarowego Gminy oraz poprawy organizacji akcji ratowniczych, wyst ępuje potrzeba rozbudowy i modernizacji sieci hydrantowej. • Poprawa infrastruktury drogowej ze szczególnym zwróceniem uwagi na dostosowanie istniej ących dróg do wymaga ń stawianych drogom po żarowym, w celu zapewnienia mo żliwo ści dojazdu słu żb ratowniczych. • Zorganizowanie punktów czerpania wody do celów ga śniczych, w miejscach gdzie nie jest zapewniona mo żliwo ść czerpania wody do takich celów z sieci hydrantowych.

100 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Bezpiecze ństwo wodne

W zakresie bezpiecze ństwa na wodzie w granicach Miasta i Gminy Ruciane-Nida prowadzone s ą działania wył ącznie w okresie letnim. Zadania w tym zakresie prowadzi lokalna policja wspomagana, w okresie sezonu turystycznego kadr ą z Powiatu Piskiego.

6.6 SPORT

Z ramienia gminy działalno ści ą sportow ą na terenie Gminy Ruciane-Nida zajmuje si ę Dom Kultury. Stan gminnej bazy sportowo-rekreacyjnej, b ędącej własno ści ą ró żnych jednostek, jest stosunkowo dobry. Szczególnie na terenie Miasta Ruciane-Nida infrastruktura jest zadowalaj ąca. Wśród głównych obiektów sportowych znajduj ących si ę na terenie Gminy nale ży wymieni ć: • Stadion- MKS Nida - Ruciane-Nida • Hala sportowa przy ZSS im. Agnieszki Osieckiej Ruciane Nida • Stadion Le śnyRuciane-Nida • Kort tenisowy przy Klubie Mazurskim w Wejsunach • Kort tenisowy przy Domu Wypoczynkowym Perła Jezior – Ruciane – Nida • Kort tenisowyprzy O środku Wypoczynkowym „Mazury 1”- Krzy że • Kort tenisowy przy O środku Wypoczynkowym NBP Guzianka –Ruciane-Nida • Kort tenisowyprzy O środku Wypoczynkowym Exploris • Stadnina koni K. FerensteinGałkowo k/Ukty • Jazda konna A. S. NiedbalscyWojnowo – Majdan (koniki polskie) • Jazda konna M. WacławekWólka • Jazda konna K. ZubielewiczWypad • Jazda konna I. SamorzewskaIznota-Gąsior • Wypo życzalnia sprz ętu OTW - Ruciane-Nida, • Stanica Żeglarska Korektywa – Piaski • Port U Faryja - Ruciane-Nida • Wypo życzalnia kajaków Kajaki – Ukta • Wypo życzalnia kajaków Ukta • Jacht - Serwis Marek Tumi ński - Ruciane-Nida • Wypo życzalnia sprz ętu NBPGuzianka - Ruciane-Nida • Wypo życzalnia rowerów - Ukta • Czarter jachtów, wypo życzalnia kajaków – Iznota 101 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Analizuj ąc sfer ę sportu w Gminie nale ży równie ż podj ąć temat sportów, wykorzystuj ących naturalne uwarunkowania, tj. liczne akweny wodne, szlaki rowerowe, lasy. W Gminie prowadzone s ą zaj ęcia piłkarskie, lekkoatletyczne, tenisa stołowego, żeglarskie, płetwonurkowe, kajakowe, pływackie, rowerowe, w tym kolarskie i in. Istnieje szereg klubów i organizacji sportowych, które prowadz ą działalno ść na rzecz dzieci i młodzie ży (UKS „JEDYNKA” przy Gimnazjum Publicznym w Rucianem - Nidzie – sekcje: kolarska, tenisa stołowego, babingtona, lekkiej atletyki i siatkówki dziewcz ąt oraz Ludowy Zespół Sportowy „FORTUNA” Wygryny – sekcja piłki nożnej młodzików i seniorów oraz Miejski Klub Sportowy „NIDA” w Rucianem – Nidzie – sekcja piłki no żnej młodzików). Zrzeszaj ą one w swych kr ęgach około 500 osób. Głównym problemem w dziedzinie sportu jest niedostatek gminnej infrastruktury sportowej na terenach wiejskich. Brak mo żliwo ści uprawiania sportu przez dzieci i młodzie ż ma wiele negatywnych skutków: przyczynia si ę do nabierania nawyku biernego stylu życia, rozwoju chorób otyło ści i wad postawy, rozwoju patologii i przest ępczo ści, ogranicza horyzonty i umiej ętno ść współpracy w grupie.

102 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

7. UWARUNKOWANIA GOSPODARCZE

7.1 RYNEK PRACY I ZATRUDNIENIE

Bezrobocie jest najcz ęstsz ą przyczyn ą ubóstwa rodzin, które rozumiane jako zjawisko towarzysz ące gospodarce rynkowej, oznaczaj ące brak pracy zarobkowej dla osób zdolnych do jej wykonywania i deklaruj ących ch ęć jej podj ęcia - na przestrzeni ostatnich lat stało si ę w Polsce jednym z głównych problemów społecznych. Bezrobocie w Gminie Ruciane – Nida jest zjawiskiem, które dotyka szerokie kr ęgi społeczne. Straty i skutki społeczne, które powoduje, są trudne do oszacowania. Pojawia si ę na niepokoj ącą skal ę degradacja du żych grup społecznych i to nie tylko bezrobotnych, ale tak że ich rodzin. Straty pracy, przej ście na zasiłek, z kolei jego utrata i potrzeba korzystania z pomocy społecznej - prowadzi do ubóstwa ze wszystkimi tego konsekwencjami. Liczba osób bezrobotnych w gminie na dzie ń 31.12.2015 r. to 625 osób, z czego 325 stanowi ą kobiety (52%), 300 stanowi ą m ęż czy źni (48 % ). Znaczna cz ęść osób bezrobotnych to osoby długotrwale bezrobotne (bez prawa do zasiłku), najcz ęś ciej z wykształceniem zasadniczym zawodowym, gimnazjalnym i ni ższym. Jest to cecha charakterystyczna dla bezrobocia strukturalnego. Na rynku pracy du że znaczenie maj ą kwalifikacje zawodowe i wykształcenie. Umiej ętno ści zawodowe oraz czynniki osobowo ściowe s ą głównym kryterium stosowanym przy rekrutacji pracowników.

Wykres 7.1 Struktura wieku osób bezrobotnych:

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urz ędu Pracy w Piszu. Stan na dzie ń 31.12.2016 r.

103 `

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Wykres 7.2 Struktura wykształcenia osób bezrobotnych:

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowego Urz ędu Pracy w Piszu. Stan na dzie ń 31.12.2016 r.

Na podstawie powy ższych danych mo żna okre śli ć przypuszczalny profil osoby bezrobotnej – bezrobotny w gminie Ruciane – Nida statystycznie najcz ęś ciej to m ęż czyzna w wieku 45 – 54 lat z wykształceniem podstawowym bardzo cz ęsto długotrwale bezrobotny bez prawa do zasiłku.

 Skutki bezrobocia

Bezpo średni ą konsekwencj ą bezrobocia w dłu ższym okresie czasu jest obni żenie standardu materialnego rodziny, a w nast ępstwie ubóstwo bardzo cz ęsto zmuszaj ące do konieczno ść korzystania z pomocy społecznej. Jednymi z wa żniejszych cho ć cz ęsto bagatelizowanych nast ępstw bezrobocia s ą tak że skutki psychologiczne. Bezrobocie powoduje bowiem zmian ę sytuacji społecznej i emocjonalnej całej rodziny, zarówno dorosłych jak i dzieci. Cz ęsto spotykanym zjawiskiem jest izolacja społeczna - ograniczone zostaj ą kontakty interpersonalne wszystkich członków rodziny bezrobotnego zarówno ze znajomymi, jak i z dalsz ą rodzin ą. Gł ęboko ść zmian w rodzinie spowodowanych bezrobociem zale ży w du żej mierze od struktury rodziny, jej fazy rozwoju, statusu społecznego, stanu zagospodarowania materialnego, kondycji zdrowotnej członków rodziny oraz środowiska lokalnego. Bezrobocie rodziców ma wpływ na ich dzieci, na ich rozwój, dost ęp do materiałów do nauki, pomocy szkolnych, a w pó źniejszych latach wpływa na ograniczenie planów dalszego kształcenia, obni żanie ich aspiracji edukacyjnych.

104

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Podsumowanie

Zjawisko bezrobocia w Powiecie Piskim, a tym samym w przynale żnych do niego gminach, w tym w Gminie Ruciane-Nida jest jednym z najwa żniejszych problemów społecznych i ekonomicznych. Jest to problem skutkuj ący wieloma negatywnymi konsekwencjami dla gospodarki regionu i osób bezrobotnych. Nie tylko oznacza ono niewykorzystanie cz ęś ci siły roboczej i ni ższ ą produkcj ę w gospodarce, ale tak że pogorszenie poziomu życia osób bezrobotnych, frustracj ę, niezadowolenie społeczne oraz rozwój niekorzystnych zjawisk społecznych. Specyfik ą rynku pracy w całym Powiecie Piskim, a tak że w gminie Ruciane – Nida jest zjawisko długotrwałego bezrobocia. Powoduje ono wykluczenie społeczno – zawodowe du żej grupy mieszka ńców. Gmina powinna wdra żać działania aktywizuj ące, skupiaj ące si ę w głównej mierze na podnoszeniu kwalifikacji zawodowych osób bezrobotnych, gdy ż jak pokazuj ą wyniki bada ń wi ększo ść bezrobotnych w gminie charakteryzuje si ę niskim poziomem wykształcenia, a w skrajnych wypadkach nawet jego brakiem.

105

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

7.2 TURYSTYKA

Gospodarka gminy Ruciane – Nida w wi ększej cz ęś ci opiera si ę na turystyce. Wpływ na to ma ponad przeci ętny rozwój fauny i flory danego regionu, dost ęp do wód oraz terenów zielonych, które zajmuj ą ponad 86 % powierzchni gminy. Zarówno samo miasto jak i cały region posiadaj ą tradycje turystyczne, sięgaj ące ko ńca XIX i pocz ątków XX – wieku, jako kraina wspaniałych lasów i jezior, szczególnie predysponowana do uprawiania sportów wodnych, a także w ędrówek pieszych i przeja żdżek. Wśród głównych walorów turystycznych Gminy nale ży wyró żni ć: • 140-kilometrowy szlak żeglarski, prowadz ący przez najwi ększe i najpi ękniejsze polskie jeziora; • zwarte kompleksy le śne (Puszcza Piska), dochodz ące do granic miasta, z licznymi rezerwatami przyrody; • bogaty świat fauny i flory, z unikalnymi w Europie gatunkami zwierz ąt i ro ślin; • ciekawe zabytki architektoniczno-kulturowe i historyczne regionu. Na infrastruktur ę w gminie składaj ą si ę ni żej wymienione obiekty:

 Porty Jachtowe i przystanie:

• Stanica Żeglarska TKKF „Korektywa” – jez. Bełdany, Piaski • OTW PTTK „U Andrzeja”– jez. Nidzkie, Ruciane – Nida, Al.Wczasów 17 • Port „U Faryja” – jez. Guzianka Wielka, Ruciane – Nida, ul. Dworcowa • Przysta ń „Pod D ębem” – Jacht Serwis – jez. Nidzkie, Ruciane – Nida • Port – Letni Ogród – jez. Bełdany, Wygryny 30A, • NBP Guzianka – jez. Bełdany, Ruciane-Nida, ul. Guzianka 7 • Przysta ń Jachtowa „Pelagia” – jez. Nidzkie, Karwica • Ośrodek Turystyki Wodnej PTTK – jez. Bełdany, Kamie ń • Port Polskiej Akademii Nauk - jez. Śniardwy, Popielno • Dom Pracy Twórczej PAN - jez. Bełdany, Wierzba • Klub Mila - jez. Bełdany, Kamie ń • Stanica Wodna - jez. Śniardwy, Nied źwiedzi Róg • Port przy hotelu "Mazurski Raj" - jez. Beładny, Piaski • Port "U Edka" - jez. Bełdany, Wygryny • Port przy pensjonacie "Janus" - jez. Bełdany, Ruciane - Nida • Port przy o środku "Wodnik" - jez. Nidzkie, Ruciane - Nida

106

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

• Port przy o środku "Pod D ębem" - jez. Nidzkie, Ruciane - Nida • Port przy hotelu "Nidzkim" - Ruciane - Nida • Port w miejscowo ści Krzy że.

 Żegluga Mazurska

Na terenie Gminy Ruciane-Nida prowadzone s ą rejsy żeglugowe po jeziorach. Żegluga słu ży obecnie wył ącznie do celów turystycznych. Te formy usług ciesz ą si ę du żym zainteresowaniem turystów. Turystyczne żeglowanie pozwala na odbycie drog ą wodn ą wycieczek krajoznawczych i poznanie jednych z najpiękniejszych zak ątków gminy Ruciane- Nida, a tak że okolicznych miejscowo ści wchodz ących w skład gmin o ściennych.

 Szlaki piesze

Szlak pomara ńczowy – jest to szlak pieszy licz ący długo ść około 7 km. Jest to szlak stosunkowo łatwy, na jego pokonanie potrzeba około 1,5 godziny. Na trasie szlaku mo żna spotka ć zró żnicowane obszary le śne, od borów sosnowych, a ż po podmokłe lasy li ściaste. Szlak rozpoczyna si ę przy Centrum Informacji Turystycznej i Promocji i na nim si ę ko ńczy. Szlak zielony – jest to szlak pieszy licz ący długo ść około 14 km. Skierowany do bardziej wprawionych zwolenników turystyki pieszej. Na jego przebycie potrzeba około 4 godzin. Pocz ątek i koniec: Centrum Informacji Turystycznej i Promocji – Ruciane – Nida. Dodatkowo: szlak - 7km (Ruciane-Nida: ul. Dworcowa – al. Wczasów - ul. Wiejska - ul. Żeglarska – Pranie) i szlak - 20 km (Kruty ń – Jez. Mokre – Rez. Królewska Sosna – Karwica Mazurska – Zdró żno – Pranie

 Ście żki rowerowe

Pętla Bełdany – /kolor czerwony/ jest to szlak rowerowy licz ący długo ść około 39,3 kilometra. Pocz ątek i koniec: Centrum Informacji Turystycznej i Promocji Gminy w Rucianem-Nidzie Przebieg trasy – Ruciane-Nida - Śluza Guzianka - Wejsuny - Izba Regionalna - Onufryjewo - Wierzba (przeprawa promem) - Iznota - Wygryny - Ruciane-Nida Pętla Nidzka – /kolor niebieski/ jest to najdłu ższy szlak rowerowy w gminie Ruciane- Nida. Jego długo ść to 49 kilometrów. Wyprawa nim pochłania około 7 – 8 godzin.Przebieg trasy - Ruciane-Nida (ul. Dworcow – ul. Wiejska - ul. Żeglarska) – Pranie - Krzy że - Karwica - Wiartel – Czapla - Ruciane-Nida. Pętla Wojnowska – /kolor zielony/ szlak ten liczy 40,2 kilometra. Pokonanie trasy zajmuje średnio 5 – 6 godzin, Przebieg trasy - Ruciane-Nida (ul. Dworcowa– al. Wczasów – ul.

107

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Wiejska – ul. Żeglarska) – Wojnowo - Gałkowo - Kadzidłowo - Osada Kulturowa - Nowy Most – Iznota - Wygryny – Śluza Guzianka – Ruciane-Nida. Pętla Szeroki Bór – /kolor żółty/ ście żka rowerowa o długo ści 24 kilometrów. Na jej pokonanie potrzeba około 2 – 3 godzin. Nie wymaga znacznych umiej ętno ści rowerowych Przebieg trasy – Ruciane-Nida – Wyłuszczarnia nasion - Szeroki Bór – Wejsuny – Izna regionalna – Śluza Guzianka - Ruciane-Nida.

108

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Szlaki kajakowe

Szlak kajakowy Rzeki Nidki – szlak ma swój pocz ątek nad Jeziorem Nidzkim w O środku Turystyki Wodnej PTTK „U Andrzeja”. Na pokonanie trasy spływu potrzeba średnio 6 godzin. Trasa szlaku jest nast ępuj ąca: Rz. Nidka – jez. Wygry ńskie – jez. Bełdany – jez. Guzianka Mała – jez. Guzianka Wielka – jez. Nidzkie. Szlak Kajakowy Rzeki Krutyni – szlak kajakowy rzeki Krutyni to jeden z najpi ękniejszych i najbardziej ucz ęszczanych szlaków w Polsce i w Europie. Szlak mierzy długo ść ponad 100-kilometrów. Na jego trasie znajduje si ę 20 jezior oraz 10 rzek i rzeczek Puszczy Piskiej. Szlak prowadzi przez obszar o znacznym urozmaiceniu rze źby i ukształtowania terenu. Szlak przebiega przez najcenniejsze przyrodniczo tereny Gminy. Poni żej główne odcinki szlaku zlokalizowane na terenie Gminy Ruciane-Nida: Kruty ń - Ukta 13,5 km, Ukta – Nowy Most (miejscowo ść zlokalizowana w Gminie Piecki) 7 km, Nowy Most(miejscowo ść zlokalizowana w Gminie Piecki) – KAMIE Ń 10 km,- Kamie ń – Ruciane – Nida (12,5 km)

 Szlaki turystyki żeglarskiej

Przez centraln ą cz ęść Gminy Ruciane – Nida z północy na południe przebiega szlak żeglugowy po Wielkich Jeziorach Mazurskich. Jego pocz ątek na terenie Gminy ma miejsce w okolicach miejscowo ści Wierzba, na jeziorze Bełdany, wodami którego prowadzi dalej na południe do śluzy „Guzianka”. Po przekroczeniu śluzy, szlak wychodzi na wody jeziora Guzianka Mała, a nast ępnie na wody jeziora Guzianka Wielka. Nast ępnie szlak prowadzi przez kanał Nidzki do jeziora Nidzkiego, i nim a ż do granic Gminy. Szlak ten charakteryzuje si ę du żą popularno ści ą i jest jednym z najcz ęś ciej odwiedzanych przez żeglarzy. Przebieg przez centraln ą cz ęść Gminy tak popularnego szlaku żeglarskiego wymaga rozwoju i zagospodarowania obszarów wzdłu ż brzegów jezior, głównie poprzez wyposa żenie ich w odpowiedni ą infrastruktur ę. Obecnie na terenie Gminy wyst ępuje jej znaczny niedostatek, a istniej ące obiekty w wi ększo ści wymagaj ą modernizacji. Brak jest odpowiednich miejsc do cumowania łodzi, pół biwakowych, miejsc składowania odpadów, czy sanitariatów.

109

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Baza noclegowa i obiekty turystycznego zakwaterowania

Tabela 7.1

Wykaz obiektów noclegowych na terenie miasta i gminy Ruciane – Nida

LICZBA WYSZCZEGÓLNIENIE OBIEKTÓW HOTELE I PENSJONATY 4 OŚRODKI WYPOCZYNKOWE, DOMY GO ŚCINNE, 25 KEMPINGI AGROTURYSTYKA 57 POKOJE GO ŚCINNE 39 Źródło: Urz ąd Gminy Ruciane - Nida - stan na koniec 2016 r.

Tabela 7.2 wykaz obiektów całorocznych w gminie Ruciane - Nida ŁĄCZNA LICZBA MIEJSC MIEJSCOWO ŚĆ KATEGORIA OBIEKTU NOCLEGOWYCH RUCIANE-NIDA 3 O ŚRODKI WYPOCZYNKOWE 415

RUCIANE-NIDA HOTEL 140

RUCIANE-NIDA 2 PENSJONATY 55

KAMIE Ń PENSJONAT 23

WEJSUNY OŚRODEK WYPOCZYNKOWY 80

WEJSUNY PENSJONAT 27

PIASKI OŚRODEK WYPOCZYNKOWY 206

WYGRYNY PENSJONAT 30

IZNOTA OSADA (HOTEL) 180

ZAMORDEJE HOTEL 20

WIERZBA HOTEL 124

Źródło: Informacja Turystyczna w Rucianem – Nidzie stan na dzie ń 31.12.2010 r.

Tabela 7.3 wykaz obiektów sezonowych w gminie Ruciane - Nida

ŁĄCZNA LICZBA MIEJSC MIEJSCOWO ŚĆ KATEGORIA OBIEKTU NOCLEGOWYCH

RUCIANE-NIDA 4 OŚRODKI WYPOCZYNKOWE 435 OŚRODEK WYPOCZYNKOWY + RUCIANE-NIDA 234 +200 POLE NAMIOTOWE RUCIANE-NIDA PENSJONAT 12

WYGRYNY CAMPING 80

110

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

WYGRYNY HOTEL 31

PIASKI 2 O ŚRODKI WYPOCZYNKOWE 130

WEJSUNY CAMPING 40 STANICA WODNA(CAMPING) 76 NOWY MOST POLE NAMIOTOWE 60 STANICA WODNA (CAMPING) 64 UKTA POLE NAMIOTOWE 60 STANICA WODNA (CAMPING) 40 CZAPLE POLE NAMIOTOWE 50 KRZY ŻE OŚRODEK WYPOCZYNKOWY 212 CAMPING 200 KAMIE Ń POLE NAMIOTOWE 160 KAMIE Ń OŚRODEK WYPOCZYNKOWY 20

Źródło: Informacja Turystyczna w Rucianem – Nidzie stan na dzie ń 31.12.2010 r.

Tabela 7.4 wykaz sezonowych gospodarstw agroturystycznych w gminie Ruciane - Nida ŁĄCZNA LICZNA MIEJSC MIEJSCOWO ŚĆ NOCLEGOWYCH WOJNOWO 43 WEJSUNY 20 NOWA UKTA 19 GĄSIOR 12 UKTA 26 KO ŃCEWO 12 WYGRYNY 31 KRZY ŻE 29 NIED ŹWIEDZI RÓG 6 SZEROKI BÓR 7 IZNOTA 14 KOWALIK 8 ŁADNE POLE 8 NOWY MOST 17 WYPAD 10 WÓLKA 6 Źródło: Informacja Turystyczna w Rucianem – Nidzie stan na dzie ń 31.12.2010 r. Tabela 7.5 wykaz całorocznych gospodarstw agroturystycznych w gminie Ruciane - Nida ŁĄCZNA LICZBA MIEJSC MIEJSCOWO ŚĆ NOCLEGOWYCH: WOJNOWO 55

WEJSUNY 60

GĄSIOR 45

UKTA 50

WIERZBA 14

111

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

WYGRYNY 46

GŁODOWO 14

NIED ŹWIEDZI RÓG 16

KARWICA 45

GAŁKOWO 12

SZEROKI BÓR 22

KOWALIK 11

IWANOWO 58

OSINIAK PIOTROWO 20

Źródło: Informacja Turystyczna w Rucianem – Nidzie stan na dzie ń 31.12.2010 r.

Jak pokazuj ą powy ższe zestawienia, na terenie gminy nadal najwi ększa ilo ść miejsc noclegowych skupiona jest w o środkach wypoczynkowych. S ą to głównie o środki du żych zakładów pracy i instytucji, natomiast nadal zbyt mało miejsc noclegowych znajduje si ę w pensjonatach i obiektach powszechnie dost ępnych. Ta sfera działalno ści turystycznej powinna ulega ć jak najszybszemu rozwojowi w zró żnicowanym standardzie odpowiadaj ącym zapotrzebowaniu. Tabela 7.6

Wykorzystanie miejsc noclegowych zale żnie od formy turystyki

WYKORZYSTANIE MIEJSC W %

KWATERY GOSPODARSTWA OŚRODKI MIESI ĄCE PENSJONATY KEMPINGI HOTELE PRYWATNE AGROTURYSTYCZNE WYPOCZYNKOWE

STYCZE Ń 3 0 0 3 0 12 LUTY 5 0 0 3 0 15 MARZEC 7 0 0 3 0 8 KWIECIE Ń 12 0 0 5 0 14 MAJ 28 5 3 8 5 35 CZERWIEC 55 20 15 15 25 58 LIPIEC 80 60 55 70 65 73 SIERPIE Ń 65 40 45 60 35 64 WRZESIE Ń 30 5 5 25 5 40 PA ŹDZIERNIK 10 0 0 5 0 12 LISTOPAD 0 0 0 0 0 3 GRUDZIE Ń 3 0 0 0 0 5 RAZEM 298 130 123 197 135 339 ŚREDNIO 25 11 10 16 11 28 MIESI ĄCZNIE Źródło: Informacja Turystyczna w Rucianem – Nidzie stan na dzie ń 31.12.2010 r.

112

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Jak wynika z powy ższego zestawienia poziom wykorzystania bazy noclegowej jest stosunkowo niski, zwłaszcza dla kwater prywatnych, gospodarstw agroturystycznych oraz kempingów (średnio dla całego roku ok. 2 %). Jest on natomiast znacznie wy ższy dla pensjonatów(ok. 17 %) i hoteli (ok. 6 %). Du żo lepiej wykorzystanie miejsc noclegowych przedstawia si ę w miesi ącach wakacyjnych czerwiec – lipiec – sierpie ń. Obło żenie pensjonatów wynosi ok. 45 % i jest to najwy ższy wska źnik wykorzystania miejsc noclegowych w gminie, na kolejnym miejscu s ą hotele – 13,3 % pozostałe formy zaspokajania potrzeb turystycznych nie przekroczyły 10 % wykorzystania swoich miejsc noclegowych. Świadczy to z jednej strony o wyra źnej sezonowo ści ruchu turystycznego w Gminie, a z drugiej o zdecydowanych preferencjach turystów, którzy nawet w mniej atrakcyjnych porach roku korzystaj ą z obiektów o wy ższym standardzie, oferuj ących im znacznie szersz ą i zró żnicowan ą gam ę usług, imprez i atrakcji. Na wykresie poni żej przedstawiono wykorzystanie bazy noclegowej w % w danym miesi ącu z rozbiciem na pojedyncze formy zaspokajania potrzeb turystycznych. Tabela 7.3 wykorzystanie bazy noclegowej 50,00

40,00

30,00

20,00

10,00

0,00

PENSJONATY KWATERY PRYWATNE GOSPODARSTWA AGRO. OSR. WYPOCZYN.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Informacji Turystycznej w Rucianem – Nidzie stan na dzie ń 31.12.2010 r.

Wniosek jaki mo żna wyci ągn ąć z powy ższej analizy, to konieczno ść podejmowania działa ń na rzecz wydłu żania sezonu turystycznego, w oparciu o ciekaw ą ofert ę sp ędzania

113

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

czasu. Wykorzystanie lokalnych walorów przyrodniczych w czasie wiosny i jesieni, mo żliwo ści uprawiania sportów zimowych (ły żwiarstwo, narciarstwo biegowe, bojery) czy wycieczki rowerowe lub konne – to wszystko mo że przyci ągn ąć turystów poza sezonem letnim, daj ąc mo żliwo ści rozwoju i zwi ększenia otrzymywanych dochodów nie tylko du żym obiektom turystycznym (o środkom wypoczynkowym), ale tak że mniejszym (hotelom i pensjonatom).

Tabela 7.6 Wykaz miejsc noclegowych wg lokalizacji

ILO ŚĆ MIEJSC ILO ŚĆ MIEJSC NAZWA MIEJSCOWO ŚCI RAZEM CAŁOROCZNYCH SEZONOWYCH

RUCIANE-NIDA 610 881 1491 WEJSUNY 167 60 227 KAMIE Ń 23 380 403 WYGRYNY 76 142 218 UKTA 50 150 200 IZNOTA 180 14 194 PIASKI 206 130 336 WOJNOWO 55 43 98 KARWICA 45 85 130 KRZY ŻE - 241 241 WIERZBA 138 - 138 GAŁKOWO 12 - 12 INNE MIEJSCOWO ŚCI 186 345 531 POLA NAMIOTOWE - 1075 1075 RAZEM 1400 4875 6275 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Informacji Turystycznej w Rucianem – Nidzie stan na dzie ń 31.12.2010 r.

 Liczba i struktura turystów odwiedzaj ących Gmin ę Ruciane – Nida

Gmin ę Ruciane-Nida odwiedza średniorocznie ok. 100 tys. turystów. Liczba ta dotyczy osób, które skorzystały z minimum jednego noclegu na tym terenie. W rozkładzie rocznym ok. 70 % go ści przebywało tu w okresie czerwiec – wrzesie ń, ze szczególnym nasileniem w lipcu i sierpniu. Na podstawie analiz struktury narodowo ściowej turystów odwiedzaj ących Gmin ę wynika, i ż ok. 30-35 % to tury ści zagraniczni, z czego ok. 70 % stanowi ą Niemcy, a ok. 30% go ście z innych krajów. Istotnym elementem oceny walorów turystycznych i przystosowania Gminy do obsługi ruchu turystycznego jest okre ślenie czasu przebywania tu go ści, a tak że wiadomo ści, dotycz ące źródeł informacji o regionie.

114

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Z analiz wynika, i ż średni czas pobytu na terenie Gminy Ruciane - Nida wynosi 3 - 4 dni – taki czas przebywania deklarowało ok. 75 % przebywaj ących tu turystów, nasuwa si ę wniosek, i ż niezb ędne jest rozszerzenie proponowanej oferty i mo żliwo ści sp ędzenia czasu.

 Turystyka jako funkcja gospodarcza Gminy

Turystyka jest w gminie jedn ą z głównych gał ęzi gospodarki, co wynika przede wszystkim z posiadanych znacznych tradycji w obsłudze ruchu turystycznego, a tak że z poło żenia gminy na obszarze o znacznym bogactwie przyrodniczym. Oprócz obiektów nastawionych bezpo średnio na obsług ę turystów (o środki wypoczynkowe, hotele, pensjonaty, campingi, gospodarstwa agroturystyczne) rozwin ęła si ę tu cała gama usług w tym tak że usług towarzysz ących działalno ści turystycznej, takich jak wypo życzalnie sprz ętu sportowego i turystycznego, obiekty gastronomiczne, oraz szereg sklepów, równie ż o charakterze turystycznym. Niestety działalno ść turystyczna w Gminie nadal ma charakter sezonowy (trwa on zaledwie od maja do wrze śnia). W tym czasie Gmina o żywa, maleje wska źnik bezrobocia, kwitnie mała i średnia przedsi ębiorczo ść . Po tym czasie nast ępuje jednak znaczny regres, podobnie jak co roku wzrasta odsetek bezrobotnych i obni żaj ą si ę wpływy z obsługi turystów. Jak wynika z analiz w usługach zatrudnionych jest 73 % mieszka ńców, z czego szacuje si ę że w usługach zwi ązanych z obsług ą turystów pracuje ok. 15% ogółu zatrudnionych w gminie. Wa żne jest zatem stałe podnoszenie standardów i jako ści świadczonych usług turystycznych, by były wci ąż atrakcyjne i konkurencyjne w stosunku do tych, które oferowane s ą przez inne regiony, a tak że d ąż yć do rozszerzania oferty turystycznej, by sezon turystyczny w gminie nie ograniczał si ę głównie do okresu letniego, ale trwał cały rok. Warto byłoby si ę zastanowi ć nad aktywizacj ą turystyki w ędkarskiej oraz turystyki sanatoryjnej oraz z zakresu odnowy biologicznej i SPA obsługuj ącej zarówno mieszka ńców gminy jak i turystów z zewn ątrz. S ą to formy turystyki całorocznej, nie ograniczonej wył ącznie do sezonu letniego. Polityka władz gminy powinna wi ęc stymulowa ć rozwój turystyki, stwarza ć warunki dla przyci ągni ęcia inwestorów sektora turystycznego poprzez wparcie organizacyjne i instytucjonalne.

115

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Jako priorytet działa ń gminy nale ży wskaza ć opracowanie programu rozwoju turystyki w gminie Ruciane-Nida okre ślaj ącego strategi ę działa ń - główne cele, zasady i kierunki rozwoju i aktywizacji sektora turystycznego w gminie Ruciane-Nida. Nale ży jednak podkre śli ć, i ż gmina jako jednostka samorz ądu terytorialnego stoi na stra ży odpowiedzialno ści za lokalne bogactwo. Dlatego podejmowane w poprzednich i kolejnych latach inwestycje w dziedzinie turystyki nie powinny narusza ć ładu przestrzennego i d ąż yć do osi ągni ęcia zrównowa żonego rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy. Gmina Ruciane-Nida wci ąż wymaga aktywnej promocji. Warto byłoby zastanowi ć si ę nad promocj ą gminy zwi ązan ą z utworzeniem lokalnego produktu turystycznego. Mogłaby to by ć cykliczna impreza sportowa o znaczeniu ogólnopolskim (np. regaty żeglarskie), która przyci ągn ęłaby zainteresowanych, tj. kibiców i zawodników wraz ze sztabem szkoleniowym. Wa żnym elementem promocyjnym całego regionu stała si ę kampania na rzecz wpisania „Mazurskich Jezior” jako jednego z „ 7 Nowych Cudów Natury”. Mazury trafiły do grona 28 finalistów plebiscytu prowadzonego od 2007 r. przez szwajcarsk ą organizacj ę New7Wonders. Do głosowania na rzecz mazur namawiały gwiazdy polskiej estrady, politycy oraz regiony polski, które do ścisłego finału si ę nie dostały. Wyniki konkursu zostały ogłoszone 11 listopada 2011 r. a polski reprezentant zaj ął …. miejsce.

7.3 ROLNICTWO

Obszary u żytkowania rolniczego s ą do ść rozproszone. Główne obszary koncentracji produkcji rolniczej wyst ępuj ą w miejscowo ściach: Wojnowo, Zameczek, Ukta, Wólka. Użytki rolne na terenie Gminy stanowi ą około 12 % jej powierzchni (4.036 ha) i charakteryzuj ą si ę średnim poziomem bonitacji gleb. Analiza struktury użytków rolnych na terenie gminy wskazuje, że najwi ększ ą ich cz ęść (ok. 41 %) zajmuj ą grunty orne, nast ępnie pastwiska i ł ąki (odpowiednio po 26 % i 27 %), co stanowi blisko 50 % u żytków rolnych. Poni żej w tabeli przedstawiono wielko ść poszczególnych u żytków rolnych w 2010 r.

Tabela 7.7

Powierzchnia u żytków rolnych w gmine Ruciane - Nida

UŻYTKI ROLNE POWIERZCHNIA U ŻYTKÓW ROLNYCH OGÓŁEM ha 4 104 GRUNTY ORNE ha 1 783 SADY ha 34 ŁĄKI ha 1 101 PASTWISKA ha 1 048

116

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

GRUNTY ROLNE ZABUDOWANE ha 109 GRUNTY POD ROWAMI ha 29 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Piszu. Stan na dzie ń 01.01.2011 t.

 Produkcja rolna

Produkcja rolna w gospodarstwach indywidualnych jest wielokierunkowa, mało wyspecjalizowana i skierowana głównie na potrzeby produkcji zwierz ęcej, jak i na u żytek własny rolników. Z roku na rok nast ępuje spadek powierzchni zasiewów, co jest spowodowane głównie spadkiem opłacalno ści produkcji rolniczej. Wprawdzie po wst ąpieniu Polski do Unii Europejskiej sytuacja rolników uległa poprawie, m.in. dzi ęki dopłatom do upraw, to nadal udział rolnictwa w produkcji lokalnej jest niski. Wśród upraw dominuj ą uprawy zbo żowe, nieco mniejszy jest udział w uprawach ro ślin pastewnych.

 Gospodarstwa rolne

Struktura wielko ści gospodarstw rolnych w Gminie Ruciane-Nida charakteryzuje si ę wysokim udziałem gospodarstw najmniejszych do 5 ha. Stanowi ą one ok. 58 % ogółu, natomiast gospodarstwa du że, o powierzchni powy żej 20 ha mog ące skutecznie konkurowa ć na rynku produktów rolnych , stanowi ą jedynie ok. 12 %.

 Podsumowanie

Rolnictwo na terenie Gminy z uwagi na struktur ę u żytkowania terenów, nie b ędzie nigdy znacz ącym elementem gospodarki. Jednak z uwagi na ilo ść mieszka ńców, dla których rolnictwo jest podstaw ą utrzymania niezb ędne jest zapewnienie temu sektorowi wła ściwych warunków rozwoju. Samorz ąd w tym zakresie powinien: • podejmowa ć próby ści ągni ęcia na tereny wiejskie inwestorów, którzy byliby zainteresowani tworzeniem przedsi ębiorstw zwi ązanych z przetwórstwem żywno ści b ądź z innymi bran żami, daj ącymi zatrudnienie mieszka ńcom • współpracowa ć z instytucjami i organizacjami w procesie aktywizacji i szkole ń dla osób odchodz ących z rolnictwa, które chciałyby podj ąć działalno ść gospodarcz ą na własny rachunek • promowa ć metody produkcji zdrowej i ekologicznej żywno ści oraz wspiera ć agroturystyk ę jako form ę uzyskiwania dodatkowych dochodów przez rolników

117

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

7.4 LE ŚNICTWO I PRODUKCJA DRZEWNA Tereny le śne zajmuj ą około 75 % powierzchni Miasta i Gminy. Bogactwo surowca drzewnego sprzyja rozwojowi gospodarczemu Gminy Ruciane – Nida. Mieszka ńcy gminy znajduj ą zatrudnienie w Lasach Pa ństwowych (Nadle śnictwo Maskuli ńskie z siedziba w Rucianem – Nidzie), jak równie ż w zakładach zajmuj ących si ę przerobem drewna (Zakład Drzewny „ANGA” z siedziba w Rucianem-Nidzie) oraz w innych mniejszych zakładach produkcyjnych wykorzystuj ących surowiec drzewny. Uprawy le śne prowadzone s ą głównie na terenie obj ętym przez Nadle śnictwo Maskuli ńskie, tj. na terenie Puszczy Piskiej.

7.5 FINANSE GMINY I GŁÓWNE INWESTYCJE

Na koniec roku 2015 r. wynik finansowy Gminy Ruciane - Nida był dodatni i wyniósł 655 809 743,46 zł. Z zaplanowanych na rok 2015wydatków wydano24 478 162,97 zł, za ś dochód Gminy wyniósł 25 287 906,43zł. W roku 2015 wydatki inwestycyjne wyniosły 2 224 681,94 zł, co stanowiło 10 % wszystkich wydatków w Gminie. W roku 2005 nast ąpił spadek wydatków na inwestycje. Kwota wydatków w tej grupie wyniosła 435 876 zł, co stanowiło zaledwie 3 % wszystkich wydatków w tym roku. W stosunku do roku 2003 spadek wydatków na inwestycje wynosił a ż 37 %. Wydatki inwestycyjne Gminy zostały przeznaczone tylko i wył ącznie na priorytetowe inwestycje. Było to zwi ązane ze znacznymi zobowi ązaniami Gminy (spłaty po życzek i kredytów) zaci ągni ętymi w latach poprzednich na realizacj ę priorytetowych inwestycji z zakresu ochrony środowiska – oczyszczalni ę ścieków oraz kanalizacj ę sanitarn ą, a tak że na inwestycj ę budowy sali widowiskowo – sportowej. Spłata zadłu żenia w roku 2005 osi ągn ęła kwot ę 1 330 880,00 zł. Wśród głównych wydatków inwestycyjnych zrealizowanych w 2005 r. nale ży wyró żni ć: - modernizacj ę Szkoły Podstawowej w Ukcie na kwot ę 149 080,00 zł - „Budow ę kolektora sanitarnego” – w m. Wygryny na kwot ę 24 898,00 zł - zakup sprz ętu komputerowego wraz z oprogramowaniem na kwot ę 4 275,00 zł - wykonanie o świetlenia ulic na kwot ę 106 585,00 zł

118

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Gmina sukcesywnie realizuje sw ą polityk ę inwestycyjn ą, głównie w oparciu o wyznaczone w Strategii Rozwoju cele oraz analizy bie żą ce stanu Gminy i wynikaj ące z nich potrzeby. Obszary priorytetowe wymagaj ące rozwoju w najbli ższych latach to:  Rozwój i modernizacja komunikacji drogowej  Kompleksowe przygotowanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe, letniskowe oraz pod inwestycje gospodarcze (miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, sie ć uzbrojenia terenu)  Uporz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej na terenach wiejskich  Poprawa bazy sportowo-rekreacyjnej  Ochrona lokalnego dziedzictwa kulturowego  Poprawa jako ści stanu środowiska przyrodniczego poprzez monitoring i racjonalne wykorzystywanie obszarów szczególnie tych cennych przyrodniczo  Wspieranie działalno ści kulturalnej w Gminie  Rozwój zagospodarowania turystycznego Gminy oraz wspieranie MSP funkcjonuj ących w sferze turystyki  Modernizacja lokalnych zasobów mieszkaniowych  Poprawa bezpiecze ństwa  Podniesienie jako ści nauczania i funkcjonalno ści w gminnych jednostkach oświatowych (sale informatyczne, narz ędzia dydaktyczne, baza sportowa przyszkolna)

W Gminie Ruciane – Nida zauwa ża si ę, i ż głównym źródłem finansowania inwestycji s ą własne środki finansowe, tj. pochodz ące z dochodów własnych oraz z zaci ągni ętych kredytów. Brak natomiast wykorzystania jakichkolwiek środków Unii Europejskiej, wspieraj ącej inwestycje w zakresie poprawy infrastruktury społecznej i technicznej, a tak że projektów w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego. Efektywne pozyskiwanie zewn ętrznych środków finansowych w tym przede wszystkim funduszy strukturalnych Unii Europejskiej umo żliwi wzrost poziomu zainwestowania w Gminie, popraw ę jako ści życia mieszka ńców, a tak że przyczyni si ę do poprawy stanu środowiska przyrodniczego na obszarze Gminy Ruciane – Nida.

119

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

8. KOMUNIKACJA, INFRASTRUKTURA TECHNICZNA, GOSPODARKA KOMUNALNA

8.1 UKŁAD DROGOWY

Podstawowy układ komunikacyjny Miasta i Gminy Ruciane – Nida o znaczeniu regionalnym i lokalnym tworz ą: • droga krajowa Nr 58 Olsztynek – Szczytno – Ruciane-Nida – Pisz – Szczuczyn (której długo ść na terenie gminy wynosi 25,7 km), droga klasy G • drogi wojewódzkie: - Nr 609 Mikołajki – Ukta – długo ści na terenie gminy 4,3 km, droga klasy Z - Nr 610 Piecki – Ruciane–Nida – długo ści na terenie gminy 7,8 km, droga klasy Z. • drogi powiatowe o ł ącznej długo ści 65,54 km (w tym tak że cz ęść ulic miejskich), głównymi drogami powiatowymi s ą: Tabela 8.1 Drogi powiatowe na terenie Gminy Ruciane – Nida

L.P. NUMER DROGI PRZEBIEG DROGI DŁUGO ŚĆ [km] 1 1518 N KOKOSZKI – FARYNY- KARWICA-KRZY ŻE 7,188 2 1642 N DR. WOJ. NR 610 – WOJNOWO – DR. KRAJ NR 58 4,407 3 1644 N NOWY MOST - IZNOTA 2,338 4 1646 N DR. KRAJ NR 58 ( RUCIANE – NIDA) – WEJSUNY - GŁODOWO 9,514 5 1648 N DR.KRAJ NR 58 ( RUCIANE – NIDA) – WIARTEL - DR.KRAJ.NR 63 (JE ŻE) 8,443 6 1650 N DR. KRAJ NR 58 – SZEROKI BÓR 2,684 DR. WOJ.NR 610 – KRUTY Ń – ROSOCHA – KARWICA 7 1773 N 12,495 DR.POW. NR.1522 N 8 1777 N MIKOŁAJKI – WEJSUNY - DR.KRAJ NR 58 13,066 9 1783 N KAMIE Ń – WYGRYNY - DR. WOJ.NR 610 1,647 RAZEM 61,782 Źródło: UMiG Ruciane – Nida. Stan na dzie ń 31.12.2016 r.

Tabela 8.1 Drogi powiatowe w granicach Miasta Ruciane – Nida NUMER DROGI L.P. PRZEBIEG DROGI NAZWA ULICY DŁUGO ŚĆ [km] ( ULICY) RUCIANE – NIDA – WEJSUNY – JAGODZIN - DR. MAZURSKA 1 1646 N 2,368 WOJ.NR 610 GUZIANKA 2 1648 N RUCIANE – NIDA – WIARTEL - JE ŻE BEZ NAZWY 0,840 3 4642 N PIONIERSKA 0,244 4 4647 N RZEMIE ŚLNICZA 0,309 RAZEM 3,761 Źródło: UMiG Ruciane – Nida. Stan na dzie ń 31.12.2016 r.

120

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Uzupełnieniem układu komunikacyjnego dla zapewnienia bezpo średniej obsługi gminy s ą drogi gminne oraz ogólnodost ępne drogi wewn ętrzne przebiegaj ące przez teren Lasów Pa ństwowych. Tabela 8.3

Drogi gminne w graniach Gminy i Miasta Ruciane – Nida

NUMER DROGI L.P PRZEBIEG DROGI (ULICY) RODZAJ NAWIERZCHNI (ULICY)

1. 2. 3. 4. 1. 172001 N GRANICA GMINY PIECKI – DROGA WOJ. NR 610(UKTA) BITUMICZNA + GRUNTOWA 2. 172002 N DROGA WOJ. NR 610 – GAŁKOWO – DROGA GMINNA NR 172001 N BITUMICZNA 3. 172003 N DROGA GMINNA NR 172001 N - WOJNOWO GRUNTOWA 4. 172004 N UKTA – OSINEK – PIOTROWO GRUNTOWA

5. 172005 N ŁADNE POLE – DROGA GMINNA NR 172004 N BITUMICZNA + GRUNTOWA 6. 172006 N WOJNOWO – OSINIA K – PIOTROWO - WÓLKA BITUMICZNA + GRUNTOWA 7. 172007 N WYGRYNY – DROGA POWIATOWA NR 1646 N BITUMICZNA + GRUNTOWA 8. 172008 N IZNOTA – DROGA POWIATOWA NR 1783 N (KAMIE Ń) GRUNTOWA 9. 172009 N DROGA POWIATOWA NR 1646 N – NIED ŹWIEDZI RÓG BITUMICZNA 10. 172011 N DROGA POWIATOWA NR 1518 N KARWICA – ŚWI ĘTAJNO ŻWIROWA 11. 172012 N KARWICA – KARWICA KOL. ŻWIROWA 12. 172013 N KARWICA – GRANICA GMINY () ŻWIROWO - BRUKOWA 13. 172014 N KARWICA – GRANICA GMINY (TURO ŚL) ŻWIROWA 14. 172015 N KARWICA – GRANICA GMINY ŻWIROWA 15. 172530N RUCIANE – NIDA UL. 11 -GO LISTOPADA TRYLINKA 16. 172531N RUCIANE – NIDA UL. AKACJOWA GRUNTOWA 17. 172533N RUCIANE – NIDA UL. BIAŁE OSIEDLE TRYLINKA 18. 172534N RUCIANE – NIDA UL. BOCZNA BITUMICZNA 19. 172535N RUCIANE – NIDA UL. BRZOZOWA GRUNTOWA 20. 172536N RUCIANE – NIDA UL. DYBÓWEK II TRYLINKA 21. 172537N RUCIANE – NIDA UL. GRUNTOWA GRUNTOWA 22. 172538N RUCIANE – NIDA UL. HARCERSKA BITUMICZNA 23. 172539N RUCIANE – NIDA UL. KOWALIK GRUNTOWA 24. 172541N RUCIANE – NIDA UL. KWIATOWA BITUMICZNA 25. 172541N RUCIANE – NIDA UL. NADBRZE ŻNA BITUMICZNA 26. 172543N RUCIANE – NIDA UL. OGRODNICZA GRUNTOWA 27. 172544N RUCIANE – NIDA UL. OGRODOWA GRUNTOWA 28. 172545N RUCIANE – NIDA UL. PODLE ŚNA TRYLINKA 29. 172546N RUCIANE – NIDA UL. RYBACKA ASFALTOWA 30. 172548N RUCIANE – NIDA UL. SOSNOWA ŻWIROWA 31. 172549 N RUCIANE – NIDA UL. SZKOLNA ASFALTOWA 32. 172519 N RUCIANE – NIDA UL. ŻEGLARSKA ASFALTOWO – ŻWIROWA 33. 172519N RUCIANE – NIDA UL. GWARNA BITUMICZNA 34. 172522 N RUCIANE – NIDA UL. KRAJECKIEGO BITUMICZNA 35. 172526N RUCIANE – NIDA AL. WCZASÓW BITUMICZNA 36. 172529N RUCIANE – NIDA UL. ŻEGLARSKA BITUMICZNA + GRUNTOWA 37. 172521N RUCIANE – NIDA UL. KOLEJOWA BITUMICZNA 38. 172523N RUCIANE – NIDA UL. SŁONECZNA BITUMICZNA 39. 172527N RUCIANE – NIDA UL. WIEJSKA BITUMICZNA 40. 172520N RUCIANE – NIDA UL. GAŁCZY ŃSKIEGO BITUMICZNA 41. 172525N RUCIANE – NIDA UL. POLNA BITUMICZNA 42. 172528N RUCIANE – NIDA UL. ZIELONA TRYLINKA 43. 172524N RUCIANE – NIDA UL. SŁOWIA ŃSKA TRYLINKA 44. 172016N KAMIE Ń - WYRGRYNY BITUMICZNA+GRUNTOWA Źródło: UMiG Ruciane – Nida. Stan na dzie ń 31.12.2016r.

Sumaryczna długo ść wszystkich, wymienionych typów dróg w gminie o nawierzchni utwardzonej wynosi ok.132,9km, co daje wska źnik g ęsto ści sieci drogowej 37 km/100 km 2 powierzchni.

121

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Stan techniczny sieci drogowej gminy nie odpowiada wymaganym standardom, zwłaszcza w sytuacji wci ąż narastaj ącego ruchu kołowego, tak osobowego jak i ci ęż arowego. Dotyczy to zarówno jako ści nawierzchni, szeroko ści i wyprofilowania pasów drogowych oraz kolizyjno ści z sieci ą kolejow ą i innymi drogami. Znacznym zagro żeniem dla bezpiecze ństwa samochodowego ruchu osobowego oraz ruchu pieszego i szybko rozwijaj ącej si ę turystyki rowerowej jest tranzyt ci ęż arowy i autobusowy o znacznym nasileniu, zwłaszcza na drodze krajowej Nr 58, która przebiega przez turystyczne centrum miasta Ruciane – Nida . Tak że stan techniczny drogi wojewódzkiej Nr 609, b ędącej głównym szlakiem komunikacyjnym z centrum kraju w kierunku Mikołajek stanowi istotne zagro żenie dla poruszaj ących si ę pojazdów. Na terenie miasta, obok w/w negatywnego oddziaływania ruchu na drodze tranzytowej przebiegaj ącej przez miasto, istotnym problemem jest zarówno sama organizacja ruchu jak i ilo ść oraz lokalizacja parkingów. Znaczny w ostatnich latach wzrost ilo ści zmotoryzowanych turystów doprowadził, i ż w sezonie letnim centrum miasta staje si ę trudno przejezdne, a ruch samochodowy coraz wyra źniej koliduje z funkcj ą centrum jako miejsca spacerowego. Cała sie ć drogowa gminy wymaga znacznych nakładów finansowych na remonty i modernizacj ę. Drog ę krajowa nr 58 nale ży doprowadzi ć do parametrów klasy G. Konieczna jest równie ż budowa obwodnicy miasta. W samym mie ście nale ży usprawni ć ruch samochodowy, zmodernizowa ć nawierzchnie ulic oraz stworzy ć efektywny system parkingowy.

8.2 KOLEJ

Przez teren Gminy Ruciane – Nida przebiega lokalna linia kolejowa ł ącz ąca Olsztyn przez Szczytno z Ełkiem. Jest to linia jednotorowa, niezelektryfikowana, o niskich parametrach technicznych i ruchowych. Stacja kolejowa znajduje si ę w Rucianem – Nidzie. Aktualnie miasto Ruciane – Nida posiada poł ączenia kolejowe poci ągami pasa żerskimi: - z Piszem – 2 poci ągi na dob ę - z Olsztynem – 2 poci ągi na dob ę Linia kolejowa jest w złym stanie technicznym, od wielu lat nie były prowadzone żadne działania naprawcze istniej ącej sieci kolejowej. Jej długo ść w granicach gminy wynosi 32 km, co daje wska źnik g ęsto ści 8,93 km/100 km 2.W celu usprawnienia transportu kolejowego celowe jest wprowadzenie na w/w lini ę tzw. autobusów szynowych dostosowanych m.in. do transportu rowerów. Tego typu transport cz ęś ciowo odci ąż yłby komunikacj ę samochodow ą.

122

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

8.3 ZAOPATRZENIE W WOD Ę

Wyst ępuj ące na terenie Miasta i Gminy Ruciane – Nida warunki hydrologiczne s ą korzystne dla zaopatrzenia w wod ę pitn ą ludno ści i inwentarza. Źródłami zaopatrzenia w wod ę mieszka ńców Gminy Ruciane – Nida s ą: • dla Miasta Ruciane - Nida – 24 uj ęcia wód gł ębinowych o wydajno ści ok.881 m3/h (ok.21.150 m3/dob ę). Średni pobór wody z w/w uj ęć kształtuje si ę na poziomie 3 652 m3/dob ę, a pobór maksymalny 5 930 m3/dob ę tj. ok. 28% wydajno ści istniej ących uj ęć . Pomimo tej sytuacji, zapewniaj ącej teoretycznie rezerw ę wody dla miasta, wyst ępuj ą problemy techniczne zwi ązane z uzdatnianiem i przesyłaniem wody zwłaszcza w okresach szczytowego jej poboru Obecny system uzdatniania wody jest w znacznym stopniu wyeksploatowany i nieefektywny, zapewniaj ąc sprawne uzdatnianie ok. 100% dobowego zu życia w okresach szczytowych. Długo ść sieci wodoci ągowej na terenie miasta wynosi 12,6

km [DANE GUS STAN NA 2015 R.] • dla terenów wiejskich – 27 uj ęć wód podziemnych o ł ącznej wydajno ści ok. 734 m3/h (ok.17.615 m3/dob ę). Średni dobowy pobór wody z tych uj ęć kształtuje si ę na poziomie 1 464 m3, a pobór maksymalny 2 146 m3, co stanowi ok. 12 % ich wydajno ści. Lokalne uj ęcia wody znajduj ą si ę min. w o środku „ Dom Pracy Twórczej PAN” w Wierzbie, stacji badawczej PAN w Popienie, w Ukcie (2 uj ęcia), w kamieniu (2 uj ęcia), w Wejsunach, w Krzy żach (2 uj ęcia), w Karwicy (2 uj ęcia), w Iznocie. W pozostałych wsiach gminy, a przede wszystkim w zabudowie rozproszonej (kolonijnej) zaopatrzenie gospodarstw wiejskich w wod ę zaspokajane jest ze studni kopanych i wodoci ągów zagrodowych. Ł ączna długo ść

sieci wodoci ągowej na terenach wiejskich gminy wynosi 48,8 km [DANE GUS

STAN NA 2015 R.] Do sieci wodoci ągowej na terenie miasta Ruciane – Nida ok. 99,9% budynków mieszkalnych, a na terenach wiejskich ok. 83,2 %. Konieczna jest rozbudowa istniej ącej sieci wodoci ągowej, zwłaszcza na terenach wiejskich. Wybudowanie infrastruktury wodoci ągowej podnosi standard życia mieszka ńców gminy, a tak że przyczynia si ę do rozbudowa bazy turystyczno – rekreacyjnej. Niezb ędna jest tak że modernizacja stacji uzdatniania wody. Zwi ększone w przyszło ści zapotrzebowanie na wod ę wymaga ć b ędzie budowy nowych stacji uzdatniania oraz magistrali przesyłowych.

123

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

8.4 GOSPODARKA ŚCIEKOWA

System oczyszczania ścieków komunalnych na terenie Gminy Ruciane – Nida oparty jest na nowoczesnej miejskiej oczyszczalni ścieków, oddanej do u żytku w 2002 r. Jej wydajno ść okre ślona pozwoleniem wodno – prawnym wynosi maksymalnie 2300 m 3/dob ę, przy obecnej rzeczywistej wydajno ści na poziomie ok. 600 m 3/dob ę (tj. ok. 26 % wydajno ści). Oprócz w/w oczyszczalni w kilku miejscowo ściach gminy istniej ą lokalne oczyszczalnie ścieków, zlokalizowane przede wszystkim w o środkach wypoczynkowych: • SBREiZHZ PAN w Popielnie – obsługuje Stacj ę oraz miejscowo ść Popielno, technologia oczyszczania ścieków metod ą osadu czynnego, oparta o cykliczny reaktor biologiczny z ko ńcow ą filtracj ą ścieków na filtrach DynaSand, oczyszczalnia wyposa ż ona jest w punkt zrzutu ścieków z toalet jachtowych. Ma zdolno ść do oczyszczania 120 m3/d ścieków w sezonie i 60 m3/d poza sezonem. W chwili obecnej jest nie jest ona wykorzystywana w 100% Oczyszczane ścieki s ą zrzucane do rowu melioracyjnego uchodz ącego do jeziora Śniardwy. • Ośrodek Turystyki Wodnej PTTK w Iznocie-Kamie ń – oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna o średniej przepustowo ści 49,14 m3/d, odbiornikiem jest jezioro Bełdany. • Oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna o średniej przepustowo ści 123,8 m3/d po byłym O środku Wypoczynkowym „Transmlecz” w Krzy żach. • Ośrodek Wypoczynkowy „Elektromonta ż” w Karwicy – oczyszczalnia mechaniczno - biologiczna z dodawaniem PIX-u, o średniej przepustowo ści 30 m3/d, odbiornikiem jest ciek Ruczaj. W mie ście sytuacja w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych jest satysfakcjonuj ąca, natomiast tereny wiejskie gminy są pod tym wzgl ędem bardzo zaniedbane. Publiczna kanalizacja sanitarna obsługuje 87% mieszka ńców gminy, w tym 99% mieszka ńców miasta. W wielu małych gospodarstwach indywidualnych ścieki bytowe i gospodarcze odprowadzane s ą do przydomowych zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków. Ich niedostateczny stan techniczny, a tym samym brak sieci kanalizacyjnej, w wielu przypadkach mo że skutkowa ć przes ączaniem ścieków do gruntu, a nawet ich odprowadzaniem do naturalnych cieków i rowów melioracyjnych. Łączna długo ść czynnej sieci kanalizacji sanitarnej na dzie ń 31.12.2015 na terenie gminy wynosi 124,9 km z tego w Mie ście Ruciane – Nida 31,2 km oraz 93,7 km na terenach wiejskich[DANE Z GUS ]. Do sieci kanalizacji sanitarnej w mie ście ma dost ęp 4602 osoby, a na

124

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

terenie wiejskim 2642 osoby, co stanowi odpowiednio 99 % mieszka ńców miasta i 72 % mieszka ńców terenów wiejskich W porównaniu z rokiem 2009 sytuacja pod wzgl ędem odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych uległa znacznej poprawie. Sie ć kanalizacyjna na terenie gminy uległa rozbudowie, zwłaszcza na terenach wiejskich. W porównaniu z rokiem 2009 długo ść sieci kanalizacyjnej na terenach wiejskich zwi ększyła swoj ą długo ść niemal że siedmiokrotnie. Wiele z miejscowo ści na terenie gminy zostało skanalizowanych w ramach realizacji planów inwestycyjnych RPO WiM na lata 2007-2013. Nale ży d ąż yć do dalszej sukcesywnej rozbudowy sieci kanalizacyjnej. W mie ście Ruciane - Nida oraz w strefach du żego ruchu turystycznego istotnym problemem jest sprawa oczyszczenia i odprowadzenia wód deszczowych. Istniej ący w mie ście fragmentaryczny system kanalizacji burzowej nie spełnia swego zadania. Du ży ruch samochodowy, zwłaszcza w sezonie letnim powoduje, iż wody opadowe po spłyni ęciu z chodników, jezdni i utwardzonych placów s ą silnie zanieczyszczone produktami ropopochodnymi oraz innymi zwi ązkami chemicznymi. Powoduje to przedostanie si ę ich do wód podziemnych i otwartych, przez co wpływa negatywnie na stan ich czysto ści. Konieczno ści ą staje si ę wi ęc budowa sprawnego systemu kanalizacji deszczowej, zwłaszcza w Mie ście Ruciane - Nida.

8.5 GOSPODARKA ODPADAMI

Na terenie Gminy Ruciane – Nida funkcjonuje jedno wysypisko śmieci zlokalizowane w miejscowo ści Wólka. Obiekt ten funkcjonuje od maja 1993 roku, posiada powierzchni ę 1,71 ha (w tym cz ęść eksploatacyjna 1,25 ha). Pojemno ść wysypiska okre ślono na 258 000 m3. Nie spełnia ono kryteriów nowoczesnego składowiska odpadów, a jego pojemno ść została wykorzystana ju ż w ok. 70 % (ok. 180 ty ś. m3). Wysypisko to obsługuje obecnie teren całej gminy. Zorganizowanym systemem zbiórki odpadów obj ęte jest 90 % wszystkich mieszka ńców. System ten obowi ązkowy jest dla zabudowy mieszkaniowej jedno i wielorodzinnej, a tak że dla wszelkiego rodzaju instytucji oraz przedsi ębiorstw produkcyjnych. Do gromadzenia odpadów wykorzystuje si ę głównie pojemniki o pojemno ści 110 litrów i 1100 litrów. S ą one porozstawiane we wszystkich miejscowo ściach gminy. Na terenie Gminy prowadzony jest ograniczony system segregacji odpadów W Mie ście Ruciane – Nida oraz w nast ępuj ących miejscowo ściach: Wejsuny, Ko ńcewo, Nied źwiedzi Róg, Głodowo, Onufryjewo, Warnowo, Popielno, Wierzba, Piaski, Szeroki Bór,

125

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Zamordeje, Kowalik, Karwica, Krzy że, Ukta, Wygryny, Gałkowo, Wólka, Śwignajno, Iznota, Nowa Ukta, Kadzidłowo prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów. Dla Gminy Ruciane - Nida został opracowany Plan Gospodarki Odpadami. W przyj ętej strategii post ępowania jako priorytety okre ślono : • zapobieganie i minimalizacj ę powstawania odpadów, • powtórne wykorzystywanie odpadów, których powstawania w danych warunkach techniczno-ekonomicznych nie da si ę unikn ąć , • unieszkodliwianie odpadów poza składowiskiem, o ile jest to uzasadnione technicznie i ekonomicznie, • składowanie tylko tych odpadów, których nie do si ę, z uwagi na warunki techniczno-ekonomiczne odzyska ć b ądź unieszkodliwi ć, w sposób bezpieczny dla zdrowia ludzkiego i środowiska.

8.6 ELEKTROENERGETYKA

Na terenie Miasta Ruciane – Nida znajduje si ę Główny Punkt Zasilania GPZ 110/15 kV, który zasilany jest lini ą przelotow ą wysokiego napi ęcia 110 kV Szczytno – Pisz. Na odcinku Szczytno – Ruciane Nida linia ta posiada przewody 3xAFL 240mm 2, a na odcinku Ruciane- Nida – Pisz 3xAFL 120mm 2. GPZ zasila za po średnictwem sieci 15 kV odbiorców komunalno – bytowych, przemysł i rolnictwo z terenu Miasta i Gminy Ruciane – Nida. Na terenach wiejskich sie ć średniego napi ęcia 15 kV wykonana jest przewa żnie jako napowietrzna na słupach drewnianych lub żelbetowych. Linie magistralne w kierunku Mr ągowa, Spychowa i Pisza posiadaj ą przewody AFL 70 mm 2, w kierunku Zgonu AFL 50 mm 2, a w kierunku Turo śli AFL 35mm 2. Pozostałe linie średniego napi ęcia posiadaj ą przewa żnie przewody AFL 25 mm 2, w niewielkiej ilo ści AFL 35 mm 2 oraz kable AL 50 mm 2. Linie magistralne wyprowadzone ze stacji GPZ 110/15 kV posiadaj ą powi ązania z podobnymi stacjami w Mr ągowie, Spychowie i Piszu. Poza w/w układem energetycznym pozostaje jedynie rejon Popielna, zasilany lini ą 15kV z kierunku Mikołajek. Punkty zasilaj ące poszczególne odbiory stanowi ą stacje transformatorowe 15/04 kV, zasilane odgał ęzieniami z linii magistralnych. Linie elektroenergetyczne niskiego napi ęcia nN wykonane s ą przewa żnie jako napowietrzne na słupach drewnianych lub żelbetowych. Teren miasta Ruciane – Nida zasilany jest z napowietrznej linii magistralnej SN Nida – Pisz poprzez odgał ęzienia kablowe i napowietrzne zako ńczone stacjami transformatorowymi, głównie słupowymi.

126

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Średnie roczne zu życie energii elektrycznej na terenie gminy wynosi ok. 4000 MW tj. ok. 11 MW/dob ę. W przeliczeniu na jednego mieszka ńca wynosi to ok. 1,2 kW/dob ę. Stan techniczny sieci zasilaj ącej wysokiego napi ęcia jest ogólnie zły i cz ęsto wyst ępuj ą zakłócenia w jej dostawach, niektóre odcinki linii średniego napi ęcia oraz stacje transformatorowe wymagaj ą modernizacji.

8.7 GAZOWNICTWO I CIEPŁOWNICTWO

Miasto i Gmina Ruciane – Nida nie posiada sieci gazu ziemnego. Mieszka ńcy korzystaj ą wył ącznie z gazu płynnego propan – butan w butlach lub rzadziej ze zbiorników zewn ętrznych. Mazowiecka Spółka Gazowa w swoich planach przewiduje gazyfikacj ę terenów północnych i wschodnich gminy, decyzj ę jednak uzale żnia od finansowego zaanga żowania ze strony samorz ądów. Gospodarka cieplna na tym terenie miasta opiera si ę o kotłownie osiedlowe, lokalne i indywidualne źródła ciepła. Łączna moc zainstalowana w źródłach ciepła, znajduj ących si ę terenie miasta Ruciane-Nida wynosi około 6MW (5 860 kW). S ą to 2 kotłownie olejowe, spalaj ące olej średni typu P-2.Istniej ące źródła zaspokajaj ą potrzeby odbiorców, jednak stan techniczny wi ększości urz ądze ń nie spełnia żadnych norm technicznych i ekologicznych. Na terenie wiejskim gminy działa kotłownia w O środku Do świadczalnym PAN w Popielnie(opalana biomas ą: zr ębki, własne pozyskane drewno), moc zainstalowana: 1MW. Na obszarze gminy dominuj ą indywidualne kotłownie opalane w ęglem. Wyst ępuj ą tak że kotłownie opalane olejem. Wi ększo ść budynków mieszkalnych i usługowych, zwłaszcza na terenach wiejskich, korzysta z indywidualnych źródeł ciepła, najcz ęś ciej opalanych w ęglem. Wszystkie stare budynki wymagaj ą zabiegów termoizolacyjnych i wymiany cz ęś ci złej stolarki okiennej.

8.8 TELEKOMUNIKACJA

Teren Gminy posiada bardzo dobrze rozwini ętą, nowoczesn ą sie ć telekomunikacyjn ą, opart ą na centrali automatycznej, która umo żliwia uzyskanie szybkiego i sprawnego poł ączenia telefonicznego. Pomimo bardzo wysokiego rozwoju telekomunikacji (tak w odniesieniu do ilo ści abonentów jak i jako ści poł ącze ń), nadal bardzo istotnym problemem pozostaje szeroki i wzgl ędnie tani dost ęp do Internetu.

127

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

9. WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW I TERENÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH

Na terenie Gminy Ruciane – Nida wyst ępuj ą obiekty i obszar chronione:  na podstawie przepisów z zakresu ochrony gruntów rolnych i le śnych. Grunty rolne stanowi ące u żytki rolne klas I – III to najbardziej urodzajne gleby, dla których wskazane jest u żytkowanie rolnicze. Zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych stanowi ących u żytki rolne klas I – III dokonuje si ę w trybie ww. przepisów odr ębnych. Na terenie Gminy Ruciane – Nida wyst ępuj ą grunty rolne klasy III podlegaj ące ochronie. Ich powierzchnia wynosi ok. 217 ha.

 na podstawie przepisów z zakresu ochrony przyrody - prawne formy ochrony przyrody - pkt 4.  na podstawie przepisów z zakresu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami - prawne formy ochrony zabytków - pkt 5.

10. WYST ĘPOWANIE TERENÓW GÓRNICZYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH ORAZ OBSZARÓW NATURALNYCH ZAGRO ŻEŃ GEOLOGICZNYCH

Na terenie Gminy Ruciane - Nida nie wyst ępuj ą zewidencjonowane obszary osuwania mas ziemnych oraz obszary zagro żone osuwaniem mas ziemnych. Na obszarze gminy nie wyst ępuj ą równie ż tereny górnicze w rozumieniu przepisów z zakresu prawa górniczego i geologicznego.

11. ZADANIA SŁU ŻĄ CE REALIZACJI PONADLOKALNYCH CELÓW PUBLICZNYCH

Zadania słu żą ce realizacji celów publicznych o znaczeniu ponadlokalnym wynikaj ą z uwarunkowa ń zawaratych w nast ępuj ących dokumentach: - Program operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020; - Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego na lata 2014-2020; - Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego; - Strategia Rozwoju Gospodarczego Województw Warmi ńsko - Mazurskiego do roku 2025. Wy żej wymienione dokumenty przyj ęte przez Sejm RP, Rad ę Ministrów, wła ściwego ministra lub sejmik województwa uwzgl ędniaj ą nast ępuj ące zadania z zakresu gospodarki przestrzennej słu żą ce realizacji celów publicznych:

128

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Program operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020: – rozwój sieci szerokopasmowych;  Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego na lata 2014-2020: – wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczno ści na obszarach miejskich; – termomodernizacja budynków; – monta ż instalacji odnawialnych źródeł energii; – budowa ście żek rowerowych. Plan Zagospodarowania Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego przewiduje do realizacji nast ępuj ące inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym: – budowa śluzy Guzianka II, – Zmieniaj ący si ę Bałtycki Krajobraz – innowacyjne podej ście ku zrównowa żonym le śnym krajobrazom. Utworzenie w Regionie Morza Bałtyckiego sieci Bałtyckich Krajobrazów cechuj ących si ę innowacyjno ści ą, współprac ą mi ędzy partnerami oraz programem działa ń maj ących na celu dąż enie do zrównowa żonego rozwoju, – Ochrona cennych zasobów przyrodniczych na terenie parków krajobrazowych Pomorza, Kujaw, Warmii i Mazur przed nadmiern ą i niekontrolowan ą presj ą turystów – Ochrona przyrody, zagospodarowanie turystyczne (Mazurski Park Krajobrazowy Kruty ń).  Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Województwa Warmi ńsko Mazurskiego do roku 2015: – Gmina Ruciane Nida została zakwalifikowana do Obszaru Strategicznej Interwencji z zakresu ekstremalnie niskiej dost ępno ści komunikacyjnej. W zwi ązku z powy ższym planuje si ę na obszarze gminy działania zmierzające do poprawy dost ępno ści komunikacyjnej, wzrostu przedsi ębiorczo ści oraz atrakcyjno ści inwestycyjnego i turystycznej.

129

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

12. WYMAGANIA DOTYCZ ĄCE OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ

Na terenie Gminy Ruciane – Nida nie wyst ępuj ą nie wyst ępuj ą obszary zagro żenia powodzi ą oraz obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą w rozumieniu przepisów odr ębnych z zakresu prawa wodnego.

13. BILANS TERENÓW Na ostateczny kształt polityki przestrzennej Gminy Ruciane – Nida w zakresie kierunków rozwoju przestrzennego miały wpływ nast ępuj ące czynniki: - wynik analizy demograficznej gminy przeprowadzonej na pocz ątkowym etapie prac nad opracowaniem niniejszego dokumentu, - analizy środowiskowe, z których wynika ograniczenie kierunków zwi ązanych z zabudow ą na rozległych obszarach obj ętych prawnymi formami ochrony przyrody, - analizy ekonomiczne oraz mo żliwo ści finansowe gminy, - analizy społeczne obejmuj ące m.in. okre ślenia zachowa ń i trendów w społecze ństwie w zakresie inwestowania w gminach podmiejskich, - rozstrzygni ęcia w sprawie przyj ęcia lub odrzucenia przez organ sporz ądzaj ący studium wniosków wniesionych przez mieszka ńców gminy na zawiadomienie o przyst ąpieniu do sporz ądzania zmiany studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Ruciane - Nida. Wszystkie zgromadzone dane oraz wnioski wyci ągni ęte na ich podstawie znajduj ą si ę we wcze śniejszych odpowiednich tematycznie punkach niniejszego Studium. Okre ślony na podstawie powy ższych danych obecny i prognozowany stan zagospodarowania był podstaw ą do okre ślenie kierunków rozwoju przestrzennego Gminy. Wszelkie rozstrzygni ęcia dotycz ące kształtowania polityki przestrzennej dokonano przyjmuj ąc za ich podstaw ę ład przestrzenny i zrównowa żony rozwój, a tak że przestrzegaj ąc konstytucyjnej zasady ochrony własno ści i zasady proporcjonalno ści.

13.1. PROGNOZY DEMOGRAFICZNE I ANALIZY

Analiza opracowa ń prognostycznych dotycz ących demografii pokazuje, że liczba ludno ści na terenie Gminy wykazuj ę tendencj ę malej ącą. Według danych GUS w ci ągu kolejnych 30 lat liczba ludno ści zmniejszy si ę o ok. 12 %. Na podstawie analizy demograficznej można by stwierdzi ć, że wyznaczanie nowych kierunków zabudowy w Gminie Ruciane -Nida jest

130

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

nieuzasadnione. Jednak kształtuj ąc polityk ę przestrzenn ą tej Gminy nale ży uwzgl ędni ć fakt, iż jest ona gmin ą miejsko-wiejsk ą i zalicza do grupy gmin o przewa żaj ącej funkcji pozarolniczej, głównie funkcji turystycznej. W graniach Gminy Ruciane - Nida poło żone jest m. Ruciane - Nida stanowi ące lokalny o środek usługowy i o środek zatrudnienia dla mieszka ńców okolicznych terenów. Skutkuje to wyst ępowaniem du żego popytu na tereny mieszkalne, głównie ze wzgl ędu utrzymuj ący si ę na wysokim poziomie proces suburbanizacji miasta. Du że zapotrzebowanie na nowe tereny mieszkaniowe, zwłaszcza tereny mieszkaniowej jednorodzinnej ujawniło si ę w trakcie analizy wniosków zło żonych przez mieszka ńców Gminy w odpowiedzi na zawiadomienie w sprawie zmiany SUiKZP. Pozarolniczy charakter Gminy, o du żym udziale terenów chronionych przyrodniczo, determinuje charakter procesów inwestycyjnych, których koncentracja dotyczy rozwoju funkcji mieszkaniowej oraz turystycznej. Du że zapotrzebowanie na tereny mieszkaniowe, ujawnione we wnioskach mieszka ńców koncentruje si ę głównie w granicach lub bliskim sąsiedztwie jednostek osadniczych, co jest zjawiskiem korzystnym.

13.2. ZAPOTRZEBOWANIE NA NOW Ą ZABUDOW Ę

Jak wynika z przeprowadzonych analiz oraz wniosków mieszka ńców, maksymalne w skali gminy zapotrzebowanie na tereny inwestycyjne z podziałem na rodzaje zabudowy zgodnym z przyj ętymi w studium kierunkami rozwoju wynosi: dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, jednorodzinnej i usługowej ok. 12105354 m 2p.u., a na zabudow ę turystyczną ok. 1753846 m 2p.u. Uwzgl ędniaj ąc niepewno ść procesów rozwojowych wyra żaj ącą si ę mo żliwo ści ą zwi ększenia zapotrzebowania w stosunku do wyników analiz nie wi ęcej ni ż o 30%, zapotrzebowanie to wynosi odpowiednio: 15736960 m 2 p.u. i 2280000 m 2 p.u.

13.3. CHŁONNO ŚĆ TERENÓW W JEDNOSTKACH OSADNICZYCH

Tereny jednostek osadniczych o wykształconej zwartej strukturze stanowi ą ok. 7 % powierzchni Gminy Ruciane - Nida, czyli ok.2500 ha. Według szacunków statystycznych ok. 30% (ok. 750 ha) z tych terenów stanowi ą tereny niezainwestowane, dla których zasadne jest wyznaczenie kierunku rozwoju zwi ązanego z zabudow ą. Według raportu PAN 1 w jednostkach osadniczych pod zabudow ę mieszkaniow ą wielorodzinn ą przeznaczane jest od 1 % do 2 % obszaru tych jednostek, pod zabudow ę mieszkaniow ą jednorodzinn ą – od 10% do 25 %, a pod zabudow ę usługow ą od 1% do 2 %. Natomiast pod zabudow ę turystyczno-

1 raport „ Analiza stanu uwarunkowa ń prac planistycznych w gminach w 2013 r.” , Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczy ńskiego, Warszawa, 2015

131

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

rekreacyjn ą od 1 % do 2 %. Z uwagi na znajduj ące si ę w granicach administracyjnych Gminy miasto Ruciane – Nida, udział procentowy zabudowy wielorodzinnej jest wy ższy ni ż wynika to ze statystyk i wynosi od 5 % - 10 %.Warto ści te pozwoliły na przybli żone oszacowanie chłonno ści terenów o w pełni wykształconej strukturze funkcjonalno - przestrzennej w graniach jednostek osadniczych Gminy Ruciane - Nida pod wzgl ędem zabudowy wyra żonej w m 2 powierzchni u żytkowej (p.u.). Chłonno ść terenów w granicach jednostek osadniczych do zainwestowania dla zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej waha si ę w przedziale od 413144 m 2 do 826287m 2 p.u., dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej wynosi od 450702m 2 do 1126755m 2 p.u., dla zabudowy usługowej od 60094 m 2 p.u do 180281 m 2 p.u. Natomiast dla zabudowy turystycznej wynosi od 45070 m 2 do 90140 m 2 p.u. Ł ączna maksymalna chłonno ść terenów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno- przestrzennej w granicach jednostek osadniczych pod zabudow ę wynosi 2223463m2 p.u.

13.4. CHŁONNO ŚC TERENÓW W GRANICACH OBOWI ĄZUJ ĄCYCH MPZP

Obowi ązuj ące plany miejscowe w Gminie Ruciane - Nida koncentruj ą się w granicach jednostek osadniczych. Ok. 50 % powierzchni jednostek osadniczych znajduje si ę w granicach obecnie obowi ązuj ących miejscowych planów. Procentowe udziały rodzajów zabudowy w granicach miejscowych planów s ą takie same jak udziały rodzajów zabudowy w graniach jednostek osadniczych. Chłonno ść obszarów przeznaczonych w miejscowych planach pod zabudow ę w rozbiciu na funkcje, wyra żona w metrach powierzchni u żytkowej, przedstawia si ę nast ępuj ąco: zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna od 688573 do 1377145 m2, zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna od 751170 do 1877925m 2, zabudowa usługowa od 100156 do 300468m 2, a zabudowa turystyczna od 75117 do 150234 m 2. Ł ączna maksymalna chłonno ść poło żonych na terenie gminy obszarów przeznaczonych w miejscowych planach pod zabudow ę wynosi 3705772 m2 p.u. Maksymalna chłonno ść terenów o w pełni wykształconej strukturze funkcjonalno - przestrzennej i terenów przeznaczonych pod zabudow ę w miejscowych planach (przy zało żeniu, że 50 % powierzchni planów obejmuje powierzchni ę jednostek osadniczych Gminy), zgodnie z wyznaczonymi w niniejszym studium kierunkami, przyjmuje nast ępuj ące warto ści: zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, jednorodzinna, usługowa, w tym o wysokiej intensywno ści - 3968682 m 2p.u., a zabudowa turystyczna - 163649 m 2p.u. Ł ączna maksymalna chłonno ść terenów pod zabudow ę w Gminie Ruciane - Nida wynosi 4163986 m 2 p.u.

132

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

13.5. PODSUMOWANIE BILANSU

Porównanie maksymalnej chłonno ści terenów w jednostkach osadniczych oraz obj ętych miejscowymi planami z maksymalnym zapotrzebowaniem na now ą zabudow ę, pokazuje, że oferowana chłonno ść terenów nie zaspokaja w pełni zapotrzebowania na now ą zabudow ę. Równie ż uwzgl ędnienie niepewno ści procesów rozwojowych wyra żaj ące si ę mo żliwo ści ą zwi ększenia zapotrzebowania w stosunku do wyników analiz nie wi ęcej ni ż o 30% potwierdza ten fakt. W zwi ązku z relatywnie wysokim zapotrzebowaniem na now ą zabudow ę, wyznaczono nowe kierunki rozwoju zabudowy proporcjonalnie do potrzeb, w rozbiciu na funkcje zabudowy. Nowe kierunki rozwoju zabudowy wyznaczano w taki sposób, aby stanowiły one rozwój istniej ących jednostek osadniczych. W du żej mierze skoncentrowano je w granicach m. Ruciane - Nida. Powierzchnia terenów, dla których ustalono kierunek rozwoju zwi ązany z zabudow ą mieszkaniow ą wynosi 1816 ha, a turystyczn ą - 380 ha, co w przeliczeniu na metry powierzchni u żytkowej, zgodnie ze wska źnikami i parametrami okre ślonymi w studium, stanowi odpowiednio 15736950 m 2p.u., i 2280000 m 2p.u. Jak wskazuj ą wyniki bilansu oferowana chłonno ść terenów nie zaspakaja zapotrzebowania na now ą zabudow ę, w tym zabudow ę zwi ązan ą z turystyk ą, sportem i rekreacj ą. Dlatego te ż podczas zmiany studium mo żliwe było wyznaczenie nowego terenu zabudowy sportowej w ramach realizacji inwestycji celu publicznego. Powierzchnia przeznaczona pod zabudow ę sportow ą wynosi ok. 9 ha, co w przeliczeniu na metry powierzchni u żytkowej, zgodnie ze wska źnikami i parametrami okre ślonymi w studium wynosi 67 500 m 2p.u. Teren przeznaczony pod rozwój zabudowy sportowej, poło żony w granicach miejskiej jednostki osadniczej stanowi marginalny procent powierzchni gminy Ruciane – Nida. Dodatkowo nale ży podkre śli ć, fakt i ż lokalizacja inwestycji celu publicznego słu ży ogółowi społeczno ści danej gminy i jest ści śle powi ązana z potrzebami mieszka ńców. Według raportu PAN w SUiKZP w skali kraju średnio 12-13 % powierzchni gmin jest przeznaczane pod rozwój kierunków zwi ązanych z zabudow ą mieszkaniow ą wielorodzinn ą i jednorodzinn ą. Uwzgl ędniaj ąc tereny przeznaczane pod zabudow ę turystyczno - rekreacyjn ą, łącznie blisko 14 % powierzchni gmin jest przeznaczanych pod rozwój zabudowy. Chc ąc unikn ąć generowania wysokiej nadpoda ży terenów mo żliwych do zabudowy w Gminie Ruciane - Nida, starano ogranicza ć si ę wyznaczanie terenów pod rozwój zabudowy adekwatnie do wykazanego zapotrzebowania. Procentowe udziały wyznaczonych kierunków

133

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

rozwoju zabudowy w powierzchni całej gminy przedstawia tabela 19.1 , z której wynika, że pod kierunki rozwoju zabudowy w studium przeznaczono ok. 6 % powierzchni Gminy.

Tabela 19.1 Udział procentowy powierzchni kierunków rozwoju w ogólnej powierzchni Gminy powierzchnia udział w powierzchni KIERUNKI ROZWOJU [ha] gminy [%] TERENY ROZWOJU ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ JEDNORODZINNEJ, 1 816 5,08% WIELORODZINNE I USŁUGOWEJ (W TYM ZWARTEJ ZABUDOWY MIEJSKIEJ) TERENY ROZWOJU TURYSTYKI (W TYM TEREN ROZWOJU FUNKCJI SPORTOWEJ W 389 1,08% RAMACH INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO) TERENY POZOSTAŁE 33 565 93,84% ŁĄCZNIE 35 770 100,00%

13.6. MO ŻLIWO ŚCI FINANSOWANIA PRZEZ GMIN Ę WYKONANIA SIECI KOMUNIKACYJNYCH I INFRASTRUKTURY TECHCZNIEJ ORAZ SPOŁECZNEJ SŁU ŻĄ CYCH REALIZACJI ZADA Ń WŁASNYCH GMINY ORAZ POTRZEBY INWESTYCYJNE GMINY WYNIKAJ ĄCE Z KONIECZNO ŚCI REALIZACJI ZADA Ń WŁASNYCH, ZWI ĄZANE Z LOKALIZACJ Ą NOWEJ ZABUDOWY

Jak wynika z analizy ekonomicznej, mo żliwo ści finansowania przez gmin ę wykonania sieci komunikacyjnych i infrastruktury technicznej oraz społecznej zwi ązanych z wyznaczonymi kierunkami rozwoju zabudowy dążą do zaspokojenia w przyszło ści potrzeb z tego zakresu. Gmina Ruciane – Nida jako gmina miejsko – wiejska stale prowadzi działania inwestycyjne d ążą ce do wyposa żenia ukształtowanych jednostek osadniczych w sie ć wodoci ągow ą oraz kanalizacyjn ą. Jak wynika z analizy stanu zaopatrzenia ludno ści w podstawowe sieci infrastruktury technicznej, blisko 99% ludno ści miasta posiada dost ęp do sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, natomiast na terenach wiejskich współczynnik ten oscyluje na pułapie 90%. Z inwestycyjnego punktu widzenia, jest to sytuacja bardzo korzystna, pozwalaj ąca perspektywicznie na dalszy rozwój terenów przeznaczonych pod zainwestowanie. Zwłaszcza w przypadku zabudowy przemysłowej, usługowej oraz zabudowy z zakresu realizacji zada ń własnych gminy, które to inwestycje charakteryzuj ą si ę pewn ą swobod ą lokalizacji. Odpowiednie wyposa żenie w sieci infrastruktury technicznej oraz

134

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

odpowiednio rozwini ęta sie ć komunikacyjna w miejscowo ściach, pozwalaj ą na dalsze uzbrajanie terenów stosowanie do potrzeb oraz mo żliwo ści finansowych gminy, tworz ąc pewien bufor bezpiecze ństwa i swobody inwestycyjnej. Plany finansowania wykonania niezb ędnych sieci komunikacyjnych oraz infrastruktury technicznej zostały okre ślone w gminnych programach i strategiach. Skupiaj ą si ę one na całkowitym zwodoci ągowaniu oraz skanalizowaniu wszystkich jednostek osadniczych w gminie oraz na bie żą cych modernizacjach celem utrzymania wła ściwego stanu infrastruktury technicznej. W perspektywie dalszego rozwoju sieci komunikacyjnej oraz infrastruktury technicznej znacz ący udział maj ą zewn ętrzne środki finansowania tego rodzaju inwestycji. Plany i programy rozwoju oraz utrzymania sieci komunikacyjnej oraz infrastruktury technicznej przewiduj ą realizacj ę tych zada ń z udziałem środków finansowych pozyskanych m.in. z programów środowiskowych oraz z programów europejskich. Ogóln ą sytuacj ę gminy pod kątem mo żliwo ści finansowania dalszego rozwijania sieci komunikacyjnych, infrastruktury technicznej oraz społecznej ocenia si ę jako dobr ą, pozwalaj ącą na dalszy rozwój zabudowy w gminie.

135

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

14. WYKAZ MATERIAŁÓW STANOWI ĄCYCH PODSTAW Ę OPRACOWANIA STUDIUM 14.1 LITERATURA

- Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Ruciane – Nida (1998 r.) - Konkurencyjno ść Warmii i Mazur – diagnoza problemowa (dr W. Dziwinowicz, prof. Hab. J. Szlachta 2005 r.) - Strategia Rozwoju Gospodarczego Powiatu Piskiego (2003 r.) - Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Ruciane – Nida na lata 2004 – 2013 - Rynek pracy w województwie Warmi ńsko – Mazurskim (G. Gorzelak, M. Herbst, A. Olechi ńska 2005 r.) - Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego - Strategia rozwoju społeczno - gospodarczego województwa warmi ńsko - mazurskiego do roku 2025 - Program operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020 - Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego na lata 2014-2020

136

PLANOWANIE PRZESTRZENNE I OBSŁUGA NIERUCHOMO Ś C I 10 – 698 Olsztyn, ul. Srebrna 8/42 tel. 664 – 026 - 310 e-mail: [email protected] strona internetowa www.esprit.net.pl

Zał ącznik nr 1 do uchwały Nr LII/423/2018 Rady Miejskiej Ruciane – Nida z dnia 28 lutego 2018 r.

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA (tekst jednolity)

CZ ĘŚĆ II KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE-NIDA

Ruciane – Nida, 2018 r.

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY

CZ ĘŚĆ II KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE-NIDA

2

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA:

Zespół autorski : mgr in ż. Michał Roma ński mgr in ż. Grzegorz Prusik mgr in ż. Katarzyna Krukowska

PLANOWANIE PRZESTRZENNE I OBSŁUGA NIERUCHOMO ŚCI 10 – 698 Olsztyn, ul. Srebrna 8/42 tel. 664 – 026 - 310 e-mail: [email protected] strona internetowa www.esprit.net.pl

Wcze śniejsza uchwała w sprawie Studium: Uchwała Nr XXII/173/2016 z dnia 31 marca 2016 r. w sprawie uchwalenia studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Ruciane - Nida

Zespół autorski : mgr in ż. Maciej Wronka mgr in ż. Michał Roma ński mgr in ż. Świ ętosław D ębicki

PRZEDSI Ę B I O R S T W O GOSPODARKI GRUNTAMI”TOPOZ” 10 – 683 Olsztyn, ul. Augustowska 23a

3

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

S P I S T R E Ś C I 1. OGÓLNE ZAŁO ŻENIA ROZWOJU MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA ...... 8 1.1. CEL GŁÓWNY ...... 8 1.2. CELE SZCZEGÓŁOWE ...... 8 1.3. CELE STRATEGICZNE ...... 9 1.4. CZYNNIKI ROZWOJU GMINY ...... 9 1.5. ZASADY ZRÓWNOWA ŻONEGO ROZWOJU GMINY ...... 10 1.6. STRUKTURA PRZESTRZENNA OBSZARU GMINY ...... 10 1.6.1. STREFA „I” MIEJSKA ...... 10 1.6.2. STREFA „II” KRAJOBRAZOWA ...... 11 1.6.3. STREFA „III” ROLNICZO – GOSPODARCZA ...... 11 1.6.4. STREFA „IV” LE ŚNA ...... 12 1.7. OGÓLNE ZASADY ZAGOSPODAROWANIA I U ŻYTKOWANIA TERENÓW W STREFACH FUNKCYJNYCH ...... 12 1.7.1. STREFA „I” MIEJSKA ...... 12 1.7.1.1. STREFA „I” MIEJSKA – PODSTREFA „A” ...... 14 1.7.1.2. STREFA „I” MIEJSKA – PODSTREFA „B” ...... 14 1.7.1.3. STREFA „I” MIEJSKA – PODSTREFA „C” ...... 14 1.7.1.4. STREFA „I” MIEJSKA – PODSTREFA „D” ...... 15 1.7.2. STREFA „II” KRAJOBRAZOWA ...... 16 1.7.2.1. STREFA „II” KRAJOBRAZOWA – PODSTREFA „A” ...... 18 1.7.2.2. STREFA „II” KRAJOBRAZOWA – PODSTREFA „B” ...... 18 1.7.3. STREFA „III” ROLNICZO – GOSPODARCZA ...... 19 1.7.3.1. STREFA „III” ROLNICZO – GOSPODARCZA – PODSTREFA „A” ...... 20 1.7.3.2. STREFA „III” ROLNICZO – GOSPODARCZA – PODSTREFA „B” ...... 21 1.7.4. STREFA „IV” LE ŚNA ...... 21 1.7.4.1. STREFA „IV” LE ŚNA – PODSTREFA „A” ...... 22 1.7.4.2. STREFA „IV” LE ŚNA – PODSTREFA „B” ...... 23 1.8. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI ZAGOSPODAROWANIA I U ŻYTKOWANIA TERENÓW W STREFACH FUNKCYJNYCH...... 24 1.9. TERENY PODLEGAJ ĄCE OGRANICZENIOM I ZAKAZOM ZABUDOWY ...... 33 1.10. OGÓLNE ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 34 1.10.1. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO I USŁUGOWEGO – TERENY ROZWOJOWE FUNKCJI MIESZKANIOWO – USŁUGOWEJ...... 34 1.10.2. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY TURYSTYCZNEJ – TERENY ROZWOJOWE FUNKCJI TURYSTYCZNEJ ...... 35 1.10.3. SZCZEGÓŁOWE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY TURYSTYCZNEJ – TERENY ROZWOJOWE FUNKCJI TURYSTYCZNEJ ...... 36 1.10.4. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY SPORTOWEJ REALIZOWANEJ W RAMACH INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO ...... 37 1.10.5. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY PRZEMYSŁOWEJ NIEUCI ĄŻ LIWEJ ...... 37 1.10.6. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY MIEJSKIEJ ...... 38 1.10.7. OGÓLNE KIERUNKI WYZNACZANIA OBSZARÓW ZWARTEJ ZABUDOWY MIASTA I WSI W GRANICACH MIASTA I GMINY RUCIANE NIDA ...... 38 1.11. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ ...... 39 2. PROGNOZA DEMOGRAFICZNA MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA ...... 42 3. KIERUNKI WYNIKAJ ĄCE Z UWARUNKOWA Ń EKOLOGICZNYCH, STANU I OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 44 3.1. FORMA OCHRONY: OBSZARY NATURA 2000...... 45 3.1.1. OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW NATURA 2000 – PUSZCZA PISKA (KOD OBSZARU: PLB280008) ...... 45 3.1.2. SPECJALNY OBSZAR OCHRONY SIEDLISK NATURA 2000 – OSTOJA PISKA (KOD OBSZARU: PLH280048) ...... 46 3.2. FORMA OCHRONY: PARK KRAJOBRAZOWY ...... 47 3.2.1. MAZURSKI PARK KRAJOBRAZOWY ...... 47 3.3. FORMA OCHRONY: REZERWAT PRZYRODY...... 48 3.3.1. REZERWAT PRZYRODY – JEZIORO NIDZKIE ...... 48 3.3.2. REZERWAT PRZYRODY - JEZIORO WARNOŁTY ...... 48 3.3.3. REZERWAT PRZYRODY – KRUTYNIA ...... 48 3.4. FORMA OCHRONY: OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU ...... 50

4

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.4.1. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU OTULINY MAZURSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO – RUCIANE – NIDA...... 50 3.4.2. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU OTULINY MAZURSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO – SZEROKI BÓR ...... 50 3.4.3. SPYCHOWSKI OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU OTULINY MAZURSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO ...... 50 3.4.4. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU PUSZCZY I JEZIOR PISKICH ...... 50 3.5. FORMA OCHRONY: U ŻYTEK EKOLOGICZNY ...... 51 3.5.1. GR ĄD WYGRYNY ...... 51 3.5.2. ZATOKA WYGRY ŃSKA ...... 51 3.5.3. ŁĄKA KRUTYNIA ...... 51 3.6. FORMA OCHRONY: POMNIK PRZYRODY ...... 52 3.7. LE ŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY MAZURSKIE ...... 55 3.8. OCHRONA POZOSTAŁYCH SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA ...... 55 3.8.1. OCHRONA WÓD ...... 55 3.8.2. OCHRONA POWIETRZA ...... 56 3.8.3. OCHRONA GRUNTÓW ...... 56 3.9. PODSUMOWANIE ...... 56 4. KIERUNKI WYNIKAJ ĄCE Z UWARUNKOWA Ń DOTYCZ ĄCYCH OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ...... 59 4.1. PODSTAWOWE CELE OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO ...... 59 4.2. PODSTAWOWE CELE OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO ...... 59 4.3. ELEMENTY OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO UJ ĘTE W „STUDIUM” ...... 59 4.4. OBIEKTY I OBSZARY OBJ ĘTE OCHRON Ą KONSERWATORSK Ą ...... 60 4.5. ZABYTKI NIERUCHOME UJ ĘTE W WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW ...... 62 4.6. ZABYTKI NIERUCHOME UJ ĘTE W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW ...... 62 4.7. STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE ...... 63 4.8. TERENY ZIELENI CHRONIONEJ ...... 63 4.9. ZABUDOWA WIEJSKA ...... 65 4.10. ARCHITEKTURA MILITARIS ...... 66 4.11. OBIEKTY SAKRALNE...... 67 4.12. CMENTARZE ...... 67 4.13. ZESPOŁY DWORSKO- PARKOWE ...... 67 4.14. BUDOWLE U ŻYTECZNO ŚCI PUBLICZNEJ: ...... 68 4.15. ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW NA TERENIE GMINY RUCIANE – NIDA ...... 68 4.16. OBIEKTY PROPONOWANE DO OBJ ĘCIA OCHRON Ą KONSERWATORSK Ą ...... 71 4.17. OBSZARY PROPONOWANE DO OBJ ĘCIA OCHRON Ą KONSERWATORSK Ą ...... 72 5. WYNIKAJ ĄCE Z UWARUNKOWA Ń SPOŁECZNYCH ORAZ Z UWARUNKOWA Ń GOSPODARCZYCH ...... 74 5.1. KIERUNKI ROZWOJU DZIEDZIN ŻYCIA SFERY SPOŁECZNEJ: ...... 74 5.1.1. ADMINISTRACJA ...... 74 5.1.2. OŚWIATA ...... 75 5.1.3. ZDROWIE I POMOC SPOŁECZNA ...... 75 5.1.4. KULTURA I ORGANIZACJE POZARZ ĄDOWE...... 76 5.1.5. BEZPIECZE ŃSTWO ...... 76 5.1.6. SPORT I REKREACJA...... 77 5.1.7. PRZESTRZE Ń PUBLICZNA ...... 77 5.2. PODSUMOWANIE ...... 78 6. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ...... 79 6.1. KOMUNIKACJA DROGOWA ...... 79 6.2. KOMUNIKACJA ZBIOROWA ...... 81 6.3. KOMUNIKACJA KOLEJOWA ...... 82 6.4. DROGI WODNE, SZLAKI TURYSTYCZNE ...... 82 6.4.1. DROGI WODNE ...... 82 6.4.2. SZLAKI ROWEROWY ...... 83 6.5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 83 6.5.1. ZAOPATRZENIE W WOD Ę ...... 83 6.5.2. ODPROWADZANIE ŚCIEKÓW ...... 84 6.6. GOSPODARKA ODPADAMI ...... 85

5

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6.7. ELEKTROENERGETYKA ...... 86 6.8. ZAOPATRZENIE W GAZ ...... 86 6.9. ENERGETYKA CIEPLNA I ODNAWIALNA ...... 86 6.10. TELEKOMUNIKACJA ...... 87 7. WYKAZ ZADA Ń PONADLOKALNYCH WYNIKAJ ĄCYCH Z ODPOWIEDNICH PROGRAMÓW ORAZ PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO - MAZURSKIEGO ...... 88 7.1. TURYSTYKA ...... 88 7.2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE...... 88 7.3. DZIEDZICTWO KULTUROWE ...... 88 7.4. TRANSPORT ...... 89 8. OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIERUCHOMO ŚCI, A TAK ŻE OBSZARY ROZMIESZCZENIA OBIEKTÓW HANDLOWYCH O POWIERZCHNI SPRZEDA ŻY POWY ŻEJ 2000 m² ...... 90 9. OBSZARY, NA KTÓRYCH B ĘDĄ ROZMIESZCZONE INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM...... 90 10. OBSZARY SZCZEGÓLNEGO ZAGRO ŻENIA POWODZI Ą I OSUWANIA MAS ZIEMNYCH ...... 92 11. OBSZARY WYST ĘPOWANIA UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN, ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH ORAZ UDOKUMENTOWANYCH KOMPLEKSÓW PODZIEMNEGO SKŁADOWANIA DWUTLENKU W ĘGLA ...... 92 12. OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY ...... 94 13. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ORAZ OBOWI ĄZUJ ĄCE NA NICH OGRANICZENIA PROWADZENIA DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ, ZGODNIE Z PRZEPISAMI USTAWY Z DNIA 7 MAJA 1999 R. O OCHRONIE TERENÓW BYŁYCH HITLEROWSKICH OBOZÓW ZAGŁADY ...... 94 14. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI, REKULTYWACJI LUB REMEDIACJI, OBSZARY ZDEGRADOWANE ...... 94 15. GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH ORAZ OBOWI ĄZUJ ĄCE NA NICH OGRANICZENIA W PROWADZENIU DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ ...... 94 16. OBSZARY FUNKCJONALNE O ZNACZENIU LOKALNYM...... 95 17. POLITYKA W ZAKRESIE MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 95 18. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA (KARTY MIEJSCOWO ŚCI) ...... 99 19. SYNTEZA USTALE Ń STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE NIDA ...... 121

6

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

OGÓLNE ZAŁO ŻENIA ROZWOJU MIASTA I GMINY RUCIANE - NIDA

7

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1. OGÓLNE ZAŁO ŻENIA ROZWOJU MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA

1.1. CEL GŁÓWNY

Zrównowa żony rozwój społeczno - gospodarczy słu żą cy poprawie jakości i warunków życia mieszka ńców oraz ograniczenie strefy ubóstwa i bezrobocia, przy zachowaniu równowagi mi ędzy aktywno ści ą gospodarcz ą, a ochron ą środowiska przyrodniczego i kulturowego.

1.2. CELE SZCZEGÓŁOWE

Wypełnienie celów szczegółowych, których źródłem opracowania jest dochodzenie do zało żonego celu głównego, stanowi ć b ędzie podstaw ę rozwoju Miasta i Gminy Ruciane – Nida. a) Cele ekonomiczne – tworzenie niezb ędnych mechanizmów korzystnie wpływaj ących na rozwój gospodarczy Miasta i Gminy, zapewniaj ących stały spadek bezrobocia, a co za tym idzie podnoszenie zamo żno ści mieszka ńców. b) Cele społeczne – uruchamianie procesów zapobiegaj ących odpływom ludno ści z Gminy, a w szczególno ści zahamowaniu migracji z obszaru miasta. Ponadto kształtowanie struktury osadniczej wraz z systemami gospodarki wodno – ściekowej w taki sposób, aby tworzyły ł ącznie ciekaw ą ofert ę mieszkaniow ą, a tak że inwestycyjn ą zwi ązan ą z ró żnego rodzaju formami działalno ści gospodarczej i usługowej. c) Cele przyrodnicze – prowadzenie działa ń maj ących na uwadze bogactwo naturalne Gminy, ochron ę cennych obszarów i obiektów. Zamierzenia polityki Gminy powinny by ć ukierunkowane na racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska w szczególno ści dotyczy ć powinno to wód powierzchniowych i podziemnych, powietrza, gleb i lasów oraz ograniczenie zanieczyszcze ń pochodz ących ze źródeł lokalnych. d) Cele kulturowe – dąż enie do zachowania dziedzictwa kulturowego, zabytków, obiektów archeologicznych, a tak że układów urbanistycznych i ruralistycznych. Podejmowanie stara ń wpływaj ących na popraw ę stanu cennych obiektów zabytkowych. e) Cele przestrzenne – kształtowanie struktury funkcjonalno-przestrzennej Gminy zgodnie z zasadami ładu przestrzennego. Propagowanie na terenach wiejskich tradycyjnych rozwi ąza ń architektonicznych, utrzymywanie charakterystycznych układów zabudowy, w skład których wchodz ą obiekty budowlane, do budowy których u żyte zostały materiały harmonizuj ące z krajobrazem zarówno przyrodniczym jak i kulturowym.

8

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Ustalanie w obr ębie miasta wytycznych dotycz ących nowej zabudowy stymuluj ących rozwój urbanistyczny w szczególno ści wpływaj ących na rozbudow ę terenów mieszkaniowych i usługowych.

1.3. CELE STRATEGICZNE

 Wykorzystanie naturalnego potencjału rozwojowego Miasta i Gminy Ruciane-Nida Pogodzenie ochrony walorów środowiska z racjonalnym rozwojem gospodarczym.  Uznanie peryferyjnego poło żenia Gminy za walor pozwalaj ący na rozwój okre ślonych dziedzin życia.  Wspieranie rozwoju działalno ści gospodarczej wykorzystuj ącej lokalne zasoby rozwojowe (np. wody powierzchniowe, lasy, wszelkie formy rekreacji).  Prowadzenie działalno ści gospodarczej, w tym agroturystyki przez mieszka ńców obszarów wiejskich jako uzupełnienie rolnictwa, rybactwa.

1.4. CZYNNIKI ROZWOJU GMINY

Czynnikami rozwoju Miasta i Gmin Ruciane – Nida b ędą:

 Dobry stan środowiska naturalnego: zdrowe i niepowtarzalne zasoby le śne, czyste wody, czyste powietrze, bogactwo fauny i flory.  Usługi turystyczne: zajazdy, hotele, o środki wczasowe, pensjonaty, kwatery prywatne, gospodarstwa agroturystyczne.  Produkcja oparta na surowcach lokalnych: przemysł drzewny i stolarstwo. Do niekorzystnych zjawisk w rozwoju nale ży zaliczy ć zmiany w strukturze wieku (proces starzenia si ę ludno ści), wysoki poziom bezrobocia znacz ąco wpływaj ący na ujemn ą migracj ę zewn ętrzn ą ludno ści, obejmuj ącą przewa żnie ludzi młodych, niezadowalaj ący stan dróg i stan uzbrojenia w infrastruktur ę techniczn ą, szczególnie w sie ć kanalizacji sanitarnej. Działania władz Gminy zmierzaj ą do minimalizacji tych niekorzystnych zjawisk, mi ędzy innymi poprzez stosowanie zach ęt podatkowych, ułatwienia w przygotowaniu procesu inwestycyjnego dla inwestorów, popraw ę standardu dróg gminnych, budow ę sieci kanalizacji sanitarnej. Intensyfikacja tych działa ń odbywa ć si ę b ędzie przy pozyskiwaniu w coraz wi ększym stopniu środków z Unii Europejskiej. Wyznaczone w niniejszym „studium” obszary pod działalno ść inwestycyjn ą b ędą jednym z podstawowych czynników rozwoju Gminy.

9

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.5. ZASADY ZRÓWNOWA ŻONEGO ROZWOJU GMINY

Walory przyrodniczo – krajobrazowe Miasta i Gminy Ruciane – Nida, w postaci znacznych obszarów le śnych, du żej ilo ści jezior ze znanymi szlakami żeglarskimi i kajakowymi, zobowi ązuj ą do skutecznej ochrony warto ści przyrodniczych, przy prowadzeniu polityki inwestycyjnej i działalno ści gospodarczej. Szczególn ą ochron ą z mocy prawa obj ęte są rezerwaty przyrodnicze, u żytki ekologiczne, pomniki przyrody, obszary programu Natura 2000, obszar Mazurskiego Parku Krajobrazowego, Obszary Chronionego Krajobrazu oraz pozostałe elementy krajobrazowe. Dotyczy to równie ż dóbr kultury w postaci obiektów zabytkowych, wpisanych do rejestru zabytków, w tym obiektów uj ętych w Gminnej ewidencji zabytków.

1.6. STRUKTURA PRZESTRZENNA OBSZARU GMINY

W obszarze Gminy naturalne warunki fizjograficzno – przyrodnicze pozwalaj ą wyodr ębni ć cztery strefy funkcyjne o zró żnicowanych predyspozycjach rozwojowych, dla których okre śla si ę skal ę rozwoju gospodarczego, przy zachowaniu warto ści przyrodniczych i kulturowych. W ka żdej z wyznaczonych stref polityk przestrzennej wyznaczono odpowiednie podstrefy charakteryzuj ące si ę odr ębnymi funkcjami zabudowy, w tym tak że sposobem zagospodarowania działek budowlanych, wielko ści ą tych działek oraz gabarytami budynków zlokalizowanych w obr ębie tych podstref. Wyró żnia si ę trzy podstrefy: A, B i C. Ka żda z wymienionych podstref wyznaczona jest w miejscowo ściach o odpowiednich predyspozycjach do pełnienia danych funkcji. Mo żliwe jest wyznaczenie wi ęcej ni ż jednej funkcji w danej miejscowo ści. Podstrefy zostały okre ślone symbolami na zał ączniku graficznym i umieszczone bezpo średnio obok nazwy danej miejscowo ści. Za obszar koncentracji danej strefy nale ży rozumie ć zarówno wyznaczone obszary zabudowy istniej ącej, przedstawione na rysunku studium jako tereny zwartej zabudowy jaki i tereny rozwojowe danych funkcji. W granicach terenów rozwojowych realizacja inwestycji b ędzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000.

1.6.1. STREFA „I” MIEJSKA

Obejmuje tereny istniej ącego i przyszłego zagospodarowania w granicach administracyjnych miasta Ruciane – Nida. Strefa „I” dzieli si ę na cztery podstrefy:

10

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

A – obejmuje istniej ące i projektowane tereny zainwestowania zabudowy mieszkaniowej i mieszkaniowo – usługowej. B – obszary nadbrze żne obejmuj ące cz ęś ci miasta Ruciane – Nida wraz z jeziorami w granicach administracyjnych miasta (jezioro Guzianka Wielka i jezioro Nidzkie). Tereny o funkcji mieszkaniowo – usługowej i turystycznej; C – obszary zabudowy śródmiejskiej o funkcji mieszkaniowo – usługowej oraz obszary zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej; D – strefa sportowa, obejmuje obszar projektowanej zabudowy o funkcji sportowej wraz z niezb ędnym zapleczem, stanowi ącej inwestycje celu publicznego.

1.6.2. STREFA „II” KRAJOBRAZOWA

Obejmuje północn ą cz ęść Gminy. W jej granicach znajduj ą si ę cenne obszary pod wzgl ędem środowiskowym, przyrodniczym i krajobrazowym. Najwa żniejsz ą form ą ochrony przyrody wchodz ącą w skład „II” Strefy jest Mazurski Park Krajobrazowy, ponadto znajduj ą si ę tu dwa obszary Natura 2000 : Ostoja Piska, Puszcza Piska; rezerwaty: przyrody – Warnołty i krajobrazowy – Jezioro Nidzkie, a tak że u żytki ekologiczne: Ł ąka Krutynia, Gr ąd Wygryny, Zatoka Wygry ńska. Teren Strefy „II” jest terenem dziewiczym, gdzie znaczn ą cz ęść zajmuj ą lasy, a tak że wyst ępuj ą liczne jeziora oraz rzeka Krutynia. Ponadto w miejscowo ści Kadzidłowo znajduje si ę ogród zoologiczny. Dodatkowo w Strefie „II” Krajobrazowej wydzielone zostały dwie podstrefy: A i B. Podstrefa A obejmuje istniej ące i projektowane tereny zainwestowania zabudowy mieszkaniowej i mieszkaniowo – usługowej w rejonach miejscowo ści Popielno, Wierzba, Głodowo, Nied źwiedzi Róg, Ko ńcewo, Wejsuny, Onufryjewo, Iznota – Kamie ń. Podstrefa B obejmuje tereny zainwestowane i tereny rozwojowe funkcji turystycznej w rejonach miejscowo ści Bartlewo, Iznota – Gąsior, Iznota – Kamie ń, Piaski, Wejsuny, Nied źwiedzi Róg, Głodowo, Wierzba.

1.6.3. STREFA „III” ROLNICZO – GOSPODARCZA

Obejmuje północno – zachodni ą cz ęść Gminy. Dodatkowo w Strefie „III” Rolniczo – Gospodarczej wydzielone zostały dwie podstrefy: A i B. Podstrefa A obejmuje istniej ące i projektowane tereny zainwestowania zabudowy mieszkaniowej i mieszkaniowo – usługowej w rejonach miejscowo ści Gałkowo, Ukta, Ładne Pole, Osinak – Piotorwo, Wólka, Borek, Wygryny, Iwanowo.

11

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Podstrefa B obejmuje tereny zainwestowane i tereny rozwojowe funkcji turystycznej w rejonie miejscowo ści Wygryny, Borek.

1.6.4. STREFA „IV” LE ŚNA

Obejmuje południow ą cz ęść Gminy Ruciane – Nida. Dodatkowo w Strefie „IV” Le śnej wydzielone zostały dwie podstrefy A i B. Podstrefa A obejmuje istniejące i projektowane tereny zainwestowania zabudowy mieszkaniowej i mieszkaniowo – usługowej w rejonach miejscowo ści Karwica, Krzy że, Szeroki Bór. Podstrefa B obejmuje tereny zainwestowane i tereny rozwojowe funkcji turystycznej w rejonie miejscowo ści Krzy że, Karwica.

1.7. OGÓLNE ZASADY ZAGOSPODAROWANIA I U ŻYTKOWANIA TERENÓW W STREFACH FUNKCYJNYCH

Zasady zagospodarowania uj ęto w opis kierunków rozwoju danych Stref funkcyjnych. Ponadto dla poszczególnych miejscowo ści sporz ądzono karty, w których sformułowano szczegółowe zasady zagospodarowania i u żytkowania terenów.

1.7.1. STREFA „I” MIEJSKA

Strefa miejska obejmuje teren w granicach administracyjnych miasta Ruciane – Nida stanowi ącego o środek aktywizacji społeczno – gospodarczej Gminy. W obr ębie tej Strefy ustala si ę następuj ące kierunki zagospodarowania:  kształtowanie nowej zabudowy z zachowaniem zasad ładu przestrzennego. Tworzenie jednolitej zwartej struktury miejskiej w celu ł ączenia istniej ącego i projektowanego zagospodarowania z obszarami cennymi pod wzgl ędem przyrodniczym i historycznym;  lokalizowanie obiektów budowlanych w strefie I w częś ciach znajduj ących si ę w granicach form ochrony przyrody, mo żliwe będzie pod warunkiem zgodno ści z przepisami odr ębnymi w szczególno ści z przepisami dotycz ącymi odpowiednich form ochrony przyrody i zapisami planu ochrony dla Mazurskiego Parku Krajobrazowego w przypadku lokalizowania obiektów na jego terenie.  modernizacja porz ądkowanie i uzupełnienie zabudowy istniej ącego układu przestrzennego w celu zintegrowania dwóch dzielnic miasta: Rucianego i Nidy;  ochrona dóbr kultury, zabytków i stanowisk archeologicznych;

12

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 ochrona cennych obszarów pod wzgl ędem przyrodniczym: obszaru Mazurskiego Parku Krajobrazowego, obszaru rezerwatu jezioro Nidzkie, Obszarów Chronionego Krajobrazu i Natura 2000;  kształtowanie miasta Ruciane – Nida jako o środka usług komercyjnych oraz bazy obsługi ruchu turystycznego w rejonie;  rozwój zabudowy mieszkaniowej i usługowej w rejonie podstrefy A, rozwój zabudowy turystycznej, hoteli, pensjonatów itp. w rejonie podstrefy B to jest w strefach przybrze żnych jeziora Nidzkiego i Guzianka Wielka; rozwój zabudowy zwi ązanej z funkcj ą sportow ą wraz z zapleczem niezb ędnym do funkcjonowania obiektów sportowych, stanowi ących inwestycj ę celu publicznego nale ży realizowa ć w rejonie podstrefy D – strefy sportowej;  rozwój miejsc obsługi ruchu turystycznego w obr ębie ci ągów komunikacyjnych;  lokalizacja obiektów uci ąż liwych na terenach mieszkaniowych i usługowych zezwala si ę je żeli uci ąż liwo ść obiektów zamknie si ę w granicach danej inwestycji;  lokalizowanie nowej zabudowy mieszkaniowej, usługowej i turystycznej powinna odbywa ć si ę wraz z budow ą dróg dojazdowych oraz sieci infrastruktury technicznej w szczególno ści sieci wodoci ągowej, kanalizacyjnej i elektroenergetycznej.  w granicach terenów rozwojowych realizacja inwestycji b ędzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000;  w rejonach nadbrze żnych nale ży zachowa ć zadrzewienia i zakrzewienia w celu ochrony przed erozj ą;  zezwala si ę lokalizacj ę obiektów zwi ązanych z rekreacj ą i wypoczynkiem, w szczególno ści obiektów sportowych i obiektów u żyteczno ści publicznej, a tak że ogródków działkowych.  zakaz lokalizowania elektrowni wiatrowych;  lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej jest mo żliwa pod warunkiem uwzgl ędnienia uwarunkowa ń: przyrodniczych i krajobrazowych, a w szczególno ści dotycz ących ochrony życia i zdrowia ludzi.

13

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.7.1.1. STREFA „I” MIEJSKA – PODSTREFA „A”

Podstrefa „A” obejmuje obszary zabudowy funkcji mieszkaniowo – usługowej. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla Strefy „I” miejskiej oraz wprowadza si ę dodatkowe kierunki zagospodarowania:  rozwój zabudowy mieszkaniowej i usługowej (nieuci ąż liwej) dopuszcza si ę w granicach wyznaczonych terenów rozwojowych zabudowy mieszkaniowo – usługowej oraz w granicach zwartej zabudowy poszczególnych miejscowo ści. Nowo projektowana zabudowa musi tworzy ć jednolity układ z zabudow ą istniej ącą;  now ą zabudow ę nale ży projektowa ć w taki sposób, aby bezpo średnio nawi ązywała do zabudowy s ąsiedniej, a w szczególno ści do jej funkcji, skali i kolorystyki.

1.7.1.2. STREFA „I” MIEJSKA – PODSTREFA „B”

Podstrefa „B” obejmuje obszary zabudowy istniej ącej, a tak że terenów rozwojowych zabudowy turystycznej. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla Strefy „I” miejskiej oraz wprowadza si ę dodatkowe kierunki zagospodarowania:  projektowan ą zabudow ę turystyczn ą, w tym budynki rekreacji indywidualnej oraz budynki zamieszkania zbiorowego zwi ązanego z obsług ą ruchu turystycznego nale ży lokalizowa ć w zwartych kompleksach w taki sposób, aby projektowana struktura tworzyła harmonijn ą cało ść ;  na obszarach obj ętych formami ochrony przyrody, na których ma by ć lokalizowana zabudowa turystyczna, nale ży dostosowa ć zabudow ę do odpowiednich przepisów obowi ązuj ących na tych terenach.  lokalizowanie obiektów budowlanych w podstrefie B w cz ęś ciach znajduj ących si ę w MPK, mo żliwa b ędzie pod warunkiem zgodno ści z przepisami odr ębnymi w szczególno ści z przepisami dotycz ącymi odpowiednich form ochrony przyrody i zapisami planu ochrony ustanowionym dla Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

1.7.1.3. STREFA „I” MIEJSKA – PODSTREFA „C”

Podstrefa „C” obejmuje obszary zabudowy istniej ącej, a tak że terenów rozwojowych zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, a tak że obszary zabudowy śródmiejskiej o funkcji mieszkaniowo – usługowej. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla Strefy „I” miejskiej oraz wprowadza si ę dodatkowe kierunki zagospodarowania:

14

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 projektowan ą zabudow ę mieszkaniow ą wielorodzinn ą nale ży lokalizować w zwartych kompleksach w taki sposób, aby projektowana struktura tworzyła harmonijn ą cało ść ;  nale ży zapewni ć niezb ędn ą ilo ść miejsc postojowych dla funkcjonowania budynków mieszkalnych minimalnie 1,10 miejsca postojowego lub parkingowego na jeden lokal mieszkalny.  rozwój zabudowy mieszkaniowej i usługowej musi tworzy ć jednolity układ zabudowy śródmiejskiej;  now ą zabudow ę nale ży projektowa ć w taki sposób, aby bezpo średnio nawi ązywała do zabudowy s ąsiedniej, a w szczególno ści do jej funkcji, skali i kolorystyki.

1.7.1.4. STREFA „I” MIEJSKA – PODSTREFA „D”

Podstrefa „D” - strefa sportowa, obejmuje tereny rozwojowe funkcji sportowej zwi ązanej z realizacj ą obiektów sportowych wraz z niezb ędnym zapleczem, stanowi ących inwestycje celu publicznego. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla Strefy „I” miejskiej wył ącznie w zakresie rozwoju funkcji sportowej. Dodatkowo wprowadza si ę nast ępuj ące zasady zagospodarowania:  w ramach projektowanej zabudowy zwi ązanej z funkcj ą sportow ą dopuszcza si ę realizacj ę innych obiektów towarzysz ących tworz ących zaplecze niezb ędne do realizacji wiod ącej funkcji, w tym obiekty zwi ązane z zakwaterowaniem, wy żywieniem, infrastruktur ą techniczn ą;  obiekty nale ży lokalizowa ć w taki sposób, aby projektowana struktura tworzyła harmonijn ą cało ść i w maksymalny sposób wykorzystywała naturalne warunki fizjograficzne, w tym w szczególno ści istniej ące tereny zieleni oraz ukształtowanie terenu, a tak że lini ę brzegow ą jeziora Nidzkiego;  dopuszcza si ę sportowo – rekreacyjne zagospodarowanie brzegu jeziora w ramach funkcji wiod ącej stanowi ącej inwestycj ę celu publicznego;  realizacja zabudowy w podstrefie „D” b ędzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000.

15

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.7.2. STREFA „II” KRAJOBRAZOWA

Obejmuje północn ą cz ęść Gminy. W jej granicach znajduj ą si ę cenne obszary pod wzgl ędem środowiskowym, przyrodniczym i krajobrazowym. W obr ębie tej Strefy ustala si ę nast ępuj ące kierunki zagospodarowania:  lokalizowanie obiektów budowlanych w strefie II w cz ęś ciach znajduj ących si ę w granicach form ochrony przyrody, mo żliwe b ędzie pod warunkiem zgodno ści z przepisami odr ębnymi w szczególno ści z przepisami dotycz ącymi odpowiednich form ochrony przyrody i zapisami planu ochrony dla Mazurskiego Parku Krajobrazowego w przypadku lokalizowania obiektów na jego terenie.  gospodarka le śna w sferze produkcyjnej podporz ądkowana jest zasadom ochrony przyrodniczej i krajobrazowej terenów Mazurskiego Parku Krajobrazowego;  nale ży zachowa ć istniej ące układy przestrzenne poszczególnych wsi oraz ich zabudow ę, obiekty zniszczone powinny by ć w miar ę mo żliwo ści remontowane i odbudowywane na wzór istniej ącej zabudowy;  nowe obiekty budowlane, powinny by ć lokalizowane w obr ębie wsi o charakterze rolniczym, mieszkalnym oraz letniskowym na terenach zwartej zabudowy wsi, z zachowaniem istniej ącej linii zabudowy nawi ązuj ącej do układu dróg publicznych, zabudowa ń w siedlisku oraz architektury regionalnej poł. Mazur;  przy realizacji obiektów budowlanych nale ży zastosowa ć wzorce architektury regionalnej wynikaj ące z historycznych i kulturowych uwarunkowa ń Mazur;  dla miejscowo ści poło żonych w granicach strefy adaptuje si ę istniej ącą zabudow ę mieszkaniow ą, usługow ą i turystyczn ą.  w celu szczegółowej lokalizacji zabudowy nale ży sporz ądzi ć mpzp w granicach administracyjnych miejscowo ści, w których wyznaczono rejony zainwestowania funkcji mieszkaniowo – usługowej i turystycznej;  zabrania si ę lokalizacji obiektów mog ących negatywnie wpływa ć na jako ść wód;  lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej jest mo żliwa pod warunkiem uwzgl ędnienia uwarunkowa ń przyrodniczych i walorów krajobrazowych, a w szczególno ści przepisów dotycz ących ochrony środowiska i przyrody;  zabrania si ę lokalizacji elektrowni wiatrowych;  zakrzaczenia i zadrzewienia nadbrze ża nale ży pozostawi ć w formie niezmienionej w celu ochrony brzegów przed erozj ą;

16

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 preferuje si ę ekologiczne metody produkcji rolniczej, oparte na nawo żeniu naturalnym z ograniczeniem pestycydów;  w granicach obszarów chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych aktach prawnych;  now ą zabudow ę nale ży dostosowa ć do historycznych układów ruralistycznych oraz nawi ąza ć skal ą, form ą, parametrami technicznymi, a tak że detalem architektonicznym do historycznych obiektów zabytkowych zlokalizowanych w s ąsiedztwie planowanych inwestycji;  w granicach terenów rozwojowych realizacja inwestycji b ędzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000;  układy ruralistyczne powinny by ć uzupełnione obiektami przestrzeni publicznej;  obiekty obj ęte ochron ą zabytków zgodnie z ustaw ą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zale żno ści od rodzaju i formy ochrony wymagaj ą zachowania odpowiednich stref ochronnych i uwzgl ędnienia ich ekspozycji architektonicznych i krajobrazowych;  ogród zoologiczny znajduj ący si ę w miejscowo ści Kadzidłowo podlega ochronie zgodnie z przepisami odr ębnymi dotycz ącymi ochrony przyrody;  w obr ębie Strefy „II” krajobrazowej wyznaczone zostały zgodnie z Planem Ochrony MPK 4 strefy przyrodniczo – krajobrazowe, na których obowi ązuj ą ustalenia uj ęte w w/w dokumencie: – strefa „0” (zerowa) – obejmuje istniej ące rezerwaty przyrody i obszary przyległe wg mapy Planu Ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego. W strefach zerowych niedopuszczalne jest wznoszenie nowych obiektów budowlanych, z wyj ątkiem obiektów słu żą cych bezpo średnio ochronie przyrody. Gospodark ę le śną w rezerwatach nale ży prowadzi ć zgodnie z planami ochrony rezerwatów lub zadaniami ochronnymi ustalonymi przez Park i Nadle śnictwa, poza rezerwatami – zgodnie z planami urz ądzenia lasu; – strefa „IE” (pierwsza ekologiczna) - obejmuje du żą cz ęść obszarów le śnych Parku, niektóre cenne przyrodniczo tereny rolnicze z ich terenami zabudowanymi oraz cenniejsze tereny wodne. Obszary tej strefy odgrywaj ą bardzo wa żną rol ę w równowadze ekologicznej Parku, stanowi ąc ostoj ę wielu rzadkich gatunków ro ślin i zwierz ąt. W strefie „IE” nie dopuszcza si ę wyznaczania nowych siedlisk

17

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

budowlanych. Gospodark ę le śną nale ży prowadzi ć zgodnie z zapisami planów urz ądzenia lasu. – strefa „IK” (pierwsza krajobrazowa) – obejmuje cenne pod wzgl ędem krajobrazowym tereny Parku. Nowe obiekty budowlane mog ą by ć lokalizowane w strefie „IK” tylko w przypadku ścisłego powi ązania przestrzennego z ju ż istniej ącą zabudow ą w obr ębie strefy. – strefa „II” (druga) – obejmuje cz ęść parku o najni ższych warto ściach przyrodniczych, w znacznej cz ęś ci tereny budownictwa wiejskiego i turystycznego. Nowe obiekty budowlane mog ą by ć lokalizowane na terenach zwartej i rozproszonej zabudowy wsi. Krajobraz tej strefy wymaga cz ęś ciowego zrewaloryzowania poprzez przywracanie historycznej, regionalnej architektury mazurskiej.

1.7.2.1. STREFA „II” KRAJOBRAZOWA – PODSTREFA „A”

Podstrefa „A” obejmuje obszary zabudowy funkcji mieszkaniowo – usługowej. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla Strefy „II” krajobrazowej oraz wprowadza si ę dodatkowe kierunki zagospodarowania:  rozwój zabudowy mieszkaniowej i usługowej (nieuci ąż liwej) dopuszcza si ę w granicach wyznaczonych terenów rozwojowych zabudowy mieszkaniowo – usługowej oraz w granicach zwartej zabudowy poszczególnych miejscowo ści. Nowo projektowana zabudowa musi tworzy ć jednolity układ z zabudow ą istniej ącą;  now ą zabudow ę nale ży projektowa ć w taki sposób, aby bezpo średnio nawi ązywała do zabudowy s ąsiedniej, a w szczególno ści do jej funkcji, skali i kolorystyki.

1.7.2.2. STREFA „II” KRAJOBRAZOWA – PODSTREFA „B”

Podstrefa „B” obejmuje obszary zabudowy funkcji turystycznej. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla Strefy „II” krajobrazowej oraz wprowadza si ę dodatkowe kierunki zagospodarowania:  rozwój zabudowy turystycznej dopuszcza si ę w granicach wyznaczonych terenów rozwojowych zabudowy turystycznej oraz w granicach istniej ącej zabudowy turystycznej. Nowo projektowana zabudowa musi tworzy ć jednolity układ z zabudow ą istniej ącą;

18

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 now ą zabudow ę nale ży projektowa ć w taki sposób, aby bezpo średnio nawi ązywała do zabudowy s ąsiedniej, a w szczególno ści do jej funkcji, skali i kolorystyki.

1.7.3. STREFA „III” ROLNICZO – GOSPODARCZA

Obejmuje północno – zachodni ą cz ęść Gminy. W obr ębie tej strefy ustala si ę nast ępuj ące kierunki zagospodarowania:  lokalizowanie obiektów budowlanych w strefie III w cz ęś ciach znajduj ących si ę w granicach form ochrony przyrody, mo żliwe b ędzie pod warunkiem zgodno ści z przepisami odr ębnymi w szczególno ści z przepisami dotycz ącymi odpowiednich form ochrony przyrody i zapisami planu ochrony dla Mazurskiego Parku Krajobrazowego w przypadku lokalizowania obiektów na jego terenie.  dla miejscowo ści poło żonych w strefie adaptuje si ę istniej ącą zabudow ę;  now ą zabudow ę dopuszcza si ę lokalizowa ć w wyznaczonych rejonach zainwestowania funkcji mieszkaniowo – usługowej i turystycznej;  preferuje si ę ekologiczne metody produkcji rolniczej, oparte na nawo żeniu naturalnym z ograniczeniem pestycydów;  gospodarka rolna w sferze produkcyjnej podporz ądkowana jest zasadom ochrony przyrodniczej i krajobrazowej terenów Parku;  nie dopuszcza si ę lokalizacji obiektów mog ących negatywnie wpływa ć na jako ść wód;  lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej jest mo żliwa pod warunkiem uwzgl ędnienia uwarunkowa ń przyrodniczych i walorów krajobrazowych, a w szczególno ści przepisów dotycz ących ochrony środowiska i przyrody;  zakazuje si ę lokalizowania elektrowni wiatrowych;  w granicach obszarów chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych aktach prawnych;  now ą zabudow ę nale ży dostosowa ć do historycznych układów ruralistycznych oraz nawi ąza ć skal ą, form ą, parametrami technicznymi, a tak że detalem architektonicznym do historycznych obiektów zabytkowych zlokalizowanych w s ąsiedztwie planowanych inwestycji;  w granicach terenów rozwojowych realizacja inwestycji b ędzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000;

19

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 wykształcone układy ruralistyczne powinny by ć uzupełnione obiektami przestrzeni publicznej;  obiekty obj ęte ochron ą zabytków zgodnie z ustaw ą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zale żno ści od rodzaju i formy ochrony wymagaj ą zachowania odpowiednich stref ochronnych i uwzgl ędnienia ich ekspozycji architektonicznych i krajobrazowych;  lokalizacja uci ąż liwych warsztatów i usług uci ąż liwych na terenach mieszkalno – usługowych jest mo żliwa pod warunkiem, że uci ąż liwo ść zamknie si ę w granicach danej inwestycji;  w obr ębie strefy „III” rolniczo – gospodarczej wyznaczone zostały zgodnie z Planem Ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego 3 strefy przyrodniczo- krajobrazowe, na których obowi ązuj ą ustalenia uj ęte w w/w dokumencie: – strefa „IE” (pierwsza ekologiczna) - obejmuje dużą cz ęść obszarów le śnych Parku, niektóre cenne przyrodniczo tereny rolnicze z ich terenami zabudowanymi oraz cenniejsze tereny wodne. Obszary tej strefy odgrywaj ą bardzo wa żną rol ę w równowadze ekologicznej Parku, stanowi ąc ostoj ę wielu rzadkich gatunków ro ślin i zwierz ąt. W strefie „IE” zabrania si ę wyznaczania nowych siedlisk budowlanych. Gospodark ę le śną nale ży prowadzi ć zgodnie z zapisami planów urz ądzenia lasu. – strefa „IK” (pierwsza krajobrazowa) – obejmuje cenne pod wzgl ędem krajobrazowym tereny Parku. Nowe obiekty budowlane mog ą by ć lokalizowane w strefie „IK” tylko w przypadku ścisłego powi ązania przestrzennego z ju ż istniej ącą zabudow ą w obr ębie strefy. – strefa „II” (druga) – obejmuje cz ęść parku o najni ższych warto ściach przyrodniczych, w znacznej cz ęś ci tereny budownictwa wiejskiego i turystycznego. Nowe obiekty budowlane mog ą by ć lokalizowane na terenach zwartej i rozproszonej zabudowy wsi. Krajobraz tej strefy wymaga cz ęś ciowego zrewaloryzowania poprzez przywracanie historycznej, regionalnej architektury mazurskiej.

1.7.3.1. STREFA „III” ROLNICZO – GOSPODARCZA – PODSTREFA „A”

Podstrefa „A” obejmuje obszary zabudowy funkcji mieszkaniowo – usługowej. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla Strefy „III” rolniczo – gospodarczej oraz wprowadza si ę dodatkowe kierunki zagospodarowania:  rozwój zabudowy mieszkaniowej i usługowej (nieuci ąż liwej) dopuszcza si ę w granicach wyznaczonych terenów rozwojowych zabudowy mieszkaniowo -

20

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

usługowej oraz w granicach zwartej zabudowy poszczególnych miejscowo ści. Nowo projektowana zabudowa musi tworzy ć jednolity układ z zabudow ą istniej ącą;  now ą zabudow ę nale ży projektowa ć w taki sposób, aby bezpo średnio nawi ązywała do zabudowy s ąsiedniej, a w szczególno ści do jej funkcji, skali i kolorystyki.

1.7.3.2. STREFA „III” ROLNICZO – GOSPODARCZA – PODSTREFA „B”

Podstrefa „B” obejmuje obszary zabudowy funkcji turystycznej. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla Strefy „III” rolniczo - gospodarczej oraz wprowadza si ę dodatkowe kierunki zagospodarowania:  rozwój zabudowy turystycznej dopuszcza si ę w granicach wyznaczonych terenów rozwojowych zabudowy turystycznej oraz w granicach istniej ącej zabudowy turystycznej. Nowo projektowana zabudowa musi tworzy ć jednolity układ z zabudow ą istniej ącą;  now ą zabudow ę nale ży projektowa ć w taki sposób, aby bezpo średnio nawi ązywała do zabudowy s ąsiedniej, a w szczególno ści do jej funkcji, skali i kolorystyki.

1.7.4. STREFA „IV” LE ŚNA

Obejmuje południow ą cz ęść Gminy Ruciane – Nida. W obr ębie tej strefy ustala si ę nast ępuj ące kierunki zagospodarowania:  lokalizowanie obiektów budowlanych w strefie IV w cz ęś ciach znajduj ących si ę w granicach form ochrony przyrody, mo żliwe b ędzie pod warunkiem zgodno ści z przepisami odr ębnymi w szczególno ści z przepisami dotycz ącymi odpowiednich form ochrony przyrody.  dla miejscowo ści poło żonych w strefie adaptuje si ę istniej ącą zabudow ę;  now ą zabudow ę zezwala si ę lokalizowa ć w wyznaczonych rejonach zainwestowania funkcji mieszkaniowo – usługowej i turystycznej;  dopuszcza si ę lokalizacj ę zabudowy poza terenami zainwestowania w celu zapewnienia prowadzenia racjonalnej gospodarki le śnej w lasach pa ństwowych;  preferuje si ę ekologiczne metody produkcji rolniczej, oparte na nawo żeniu naturalnym z ograniczeniem pestycydów;  zakazuje si ę lokalizacji obiektów mog ących negatywnie wpływa ć na jako ść wód;

21

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 lokalizacja stacji bazowych telefonii komórkowej jest mo żliwa pod warunkiem uwzgl ędnienia uwarunkowa ń przyrodniczych i walorów krajobrazowych, a w szczególno ści przepisów dotycz ących ochrony środowiska i przyrody;  zakazuje si ę lokalizacji elektrowni wiatrowych;  w granicach obszarów chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych aktach prawnych;  now ą zabudow ę nale ży dostosowa ć do historycznych układów ruralistycznych oraz nawi ąza ć skal ą, form ą, parametrami technicznymi, a tak że detalem architektonicznym do historycznych obiektów zabytkowych zlokalizowanych w s ąsiedztwie planowanych inwestycji;  w granicach terenów rozwojowych realizacja inwestycji b ędzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000;  wykształcone układy ruralistyczne powinny by ć uzupełnione obiektami przestrzeni publicznej;  obiekty obj ęte ochron ą zabytków zgodnie z ustaw ą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w zale żno ści od rodzaju i formy ochrony wymagaj ą zachowania odpowiednich stref ochronnych i uwzgl ędnienia ich ekspozycji architektonicznych i krajobrazowych;  lokalizacja uci ąż liwych warsztatów i usług uci ąż liwych na terenach mieszkalno – usługowych jest mo żliwa pod warunkiem, że uci ąż liwo ść zamknie się w granicach danej inwestycji.

1.7.4.1. STREFA „IV” LE ŚNA – PODSTREFA „A”

Podstrefa „A” obejmuje obszary zabudowy funkcji mieszkaniowo – usługowej. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla strefy „IV” le śnej oraz wprowadza si ę dodatkowe kierunki zagospodarowania:  rozwój zabudowy mieszkaniowej i usługowej (nieuci ąż liwej) dopuszcza si ę w granicach wyznaczonych terenów rozwojowych zabudowy mieszkaniowo - usługowej oraz w granicach zwartej zabudowy poszczególnych miejscowo ści. Nowo projektowana zabudowa musi tworzy ć jednolity układ z zabudow ą istniej ącą;  now ą zabudow ę nale ży projektowa ć w taki sposób, aby bezpo średnio nawi ązywała do zabudowy s ąsiedniej, a w szczególno ści do jej funkcji, skali i kolorystyki.

22

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.7.4.2. STREFA „IV” LE ŚNA – PODSTREFA „B”

Podstrefa „B” obejmuje obszary zabudowy funkcji turystycznej. W obr ębie tej podstrefy obowi ązuj ą zasady jak dla strefy „IV” le śnej oraz wprowadza si ę dodatkowe kierunki zagospodarowania:  rozwój zabudowy turystycznej zezwala si ę w granicach wyznaczonych terenów rozwojowych zabudowy turystycznej oraz w granicach istniej ącej zabudowy turystycznej. Nowo projektowana zabudowa musi tworzy ć jednolity układ z zabudow ą istniej ącą;  now ą zabudow ę nale ży projektowa ć w taki sposób, aby bezpo średnio nawi ązywała do zabudowy s ąsiedniej, a w szczególno ści do jej funkcji, skali i kolorystyki;

23

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.8. KIERUNKI I WSKA ŹNIKI ZAGOSPODAROWANIA I U ŻYTKOWANIA TERENÓW W STREFACH FUNKCYJNYCH.

Kierunki rozwoju Gminy Ruciane – Nida i zasady zagospodarowania przestrzennego stanowi ć b ędą podstaw ę podejmowanych działa ń samorz ądu. Przyj ęte wska źniki traktowa ć nale ży jako główne wytyczne, które nale ży respektowa ć przy opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dopuszcza si ę odst ępstwa od poni ższych wska źników w przypadku wyst ąpienia szczególnych uwarunkowa ń lokalnych.

O B PODSTAWOWE WSKA ŹNIKI DOTYCZ ĄCE S Z GŁÓWNE FUNKCJE ZAGOSPODAROWANIA ORAZ A UŻYTKOWANIA TERENÓW R

PODSTREFA „A”

• obszar zabudowy śródmiejskiej o funkcji Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i usługowa mieszkaniowo – usługowej; MN, MNU, U 1 Linia zabudowy Zgodnie z zapisami mpzp 2 • kształtowanie nowej zabudowy z zachowaniem ładu przestrzennego; Nie wi ęcej ni ż 30% (MN wolnostoj ąca) • tworzenie jednolitej struktury miejskiej Powierzchnia Nie wi ęcej ni ż 60 % w celu ł ączenia istniej ącego i projektowanego zabudowy (MN, MNU, U szeregowa)

zagospodarowania z obszarami cennymi pod Nie wi ęcej ni ż 45 % wzgl ędem przyrodniczym i historycznym; (U wolnostoj ąca) Nie mniej ni ż 35% (MN wolnostoj ąca) • kształtowanie miasta Ruciane – Nida jako Powierzchnia Nie mniej ni ż 15 % ośrodka koncentracji usług komercyjnych; biologicznie (MN, MNU, U szeregowa) czynna • modernizacja, porz ądkowanie Nie mniej ni ż 25 % i uzupełnienie zabudowy istniej ącego układu (U wolnostoj ąca) Maksymalnie dwie kondygnacje przestrzennego w celu zintegrowania dwóch Wysoko ść nadziemne; dzielnic miasta Rucianego i Nidy; budynków wysoko ść nie wy żej ni ż 1 0m • Ustalenia pokryć dachowych na STREFA „I” MIEJSKA w granicach obszarów chronionych na podstawie mpzp. podstawie ustawy o ochronie przyrody Pokrycie Do pokry ć dachowych u żywa ć obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych dachowe aktach prawnych; materiały w odcieniach kolorów czerwonego, br ązowego Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe.

600 m 2 – MN wolnostoj ąca Minimalne 200 m 2 – MN, MNU, U powierzchnie szeregowa działek 800 m 2 – U wolnostoj ąca

1 MN – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, MNU – zabudowa mieszkaniowo – usługowa, U – zabudowa usługowa 2 mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

24

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

PODSTREFA „B”

• obszar istniej ącej i projektowanej zabudowy Zabudowa turystyczna turystycznej; Linia zabudowy Zgodnie z zapisami mpzp 3

Nie wi ęcej ni ż 50% (zabudowa • projektowan ą zabudow ę turystyczn ą, w tym Powierzchnia rekreacji indywidualnej) budynki rekreacji indywidualnej oraz zabudowy Nie wi ęcej ni ż 40 % (pozostałe budynki zamieszkania zbiorowego obiekty turystyczne) zwi ązanego z obsług ą ruchu turystycznego, Nie mniej ni ż 50% (zabudowa nale ży lokalizowa ć w zwartych kompleksach Powierzchnia rekreacji indywidualnej) w taki sposób, aby projektowana struktura biologicznie Nie mniej ni ż 40 % - (pozostałe tworzyła harmonijn ą cało ść ; czynna obiekty turystyczne) • kształtowanie miasta Ruciane – Nida jako Maksymalnie dwie kondygnacje ośrodka koncentracji obiektów obsługi ruchu nadziemne; ść ż ż turystycznego; Wysoko nie wy ej ni 10m (Zabudowa rekreacji indywid.) Wysoko ść Maksymalnie cztery kondygnacje • wzbogacanie bazy turystycznej o obiekty budynków nadziemne zamieszkania zbiorowego, a tak że budowa Wysoko ść nie wy żej ni ż 16 m

STREFA „I” MIEJSKA obiektów rekreacji indywidualnej; ( pozostałe obiekty turystyczne)

• w granicach obszarów chronionych na Dachy dwu lub wielospadowe. podstawie ustawy o ochronie przyrody Do pokry ć dachowych u żywa ć obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych Pokrycie materiały w odcieniach kolorów aktach prawnych; dachowe czerwonego, br ązowego

Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe. Minimalne pow. 1000 m 2 – zb. rekreacji indywid działek 1500 m 2 – pozostała zb. turyst.

PODSTREFA „C”

• obszar istniej ącej i projektowanej zabudowy Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna - MW 4 mieszkaniowej wielorodzinnej; Zgodnie z zapisami mpzp 3 • projektowan ą zabudow ę turystyczn ą; w tym Linia zabudowy

budynki rekreacji indywidualnej oraz Powierzchnia Nie wi ęcej ni ż 15% budynki zamieszkania zbiorowego zabudowy zwi ązanego z obsług ą ruchu turystycznego, Powierzchnia nale ży lokalizowa ć w zwartych kompleksach biologicznie Nie mniej ni ż 70% w taki sposób, aby projektowana struktura czynna tworzyła harmonijn ą cało ść ; Maksymalnie pi ęć kondygnacje Wysoko ść • kształtowanie miasta Ruciane – Nida jako nadziemne Wysoko ść nie wy żej budynków ośrodka koncentracji obiektów obsługi ruchu ni ż 18 m turystycznego; Preferuje si ę dachy dwu lub • wzbogacanie bazy turystycznej o obiekty wielospadowe. zamieszkania zbiorowego, a tak że budowa Pokrycie Do pokry ć dachowych u żywa ć obiektów rekreacji indywidualnej; dachowe materiały w odcieniach kolorów STREFA „I” MIEJSKA historyczne układy ruralistyczne nale ży czerwonego, br ązowego bezwzgl ędnie pozostawi ć w formie niezmienionej; Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe • w granicach obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody Minimalne obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych powierzchnie Nie wyznacza si ę aktach prawnych; działek

3 mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego 4 MW – zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna

25

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i usługowa • obszar zabudowy śródmiejskiej o funkcji MN, MNU, U 5 mieszkaniowo – usługowej; Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i usługowa • kształtowanie nowej zabudowy MN, MNU, U 6 z zachowaniem ładu przestrzennego; Linia zabudowy Zgodnie z zapisami mpzp 7 • tworzenie jednolitej struktury miejskiej Nie wi ęcej ni ż 30% w celu ł ączenia istniej ącego i (MN wolnostoj ąca) projektowanego zagospodarowania z Powierzchnia Nie wi ęcej ni ż 60 % obszarami cennymi pod wzgl ędem zabudowy (MN, MNU, U szeregowa) przyrodniczym i historycznym; Nie wi ęcej ni ż 45 % • kształtowanie miasta Ruciane – Nida jako (U wolnostoj ąca) ośrodka koncentracji usług komercyjnych; Nie mniej ni ż 35% • modernizacja, porz ądkowanie (MN wolnostoj ąca) Powierzchnia i uzupełnienie zabudowy istniej ącego Nie mniej ni ż 15 % biologicznie układu przestrzennego w celu zintegrowania (MN, MNU, U szeregowa) czynna dwóch dzielnic miasta Rucianego i Nidy; Nie mniej ni ż 25 % (U wolnostoj ąca) Maksymalnie dwie kondygnacje Wysoko ść nadziemne; budynków wysoko ść nie wy żej ni ż 10m Ustalenia pokry ć dachowych na podstawie mpzp. Pokrycie Do pokry ć dachowych u żywa ć dachowe materiały w odcieniach kolorów czerwonego, br ązowego

Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe. 600 m 2 – MN wolnostoj ąca Minimalne 200 m 2 – MN, MNU, U powierzchnie szeregowa działek 800 m 2 – U wolnostoj ąca

PODSTREFA „D”

• obszar projektowanej zabudowy zwi ązanej z Zabudowa zwi ązana z funkcj ą sportow ą stanowi ąca funkcj ą sportow ą stanowi ącej inwestycj ę celu inwestycj ę celu publicznego

publicznego; Nie wi ęcej ni ż 25 % (zabudowa o Powierzchnia • funkcji sportowej wraz z projektowan ą zabudow ę sportow ą, w tym zabudowy obiekty tworz ące zaplecze dla rozwoju obiektami towarzysz ącymi ) funkcji sportowej, nale ży lokalizowa ć w taki Powierzchnia sposób, aby projektowana struktura tworzyła biologicznie Nie mniej ni ż 55% harmonijn ą cało ść i w maksymalny sposób czynna wykorzystywała naturalne warunki Maksymalnie trzy kondygnacje Wysoko ść fizjograficzne, w tym w szczególno ści nadziemne budynków istniej ące tereny zieleni oraz ukształtowanie Wysoko ść nie wy żej ni ż 16 m terenu, a tak że lini ę brzegow ą jeziora Dachy płaskie, dwuspadowe lub Nidzkiego; wielospadowe. Do pokry ć •

STREFA „I” MIEJSKA wzbogacenie miasta Ruciane – Nida o dachowych u żywa ć materiały w specjalistyczny kompleks sportowy; odcieniach kolorów czerwonego, Pokrycie br ązowego. Dopuszcza si ę dachowe • dopuszczenie realizacji innych obiektów zastosowanie tzw. zielonych towarzysz ących tworz ących zaplecze dachów. niezb ędne do realizacji wiod ącej funkcji, w

6 MN – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, MNU – zabudowa mieszkaniowo – usługowa, U – zabudowa usługowa 7 mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

26

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

tym obiekty zwi ązane z zakwaterowaniem, Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe. wy żywieniem, infrastruktur ą techniczn ą; • dopuszczenie sportowo – rekreacyjnego zagospodarowania brzegu jeziora w ramach funkcji wiod ącej stanowi ącej inwestycj ę celu publicznego; Minimalne pow. nie okre śla si ę • realizacja zabudowy w podstrefie „D” działek będzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000.

PODSTREFA „A”

• obszar istniej ącej i projektowanej zabudowy Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna - mieszkaniowej i usługowej (nieuci ąż liwej) MN, MNU, U 8 dopuszcza si ę w granicach wyznaczonych Linia terenów rozwojowych zabudowy Zgodnie z zapisami mpzp 9 mieszkaniowo – usługowej oraz w granicach zabudowy zwartej zabudowy poszczególnych Nie wi ęcej ni ż 25% miejscowo ści; (MN wolnostoj ąca)

Powierzchnia Nie wi ęcej ni ż 60 % • projektowan ą zabudow ę mieszkaniow ą zabudowy (MN, MNU, U szeregowa) i usługow ą (nieuci ąż liw ą) nale ży lokalizowa ć w zwartych kompleksach w taki sposób, aby Nie wi ęcej ni ż 35 %

projektowana struktura tworzyła harmonijn ą (U wolnostoj ąca) cało ść ; Nie mniej ni ż 60% (MN wolnostoj ąca) • historyczne układy ruralistyczne nale ży Powierzchnia Nie mniej ni ż 25 % bezwzgl ędnie pozostawi ć w formie biologicznie (MN, MNU, U szeregowa) niezmienionej, a tak że dostosowa ć now ą czynna zabudow ę do tych układów; Nie mniej ni ż 35 % (U wolnostoj ąca) • w granicach obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody Maksymalnie dwie kondygnacje Wysoko ść obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych nadziemne; budynków aktach prawnych; wysoko ść nie wy żej ni ż 10m

• zgodnie z planem ochrony MPK : Ustalenia pokry ć dachowych na

TREFA „II” KRAJOBRAZOWA podstawie mpzp. - w strefie „0” (zerowej) niedopuszczalne jest Pokrycie Do pokry ć dachowych u żywa ć wznoszenie nowych obiektów budowlanych dachowe materiały w odcieniach kolorów - w strefie „IE” nie dopuszcza si ę czerwonego lub br ązowego wyznaczania nowych siedlisk budowlanych, Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe. - w strefie „IK” nowe obiekty budowlane mog ą by ć lokalizowane tylko w przypadku 1200 m 2 – MN wolnostoj ąca ścisłego powi ązania przestrzennego z ju ż istniej ącą zabudow ą w obr ębie strefy, Minimalne powierzchnie 600 m 2 – MN, MNU, U szeregowa - w strefie „II” nowe obiekty budowlane działek mog ą by ć lokalizowane na terenach zwartej i rozproszonej zabudowy wsi. 1200 m 2 – U wolnostoj ąca

8 MN – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, MNU – zabudowa mieszkaniowo – usługowa, U – zabudowa usługowa 9 mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

27

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

PODSTREFA „B”

• obszar istniej ącej i projektowanej zabudowy Zabudowa turystyczna turystycznej; Linia Zgodnie z zapisami mpzp 10 • projektowan ą zabudow ę turystyczn ą, w tym zabudowy budynki rekreacji indywidualnej oraz budynki zamieszkania zbiorowego Nie wi ęcej ni ż 20% (zabudowa rekreacji indywidualnej) zwi ązanego z obsług ą ruchu turystycznego, Powierzchnia nale ży lokalizowa ć w zwartych kompleksach zabudowy w taki sposób, aby projektowana struktura Nie wi ęcej ni ż 35 % - (pozostałe obiekty turystyczne) tworzyła harmonijn ą cało ść ;

• w granicach obszarów chronionych na Nie mniej ni ż 65% (zabudowa podstawie ustawy o ochronie przyrody Powierzchnia rekreacji indywidualnej) obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych biologicznie aktach prawnych; czynna Nie mniej ni ż 50 % (pozostałe obiekty turystyczne) • historyczne układy ruralistyczne nale ży bezwzgl ędnie pozostawi ć w formie Maksymalnie dwie kondygnacje niezmienionej, a tak że dostosowa ć now ą nadziemne; zabudow ę do tych układów; Wysoko ść nie wy żej ni ż 10m Wysoko ść (Zabudowa rekreacji indywid.) • zgodnie z planem ochrony MPK : budynków Maksymalnie cztery kondygnacje nadziemne - w strefie „0” (zerowej) niedopuszczalne jest Wysoko ść nie wy żej ni ż 16 m wznoszenie nowych obiektów budowlanych, ( pozostałe obiekty turystyczne)

STREFA „II” KRAJOBRAZOWA - w strefie „IE” nie dopuszcza si ę Dachy dwu lub wielospadowe. wyznaczania nowych siedlisk budowlanych, Pokrycie Do pokry ć dachowych u żywa ć dachowe materiały w odcieniach kolorów - w strefie „IK” nowe obiekty budowlane czerwonego, br ązowego mog ą by ć lokalizowane tylko w przypadku ścisłego powi ązania przestrzennego z ju ż Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe. istniej ącą zabudow ą w obr ębie strefy,

- w strefie „II” nowe obiekty budowlane 2 Minimalne 1200 m – zb. rekreacji indywid. mog ą by ć lokalizowane na terenach zwartej powierzchnie i rozproszonej zabudowy wsi. działek 1800 m 2 – pozostała zab. turyst.

10 mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

28

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

PODSTREFA „A”

• obszar istniej ącej i projektowanej zabudowy Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna - mieszkaniowej i usługowej (nieuci ąż liwej) MN, MNU, U 11 dopuszcza si ę w granicach wyznaczonych Linia terenów rozwojowych zabudowy Zgodnie z zapisami mpzp 12 mieszkaniowo – usługowej oraz w granicach zabudowy zwartej zabudowy poszczególnych Nie wi ęcej ni ż 30% miejscowo ści; (MN wolnostoj ąca)

Powierzchnia Nie wi ęcej ni ż 60 % • projektowan ą zabudow ę mieszkaniow ą zabudowy (MN, MNU, U szeregowa) i usługow ą (nieuci ąż liw ą) nale ży lokalizowa ć w zwartych kompleksach w taki sposób, aby Nie wi ęcej ni ż 40 % projektowana struktura tworzyła harmonijn ą (U wolnostoj ąca) cało ść ; Nie mniej ni ż 60% (MN wolnostoj ąca) • historyczne układy ruralistyczne nale ży Powierzchnia

GOSPODARCZA Nie mniej ni ż 25 % bezwzgl ędnie pozostawi ć w formie biologicznie – (MN, MNU, U szeregowa) niezmienionej, a tak że dostosowa ć now ą czynna zabudow ę do tych układów; Nie mniej ni ż 35 % (U wolnostoj ąca) • w granicach obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody Maksymalnie dwie kondygnacje Wysoko ść obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych nadziemne; budynków aktach prawnych; wysoko ść nie wy żej ni ż 10 m

• zgodnie z planem ochrony MPK : Ustalenia pokry ć dachowych na podstawie mpzp. - w strefie „IE” nie dopuszcza si ę Pokrycie Do pokry ć dachowych u żywa ć wyznaczania nowych siedlisk budowlanych, dachowe materiały w odcieniach kolorów czerwonego, br ązowego STREFA „III” ROLNICZO - w strefie „IK” nowe obiekty budowlane mog ą by ć lokalizowane tylko w przypadku ścisłego powi ązania przestrzennego z ju ż Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe. istniej ącą zabudow ą w obr ębie strefy, 1000 m 2 – MN wolnostoj ąca - w strefie „II” nowe obiekty budowlane mog ą by ć lokalizowane na terenach zwartej Minimalne i rozproszonej zabudowy wsi. powierzchnie 500 m 2 – MN, MNU, U szeregowa działek

1000 m 2 – U wolnostoj ąca

11 MN – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, MNU – zabudowa mieszkaniowo – usługowa, U – zabudowa usługowa 12 mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

29

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

PODSTREFA „B”

• obszar istniej ącej i projektowanej zabudowy Zabudowa turystyczna turystycznej; Linia Zgodnie z zapisami mpzp 13 • projektowan ą zabudow ę turystyczn ą, w tym zabudowy budynki rekreacji indywidualnej oraz budynki zamieszkania zbiorowego Nie wi ęcej ni ż 20% (zabudowa

rekreacji indywidualnej) zwi ązanego z obsług ą ruchu turystycznego, Powierzchnia nale ży lokalizowa ć w zwartych kompleksach zabudowy w taki sposób, aby projektowana struktura Nie wi ęcej ni ż 35 % - (pozostałe tworzyła harmonijn ą cało ść ; obiekty turystyczne)

• w granicach obszarów chronionych na Nie mniej ni ż 65% (zabudowa podstawie ustawy o ochronie przyrody Powierzchnia rekreacji indywidualnej) obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych biologicznie aktach prawnych; czynna Nie mniej ni ż 50 % (pozostałe obiekty turystyczne) • historyczne układy ruralistyczne nale ży bezwzgl ędnie pozostawi ć w formie Maksymalnie dwie kondygnacje niezmienionej, a tak że dostosowa ć now ą nadziemne; zabudow ę do tych układów; Wysoko ść nie wy żej ni ż 10 m Wysoko ść (Zabudowa rekreacji indywid.) • zgodnie z planem ochrony MPK : budynków Maksymalnie cztery kondygnacje nadziemne - w strefie „IE” nie dopuszcza si ę Wysoko ść nie wy żej ni ż 16 m wyznaczania nowych siedlisk budowlanych, ( pozostałe obiekty turystyczne)

- w strefie „IK” nowe obiekty budowlane Dachy dwu lub wielospadowe.

STREFA „III” GOSPODARCZA ROLNICZO mog ą by ć lokalizowane tylko w przypadku Pokrycie Do pokry ć dachowych u żywa ć ścisłego powiązania przestrzennego z ju ż dachowe materiały w odcieniach kolorów istniej ącą zabudow ą w obr ębie strefy, czerwonego, br ązowego

- w strefie „II” nowe obiekty budowlane Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe. mog ą by ć lokalizowane na terenach zwartej i rozproszonej zabudowy wsi. Minimalne 1200 m 2 – zb. rekreacji indywid. powierzchnie działek 1800 m 2 – pozostała zab. turyst.

13 mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

30

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

PODSTREFA „A”

• obszar istniej ącej i projektowanej zabudowy Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna - mieszkaniowej i usługowej (nieuci ąż liwej) MN, MNU, U 14 dopuszcza si ę w granicach wyznaczonych Linia terenów rozwojowych zabudowy Zgodnie z zapisami mpzp 15 mieszkaniowo – usługowej oraz w granicach zabudowy zwartej zabudowy poszczególnych Nie wi ęcej ni ż 30% miejscowo ści; (MN wolnostoj ąca)

Powierzchnia Nie wi ęcej ni ż 60 % • projektowan ą zabudow ę mieszkaniow ą zabudowy (MN, MNU, U szeregowa) i usługow ą (nieuci ąż liw ą) nale ży lokalizowa ć w zwartych kompleksach w taki sposób, aby Nie wi ęcej ni ż 40 % projektowana struktura tworzyła harmonijn ą (U wolnostoj ąca) cało ść ;

Nie mniej ni ż 60% (MN wolnostoj ąca)

NA • historyczne układy ruralistyczne nale ży Powierzchnia Ś Nie mniej ni ż 25 % bezwzgl ędnie pozostawi ć w formie biologicznie (MN, MNU, U szeregowa) niezmienionej, a tak że dostosowa ć now ą czynna zabudow ę do tych układów; Nie mniej ni ż 35 % (U wolnostoj ąca) • w granicach obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody Maksymalnie dwie kondygnacje Wysoko ść obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych nadziemne; budynków aktach prawnych; wysoko ść nie wy żej ni ż 10 m

STREFA „IV” LE

Ustalenia pokry ć dachowych na podstawie mpzp. Pokrycie Do pokry ć dachowych u żywa ć dachowe materiały w odcieniach kolorów czerwonego, br ązowego

Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe.

1000 m 2 – MN wolnostoj ąca

Minimalne powierzchnie 500 m 2 – MN, MNU, U szeregowa działek

1000 m 2 – U wolnostoj ąca

14 MN – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, MNU – zabudowa mieszkaniowo – usługowa, U – zabudowa usługowa 15 mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

31

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

PODSTREFA „B”

• obszar istniej ącej i projektowanej zabudowy Zabudowa turystyczna turystycznej; Linia Zgodnie z zapisami mpzp 16 • projektowan ą zabudow ę turystyczn ą, w tym zabudowy budynki rekreacji indywidualnej oraz budynki zamieszkania zbiorowego Nie wi ęcej ni ż 20% (zabudowa rekreacji indywidualnej) zwi ązanego z obsługą ruchu turystycznego, Powierzchnia nale ży lokalizowa ć w zwartych kompleksach zabudowy w taki sposób, aby projektowana struktura Nie wi ęcej ni ż 35 % - (pozostałe tworzyła harmonijn ą cało ść ; obiekty turystyczne)

Nie mniej ni ż 65% (zabudowa • w granicach obszarów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody Powierzchnia rekreacji indywidualnej) NA

Ś obowi ązuj ą ustalenia zawarte w odr ębnych biologicznie aktach prawnych; czynna Nie mniej ni ż 50 % (pozostałe obiekty turystyczne) • historyczne układy ruralistyczne nale ży bezwzgl ędnie pozostawi ć w formie Maksymalnie dwie kondygnacje niezmienionej, a tak że dostosowa ć now ą nadziemne; zabudow ę do tych układów; Wysoko ść nie wy żej ni ż 10 m Wysoko ść (Zabudowa rekreacji indywid.) budynków Maksymalnie cztery kondygnacje

STREFA „IV” LE nadziemne Wysoko ść nie wy żej ni ż 16 m ( pozostałe obiekty turystyczne)

Dachy dwu lub wielospadowe. Pokrycie Do pokry ć dachowych u żywa ć dachowe materiały w odcieniach kolorów czerwonego, br ązowego

Kolor elewacji Kolory stonowane, pastelowe.

Minimalne 1200 m 2 – zb. rekreacji indywid. powierzchnie działek 1800 m 2 – pozostała zab. turyst.

16 mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

32

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.9. TERENY PODLEGAJ ĄCE OGRANICZENIOM I ZAKAZOM ZABUDOWY

 tereny obj ęte ochron ą przyrody, o których mowa w przepisach z zakresu ochrony środowiska podlegaj ą zakazom i ograniczeniom wynikaj ącym z odpowiednich przepisów odr ębnych;  tereny w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego podlegaj ą zakazom i ograniczeniom wynikaj ącym z ustale ń Planu ochrony Parku;  tereny udokumentowanych złó ż kopalin zgodnie przepisami z zakresu prawa geologicznego i górniczego  tereny zagro żone niebezpiecze ństwem powodzi obj ęte s ą zakazem lokalizacji obiektów budowlanych zgodnie z przepisami z zakresu prawa budowalnego  tereny nara żone na osuwanie si ę mas ziemnych obj ęte s ą zakazem zabudowy.  zabudowa powinna si ę koncentrowa ć w obszarach i s ąsiedztwie terenów zabudowanych oraz na terenach przewidzianych w „studium” do kierunkowego rozwoju danych funkcji;  zgodnie z zał ącznikiem graficznym „Kierunki zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Ruciane – Nida” wyznaczona została strefa ochronna, w której obowi ązuje zakaz zabudowy, z wyj ątkiem sieci infrastruktury technicznej oraz dróg.

33

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.10. OGÓLNE ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1.10.1. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU BUDOWNICTWA MIESZKANIOWEGO I USŁUGOWEGO – TERENY ROZWOJOWE FUNKCJI MIESZKANIOWO – USŁUGOWEJ.

Na terenie Gminy przewiduje si ę rozwój budownictwa mieszkaniowego wraz z towarzysz ącą funkcj ą usługow ą w rejonach wyznaczonych terenów rozwojowych funkcji mieszkaniowo – usługowej, a tak że na terenach zwartej zabudowy. Na obszarach wiejskich budownictwo mieszkaniowe b ędzie oparte głównie na systemie jednorodzinnym i zagrodowym. W obr ębie miasta dopuszcza si ę mo żliwo ść wprowadzania (w ograniczonym zakresie) ekstensywnej zabudowy wielorodzinnej. Tereny rozwojowe zabudowy wielorodzinnej powinny znajdowa ć si ę w otoczeniu ju ż istniej ącej zabudowy wielorodzinnej. Rozwój funkcji mieszkaniowej przewidziany jest w obr ębie terenów zainwestowanych lub przeznaczonych do zainwestowania, na terenach fizjograficznie przydatnych do zabudowy. W procesie kształtowania zwartej struktury mieszkaniowej d ąż yć nale ży do ograniczenia rozproszenia zabudowy poprzez jej koncentracj ę i uzupełnianie ci ągów zabudowy. Działania takie sprzyjaj ą procesowi uzbrajania nowych terenów w media, minimalizuj ą koszty uzbrojenia oraz tworz ą czytelne układy urbanistyczne oraz pozostaj ą w zgodzie z wymogami zachowania ładu przestrzennego. Przyj ęto zasad ę, że na rysunku „Studium” wskazuje si ę tereny przeznaczone do zabudowy mieszkaniowej, a wybór konkretnych inwestycji spo śród obszarów wyznaczonych pozostawia si ę władzom Gminy i inwestorom w momencie podejmowania konkretnych decyzji lokalizacyjnych. Na terenach zabudowy mieszkaniowo – usługowej dopuszcza si ę lokalizacj ę usług publicznych, nieuci ąż liwych usług komercyjnych i produkcji nieuci ąż liwej oraz niezb ędnych urz ądze ń infrastruktury technicznej, a tak że ogólnodost ępnych obiektów sportowo – rekreacyjnych. Ponadto na terenach zabudowy mieszkaniowo – usługowej nale ży przewidzie ć do zachowania, a tak że wyznaczy ć dodatkowe miejsca ogólnodost ępnej zieleni celem poprawy komfortu życia mieszka ńców. Lokalizowanie obszarów zabudowy mieszkaniowo – usługowej w granicach terenów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody, powinno wi ąza ć si ę bezpo średnio z budow ą niezb ędnej infrastruktury technicznej celem minimalizacji negatywnych wpływów na środowisko przyszłego zainwestowania.

34

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.10.2. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY TURYSTYCZNEJ – TERENY ROZWOJOWE FUNKCJI TURYSTYCZNEJ

Na terenie Gminy przewiduje si ę rozwój zabudowy turystycznej tj. obiektów rekreacji indywidualnej oraz zamieszkania zbiorowego zwi ązanego z turystyk ą, rekreacj ą i wypoczynkiem, w rejonach wyznaczonych terenów rozwojowych funkcji turystycznej, a tak że na terenach zwartej zabudowy turystycznej. Na obszarach wiejskich zabudowa turystyczna b ędzie oparta głównie na zabudowie rekreacji indywidualnej. Dodatkowo na obszarach wiejskich dopuszcza si ę lokalizacj ę obiektów zamieszkania zbiorowego zwi ązanego z turystyk ą, jednak że ka żdorazowo nale ży przewidzie ć negatywny wpływ na środowisko takich obiektów. W obr ębie miasta zabudowa turystyczna oparta b ędzie głównie na obiektach zamieszkania zbiorowego. Rozwój funkcji zabudowy turystycznej przewidziany jest w obr ębie terenów zainwestowanych lub przeznaczonych do zainwestowania, na terenach fizjograficznie przydatnych do zabudowy. W procesie kształtowania zwartej struktury turystycznej d ąż yć nale ży do ograniczenia rozproszenia zabudowy poprzez jej koncentracj ę i uzupełnianie ci ągów zabudowy. Działania takie sprzyjaj ą procesowi uzbrajania nowych terenów w media, minimalizuj ą koszty uzbrojenia oraz tworz ą czytelne układy urbanistyczne oraz pozostaj ą w zgodzie z wymogami zachowania ładu przestrzennego. Przyj ęto zasad ę, że na rysunku „Studium” wskazuje si ę tereny przeznaczone do zabudowy turystycznej, a wybór konkretnych inwestycji spo śród obszarów wyznaczonych pozostawia si ę władzom Gminy i inwestorom w momencie podejmowania konkretnych decyzji lokalizacyjnych. Dopuszcza si ę w granicach terenów rozwojowych funkcji turystycznej lokalizowania wszelkiego rodzaju zabudowy sportowej zwi ązanej z rekreacj ą i wypoczynkiem. Lokalizowanie obszarów zabudowy turystycznej w granicach terenów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody, powinno wi ąza ć si ę bezpo średnio z budow ą niezb ędnej infrastruktury technicznej celem minimalizacji negatywnych wpływów na środowisko przyszłego zainwestowania. W granicach terenów rozwojowych realizacja inwestycji b ędzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000.

35

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.10.3. SZCZEGÓŁOWE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY TURYSTYCZNEJ – TERENY ROZWOJOWE FUNKCJI TURYSTYCZNEJ

 W zakresie turystyki nale ży w oparciu o kompleksowe programy rozwoju d ąż yć do:

 uporz ądkowania istniej ącego zainwestowania turystycznego poprzez podniesienie standardu oraz uporz ądkowanie gospodarki ściekowej w pierwszej kolejno ści na terenach zagra żaj ących czysto ści jezior;  wyznaczania w granicach terenów rozwojowych (okre ślonych na zał ączniku graficznym) obszarów przeznaczonych na działalno ść turystyczn ą w szczególno ści wzdłu ż głównych szlaków turystycznych, np.: brzegów jezior: Nidzkiego, Bełdany, Guzianka Wielka i Mała oraz wzdłu ż szlaku rzeki Krutyni  sporz ądzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wytypowanych obszarów mog ących pełni ć funkcje turystyczne powinno by ć priorytetem w działalno ści planistycznej;  zwi ększenia atrakcyjno ści turystycznej Gminy poprzez zagospodarowanie szlaków turystyki wodnej – wyeksponowanie walorów przyrodniczych oraz zwrócenie uwagi na edukacj ę ekologiczn ą;  uzale żnienia wielko ści nowych inwestycji turystycznych od naturalnej chłonno ści terenu na antropopresj ę;  zagospodarowania szlaków turystycznych w obiekty przystosowane dla ró żnych odbiorców (formy turystyki, wiek odbiorców, itd.);  rozwijania ró żnorodnych form turystyki w oparciu o całoroczn ą baz ę noclegow ą;  stwarzania warunków do powstawania nowych i przekształcania istniej ących gospodarstw rolnych na gospodarstwa agroturystyczne;  poprawy stanu technicznego istniej ącej bazy sportowo-turystycznej zwi ązanej z wod ą, tj. pla że, wypo życzalnie sprz ętu wodnego, itp.;  zagospodarowania obszarów wyst ępowania fortyfikacji i bunkrów dla uatrakcyjnienia turystyki krajoznawczej i edukacji historycznej;  wykorzystania istniej ącego potencjału przyrodniczego dla celów rozwoju turystyki uzdrowiskowej i obiektów typu SPA;  zagospodarowania terenów przyjeziornych i prowadzenie ograniczonej gospodarki rybackiej z jednoczesn ą aktywizacj ą turystyki w ędkarskiej;  wykorzystanie potencjału Gminy dla form rozwoju turystyki w sezonie zimowym.

36

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.10.4. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY SPORTOWEJ REALIZOWANEJ W RAMACH INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO

Kierunek rozwoju zabudowy sportowej przewiduje realizację obiektów tworz ących kompleks sportowy, wzbogacaj ący ofert ę sportow ą Miasta. Rozwój zabudowy sportowej w strefie I miejskiej zwi ązany jest z realizacj ą inwestycji celu publicznego. Realizacja obiektów o funkcji sportowej przewidziana jest w obr ębie obszarów fizjograficznie przydatnych, z maksymalnym wykorzystaniem istniej ących terenów zieleni oraz ukształtowania terenu, a tak że linii brzegowej jeziora Nidzkiego . Dopuszcza si ę w granicach terenów rozwojowych funkcji sportowej realizacj ę obiektów tworz ących zaplecze kompleksu sportowego, w tym realizację obiektów zwi ązanych z zakwaterowaniem, wy żywieniem oraz infrastruktur ą techniczn ą. Lokalizowanie obszarów zabudowy sportowej w granicach terenów chronionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody, powinno wi ąza ć si ę bezpo średnio z budow ą niezb ędnej infrastruktury technicznej celem minimalizacji negatywnych wpływów na środowisko przyszłego zainwestowania. W granicach terenów rozwojowych realizacja inwestycji b ędzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000.

1.10.5. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY PRZEMYSŁOWEJ NIEUCI ĄŻ LIWEJ

W zakresie rozwoju przemysłu nieuci ąż liwego nale ży przede wszystkim d ąż yć do:  preferowania zakładów średniej wielko ści i małych o niewielkiej uci ąż liwo ści dla środowiska;  preferowania zakładów opartych o przetwórstwo surowców lokalnych (produktów rolnych, drewna, ryb);  lokalizacji zakładów produkcyjnych na terenach ju ż zurbanizowanych;  preferowania zakładów „czystych” i nowoczesnych technologii poprzez dopuszczanie do funkcjonowania wył ącznie działalno ści gospodarczej nieuci ąż liwej dla środowiska naturalnego;  kompleksowego przygotowywania terenów pod inwestycje, w tym równie ż pod działalno ść gospodarcz ą przemysłow ą i składow ą m.in.: w m. Ruciane-Nida;  wspierania rozwoju małych i średnich przedsi ębiorstw głównie sektora budowlanego oraz przetwórstwa drzewnego;

37

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 w granicach terenów rozwojowych realizacja inwestycji b ędzie mo żliwa pod warunkiem wykazania braku znacz ąco negatywnego oddziaływania na cel i przedmiot ochrony obszaru natura 2000.

1.10.6. OGÓLNE KIERUNKI ROZWOJU ZABUDOWY MIEJSKIEJ

Miasto Ruciane - Nida jest głównym o środkiem kształtowania si ę i rozwoju funkcji gospodarczych, mieszkaniowych, usługowych, a tak że turystycznych Gminy Ruciane – Nida. Wszelkie działania planistyczne w zakresie rozwoju sfery miejskiej powinny wspiera ć rozwój małych i średnich przedsi ębiorstw. Polityka Władz powinna by ć skierowana na pozyskiwanie nowych inwestorów poprzez kompleksowe zagospodarowywanie terenów pod działalno ść gospodarcz ą, tworzenie systemów zach ęt inwestorskich, czy kształtowanie klimatu i otoczenia dla biznesu. Działania rozwojowe w sferze gospodarczej skutkuj ące ingerencj ą w istniej ące zagospodarowanie przestrzenne Miasta powinno uwzgl ędnia ć istniej ący ład przestrzenny, zasady ochrony środowiska przyrodniczego i wynika ć z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

1.10.7. OGÓLNE KIERUNKI WYZNACZANIA OBSZARÓW ZWARTEJ ZABUDOWY MIASTA I WSI W GRANICACH MIASTA I GMINY RUCIANE NIDA

W granicach gminy Ruciane - Nida zgodnie z zał ącznikiem nr 1 – Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Ruciane - Nida – kierunki zagospodarowania przestrzennego, wyznaczone zostały obszary zwartej zabudowy miasta i wsi. Obszary te wyznaczone zostały w rejonach istniej ącej zabudowy, w których zabudowa tworzy kompleksy daj ące si ę wyodr ębni ć pod wzgl ędem urbanistyczny. W przypadku wyznaczenia obszaru zwartej zabudowy miasta lub wsi w s ąsiedztwie dróg uzna ć nale ży, i ż wyznaczony obszar obowi ązuje do danej drogi (gdy granica obszaru zwartej zabudowy od strony tej drogi jest niewidoczna), a w pozostałych przypadkach do granicy obszaru zwartej zabudowy miasta lub wsi, która została oznaczona na zał ączniku nr 1. Dodatkowo dla terenów znajduj ących si ę w obszarach chronionego krajobrazu o mazurskiego parku krajobrazowego, o których mowa w przepisach dotycz ących ochrony przyrody, w bezpo średnim s ąsiedztwie brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych ze wzgl ędu na skal ę opracowania studium, wyznaczone obszary zwartej zabudowy wsi obowi ązuj ą wył ącznie do linii zabudowy utworzonej przez budynki znajduj ące si ę najbli żej linii brzegowej rzek, jezior i innych zbiorników wodnych.

38

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

1.11. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA ROLNICZEJ I LE ŚNEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ

 W zakresie rozwoju rolnictwa nale ży przede wszystkim d ąż yć do:

 zachowania wy ższych klas bonitacyjnych gleb ograniczaj ąc mo żliwo ść inwestowania na takich terenach;  utrzymania funkcji rolniczych na obszarach o znacznym potencjale rolniczym (Świgajno, Wólka, Piotrowo, Osiniak, Wojnowo, Ko ńcewo);  prowadzenia polityki sprzyjaj ącej powstawaniu gospodarstw wi ększych obszarowo;  sprzyjania powstawaniu gospodarstw agroturystycznych i produkcji żywno ści ekologicznej, stosuj ąc preferencje podatkowe, szkolenia i inne;  wspieranie działalno ści gospodarczej uzupełniaj ącej rolnicz ą i ryback ą;  wykluczenia stosowania technologii niebezpiecznych dla środowiska, w tym stosowania zabiegów agrolotniczych i środków chemicznych na terenach przybrze żnych jezior;  uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej na obszarach zabudowy zagrodowej;  dostosowywania rolnictwa do funkcjonowania w standardach mi ędzynarodowych;  ograniczenia nawo żenia gruntów gnojowic ą, a przypadku jej stosowania zapewnienie przestrzegania zasad nawo żenia;  gromadzenia nawozów organicznych wył ącznie na izolowanych płytach gnojowych, zabezpieczonych przed przesi ąkaniem odcieków do gruntu.

 W zakresie rozwoju le śnictwa i produkcji drzewnej nale ży przede wszystkim dąż yć do:

 eksponowania pozaprodukcyjnych funkcji lasów, szczególnie w planach urz ądzeniowych;  zachowania i przywracania biologicznej ró żnorodno ści lasów;  utrzymania produkcyjnej zasobno ści lasów;  zachowania w równowadze ekosystemów le śnych;  ochrony zasobów glebowych i wodnych w lasach;  wykorzystania lasów dla celów edukacji ekologicznej;

39

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 prowadzenia zalesie ń terenów o słabej bonitacji gleb, mało przydatnych do innych celów;  pod zalesienie mog ą by ć przeznaczane grunty dotychczas u żytkowane jako rolnicze, w pierwszej kolejno ści najmniej przydatne dla rolnictwa;  promowanie zadrzewie ń śródpolnych dla wzbogacenia krajobrazu, zwi ększenia retencji wody oraz poprawy warunków klimatu lokalnego;  na terenach rezerwatów i w ich otoczeniu gospodarka le śna powinna by ć podporz ądkowana w pierwszej kolejno ści celom przyrodniczym.

40

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

PROGNOZA DEMOGRAFICZNA MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA.

41

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

2. PROGNOZA DEMOGRAFICZNA MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA

Liczba ludno ści i jej struktura odgrywa ogromn ą rol ę w procesach planistycznych realizowanych na terenie Gminy. Prognoza dotycz ąca ogólnej liczby ludno ści pokazuje jak będzie kształtowała si ę liczebno ść populacji danej jednostki samorz ądowej w najbli ższych latach, za ś zmiany wielko ści podstawowych grup wiekowych pomog ą odpowiedzie ć na wiele pyta ń zwi ązanych z realizacj ą Gminnych celów publicznych. Poni żej w tabeli przedstawiono prognoz ę demograficzn ą dla Gminy Ruciane-Nida. Tabela 2.1 Prognoza demograficzna LICZBA LICZBA LICZBA LUDO ŚCI UDZIAŁ LUDNO ŚCI NA UDZIAŁ LATA LUDNO ŚCI W W MIE ŚCIE PROCENTOWY TERENIE PROCENTOWY GMINIE WIEJSKIM 2015 4599 54,20 3887 45,80 8486 2020 4364 52,31 3979 47,69 8344 2025 4141 50,41 4074 49,59 8216 2030 3930 48,51 4172 51,49 8101 2035 3729 46,61 4271 53,39 8000 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS

Jak wynika z powy ższej tabeli liczba mieszka ńców Gminy w latach 2015 – 2035 będzie systematycznie malała. Szczególnie du ży spadek b ędzie dotyczył miasta Ruciane – Nida. W roku 2025 liczba ludno ści miasta i terenów wiejskich w Gminie wyrówna si ę. W kolejnych latach miasto „straci” na rzecz obszarów wiejskich kolejne 2 % mieszka ńców. Przedstawione powy żej zjawisko ukazuje spadek roli miasta Rucianego – Nidy w Gminie. Powodem tego jest migracja ludno ści mieszkaj ącej w mie ście poza jego granice, a tak że cz ęsto poza granice Gminy. Spadek liczby ludno ści miasta spowodowany jest równie ż przez ujemny przyrost naturalny, który znacz ąco wpływa na wyniki danej prognozy. Według powy ższej prognozy liczba ludno ści w obszarze wiejskim b ędzie jednak rosn ąć , wpływ na to ma utrzymuj ący si ę od kilku lat dodatni przyrost naturalny oraz nieznaczne, dodatnie saldo migracji, które średnio wynosi około 15 osób rocznie. Powy ższa prognoza oraz trend jaki ukazuje wymusza wprowadzenie odpowiednich narz ędzi, oraz działa ń naprawczych, które wpłyn ą na zmian ę zachodz ących procesów, powstrzymaj ą odpływ ludno ści z miasta, a co za tym idzie spowoduj ą wzrost liczby ludno ści w Gminie.

42

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA.

43

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3. KIERUNKI WYNIKAJ ĄCE Z UWARUNKOWA Ń EKOLOGICZNYCH, STANU I OCHRONY ŚRODOWISKA

Gmina Ruciane – Nida charakteryzuje si ę nadzwyczajnym jak na skal ę krajow ą bogactwem fauny i flory. Dlatego te ż system ochrony prawnej środowiska przyrodniczego jest tu niezmiernie rozwini ęty. Na system ochrony środowiska naturalnego na terenie Gminy Ruciane – Nida zgodnie z zakresu ochrony przyrody składaj ą si ę nast ępuj ące obszary:

 Obszary Natura 2000  Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 – Puszcza Piska (kod obszaru: PLB280008),  Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 – Ostoja Piska (kod obszaru: PLH280048),

 Mazurski Park Krajobrazowy  Rezerwaty przyrody  Jezioro Nidzkie,  Jezioro Warnołty,  Krutynia.

 Obszary chronionego krajobrazu  Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego – Ruciane – Nida,  Obszar Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego – Szeroki Bór,  Spychowski Obszar Chronionego Krajobrazu  Obszar Chronionego Krajobrazu Puszczy i Jezior Piskich.

 Użytki ekologiczne  Gr ąd Wygryny,  Zatoka Wygry ńska,  Łąka Krutynia.

 Pomniki przyrody

44

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.1. FORMA OCHRONY: OBSZARY NATURA 2000

Cały obszar Gminy Ruciane – Nida obj ęty jest sieci ą Natura 2000. Na terenie obszaru Natura 2000 wyró żnia si ę ostoj ę ptasi ą o randze europejskiej (Puszcza Piska kod PLB280008). Ponadto, na terenie Gminy wyznaczony jest Specjalny Obszar Ochrony „Ostoja Piska” (PLH280048).

3.1.1. OBSZAR SPECJALNEJ OCHRONY PTAKÓW NATURA 2000 – PUSZCZA PISKA (KOD OBSZARU: PLB280008)

Obszar cechuje du ża powierzchnia ogólna – 173 tys. ha oraz licznie wyst ępuj ące jeziora, w tym najwi ększe polskie jezioro Śniardwy (pow. 113,8 km 2). Teren jest w wi ększo ści poro śni ęty borami. Wyst ępuje tu stosunkowo du żo drzewostanów powy żej 100 lat. Obszar w uj ęciu mi ędzynarodowym jest wa żną ostoj ą bielika (Haliaeetus albicilla), orlika krzykliwego (Aquila pomarina), żurawia (Grus grus) oraz włochatki (Aegolius funereus). W ostoi stwierdzono wyst ępowanie 202 gatunków ptaków, w tym 153 l ęgowych. Wyst ępuje tu 48 gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej, z tego 35 jest l ęgowych. Spo śród gatunków ptaków wymienionych w Polskiej Czerwonej Ksi ędze Zwierz ąt na terenie obszaru wyst ępuje 28 gatunków. W skali kraju obszar Puszczy Piskiej jest wa żną ostoj ą b ąka (Botaurus stellaris), bielika (Haliaeetus albicilla), trzmielojada (Pernis apivorus), kani czarnej (Milvus migrant) , żurawia (Grus grus), orlika krzykliwego (Aquila pomarina) oraz włochatki (Aegolius funereus) [PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 2011]. Wyró żni ć mo żna nast ępuj ące zagro żenia dla funkcjonowania ostoi:  nieodpowiednie prowadzenie gospodarki le śnej poprzez usuwanie starych drzewostanów i martwego drewna;  presja turystyczno-rekreacyjna, w szczególno ści zabudowa jezior, niszczenie siedlisk, zabijanie i płoszenie dziko żyj ących zwierz ąt , w szczególno ści przez używanie w lasach pojazdów mechanicznych generuj ących znaczne źródło hałasu;  zanieczyszczenie i eutrofizacja wód;  niekontrolowana sukcesja ro ślinno ści drzewiastej i krzewiastej w ekosystemach niele śnych;  zalesienia gruntów niele śnych do tego nie przeznaczonych;  melioracje odwadniaj ące.

45

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.1.2. SPECJALNY OBSZAR OCHRONY SIEDLISK NATURA 2000 – OSTOJA PISKA (KOD OBSZARU: PLH280048)

Obszar zajmuje powierzchni ę 58 tys. ha. Powierzchnia wpisuje si ę w OSOP Natura 2000 Puszcza Piska. Odznacza si ę du żą ró żnorodno ści ą biologiczn ą. Wyst ępuj ą tu prawie wszystkie podstawowe zbiorowiska ro ślinne charakterystyczne dla Polski północno- wschodniej. Z siedlisk Natura 2000 najwi ększ ą powierzchni ę zajmuje gr ąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum 9170-2. Niespełna 70 % powierzchni obszaru zajmuj ą lasy, w śród których dominuj ą bory sosnowe. Lasy ł ęgowe i olsy zachowały si ę jedynie w dolinach rzecznych. Stosunkowo du ży udział stanowi ą dobrze zachowane zbiorowiska wodne i torfowiskowe. Flora naczyniowa liczy około 900 gatunków. Spo śród siedlisk wymienionych w Zał ączniku I Dyrektywy Siedliskowej (Dyrektywy Rady 92/43/EWG) na terenie obszaru wyst ępuje 16 ich rodzajów oraz 16 gatunków z Zał ącznika II. Jest to równie ż wa żna ostoja wydry (Lutra Lutra), bobra (Castor fiber) i wilka (Canis lapus). Spo śród zagro żeń wymienia si ę:  intensyfikacja ruchu turystycznego i zwi ększenie presji rekreacyjnej, a zwłaszcza lokalizacja zabudowy rekreacji indywidualnej nad jeziorami;  zintensyfikowanie gospodarki le śnej, w ędkarstwa, gospodarki rolnej;  melioracje odwadniaj ące.

 Zasady ochrony: obszarów Natura 2000:

Dla obszaru Puszcza Piska i Ostoja Piska w cz ęś ci pokrywaj ącej si ę z Mazurskim Parkiem Krajobrazowym zasady gospodarowania ustala plan ochrony Parku. Na pozostałym obszarze Puszczy Piskiej i Ostoi Piskiej zakazuje si ę zgodnie z art. 33 ustawy o ochronie przyrody podejmowania działa ń mog ących osobno lub w poł ączeniu z innymi działaniami, znacz ąco negatywnie oddziaływa ć na cele ochrony obszaru Natura 2000. Dotyczy to w szczególno ści przedsi ęwzi ęć , które mogłyby wpływa ć negatywnie na integralno ść obszaru lub na siedliska przyrodnicze oraz poszczególne gatunki ro ślin i zwierz ąt wymienione w zał ączniku nr I i II Dyrektywy 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

46

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.2. FORMA OCHRONY: PARK KRAJOBRAZOWY

3.2.1. MAZURSKI PARK KRAJOBRAZOWY

Północna cz ęść Gminy Ruciane-Nida zawiera si ę w obszarze Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Południowa granica parku przebiega zgodnie z tras ą linii kolejowej relacji Szczytno-Pisz, pocz ąwszy od zachodniej granicy Gminy w okolicy Karwicy Mazurskiej, sko ńczywszy przy wschodniej granicy Gminy, w rejonie stacji kolejowej Szeroki Bór. Całkowita powierzchnia Mazurskiego Parku Krajobrazowego wynosi 53 655 ha, z czego na terenie Gminy Ruciane-Nida znajduje si ę 14 706 ha, co stanowi 27,4 % powierzchni Parku oraz 41,1 % powierzchni Gminy. Strefa ochronna Parku (otulina) zajmuje obszar 18 608 ha. Zadaniem Parku jest ochrona wybitnych warto ści przyrodniczych, historycznych i kulturowych oraz walorów krajobrazowych w celu zachowania i popularyzacji tych warto ści. Jest to jeden z najwi ększych parków krajobrazowych w kraju. Mazurski Park Krajobrazowy został utworzony w grudniu 1977 r. na mocy uchwały Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z 1970 r., któr ą zweryfikowano w 1977 r., z uwagi na jej precedensowy charakter, poniewa ż zapocz ątkowała w Polsce proces tworzenia parków krajobrazowych. Motywacj ą utworzenia parku krajobrazowego była potrzeba zachowania i ochrony polodowcowego krajobrazu pojeziernego, bogatej fauny i flory oraz warto ści kulturowych i historycznych Polski północno-wschodniej. Obszar Parku obejmuje cz ęść Puszczy Piskiej oraz liczne ł ąki, obszary rolne i jeziora. Cech ą charakterystyczn ą Parku jest urozmaicona, polodowcowa rze źba terenu oraz g ęsty system jezior i rzek. Powy ższe elementy środowiska przyrodniczego maj ą przeło żenie na bioró żnorodno ść wyst ępuj ących gatunków.

 Zasady ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego:

W granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego obowi ązuj ą przepisy zawarte w rozporz ądzeniu Nr 9 Wojewody Warmi ńsko Mazurskiego z dnia 26 stycznia 2006 r. w sprawie Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Ponadto "Plan Ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego" szczegółowo ustala zasady gospodarowania na terenie Parku, odnosz ące si ę szczególnie do mo żliwo ści wznoszenia obiektów budowlanych, w tym inwentarskich, prowadzenia gospodarki rolnej, le śnej i turystycznej, ochrony krajobrazowej, jak równie ż utrzymywania istniej ącego zagospodarowania.

47

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.3. FORMA OCHRONY: REZERWAT PRZYRODY

3.3.1. REZERWAT PRZYRODY – JEZIORO NIDZKIE

Rezerwat krajobrazowy „Jezioro Nidzkie”, który został powołany Zarz ądzeniem Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 27 pa ździernika 1972 r. (MP z 1972 r. nr 53, poz. 283), obejmuje powierzchni ę 2934,71 ha na terenie Gmin Ruciane-Nida i Pisz. Rezerwat posiada status cz ęś ciowy. Jego obszar pokrywa niemal całe Jezioro Nidzkie wraz z półwyspami, zatokami, kilkoma niewielkimi wyspami oraz przyległymi jeziorkami wytopiskowymi. W skład rezerwatu wchodzi równie ż cz ęść Puszczy Piskiej, otaczaj ąca bezpo średnio rynn ę Jeziora Nidzkiego. Celem ochrony jest zachowanie i ochrona krajobrazu Jeziora Nidzkiego wraz z otaczaj ącymi je lasami.

3.3.2. REZERWAT PRZYRODY - JEZIORO WARNOŁTY

Rezerwat Warnołty został powołany w roku 1976 Zarz ądzeniem Ministra Le śnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 24 maja 1976 r (MP z 1976 r. nr 24, poz. 108). Obejmuje swym zasi ęgiem wody Jeziora Warnołty wraz z wysp ą poro śni ętą starodrzewem sosnowym. Zajmuje powierzchni ę 373,30 ha, poło żony jest w cało ści Gminie Ruciane-Nida. Celem ochrony jest zachowanie swoistych cech krajobrazu, l ęgowisk licznych gatunków ptaków wodnych i błotnych oraz miejsc gniazdowania bardzo rzadkich ptaków drapie żnych. Rezerwat chroni płytkie, zarastaj ące jezioro, stanowi ące odnog ę Jeziora Śniardwy. Warnołty są miejscem l ęgowym wielu gatunków ptaków wodno-błotnych i obszarem łowieckim wielu ptaków drapie żnych.

3.3.3. REZERWAT PRZYRODY – KRUTYNIA

Rezerwat Krutynia został powołany w roku 1989 Zarz ądzeniem Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych z dnia 11 maja 1989 r (MP z 1989 r. nr 17, poz. 120). Zajmuje obszar lasu, jezior i odcinek rzeki o ł ącznej powierzchni 969,33 ha, poło żony w Gminach Mikołajki i Ruciane - Nida. Celem ochrony jest zachowanie naturalnego krajobrazu polodowcowego, naturalnych ekosystemów wodnych oraz unikalnego bogactwa fauny i flory.

48

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Zasady ochrony rezerwatów

Zabrania si ę zmiany stosunków wodnych, przekształce ń, a tak że wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, a tak że wznoszenia i przebudowywania wszelkich obiektów budowlanych i urz ądze ń technicznych oraz niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i u żytkowania gruntów zgodnie z art. 15 ustawy o ochronie przyrody.

 Obszary cenne przyrodniczo proponowane do objęcia form ą ochrony przyrody – rezerwat przyrody

NAZWA ZASADA OCHRONY POWIERZCHNIA

Bogactwa florystycznego i faunistycznego w naturalnym Bobrówko gr ądzie i z bogatym udziałem lipy i ł ęgu 129, 18 ha Zachowanie wi ązowojesionowym Ochrona drzewostanów grądowych o charakterze naturalnym w ró żnych typach z du żym udziałem starych Ukta 194,85 ha dębów szypułkowych i lipy, płaty buczyny typu pomorskiego

Ochrona jeziora mezotroficznego oraz otaczaj ących Jezioro Mokre 1567,49 ha Lasów

Rucia ński Las Zachowanie naturalnych partii lasu gr ądowego 150 ha

Ochrona nadjeziornych olszyn i płatów ł ęgu olszowo Kusnort 50 ha jesionowego

Jegocin Du ży Zachowanie krajobrazu śródle śnego jeziora mezotroficznego 127 ha

Kaczerajno- Jezioro tarliskowe i matecznik zwierz ąt wosnobłotnych 300 ha Blankowa Struga

Dąbrowa Ochrona partii dąbrowy świetlistej 100 ha

Ochrona najwi ększego w Polsce stanowiska chamedafne Chamedafne 40 ha północnej

Ochrona mezotroficznego jeziora śródle śnego z Jezioro Skarp 30 ha alkalicznymi zbiorowiskami nadbrze żnymi

49

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.4. FORMA OCHRONY: OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU

3.4.1. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU OTULINY MAZURSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO – RUCIANE – NIDA

Obszar został utworzony Rozporz ądzeniem nr 138 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego – Ruciane - Nida. (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2008 r. nr 178, poz. 2620). Powierzchnia obszaru wynosi 1636,5 ha i le ży w cało ści w granicach Gminy Ruciane- Nida.

3.4.2. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU OTULINY MAZURSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO – SZEROKI BÓR

Obszar został utworzony Rozporz ądzeniem nr 137 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Otuliny Mazurskiego Parku Krajobrazowego – Szeroki Bór (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2008 r. nr 178, poz. 2619). Powierzchnia obszaru wynosi 591,5 ha i le ży w granicach Gminy Ruciane-Nida i Pisz.

3.4.3. SPYCHOWSKI OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU OTULINY MAZURSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO

Obszar został utworzony Rozporz ądzeniem nr 133 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie Spychowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2008 r. nr 178, poz. 2615). Powierzchnia obszaru wynosi 12 101,8 ha, cz ęś ciowo poło żony jest w granicach Gminy Ruciane-Nida.

3.4.4. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU PUSZCZY I JEZIOR PISKICH

Obszar został utworzony Rozporz ądzeniem nr 151 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 13 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Puszczy i Jezior Piskich (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2008 r. nr 179, poz. 2636). Powierzchnia obszaru wynosi 43629,8 ha cz ęś ciowo poło żony jest w granicach Gminy Ruciane-Nida.

 Zasady ochrony Obszarów Chronionego Krajobrazu:

W granicach Obszarów Chronionego Krajobrazu obowi ązuj ą zakazy okre ślone w w/w rozporz ądzeniach powołuj ących odpowiednie Obszary Chronionego Krajobrazu, a w szczególno ści :

50

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 realizacji przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, które mog ą wymaga ć sporz ądzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzi ęcia na środowisko w rozumieniu § 3 rozporz ądzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r.;  wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu, z wyj ątkiem prac zwi ązanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciw osuwiskowym lub utrzymaniem, budow ą, odbudow ą, napraw ą lub remontem urz ądze ń wodnych;  lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szeroko ści 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyj ątkiem urz ądze ń wodnych oraz obiektów słu żą cych prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, le śnej lub rybackiej.

3.5. FORMA OCHRONY: U ŻYTEK EKOLOGICZNY

3.5.1. GR ĄD WYGRYNY

Użytek został powołany Rozporz ądzeniem nr 94 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia u żytku ekologicznego „Gr ąd Wygryny” (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2009 r. nr 105, poz 1727). Powierzchnia u żytku wynosi 18,75 ha. Ochronie podlega tu fragment unikalnej w północno-wschodniej Polsce odmiany gr ądu z kokorycz ą pełn ą Corydalis solida .

3.5.2. ZATOKA WYGRY ŃSKA

Użytek został powołany Rozporz ądzeniem nr 13 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 15 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia u żytku ekologicznego „Zatoka Wygry ńska” (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2009 r. nr 99, poz. 1576). Powierzchnia u żytku wynosi 61,11 ha. Celem ochrony u żytku jest zatoka Jeziora Bełdany stanowi ąca miejsce wyst ępowania wielu gatunków zwierz ąt i ro ślin chronionych.

3.5.3. ŁĄKA KRUTYNIA

Użytek został powołany Rozporz ądzeniem nr 57 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia u żytku ekologicznego „Ł ąka Krutynia” (Dz. Urz. Woj. Warm.-Maz. z 2009 r. nr 105, poz. 1690). Powierzchnia u żytku wynosi 6,83

51

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA ha. U żytek stanowi enklaw ę rezerwatu przyrody Krutynia, jest równie ż miejscem wyst ępowania storczyków.

 Zasady ochrony u żytków ekologicznych: W granicach u żytków ekologicznych obowi ązuj ą zakazy okre ślone w w/w rozporz ądzeniach powołuj ących odpowiednie U żytki Ekologiczne, a w szczególno ści :  niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obszaru;  wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących rze źbę terenu;  dokonywania zmian stosunków wodnych;  likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;  zmiany sposobu u żytkowania ziemi;  wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniało ści, w tym kopalnych szcz ątków ro ślin i zwierz ąt, a tak że minerałów i bursztynu.

3.6. FORMA OCHRONY: POMNIK PRZYRODY

Na terenie Gminy Ruciane – Nida znajduje si ę kilkadziesi ąt pomników przyrody, na które składaj ą si ę:  1 aleja;  14 grup drzew;  46 pojedynczych drzew;  Głazy narzutowe.

52

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA Tabela 3.1 Wykaz pomników przyrody z terenu Gminy Ruciane - Nida

Lp Rodzaj pomnika Rok Okre ślenie poło żenia (obwód; wys. drzewa w m) uznania 1 Dąb szypułkowy (4,76;25) Oddz. 83j L-ctwo Ruciane 1952 Grupa drzew ”Królewskie D ęby” (2 Db szyp.) (4,6- 2 Oddz. 83h L-ctwo Ruciane 1952 5,3;28 -28) 3 Dąb szypułkowy (4,75;25) Oddz. 54 Popielno 1952 4 Dąb szypułkowy (4,05;28) Piaski oddz. 4a L-ctwo Wejsuny 1952 5 Dąb szypułkowy (5,8;24) Oddz. 83h L-ctwo Ruciane 1952 6 Sosna posp. (3,3;35) Zdru żno, oddz.166h L-ctwo Guzianka 1952 7 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,8-4,62;30-30) Lipnik oddz.21h L-ctwo Lipnik 1952 8 Dąb szypułkowy „Grunwald” (5,65;28) Ruczaj oddz.142f L-ctwo Ruczaj 1965 9 Dąb szypułkowy (6,3;25) Nida oddz.143k L-ctwo Guzianka 1965 10 Dąb szypułkowy (4,8;26) Ruciane oddz. 83h L-ctwo Ruciane 1965 11 Dąb szypułkowy (5,2;26) Ruciane oddz. 102c L-ctwo Guzianka 1965 12 Dąb szypułkowy (5;27) Ruciane oddz. 102 L-ctwo Guzianka 1965 13 Dąb szypułkowy (4,6;16) Ruciane oddz. 102c L-ctwo Guzianka 1965 14 Dąb szypułkowy (6,3;25) Nida oddz.143k L-ctwo Guzianka 1965 Ruciane - Nida 50m od brzegu jeziora 15 Grupa drzew (3 Db szyp) (4-4,0564,12;26-26-26) 1975 Guzianka Ruciane - Nida przy przystani 16 Dąb szypułkowy (3,7;26) 1975 żeglarskie j Ruciane - Nida oddz. 95a L-ctwo 17 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,9-4,6;26-27) 1975 Ruciane Ruciane - Nida oddz. 102 L-ctwo 18 Dąb szypułkowy (4,3;14) 1975 Guzianka Nied źwiedzi Róg 50m od brzegu jez. 19 Lipa drobnolistna (3,9;27) 1977 Śniardwy Ukta 50m od skrzy żowania dróg 20 Dąb szypułkowy (3,32;30) 1980 Mikołajki -Mr ągowo 21 Dąb szypułkowy (3,3;30) Ukta przy placu Szkoły Podstawowej 1980 22 Dąb szypułkowy (3,72;29) Wejsuny oddz. 2b L-ctwo Wejsuny 1985 23 Dąb szypułkowy (4,35;24) Wejsuny oddz. 2b L-ctwo Wejsuny 1985 24 Grupa drzew (3 Db szyp) (3,28-3,6-4,2;23-30-34) Wejsuny oddz. 4a L-ctwo Wejsuny 1985 25 Dąb szypułkowy (4,8;35) Popielno 50m od jez. Bełdany 1985 26 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,4-3,6;27-27) Ukta oddz.224d L-ctwo Ukta 1985 Grupa drzew (9 Db szyp) (3,27-3,45-3,55-3,6-3,7- 27 Ukta oddz.224d L-ctwo Ukta 1985 3,8 -3,85 -4-4,44;27 -27 -27 -27 -27 -27 -27 -28 -28) Grupa drzew (7 Db szyp) (3,35-3,35-3,45-3,75-4- 28 Ukta oddz.223g-h L-ctwo Ukta 1985 4,1 -5,05;27 -27 -27 -26 -28 -28) 29 Dąb szypułkowy (3,65;27) Ukta oddz.223j L-ctwo Ukta 1985 30 Dąb szypułkowy (3,95;27) Ukta oddz.221a L-ctwo Ukta 1985 31 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,25-4,3;28-26) Ukta oddz.221b L-ctwo Ukta 1985 32 Dąb szypułkowy (4,15;26) Ukta oddz.213a L-ctwo Ukta 1985

53

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

33 Dąb szypułkowy (4,2;26) Popielno oddz. 54c 1986 34 Sosna pospolita (3,3;35) Popielno oddz. 48f 1986 35 Dąb szypułkowy (3,5;28) Wygrany oddz.202g L-ctwo G ąsior 1993 36 Grupa drzew (3 Db szyp) (3-3,4-3,5;26-28-28,5) Wygryny oddz.201h L-ctwo G ąsior 1993 37 Dąb szypułkowy (3,3;26) Wygryny oddz.218b L-ctwo Ukta 1993 38 Dąb szypułkowy (3,4;27) Wygryny oddz.210j L-ctwo Ukta 1993 39 Grupa drzew (3 Db szyp) (3-3,05-3,34;20-20-20) Wygryny oddz.216j L-ctwo Ukta 1993 Grupa drzew (3 Lp drobnol.) (3,3)(5 i 11 szt 40 Wygryny oddz.216j L-ctwo Ukta 1993 zro śni ętych) Ruciane - Nida oddz. 54g L-ctwo 41 Dąb szypułkowy (4,07;30) 1993 Ruciane 42 Grupa drzew (2 Db szyp) (3,3-5,33-3;20-24) Onufryjewo oddz. 4a L-ctwo Wejsuny 1993 43 Dąb szypułkowy (4,6;25) Onufryjewo oddz. 8a L-ctwo Wejsuny 1994 44 Dąb szypułkowy (2,8;20) Onufryjewo oddz. 8a L-ctwo Wejsuny 1994 45 Dąb szypułkowy (3,95;20) Onufryjewo oddz. 8a L-ctwo Wejsuny 1994 Śwignajno przy skrzy żowaniu dróg 46 Dąb szypułkowy (3,15;20) 1994 polnych nr 209 i 210 47 Lipa drobnolistna (3,18;25) Kadzidłowo koło wsi 1994 48 Dąb szypułkowy (4,5;27) Ruciane-Nida oddz. 54f L-ctwo Ruciane 1994 49 Dąb szypułkowy (3,35;25) Guzianka oddz.101j L-ctwo Guzianka 1994 50 Dąb szypułkowy (2,4;25) Guzianka oddz.101j L-ctwo Guzianka 1994 51 Dąb szypułkowy (3,9;30) Guzianka oddz.101k L-ctwo Guzianka 1994 52 Dąb szypułkowy (3,1;30) Guzianka oddz.101k L-ctwo Guzianka 1994 Ukta przy rozwidleniu dróg w kierunku 53 Wierzba (5,2;25) 1994 wsi Wojnowo Grupa drzew (8 klon) (1,5-1,8-1,8-1,85-2-2,15-2,3- 54 Iznota przy drodze 1994 3,4;20 -20 -21 -20 -21 -22 -23 -25) 55 Lipa drobnolistna (3,02;25) Iznota przy drodze 1994 Ukta, droga w Ukcie do granicy lasu w 56 Aleja (lipa drobnol. I klon) 1994 kier. Iznoty Popielno 30m na wschód od jez. 57 Dąb szypułkowy (4,15;27) 1998 Bełdany 58 Dąb szypułkowy (3,85;24) Ruciane-Nida ul. Dworcowa 1998 Ruciane-Nida ul. Dworcowa przy stacji 59 Dąb szypułkowy „Kolejarz” (3,85;30) 1998 PKP 60 Lipa drobnolistna (2,98;26) Ruciane-Nida nad jez. Guzianka 1998 L-ctwo Krzy że, 350m na N od l-czówki 61 Dąb szypułkowy „Perkunas” (5,30; 25) 2004 Pranie przy ście żce dydaktycznej

 zasady ochrony:

W celu ochrony obiektów – pomników przyrody wprowadza si ę nast ępuj ące zakazy: niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu, wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcaj ących, rze źbę terenu, uszkadzania i zanieczyszczania gleby, dokonywania zmian stosunków wodnych.

54

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

3.7. LE ŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY MAZURSKIE

Kompleks obejmuj ąc w swoich granicach Puszcz ę Pisk ą. Kompleks „Lasy Mazurskie” jest obszarem funkcjonalnym grupuj ącym pi ęć nadle śnictw oraz Stacj ę Badawcz ą PAN w Popielnie na ł ącznej powierzchni 118 tys. ha w Gminie Ruciane – Nida w jego skład wchodz ą nast ępuj ące nadle śnictwa: - Nadle śnictwo Pisz 36 496ha, - Nadle śnictwo Maskuli ńskie 28 334ha, - PAN Popielno 1 773ha Unikalne walory przyrodniczo-krajobrazowe Le śnego Kompleksu Promocyjnego „Lasy Mazurskie” wynikaj ą z puszcza ńskiego charakteru pi ęknych pojeziernych krajobrazów. Lasy stanowi ą genetycznie najstarsze krajobrazy kulturowe. Na obszarze LKP „ Lasy Mazurskie” wyst ępuje tak że ponad 100 zaewidencjonowanych gatunków ro ślin rzadkich, obj ętych ochron ą gatunkow ą, zagro żonych i gin ących.

3.8. OCHRONA POZOSTAŁYCH SKŁADNIKÓW ŚRODOWISKA

W Gminie Ruciane – Nida ochron ę wód zapewni ć nale ży poprzez wprowadzanie odpowiednich zakazów i nakazów oraz stosownych zezwole ń w odniesieniu do poszczególnych zasobów środowiska. Wszystkie te zapisy nale ży uwzgl ędnia ć przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

3.8.1. OCHRONA WÓD

 Zakazuje si ę lokalizacji zakładów przemysłowych uci ąż liwych dla środowiska, które mogłyby pogorszy ć stan wód w Gminie Ruciane – Nida;  Dopuszcza si ę na terenie Gminy lokalizacj ę zakładów przemysłowych i energetycznych, które posiadaj ą technologie obni żaj ące docelowo koncentracje zanieczyszcze ń w ściekach odprowadzanych do kanalizacji, wód i ziemi oraz stosuj ących w procesie produkcyjnym zamkni ęty obieg wody;  Nale ży d ąż yć do wprowadzania systemów odprowadzania i jednoczesnego oczyszczania ścieków o charakterze komunalnym;  Nale ży przeciwdziała ć nielegalnym zrzutom ścieków do wód i ziemi poprzez nakładanie sankcji ekonomicznych, a tak że wprowadzanie jednolitego systemu

55

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

kanalizacji ściekowej, a na terenach zurbanizowanych, tak że kanalizacji deszczowej;  Preferuje si ę równoczesne rozmieszczanie na terenie Gminy sieci kanalizacji sanitarnej, a tak że sieci wodoci ągowej;  W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nale ży wprowadza ć stosowne zapisy zapewniaj ące ochron ę uj ęć wód, a tak że ochron ę zadrzewie ń przybrze żnych.

3.8.2. OCHRONA POWIETRZA

 Nale ży d ąż yć do zmniejszania obci ąż enia środowiska poprzez ograniczenie emisji pyłów i gazów miedzy innymi poprzez preferowanie ograniczania u życia paliw wysoko emisyjnych, a tak że propagowanie stosowania odnawialnych źródeł energii.  Nale ży d ąż yć do wprowadzania technologii bezodpadowych i energooszcz ędnych.

3.8.3. OCHRONA GRUNTÓW

 Nale ży d ąż yć do dostosowania produkcji rolniczej do warunków środowiska, zasobno ści i produktywno ści gleb;  Nale ży ogranicza ć nadmierne nawo żenie gleb;  Nale ży przeciwdziała ć procesom obni żania si ę wód gruntowych;  Nale ży przeciwdziała ć degradacji gleb zwi ązanych z procesami erozyjnymi i denudacyjnymi;  Nale ży d ąż yć do likwidacji dzikich składowisk śmieci na terenie Gminy.

3.9. PODSUMOWANIE

Głównymi zadaniami współczesnej ochrony przyrody jest utrzymanie przyrodniczo cennych obszarów w warunkach ich gospodarczego u żytkowania z równoczesnym utrzymaniem ró żnorodno ści biologicznej. Powinny to by ć takie formy działalno ści człowieka, które zapewni ą harmonijn ą współegzystencj ę człowieka i przyrody. Zasada zapo życzona została z systemu zrównowa żonego rozwoju maj ącego na celu zapewnienie przyszłym pokoleniem mo żliwo ści zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczno ści lub obywateli. Przeniesienie tej zasady na grunt ochrony przyrody ma na celu nie tylko wpływanie na środowisko ale tak że na społecze ństwo dla zachowania lub odtworzenia obszarów cennych pod wzgl ędem przyrodniczym,

56

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

W powy ższych punktach zamieszczono zasady ochrony środowiska, w tym tak że jego zasobów, a tak że ochrony przyrody i krajobrazu. Zasady te nale ży uwzgl ędni ć przy sporz ądzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Poni żej okre ślono kierunki ochrony pozostałych elementów środowiska, a tak że przedstawiono zasady wdra żania standardów proekologicznych. W gospodarce le śnej, stosownie do celów stawianych przed Le śnym Kompleksem Promocyjnym „Lasy Mazurskie” (w skład, którego wchodz ą wszystkie Lasy Skarbu Pa ństwa, poło żone na terenie Gminy) uwzgl ędnia ć nale ży zasady:  zachowania w stanie naturalnym lub zbli żonym do naturalnego wszystkich elementów biocenozy le śnej, jako warunku trwało ści i równowagi ekosystemów przyrodniczych;  w lasach o szczególnie cennych walorach przyrodniczych ochrona tych walorów będzie głównym celem gospodarki le śnej;  minimalizowania stosowania zr ębów zupełnych, pozostawianie na zr ębach, w formie grup i k ęp, nasienników drzew domieszkowych i dziuplastych w celu wzbogacenia bioró żnorodno ści;  pozostawienia w drzewostanach dojrzałych do odnowienia, cz ęś ci (do 10%) starych drzew do wieku fizycznej staro ści a nawet do ich całkowitego naturalnego rozpadu, jako ostoi licznych gatunków le śnych organizmów;  preferowania naturalnego odnowienia lasu;  gospodarowania populacjami zwierz ąt łownych zgodnie z celami hodowli i ochrony lasu. W gospodarce rybackiej nale ży wprowadza ć długookresowe i kompleksowe działania w ramach Wielkich Jezior Mazurskich. Dotychczasowe efekty nie s ą zadowalaj ące, poniewa ż maj ą charakter gospodarki rabunkowej wobec ograniczonego stopnia zarybiania wód. Gospodarka rybacka powinna uwzgl ędnia ć potrzeby w ędkarstwa. Nale ży podj ąć działania zmierzaj ące do polepszenia warunków w ędkarskiego wykorzystania wód (nie wył ączaj ąc ograniczenia populacji drapie żników rybackich w sposób zgodny z obowi ązuj ącymi przepisami prawa). Ponadto rozwój ekologii przejawia ć si ę b ędzie w ochronie, racjonalnym kształtowaniu i zrównowa żonym wykorzystaniu środowiska przyrodniczego, poprzez dostosowanie poziomu jego zagospodarowania i u żytkowania do naturalnej chłonno ści i odporno ści środowiska na antropopresj ę. Do osi ągni ęcia tych celów niezb ędne b ędą działania zwi ązane z:

57

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 łączeniem noclegowej bazy turystycznej z istniej ącą sieci ą osadnicz ą, porz ądkowanie gospodarki ściekowej w celu poprawy jako ści wód powierzchniowych oraz ochrony wód podziemnych przed ska żeniem;  renaturalizacj ę zdewastowanych obszarów i obiektów przyrodniczych;  stopniowe przebudowywanie monukulturowych drzewostanów stosownie do mo żliwo ści produkcyjnych siedlisk le śnych;  ochron ę przed wył ączeniem z produkcji rolniczej gruntów rolnych o wysokiej jako ści gleb;  ochron ę powietrza atmosferycznego przed ska żeniem poprzez promowanie stosowania paliw niskoemisyjnych, modernizacj ę kotłowni, promowanie stosowania i wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii (szczególnie przy pomocy kolektorów słonecznych i pomp ciepła);  organizowaniem selektywnej zbiórki odpadów, udziałem we wspólnej inwestycji Zwi ązku Gmin „Czyste Mazury” – budowa Regionu Gospodarki Odpadami;  realizowanie inwestycji w obr ębie istniej ącej zabudowy, za wyj ątkiem inwestycji dla których wybór lokalizacji w otwartej przestrzeni jest niezb ędny i nie narusza przepisów prawa;  promowanie i stosowanie nowoczesnych, przyjaznych środowisku technik i technologii;  promowanie ekologicznych metod produkcji rolniczej;  egzekwowanie od sprawców szkód ekologicznych spłacania kosztów poniesionych przy ich likwidacji. Dodatkowo w celu ochrony cennych obszarów ale równie ż terenów o mniejszej intensywno ści zabudowy przed wpływem jednostek w skład, których wchodz ą obiekty o znacznym oddziaływaniu, nale ży spełnia ć wymogi dopuszczalnego poziomu hałasu w środowisku, zgodnie z przepisami z zakresu ochrony środowiska.

58

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

4. KIERUNKI WYNIKAJ ĄCE Z UWARUNKOWA Ń DOTYCZ ĄCYCH OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ

4.1. PODSTAWOWE CELE OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO

W „Studium” okre śla si ę nast ępuj ące podstawowe cele ochrony środowiska kulturowego:  Zachowanie obiektów o warto ściach kulturowych poprzez ich ochron ę w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego;  Rozszerzenie zakresu ochrony poprzez ustanowienie obszarów ochrony konserwatorskiej w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego;  Kontynuacja rozwoju budownictwa w oparciu o walory kulturowe na zasadzie kontynuacji cech przestrzennych – kształtowanie skali i formy nowej zabudowy w nawi ązaniu zabudowy historycznej, a tak że zachowanie charakterystycznych dla regionu układów ruralistycznych;  Aktywizacja turystyczna Gminy polegaj ąca w wi ększym stopniu na wykorzystaniu walorów kulturowych.

4.2. PODSTAWOWE CELE OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO

Dla terenu województwa warmi ńsko-mazurskiego, w tym Gminy Ruciane - Nida sejmik województwa nie uchwalił dotychczas audytu krajobrazowego, z którego wynikałyby odpowiednie rekomendacje i wnioski lub okre ślenie granic krajobrazów priorytetowych

4.3. ELEMENTY OCHRONY ŚRODOWISKA KULTUROWEGO UJ ĘTE W „STUDIUM”

Dla realizacji okre ślonych celów w zakresie ochrony warto ści kulturowych, w „Studium” okre śla si ę w szczególno ści:  obiekty i obszary obj ęte ochron ą konserwatorsk ą;  obiekty proponowane do obj ęcia ochron ą konserwatorsk ą;  obszary proponowane do obj ęcia ochron ą konserwatorsk ą.

59

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

4.4. OBIEKTY I OBSZARY OBJ ĘTE OCHRON Ą KONSERWATORSK Ą

Tabela 4.1 Wykaz obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków

MIEJSCOWO ŚĆ ADRES OBIEKT NR REJESTRU DATA WPISU DECYZJA

CERKIEW P.W. ZA ŚNI ĘCIA NM PANNY WRAZ Z PRZYLEGŁYM 2 września KL.WKZ WOJNOWO A-1489 TERENEM CMENTARZA 1983 534/383/D/83 PRZYKO ŚCIELNEGO

MOLENNA WIEJSKA KL.WKZ WOJNOWO A-1459 17 marca 1983 STAROOBRZ ĘDOWCÓW 534/381/D/83

ZESPÓŁ KLASZTORNY, ŻEŃSKI, STAROOBRZ ĘDOWCÓW KL.WKZ WOJNOWO (KLASZTOR Z MOLENN Ą, DOM A-1455 17 marca 1983 534/376/D/83 ZAKONNY,2DOMY FURTIALNE, BRAMA 3 BUD. GOSPODARCZE)

CMENTARZ PARAFIALNY KL.WKZ WOJNOWO A-1673 15 maja 1986 STAROOBRZ ĘDOWCÓW 534/500/D/86

CMENTARZ EWANGELICKI /PŁD. 11 stycznia KL.WKZ KARWICA A-2602 - ZACH. CZ. WSI/ 1989 534/621/D/89

ZESPÓŁ KO ŚCIOŁA PARAFIALNEGO P.W. MATKI 15 grudnia KL.WKZ RUCIANE-NIDA A-2972 BOSKIEJ OSTROBRAMSKIEJ 1989 534/765/D/89 (KO ŚCIÓŁ I PLEBANIA)

KO ŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. 15 grudnia KL.WKZ UKTA A-2978 PODWY ŻSZENIA KRZY ŻA 1989 534/759/D/89

OSINIAK- CMENTARZ 5 wrze śnia KL.WKZ A-2903 PIOTROWO STAROOBRZ ĘDOWCÓW 1989 534/736/D/89

CMENTARZ 5 wrze śnia KL.WKZ ONUFRYJEWO A-2902 STAROOBRZ ĘDOWCÓW 1989 534/735/D/89

CMENTARZ 5 wrze śnia KL.WKZ ŁADNE POLE A-2901 STAROOBRZ ĘDOWCÓW 1989 534/734/D/89

CMENTARZ 5 wrze śnia KL.WKZ IWANOWO A-2900 STAROOBRZ ĘDOWCÓW 1989 534/733/D/89

5 wrze śnia KL.WKZ RUCIANE-NIDA CMENTARZ KOMUNALNY A-2899 1989 534/730/D/89

CMENTARZ EWANGELICKI /NA 5 wrze śnia KL.WKZ KO ŃCEWO A-2894 PŁD. - ZACH. OD WSI/ 1989 534/731/D/89

CMENTARZ EWANGELICKI /NA 5 wrze śnia KL.WKZ KO ŃCEWO A-2898 PN. OD WSI/ 1989 534/732/D/89

CMENTARZ EWANGELICKI /PO 4 wrze śnia KL.WKZ UKTA A-2884 PŁD. STR. SZOSY/ 1989 534/728/D/89

60

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

CMENTARZ EWANGELICKI 4 wrze śnia KL.WKZ UKTA /RODZINNY - W ROZWIDLENIU A-2878 1989 534/727/D/89 DRÓG/

ŚWIGNAJNO 4 wrze śnia KL.WKZ CMENTARZ EWANGELICKI A-2883 WIELKIE 1989 534/726/D/89

OSINIAK- 4 wrze śnia KL.WKZ CMENTARZ EWANGELICKI A-2879 PIOTROWO 1989 534/725/D/89

4 wrze śnia KL.WKZ ONUFRYJEWO CMENTARZ EWANGELICKI A-2882 1989 534/724/D/89

CMENTARZ EWANGELICKI /NA 4 wrze śnia KL.WKZ GAŁKOWO A-2880 ZACH. OD WSI/ 1989 534/723/D/89

WOJNOWO KLASZTOR STAROWIERCÓW A-1045 30 lipca 1968

WOJNOWO 41 CHAŁUPA A-934 21 maja 1968

LE ŚNICZÓWKA, BUDYNEK INWENTARSKO- GOSPODARCZY, 23 stycznia SOZ-216-5340- PRANIE A-4244 KUCHNIA LETNIA I FR. DUKTU 2003 7/2003 LE ŚNEGO

WUOZ-4972- SŁOWIA ŃSKIEGO BUDYNEK MIESZKALNY (TZW. 17 grudnia RUCIANE-NIDA A-4268 IZN-5340- 19 BOREJSZÓWKA) 2003 259/2003 WUOZ-4971- SŁOWIA ŃSKIEGO BUDYNEK MIESZKALNY WRAZ Z 12 grudnia RUCIANE-NIDA A-4266 IZN-5340- 16 BUDYNKIEM GOSPODARCZYM 2003 258/2003 WUOZ-579- OSADA KULTUROWA (4 KADZIDŁOWO A-4288 13 lutego 2004 IZN-5340- OBIEKTY) 29/2004 CMENTARZ EWANGELICKI /NAD 4 wrze śnia KL.WKZ WEJSUNY WEJSUNY MAŁE J. WEJSUNEK W S ĄSIEDZTWIE A-2881 1989 534/729/D/89 SZOSY/ ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI WUOZ(AP)- ZDRÓ ŻNO (LE ŚNICZÓWKA, STODOŁA, PIEC A-4317 16 lutego 2005 4100/6-50/05 CHLEBOWY) ZESPÓŁ WYŁUSZCZARNI 21 czerwca IZAR(JD)- RUCIANE-NIDA DWORCOWA 1 NASION WRAZ Z CZ ĘŚ CI Ą A-4421 2006 4100/5-52/06 DZIAŁKI

BUDYNEK MIESZKALNY, TZW. 11 grudnia IZAR(JD)- RUCIANE-NIDA DWORCOWA 8C A-4442 WILLA ANDERSA 2006 4100/5-139/06

2 pa ździernika IZAR(JD,BS)- WOJNOWO 13 CHAŁUPA DREWNIANA A-4512 2008 4100/5-21/08

CMENTARZ 31 pa ździernika KADZIDŁOWO A-4608 - STAROOBRZ ĘDOWCÓW 2013 r. Źródło: Wojewódzki Urz ąd Ochrony Zabytków w Olsztynie. Stan na dzie ń 03.04.2017r.

61

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 zasady ochrony:

Obiekty i obszary wpisane do rejestru zabytków (tab. 4.1) obj ęte s ą rygorami prawnymi wynikaj ącymi z tre ści stosownych aktów prawnych. Odno śnie obiektów i obszarów zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków obowi ązuje bezwzgl ędny priorytet wymaga ń i ustaleń konserwatorskich nad wzgl ędami wynikaj ącymi z działalno ści inwestycyjnej. Wszelkie działania dotycz ące obiektów i obszarów posiadaj ących wpis do rejestru zabytków musz ą by ć prowadzone zgodnie z przepisami odr ębnymi.

4.5. ZABYTKI NIERUCHOME UJ ĘTE W WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

Wykaz obiektów i obszarów wpisanych do wojewódzkiej ewidencji zabytków zamieszczone zostały w zał ączniku nr 2. W wojewódzkiej ewidencji zabytków znajduje si ę aleja przydro żna o wybitnych i wyró żniaj ących walorach historyczno-przyrodniczo-krajobrazowych zlokalizowana przy drodze wojewódzkiej nr 610 na odcinku Gałkowo – Ruciane – Nida. Wszelkie prace inwestycyjne w obiektach oraz na obszarach znajduj ących si ę w wojewódzkiej ewidencji zabytków nale ży prowadzi ć zgodnie z przepisami odr ębnymi.

4.6. ZABYTKI NIERUCHOME UJ ĘTE W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

Ewidencja zabytków obejmuje ró żne obiekty nieruchome powstałe przed 1945 r., w których pó źniejsza działalno ść nie zatarła cech świadcz ących o ich historycznym rodowodzie, stanowi ące charakterystyczne przykłady działalno ści budowlanej dawnych epok lub posiadaj ące znacz ące w skali lokalnej walory artystyczno-architektoniczne. Obiekty uj ęte w ewidencji zabytków obejmuje si ę ochron ą konserwatorsk ą ze wzgl ędu na ich istotne lokalne walory historyczne, kulturowe i krajobrazowe. W gminnej ewidencji zabytków znajduj ą si ę zabytki nieruchome uj ęte w rejestrze zabytków oraz wojewódzkiej ewidencji zabytków, a tak że stanowiska archeologiczne uj ęte w systemie AZP. Wykaz obiektów wpisanych do Gminnej ewidencji zabytków zamieszczone zostały w zał ączniku nr 3.

 zasady ochrony:

 wszelkie prace inwestycyjne w obiektach znajduj ących si ę w gminnej ewidencji zabytków nale ży prowadzi ć zgodnie z przepisami odr ębnymi;  nale ży zachowa ć brył ę budynku, kształt i geometri ę dachu oraz zastosowa ć tradycyjne materiały budowlane;

62

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 nale ży utrzyma ć, a w zniszczonych fragmentach odtworzy ć, historyczny detal architektoniczny;  nale ży zachowa ć kształt, rozmiary i rozmieszczenie otworów okiennych i drzwiowych zgodne z historycznym wizerunkiem budynku;  nale ży utrzyma ć lub odtworzy ć oryginaln ą stolark ę okienn ą i drzwiow ą;  w przypadku konieczno ści przebicia nowych otworów, nale ży je zharmonizowa ć z zabytkow ą elewacj ą budynku;  wskazane jest stosowanie kolorystyki nawi ązuj ącej do stosowanej w przeszło ści.

4.7. STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE

Zabytkiem archeologicznym jest ka żdy ślad działalno ści człowieka znajduj ący si ę w ziemi lub pod wod ą, którego zachowanie le ży w interesie społecznym ze wzgl ędu na posiadan ą warto ść historyczn ą, artystyczn ą lub naukow ą. Mo żna wyró żni ć dwa typy zabytków archeologicznych: ruchome i nieruchome. Na terenie Gminy Ruciane – Nida nie wyst ępuj ą stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków, natomiast w zał ączniku nr 4 przedstawiono stanowiska archeologiczne wpisane do gminnej ewidencji zabytków.

 zasady ochrony:

Na obszarze stanowisk archeologicznych obowi ązuj ą nast ępuj ące wymogi konserwatorskie:  wszelkie inwestycje na obszarze stanowiska archeologicznego, znajduj ącego si ę w ewidencji zabytków AZP musz ą by ć prowadzone zgodnie z przepisami odr ębnymi;  na stanowiskach archeologicznych o własnej formie terenowej i wpisanych do rejestru zabytków zakazuje si ę inwestycji budowlanych i działalno ści rolniczej, winne one pozosta ć nieu żytkami;  inwestycje liniowe winny by ć prowadzone pod stałym nadzorem archeologicznym;

4.8. TERENY ZIELENI CHRONIONEJ

Do obszarów wskazanych jako tereny zieleni chronionej zaliczono:  zało żenia zieleni w postaci: parków, skwerów, ogrodów;  cmentarze powstałe przed 1945 rokiem;

63

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 szpalery, aleje, pojedyncze drzewa pomnikowe.

 zasady ochrony:  nale ży d ąż yć do ich zachowania lub scalenia w granicach historycznych;  zało żenia te winny pozosta ć zało żeniami zielonymi, nale ży lokalizowa ć tu funkcj ę reprezentacyjn ą lub rekreacyjn ą;  zało żenia te nale ży uporz ądkowa ć, wskazana jest ich rewaloryzacja;  wszelkie działania inwestycyjne musz ą by ć prowadzone zgodnie z przepisami odr ębnymi.

64

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

4.9. ZABUDOWA WIEJSKA

Na terenie Gminy wyst ępuj ą zró żnicowane formy tradycyjnej zabudowy wiejskiej, które mo żna uzna ć za warto ściowe kulturowo, a nawet zabytkowe. Generalnie dzieli si ę ona na dwa typy; drewniana i murowana. W obr ębie zabudowy drewnianej wyst ępuj ą trzy typy:  chałupy typu mazurskiego z podcieniem szczytowym jedno lub dwustronnym;  chałupy drewniane zwi ązane z osadnictwem staroobrz ędowców. Obiekty niedu że, o zwartej bryle architektonicznej maksymalnie czteroosiowe, parterowe, bez ścianek kolankowych, z niskim poddaszem skomunikowanym przy pomocy zewn ętrznych schodów w szczycie budynku. Wyst ępuj ą w miejscowo ściach zwi ązanych z osadnictwem staroobrz ędowców w Wojnowie, Osiniaku, Wólce;  chałupy typu kurpiowskiego szerokofrontowe, najcz ęś ciej pi ęcioosiowe, z drzwiami symetrycznie na osi budynku, niekiedy ze ściank ą kolankow ą i wystawk ą w poziome poddasza. Wyst ępuj ą one najcz ęś ciej w południowej cz ęś ci Gminy (Krzy że, Karwica). Zabudowa murowana nie odbiega swym charakterem od pozostałych terenów tej cz ęś ci Mazur. Z pocz ątku XX wieku pochodz ą budynki murowane z cegły licowanej spoinowanej, z dachem dwuspadowym z okapem, kryte dachówk ą, z dekoracjami w postaci fryzu kostkowego, kordonowego, w przypadku istnienia ścianki kolankowej, oraz oknami w szczytach. Niekiedy zaopatrzone s ą w wystawki na osi elewacji głównej. Podobnie kształtowane s ą budynki tynkowane, z zaznaczon ą gzymsem opaskowym ścianką kolankow ą i bardzo cz ęsto z opaskami wokół otworów okiennych. Budynki z okresu mi ędzywojennego nie maj ą okapów, pokrycie dachowe zwykle dochodzi do ściany szczytowej nie tworz ąc okapu. Połacie dachowe maj ą k ąt spadku powy żej 45˚ i s ą zaopatrzone w przepustnice, co powoduje wyłagodzenie k ąta spadku przy okapie, który jest orynnowany. Z reguły s ą tynkowane tynkami fakturowymi, chropowatymi. Stolarka okienna jest podobna do starszej jednak ró żni si ę proporcjami, ponadto cz ęsto wyst ępuj ą okna o trójdzielnym podziale pionowym. Domy te s ą zwykle mniejsze od tych pocz ątku XX wieku. Zabudowa ta wyst ępuje we wszystkich jednostkach osadniczych, które zachowały jeszcze swój tradycyjny charakter.

 zasady ochrony

Wszystkie typy budynków winny by ć zachowane i w nale żyty sposób utrzymywane. Nie nale ży dopuszcza ć do wymiany stolarki okiennej i drzwiowej na plastikow ą, w przypadku

65

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA konieczno ści wymiany powinna by ć wykonana drewniana, na wzór istniej ącej. Dla budynków drewnianych i murowanych zakazuje si ę wykonywania zewn ętrznej termoizolacji.

4.10. ARCHITEKTURA MILITARIS

Ze wzgl ędu na specyfik ę omawianego terenu wyst ępuj ą tu obiekty obronne tworz ące zespół fortyfikacji nowo żytnej (I i II wojna światowa) składaj ący si ę z obiektów murowanych oraz elementów fortyfikacji ziemnej. Fortyfikacje wznoszono w wa żnych ze wzgl ędów militarnych miejscach. Na terenie Gminy zachował się w Rucianem zespół dwóch wie ż obronnych flankuj ących mosty kolejowy i drogowy na przej ściu szlaków komunikacyjnych przez kanał w kierunku wschodnim, oraz wie ża obronna przy śluzie Guzianka. Ponadto wokół Rucianego na terenach le śnych, nad brzegami jezior znajduje si ę zespół pi ęciu dzieł obronnych o charakterze bastionów ziemno – murowanych.

 zasady ochrony

Obiekty budowlane powinny by ć konserwowane zgodnie z zasadami konserwacji architektury, a dzieła ziemne powinny by ć zachowane i uwydatnione w terenie oraz zakonserwowane metodami wła ściwymi dla tego typu zabytków. Istotne jest traktowanie tych obiektów jako zespołu i podejmowanie działa ń w celu zachowania i konserwacji wszystkich jego elementów znajduj ących si ę w stopniu zachowania pozwalaj ącym na podejmowanie przedsi ęwzi ęć konserwatorskich. Nie jest zalecane odtwarzanie elementów ju ż nie istniej ących i tworzenie atrap, gdy ż zachowane i odpowiednio wyeksponowane dzieła s ą wystarczaj ącą atrakcj ą turystyczn ą.

66

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

4.11. OBIEKTY SAKRALNE

Obiekty sakralne na tym terenie powstały w czasach nowo żytnych. Istniej ące ko ścioły parafialne maj ą kształt architektoniczny salowy, s ą jednoprzestrzenne, przykryte stropem i dachem dwuspadowym, przewa żnie z dobudowan ą wie żą . Ze wzgl ędu na protestancki charakter tego terenu, brak tu kapliczek przydro żnych, tak charakterystycznych dla terenów Warmii. Wyst ępuje natomiast sporo krzy ży przydro żnych wykonanych z drewna lub kutych z żelaza.

 zasady ochrony:

Ko ścioły, kaplice, cmentarze czynne i zamkni ęte, jako obiekty o wybitnej warto ści zabytkowej oraz jako miejsca pami ęci podlegaj ą bezwzgl ędnej ochronie. Wszelkie działania z nimi zwi ązane nale ży prowadzi ć zgodnie z przepisami odr ębnymi.

4.12. CMENTARZE

Ze wzgl ędu na histori ę tego terenu wi ększo ść cmentarzy to protestanckie, niewielkie obiekty, ale istniej ące niemal w ka żdej miejscowo ści, obecnie nieczynne, lub zamkni ęte. Specyfik ą Gminy jest istnienie cmentarzy staroobrz ędowców, pozostałych po grupie ludno ści pochodzenia rosyjskiego, która osiedliła si ę tu na pocz ątku XIX wieku.

 zasady ochrony:

Na cmentarzach, wpisanych do rejestru zabytków, obowi ązuje zakaz wycinania drzew, usuwania nagrobków, rozbierania ogrodze ń. Nale ży je uporz ądkowa ć w oparciu o wytyczne konserwatorskie.

4.13. ZESPOŁY DWORSKO- PARKOWE

Zespoły i obiekty tego typu s ą na terenie Gminy wyj ątkami. Ich pozostało ści znajduj ą si ę w Popielnie, Onufryjewie, Wejsunach i Głodowie Du żym.

 zasady ochrony:

Jako obiekty o du żych walorach krajobrazowych podlegaj ą ochronie. Niedopuszczalne jest dzielenie zespołów, lokalizowanie na terenie parków budowli, wprowadzanie urz ądze ń technicznych, niwelacje ziemne, wycinanie drzew i krzewów, przypadkowe dosadzanie zieleni.

67

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

4.14. BUDOWLE U ŻYTECZNO ŚCI PUBLICZNEJ:

Szkoły - budynki pa ństwowe, powstawały niemal w ka żdej wsi w pocz ątkach XX wieku według typowych projektów, maj ą zatem charakterystyczne formy architektoniczne. Zachowały si ę w Karwicy, Krzy żach, Osiniaku, Ukcie, Wygranych, Gałkowie. Niektóre z nich ju ż zostały przebudowane. Nale ży pozostawi ć tradycyjne formy architektoniczne tych obiektów, to jest elewacje ceglane, du że okna, nale ży pozostawi ć wielko ść otworów okiennych i podziały wewn ętrzne okna, pokrycie dachowe z dachówki ceramicznej. Le śniczówki – budynki pa ństwowe podobnie jak szkoły nie były jednak wznoszone według tak ścisłych reguł, co powoduje wi ększe zró żnicowanie form architektonicznych. Jednak s ą to zwykle budynki murowane, najcz ęś ciej licowane pod dachówk ą, z budynkami gospodarczymi. Najcz ęś ciej lokalizowane w lasach lub na ich skraju (Pranie, Zdru żno, Gąsior, Zamordeje), jednak zdarzaj ą si ę równie ż lokalizacje w miejscowo ściach (Karwica, Ruciane). Obiekty te powinny by ć zachowane nawet je żeli przestaj ą pełni ć rol ę le śniczówek. Nale ży wówczas znale źć im nowy sposób zagospodarowania. Dworce kolejowe - były budowane według ścisłych reguł, na podstawie projektów typowych i stanowi ą bardzo charakterystyczne obiekty krajobrazowe świadcz ące o historii techniki (Ruciane) nawet w przypadku, gdy kolej ju ż nie istnieje, jak w Śwignajnie.

4.15. ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW NA TERENIE GMINY RUCIANE – NIDA

Postulaty dotycz ące ochrony krajobrazu kulturowego, dziedzictwa kulturowego oraz obiektów wpisanych do rejestru zabytków, a tak że obiektów wpisanych do ewidencji zabytków oraz parków historycznych, cmentarzy i zieleni chronionej powinny by ć realizowane poprzez spełnienie nast ępuj ących czynno ści:  zachowanie obiektów zabytkowych w Gminie, ponadto wszelkie działania zwi ązane z ich konserwacj ą, modernizacj ą i adaptacj ą nale ży uzgadnia ć z wojewódzkim konserwatorem zabytków;  ochrona zabytków wpisanych do rejestru powinna by ć wykonywana zgodnie z zasadami którym podlegaj ą;  nowo projektowana zabudowa powinna nawi ązywa ć do kształtu architektonicznego oraz gabarytów obiektów istniej ących w otoczeniu, tak aby nie tworzy ć elementów dysharmonizuj ących z s ąsiaduj ącą zabudow ą. Ponadto nale ży utrzyma ć historyczn ą lini ę zabudowy oraz podziały parcelacyjne;

68

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 zezwala si ę na stosowanie jedynie wysokiej jako ści materiałów budowlanych – pokrycie dachów dachówk ą ceramiczn ą, stolarka okienna i drzwiowa indywidualna drewniana, naturalny kamie ń, cegła, tynk gładki;  wprowadza si ę zakaz umieszczania anten satelitarnych na elewacjach frontowych budynków zabytkowych, a tak że bilboardów i innych reklam nie zwi ązanych z funkcj ą budynku;  wszelkie działania dotycz ące obiektów i obszarów posiadaj ących wpis do rejestru zabytków winny by ć prowadzone zgodnie z przepisami odr ębnymi;  obowi ązuje ochrona historycznego krajobrazu kulturowego z widokami na historyczne o środki wiejskie z dominantami w postaci ko ściołów oraz historyczn ą ziele ń zagospodarowan ą w postaci parków, cmentarzy i alei przydro żnych;  obowi ązuje ochrona zachowanej zabytkowej struktury architektoniczno – przestrzennej w postaci układów ruralistycznych, zabytków architektury zabytków parków i cmentarzy, zabytkowej zieleni zorganizowanej np. aleje przydro żne;  obowi ązuje ochrona układu dróg i placów, sposobu zabudowy wsi i zale żno ści przestrzennych, wyst ępuj ących pomi ędzy poszczególnymi cz ęś ciami składowymi wsi;  obowi ązuje pełna ochrona obiektów historycznych. Ochronie podlega kształt i rodzaj pokrycia dachów, artykulacja i sposób wykonania elewacji ( w tym rodzaj i forma stolarki okiennej i drzwiowej);  istnieje zakaz dokonywania zmian w budynkach historycznych, mog ących doprowadzi ć do utraty warto ści zabytkowej (wyburzania, nadbudowy, zmian kształtu dachów, zmian rodzaju pokrycia dachowego tj. wprowadzania współczesnego rodzaju pokrycia oraz przebudowy obiektów historycznych- w tym zmian w obr ębie elewacji, z wył ączeniem prac adaptacyjnych uwzgl ędniaj ących walory zabytkowe obiektów, dokonanych na podstawie wytycznych konserwatorskich oraz zmian wynikaj ących z ustale ń zdobytych na podstawie bada ń naukowych i konserwatorskich. Remonty budynków historycznych nale ży prowadzi ć na zasadach pozwalaj ących zachowa ć jako eksponowane walory zabytkowe elewacji tj. kompozycj ę elewacji, detal architektoniczny, rodzaj wyko ńczenia elewacji, historyczny rodzaj materiałów budowlanych;  w obr ębie cmentarzy obowi ązuje ochrona układu przestrzennego (alei, układu kwater), ochrona zabytkowego drzewostanu, ochrona historycznych nagrobków i innych elementów małej architektury tj. ogrodzenia, pompy wodne, kaplice;

69

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 w obr ębie parków obowi ązuje ochrona układu przestrzennego i historycznego sposobu zagospodarowania, ochrona zabytkowego drzewostanu, ochrona historycznych elementów małej architektury tj. ogrodzenia;  wszelkie prace inwestycyjne dotycz ące zabytkowych parków i cmentarzy nale ży poprzedzi ć wła ściw ą dokumentacj ą konserwatorsk ą, prowadz ącą do okre ślenia uwarunkowa ń historycznych i mo żliwo ści dalszego funkcjonowania; Działalno ść inwestycyjn ą na obszarach obj ętych ochron ą konserwatorsk ą mo żna prowadzi ć zgodnie z zasadami integracji konserwatorskiej, to jest:  zachowania i kontynuacji historycznych układów zabudowy;  ochronie istniej ących obiektów zabytkowych;  nawi ązania form ą, detalem architektonicznym i rozplanowaniem nowej zabudowy do zabudowy tradycyjnej;  zachowania historycznych zespołów osiedle ńczych wraz z sieci ą dróg i istniej ącą zieleni ą wysok ą;  zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania nowej zabudowy tradycyjnej;  zachowania zasadniczych elementów historycznego rozplanowania ulic i placów;  przebudowy obiektów dysharmonijnych;  stosowania tradycyjnych materiałów budowlanych;  adaptacji istniej ących obiektów do nowej funkcji pod warunkiem utrzymania ich charakteru.

70

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

4.16. OBIEKTY PROPONOWANE DO OBJ ĘCIA OCHRON Ą KONSERWATORSK Ą

Ze wzgl ędu na cenne walory historyczno – kulturowe obiektów postuluje si ę wpisanie ich do wojewódzkiego rejestru zabytków: Tabela 4.2 Obiekty postulowane do wpisania do wojewódzkiego rejestru zabytków Miejscowo ść Obiekt Numer obiektu Wykonanie Czas powstania Zagroda 6 dom murowany pocz. XX w Zagroda 7 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 11 dom drew niany pocz. XX w Zagroda 13 dom murowany pocz. XX w Gałkowo Zagroda 16 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 24 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 37 dom murowany pocz. XX w Zagroda 38 dom murowany pocz. XX w Zagroada 10 dom murowany XX w Zagroa da 31 dom murowany XX w Zagroada 38 dom murowany XX w Karwica Du ża Zagroada 42 dom murowany XX w Zagroada 43 dom drewniany XX w Zagroada 44 dom drewniany XX w Zagroada 46 dom drewniany XX w Zagroda 12 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 13 dom dr ewniany pocz. XX w Karwica Mała Zagroda 14 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 15 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 3 dom murowany pocz. XX w Zagroda 7 dom drewniany pocz. XX w Ko ńcewo Zagroda 12 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 13 dom drewniany pocz. XX w Zag roda 18 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 13 dom murowany pocz. XX w Zagroda 14 dom murowany pocz. XX w Nowa Ukta Zagroda 17 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 46 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 7 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 8 dom drewniany pocz. XX w Osiniak - Zagroda 16 dom drewniany pocz. XX w Piotrowo Zagroda 19 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 23 dom drewniany pocz. XX w Zagroda 35 dom murowany pocz. XX w Źródło: Opracowanie własne na podstawie wizji terenowej

Ponadto postuluje si ę wpisanie do rejestru zabytków obiektów stanowi ących budynki użyteczno ści publicznej, posiadaj ących cenne walory historyczne:

• Szkoły – znajduj ące si ę w miejscowo ściach Karwica, Krzy że, Osiniak, Ukta, Wygryny, Gałkowo;

71

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

• Le śniczówki – znajduj ące si ę w miejscowo ściach Pranie, Gąsior, Zamordeje, a tak że w Karwicy; • Dworzec kolejowy – znajduj ący si ę w miejscowo ści Śwignajno; Wpisanie powy ższych obiektów do wojewódzkiego rejestru zabytków spowoduje wi ększ ą ich ochron ę przed zniszczeniem.

4.17. OBSZARY PROPONOWANE DO OBJ ĘCIA OCHRON Ą KONSERWATORSK Ą

Oprócz zakazów i nakazów oraz zezwole ń dotycz ących u żytkowania przestrzeni i obiektów zabytkowych, a tak że ochrony ich poprzez wpisanie do wojewódzkiego rejestru zabytków niezb ędna jest tak że ochrona historycznych układów wiejskich. Dlatego te ż na terenie Gminy Ruciane – Nida w sporz ądzanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nale ży wprowadza ć odpowiednie zapisy dotycz ące stref ochrony konserwatorskiej w miejscowo ściach, w których zachował si ę historyczny układ przestrzenny tj.: Gałkowo, Wojnowo, Szeroki Bór, Ukta, Ko ńcewo, Osiniak – Piotrowo. W tych miejscowo ściach konieczne jest ustalenie Strefy „B” – ochrony owalnicowego układu przestrzennego.  W obr ębie strefy „B” jako cel nadrz ędny przyj ąć nale ży zachowanie charakterystycznego układu zabudowy mieszkaniowej, gospodarczej, a tak że systemu komunikacyjnego, rozkładu działek i istniej ącej zieleni. Projektowanie w strefie układu ruralistycznego wsi powinno kierowa ć si ę nast ępuj ącymi zasadami:  w odniesieniu do układu komunikacyjnego – nakazuje si ę zachowanie istniej ącego przebiegu ulic, dróg i placów w niezmienionym kształcie;  w odniesieniu do zieleni – nale ży d ąż yć do rewaloryzacji zieleni chronionej, w tym parków, cmentarzy i alei;  w odniesieniu do nowo projektowanej zabudowy – należy kierowa ć si ę zasad ą ładu przestrzennego oraz uwzgl ędnia ć kształt architektoniczny oraz gabaryty obiektów istniej ących w otoczeniu, tak aby nie tworzy ć elementów dysharmonizuj ących z s ąsiaduj ącą zabudow ą. Ponadto nale ży utrzyma ć historyczn ą lini ę zabudowy, tradycyjne pokrycia dachów, k ąty spadku dachów, podziały otworów okiennych. Dopuszcza si ę jako materiał cegł ę, kamie ń i drewno, a na pokrycia dachowe dachówk ę ceramiczn ą. Wysoko ść budynków powinna by ć dostosowana do istniej ących w s ąsiedztwie (to jest jedna kondygnacja lub dwie, ze ścian ą kolankow ą i wykorzystaniem poddasza). K ąt nachylenia połaci dachu 35- 45˚. W przypadku tworzenia nowych siedlisk, w obszarze zainwestowania wsi,

72

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

nale ży utrzyma ć zasad ę kształtowania ich na wzór istniej ących, to jest przy drodze, z frontowym budynkiem mieszkalnym.  w odniesieniu do istniej ącej zabudowy – nale ży d ąż yć do usuni ęcia obiektów dysharmonizuj ących przestrze ń, bądź przekształcenia tych obiektów zgodnie z zasadami racjonalnego budownictwa wyst ępuj ącego na terenie wsi;  w odniesieniu do działalno ści inwestycyjnej – działalno ść inwestycyjna powinna by ć prowadzona z uwzgl ędnieniem istniej ących ju ż zwi ązków przestrzennych i planistycznych oraz przepisów odr ębnych.

Ponadto na terenie Gminy na wyspie Piaseczna na jeziorze Bełdany znajduje si ę stanowisko archeologiczne, dlatego te ż postuluje si ę utworzenie na tym terenie strefy ochrony konserwatorskiej „W”. Ponadto stref ą ochrony konserwatorskiej „W” winny zosta ć obj ęte wszystkie zabytkowe cmentarze znajduj ące si ę na terenie Gminy Ruciane – Nida. W obr ębie strefy wprowadza si ę nast ępuj ące ograniczenia:  w odniesieniu do działalno ści inwestycyjnej: zakazuje si ę lokalizacji wszelkiej działalno ści in żynierskiej, budowlanej i innej zwi ązanej z pracami ziemnymi;  w odniesieniu do podj ętej działalno ści inwestycyjnej: nakazuje si ę przeprowadzenie bada ń archeologicznych o charakterze wykopaliskowym.

73

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

5. WYNIKAJ ĄCE Z UWARUNKOWA Ń SPOŁECZNYCH ORAZ Z UWARUNKOWA Ń GOSPODARCZYCH

Rozwój funkcji społecznych na terenie Miasta i Gminy Ruciane – Nida stanowi, obok rozwoju infrastruktury technicznej oraz działalno ści gospodarczej, najwa żniejsz ą sfer ę wymagaj ącą aktywno ści władz samorz ądowych. Nało żone na Miasto obowi ązki dotycz ące pełnienia zró żnicowanych funkcji społecznych wynikaj ą z nadanej Miastu pozycji głównego ośrodka w sieci osadniczej Gminy Ruciane – Nida. Miasto Ruciane – Nida pełni ąc rol ę głównego o środka Gminy realizuje najwa żniejsze dla obszaru Gminy funkcje społeczne i administracyjne, o światowe, z zakresu ochrony zdrowia, kultury, bezpiecze ństwa, sportu itp. Na obszarach wiejskich wchodz ących w skład Gminy Ruciane-Nida w znacznym stopniu funkcje społeczne realizuje drugi co do wielko ści w lokalnej sieci osadniczej o środek – miejscowo ść Ukta (centrum obsługi społecze ństwa zamieszkuj ącego obszary wiejskie). Wszelkie działania planistyczne w zakresie rozwoju i poprawy dost ępno ści do infrastruktury społecznej powinny wynika ć z przeprowadzonych analiz w zakresie istniej ących potrzeb oraz mo żliwo ści finansowych Miasta i Gminy Ruciane –Nida. Działania rozwojowe w sferze społecznej skutkuj ące ingerencj ą w istniej ące zagospodarowanie przestrzenne Miasta i Gminy powinny uwzgl ędnia ć istniej ący ład przestrzenny tkanki miejskiej i wiejskiej oraz wynika ć z ustale ń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

5.1. KIERUNKI ROZWOJU DZIEDZIN ŻYCIA SFERY SPOŁECZNEJ:

5.1.1. ADMINISTRACJA

Siedzib ą władz Gminy, a tak że o środkiem, w którym skupiona jest cała administracja Gminy jest miasto Ruciane – Nida. Wszelkie przemiany rozwojowe wprowadzane w tej dziedzinie życia Miasta powinny skupia ć si ę na d ąż eniach maj ących na celu zapewnienie warunków do sprawnego funkcjonowania lokalnej administracji samorz ądowej. Działania te powinny przynie ść efekty w zakresie sprawno ści w obsłudze mieszka ńców oraz w zarz ądzaniu lokalnym samorz ądem.

74

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

5.1.2. OŚWIATA

Obowiązek kształcenia podstawowego i gimnazjalnego nakłada na Gmin ę konieczno ść zapewnienia mieszka ńcom Miasta i Gminy dost ępu do szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego. Na terenie Gminy Ruciane – Nida funkcjonuj ą 3 szkoły podstawowe oraz jedno gimnazjum i liceum ogólnokształc ące. Ponadto w Rucianem – Nidzie istnieje Zespół Szkół Le śnych im. Unii Europejskiej realizuj ący kształcenie ogólne oraz techniczne, do którego ucz ęszcza ok. 215 uczniów. Szkoła podlega pod Starostwo Powiatowe w Piszu.  Lokalizacja szkół publicznych w Gminie Ruciane – Nida przedstawia si ę nast ępuj ąco:  Szkoła Podstawowa nr 1 w Rucianem – Nidzie,  Szkoła Podstawowa nr 2 w Rucianem – Nidzie,  Szkoła Podstawowa w Ukcie,  Zespół Szkół Samorz ądowych im. A. Osieckiej - Gimnazjum Publiczne i Liceum Ogólnokształc ące w Rucianem – Nidzie,  Zespół Szkół Drzewnych i Le śnych im. Unii Europejskiej w Rucianem – Nidzie. W celu zapewnienia nale żytych standardów kształcenia mieszka ńców, nale ży d ąż yć do rozwoju istniej ących obiektów o światowych. Unowocześnienia te powinny polega ć na budowie świetlic szkolnych, sal komputerowych z dost ępem do Internetu, a tak że na rozwoju bazy sportowo – rekreacyjnej. Ponadto niezbędne jest okresowe kontrolowanie stanów technicznych poszczególnych obiektów i w miar ę potrzeb dokonywanie niezb ędnych napraw i modernizacji. Wszelkie działania skierowane na rozwój funkcji o charakterze o światowym na terenie Miasta i Gminy powinny by ć przewidziane w strategii rozwoju Miasta i Gminy oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Rozwój bazy szkolnej (sal komputerowych, świetlic) oraz przyszkolnej (sportowo – rekreacyjnej) powinien uwzgl ędnia ć stan techniczny istniej ących zasobów, aktualne i przyszłe zapotrzebowanie oraz mo żliwo ści finansowe.

5.1.3. ZDROWIE I POMOC SPOŁECZNA

Działania rozwojowe w dziedzinie zdrowia powinny d ąż yć do zaspokojenia podstawowych potrzeb w zakresie obsługi medycznej mieszka ńców z obszaru Miasta i Gminy Ruciane – Nida, a tak że turystów. Przy modernizacji systemów odpowiadaj ących

75

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA za zdrowie ludzi, a tak że ich bezpiecze ństwo nale ży przewidywa ć zwi ększon ą liczb ę ludno ści Miasta i Gminy w okresach letnich w czasie tzw. sezonu wypoczynkowego. W działaniach planistycznych nale ży przewidywa ć rosn ące potrzeby w zakresie opieki zdrowotnej dla osób starszych, które wynikaj ą z tendencji do wzrostu odsetek osób w wieku poprodukcyjnym. Przy projektowaniu nowych obszarów zabudowy nale ży d ąż yć do ich funkcjonalnego dostosowania do potrzeb osób niepełnosprawnych.

5.1.4. KULTURA I ORGANIZACJE POZARZ ĄDOWE

Kierunki rozwoju kultury w Gminie Ruciane – Nida powinny by ć skierowane na wsparcie rozwoju działalno ści kulturalnej w mie ście Ruciane – Nida jako jednostki centralnej, a tak że na rozwoju obiektów kulturowych w poszczególnych miejscowo ściach, w których to zlokalizowane s ą wiejskie centra kultury (Ładne Pole, Wygryny i Wejsuny oraz Gminna Biblioteka Publiczna wraz z trzema filiami w Wejsunach, Ukcie i Ładne Pole). Rozwój kultury w Gminie powinien przewidywa ć unowocze śnianie istniej ącej bazy kulturalnej, a tak że organizowanie koncertów, wystaw, odczytów, imprez artystycznych i rozrywkowych, upowszechnianie kultury w śród mieszka ńców ze szczególnym uwzgl ędnieniem dzieci i młodzie ży, nawi ązywanie i rozwijanie mi ędzynarodowych kontaktów w zakresie wymiany kulturalnej, promowanie kultury i twórczo ści artystycznej. Dzi ś w Gminie za te cele odpowiada Dom Kultury, który wspiera tak że sołectwa w zakresie organizowania działa ń kulturalno – rozrywkowych oraz opiekuje si ę świetlicami wiejskimi w Karwicy, Wojnowie, Osiniaku – Piotrowie, Wólce i Gałkowie. W zakresie działa ń planistycznych nale ży uwzgl ędnia ć potrzeby mieszka ńców Miasta i Gminy w zakresie dost ępu do całorocznych imprez kulturalnych.

5.1.5. BEZPIECZE ŃSTWO

Do głównych celów rozwoju systemów odpowiadaj ących za bezpiecze ństwo w Gminie zaliczy ć nale ży popraw ę warunków zabezpieczenia przeciwpo żarowego Gminy oraz popraw ę organizacji akcji ratowniczych, a w szczególno ści rozwój systemów wczesnego ostrzegania przed zagro żeniami na wodzie. Ponadto nale ży przewidzie ć rozbudow ę i modernizacj ę sieci hydrantowej, a tak że popraw ę infrastruktury drogowej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na dostosowanie istniej ących dróg do wymaga ń stawianych drogom po żarowym, w celu zapewnienia mo żliwo ści dojazdu słu żb ratowniczych.

76

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

5.1.6. SPORT I REKREACJA

Konieczna jest poprawa stanu technicznego oraz wyposa żenia istniej ącej bazy sportowo – rekreacyjnej zgodnie ze współczesnymi potrzebami mieszka ńców i turystów. Nale ży uwzgl ędnia ć, w działaniach planistycznych rozwój bazy sportowej dla zaspokojenia potrzeb mieszka ńców i turystów. Nale ży d ąż yć do zapewnienia warunków do uprawiania sportów kwalifikowanych takich jak żeglarstwo, bojery, kajakarstwo, w ędkarstwo wykorzystuj ących naturalne zasoby środowiska.

5.1.7. PRZESTRZE Ń PUBLICZNA

Obszary przestrzeni publicznej w Gminie nale ży zagospodarowa ć w taki sposób, aby tworzyły one kompozycyjn ą cało ść z otaczaj ącymi je elementami przyrody i krajobrazu kulturowego. Zgodnie z definicj ą prawn ą przestrze ń publiczna to obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszka ńców, poprawy jako ści ich życia i sprzyjaj ący nawi ązywaniu kontaktów społecznych ze wzgl ędu na jego poło żenie oraz cechy funkcjonalno–przestrzenne. Za obszary przestrzeni publicznej w Gminie uznaje si ę wszelkie miejsca ogólnodost ępne dla ludzi, a w szczególno ści drogi publiczne, ulice, place, publiczne skwery i parki. Przy zagospodarowaniu przestrzeni publicznych, na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego nale ży kierowa ć si ę poni ższymi zasadami:  w miejscowo ściach, w których wyznaczone zostały strefy ochrony konserwatorskiej nale ży zakaza ć mo żliwo ści lokalizowania wielkoformatowych no śników reklamowych, a tak że ograniczy ć mo żliwo ść lokalizacji tymczasowych obiektów budowlanych jedynie do zaplecza prowadzenia robót budowlanych. Ponadto obiekty małej architektury kolorystyk ą oraz rodzajem u żytych materiałów powinny komponowa ć si ę z otoczeniem.  nale ży d ąż yć do takiego zagospodarowania przestrzeni publicznej, aby podkre śla ć istniej ące w otoczeniu dominanty np. w postaci zabytkowych ko ściołów lub innych elementów wyró żniaj ących si ę z otoczenia, a b ędących przykładem obiektu atrakcyjnego, wartego uwydatnienia.

77

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

5.2. PODSUMOWANIE

W zakresie infrastruktury społecznej na terenie Gminy przewiduje si ę dalszy rozwój usług publicznych. Rozwój infrastruktury społecznej w zakresie usług publicznych dopuszczalny jest na terenach zabudowy mieszkaniowej i turystycznej. Zachodz ące zmiany społeczno – gospodarcze maj ą stosunkowo du ży wpływ na kształtowanie polityki przestrzennej w zakresie rozmieszczenia infrastruktury społecznej, w tym lokalizacji inwestycji celu publicznego. Założenia polityki przestrzennej okre ślone w „Studium”, przewiduj ą rozwój oraz koncentracj ę bazy infrastruktury społecznej w zakresie usług podstawowych w obr ębie miasta Ruciane – Nida, stanowi ącego główny ośrodek gospodarczo – funkcjonalny Gminy. W zakresie terenów sportu, rekreacji i wypoczynku przewiduje si ę dalszy rozwój usług na terenie miasta i Gminy. Sukcesywny rozwój bazy usług sportowo-rekreacyjnych wynika przede wszystkim z rosn ących potrzeb i świadomo ści społecznej. Korzystne warunki środowiskowe, w tym w szczególno ści walory przyrodnicze oraz kulturowe, sprzyjaj ą zjawisku aktywizacji sfery sportowo-rekreacyjnej. Za zgodne ze Studium uwa ża si ę przeznaczenie terenów zabudowy mieszkaniowej cele sportowo – rekreacyjne stanowi ące uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej. W zakresie zieleni publicznej ustala si ę polityk ę zachowania dotychczasowych parków i cmentarzy z mo żliwo ści ą lokalizacji zało żeń parkowych na innych terenach, w szczególno ści zwi ązanych z zabudow ą mieszkaniow ą.

78

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW KOMUNIKACJI I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ

6.1. KOMUNIKACJA DROGOWA

W skład systemu komunikacyjnego w Gminie Ruciane – Nida wchodz ą :  droga krajowa Nr 58 Olsztynek – Szczytno – Ruciane-Nida – Pisz – Szczuczyn (której długo ść na terenie Gminy wynosi 25,7 km), droga klasy G;  drogi wojewódzkie: Nr 609 Mikołajki – Ukta – długo ści na terenie Gminy 4,3 km, droga klasy Z; Nr 610 Piecki – Ruciane–Nida – długo ści na terenie Gminy 7,8 km, droga klasy Z;  drogi powiatowe o ł ącznej długo ści 66,1 km (w tym tak że cz ęść ulic miejskich), głównymi drogami powiatowymi s ą: Tabela 6.1 Drogi powiatowe na terenie Gminy Ruciane – Nida

L.P. NUMER DROGI PRZEBIEG DROGI DŁUGO ŚĆ [km] 1 1518 N KOKOSZKI – FARYNY- KARWICA-KRZY ŻE 7,188 2 1642 N DR. WOJ. NR 610 – WOJNOWO – DR. KRAJ NR 58 4,407 3 1644 N NOWY MOST - IZNOTA 2,338 4 1646 N DR. KRAJ NR 58 ( RUCIANE – NIDA) – WEJSUNY - GŁODOWO 9,514 5 1648 N DR.KRAJ NR 58 ( RUCIANE – NIDA) – WIARTEL - DR.KRAJ.NR 63 (JE ŻE) 8,443 6 1650 N DR. KRAJ NR 58 – SZEROKI BÓR 2,684 DR. WOJ.NR 610 – KRUTY Ń – ROSOCHA – KARWICA 7 1773 N 12,495 DR.POW. NR.1522 N 8 1777 N MIKOŁAJKI – WEJSUNY - DR.KRAJ NR 58 13,066 9 1783 N KAMIE Ń – WYGRYNY - DR. WOJ.NR 610 1,647 RAZEM 61,782 Źródło: UMiG Ruciane – Nida. Stan na dzie ń 31.12.2016 r.

Tabela 6.2 Drogi powiatowe w granicach Miasta Ruciane – Nida NUMER DROGI L.P. PRZEBIEG DROGI NAZWA ULICY DŁUGO ŚĆ [km] ( ULICY) RUCIANE – NIDA – WEJSUNY – JAGODZIN - DR. MAZURSKA 1 1646 N 2,368 WOJ.NR 610 GUZIANKA 2 1648 N RUCIANE – NIDA – WIARTEL - JE ŻE BEZ NAZWY 0,840 3 4642 N PIONIERSKA 0,244 4 4647 N RZEMIE ŚLNICZA 0,309 RAZEM 3,761 Źródło: UMiG Ruciane – Nida. Stan na dzie ń 31.12.2016 r.

79

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Uzupełnieniem układu komunikacyjnego dla zapewnienia bezpo średniej obsługi Gminy są drogi Gminne oraz ogólnodost ępne drogi wewn ętrzne przebiegaj ące przez teren Lasów

Pa ństwowych. Tabela 6.3

Drogi Gminne w graniach Gminy i Miasta Ruciane – Nida

NUMER DROGI L.P PRZEBIEG DROGI (ULICY) RODZAJ NAWIERZCHNI (ULICY)

1. 2. 3. 4. 1. 172001 N GRANICA GMINY PIECKI – DROGA WOJ. NR 610(UKTA) BITUMICZNA + GRUNTOWA 2. 172002 N DROGA WOJ. NR 610 – GAŁKOWO – DROGA GMINNA NR 172001 N BITUMICZNA 3. 172003 N DROGA GMINNA NR 172001 N - WOJNOWO GRUNTOWA 4. 172004 N UKTA – OSINEK – PIOTROWO GRUNTOWA 5. 172005 N ŁADNE POLE – DROGA GMINNA NR 172004 N BITUMICZNA + GRUNTOWA

6. 172006 N WOJNOWO – OSINIAK – PIOTROWO - WÓLKA BITUMICZNA + GRUNTOWA 7. 172007 N WYGRYNY – DROGA POWIATOWA NR 1646 N BITUMICZNA + GRUNTOWA 8. 172008 N IZNOTA – DROGA POWIATOWA NR 178 3 N (KAMIE Ń) GRUNTOWA 9. 172009 N DROGA POWIATOWA NR 1646 N – NIED ŹWIEDZI RÓG BITUMICZNA 10. 172011 N DROGA POWIATOWA NR 1518 N KARWICA – ŚWI ĘTAJNO ŻWIROWA 11. 172012 N KARWICA – KARWICA KOL. ŻWIROWA 12. 172013 N KARWICA – GRANICA GMINY (HEJDYK) ŻWIROW O - BRUKOWA 13. 172014 N KARWICA – GRANICA GMINY (TURO ŚL) ŻWIROWA 14. 172015 N KARWICA – GRANICA GMINY ŻWIROWA 15. 172530N RUCIANE – NIDA UL. 11 -GO LISTOPADA TRYLINKA 16. 172531N RUCIANE – NIDA UL. AKACJOWA GRUNTOWA 17. 172533N RUCIANE – NIDA UL. BIAŁ E OSIEDLE TRYLINKA 18. 172534N RUCIANE – NIDA UL. BOCZNA BITUMICZNA 19. 172535N RUCIANE – NIDA UL. BRZOZOWA GRUNTOWA 20. 172536N RUCIANE – NIDA UL. DYBÓWEK II TRYLINKA 21. 172537N RUCIANE – NIDA UL. GRUNTOWA GRUNTOWA 22. 172538N RUCIANE – NIDA UL. HAR CERSKA BITUMICZNA 23. 172539N RUCIANE – NIDA UL. KOWALIK GRUNTOWA 24. 172541N RUCIANE – NIDA UL. KWIATOWA BITUMICZNA 25. 172541N RUCIANE – NIDA UL. NADBRZE ŻNA BITUMICZNA 26. 172543N RUCIANE – NIDA UL. OGRODNICZA GRUNTOWA 27. 172544N RUCIANE – NIDA UL. OGRODOWA GRUNTOWA 28. 172545N RUCIANE – NIDA UL. PODLE ŚNA TRYLINKA 29. 172546N RUCIANE – NIDA UL. RYBACKA ASFALTOWA 30. 172548N RUCIANE – NIDA UL. SOSNOWA ŻWIROWA 31. 172549 N RUCIANE – NIDA UL. SZKOLNA ASFALTOWA 32. 172519 N RUCIANE – NIDA UL. ŻEGLARSKA ASFALTOWO – ŻWIROWA 33. 172519N RUCIANE – NIDA UL. GWARNA BITUMICZNA 34. 172522 N RUCIANE – NIDA UL. KRAJECKIEGO BITUMICZNA 35. 172526N RUCIANE – NIDA AL. WCZASÓW BITUMICZNA 36. 172529N RUCIANE – NIDA UL. ŻEGLARSKA BITUMICZNA + GRUNTOWA 37. 17252 1N RUCIANE – NIDA UL. KOLEJOWA BITUMICZNA 38. 172523N RUCIANE – NIDA UL. SŁONECZNA BITUMICZNA 39. 172527N RUCIANE – NIDA UL. WIEJSKA BITUMICZNA 40. 172520N RUCIANE – NIDA UL. GAŁCZY ŃSKIEGO BITUMICZNA 41. 172525N RUCIANE – NIDA UL. POLNA BITUMICZNA 42. 172528N RUCIANE – NIDA UL. ZIELONA TRYLINKA 43. 172524N RUCIANE – NIDA UL. SŁOWIA ŃSKA TRYLINKA 44. 172016N KAMIE Ń - WYRGRYNY BITUMICZNA+GRUNTOWA Źródło: UMiG Ruciane – Nida. Stan na dzie ń 31.12.2016 r.

Sumaryczna długo ść wszystkich, wymienionych typów dróg w gminie o nawierzchni utwardzonej wynosi ok.132,9km, co daje wska źnik g ęsto ści sieci drogowej 37 km/100 km 2 powierzchni.

80

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Stan techniczny sieci drogowej Gminy nie odpowiada wymaganym standardom, zwłaszcza w sytuacji wci ąż narastaj ącego ruchu kołowego, osobowego jak i ci ęż arowego. Dotyczy to zarówno jako ści nawierzchni, szeroko ści i wyprofilowania pasów drogowych oraz kolizyjno ści z sieci ą kolejow ą i innymi drogami. Znacznym zagro żeniem dla bezpiecze ństwa samochodowego ruchu osobowego oraz ruchu pieszego i szybko rozwijaj ącej si ę turystyki rowerowej jest tranzyt ci ęż arowy i autobusowy o znacznym nasileniu, zwłaszcza na drodze krajowej Nr 58, która przebiega przez turystyczne centrum miasta Ruciane – Nida . Tak że stan techniczny drogi wojewódzkiej Nr 609, b ędącej głównym szlakiem komunikacyjnym z centrum kraju w kierunku Mikołajek stanowi istotne zagro żenie dla poruszaj ących si ę pojazdów. Na terenie miasta, obok w/w negatywnego oddziaływania ruchu na drodze tranzytowej przebiegaj ącej przez miasto, istotnym problemem jest zarówno sama organizacja ruchu jak i ilo ść oraz lokalizacja parkingów. Znaczny w ostatnich latach wzrost ilo ści zmotoryzowanych turystów powoduje, i ż w sezonie letnim centrum miasta staje si ę trudno przejezdne, a ruch samochodowy coraz wyra źniej koliduje z funkcj ą centrum jako miejsca spacerowego. Cała sie ć drogowa Gminy wymaga znacznych nakładów finansowych na remonty i modernizacj ę. Drog ę krajow ą nr 58 nale ży doprowadzi ć do parametrów klasy G GP. W samym mie ście nale ży usprawni ć ruch samochodowy, zmodernizowa ć nawierzchnie ulic oraz stworzy ć efektywny system parkingowy. Ponadto nale ży przewidzie ć utwardzenie dróg Gminnych, wymian ę nawierzchni chodników poł ączonych z wydzieleniem pasa na ście żki rowerowe, a tak że lokalizacj ę i budow ę mi ędzynarodowych i regionalnych tras rowerowych.

6.2. KOMUNIKACJA ZBIOROWA

System komunikacji zbiorowej w głównej mierze opiera si ę na sieci autobusowej. Ilo ść linii autobusowych oraz ilo ść przystanków, a tak że cz ęstotliwo ść kursowania autobusów jest wystarczająca. Jednak istniej ący przestanek w mie ście Ruciane-Nida oraz jego lokalizacja nie spełniają oczekiwa ń podró żnych. Niezb ędna jest lokalizacja dworca autobusowego w Rucianem, który będzie w stanie obsłu żyć nie tylko podró żuj ących mieszka ńców ale tak że zapewni komfort korzystania z komunikacji zbiorowej turystom.

81

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6.3. KOMUNIKACJA KOLEJOWA

Przez teren Gminy Ruciane – Nida przebiega lokalna linia kolejowa ł ącz ąca Olsztyn przez Szczytno z Ełkiem. Jest to linia jednotorowa, niezelektryfikowana, o niskich parametrach technicznych i ruchowych. Stacja kolejowa znajduje si ę w Rucianem – Nidzie. Aktualnie miasto Ruciane – Nida posiada poł ączenia kolejowe poci ągami pasa żerskimi:  z Piszem – 2 poci ągi na dob ę  z Olsztynem – 2 poci ągi na dob ę Długo ść linii kolejowej w granicach Gminy wynosi 32 km, co daje wska źnik g ęsto ści 8,93 km/100 km 2. Sieci znajduj ą si ę w dobrym stanie technicznym – przeprowadzone zostały stosowne remonty w celu ich poprawy. Dla usprawnienia transportu kolejowego celowe jest wprowadzenie na w/w lini ę tzw. autobusów szynowych dostosowanych m.in. do transportu rowerów. Tego typu transport cz ęś ciowo odci ąż yłby komunikacj ę samochodow ą.

6.4. DROGI WODNE, SZLAKI TURYSTYCZNE

6.4.1. DROGI WODNE

Przez centraln ą cz ęść Gminy Ruciane – Nida z północy na południe przebiega szlak żeglugowy po Wielkich Jeziorach Mazurskich. Jego pocz ątek na terenie Gminy ma miejsce w okolicach miejscowo ści Wierzba, na jeziorze Bełdany, wodami którego prowadzi dalej na południe do śluzy „Guzianka”. Po przekroczeniu śluzy, szlak wychodzi na wody jeziora Guzianka Mała, a nast ępnie na wody jeziora Guzianka Wielka. Nast ępnie szlak prowadzi przez kanał Nidzki do jeziora Nidzkiego i nim a ż do granic Gminy. Szlak ten charakteryzuje si ę du żą popularno ści ą i jest jednym z najcz ęś ciej odwiedzanych przez żeglarzy. Przebieg przez centraln ą cz ęść Gminy tak popularnego szlaku żeglarskiego wymaga rozwoju i zagospodarowania obszarów wzdłu ż brzegów jezior, głównie poprzez wyposa żenie ich w odpowiedni ą infrastruktur ę. Obecnie na terenie Gminy wyst ępuje jej znaczny niedobór, a istniej ące obiekty w wi ększo ści wymagaj ą modernizacji. Brak jest odpowiednich miejsc do cumowania łodzi, pól biwakowych, miejsc składowania odpadów, czy sanitariatów. Konieczne jest utrzymanie i efektywne wykorzystanie głównego szlaku żeglugowego na trasie Ruciane – Kamie ń - Wierzba – Mikołajki, Ruciane – Mikołajki – Gi życko oraz Ruciane – Jez. Nidzie – Ruciane.

82

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

6.4.2. SZLAKI ROWEROWY

Na terenie Gminy znajduj ą si ę ście żki rowerowe:  Ście żka rowerowa – pętla Bełdany, kolor czerwony. Długo ść trasy 39,3 km;  Ście żka rowerowa – pętla Nidzka, kolor niebieski. Długo ść trasy 49 km;  Ście żka rowerowa – pętla Wojnowska, kolor zielony. Długo ść trasy 40,2 km;  Ście żka rowerowa – pętla Szeroki Bór, kolor żółty. Długo ść trasy 24 km. W granicach Gminy przewiduje si ę do realizacji nast ępuj ące odcinki szlaków rowerowych:  Odgał ęzienie mi ędzynarodowej trasy rowerowej Tysi ąca Jezior Północnych o przebiegu : Olsztyn – Szczytno – Pisz – Augustów;  Trasa mi ędzyregionalna o przebiegu: Karwica – Ruciane – Nida – Mr ągowo – Świ ęta Lipka – Kętrzyn – Grabno – Dorsze – Mołtajny;  Trasa mi ędzyregionalna o przebiegu: Ruciane – Nida – Mikołajki – Ryn – Gi życko.

6.5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

6.5.1. ZAOPATRZENIE W WOD Ę

Wyst ępuj ące na terenie Miasta i Gminy Ruciane – Nida warunki hydrologiczne s ą korzystne dla zaopatrzenia w wod ę pitn ą ludno ści i inwentarza. Źródłami zaopatrzenia w wod ę mieszka ńców Gminy Ruciane – Nida s ą:  dla Miasta Ruciane - Nida – 24 uj ęcia wód gł ębinowych o wydajno ści ok.881 m 3/h (ok.21.150 m 3/dob ę). Średni pobór wody z w/w uj ęć kształtuje si ę na poziomie 3 652 m 3/dob ę, a pobór maksymalny 5 930 m 3/dob ę tj. ok. 28% wydajno ści istniej ących uj ęć . Pomimo tej sytuacji, zapewniaj ącej teoretycznie rezerw ę wody dla miasta, wyst ępuj ą problemy techniczne zwi ązane z uzdatnianiem i przesyłaniem wody zwłaszcza w okresach szczytowego jej poboru Obecny system uzdatniania wody jest w znacznym stopniu wyeksploatowany i nieefektywny, zapewniaj ąc sprawne uzdatnianie ok. 100% dobowego zu życia w okresach szczytowych. Długo ść sieci wodoci ągowej na

terenie miasta wynosi 12,6 km [ DANE GUS STAN NA 2010 R.];  dla terenów wiejskich – 27 uj ęć wód podziemnych o ł ącznej wydajno ści ok. 734 m 3/h (ok.17.615 m 3/dob ę). Średni dobowy pobór wody z tych uj ęć

83

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

kształtuje si ę na poziomie 1 464 m 3, a pobór maksymalny 2 146 m 3, co stanowi ok. 12 % ich wydajno ści. Lokalne uj ęcia wody znajduj ą si ę m. in. w o środku „Dom Pracy Twórczej PAN” w Wierzbie, stacji badawczej PAN w Popienie, w Ukcie (2 uj ęcia), w Kamieniu (2 uj ęcia), w Wejsunach, w Krzy żach (2 uj ęcia), w Karwicy (2 uj ęcia), w Iznocie. W pozostałych wsiach Gminy, a przede wszystkim w zabudowie rozproszonej (kolonijnej) zaopatrzenie gospodarstw wiejskich w wod ę zaspokajane jest ze studni kopanych i wodoci ągów zagrodowych. Ł ączna

długo ść sieci wodoci ągowej na terenach wiejskich Gminy wynosi 48,8 km [ DANE

GUS STAN NA 2010 R.]. Konieczna jest rozbudowa istniej ącej sieci wodoci ągowej, zwłaszcza na terenach wiejskich. Wybudowanie infrastruktury wodoci ągowej podnosi standard życia mieszka ńców Gminy, a tak że przyczynia si ę do rozbudowy bazy turystyczno – rekreacyjnej. Niezb ędna jest tak że modernizacja stacji uzdatniania wody. Zwi ększone w przyszło ści zapotrzebowanie na wod ę wymaga ć b ędzie budowy nowych stacji uzdatniania oraz magistrali przesyłowych.

6.5.2. ODPROWADZANIE ŚCIEKÓW

Kluczowe znaczenie w gospodarce wodno-ściekowej miasta i Gminy ma Miejska Oczyszczalnia Ścieków w Rucianem-Nidzie. Jest to nowa instalacja mechaniczno- biologiczna. Stan zanieczyszczenia wód Nidki, b ędącej odbiornikiem oczyszczonych ścieków z tej oczyszczalni wskazuje na konieczno ść budowy chemicznego stopnia oczyszczania. W innym przypadku trudno mówi ć o skutecznej ochronie wód Jez. Wygry ńskiego i Bełdan (a dalej Śniardw itd.) przed degradacj ą. Obecnie przy mo żliwo ści korzystania ze środków UE przeznaczonych na ochron ę środowiska, nie jest to przedsi ęwzi ęcie nieosi ągalne. Ponadto w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków nale ży przyj ąć nast ępuj ące zasady i kierunki działa ń:  skoordynowanie inwestycji kanalizacyjnych i zaopatrzenia w wod ę;  sukcesywna budowa sieci kanalizacyjnej na terenach skupionej zabudowy wiejskiej i przerzut ścieków, kanałami tłocznymi, do oczyszczalni miejskiej w Rucianem – Nidzie;  wyposa żenie zabudowy kolonijnej w zbiorniki bezodpływowe, a w szczególnych przypadkach w przydomowe oczyszczalnie ścieków;  niezb ędna jest poprawa wyposa żenia brzegów jezior (szczególnie Bełdan) w urz ądzenia sanitarne.

84

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Porz ądkowanie gospodarki wodno-ściekowej winno by ć przedmiotem analiz i odr ębnego programu. Wymagane s ą tu bowiem rozwi ązania najbardziej efektywne pod wzgl ędem ekonomicznym i ekologicznym.

6.6. GOSPODARKA ODPADAMI

Na terenie Gminy Ruciane – Nida funkcjonuje jedno składowisko śmieci zlokalizowane w miejscowo ści Wólka. Obiekt ten funkcjonuje od maja 1993 roku, posiada powierzchni ę 1,71 ha (w tym cz ęść eksploatacyjna 1,25 ha). Pojemno ść składowiska okre ślono na 258 000 m3. Nie spełnia ono kryteriów nowoczesnego składowiska odpadów, a jego pojemno ść została wykorzystana ju ż w ok. 70 % (ok. 180 ty ś. m 3). Składowisko to obsługuje obecnie teren całej Gminy. Zorganizowanym systemem zbiórki odpadów obj ęte jest 90 % wszystkich mieszka ńców. System ten obowi ązkowy jest dla zabudowy mieszkaniowej jedno i wielorodzinnej, a tak że dla wszelkiego rodzaju instytucji oraz przedsi ębiorstw produkcyjnych. Do gromadzenia odpadów wykorzystuje si ę głównie pojemniki o pojemno ści 110 litrów i 1100 litrów. S ą one porozstawiane we wszystkich miejscowo ściach Gminy. Na terenie Gminy prowadzony jest ograniczony system segregacji odpadów. W Mie ście Ruciane – Nida oraz w nast ępujących miejscowo ściach: Wejsuny, Ko ńcewo, Nied źwiedzi Róg, Głodowo, Onufryjewo, Warnowo, Popielno, Wierzba, Piaski, Szeroki Bór, Zamordeje, Kowalik, Karwica, Krzy że, Ukta, Wygryny, Gałkowo, Wólka, Śwignajno, Iznota, Nowa Ukta, Kadzidłowo prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów. Dla Gminy Ruciane - Nida został opracowany Plan Gospodarki Odpadami. W przyj ętej strategii post ępowania jako priorytety okre ślono :  zapobieganie i minimalizacj ę powstawania odpadów;  powtórne wykorzystywanie odpadów, których powstawania w danych warunkach techniczno-ekonomicznych nie da si ę unikn ąć ;  unieszkodliwianie odpadów poza składowiskiem, o ile jest to uzasadnione technicznie i ekonomicznie;  składowanie tylko tych odpadów, których nie da si ę, z uwagi na warunki techniczno-ekonomiczne odzyska ć b ądź unieszkodliwi ć, w sposób bezpieczny dla zdrowia ludzkiego i środowiska;  zamkni ęcie i rekultywacj ę wyeksploatowanego składowiska i dzikich wysypisk;  prowadzi ć selektywn ą zbiórk ę odpadów;  stworzenie na terenach wiejskich punktów gromadzenia odpadów;

85

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 zwi ększenie liczby pojemników do gromadzenia odpadów w sezonie letnim na brzegach jezior, kempingach, wzdłu ż najbardziej ucz ęszczanych szlaków turystycznych;  po żą dane jest tak że nasilenie działa ń edukacyjnych prowadz ących do podwy ższenia poziomu świadomo ści ekologicznej i do zmniejszenia ilo ści powstaj ących odpadów.

6.7. ELEKTROENERGETYKA

Na terenie Miasta Ruciane – Nida znajduje si ę Główny Punkt Zasilania GPZ 110/15 kV, który zasilany jest lini ą napowietrzn ą wysokiego napi ęcia 110 kV Szczytno – Pisz. Na odcinku Szczytno – Ruciane Nida linia ta posiada przewody 3xAFL 240mm 2, a na odcinku Ruciane-Nida – Pisz 3xAFL 120mm 2. GPZ zasila za po średnictwem sieci 15 kV odbiorców komunalno – bytowych, przemysł i rolnictwo z terenu Miasta i Gminy Ruciane – Nida. Rozwój Gminy i wzrost wyposa żenia gospodarstw domowych, rolniczych, o środków wypoczynkowych i gastronomicznych w sprz ęt elektryczny, w tym tak że do celów grzewczych powoduje stały wzrost zapotrzebowania na energi ę elektryczn ą. W celu pokrycia rosn ącego zapotrzebowania oraz zmniejszenia awaryjno ści zasilania, konieczna jest sukcesywna modernizacja i rozbudowa sieci elektroenergetycznej. Wzgl ędy przyrodniczo-krajobrazowe przemawiaj ą za stopniowym kablowaniem istniej ących sieci i za budow ą nowych sieci jako kablowych. Przewiduje si ę modernizacj ę istniej ącego o świetlenia ulicznego.

6.8. ZAOPATRZENIE W GAZ

Mo żliwo ść wykorzystania gazu ziemnego zdecydowanie zmniejszyłaby poziom zanieczyszcze ń atmosfery i poprawiła bilans energetyczny Gminy. Dlatego nale ży doło żyć wszelkich stara ń aby doprowadzi ć do budowy gazoci ągu doprowadzaj ącego gaz ziemny na teren Gminy Ruciane-Nida i wła ściw ą jego dystrybucj ę na terenie Gminy. W tym celu, w odpowiednich programach, nale ży zarezerwowa ć tereny niezb ędne do realizacji tego typu inwestycji.

6.9. ENERGETYKA CIEPLNA I ODNAWIALNA

Zakłada si ę stał ą modernizacj ę wszystkich kotłowni, systemów przesyłowych i stosowanie no śników energii o coraz mniejszej emisji. Nale ży poprawi ć termoizolacj ę

86

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA istniej ących obiektów budowlanych poprzez ich docieplenie i wymian ę cz ęś ci złej stolarki okiennej. Nale ży skutecznie promowa ć i doprowadzi ć do jak najszerszego wykorzystania odnawialnych źródeł energii (szczególnie kolektorów słonecznych i pomp ciepła). Kluczowe znaczenie dla zmniejszenia oddziaływania energetyki cieplnej na atmosfer ę miałoby doprowadzenie gazu ziemnego na teren Gminy. Na terenie Miasta i Gminy nie przewiduje si ę lokalizowania inwestycji, a tak że ich stref ochronnych wytwarzaj ących energi ę z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczaj ącej 100 kW.

6.10. TELEKOMUNIKACJA

Teren Gminy posiada bardzo dobrze rozwini ętą, nowoczesn ą sie ć telekomunikacyjn ą, opart ą na centrali automatycznej, która umo żliwia uzyskanie szybkiego i sprawnego poł ączenia telefonicznego. Obszar Gminy w cało ści pokryty jest sieci ą telefonii komórkowej. Pomimo bardzo wysokiego poziomu rozwoju telekomunikacji nadal bardzo istotnym problemem zostaje szeroki i wzgl ędnie tani dost ęp do internetu. Nale ży d ąż yć do poprawy sytuacji w tym zakresie.

87

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

7. WYKAZ ZADA Ń PONADLOKALNYCH WYNIKAJ ĄCYCH Z ODPOWIEDNICH PROGRAMÓW ORAZ PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO - MAZURSKIEGO

7.1. TURYSTYKA

 opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego obszarów funkcjonalnych w regionie Wielkich Jezior Mazurskich pod k ątem rozwoju funkcji turystycznej;  opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego szlaku turystyki wodnej rzeki Krutyni;  realizacja w granicach gminy tras rowerowych : - Odgał ęzienie mi ędzynarodowej trasy rowerowej Tysi ąca Jezior Północnych o przebiegu : Olsztyn – Szczytno – Pisz – Augustów; - Trasa mi ędzyregionalna o przebiegu: Karwica – Ruciane – Nida – Mr ągowo – Świ ęta Lipka – Kętrzyn – Grabno – Dorsze – Mołtajny; - Trasa mi ędzyregionalna o przebiegu: Ruciane – Nida – Mikołajki – Ryn – Gi życko.

7.2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE

 ustanowienie Mazurskiego Parku Narodowego i opracowanie planu ochrony;  wdro żenie programu ochrony Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych Natura 2000;  obj ęcie ochron ą wód podziemnych na obszarach bez izolacji (porz ądkowanie gospodarki ściekowej, preferencje dla rolnictwa ekologicznego, zwi ększanie lesisto ści);  realizacja programu ochrony Wielkich Jezior Mazurskich w celu zahamowania biodegradacji jezior;  ochrona czysto ści wód powierzchniowych na obszarze zlewni pojeziernej;  ujednolicenie zasad ochrony i zagospodarowania obszarów chronionego krajobrazu.

7.3. DZIEDZICTWO KULTUROWE

 poszerzenie rozpoznania dorobku kulturowego na terenie Województwa i uporz ądkowanie ewidencji;

88

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 obj ęcie działaniami rewaloryzacyjnymi obiektów, zespołów i układów zabytkowych najwa żniejszych dla zachowania to żsamo ści kulturowej regionu.

7.4. TRANSPORT

 modernizacja drogi krajowej nr 58 Olsztynek – Szczytno – Pisz – Szuczyn do parametrów klasy G;  modernizacja dróg układu uzupełniaj ącego do wymaganych klas technicznych.

Zadania słu żą ce realizacji celów publicznych o znaczeniu ponadlokalnym wynikaj ą z uwarunkowa ń zawaratych w nast ępuj ących dokumentach: - Program operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020; - Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego na lata 2014-2020; - Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego; - Strategia Rozwoju Gospodarczego Województw Warmi ńsko - Mazurskiego do roku 2025. Wy żej wymienione dokumenty przyj ęte przez Sejm RP, Rad ę Ministrów, wła ściwego ministra lub sejmik województwa uwzględniaj ą nast ępuj ące zadania z zakresu gospodarki przestrzennej słu żą ce realizacji celów publicznych:  Program operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020: – rozwój sieci szerokopasmowych;,  Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego na lata 2014-2020: – wspieranie rewitalizacji fizycznej, gospodarczej i społecznej ubogich społeczno ści na obszarach miejskich; – termomodernizacja budynków; – monta ż instalacji odnawialnych źródeł energii; – budowa ście żek rowerowych. Plan Zagospodarowania Województwa Warmi ńsko - Mazurskiego przewiduje do realizacji nast ępuj ące inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym: – budowa śluzy Guzianka II, – Zmieniaj ący si ę Bałtycki Krajobraz – innowacyjne podej ście ku zrównowa żonym le śnym krajobrazom. Utworzenie w Regionie Morza Bałtyckiego sieci Bałtyckich Krajobrazów cechuj ących si ę innowacyjno ści ą,

89

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

współprac ą mi ędzy partnerami oraz programem działa ń maj ących na celu dąż enie do zrównowa żonego rozwoju, – Ochrona cennych zasobów przyrodniczych na terenie parków krajobrazowych Pomorza, Kujaw, Warmii i Mazur przed nadmiern ą i niekontrolowan ą presj ą turystów – Ochrona przyrody, zagospodarowanie turystyczne (Mazurski Park Krajobrazowy Kruty ń).  Strategia Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Województwa Warmi ńsko Mazurskiego do roku 2015: Gmina Ruciane Nida została zakwalifikowana do Obszaru Strategicznej Interwencji z zakresu ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej. W związku z powyższym planuje się na obszarze gminy działania zmierzające do poprawy dostępności komunikacyjnej, wzrostu przedsiębiorczości oraz atrakcyjności inwestycyjnego i turystycznej.

8. OBSZARY, DLA KTÓRYCH OBOWI ĄZKOWE JEST SPORZ ĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODR ĘBNYCH, W TYM OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEPROWADZENIA SCALE Ń I PODZIAŁU NIERUCHOMO ŚCI, A TAK ŻE OBSZARY ROZMIESZCZENIA OBIEKTÓW HANDLOWYCH O POWIERZCHNI SPRZEDA ŻY POWY ŻEJ 2000 m²

 na terenie Gminy Ruciane – Nida nie wyst ępuj ą obszary, dla których obowi ązkowe jest sporz ądzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odr ębnych;  nie wyznacza si ę obszarów wymagaj ących scale ń i podziałów nieruchomo ści;  na terenie gminy nie przewiduje si ę rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzeda ży powy żej 2000 m².

9. OBSZARY, NA KTÓRYCH B ĘDĄ ROZMIESZCZONE INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM

Przedsi ęwzi ęcia, które Gmina b ędzie realizowa ć jako cele publiczne o znaczeniu lokalnym ze środków własnych i środków zewn ętrznych w tym pozyskiwanych z programów wspieranych przez Unie Europejsk ą:  budowa i przebudowa dróg gminnych;  budowa cmentarza w Rucianem – Nidzie przy ulicy Cichej;

90

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 modernizacja sieci wodoci ągowej;  budowa systemów kanalizacji sanitarnej w pierwszej kolejno ści w miejscowo ściach wyznaczonej aglomeracji na podstawie Uchwały nr XXI/496//16 Sejmiku Województwa Warmi ńsko – Mazurskiego z dnia 25 pa ździernika 2016 r. zmieniaj ąca uchwał ę Nr III/60/14 Sejmiku Województwa Warmi ńsko – Mazurskiego z dnia 30 grudnia 2014 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Ruciane - Nida oraz likwidacji dotychczasowej aglomeracji Ruciane - Nida (D. Urz. Woj. W-M z 2016 r., poz. 4468) (Dziennik Urz ędowy Województwa Warmi ńsko – Mazurskiego Nr 34 poz . 547);  modernizacja wiejskich boisk sportowych;  remont obiektów zabytkowych;  pozyskiwanie gruntów w administracji Agencji Nieruchomo ści Rolnych na cele publiczne;  realizacja lokalnych ście żek rowerowych;  urz ądzenie k ąpielisk publicznych;  modernizacja obiektów słu żby zdrowia;  modernizacja gminnej oczyszczalni ścieków w Rucianem – Nidzie;  modernizacja i remonty obiektów u żyteczno ści publicznej;  remont śluzy Guzianka I;  budowa kompleksu sportowego wraz z zapleczem w miejscowo ści Kowalik nad Jeziorem Nidzkim.

91

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

10. OBSZARY SZCZEGÓLNEGO ZAGRO ŻENIA POWODZI Ą I OSUWANIA MAS ZIEMNYCH

 na terenie Gminy Ruciane – Nida nie wyst ępuj ą obszary zagro żenia powodzi ą, oraz obszary szczególnego zagro żenia powodzi ą;  na terenie Gminy Ruciane – Nida nie wyst ępuj ą obszary nara żone na osuwanie si ę mas ziemnych.

11. OBSZARY WYST ĘPOWANIA UDOKUMENTOWANYCH ZŁÓ Ż KOPALIN, ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH ORAZ UDOKUMENTOWANYCH KOMPLEKSÓW PODZIEMNEGO SKŁADOWANIA DWUTLENKU W ĘGLA

 na terenie Gminy Ruciane – Nida nie wyst ępuj ą obszary udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku w ęgla;  Obszary zasobów wód podziemnych Na terenie gminy Ruciane – Nida zlokalizowane s ą dwa zbiorniki wód podziemnych GZWP 216 Sandr Kurpie (udokumentowany) i GZWP 215 Subniecka Warszawska (nieudokumentowany). W granicach wyst ępowania tych zbiorników ustala si ę zakaz prowadzania do gleby substancji mog ących negatywnie wpływa ć na jako ść wód podziemnych.  Obszary wyst ępowania udokumentowanych złó ż kopalin: Na terenie gminy Ruciane – Nida wyst ępuj ą zło ża kruszywa naturalnego, spo śród których dwa zło ża udokumentowano geologicznie: - Wygryny – pow. 1,9ha, zasoby bilansowe 126,5 ty ś ton, prawie całkowicie wyeksploatowane; - Wygryny II – pow. 0,74 ha, zasoby bilansowe 45575 m3 i (87,1 ty ś. ton) i pozabilansowe 8100 m3 (15,9 tys. ton); Forma serii zło żowych jest podkładowa, a mi ąż szo ść złó ż wynosi średnio ok. 10 m. Nadkład stanowi gleba i piaski gliniaste (zło że „Wygryny”) oraz gleba i piaski zorsztynizowane („Wygryny II”). Zło że „Wygryny” jest cz ęś ciowo zawodnione. Kruszywo piaskowo-żwirowe pochodz ące z powy ższych złó ż charakteryzuje si ę stosunkowo wysokim średnim punktem piaskowym (powy żej 65%) oraz średni ą zawarto ści ą pyłów mineralnych oscyluj ącą wokół warto ści 3% wag. W zło żu „Wygryny” kopalin ą towarzysz ącą s ą piaski o średnim punkcie piaskowym 83% i średniej zawarto ści pyłów mineralnych 2,2% wag. Kruszywo nadaje si ę głównie do zastosowania w budownictwie ogólnym i w mniejszym

92

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA stopniu w drogownictwie. Eksploatacji złó ż zaniechano jednak z przyczyn ekonomicznych i środowiskowych. Pozostało ści ą rozpocz ętej na pocz ątku lat dziewi ęć dziesi ątych eksploatacji są wymagaj ące rekultywacji suche, wgł ębne wyrobiska, które cz ęś ciowo uległy samo rekultywacji przyrodniczej [ PROGNOZA OO Ś]. W oparciu o klasyfikacj ę sozologiczn ą uwzgl ędniaj ącą stopie ń kolizyjno ści eksploatacji złó ż (Instrukcja opracowania Mapy geo środowiskowej Polski w skali 1:50 000, 2005 – Pa ństwowy Instytut Geologiczny, Warszawa), zło ża „Wygryny” i „Wygryny II” zaliczono do klasy B, czyli złó ż konfliktowych, mo żliwych do eksploatacji po spełnieniu wymogów ochrony środowiska okre ślonych na podstawie kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko zakładu wydobywczo-przeróbczego. Konfliktowo ść analizowanych złó ż wynika z ich poło żenia w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego. W latach 1962 – 1969 na terenie gminy Ruciane-Nida udokumentowane zostały cztery zło ża torfu o zasobach do kilku mln m 3, zlokalizowane w okolicach miejscowo ści Ruciane- Nida, Krzy że, Szeroki Bór i Zamordeje. Jednak że eksploatacja zło ża nie jest mo żliwa gdy ż poło żone jest w granicach Puszczy Piskiej. Na terenie Gminy wytypowane zostały tylko trzy obszary prognostyczne znajduj ące si ę w kompleksie le śnym pomi ędzy Ruciane-Nid ą a osadów Szeroki Bór. Charakteryzuj ą si ę one mi ąż szo ści ą średni ą ok. 2,5 m, a w obni żeniach rynnowych do 6 m. Dodatkowo wyró żniono perspektywiczne tereny wyst ępowania torfów. Do stosunkowo du żych obszarów zaliczono torfy na równinie sandrowej, znajduj ące si ę: • w strefie przybrze żnej jeziora Wesołek (na północny-zachód od miejscowo ści Krzy że), • w rynnie jezior Małse i Małse Rucia ńskie, • ok. 800 m na południowy-zachód od powy ższych jezior. Torfowiska te charakteryzuj ą si ę mi ąż szo ści ą z zakresu 1,7 – 2,7 m, rozkładem szcz ątków ro ślinnych na poziomie 15 – 55% oraz popielno ści ą 3,3 – 5,7%. Dwa kolejne obszary perspektywiczne znajduj ą si ę w cz ęś ci zachodniej gminy, na południe od linii kolejowej Ruciane-Nida – Szczytno. Torfowiska te maj ą mi ąż szo ść od 1,5 – 4 m, stopie ń rozkładu szcz ątków ro ślinnych 3 – 12% i zawarto ść popiołu 35 – 45%. W północnej cz ęś ci gminy, obszary z wyst ępowaniem surowców w zakresie torfów wyst ępuj ą w rynnie erozyjnej ł ącz ącej Jezioro Gardy ńskie z Jeziorem Bełdany (w dolinie dolnej Krutyni), w s ąsiedztwie Jeziora Smolak, pomi ędzy miejscowo ściami Ko ńcewo i Głodowo oraz na południowy zachód od Jeziora Kaczerajno. Torfy charakteryzuj ą si ę średni ą mi ąż szo ści ą 2,2 m oraz popielno ści ą 12% wag. Maksymalne mi ąż szo ści torfów (ok. 7 m)

93

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA przy średniej zawarto ści popiołów 5% zaobserwowano w rejonie Jeziora Kaczerajno.

[PROGNOZA OO Ś 2011].

12. OBIEKTY LUB OBSZARY, DLA KTÓRYCH WYZNACZA SI Ę W ZŁO ŻU KOPALINY FILAR OCHRONNY

 na terenie Gminy Ruciane – Nida nie wyst ępuj ą obszary lub obiekty, dla których w zło żu kopaliny wyznacza si ę filar ochronny;  dla złó ż kopalin w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nale ży uwzgl ędnia ć pasy ochronne od granic zło ża;  wyeksploatowane zło ża podlegaj ą rekultywacji z przeznaczeniem terenu kopalni pod zalesienie lub pozostawienie w postaci zbiornika wodnego.

13. OBSZARY POMNIKÓW ZAGŁADY I ICH STREF OCHRONNYCH ORAZ OBOWI ĄZUJ ĄCE NA NICH OGRANICZENIA PROWADZENIA DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ, ZGODNIE Z PRZEPISAMI USTAWY Z DNIA 7 MAJA 1999 R. O OCHRONIE TERENÓW BYŁYCH HITLEROWSKICH OBOZÓW ZAGŁADY

 na terenie Gminy Ruciane – Nida nie wyst ępuj ą pomniki zagłady.

14. OBSZARY WYMAGAJ ĄCE PRZEKSZTAŁCE Ń, REHABILITACJI, REKULTYWACJI LUB REMEDIACJI, OBSZARY ZDEGRADOWANE

 na terenie Gminy Ruciane – Nida nie wyst ępuj ą obszary wymagaj ące przekształce ń, rehabilitacji, rekultywacji lub remediacji,  Rada Gminy Ruciane - Nida nie uchwaliła uchwały wyznaczaj ącej obszary zdegradowane na obszarze Gminy. 15. GRANICE TERENÓW ZAMKNI ĘTYCH I ICH STREF OCHRONNYCH ORAZ OBOWI ĄZUJ ĄCE NA NICH OGRANICZENIA W PROWADZENIU DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ

 Zgodnie z zał ącznikiem graficznym „Kierunki zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Ruciane – Nida” wyznaczona została strefa ochronna, w której obowi ązuje zakaz zabudowy, z wyj ątkiem sieci infrastruktury technicznej oraz dróg.

94

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

16. OBSZARY FUNKCJONALNE O ZNACZENIU LOKALNYM

W celu realizacji ponadlokalnych, wspólnych działa ń rozwojowych wszystkich gmin partnerskich, w tym Miast i Gminy Ruciane - Nida, przyst ąpiono do projektu Planowanie miejskiego obszaru funkcjonalnego na terenie Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. Liderem projektu jest miasto Gi życko, a cały projekt zrzesza 12 gmin w tym:  Gmina Gi życko (gmina wiejska)  Gmina Mr ągowo (gmina wiejska)  Gmina Miasto Mr ągowo (gmina miejska)  (gmina miejsko – wiejska)  Miasto i Gmina Ruciane – Nida (gmina miejsko – wiejska)  Gmina Mikołajki (gmina miejsko – wiejska)  Gmina Ryn (gmina miejsko – wiejska)  Miasto i Gmina W ęgorzewo (gmina miejsko – wiejska)  Miasto i Gmina Orzysz (gmina miejsko – wiejska)  Gmina Miłki (gmina wiejska)  Gmina Pozezdrze (gmina wiejska) Celem projektu jest wspólne planowanie rozwoju obszaru funkcjonalnego i rozwi ązanie problemów miast i otaczaj ących je gmin wiejskich. Zaplanowane w ramach projektu działania maj ą na celu wyznaczenie Obszaru Funkcjonalnego Krainy Wielkich Jezior Mazurskich. W ramach wspólnego projektu unijnego powstan ą m.in. dokumenty umo żliwiaj ące ubieganie si ę o środki unijne w latach 2014-2020.

17. POLITYKA W ZAKRESIE MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

 OBOWI ĄZUJ ĄCE MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci miasta Ruciane-Nida – ul. Wiejska, ul. Żeglarska, uchwalony został uchwał ą nr XIV/106/2007 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 26 wrze śnia 2007 roku. (Dz. U. z 2007 r. Nr 184, poz. 2353);

95

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci miasta Ruciane-Nida – Dybówek II, uchwalony został uchwał ą nr XIV/105/2007 Rady Miejskiej Ruciane- Nida z dnia 26 wrze śnia 2007 roku. (Dz. U. z 2007 r. Nr 184, poz. 2352);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci miasta Ruciane-Nida – rejon ulicy Polnej, uchwalony został uchwał ą nr XX/28/2004 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 27 kwietnia 2004 roku.(Dz. U. z 2004 r. Nr 88, poz. 1034);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów rekreacyjno- mieszkalnych miasta Ruciane-Nida (Kowalik), uchwalony został uchwał ą nr XXXV/67/2005 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 29 wrze śnia 2005 (Dz. U. z 2006 r. Nr 4, poz. 82);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów zabudowy mieszkalno-usługowych cz ęś ci miasta Ruciane-Nida, uchwalony został uchwał ą nr XXXV/66/2005 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 29 wrze śnia 2005 roku (Dz. U. z 2006 r. Nr 4, poz. 82);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zabudowy mieszkalno- usługowej cz ęś ci miasta Ruciane-Nida, uchwalony został uchwała nr XII/57/2003 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 8 lipca 2003. (Dz. U. z 2003 r. Nr 132, poz. 1697);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Piaski, uchwalony został uchwał ą nr XVII/3/2004 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 30 stycznia 2004 roku. (Dz. U. z 2004 r. Nr 34, poz. 447);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Szeroki Bór, uchwalony został uchwał ą nr XVII/2/2004 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 30 stycznia 2004 roku. (Dz. U. z 2004 r. Nr 34, poz. 446);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Nied źwiedzi Róg, uchwalony został uchwał ą nr XXVII/88/2000 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 12 grudnia 2000 roku. (Dz. U. z 2001 r. Nr 11, poz. 136);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Krzy że, uchwalony został uchwał ą nr XVII/4/2004 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 30 stycznia 2004 roku. (Dz. U. z 2004 r. Nr 34, poz. 448);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Onufryjewo, uchwalony został uchwał ą nr XL/1/2006 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 8 lutego 2006 roku. (Dz. U. z 2006 r. Nr 43, poz. 892);

96

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Gałkowo – Zameczek, uchwalony został uchwał ą nr XL/2/2006 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 8 lutego 2006 roku. (Dz. U. z 2006 r. Nr 43, poz. 891);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Karwica – kompleks I, uchwalony został uchwał ą nr XXXIX/93/2001 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 28 grudnia 2001 roku. (Dz. U. z 2002 r. Nr 27, poz. 453);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Karwica – kompleks II, uchwalony został uchwał ą nr XXXI/29/2001 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 27 marca 2001 roku. (Dz. U. z 2001 r. Nr 47, poz. 755);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Karwica – kompleks III, uchwalony został uchwał ą nr XXVII/86/2000 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 12 grudnia 2000 roku. (Dz. U. z 2001 r. Nr 11, poz. 134);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Karwica – kompleks IV, uchwalony został uchwał ą nr XXVII/87/2000 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 12 grudnia 2000 roku. (Dz. U. z 2001 r. Nr 11, poz. 135);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Ukta, uchwalony został uchwał ą nr XLVII/95/2002 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 19 wrze śnia 2002. (Dz. U. z 2002 r. Nr 145, poz. 2010);  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci miasta Ruciane-Nida – Guzianka, uchwalony został uchwał ą nr XXI / 118 / 2012 Rady Miejskiej Ruciane – Nida z dnia 26 kwietnia 2012 r.;  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Nied źwiedzi Róg II, uchwalony został uchwał ą nr XLII/299/2013 Rady Miejskiej Ruciane-Nida z dnia 26 listopada 2013 r.;  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci miasta Ruciane – Nida – ul. Nadbrze żna, uchwalony został uchwał ą nr XLIX/347/2014 Rady Miejskiej Ruciane – Nida z dnia 29 maja 2014 r.;  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Karwica – kompleks V, uchwalony został uchwał ą nr XXVIII/212/2016 Rady Miejskiej Ruciane – Nida z dnia 31 sierpnia 2016 r.;  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Wygryny – Borek, uchwalony został uchwał ą nr XXXI/233/2016 Rady Miejskiej Ruciane – Nida z dnia 28 wrze śnia 2016 r.;

97

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

 Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci miasta Ruciane – Nida – ul. Cicha, uchwalony został uchwał ą nr XXXI/234/2016 r. z dnia 28 wrze śnia 2016 r.;  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wsi Karwica – kompleks V, uchwalony uchwał ą nr XXXVIII/288/2017 z dnia 15 lutego 2017 r.  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci miasta Ruciane – Nida, ul. Cicha, uchwalony uchwał ą XXXIX/309/2017 z dnia 29 marca 2017 r.;  Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów zabudowy handlowo – usługowej wsi Ukta, uchwalony uchwał ą XXXIX/310/2017 z dnia 29 marca 2017r.

 OBSZARY DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZ ĄDZI Ć MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Granice opracowania planów okre ślą uchwały Rady Miasta i Gminy Ruciane – Nida o przyst ąpieniu do opracowania planu, uzale żniaj ąc je od aktualnych potrzeb. Zakłada si ę opracowywanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w celach przygotowywania gruntów do procesów inwestycyjnych, w tym pod działalno ść turystyczn ą, a tak że w celach wyznaczania nowych obszarów zabudowy mieszkaniowej oraz uporz ądkowania istniej ących zespołów zabudowy w poszczególnych miejscowo ściach Gminy. Dodatkowo w chwili obecnej, w trakcie opracowania znajduje si ę plan miejscowy: cz ęść obr ębu Wygryny II.

 OBSZARY WYMAGAJ ĄCE ZMIANY PRZEZNACZENIA GRUNTÓW ROLNYCH I LE ŚNYCH NA CELE NIEROLNICZE I NIELE ŚNE

W studium nie wyznacza si ę obszarów wymagaj ących przeprowadzenia procedury zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i le śnych na cele nierolnicze i niele śne. Jednak ka żdorazowo podczas sporz ądzania planów miejscowych niezb ędna jest analiza klas gruntów, na których plany te s ą realizowane w celu ustalenie czy istnieje konieczno ść uzyskania zgody na zmian ę przeznaczenia tych gruntów.

98

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

18. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA MIASTA I GMINY RUCIANE – NIDA (KARTY MIEJSCOWO ŚCI)

Przy projektowaniu nowej zabudowy powinno si ę uwzgl ędnia ć istniej ące zespoły zabudowy, a tak że zawarte w niniejszym studium zasady i kierunki ochrony środowiska przyrodniczego, ochrony dziedzictwa kulturowego oraz rozwoju infrastruktury technicznej, jak równie ż przyj ęte cele wynikaj ące z polityki Władz Miasta i Gminy Ruciane – Nida. Poni żej przedstawiono karty miejscowo ści:  Ruciane – Nida  Bartlewo  Gałkowo  Głodowo  Iznota –Gąsior  Iznota-Kamie ń  Karwica  Ko ńcewo  Krzy że  Nied źwiedzi Róg  Osiniak-Piotrowo  Onufryjewo  Piaski  Popielno  Szeroki Bór  Ładne Pole  Ukta  Wejsuny  Wierzba  Wólka  Wygryny - Borek

99

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

MIASTO: RUCIANE - NIDA

Nazwa miejscowo ści : RUCIANE – NIDA DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 Usługowa, administracyjna JEDNOSTKI OSADNICZEJ ROLA MIEJSCOWO ŚCI W Najwa żniejszy o środek w hierarchii osadniczej pełni ący funkcj ę o środka lokalnej 2 SIECI JEDNOSTEK administracji samorz ądowej, realizuj ący główne funkcje społeczne, usługowe, gospodarcze OSADNICZYCH GMINY i turystyczne dla obszaru całej Gminy. • STREFA FUNKCYJNA I – PODSTREFA „B” „C”, „D” • SKALA ROZWOJU Wynikaj ąca z potrzeb i ogranicze ń urbanistycznych i technicznych Miasta • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ZASADY ROZWOJU - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy, zasady wynikaj ące z zapisów miejscowego planu 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ zagospodarowania przestrzennego. - Rewitalizacja obszarów przemysłowo-składowych.

- Rozwój zabudowy w granicach obszarów rozwojowych; - Wył ączenie z produkcji le śnej lasu dziel ącego Miasto na dwie cz ęś ci (Ruciane i Nid ę). • ZMIANY ISTNIEJ ĄCEGO UKŁADU PRZESTRZENNEGO : Zgodnie z polityk ą władz Miasta i Gminy oraz zapisami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego • W GRANICACH ADMINISTRACYJNYCH MIASTA ZNAJDUJ Ą SI Ę : - Obiekty wpisane do rejestru zabytków. - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. OCHRONA DZIEDZICTWA • KULTUROWEGO, ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW : ZABYTKÓW I DÓBR - Ruciane – Nale ży zachowa ć i konserwowa ć historyczny zespół zabudowy stacji 4 KULTURY kolejowej, w skład której wchodz ą kolejowa wie ża ci śnie ń wraz z budynkami WSPÓŁCZESNEJ towarzysz ącymi, zespół wie ż obronnych przy przej ściu linii kolejowej przez rzek ę, oraz ko ściół wraz z towarzysz ącą zabudow ą. Ponadto ochronie podlega zespół zabudowa ń wyłuszczarni nasion. - Nida – nale ży zachowa ć i konserwowa ć historyczn ą zabudow ę wzdłu ż ulicy b ędącej historycznym zało żeniem ruralistycznym ulicówki. • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY - w obszarze Natura 2000; 5 ŚRODOWISKA - OCHK, NATURALNEGO - w pobli żu rez. Jez. Nidzkie; - wyst ępuj ących po mników przyrody • KOMUNIKACJA : - Modernizacja nawierzchni ulic, stworzenie efektywnego systemu parkingowego, wymiana nawierzchni chodników poł ączona z wydzieleniem pasa na ście żki rowerowe. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. • KANALIZACJA SANITARNA : ROZWI ĄZANIA INFRASTRUKTURY - Z istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej z odprowadzeniem do miejskiej oczyszczalni 6 TECHNICZNEJ ścieków.

• ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Rozbudowa linii średniego i niskiego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. • ZAOPATRZENIE W GAZ: - Podj ąć stosowne działania maj ące na celu doprowadzenie sieci gazowej do miasta. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - Obiekty gastronomiczne; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI - obiekty noclegowe, pola biwakowe; 7 RUCHU - szlaki: piesze, rowerowe, kajakowe, żeglugowe; TURYSTYCZNEGO - obiekty zwi ązane z zagospodarowaniem turystycznym brzegów jeziora Nidzkiego. - Obowi ązuj ące mpzp nale ży podda ć analizie i w miar ę potrzeb przeprowadzi ć ich PROCEDURY 8 aktualizacj ę; PLANISTYCZNE - Konieczno ść opracowania mpzp na pozostałych terenach nie obj ętych opracowaniami. 9 USTALENIA INNE -

100

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

OBSZARY WIEJSKIE: Karta miejscowo ści Nr 1

Nazwa miejscowo ści : BARTLEWO

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 Turystyczno-rekreacyjna JEDNOSTKI OSADNICZEJ ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Obsługa ruchu turystycznego /turystyka wodna OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „B” • SKALA ROZWOJU ZASADY ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi JEDNOSTKI OSADNICZEJ 3 • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- Uzupełnianie istniej ącej zabudowy turystycznej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 ZABYTKÓW I DÓBR KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego;

• KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze gminnej. Konieczna poprawa jako ści dróg dojazdowych i ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Konieczno ść budowy sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Konieczno ść budowy sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ram ach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - Obiekty agroturystyczne; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - obsługa turystyki wodnej; RUCHU TURYSTYCZNEGO - szlak kajakowy, PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

101

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 2

Nazwa miejscowo ści : GAŁKOWO

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOS TKI OSADNICZEJ Obsługi rolnictwa, mieszkaniowa, turystyczno-rekreacyjna (w ograniczonym stopniu) ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Podstawowy element sieci osadniczej Gminy OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA III – PODSTREFA „A” • SKALA ROZWOJU ZASADY ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi JEDNOSTKI OSADNICZEJ 3 • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej, zabudowa o charakterze „plombowym” i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: KULTUROWEGO, - Obiekty wpisane do rejestru zabytków. ZABYTKÓW I DÓBR 4 - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. KULTURY WSPÓŁCZESNEJ • ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW : - W mpzp nale ży przewidzie ć ustanowienie strefy ochrony konserwatorskiej „B” • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wy st ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze gminnej. Konieczna poprawa jako ści dróg dojazdowych i ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. ROZWI ĄZANIA INFRASTRUKTURY - Dla potrzeb rolnictwa dopuszcza si ę zaopatrzenie w wod ę z uj ęć własnych. 6 TECHNICZNEJ • KANALIZACJA SANITARNA :

- Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - Obiekty gastronomiczne; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - obiekty agroturystyczne; RUCHU TURYSTYCZNEGO - szlaki rowerowe. PROCEDURY - Obowi ązuj ące mpzp nale ży podda ć analizie i w miar ę potrzeb przeprowadzi ć ich 8 PLANISTYCZNE aktualizacj ę; 9 USTALENIA INNE -

102

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 3

Nazwa miejscowo ści : GŁODOWO

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Turystyczna, Mieszkaniowa

ROLA MIEJSCOWO ŚCI W Jedna z wa żniejszych miejscowo ści turystycznych Gminy nad J. Śniardwy, 2 SIECI JEDNOSTEK OSADNICZYCH GMINY miejscowo ść letniskowa

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „A” „B” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi ZASADY ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i turystycznej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 ZABYTKÓW I DÓBR KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze gminnej. Konieczna poprawa jako ści dróg dojazdowych i ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI - Obiekty gastronomiczne; 7 RUCHU - agroturystyka. TURYSTYCZNEGO PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

103

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 4

Nazwa miejscowo ści : IZNOTA-GĄSIOR

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowa, Turystyczno-rekreacyjna ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Obsługa ruchu turystycznego /turystyka wodna i samochodowa/ OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „B” • SKALA ROZWOJU ZASADY ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi JEDNOSTKI OSADNICZEJ 3 • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- Uzupełnianie istniej ącej zabudowy turystycznej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - Rozwój zabudowy w granicach teren ów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 ZABYTKÓW I DÓBR KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze gminnej. Konieczna poprawa jako ści dróg dojazdowych i ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Konieczno ść budowy sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Konieczno ść budowy sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektow anego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - Obiekty agroturystyczne; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - obsługa turystyki wodnej; RUCHU TURYSTYCZNEGO - szlak kajakowy, rowerowy PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

104

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 5

Nazwa miejscowo ści : IZNOTA-KAMIE Ń

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZ EJ Mieszkaniowa, Turystyczno-rekreacyjna ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Jednostka osadnicza o wyspecjalizowanej funkcji OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „A” „B” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi ZASADY ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i turystycznej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - Rozwój zabudowy w gr anicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 ZABYTKÓW I DÓBR KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze gminnej. Konieczna poprawa jako ści dróg dojazdowych i ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Konieczno ść budowy sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Konieczno ść budowy sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ram ach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - Obiekty agroturystyczne; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - Pola namiotowe, campingi RUCHU TURYSTYCZNEGO - szlak kajakowy, rowerowy PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

105

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 6

Nazwa miejscowo ści : KARWICA

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI O SADNICZEJ Mieszkaniowa, turystyczno-rekreacyjna

ROLA MIEJSCOWO ŚCI W Podstawowy element sieci osadniczej Gminy wa żny dla rekreacyjnego wykorzystania 2 SIECI JEDNOSTEK OSADNICZYCH GMINY jeziora Nidzkiego

• STREFA FUNKCYJNA IV – PODSTREFA „A” „B” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi ZASADY ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i turystycznej, - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; - Rozwój zabudowy na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: OCHRONA DZIEDZICTWA - Obiekty wpisane do rejestru zabytków. KULTUROWEGO, - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. 4 ZABYTKÓW I DÓBR KULTURY • ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW : WSPÓŁCZESNEJ - Nale ży zachowa ć pozostało ści historycznej zabudowy wsi ze szczególnym uwzgl ędnieniem budynków drewnianych. OCHRONA PRZYRODY • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: 5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - OCHK • KOMUNIKACJA : - Usytuowanie przy drodze powiatowej. Konieczna budowa ście żek rowerowych • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : - Konieczno ść budowy sieci wodoci ągowej. ROZWIĄZANIA • KANALIZACJA SANITARNA : INFRASTRUKTURY 6 TECHNICZNEJ - Konieczno ść budowy systemu kanalizacji sanitarnej. Do czasu budowy odprowadzanie ścieków oparte o zbiorniki bezodpływowe lub przydomowe oczyszczalnie ścieków. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadó w całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - Obiekty agroturystyczne; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - Pola namiotowe, campingi; RUCHU TURYSTYCZNEGO - szlak rowerowy; PROCEDURY - Obowi ązuj ące mpzp nale ży podda ć analizie i w miar ę potrzeb przeprowadzi ć ich 8 PLANISTYCZNE aktual izacj ę; - Wspieranie działa ń przedłu żaj ących sezon, wydzielenie terenów pod działalno ść 9 USTALENIA INNE rekreacyjn ą pobytow ą, SPA, rozwój turystyki aktywnej;

106

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 7

Nazwa miejscowo ści : KO ŃCEWO

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowa, turystyczno-rekreacyjna ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Podstawowy element sieci osadniczej Gminy OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „A” • SKALA ROZWOJU ZASADY ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi JEDNOSTKI OSADNICZEJ 3 • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- Uzupełnianie istniejącej zabudowy jednorodzinnej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: KULTUROWEGO, - Obiekty wpisane do rejestru zabytków. ZABYTKÓW I DÓBR 4 - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. KULTURY WSPÓŁCZESNEJ • ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW : - W mpzp nale ży przewidzie ć ustanowienie strefy ochrony konserwatorskiej „B” • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze powiatowej. Konieczna budowa ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY • KANALIZACJA SANITARNA : 6 TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - obiekty agroturystyczne; RUCHU TURYSTYCZNEGO PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

107

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 8

Nazwa miejscowo ści : KRZY ŻE

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowa, turystyczno-rekreacyjna

ROLA MIEJSCOWO ŚCI W Podstawowy element sieci osadniczej Gminy wa żny dla rekreacyjnego wykorzystania 2 SIECI JEDNOSTEK OSADNICZYCH GMINY jeziora Nidzkiego

• STREFA FUNKCYJNA IV – PODSTREFA „A” „B” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi ZASADY ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i turystycznej; - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; - Rozwój zabudowy na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego . OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ

• ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - OCHK; - w s ąsiedztwie rezerwat Jezioro Nidzkie. • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze powiatowej. Konieczna budowa ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Konieczno ść budowy sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Konieczno ść budowy sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - obiekty agroturystyczne; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI - obiekty gastronomiczne; 7 RUCHU - obiekty noclegowe; TURYSTYCZNEGO - ście żki rowerowe; PROCEDURY - Obowi ązuj ące mpzp nale ży podda ć analizie i w miar ę potrzeb przeprowadzi ć ich 8 PLANISTYCZNE aktualizacj ę; 9 USTALENIA INNE -

108

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 9

Nazwa miejscowo ści : NIED ŹWIEDZI RÓG

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowa, turystyczno-rekreacyjna ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Miejscowo ści turystycznych nad J. Śniardwy OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „A” „B” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi. ZASADY ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i turystycznej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ

• ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrod y; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze powiatowej. Konieczna budowa ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - obiekty agroturystyczne; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - obiekty gastronomiczne; RUCHU TURYSTYCZNEGO - obsługa turystyki wodnej; PROCEDURY - Obowi ązuj ące mpzp nale ży podda ć analizie i w miar ę potrzeb przeprowadzi ć ich 8 PLANISTYCZNE aktualizacj ę; 9 USTALENIA INNE -

109

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 10

Nazwa miejscowo ści : OSINIAK-PIOTROWO

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowo - usługowa ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Podstawowy element sieci osadniczej Gminy, obsługa rolnictwa OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA III – PODSTREFA „A” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi. ZASADY ROZWOJU • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ

- Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej, zabudowa o charakterze „plombowym” - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; - Rozwój zabudowy na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego OCHRONA DZIEDZICTWA • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: KULTUROWEGO, - Obiekty wpisane do rejestru zabytków. ZABYTKÓW I DÓBR 4 - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. KULTURY WSPÓŁCZESNEJ • ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW : - W mpzp nale ży przewidzie ć ustanowienie strefy ochrony konserwatorskiej „B” • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drogach gminnych. Konieczna poprawa jako ści dróg dojazdowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramac h projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - Obiekty agroturystyczne; RUCHU TURYSTYCZNEGO PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

110

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 11

Nazwa miejscowo ści : ONUFRYJEWO

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowa ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Podstawowy element sieci osadniczej Gminy OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „A” • SKALA ROZWOJU ZASADY ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi. JEDNOSTKI OSADNICZEJ 3 • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: ZABYTKÓW I DÓBR 4 KULTURY - Obiekty wpisane do rejestru zabytków. WSPÓŁCZESNEJ - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków.

• ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze gminnej, poł ączonej z drog ą powiatow ą. Konieczna poprawa jako ści dróg dojazdowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpad ów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 RUCHU - Obiekty agroturystyczne; TURYSTYCZNEGO PROCEDURY - Obowi ązuj ące mpzp nale ży podda ć analizie i w miar ę potrzeb przeprowadzi ć ich 8 PLANISTYCZNE aktualizacj ę; 9 USTALENIA INNE -

111

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 12

Nazwa miejscowo ści : PIASKI

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Turystyczno-rekreacyjna ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Jedna z wa żniejszych miejscowo ści obsługuj ących turystyk ę wodn ą OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „B” • SKALA ROZWOJU ZASADY ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi. JEDNOSTKI OSADNICZEJ 3 • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- Uzupełnianie istniej ącej zabudowy turystycznej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ

• ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ący ch pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze powiatowej. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę :

ROZWI ĄZANIA - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY • KANALIZACJA SANITARNA : 6 TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej.

• ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI - Powszechnie dost ępna obsługa turystyki wodnej zwi ązana z istniej ącym portem 7 RUCHU jachtowym. TURYSTYCZNEGO - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego PROCEDURY 8 - Obowi ązuj ące mpzp nale ży podda ć analizie i w miar ę potrzeb przeprowadzi ć ich PLANISTYCZNE aktualizacj ę; 9 USTALENIA INNE -

112

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 13

Nazwa miejscowo ści : POPIELNO

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Naukowa i turystyczna, mieszkaniowa ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Miejscowo ść turystyczna OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „A” • ZASADY ROZWOJU SKALA ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi.

• KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - Uzupełniani e istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i turystycznej. OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ

• ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze powiatowej. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ą ą ROZWI ĄZANIA - Z istniej cej sieci wodoci gowej. INFRASTRUKTURY • KANALIZACJA SANITARNA : 6 TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej.

• ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI - Obsługa portowa turystyki żeglarskiej, zagospodarowanie brzegów j. Śniardwy, 7 RUCHU konieczno ść rozbudowy portu TURYSTYCZNEGO PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

113

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 14

Nazwa miejscowo ści : SZEROKI BÓR

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowa, turystyczno-rekreacyjna ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Podstawowy element sieci osadniczej Gminy OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA IV – PODSTREFA „A” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi ZASADY ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej; - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; - Rozwój zabudowy na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego OCHRONA DZIEDZICTWA • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. 4 KULTURY • ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW : WSPÓŁCZESNEJ - W mpzp nale ży przewidzie ć ustanowienie strefy ochrony konserwatorskiej „B” OCHRONA PRZYRODY • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: 5 ŚRODOWISKA NATURALNEGO - w obszarze Natura 2000; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze powiatowej. Konieczna budowa ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Konieczno ść budowy sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Konieczno ść budowy sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI - obiekty agroturystyczne; 7 RUCHU - ście żki rowerowe; TURYSTYCZNEGO PROCEDURY - Obowi ązuj ące mpzp nale ży podda ć analizie i w miar ę potrzeb przeprowadzi ć ich 8 PLANISTYCZNE aktualizacj ę; 9 USTALENIA INNE -

114

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 15

Nazwa miejscowo ści : ŁADNE POLE

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Obsługa rolnictwa, mieszkaniowa ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Podstawowy element sieci osadniczej Gminy OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA III – PODSTREFA „A” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi. ZASADY ROZWOJU • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ

- Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej, zabudowa o charakterze „plombowym”; - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; - Rozwój zabudowy na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: ZABYTKÓW I DÓBR 4 KULTURY - Obiekty wpisane do rejestru zabytków. WSPÓŁCZESNEJ - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków.

• ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze gminnej i wojewódzkiej. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ą ą ROZWI ĄZANIA - Z istniej cej sieci wodoci gowej. INFRASTRUKTURY • KANALIZACJA SANITARNA : 6 TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej.

• ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - Obiekty agroturystyczne; RUCHU TURYSTYCZNEGO PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

115

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 16

Nazwa miejscowo ści : UKTA

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Obsługa rolnictwa, mieszkaniowa ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Podstawowy element sieci osadniczej Gminy OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA III – PODSTREFA „A” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi. ZASADY ROZWOJU • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ

- Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej, zabudowa o charakterze „plombowym”; - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; - Rozwój zabudowy na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego . OCHRONA DZIEDZICTWA • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: KULTUROWEGO, - Obiekty wpisane do rejestru zabytków. ZABYTKÓW I DÓBR 4 - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. KULTURY WSPÓŁCZESNEJ • ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW : - W mpzp nale ży przewidzie ć ustanowienie strefy ochrony konserwatorskiej „B” • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Ukta stanowi w ęzeł komunikacyjny dróg wojewódzkich /Mr ągowo-Ruciane-Nida/, powiatowych i wojewódzkich /Szczytno-Mikołajki/ i gminnych. Konieczna poprawa dróg gminnych i chodników • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA INFRASTRUKTURY - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. 6 TECHNICZNEJ • KANALIZACJA SANITARNA : - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. - Obiekty gastronomiczne; OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - obiekty noclegowe; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - pola biwakowe; RUCHU TURYSTYCZNEGO - szlak kajakowy; - obiekty zwi ązane z zagospodarowaniem turystycznym brzegów rzeki Krutyni PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

116

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 17

Nazwa miejscowo ści : WEJSUNY

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowa, turystyczno-rekreacyjna ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Podstawowy element sieci osadniczej Gminy OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „A” „B” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi ZASADY ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i turystycznej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: KULTUROWEGO, - Obiekty wpisane do rejestru zabytków. ZABYTKÓW I DÓBR 4 - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. KULTURY WSPÓŁCZESNEJ • ZASADY OCHRONY ZABYTKÓW : - W mpzp nale ży przewidzie ć ustanowienie strefy ochrony konserwatorskiej „B” • ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY - w obszarze Natura 2000; 5 ŚRODOWISKA - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; NATURALNEGO - w s ąsiedztwie rezerwatu Jeziora Warnołty; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drogach powiatowych. Konieczna budowa ście żek rowerowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. - obiekty noclegowe; OBIEKTY I URZ ĄDZENIA - obiekty agroturystyczne; SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI - obiekty gastronomiczne; 7 RUCHU - pola namiotowe; TURYSTYCZNEGO - szlak pieszy; - szla k rowerowy. PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

117

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 18

Nazwa miejscowo ści : WIERZBA

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowa, turystyczno-rekreacyjna ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Miejscowo ść turystyczna OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA II – PODSTREFA „A” „B” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi. ZASADY ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i turystycznej, zabudowa o charakterze „plombowym”, i okre ślona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. - Rozwój zabudowy w granicach terenów rozwojowych; OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ

• ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze powiatowej. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę :

ROZWI ĄZANIA - Lokalne. INFRASTRUKTURY • KANALIZACJA SANITARNA : 6 TECHNICZNEJ - Konieczno ść rozbudowy lokalnego systemu kanalizacji sanitarnej.

• ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI - przeprawa promowa, przysta ń Żeglugi Mazurskiej, przysta ń żeglarska, camping, Dom 7 RUCHU Pracy Twórczej PAN TURYSTYCZNEGO PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

118

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 19

Nazwa miejscowo ści : WÓLKA

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNI CZEJ Obsługa rolnictwa, mieszkaniowa ROLA MIEJSCOWO ŚCI W 2 SIECI JEDNOSTEK Podstawowy element sieci osadniczej Gminy OSADNICZYCH GMINY

• STREFA FUNKCYJNA III – PODSTREFA „A” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi. ZASADY ROZWOJU • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ

- Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej, zabudowa o charakterze „plombowym” - Rozwój zabudowy w granicach obszarów rozwojowych; - Rozwój zabudowy na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ

• ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : - Lokalizacja miejscowo ści przy drodze gminnej. Konieczna poprawa jako ści dróg dojazdowych. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę : ROZWI ĄZANIA - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY 6 • KANALIZACJA SANITARNA : TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej. • ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodli wiania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI 7 - Obiekty agroturystyczne; RUCHU TURYSTYCZNEGO PROCEDURY 8 - Konieczno ść opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego PLANISTYCZNE 9 USTALENIA INNE -

119

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

Karta miejscowo ści Nr 20

Nazwa miejscowo ści : WYGRYNY - BOREK

DOMINUJ ĄCA FUNKCJA 1 JEDNOSTKI OSADNICZEJ Mieszkaniowa, usługowa, turystyczna ROLA MIEJSCOWO ŚCI W Jedna z wa żniejszych miejscowo ści podstawowego układu sieci osadniczej. Od strony 2 SIECI JEDNOSTEK południowej stanowi główne „wej ście” do Parku Krajobrazowego. Jest wa żnym OSADNICZYCH GMINY elementem zagospodarowania turystycznego szlaku Wielkich Jezior Mazurskich • STREFA FUNKCYJNA III – PODSTREFA „A” „B” • SKALA ROZWOJU - Ograniczona uwarunkowaniami urbanistycznymi. • KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ZASADY ROZWOJU 3 JEDNOSTKI OSADNICZEJ - Uzupełnianie istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i turystycznej, zabudowa o charakterze „plombowym” - Rozwój zabudowy turystycznej w tym budowa obiektów zamieszkania zbiorowego zwi ązanych z obsług ą ruchu turystycznego w miejscowo ści Borek w granicach wyznaczonych obszarów zabudowy turystycznej. - Rozwój zabudowy mieszkaniowej i turystycznej na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW I DÓBR • WYST ĘPOWANIE OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH: 4 KULTURY - Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. WSPÓŁCZESNEJ

• ZASADY OCHRONY WYNIKAJ ĄCE Z POŁO ŻENIA: OCHRONA PRZYRODY

5 ŚRODOWISKA - w obszarze Natura 2000; NATURALNEGO - w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego; - wyst ępuj ących pomników przyrody; • KOMUNIKACJA : Usytuowanie przy drodze powiatowej. • ZAOPATRZENIE W WOD Ę :

ROZWI ĄZANIA - Z istniej ącej sieci wodoci ągowej. INFRASTRUKTURY • KANALIZACJA SANITARNA : 6 TECHNICZNEJ - Do istniej ącej sieci kanalizacji sanitarnej.

• ENERGIA ELEKTRYCZNA : - Z istniej ącej sieci średniego napi ęcia. • UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW : - W ramach projektowanego systemu unieszkodliwi ania odpadów całej Gminy. OBIEKTY I URZ ĄDZENIA SŁU ŻĄ CE DO OBSŁUGI - Obiekty gastronomiczne, obiekty zamieszkania zbiorowego ; 7 RUCHU - szlak kajakowy; TURYSTYCZNEGO PROCEDURY - Zako ńczenie procedur planistycznych. Opracowanie planu Wygryny-Borek z 8 PLANISTYCZNE uwzgl ędnieniem funkcji mieszkaniowej i turystycznej. 9 USTALENIA INNE -

120

STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY RUCIANE – NIDA

19. SYNTEZA USTALE Ń STUDIUM UWARUNKOWA Ń I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY RUCIANE NIDA

Ustalenia studium sformułowano w sposób umo żliwiaj ący zaspokojenie potrzeb mieszka ńców i ochron ę unikalnych warto ści kulturowych i przyrodniczych. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy zostały okre ślone przy pomocy nast ępuj ących narz ędzi:

 okre ślono kierunki zmian w zagospodarowaniu przestrzennym poprzez wyznaczenie czterech stref funkcyjnych;

 podzielono obszar poszczególnych stref na podstrefy ustalaj ąc jednocze śnie rodzaje zabudowy dopuszczone w ich granicach;

 wyznaczono zasady rozwoju infrastruktury technicznej w tym komunikacji kolejowej i kołowej;

 wskazano obszary obj ęte ochron ą z tytułu obowi ązku ochrony:

 warto ści kulturowych,  warto ści przyrodniczych,  zdrowia, życia i dóbr materialnych mieszka ńców.

Obszary funkcyjne gminy wyznaczono wykorzystuj ąc cechy istniej ącej zabudowy i zagospodarowania, z zastosowaniem zasady zrównowa żonego rozwoju oraz maksymalnym uwzgl ędnieniem ustale ń zawartych w obowi ązuj ących planach miejscowych. Kierunki rozwoju obszarów funkcjonalnych skorygowano, w stosunku do obowi ązuj ących planów miejscowych, uwzgl ędniaj ąc możliwo ści rozwoju infrastruktury technicznej oraz zachowując niezb ędne zasady ochrony warto ści przyrodniczych i kulturowych. Dodatkowo ustalono polityk ę w zakresie sporz ądzania planów miejscowych na terenie Miasta i Gminy oraz wyznaczono obszary na których priorytetowo nale ży opracowa ć plany miejscowe.

121 ZAŁ ĄCZNIK 2

WYKAZ ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH I ARCHEOLOGICZNYCH WPISANYCH DO WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

L.P. MIEJSCOWO ŚĆ OBIEKT ADRES LOKALIZACJA na płaskim terenie. od północy droga do wsi, od 1. Ciesina cmentarz ewangelicki zachodu i wschodu lasek sosnowy, od południa pole płn-zachodni kraniec 2. Gałkowo cmentarz parafialny wsi PJM/7: punkt oporu piechoty. 3. Guzianka bierny schron dla dru żyny - piechoty PJM/8: bateria przewo źnych dział pancernych 5,3 cm. 4. Guzianka - Bierny schron dla dru żyny piechoty PJM/9: wie ża karabinów 5. Guzianka - maszynowych/schron PJM/10: punkt oporu piechoty, 6. Guzianka - bierny schron dla dru żyny piechoty PJM/11: działo piechoty 7. Guzianka (bierny - schron piechoty - punkt oporu stopie ń wodny pi ętrz ący – zespół śluza wodna, stra żnica 8. Guzianka - wodna, magazyn. b. ekspedycyjny ok.40 m. na północ od przejazdu kolejowego, po mogiła żołnierzy rosyjskich z 9. Guzianka - wschodniej stronie 1915r. drogi Kowalik- Ruciane- Nida, na skraju lasu na skraju lasu, na niewielkim nasypie, od północy droga z 10. Iwanowo cmentarz ewangelicki - PGR do lasu, od wschodu pole, z pozostałych stron las w rozwidleniu drogi do jeziora od zachodu 11. Karwica cmentarz ewangelicki - i drogi polnej od południa na. północ od linii kolejowej, ok..800m Karwica SPL/7: blokhauz dla ckm i 12. - na zachód od stacji Mazurska piechoty kolejowej w Karwicy Mazurskiej 13. Karwica SPL/8: blokhauz dla ckm i - na północ od linii Mazurska piechoty kolejowej, ok. 1500m na zachód od stacji kolejowej w Karwicy Mazurskiej na płn. od linii kolejowej, ok. 1400m Karwica SPL/2 - blokhauz dla ckm i 14. - na wsch. od stacji Mazurska piechoty kolejowej w Karwicy Mazurskiej na pin. od linii kolejowej, ok.700m Karwica SPL/3- blokhauz dla ckm i 15. - na wsch. od stacji Mazurska piechoty kolejowej w Karwicy Mazurskiej na płn. od linii kolejowej, ok. 300rn Karwica SPL/4 - schron dla dwóch 16. - na wschód od stacji Mazurska dru żyn kolejowej W Karwicy Mazurskiej w miejscu dworca Karwica 17. SPL/5 - budynek dworca - stacji kolejowej w Mazurska Karwicy Mazurskiej ok,300m na zachód Karwica SPL/6 - schron dla dru żyny 18. - od stacji kolejowej w Mazurska piechoty Karwicy Mazurskiej przed d. zabudowaniami wsi mi ędzy drog ą z 19. Kowalik cmentarz ewangelicki - Rucianego z jeziorem, na płaskim terenie wśród pól, na płaskim teranie, za 20. Ładne Pole cmentarz ewangelicki - poln ą drog ą od strony południowo- zachodniej na małym nasypie przy drodze od północnego-wschodu, Nied źwiedzi cmentarz wyznaniowy - d. na terenie 21. - Róg ewangelicki opadaj ącym od południa, z pozostałych stron las sosnowy 22. Onufryjewo ZDF: (relikty):dwór 1 cmentarz filialny parafii południowo-zachodni 23. Osiniak Jednowierców w Wojnowie kraniec wsi na płaskim terenie, na skraju lasu, od Osiniak cmentarz wyznaniowy - d. południa droga ze wsi 24. - Piotrowo ewangelicki do lasu, od zachodu pole, z pozostałych las na płaskim terenie w Pieczysko lesie, od zachodu 25. cmentarz ewangelicki - Le śniczówka droga do le śniczówki, z pozostałych las ZDF: (relikty): 26. Popielno spichlerz/magazyn 27. Popielno ZDF : (relikty) -c.d.: dom 11 robotników folwarcznych ZDF: (relikty)-c.c.: dom 28. Popielno 13 robotników folwarcznych ZDF: (relikty)-c.d.: dom 29. Popielno 14 robotników folwarcznych SPL/1 - bierny schron dla 30. Ruciane-Nida - dwóch dru żyn piechoty PJM/1: Dzieło piechoty (bierny 31. Ruciane-Nida - schron piechoty - punkt oporu piechoty) PJM/2: Dzieło piechoty (bierny 32. Ruciane-Nida - schron piechoty - punkt oporu piechoty) PJM/3: Dzieło piechoty (bierny 33. Ruciane-Nida - schron piechoty - punkt oporu piechoty) PJM/4: wie ża karabinów 34. Ruciane-Nida - maszynowych PJM/5: wie ża karabinów maszynowych (północna przy zachodni brzeg, po. 35. Ruciane-Nida mo ście kolejowym w - płn. stronie mostu umocnieniach mostów w węź le PJM/6: punkt oporu piechoty, 36. Ruciane-Nida bierny schron dla dru żyny - piechoty przy czynnym odcinku linii zespól dworca kolejowego; 37. Ruciane-Nida - kolejowej Ełk - wie ża wodna Ruciane-Nida - Mr ągowo a płaskim terenie, w cmentarz wyznaniowy- d północnej stronie wsi, 38. Ruciane-Nida - ewangelicki przed lasem, od zachodu droga SPL/52 - wie ża piechoty dla 39. Sasek Wielki - broni r ęcznej i maszynowej na płaskim terenie, 40. Szeroki Bór cmentarz ewangelicki od południa pole, z pozostałych stron las na małym wzniesieniu, w śród cmentarz wyznaniowy - d. pól, na wschód od 41. Śwignajno - ewangelicki zabudowa ń wsi, od strony zachodniej polna droga zesp.dworca kolej. i-dworzec przy nieczynnym z Śwignajno przy nieczynnym odcinku linii odcinku linii magaz. Śwignajno 42. Śwignajno kolejowej Ełk - spedycji(5.5a), 2-b.mieszk. z 5, 5a, 6, 7 Ruciane-Nida - b. gospo.(6); b.mieszk.(7)+3 Mr ągowo b.gospod. Śwignajno 43. (Śwignajno spichlerz – w zagrodzie 5 Wi elkie) dzwonnica w zespole ko ścioła 44. Ukta - ewangelickiego ob. Rzymskokatolickiego Podwy ższenia Krzy ża Św. na płaskim terenie, przy szosie od południowego 45. Ukta cmentarz ewangelicki - zachodu, z pozostałych stron pole

ko ściół w zespole ko ścioła 46. Wejsuny 39 ewangelickiego 47. Wejsuny plebania 37 48. Wojnowo dom drewniany 34 49. Wojnowo dom drewniany 48 w północno- cmentarz parafialny wschodniej cz ęś ci 50. Wojnowo jednowierców wsi, opodal drogi głównej południowo-zachodni naro żnik terenu 51. Wojnowo cmentarz klasztorny klasztornego, zachodni bok na brzegu jeziora Du ś 52. Wygryny dom drewniany 22 53. Wygryny dom drewniany 43 54. Wygryny dom drewniany 49 na płaskim terenie pod lasem, Wygryny- cmentarz wyznaniowy - d. ewangelicki od 55. - Zydl ągi ewangelicki zachodu droga, z pozostałych las sosnowy wśród pól. Przy drodze od północy, cmentarz wyznaniowy - d. 56. Zameczek - na lekkim ewangelicki wzniesieniu od południa droga odcinek Gałkowo – 57. wojewódzka aleja przydro żna Ruciane - Nida nr 610

Zabytki archeologiczne

Gmin po Nr w Nr Nr na Funkcja L.P reformie Miejsce miejscow Chronologia obszaru obszarze obiektu ‘99 ości Ruciane ślad 1 Ko ńcewo 1 25-73 45 pó źne średniowiecze Nida osadnictwa Ruciane ślad okres nowo żytny (XVII Ko ńcewo 1 25-73 45 Nida osadnictwa wiek) Ruciane 2 Ko ńcewo 2 25-73 46 osada okres w ędrówek ludów Nida Ruciane ślad 3 Ko ńcewo 3 25-73 47 pradzieje Nida osadnictwa Ruciane ślad okres nowo żytny Ko ńcewo 3 25-73 47 Nida osadnictwa (XVIII wiek) okres Ruciane ślad 4 Ruciane 2 26-71 1 wczesnonowo żytny Nida osadnictwa (XVI wiek) Ruciane ślad pó źne średniowiecze 5 Ruciane 3 26-71 2 Nida osadnictwa (XV wiek) Ruciane ślad pó źne średniowiecze Ruciane 3 26-71 2 Nida osadnictwa (XVII wiek) okres nowo żytny Ruciane ślad Ruciane 3 26-71 2 (XVIII wiek) Nida osadnictwa

Ruciane ślad okres nowo żytny (XIX Ruciane 3 26-71 2 Nida osadnictwa wiek) Ruciane ślad okres pó źnonowo żytny 6 Ruciane 4 26-71 3 Nida osadnictwa (XVII -XVIII wiek) Ruciane ślad okres nowo żytny (XIX Ruciane 4 26-71 3 Nida osadnictwa wiek) Ruciane ślad 7 Ruciane 5 26-71 4 pradzieje Nida osadnictwa Ruciane ślad okres nowo żytny Ruciane 5 26-71 4 Nida osadnictwa (XVII -XVIII wiek) Ruciane ślad okres pó źnonowo żytny Ruciane 5 26-71 4 Nida osadnictwa (XIX wiek) Ruciane ślad 8 Wierzba 7 24-72 18 pó źne średniowiecze Nida osadnictwa Ruciane ślad pó źne średniowiecze 9 Wierzba 8 24-72 19 Nida osadnictwa (XIV -XV w.) średniowiecze-okres Ruciane 10 Wierzba 9 24-72 20 osada (?) nowo żytny (XV-XVI Nida w.) Ruciane 21 pó źne średniowiecze 11 Wierzba 10 24-72 osada (?) Nida (XIV -XV w.)

Skróty u żyte w tabeli: ZDF – zespół dworsko-folwarczny PJM – Pozycja Jezior Mazurskich SPL – Szczycie ńska Pozycja Le śne

ZAŁ ĄCZNIK NR 3

WYKAZ OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH WPISANYCH DO GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

LP MIEJSCOWO ŚĆ OBIEKT ADRES LOKALIZACJA DZIAŁKA DATOWANIE 1 DĘBOWO CMENTARZ EWANGELICKI 2 BOREK ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI/LE ŚNICZÓWKA+ BUDYNEK okres mi ędzywojenny GOSPODARCZY 3 GAŁKOWO DOM 6 pocz. XX w. 4 GAŁKOWO DOM 7 pocz. XX w. 5 GAŁKOWO DOM 11 pocz. XX w. 6 GAŁKOWO DOM 13 pocz. XX w. 7 GAŁKOWO DOM 16 pocz. XX w. 8 GAŁKOWO DOM 24 pocz. XX w. 9 GAŁKOWO DOM 37 pocz. XX w. 10 GAŁKOWO DOM 38 pocz. XX w. 11 GAŁKOWO ZESPÓŁ SZKOŁY/SZKOŁA+ 2 BUDYNKI GOSPODARCZE/ pocz. XX w. 12 GAŁKOWO GOSPODA / DWOREK ŁOWCZEGO ZE SZTYNORTU/ 46 XIX w. 13 GAŁKOWO CMENTARZ STAROOBRZ ĘDOWCÓW PŁN-ZACH. KRANIEC WSI k. XIX w. 14 GAŁKOWO CMENTARZ EWANGELICKI XIX w. 15 GĄSIOR ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI/ LE ŚNICZÓWKA+ 2 BUDYNKI 1 pocz. XX w. GOSPODARCZE 16 GUZIANKA PJM/7: PUNKT OPORU PIECHOTY, BIERNY SCHRON DLA 1900 R. DRU ŻYNY PIECHOTY 17 GUZIANKA PJM/8: BATERIA PRZEWO ŹNYCH DZIAŁ PANCERNYCH 5, 3 CM. 1900 R. BIERNY SCHRON DLA DRU ŻYNY PIECHOTY 18 GUZIANKA PJM/9: WIE ŻA KARABINÓW MASZYNOWYCH/SCHRON 1900 R. 19 GUZIANKA PJM/10: PUNKT OPORU PIECHOTY, BIERNY SCHRON DLA 1900 R. DRU ŻYNY PIECHOTY 20 GUZIANKA PJM/11: DZIAŁO PIECHOTY (BIERNY SCHRON PIECHOTY - PUNKT 1900 R. OPORUPIECHOTY) 21 GUZIANKA STRA ŻNICA WODNA- STOPIE Ń WODNY GUZIANKA 1900 R. 22 GUZIANKA ŚLUZA - STOPIE Ń WODNY GUZIANKA 23 GUZIANKA MOGIŁA ŻOŁNIERZY ROSYJSKICH Z 1915R. 3095/5 24 IWANOWO CMENTARZ STAROWIERCÓW /STAROOBRZ ĘDOWCÓW NA MAŁYM NASYPIE WE WSI, pocz. XX w. OD STRONY ZACHODNIEJ DROGA, Z POZOSTAŁYCH STRON POLA 25 IWANOWO CMENTARZ EWANGELICKI 77 pocz. XX w. 26 IZNOTA CMENTARZ EWANGELICKI XIX/XX w. 27 IZNOTA CMENTARZ EWANGELICKI XIX w. 28 IZNOTA CMENTARZ EWANGELICKI XIX/XX w. 29 KADZIDŁOWO CHAŁUPA Z D ĄBRÓW , CHAŁUPA Z WARNOWA, DOM, LAMUS, 1 pocz. XX w. CHATA, BUDYNEK, MAHAZYN W ZESPOLE OBER ŻY POD PSEM 30 KADZIDŁOWO DOM 3 XIX/XX w. 31 KADZIDŁOWO DOM 5 XIX/XX w. 32 KADZIDŁOWO CMENTARZ STAROOBRZ ĘDWOCÓW XIX w. 33 KADZIDŁOWO CMENTARZ WOJSK NAPOLEO ŃSKICH POCZ. XX w. 34 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 10 POCZ. XX w. 35 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 12 POCZ. XX w. 36 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 13 POCZ. XX w. 37 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 14 POCZ. XX w. 38 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 15 POCZ. XX w. 39 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 31 POCZ. XX w. 40 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 38 POCZ. XX w. 41 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 42 POCZ. XX w. 42 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 43 POCZ. XX w. 43 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 44 POCZ. XX w. 44 KARWICA DOM W ZAGRODZIE 46 POCZ. XX w. 45 KARWICA DOM – DAWNA SZKOŁA 51 POCZ. XX w. 46 KARWICA CMENTARZ EWANGELICKI 2 ĆW. XIX w. 47 KARWICA CMENTARZ EWANGELICKI 2 ĆW. XIX w. 48 KARWICA CMENTARZ EWANGELICKI POCZ. XX w. 49 KARWICA SPL/7: BLOKHAUZ DLA CKM I PIECHOTY POCZ. XX w. MAZURSKA 50 KARWICA SPL/8: BLOKHAUZ DLA CKM I PIECHOTY POCZ. XX w. MAZURSKA 51 KARWICA SPL/1: BIERNY SCHRON DLA DWÓCH DRU ŻYN PIECHOTY 1928 R. MAZURSKA 52 KARWICA MOGIŁA ŻOŁNIERZA NIEMIECKIEGO Z II WOJNY ŚWIATOWEJ OK. 50M NA PŁN.OD MAZURSKA PRZEJAZDU KOLEJOWEGO, PO ZACH. STRONIE LINII KOLEJOWEJ RUCIANE- NIDA/SZCZYTNO, NA SKRAJU LASU I SZOSY 53 KARWICA DOM 12 MAZURSKA 54 KARWICA DOM 13 MAZURSKA 55 KARWICA DOM 14 MAZURSKA 56 KARWICA DOM 15 MAZURSKA 57 KARWICA 2/SPL - BLOKHAUZ DLA CKM I PIECHOTY POCZ. XX w. MAZURSKA 58 KARWICA 3/SPL - BLOKHAUZ DLA CKM I PIECHOTY POCZ. XX w. MAZURSKA 59 KARWICA 4/SPL – SCHRN DLA DWÓCH DRU ŻYN PIECHOTY 1928 R. MAZURSKA 60 KARWICA 5/SPL - BLOKHAUZ DLA CKM I PIECHOTY POCZ. XX w. MAZURSKA 61 KARWICA 6/SPL – SCHRON DLA JEDNEJ DRU ŻYNY PIECHOTY 1928 R. MAZURSKA 62 KARWICA CMENTARZ EWANGELICKI 2 ĆW. XX w. MAZURSKA 63 KARWICA ZESPÓŁ DWORCA KOLEJOWEGO PRZY LINII RUCIANE-NIDA - 1885 R. MAZURSKA SZCZYTNO: 2 DOMY+ 2 BUD. GOSPODARCZE 64 KO ŃCEWO ZAGRODA CHŁOPSKA: DOM + DUDYNEK GOSPODARCZY 3 POCZ. XX w. 65 KO ŃCEWO DOM 7 POCZ. XX w. 66 KO ŃCEWO DOM 12 POCZ. XX w. 67 KO ŃCEWO DOM 13 POCZ. XX w. 68 KO ŃCEWO DOM 18 POCZ. XX w. 69 KO ŃCEWO ZESPÓŁ SZKOŁY: SZKOŁA-OB. DOM+ BUDYNEK GOSPODARCZY 11 POCZ. XX w. 70 KO ŃCEWO CMENTARZ EWANGELICKI POCZ. XX w. 71 KO ŃCEWO LE ŚNICZÓWKA + 2 BUDYNKI GOSPODARCZE W ZESPOLE 1 POCZ. XX w. LE ŚNICZÓWKA LE ŚNICZÓWKI 72 KO ŃCEWO CMENTARZ EWANGELICKI XIX/XX w. 73 KOWALIK CMENTARZ WYZNANIOWY- D. EWANGELICKI 186 POCZ. XX w. 74 KRZY ŻE DOM ul. Nidzka 15 POCZ. XX w. 75 KRZY ŻE DOM ul. Nidzka 20 POCZ. XX w. 76 KRZY ŻE CMENTARZ EWANGELICKI POCZ. XX w. 77 KRZY ŻE CMENTARZ EWANGELICKI 1700-1928 78 LIPNIK ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI: LE ŚNICZÓWKA +2 BUDYNKI 1 POCZ. XX w. LE ŚNICZÓWKA GOSPODARCZE 79 ŁADNE POLE CMENTARZ WYZNANIOWY - D.EWANGELICKI 128 POCZ. XX w. 80 ŁADNE POLE CMENTARZ STAROOBRZ ĘDOWCÓW POCZ. XX w. 81 MASKULI ŃSKIE ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI: LE ŚNICZÓWKA* 2 BUDYNKI 1 POCZ. XX w. GOSPODARCZE 82 MASKULI ŃSKIE CMENTARZ EWANGELICKI POCZ. XX w. 83 MIKOŁAJKI ZESPÓŁ SZKOŁY: SZKOŁA-OB. DOM + BUDYNEK GOSPODARCZY POCZ. XX w. 84 NIED ŹWIEDZI CMENTARZ WYZNANIOWY - D. EWANGELICKI 54 POCZ. XX w. RÓG 85 NOWA UKTA DOM 13 POCZ. XX w. 86 NOWA UKTA DOM 14 POCZ. XX w. 87 NOWA UKTA DOM 17 POCZ. XX w. 88 NOWA UKTA CMENTARZ EWANGELICKI XIX w. 89 ONUFRYJEWO ZESPÓŁ FOLWARCZNY (RELIKTY):DWÓR 1 k. XIX w. 90 ONUFRYJEWO DOM 22 POCZ. XX w. 91 ONUFRYJEWO DOM 26 POCZ. XX w. 92 ONUFRYJEWO ZESPÓŁ SZKOŁY: SZKOŁA-OB. DOM+ BUDYNEK GOSPODARCZY 8 POCZ. XX w. 93 ONUFRYJEWO CMENTARZ STAROOBRZ ĘDOWCÓW POCZ. XX w. 94 ONUFRYJEWO CMENTARZ EWANGELICKI POCZ. XX w. 95 OSINIAK- CMENTARZ FILIALNY PARAFII JEDNOWIERCÓW W WOJNOWIE 110 POCZ. XX w. PIOTROWO 96 OSINIAK- CMENTARZ EWANGELICKI POCZ. XX w. PIOTROWO 97 OSINIAK- CMENTARZ STAROOBRZ ĘDOWCÓW POCZ. XX w. PIOTROWO 98 OSINIAK- DOM 7 POCZ. XX w. PIOTROWO 99 OSINIAK- DOM 8 POCZ. XX w. PIOTROWO 100 OSINIAK- DOM 16 POCZ. XX w. PIOTROWO 101 OSINIAK- DOM 19 POCZ. XX w. PIOTROWO 102 OSINIAK- DOM 35 POCZ. XX w. PIOTROWO 103 OSINIAK- DOM 38 POCZ. XX w. PIOTROWO 104 OSINIAK- ZESPÓŁ SZKOŁY: SZKOŁA-OB. DOM+BUDYNEK GOSPODARCZY 11 POCZ. XX w. PIOTROWO 105 OSINIAK- CMENTARZ EWANGELICKI 3117/4 POCZ. XX w. PIOTROWO 106 PIECZYSKA CMENTARZ WYZNANIOWY - D. EWANGELICKI 94/3 LE ŚNICZ. 107 PIECZYSKO ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI: LE ŚNICZÓWKA + 3 BUDYNKI 1 POCZ. XX w. LE ŚNICZ. GOSPODARCZE 108 POPIELNO PARK XIX/XX W. 109 POPIELNO ZESPÓŁ FOLWARCZNY (RELIKTY): SPICHLERZ/MAGAZYN 1858 R. 110 POPIELNO ZESPÓŁ FOLWARCZNY (RELIKTY)-C.D.: DOM ROBOTNIKÓW 11 OKRES FOLWARCZNYCH MI ĘDZYWOJENNY 111 POPIELNO ZESPÓŁ FOLWARCZNY (RELIKTY)-C.D.: DOM ROBOTNIKÓW 13 OKRES FOLWARCZNYCH MI ĘDZYWOJENNY 112 POPIELNO ZESPÓŁ FOLWARCZNY (RELIKTY)-C.D.: DOM ROBOTNIKÓW 14 OKRES FOLWARCZNYCH MI ĘDZYWOJENNY 113 POPIELNO ZESPÓŁ FOLWARCZNY (RELIKTY)-C.D.: DOM ROBOTNIKÓW 12 OKRES FOLWARCZNYCH MI ĘDZYWOJENNY 114 POPIELNO CMENTARZ EWANGELICKI POCZ. XX w. 115 PRANIE LE ŚN. LE ŚNICZÓWKA, W ZESPOLE LE ŚNICZÓWKI OB. MUZEUM POCZ. XX w. K.I.GAŁCZY ŃSKIEGO+ 2 BUDYNKI GOSPODARCZE + FRAGMENT DUKTU LE ŚNEGO 116 RUCIANE - NIDA DOM GUZIA ŃSKA 24 POCZ. XX w. 117 RUCIANE - NIDA DOM GUZIA ŃSKA 26 POCZ. XX w. 118 RUCIANE - NIDA KO ŚCIÓŁ W ZESPOLE KO ŚCIOŁA EWANGELICKIEGO, OB. Dworcowa 32 1910 R. PARAFAILNY RZYMSKOKATOLICKI 119 RUCIANE - NIDA DOM, TZW. WILLA ANDERSA Dworcowa 8c POCZ. XX w. 120 RUCIANE - NIDA ZESPÓŁ WYŁUSZCZARNI NASION: BUDYNEK WYŁUSZCZARNI, Dworcowa 1 1890, 1930-1935 MAGAZYN SZYSZEK, MAGAZYN SZYSZEK (BOCZNBY), BUDYNEK PRODUKCYJNY, BUDYNEK BIUROWY, BUDYNEK MIESZKALNY, BUDYNEK GOSPODARCZY, BUDYNEK WAGI I SORTOWNI, MAGAZYN NASION (OB.KOTŁOWNIA) 121 RUCIANE - NIDA DOM + BUDYNEK GOSPODARCZY SŁOWIA ŃSKA 16 POCZ. XX w. 122 RUCIANE - NIDA DOM SŁOWIA ŃSKA 19 POCZ. XX w. 123 RUCIANE - NIDA DOM WCZASOWICZÓW 8 OKRES MI ĘDZYWOJENNY 124 RUCIANE - NIDA DOM WCZASOWICZÓW 10 POCZ. XX w. 125 RUCIANE - NIDA DOM WIEJSKA 30 POCZ. XX w. 126 RUCIANE - NIDA SPL BIERNY SCHRON DLA DWÓCH DRU ŻYN PIECHOTY 1928 R. 127 RUCIANE - NIDA PJM/1: DZIAŁO PIECHOTY (BIERNY SCHRON PIECHOTY - 1900 R. PUNKT OPORU PIECHOTY) 128 RUCIANE - NIDA PJM/2: DZIAŁO PIECHOTY (BIERNY SCHRON PIECHOTY - 1900 R. PUNKT OPORU PIECHOTY) 129 RUCIANE - NIDA PJM/3: DZIAŁO PIECHOTY (BIERNY SCHRON PIECHOTY - 1900 R. PUNKT OPORU PIECHOTY) 130 RUCIANE - NIDA PJM/4: WIE ŻA KARABINÓW MASZYNOWYCH/SCHRON 1900 R. 131 RUCIANE - NIDA PJM/5: WIE ŻA KARABINÓW MASZYNOWYCH/SCHRON 1900 R. 132 RUCIANE - NIDA PJM/6: PUNKT OPORU PIECHOTY, BIERNY SCHRON DLA 1900 R. DRU ŻYNY PIECHOTY 133 RUCIANE - NIDA DOM GUZIA ŃSKA 22 POCZ. XX w. 134 RUCIANE - NIDA DOM MAZURSKA 3 POCZ. XX w. 135 RUCIANE - NIDA DOM MAZURSKA 4 POCZ. XX w. 136 RUCIANE - NIDA DOM MAZURSKA 5 POCZ. XX w. 137 RUCIANE - NIDA DOM MAZURSKA 12 POCZ. XX w. 138 RUCIANE - NIDA DOM WCZASÓW 6 OKRES MI ĘDZYWOJENNY 139 RUCIANE - NIDA DOM WCZASÓW 8 OKRES MI ĘDZYWOJENNY 140 RUCIANE - NIDA DOM WCZASÓW 10 POCZ. XX w. 141 RUCIANE - NIDA ZESPÓŁ DWORCA KOLEJOWEGO: BUDYNKI DWORCOWA 5,7 PRZY CZYNNYM ODCINKU 1898 R. LOKOMOTYWOWNI-OB. WARSZTATY, WIE ŻA WODNA, MOST LINII KOLEJOWEJ EŁK - KOLEJOWY, DWA DOMY RUCIANE- NIDA - MR ĄGOWO 142 RUCIANE-NIDA ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI: LE ŚNICZÓWKA + 2 BUDYNKI DWORCOWA 2A POCZ. XX w. GOSPODARCZE 143 RUCIANE-NIDA WIE ŻA WODNA W ZESPOLE PRZEMYSŁOWYM DWORCOWA 10 NA STOPNIU WODNYM POCZ. XX w. PI ĘTRZ ĄCYM "GUZIANKA" 144 RUCIANE-NIDA ŚLUZA GUZIA ŃSKA NA STOPNIU WODNYM 1899 – 1900 PI ĘTRZ ĄCYM "GUZIANKA" 145 RUCIANE-NIDA STRA ŻNICA WODNA GUZIA ŃSKA NA STOPNIU WODNYM 1899 – 1900 PI ĘTRZ ĄCYM "GUZIANKA" 146 RUCIANE-NIDA JAZ NA RZ. NIDKA U UJ ŚCIA JEZIORA NIDZKIEGO NA STOPNIU WODNYM PI ĘTRZ ĄCYM "GUZIANKA" 147 RUCIANE-NIDA BLOCKHAUS 1 NA MO ŚCIE KOLEJOWYM W 1900 R. UMOCNIENIU MOSTÓW W WĘŹ LE OPORU RUCIANE - GUZIANKA (ZACHOWANY) 148 RUCIANE-NIDA BLOCKHAUS II NA MO ŚCIE KOLEJOWYM W 1900 R. UMOCNIENIU MOSTÓW W WĘŹ LE OPORU RUCIANE - GUZIANKA (ZACHOWANY) 149 RUCIANE-NIDA BLOCKHAUS II NA MO ŚCIE KOLEJOWYM W 1900 R. UMOCNIENIU MOSTÓW W WĘŹ LE OPORU RUCIANE - GUZIANKA (ZACHOWANY) 150 RUCIANE-NIDA PJM-GRUPA GUZIANKA W W ĘŹ LE OP. RUCIANE-GUZIANKA- PUNKT OPORU PIECHOTY WYSADZONY W 1900R. BEŁDANY/KRÓLEWSKI D ĄB/ 151 RUCIANE-NIDA PJM-GRUPA GUZIANKA W W ĘŹ LE OPORU RUCIANE-GUZIANKA- PUNKT WIELKA GUZIANKA SCHRON PIECHOTY-WYSADZONY W 1900R. PÓŁNOC 152 RUCIANE-NIDA PJM- GRUPA GUZIANKA W W ĘŹ LE OPORU RUCIANE-GUZIANKA- PUNKT OPORU PIECHOTY SCHRON PIECHOTY-WYSADZONY W 1900R WIELKA GUZIANKA POŁUDNIE 153 RUCIANE-NIDA GRUPA RUCIANE-NIDA W W ŹLE OPORU RUCIANE-GUZIANKA- PUNKT OPORU PIECHOTY SCHRON PIECHOTY- WYSADZONY W 1900R. JEZIORO NIDZKIE ZACHÓD 154 RUCIANE-NIDA GRUPA RUCIANE-NIDA W W ĘŹ LE OPORU RUCIANE - GUZIANKA PUNKT OPORU PIECHOTY - SCHRON PIECHOTY - WYSADZONY W 1900R. JEZIORO NIDZKIE ZACHÓD 155 RUCIANE-NIDA WĘZEŁ OPORU RUCIANE-GUZIANKA: BATERIA PRZEWO ŹNYCH BRZEG JEZIORA GUZIANKA 1900 R. WIE ŻYCZEK PANCERNYCH 5.3 CM-TZW. PODKOWA- MAŁA ZACHOWANY 156 RUCIANE-NIDA WĘZEŁ OPORU RUCIANE-GUZIANKA: STANOWISKO BRZEG JEZIORA BEŁDANY 1900 R. KARABINÓW MASZYNOWYCH 157 RUCIANE-NIDA PJM-GRUPA GUZIANKA W W ĘŹ LE OPORU RUCIANE-GUZIANKA- PUNKT OPORU PIECHOTY 1900 R. BIERNY SCHRON PIECHOTY-ZACHOWANY WIELKA GUZIANKA PÓŁNOC 158 RUCIANE-NIDA PJM-GRUPA GUZIANKA W ĘŹ LE OPORU RUCIANE-GUZIANKA- PUNKT OPORU PIECHOTY 1928 R. BIERNY SCHRON PIECHOTY-ZACHOWANY JEZIORO NIDZKIE WSCHÓD 159 RUCIANE-NIDA PJM-GRUPA RUCIANE-NIDA W W ĘŹ LE OPORU RUCIANE- PUNKT OPORU PIECHOTY 1900 R. GUZIANKA-BIERNY SCHRON PIECHOTY-ZACHOWANY JEZIORO NIDZKIE ZACHÓD 160 RUCIANE-NIDA PJM-GRUPA GUZIANKA W W ĘŹ LE OPORU RUCIANE-GUZIANKA- BATERIA PRZEWO ŹNYCH BIERNY SCHRON PIECHOTY WIE ŻYCZEK PANCERNYCH 161 RUCIANE-NIDA BEZIMIENNA MOGIŁA 162 RUCIANE-NIDA BUDYNEK GOSPODARCZY W ZESPOLE PRZEMYSŁOWYM DWORCOWA POCZ. XX w. 163 RUCIANE-NIDA KWATERA WOJSKOWA ROSYJSKA Z I WOJNY ŚWAITOWEJ 1 ĆW. XX w. 164 RUCIANE-NIDA GRÓB NIEZNANEGO ŻOŁNIERZA 165 RUCIANE-NIDA CMENTARZ WYZNANIOWY - D. EWANGELICKI 3221/4 POCZ. XX w. 166 RUCIANE-NIDA CMENTARZ EWANGELICKI - OB. KOMUNALNY POCZ. XX w. 167 SZEROKI BÓR ZAGRODA CHŁOPSKA: DOM + 2 BUDYNKI GOSPODARCZE 15 168 SZEROKI BÓR ZESPÓŁ SZKOŁY: SZKOŁA-OB. DOM + BUDYNEK GOSPODARCZY 9 169 SZEROKI BÓR ZESPÓŁ DWORCA KOLEJOWEGO: DOM MIESZKALNY+ BUDYNEK PRZY CZYNNYM ODCINKULINII 1898 R. GOSPODARCZY KOLEJOWEJ EŁK -RUCIANE- NIDA - MR ĄGOWO 170 SZEROKI BÓR ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI: LE ŚNICZÓWKA+ 2 BUDYNKI GOSPODARCZE- MUROWANY I DREWNIANY 171 SZEROKI BÓR CMENTARZ WYZNANIOWY - D. EWANGELICKI 56/7 172 ŚWIGNAJNO CMENTARZ WYZNANIOWY - D. EWANGELICKI 25 173 ŚWIGNAJNO CMENTARZ EWANGELICKI OK. POCZ. XX W. 174 ŚWIGNAJNO SPICHLERZ-W ZAGRODZIE 5 OK. 1886 R. WIELKIE 175 ŚWIGNAJNO DOM 10 POCZ. XX w. WIELKIE 176 ŚWIGNAJNO DOM 22 POCZ. XX w. WIELKIE 177 ŚWIGNAJNO DOM 24 POCZ. XX w. WIELKIE 178 ŚWIGNAJNO DOM 35 POCZ. XX w. WIELKIE 179 ŚWIGNAJNO DOM 37 POCZ. XX w. WIELKIE 180 ŚWIGNAJNO DOM 42 POCZ. XX w. WIELKIE 181 ŚWIGNAJNO ZESPÓŁ SZKOŁY: SZKOŁA-OB. DOM POCZ. XX w. WIELKIE 182 ŚWIGNAJNO CMENTARZ EWANGELICKI POŁ. XIX w. WIELKIE 183 ŚWIGNAJNO CMENTARZ EWANGELICKI POCZ. XX w. WIELKIE 184 UKTA KO ŚCIÓŁ W ZESPOLE KO ŚCIOŁA EWANGELICKIEGO OB. 3 CW. XIX W. RZYMSKOKATOLICKIEGO P.W. PODWY ŻSZENIA KRZY ŻA ŚWI ĘTEGO 185 UKTA DZWONNICA W ZESPOLE KO ŚCIOŁA EWANG.-OB. 19 K. XIX w. RZYMSKOKATOLICKIEGO PODW.KRZY ŻA ŚW. 186 UKTA PLEBANIA 29 POCZ. XX w. 187 UKTA DOM PARAFIALNY 31 POCZ. XX w. 188 UKTA DOM 3 POCZ. XX w. 189 UKTA DOM 6 OKRES MI ĘDZYWOJENNY 190 UKTA DOM 8 OKRES MI ĘDZYWOJENNY 191 UKTA DOM 23 POCZ. XX w. 192 UKTA DOM 30 POCZ. XX w. 193 UKTA DOM 32 POCZ. XX w. 194 UKTA DOM 55 POCZ. XX w. 195 UKTA DOM 56 POCZ. XX w. 196 UKTA DOM 58 POCZ. XX w. 197 UKTA DOM 77 POCZ. XX w. 198 UKTA ZESPÓŁ SZKOŁY: SZKOŁA-OB. DOM 70 POCZ. XX w. 199 UKTA KARCZMA 36 POCZ. XX w. 200 UKTA ZESPÓŁ MŁYNA:MŁYN + DOM MŁYNARZA 41 POCZ. XX w. 201 UKTA CMENTARZ KOMUNALNY 386 POŁ. XIX W 202 UKTA CMENTARZ EWANGELICKI RODZINY KOWALEWSKICH POŁ. XIX W 203 UKTA CMENTARZ EWANGELICKI XIX w. 204 UKTA- ZESPÓŁ DWORCA KOLEJOWEGO: DWORZEC Z MAGAZYNEM PRZY NIECZYNNYM ODCINKU 1898 R. ŚWIGNAJNO SPEDYCJI, BUD. MIESZKALNY +3 GOSP., B. MIESZK. Z GOSP. LINII KOLEJOWEJ EŁK - RUCIANE-NIDA - MR ĄGOWO 205 WARNOWO CMENTARZ EWANGELICKI XIX w 206 WEJSUNY KO ŚCIÓŁ W ZESPOLE KO ŚCIOŁA EWANGELICKIEGO 1898 R. 207 WEJSUNY PLEBANIA 37 POCZ. XX w. 208 WEJSUNY DOM DREWNIANY 5 POCZ. XX w. 209 WEJSUNY DOM DREWNIANY 13 POCZ. XX w. 210 WEJSUNY DOM DREWNIANY 15 POCZ. XX w. 211 WEJSUNY ZAGRODA CHŁOPSKA: DOM + BUDYNEK GOSPODARCZY 41 POCZ. XX w. 212 WEJSUNY DOM 45 POCZ. XX w. 213 WEJSUNY DOM DREWNIANY 80 POCZ. XX w. 214 WEJSUNY DOM DREWNIANY 84 POCZ. XX w. 215 WEJSUNY ZESPÓŁ KARCZMY; KARCZMA+ BUDYNEK GOSPODARCZY POCZ. XX w. 216 WEJSUNY ZESPÓŁ SZKOŁY; SZKOŁA +BUDYNEK GOSPODARCZY 17 POCZ. XX w. 217 WEJSUNY CMENTARZ EWANGELICKI K. XIX w. 218 WEJSUNY- CMENTARZ EWANGELICKI POCZ. XX w. LE ŚNICZ. 219 WEJSUNY- ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI; LE ŚNICZÓWKA DREWNIANA+B.GOSP. 1 POCZ. XX w. LE ŚNICZ. SZACHULCOWY+ B.GOSP.DREWNIANY 220 WOJNOWO CERKIEW P. W. ZA ŚNI ĘCIA NMP W ZESPOLE KO ŚCIOŁA 24 1922-1927 PRAWOSŁAWNEGO 221 WOJNOWO MOLENNA STAROOBRZ ĘDOWCÓW 1923-1927 222 WOJNOWO MOLENNA W ZESPOLE POKLASZTORNYM 76 2 poł. XIX w. STAROOBRZ ĘDOWCÓW + DOM ZAKONNY + 2 DOMY FUTRIALNE + BRAMA + 3 BUDYNKI GOSPODARCZE 223 WOJNOWO DOM DREWNIANY 18 POCZ. XX w. 224 WOJNOWO PLEBANIA W ZESPOLE KO ŚCIOŁA PRAWOSŁAWNEGO 1922 – 27 225 WOJNOWO DOM DREWNIANY 13 POCZ. XX w. 226 WOJNOWO DOM DREWNIANY 17 POCZ. XX w. 227 WOJNOWO DOM DREWNIANY 39 POCZ. XX w. 228 WOJNOWO DOM DREWNIANY 40 POCZ. XX w. 229 WOJNOWO DOM DREWNIANY 41 POCZ. XX w. 230 WOJNOWO DOM W ZAGRODZIE 46 POCZ. XXW. 231 WOJNOWO DOM DREWNIANY 48 POCZ. XX w. 232 WOJNOWO DOM 53 POCZ. XX w. 233 WOJNOWO DOM DREWNIANY 63 POCZ. XX w. 234 WOJNOWO DOM DREWNIANY 64 POCZ. XX w. 235 WOJNOWO CMENTARZ PARAFIALNY JEDNOWIERCÓW 135 1928 R. 236 WOJNOWO CMENTARZ KLASZTORNY W PŁDN-ZACH. NARO ŻNIKU XIX w. TERENU KLASZTORNEGO, ZACH. BOK NA BRZEGU JEZIORA DU Ś 237 WÓLKA ZAGRODA CHŁOPSKA: DOM+BUDYNEK INWENTARSKI 2 POCZ. XX w. 238 WÓLKA DOM W ZAGRODZIE 7 POCZ. XX w. 239 WÓLKA ZESPÓŁ SZKOŁY: SZKOŁA-OB. DOM + BUDYNEK GOSPODARCZY 7 OKRES MI ĘDZYWOJENNY 240 WÓLKA CMENTARZ EWANGELICKI XIX W. 241 WÓLKA CMENTARZ EWANGELICKI RODZINNY L. 40. XIX W. 242 WYGRYNY DOM W ZAGRODZIE 17 k. XIX w. 243 WYGRYNY DOM DREWNIANY 21 XIX/XX w 244 WYGRYNY DOM DREWNIANY 22 k. XIX w. 245 WYGRYNY DOM DREWNIANY 42 k. XIX w. 246 WYGRYNY DOM DREWNIANY 43 k. XIX w. 247 WYGRYNY DOM DREWNIANY 46 k. XIX w. 248 WYGRYNY DOM DREWNIANY 49 k. XIX w. 249 WYGRYNY ZESPÓŁ KARCZMY: KARCZMA 15 POCZ. XX w 250 WYGRYNY ZESPÓŁ SZKOŁY: SZKOŁA-OB. DOM 19 pocz. XX w. 251 WYGRYNY CMENTARZ EWANGELICKI XIX/XX w. 252 WYGRYNY CMENTARZ EWANGELICKI XIX/XX w. 253 ZAMECZEK CMENTARZ WYZNANIOWY - D. EWANGELICKI 48 254 ZAMORDEJE ZAGRODA CHŁOPSKA: DOM+ 2 BUDYNKI GOSPODARCZE 255 ZAMORDEJE ZAGRODA CHŁOPSKA: DOM + BUDYNEK INWENTARSKI 256 ZAMORDEJE CMENTARZ EWANGELICKI XIX w. 257 ZAMORDEJE CMENTARZ EWANGELICKI, RODZINNY XIX w. 258 ZDRÓ ŻNO ZESPÓŁ LE ŚNICZÓWKI,: LE ŚNICZÓWKA, PIEC CHLEBOWY, 1 BUDYNEK GOSPODARCZY, STODOŁA 259 ZDRÓ ŻNO CMENTARZ EWANGELICKI pocz. XX w. 260 ZYDL ĄGI CMENTARZ WYZNANIOWY - D.EWANGELICKI 68 261 DROGA ALEJA POMI ĘDZY NOW Ą UKT Ą XIX/XX w. MIKOŁAJKI - A UKT Ą UKTA 262 DROGA PIECKI ODCINEK GAŁKOWO – OKRES RUCIANE - NIDA RUCIANE - NIDA MI ĘDZYWOJENNY

Zał ącznik 4

WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH ZLOKALIZOWANYCH NA TERENIE

nr obszaru AZP, nr stanowiska w l.p. miejscowo ść miejscowo ści, opis datowanie uwagi nr stanowiska na obszarze 1 pó źne średniowiecze; Ko ńcewo 25-73, I, 45 ślady osadnictwa okres nowo żytny (XVII w.) 2 okres w ędrówek Ko ńcewo 25-73, II, 46 osada ludów 3 pradzieje; okres Ko ńcewo 25-73, III, 47 ślady osadnictwa nowo żytny (XVIII w.) 4 Piaski - okres wpływów lokalizacja 26-71, I, 5 cmentarzysko archiwalna Onufryjewo rzymskich (nieustalona) 5 okres Ruciane 26-71, II, 1 ślad osadnictwa wczesnonowo żytny (XVI w.) 6 pó źne średniowiecze (XV w.); okres nowo żytny (XVII Ruciane 26-71, III, 2 ślady osadnictwa w.); okres pó źnonowo żytny (XIX w.) 7 okres nowo żytny (XVII w. - XVIII w.); Ruciane 26-71, IV, 3 ślady osadnictwa okres pó źnonowo żytny (XIX w.) 8 pradzieje; okres nowo żytny (XVII w. Ruciane 26-71, V, 4 ślady osadnictwa - XVIII w.); okres pó źnonowo żytny (XIX w.) 9 cmentarzysko okres wpływów lokalizacja Wierzba 24-72, I, 12 archiwalna ciałopalne rzymskich (?) (nieustalona) 10 cmentarzysko okres wpływów lokalizacja Wierzba 24-72, II, 13 archiwalna ciałopalne rzymskich (?), faza C (nieustalona) 11 II-III okres epoki lokalizacja Wierzba 24-72, III, 14 znalezisko lu źne archiwalna br ązu (nieustalona) 12 II-III okres epoki lokalizacja Wierzba 24-72, IV, 15 znalezisko lu źne archiwalna br ązu (nieustalona) 13 lokalizacja Wierzba 24-72, V, 16 osada wczesna epoka żelaza archiwalna (nieustalona) 14 lokalizacja Wierzba 24-72, VI, 17 cmentarzysko (?) pradzieje (?) archiwalna (nieustalona) 15 Wierzba 24 -72, VII, 18 ślad osadnictwa pó źne średniowiecze 16 pó źne średniowiecze Wierzba 24-72, VIII, 19 ślad osadnictwa (XIV -XV w.) 17 Wierzba 24 -72, IX, 20 osada (?) XV -XVI w. 18 pó źne średniowiecze Wierzba 24-72, X, 21 osada (?) (XIV -XV w.) 19 lokalizacja Wojnowo 26-70, I, 1 znalezisko lu źne pó źny paleolit archiwalna (nieustalona) 20 cmentarzysko lokalizacja Zameczek 26-70, I, 2 pradzieje archiwalna ciałopalne (nieustalona) Źródło: Opracowanie własne na podstawie materiałów Wojewódzkiego Urz ędu Ochrony Zabytków w Olsztynie, Delegatura w Ełku, stan na dzie ń 07.04.2017 r.