Gemeente Hoegaarden OCMW Hoegaarden 2019

Omgevingsanalyse en visie

Inhoud

Algemeen ...... 2 Visie ...... 3 Demografisch profiel ...... 4 Ruimte & omgeving ...... 7 Socio-economische positie ...... 18 Welzijn & samenleving ...... 25 Vrije tijd ...... 36 Bestuurskracht & interne werking ...... 42 Participatie ...... 62

NIS-code 24041

Noot vooraf: Wanneer in de omgevingsanalyse verwezen wordt naar de cluster bedoelen we hiermee de clusterindeling van Belfius. Hierbij worden de gemeenten in zestien clusters ingedeeld op basis van een sociaaleconomische studie. Deze indeling werd bijgestuurd in 2018. Hoegaarden kwam in nieuwe cluster terecht.

Vroeger cluster V9: Kleine agrarische gemeenten Nu cluster V3: Woongemeenten met hogere inkomens

AFFLIGEM ERPE-MERE MEISE ALKEN HAACHT MERCHTEM BEGIJNENDIJK HERK-DE-STAD OPWIJK BERTEM HOEGAARDEN RANST BOECHOUT HOLSBEEK ROOSDAAL BOORTMEERBEEK HULDENBERG ROTSELAAR BOUTERSEM KALMTHOUT RUMST BRASSCHAAT KAMPENHOUT TERNAT BRECHT KAPELLE-OP-DEN-BOS TIELT-WINGE BUGGENHOUT LAARNE VOSSELAAR DESTELBERGEN LINT ZEMST DIEPENBEEK LONDERZEEL ZONHOVEN

1

Algemeen

Hoegaarden is een kleine gemeente gelegen in de buitengebieden van het Vlaams Gewest, provincie Vlaams-Brabant, arrondissement Leuven.

Ten westen ligt de gemeente Boutersem. Aan de oostzijde grenst de gemeente aan het grondgebied van de stad Tienen. De E40 vormt de grens tussen Hoegaarden en Tienen. Ten zuiden wordt de gemeentegrens gevormd door de taalgrens, waar de gemeente aansluit bij de Waalse gemeenten Jodoigne, Hélécine en Beauvechain.

Hoegaarden bestaat uit drie deelgemeenten: Hoegaarden zelf, Meldert en Outgaarden. Daarnaast zijn er nog een aantal gehuchten: Hoksem, Rommersom, Sint-Katharina-Hauthem, Nerm, …

Hoegaarden is niet alleen bekend van zijn witbier maar ook van de vele toeristische troeven, monumenten en het mooie Hageland-Haspengouwse landschap.

Kaart Ligging binnen Vlaams-Brabant

Vlag Wapenschild Beeldspraak

2

Visie : OnverGETElijk mooi, groen en warm Hoegaarden

De gemeente en het OCMW van Hoegaarden beogen om op het lokale niveau duurzaam bij te dragen aan het welzijn en de welvaart van haar burgers. Samen dragen we bij aan de duurzame ontwikkeling van het gemeentelijk gebied.

Een integraal duurzaam beleid is voor Hoegaarden geen modewoord, maar zit effectief als rode draad verweven doorheen het lokaal beleid. Op deze manier willen we tegemoet komen aan de behoeften van de huidige generaties zonder de behoeften en kansen van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen.

Als lokaal bestuur staan wij het dichtst bij de bevolking en willen wij onze inwoners zo veel mogelijk bij het beleid betrekken.

De gemeente is bevoegd voor de aangelegenheden van gemeentelijk belang. Daarnaast oefent de gemeente ook de bevoegdheden uit die wettelijk zijn toevertrouwd. Alle bevoegdheden worden op een burgernabije, democratische, transparante en doelmatige manier uitgevoerd en we zorgen voor openheid van bestuur.

De opdracht van het OCMW is de dienstverlening te verzekeren die nodig is om elke persoon in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. Om hieraan concreet gestalte te geven, biedt het OCMW een brede laagdrempelige eerstelijns-sociale dienstverlening aan. Hierbij wordt bijzondere aandacht gegeven aan kansarme groepen, kwetsbare gezinnen en zorgbehoevende bejaarden. In overleg en in samenwerking met andere diensten en sectoren wordt de hulp en zorg afgestemd op de specifieke noden van de bevolking.

Gemeente en OCMW zijn in Hoegaarden reeds volledig samengevoegd tot één beleidsmatig en organisatorisch geheel, hieruit worden heel wat efficiëntiewinsten gepuurd. Het geïntegreerde gemeente- en OCMW-bestuur is niet het enige bestuur dat lokaal actief is. Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, de politie- en brandweerzone, de besturen van de erediensten en andere private organisaties zijn volwaardige partners.

Hoegaarden staat voor een doordacht beleid van gecontroleerde groei binnen een gezond financieel kader, door optimaal gebruik van (subsidie)kansen en creativiteit. Het bestuur stimuleert initiatief, inzet van vrijwilligers en engagement, stuurt op samenhang en pakt de uitdagingen aan. Dicht bij de mensen, op een professionele manier en met moderne administratie waar het bestuur op kan bouwen, waar burgers graag een beroep op doen en waar de personeelsleden zelf trots op zijn.

In Hoegaarden is het goed om te wonen, te werken, te ontspannen: aangenaam leven voor iedereen

3

Demografisch profiel

Bevolkingsaantallen Hoegaarden heeft 6.886 inwoners (in 2019) en een bevolkingsdichtheid van 203 inw/km². Dit cijfer ligt ver onder het Vlaamse gemiddelde (482). De bevolking stagneert, nadat er de voorbije 10 jaar een stijging was (11%). Vooruitberekeningen blijven evenwel een bevolkingsstijging voorspellen. Tegen 2035 zal Hoegaarden 7884 inwoners tellen.

Zowel op het vlak van natuurlijke groei (aantal geboorten ligt meestal hoger dan aantal overlijdens in hetzelfde jaar) als voor migratie (gemiddeld migratiesaldo laatste 10 jaar: +51) scoort de gemeente hoog.

De bevolkingspiramide, -evolutie en groei worden als volgt weergegeven:

Cijfers 2017 Leeftijdsgroep Aantal % 0-4 jaar 363 5 5-9 jaar 429 6 10-14 jaar 433 6 15-19 jaar 401 6 20-24 jaar 375 5 25-29 jaar 399 6 30-44 jaar 1 325 19 45-59 jaar 1 617 23 60-64 jaar 406 6 65-69 jaar 317 5 70 - 79 jaar 455 7 80-89 jaar 319 5 90+ jaar 68 1 Hoegaarden heeft eerder een atypische bevolkingsstructuur: - De gemiddelde leeftijd is iets lager nl. 40,6 jaar. - De doorstroomcoëfficiënt (aantal 15-24-jarigen t.a.v. 55-64-jarigen) is gedaald van 1.03 (2012) naar 0.86 (2017). Hierdoor betreden er steeds minder jonge arbeidskrachten de arbeidsmarkt en steeds meer oudere arbeidskrachten verlaten de arbeidsmarkt. - De grijze druk (d.i. de druk van de niet meer actieve bevolking (65+) op de bevolking op actieve leeftijd (20-64jaar) is laag, nl. 28%. 16,8% van de Hoegaardiers is ouder dan 65 jaar en 5,6% is ouder dan 80 jaar. - De groene druk (d.i. de druk van de nog niet actieve bevolking (0-19 jaar) op de bevolking op actieve leeftijd (20-64jaar) is hoog, nl. 39%.

4

Vreemdelingen Slechts 4,3% van de bevolking is van vreemde origine. 73% (213 op totaal van 293) van de niet-Belgen is afkomstig uit Europa. Verspreid over de laatste 10 jaar is - Het aantal internationale inwijkelingen bedraagt gemiddeld 38 / jaar. - Het aantal internationale uitwijkelingen bedraagt gemiddeld 26 / jaar.

In 2017 hebben 18 nieuwkomers zich in Hoegaarden gevestigd. Zij hebben allemaal een inburgeringscontract ondertekend. 16 personen haalde in 2017 hun inburgeringsattest.

22% van de Hoegaardiers vindt dat er te veel mensen van een andere cultuur zijn. 69% vindt de andere culturen sympathiek. 62% vindt dat de verschillende culturen goed samenleven in Hoegaarden.

Huishoudens Het aantal huishoudens is in de voorbije 10 jaar gestegen met 10,9%. De prognose voor 2027 is een stijging van 10,7%. In 2018 waren er 2853 gezinnen, waarvan 1193 met kinderen. Het aantal alleenwonende mannen en vrouwen is relatief laag (28,5% alleenstaanden) maar zou de komende jaren blijven stijgen, dit fenomeen noemt men de verdunning van de huishoudens. De gezinsverdunning is het meest voelbaar bij de oudere bevolking. De gemiddelde omvang van de gezinnen is 2,44 personen. Tegen 2027 wordt dit geraamd op 2 personen.

In 2017 waren er 33% huishoudens van 2 personen, 16% van 3 personen, 15% van 4 personen en 8% van 5 of meer personen.

Samenleven In 2018 waren er 57 geboortes en 40 overlijdens. De immigratie bedroeg 351, de emigratie 419. Er waren ook 10 ambtshalve schrappingen.

In 2018 werden 24 huwelijken voltrokken en vierden we volgende jubilarissen:

0 platina – 4 briljant – 12 diamant en 21 goud.

69% van de inwoners zegt veel contact te hebben met andere buurtbewoners. 16% heeft geen of weinig contact met de buurt. 71% vindt dat er in Hoegaarden zorg wordt gedragen voor elkaar. 88% vindt het aangenaam om in hun buurt met mensen te praten.

5

Conclusie:

Hoegaarden is een aangename gemeente om te wonen en de inwoners zijn er tevreden met en voor elkaar. Hoegaarden is de gedroomde omgeving om in op te groeien en te leven.

Ondanks de stagnatie van de laatste twee jaar, blijven we geloven in de voorspelde algemeen gezonde bevolkingsstructuur (actieve en toenemende bevolking met hoger inkomen) moet ook Hoegaarden rekening houden met algemene tendensen van

- stijgende vergrijzing: Het feit dat mensen langer leven is in de eerste plaats een zegen. Anderzijds brengt het ook zorgen met zich mee. De steeds ouder wordende groep senioren (verzilvering) is een belangrijke uitdaging voor Hoegaarden. Senioren van nu zijn anders dan senioren van vroeger. - noodzakelijke vergroening: iedereen weet dat de jeugd de toekomst is. Een kindvriendelijke en aantrekkelijke gemeente voor jonge gezinnen houdt meer in dan betaalbare bouwgronden. Ook maatregelen op het vlak van kinderopvang, onderwijs, jeugdwelzijn en vrijetijd zijn noodzakelijk in een groene gemeente.

Gezien de vergrijzing en de gezinsverdunning moet er nog meer aandacht komen naar aangepaste woonvormen voor ouderen en alleenstaanden. Het feit dat het bevolkingsaantal de laatste 2 jaar achteruitgaat wordt als een bedreiging ervaren. Vooral omdat we hier geen concrete oorzaken voor zien.

De vrij lage bevolkingsdichtheid maakt dat er minder schouders zijn om de algemene lasten te dragen.

Verkleuring (meer allochtonen) en verdunning (meer alleenstaanden en kleinere gezinnen) zijn minder opvallend op het platteland. Nochtans worden ook in Hoegaarden de huishoudens kleiner en de bevolking meer divers. Er zijn geen migrantenconcentraties of grote leefbaarheidsproblemen te herkennen in de gemeente. Wel moet er rekening gehouden worden met stijgende verzuring: de zaag-en klaagcultuur van een gedeelte van de bevolking gecombineerd met het nimby-fenomeen (not in my backyard). Beide fenomenen maken het samenleven soms moeilijker.

6

Ruimte & omgeving Grondgebied, monumenten en landschap Hoegaarden is gelegen in het landschapsgebied ‘het Haspengouws sproetenlandschap’. Het landschap is een zacht glooiend heuvellandschap dat door verschillende vrij smalle, diep ingesneden valleien en droge dalen wordt doorsneden. De holle wegen met hun begroeide hellingen en de in mozaïek geschikte velden vormen het kenmerkende beeld. Natuurlijke kleine landschapselementen zoals hagen, bomenrijen, houtkanten, struwelen, … vormen uiteraard een belangrijk element in de ecologische structuur.

De gemeente kent een totale oppervlakte van 3393 ha :  Onbebouwde percelen: 2853 ha  Bebouwde percelen: 317 ha

Bebouwde oppervlakte 269 ha 85,0% Hoger woonfunctie

Bebouwde oppervlakte 36 ha 11,3% Lager economische functie

Bebouwde oppervlakte 10 ha 3,1 % Lager welzijns- en recreatiefunctie

Opvallend is de aanwezigheid van de open ruimtebestemmingen met 83,48% agrarisch en 3,13% bosgebied. Samen nemen zij bijna 90% van de oppervlakte voor hun rekening.

Het aantal onbebouwde percelen is de laatste 10 jaar gedaald met 0,9 % terwijl het aantal bebouwde percelen gestegen is met 13,3%. In 2017 was 9,9 % van de totale oppervlakte bebouwd, dit is lager dan het Vlaamse gemiddelde (23,38%).

De aanwezigheid van diverse beschermde monumenten, landschappen en dorpszichten getuigt van een rijke geschiedenis. Er zijn ook enkele minder fraaie sites in de gemeente, zoals De Polder, gebied Oude Jongensschoolstraat, … Deze moeten heropgewaardeerd worden. Er werd een beheersplan opgesteld voor het beschermd dorpsgezicht van Meldert en voor het Park van Hoegaarden, incluis Kapittelhuys. Naar de toekomst toe willen we ook erfgoedbeheersplannen voor de kerken en pastorieën.

In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRSP) worden de uitdagingen voor de toekomst omschreven. Via ruimtelijke uitvoeringsplannen (R.U.P.’s) werden enkele zonevreemde bestemmingen binnen het gewestplan aangepast en zo worden nieuwe ruimtelijke kansen gecreëerd. 7

RUP Pall Inrichting van lokale bedrijventerreinen

RUP Brouwerij Loriers Samenhangende delen van het woongebied

RUP De Polder Samenhangende algemene ontwikkeling volgens globaal plan met optimale verweving en functioneel gebruik van de beschikbare ruimte voor verschillende functies (o.a. gemeenschaps- en nutsvoorzieningen, bedrijvigheid, wonen, natuurontwikkeling en publieke ruimte)

RUP Jongensschoolstraat Inrichtingen voor recreatie en sport

RUP Zavelkuilstraat

RUP Begraafplaatsen Regularisatie bestaande situatie Meldert en Hoksem

RUP containerpark en RUP open ruimte moeten nog ontwikkeld worden. Er is ook een plan in de maak voor de ontwikkeling van het bedrijventerrein Altenaken.

Wonen

Woningen De gemeente Hoegaarden kent een zeer opvallende en sterk afgelijnde nederzettingsstructuur. De grootste concentraties aan bebouwing situeren zich ter hoogte van Hoegaarden-centrum en Meldert. Lintbebouwing komt slechts zeer kleinschalig voor waarbij de impact op de omgeving steeds beperkt blijft.

Er zijn 3121 gebouwen en 3001 woongelegenheden in Hoegaarden, 2588 eengezinswoningen, 356 appartementen in 81 gebouwen, 62 handelswoningen en 25 andere gebouwen. 87% van de woningen zijn eengezinswoningen, zowel open (36%), halfopen (32%) als gesloten (31%) bebouwing komt voor. De woningdichtheid bedraagt 86 woningen/km².

Het kadastraal inkomen per inwoner (2017) bedraagt 507. Dit is lager dan het Vlaamse gemiddelde 635.

Woonstabiliteit, –kwaliteit, - tevredenheid en –behoefte De Hoegaardier is honkvast, ongeveer 90 % van de inwoners heeft geen verhuisintentie in de komende vijf jaar. Ongeveer 80% van de inwoners is ook eigenaar van zijn woning. Een huurwoning is relatief duur.

93% van de inwoners woont graag in Hoegaarden, 90% is tevreden over zijn woning en 80% is tevreden over de buurt. 56% van de inwoners vindt de straten en voetpaden in de buurt netjes. Dit cijfer is lager dan het Vlaamse gemiddelde. De meeste woningen (88%) beschikken over een tuin aan de woning, 80% heeft zicht op groen vanuit de woning.

8

25% van de woningen is kleiner dan 104 m². Er zijn heel wat historische panden in Hoegaarden. Het woningenbestand is vrij verouderd :

94 % van de inwoners geeft aan dat hun woning over een middelmatig comfort beschikt 11% geeft aan dat er ernstige problemen zijn met de staat van hun woning. 92 % van de woningen beschikt over een internetaansluiting.

De woonbehoeftestudie (2010) leert ons dat er in Hoegaarden een woonreserve is van 344 actueel onbebouwde percelen. Er kunnen in totaal ook 193 bijkomende percelen worden gecreëerd. De gemeente moet sturend optreden om een woningtekort op korte termijn te vermijden en de bouwmogelijkheden op lange termijn te vrijwaren.

Duurzaamheid woningen Er werden reeds verschillende maatregelen genomen om te investeren in duurzame woningen. Het meest recente is de thermografische foto (2018).

Overzicht gemeentelijke premies duurzaam (ver)bouwen: 2014 2015 2016 2017 2018 % premie hemelwaterput 69% 82,9% 47,46 % 62,41 % 68% % premie infiltratievoorzieningen 0% 54% 66,7% 66,7% 0% % premie duurzaam bouwadvies 0% 0% 0% 0% 35% Er wordt dus weinig gebruik gemaakt van de gemeentelijke premies. Er worden wel veel Vlaamse energieleningen afgesloten door IGO voor Hoegaardiers (periode 2014-2019: 25 leningen).

93% van de inwoners geeft aan over dubbel glas te beschikken 65% verwarmt zijn woning met een energiezuinige ketel 86 % zegt dat zijn dak geïsoleerd is 3% beschikt over een groen dak 22% van de woningen hebben zonnepanelen en 8% een zonneboiler.

Betaalbaarheid woningen Sinds 2005 is de prijs van de bouwgrond gestegen met 85%. Met een prijs per m² van € 186,8 (2014) is de bouwgrond in Hoegaarden duurder dan gemiddeld in het Vlaamse gewest (176.6) en de clustergemeenten (176.2). Ook de prijs van de woongelegenheden zelf blijft fors stijgen. Gemiddelde verkoopprijs woning is € 264 070. De prijsstijging van het vastgoed is hoger in Hoegaarden dan in de rest van Vlaanderen. Vooral appartementen zijn relatief duur.

Voor 19% van de inwoners-eigenaars is de totale uitgave van het gezin voor wonen meer dan 30% van het gezinsinkomen. Voor inwoners-huurders is dit meer dan 37%. Aanbod sociale huisvesting zie later.

Interlokale vereniging Beter wonen aan de Gete Samen met Landen en Linter heeft Hoegaarden sinds 2008 een samenwerking aangegaan om het lokaal woonbeleid vorm te geven. Zij zorgen voor een kwalitatieve 9 invulling van het beleidsdomein wonen en organiseren een wooninfopunt voor burgers. Het bestuur wil deze samenwerking graag verder zetten.

Leegstand en verwaarlozing Tussen 2014 en 2018 werden 21 conformiteitsattesten afgeleverd. Er is momenteel slechts 1 woning ongeschikt en onbewoonbaar. Aantal woningen op leegstandsregister op 18/10/2018: 28 Aantal lopende vrijstellingen: renovatienota 5 stedenbouwkundige 7 vergunning nieuwe eigenaar 3 overmacht 1 monument 1 totaal 17

Mobiliteit Hoegaarden heeft een uitgebreid gemeentelijk wegennet (154 km + 1,8 km door overname gewestweg) dat veel onderhoud vraagt. Het op- en afrittencomplex 25 en de E40, die onder meer Brussel verbindt met Luik, zorgt voor een goede ontsluiting. Ook de N29 heeft een belangrijke verbindende functie. De afgelopen jaren werd er zwaar geïnvesteerd in de doortocht Hoegaarden (gecombineerd dossier met rioleringswerken). Dit zal ook gebeuren in de andere dorpskernen, maar we zijn hiervoor afhankelijk van de nogal eens wijzigende planning van de rioleringswerken. De doortocht Hoksem, Rommersom en Hauthem-Kauterhof staan alvast op de rol. Het dossier Meldert zit vast. Ten aanzien van de lokale dorpswegen, voet- en fietspaden is er ook nog werk aan de winkel. De technische dienst heeft alvast een prioriteitenlijst opgesteld.

Het geactualiseerd mobiliteitsplan (2017) is een verbreding en verdieping van het mobiliteitsplan uit 2001. Volgende thema’s werden extra onderzocht in de tweede generatie mobiliteitsplanning:  Veiligheidsingrepen voor de zwakke weggebruikers  Bevorderen toegankelijkheid  Functionele en recreatieve fiets- en wandelpaden  Parkeerbeleid (vooral parkeerdruk in centrum Hoegaarden).

In de gemeente Hoegaarden geldt overal gratis parkeren zonder tijdsbeperking (uitgezonderd voor vrachtwagens >7,5 ton). Het parkeeraanbod is voldoende groot, maar spreiding parkeerbezetting kan beter. De gemeten parkeerbezettingsgraad bedraagt 50 tot 85%. Er zijn grote verschillen per straat/plein en op bepaalde momenten. Het opmaken van een parkeerkaart en bereikbaarheidsgids voor Hoegaarden is een optie.

Het gemeentelijke wegenregister wordt verplicht. Ook het opstellen van een gemeentelijk snelheidsplan o.b.v. wegencategorisering en invoeren aangepaste snelheidsregimes (zone 30) behoort tot de toekomstplannen.

In Hoegaarden is een uitgebreid langzaam verkeersnetwerk. De landbouw- en ruilverkavelingswegen dienen als trage wegen en zorgen voor veilige alternatieve verbindingen. Er bestaat een uitgebreid fietsnetwerk. De belangrijkste bovenlokale 10 fietsroute maakt gebruikt van de oude treinbedding tussen Tienen en Hoegaarden. Daarnaast zijn er andere functionele en recreatieve fietsroutes tussen de dorpskernen, waarbij gebruik gemaakt wordt van de rustige ruilverkavelingswegen. Via de non-stop functionele hoofdroute Tienen - Hoegaarden - Jodoigne, wordt het Hoegaardens fietsroutenetwerk ontsloten met de fietssnelweg tussen Tienen en Leuven. Via het recreatieve fietsknooppunten-netwerk doorkruis je niet alleen de provincie Vlaams-Brabant, maar ook de gemeente Hoegaarden van knooppunt tot knooppunt. Hoegaarden wil een strappersgemeente worden (stappen & fietsen).

Vervoersmiddelen en verplaatsingsgedrag In 2017 telde het totale wagenpark van Hoegaarden 3454 wagens. Er zijn 500 personenwagens per 1.000 inwoners. Dit is lager dan gemiddeld in Vlaanderen (546). 94% van de inwoners bezit een auto, 14% een moto of bromfiets. 3% van de inwoners is lid van autodelen. Op vlak van brandstofgebruik zijn de meeste wagens diesel 62% of benzine (37%). Slechts 1% hybride wagens en 0,06% elektrische voertuigen. Er zijn 3 herlaadpunten voor elektrische wagens.

Verplaatsingen tussen woonplaats en werk/school gebeuren voornamelijk met de auto (69%), met het openbaar vervoer (21%), met de fiets (4%) of te voet (1%). De tijdsduur voor deze verplaatsingen is relatief hoog. < 15 minuten 15-30 minuten 30 – 60 minuten > 1 uur

15% 25% 35% 25%

86% van de Hoegaardiers heeft een fiets, 16% een elektrische fiets en 3% een bakfiets. 50% vindt het veilig om te fietsen in Hoegaarden, 33% vindt dit echter niet.

10% maakt maandelijks gebruik van openbaar vervoer en 6% wekelijks. 83% van de Hoegaardiers gebruikt nooit of uitzonderlijk het openbaar vervoer. De bereikbaarheid met het openbaar vervoer is een heikel punt. Hoegaarden is niet rechtstreeks aangesloten op het spoorwegennet en is voor de spoorverbinding aangewezen op Tienen. Een vlotte (bus)verbinding naar dit station is dan ook zeer belangrijk en moet verder geoptimaliseerd worden. Ook het intern lokaal openbare vervoer moet verder uitgewerkt worden, zodat de kernen beter verbonden zijn. De Lijn bedient de gemeente met drie lijnen (360-361-362), enkel in de piekuren. Ook de schoolbus (lijn 581) en belbus (lijn 713) zijn operationeel in Hoegaarden. Er is tijdens de piekuren ook een busverbinding tussen Hoegaarden en Wijgmaal (lijn 6), die Boutersem, Bierbeek en Haasrode bedient en vooral gebruikt wordt door de studenten van het Sint-Janscollege en studenten die in Leuven zitten. Voor de gemeente Hoegaarden zullen er vermoedelijk geen of slechts beperkte uitbreidingen zijn van het bestaande lijnaanbod omwille van de tijdsdruk (afstand Jodoigne-Tienen nipt haalbaar binnen het tijdsblok en de toenemende verkeerschaos in de binnenstad van buurgemeente Tienen) van de chauffeurs van De Lijn op de lijn 360/361/362. Er is ook een wekelijkse marktbus. Het OCMW organiseert voor de minder mobiele inwoners vervoer en we werken samen met DAV (dienst aangepast vervoer) voor rolstoelgebruikers. De gemeente zal een actieve rol opnemen binnen de nieuwe vervoersregio.

Er moet meer geïnvesteerd worden in duurzaam verplaatsingsgedrag voor korte afstanden. Het afgelopen jaar verplaatste 49% zich wekelijks te voet, 33% doet dit maandelijks en 18% nooit of uitzonderlijk. Het voorbije jaar nam 24% minstens

11 wekelijks de fiets, 26% deed dit maandelijks en 50% doet dit nooit of een uitzonderlijke keer.

Ongevallen In 2017 werden er 17 verkeersongevallen geregistreerd waarvan 1 ongeval met fietsers en 1 met voetgangers. Tussen 2014 en 2017 waren er jaarlijks gemiddeld 12 ongevallen met vluchtmisdrijf, 17 ongevallen met stoffelijke schade en 13 ongevallen met gewonden. Er waren 2 ongevallen met zwaargewonden/doden. 6 ongevallen vonden plaats in de schoolomgeving.

Oordeel inwoners over staat het wegennet 46% van de inwoners vindt dat er voldoende parkeerplaatsen zijn – 35% niet. 33% van de inwoners vindt dat er voldoende fietspaden zijn – 43% vindt van niet. 30% van de inwoners vindt het voor kinderen veilig om zich te verplaatsen in de gemeente – 46% vindt van niet.

Goede staat Slechte staat

Straten 53 % 24%

Fietspaden 46 % 34%

Voetpaden 36% 42%

Milieu

Afval Hoegaarden werkt voor zijn afvalverwerking samen met intercommunale Ecowerf. Via het DIFTAR-systeem betaalt de vervuiler zelf. Er is een systeem van sociale correctie DIFTAR voor luiers van kinderen en personen met incontinentie. Onze inwoners produceren minder restafval dan de gemiddelde Vlaming: gemiddeld 86.29kg per Hoegaardier per jaar t.o.v. respectievelijk 152 kg per Vlaming per jaar. Het totaal huishoudelijk afval is minder.

Heel wat inwoners melden vaak/altijd last te ondervinden van zwerfvuil (33%) en sluikstort (17%). Er zijn nog thans heel wat zwerfvuilmeters- en peters. Sluikstorten vormt dan weer wel een toenemend en zeer moeilijk beheersbaar probleem, niet enkel op afgelegen plaatsen ook aan carpoolparking. Gemiddeld zijn er 41 klachten over sluikstorten per jaar. Vandaar de bijkomende inzet op handhaving. Het bestuur overweegt de plaatsing van camera’s voor een proper en veilig Hoegaarden. Het afvalbeleid richt zich verder op afvalpreventie, selectieve inzameling en hergebruik.

62% van de Hoegaardiers is tevreden over de huisvuilvoorzieningen in de gemeente – 26% is ontevreden. Het gemeentebestuur heeft zich verzet tegen een mogelijke sluiting van het containerpark. De tevredenheidsstudie van Ecowerf (2018) geeft een score van 7.8/10 voor huis-aan-huisinzameling en 7.4/10 voor containerparken. 40% van de inwoners gaat nooit naar een containerpark. Ondanks tegenkanting van het bestuur zal het containerpark in Hoegaarden eind 2019 gesloten worden. Op het vlak van huis-aan-huisinzameling kan de inzameling van grof vuil beter. Inwoners vinden correcte en duidelijke informatie over de afvalinzameling heel belangrijk, vnl. afvalkalender. 12

Bodemverontreinigingen andere hinder 1% van de totale oppervlakte van de gemeente heeft te maken met bodemverontreiniging. De meeste oude industriezones zijn gesaneerd, maar oude particuliere stookolietanks vormen mogelijk een bedreiging. Daarnaast zijn er de grotere dossiers (oud stort Zavelkuilstraat, voormalige stortplaats aan Jongensschoolstraat). Op deze sites is er geen sanering nodig op basis van het gevoerde bodemonderzoek.

De gemeente voert een beleid dat erop gericht is de milieuhinder (geur, geluid, licht, stof, rook en/roet) te beheersen en in te perken. Naast sensibilisatie is er aandacht voor registratie en handhaving. Er zijn weinig officiële klachten. Nooit Af en toe Vaak/altijd

Geurhinder 56% 34% 10%

Lichthinder 89% 8% 3%

Burenlawaai 66% 22% 11%

Lawaai verkeer 51% 26% 22%

Ander lawaai 85% 10% 5%

Hondenpoep 45% 28% 27%

Ongedierte 52% 25% 23%

Trillingen 56% 19% 25%

Sluikstort 57% 26% 17%

Zwerfvuil 31% 36% 33%

Energie De CO2-emissie door verwarming huishoudens voor 2014 bedroeg 1.64 kton/inwoner. In 2015 was er in Hoegaarden een totale groene stroomvoorziening van 1877 kWh. Naar aard geeft dit in kWh: Biogas Biomassa Waterkracht Windenergie Zonne-energie

165 0 35 0 1 677

Storm en Elicio willen windturbines bouwen in het windmolenpark E40. Momenteel is de omgevingsvergunningsprocedure lopende.

De verschillende energiestromen binnen de gemeente zelf worden gemeten en opgevolgd. Er werden al verschillende energiebesparende maatregelen uitgevoerd. Sinds 2017 is de openbare verlichting in Hoegaarden deels gedoofd. Jaarlijkse besparing CO2 : 25,4 ton. Jaarlijkse besparing in euro : € 17.500. Dit bedrag wordt geherinvesteerd in klimaatacties. Vanuit de voorbeeldfunctie en de kostenbesparing

13 op lange termijn zullen ook andere maatregelen genomen worden voor rationeler energiegebruik.

Klimaat In 2015 werd in het kader van de burgemeestersconvenant een klimaatactieplan goedgekeurd. Doel is tegen 2020 de uitstoot van CO2 met twintig procent te verlagen en tot twintig procent over te schakelen op vernieuwbare energiebronnen. Op 18 oktober 2019 ondertekende de gemeente Hoegaarden, net als 64 andere Vlaams-Brabantse gemeenten een nieuw Klimaatengagement. Hierdoor beloven we:  Minder CO2 uitstoten, door energie te besparen, het gebruik van fossiele brandstoffen af te bouwen, in te zetten op hernieuwbare energie en door te kiezen voor efficiënte, schone technieken  De effecten van de klimaatverandering, zoals hitte, droogte en wateroverlast te verminderen  Alle relevante actoren te betrekken bij de uitvoering van ons lokaal klimaatbeleid  Zelf het goede voorbeeld te geven Ton CO2 (2015)

Huishoudens Industrie Tertiair Totaal

10 604,96 7 789,07 2 342,64 54 476,16

Klimaatsveranderingen worden immers overal zichtbaar, ook in Hoegaarden. Afhankelijk van de CO2 -concentratie kan de toename over de hele eeuw 0,7 tot 4,8 graden zijn. De gemiddelde neerslag neemt in dezelfde periode toe van 764 mm naar 811 mm.

Natuur 86% van de inwoners vindt dat er voldoende aanbod aan groen is in de gemeente. 82% Hoegaardiers is ook tevreden over de natuur- en groenvoorzieningen. Veel bewoners hebben het afgelopen jaar een bos, park of groenzone bezocht in eigen gemeente (57% meer dan 12 keer, 34% minder dan 12 keer, 8% nooit). Voor de natuur zijn Kleine LandschapsElementen (= KLE’s) zoals hagen, bomenrijen, houtwallen, bosjes, hoogstamboomgaarden, …) van groot belang. Hun verdwijning is een groot ecologisch verlies voor flora en fauna. De uitbouw en bescherming van deze KLE’s hebben ook een landschappelijk esthetische waarde. Het bosareaal in Hoegaarden (89 ha) is eerder beperkt en kleinschalig. De creatie van een speelbos behoort tot de wensen van het bestuur.

14

Biodiversiteit en koesterburen Biodiversiteit is reeds enkele jaren een belangrijke thema binnen het milieubeleid. De rijke en gevarieerde plantengroei is te danken aan de vruchtbare ondergrond van zandleem. Op de vele heuvelruggen kan je genieten van een panoramisch uitzicht. Hoegaarden maakt deel uit van Regionaal Landschap Zuid Hageland.

Hoegaarden heeft een aantal koesterburen, vooral voor de (knautia)-bij werden de laatste jaren verschillende initiatieven genomen. Maar ook zwaluwen en akkervogels kunnen rekenen op ondersteuning.

Groenbeheer Het verplicht pesticidevrij onderhoud is zeer arbeidsintensief en weegt zwaar op onze technische dienst. Er is in jaarlijkse rapporteringen een duidelijke daling merkbaar in het gebruik : van 0,55 werkzame kg naar 0,278 (2016).

Hoegaarden heeft ongeveer 47 ha bermen te beheren. Bermmaaien is één van de duurzame elementen in het reguliere onderhoud van het wegennetwerk, maar tegelijk ook de zorg voor de algemene landschappelijke infrastructuur van het platteland. Er worden een 12-tal verschillende vegetatietypen onderscheiden op onze bermen. Hoegaarden heeft ook een zeer dicht netwerk aan holle wegen. Holle wegen en taluds kennen grote historische, ecologische en landschappelijke waarde en verdienen dan ook een doorgedreven bescherming. Op basis van het bermbeheersplan wordt het onderhoud geregeld. Evaluatie en actualisatie is nodig, zowel voor het bermbeheer als het beheer van de holle wegen.

“De Tuinen van Hoegaarden” kregen een nieuwe invulling als openbaar park, met de nadruk op recreatie en ecologie. Er wordt ook een algemeen beheersplan opgesteld, alsook een bomenbeheersplan.

Water en riolering De gemeente Hoegaarden voert een integraal waterbeleid. Belangrijke thema’s hierbij zijn: het scheiden van afvalwater en hemelwater, het hergebruik van hemelwater en de pesticidereductie.

Het rioleringsnet van Hoegaarden is in handen van Infrax. Zij staan, samen met Aquafin in voor de aanleg en het onderhoud van het rioleringsnet.

Door de uitbouw van collectoren en de aanleg van rioolwaterzuiveringsstations wordt het huishoudelijk afvalwater opgevangen en naar zuiveringsinstallaties geleid en wordt het niet meer in de beken geloosd. Qua uitvoeringsgraad van de riolering is Hoegaarden ver gevorderd. Met een score van 78.16% scoren we heel goed. De zuiveringsgraad (aantal aangesloten inwoners) is 68.88%. Voor de komende jaren zijn enkele grote projecten voorzien. Gezien de grote impact zijn duidelijke afspraken, opvolging en communicatie nodig. Naar de toekomst toe zal de rioleringsgraad 99.01% en de zuiveringsgraad 98.73% bedragen.

Waterlopen, overstromings- en erosiegevoeligheid Hoegaarden wordt doorkruist door een relatief groot aantal beken. De belangrijkste waterlopen zijn de Grote Gete, Schoorbroek- of Nermbeek en de Molenbeek. De waterkwaliteit in onze waterlopen is matig.

15

Door de verschillende beekvalleien kent de gemeente een uitgesproken reliëf en bevinden er zich een groot aantal ‘steile’ hellingen op zijn grondgebied. De aanwezigheid van deze steile hellingen zorgt voor een problematiek onder de vorm van grote hoeveelheden afvloeiend hemelwater en de eraan gerelateerde overstromings- en erosiegevoeligheid.

Uit de kaart van de overstromingsgevoelige gebieden blijkt dat Hoegaarden centrum voor een groot deel is gesitueerd binnen overstromingsgevoelig gebied. Nagenoeg het volledige grondgebied van Hoegaarden wordt geclassificeerd als niet infiltratiegevoelig. Dit maakt de bodem droogtegevoelig. Het aantal droogtedagen bedraagt 174 (in 2017), maar stijgt naar 239 (in 2100).

Bovendien is Hoegaarden geclassificeerd als hoog erosiegevoelig. De problematiek rond afvloeiende modderstromen uit de velden en de plaatselijke overstromingen is de gemeente dan ook niet vreemd.

Momenteel spreekt VMM van 15% gevaarlijk overstroombare kwetsbare instellingen. Tegen 2100 zal dit aantal stijgen tot 46%. Voor hittestress bedraagt het aantal kwetsbare instellingen 13. Landbouw Hoegaarden, gekenmerkt door typische kouterlandschappen, wordt ondergebracht in het landbouwgebied Haspengouw. 70 % van het gemeentelijk grondgebied (2381 ha) kent een landbouwbestemming.

De landbouw bestaat hoofdzakelijk uit akkerbouw die gedomineerd wordt door de graan- en de suikerbietenteelt. De veeteelt met de daarbij horende graslanden vormt een secundaire teelt. De fruitteelt en plantenkwekerij is minimaal aanwezig.

Nagenoeg alle landbouwgronden binnen Hoegaarden ondergingen een ruilverkaveling, met uitzondering van Meldert (de ruilverkaveling Willebringen is in uitvoering). Het landbouwgebied van Hoegaarden biedt sterke opportuniteiten voor het (zacht) recreatief medegebruik. Het kunstwerk Palox is een mooie brug tussen landbouw en toerisme.

Landbouwcijfers 2017 Er zijn nog 54 bedrijven met effectieve landbouwproductie. Dit is een sterke daling (73 in 2005). De zekerheid over bedrijfsopvolging blijft verontrustend. Samen met algemene schaalvergroting, intensifiëring in de landbouw (natuurbelasting) en klimaateisen zijn dit de belangrijke belangrijkste uitdagingen voor de toekomst.

2254 ha akkerland 56% granen 51 bedrijven

22% nijverheidsgewassen 38 bedrijven

13% aardappelen 28 bedrijven

7% voedergewassen 31 bedrijven

176 ha grasland 1475 runderen 15 bedrijven

5893 varkens 7 bedrijven

16

8 ha fruitteelt

Ruilverkaveling Willebringen De ruilverkaveling Willebringen ligt op het grondgebied van vier gemeenten: Bierbeek, Hoegaarden, Boutersem en Tienen. De oppervlakte van het project bedraagt 2.578 hectare. De ruilverkaveling Willebringen kan als een voorbeeld beschouwd worden van een modern, geïntegreerd plattelandsproject, met als doel een herverkaveling van gronden in combinatie met gebiedsgerichte oplossingen inzake kwaliteitsvol wonen, duurzaam werken in een landbouwomgeving, opwaardering van cultuur en identiteit van het landschap, oordeelkundig landgebruik, uitbouw en beheer van waterinfrastructuur en het behoud van de landelijke rust.

Conclusie: Hoegaarden is een landelijke, groene gemeente waar het rustig is om te wonen en te werken. Hoegaarden heeft vele intrinsieke troeven door centrale ligging (vlotte bereikbaarheid), rijke geschiedenis en prachtige natuur.

Ruimte is een kostbaar goed. Het bestuur wil het aanwezige groen verbinden tot een groennetwerk van rust en ruimte. Toegankelijk voor mensen (bv. speelbos) of als ondersteuning van het leefmilieu (bv. bijen laten gedijen, omzetten koolstof). Doordacht en realistisch (minder arbeidsintensief) groenbeheer is noodzakelijk.

Hoegaarden is een landbouwgemeente, met veel open ruimte en een aantrekkelijk landschap. De echte dorpskern van het hoofddorp, met kenmerken van een provinciestadje, onderscheidt zich van de deelgemeenten. De aanwezigheid van diverse beschermde monumenten, landschappen en dorpszichten biedt garantie voor het behoud van landschappelijk waardevolle kenmerken, maar houdt ook vaak hoge onderhouds- en restauratiekosten in. Investeringen in de woonkernen zijn noodzakelijk: de uitvoering van rioleringswerken wordt gekoppeld aan wegenis. Hierbij zetten we in op comfort en veiligheid.

Hoegaarden is, mede dankzij de centrale ligging en vlotte bereikbaarheid, een aantrekkelijke woon- en werkgemeente. Ook de aanwezigheid van natuur in de bebouwde omgeving wordt als positief ervaren. Inwoners zijn het meest ontevreden over de netheid van straten, aanleg en onderhoud van fiets- en voetpaden.

Bedreigingen zijn het gebrek aan beschikbare bouwgronden en aangepaste woonvormen. Dit merken we aan de prijsstijgingen van woningen en gronden.

De woningmarkt afstemmen op de wet van vraag en aanbod en de maximale benutting van open ruimte zijn uitdagingen. Hierbij moeten we niet enkel aandacht hebben voor de ruimtelijke aspecten, maar ook voor de ecologische gevolgen: duurzaam maken en betaalbaar houden van het wonen.

Extra ondersteuning voor open ruimte van plattelandsgemeenten is meer dan welkom. De gemeente wil de ruimtelijke uitdaging enerzijds planmatig en 17 structureel aanpakken. Hiervoor willen we samenwerken met de strategische regio Getevallei. Anderzijds moet er voldoende ruimte zijn voor lokaal maatwerk. Het gemeentebestuur moet een aantal master- en/of beheersplannen opstellen, waarin visie gekoppeld wordt aan realistische uitvoering. Er moet nagedacht worden over: - Hergebruik en renovatie van bestaande oude en ongebruikte gebouwen. - Minder traditionele woonvormen bv. gemeenschappelijk wonen, wonen in erfgoed, multifunctionele sites, kangoeroewoningen, … - Bescherming van de zwakke weggebruikers (in het bijzonder kinderen). - Invulling van het sociaal objectief en zorgdecreet.

Mobiliteit blijft een groot knelpunt op het platteland. Het beperkt openbaar vervoeraanbod is hoofdzakelijk gericht op de verbinding vanuit de dorpen naar de stad. De toevloed van bijvoorbeeld auto’s in de dorpskern is voelbaar (op sommige plaatsen is er een parkeerprobleem). Er is nood aan een doordacht mobiliteitsbeleid dat focust op veiligheid, toegankelijkheid en duurzaamheid van het vervoer. Extra aandacht gaat naar de zachte en zwakke weggebruiker. Fiets is koning (zeker voor korte ritten) en veilige schoolomgevingen zijn erg belangrijk.

Duurzaamheid is voor Hoegaarden geen modewoord, maar zit als rode draad verweven doorheen het gemeentelijk beleid. Op deze manier willen we tegemoet komen aan de behoeften van de huidige generaties zonder de behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen.

Milieuhinder en verontreiniging wordt beperkt (bv. minder afval produceren). De CO2-uitstoot moet worden teruggedrongen. We moeten investeren in groene stroom en de gevolgen van klimaatsverandering aanpakken. Hitte, droogte en overstromingen zijn nieuwe uitdagingen. Bodemerosie blijft belangrijk probleem in Hoegaarden, vooral voor de getroffen landbouwers. De stijgende energiekosten vormen een algemene en permanente bedreiging.

Het naleven van steeds complexer wordende wetgeving enerzijds, en besparingen anderzijds kunnen een impact hebben op de wijze van uitvoering van het gemeentelijk beleid in het algemeen en de werken in het bijzonder. Bedachtzaamheid is dus noodzakelijk bij investeringen. Via de mix van nabijheid en bereikbaarheid waken we bij de uitbouw van publieke voorzieningen over voldoende gebruik(ers). Een aantal taken van de technische dienst zoals sneeuwbestrijding; bermenmaaien en vegen zullen uitbesteed worden.

Socio-economische positie

Economie Bedrijvigheid en ondernemen De brouwerij van Hoegaarden (Inbev) is met 3 sites het bekendste bedrijf binnen de gemeente Hoegaarden. De uitzonderlijke ligging, in het centrum van de gemeente is historisch gegroeid, maar zorgt soms voor overlast (zwaar verkeer door het centrum, wissels arbeidsploegen, …)

18

In de gemeente zijn 6 bedrijventerreinen of ambachtelijke zones gelegen. Bleyveld en Altenaken zijn de belangrijkste bedrijvenzones ten oosten van Hoegaarden en worden ontsloten naar de N29 en de E40. Bedrijvenzone Reugelstraat huisvest het internationaal bedrijf Pall.

In 2016 waren er 616 ondernemingen in Hoegaarden. De oprichtingsratio (9.25) is hoger dan de stopzettingsratio (3.57). De netto-groei van de ondernemingen bedraagt 5.68. Dit is hoger dan het Vlaamse gemiddelde 4.15.

In 2017 waren er 68 commerciële panden in Hoegaarden (vooral in het hoofddorp); dit komt neer op 9,9 panden per 1.000 inwoners. Er is een daling (11.7% over de laatste 10 jaar) van de globale aanbodgegevens merkbaar. De totale netto winkeloppervlakte bedraagt 2200m² wat meer is dan in andere kleinere gemeenten (1092m²). Er is 7.1% lege winkelvloeroppervlakte. 63% van de Hoegaardiers vindt dat er voldoende winkels zijn in de buurt. 40% is tevreden over de shopping- en winkelvoorzieningen.

Waar en hoeveel winkelt de Hoegaardier? In eigen gemeente In een andere gemeente

< 12 > 12 Nooit < 12 > 12 Nooit

per jaar per jaar per jaar per jaar

Horeca 42% 50% 7% 46% 47% 7%

Uitgaan 40% 28% 27% 38% 28% 34%

Winkelen 25% 52% 11% 27% 64% 10%

We merken dat Hoegaardiers vooral dagdagelijkse producten kopen in de eigen gemeente, terwijl ze voor de grotere periodieke aankopen worden aangetrokken tot winkelen in Tienen en Leuven. Op zaterdagvoormiddag is er de wekelijkse markt op het Gemeenteplein. Er bestaan intergemeentelijke ‘kadoobonnen’, maar deze zijn lokaal niet echt succesvol. Wijzigende openingsuren (na de werkuren) zou een werkpunt moeten zijn. Inzetten op korte keten wordt een uitdaging.

Werkgelegenheid en tewerkstelling Werkgelegenheid in Hoegaarden is behoorlijk hoog. De jobratio (= het aantal jobs t.o.v. de bevolking op beroepsactieve leeftijd 20-64 jaar) bedraagt 44.2. Aantal plaatsen per sector 2016 : 11 bouw, 426 industrie, 276 tertiaire sector en 358

19 quartaire sector. De arbeidsproductiviteit (bruto toegevoegde waarde per werkende) is € 74.927.

De inkomende pendel (aantal mensen dat werkt in Hoegaarden) bevat 1004 personen (77.4% t.o.v. 70.1 % in Vlaanderen). De uitgaande pendel (Hoegaardiers die elders werken) bevat 2621 personen (91.35% t.o.v. 72.6% in Vlaanderen). Er zijn behoorlijk wat openstaande vacatures binnen de Hoegaardse bedrijven. Het bestuur wil inzetten om de Hoegaardier in eigen regio/gemeente te werk te stellen.

Inwoners naar arbeidsmarktpositie

Het aantal actieven t.o.v. de totale bevolking bedraagt 76.6 en is hoger dan het Vlaamse gemiddelde (72). De activeringsgraad is 71%. De afhankelijkheidsratio voor Hoegaarden bedraagt 67.6. Dit is lager dan in Vlaanderen (70.5). Hoe hoger de waarde, hoe meer ‘draaglast’ (van ouderen) in verhouding tot de ‘draagkracht’ (van de potentiële beroepsbevolking). De werkloosheidsgraad (5,0) stijgt maar is lager dan het Vlaams gemiddelde (7.8). In 2017 waren er 145 werkzoekenden in Hoegaarden. Dit is het laagste van de regio en lager dan het Vlaamse gemiddeld. Binnen dit cijfer is de jeugdwerkloosheid behoorlijk hoog 29 %. De meerderheid (35.03%) van de werklozen is laaggeschoold. De werkloosheidsduur is eerder kort (72% < 1 jaar).

Inkomen en welvaart Het gemiddelde inkomen per inwoner is € 21.424(cijfers 2015 ) en is 12 % hoger dan het Vlaamse gemiddeld. Er is ook een stijging doorheen de jaren merkbaar. Het gemiddeld inkomen per aangifte bedraagt € 38.638 euro/jaar. Het aantal individuele aangiften < € 10.000 (18,94%) daalt stelselmatig en het aantal gemeenschappelijke aangiften < 20.000 (4,98%) stijgt.

20

Met een welvaartindex van 121 behoort Hoegaarden tot de rijkere gemeenten. De kansarmoede-index (= het aantal geboorten in kansarme gezinnen) kent echter een stelselmatige stijging van 2 in 2003 naar 8 in 2017. Toch blijft dit cijfer onder het Vlaams gemiddelde (14).

Vervangingsinkomens en aanvullende inkomens Het aantal steuntrekkers bij het OCMW fluctueert per jaar, maar algemeen zijn er relatief weinig steuntrekkers. - 4 op 1.000 inwoners in Hoegaarden is leefloontrekker (cijfers 2017) . Dit is hoger dan de cluster, maar lager dan het Vlaamse gemiddelde (6). - 84 op 1.000 inwoners genieten voorkeursregeling in ziekteverzekering - 103 op 1.000 inwoners genieten tegemoetkomingen voor personen met een handicap. De meerderheid hiervan is 65+. - 26 op 1.000 inwoners genieten een IGO (inkomensgarantie voor ouderen) - 4 op 1.000 inwoners genieten een GIB (gewaarborgd inkomen voor bejaarden).

Er zijn 9.3 % van de inwoners met minstens één statuut chronische aandoening. Er is algemeen een toename van het aantal gezinnen met meervoudige problemen. Het gaat om een combinatie van sociaaleconomische problemen, schulden, gezondheidsproblemen en/of opvoedingsproblemen. Daarbij gaat het soms om de zogenaamde multiprobleemgezinnen. Ook de doorlooptijd van cliënten bij het OCMW wordt steeds langer.

Specifieke en subjectieve armoede In de gemeentemonitor geeft 7% van de inwoners aan het afgelopen jaar betalingsmoeilijkheden te hebben voor één of meerder rekeningen (huishuur, energiekosten, schoolkosten, gezondheidskosten, …)

Kinderarmoede Onderstaande cijfers drukken de kwetsbaarheid van kinderen en jongeren in Hoegaarden uit:

 4,7% van de kinderen wordt geboren in een kansarm gezin. Dit is lager dan Vlaamse gemiddelde (7,1%), maar te hoog.  Er zijn 129 kinderen die worden opgevoed door een alleenstaande ouder. Dit is 4,4% van de huishoudens.  15 leefloontrekkers (18-24 jaar) per 1.000 inwoners. Relatief hoog cijfer.  5,99 % van de kinderen maakt deel uit van een gezin met lage tewerkstelling en maakt dus meer kans op armoede. Inkomen, arbeid en opleiding zijn de belangrijkste oorzaken van deprivatie bij gezinnen.  Kansarmoede-index van kind van Kind & Gezin voor Hoegaarden bedraagt 8 %  In 2017 waren er 14 schoolverlaters zonder job en 33 niet-werkende werkzoekende jongeren.

De gemeente ondertekende het charter tegen kinderarmoede en zet zicht in voor de volgende drie pijlers: 1. toegang tot adequate middelen; 2. toegang tot betaalbare hoogwaardige diensten; 3. het recht van kinderen en gezinnen om te participeren. Waar nodig komt het OCMW tussen in de schoolkosten.

21

Ouderenzorgen zorgwoningen Het bestuur wil zich inzetten opdat ouderen zo lang mogelijk comfortabel thuis kunnen blijven wonen. Het aantal gesubsidieerde uren gezinszorg bedraagt 221 u per 1.000 inwoners. Er zijn veel particuliere diensten voor gezinszorg actief in de gemeente.

In Hoegaarden zijn er momenteel 58 erkende plaatsen in woonzorgcentra. Per 1.000 65-plussers geeft dit 50 als resultaat. Dit aantal ligt iets lager dan in de cluster (74) en dan in het Vlaamse gewest (76). Op basis van het in 2009 goedgekeurde zorgdecreet worden programmatiecijfers per gemeente opgesteld. Zij vormen nog steeds de basis voor de behoefteraming per soort zorgvoorziening. Hoegaarden Geprogrammeerd Gerealiseerd %

Plaatsen in woonzorgcentrum 96 58 * 60.42

Aantal serviceflats 30 0 0

Plaatsen in kortverblijf 3 3 100

Plaatsen in dagverzorging 0

* WZC Villa Hugardis met 58+3 KVB plaatsen wordt uitgebaat door het OCMW. Hierdoor behalen we een uitrustingsgraad van 9.4% en 0.48%. Om deze op peil te houden moeten er tot 2025 geen bijkomende woningen gecreëerd worden.

De marge voor creatie van woongelegenheden voor ouderen bedraagt 21 plaatsen in woonzorgcentra en 30 serviceflats. In naburige gemeenten zoals Tienen en Landen werden nieuwe en grote rusthuizen geopend. Dit zien we als een bedreiging. Zeker als we rekening houden met het feit dat op het regionaal niveau het vereiste aantal plaatsen voor residentiële ouderenzorg reeds werd gerealiseerd. Er is geen lokaal dienstencentrum voor senioren. Het OCMW verzorgt wel een aantal thuisdiensten (zie later). Tegen 2020 wordt het project Brouwketel gerealiseerd door particuliere investeerders. Dit project bevat 20 assistentiewoningen en 20 woningen voor mensen met een niet-aangeboren hersenletsel. Op de site zal 24/7 permanente zorg aanwezig zijn.

In 2017 waren er 3 zorgwoningen (woning met een z-nummer) in Hoegaarden. Het aantal gerechtigden voor mantel- en thuiszorg stijgt en verdubbelt naar 250 per 1.000 65-plussers.

Een wat specifieke of aparte problematiek is het isolement of vereenzaming, vooral ouderen zijn hiervan het slachtoffer. Er zijn 795 alleenstaanden, 194 hiervan zijn ouder dan 75 jaar. 72% van de inwoners is tevreden over de ouderenvoorzieningen in de gemeente. In Hoegaarden tref je heel wat oudere gepensioneerde landbouwersgezinnen aan die moeten leven van een klein pensioen en dikwijls - al dan niet afgelegen - wonen in onaangepaste of oncomfortabele woningen. Via buren voor mekaar willen we inzetten op zorgzame buurten.

Sociale woningen Er zijn momenteel 94 sociale koopwoningen en slechts 10 + 1 sociale huurwoningen Hoegaarden. Het bindend sociaal objectief (BSO) verplicht elke gemeente om te voorzien in sociale huur- en koopwoningen.

22

Huurwoningen Koopwoningen Kavels

Tegen 2020 Tegen 2025

Nulmeting 48

BSO 65 65 20 1

Gerealiseerd 11 11 28

Gepland 24 48

Te Plannen 8 6 -8 1

Het sociaal patrimonium bedraagt op dit moment ongeveer 2,5% van het totaal woningpatrimonium. Er worden slechts 0.4 huishoudens bereikt met dit aanbod. Dit is veel lager dan het Vlaamse gemiddelde van 5.6.

CNUZ wil 24 sociale wooneenheden op de site van het oude rusthuis in de Tiensestraat bouwen. SWAL zal aan het Kauterhof starten met de bouw van nog eens 17 sociale huurwoningen.

Hoegaarden sluit zich ook aan bij SVK Tienen (sociaal verhuurkantoor).

Dierenwelzijn Sinds 2017 is Hoegaarden officieel een diervriendelijke gemeente. Reeds langer was er het kattensterilisatieproject (gemiddeld 43 katten per jaar) en de gecoördineerde verdeling met rattenvergif (gemiddeld 290 afhalingen per jaar). Recent is ook de sticker verkrijgbaar met vermelding van aantal huisdieren in de woning ingeval van brand of andere calamiteit. Er is een samenwerkingsovereenkomst met het dierenasiel van Tienen.

Veiligheid

Politie Hoegaarden behoort tot de politiezone Getevallei. Deze politiezone staat in voor de 5 gemeenten Hoegaarden, Landen, Tienen, Linter en Zoutleeuw. De gemiddelde uitgave per inwoner voor politie/justitie (2017) bedraagt € 73. Het Vlaams gemiddelde ligt met € 120 dan weer hoger.

De criminaliteitsgraad bedraagt 21.91, dit is lager dan Vlaamse gemiddeld (26.93)

23

Per 1.000 inwoners worden er 12.9 diefstallen en afpersingen geregistreerd, 3.5 misdaden tegen de lichamelijke integriteit en 5.5 misdrijven met geweld tegen eigendom. Deze cijfers (2017) liggen lager als het Vlaams gemiddelde.

53% van de Hoegaardiers heeft vertrouwen in de politie Slechts 3% van de inwoners voelt zich onveilig in Hoegaarden. Op het vlak van verkeershinder rapporteert 76% van de inwoners dat er te snel wordt gereden. 16% zegt dat er veel sluipverkeer is. 13% vindt dat er vaak agressie is in het verkeer. 22% ondervindt lawaaihinder van het verkeer.

60% van inwoners ondervond het afgelopen jaar hinder in zijn buurt. Slechts 2% zegt ooit lastiggevallen te zijn op straat. 12% maakt melding van vandalisme. Er is geen mijdgedrag t.o.v. bepaalde buurten of straten.

Brandweer Hoegaarden behoort tot de brandweerzone Vlaams-Brabant Oost. De hulpverleningszone Oost verenigt de brandweerposten Aarschot, Diest, Haacht, Landen, Leuven, Overijse, Scherpenheuvel-Zichem en Tienen. Deze acht posten met ruim 500 medewerkers zetten zich dagelijks in voor de bescherming van de inwoners van de 32 aangesloten gemeenten. De dichtstbijzijnde brandweerpost in Tienen bestaat uit een gemengd korps.

Noodplanning Het ANIP werd geactualiseerd in 2014. Er werd een gemeentelijke veiligheidscel opgericht die minimaal samengesteld is uit de burgemeester, een vertegenwoordiger van elke discipline (brandweer, medische dienst, politie, logistiek en communicatie) en de noodplanambtenaar. Deze veiligheidscel heeft verschillende taken: actualiseren van de nood- en interventieplannen, opmaken van een risico-inventaris, organiseren van oefeningen ... Wij zijn aangesloten bij .BE Alert voor noodcommunicatie. Er komt ook een intergemeentelijk noodplanambtenaar, samen met alle gemeenten van de politiezone.

Hartveilige gemeente

Sinds 2015 is Hoegaarden een hartveilige gemeente. Op 7 plaatsen verspreid op het grondgebied staan AED- toestellen.

24

Conclusie:

Als hoofddorp neemt Hoegaarden hoofdzakelijk de sociaal-economische dynamiek (wonen, lokale bedrijvigheid, voorzieningen, administratieve dienstverlening) binnen de gemeente op. Hoegaarden is een relatief veilige gemeente en dat willen we zo houden.

De naambekendheid (mede dankzij het gelijknamig bier) is een voordeel voor Hoegaarden. Er is een uitgebreide toeristische activiteit in de gemeente waar ook de middenstand op inspeelt en daardoor tot bloei kan komen. De algemene wereldwijde economische crisis is een domper op de groei.

Toch is er een grote bedrijvigheid in Hoegaarden en dit willen we blijven stimuleren. Het gemeentebestuur zal de handelaars, horecazaken, landbouwers en de lokale economie in haar totaliteit blijven ondersteunen. De mogelijkheid om startups te vestigen in Hoegaarden, evenals de mogelijkheid voor zonevreemde bedrijven en handelaars te herlokaliseren (bv. uitbreiding Altenaken) worden onderzocht.

De gemeente is trots op de lage werkloosheidcijfers. Werkgelegenheid is niet alleen goed voor de individuele inwoners, ook voor de gemeenschap. Samen met de ondernemers streven we naar 1.000 industriële arbeidsplaatsen en zetten we in op werkplekleren en duaal leren.

De gemeente is bewust bezig met sociale woningbouwplanning en voorzieningen voor senioren, toch blijft er werk aan de winkel.

Ondanks de relatieve welvaart, moet Hoegaarden ook rekening houden met objectieve en subjectieve vormen van armoede. Hierbij willen we in het bijzonder aandacht hebben voor de bestrijding van kinderarmoede en de uitbouw van de ouderenzorg. In de toekomst zetten we in op een ‘zorgcoach’, die zorgbehoevenden en hun mantelzorgers ondersteunt en wegwijs maakt in het grote zorgaanbod. Deze coach zal inwoners ook ondersteunen in de strijd tegen sociale eenzaamheid.

Ook buren voor mekaar blijft bestaan als een van de pijlers in een zorgzame buurt.

25

Welzijn & samenleving Sociale dienst De sociale dienst bestaat uit 3 maatschappelijk assistenten en een administratieve kracht. Zij staan in voor informatie, opvang en begeleiding van cliënten. In de mate van het mogelijke worden probleemsituaties zelf begeleid. Indien nodig worden cliënten doorverwezen naar een meer gespecialiseerde dienst.

Door de economische crisis stijgt de druk op de sociale dienst (meer en diverse hulpvragen). Omwille van de kleinschaligheid is er weinig specialisatie. De dienstverlening van de sociale dienst en van de maatschappelijk werkers wordt gewaardeerd door het cliënteel. Huisbezoeken en telefonische bereikbaarheid zijn werkpunten.

De sociale dienst kan verschillende vormen van financiële steun bieden , bv. leefloon, voorschotten op sociale uitkeringen, financiële steun, huurwaarborg, …

Vanaf 2019 wordt een vernieuwde werkwijze ingevoerd om de dienstverlening te optimaliseren waarbij er op afspraak wordt gewerkt. Er komt ook meer aandacht voor hulpverlening op maat en opbouw/controle van de sociale dossiers.

Algemene cijfers POD MI 2017 Aantal 2017 Per 1.000 inw Vlaanderen België

RMI = recht op 53 7.6% 9.81% 19.07% maatschappelijke integratie

LFL = Leefloon 49 7% 9% 17%

Equivalent LFL 1 0.87% 0.79% 1.49%

GMPI = geïndividualiseerd 22 3.2% 5.23% 8.75% project maatschappelijk integratie

SPI = socio-professionele 1 0.14% 0.36% 0.60% vrijstelling

Per gemeente zijn er in België gemiddeld 17 inwoners op 1.000 die moeten rondkomen met een leefloon. Voor Hoegaarden is dit cijfer veel lager, nl. 7 op 1.000 inwoners (2017). Er is wel een sterke stijging (groei 36.21%) merkbaar, die in verhouding met aantal inwoners ook hoger is dan in andere gemeenten.

De verplichte invoering van het ‘Geïndividualiseerd Project voor Maatschappelijke Integratie’ (GPMI) sinds 1/11/2016 voor elke nieuwe LFL betekent meer werk. In 2017 werden er 22 GPMI’s afgesloten. Hiervoor werden basismodellen ontwikkeld, die dan geïndividualiseerd worden bv. GPMI student – GPMI Inburgering & Nederlandse taal. 20% van de leefloners heeft momenteel een GPMI. Hiermee scoort Hoegaarden rond de mediaan.

26

Detailcijfers Leefloon 2014 2015 2016 2017 2018

Totale som toegekend LFL €167 012,24 €191 345,97 €223 916,04 € 299.166,68 € 229 055.89

Tussenkomst POD in toegekend LFL € 127 799,83 € 151 768,72 € 182 641,11 € 267 146,31 € 195 959,78

Unieke leefloners 43 49 47 59 55 LFL 27 31 25 26 31 LFL art 60 10 8 7 4 2 LFL sociale integratie / GPMI 5 4 5 21 26 LFL vreemdelingenregister 1 13 17 26 13 LFL dakloze 0 0 0 0 0 LFL installatiepremie 0 2 6 6 0 LFL aanvullend onderhoudsgeld 1 0 0 0 0

Kenmerken van onze leefloners:  Meer vrouwen  Voornamelijk alleenstaanden  Veel studenten (<25 jaar) en 35- tot 49-jarigen  Voornamelijk Belgen.

Andere financiële steun In 2017 waren er 132 unieke steuncliënten. Dit cijfer is behoorlijk stabiel doorheen de jaren. De totale som van toegekende steun is gedaald en bedroeg € 150.646,23.

Indien mogelijk wordt steun en vooral voorschotten terug vorderbaar gesteld. Samen met de financiële dienst worden de afbetalingsplannen strikter opgevolgd.

Om tegemoet te komen aan de stijgende energieprijzen wordt een premie voor huisbrandolie door de federale overheid uitgekeerd (max. € 210). Het OCMW voorziet onder bepaalde voorwaarden een bijkomende verwarmingstoelage (max.

27

€ 350). Het aantal cliënten dat een beroep doet op de verwarmingstoelage varieert van jaar tot jaar, maar is de laatste jaren sterk gestegen. Gemiddeld 18 cliënten voor de lokale verwarmingstoelage voor een totaal bedrag van € 6330 per jaar & 36 cliënten voor de federale verwarmingstoelage voor een totaal bedrag € 6910 per jaar. Eerlijkheidshalve moeten we vermelden dat de lokale verwarmingstoelage soms een algemene financiële steunverlening is en geen loutere energietussenkomst.

Het OCMW is verantwoordelijk voor het organiseren van de Lokale Advies Commissie (LAC) voor mensen die problemen hebben met het betalen van hun energiefactuur. Gemiddeld worden er een 50-tal dossier LAC gas/elektriciteit behandeld per jaar en 30 dossiers LAC water.

In het gemeentehuis is een oplaadpunt voor gas en elektriciteit van Fluvius. Mensen met een budgetmeter hebben de mogelijkheid om in het OCMW hun kaart te laten opladen. Het aantal keer dat gebruik gemaakt wordt van deze dienstverlening stijgt: in 2016 waren er 2721 opladingen voor elektriciteit en 1878 opladingen voor gas.

Het OCMW komt ook tussen in schoolkosten en lid- en kampgelden. In 2017 hebben 17 kinderen hiervan genoten. Daarnaast organiseren we zelf een aantal socio-culturele participatie-initiatieven voor cliënten zoals een busuitstap en een kerstfeest. Deze activiteiten moeten grondig worden geëvalueerd. Ook bij sport-, jeugd – en cultuuractiviteiten kan beperkt beroep worden gedaan op de fondsen van socio-culturele participatie.

Schuldhulpverlening Inzake de problematiek van de enorme schuldenlast waar steeds meer mensen mee geconfronteerd worden, biedt het OCMW volgende oplossingen aan: - budgetbegeleiding: ondersteuning en begeleiding van cliënten bij het beheer van hun budget - budgetbeheer: het OCMW neemt het volledige geldbeheer over - schuldbemiddeling: dienstverlening van het OCMW met het oog op het tot stand brengen van een afbetalingsregeling voor hun schulden (betalingsuitstel, intrestverlaging,…).

Er zijn 150 geregistreerde wanbetalers in Hoegaarden. 2.77% van de inwoners wordt geconfronteerd met een overmatige schuldenlast.

Aantal participanten budgetbeheer 77, waarvan 72, waarvan 75, waarvan 71, waarvan 70, waarvan 12 nieuwe dossiers 9 nieuwe dossiers 8 nieuwe dossiers 7 nieuwe dossiers 4 nieuwe dossiers in 2014 in 2015 in 2016 in 2017 in 2018

28

Agogische hulp De sociale dienst helpt bij het invullen van de documenten voor het aanvragen van een aantal premies, zoals de tegemoetkomingen voor mindervaliden, belastingvoordelen, vrijstelling van heffing op afvalwater, … Men kan bij de sociale dienst terecht met vragen over courante rechtsproblemen, zoals: echtscheiding, onderhoudsgeld, adoptie, huur, pacht, koop, lening, verzekering, onderhoudsplicht. In samenwerking met de commissie voor Juridische Bijstand van het arrondissement Leuven biedt OCMW Hoegaarden de mogelijkheid tot gratis juridisch advies voor Hoegaardiers. Elke 1ste dinsdag van de maand (behalve in juli en augustus) wordt tussen 16:30 u en 17:30 u een zitdag georganiseerd.

Samen met FEAD bedeelt het OCMW gemiddeld 250 per jaar voedselpakketten. Het aantal gezinnen dat hiervan gebruik maakt stijgt. Er is ook een eigen geefkast en er wordt samengewerkt met de kringwinkel en BOM. Thuisdiensten OCMW Hoegaarden heeft een beperkt aanbod aan thuisdiensten. Heel wat private partners bieden thuisdiensten aan in Hoegaarden. Zo is er de samenwerking met Zorg24.

De poetsdienst is via een uitdoofscenario stopgezet eind 2018. Het personeel van de externe poetsdienst is overgenomen door de interne gezamenlijke poetsdienst van gemeente en OCMW.

Het OCMW verzorgt wel nog maaltijdbedeling, via en door traiteur aan huis geleverd. Prijs per maaltijd is vastgesteld op € 7.50 voor soep, hoofdgerecht en dessert. Dit is ongeveer de prijs die het OCMW aan de traiteur moet betalen, maar voor de gebruikers is dit wel beterkoop dan rechtstreeks te bestellen. Gemiddeld zijn er 22 unieke cliënten voor maaltijdbedeling per jaar. Per maand zijn er een 15 cliënten, die in totaal bijna 3.000 maaltijden ontvangen. Per klant komt dit neer op 16 maaltijden per maand. Via “smakelijk samen” kunnen senioren ook in het WZC gaan eten. Per jaar zijn er een 5-tal personen die samen 220 maaltijden nuttigen. We willen vanaf 2020 experimenteren met een sociaal restaurant.

Project- en vrijwilligerswerking Op het vlak van project- en vrijwilligerswerking is OCMW Hoegaarden een pionier. De meerwaarde en intensiteit van deze werking wordt soms onderschat, maar de werkingen wordt erg gewaardeerd.

Buren voor Mekaar is een project waarbij vrijwilligers hulpbehoevende mensen (met weinig familie, vrienden of kennissen, mensen die zorgbehoevend zijn, mensen met een beperkte mobiliteit,…) in hun buurt een handje helpen of gezelschap houden. Hoegaarden werd voor deze werking in wijken verdeeld. Per wijk zijn er aangeduide vrijwilligers, die begeleid worden door de projectverantwoordelijke. De dienstverlening van de vrijwilligers omvat bijvoorbeeld een babbel, een bezoekje, een wandeling, tijdelijke hulp bij boodschappen of bij vervoer, informatie geven bij bepaalde documenten of formulieren. 30 vrijwilligers beantwoorden jaarlijks tussen en 1.200 en 1.500 hulpvragen. Heel wat hulpvragen handelen over isolement en vereenzaming, al dan niet onder het mom van een praktische vraagstelling. Twee keer per jaar worden 29 de klanten uitgenodigd voor een ontspanningsnamiddag. Buren voor Mekaar maakt deel uit van het zorgnetwerk. Het is het prototype van vermaatschappelijking van de zorg.

Minder Mobielen Centrale In 2011 werd de MMC opgestart met als doel mensen vervoeren met een beperkt inkomen die problemen ondervinden om zich te verplaatsen, en hen op die manier uit hun sociaal isolement te halen. In 2017 werden er 176 ritten georganiseerd voor 42 leden door 12 chauffeurs. In totaal werd er 8167 km afgelegd. De meeste ritten worden gereden omwille van doktersbezoek of sociaal contact. Voor deze dienst is het OCMW aangesloten bij Taxistop. Sinds 2018 is er een samenwerking met vzw Mobiel voor het aanbieden van aangepast vervoer voor rolstoelgebruikers.

Huistaakbegeleiding. Via Auxilia vzw voor “kansarme” kinderen die nood hebben aan ondersteuning bij het maken van hun huiswerk (lagere school). Tussen 2 en 5 kinderen per schooljaar krijgen op deze manier huistaakbegeleiding. Deze kinderen worden gekozen door leerkrachten en directies van de scholen. Niet alleen zij zelf, maar ook hun ouders krijgen de kans om bij te leren.

Burenbemiddeling. Burenconflicten zijn van alle tijden en plaatsen. Burenconflicten zijn ergernissen die opduiken naar aanleiding van het samenleven van mensen en die als hinderlijk of storend worden ervaren. Burenbemiddeling is dan een aanbod aan de in het conflict betrokken partijen, waarbij men via een neutrale bemiddelaar de communicatie probeert te herstellen, de overlast bespreekbaar te maken en samen te zoeken naar een oplossing die voor beiden aanvaardbaar is. Bij de coördinator kan men aanvragen indienen voor bemiddeling. De bemiddelingsgesprekken zelf gebeuren door vrijwilligers. In 2017 waren en 5 bemiddelingen.

Steunpunt mantelzorg. Het OCMW wil mantelzorgers bijstaan in hun zorgtaak via een gespreksgroep, een infoavond of vormingsmoment. Er zijn ook ontspannings- en vormingsmomenten voor de vrijwilligers uit de verschillende projecten.

Sterker vrijwilligen. Zet in op het inschakelen van maatschappelijk kwetsbare personen in en via het vrijwilligerswerk. Er werden een 10-tal testcases uitgevoerd, met behoorlijk wat succes.

Prioritair inzetten op tewerkstelling en huisvesting Het OCMW begeleidt cliënten bij het vinden van een gepaste tewerkstelling of opleiding. De middelen die hiervoor worden ingezet zijn arbeidstrajectbegeleiding, tewerkstelling in het kader van art.60 en bepaalde projecten of samenwerkingen zoals wijkwerken, interim markt en invoeg interim. Tussen 2014 en 2017 werden 29 personen tewerkgesteld via artikel 60. Vanaf 2018 werken we volgens de principes van TWE (tijdelijke werkervaring).

Wijkwerken Dit is de opvolger van het PWA (Plaatselijk Werkgelegenheids Agentschap). Bij wijk-werken laat je klusjes uitvoeren door werkzoekenden. Zij mogen maximum 60u per maand werken. Je vergoedt de wijkwerker met wijk-werkcheques. Het wijkwerkkantoor wordt uitgebaat door IGO. Het OCMW en de gemeente werken samen met de wijkwerkbemiddelaar aan de activering van kwetsbare werkzoekenden.

30

Lokaal Opvang Initiatief Het OCMW staat in voor de opvang van kandidaat politiek vluchtelingen. Na een toename tijdens de vluchtelingencrisis is er nu een verplichte afbouw van het aantal opvangplaatsen. Ook de bijhorende subsidies van FEDASIL werden teruggeschroefd. De daling van erkenningsplaatsen LOI betekent een financiële aderlating voor het OCMW. Een goede samenwerking met FEDASIL en verenigingen die werkzaam zijn rond het thema vreemdelingen is een must. Vanaf 2019 heeft het LOI nog 15 gesubsidieerde plaatsen in 4 wooneenheden aan ‘t Paenhuys. Alle LOI-woningen zijn recent gerenoveerd. De twee afgestoten LOI wooneenheden worden toegevoegd aan de pool van noodwoningen.

2014 2015 2016 2017 2018 Bezettingsgraad 51,67% 63,21% 78,93% 75,98% 56.06% Aantal toewijzingen (gezinnen) 3 8 8 12 9

De werkgroep vluchtelingen, het buddyproject en de samenwerking met Noord-Zuid worden als positief ervaren en blijven behouden.

Noodwoningen Het OCMW helpt bij de specifieke problemen via crisisopvang en noodwoningen. Na aanvankelijke uitbreiding van het aantal aangeboden woningen (op piekmoment 8 woningen), vanaf 2017 afbouw naar 5 woningen (3 in eigendom, 2 via privé markt). Meer opvolging is voorzien: bewaking afspraken, controle en beter onderhoud.

2014 2015 2016 2017 2018 Bezettingsgraad 80 % 90,4 % 91,98 % 73,27 % 78.83 % Aantal cliënten 14 14 15 19 11

Try-out met huisvestingscoach wordt positief ervaren. Hij helpt bewoners noodwoning & LOI actief met zoeken naar betaalbare woningen. Tijdens try-out 11 begeleidingen gedaan, waarvan 10 succesvol en 1 lopende. Er is een opvallende stijging van het aantal en bedrag van toegekende huurwaarborgen.

Het OCMW werkt samen met IGO voor het afsluiten van goedkope energieleningen. Er is ook een samenwerking met de huurdersbond i.v.m. huurvragen. Voor premieadvies wordt een beroep gedaan op Beter Wonen aan de Gete.

Woonzorgcentrum Villa Hugardis Sinds 2007 baat het OCMW dit nieuwe woonzorgcentrum (rusthuis) uit. Het telt 60 residentenkamers, waaronder 2 tweepersoonskamers. De maximumcapaciteit is 61 opvangplaatsen, waarvan 3 kamers voor kortverblijf zijn gereserveerd. Dit wil zeggen dat er bij maximale bezetting 58 residenten verblijven. Sinds 1/10/2010 zijn 38 bedden RVT-erkend, hetgeen resulteert in een hogere subsidiëring van het RIZIV. Het personeelsbestand bestaat op 31/12/2018 uit 42.22 FTE of 66 koppen. Dit is gestegen door heen de jaren. Er zijn veel personeelswissels in het woonzorgcentrum.

Het WZC behoort tot de sterktes van het OCMW. De bouw van het WZC betekende een zware investering voor het OCMW van Hoegaarden. Voorheen had het OCMW 31

een half zo groot rusthuis in beheer, aan de Tiensestraat. Ondertussen zijn we 10 jaar verder en zijn een aantal toestellen en machines aan vervanging toe. De werking verloopt vlot en zowel personeel als bewoners zijn over het algemeen tevreden. Natuurlijk zijn er interne werkpunten zoals aanwezigheidsbeleid, prijzenpolitiek, wachtlijsten. De komst van bijkomende rusthuizen in onze buurgemeenten wordt als een bedreiging ervaren.

Belangrijk cijfermateriaal: 2014 2015 2016 2017 2018 Bezettingsgraad WZC 99,25% 99,12% 99,01% 99.10% 99.93% Aantal eigen inwoners onder nieuwe bewoners 66,66 % 68,96% 63,27% 65,12% 66.70% Aantal nieuwe opnames in WZC 40 38 49 43 47 Aantal overlijdens in WZC 14 11 18 21 15 Gemiddelde leeftijd in WZC 86,43 86,51 86,74 86,92 87.22 Gemiddelde verblijfsduur in WZC 5j7m21d 3j1m5d 2j11m5d 2j11m13d 3j0m8d Aantal Hoegaardiers op 31/12/2018 in permanent verblijf 48/57 = 84.21% Aantal Hoegaardiers op 31/12/2018 in kortverblijf 2/2=100%

De totale opbrengsten in 2017 uit dagprijzen van bewoners bedraagt: € 1 100 147,03 of 38,48% van de operationele opbrengsten. Voor Voor niet- Hoegaardiers: Hoegaardiers: Rustoord € 876 787,50 € 175 940,75 Kortverblijf € 35 170,62 € 12 248,16

Personeelskosten-WZC 2014 2015 2016 2017 Reële kost in € 2 061 229 2 060 080 2 148 475 2 165 750 Evolutie t.o.v. vorig jaar 29 844 -1 148,73 88 394 17 276 De werkingskosten bedroegen in 2017 in totaal € 571.093,39 of 19,99 % van de operationele uitgaven. Deze kosten hebben zowel betrekking op aankopen van goederen (voeding, verpleegkundig materiaal, …) als levering van diensten (onderhoud en herstellingen, verzekeringen, energie, …) als steunverlening Globaal betekent dit dat de kosten van het WZC in zijn totaliteit € 3.142.232,63 bedragen. Indien we abstractie maken van de niet-kaskosten (punt 2.3) resulteert dit in een operationele kost van € 2.856.144,35. Dit is een daling van € 20.507,29 of 0,65% tegenover het vorige dienstjaar.

2013 2014 2015 2016 2017 GEREALISEERD GLOBAAL RESULTAAT = inclusief afschrijvingen (-) & verrekeningen (+) € -156 093,07 € -62 398,88 € -11 980,23 € -138 244,10 € -117 932,08 GEREALISEERD OPERATIONEEL RESULTAAT = exclusief afschrijvingen (-) & verrekeningen (+) € -42 983,41 € 58 988,34 € 87 205,18 € -13 964,43 € 3 156,20 GEBUDGETTEERD OPERATIONEEL RESULTAAT -125 380,00 € -41 740,09 € -65 801,83 € -48 397,10 € -24 521,00

Algemene opmerking: de ten laste neming van rusthuiskosten is een belangrijke uitdaging voor toekomst. Financieel kan dit immers zwaar doorwegen.

32

Onderwijs en opvang

Onderwijs en opleidingsniveau In de gemeente is een uitgebreid aanbod onderwijsinstellingen, van kleuter tot secundair onderwijs. Er is ook buitengewoon lager en buitengewoon secundair onderwijs aanwezig.

In het hoofddorp Hoegaarden zijn er 2 lagere scholen (vrij en gemeentelijk onderwijs), een school voor bijzonder lager onderwijs, een school voor buitengewoon secundair onderwijs. In de deelgemeente Meldert is er een college voor middelbaar onderwijs. De deelgemeente Outgaarden heeft een kleuterschool, een vestigingsplaats van de gemeentelijke basisschool.

Tijdens het schooljaar 2016-2017 liepen er in totaal 1613 kinderen en jongeren school in Hoegaarden. Het aantal inkomende leerlingen is groter dan de uitgaande leerlingen. Er is een grote instroom van leerlingen uit andere gemeenten.

Aantal leerlingen Leerlingen t.o.v. populatie

Kleuteronderwijs 329 120.1

Basisonderwijs 679 waarvan 126 in BLO 136.3

Secundair onderwijs 605 waarvan 81 in BUSO 117.7

De participatie aan het kleuteronderwijs is hoog, nl.120.1 tov 101.7 in Vlaanderen. De aanwezigheid in het kleuteronderwijs is normaal 98.5%. 89% van de inwoners vindt dat er voldoende aanbod is aan kleuter en lager onderwijs. 85% is tevreden over de onderwijsvoorzieningen.

Van de inwoners ouder dan 25 jaar heeft 43% hoogstens een diploma lager middelbaar. 18.32% van de leerlingen van het voltijds secundair onderwijs zit in de B-stroom of in het BSO. Het aantal leerlingen met risicoschoolloopbaan (secundair) is hoog, evenals het aantal problematische afwezigheden, vroegtijdige uitschrijvingen en uitsluitingen. 7.8 % van de leerlingen uit gewoon lager onderwijs heeft schoolse vertraging. In het secundair onderwijs is dit 3.5 %. Dit is lager dan het Vlaamse gemiddelde.

Het aantal GOK-leerlingen (gelijke onderwijskansen) bedraagt 15.90% in het basisonderwijs en 10.20% in het secundair onderwijs De onderwijskansarmoede- indicator (0.40) is lager dan in het Vlaamse gewest (0.81). Op basis van de buurt zijn er 20 indicatorleerlingen. Andere kwetsbaarheidsindicatoren: 33

Basisonderwijs Secundair onderwijs

Laagopleidingsniveau van de moeder 10.6% 11.2%

Schooltoelage 13% 17.5%

Gezinstaal is niet Nederlands. 11.5% 9.4%

De gemeenteschool heeft 3 vestigingsplaatsen en in totaal 485 leerlingen. Door de ingebruikname en uitbreiding van De Polder werden de voornaamste capaciteitsproblemen opgelost. De schoolpopulatie blijft echter steeds groeien met alle gevolgen van dien. 350 leerlingen uit Wallonië volgen onderwijs in onze gemeente. Budgettair kost het onderwijs gemiddeld 284€/inwoner. Dit is veel hoger dan het provinciaal (195) en Vlaams gemiddelde (145.

Tussen 2014 en 2017 waren er gemiddeld 153 leerlingen in gemeentelijk kleuteronderwijs en 269 leerlingen in gemeentelijk lager onderwijs. Het personeelskorps bestaat gemiddeld uit 42 koppen (25.8 VTE). De gemeente plant de inrichting van nieuwe klaslokalen (uitbreiding site De Polder) en biedt nog steeds extra beleidsondersteuning.

Kunstonderwijs In samenwerking met ART Tienen wordt kunstonderwijs aangeboden. In het filiaal Hoegaarden, dat gehuisvest in de ’t Paenhuys, worden twee richtingen van de kunstacademie georganiseerd, nl. muziek en woord. Voor het schooljaar 2016-2017 zijn er 113 leerlingen ingeschreven. In totaal heeft ART 2578 leerlingen. Sedert dit schooljaar werd gestart met de kinderacademie voor kinderen vanaf 4 jaar.

Kinderopvang In Hoegaarden zijn 79 voorschoolse opvangplaatsen, verdeeld over 4 kinderdagverblijven, slechts 9 plaatsen zijn inkomens gerelateerd. Er zijn geen onthaalmoeders meer actief in de gemeente. Er zijn 128 erkende buitenschoolse opvangplaatsen. Dit aantal is zeer hoog. Ondanks dit hoge aantal is nog steeds een nijpend opvangtekort in de buitenschoolse opvang, waar momenteel op piekmomenten tot bijna 200 kinderen geteld worden.

De Barcelona norm zegt dat 33% van de kinderen < 3 jaar toegang moet hebben tot kinderopvang, voor Hoegaarden komt dit neer op 78 voorschoolse opvangplaatsen. In realiteit scoort Hoegaarden 35%. Wat de buitenschoolse opvang betreft zijn er gemiddeld 17 opvangplaatsen per 100 kinderen in Hoegaarden. Dit is veel hoger dan gemiddeld.

Voor de buitenschoolse kinderopvang werkt Hoegaarden samen met Stekelbees (Landelijke kinderopvang). De hoofdlocatie bevindt zich in De Polder. Er zijn ook nevenlocaties (voor & naschools) in Meldert en Outgaarden. Om tegemoet te komen aan het capaciteitsprobleem is er ook een locatie “gemelde korte opvang” in de Doelstraat. Er is een apart huistaaklokaal, waar een 30-tal kinderen wordt opgevangen, een systeem van gemelde korte opvang (in de school) en aandacht voor kinderen met specifieke zorgbehoeften, via de inclusieve werking.

34

Cijfers kinderopvang 2017 Gemiddeld Minimum Maximum

Gemelde opvang 20.2 10 39

Meldert voorschools 5 1 13

Meldert naschools 4.8 1 13

Outgaarden voorschools 6.6 1 12

Outgaarden naschools 17.5 5 28

Avondtoezicht (huiswerkklas GBS) 34 6 60

De Polder voorschools 64.2 14 94

De Polder naschools 158.7 39 210

De Polder woensdagnamiddag 89 35 118

De Polder schoolvrije dagen 46.1 22 85

De Polder schoolvakanties 78.3 41 108

Gebruik busvervoer ’s morgens 25

Gebruik busvervoer ’s avonds 43

Kinderen met bijzonder zorgbehoefte 15

Rekening houdend met een hoge werkzaamheidsgraad zou de nood aan kinderopvang groot moeten zijn. Omdat ouders echter vaak opvang nabij de werkplaats kiezen en er nog heel wat informele netwerken (grootouders, familie en vrienden) worden ingeschakeld is de nood relatief. 72% van de inwoners vindt dat er voldoende kinderopvang is in de gemeente. 67% is ook tevreden over de aangeboden kinderopvang.

Conclusie: De inzet voor welzijn en samenleving begint bij degelijk onderwijs en kinderopvang. Het sterk uitgebouwde onderwijssysteem met Mariadal (VBS, LSO, Buso), Sint- Janscollege en de gemeenteschool met 3 vestigingsplaatsen en het uitgebreid aanbod aan buitenschoolse kinderopvang behoren tot de troeven. Net als de goede voorzieningen voor kinderopvang. De uitbreiding van de GBS en zoektocht naar nieuwe onthaalmoeders zijn belangrijke mijlpalen/uitdagingen. Heel wat diensten en faciliteiten worden ook door niet-inwoners gebruikt. De hoge instroom van leerlingen uit andere gemeenten kan een bedreiging gaan vormen. De juridisering van de samenleving en de hogere verwachtingspatronen van klant/burger vormen mogelijks een bedreiging. Samen met de toename van het aantal leefloners zijn er ook meer chronische budgetbeheren. OCMW Hoegaarden wil binnen de sociale dienst niet werken met wachtlijsten, maar een stijging en verhoogde complexiteit 35 van het aantal cliënten is merkbaar. Ook het stijgend aantal tussenkomsten in rusthuisfacturen is verontrustend.

Ook voor zij die het moeilijker hebben wil de gemeente er zijn. Het OCMW van Hoegaarden wil mensen in hun directe omgeving ondersteunen op een kracht- en contextgerichte manier. De opdracht van het OCMW blijft het verzekeren van de dienstverlening die nodig is om elke persoon in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. Om hieraan concreet gestalte te geven, biedt het OCMW een brede laagdrempelige eerstelijns-sociale dienstverlening aan. Hierbij wordt bijzondere aandacht gegeven aan kansarme groepen en zorgbehoevende bejaarden. Een evaluatie van de steunprincipes en activiteiten kan nieuwe inzichten brengen. Zo willen we experimenteren met een sociaal restaurant en meer inzetten op schoolondersteuning en kinderarmoede.

De basistaken van het OCMW zitten vervat in de werking van de sociale dienst. Hierbij ligt de focus op de maatschappelijke dienstverlening op basis van duidelijke en doordachte hulpverleningskaders, maar met mogelijkheid tot geïndividualiseerde hulptrajecten. De sociale dienst zal meer aan huis bezoeken. Het credo van het OCMW is “Gewoon als het kan, gespecialiseerd als het moet”. Voor verschillende initiatieven wordt samengewerkt met vrijwilligers. Vooral op het vlak van zorgnetwerken en projectwerking is ons OCMW een pionier in Vlaams-Brabant. Werk en inzet die niet mag verloren gaan. De erkenning van het belang van vrijwilligers op lokaal vlak binnen zorgnetwerken en de vermaatschappelijking van de zorg zijn tegelijkertijd opportuniteiten en bedreigingen. De ontwikkeling van eerstelijnszorgzones met geïntegreerd breed onthaal staan in de pijplijn.

Er is een relatief groot aanbod aan noodwoningen en LOI-plaatsen. Ook wat betreft de residentiële opvang ouderen (in casu Villa Hugardis) onderscheidt het OCMW zich. Er is een hoge tevredenheid bij de bewoners van ons woonzorgcentrum. Dit wordt als sterkte beschouwd. Betaalbare huisvesting wordt meer en meer een probleem. Het OCMW vindt het belangrijk te blijven investeren in degelijke en betaalbare huisvesting. Lange wachtlijsten bij de sociale verhuurkantoren en de uitgestelde bouwplannen i.v.m. sociale woningbouw in eigen gemeente vormen een bijkomende bedreiging. De doorstroming van verblijf in het LOI en noodwoningen is problematisch. Het project met de huisvestingscoach wordt verdergezet.

Tewerkstelling via o.m. via art 60 en wijkwerken wordt erkend als belangrijke stap in integratie. De sociale dienst gaat opnieuw zelf ATB (arbeidstrajectbegeleiding) uitvoeren.

Cultuur en vrije tijd Bibliotheek Met een oppervlakte van 655 m² is onze bib iets kleiner dan het gemiddelde van de cluster (695,96 m²). Er zijn voldoende openingsuren (13 uur). De

36 personeelsbezetting is hoger dan in de benchmark en wordt aangevuld met 522 uren vrijwilligerswerk. De centrale ligging, goede bereikbaarheid, aantrekkelijkheid en duurzaamheid van gebouw en degelijke collectie worden als sterkten benoemd. Ook qua virtuele toegankelijkheid scoort de bibliotheek erg hoog (website, facebook, catalogus, RSS, hotspot). Naar de toekomst toe zal de bibliotheek toetreden tot het algemeen bibliotheeksysteem.

De collectie bestaat uit: boeken, tijdschriften, strips, cd’s en dvd’s, grootletterboeken en luisterboeken. Aankopen gebeuren o.b.v. objectiviteit, kwaliteit en diversiteit. Binnen de doelgroepenwerking wordt vooral ingezet op scholen (regelmatige klasbezoeken) en jonge lezers (tweejarigenproject, kamishibai, opvoedingsondersteuning, …). Er een wisselcollectie voor het WZC en samenwerking met IBO Stekelbees en GROSH voor de uitbouw van thematafels. De collectie audiovisuele media telt 8587 stuks en gedrukte materialen 37011.

De bibliotheek bedient jaarlijks 50 klassen. Een systeem van bib-aan-huis is uitgewerkt om minder mobielen en senioren te bereiken, maar weinig succesvol (2 gebruikers per jaar). Op regionaal vlak wordt samengewerkt (regionale bibwerking Hageland), maar deze samenwerking is door het wegvallen van de provinciale bevoegdheid onduidelijk. Jaarlijks worden er een 15-tal uitbreidingsactiviteiten georganiseerd. Er is nood naar een betere samenwerking en aansluiting met het gemeentelijk cultuurbeleid (dienst Vrije tijd, cultuurraad, …).

53% van de inwoners zegt nog nooit de bibliotheek te hebben bezocht. Tussen 2008 en 2015 daalde het aantal leners van de bibliotheek. Dit zien we ook in andere gemeenten. Een mogelijke verklaring is dat gezinnen via de zelf uitleen op 1 kaart lenen, net als de klassen. Het aantal uitleningen zelf stijgt nog steeds Er zijn 1527 leners geregistreerd, samen goed voor meer dan 70.000 ontleningen per jaar. 22.4 % van de inwoners zijn klant bij de bibliotheek, waarvan 36.7 % jonger dan 15 jaar, dit is hoger dan in de cluster.

Er is nog veel onduidelijkheid en onzekerheid in het bibliotheeklandschap, bijvoorbeeld over de regionale samenwerking en verdere digitalisering. Daarbij komt dat de komende legislatuur bijna het voltallige bibpersoneel met pensioen zal gaan. Toerisme Hoegaarden behoort tot het toeristische Hageland, met als voornaamste trekpleisters de Brouwerij van Hoegaarden (De Kluis) en het park (vroeger: de tuinen) van Hoegaarden. Het bovenlokale karakter van deze troeven zorgt voor extra recreatiedruk. Ook de cultuurhistorische tekens en het mooie landelijke 37 karakter vol rust & groen lokken jaarlijks duizenden toeristen. Er zijn 4 logeerfaciliteiten in de gemeente. In 2016 waren er 2424 overnachtingen via verblijfstoerisme Hoegaarden.

Het park van Hoegaarden zijn iedere dag open van zonsopgang tot zonsondergang en gratis toegankelijk. Waar men in het verleden de nadruk legde op 'toontuinen' ligt nu de klemtoon op ontmoeten. De volledige infrastructuur en het personeel zijn overgeheveld naar de gemeente. De toeristisch ambtenaar werkt 22,6 uur/week voor dit beleidsthema. Het toeristisch infopunt wordt uitgebaat door jobstudenten en vrijwilligers. Jaarlijks komen er bijna 2000 toeristen langs. Er is een ruim aanbod van groepsuitstappen, gidsen, evenementen en andere producten. Hoegaarden is de gemeente bij uitstek om te wandelen en te fietsen. De gemeente maakt deel uit van het wandel- en fietsknooppuntennetwerk Getevallei. Er zijn ook ruiter- en menroutes. Gemiddeld zijn er 65 gidsbeurten per jaar (aantal daalt) en bezoeken 110 groepen onze gemeente. Nieuw en bijzonder succesvol zijn de ‘Greeters’. In 2019 hebben zij al meer dan 700 personen rondgeleid.

Bijzondere thema’s in het vrijetijdsaanbod

Erfgoed In Hoegaarden is een uitgebreid gamma aan religieus en historisch erfgoed. De Sint-Gorgoniuskerk van Hoegaarden (witte Gobertangesteen) is de grootste rococokerk in België. Ook verschillende andere kerken, kapellen en kruisen getuigen van historisch waardevol erfgoed. Samen met Tienen, Glabbeek en Linter maakt Hoegaarden deel uit van de intergemeentelijke archeologische dienst PORTIVA. De bewaring en zorg van het culturele erfgoed is een belangrijk werkpunt voor de gemeente Hoegaarden. Vaak wordt erfgoedprojecten en -activiteiten vanuit een thematische insteek bekeken bv. biergeschiedenis, oorlogsverleden, …

Gezondheid en opvoedingsondersteuning De voorbije jaren werden er heel wat initiatieven opgezet onder de noemer opvoedingsondersteuning. Concreet voorbeeld: infoavonden, week van het ibo, speelkoffer, … Het nieuwe huis van het kind biedt nieuwe stimulansen om rond dit thema te werken.

Met de titel “Gezonde gemeente” engageert Hoegaarden zich om stap-gewijs werk te maken van een lokaal gezondheidsbeleid dat iedereen kansen biedt om gezond te leven in een gezonde omgeving. Concreet vertaalt zich dat in een aantal gezonde acties zoals het aanzetten van 65-plussers tot griepvaccinatie, het aanmoedigen van gezonde voedings- en drinkgewoonten bij kinderen (al dan niet in samenwerking met scholen), het zorgen van voldoende beweging, … Omdat gezonde burgers blije burgers zijn, wil de gemeente ook in de toekomst verder inzetten op dit thema. 76% van de inwoners is tevreden over de gezondheidsvoorzieningen in de gemeente.

Ontwikkelingssamenwerking Ontwikkelingssamenwerking was een relatief nieuw thema op de politieke agenda van Hoegaarden. Samen met GROSH heeft de gemeente werk gemaakt van een integraal Noord-Zuidbeleid. Centrale uitgangspunten hierbij zijn: solidariteit tussen noord & zuid en het verdiepen en verbreden van het concept Fair Trade gemeente. Het engagement van de 0.7% norm werd omgezet in een belofte van groei van de middelen voor ontwikkelingssamenwerking. Tussen 2014 en 2017 werd er gemiddeld € 3.59 per inwoner besteed aan OS. De totale subsidie voor noodhulp bedroeg € 2.750. 38

Net als andere overheden zal ook de gemeente Hoegaarden de S.D.G.’s (Duurzame ontwikkelingsdoelen) onderschrijven. De ondersteuning zal evenwel eerder impliciet dan expliciet gebeuren. Overig vrijetijdsaanbod Het verenigingsleven telt 29 (10) recreatie- en sportverenigingen, aangevuld met 36 verenigingen van socio-culturele aard, 5 seniorenbonden, 5 jeugdverenigingen en 4 noord-zuidverenigingen. 12 sociale verenigingen ontvangen jaarlijks een gemeentelijke subsidie.

Er valt heel wat te beleven in Hoegaarden. Verenigingen en andere organisatoren, maar ook buurtfeesten genieten van de logistieke steun vanuit de gemeente.

Budgettair besteedt de gemeente Hoegaarden gemiddeld 169€/inwoner aan het vrijetijdsbeleid. Dit ligt lager dan het provinciaal (270) en Vlaamse gemiddelde (300).

Het vrijetijdsaanbod wordt bekend gemaakt via de Uitkalender (2016), die ook verschijnt in het infoblad en op de gemeentelijke website. Aantal Per 1.000 Gemiddeld per activiteiten inwoners 1.000 inwoners

in Hoegaarden in Hoegaarden in Vlaanderen

Cultureel erfgoed 11 1.60 2.03

Podiumkunsten 42 6.09 4.08

Sociaal-cultureel werk 62 9.00 5.71

Sport 50 7.26 3.03

Varia 78 11.32 6.16

54% van de inwoners vindt dat er voldoende activiteiten zijn voor kinderen en jongeren.

73% van de inwoners vindt dat er voldoende activiteiten zijn voor ouderen

Hoegaardiers wonen volgende activiteiten en evenementen bij:

In eigen gemeente In een andere gemeente

< 12 per jaar > 12 per jaar Nooit < 12 per jaar > 12 per jaar Nooit

Sport 39% 7% 40% 10%

39

Cultuur 41% 2% 60% 14%

Pleinfeest 56% 5% 39% 51% 10% 39%

Bibliotheek 31% 15% 53% 22% 8% 69%

Speeltuin 31% 15% 53% 33% 9% 58%

Het gemeentelijk activiteitenaanbod van de koepel Vrije Tijd wil aanvullend zijn op het particuliere aanbod. De taken van vrije tijd zijn verdeeld over 3 personen, in totaal goed voor 1.8 VTE.

Overzicht van gemiddeld aantal gemeentelijke initiatieven per jaar (2014-2017) Tentoonstellingen 2 per jaar

Activiteiten rond erfgoed 5 per jaar

Themaprojecten 5 per jaar

Toeristische activiteiten 8 per jaar

Toelatingen/vergunningen voor evenementen 112 per jaar

Wijk – en buurtfeesten 6 per jaar

Speelstraten 3 per jaar

Fuiven 18 per jaar

Vakantie-initiatieven voor kinderen en jongeren 19 per jaar

Seniorensportactiviteiten 7 per jaar

Schoolsportactiviteiten 10 per jaar

Sensibiliseringsinitiatieven Noord-Zuid 9 per jaar

Sensibiliseringsinitiatieven klimaat 10 per jaar

Initiatieven rond gezondheid 5 per jaar

Initiatieven rond opvoedingsondersteuning 5 per jaar

Het gemiddeld bereik van een aantal specifieke vrijetijdsactiviteiten: sportkamp (61 deelnemers), kersfeest (386 bezoekers), paaseierenraap (210 kinderen). Jaarlijks worden er gemiddeld 18 sportlaureaten gevierd. 69% van de inwoners maakte nog nooit gebruik van de sportvoorzienigheden in de gemeente. 66% is tevreden over de sportvoorzieningen. 68% is tevreden over de recreatievoorzieningen. De tevredenheid over de culturele voorzieningen is veel minder (46%).

40

Infrastructuur De gemeente beschikt over een sporthal en een gemeenschapscentrum. Ook heel wat jeugdwerkinfrastructuur is eigendom van de gemeente. Het beheer van deze infrastructuur is in handen van het gemeentebestuur. Het gemeenschapscentrum is de verzamelnaam van alle zalen en lokalen voor cultureel gebruik en omvat lokalen in ’t Paenhuys, en de tentoonstellingszaal Grand Cru in het gemeentehuis. Op de benedenverdieping van het gemeenschapscentrum is het jeugdhuis ’t Paenhuys gevestigd, met jeugdcafé en fuifzaal.

De sporthal is geschikt voor alle zaalsporten. Ook de voetbalterreinen (in totaal 4 waaronder ook een kunstgrasveld ) zijn eigendom van de gemeente. Net als de vijvers (recreatieve visserij) en het pas gerestaureerde vissershuisje met vergaderzaaltje. Diverse scholen maken gebruik van de sporthal voor hun turnlessen. De cafetaria wordt uitgebaat door jeugdhuis De Klup.

Alle jeugdlokalen, met uitzondering van de Chirolokalen (private eigendom) zijn eigendom van de gemeente en werden aangepast aan de eisen van brandveiligheid. Chiro zal via gemeentelijke financiële ondersteuning een betere huisvesting vinden in het gerenoveerde parochiecentrum.

Op het vlak van openlucht infrastructuur onderscheiden we: speelstraten, speelpleintjes, een skate- en basketterrein en petanqueterreinen (in de hoofdgemeente en in het gehucht Hoksem) in de gemeente. 53% van de inwoners vindt dat er voldoende speelvoorziening voor kinderen tot 12 jaar is. 58% vindt dat er voldoende geschikte plekken zijn voor de jeugd.

Er zijn ook een aantal private infrastructuren voor cultuur, jeugd of sport: - Parochiezalen in Hoegaarden en Hoksem. - Chirolokalen in Hoegaarden - Sportieve infrastructuur voor tennis en hockey - Een aantal horecazaken bv. Kauterhof, feestzaal Sint-Ermelindis,… bieden vergaderinfrastructuur aan.

Gemiddelde bezettingsgraad van de door gemeente verhuurde infrastructuur Kapittelhuys 12%

Paenhuys 30.5 %

Niet meegerekend gratis gebruik door academie

Sporthal Kleine zaal 43.5% - Grote zaal 51 %

Niet meegerekend gratis gebruik door scholen

Conclusie:

Hoegaarden leeft en beleeft. Er worden heel wat evenementen georganiseerd en het vrijetijdsbeleid bevat enkele belangrijke troeven:

- Sterk uitgebouwde bibliotheek als basis cultuurvoorziening 41

- Ruim cultuuraanbod met linken naar erfgoed en toerisme - Park van Hoegaarden als unieke locatie - Succesvol filiaal van muziekschool (woord en muziek) - Uitgebreide en diverse jeugdwerkinitiatieven - Gevarieerd en ruim sport aanbod

Met het vorige meerjarenplan (en de oorspronkelijke Vlaamse beleidsprioriteiten) werden extra subsidies gegenereerd voor de gemeente Hoegaarden. Het wegvallen van het oormerk van de sectorale subsidies, het minder sturend optreden van de hogere overheid zorgt voor onduidelijkheid. De gemeente bespaart echter niet op de vrijetijdsbudgetten.

De vraag naar ondersteuning voor verenigingen is groot. Vooral op het vlak van (sport)infrastructuur worden toch enkele bijkomende investeringen verwacht. Via projecten al ‘slim gedeeld’ kunnen infrastructuren en materialen gemeenschappelijk gebruikt en/of publiek open gesteld worden.

De provinciale ondersteuning en subsidies worden op het lokale niveau gemist.

Toenemende administratieve lasten maken het organiseren van evenementen moeilijker. Er zal ook meer ingezet worden op samenwerking. De logistieke ondersteuning (onderhoud gebouwen, vervoer door technische dienst) is een onderschatte kost. Het beheer, verhuur en onderhoud van de zalen is een werkpunt. Vooral de sporthal is aan renovatie toe.

De gemeente zal blijven investeren in gezondheid en opvoedingsondersteuning. Ook ontwikkelingssamenwerking (en SDG’s) blijven een actueel beleidsthema. Vrije tijd is niet de kers op de taart, maar een wezenlijk onderdeel van elk dorpsleven.

Vrijetijdsraden vragen meer inspraak en betrokkenheid bij het lokaal beleid.

Bestuurskracht & interne werking

Waarden De gemeente en het OCMW van Hoegaarden hebben samen een set van waarden en normen bepaald als fundament van beide organisaties.

De belangrijkste elementen zitten vervat in PROOST! - Professionaliteit en kwaliteit - Respect, loyaliteit en verantwoordelijkheid - Ondernemend en daadkrachtig werken - Open, participatief en transparant beleid - Samenwerking, klantgerichtheid en collegialiteit - Tact, discretie en integriteit

42

Organisatie In Hoegaarden is een vergaande samenwerking en integratie van gemeente en OCMW. Beide administraties zijn gehuisvest in één gebouw. Het MAT (algemeen directeur, financieel directeur en stafmedewerker) staat in voor de aansturing en coördinatie van de diensten. Hierdoor is er eenheid van leiding. Ook de ondersteunende diensten (onthaal, personeel, financiën, logistiek, technische dienst, poetsdienst, ICT en communicatie) zijn bijna volledig geïntegreerd. Dit biedt een aantal schaalvoordelen. Toch blijft de geïntegreerde organisatie (gemeente & OCMW) relatief klein en overzichtelijk.

Het bestuur (politiek) en de leidinggevende ambtenaren werken samen met elkaar als volwaardige partners. Het is hun gezamenlijk doel om een kwaliteitsvolle en klantgerichte dienstverlening te ontplooien. Aandachtspunten naar de toekomst toe zijn: digitalisering, werken op afspraak.

De gemiddelde uitgaven voor algemeen bestuur liggen met 281€/inwoner relatief hoog voor een kleine gemeente, maar zijn wel vergelijkbaar met het Vlaamse gemiddelde.

Bestuur Verkiezingsresultaten gemeenteraadsverkiezingen 14 oktober 2014:

De gemeenteraad en OCMW-raad bestaat uit 17 (identieke) raadsleden met volgende zetelverdeling. CD&V 10, Gewoon wit 3, N-VA 3 en sp.a 1. De gemeenteraad is belast met het algemeen beleid in Hoegaarden. De OCMW-raad tekent het sociaal beleid uit.

Het college van burgemeester en schepen is tegelijk het vast bureau van het OCMW. Zij staan ze in voor het dagelijks bestuur. Taken en bevoegdheden werden onderling als volgt verdeeld: 43

Burgemeester Bevoegd voor: algemeen beleid, openbare werken, politie, Jean-Pierre brandweer, landbouw, groenbeleid, reinigingsdienst, TAVERNIERS erediensten, verkeer en mobiliteit. Titels: Burgemeester - Voorzitter gemeenteraad - voorzitter OCMW-raad - voorzitter vast bureau

Voorzitter BCSD - Bevoegd voor: sociale zaken, burgerlijke stand en bevolking, Schepen begraafplaatsen, huisvesting en welzijnsbeleid. Titels: Voorzitter Bijzonder Comité Sociale dienst (BCSD) Filip HAVET

Schepen Bevoegd voor: communicatie, leefmilieu, toerisme, ruimtelijke ordening en stedenbouw, cultuur en Marleen LEFEVRE ontwikkelingssamenwerking.

Schepen Bevoegd voor: financiën, onderwijs, KMO & middenstand, patrimonium, dierenwelzijn, volksgezondheid, kinderopvang, Hans DECOSTER tewerkstelling, markten en foren.

Schepen Bevoegd voor: gelijke kansen, senioren, feestelijkheden, informatica, jeugd, sport en recreatie. Tom GROESENEKEN

Het Bijzonder comité voor de sociale dienst behandelt alle individuele steundossiers. In Hoegaarden bestaat het bijzonder comité voor de sociale dienst uit 7 personen: 6 leden en de voorzitter.

Personeel Het organogram en overzicht personeelsbestand worden als bijlage bij het meerjarenplan gevoegd. De rechtspositieregeling, het arbeidsreglement en de deontologische code van de gemeente en het OCMW zijn maximaal geüniformeerd.

44

Het aantal personeelsleden in VTE per 1.000 inwoners is voor de gemeente is laag (4.7 t.o.v. 6.8 Vlaamse gemiddelde), maar zegt ook niet alles. Voor de het OCMW ligt dit cijfer, omwille van het WZC hoger. Als kleine gemeente moeten we voorzien in dezelfde kwalitatieve basisvoorzieningen als een grotere gemeente en dit met minder personeel.

Evolutie personeelskost GEMEENTE

Cijfers 2019 indicatief

AR AR Debetsaldo Debetsaldo Debetsaldo Omschrijving 2017 2018 2019

620-624 Personeelskosten 2.162.085,37 2.342.139,90 2.208.263,68

+ 8,33 %

Evolutie personeelskost OCMW

Cijfers 2019 indicatief

AR AR Debetsaldo Debetsaldo Debetsaldo Omschrijving 2017 2018 2019

45

620- Personeelskosten 3.097.790,63 3.197.685,71 2.755.626,66 624

+ 3,22%

De personeelskost neemt bijna 30% van het totale exploitatiebudget in.

De personeelskost ligt met € 444/inwoner lager dan in de provincie (417) en het gewest (410). Hiertegenover staat een hogere andere werkingskosten van 200, ten opzichte van respectievelijk 177 en 184. Dit is te wijten aan het uitbesteden van opdrachten zoals sneeuw- en ijzelbestrijding, bermmaaien, kinderopvang, … In het kader van de mogelijke besparingen zal de uitbesteding van werken kritisch onderzocht worden. Ook de energie-uitgaven van het lokaal bestuur Hoegaarden liggen opmerkelijk hoger, nl. 41,6 €*/inwoner, ten opzichte van Vlaams gemiddelde van 29.5.

Kerncijfers gemeentepersoneel 2014 2015 2016 2017 2018 Instroom Personeel 5 5 5 5 4 Uitstroom Personeel 7 3 7 5 5 Aantal koppen personeel per jaar 47 49 47 47 45 Aantal VTE personeel per jaar 34.83 35.55 33.05 35.10 32.69 Aantal uren vrijwilligers 1226 1160 1049 1252 1395,5 Aantal uren jobstudenten 402 1340 910 980 860,1

Kerncijfers OCMW-personeel 2014 2015 2016 2017 2018 Instroom Personeel 16 16 15 16 17 Uitstroom Personeel 16 19 6 15 11 Aantal koppen personeel per jaar 80 79 84 83 86 58.22 Aantal VTE personeel per jaar 59,52 58,15 60,99 57,77 Aantal uren vrijwilligers 3.605 3.187 3.179 3.727 3.683 Aantal uren jobstudenten 719,8 1.411,8 715,7 895,7 790,4

De totale instroom tussen 2014-2017 bedroeg 83, de totale uitstroom 78 personen. Gemiddeld bevat de personeelsbezetting van de gemeente 47 koppen (35VTE) en van het OCMW 81 koppen (59 VTE). Dit wordt aangevuld met gemiddeld per jaar 908 + 936 uur jobstudenten en 1171 + 3424 uren vrijwilligerswerk. Er wordt binnen de groendienst ook geëxperimenteerd met wijkwerken. Er zijn meer contractuelen dan vastbenoemden binnen het personeelsbestand van het lokaal bestuur. Binnen het WZC is één erkende plaats voor duaal leren, binnen technische dienst (groendienst) zijn er twee plaatsen.

46

Het personeel is erg betrokken op de organisatie, gemotiveerd en voldoende gekwalificeerd. Er is vraag naar meer opleiding en vorming zodat verdieping en specialisatie mogelijk is. Ook interne communicatie en controle blijven werkpunten.

Financiën

GEMEENTE: ontvangsten en uitgaven per inwoner

Cijfermateriaal gemeente Nog grondiger onderzoeken met Findi

0

Exploitatie-uitgaven naar functionele code

Overzicht belangrijkste subsidies In € 2014 2015 2016 2017 2018 Gemeente- fonds* 1.214.305,24 1.274.800,76 1.336.349,68 1.382.994,60 1.463.492,76

Subsidies In totaal zijn er voor In totaal zijn er voor In totaal zijn er voor In totaal zijn er voor In totaal zijn er voor 2014 2015 2016 2017 2018 € 5.446.855,75 € 3.951.571,00 € 4.407.482,11 € 4.214.210,72 € 4.557.364 subsidies subsidies subsidies subsidies subsidies gebudgeteerd, waarvan gebudgeteerd, gebudgeteerd, gebudgeteerd, gebudgeteerd, reeds € waarvan reeds € waarvan reeds € waarvan reeds € waarvan reeds € 3,832,474,51 2.561.986,98 4.413.049,19 4.080.681,75 4.171.431,37 47

ontvangen. De ontvangen. De ontvangen. Een deel ontvangen. Een deel ontvangen. Een deel gebudgetteerde gebudgetteerde van de van de van de gebudgetteerde investeringssubsidies investeringssubsidies gebudgetteerde gebudgetteerde investeringssubsidies (€ (€ 1.867.000,00) (€ 400.000) zijn investeringssubsidies investeringssubsidies 707.000) wordt zijn nog niet nog niet gevorderd. (€ 325.000) wordt (€ 350.000) wordt overgedragen. en gevorderd. We ontvingen wel overgedragen. overgedragen. aantal projectsubsidies 838.780,5 IE-5, zijn pas invorderbaar na gebudgetteerd in goedkeuring 2015. verantwoordingsstukken

*Daarnaast sinds 2016 gebundelde sectorale subsidies als aanvulling bij het gemeentefonds ± € 116.000 per jaar. Deze blijven behouden, maar worden opgenomen in een aanvullende gemeentefonds-subsidie.

De gemeente is zeer blij met de beloofde subsidie responsabiliseringbijdrage en open ruimte

2020 2021 2022 2023 2024 2025 Responsabiliseringsbijdrage OCMW 0 0 0 3.581 9.904 9.904 Responsabiliseringsbijdrage Gemeente 2.058 7.934 14.639 25.985 35.573 35.573

Open ruimte 98.834 204.586 237.351 245.658 254.256 263.155

Schuldenlast gemeente

Uitgedrukt in € 2014 2015 2016 2017 2018 per 01/01/xx 15.039.220 14.203.624 13.352.409 11.207.398 10.420.640 per 31/12/xx 14.203.624 13.352.409 11.207.398 10.420.640 9.633.798 niet-periodieke terugbetalingen 1.293.750 periodieke terugbetalingen 835.596 851.214 851.261 786.758 786.841

Resultaat jaarrekening (budgettair) GEMEENTE

JR-2014 JR-2015 JR-2016 JR-2017 JR-2018

1.460.509 1.296.289 -1.020.257 -113.701 136.274

Resultaat gemeente t.o.v. Vlaamse gemeenten

48

Globale cijfers 2017 Hoegaarden Cluster Vlaanderen

Ontvangsten per inwoner exploitatie 1.386 1.254 1.602

Ontvangsten per inwoner investeringen 65 73 78

Uitgaven per inwoner exploitatie 1.096 1.061 1.365

Ontvangsten per inwoner investeringen 260 177 286

Belangrijkste ontvangsten exploitatie Hoegaarden Vlaamse gemeente

Belastingen en retributies 787 889

Subsidies 545 620

Andere 90 205

OCMW: ontvangsten en uitgaven per inwoner

Gemeentelijke bijdrage (o.b.v. cijfers jaarrekening) 2014 2015 2016 2017 2018 € 950 000 € 978 500 € 957 855 € 938 091 € 910 700

Er wordt sterk ingezet op maximalisatie subsidiekansen 2014 2015 2016 2017 2018

49

In 2017 werd In 2018 werd In totaal zijn er In totaal zijn er een ontvangst een ontvangst voor 2014 € voor 2015 € In 2016 zouden van van 2.849.867,00 2.698.990,29 we 3.061.283€ 2.966.181,96 € 3.026.198,78 subsidies subsidies moeten subsidies € subsidies gebudgetteerd, gebudgetteerd, ontvangen, geraamd, geraamd, waarvan reeds € waarvan reeds € hiervan werd hiervan werd hiervan werd 2.817.699.85 2.468.204,58 3.012.259 € 2.963.883,35 € 3.007.520,00 ontvangen. De ontvangen. De gevorderd en gevorderd en € gevorderd investeringssubsi investeringssubsi effectief effectief en effectief dies (€10.000) dies (€10.000) ontvangen € ontvangen. Dit ontvangen. zijn niet zijn niet 2.748.825,73 € komt neer op Dit komt neer gebruikt. gebruikt. 99,92%. op 99,83%.

Schuldenlast OCMW Uitgedrukt in € 2014 2015 2016 2017 2018 Per 01/01/xx 2 375 656 2 308 053 1 961 573 1 841 946 1 781 896 Per 31/12/xx 2 308 053 1 961 573 1 841 946 1 781 896 1 722 396 Totaal terugbetalingen -67 602 -346 481 -119 627 -60 050 -59 500 Niet-periodieke terugbetalingen -277 000 -64 499 Periodieke terugbetalingen -67 602 -69 481 -55 128 -60 050 -59 500

Resultaat jaarrekening (budgettair) OCMW

Jaarrekening Jaarrekening Jaarrekening 2016 2017 2018

143.658,79 149.354,57 79.319,57

Resultaat OCMW t.o.v. Vlaamse gemeenten

Globale cijfers 2017 Hoegaarden Cluster Vlaanderen

Ontvangsten per inwoner exploitatie 664 365 523

Ontvangsten per inwoner investeringen 3 11 35

50

Uitgaven per inwoner exploitatie 632 341 469

Ontvangsten per inwoner investeringen 4 23 57

Fiscaliteit De aanvullende personenbelasting bedraagt 7,5 % (Vlaams gemiddelde 7,34%) en de opcentiemen 1250 (Vlaamse gemiddelde 1439). De fiscale druk van deze gecentraliseerde belastingen is hoger dan in de cluster, maar vergelijkbaar met het Vlaamse gemiddelde. De fiscale druk van andere lokale belastingen is zeer laag, waardoor ook de totale fiscale druk lager ligt. In theorie is er dus nog ruimte om extra ontvangsten te creëren via fiscaliteit. De ontvangsten per inwoner uit deze belastingen zijn echter behoorlijk goed en liggen hoger dan in de cluster en het gewest. Het gemeentebestuur wil geen belastingverhoging, maar verschillende retributies kunnen wel geactualiseerd worden. Zie bijkomende informatie fiscaliteit als bijlage bij het meerjarenplan.

Cijfers 2018 Hoegaarden Cluster Vlaanderen

Aanvullende personenbelasting 7.5 % 7% 7%

Waarde 1% 53 51 43

Opcentiemen in €/inw 787 764 905

Waarde 1% 31 37 40

APB-afhankelijkheid (± 30%) is redelijk hoog. De OV-afhankelijkheid bedraagt 18%. De totale G&R-afhankelijkheid (gemeentebelastingen en retributies) schommelt rond de 55%. Nochtans zijn de inkomsten per inwoner voor APB lager dan het Vlaamse gemiddelde (409 tov 311). Voor de OV is bedraagt dit verschil 246 tov 336. Voor andere belastingen zijn deze cijfers 99 tov 124.

Totale schuld en financiële beleidsruimte De uitgaande schuld is door investeringen sterk toegenomen. Een overzicht van de financiële schulden (TM2) wordt als bijlage gevoegd bij het meerjarenplan.

Cijfers 2017 Hoegaarden Cluster Vlaanderen

Schuld van de gemeente per inwoner LT € 1.397 € 820 € 921

Schuld van de gemeente per inwoner LT vervalt € 112 € 82 € 106

Schuld van de gemeente per inwoner KT 0 0 € 32

Schuld van de OCMW per inwoner LT € 250 € 169 € 288

Schuld van de OCMW per inwoner LT vervalt € 8 € 11 € 22

Schuld van de OCMW per inwoner KT 0 € 1 € 5

51

Geen korte termijnschuld voor gemeente, noch OCMW Hoegaarden. De schuld op lange termijn voor de gemeente is de laatste 6 jaar afgenomen met 30%. De schuld van het OCMW is bijna gehalveerd.

Het gewicht van schuld op de courante financiën van het bestuur is omwille van gunstige rentevoeten laag. Er moet evenwel nauw zettend in het oog gehouden worden wanneer het interessant is om de vlottende rentevoeten vast te klikken.

Dotaties 2014 2015 2016 2017 2018 Dotatie OCMW 950 000,00 978 500,00 957 855,00 938 091,00 910 700,00 Dotatie politiediensten 567 969,00 451 042,82 579 327,00 503 050,95 612 210,56 Dotatie brandweer 387 326,00 198 132,09 217 066,35 205 942,98 258 377,45 Dotatie kerkfabrieken 23 962,10 77 527,84 67 599,42 72 025,74 32 830

Enkele andere grafieken uit het Belfiusprofiel

52

Patrimonium In Hoegaarden zijn vele voorzieningen aanwezig. Het overzicht van de entiteiten die opgenomen zijn onder de financiële vaste activa wordt als bijlage bij het meerjarenplan gevoegd.

In 2013 werden enkele gemeentelijke gebouwen verkocht. De komende jaren zullen opnieuw enkele gebouwen verkocht worden omdat de kosten-baten niet in evenwicht zijn (te weinig gebruikt worden en omdat we er geen andere bestemming voor hebben).

De meeste gemeentelijke en OCMW-gebouwen zijn vrij nieuw of vernieuwd. Het gemeentehuis, waarin zowel de gemeentelijke administratie, als het OCMW en de politie (wijkwerking) onderdak vinden, is de thuisbasis van een moderne administratie. De gemeente beschikt ook over heel wat gemeenschaps- en vrijetijdsinfrastructuur. Met de realisatie van het project ’t Paenhuys (2013), waarbij het jeugdhuis wordt omgevormd tot en deel wordt van een gemeenschapscentrum, is een antwoord gegeven aan de nood voor culturele infrastructuur en vergaderruimte. Op toeristisch vlak zijn heel wat voorzieningen uitgebouwd: Tuinen van Hoegaarden de geosite Goudberg en het dichte holle wegennet. De gemeentelijke sporthal werd gebouwd in 1981. Naast sportactiviteiten is hier ook ruimte voor andere socio-culturele evenementen. Er is nood aan renovatie van de sporthal. Het bestuur wil vooral investeren in betere isolatie en dus duurzaamheid.

De Polder kan gebruikt worden als multifunctioneel gebouwencomplex (ruimte voor bedrijvigheid, dienstverlening, onderwijs, privaat-initiatief, … samen onder de gemeentelijke vleugel). Via een masterplan wordt nagedacht over de meest ideale invulling.

Er werd gestart met de ontruiming en herinrichting van de begraafplaats in de Walestraat. Er moet mogelijks nog bijkomende ruimte gecreëerd worden. Er zijn nog een 50-tal begravingen per jaar. Ook in Meldert zullen ingrepen gebeuren. De andere begraafplaatsen (Hoksem en Outgaarden) moeten nog aangepakt worden.

53

De restauratiekosten voor monumentale gebouwen ligt echter bedreigend hoog. Er moet ook uitvoering gegeven worden aan de effectieve herbestemming of nevenbestemming van de kerken. Basisdienstverlening logistieke diensten

De technische dienst vervult volgende taakgroepen. 1. Onderhoud en beheer van de gemeentelijke gebouwen 2. Vernieuwing / onderhoud en beheer van gemeentelijke wegen 3. Onderhoud en beheer van openbaar groen 4. Onderhoud en beheer gemeentelijke wagenpark en materiaal 5. Opvolging werken op openbaar domein in opdracht van derden (bv. rioleringswerken) 6. Bijzondere dossiers zoals Ruilverkaveling Willebringen, Erosiebestrijding, enz. 7. Intern als extern logistieke steun door TD voor gemeente & OCMW

Loket grondgebiedszaken> stijging aanvragen per e-mail en digitaal meldpunt.

2014 2015 2016 2017 2018

Aantal aanvragen via e-loket toepassing / / 17 30 26

Aantal domeinvergunningen 23 35 17 38 40

Aantal signalisatievergunningen 133 113 115 145 208

Aantal politieverordeningen 40 36 43

Aantal werkfiches 575 719 834 892

Volgende opdrachten worden uitbesteed: - Sneeuwruimen (relatief gespaard, uitzondering sneeuwellende 15/1/2016) - Ecologisch maaien bermen (telkens in voor- en najaar, cfr. bermbeheersplan) - Onderhoudscontracten en keuringen gemeentelijke gebouwen - Bebloeming - Wegmarkeringen

Sinds 2018 worden alle werk- en overheidsopdrachten gecoördineerd via het computerprogramma 3P. Er is ook sterk geïnvesteerd in bijkomend personeel TD. Er is een duidelijke verbetering merkbaar in de kwaliteit van de eigen werken. Het wagen- en machinepark voldoen aan de moderne eisen, maar omzetting naar klimaatvriendelijke alternatieven moet overwogen worden.

Vanaf 2019 zal de poetsdienst centraal gecoördineerd worden vanuit het WZC. In de loop van deze legislatuur willen we ook de technische dienst een maken.

Basisdienstverlening burgerzaken Overzicht van het gemiddeld aantal handelingen per jaar: Ambtshalve schrapping 12 Erkenningen 30 Nationaliteitswijziging 7

54

E-ID 1300 Kids-ID 250 EVK (vreemdelingen) 90 Reispaspoort 290 Vreemdelingendossier EU / niet EU 30 Huwelijken 27 Wettelijk samenwonen 25 Echtscheidingen 10 Ontruimingen 150 Begravingen 32 Crematies 30 Wilsbeschikking 10 Orgaandonatie 10(2018: 160!)

De digitale dienstverlening bij de dienst burgerzaken neemt toe. Verschillende aanvragen gebeuren via het e-loket. Een aantal diensten (vreemdelingenzaken, reispassen) wordt op afspraak aangeboden. De dienst wil deze moderne en klantvriendelijke werkwijzen graag uitbreiden. Basisdienstverlening ROM (ruimtelijke ordening & milieu) Naast administratie en vergunningen houdt deze dienst zich vooral bezig met opmaak, goedkeuring en opvolging diverse plannen bv. RUP, mobiliteitsplan, beheersplannen, … Er is nood aan overleg tussen omgevingsambtenaren.

2014 2015 2016 2017 2018 Digitale bouwaanvraag 3 51 * Stedenbouwkundige vergunningen 96 75 83 44 Verkavelingsvergunningen 8 6 7 3 Stedenbouwkundige attesten 3 7 5 4 2 Stedenbouwkundige inlichtingen 1 2 0 0 0 Planologische attesten 0 0 1 0 0 Vastgoedinfo 194 173 183 188 197 Milieuvergunningen klasse 1 3 1 0 1 * Milieuvergunningen klasse 2 3 2 3 2 Milieuvergunningen klasse 3 1 7 5 5 Natuurvergunningen 1 2 0 0 Natuurmeldingen 2 0 0 0 *In 2018 werden 58 omgevingsvergunningen behandeld met enkel luik RO en 2 met enkel een milieuluik. Er waren 5 dossiers met zowel een luik RO als milieu. Er waren ook 3 verkavelingen van gronden en 2 meldingen RO en 3 milieumeldingen. IT Het volledige serverpark (incluis draadloze straalverbinding, firewall en mailsysteem) is in 2017 grondig gemoderniseerd. Er bestaat een plan voor de vervanging van de hardware. Onze IT-huisleverancier is Cipal/Schaubroeck. Zij voorzien ook bijkomende ICT-support (1 dag staffing per maand). Dit zijn de belangrijkste IT-toepassingen: - Beleidsplanning, boekhouding en kassabeheer > ‘Foxtrot’ (Beleid, Boek & Alfa) - Sociale dienst > ‘Sierra’ – zal vernieuwd worden in 2019 - Burgerzaken > ‘Bravo’ – is vernieuwd in 2016, maar vraagt permanent om bijsturing. Bv. investering in opvolgingssysteem vreemdelingen. 55

- Grondgebiedszaken > ‘Golf’ – is vernieuwd in 2017, maar zal weldra ook moeten geüpgraded worden. Voor GIS (geografisch informatiesysteem) gebruiken we Infragis.

Naar de toekomst toe moet er geïnvesteerd worden in een nieuwe telefonie en willen we ook een nieuwe website met bijkomende functionaliteiten bv. afspraken, digitale nieuwsbrieven, … Communicatie Er zijn al heel wat inspanningen geleverd op vlak van communicatie. Er is een gemeenschappelijke website (vernieuwing 2015) in eigen beheer met (digitale) activiteitenkalender. De website heeft gemiddeld 276 unieke bezoekers per dag. Vanaf 2019 moet de gemeente meer beslissingen bekendmaking via de website. Ook op het vlak van toegankelijkheid en responsiviteit worden er bijkomende eisen gesteld.

Hoegaarden is ook actief op sociale media, zo heeft de gemeente een eigen facebookpagina met 1.411 likes en twitter 185 volgers. Er wordt geëxperimenteerd met Instagram (#visithoegaarden). Hoegaarden participeert in hAPPyhageland.

Het infoblad verschijnt 4 keer per jaar huis-aan-huis. De opmaak gebeurt door de gemeentelijke administratie. Er zijn verschillende gemeentelijke infoborden (8) waar iedereen publiciteit kan voeren door aanplakking langs de openbare weg.

Voelt de Hoegaardier zich voldoende geïnformeerd? - over de nieuwe ingrepen en initiatieven van de gemeente 65 % = tevreden - over de gemeentelijke beslissingen 48% = tevreden - over de activiteiten, in en door de gemeente 78% = tevreden

Er werden taalafspraken gemaakt. Naar de toekomst toe willen we al onze communicatiekanalen opleuken en de website gebruiksvriendelijker maken.

Organisatiebeheersing & tevredenheid Er is een algemeen kader en actieplan organisatiebeheersing, op basis van de leidraad. Dit dient te worden geüpdatet. De audit informatieveiligheid (2017) bracht een aantal knelpunten aan het licht, deze werden ASAP verholpen. Er werd ook sterk ingezet op GDPR-verplichtingen.

2014 2015 2016 2017 2018

Aantal uitgewerkte processen per jaar 4 + 7 32 + 11 41 + 16 51 + 14 47 + 27 gemeente + OCMW

Aantal indicatoren (gemeten/aanwezig) 102/112 112/113 114/124 132/143 133/145 gemeente

Aantal indicatoren (gemeten/aanwezig) 51/55 54/55 61/64 81/88 71/88

OCMW

Aantal opgemaakte functieomschrijvingen 11+7 9+14 3+9 2 0

56

De conclusie van de bestuurskrachtmeting 2016: Hoegaarden is een moderne landelijke gemeente, die kwaliteit, ambitie en langetermijnvisie toont, een belangrijke basis om van een bestuurskrachtige gemeente te kunnen spreken. Deze ambitie en visie moet steeds in evenwicht blijven met de menselijke draagkracht van de administratie. Een goede opvolging van de werkdruk en communicatie is dan ook noodzakelijk voor Hoegaarden om op de huidige lijn door te gaan, steeds met de aandacht voor de financiële mogelijkheden. Als Hoegaarden hier de juiste balans vindt, is de commissie optimistisch over de toekomst.

Belangrijkste resultaten tevredenheidsmeting personeel + individuele medewerkersgesprekken 2017: - Hoge mate van plezier in werk: tevreden over werktempo, hoeveelheid werk, jobzekerheid. - Matige score voor herstelbehoefte en enkele specifieke problemen (lawaaihinder, temperatuur). Hier werden een aantal remediërende maatregelen genomen. Voornaamste noden bij personeel: bijleren en meebeslissen.

Er werden geen formele tevredenheidsmetingen uitgevoerd bij de burgers. In de gemeentemonitor vinden we: - 77% van de inwoners is tevreden over de gemeente en 74% is fier op Hoegaarden. Dit ligt hoger dan het Vlaamse gemiddelde. - 69% van de inwoners is tevreden over de algemene (fysieke) dienstverlening, slechts 10% is ontevreden. - 75% van de inwoners is tevreden over de loketvoorzieningen van de gemeente - 68 % van de inwoners is tevreden over de digitale dienstverlening van de gemeente.

Belangrijkste resultaten traject uitmuntendheid 2019: Sinds begin 2010 is de VVSG gestart met een Traject naar Uitmuntendheid voor lokale besturen. Dit traject heeft als doel lokale besturen mee te nemen in een lange termijnvisie op organisatiebeheersing, -ontwikkeling en kwaliteitsmanagement. Als besturen de stap naar uitmuntendheid willen zetten op lange(re) termijn, moeten ze eerst investeren in het volledig ontwikkelen en implementeren van de PDCA (Plan-Do-Check-Act) verbetercyclus op alle niveaus en binnen alle onderdelen en domeinen van hun werking en dienstverlening. Dit gebeurt uiteraard stap voor stap: domein per domein, niveau per niveau. Het consequent en stapsgewijs doortrekken van de PDCA-filosofie binnen elk segment van de organisatie, maakt de organisatie sterk van binnen uit, waardoor de weg naar verbeteren niet meer te stuiten is.

In samenwerking met de VVSG en enkele Hagelandse gemeenten heeft Hoegaarden dit traject doorlopen. Daarbij werden alle diensten bevraagd naar de actuele stand van de dienst t.o.v. het kwaliteitskader, bestaande uit volgende onderdelen:

57

Algemene Samenvattende analyse omschrijving

= bevat verschillende Het managementteam en college zijn elementen van zeer betrokken bij mekaars werking, aansturing, zoals maar moeten teveel ad hoc werken, betrokkenheid, zonder sterk te kunnen inzetten op het beleidsmatige en de lange termijn verwachtingen, ambities, visie. Er is nood aan meer doelstellingen, planning, gedetailleerde visies en planmatig verantwoordelijkheden, werken binnen diverse domeinen. Het bevoegdheden en is ook onvoldoende duidelijk waar het communicatie ambitieniveau wordt gelegd per dienst.

Een aantal diensten verwachten meer betrokkenheid van de leidinggevenden

en de mandatarissen. Zowel de interne als externe communicatie kan beter. Processen zijn niet altijd uitgeschreven en ook een duidelijke afbakening van taken en verantwoordelijkheden ontbreekt soms.

Management Management

bevat de verschillende Het voldoende beschikbaar zijn van randvoorwaarden personeel verschilt per dienst. Vooral waarmee rekening moet de administratie grondgebiedszaken is gehouden worden, zoals onderbemand. In de huidige bezetting financiële middelen, slaagt men er in om de dagelijkse werking van de dienst goed te laten personeel en verlopen. Voor het beleidsmatig competenties, werken is er echter in de meeste infrastructuur en ICT diensten onvoldoende tijd. Als kleine gemeente slagen wij er niet in voor alles een back-up persoon te hebben. De software en technische middelen die ter beschikking worden gesteld, worden over het algemeen als voldoende ervaren. Over het algemeen geven de diensten aan dat er voldoende budget beschikbaar is voor

een degelijke werking. Probleem is wel dat dit soms versnipperd zit en er niet gewerkt wordt met budgetverantwoordelijken

Middelen

58

bevat aandachtspunten De diensten geven over het algemeen i.k.v. de uitwerking, aan dat er een kwalitatieve uitvoering en beheersing dienstverlening wordt aangeboden. Er van de uitvoering van de worden echter zelden tevredenheids-of kwaliteitsmetingen uitgevoerd. Langs kermprocessen, -taken, de andere kant zijn er weinig klachten. -activiteiten en – opdrachten Voor een goede dienstverlening en organisatiebeheersing is het belangrijk dat de belangrijkste processen en producten gedocumenteerd zijn en dat het eigenaarschap is vastgelegd. Dit is een werk van lange adem. Diensten worden ook steeds geconfronteerd met wijzigende wetgevingen.

Dienstverlening bevat aandachtspunten Het personeel is niet altijd overtuigd van bewaken, meten, van het belang van meten. Er is een opvolgen en verbeteren uitgebreid meetrapport met vooral kwantitatieve indicatoren. Er is weinig effect- of kwaliteitsmeting. Ook de evaluatie en bijsturing van het meerjarenplan verdient meer aandacht.

Meten en en Meten verbeteren bevat enkele meer Er is een klachtenprocedure en ook het formele ondersteunende systeem van organisatiebeheersing elementen, zoals heeft een duidelijk kader en plan van documenten- en aanpak. De belangrijkste personeelsdocumenten zijn aanwezig registratiebeheer en actueel. Er werden bv. nieuwe functieomschrijvingen opgesteld. Functioneringsgesprekken worden aangewend als bijsturingsinstrument voor het optimaliseren van de werking van de diensten en het verbeteren van de dienstverlening. Er is ook een nieuwe en duidelijke mappenstructuur en ook de GDPR werd grondig geïmplementeerd.

Kwaliteitsmanagementsysteem

Samenwerkingsverbanden Hoegaarden participeert in volgende IGS-dienstverlenende verenigingen: ‘IGO Leuven’ en ‘Interleuven’.

Hoegaarden participeert aan volgende IGS-opdrachthoudende verenigingen: ‘Ecowerf’, ‘Hofheide’, ‘Fluvius’ (= vroegere ‘Infrax’) en ‘Iverlek’ (= deel vroegere Finilek) en ‘Zefier’(= deel vroegere Finilek) ‘SWAL’ en CNUZ.

59

Er zijn verschillende samenwerkingsverbanden te onderscheiden: - Categorie A: Samenwerkingsverbanden geïnitieerd door het lokaal bestuur - Categorie B: Samenwerkingsverbanden geïnitieerd door de Vlaamse overheid - Categorie C: Samenwerkingsverbanden geïnitieerd door de federale overheid. - Categorie C: Samenwerkingsverbanden geïnitieerd door de provincie.

Categorie A Categorie B Categorie C Categorie C

Hoegaarden 15 13 3 3

Gemiddelde Vlaamse gemeente 28 18 3 5

Hoegaarden participeert in totaal in 44 samenwerkingsverbanden.

► De gemeente Hoegaarden neemt deel aan volgende intergemeentelijk samenwerkingsverbanden met rechtspersoon (IGS):

IGS dienstverlenende vereniging o IGO Leuven o Interleuven

IGS opdrachthoudende vereniging

o Ecowerf o Hofheide o Sociaal wonen arro Leuven (SWAL) o Huisvestingsmaatschappijen Tienen/Landen/Aarschot (CNUZ) o Iverlek o Fluvius (= vroegere Infrax & Riobra)

Conclusie: Sterk personeel met degelijke motivatie en kwalificatie en politieke stabiliteit behoren tot de sterkten van Hoegaarden en zorgen voor continuïteit. We zijn er ons van bewust dat we een klein bestuur zijn en een kleine gemeente. Kleinere gemeenten staan echter voor dezelfde uitdagingen als grote gemeenten en steden. Deze uitdagingen zullen moeten uitgevoerd worden binnen een strak bestuursniveau doorgeschoven vanuit de provincie en Vlaanderen

De gemeente Hoegaarden toont zich verantwoordelijk voor het wel en wee van alle Hoegaardiers en kiest voor een integrale en geïntegreerde manier van werken. We maken zoveel mogelijk dwarsverbindingen tussen de beleidsdomeinen en lokken vanuit deze transversale werking nieuwe kruisbestuivingen uit. Ondanks de maximale integratie blijven de gemeente en het OCMW twee aparte rechtspersonen. Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, de politie- en brandweerzone, de besturen van de erediensten en andere private organisaties zijn volwaardige partners in het lokale beleid.

De gemeente vormt een belangrijke beleidsinstantie in onze samenleving. Er zijn weinig dimensies van de lokale samenleving waarbinnen het gemeentebestuur niet als beleidsactor aanwezig is. Bovendien is de gemeente, van alle beleidsinstanties in ons land, degene die zich het kortst bij de burgers bevindt. Het gemeentelijk beleid beantwoordt aan de plaatselijke behoeften, verwachtingen en inzichten. 60

Het bestuur kan bouwen op een deskundige en professionele administratie, waar burgers graag een beroep op doen en waar de personeelsleden zelf trots op zijn. Toegankelijkheid, klantvriendelijkheid, efficiëntie en integriteit zijn essentiële basiscompetenties. Hoegaarden staat voor een beleid van gecontroleerde groei binnen een gezond financieel kader, door optimaal gebruik van overheidstoelagen en creativiteit. Hoegaarden zet zich in voor mens, maatschappij en grondgebied: investeren in de toekomst met respect voor het verleden.

Op sommige vlakken zoals de inschakeling van een stafmedewerker en de integratie tussen gemeente en OCMW staat de gemeente ver in vergelijking met andere gemeenten. Het uitdiepen en intensifiëren van de samenwerking kan bijkomende voordelen bieden. De focus ligt hierbij op de logistieke diensten.

Het uniforme personeelsbeleid werpt zijn vruchten af. Tewerkstellingssubsidies en werkplekleren bieden soms een oplossing voor de stijgende loonkosten en moeten maximaal benut worden. Vrijwilligers zijn een belangrijke meerwaarde voor de gemeente en de gemeenschap. Onbezoldigd werk wordt steeds meer de uitzondering. Vrijwilligers willen zich bovendien niet meer op lange termijn engageren, maar eerder op projectbasis. Het verenigingswerk kan voor bepaalde sectoren uitgeprobeerd worden.

De Hoegaardse organisatiestructuur en personeelsploeg is eerder klein. Hierdoor is er soms te weinig back-up en dreigt een overbelasting van het menselijk kapitaal. Door de verscheidenheid van taken per medewerker is het meestal moeilijk, soms onmogelijk, om zich grondig te verdiepen/specialiseren in een bepaalde materie. Soms ontbreekt het aan tijd en ruimte voor opleiding en vorming van het personeel. Heldere afspraken en meer controle zijn mogelijke werkpunten. Ook de interne communicatie moet nog verbeterd en gestructureerd worden. De digitale dienstverlening en het werken op afspraak worden als positief ervaren. Het intern controlesysteem is momenteel nog onvoldoende uitgewerkt.

De goede samenwerking met diverse partners (intercommunales, intergemeentelijke verenigingen, andere gemeenten, provincie, Vlaanderen, federale overheid en Europa) biedt eveneens kansen. Ook collegagroepen en partners uit private sector zijn een meerwaarde. IGS en PBS bieden nog meer opportuniteiten bv. gedeelde aanwerving personeel, back-up noodsituaties, …

De beleids- en beheerscyclus (BBC) maken het mogelijk om nog meer domeinen overschrijdend te werken. De gemeente heeft een aanzienlijke schuld, maar betaalt momenteel aan zeer lage vlottende rentevoeten. Een eventuele grote stijging van de rente zou een bedreiging zijn, om deze reden verdient de versnelde afbouw van schuld de voorkeur boven een belastingvermindering. Het kostenbewustzijn bij personeel en bestuur maken dat de financiële situatie van de gemeente relatief positief is. Spaarzaamheid is nodig, maar overdreven besparingen houden ernstige risico’s in.

De sterke toename van allerhande wettelijke verplichtingen en taken wegen zwaar op kleine gemeenten. De afname van diverse subsidiestromen en belastinginkomsten, gecombineerd met toename van uitgaven voor het OCMW (sociale dienst en WZC) zijn reële bedreigingen. Andere financiële bedreigingen zijn: zware toename van de pensioenlasten, de stijgende energiekosten en de

61 investeringen in riolering en wegennet en de restauraties en het onderhoud van gebouwen en monumenten.

Mogelijke efficiëntie-oefeningen:

Kerntakendebat/Werken op afspraak /Digitalisatie en informatisering/Flexibel werken qua tijd en locatie

Participatie

Openbaarheid van bestuur Elke burger heeft recht op objectieve en duidelijke informatie. Dit leidt tot meer betrokkenheid van de burger bij het beleid. Het reglement openbaarheid van bestuur (cfr. DLB) regelt enerzijds de communicatie tussen burger en lokale overheid Hoegaarden. Anderzijds wordt ook de toegang tot bestuursdocumenten gespecifieerd. Heel wat documenten worden op een actieve manier bekendgemaakt via publicatie op de gemeentelijke website.

De ideeënbus (analoog en digitaal) is het algemeen aanspreekpunt voor al uw suggesties en meldingen die verband houden met de gemeentelijke dienstverlening. De gemeente en het OCMW van Hoegaarden hebben een duidelijke procedure voor klachtenbehandeling. In het reglement klachtenbehandeling staat beschreven wat er precies onder een klacht wordt verstaan, wie de klacht zal behandelen en welke procedure er daarbij gevolgd wordt. Daarnaast werd ook tot mogelijkheid tot feliciteren (compliment geven) ingevoerd.

Adviesraden en ad hoc inspraak Inspraak en participatie zijn belangrijk. Adviesraden zijn hierin een belangrijke spil. Door de invoering van een nieuw reglement participatie (cfr. DLB) werden de 15 bestaande adviesraden omgevormd tot 8 erkende adviesraden in Hoegaarden.

 Jeugdraad  Seniorenraad  Cultuurraad  Sportraad  Gemeentelijke raad voor ontwikkelingssamenwerking (GROS)  Lokaal overleg kinderopvang  Gemeentelijke commissie ruimtelijke ordening (GECORO)  Milieu- en klimaat raad (MKR)  Inzake mobiliteit : projectstuurgroep (per project)

Raden dienen als klankbord en bron voor lokale noden. Daarnaast kunnen ze ook extra expertise en ervaring aanleveren. Naast het structureel overleg via adviesraden, organiseert het gemeentebestuur periodiek bijkomende overlegtafels en burgerparticipatietrajecten over specifieke beleidsthema’s zoals woonbeleid, middenstand, landbouw, erfgoed, onderwijs, toerisme, onderwijs, …

Ook via informatievergaderingen en hoorzittingen, bv. n.a.v. ingrijpende wegenwerken of tijdens openbare onderzoeken van stedenbouwkundige realisaties worden de inwoners betrokken bij het gemeentebeleid. De ingeslagen weg van 62 informatievergaderingen bij belangrijke beslissingsmomenten willen we verder zetten. 41% van de inwoners vindt dat het gemeentebestuur voldoende inspanning doet om bewoners bij veranderingen te betrekken (29% vindt van niet). 47% vindt dat het bestuur goed omspringt met vragen van de burgers (28% vindt van niet).

De inwoners van Hoegaarden hebben het recht om voorstellen en vragen over de gemeentelijke beleidsvoering en dienstverlening op de agenda van de gemeenteraad en/of OCMW-raad te plaatsen en die punten daar te komen toelichten. Iedereen kan ook een verzoekschrift indienen bij de verschillende bestuursorganen van het lokaal bestuur. De gemeenteraad kan op eigen initiatief of op verzoek van minstens 20% van de inwoners beslissen een volksraadpleging te organiseren over onderwerpen die van gemeentelijk belang zijn.

Vertrouwen in de overheid

Weinig Neutraal Veel

Lokale overheid 20% 44% 36%

Vlaamse overheid 32% 48% 20%

Federale overheid 37% 48% 15%

Participatietraject Meerjarenplan Deze omgevingsanalyse is gebaseerd op bestaande plannen, studies en informatie van de gemeentemonitor en het financieel profiel van Belfius. Ook de resultaten van het meetrapport (indicatoren MJP 2014-2018) leverde waardevolle informatie.

Het meerjarenplan zelf hebben we verder uitgewerkt en bewerkt vanuit 2 sporen, nl.

- Interne gedragenheid bij ambtenaren en politici - Externe gedragenheid bij de specifieke adviesraden en bevolking in het algemeen.

We overlopen het proces chronologisch aan de hand van enkele key-data:

Voorjaar 2019: Iedereen van de organisatie mee met BBC ! Evaluatie vorige MJP (CBS + DO) + bucketlists 20-25 Ontwerp omgevingsanalyse

25/3/2019 Eerste participatieavond voor burgers Brainstorm en focusgroepen per thema - Bestuur & algemene dienstverlening - Mens & Samenleving: vrije tijd - Mens & Samenleving: sociaal beleid - Grondgebied: patrimonium & infrastructuur - Grondgebied: omgeving & klimaat

1/4/2019 Bevestiging waarden lokaal bestuur + actualisatie visie/missie

63

Midden 2019 Verwerking van alle verzamelde informatie in een voorstel doelstellingenboom. Uitdieping en verfijning gebeurde per thema en in overleg met CBS en bevoegde ambtenaren

9/9/2019 Validatie ontwerp doelstellingenboom door college en diensthoofden tijdens interne BBC-dag

Verschillende adviezen van door de erkende adviesraden 17/9/2019 bespreking & advies seniorenraad 18/9/2019 bespreking & advies jeugdraad 19/9/2019 bespreking & advies GROS Hoegaarden 19/9/2019 vergadering sportraad > 30/9/2019 advies sportraad 23/9/2019 bespreking MKR > geen advies 24/9/2019 bespreking op cultuurraad > 16/10/2019 advies cultuurraad

1/10/2019 Tweede participatieavond voor burgers Toelichting en bespreking aan de hand van de transversale doelstellingen - Intro algemeen bestuur & samenwerking (geen fusie) - Groep 1 grondgebiedszaken - Groep 2 samenleving - Groep 3 vrije tijd

Najaar 2019 Verdere bijsturing en actualisatie, incluis bepalen van actieverantwoordelijken en indicatoren. Afchecken met mogelijke Vlaamse beleidsprioriteiten en gelinkte deelrapportagecodes. Inputten in programmatuur.

17/12/2019 behandeling meerjarenplan op gemeente- en OCMW-raad

Ook bij de opvolging en uitvoering van het MJP blijft inspraak een belangrijk gegeven. Binnen de ambtenarij is BBC een vast onderwerp op het maandelijkse dienstenoverleg, ook de adviesraden zullen regelmatig op de hoogte gehouden worden van de stand van zaken, zodat ev. bijsturing mogelijk is.

64

Conclusie: Voldoende openheid naar en communicatie met de burger zijn essentieel voor het stevig draagvlak van het gevoerde beleid De nieuwe verplichtingen in verband met openbaarheid van bestuur, zoals opgelegd door het decreet lokaal bestuur worden opgevolgd. Dit brengt behoorlijk wat extra werklast mee voor de dienst communicatie. Het participatiebeleid van gemeente en OCMW is gebaseerd op volgende basisprincipes: - De manier waarop inwoners betrokken worden en zijn op het beleid, kent veel gradaties. De intensiteit en wederzijdse betrokkenheid tussen burgers en bestuurders wordt aangetoond met de participatieladder. Deze ladder is geen statisch gegeven, de verschillende stadia kunnen dynamisch in elkaar lopen. Er wordt geen waardeoordeel verbonden aan de gradaties. - De rol van de overheid en burger verschilt volgens de gekozen participatiemethode. Wederzijds respect is essentieel. - De ideale methode bestaat niet. Het bestuur bekijkt per onderwerp/beleidsfase welke graad van participatie mogelijk en wenselijk is en hoe ver ze wil/ kan gaan met bewonersparticipatie. Adviesraden voelen zich nog te veel “pro forma” in plaats van daadwerkelijke inspraakorganen. Activering en herpositionering zijn uitdagingen voor de toekomst. Er moet ook meer aandacht zijn voor ad hoc inspraakinitiatieven tijdens infoavonden, themawerkgroepen, … Het lokaal bestuur wil ook verder experimenteren met burgerinitiatieven.

Elke organisatie is maar zo sterk als zijn zwakste schakel; daarom moet iedereen mee in dit verhaal. Zo worden we samen een sterk lokaal bestuur !

65

66