SYBRAND VAN HAERSMA BUMA 46, LIJSTTREKKER VAN HET CDA: ‘ Vertel als politicus geen sprookjes’ Magazine van de Unie KBO jaargang 60, nummer 8/9, augustus/september 2012

ONDERZOEK: HOE ONGEZOND ZIJN WIJ? DE OCHTEND VERKIEZINGEN: WELKEWACHT PARTIJ IS ELKESENIORVRIENDELIJK? DAG OP DE DROMEN ROZE SENIOREN TERUG DIE INDE DE NACHT KAST HEEFT GEMAAKT INTERVIEW MET

ne08cover.indd 1 16-08-12 10:31 advertentie advertentie Hoe seniorvriendelijk Hoe zijn wij? seniorvriendelijk zijn wij? Hoe seniorvriendelijk zijn wij?

Peddelen door de Groote Peel 58 08

Hoe (on)gezond INHOUD EN VERDER zijn wij? 32 08 Hoe seniorvriendelijk 07 Post zijn de politieke partijen? 08 Stellingen Unie KBO Nu de Tweede Kamer- verkiezingen eraan komen, 22 Roze senioren vragen veel ouderen zich af terug in de kast? wat de politieke partijen hun te 26 Nieuws bieden hebben. Nestor vroeg aan kopstukken van de zes 31 Goed idee: cabaret grootste partijen hoe vrien- 39 Tijd voor hobby’s delijk ze zijn voor senioren, 42 Boeken: zowel in hun beleid als privé. Arjan B. & Arjan V. 18 Het Verborgen Verblijf 44 Vraag & Antwoord Verborgen tussen het groen, 48 Veiligheid: manipulatie nabij het Veluwse dorp Doorn- spijk, vind je het Verborgen 52 Loesje en de senioren Verblijf. Volledig ingerichte 54 Contact & Op zoek safaritenten, koken op een 58 Fietsen door de Groote Peel houtkachel, warm water uit het ‘stookhokke’ en voor elektri- 63 Zo, die is fi t!: skiff en citeit zul je moeten fi etsen. 64 Lezersaanbiedingen 68 Mijn Passie: 32 Hoe (on)gezond zijn wij? Vinden we onze gezondheid zo jachtopziener belangrijk dat we daarvoor geen 72 Uit! graai meer doen uit de chipszak 74 Puzzel en ons wijntje of pilsje overslaan? Loesje schrijft boek 700 lezers deden mee aan de 75 Provinciale KBO’s met KBO-ers 52 Grote Gezondheidsenquête en ledenwerving

4 Ne s t o r

ne08inhoud.indd 4 16-08-12 10:59 Welkom

5.928.924 stemmers

Veel senioren zijn ont- stemd. Zij zien met lede ogen aan dat veel zaken die voor hen van belang zijn – zoals de AOW, pensioenen, het openbaar vervoer en de eigen bijdragen in de zorg – onder vuur liggen. De nieuwe maatregelen zullen senioren opnieuw onevenredig hard treff en, waardoor de koopkracht van senioren nog meer scheef trekt ten opzichte van andere Het Verborgen Verblijf Nederlanders. De meerderheid van de 50-plus- 18 in de Veluwe sers (87 procent) voelt zich dan ook ‘machteloos’ tegenover politiek Den Haag en vindt dat de politiek zich te weinig inzet voor de belangen van ouderen, zo stelde het onderzoeksbureau colofon van Maurice de Hond onlangs vast. De Unie KBO knokt er echter hard voor om de belangen Unie KBO Tekstcorrectie: Egbert Hartman van senioren steeds weer hoog op de agenda De Unie KBO is de grootste Aan dit nummer werkten mee: te krijgen bij alle politieke partijen. Als Unie senioren organisatie met meer dan Arjan Broers, Will Hurkmans, Wil KBO zijn wij met alle grote partijen in gesprek 200.000 leden. Wij zetten ons graag Jansen, Max de Krijger, Esther gegaan om ze te doordringen van de situatie in voor de belangen van senioren. Krijgsman, Peter Louwerse, Suzanne waarin veel senioren zitten. En hebben wij een Meeboer, Paul van der Meer, Herman manifest opgesteld met onze standpunten. Vragen? Post, Ineke de Ridders, Joop Rosier, Onze stellingen zijn duidelijk: geen prijsindexa- Voor vragen over uw lidmaatschap: Ad van Schaik, Cor Schoenmaker, tie pensioenen, niet nog meer en nog hogere neem contact op met uw provincie Andrea Steinmetz, Adri Verweij, eigen bijdragen voor gezondheidskosten, de (adressen zie pag. 75) Arjan Visser, Ellen F. Vogel AOW moet welvaartsvast blijven en de koop- Fotografi e: Marc Bolsius, Eduard kracht van senioren moet gelijke tred houden Ledenservice: Ernst, Hes van Huizen, Mark Kohn, met die van andere Nederlanders. In sommige tel. 0900 – 821 21 83 (€ 0,10 ct/min) Arjen Jan Stada partijprogramma’s zien wij onze standpunten op werkdagen van 9.30 – 12.30 uur Illustraties: Ron Beumer daadwerkelijk terug, maar het kan en het moet Juridische en fi nanciële vragen: Cartoon: Tom Janssen veel beter. De politiek moet ons niet onder- donderdag van 13.30 – 15.30 uur Vormgeving: Mariska Leerink, schatten: met bijna zes miljoen 50-plussers X-Media Solutions hebben wij echt wel wat te zeggen! Wij kunnen Fietsen door de Groote Peel Website: www.kbo.nl Druk: Senefelder Misset, Doetichem met zijn allen mede bepalen hoe de toekomst Advertentie-exploitatie: in ons land eruit gaat zien. In deze Nestor kunt u Redactieadres: Postbus 325 PSH Media Sales zelf lezen hoe seniorvriendelijk de zes grootste 5201 AH ’s-Hertogenbosch Postbus 30095, 6803 AB Arnhem partijen zijn. Voor wie u ook kiest: ga stemmen. E-mail: [email protected] Theo van Rossum 026-750 18 41 En stem op de partij die het dichtst bij uzelf [email protected] staat. Heb vertrouwen in de macht van het Hoofdredacteur: Ingrid Nies getal. Samen staan wij ongeloofl ijk sterk! Redactieraad: Jan Brinkers, Hes Nestor is een uitgave van de Unie KBO van Huizen, Wil Jansen, Tineke van en verschijnt 10 keer per jaar. KBO-leden der Meer (namens het ledenpanel), ontvangen Nestor gratis. Niet-leden Suzanne Meeboer en Ellen betalen € 26. Abonnement/lidmaatschap Hans Muis Willemsen opzeggen voor 1 november. Voorzitter Unie KBO

Ne s t o r 5

ne08inhoud.indd 5 16-08-12 10:59 advertentie  

Reageren op artikelen in Nestor? Mail dan naar [email protected] of schrijf naar Unie KBO, Post Nestor, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch. Vergeet niet uw naam, adres, Post woonplaats en eventueel e-mailadres te vermelden.

Beatlesfan Thuis waren we met vier meisjes allemaal Beatlesfan natuurlijk. Elk van ons koos een eigen huwelijkskandidaat en George was van mij. Trots spelde ik elke dag het gitaartje met mijn eigen George Harrison op m’n jurk. En op al mijn post stempelde ik zijn koppie. Over 10 dagen ben ik jarig en wil dolgraag zijn cd met demo’s en early takes winnen. J.A.J. de Waal, Leiden Loop uw uitvaartverzekering na! Onlangs ben ik mij gaan verdiepen in wat mijn Redactie: De cd van George uitvaartverzekering uitkeert na mijn overlijden. Zelf Harrison is naar u onderweg. ben ik al sinds mijn jeugd verzekerd, nog afgesloten Gefeliciteerd! door mijn ouders. Dat levenslange sparen heeft echter nauwelijks iets opgeleverd, rekende de verte- genwoordiger van de uitvaartmaatschappij mij voor. Ik roep daarom iedereen op om zijn uitvaartpolis eens goed na te lopen en navraag te doen bij de Waarom de laagste inkomens altijd de dupe? verzekeringsmaatschappij. Dat om pijnlijke verras- Ik vind het een ongehoord schandaal dat voor recepten of huisart- singen straks te voorkomen. senbezoek zoveel extra betaald zou moet worden. Hoe moet het » A. Junggeburth, Hulst dan met die mensen die dat niet kunnen betalen? Kunnen die niet meer naar de huisarts? Dat het land problemen heeft, is duidelijk. Maar waarom zijn het altijd de laagste inkomens die de dupe zijn? Alhoewel ik de zeer rijken niet benijd. Wat moet je toch met zo veel geld? Ik ben zo dankbaar dat ik niet meer heb dan het spaarbank- Mooi verjaardagsgeschenk boekje waar net mijn begrafenis van betaald kan worden. Deze morgen werd het prachtige Jaren 50-boek Ik ben 87 jaar en alleen. Al jaren verlang ik naar de Andere Kant, bezorgd. U heeft mij daarmee een enorm plezier maar helaas heeft de hemel de poort niet geopend. Ik ben gedaan. In 2007 heb ik een zware operatie hooggevoelig en kan slecht tegen geluid. Gelukkig zit ik hier thuis ondergaan waardoor ik veel thuis zit en ook de vrijwel altijd in de stilte. Maar stel dat ik – God verhoede het – in bijeenkomsten van de KBO niet meer kan bezoeken. een tehuis zou moeten gaan wonen en nooit meer in de stilte Ik zond u een kaartje dat ik 86 jaar werd en dat ik zou kunnen zijn, dan is dat voor mij einde verhaal. In het boek bovenstaand boek zo graag wou ontvangen. Dank van N.D. Walsch (De Nieuwe Openbaring) staat dat God niet wil voor dit mooie verlate verjaardagsgeschenk. dat wij eindeloos lijden. Welnu, als God dat niet wil, dan is het Frans Rentjes, Groningen omgekeerde – euthanasie – wel goed. Dat idee geeft me rust. Mevrouw M. van de Biggelaar, Nijmegen Redactie: U alsnog van harte gefeliciteerd Redactie: De Unie KBO doet erg zijn en veel leesplezier best om te voorkomen dat ouderen met uw boek. extra kosten voor zorg moeten betalen. Laat uw stem horen tijdens de verkiezingen!

Ne s t o r 7

ne08post.indd 7 14-08-12 15:49 Tekst: Unie KBO Illustratie: Tom Janssen Hoe seniorvriendelijk zijn de politieke partijen?

Nu de Tweede Kamerverkiezingen eraan komen, vragen veel ouderen zich af wat de politieke partijen hun te bieden hebben. Nestor vroeg aan kopstukken van de zes grootste partijen hoe vriendelijk ze zijn voor senioren, zowel in hun beleid als privé. En natuurlijk laten we ook de kiezers zelf aan het woord. Waarom stemmen zij op deze partij? En waar staat de Unie KBO voor? U leest het in deze Nestor.

Stellingen Unie KBO stapelingen van eigen bijdragen in de eren (babbeltruc, woningoverval) moet zorg en daarmee ook tegemoetkoming­ afnemen. Het opstellen van een actie­ De Unie KBO heeft in een manifest een sregelingen. De Unie KBO wil een inte­ plan Seniorenveiligheid zou een bij­ elftal stellingen gepresenteerd, waarmee grale inkomensafhankelijke premiestell­ drage kunnen leveren. Wij zetten in wij ons nadrukkelijk gemengd heb­ ing die tal van tegemoetkomingsregelin­ op voorlichting en preventie en pleiten ben in het politieke en maatschappelijk gen vervangt. Het geld moet niet door voor een korpschef voor senioren. debat, in het belang van alle ouderen. vele organisaties rondgepompt worden.

7. Ouderenorganisaties 1. Koopkrachtontwikkeling 4. Betere zorg voor kwetsbare ­obiliseren vitale ouderen voor ouderen in de pas met andere ouderen door keurmerken en een informele hulp huishoudens ‘waakhond in de zorg’ De maatschappij verwacht goede en De nieuwe maatregelen zullen oud­ De Unie KBO wil dat iedere oudere gegarandeerde kwaliteit van het uitge­ eren opnieuw onevenredig hard tref­ met terecht vertrouwen gebruik kan voerde vrijwilligerswerk. De behoefte fen: geen prijsindexatie pensioenen, maken van (ouderen)zorg van goede aan deze informele hulp is onder de meer en hogere eigen bijdragen voor kwaliteit. De Unie KBO pleit voor een kwetsbaren ouderen nu groter dan gezondheidskosten. De Unie KBO ‘regeringsfunctionaris zorg’ met ver­ ooit! De Unie KBO is een organisatie vindt dat de AOW welvaartsvast moet gaande bevoegdheden. De bezem moet bij uitstek om hiervoor vitale ouderen blijven en dat het pensioenstelsel zo door de tent. Ouderen zelf beoordelen (vrijwilligers) te mobiliseren. De snoei­ ingericht moet worden dat de koop­ of ziekenhuizen seniorproof zijn. Nu harde bezuinigen op de instellingssub­ kracht van senioren gelijke tred houdt komt één op de drie ouderen het ziek­ sidies spelen ons echter parten. met die van andere Nederlanders. enhuis zieker uit dan ze erin gaan.

8. Cliëntondersteuning 2. Arbeidsmarktpolitiek 5. Het aankomende kabinet voor ouderen die gebruik willen voor 55-plusser meer dan ooit moet werk maken van gezond- maken van de Wmo noodzakelijk heidspreventie voor 65-plussers Het lokale Wmo-loket is vaak niet De verhoging van de AOW-leeftijd Gerichte screening - zoals een jaarlijkse gebruiksvriendelijk. Cliënt­onder­steu­ lijkt intussen een gelopen race, ter­ medicatiebeoordeling- en specifieke ning voor ouderen bij het Wmo-loket wijl er nog zoveel winst te halen valt voorlichting werken wel degelijk voor is een noodzakelijke aanvulling om als ouderen tussen 55 en 65 jaar meer 65-plussers! Gezondheidswinst ligt te zorgen dat de Wmo voor ouderen kansen krijgen om te werken. De Unie hier voor het oprapen. De Unie KBO werkt. Unie KBO dringt bij de over­ KBO vindt daarom dat de prioriteit pleit voor preventie als de belangrijkste heid aan op meer voorzieningen voor moet liggen bij overheidsmaatregelen kostenbesparing in de zorg. cliënt­onder­steuning bij het Wmo-loket. die dat bevorderen.

6. Nederland kan veiliger, 9. Voor kwetsbare ouderen 3. Kostenstijgingen in de ook voor ouderen moet er een lokaal aanbod zijn zorg beheersbaar houden voor Het veiligheidsbeleid voor ouderen voor sociale en geestelijke onder- de meest kwetsbaren staat in Nederland nog in de kinder­ steuning Ouderen krijgen te maken met opeen­ schoenen. De criminaliteit tegen oud­ Het probleem van sociaal isolement en

8 Ne s t o r

ne08verkiezing2.indd 8 14-08-12 15:46 verkiezingen

Hoe seniorvriendelijk zijn de politieke partijen?

Eerst naar de geestelijke nood onder ouderen blijft vervoer moet toegankelijk, begrijpelijk hardnekkig bestaan en helaas toenemen, en bruikbaar zijn voor senioren. Programmavergelijker! ondanks de Wmo. Unie KBO maakt Naar de stembus? zich ernstig zorgen over de afbraak van Wat doen de verschillende politieke voorzieningen zoals ontmoetingscentra 11. Wonen voor alle leeftijden partijen voor ouderen als het gaat voor ouderen en geestelijke/pastorale Het aantal 50-plussers neemt snel toe. om inkomen, pensioen, zorg, welzijn, zorg. Wij pleiten voor het behoud van Senioren willen steeds vaker langer mobiliteit en wonen? Om daar deze voorzieningen en stimuleren onze zelfstandig blijven wonen, wat ook een achter te komen heeft de CSO, de leden hieraan bij te dragen. wens is van de overheid. De kwalit- koepel voor ouderenorganisaties, de eit en kwantiteit van de woningvoor- programma’s van de politieke partijen raad moet daar wel op aansluiten. Het doorgelicht op standpunten die voor 10. Houd senioren mobiel aantal woningen dat voor ouderen ges- ouderen belangrijk zijn. Handig voor Verbeteringen in het verkeer en open- chikt en betaalbaar is, loopt achter op u om even door te nemen voordat u baar vervoer zijn nodig voor een betere de groeiende vraag. Lokale voorzien- naar de stembus gaat. en langere participatie (betaald en ingen moeten voor ouderen bereikbaar U vindt de ProgrammaVergelijker vrijwilligerswerk) van mensen in de en beschikbaar zijn. « - en een dossier Verkiezingen - op maatschappij. Zo kan je isolement en onze website www.kbo.nl eenzaamheid voorkomen. Openbaar

Ne s t o r 9

ne08verkiezing2.indd 9 14-08-12 15:46 Tekst: Peter Louwerse Foto’s: Mark Kohn

Sybrand van Haersma Buma (46), lijsttrekker van het CDA: ‘Vertel als politicus geen sprookjes’

Wat wilt u met de AOW-leeftijd? ele personen kan ik geen commentaar geven.’ ‘We vergrijzen en blijven langer vitaal. Daarom is het onvermijdelijk dat de AOW later ingaat: Is de zorg bij u in goede handen? in 2015 naar 66 en in 2020 naar 67 en daarna ‘We willen de efficiency in de zorg verbeteren gekoppeld aan de levensverwachting. Iedereen door meer buurtzorg: de huisarts, de tandarts, Harm Gerssen (73) moet langer blijven werken. Vertel als politicus de verpleegkundige en de apotheker samen in uit Zeewolde dus geen sprookjes.’ het wijkcentrum. En we houden de huisarts stemt CDA buiten het eigen risico: zo kan iedereen altijd ‘Ik stem op het Maar 55-plussers komen moeilijk aan de bak. bij de huisarts terecht.’ CDA omdat dit een ‘Klopt. Daarom geven we premieverlaging voor betrouwbare partij is, werkgevers die 55-plussers in dienst nemen. Veel ouderen zijn bezorgd over de langdurige die niet wegloopt voor En we zetten honderden miljoenen uit de scho- zorg. de verantwoordelijk- lingsbudgetten in voor her- en bijscholing.’ ‘De zorg in verpleeg- en verzorgingshuizen heid. Het is een partij is goed, maar duur. Wij kiezen daarom voor met kundige mensen De Unie KBO vindt dat de koopkracht van ouderen scheiden van wonen en zorg. We hebben in het die zijn beloften in de pas moet lopen met andere groepen. lente-akkoord afgesproken dat mensen met nakomt. Ik kijk door ‘De AOW blijft daarom welvaarts- een lichte indicatie meer thuis blijven. Daarom de bril van de oudere vast. Het lage btw-tarief blijft krijgt de mantelzorger de ruimte.’ naar de belangen op zes procent, en dat merken van de Nederlandse ouderen in de boodschappen. Voor ouderen is openbaar vervoer samenleving. Ouderen Over de pensioenen kan geen cruciaal. Wat heeft het CDA te bieden? kunnen niet weglopen enkele partij beloftes doen. ‘Het openbaar vervoer wordt toegankelijker voor de crisis. Daarbij Als de economie slecht draait, door eisen te stellen bij aanbesteding. Bij mij geldt solidariteit als heeft dat gevolgen voor de in de buurt zijn bijvoorbeeld alle bushaltes uitgangspunt: de pensioenfondsen. Daar verhoogd: daar is nu een drempelvrije instap sterkste schouders helpt geen lieve in de bussen. Dat gaat nu in heel Nederland dragen de moedertje aan.’ komen.’ zwaarste lasten. Hoe kan het dat Komt u wel eens in een verpleeg- of Rijke Pieter Omtzigt verzorgingshuis? ouderen als grote ‘Ja, en ik ben getroffen door de enorme toe- zullen pensioen­ wijding van het personeel.’ meer deskundige in moeten de Kamer op Leven uw ouders nog? Wie zorgt voor ze? bijdragen een onver- ‘Mijn vader is 80, en mijn moeder is 78. Ze zijn dan ouderen kiesbare heel vitaal. Mijn zussen, mijn ouders en ik hou- die minder plaats staat, den ons uiteraard bezig met de vraag hoe het draag- in een tijd moet als mijn ouders minder worden. Maar dat krachtig zijn. waarin pensi- is echt iets voor binnen de familie.’ Dat is de lijn oenen zo’n belang- van het CDA.’ rijk onderwerp is? Wanneer heeft u voor het laatst iets gedaan ‘De samenstelling voor een oudere? van de kandida- Na enig nadenken: ‘Ik heb met een aantal tenlijst is de ver- mensen in de familie de afspraak dat wij op ze antwoordelijkheid letten als ze ouder worden en alleen zijn.’ van het partijbe- stuur. Op individu-

10 Ne s t o r

ne08interview.indd 10 16-08-12 09:54 verkiezingen

Mark Rutte (45), lijsttrekker van de VVD en premier van Nederland: ‘Er gaat nu veel verloren aan bureaucratie’

Wat wilt u met de AOW-leeftijd? U pleit voor een strengere aanpak van ‘Willen we de AOW betaalbaar en de pensioe- ­ouderenmishandeling. Waarom? nen sterk houden, dan moeten we van mensen ‘Een op de twintig mensen boven de 65 wordt vragen om langer door te werken. Er komen herhaaldelijk mishandeld. Dat is voor de VVD steeds minder mensen op de arbeidsmarkt, en onacceptabel. Mijn huidige kabinet heeft een tegelijkertijd is de economische groei lager. We actieplan gelanceerd tegen het geweld tegen Cock Huigen (75) moeten daarom snel naar 67 jaar.’ ouderen en een meldpunt ingesteld.’ uit Leiderdorp stemt VVD Bij de VVD gaat de AOW-leeftijd al in 2018 naar 67. Persoonlijk: leeft uw moeder nog? ‘De VVD ondersteunt Waarom zoveel haast? ‘Over mijn moeder praat ik liever niet. Ze is de eigen verant- ‘De pensioenleeftijd sneller optrekken levert trots op al haar kinderen, en de deal is dat wij woordelijkheid en geld op, en dat geld kun je gebruiken om die elkaar niet gaan opvoeren in interviews.’ zelfstandigheid, ook voorzieningen overeind te houden. Zo blijft de voor ouderen. Mensen AOW welvaartsvast, en het is ook gunstig voor Komt u wel eens in een verzorgingshuis? moeten hun zorg- de dekkingsgraad van de pensioenfondsen. We ‘Voor mijn werk, en ook privé. Mijn indruk verzekeraar kunnen willen gunstige voorwaarden scheppen voor de van de verzorgingshuizen is zeer positief. kiezen. Ook bij de pensioenfondsen.’ Het zorgpersoneel werkt verschrikkelijk hard. keuze voor zelfstandig Maar ook zij zuchten onder de management- wonen of verblijf in De zorg: u wilt 7 miljard bezuinigen. lagen.’ een instelling moeten ‘Dat is een misverstand. Als we niets doen, we de regie houden stijgt de zorg met 18 miljard, wat onhoudbaar Wat is het laatste dat u over ons eigen leven. is. Wij willen zeven miljard minder groei. Dus hebt gedaan voor een De VVD wil de zorg ook bij ons stijgt de zorg: met elf miljard. Dat oudere, behalve dit zo dicht mogelijk bij betekent dat mensen moeten gaan betalen voor land regeren? de mensen brengen: de huisarts. De eigen bijdrage moet omhoog. Rutte lacht even: ‘Dan dus investeren in Er gaat nu heel veel verloren aan bureaucratie kom ik toch weer bij de huisarts en in de en schaalvergroting.’ mijn moeder. Ze is 88 en wijkverpleegkundige. woont zelfstandig, De VVD is pro-Europa, Politici roepen al dertig jaar dat ze de bureau- het is een maar Brussel cratie in de zorg willen terugbrengen. geweldige moet zich ‘En het gebeurt nu ook. Minister Schippers vrouw, niet met onze heeft met ziekenhuizen, huisartsen, medisch maar wij pensioenen specialisten en de GGZ convenanten gesloten als kinde- en uitke- over het dempen van de zorgkosten. Neem de ren zor- ringen mammapoli: als een vrouw met een knobbeltje gen voor bemoeien. in haar borst naar het ziekenhuis gaat, weet ze haar Verder dezelfde avond wat het is. Minder bureaucratie als dat verhoogt kan dus wel, en het is nog goedkoper ook.’ nodig is.’ de VVD de ouderen- De VVD pleit voor zorg dicht bij de mensen. korting: da’s Wat houdt dat in? mooi meege- ‘Dat betekent: een grotere rol voor de huisarts nomen.’ en de wijkverpleegkundige. Twee van mijn zussen waren wijkverpleegkundigen. Dat zijn vaklui, hoor! Helaas hebben ook daar bureau- cratie en management toegeslagen. Daar moe- ten we vanaf.’

»

Ne s t o r 11

ne08interview.indd 11 16-08-12 09:54 Jetta Klijnsma (55), Tweede Kamerlid van de PvdA en nummer twee op de kandidatenlijst: ‘Bij ons dragen de sterksten de zwaarste lasten’

Wat wilt u met de AOW-leeftijd? Wat doet de PvdA voor ouderen? ‘De AOW-leeftijd gaat omhoog, maar mensen ‘Bij ons dragen de sterkste schouders de zwaar- met de smalle beurs moeten zich wel kunnen ste lasten. Ik kreeg mijn scootmobiel gratis, voorbereiden. Dus we beginnen pas in 2017 terwijl ik met mijn inkomen best kan bijdra- met een hogere AOW-leeftijd, en in 2025 gaan gen. Ouderen die het financieel goed hebben, Leo Olffers (65) we naar 67 jaar. Zo komen we onze belofte kunnen meebetalen aan voorzieningen. Wij zijn uit Den Haag na aan de mensen aan de onderkant die altijd daarom voor een inkomensafhankelijke zorg- stemt PvdA hartstikke hard gewerkt hebben. Het lente- premie.’ ‘De maatregelen uit akkoord laat die mensen in de kou staan.’ het lente-akkoord? Er is veel onrust over de langdurige zorg. Hoe haalt iemand het We moeten langer doorwerken, maar de ‘Nu is de situatie onoverzichtelijk: bij de zorg- in zijn hoofd om de 55-plusser komt niet aan de bak. verzekeraar moet je je rollator aanvragen, bij eigen bijdrage in de ‘Dat is inderdaad vreselijk. Het moet voor de AWBZ de thuiszorg, en bij de gemeente zorg te verhogen? Of werkgevers aantrekkelijk worden om oude- de rolstoel en huishoudelijk hulp. Kierewiet neem nou de plot- ren in dienst te houden. Daar moeten we als word je ervan. Ik ben voor het opheffen van de selinge verhoging samenleving een duit aan bijdragen.’ AWBZ. In de WMO regelen we dan de thuis- van de AOW-leeftijd zorg, de huishoudelijke hulp, en rolstoelen en zonder dat de zo. De zorg in instellingen kan bij de zorgver- mensen zich zekeraars, maar die mogen niet commercieel daarop kunnen zijn. Wij zijn klaar met de marktwerking.’ voorbereiden? Ouderen met Hoe wilt u het openbaar vervoer toegankelijker de laagste maken? inkomens ‘Het is mij een doorn in het oog dat pas in worden daardoor 2030 alle perrons en treinen toegankelijk wor- het zwaarst den voor rolstoelers. Het is toch raar dat we getroffen. zo veel geld besteden aan aanvullend vervoer, De PvdA omdat het gewone openbaar vervoer mensen verzet buitensluit?’ zich daar- Wat tegen. doet u Komt u wel eens in een verzorgingshuis? Com­pli­ voor de ‘Ik ben er deze week drie dagen op rij geweest, ment! Ik koopkracht bij mijn moeder. Voor mijn werk kom ik er heb thuis van senioren? ook vaak. Ik heb grote bewondering voor de een huiska- ‘De AOW manier waarop de mensen hun werk doen. We merspreekuur blijft welvaarts- willen onze uiterste best doen om de salarissen voor ouderen vast. Over de te verbeteren en meer personeel in te zetten.’ die lijden hoogte van pen- onder de crisis. sioenen gaat de Leven uw ouders nog? Toen ik daarvoor politiek niet, ‘Alleen mijn moeder. Zij woont in Drenthe, aandacht vroeg maar goed en ik in Den Haag, dus ik kom er niet om van de politiek, toezicht kan de haverklap. Maar als ik er ben, probeer ik kreeg ik alleen veel ellende langer te blijven. Ik heb vier zussen, en we een reactie van voor­ verdelen de aandacht zodat mamma vaak haar PvdA’ers.’ komen.’ dochters om zich heen heeft.’

12 Ne s t o r

ne08interview.indd 12 16-08-12 09:54 verkiezingen

Pia Dijkstra (57), Tweede Kamerlid voor D66 en negende op de kandidatenlijst: ‘De babyboomers kunnen uitstekend meebetalen’

Bij D66 gaat de AOW naar 67 in 2021. Waarom? Ouderen voelen zich onveilig door overvallen ‘De AOW stamt uit de tijd dat de levensver- en babbeltrucs. wachting rond de zeventig was. Inmiddels is ‘Ouderenorganisaties, zoals Unie KBO, en die levensverwachting enorm gestegen. Er zijn lokale media kunnen mensen wijzen waar ze meer ouderen, en minder jongeren die kunnen alert op moeten zijn. Mijn buurvrouw van 90 meebetalen. De AOW is dus onbetaalbaar. Veel trapte in een smoes en gaf aan een onbekend Ger Dullens (73) mensen wìllen ook blijven werken.’ meisje haar pasje met pincode. Dat kun je uit Oosterhout voorkomen door goede voorlichting.’ (Noord-Brabant) Mensen met zware beroepen niet…. stemt D66 ‘Daarom moet de werkgever kijken of hij Komt u vaak in verzorgingshuizen? ‘D66 is de partij ­mensen anders kan inzetten, bijvoorbeeld via ‘Voor mijn werk, inderdaad. Wat mij opvalt, is van de toekomst. om- en bijscholing.’ dat het personeel ongelooflijk betrokken is bij D66 wil de wijk- de bewoners. Persoonlijk zou ik er niet willen verpleegkundige Maar er is geen werk voor 55-plussers. wonen, omdat je daar onderdeel wordt van terug als centraal ‘Ik ben daar niet zo somber over, hoor. een gemeenschap. Ik kies liever zelf met wie ik aanspreekpunt. Om Binnenkort hebben we in de zorg 500.000 woon.’ de AOW betaalbaar mensen tekort en in het onderwijs 250.000. te houden wil D66 de Dan hebben we behoefte aan iedereen die kan Leven uw ouders nog? AOW-leeftijd gelei- werken, ook ouderen.’ ‘Ze wonen in Friesland. Mijn moeder van 84 delijk laten stijgen heeft Alzheimer, en mijn vader van 85 is haar naar 67 jaar, met een U wilt de zorg toekomstbestendig maken. Hoe? mantelzorger. Mijn moeder gaat een dag per uitzondering voor ‘We moeten iets doen, want als we zo door- week naar een zorgboerderij, maar verder doet mensen die dat niet gaan, betalen we in 2040 de helft van ons mijn vader het zelf. Hij wil geen thuiszorg aankunnen. Zelf heb inkomen aan zorg. Er komen steeds meer omdat hij erg hecht aan zijn privacy.’ ik doorgewerkt tot mensen in de AWBZ, en dat loopt uit de mijn 70ste. D66 wil hand. De AWBZ is straks voor de mensen die Wat heeft u onlangs gedaan mensen daarvoor 24 uur per dag zorg nodig hebben. De ver- voor een oudere? de kans geven. pleging en verzorging van ouderen gaan naar ‘Ik probeer mijn Nu wordt dat nog de zorgverzekeraars. De thuisverpleging gaat ouders ontmoedigd. Als naar de gemeente.’ te onder- christen vind ik bij steunen D66 veel dingen Veel ouderen zijn ongerust over dergelijke waar terug die me ­veranderingen. ik kan.’ aan­­spreken: ‘Voor mensen die deze zorg op dit moment het milieu, nodig hebben, verandert er niets. Maar in de ontwikke­ toekomst gaan we het anders organiseren. lings­hulp De babyboomgeneratie is de meest welva- en rende generatie van dit moment. Die mensen opkomen kunnen zich uitstekend voorbereiden op het voor de ouder worden en kunnen dus meebetalen.’ zwakken in de samen­ De rollator verdwijnt uit het basispakket? leving.’ ‘Ja, die moet je zelf betalen. Net als de kinder- wagen. ’

«

»

Ne s t o r 13

ne08interview.indd 13 16-08-12 09:54 Renske Leijten (32), Tweede Kamerlid voor de SP en tweede op de kandidatenlijst ‘Senioren voelen zich in de hoek gezet’

De AOW-leeftijd van 65 was altijd heilig voor door dokters in loondienst te laten werken. de SP. Nu niet meer. Waarom die draai? Rigoureus kappen met de marktwerking in ‘We hebben nooit gezegd dat de AOW altijd de zorg!’ op 65 blijft. Zorg nou eerst eens dat je de 55-plussers aan het werk helpt voordat je Wat kunnen ouderen zelf doen? Jean Rouwet (70) de AOW-leeftijd verhoogt.’ ‘Ouderen doen al ontzettend veel. Als alle uit Hengelo vrijwilligers in de zorg één dag staken, ligt stemt op de SP Hoe? de zorg plat. Senioren voelen zich in de ‘Hoe ouder je wordt, hoe ‘Werkgevers en werknemers moeten daar hoek gezet met de verhalen dat ze meer belangrijker gezondheid afspraken over maken. Laten we ouderen moeten doen en meer moeten betalen. Ze is. De zorg wordt steeds vaker een opleidingsfunctie geven. En kijk betalen al premie! En dan is er ook nog een duurder, en veel andere ook eens naar deeltijdbanen. Soms lukt het eigen risico. Dat moet fors naar beneden, en partijen denken dat fulltime niet meer.’ het liefst moeten we ervan af.’ marktwerking en bezui- nigingen de oplossing Niet elke 55-plusser kan zich permitteren Wat doet u met het openbaar vervoer? zijn. De SP kiest voor om parttime te werken. ‘Wij vinden dat je meer moet investeren in solidariteit. We moeten Vaak is niet het inkomen het probleem, fijnmazig openbaar vervoer. Wij strijden het gemeenschappelijk maar de pensioenopbouw. Daar kun je lokaal en provinciaal tegen het verdwijnen regelen, en de sterkste oplossingen voor vinden.’ van buslijnen. In Rotterdam bijvoorbeeld is schouders moeten door het verzet van voornamelijk ouderen de lasten dragen. Dat Wat gaan de ouderen merken een buslijn teruggekomen.’ geldt ook voor de van de crisis? pensioenen. Er is ‘Wij zijn voor een inkomens- Komt u vaak in verpleeg- en verzorgings- een groot verschil afhankelijke zorgpremie, wat huizen? tussen rijke ouderen gunstig is voor ouderen met ‘Ik kom er vaak, en er zijn heel grote ver- en senioren die een klein pensioentje. Wij schillen. Er zijn huizen met een heel fijne wat minder mazzel zijn tegen kortingen op pen- sfeer en huizen waar het huilen met de pet hebben gehad. Die sioenen. De pensioenkassen op is. Hoe groter de instelling is, hoe slech- eerste groep mag zijn goed gevuld, de ter meestal de sfeer.’ best wat rendementen zijn meer hartstikke hoog, U bent 32 jaar, uw ouders leven nog? belas- en toch worden Mijn moeder is bijna 60, mijn vader is 61, ting mensen bang en ze zijn gelukkig gezond. Dat geldt ook betalen. gemaakt.’ voor mijn oma van 82. Die bezoek ik drie à De SP wil vier keer per jaar. Niet vaak genoeg dus. verder Wat gaat u doen de AOW- aan de stijgende Hebt u onlangs nog iets gedaan voor een leeftijd zorgkosten? oudere? zo lang ‘Het geld klotst ‘Ik was laatst bij een protestavond tegen mogelijk op over de randen in de bezuinigingen op de Wet Maatschappelijke 65 houden.’ zorg, maar helaas klotst Ondersteuning in Emmen. Toen heb ik een het de verkeerde kant aantal ouderen ondersteund bij het trap- op. Wij willen een aan- lopen.’ val op de verspilling: door hulpmiddelen te hergebruiken bijvoor- beeld. Maar vooral

14 Ne s t o r

ne08interview.indd 14 16-08-12 09:54 verkiezingen

Fleur Agema (35), Tweede Kamerlid voor de PVV en tweede op de kandidatenlijst: ‘Korten op de pensioenen is niet nodig’

Waarom is voor u verhoging van de Uw partijprogramma besteedt nauwelijks AOW-leeftijd niet nodig? aandacht aan openbaar vervoer ‘Omdat het niet rechtvaardig is. Wij maken ‘De automobilist wordt enorm gepest met andere keuzes: we schrappen enorme kos- forenzentaks en snelheidslimieten. Daarom tenposten als ontwikkelingshulp, Europa en komen wij voor hem op. Maar we besteden andere linkse hobby’s. Daardoor hebben we ook aandacht aan het openbaar vervoer. We Cees Sneek (62) geld om de AOW-leeftijd op 65 te houden. willen het papieren treinkaartje houden en uit Amsterdam een reisverbod voor daders van mishande- stemt PVV Die AOW-leeftijd. Is dat geen linkse hobby? ling en bedreiging in het openbaar vervoer.’ ‘De andere partijen ‘Het is zeker een sociale maatregel.’ maken ons geld op in Komt u vaak in verzorgings- en verpleeg- Brussel. Ze geven het U denkt dat de pensioenuitkeringen niet huizen? uit aan knoflooklanden, gekort hoeven worden? ‘Ja, en in het algemeen worden ouderen terwijl wij in onze bejaar- ‘Het is niet nodig. Er zit bijna 900 miljard goed behandeld. Maar er zijn ook rotte denhuizen misstanden euro in de pensioenfondsen. Er komt jaar- appels. Personeel dat de bewoners besteelt kennen. Ouderen lijks 27 miljard binnen en er gaat 24 miljard en onheus of hardhandig bejegent. Daarom worden niet gewassen uit. Als we uitgaan van een rekenrente van eisen wij een Verklaring Omtrent het of lopen te lang met 4 procent, en dat is op de lange termijn heel Gedrag, zodat ontslagen zorgmedewerkers luiers rond. Ik weet zeker realistisch, dan hoeven de fondsen niet te niet zomaar elders aan de slag dat Fleur iets gaat doen korten.’ kunnen.’ aan die misstanden. De PVV is verder de enige Waarom heeft de PVV geen maatregelen Leven uw ouders nog? partij die knokt om de om 55-plussers aan het werk te helpen? ‘Ja, ze zijn allebei rond de pensioenleeftijd op 65 ‘Zolang de economie niet aantrekt, is het zestig. Ze werken en ze zijn jaar te houden. Geert zinloos om je te richten op gekunstelde gezond.’ Wilders zei – helaas - na regelingen voor 55-plussers. Het leidt alleen de vorige verkiezingen maar tot verdringing ten koste van andere Wanneer heeft u dat dit voor hem geen werkzoekenden.’ voor het laatst iets breekpunt is, maar gedaan voor een het bleek later een Hoe houdt u de zorg betaalbaar? oudere? vergissing.’ ‘Wij hakken niet in het zorgpakket, wij ‘Vorig jaar denken dat je juist winst kunt boeken door heb ik na de bureaucratie en de verspilling aan te pak- een forse ken. Weg met die managementlagen, dure lekkage auto’s en hoge salarissen. De PVV gelooft in mijn in buurtzorg. Acht wijkverpleegkundigen en apparte- ziekenverzorgenden zijn dan verantwoor- menten- delijk voor de zorg in de buurt. Ook willen gebouw we pretpoli’s voor snotteren en dergelijke mijn boven- afschaffen. De huisarts doet dat goedkoper.’ buurvrouw helpen dweilen, Wat zijn uw plannen voor de langdurige zorg? een oudere dame die Omdat bureaucratische instellingen niet juist een heupoperatie efficiënt zijn, willen we een fusietoets in de had gehad. Ik was zorg: alleen samengaan als het een verbete- zelf net geopereerd ring is. Op mijn initiatief loopt er een proef aan een hernia: twee met regelarme zorginstellingen.’ kneusjes bij elkaar.’ «

Ne s t o r 15

ne08interview.indd 15 16-08-12 09:54 advertentie advertentie Tekst: Ellen F. Vogel Foto’s: Ellen F. Vogel, Het Verborgen Verblijf

Er is een veldtelefoon, microscoop, telescoop en een oude grammofoon Zelf vullen met warm water

18 Ne s t o r

ne08reizen.indd 18 16-08-12 09:35 reizen

Schone stilte in het Verborgen Verblijf Ontdek puur natuur Verborgen tussen het groen, nabij het Veluwse dorp Doornspijk, vind je het Verborgen Verblijf. In een prachtige omgeving staan op ruim 2,5 hectare grond twee volledig ingerichte safaritenten opgesteld. Het is een CO2-neutraal verblijf: je kookt op een hout­ kachel, warm water haal je in een wijnvat bij het ‘stookhokke’ en wie elektriciteit wil, zal moeten fietsen.

et Verborgen Verblijf Vuurtje stoken Thornspick blijkt niet Op Thornspick is alle comfort aanwe- ver te liggen van waar ik zig, maar daar moet je wel wat voor woon. Een goede reden doen: om te kunnen douchen, moet je

om er ook CO2-vrij je eigen warme water in een houten Hheen te gaan: op de fiets. Helaas is er vat tappen, dit aansluiten op een ‘dou- voortdurend lawaai om ons heen: langs- che’, zodat je onder een warme straal razend verkeer, heggenscharen, bladbla- kunt staan. Een warm bad nemen kan zers en snoeimachines. Hoe anders is ook, maar dan moet je het vat vaker dit in het Verborgen Verblijf: ruisende vullen. Om te kunnen koken, zul je bomen, gekwek en gekras van vogels, eerst een vuurtje moeten maken in een koeien in de verte en hond Lizzy die af of twee gietijzeren stoven. Wat niet De safaritenten van en toe van zich laat horen. Het lijkt een eenvoudig is, zo ervaren we. Het ver- het Verborgen Verblijf andere wereld, dit vredige stukje natuur eist handigheid en vooral ook geduld. liggen verscholen in het waar we ons bewust worden van die Om elektriciteit te krijgen, moeten we prachtige Veluwse groen. natuur en van wat er voor nodig is om fietsen op een stilstaande fiets die is comfortabel te kunnen leven. aangesloten op een accu: drie kwartier »

Bijschrift

Bij de Verborgen Badvijver

Ne s t o r 19

ne08reizen.indd 19 16-08-12 09:35 Ga mee:...... Vier kerst met Oad in Keizerlijk Wenen.

Exclusieve Kerst- special!

Reissom: Vertrek: Kerstavond- 8 dagen Inclusief Galadiner Kerstconcert za. 22 dec. 2012 volpension dienst Palais Ferstel Schönbrunn e 895 p.p. Votivkirche 8-Daagse exclusieve kerstreis Wenen per luxe touringcar Een aaneenschakeling van hoogtepunten, exclusief voor Oad gasten: • Kerstavonddienst in de Votivkirche met aansluitend 4-gangen kerstdiner in het hotel INBEGREPEN: • vervoer per luxe Oad Comfort Class touringcar Op 1e kerstdag 4-gangen galakerstdiner in de balzaal van het beroemde Palais Ferstel • • Oad servicelijnen voor heen- en terugreis met • Kerstconcert in de Orangerie van Schloss Schönbrunn op 2e kerstdag gevolgd door een opstapplaats bij u in de buurt rondleiding door het prachtige Schloss (na sluitingstijd) • 2 overnachtingen op de heen- en terugreis in • Rondleiding door de Wiener Musikverein waar op Nieuwjaarsdag het traditionele middenklasse hotels in een tweepersoonskamer nieuwjaarsconcert wordt gegeven • 5 overnachtingen in Parkhotel Schönbrunn in een tweepersoonskamer En verder…stadsrondrit, stadswandeling, bezoek kerstmarkt, bustocht Wienerwald, • volpension (vanaf lunch dag 1 t/m afscheidsdiner dag 8) rondleiding Parlament en diner in Weense Heurige. • stadsrondrit • stadswandeling Alle excursies en entreegelden in Wenen zijn inclusief en o.l.v. Nederlandssprekende gidsen • bezoek kerstmarkt (m.u.v. Musikverein en Parlament, Duitssprekend). • kerstavonddienst in de Votivkirche • 4-gangen kerstdiner in het hotel PARKHOTEL SCHÖNBRUNN**** Kamers: de ruime en volledig gerenoveerde • 4-gangen galakerstdiner in Palais Ferstel Parkhotel Schönbrunn werd in 1907 kamers beschikken over telefoon, fl atscreen- • bustocht Wienerwald • kerstconcert in Orangerie gebouwd als het gasthuis van Keizer Franz televisie, minibar, kluisje, airconditioning, • rondleiding Schloss Schönbrunn (na sluitingstijd) Josef I. In dit onlangs gerenoveerde hotel internetaansluiting en een badkamer met bad/ • rondleiding Musikverein bevindt zich een van de laatst overgebleven douche, toilet en haardroger. • rondleiding Parlament balzalen van Wenen. Het hotel ligt tegenover • diner in Weense Heurige het park van Schönbrunn met het wereld- beroemde Schloss Schönbrunn. Om bij het NIET INBEGREPEN: dichtstbijzijnde metrostation te komen, hoeft • op dag 4 en 5 zal er een snack ipv lunch worden geserveerd u enkel de weg over te steken. De metro • toeslag eenpersoonskamer à € 85,00 brengt u binnen 10 minuten naar hartje cen- Ook per vliegtuig mogelijk • eventuele optionele excursies trum. De unieke ligging en uitstraling maken • uitgaven van persoonlijke aard, zoals drankjes, Voor € 90,- p.p. extra vliegt u 23 dec. dit hotel tot een prachthotel. fooien etc. vanaf Rotterdam naar Wenen. Terugreis • reis en/of annuleringsverzekering Faciliteiten: • receptie • lift • grote, sfeervolle is op 28 dec. U verblijft in hotel • Calamiteitenfonds à € 2,50 per boeking lounge met gratis internetcorner • restaurant Park Royal Palace Vienna****+ • reserveringskosten à € 15,00 per boeking • Schönbrunner Schlosscafe • bar • terras o.b.v. volpension (vanaf diner dag 1 t/m • traditionele Weense balzaal ontbijt dag 6). Reisnummer BEAT96. Reisnummer: BEAT95

VOOR MEER INFORMATIE EN BOEKEN, BEL DE KBO REISLIJN: 0548 - 37 75 15 Maandag t/m vrijdag: 08.00 uur tot 21.00 uur. Zaterdag en zondag: 10.00 uur tot 16.00 uur.

20 Ne s t o r

ne08reizen.indd06459-02-Nestor-090812-210x294-adv 20 Wenen Special pag20.indd 2 30-7-201216-08-12 16:46:33 09:35 reizen

Vier kerst met Oad in Keizerlijk Wenen.

» Exclusieve

Voor meer info » fietsen en je hebt voldoende voor een een kookkar. In de tent hoor je de Het Verborgen Verblijf, etmaal stroom. Hoe zuiniger je bent, geluiden van de natuur, waait af en T: 06-533 075 72 of mail: hoe minder je hoeft te fietsen. Wij toe een briesje binnen en ruik je de [email protected], hebben al de nodige kilometers in de geur van de bomen en planten. Het www.verborgenverblijf.nl benen, dus zijn we heel zuinig. ultieme buitengevoel. Het grootste deel van de tijd brengen In de tijd dat wij op de stoelen naast we door in de Verborgen Badvijver. de Verborgen Badvijver liggen, heeft Ingepakt in een lekkere badjas heb- de gastvrouw een mand met biolo- ben we ons op de stoelen neergevleid. gische producten in onze tent gezet, Gastvrouw Ellen heeft in een mandje waaronder melk, pannenkoekenmeel een beugelflesje sap, eenzelfde flesje en eieren van de kippen van de die- water, wat olijven en nootjes gebracht, renweide op het terrein. Ook vinden dus kunnen we genieten van het niets- we groenten uit eigen moestuin en een doen. Een poosje in de sauna, speciaal klein flesje olijfolie voor een salade en voor ons opgestookt, en daarna weer niet te vergeten heerlijke ontbijtspek languit op de stoelen luisterend en kij- van de biologische slager. kend naar de Vlaamse gaaien, de dui- ven, kraaien en mezen. Al pratend ver- Na een koningsmaal en een laatste geten we dat we zelf hout op het vuur bad kruipen we onder de zachte dek- moeten gooien om de sauna op tem- bedden. Hoewel een uil flink van zich peratuur te houden. De grote tobbe laat horen, vallen we toch snel in slaap. bewaren we voor ‘s avonds, vlak voor Om 9 uur worden we gewekt door de we naar bed gaan in een van de twee mededeling dat de ontbijtmand klaar- ruime safaritenten op het terrein. staat. De tent ruikt naar versgebakken broodjes, dus snel uit bed. Maar eerst Een veldtelefoon en telescoop moet een vuurtje gestookt worden Ze liggen prachtig verscholen die voor een pot thee. Al snel branden de tenten, zodat je je helemaal op jezelf houtjes, maar al even snel doven ze voelt daar tussen het groen. Alles is weer. Na drie pogingen geven we het er aanwezig: een grote eettafel, een op: dan maar geen thee. In de mand aanrecht, een koelkist, kasten voor vinden we meer dan genoeg voor een het servies en voor de spannende stevig ontbijt om straks weer op de uitrusting om je een ontdekkings- fiets naar huis te stappen. reiziger te voelen: een veldtelefoon, We zijn nog geen 24 uur in het microscoop, telescoop en een oude Verborgen Verblijf geweest, maar het grammofoon. En ook zijn er heerlijk lijkt veel langer, omdat we er echt uit houten bedden, buiten de badtent, waren. Even een andere manier van het wc-huisje met veldtelefoon en (be)leven en heel bewust genieten. «

Ne s t o r 21

30-7-2012 16:46:33 ne08reizen.indd 21 16-08-12 09:35 Tekst: Ad van Schaik Foto’s: Marc Bolsius (portret), Edith Hudepohl (GayParade)

Roze ouderen: Weer terug in de kast?

Peer Meijers (64) kent de problemen van homoseksuele ouderen. ‘Ik zie met eigen ogen dat ouderen na een leven uit de kast in het verzorgingshuis weer terug in de kast gedreven worden. Ze durven niet voor hun homoseksualiteit uit te komen. Dan zeggen ze tegen de verpleegkundige over de foto van hun gestorven partner: ‘O, dat is een dierbaar familielid’. Afschuwelijk, dat je in je eigen woon­ omgeving niet jezelf kunt zijn.’

Peer Meijers

22 Ne s t o r

ne08roze_2.indd 22 14-08-12 16:13 roze ouderen

‘Ouderen zijn Weer terug in de kast? kwetsbaarder en afhankelijk’

et leven lachte Amsterdammer contact met hun familie toen ze uit de kast kwa- Peer Meijers (64) toe. Zijn part- men, ze hebben vaak geen kinderen. Door dat ner ging als pastor aan de slag isolement ontbreekt bij hen iedere steun. Ze zijn in Limburg en hij besloot hem te weerlozer. Dat is jammer, want als homo moet je volgen. Totdat zijn vriend plot- de hele dag door de confrontatie aangaan. Of je Hseling overleed en hij er helemaal alleen voor moet je mond houden en de hetero spelen.’ stond. ‘Mogelijkheden om andere gelijkgestem- den te ontmoeten, bleken in Limburg nauwe- lijks te bestaan, zelfs geen cafés zoals vroeger in Heerlen, Sittard en Geleen.’ Ook bij het COC Maastricht, de belangenorganisatie voor homo’s en lesbo’s, kon hij niet terecht, want die was vrij- wel niet gericht op senioren.

Peer Meijers besloot (in 2006) navraag te doen bij de ouderenbonden. Zo ontdekte hij dat de ANBO zich destijds als enige inzette voor roze senioren. Peer werd voorzitter van de werk- groep Roze van ANBO Limburg, die onder meer een sociëteit opzette in Geleen. ‘Mannen Moedige moeder en vrouwen komen daar eenmaal per maand bij Maar er is toch in de homo-emancipatie veel elkaar. Voor hen is de soos een vaste ontmoe- bereikt? ‘Dat is zo,’ beaamt hij, ‘maar in de dage- tingsplaats, die eveneens themamiddagen en lijkse praktijk van de tehuizen blijkt niets minder culturele uitstapjes organiseert.’ En Peer werd waar te zijn. Net als in de thuiszorg waar cliënten lid van KBO Limburg om ook daar de roze te maken krijgen met een hoge mate van intimiteit senioren op de agenda te zetten. als ze bedlegerig zijn of worden gedoucht. Dan is het plezierig als ze zichzelf kunnen zijn.’In de Egeltjeswerk jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw dacht Anderen voorlichten over wat homoseksu- Peer Meijers dat voor homo’s alles anders zou aliteit echt inhoudt, noemt hij egeltjeswerk. worden. Nu zegt hij: ‘Er is nog veel werk aan de ‘Langzaam, heel geleidelijk zie ik vooruitgang. winkel. Ik denk aan mijn moedige moeder die in Neem de Unie KBO, die vroeger nauwelijks het tehuis hardop zei dat ze drie homofiele zoons aandacht aan deze groep besteedde, omdat ze had. Andere medebewoners spraken nooit over dat bang was anderen voor het hoofd te stoten. Het onderwerp, terwijl toch zeker zes procent en mis- is waar. De ANBO verloor leden toen ze enkele schien wel tien procent van de bevolking lesbisch jaren geleden voor het eerst homoseksualiteit of homo is. Roze ouderen zijn onzichtbaar…’ » ter sprake bracht. We leven wel in 2012 maar alles wat anders is, moet voor zijn bestaans- recht vechten. Datzelfde geldt bijvoorbeeld voor lichamelijk gehandicapten,’ aldus Peer. Roze peiling Dat ouderen na een leven in bevochten vrijheid Hoe ervaart u als KBO-er het om roze oudere te op latere leeftijd alsnog terug de kast ingaan, zijn? Voelt u zich eenzaam? Zou u graag meer heeft volgens hem te maken met het feit dat oude- ontmoetingsmogelijkheden willen hebben? ren kwetsbaarder en afhankelijk zijn. Peer: ‘Ze Doe mee aan de roze peiling en vul anoniem uw zijn ook niet zo rap van de tong als de jongeren. ervaringen en verwachtingen in op www.kbo.nl/ « En realiseer je dat nogal wat oudere homo’s en rozeouderen zodat we weten wat er bij u leeft. lesbo’s alleen staan in het leven; ze verloren het

Ne s t o r 23

ne08roze_2.indd 23 14-08-12 16:13 advertentie roze ouderen

Elly Gubbels van KBO Limburg: ‘Wij komen op voor alle ouderen, ook deze groep’

Elly Gubbels van KBO Limburg: ’Wij maken ons in Limburg sterk voor kwetsbare ouderen. Of het nou gaat om 80-jarigen, alleenstaanden of homoseksuele ouderen. We komen op voor alle ouderen, dus waarom niet voor deze groep?’

Enkele jaren geleden ontstond er binnen KBO Limburg voor het eerst belangstelling voor dit onderwerp. Aanleiding was het verzoek van toen- delijkheid: dat wil zeggen het onder- wat we voor deze ouderen kunnen malig minister Plasterk, waarin hij meer werp langzaam maar zeker bespreek- doen,’ aldus optimistische Elly die aandacht vroeg voor deze groep. Elly baar te maken. ‘Niet de hakken in weet hoe moeilijk het onderwerp Gubbels: ‘Wij in Limburg vonden dat het zand zetten en weerstanden nog altijd ligt. ‘Ik herinner me nog zo terecht. Het onderwerp homoseksuali- oproepen, maar er stapje voor stapje goed dat een van mijn zussen me in teit wordt in de maatschappij immers aandacht aan besteden,’ aldus Elly. vertrouwen vertelde dat ze van een steeds meer bespreekbaar, waarom Zo vond over roze ouderen een dis- vrouw hield. Ik mocht het toen aan dan niet bij ouderen? Maar er was ook cussie plaats tussen het KBO provin- niemand vertellen. Onze inmiddels aarzeling. We waren toch bang voor ciaal bestuur en diverse commissies 92-jarige moeder kan er tegenwoordig reacties als: ‘Over zo’n onderwerp praat en publiceerde KBO Limburg in haar heel gewoon over praten. Misschien je toch niet. Dat past niet bij de KBO!’ ledenkrant een uitgebreid interview is ze zelfs wel trots op haar dochter met roze senior Peer Meijers. Elly die in het leven haar eigen weg is De grote noodzaak aandacht te Gubbels: ’Peer sprak zich daarin dui- ingeslagen.’ besteden aan roze ouderen en hun delijk uit; toch kwam er geen enkele problemen bleek op een symposium reactie op. Ook geen negatieve. Dat De Unie KBO gaat in oktober met de bonden dat KBO Limburg organiseerde. Elly: stemde ons hoopvol.’ bespreken wat de KBO kan doen om roze oude- ‘Ik heb toen heel wat verhalen van ren te ondersteunen. De verhalen van en over oudere lesbo’s en homo’s gehoord Daarna volgden bijeenkomsten met deze groep ouderen laten ons niet onberoerd. die er niet om logen. Vooral als ze besturen van zorginstellingen. ‘We Zes tot acht procent van de mensen is homo- eenmaal in een zorginstelling zitten vroegen als KBO Limburg aandacht seksueel of lesbisch. Hoe komt het dan dat we en afhankelijk zijn van anderen. Ze voor deze doelgroep. Kent u deze ze in onze KBO nauwelijks of niet kennen? zijn vaak bang om zichzelf te zijn en roze groep, wilt u iets voor hen verkeerd over te komen, zelfs bela- doen? Heeft u een beleid?’ Nog altijd De Unie KBO hoopt op grond van de chelijk te worden gemaakt. Het werd zit KBO Limburg in de fase om het bijeenkomst met de KBO’s een project te me toen duidelijk dat alleen een open onderwerp homoseksuele ouderen kunnen opzetten, waarin we – in navolging klimaat in een zorginstelling daarin aanvaardbaar te maken en ze te zien van KBO Limburg – ook in andere delen van verandering kan brengen.’ als normale mensen. Want Elly kent het land activiteiten met en voor roze de reacties van sommige ouderen die ouderen gaan opzetten. We willen dat doen in Om dat te bereiken, volgt KBO nog altijd zeggen: ‘Het is een ziekte.’ samenwerking met de PCOB, die ook met haar Limburg de strategie van de gelei- ‘We zullen zien wat er uitkomt en achterban over dit onderwerp spreekt.

» Napraten? Bel ons! een van de (ervarings)deskundigen die in alle rust Heeft u behoefte om na te praten over wil luisteren naar uw verhaal en u advies kan geven. dit onderwerp? Of wilt u de Unie KBO Wilt u uw verhaal liever opschrijven? Stuur het dan vertellen waar u als roze oudere tegenaan naar Unie KBO, Roze Ouderen, Postbus 325, 5201 AH loopt? Bel dan met de Servicetelefoon en geef uw ’s-Hertogenbosch. Of mail naar [email protected] gegevens door. U wordt dan snel teruggebeld door onder vermelding van Roze Ouderen.«

Ne s t o r 25

ne08roze_2.indd 25 14-08-12 16:13 Nieuwsvan het landelijk bureau

Brochure: Praat op tijd met je dokter

Veel mensen praten te laat met hun dokter over hun levenseinde. Dat leidt nogal eens tot teleurstellingen en onbegrip. Bijvoorbeeld omdat de arts doorgaat met behandelen, terwijl de patiënt eigenlijk niet meer wil. Of omdat de patiënt euthanasie voor ogen had, maar de arts daar niet aan kan voldoen. De brochure ‘Spreek op tijd over uw levenseinde’ helpt mensen op weg om tijdig het gesprek met de dokter aan te gaan. De brochure is een gezamenlijke Advies Raad voor Volksgezondheid & Zorg: uitgave van acht organisaties Ouderen zelf betalen voor zorg voor patiënten, ouderen en artsen. Er staan tips in om het Om de zorg betaalbaar te houden, legt gesprek met de dokter goed de Raad voor Volksgezondheid & Zorg er te laten verlopen. Bovendien in haar advies de nadruk op dat ouderen biedt de brochure uitleg over zelf moeten gaan betalen voor zorg. De wilsverklaringen, palliatieve zorg Unie KBO ziet meer in andere oplossingen, en euthanasie. zoals investeren in een gezonde leefstijl, de zorg beter organiseren en het bouwen De brochure is te downloaden via www.kbo.nl (klik op de cover van van woningen die levensloopbestendig en Nestor). Een papieren brochure kunt u à € 4 bestellen bij Elly Verkaart, geschikt voor ouderen(zorg) zijn. E: [email protected], T: 073-61 234 75. Burgers moeten rond hun zestigste een plan maken over hoe ze straks hun zorg willen regelen, aldus de Raad voor Volksgezondheid & Zorg (RVZ) in het advies ‘Redzaam ouder’. En omdat de zorg onbetaalbaar dreigt te worden, Vrijwilligers gezocht! moeten ouderen zelf gaan sparen voor hun latere zorg. Dat advies is een beetje kort door  Medewerker juristentelefoon: Voor de juristentelefoon de bocht, vindt de Unie KBO. Het is een goede zijn wij op zoek naar enthousiaste (oudere) vrijwilligers die het zaak dat ouderen zelf de regie houden over team van de juristentelefoon één middag per maand willen hun leven, maar de verantwoordelijkheid versterken. De medewerker juristentelefoon moet kennis volledig bij de (oudere) burgers leggen, is hebben van onderwerpen als pensioenen, erfrecht, belastingen niet verstandig. Volgens ons moet niet zorg en inkomen. Wij bieden: een leuk team, bijscholingscursussen, voorop staan in de plannen, maar wonen reiskostenvergoeding. Voor meer informatie: Gerla van en actief blijven. Bouw meer levensloopbe- Rangelrooij, E: [email protected], T: 073- 612 34 75 stendige woningen waar ouderen zorg en ondersteuning kunnen krijgen, met voorzie-  Belastinginvullers: Jaarlijks gaan er ruim 2.500 vrijwil- ningen in de buurt. Zo is de kans groter dat ligers op pad om voor de leden van de KBO ANBO en de PCOB ouderen geen beroep hoeven te doen op de aangifte inkomstenbelasting te verzorgen. Voor volgend (dure) verpleeg- en verzorgingshuizen. jaar zijn we op zoek naar nog meer enthousiaste invullers. Meer informatie kunt u vinden op onze website www.kbo.nl (klik op Het RVZ-advies is te lezen op www.kbo.nl de cover van Nestor), www.belastingservice.org of mail naar (klik op de cover van Nestor). Hier staat [email protected] ook het document dat wij namens de CSO stuurden als reactie.

De CSO is de koepel van de ouderenorganisaties waar de Unie KBO deel van uitmaakt.

26 Ne s t o r

ne08nieuws.indd 26 16-08-12 09:08 UITGELICHT

Jaarverslag 2011 is uit De Unie KBO heeft het jaarverslag over Unie KBO luidt noodklok over 2011 gepubliceerd. Ondanks dat een vereniging geen verplichting heeft een scheiden wonen en zorg jaarverslag uit te geven, brengt de Unie KBO graag iedereen op de hoogte van wat er in 2011 heeft plaatsgevonden. 2011 was een turbulent jaar, waarin door het landelijk bureau opnieuw veel werk is verzet. Dit is gebundeld in een mooi, helder en overzich- telijk online jaarverslag waarin alles over de activiteiten en andere belangrijke onderwerpen terug te lezen is. Vanwege kostenbeheersing is het jaarverslag alleen digitaal beschikbaar, niet in papieren vorm. Het is te downloaden Het binnen de ouderenzorg versneld invoeren van het scheiden van via de website www.kbo.nl wonen en zorg leidt volgens de Unie KBO tot een financiële ramp voor tienduizenden zorgbehoevende ouderen. De Unie KBO baseert dit op een in haar opdracht uitgevoerd onderzoek van het Nibud. Actie gratis tickets 50Plusbeurs verlengd Het scheiden van wonen en zorg betekent dat wonen en zorg straks apart De actie voor KBO-leden om gratis gefi nancierd worden. De cliënt betaalt zelf huur of hypotheek, ook als hij tickets te krijgen voor de 50Plusbeurs binnen een instelling woont. De zorg wordt via verschillende regelingen is verlengd tot 5 september. Het vergoed. De Unie KBO is weliswaar voorstander hiervan, maar stelt wel combiticket voor het dubbelconcert voor waarden. Zo mogen zorgbehoevende ouderen er niet op achteruit gaan met Vicky Leandros houdt tot deze en moeten ze niet te veel administratieve rompslomp krijgen. Uit het Nibud- datum ook de speciale KBO-prijs van rapport blijkt dat dit nu wel het geval is. slechts €20. KBO-leden kunnen de gratis U kunt het Nibud-rapport ‘Bestedingsmogelijkheden bij het scheiden van entreekaarten of de speciale kortings- wonen en zorg’ downloaden via www.kbo.nl (klik op de cover van Nestor). kaarten voor beurs + concert bestellen via www.plusticket.nl (klik op KBO logo) of bel naar 026-377 97 36. Houd uw lidnummer gereed. Bestelkosten €2,50. Leandros vindt meteen na afl oop De 20ste jubileumeditie van de 50Plus- plaats - van 17.30 tot 19.30 uur. beurs wordt van 11 t/m 15 september gehouden in de Jaarbeurs Utrecht. De beurs is dagelijks open van 10.00 tot Keuringsleeftijd rijbewijs 17.30 uur. Het dubbelconcert met Vicky naar 75 De keuringsleeftijd van rijbewijsbezitters gaat per 1 juli volgend jaar van 70 naar 75 jaar. De Unie KBO is verheugd over het genomen besluit omdat het zorgt voor een enorme vermindering van de een Eigen Verklaring te overleggen en administratieve lasten voor ouderen . de huisarts of specialist te bezoeken. Het Oudere automobilisten moeten nog ministerie van Verkeer laat onderzoeken steeds om de vijf jaar naar de keuring. of de seniorenkeuring helemaal kan Doordat de keuringen later van start worden afgeschaft. Ongeveer 1 procent gaan, hoeven ze echter een keer minder van de ouderen wordt afgekeurd. «

Ne s t o r 27

ne08nieuws.indd 27 16-08-12 09:09 advertentie adri verweij Solidariteitsfonds

Sprakeloos gevoel Leer hen lezen

De gesprekken aan tafel Het aantal mensen dat niet kan lezen en schrijven, is in gaan de kleinkinderen ontwikkelingslanden aanzienlijk. Vooral veel vrouwen nogal eens boven de pet. hebben nooit de kans gekregen om naar school te gaan Zo ook bij opa en oma die en velen ervaren dit als een groot gemis. Zouden ze wel zich hebben gestort op kunnen lezen, dan zouden ze veel informatie via folders, een project over de zeven posters en boeken tot zich kunnen nemen. Dit zou hun grote stromingen in ons mogelijkheden op een beter leven doen toenemen. Vooral land. Ze zijn er enthousiast oudere vrouwen hebben in hun leven weinig kansen gehad. mee bezig en regelmatig In Ho in Ghana is een alfabetiseringsprogramma opgezet praten zij ons bij over weer met als doel oudere vrouwen te leren lezen en daarmee een bezoek aan een moskee hun leefomstandigheden te verbeteren. Met medewer- of synagoge of kathedraal. king van het ministerie van onderwijs krijgen vrijwilligers Ze maken een serie dvd’s (waaronder veel gepensioneerde leerkrachten) een cursus over boeddhisten, hindoes, moslims, joden, protestanten, van zes maanden om ze te trainen hoe ze ouderen kunnen katholieken en humanisten. Vooral bedoeld voor ouderen leren lezen. Het streven is om 2300 vrouwen aan het lezen die door dementie of afasie gekweld worden en zelf geen te krijgen. Met theater en rollenspelen leren de vrouwen woorden meer kunnen vinden om over hun geloof of zich in een groep te uiten in plaats van zich schuchter op overtuiging te communiceren. De serie krijgt dan ook de de achtergrond te houden. Het Solidariteitsfonds wil een naam ‘Een sprakeloos gevoel’. bijdrage van € 2000 geven voor het vervaardigen van educatief materiaal en voor het trainen van de vrijwilligers. Kleinzoon Sander heeft het ingewikkelde gesprek een De rest wordt lokaal opgebracht. tijdje aangehoord. Je zag hem denken: Wat moet ik hiermee? Niet dat het hem niet interesseert. Alles wat vreemd en nieuw is, krijgt zijn aandacht. Zeker als opa en oma er zo intens mee bezig zijn. Misschien mag hij wel eens mee. Maar ook hij had even geen woorden om zich te verhouden tot ramadan of Shiva of tabernakels. Wat zou je ook als dertienjarige met zo’n overstelpende hoeveelheid wijsheid? Voorzichtig proeft hij aan de mogelijkheden die in het gesprek langs komen. Maar nergens gaat een deur voor hem open. Bij hem thuis staat godsdienst niet zo op de voorgrond. Zijn vader is nog wel gedoopt maar moeder is van huis uit ‘niks’. Dat heeft hij altijd vreemd gevonden. Hoe kun je nou niks zijn? Zeker omdat het over zo’n fantas- tische moeder gaat! Dan klaart zijn gezicht op en even heeft hij de moed de sprakeloosheid te doorbreken en zich in het gesprek te mengen: ‘Als ik het goed begrijp’, zegt hij Helpt u de kansen op een beter leven te vergroten voor bedachtzaam, ‘dan ben ik ‘overig’!’ Daar kan hij kennelijk deze vrouwen door hen aan het lezen te krijgen. U kunt voorlopig verder mee. En overig is niet niks. Het kan nog uw bijdrage overmaken naar giro 232325 ten name van alle kanten op. Totdat hij misschien ooit in die enorm Unie KBO Solidariteitsfonds te ’s-Hertogenbosch. Heel grote reli-supermarkt een persoonlijke en doorleefde hartelijk dank! overtuiging tegen komt. Misschien dat de door opa en oma opgeslagen schatten hem daarbij wel kunnen helpen. Will Hurkmans Voorzitter Solidariteitsfonds Pastor Adri Verweij

Het Solidariteitsfonds van de Unie KBO steunt kleinschalige projecten die de rechten, leefomstandigheden en positie van ouderen in ontwikkelingslanden verbeteren.

Ne s t o r 29

ne08column1.indd 29 14-08-12 15:18 advertentie Tekst: Ineke de Ridders Foto: Bob Bouchier Goed idee

Een bijzonder optreden door en voor eigen leden

Bij de KBO Stad Groningen, 650 leden, vindt elk jaar in februari ieder een eigen inbreng.’ Ali Schlichter: het grootse spektakel plaats, een zangspel dat bestaat uit tien tot ‘Toneelspelen was ook toen mijn man een verhaal opgebouwde liedjes op bekende melodieën. In de nog leefde, ik ben nu 84, een geweldig zomer start de voorbereiding, in oktober begint het repeteren. groot genoegen. In februari zal ik voor de zesde keer meedoen. Niemand is onmisbaar, maar Renier is met zijn Renier Halsema: ‘De weg erheen met ‘Renier schrijft de teksten, regisseert kwaliteiten, rust en inzet een cadeau elkaar is puur genieten. De creativiteit, het stuk, heeft een nieuw verhaal zó voor onze afdeling.’ « het groeien in je rol, ieder in het spel op tafel met voor ieder een heerlijke tot zijn recht laten komen, de spanning rol. Ik heb lang zelf meegespeeld, of het lukt om de tekst uit het hoofd te maar ben nu vooral druk met ontwerp In deze rubriek brengen wij leuke en leren. Lachen om nieuwe vondsten en en bouw van het decor. Het plezier originele activiteiten van afdelingen in beeld, dezelfde fouten, de betrokkenheid met staat voorop en iedereen is steeds ter inspiratie van andere afdelingen. Doet u elkaar. Operaties worden uitgesteld weer verbaasd hoe zo’n gezamenlijke met uw afdeling iets bijzonders? Laat het ons want eerst de uitvoering!’ Jan Dol: inspanning groeit en groeit met van dan weten via [email protected]

Ne s t o r 31

ne08idee.indd 31 14-08-12 15:35 Tekst: Paul van der Meer, psycholoog/onderzoeker Foto: Shutterstock

Alhoewel de overgrote meerderheid (88%) van de respondenten vindt dat ze voldoende weten over hoe ze hun lichaam gezond en fit kunnen houden, loopt onze kennis over gezondheid en voeding niet over. Bij een kleine test in de enquête werden gemiddeld Hoe (on)gezond zijn wij? vijf van de tien vragen correct beantwoord. Hieronder de vijf vragen die de meeste fouten opleverden. Hoe doet u het?

Dat we onze gezond- Test uw heid zeer belangrijk kennis vinden, dat staat buiten kijf. Maar vinden we het 1. In een even-­  100 gram vlees wichtig senioren- nodig nu zo belangrijk dat we dieet hoort een  Geen vlees nodig daarvoor geen graai meer weinig ­(geraffineerde doen uit de chipszak en ons en bij voorkeur wijntje of pilsje overslaan? 700 ­ongeraffineerde) 4. Mensen kunnen lezers geven het antwoord. suiker per dag, zwaarder zijn omdat Zij deden mee aan de Grote maximaal 50 gram ze zwaardere botten Gezondheids­enquête van de hebben. Het verschil  Waar tussen zware en Unie KBO.  Niet waar lichte botten is maximaal Onze gezondheid is belangrijk. Daar zijn de 700 ­respondenten die meede- 2. Om vijf ons  1 kilo den aan de Grote Gezondheids­enquête lichaamsgewicht  2 kilo van de Unie KBO duidelijk over. En (vet) te verliezen  4 kilo wanneer we iets ongezonds doen, zoals moet u ongeveer  6 kilo te veel eten, snoepen, roken of alcohol  8 kilo drinken dan voelt 62% zich schul-  Twee uur  10 kilo dig. Onze gezondheid houdt ons doorfietsen ook bezig, we denken er veel aan  Vier uur (vier op de tien senioren zelfs doorfietsen 5. Aan welk van dagelijks) en niet vaak in posi-  Zes uur de onderstaande tieve zin. Negen van de tien doorfietsen vitamines hebben senioren in Nederland maken  Acht uur de meeste ouderen zich zorgen om hun gezondheid doorfietsen een tekort? - in meerdere of minder mate.  Tien uur Slechts 11% maakt zich geen doorfietsen  Vitamine D zorgen om zijn gezondheid.  Vitamine A  Vitamine K 3. Per dag heeft  Geen van een 55-plusser bovenstaande met een verder  Alle boven- uitgebalanceerd staande dieet gemiddeld

 200 gram vlees nodig  150 gram vlees De antwoorden nodig staan op pagina 34.

32 Ne s t o r

ne08onderzoek.indd 32 16-08-12 10:10 De Grote Gezondheidsenquête

Hoe (on)gezond zijn wij?

Dat we onze gezondheid zelf kunnen beïn- ten hun zwaarlijvigheid. vloeden en dat een betere levensstijl effect In de categorie ernstig heeft, weten de meesten van ons (89%) best overgewicht beseft slechts wel. Maar doen we dat ook? We geven 3% dat ze ernstig over- onszelf gemiddeld het rapportcijfer 7,5 gewicht hebben, ter- voor de manier waarop we met ons lichaam wijl dit in werkelijk- omgaan. 4% geeft zichzelf een onvoldoende heid maar liefst drie en slechts 2% een 10. Maar hoe gezond we keer zo veel is (9%). ook proberen te leven, ondertussen tikken de jaren ook door en er komt voor bijna 1 op de 10 houdt niet negen van de tien senioren een moment in van bewegen het leven dat ze denken: ‘Tja, nu merk ik Acht van de tien senio- dat ik ouder word’. Sommigen hebben dit ren geven aan regelmatig gevoel al heel vroeg in hun leven, anderen te bewegen en te sporten. veel later, zoals Albert (81): ‘Zo rond mijn Daarmee bedoelen we dan: 78ste merkte ik dat sommige dingen niet een lichamelijke activiteit van meer zo goed lukten, zoals mijn been over minimaal 30 minuten aaneenge- de fiets zwaaien.’ sloten, waarbij een wat verhoogde hartslag en een versnelde ademhaling 55% is te zwaar optreedt. Diegenen die niet regelma- Omdat we u gevraagd hebben naar uw tig bewegen (20%) geven als reden: te lichaamsgewicht en uw lichaamslengte kon- druk (33%), een ziekte of aandoening den we de zogenaamde Quetelet Index uitre- (21%) of dat ze niet weten wat ze op kenen. Dit is een maat voor overgewicht. En hun leeftijd nog kunnen doen (12%). wat blijkt? Slechts 45% van de Nederlandse 10% komt er rond voor uit dat ze 65-plusser is óp gewicht, de rest heeft over- niet van bewegen houden. Er zijn ook gewicht, en zelfs 9% ernstig overgewicht. andere redenen om niet te sporten, Niet iedereen heeft dat zelf door. 58% van zoals Teun (87): ‘Ik ben nu op een leef- de respondenten denkt dat ze op (of zelfs tijd dat ik niet meer zo nodig baantjes onder) gewicht zijn, terwijl in werkelijkheid hoef te trekken of op mijn racefiets slechts 45% op gewicht is. Dus bijna drie op hoef te springen. Ik ben al blij dat ik de tien mensen met overgewicht onderschat- nog steeds op mezelf woon.’ »

Ne s t o r 33

ne08onderzoek.indd 33 16-08-12 10:11 Wat vinden wij?  Zoete tussendoortjes favoriet Verreweg de meesten van ons (92%) gebrui- Roken: rookt sigaretten, ken gewoonlijk drie maaltijden op een dag. 5% En er wordt gretig gesnackt. Maar liefst 88% gemiddeld per dag  Alcohol: gebruikt tussendoortjes (waarvan 12% best 11 wel vaak en 15% geregeld). Favoriet zijn de Meer dan de helft van de senioren drinkt zoete tussendoortjes, die door 75% gegeten worden. Het lijkt erop dat zoute tussendoor- regelmatig alcohol ( ). Van tjes, die bij 25% favoriet zijn, meer aanzetten. 53% Mensen die voornamelijk zoute tussendoortjes de drinkers neemt dagelijks eten, hebben vaker overgewicht. 70% We zijn sowieso dol op zout. Tijdens de berei- gemiddeld glas en ding van de maaltijden voegt een ruime meer- 2,4 30% derheid zout toe aan het eten (57%) en tijdens de maaltijd wordt door 8% zout gebruikt. neemt wekelijks glazen. Het aantal 6 Slechts 8% maakt gebruik van dieetzout (natriumarm zout). zogenaamde zware drinkers, die per dag Een gezonde geest zes of meer standaardglazen alcohol Om na te gaan hoe het is gesteld met de geestelijke gezondheid, legden we u in het drinken, is 5%  Drugs: Slechts onderzoek een tiental korte vragen voor, bij- voorbeeld: ‘Was u in de afgelopen dagen wel 1% heeft wel eens drugs gebruikt in eens verveeld?’ en ‘Had u het gevoel alsof alles u voor de wind ging?’ Op basis van de ant- zijn leven, het meest cannabis (hasjiesj). woorden kan worden vastgesteld of uw gevoel in balans is. Precies 5% van alle respondenten Op dit moment gebruikt letterlijk heeft een negatieve balans. Zij hebben de afge- lopen periode dus meer negatieve ervaringen drugs  Tussendoortjes: dan positieve ervaringen gehad. Mensen die 0% een positieve gevoelsbalans hebben, bleken De favoriete tussendoortjes zijn koekjes gelukkiger, sporten vaker, eten gezonder, en hebben minder vaak overgewicht. of biscuits, fruit, chocolade , ontbijtkoek, Conclusie zoutjes, kaas, nootjes en drop. En ze Letterlijk iedereen vindt zijn gezondheid belangrijk en we willen allemaal graag worden het meest ’s avonds genomen gezond zijn en blijven. We voelen ons dan ook schuldig wanneer we iets doen dat onge- zond is, zoals te veel en ongezond eten, te ( ), gevolgd door ’s middags 38% veel alcohol drinken en te weinig bewegen. De onderzoeksresultaten tonen duidelijk aan ( ), ’s ochtends ( ) of 29% 10% dat we wél de intentie hebben om gezond te leven en dat we geloven dat we zélf door een gewoon de hele dag (11%). gezonde levenswijze onze gezondheid posi- tief kunnen beïnvloeden. Maar tegelijkertijd

ANTWOORDEN TESTJE: 1. NIET WAAR, 2. ACHT UUR DOORFIETSEN, 3. GEEN VLEES NODIG, 4. 2 KILO, 5. VITAMINE D

34 Ne s t o r

ne08onderzoek.indd 34 16-08-12 10:11 DE GROTE GEZONDHEIDSENQUÊTE

‘Ik heb de knop toont dit onderzoek ook aan dat meer dan de helft van ons te zwaar is. En twee van de tien omgedraaid en ben aan mensen met overgewicht hebben zelfs last de slag gegaan’ van ernstig overgewicht, een zorgwekkende situatie. De enige manier om gezonder te leven is het gewoon te doen. Marga (66) heeft de knop omgedraaid: ‘Ik liep al jaren rond met een schuldgevoel Wat doen we zoal en vorig jaar heb ik eenvoudigweg een paar op sportgebied? beslissingen genomen. Drie keer in de week wandel ik met buren zo’n tien kilometer per  68% sport zelf buitenshuis (joggen, keer. Iedere week gaan mijn man en ik zwem- fi etsen, wandelen, zwemmen) men en we drinken een slok op een borrel  30% sport in clubverband (tennis, minder. Ik voel me stukken beter.’ « zwemmen, atletiek, fi etsen, volleybal)  20% sport zelf binnenshuis, al dan niet met behulp van een bewegingsapparaat, Het onderzoek is in opdracht van Unie KBO zoals steps of een hometrainer uitgevoerd door bureau TeraKnowledge® van eind  20% wandelt of fi etst in KBO-verband mei tot eind juni 2012 door middel van online (of een andere ouderenbond) en telefonische interviews. Aan het onderzoek  19% is lid van een sportschool hebben 700 mannen en vrouwen deelgenomen,  21% doet iets anders, zoals Evert (68): met een gemiddelde leeftijd van 72 jaar. De ‘We hebben een grote tuin en daar zijn we onderzoeksresultaten geven een representatief veel in bezig en daarbuiten loop ik elke beeld van de Nederlander van 65 jaar en ouder. dag drie keer 30 minuten met de hond.’

Opmerkelijk 46% is het eens met de stelling – uitgedrukt in een rapport- dat een voedingsproduct dat mensen die een aantoon- cijfer – is een magere zes. speciaal geschikt is voor baar ongezond leven leiden, senioren. zoals roken, (te veel) drinken Wanneer we ons leven zouden of te veel eten een hogere kunnen overdoen dan zou 44% koopt etenswaren met premie moeten betalen bij de 65% anders omgaan met zijn voedingssupplementen, zoals ziektekostenverzekering. lichaam. De meesten geven olie of boter met omega 3, aan dat ze dan niet zouden zijn drinkyoghurt met probiotica. Informatie die op de begonnen met roken. verpakking staat van voedsel- Voedingssupplementen zoals producten is niet tot nauwelijks ‘Aanbevolen voor ouderen’ is vitaminepillen, antioxydanten te lezen, zegt maar liefst 56%. de aanduiding die door 48% of supplementen voor En het vertrouwen dat we wordt gezien als het meest gewrichten worden door 46% hebben in deze informatie geschikt om duidelijk te maken gebruikt, gemiddeld al 11 jaar.

Ne s t o r 35

ne08onderzoek.indd 35 16-08-12 10:11 advertentie advertentie advertentie TIJD VOOR HOBBY’S

Het boek van... mevrouw Hansje Guldenmundt uit Alblasserdam: ‘Veel vraagstukken zijn nog steeds niet opgelost’

Een krantenrecensie roemde het boek reikwijdte ziet, veel vraagstukken uit die tijd die nog Ons kamp van Marja Vuijsje en het leek steeds niet zijn opgelost komen langs. Wat het boek me een goed cadeau voor een oudere zo leesbaar maakt is dat de schrijfster nergens stelling vriendin. Ik keek het boek vooraf zelf neemt of haar eigen mening opdringt, het is met ‘lief- ‘even’ in en heb het niet meer wegge- devolle’ herinneringen aan haar familie geschreven. legd! Het verhaal beschrijft de geschie- Het is zeker een aanrader voor iedereen die roept dat denis van een Amsterdamse Joodse vroeger alles beter was. familie van lang geleden tot ruim in deze eeuw. Van Marja Vuijsje: Ons Kamp. Uitgeverij Atlas Contact, bittere armoede tot welstand. Van diep joods geloof pijs € 15,-. ISBN 978 90 4501 617 7 tot geen geloof. Wat het boek zo boeiend maakt, is dat ook een groot deel van ons eigen leven in deze Wat is uw mooiste boek? Win een boek! periode past. De tijdgeest is goed weergegeven, heel Onlangs of langer geleden een boek gelezen dat diepe indruk op u vaak heb ik gedacht van: dat is waar ook, dat was ik maakte? Laat het ons weten en win daarmee een boek. Stuur uw reactie alweer vergeten. Veel politici met hun bijdrage aan die naar: Unie KBO, Tijd voor hobby’s, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch, tijd, veel gebeurtenissen waarvan men soms nu pas de of mail naar: [email protected].

VISSEN VOEREN CREATIEF KLEURBOEK VILLA TRISTE Een roman die even hart- VOOR GROTE MENSEN Tijdens de Tweede verscheurend is als hilarisch, Mooie tekeningen inkleuren Wereldoorlog worden de bitter en poëtisch tegelijk. met potloden en stiften in alle zusjes Caterina en Isabella Gratis! Fiorenzo, Mirko en Tiziana: kleuren van de regenboog Cammaccio gedwongen 5x Creatief Kleurboek drie levens die elkaar kruisen is heerlijk ontspannend. de moeilijkste beslissingen Voor Grote Mensen op een onwaarschijnlijke, Romantische bloemen, fi jne van hun leven te nemen 5x Vissen voeren desolate plek in het Toscaanse blaadjes, vrolijke bijen, trendy waarvan de consequenties 5x Villa Triste binnenland. Het is de plek vogeltjes, drukke patronen, nog jarenlang zullen door- We mogen enkele exemplaren van waar Fiorenzo al jong zijn rustgevende motieven... werken. Veertig jaar later deze bijzondere boeken weggeven moeder verloor, waar Tiziana Zoek een kleurplaat die bij moet Alessandro Pallioti een aan onze KBO-leden. Wilt u er een naar terugkeert vanuit Berlijn je stemming past en laat je merkwaardige moordzaak ontvangen? Stuur dan een kaartje en waar Mirko voorbestemd creativiteit de vrije loop. Tijd op een oude man oplossen. naar: Unie KBO, Hobby’s, Postbus lijkt voor een grote fi etstoe- maken voor jezelf was nog Een dagboek brengt hem op 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch, komst. nooit zo leuk en gemakkelijk! het spoor van de zussen. of mail naar boeken@uniekbo. Fabio Genovesi: Vissen voeren. Creatief Kleurboek Voor Grote Lucretia Grindle: Villa Triste. A.W. « nl Vergeet niet de titel en uw Uitgeverij Signatuur, prijs € 19.95, Mensen. Deltas Centrale Uitgeverij, Bruna Uitgevers, prijs € 19,95, adresgegevens te vermelden! ISBN: 978 90 5672 412 2 prijs € 5,95. ISBN 978 90 4473 417 1 ISBN: 978 90 229 9946 2

Ne s t o r 39

ne08hobbies.indd 39 14-08-12 16:15 advertentie herman post Een bijzonder peloton

Een ontroerende belevenis. Negentien van een half jaar was het zover. Mijn nature goed is. Vanaf zondagmiddag 26 probleemjongeren in de puberleeftijd vrouw verzorgde de communicatie en augustus brengt de NTR zes documen- beklommen deze zomer op de racefiets ik mocht mee. Nooit zal ik het gezicht taires over dit project onder de titel Een de Mont Ventoux, de beruchte, ruim vergeten van Roxanne, 18 jaar en sterk bijzonder peloton. Warm aanbevolen. 1.200 meter hoge bergtop in de autistisch, toen zij, geduwd door lotge- Provence, Zuid-Frankrijk. De vijftien noten en aangemoedigd door haar Dit was mijn laatste column voor Nestor. jongens en vier meisjes, woonachtig op buddy en andere vrijwilligers, de top Het blad krijgt in oktober een nieuwe verschillende vestigingen in Limburg had bereikt. Tranen van uitputting maar opzet en daarin past mijn column niet van de zorginstelling Koraal Groep, ook van grenzeloze voldoening liepen meer. Daar moeten we niet dramatisch hebben allemaal hun verhaal. Door over haar wangen. Eindelijk iets bereikt over doen. Leven is loslaten, dat leer je gedragsproblemen en een lichte in haar leven. Hierbij viel het winnen met de jaren. Het schrijven van deze verstandelijke handicap kunnen zij niet van de Tour de France in het niet. De stukjes heeft mij veel vreugde en voldoe- meer thuis wonen. begeleiders die dit hebben mogelijk ning gegeven. Dank voor de trouw Twee enthousiaste medewerkers gemaakt, verdienen een lintje. Zelf waarmee u mij al die jaren heeft gevolgd. bedachten dit bijzondere project, zien zij het gewoon als hun werk. Zij Het ga u goed! bedoeld om bij de kinderen het gevoel houden van deze kinderen die zoveel van eigenwaarde te vergroten. Na tekortkomen. Wie zoiets meemaakt een intensief trainingsprogramma durft weer te geloven dat de mens van

tom janssen cartoon

Cartoon van Tom Janssen, exclusief voor Nestor

Ne s t o r 41

ne08column2.indd 41 14-08-12 15:31 Tekst: Arjan Broers en Arjan Visser Foto: Mark Kohn

Arjan B. Arjan V.

Arjan (V) over Arjan (B): ‘Hoe kreeg hij die tien aandachtig levende mensen zo openhartig?’

Tijdens het lezen van ‘Echt Zijn - jonge Amsterdamse Grand Café De Jaren af mensen over leven met aandacht’ pro- te spreken. Hij maakte een zwierige beerde ik mij voor te stellen wie de entree. Fraai kostuum, gecombineerd man is die dit tiental zó aan het praten met een geinig T-shirt. We raakten heeft gekregen. Ik lees: ‘Ik voelde me onmiddellijk aan de praat. Over het ontheemd, alsof ik loskwam van de vak natuurlijk - hoe mooi het is, hoe- realiteit. Soms was het of ik mezelf de veel we leren van de mensen die we lucht in zag gaan. Ik herinner me een interviewen - maar ook over eigen moment waarop ik naar mezelf keek idealen en verlangens. Midden in een en dacht: ben ik dit?’ Tegen wie zég je uiteenzetting over mijn fascinatie dit soort dingen? Moet dat een jonge voor bejaarde leermeesters, kwam ik hond zijn? Of juist een wijze oude uil? erachter hoe het kwam dat ánderen hem zoveel hadden verteld. Het is geen Op zijn website staat dat het hart van kwestie van jong of oud. Het is een Arjan Broers -‘Journalist/Zingever/ kwestie van vertrouwen. Zinkrijger’, geboren in 1969 - uitgaat naar ‘het spelen met zin en betekenis’. ‘Ik ben een stiekeme priester,’ zegt Ik zag zijn hoofd. Het was een vrolijk hij. Nu zou ik persoonlijk liever hoofd, met een jaloersmakende hoe- een ander bijvoeglijk naamwoord veelheid haar erop. Oké, een vlotte gebruiken (bij stiekeme priesters moet vent van 42 met een indrukwekkende ik toch vooral aan de commissie cv die, dat lees je, op het juiste moment Deetman denken), maar het is waar: de juiste vragen kan stellen. Toch had Arjan Broers heeft onmiskenbaar de ik daarmee nog geen antwoord op de kwaliteiten van een biechtvader. Hij vraag hoe het mogelijk was dat die tien vangt je blik, hij legt zijn oor te luis- aandachtig levende mensen zo open- teren en je voelt, je wéét: bij hem is hartig hadden durven zijn. Om daar mijn verhaal in goede handen. achter te komen moest ik Arjan Broers in de ogen kunnen kijken.

Aangezien hij, theoloog van huis uit, ‘s avonds een bezoek aan de Hermitage zou brengen waar De Avond van Arjan Broers: ‘Echt Zijn - jonge mensen over Schrijver Arjan Broers (links) de Theologie gevierd ging worden, leven met aandacht’. Uitgeverij Valkhof Pers. in gesprek met schrijver vond hij het geen probleem om in het Prijs € 12,95. ISBN: 978 90 562 5379 0 Arjan Visser (rechts)

42 Ne s t o r

ne08a_en_a.indd 42 14-08-12 15:14 boeken

Ze heten allebei Arjan, ze schrijven allebei voor Nestor en ze hebben allebei net een nieuw boek geschreven. Daar houdt de overeenkomst op, want hun boeken zijn totaal verschillend. Het boek van Arjan Visser, Hotel Linda dat op 29 augustus verschijnt, is een roman. In het boek Echt Zijn van Arjan Broers komen tien jonge mensen aan het woord over hun zoektocht naar zichzelf en naar wat echt is.

Arjan (B) over Arjan (V): ‘Hij heeft met zijn Tien geboden een vondst gedaan waar ik jaloers op ben’

Arjan Visser is een verhalenman. Je ziet direct meegevoerd. Het is het ver- het aan zijn interviews, ik las het in zijn haal van een oude joods-Nederlandse roman. Ik merkte zijn openheid toen man die, aan het einde van zijn leven, we elkaar ontmoetten: ons gesprek nog eenmaal van zijn nieuwe land rolde maar voort. Moeiteloos, boeiend, Brazilië naar zijn vaderland terugkeert. aandachtig. Herinnering en werkelijkheid gaan steeds meer door elkaar lopen en als Arjan Visser heeft met zijn inter- lezer ging ik mee in het denken en doen viewserie De tien geboden in Trouw van een oude, breekbare man. ‘Ik ben een vondst gedaan waar ik wel eens er bijna’, is de eerste zin van het boek. jaloers op ben. Niet alleen omdat het hem naamsbekendheid geeft en een De hoofdpersoon uit Hotel Linda is vaste opdrachtgever – wat prettig verzonnen, maar vertegenwoordigt is voor kleine zelfstandigen als wij iets van wat Arjan Visser droomt voor – maar vooral omdat het een bijzon- zichzelf. Oud worden, wijs worden, dere vorm is om mensen te ondervra- breekbaar blijven – zoiets is het. Ja, het gen. De thema’s van de tien geboden is stamelen als het over kunst gaat, of maken het mogelijk om ook over over levensvragen. Je kunt nooit zeg- zaken te spreken die anders gemak- gen hoe het precies zit. Hooguit kun je kelijk buiten beschouwing blijven: oproepen waar het mee te maken heeft. ouders, opvoeding, het worstelen met verlangens en met wat goed is om te Arjan Visser wil aandachtig luisteren, doen – en wat niet. kijken, vragen stellen, schrijven. En daarna, als het geschrevene er is, wil hij Het liefste zou Arjan zijn Tien natuurlijk ook gezien worden, en gele- Geboden-reeks voortzetten, en verder zen. Ik gun hem dat. En u, lezers van van zijn romans leven. Want er is niets ons, gun ik dat ook. zo mooi als helemaal in de wereld van een verhaal te stappen – en dat daarna te delen met anderen. Die wereld wordt voor hem dan zó echt dat hij, na publi- catie, moeite heeft het los te laten.

Hotel Linda is Vissers vierde roman. Arjan Visser:‘Hotel Linda. Uitgeverij Arbeiderspers. Toen ik het boek opsloeg, werd ik Prijs € 19,95. ISBN: 978 90 295 8501 9 «

Ne s t o r 43

ne08a_en_a.indd 43 14-08-12 15:14 Tekst: Cor Schoenmaker

Vraag & Antwoord

Elektrische Nog een keer: Wat doet de fietsen te zwaar de NS-kaart- Ouderen­ voor trekhaak? automaat? Ombudsman?

Neemt u uw (elektri- In de juni-editie van Uiteraard kunt u met sche) fietsen mee op Nestor stond in de Vraag veel vragen terecht bij vakantie? Dan biedt een en Antwoordrubriek uw KBO. Maar een fietsdrager uitkomst. een item over de kaart- Ombudsman, speciaal Vaak wordt die beves- automaat van de NS. gericht op ouderen is tigd aan de trekhaak. Daarin is helaas een fout een welkome aanvulling. Bij gewone fietsen is geslopen. Wij schreven Onlangs werd deze door dat doorgaans geen dat een kaartje kopen het Nationaal Ouderen- probleem, maar bij een aan het loket duurder fonds geïntroduceerd. elektrische fiets wordt is dan bij de automaat. De vele bezuinigingen de maximale kogeldruk Dat is maar ten dele en nieuwe regelgeving op de trekhaak meestal waar. 65-Plussers hoeven maken het voor de overschreden. Vooral (mede dankzij de Unie senioren, maar ook voor bij kleinere auto’s zijn KBO!) niet extra te beta- hun familie, niet gemak- twee elektrische fietsen len aan het loket. Echter: kelijker. Vragen op dit dan te zwaar en mogen let op! De NS geeft hier gebied worden door die dan ook niet via de nauwelijks ruchtbaar- de Ombudsman beant- Ria van der Leegte-Deckers en Hans Kerkhoven van de KBO-Ledenservice trekhaak vervoerd wor- heid aan. Noch op de woord. Maar ook zaken den. De fietsen mogen NS-site, noch op de als discriminatie en inti- aan weerszijden van meeste stations vindt midatie, bijvoorbeeld in Vragen? de auto ook niet meer u informatie over deze en door zorginstellingen, dan 20 cm uitsteken. speciale regeling. Als u worden door de nieuwe Website » Bedekt de fietsdrager als 65-plusser aan het Ombudsman serieus www.kbo.nl (deels) de achterlichten loket een kaartje koopt, bekeken en behandeld. van de auto, dan is een moet u uw legitimatiebe- De OuderenOmbuds- Telefoon » extra verlichtingsbalk wijs laten zien. U betaalt man speelt ook in op 0900 – 821 21 83 verplicht. In het buiten- dan net zo veel als bij allerlei maatschappe- (€ 0,10 ct/min) land gelden vaak andere de automaat. Overigens lijke ontwikkelingen Voor vragen over wonen, zorg, regels. In het Handboek zijn de medewerkers die ouderen kunnen • welzijn, gezondheid, mobiliteit, Europa van de ANWB van de NS steeds bereid raken. Uiteindelijk wil belasting, koopkracht en Nestor: vindt u hierover meer om u de werking van de het Nationaal Ouderen- Bellen op werkdagen informatie. Wees er ook automaat uit te leggen. fonds met dit initiatief van 9.30 – 12.30 uur alert op dat fietsen niet Schroom dus niet een de zelfredzaamheid van Voor juridische en financiële onder de autoverzeke- van hen aan te spreken senioren verder bevorde- • ­vragen: donderdag ring vallen. U dient een als u het even niet snapt. ren. U kunt de Ouderen­ van 13.30 – 15.30 uur aparte fietsverzekering af Ombudsman van maan- te sluiten, als u die nog dag t/m vrijdag van 9.00 Mail » niet heeft. tot 17.00 uur bereiken [email protected] via telefoonnummer 0900-60 80 100 (€ 0,05 Post » ct/min) of per e-mail op Postbus 325 ouderenombudsman@ 5201 AH ’s-Hertogenbosch Vragen? Neemt u contact op met de KBO-ledenservice, ouderenfonds.nl houd dan uw lidmaatschapsnummer bij de hand.

44 Ne s t o r

ne08vraag_antw.indd 44 14-08-12 16:00 KBO Ledenservice

Vraag aan dokter Harmke Nijboer KBO-korting op rijbewijs- keuring?

Uw rijbewijs moet elke tien jaar vernieuwd worden, Kan een onregelmatig hartritme vanaf 65 jaar is die termijn vijf jaar en vanaf uw 70ste echt geen kwaad? is er bovendien een herkeu- ring en een verklaring van Sinds kort heb ik een onregelmatig hartritme, zogenoemd een arts nodig voordat uw boezemfibrilleren. Volgens de dokter kan het geen kwaad, want ik rijbewijs wordt verlengd. gebruik antistolling van de trombosedienst en een middel om het Zo’n keuring kost nogal ritme onder controle te krijgen. Toch maak ik me zorgen. Kan het wat geld. Dat kan met alle echt geen kwaad? aanvragen en artsenverkla- ringen wel oplopen tot 75 Boezemfibrilleren is de meest voorkomende vorm van hartritmestoor- euro. Echter, als KBOlid nissen. Een andere term voor deze vorm is atriumfibrilleren. Het hartritme kunt u korting krijgen. U en de snelheid van het kloppen van het hart worden aangestuurd door betaalt dan gemiddeld zo’n elektrische prikkels, afgegeven door het hart. Bij boezemfibrilleren is 25 euro. Maakt u gebruik er sprake van een verstoring van de elektrische prikkels in het hart. Dit van het collectiviteitpakket veroorzaakt een onregelmatige samentrekking van de boezems in het van Zilveren kruis Achmea hart en een veranderde bloedstroom. Sommige mensen voelen hier niets (met aanvullende verzeke- van en vaak wordt boezemfibrilleren bij toeval ontdekt. ring), dan krijgt u ook de Er bestaan verschillende vormen en stadia van boezemfibrilleren. kosten van de keuringsarts Afhankelijk van uw persoonlijke situatie wordt er een behandeling vergoed. De keuringen gekozen. Er zijn dus verschillende manieren van behandeling. Omdat worden verricht door spe- de boezems van het hart niet meer optimaal pompen, is er een risico op ciale keuringsartsen. Maar stolselvorming. De kleine stolsels kunnen losschieten en een risico op let op: de keuringsleeftijd een beroerte geven en daarom krijgt u bloedverdunners. Verder moet het gaat van 70 naar 75 jaar ritme niet te snel en niet te langzaam zijn: een pols van ongeveer 80 per vanaf 1 juli volgend jaar. minuut is goed. Kortom, geheel zonder risico is het niet, maar met goede Dat ouderen om de vijf jaar medicatie wordt het risico aanzienlijk beperkt. naar de keuring moeten, blijft zo, maar de keuringen beginnen later. Het scheelt automobilisten dan eenma- lig een Eigen Verklaring en Heeft u een vraag voor dokter Harmke Nijboer? een bezoek aan de huisarts Stuur uw vraag dan op naar Unie KBO, Vraag dokter of specialist. Op www.kbo. Nijboer, Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch, nl vindt u welke artsen of mail naar [email protected] onder vermelding samenwerken met de KBO. van ‘Vraag dokter Nijboer’. Dokter Nijboer kiest dan Natuurlijk kunt u ook maandelijks een vraag uit, die ze hier beantwoordt. onze servicemedewerkers bellen via 0900-821 21 83 Drs. Harmke Nijboer is klinisch geriater: een arts die gespeciali­ (€ 0,10 ct/min). seerd is in de oudere patiënt. Kijk voor meer info: www.nvkg.nl «

Ne s t o r 45

ne08vraag_antw.indd 45 14-08-12 16:00 advertentie advertentie Tekst: Esther Krijgsman Foto: Johannes Abeling

Wapen u tegen de manipulator

Politici die elkaar dekken, een verkoopster die je iets verkoopt wat je eigenlijk niet wil, een geliefde die je in een onwenselijke rol dwingt, de babbeltruc - het zijn allemaal vormen van manipulatie. En denk niet dat u er niet intrapt, want de manipulator is een meester in het gebruik maken van zwakke plekken. Arts en neurobioloog Ronald Siecker schreef er een boek over, met tips hoe u zich er beter tegen wapent.

anipulatie bestaat in gra- daties. Er zijn de relatief onschuldige vormen: de smoes of het leugentje om bestwil. Gehaaide ver- Mkooptrucs gaan al een stapje verder, net als gevallen waarin iemand een volledig ver- zonnen verhaal in elkaar zet, zoals de man in Ronald Sieckers boek die jaren deed of zijn vrouw was overleden – compleet met nepbegrafenis. Zijn doel? Zijn werkgever een royale ontslagvergoeding aftroggelen. En dat lukte hem. Vergelijkbare gevallen uit de actualiteit zijn de drie hoogleraren die onderzoeksgegevens vervalst hebben. De grofste vorm van manipulatie is als de manipulator intimideert, bedreigt, mensen Wees extra alert als er twee mensen voor je deur staan

Arts en neurobioloog oplicht of zelfs geweld gebruikt. Wat ze Ronald Siecker, schrijver van allemaal gemeen hebben: de manipulator het boek Manipulatie probeert door anderen te beïnvloeden of te bespelen iets voor elkaar te krijgen waar hij zelf baat bij heeft. Daarbij gebruikt hij

48 Ne s t o r

ne08veiligheid.indd 48 14-08-12 15:44 VEILIGHEID

Wapen u tegen de manipulator

(of zij) meestal een beperkt aantal technie- je portemonnee. Het is dus belangrijk ken, en de kunst is die te doorzien. Iemand meteen al extra alert te zijn als er twee maakt zichzelf of de ander bijvoorbeeld mensen voor je deur staan. Daarnaast groter of juist kleiner dan hij is. In Sieckers moet je jezelf steeds afvragen: moet boek staan tal van (vaak alarmerende) iemand hiervoor echt in mijn gang, voorbeelden uitgebreid beschreven. woonkamer of keuken zijn? Vertrouw je het niet, dan laat je iemand niet bin- Niemand is immuun nen. Je bent niet verplicht iemand te ‘Maar,’ helpt de auteur ons meteen uit de helpen of in je huis te laten. En ben je droom, ‘al ken je de technieken, dan nog is er toch ingetrapt? Schaam je niet, maar niemand immuun voor manipulatie. Sterker vertel het voort. Zolang er nog mensen nog: het feit dat veel mensen denken dat zíj intrappen gaan oplichters door.’ echt niet te manipuleren zijn, is het belang- rijkste wapen van de manipulator. Wat je wel Ouderen gewillig slachtoffer kunt proberen, is zo alert te zijn dat er eerder Het is zeker niet zo dat alleen ouderen alarmbellen gaan rinkelen. Een manipulator is in de babbeltruc trappen, zegt Siecker. ‘Wat erop uit jou iets te laten doen wat je eigenlijk hun misschien wel parten speelt, is dat ze niet wilt. Vaak realiseer je je dat pas achteraf.’ niet onbeleefd willen zijn. Dat maakt hen ook een gewilliger slachtoffer voor telefo- Hij noemt het voorbeeld van de bab- beltruc. ‘Daarvan bestaan eindeloos veel varianten, die we nooit allemaal zullen Een manipulator is erop herkennen. Verdwijnt er een, dan komen er drie voor terug. Wel zijn er een paar uit jou iets te laten doen terugkerende elementen. De dader van de babbeltruc is op drie dingen uit: hij wil dat wat je eigenlijk niet wilt je hem geld geeft, hij wil in de buurt van je bezittingen komen – bijvoorbeeld om je nische verkoop. Ze zullen niet zo snel de portemonnee te rollen – of hij wil onge- hoorn erop gooien. En ze stammen uit een stoord in je huis rondkijken. Verder heeft tijd waarin je elkaar meer kon vertrouwen.’ degene aan de deur altijd een logisch klin- Tegenwoordig kan dat niet meer, aldus de kend verhaal en zorgt hij ervoor dat hij er auteur. ‘Manipulatie is verweven met de hui- verzorgd uitziet en beleefd is.’ dige maatschappij. Bijna wekelijks vallen er skeletten uit de kast die het gevolg zijn van de Je hebt manipulators die inspelen op je zucht naar macht en zelfverrijking. Bij ban- behulpzaamheid: ze willen even de telefoon ken, bij woningcorporaties. Politici die steken gebruiken vanwege een noodgeval, of de hebben laten vallen, ex-politici die in com- etspomp lenen. Een andere groep doet net missies van toezicht zitten die misstanden niet of ze bijvoorbeeld de meteropnemer zijn, of hebben gemerkt of aangepakt… het gebeurt Ronald Siecker is een andere vertrouwenwekkende instantie allemaal straffeloos. De wereld wordt har- arts, neurobioloog, vertegenwoordigen. De politie waarschuwt der en harder en de normen vervagen steeds zelfstandig adviseur mensen om legitimatie te vragen, maar daar meer. Daarbij gedijt de manipulator, want die en auteur. Zijn spelen oplichters gewoon op in door een past zich steeds weer aan en zoekt die plek- boek Manipulatie fraai pasje bij zich te dragen. Of dat nep is, ken op waar het meest te halen valt.’ « is verschenen bij ziet een leek niet. Tenslotte opereren deze uitgeverij Y-publicaties. oplichters vaak in tweetallen. De een houdt Meer informatie over de babbeltruc op Prijs € 29,50. je aan de praat, de ander rolt bijvoorbeeld www.kbo.nl (klik op de cover van Nestor) ISBN 978 90 8996 153 5

Ne s t o r 49

ne08veiligheid.indd 49 14-08-12 15:44 advertentie advertentie TEKST: INGRID NIES FOTO’S EN POSTER: LOESJE

...kunnen het wel Loesje en de senioren vinden met elkaar bij dat project. In vervolg daarop heb- verantwoordelijkheden hebben dan DE OCHTEND ben we samen door het hele land een de werkende volwassenen. Ze staan WACHT tiental Loesje-schrijfworkshops geor- dichter bij zichzelf en vinden vaak ook ELKE DAG ganiseerd. Met 55-plussers, maar ook dezelfde dingen belangrijk.’ OP DE DROMEN workshops waarin scholieren en oude- ren samen gingen schrijven.’ Wat hebben ze geleerd van elkaar? DIE DE NACHT ‘De scholieren hadden vaak een heel HEEFT GEMAAKT Schrijven ouderen nou romantisch beeld van vroeger, van anders dan jongeren? grote gezinnen, samen aan tafel. Maar ‘Ouderen zijn niet gewend om te zeggen zo leuk was het nou ook weer niet, wat ze van de maatschappij vinden. Dat lieten de ouderen weten. Ouderen is ze vroeger nooit gevraagd. Wat steeds bekijken de maatschappij meer vanaf terugkomt bij ouderen is het verlangen een afstand. Jongeren bekijken alles Wie is Loesje? naar meer samenhang in de buurt, naar simpel. Wat doe ik toch moeilijk, zei ‘Loesje is in 1983 begonnen. Ze wilde meer stilte, en dat mensen beter naar een oudere weleens als hij las wat een de wereld opvrolijken, mensen op elkaar moeten luisteren. Voor sommigen jongere had geschreven.’ andere gedachten brengen. Dat doet ze zijn spullen niet meer zo belangrijk, door creatief te schrijven en die teksten maar dat geldt zeker niet voor iedereen.’ En dat alles staat nu in het grote boek? te verspreiden via de Loesje-posters en ‘Ja, het heet ‘Hoe behap je de wereld? tegenwoordig ook via internet.’ Jullie hebben ook workshops gedaan Gewoon bij de lekkerste stukjes met jong en oud: hoe was dat? beginnen’ en verschijnt op 28 augus- Wat doet zo’n jong ding ‘Ze hebben samen teksten geschre- tus. Zo’n honderd KBO’ers hebben bij de KBO? ven. De wisselwerking was grappig, meegewerkt aan het boek, maar dus ‘Loesje geeft al sinds 1995 schrijfwork- want beide groepen wilden niet voor ook jongeren en allochtone ouderen. shops, meestal bij scholieren en werken- elkaar onderdoen. Het mooie is dat Het is een feest om te lezen.’ den. Vorig jaar is met het project ‘Hoe ze na een tijdje helemaal niet meer grijzer, hoe eigenwijzer’ het contact met doorhadden dat er verschil in leeftijd Wilt u meer weten over dit project, over de Unie KBO ontstaan. Veel KBO’ers was. Het mooie aan zowel pubers als workshops met Loesje of over schrijven hebben meegeschreven en meegedacht ouderen is dat ze meer tijd en minder met elkaar: [email protected]

KBOLID ELLY SCHOUTEN: KBOLID ANNEKE ARTS: ‘ De serieuze en humoristische ‘ Iedereen schreef zijn emoties van jongeren voelen’ gedachten en ideeën erbij’

‘Ik heb het geluk gehad samen met ouderen ‘Met Loesje gingen we schrijvend op ontdekkingstocht en jongeren een kijkje te mogen nemen in de door de wereld van nu. Een uniek project waarin jongeren gevoelswereld van beide generaties. De teksten in het en ouderen samen gingen schrijven. De eerste schrijfdag Loesje-boek zijn rechtstreeks én puur uit de harten was alleen met leden van de KBO. Op maagdelijk witte van jong en oud gerold en ter plekke opgeschreven. vellen werd een thema geschreven. Iedereen schreef zijn Het was een voorrecht de serieuze en humoristische gedachten en ideeën erbij in een paar woorden, liefst op emoties te mogen voelen van jongeren die hun een originele manier. Ook de schrijfsessies met scholieren toekomst, weloverwogen, voorbereiden om er als waren bijzonder: het bracht begrip en kijk op de wereld volwassene tegen opgewassen te zijn.’ tussen oud en jong bij elkaar.’ «

52 Ne s t o r

ne08loesje.indd 52 14-08-12 15:39 CREATIEF SCHRIJVEN

€ 3 korting voor KBO’ers Het boek Hoe behap je de wereld kost KBO-leden geen € 14,95 maar € 11,95. Ga voor de kortings bon naar onze website www.kbo.nl (klik op de cover van Nestor) of bel met de Service telefoon.

Ne s t o r 53

ne08loesje.indd 53 14-08-12 15:39 Contact

Goed verzorgde, weduwnaar, 83, serieuze vrouw, ca. niet-roker, wil kennis- 80 jr., spontaan, regio maken met Hollandse 043-045-046, zoekt vrouw. Heeft behoefte liefdevolle relatie met aan veel genegenheid, beschaafde heer. NR. liefde en knuff els om Rijd auto en ben nog samen een nieuwe erg actief. Hobby’s: levensfase te starten. vakantie, theater, BR.O.NR.NT. 8.006 bridge, zon, zee, genieten. Single. Mis Wed. 70, zkm wedn., de knuff el, romantiek. lieve, grote man. N. BR.O.NR. NT. 8.001 roken, drinken. Uit- gaan, dansen, fi etsen, Vrouw 75+ zoekt gezellig, tot 75 jr. een lieve vriend om Wonende 020-0297. voor vriendschap. kter, zoekt een lieve, Wedn. 74, zoekt samen leuke dingen te BR.O.NR.NT. 8.007 Niet rok. Houdt van eerlijke vriend, 67-77 leuke vriendin voor doen. Fietsen, wande- tennis, bridge, gezel- jaar. Beschaafd. Omg. ’n leuke relatie. Mijn len, klaverjassen. 0174. Wed. zoekt lieve ligheid en dansen. 010-076. motto: eenvoud siert BR.O.NR.NT. 8.002 vriend. Vakantie, Omg. Ut. Goed BR.O.NR.NT 8.014 de mens. Omgeving wandelen, fi etsen, milieu. Graag eerlijke 0475/0495. All. st., ser. vrouw 72-76 jaar. 023. en serieuze reactie. Vrouw 74 jr. zoekt BR.O.NR.NT. 8.019 (ex-secr.), zkt gezell. BR.O.NR.NT. 8.008 Wie lost voor haar de een hartelijke, lieve vr.din voor concert, eenzaamheid op? vriend. Regio 035- Een donker getinte museum, bios, ter- Weduwnaar zoekt BR.O.NR.NT 8.011 ’t Gooi. De directe omg. vrouw van 77 jaar, rasje. Goed gesprek vriendin om de BR.O.NR.NT. 8.015 kom uit de Antillen, mag ook. Leeft. 60+. eenzame tijd door Ik ben wed. Zoek zoekt een lieve, Ned. Omg.: 071/0252. te brengen en evt. een lieve, eerlijke, leuke Vrouw (72), omg. man van 74-78, voor BR.O.NR.NT. 8.003 een vaste relatie op man. Ben 69 j. Ben jij Utrecht, zoekt charm. een evt. LAT-relatie. te bouwen. Leeftijd naar mij op zoek? Ik niet rok. man (70-75) Regio 033. RK en drink Weduwe 64, geen ca. 70 jaar. Gezellig, ben klein, maar fi jn en voor: reizen, theater, niet. kinderen, zoekt aar- sportief. In de buurt lief en zorgzaam. Omg. diner en een sportief BR.O.NR.NT. 8.020 dige en actieve man. van Zuid-Holland. Limburg. bezig zijn. Houd van wandelen, BR.O.NR.NT. 8.009 BR.O.NR.NT 8.012 BR.O.NR.NT. 8.016 Vr. 67 j., nuchter, fi etsen, terrasje pik- eerlijk, sportief, hou ken, humor en natuur. Sportieve heer, Vrouw, 68 jaar, Man 71 j., zkt lieve, van avontuurlijke vakan- Omg. Overijssel. wedn., 8 kruisjes, zou licht gehandicapt, gezellige vriendin tie. Zkm aardige man. BR.O.NR.NT. 8.004 graag kennismaken zoekt een gezellige, 60-65 j. Mijn hobby’s BR.O.NR.NT 8.021 met onderhoudende spontane man, voor zijn muziek, theater, Wed. 69 jr., zkm humorvolle dame. evt. een LAT-relatie om fi etsen, wandelen, Reageren op met vriend of vrien- Het leven kan nog samen van de oudere tuinieren en terrasje advertentie? din voor vriendschap. mooi zijn samen. N. dag te genieten. Leef- pikken. Omgeving Stuur uw brief, H.v. uitstapjes, kaar- van het land. tijd 65 à 75 jaar. Omg. Zuid-Limburg. 043. i met vermelding van ten, dansen, vak. enz. BR.O.NR.NT 8.010 Zaanstad. 20 minuten BR.O.NR.NT. 8.017 het brief nummer in de linker Tot 75 jaar. Liefst met vanaf Amsterdam. bovenhoek van de envelop, auto. Omg. 077. Wij zoeken voor BR.O.NR.NT. 8.013 Vrouw 64 j., zoekt naar: Unie KBO, Postbus 325, BR.O.NR.NT. 8.005 onze zus, 72 j., nog nr man voor LAT relatie. 5201 AH ’s-Hertogenbosch. aantrekkelijk, een Aardige vrouw, NR, Trefw. fi etsen, wande- De redactie stuurt uw Regio Arnhem/ sportieve, vrolijke 66 jaar, Hind. afkomst, len, vak. Omg. 055. brief dan door. Nijmegen. Sportieve man, L. ca. 1.80, met een zacht kara- BR.O.NR.NT. 8.018

54 Ne s t o r

ne08zoek_contact.indd 54 14-08-12 15:59 Op zoek

[Te huur] [Te huur] [Te huur] [Te huur] Vakantiewoning Appartement Vakantiewoning Vakantiewoning Gaasterland, 2 pers. app. Bij bos en water, eigen terras. www.itboerestee.nl T: 0514-60 50 98

[Te huur] Nieuwe, royale 6-persoons Te huur vak. h. Duitsland, Vak. w. 2-12 p., uitgekozen vakantiewoning in Lochem. Vakantiehuis de Vulkaan­eifel. 200 km. van tot mooiste fiets- en wandel- 3 sl. en 2 badk. Ootmarsum. Ook in herfst Ned. in bossen en meren. gebied van Nederland. Inlichtingen: vakantiehuisin- en winter (ger. tarief) kunt 2 tot 12 personen. T: 0314-64 13 72, [email protected] u genieten in ons prachtige T: 013-528 32 51 www. www.elshoeve.com vakantiehuis (2 tot 8 pers.) vakantiehuisvulkaaneifel.nl www.twentseigen.nl [Gezocht] T: 0541-68 01 46 [Te huur] of 06-235 35 084 [Lekker weg] Informatie R.K. Vakantiewoning Basisschool de Logeeradres Langewieke [Te huur] Logeren in Middelburg in In april 2013 bestaat R.K. gunstig gelegen woonhuis. Basisschool de Langewieke in Appartement Parkeren voor de deur. Zitje Dedemsvaart 100 jaar. Voor in de tuin. P.p.p.n. € 25,- een boekwerkje zijn wij op inclusief ontbijt. zoek naar informatie over de E: [email protected] of oprichting, de eerste jaren T: 0118-61 50 99. Familieweekend in Twente? van de school, de school Op knus, kindvr. erf. tijdens de crisisjaren, oor- Huizen van 6-20 pers. logsjaren en de naoorlogse [Te huur] Pony’s, speeltuin enz. Bosrijk. ‘baby boom’ jaren. Plattelandsappartement te T: 054-738 18 19 Reacties : Rijssen-Holten. 2 pers. minder Chalet www.kleilutte.nl J.T.Weekamp, T: 0523-61 45 76, valide aangepast en luxe Vallandry. Te huur 16 pers. E: [email protected] 4-pers. (3 st.) overdekt terras chalet op 1700 m. hoogte. A.A.Koopman, T: 0523-61 62 79, + uitzicht Holterberg. Sneeuwzeker. Ski-in, ski-out. E: [email protected] Grenst aan wandelnetwerk / Op 15 m. piste, lift op 200 m. fietsknooppuntenroute. Ideaal voor hele gezin. T: 0548-54 23 64, I: [email protected] [Lekker weg] zie: www.hetoverveen.nl

Gastenverblijf [Op pad] Zelf een advertentie Ontdek ‘t Friese landschap. [Te huur] plaatsen? 2 gastenverblijven. Gelijk­ Jaarmarkt Download de advertentie- vloers. Welkomstdiner bij Bungalow 3 nov., Hubertus jaarmarkt i bon via www.kbo.nl (klik weekboeking. Rust, ruimte. Spanje, Costa Blanca. 6 p. Gulpen met dierenzegening. op de cover van Nestor en scroll Nabij IJsselmeer. bungalow te huur. 3 slk., www.bungalowparksimpel- naar beneden), mail naar: nestor@ T: 06-42905856, 2 bk., grote tuin, veel privacy. veld.nl uniekbo.nl of bel 073-612 34 75. www.koepeltjesplaats.nl www.snelvakantiewoning.nl T: 045-544 12 42

Ne s t o r 55

ne08zoek_contact.indd 55 14-08-12 15:59 advertentie advertentie Tekst: ANWB Foto’s: VVV UITpunt Deurne, Buitencentrum De Pelen: Ton van Bussel

Peddelen door de Peel

De route voert u door beboste zandgronden en door de uitgestrekte akkers van het open, agrarische Peellandschap, afgewisseld door rustieke, kleine dorpen. Tussen deze dorpen ligt het ontginnings­ gebied De Schorf waarnaar deze fietsroute is vernoemd. Verder passeert u diverse kanalen en vaarten die in de 19de eeuw zijn gegraven voor de afwatering van De Peel en voor het transport van de turf.

Lengte: 29 km Duur: 2 uur

1 Rond 1900 was Grashoek een troos- merlijk. In 1912 kreeg Grashoek een kanaalverbinding tussen Antwerpen teloos oord te midden van uitgestrekte eigen kerk met school en ontwikkelde en het Rijnland. Vier jaar later werd heidevelden, bossen, moerassen en het zich tot een volwaardig dorp. de aanleg gestaakt. In 1853 werd het graslanden. Op initiatief van de plaatse- kanaal tussen Nederweert en Beringe lijke priester werd 60 ha woeste grond 2 De Noordervaart werd in 1810 alsnog geschikt gemaakt voor de ontgonnen en werden bloembollentelers aangelegd en is een onderdeel van scheepvaart. De schepen vervoerden uit de Haarlemmermeer naar Grashoek het Grand Canal du Nord, de door huisvuil en turf, later veevoer. Veel gelokt. De onderneming mislukte jam- Napoleon gedeeltelijk aangelegde later werd het kanaal alsnog doorge-

58 Ne s t o r

ne08fietsen.indd 58 16-08-12 09:01 Fietstocht Schorfroute

trokken om het Vlakbroek, een natuur- bent u aangekomen bij de grens van De Peel. Pas in 1861 werd de eerste gebied ten zuidwesten van Koningslust, het Nationaal Park De Groote Peel. verharde weg door De Peel van Meijel te ontwateren. Dit grote hoogveenrestant geeft een naar Asten aangelegd. goed beeld van het landschap vóór de 3 De Peel is pas sinds het einde van ontginningen. In het bezoekerscen- 6 Het dubbelkanaal – het Kanaal de 19de eeuw op grote schaal ont- trum Buitencentrum De Pelen (voor- van Deurne en de Helenavaart – is gonnen. Veel dorpen in de streek zijn heen Mijl op Zeven) (via 07 en 05, door de houtwallen een aantrekke- dus nog betrekkelijk jong. De oudere ca. 5 km) kunt u alle informatie over lijk element in het landschap. Toen nederzettingen bevinden zich op de het ontstaan van De Peel verkrijgen. in 1880 de gemeente Deurne zelf de hoger gelegen dekzandruggen. De Vanuit het bezoekerscentrum starten exploitatie van het veen ter hand Schorf is een relatief jong landbouw- diverse gemarkeerde wandelingen. nam, mocht zij uit concurrentieover- gebied. Het dateert van de 20ste eeuw wegingen geen gebruikmaken van de en de laatste verveningen vonden nog 5 Het Peeldorp Meijel lag aan de rand Helenavaart (eigendom van de firma plaats rond 1960. van het oorspronkelijke Peelgebied en Van der Griendt) en werd parallel aan vormde al sinds de Romeinse tijd het de al bestaande vaart het Kanaal van 4 Bij 08 (zie kaart op pagina 61) startpunt voor de moeizame tocht door Deurne gegraven. »

Ne s t o r 59

ne08fietsen.indd 59 16-08-12 09:02 advertentie FIETSTOCHT SCHORFROUTE

28 44 37 Liessel 1.0 2.3 Helenaveen 27 3.6 A67 LF13 Heitrak 7

. De Peelse Golf Helenaveen 1 89 E34 33

2.2 2.7 De Slenk 2.0 29 Spiesberg 96 3.6 2.1 0.7 31 2.8 LF13 3.5 2.8 Vliegert 20 LF13 45 Neerkant Belgenhoek 2.2

4.1 2.4 3.7 21 Grashoek Astensche Schelm Peel de 3.0 Schans N560 .7 1 3 . N279 Molenbaan 09 9 Veluwe Maris Vieruitersten Peel 95

8 Berg . In de Hoeven 3 Heldense 12

N A T I O N A A L P A R K vaart dijk De Kievit Vosberg 4.6 D E G R O O T E P E E L Kaumeshoek 08 N561 94 Steenoven Meijel 1.6 Beringe

Donk Helena 2.4 3.4 06 1 Everlo Nederweerterdijk Langstraat 4.9 Groeze .0 Katsberg Panningen N275 22 05 8.3 1.5 Zelen Roggelse-Dijk 4.5 Hub Ospeldijk Mijl op 1.8 Zeven 07 10 Horickheide Witdonk 20 1.1 Egchel Keup Noordervaart 19 4.9 5.3 3.3 Grote Moost (Natuurreservaat) 3.3 11 Wilt u deze kaart groter? Download hem op onze site www.kbo.nl. Klik op de cover van Nestor en scroll naar beneden. Heeft u geen internet? Bel dan met onze servicetelefoon: 0900-821 21 83 (€ 0,10 ct/min).

Unieke aanbieding voor Nestor-lezers! Praktische informatie Neem nu een jaarabonnement Schorfroute op Buitenleven of Toeractief voor Start: Grashoek: Roomweg maar €17,50! (schuin tegenover kerk). Parkeren: Grashoek: Roomweg (schuin tegenover kerk). Toeractief Buitenleven Meijel centrum (volg 09). Toeractief is een unieke combinatie Buitenleven is een magazine K o ffi e : Grashoek: Café-bar-dancing van een magazine én een apart om bij weg te dromen. Een Leanzo, Helenaveenseweg 5 (di. gesloten). routeboekje voor de recreatieve glossy vol verhalen over Beringe: De Hoove, Hoogstraat 70, fi etser en wandelaar. In het route- oogstrelende tuinen, intrige- www.dehoove.nl (jul-aug di-za boekje staan verrassende fi ets- en rende landhuizen, de laatste vanaf 13 uur, sep-jun vr-za vanaf wandelroutes langs de mooiste woontrends, ontdekkingen uit 18 uur, zo vanaf 12 uur). plekjes van Nederland en zo nu de moestuin, natuurlijke beauty, Meijel: Oranjehotel, Raadhuisplein 11, en dan een stapje betoverende www.oranjehotelmeijel.nl over de grens. Het natuur, seizoens- Fietsverhuur: Meijel: W. Kuepers, magazine bruist van recepten en Pater Willemsplantsoen 1c, nieuwe ideeën om bijzondere T: 077-466 22 13 (zo en ma gesl.). erop uit te trekken. adresjes.

Knooppuntenroute: Interesse? 21 12 06 20 10 08 95 09 29 21 Ga naar www.anwb.nl/nestor of bel 088-2692 222

Ne s t o r 61

ne08fietsen.indd 61 16-08-12 11:45 advertentie Tekst: Andrea Steinmetz Foto’s: Hes van Huizen Skiffen

Zo, die is fit!

Skiffen is een speciale tak van de roeisport. Je roeit in een super-­ dames die de gezelligheid smal bootje, dat je in je eentje in balans moet houden. Amster- maken, die nemen ook koffie mee. dammer Henk Spaan (70) gaat vier keer per week de uitdaging aan. De mannen zijn niet zo sociaal.’ De picknickmand mee ‘Ik roei al twintig jaar. Ik heb in mijn Er is vrijwel geen weersomstandigheid Henk vindt roeien een prima jeugd gevoetbald en ben daarmee die Henk ervan kan weerhouden de sport om op latere leeftijd mee te gestopt na wat lelijke blessures,’ vertelt Amstel op te gaan en zijn vaste route beginnen. Maar, legt hij uit: ‘Skiffen is Henk. ‘Daarna heb ik mijn conditie op van Amsterdam naar Ouderkerk (en een speciale tak van sport, dat moet peil gehouden met hardlopen. Toen weer terug) te skiffen. ‘Alleen als het je echt liggen. Je kunt het zeker leren dat te zwaar werd, ben ik rond mijn windkracht 6 of hoger is, ga ik niet. als je 60-plus bent, maar het kost wel vijftigste met roeien begonnen. Dat Maar als het vriest en het water nog tijd en concentratie om het onder had ik veel eerder moeten doen, want niet dicht is, ga ik gewoon. En als er de knie te krijgen. Gewoon roeien ik vond het meteen heel leuk.’ Hij leerde echt niet te roeien is, train ik op de kan ik iedereen aanbevelen die van roeien bij het Roeicentrum Berlagebrug ergometer bij de vereniging. Sneeuw? het buiten zijn houdt. Je kunt tot in Amsterdam. Aanvankelijk roeide hij Dat maakt me niet uit. Dan trek ik een op hoge leeftijd leuke toertochten in een tweetje (met z’n tweeën) of een shirt met lange mouwen aan.’ maken bij roeiverenigingen, vaak met viertje (met z’n vieren). ‘Met een twee of de picknickmand mee. Er worden een vier roeien is leuk, maar het ultieme Gezellige dames ook tochten gemaakt met tientallen gevoel voor mij is de skiff. Bij skiffen Is het niet eenzaam, helemaal alleen boten tegelijk. Ik doe daar geregeld moet je jezelf in balans houden. Je moet in een bootje? ‘Nee hoor, je ziet elkaar aan mee. Het leuke van roeien is dat je heel goed concentreren en steeds van tevoren en na afloop op de je het op alle niveaus kunt doen.’ « proberen je techniek te verbeteren.’ vereniging. Maar het zijn vooral de

Ne s t o r 63

ne08fit.indd 63 14-08-12 16:08 Ga mee: Benalmádena en Albufeira

Wegens succes herhaald!

Reissom: Reissom: Vertrek: Vertrek: Vertrek vanaf Geen 1-pk toeslag! 8 dagen Do. 8, 15, 22 en 8 dagen ma. 19 nov. 2012 (beperkt Eindhoven! ma. 04 feb. 2013 e 389 p.p. 29 nov. 2012 e 379 p.p. beschikbaar) 8-daagse zonvakantie Spanje 8-daagse zonvakantie Portugal

Heeft u vitamine Z(on) nodig Albufeira is een oud vissersdorp tijdens de donkere wintermaan- INBEGREPEN: dat is uitgegroeid tot één van de INBEGREPEN: • vlucht van Eindhoven naar Faro v.v. per den? Ga mee met Oad Reizen en • vlucht van Eindhoven naar Málaga v.v. meest toeristische bestemmingen charter van Transavia geniet van de winterzon aan de per charter van Transavia van Portugal. In het centrum vindt • luchthavenbelastingen • luchthavenbelastingen Spaanse Costa del Sol. U verblijft u sfeervolle pleintjes met winkels, • brandstof- en veiligheidstoeslagen • brandstof- en veiligheidstoeslagen in Benalmádena, een gezellige restaurants en terrasjes. Het alom • transfer vanaf de luchthaven naar uw • transfer vanaf de luchthaven naar uw hotel v.v. badplaats met heerlijke stranden. hotel v.v. bekende strand is eenvoudig te • Nederlandssprekende Oad reisleiding ter Eén van de belangrijkste trek- • Nederlandssprekende Oad reisleiding ter bereiken via een voetgangerstun- plaatse pleisters is de jachthaven Puerto plaatse nel of trappen. Albufeira: een • welkomstdrankje bij aankomst in het Marina. Deze haven is geheel in gezellige badplaats met voor elk • welkomstdrankje bij aankomst in het hotel Moorse stijl gebouwd met vele hotel wat wils! • 7 overnachtingen in hotel Auramar gezellige bars, restaurants en • 7 overnachtingen in hotel Best Siroco*** Beach Resort *** in een 1- of 2-pers. winkels. in een 1- of 2-pers. kamer (lift aanwezig) HOTEL AURAMAR kamer (lift aanwezig) • halfpension (va. dinerbuff et dag 1 t/m BEACH RESORT *** • halfpension (va. dinerbuff et dag 1 t/m HOTEL BEST SIROCO *** ontbijtbuff et dag 8) Ligging: op ca. 150 m van het ontbijtbuff et dag 8) • halve dag excursie markt Fuengirola o.l.v. Ligging: op ca. 125 m van het strand en op ca. 600 m van het • drankjes bij de diners (water, frisdrank, een Nederlandssprekende gids 1/2 fl es rode of witte huiswijn) strand en de wandelboulevard centrum van Praia da Oura. Het • halve dag excursie Malaga Stad o.l.v. een • halve dag excursie Faro en Olhao o.l.v. met in de directe omgeving vele Nederlandssprekende gids centrum van Albufeira bevindt een Nederlandssprekende gids winkeltjes en terrasjes. • twee avonden met entertainment in zich op ca. 2,5 km. • halve dag excursie naar Silves Faciliteiten: • receptie • lounge hotel Best Siroco Faciliteiten: • restaurant • bar en Monchique o.l.v. een • 6 liften • restaurant • bar • tuin • terras • liften • binnen- Nederlandssprekende gids • pool/snackbar • souvenirwin- NIET INBEGREPEN: zwembad • buitenzwembad NIET INBEGREPEN: keltje • zwembaden • zonneterras • toeslag 1-pers.kamer à € 49,- p.p. • sauna • massage • Turks bad • toeslag 1-pers.kamer buiten onze met ligbedden en parasols in een • lunches • tennisbaan • golfbaan (binnen 3 voorraad à € 55,- p.p. • optionele excursies botanische tuin • sauna • fi tness- km) • minigolf • biljart • hengel- • lunches • eventuele entreegelden ruimte • biljart sport • regelmatig entertainment • optionele excursies • uitgaven van persoonlijke aard, zoals Kamer: voorzien van telefoon, Kamer: verzorgd ingericht en • eventuele entreegelden drankjes, fooien etc. televisie, airconditioning, kluisje, voorzien van tv, telefoon, koel- • uitgaven van persoonlijke aard, • reis- en/of annuleringsverzekering kast, airconditioning, kluisje, zoals drankjes, fooien etc. balkon of terras en badkamer • reserveringskosten à € 15,- per boeking met bad/douche en toilet. balkon of terras en badkamer met • reis- en/of annuleringsverzekering • Calamiteitenfonds à € 2,50 per boeking • reserveringskosten à € 15,- per boeking bad/douche en toilet. • Calamiteitenfonds à € 2,50 per boeking

Reisnummer: BEES19 Reisnummer: BEPT22 VOOR MEER INFORMATIE EN BOEKEN, BEL DE KBO REISLIJN: 0548 - 37 75 15 Maandag t/m vrijdag: 08.00 uur tot 21.00 uur. Zaterdag en zondag: 10.00 uur tot 16.00 uur.

6464 NeNe s s t t o o r r

06459-01ne08ledenaanbieding.indd Nestor-090812-210x294-adv 64 Benalmádena Albufeira pag56.indd 2 24-7-201214-08-12 8:37:05 15:36 ledenvoordeel

Gratis kaartje voor Dierenpark Emmen Voor leden van de KBO

KBO-leden krijgen een gratis kaartje* Geen 1-pk toeslag! voor Dierenpark Emmen bij een FBTO Auto- of Doorlopende reis- verzekering. Bezoek de nieuwe brilberen Uca en haar zoon. Of kom kijken naar de olifantjes of pasgeboren zeeleeuw. Bij FBTO krijgt u het eerste kaartje gratis. En sluit u twee verze- keringen af? Dan ontvangt u twee gratis kaartjes.

Ledenkorting Uw KBO-voordeel KBO-leden krijgen ook nog bij FBTO eens 5% korting op de FBTO Autoverzekering én 5% korting De Unie KBO werkt al jaren samen met op de FBTO Doorlopende FBTO. Ook in 2012 genieten KBO-leden weer reisverzekering. Ga naar voordeel. We zetten alle kortingen nog eens www.fbto.nl of bel (058) 234 58 85. op een rijtje: Collectiviteitsnummer R86. • Autoverzekering 5% *Over de actie: • Doorlopende reisverzekering 5% - De actie loopt tot en met • Woonverzekeringen 10% 27 september 2012 (inboedel-, opstal- en - De kaartjes zijn in 2012 geldig aansprakelijkheidsverzekering) • Uitvaartverzekering 3% • Caravanverzekering 10% Reisnummer: BEPT22 Lees alle actievoorwaarden op Rechtsbijstandverzekering € 5,- www.fbto.nl U vindt ze wanneer u de • « premie berekent van de FBTO Auto- of op de module Verkeer Doorlopende reisverzekering.

Ne s t o r 65

24-7-2012 8:37:05 ne08ledenaanbieding.indd 65 14-08-12 15:36 advertentie advertentie TEKST: MAX DE KRIJGER FOTO: MARC BOLSIUS

Jachtopziener houdt van kat- en muisspel

Hans Spijkerman (67) is gek op natuur en verknocht aan landgoed Twickel in Delden. Hij woont dan ook in het jagershuis op deze historische plek. Natuur zit hem in de genen. Jarenlang is hij jachtopziener geweest en nu geeft hij les aan ouderen en de jeugd. Want de volgende generatie moet je iets meegeven.

‘Natuur. Ik heb er niet voor geleerd en niet voor gestudeerd. Ik ben wel een gevoelsmens. Als kind liep ik al vaak op dit landgoed, langs rogge, gerst en tarwevelden. Ik was gefascineerd door de mensen die geknield een veldboeket plukten. Die verliefdheid bleef hangen toen ik van school kwam. Jaren later ging mijn grote wens in vervulling. Ik weet nog goed dat de rentmeester van landgoed Twickel naar me toe kwam. Of ik jachtopziener wilde worden. Natuurlijk wilde ik dat. Heerlijk, die vrijheid en iedere dag in de natuur. En het klinkt vreemd: ook het kat- en muisspel met de stropers was mooi. Jachtopziener ben ik 33 jaar geweest. Ik was 60 jaar toen ik stopte, maar bleef wel verbonden met de natuur. Soms ga ik op bezoek bij ouderen of ze komen hier langs. Dan geef ik presentaties over de natuur. Om de volgende generatie iets mee te geven, geef ik ook excursies op het landgoed. Want er is voor de jeugd meer op de wereld dan de computer. Onderweg vertel ik de jongeren wat hier leeft en wijs hen op sporen en vogelgeluiden. Je ziet nesten van buizerds en ijsvogels bij de beekjes. Na de wandeling volgt een lezing in de jachthut. Je hoort dan echt een speld vallen. Kinderen uit de stad hebben amper een koe in de wei gezien, dat valt me wel op. Je merkt dat veel mensen vervreemd zijn van de natuur. Echt, ik ben super verwend met dit werk op het landgoed. En weet je, genieten van de natuur kost echt helemaal niets.’

68 Ne s t o r

ne08passie.indd 68 14-08-12 15:42 mijn passie

«

Ne s t o r 69

ne08passie.indd 69 14-08-12 15:42 advertentie advertentie Onder redactie van Suzanne Meeboer Uit [Golf]

Golfen voor straatkinderen in Tanzania De Watoto Foundation, zet zich in voor straatkinderen in Tanzania. De kinderen leren een ambacht en zijn verzekerd van een baan na afronding van hun opleiding. Het project is uniek, helemaal omdat de werkloosheid in het land 70% is. Speciaal voor dit project wordt een golfdag georganiseerd waarvan de opbrengst via deze stichting naar het project voor de straatkinderen van Tanzania gaat. Een dag die zeer de moeite waard is en waarbij u een goed doel steunt.

Informatie Wedstrijd op de Dorpswaard te Kerkdriel op 24 september : ??? o

t Deelname bedraagt € 95 p.p., inclusief koffie/ o f thee, greenfee en ter afsluiting een driegangen diner. Inschrijven via www.gerryhouweling.nl of per e-mail: [email protected] www.watotofoundation.nl [Beurs]

Laatste kans! Gratis naar de 50PlusBeurs Komt u ook naar de 50PlusBeurs, ’s werelds grootste evene- ment voor actieve plussers? Er zijn dit jaar maar liefst zes hallen met informatie, voordeel, workshops en presentaties, maar ook vele optredens met muziek, show, dans en exposities. Wat dacht u van gratis appelgebak, 50PlusGids en beurstas met hebbedingetjes? Direct na afloop van de beurs kunt u heerlijk onderuit en genieten van een exclusief Songfestival dubbel- concert met de EuroVoices en topartiest Vicky Leandros.

Informatie 11 t/m 15 september, Jaarbeurs Utrecht, vlak bij Centraal Station Utrecht, KBO leden hebben 4 x voordeel! Jaarbeursplein. Dagelijks van 10.00 tot 1. U krijgt gratis entree voor de 4. Bus + Beurs + Dubbelconcert kost 17.30 uur, aansluitend aan de beurs 50PlusBeurs (normale prijs € 20) KBO-leden slechts € 37,50! van 17.30 tot 19.30 uur dubbelconcert Let op! Dit aanbod is wegens succes www.50plusbeurs.nl verlengd tot 5 september 2012!!! • Bestel snel kaarten (zonder bus): 2. U krijgt flinke korting op een combi- www.plusticket.nl (klik op KBO logo) - natiekaart Beurs én DubbelConcert: of bel 026–377 97 36 (geef aan: Leden (idem) u betaalt geen € 65 maar KBO-actie). Houd uw lidnummer voordeel! slechts € 20 gereed. Bestelkosten € 2,50 3. Onze partner OAD brengt u voor € 20 • Kaarten met busvervoer bestelt u via met de bus naar de 50PlusBeurs OAD: 0548–37 70 09

72 Ne s t o r

ne08uit.indd 72 14-08-12 16:05 er op uit

[Buitenactiviteit] [Concert]

Beleef Landleven Wij gaan ervoor Het concert ‘Muziek en Handicaps: wij gaan ervoor!’ is een initiatief van Stichting Rolantino´s uit Schiedam dat voor deze gelegenheid dat voor deze gelegenheid de krachten bundeldemet Stichting Cardo en Pluryn. De Rolantino´s zullen samen met de Drumband Groesbeek, VROCO en The Win vrijkaarten voor Melody Makers optreden tijdens Beleef Landleven! deze muzikale avond. Bezoekers Beleef Landleven heeft 10 x krijgen een bijzondere avond 2 vrijkaarten voor KBO leden vol verrassingen gepresenteerd. beschikbaar gesteld. Hebt u interesse, stuur dan vóór 12 september 2012 een kaartje [Expositie] naar Unie KBO, Postbus 325, 5201 AH, ’s-Hertogenbosch o.v.v. Biechten bij een boom Beleef Landleven, of stuur een Vaak is de boom het oudste levensteken in e-mail naar [email protected] onze omgeving. Een bron van levenskracht, maar ook een zinnebeeld van kwetsbaarheid en sterfelijkheid. In de expositie De Boom De fruitbomen zijn zwaar van het vele komt de betekenis en veelzijdigheid van de rijpe fruit, de bomen en struiken tooien boom voor de mens naar voren. Het tweede zich in de prachtigste kleuren, en mens project, Stille Getuigen bestaat uit acht en dier genieten van de nazomerse bouwwerken in Natuurgebied De Maashorst avonden. In de herfst laat de natuur Informatie in Noord-Brabant die het midden houden zich van zijn beste kant zien. Beleef 29 september, Concertgebouw tussen een boomhut en een biechtstoel. Landleven is het ware dagje uit voor De Vereeniging, Keizer Karelplein 2d, iedereen die van dat buitenleven houdt. 6511 NC Nijmegen Informatie Er is volop gelegenheid tot het proeven Kaarten kosten € 6,50 inclusief een KBO-leden krijgen op vertoon van hun ledenpas van overheerlijke streekgerechten op de kop koffie of thee met appeltaart: € 1 korting op een toegangskaart of op een markt, demonstraties van oude en vooral via T: 024-322 11 00 arrangement Museum voor Religieuze Kunst, nog zinvolle ambachten. Vragen van of www.keizerkarelpodia.nl Vorstenburg 1, 5401 AZ Uden, T: 0413-26 34 31 bezoekers worden door de experts (zoals www.rolantinos.nl www.museumvoorreligieuzekunst.nl dierenarts, fruitdeskundige en tuinspecia- list) van Landleven beantwoord.

Informatie Win 5 x 2 arrangementen Zaterdag 22 en zondag 23 september We mogen 5 x 2 arrangementen van 10.00 uur – 17.00 uur, inclusief fietshuur weggeven aan KBO Nederlands Openluchtmuseum, leden. Hebt u interesse, stuur dan Schelmseweg 89, vóór 25 september2012 een kaartje 6816 SJ Arnhem naar Unie KBO, Postbus 325, 5201 AH, www.beleeflandleven.nl ’s-Hertogenbosch o.v.v. De Boom, of « stuur een e-mail naar [email protected]

Ne s t o r 73

ne08uit.indd 73 14-08-12 16:05 CRYPTOGRAM WIN EEN IDYLLISCH ARRANGEMENT in authentieke Saksische boerderij

Cryptogram CryptogramDoe mee en win Horizontaal Horizontaal 6 Moederkerk (8); 9 Een hard laagje Zwitserse crème (6); 10 Ziet het teken 6Horizontaal Moederkerk (8); 9 Een hard laagje Zwitserse crème (6); 10 Ziet het teken nietMoederkerk vanwege (8); het weerEen (8);hard 11 laagje Nuttigde Zwitserse op proef crème een (6); getuigschriftZiet het (6); teken 12 6niet vanwege het 9 weer (8); 11 Nuttigde op proef een getuigschrift 10 (6); 12 nietHulde vanwege voor een het groepje weer mensen (8); Nuttigde (5); 14 Bericht op proef over een het getuigschrift metaal van (6);stieren In erfgoedlogies de Eshof kunt u logeren Hulde voor een groepje mensen 11 (5); 14 Bericht over het metaal van stieren 12 Hulde(8); 15 voor Heel een schappelijk groepje mensen van tegenliggers (5); Bericht (14); over 17 Schorhet metaal en boos van (8);stieren 19 in een authentieke Saksische boerderij (8); 15 Heel schappelijk van tegenliggers 14 (14); 17 Schor en boos (8); 19 (8);IJverig deHeel boom schappelijk in (5); 20 vanStof tegenliggersom iemand van (14); te gevenSchor (6); en 21 boosTransseksu- (8); uit 1762 gelegen in Oud Norg achter de IJverig 15 de boom in (5); 20 Stof om iemand van te 17geven (6); 21 Transseksu- 19 IJverigeel (2-5); de 23 boom Ultralinkse in (5); puzzelaarStof om (15). iemand van te geven (6); Transseksu- kerk. De Eshof ligt centraal in dit historisch eel (2-5); 23 Ultralinkse 20puzzelaar (15). 21 eel (2-5); 23 Ultralinkse puzzelaar (15). gave stukje van Drenthe tussen andere Verticaal historische boerderijen en brinken met VeGeeftrticaal steun bij een concert (15); Wat overblijft werkt niet in Engeland (4); oude eiken. Er zijn drie comfortabele Ve1 Geeftrticaal steun bij een concert (15); 2 Wat overblijft werkt niet in Engeland (4); 1 De vis afkeuren vanwege de kleur 2 (10); Schreeuw jij om te kleuren? (6); gastenverblijven, een prachtige tuin met 13 GeeftDe vis steun afkeuren bij een vanwege concert de (15); kleur 2 Wa(10);t overblijft 4 Schreeuw werkt jij niet om inte Engeland kleuren? (4);(6); 3 Dans in de kerk (15); Die opgave is 4 nog niet helemaal voorbij (7); 35 DeDans vis inafkeuren de kerk vanwege (15); 7 Diede kleur opgave (10); is 4 nogSchreeuw niet helemaal jij om te voorbijkleuren? (7); (6); 8 zwembad, sauna en eigen terras. De Eshof 5Buste (9); Uitgeslagen 7 bot (10); Erbij om actief te zijn (7); Die 8 5Buste Dans (9); in 13de kerkUitgeslagen (15); 7 botDie (10); opgave 16 isErbij nog om niet actief helemaal te zijn voorbij (7); 18 (7); Die 8 is ook geschikt voor gezelschappen tot koning is niet 13 gezien. (6); De liefde 16 van een Engels paard (4); Harten- 18 Bustekoning (9);is niet 13 gezien.Uitgeslagen (6); 21 bot De (10);liefde 16 van Erbij een omEngels actief paard te zijn (4); (7);22 Harten- 18 Die tien personen. vrouw (4). 21 22 koningvrouw (4).is niet gezien. (6); 21 De liefde van een Engels paard (4); 22 Harten- vrouw (4). Prijs: idyllisch arrangement 12 345 12 345 voor twee personen 12 345 6789 • 2 x overnachtingen in een kamer 6789 naar keuze 6789 • 2 x uitgebreid ontbijt met ochtendkrant • onbeperkt gebruik koffi e/thee faciliteiten 10 11 1 dag gebruik van de elektrische fi etsen 10 11 • 10 11 plus routes of 1 dagdeel luxe privésauna • 1 x driegangen keuzemenu (exclusief drankjes) in het sfeervolle restaurant 12 13 14 12 13 14 Het wapen van Norg 12 13 14 Stuur uw oplossing op!

15 16 Wilt u kans maken op dit prachtige 15 16 Drenthe-arrangement? Los dan de 15 16 puzzel op en stuur uw oplossing voor 20 september 2012 op naar: Unie KBO, 17 18 19 Postbus 325, 5201 AH ’s-Hertogenbosch. 17 18 19 17 18 19 E-mail: [email protected]

Niet gewonnen? 20 21 22 20 21 22 Boek dan zelf een overnachting bij De 20 21 22 Eshof, Esweg 25, 9331 AP Norg. Telefoon 06-216 900 92, e-mail: [email protected],

23 of kijk op www.eshofnorg.nl 23 23 Oplossing julinummer: Broodkruimel Let op: de oplossing van © Sanders puzzelboeken, Vaassen de vorige puzzel is ook te vinden op onze © Sanders puzzelboeken, Vaassen website www.kbo.nl! Klik op de cover van © Sanders puzzelboeken, Vaassen Breng de letters uit de overeenkomstige hokjes over naar de hokjes hieronder. Indien Nestor en scroll naar beneden. hetBreng cryptogram de letters correct uit de overeenkomstigeis opgelost, onstaat hokjes er een over oplossing. naar de hokjes hieronder. Indien hetBreng cryptogram de letters correct uit de overeenkomstigeis opgelost, onstaat hokjes er een over oplossing. naar de hokjes hieronder. Indien het20 cryptogram 17 1correct 4 is opgelost, 6 10 onstaat 16 18er een 2oplossing. 20 17 1 4 6 10 16 18 2 Winnaars tuindoek Drie Dames: 20 17 1 4 6 10 16 18 2 J. de Jong, Woudsend; C.A.M. Smit, Medemblik; J.Bossink, Haaksbergen

74 Ne s t o r

ne08puzzel_werving.indd 74 14-08-12 15:51 Provinciale KBO’s KBO Limburg Zoek aansluiting T: 0475 - 38 17 40 E: [email protected] www.kbolimburg.nl bij de KBO KBO Zeeland T: 0114 - 67 60 11 E: [email protected] www.kbozeeland.nl

KBO Zuid-Holland T: 010 - 521 82 99 E: [email protected] www.kbozuidholland.nl

KBO Noord-Holland T: 023 - 525 39 52 E: [email protected] www.kbonoordholland.nl

KBO Flevoland T: 036 - 522 66 90 Bijna 200.000 senioren zijn lid van de KBO. Sommigen omdat WAT IS UW REDEN E: kbofl [email protected] ze het belangrijk vinden dat de belangen van senioren goed OM LID TE WORDEN? www.kbofl evoland.nl behartigd worden, anderen gaan voor de vele voordelen die lokale activiteiten de KBO biedt. Maar de meesten vinden het gewoon gezellig  om samen dingen te ondernemen. De natuur in, een fi ets- het ontmoeten KBO Provincie Utrecht  tocht, een cursus kunstgeschiedenis, een proeverij… van (nieuwe) mensen T: 030 - 262 32 49 E: [email protected]  de belangenbehartiging www.kboprovincieutrecht.nl WORD NU LID VOOR SLECHTS  de vele kortingen en voordelen KBO Gelderland het ledenmagazine Nestor ZO’N 25 EURO PER JAAR (10 x per jaar) T: 0481 - 45 02 52 E: [email protected] de hulp bij het invullen van www.kbogelderland.nl Wat uw reden ook is: voor slechts zo’n 25 euro per jaar (de uw belastingaangifte lidmaatschapsprijs varieert per afdeling) ontvangt u alle KBO-voordelen en bent u ervan verzekerd dat uw belangen  hulp en advies via de servicetele- KBO Overijssel landelijk goed behartigd worden. Vul daarom nu de bon in foon of juristentelefoon T: 0572 - 36 11 77 en stuur hem op! E: [email protected] de collectieve zorgverzekering van Zilveren Kruis Achmea www.kbo-overijssel.nl

KBO Drenthe Nestor aug/sep 2012 ✃ T: 0528 - 26 56 19 Ja, ik word lid van de KBO E: [email protected] www.kbodrenthe.nl Dhr/mevr ...... Voorletter ......

Tussenvoegsel ...... Achternaam ...... KBO Fryslan T: 058 - 215 38 32 Adres ...... Huisnr...... E: [email protected] www.kbofryslan.nl Postcode ...... Woonplaats ......

Telefoonnummer ...... E-mail ...... KBO Provincie Groningen T: 0599 – 41 41 08 Geboortedatum ...... Handtekening ...... E: [email protected] www.kboprovgroningen.nl Stuur de volledig ingevulde bon, met handtekening, in een envelop (postzegel niet nodig) naar: Ne s t o r 75 Unie KBO t.a.v. ledenwerving, Antwoordnummer 10504, 5200 WB ’s-Hertogenbosch

ne08puzzel_werving.indd 75 14-08-12 15:51 advertentie