OP 4 MEI WANDELEND HERDENKEN LANGS MONUMENTEN IN DE STAD

1 Noord

5 West

2 P Oost 7 Centrum

P 6 Nieuw-West 3 Zuid 4

P Zuidoost

26 PODCASTS 4en5meiamsterdam.nl /wandelkaart 18

3

P11 7 5

6

1

2

12

13

9 17

113 P11

16

111 8 15 10

14

4

11 P16

170 P14 25 171 185 186 155 187 142 188 29

178 136 132 134 196 195 167 133 177 150 168 135 149 27 P12 137 52 40 183 169 P25 148 P8

HERDENKINGEN OOST 196 Westermarkt/voet van de P11 DE ZOON EN HET HULPJE VAN P12 BERICHTEN UIT MOSKOU P14 KADE VAN AANKOMST (1939) en Lucia Renes (1942) Monument op de Dam en het 25 Javakade, ‘Zeeman op de Westerkerk, ‘Homomonument’ DE VERZETSSTRIJDER Gloriantstraat 5 Javakade 766 vertellen hun verhaal van namenmonument van de 32 NOORD uitkijk’ Topaasstraat 13 hs — — Orteliusstraat — Paleis Direct na het einde van de de komst naar Nederland. slachtoffers van de Schiet- 1 Achterlaan 12, plaquette Kerk 27 K.Brijdeplantsoen, ‘Keesje’ PODCASTS Bestevaerstraat/Jan van op de Dam Tweede Wereldoorlog, op partij op de Dam op 7 mei van 29 KNSM-laan 143, gedenksteen Galenstraat — Admiraal de Ben Portegies Zwart werkte 15 augustus 1945, arriveer- P16 VERZET EN COLLABORATIE IN 1945, wordt verteld door 3 Aldebaranplein, slachtoffers leden KNSM P8 HERMAN IS TERUG Ruijterweg 321-II/324-I als marconist vanaf diverse den op de Javakade in ÉÉN FAMILIE Architour en de Koninklijke Kloveniersburgwal 91-I — Kometensingel 589 hs — adressen in -West Amsterdam veel migranten Fagelstraat 21-III Industrieele Groote Club. 5 Buikslotermeerdijk 83/De WEST — Nes Distelvoorstraat 24 voor het communistisch vanuit Nederlands-Indië. Joch Kuiken (1929) vertelt Nieuwe Noorder, Drakamonument 113 Zaanhof, gedenksteen Herman Polak (1937) was een Op 15 augustus 1944 werd verzet. Zijn dochter Eerst de overlevenden van het verhaal van haar familie en Fokkermonument 1940-1945 van de onderduikkinderen van verzetsstrijder Frits Israël Annemieke Kamoschinski- de kampen, daarna mensen tijdens de oorlog. Terwijl 9 Dorpsweg 55, Tine Boeke-Kramer. Hij werd op de Distelvoorstraat 24 Portegies Zwart vertelt die vluchtten voor achter- haar ouders Joodse collega’s gedenksteen Kerk van Ransdorp CENTRUM achttien keer naar een ander, in Amsterdam-Noord vermoord het verhaal van haar vader eenvolgens het geweld van hielpen onder te duiken, 13 Kamperfoelieweg/hoek Azalea- 137 Dam, ‘Nationaal Monument’ veiliger adres in Amsterdam door een bankier. Met zijn en welke gevolgen de Tweede Indonesische revolutionairen was haar opa lid van de NSB. straat, ‘Phoenix’ 142 Hekelveld 1, gedenksteen gebracht. In deze podcast zoon Arnold Israël (1932) Wereldoorlog en de daarop en de koloniale oorlog die 16 Purmerweg/kruispunt Monniken- A.v.Hardeveld praat hij openhartig over de en durfal Frits Neijts volgende Koude Oorlog op Nederland in ‘de Oost’ P25 MONUMENTEN OP DE DAM dammerweg, ‘Bezinnings- 170 Noordermarkt, gedenkteken voor oorlog en wat het met hem (1928) gaan we op zoek naar het gezin had. begon’. Henk Schoonderwal De Dam monument ’ de Jordaanbewoners gedaan heeft. het hoe en waarom. (1931), Peter Pinchetti Het verhaal van het Nationaal 5 HERDENKINGEN

OOST 20 Ceramplein, gedenksteen ‘Hun leven onze vrijheid’ 22 Ed Pelsterpark, gedenksteen P14 25 ‘De ondergedoken camera’ 25 Javakade, ‘Zeeman op de uitkijk’ 26 Kastanjeplein, ‘Namen en nummers’ 27 Keesje Brijdeplantsoen, ‘Keesje’ 29 KNSM-laan 143, gedenksteen 29 leden KNSM 33 Kruislaan/De Nieuwe Ooster, ‘Gevallen Nederlandse militairen’ en ‘De zes gefusilleerden’ 37 Linnaeushof 94-I, gedenksteen Hofkerk 48 Transvaalplein, gedenksteen Joodse Buurtbewoners 27 CENTRUM 149 173 Kerklaan 36, gedenk- 52 steen leden van verzet 40 174 Plantage Middenlaan 24, De Hollandsche Schouwburg

PODCASTS 24 P1 DE ZOEKTOCHT VAN MERAV Valkenburgerstraat 37 — P1 Krugerplein 40 28 Merav Pront had nooit echt over het leven van haar 131 Joodse betovergrootmoeder nagedacht voordat ze stage ging lopen bij Open Joodse 21 23 Huizen — Huizen van Verzet. 180 143 Geconfronteerd met de rijke 194 Joodse geschiedenis van Amsterdam, besloot ze op 174 173 onderzoek uit te gaan. 145 P3 ENA BREUKELAAR, KIND IN DE 175 P5 OORLOG Z.Jansestraat 34-II Ena Breukelaar (1934) vertelt 176 hoe haar ouders hier vanuit 162 P19 de achterkamer het illegale ‘Vrij Nederland’ drukten. Onderduikers, razzia’s en NSB-ers in de straat; als 47 kind zag ze alles.

P4 GATEN IN DE STAD: HET P26 20 KRUGERPLEIN Krugerplein 158 Micha Bruinvels en Volkan 191 Duvan gaan in de podcastserie 192 38 ‘Gaten in de stad’ op zoek naar plekken in Amsterdam die tijdens de Jodenvervolging een centrale rol speelden. 85 In deze aflevering: het 39 Krugerplein. P5 GATEN IN DE STAD: PLANTAGE MIDDENLAAN 26 Plantage Middenlaan Micha Bruinvels en Volkan 22 Duvan gaan in de podcastserie 42 ‘Gaten in de stad’ op zoek 41 naar plekken in Amsterdam die tijdens de Jodenvervolging een centrale rol speelden. In deze aflevering: Plantage P13 Middenlaan. P14 KADE VAN AANKOMST Javakade 766 Direct na het einde van de 35 Tweede Wereldoorlog, op 15 augustus 1945, arriveerden 49 P4 op de Javakade in Amsterdam veel migranten vanuit 19 48 Nederlands-Indië. Eerst de 37 overlevenden van de kampen, 43 P3 36 daarna mensen die vluchtten P1 voor achtereenvolgens het 44 geweld van Indonesische re- volutionairen en de koloniale P11 51 oorlog die Nederland in ‘de 30 45 Oost’ begon’. Henk Schoonder- wal (1931), Peter Pinchetti (1939) en Lucia Renes (1942) vertellen hun verhaal van de komst naar Nederland.

P19 BRIEVEN UIT DE HOLLANDSCHE 34 SCHOUWBURG Koninginneweg 159 hs — Hollandsche Schouwburg — Vossiusstraat 46 — Van Baerlestraat 80 Debby Petter vertelt het ver- 60 haal van haar moeder Hélène en haar ooms Daniel en Julius Egger. De jongens gingen eer- der op transport en schreven de familie brieven vanuit de Hollandsche Schouwburg. Toen 66 31 Hélène daar ook terechtkwam, wist ze op wonderlijke wijze te ontkomen. Kleinzoon Julius van ‘t Hek leest fragmenten 32 uit de brieven. P26 HET VERZETSVERLEDEN VAN 33 50 KRITERION Roetersstraat 170 Het door studenten gerunde filmtheater Kriterion komt voort uit de Amsterdamse Studenten Groep: een verzets- groep die zich met de onder- duik van joodse kinderen bezighield. Op 4 en 5 mei presenteren de ‘Kriteriërs’ van nu een audiotour over deze geschiedenis. De tour heeft eigen QR-codes en begint bij Kriterion. 7 HERDENKINGEN P23 DOOR TROTS GERED De Lairessestraat 80-III 86 ZUID Elf jaar was Floris ‘Floor’ 158 53 Amsteldijk 291, ‘Monument Haak (1932-2019) toen hij Rozenoord’ getuige was van het oppakken 192191 54 Amstelpark, stoelenproject van zijn ouders Jur en Jet P19 165 Rozenoord Haak vanwege het verzetswerk 85 55 Amstelveenseweg/ingang van hun overige kinderen. Vondelpark, gedenksteen leden Binnenlandse Strijdkrachten 140 56 Apollolaan 91-99, ‘Verzetsgroep’ 197 58 Arent Janszoon Ernststraat 141 112, ontmoetingsmonument 138 62 Claude Debussylaan 2, 89 De Nieuwe Poort 82 67 Gerard Terborgstraat/ hoek P19 Daniël de Langestraat, 78 gedenksteen vervolgden 79 76 Merwedeplein, ‘Anne Frank 1929-1945’ 83 78 Museumplein, ‘Hel en vuur’ 125 55 81 Olympisch Stadion 21, P23 monument voor omgekomen sportbeoefenaars 89 Van Eeghenstraat 78, kunstwerk ingang Vondelpark P19 51 90 Van Woustraat 149, voormalige 110 90 ijssalon Koco 72 NIEUW-WEST 67 P21 87 56 P11 125 Sierplein, ‘Bevrijde vogel’ CENTRUM 138 Eerste Weteringplantsoen, 73 ‘De gevallen hoornblazer’ P2 84 68 PODCASTS P22 69 70 57 P2 GATEN IN DE STAD: 59 ZENTRALSTELLE FÜR JÜDISCHE 60 AUSWANDERUNG Adama van Scheltemaplein Micha Bruinvels en Volkan P6 Duvan gaan in de podcastserie 77 ‘Gaten in de stad’ op zoek 76 P7 66 naar plekken in Amsterdam die tijdens de Jodenver- 65 volging een centrale rol speelden. Aflevering: de 81 ‘Zentralstelle für jüdische Auswanderung’ 80 P6 GATEN IN DE STAD: 75 91 VICTORIEPLEIN Victorieplein In deze aflevering van de podcastserie ‘Gaten in de stad’ bespreken Micha Bruinvels en Volkan Duvan: het Victorieplein.

P7 HET LAATSTE ADRES Merwedeplein 17 71 62 Abraham en Theophile Ptasznik waren tegen de tachtig toen ze gedwongen werden te ver- 64 huizen naar het Merwedeplein. Vanaf dat adres werden ze 63 enkele maanden later gedepor- teerd. Toen Hella en Sandra Rottenberg, achterklein- dochters van de Ptaszniks, onderzoek deden voor hun boek stuitten ze op brieven uit 53 de oorlog. P11 DE ZOON EN HET HULPJE VAN DE VERZETSSTRIJDER Topaasstraat 13 hs — 58 Bestevaerstraat/Jan van Galenstraat — Admiraal de Ruijterweg 321-II/324-I 54 — Kometensingel 589 hs — Distelvoorstraat 24 Op 15 augustus 1944 werd verzetsstrijder Frits Israël op de Distelvoorstraat 24 in Amsterdam-Noord vermoord door een bankier. Met zijn zoon Arnold Israël (1932) en durfal Frits Neijts (1928) gaan we op zoek naar 61 het hoe en waarom. P19 BRIEVEN UIT DE HOLLANDSCHE 88 SCHOUWBURG Koninginneweg 159 hs — Hollandsche Schouwburg — Vossiusstraat — Van Baerlestraat 80 Debby Petter vertelt het verhaal van haar moeder 74 Hélène en haar ooms Daniel en Julius Egger. De jongens gingen eerder op transport en schreven de familie brieven vanuit de Holland- sche Schouwburg. Toen Hélène daar ook terechtkwam, wist ze op wonderlijke wijze te ontkomen. Kleinzoon Julius van ‘t Hek leest fragmenten uit de brieven.

P21 JE NE PEUX PAS PARLER MAINTENANT Harmoniehof 35 De familie van Myriam Mater-van Hulst (1925) woonde voor de oorlog op Harmoniehof 35. Haar niet-Joodse vader wist vele Joden te redden, tot op de dag de Duitsers op de stoep stonden.

P22 DE BLAUWE OGEN VAN AVIOLA VIRULY Michelangelostraat 36-III Hans Aussen (1926-2019) zat op dit adres ondergedoken en gaat in gesprek met Lucas Viruly, kleinzoon van de bewoonster van toen. Over verliefdheden, geal- lieerde vliegers en andere herinneringen. 9 HERDENKINGEN

NOORD 1 Achterlaan 12, plaquette Kerk van Zunderdorp 3 Aldebaranplein, slachtoffers Tuindorp Oostzaan 5 Buikslotermeerdijk 83/De OP 4 MEI Nieuwe Noorder, Drakamonument en Fokkermonument 9 Dorpsweg Ransdorp 55, WANDELEND HERDENKEN gedenksteen Kerk van Ransdorp 13 Kamperfoelieweg/hoek LANGS MONUMENTEN IN Azaleastraat, ‘Phoenix’ 16 Purmerweg/kruispunt Monniken- dammerweg, ‘Bezinnings- DE STAD monument Nieuwendam’

OOST 20 Ceramplein, gedenksteen ‘Hun leven onze vrijheid’ 22 Ed Pelsterpark, gedenksteen ‘De ondergedoken camera’ 26 PODCASTS 25 Javakade, ‘Zeeman op Uitkijk’ 26 Kastanjeplein,‘Namen en 4en5meiamsterdam.nl nummers’ 27 Keesje Brijdeplantsoen, ‘Keesje’ /wandelkaart 29 KNSM-laan 143, gedenksteen leden KNSM 33 Kruislaan/De Nieuwe Ooster, 3 ‘Gevallen Nederlandse P11 militairen’ en ‘De zes 5 gefusilleerden’ 37 Linnaeushof 94-I, gedenksteen Hofkerk 48 Transvaalplein, gedenksteen 1 Joodse Buurtbewoners

ZUID 53 Amsteldijk 291, ‘Monument 13 Rozenoord’ 54 Amstelpark, stoelenproject Rozenoord 9 55 Amstelveenseweg/ingang 113 P11 Vondelpark, gedenksteen leden 16 Binnenlandse Strijdkrachten 56 Apollolaan 91-99, ‘Verzets- groep’ 58 Arent Janszoon Ernststraat 117 P17 112, ontmoetingsmonument P9 123 P16 62 Claude Debussylaan 2, 100 25 De Nieuwe Poort 170 P14 67 Gerard Terborgstraat/ hoek 142 29 Daniël de Langestraat, P12 137 gedenksteen vervolgden P11 196 27 P25 76 Merwedeplein, ‘Anne Frank P18 P12 1929-1945’ P8 78 Museumplein, ‘Hel en vuur’ P8 P13 P15 P1 122 P12 81 Olympisch Stadion 21, 103 P26 P15 P20 173 monument voor omgekomen 174 P5 102 P24 sportbeoefenaars P24 163 P19 89 Van Eeghenstraat 78, kunstwerk P10 P26 20 ingang Vondelpark P19 90 Van Woustraat 149, voormalige ijssalon Koco P19 78 22 126 89 138 26 ZUIDOOST P13 92 Abcouderpad/hoek Nitrikhof, 125 55 P23 P4 ‘Monument Holendrecht’ P19 48 121 90 P3 93 Anton de Komplein, gedenksteen P1 37 56 P11 Anton de Kom P21 67 94 Cornelis Aarnoutsstraat 80, P2 monument Gein3Dorp P22 P6 76 WEST P7 81 100 Bos en Lommerweg/hoek 33 Egidiusstraat, gedenksteen verzet 102 Columbusplein, ‘Wij gedenken’ 103 Hannie Dankbaar Passage 33, 62 gedenksteen slachtoffers stadsreiniging 113 Zaanhof, gedenksteen 53 1940-1945 58 54 NIEUW-WEST 117 Haarlemmerweg/t.h.v. Coronel- straat 1, gedenksteen P.J. Elias, H.J.Verkuyl, M.Verkuyl 121 Joop Woortmanplein, 92 ‘Verzetsstrijders 1940-1945’ 94 122 Osdorperweg 632, gedenk- monument P.F. Bierman, J.Kars 123 Plein 1940-1945, Vrijheids- 93 carillon 125 Sierplein, ‘Bevrijde vogel’ 126 Sloterplas/tegenover Th.d. Meervaart/naast Meer en Vaart 175, gedenksteen ‘Om nooit te vergeten’

CENTRUM 137 Dam, ‘Nationaal Monument’ 138 Eerste Weteringplantsoen, ‘De gevallen hoornblazer’ 142 Hekelveld 1, gedenksteen A.v.Hardeveld 163 Nieuwe , ‘Schaduwkade’ 170 Noordermarkt, gedenkteken voor de Jordaanbewoners 173 Plantage Kerklaan 36, gedenksteen leden van verzet 174 Plantage Middenlaan 24, De Hollandsche Schouwburg 196 Westermarkt/voet van de Westerkerk, ‘Homomonument’

NOORD

OOST

ZUID

ZUIDOOST

WEST

NIEUW-WEST

CENTRUM

PODCASTS 11 HERDENKINGEN

OOST 20 Ceramplein, gedenksteen ‘Hun leven onze vrijheid’ 22 Ed Pelsterpark, gedenksteen ‘De ondergedoken camera’ 27 Keesje Brijdeplantsoen, ‘Keesje’ 29 KNSM-laan 143, gedenksteen leden KNSM 33 Kruislaan/De Nieuwe Ooster, 29 ‘Gevallen Nederlandse militairen’ en ‘De zes gefusilleerden’

ZUIDOOST 27 92 Abcouderpad/hoek Nitrikhof, 40 ‘Monument Holendrecht’ 93 Anton de Komplein, gedenksteen Anton de Kom 94 Cornelis Aarnoutsstraat 80, monument Gein3Dorp

21 23

20

22

44

34

32

33 50

92

94

93

95 13 HERDENKINGHEN

NIEUW-WEST 117 Haarlemmerweg/t.h.v. Coronel- straat 1, gedenksteen P.J. Elias, H.J.Verkuyl, M.Verkuyl 121 Joop Woortmanplein, ‘Verzetsstrijders 1940-1945’ 122 Osdorperweg 632, gedenk- monument P.F.Bierman, J.Kars 123 Plein 1940-1945, Vrijheids- carillon 125 Sierplein, ‘Bevrijde vogel’ 126 Sloterplas/tegenover Th.d. Meervaart/naast Meer en Vaart 175, gedenksteen ‘Om nooit te vergeten’

PODCASTS

P9 DE ECHTE VAN AMSTERDAM Sam van Houtenstraat 35 Op 15 augustus 1945 capitu- leerde Japan en was de Tweede Wereldoorlog voorbij voor het hele Koninkrijk der Nederlanden. De gevolgen van die oorlog en de hevige onafhankelijkheidsstrijd daarna, maakten dat er in totaal 350.000 mensen vanuit Indië en Indonesië naar Nederland kwamen, ook naar Amsterdam.

P17 VERGELDING IN WEST hoek Coronelstraat/ Haarlemmerweg In de nu verdwenen boerderij Vredelust woonde Corrie van den Boogaard-Vlug (1929) samen met haar familie. Op 15 december 1944 werden drie mannen uit het verzet als vergelding voor een aanslag op de spoorlijn bij Sloterdijk geëxecuteerd. Corrie mocht van haar moeder niet naar buiten kijken, maar deed het toch.

115

117 P17 114 116 127 119 P9 123

124

122

120

118

126

125 14 121 HERDENKINGEN P15 MATZES, MIERIK, MOUWES! 274 — ZUID Jodenbreestraat 73 78 Museumplein, ‘Hel en vuur’ Nazaat Ben Mouwes en huidige 113 89 Van Eeghenstraat 78, kunstwerk bewoner Rob de Spa vertellen ingang Vondelpark over de rijke Joodse ge- schiedenis van de straat, WEST de familie Mouwes en de P11 100 Bos en Lommerweg/hoek bekende koosjere winkel in Egidiusstraat, gedenksteen de Jodenbreestraat. verzet 102 Columbusplein, ‘Wij gedenken’ P16 VERZET EN COLLABORATIE IN 103 Hannie Dankbaar Passage 33, ÉÉN FAMILIE gedenksteen slachtoffers Fagelstraat 21-III stadsreiniging Joch Kuiken (1929) vertelt 113 Zaanhof, gedenksteen het verhaal van haar familie 1940-1945 tijdens de oorlog. Terwijl haar ouders Joodse collega’s 8 CENTRUM hielpen onder te duiken, was 111 137 Dam, ‘Nationaal Monument’ haar opa lid van de NSB. 15 138 Eerste Weteringplantsoen, ‘De gevallen hoornblazer’ P18 EEN STRATENMAKER STAAKT! 142 Hekelveld 1, gedenksteen Orteliusstraat 283-III A.v.Hardeveld Stratenmaker Willem Kraan was 163 Nieuwe Keizersgracht, een van de initiatiefnemers ‘Schaduwkade’ van de Februaristaking. Zijn 170 Noordermarkt, gedenkteken voor achterkleinkinderen Daan de Jordaanbewoners en Sanne Hettinga vertellen 173 Plantage Kerklaan 36, gedenk- over de weerslag die zijn steen leden van verzet heldendaad had op de familie. 174 Plantage Middenlaan 24, De Hollandsche Schouwburg P19 BRIEVEN UIT DE HOLLANDSCHE 196 Westermarkt/voet van de SCHOUWBURG 4 Westerkerk, ‘Homomonument’ Koninginneweg 159 hs — Hollandsche Schouwburg PODCASTS — Vossiusstraat — Van Baerlestraat 80 P1 DE ZOEKTOCHT VAN MERAV Debby Petter vertelt het Valkenburgerstraat 37 — verhaal van haar moeder 101 Krugerplein 40 Hélène en haar ooms Daniel Merav Pront had nooit echt en Julius Egger. De jongens over het leven van haar gingen eerder op transport 11 Joodse betovergrootmoeder en schreven de familie nagedacht voordat ze stage brieven vanuit de Hollandsche ging lopen bij Open Joodse Schouwburg. Toen Hélène daar P16 Huizen — Huizen van Verzet. ook terechtkwam, wist ze Geconfronteerd met de rijke op wonderlijke wijze te 170 Joodse geschiedenis van ontkomen. Kleinzoon Julius 100 Amsterdam, besloot ze op van ‘t Hek leest fragmenten onderzoek uit te gaan. uit de brieven. 171 P5 GATEN IN DE STAD: P20 DE GERUISLOZE DEPORTATIE 185 PLANTAGE MIDDENLAAN Jonas Daniël Meijerplein Plantage Middenlaan Op dinsdag 16 mei 1944 vond Micha Bruinvels en Volkan in het hele land een razzia 155 186 Duvan gaan in de podcast- plaats onder de Sinti- en 96 187 serie ‘Gaten in de stad’ Romagemeenschap, zo ook op 188 op zoek naar plekken in het Jonas Daniël Meijerplein. 142 Amsterdam die tijdens Een verhaal over hoe het de Jodenvervolging een stigmatiserings- en etiket- centrale rol speelden. teringsproces van Roma en In deze aflevering: Sinti nog tot de dag van P12 Plantage Middenlaan. vandaag doorwerkt. 104 105 P8 HERMAN IS TERUG P24 CARAÏBISCH SWINGEN IN Kloveniersburgwal 91-I OORLOGSTIJD 178 — Nes Leidsestraat 52 — Herman Polak (1937) was een Amstelstraat 43 195 134 196 van de onderduikkinderen van Naast een paar Surinaamse P11 Tine Boeke-Kramer. Hij werd arbeiders en studenten 150 132 177 136 achttien keer naar een ander, werkten in de jaren dertig 133 veiliger adres in Amsterdam enkele Surinaamse muzikanten 167 135 gebracht. In deze podcast in Nederland. De bezetter 168 praat hij openhartig over wist niet zo goed wat te 137 de oorlog en wat het met doen met deze groep en maakte 183 hem gedaan heeft. het hen steeds lastiger. P12 148 169 Midden in de oorlog wist Max P18 P10 HET HEROÏSCHE THEATER VAN Woiski, een gevierd muzikant, DE WEIGERAARS toch zijn club ‘La Cubana’ P25 Leidseplein 26/Stadsschouw- te openen. burg P8 Vijf dagen na de bevrijding P25 MONUMENTEN OP DE DAM bezette Toneelgroep 5 mei De Dam P8 1945 de Amsterdamse Stads- Het verhaal van het Nationaal P1 schouwburg. De groep theater- Monument op de Dam en het 200 P13 makers had niet getekend namenmonument van de 32 voor de Kultuurkamer, een slachtoffers van de Schiet- 131 voorwaarde om tijdens de partij op de Dam op 7 mei 172 Tweede Wereldoorlog door te 1945, wordt verteld door P12 98 139 P15 mogen werken. Architour en de Koninklijke P15 Industrieele Groote Club. 106 P11 DE ZOON EN HET HULPJE VAN 182 180 DE VERZETSSTRIJDER P26 HET VERZETSVERLEDEN VAN 112 190 143 Topaasstraat 13 hs — KRITERION 189 194 Bestevaerstraat/Jan van Roetersstraat 170 103 184 128 129 159 Galenstraat — Admiraal Het door studenten gerunde 130 147 de Ruijterweg 321-II/324-I filmtheater Kriterion komt 97 144 174 — Kometensingel 589 hs — voort uit de Amsterdamse 166 P20 175 173 Distelvoorstraat 24 Studenten Groep: een verzets- 146145 160 Op 15 augustus 1944 werd groep die zich met de onder- P5 verzetsstrijder Frits duik van Joodse kinderen 102 179 161 193 Israël op de Distelvoor- bezighield. Op 4 en 5 mei 99 P24 162 P19 176 straat 24 in Amsterdam- presenteren de ‘Kriteriërs’ 163 Noord vermoord door een van nu een audiotour over 107 P24 bankier. Met zijn zoon deze geschiedenis. De tour 108 109 153 152 Arnold Israël (1932) en heeft eigen QR-codes en 156 P10 151 durfal Frits Neijts (1928) begint bij Kriterion. 47 gaan we op zoek naar het 154 181 164 hoe en waarom. P12 BERICHTEN UIT MOSKOU 199 Gloriantstraat 5 — Ortelius- P26 straat — Paleis op de Dam 86 157 158 Ben Portegies Zwart werkte 198 als marconist vanaf 191 diverse adressen in 192 Amsterdam-West voor het communistisch verzet. 165 Zijn dochter Annemieke 85 Kamoschinski-Portegies P19 Zwart vertelt het verhaal 140 van haar vader en welke gevolgen de Tweede Wereldoorlog en de daarop 197 volgende Koude Oorlog op het gezin had. 138 141 P13 PRATEN EN ZWIJGEN Retiefstraat 19 hs/Retief- 89 straat 51-III — Waterloo- plein 57 hs 82 Sylvia Veffer-Polak is al jaren als spreker en vrij- williger betrokken bij Open 78 Joodse Huizen — Huizen van P19 Verzet. In deze podcast vertelt 79 ze over haar familie van zowel vaders als moeders kant. 17 165

140

197

13 141

P11

BOVEN BOVEN In dit kaartdetail staat in het De Fokkerfabriek in Noord, de gedeelte Nieuwe tot roze markeerkleur komt van Nieuwe aangegeven een Amerikaanse doelwittenkaart. welke benamingen er door Duitsers zijn gegeven. HERDENKING

ONDER NOORD De Rivierenbuurt met toen nog 13 Kamperfoelieweg/hoek Azalea- de Noorder -, Zuider straat, ‘Phoenix’ Amstel- en Amstellaan, die later veranderd zijn in de Churchill-, PODCAST Roosevelt- en Stalinlaan. In 1956 is de Stalinlaan veranderd P11 DE ZOON EN HET HULPJE VAN in de Vrijheidslaan. DE VERZETSSTRIJDER Topaasstraat 13 hs — HERDENKING Bestevaerstraat/Jan van Galenstraat — Admiraal de ZUID Ruijterweg 321-II/324-I 76 Merwedeplein, ‘Anne Frank — Kometensingel 589 hs — 1929-1945’ Distelvoorstraat 24 Op 15 augustus 1944 werd PODCASTS verzetsstrijder Frits Israël op de Distelvoorstraat 24 P6 GATEN IN DE STAD: in Amsterdam-Noord vermoord VICTORIEPLEIN door een bankier. Samen met 82 Victorieplein zijn zoon Arnold Israël In de podcastserie ‘Gaten (1932) en durfal Frits in de stad’ gaan Micha Neijts (1928) gaan we zoek Bruinvels en Volkan Duvan naar het hoe en waarom. op zoek naar plekken in Amsterdam die tijdens de ONDER Jodenvervolging een centrale P6 Rond het Museumplein is informatie P19 rol speelden. Aflevering: van verschillende verzetskaarten 78 het Victorieplein. zichtbaar. Onder meer het hoofd- kantoor van de NSB-afdeling 79 78 P7 HET LAATSTE ADRES Amsterdam was gevestigd aan het Merwedeplein 17 P7 Concertgebouwplein. Abraham en Theophile Ptasznik 76 waren tegen de tachtig toen HERDENKING ze gedwongen werden te verhuizen naar het Merwede- ZUID plein. Vanaf dat adres 78 Museumplein, ‘Hel en vuur’ werden ze enkele maanden later gedeporteerd. Toen PODCAST Hella en Sandra Rottenberg, achterkleindochters van de P19 BRIEVEN UIT DE HOLLANDSCHE 83 Ptaszniks, onderzoek deden SCHOUWBURG voor hun boek, stuitten ze Koninginneweg 159 hs — op brieven uit de oorlog. Hollandsche Schouwburg — Vossiusstraat — Van Baerlestraat 80 Debby Petter vertelt het verhaal van haar moeder Hélène en haar ooms Daniel en Julius Egger. De jongens gingen eerder op transport en schreven de familie brieven vanuit de Hollandsche Schouwburg. Toen Hélène daar ook terechtkwam, wist ze op wonderlijke wijze te ontkomen. Kleinzoon Julius van ‘t Hek leest fragmenten 18 uit de brieven. HERDENKINGEN & MONUMENTEN 61 Bosbaanweg/tegenover tribune 117 Haarlemmerweg/t.h.v. 160 33, gevel- roeibaan, ‘Nationaal Dachau Coronelstraat 1, gedenksteen steen oorlogslachtoffers NOORD Monument’ P.J.Elias, H.J.Verkuyl, 161 Nieuwe Herengracht, 1 Achterlaan 12, plaquette Kerk 62 C.Debussylaan 2, De Nieuwe M.Verkuyl W.Süskindbrug van Zunderdorp Poort 118 Hoekenesgracht, ‘Vredesteken 162 Nieuwe Keizersgracht 24, 2 Achterlaan, plaquette 63 D.Boelelaan 50, gedenksteen ’ gedenksteen M.Kok, J.Kok- D.C.d.Graaf, C.Hoeve militairen en burgerslacht- 119 J.Postmahof, gedenksteen Vleeshhouwer, S.Kok, J.Kok 3 Aldebaranplein, slachtoffers offers J.Postma 163 Nieuwe Keizersgracht, Tuindorp Oostzaan 64 D.Boelelaan/hoofdgebouw VU, 120 J.Tooropstraat 647, muur- ‘Schaduwkade’ 4 Badhuisweg 3, gedenkraam ‘Gij gedenksteen leden Civitas schildering Februaristaking 164 Nieuwe Kerkstraat 16, gedenk- zijt tot vrijheid geroepen’ Academica 121 J.Woortmanplein, ‘Verzets- steen F.Nunes 5 Buikslotermeerdijk 83/De 65 Dintelstraat 15, ‘De fakkel- strijders 1940-1945’ 165 Nieuwe Looiersdwarsstraat N.Noorder, ‘Draka’ en ‘Fokker’ drager’ 122 Osdorperweg 632, gedenk- 15-17, gedenksteen burger- 6 Buikslotermeerdijk 83, 66 Gaaspstraat 8, Kindermonument monument P.F.Bierman, J.Kars slachtoffers Fokkermonument 67 G.Terborgstraat/hoek D.d. 123 Plein 1940-1945, Vrijheids- 166 Nieuwe Passeerdersstraat 1, 7 Buikslotermeerplein 2000, Langestraat, gedenksteen carillon gedenksteen burgerslachtoffers Fokkermonument vervolgden 124 R.P.Geerlingsstraat 28, 167 Nieuwezijds Voorburgwal 8 Buiksloterweg 95, gedenkraam 68 G.v.d.Veenstraat 79, gedenk- gedenksteen R.P.Geerligs 178–180, gedenksteen centrale Sint-Ritakerk steen F.J.M.Ox, F.Ploeger 125 Sierplein, ‘Bevrijde vogel’ bedrijfskeuken 9 Dorpsweg Ransdorp 55, 69 G.v.d.Veenstraat 99, ‘Monument 126 Sloterplas/tegenover Th.d. 168 Nieuwezijds Voorburgwal 182, gedenksteen Kerk van Ransdorp voor Gedeporteerde Joden’ Meervaart/naast Meer en Vaart gedenksteen leden postkantoor 10 Fazantenweg 14-16, gevelsteen 70 G.v.d.Veenstraat 99, plaquette 175, gedenksteen ‘Om nooit te 169 77, gedenksteen burgerslachtoffers ‘Tijdloos is de stilte...’ vergeten’ A.Meijer, I.Deegen, B.Baars, 11 IJplein, Hollandia-Kattenburg- 71 G.Mahlerlaan 10, gedenksteen 127 W.Kraanstraat/hoek Burg.d. A.Evers monument leden Amsterdamsche Bank Vlugtlaan, ‘De antifascist’ 170 Noordermarkt, gedenkteken 12 J.H.Hisgenpad 2, gedenkplaat 72 Harmoniehof/hoek D.d.Lange- voor de Jordaanbewoners H.V.B.Donker, A.Ellebrak, straat, ‘Vrijheidsboom 1945’ CENTRUM 171 Noordermarkt/buitenmuur T.Ooms, C.J.Wittouck 73 J.v.Eijckstraat 47, voor- 128 Amstel 1, gedenksteen leden Noorderkerk, plaquette 13 Kamperfoelieweg/hoek Azalea- malige afdeling SS Gemeente Amsterdam Februaristaking straat, ‘Phoenix’ 74 Kalfjeslaan 19, gedenksteen 129 Amstel 1, ‘Monument Joods 172 Oudemanhuispoort 4-6, gedenk- 14 Kraaienplein, G.Wagenaarbrug burgerslachtoffers verzet 1940-1945’ steen leden Universiteit van 15 Plein Spanje 36-39, ‘Spanje 75 Kinderdijkstraat, plaquette 130 Amstel 1, monument Joodse Amsterdam Monument’ Kinderdijkstraat Jongensweeshuis 173 Plantage Kerklaan 36, gedenk- 16 Purmerweg/kruispunt Monniken- 76 Merwedeplein, ‘Anne Frank 131 A.Frankstraat/hoek Valken- steen leden van verzet dammerweg, ‘Bezinnings- 1929-1945’ burgerstraat, gedenksteen 174 Plantage Middenlaan 24, monument Nieuwendam’ 77 Messchaertstraat 1, gedenk- R.d.Kok, J.Jernberg De Hollandsche Schouwburg 17 Schermerstraat 47, ‘Vrede’ steen burgerslachtoffers 132 Beursplein 5, gedenksteen 175 Plantage Middenlaan 27, 18 Zuideinde 443, plaquette 78 Museumplein, ‘Hel en vuur’ leden Beurs gedenksteen verzet voormalige buurtbewoners 79 Museumplein, ‘Vrouwen van 133 Beursplein 5, gedenksteen 176 Plantage Westermanlaan/ Ravensbrück’ W.Walraven van Hall Westermanplantsoen, gedenk- OOST 80 Niersstraat 41-43, Anne 134 82, gedenksteen steen G.v.d.Veen 19 A.Wittenbergplein, gedenk- Frankschool D.Wolters, K.Stevesen, J.Keune 177 Prins Hendrikkade 108, steen kinderen en afdeling 81 Olympisch Stadion 21, 135 Dam, Memorial Damslachtoffers gedenksteen J.d.Jongh speeltuin monument voor omgekomen 7 mei 1945 178 Prinsengracht 263, Anne Frank 20 Ceramplein, gedenksteen sportbeoefenaars 136 Dam, herdenkingsraam De Huis ‘Hun leven onze vrijheid’ 82 P.d.Hoochstraat 1, gedenkraam Nieuwe Kerk 179 Prinsengracht 436, plaquette 21 Cruquiusweg, gedenksteen oorlogslachtoffers Post en 137 Dam, ‘Nationaal Monument’ leden van de rechterlijke macht leden Arbeiderspers Telefoondienst 138 Eerste Weteringplantsoen, 178 Rapenburgstraat 171, voor- 22 E.Pelsterpark, gedenksteen 83 P.d.Hoochstraat 59, plaquette ‘De gevallen hoornblazer’ malig Joods Meisjesweeshuis ‘De ondergedoken camera’ voormalige leerlingen 139 Elandsgracht 117, gedenksteen 179 34, ‘Sint- 23 J.M.v.d.Meylaan, gedenksteen 84 Rubensstraat 26, gedenksteen leden verzet Joris en de draak’ leden Gemeentewerklieden G.Badrian 140 Frederiksplein 40, Walraven 180 140-142, gedenksteen 24 J.Bontiusplaats 9, ‘Het Parool’ 85 Sarphatistraat 47-55, van Hallmonument leden Maison de Bonneterie 25 Javakade,‘Zeeman op de plaquette voormalige Liro 141 H.M.v.Randwijkplantsoen, 181 250, gedenksteen leden uitkijk’ 86 Stadhouderskade 21, gedenk- Van Randwijkmonument postkantoor 26 Kastanjeplein,‘Namen en steen H.F.Westerveld 142 Hekelveld 1, gedenksteen 182 Singel 454, plaquette nummers’ 87 Valeriusplein 15, gedenksteen A.v.Hardeveld A.Keuter, A.d.Croix, 27 K.Brijdeplantsoen, ‘Keesje’ oud-leerlingen en docenten 143 H.Polaklaan 9, gedenkmuur G.J.Gorter, W.T.D.Smit 28 Kleine Wittenburgerstraat 1, 88 V.Boshuizenstraat/hoek Vakbondsmuseum 183 Stationsplein 1, gedenksteen ‘De Hongerwinter’ Nieuw Herlaer, ‘Het onder- 144 Hortusplantsoen 1, gedenksteen W.H.Zeeman 29 KNSM-laan 143, gedenksteen gedoken kind en de beschermer’ nijverheidsschool voor meisjes 184 Stationsplein 1, plaquette leden KNSM 89 V.Eeghenstraat 78, kunstwerk 145 Hortusplantsoen 2, gedenk- burgerslachtoffers 30 Kraaipanstraat 58-60, gedenk- ingang Vondelpark steen Joodse leerlingen en 185 Stationsplein 1, plaquette steen E.v.Tijn 90 V.Woustraat 149, voormalige docenten J.Vlug 31 Kruislaan/De N.Ooster, ijssalon Koco 146 Hortusplantsoen 2, ‘Monument 186 Stationsplein 1, plaquette ‘Geuzengraf’ 91 Zomerdijkstraat 22, gedenk- voor Joodse dove oorlogs- K.Landsman 32 Kruislaan/De N.Ooster, steen G.v.d.Veen slachtoffers’ 187 Stopera, gedenkraam voor de Buchenwaldmonument 147 J.D.Meijerplein,‘De dokwerker’ Sociale Dienst 33 Kruislaan/De N.Ooster, ‘Ge- ZUIDOOST 148 Kalverstraat/hoek Paleis- 188 Waterlooplein, Februari- vallen Nederlandse Militairen’ 92 Abcouderpad/hoek Nitrikhof, straat, plaquette 7 mei 1945 staking 1941 en ‘De zes gefusilleerden’ ‘Monument Holendrecht’ 149 Kattenburgerstraat/Marine- 189 Amstel 1/hoofdingang Stopera, 34 Kruislaan/De N.Ooster, ‘De 93 A.d.Komplein, gedenksteen terrein, gedenksteen militai- gedenkraam voor de Sociale verzetsstrijders’ en ‘Gevallen Anton de Kom ren en burgerslachtoffers Dienst geallieerde militairen’ 94 C.Aarnoutsstraat 80, monument 150 Keizersgracht 177, gedenk- 190 Waterlooplein/binnenstraat 35 L.Nekstraat 46, gedenksteen Gein3Dorp steen leerlingen stadhuis, Februaristaking 1941 153 leerlingen 95 Haarlemmerweg 520, ‘Fantoom- 151 Keizersgracht 566, gedenk- 193 Weesperstraat/tussen Nieuwe 36 Linnaeushof 93, gedenksteen pijn’ steen T.Ferwerda, S.v.d.Baan Keizers- en Nieuwe Heren- militairen 152 Keizersgracht 567, plaquette gracht, ‘Joodse dankbaarheid’ 37 Linnaeushof 94-I, gedenksteen WEST Stichting 1940-1945 194 Wertheimpark, Spiegelmonument Hofkerk 96 A.d.Ruijterweg 406, gedenk- 153 Kerkstraat 109-111, gedenk- 195 Westermarkt, gedenksteen 38 Mauritskade 58, monument steen J.Verleun, G.Steen steen DS.Ferweda, K.v.d.Baan Anne Frank 43 kinderen 97 Baarsjesweg, gedenksteen 154 Leidseplein 26, gedenksteen 196 Westermarkt/voet van de 39 Oosterspoorplein, gedenkteken ‘Aan hen die vielen’ kunstenaarsverzet Westerkerk, ‘Homomonument’ Muiderpoortstation 98 Balboaplein, respectmonument 155 Marnixplein, ‘Bevrijdingslinde 197 Weteringschans 263, plaquette 40 Panamakade, gedenksteen leden ‘No War’ van de Jordaankinderen’ voormalige W.Catharinaschool Nederlandse Spoorwegen 99 Borgerstraat 52b, gedenksteen 156 Marnixstraat 404, gedenksteen 198 Weteringschans 29, gedenksteen 41 Polderweg 3, Auschwitzplaquette D.v.Nimwegen burgerslachtoffers leerlingen 42 Polderweg 96, monument 100 Bos en Lommerweg/hoek Egidius- 157 M.Euweplein, plaquette voor- 199 Weteringschans/ingang ‘Moeder met kinderen’ straat, gedenksteen verzet malig Huis van Bewaring M.Euweplein, voormalig Huis 43 President Brandstraat 330-334 101 Bos en Lommerweg/hoek W.d. 158 Nieuwe 100, van Bewaring gedenksteen ‘Al ela ani bochea’ Zwijgerlaan, Vrijheidsboom gedenksteen burgerslachtoffers 200 Zuiderkerkhof 72, plaquette 44 Radioweg 86, gedenksteen 102 Columbusplein, ‘Wij gedenken’ 159 Nieuwe Amstelstraat 1, sculp- voormalige Gemeentelijke A.Kroonenberg, B.Kroonenberg, 103 H.Dankbaar Passage 33, tuur in Joods Historisch Museum Dodenbewaarplaats J.v.Dijk, A.Bakker gedenksteen slachtoffers 45 Ringdijk 96, gedenksteen stadsreiniging brandweerlieden 104 J.Banckersweg 18a, gedenk- 46 R.Kochplantsoen, ‘1945 steen J.Banckersweg, Vrijheid blijheid 1955’ J.Westerweel 47 Roetersstraat 2, gedenksteen 105 J.v.Galenstraat 14, gedenk- personeel verzorgingstehuis teken ‘Joodse Grossiers’ 48 Transvaalplein, gedenksteen 106 Kwakersstraat 1, gedenksteen Joodse Buurtbewoners personeelsleden stadsreiniging OP 4 MEI 49 Tugelaweg 110, ‘Het buikschot’ 107 Postjesweg 1, plaquette 50 Voorlandpad 15, gedenksteen voormalige Ambachtsschool WANDELEND HERDENKEN voetbalclub BPC 108 Postjesweg 123, plaquette 51 99, gedenkteken oorlogsslachtoffers bevrijding Weesperkwartier Augustinusparochie LANGS MONUMENTEN IN 52 Windroosplein, gedenksteen 109 Postjesweg/hoek M.Polostraat, verzet gedenksteen J.F.Dalemans, DE STAD J.G.Gerritze ZUID 110 V.Ostadestraat 203, plaquette 53 Amsteldijk 291, ‘Monument docenten en leerlingen Rozenoord’ H.Elteschool 54 Amstelpark, stoelenproject 111 Westzaanstraat 61, gedenk- Rozenoord steen militairen en burger- 55 Amstelveenseweg/ingang slachtoffers 26 PODCASTS Vondelpark, gedenksteen leden 112 W.d.Withstraat 80, gedenk- Binnenlandse Strijdkrachten steen J.Miedema, D.Bons, 56 Apollolaan 91-99, ‘Verzetsgroep’ A.Bons 4en5meiamsterdam.nl 57 Apollolaan/tegenover Apollohal, 113 Zaanhof, gedenksteen ‘Amsterdam dankt zijn 1940-1945 /wandelkaart Canadezen’ 58 A.J.Ernststraat 112, NIEUW-WEST ontmoetingsmonument 114 Aalbersestraat/hoek R.d. 59 Bachplein, gedenksteen Beerenbrouckstraat ‘’ G.Wijsmuller–Meijer 115 Arlandaweg 100, GVB-monument 60 Berlagebrug, gedenksteen 116 Arondeusstraat/tegenover geallieerde militairen de J.Limpersstraat, ‘Korè’