PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

Rhifyn digidol | Rhif 431 | Medi 2020

Pennaeth YmddeolFfarwel newydd oGari gneifio Bom yn Ysgol y Borth? Penweddig t.5 t.19 t.12 t.18 Newid ddaeth... Go brin bod yna neb o’r criw oll yn gefnogol i weledigaeth y bach a fu’n cyfarfod dros gyfnod papurau bro. o fisoedd yn Ysgol Rhydypennau Roedd y dechnoleg o argraffu a ym 1977 yn syweddoli beth oedd chynhyrchu papur a chyfathrebu maint a disgwyliadau tymor hir wedi dechrau newid ond roedd ein cyfrifoldeb i’r cymunedau hi’n ddyddiau cynnar iawn. lleol. Y bwriad oedd creu papur Roedd natur y cymdeithas yn bro i’r ardal ac fe lawnsiwyd Y y 70au yn ddigon sefydlog ond Tincer ym Medi 1977. Roedd y roedd yna chwyldro cymunedol brwdfrydedd a’r ysfa i gychwyn wedi cychwyn yn sgîl adeiladu rhywbeth newydd mor fawr a tai ar raddfa afresymol gan hynny yn ein dallu rhag bob newid natur a chymeriad y rhwystr ac anhawster. pentrefi a bygwth diwylliant, Yn ffodus doedd dim prinder Cymreictod a’r ymdeimlad o dalentau yn yr ardal i gynnal o berthyn oedd yn greiddiol papur. Roedd yna gasgliad i gymeriad ein cymunedau o bobol ifainc a hŷn, o Mary Thomas ac Elina Davies yn mwynhau trafod cynnwys rhifyn cynta Y gwledig. ddiddordebau gwahanol ac o Tincer a gyhoeddwyd ym Medi 1977. Mae’r ddwy wedi gweithio yn ddi-dor Ond, fe lwyddodd Y Tincer ac gylchoedd amrywiol oedd yn i gefnogi ein papur bro dros gyfnod o ddeugain mlynedd a mwy. roedd yna fyddin o weithwyr barod i ymgymryd â’r dasg ac a chefnogwyr a doedd yr un fe lwyddywyd i greu a chynnal Roeddem yn griw cymysg ond o’r cychwyn sef gwybodaeth Neuadd yn yr ardal yn ddigon papur sydd erbyn hyn yn 43 oed roedd yna linyn cydiol oedd yn leol drylwyr a gwir ddiddordeb mawr i gynnal noson flynyddol ac ymhlith y gorau yng Nghymru. allwedd i’r llwyddiant a gafwyd mewn pobol y fro ac roeddem Y Tincer.

Adeilad newydd Arloesi Aber yng Ngogerddan - gw hefyd t.12 Cyffordd gorsaf newydd Bow Street Y Tincer | Medi 2020 | 431

dyddiadurdyddiadur Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Rhifyn Medi Dyddiad cau Hydref 2; Dyddiad cyhoeddi Hydref 21 ISSN 0963-925X MEDI 19 Dydd Sadwrn Eisteddfod TACHWEDD 18 Nos Fercher Sgwrs gan GOLYGYDD – Ceris Gruffudd Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch GOHIRIWYD Rhuanedd Richards, Pennaeth Radio ( 828017 | [email protected] Cymru Cymdeithas y Penrhyn trwy TEIPYDD – Iona Bailey HYDREF 16 Nos Wener ‘Siarad Trysore gyfrwng Zoom am 7.30 CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 – cip tu ôl i’r llen ar hanes hynod Cymru’ GADEIRYDD Y TINCER – Richard Owen gyda Sara Huws, Cymdeithas Lenyddol TACHWEDD 20 Nos Wener ‘Cwis 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 y Garn, am 7.30 o’r gloch; cyfarfod dros Hwyliog’ dan ofal Ann ac Alan Wynne IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION – Zoom – cysylltwch â’r ysgrifennydd i gael Jones, Cymdeithas Lenyddol y Garn, Bethan Bebb Penpistyll, , ( 880228 y manylion: marian_hughes@btinternet. am 7.30 o’r gloch; cyfarfod dros Zoom YSGRIFENNYDD – Iona Davies, Y Nyth, com / 01970 828662. – cysylltwch â’r ysgrifennydd i gael y , , SY23 4NZ manylion: marian_hughes@btinternet. ( 01974 241087 [email protected] HYDREF 21 Nos Fercher Cymdeithas y com / 01970 828662. TRYSORYDD – Hedydd Cunningham Penrhyn. Manylion i ddilyn. Tyddyn-Pen-y-Gaer, , Aberystwyth RHAGFYR 11 Nos Wener ‘Dathlu’r ( 820652 [email protected] HYDREF 24 Nos Sadwrn Cofiwch droi y Nadolig’ dan ofal Llinos Dafis a Heledd HYSBYSEBION – Cêt Morgan clociau awr yn ôl. Ann Hall, Cymdeithas Lenyddol y Garn, Fferm Glanfrêd, Lôn Glanfrêd, Llandre SY24 am 7.30 o’r gloch; cyfarfod dros Zoom 5BY [email protected] 07966 510195] TACHWEDD 12 Nos Iau Merched y Wawr – cysylltwch â’r ysgrifennydd i gael y TASG Y TINCER – Anwen Pierce 3 Brynmeillion, Bow Street, SY24 5BP Penrhyn-coch yn cyfarfod yn y Clwb Pêl- manylion: marian_hughes@btinternet. TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette droed am 7.30 com / 01970 828662. Llys Hedd, Bow Street ( 820223

TINCER TRWY’R POST – Edryd ac Euros Evans, 33 Maes Afallen Bow Street Adloniant teledu a radio

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL ANTUR ADRE cyfres CRWYDRO’R Mrs Beti Daniel newydd o raglenni CAMBRIA Dafydd Morris Glyn Rheidol ( 880 691 6 hanner awr Jones a Ioan Lord Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, Y gyfres yn dechrau ar Darlledwyd cyfres 1 ar Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 S4C nos Iau Medi 24ain Radio Cymru ym mis Esther Prytherch ( 07968 593078 am 9pm. Gorffennaf 2020. Bydd BOW STREET Cyfres newydd yn dilyn teuluoedd a Cyfres 2 yn cael eu recordio Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 ffrindiau gwahanol bob wythnos sydd wedi yn hwyrach eleni I’w Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 dewis mynd ar wyliau’n agos i adre eleni. Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 darlledu flwyddyn nesa. Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 Bydd cyfle i fwynhau ac ail ddarganfod CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN harddwch eu hardaloedd lleol a gweld CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI nad oes angen teithio’n bell i gael gwyliau CYFEILLION Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 gwerth chweil. Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch Mae sawl un o Geredigion yn ymddangos Tincer Mis Mehefin 2020 ( 623 660 yn y gyfres; £25 (Rhif 241 ) Owen Watkin, DÔL-Y-BONT Y chwaer a’r ddau frawd – Rhian, Gerwyn Aberystwyth Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 ac Eifion Jones o Dal-y-bont. £15 (Rhif 239 ) Ceris Gruffudd, DOLAU Anest Eirug - o Bow Street (nawr ym Penrhyn-coch Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 Mhrifysgol Caerdydd) £10 (Rhif 139 ) Gruffydd Aled GOGINAN Siencyn Jones o (nawr ym Williams, Dolau Mrs Bethan Bebb Mhrifysgol Caerdydd) Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 Fe dynnwyd y rhifau buddugol yng LLANDRE AGOR Y CLO cyfres newydd 3 rhaglen awr nghartref y trefnydd oherwydd y Mrs Nans Morgan Y gyfres yn cychwyn ar S4C nos Sul Hydref cyfyniadau presennol. Dolgwiail, Llandre ( 828 487 25ain Cofiwch os ydych yn aelod o’r PENRHYN-COCH Cyfres newydd sbon fydd yn agor y clo ar cyfeillion ac yn newid enw neu Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 yr hanesion teuluol a chymdeithasol difyr y gyfeiriad plis rhowch gwybod i’r TREFEURIG tu ol i’r creiriau sy’n llechu yn ein cartrefi a’n trefnydd Bethan Bebb 01970880228 Mrs Edwina Davies cymunedau. neu ar ebost [email protected] Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296

2 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Parhad o dudalen 1

30 MLYNEDD YN OL Y cwestiwn mawr wedyn addoldy bach, yn lleol, fod yn oedd ein gallu i gynnal y gyfystyr â chapel y Sistine yn gwaith a’r brwdfrydedd i’r Rhufain. dyfodol, ac fe lwyddwyd Bu Mary yn athrawes eto. Dwy amlwg ymhlith ac wedi priodi Elwyn gweithwyr diwyd a ffyddlon Croesawdy oedd yn fecanic Y Tincer o’r cychwyn yw medrus ac yn rhedeg Garej Mary Thomas ac Elina Davies Rhydypennau (Owen y mab Llandre ac wedi degawdau sydd yno nawr) fe wnaeth o ymwneud ag elfennau hi fwrw gwreiddiau dwfn golygyddol, plygu, dosbarthu, yn yr ardal a defnyddiodd ei casglu newyddion maent diddordeb mewn hanes bro i wedi penderfynu ymddeol. gasglu gwybodaeth hynod o Dilyn ei gwŷr i Landre werthfawr am yr ardal. Roedd wnaeth y ddwy a dros y ei hymchwilion i mewn i degawdau maent wedi bod enwau caeau yr ardal yn waith yn graig i’r gymdeithas ac yn sylweddol a gwerthfawr. gynheiliaid bywyd cymunedol Diolch i’r ddwy am eu a Chymraeg Llandre ac gwasanaeth cyson a theyrngar yn fawr eu cefnogaeth i i’r Tincer, am wneud llawer o Gapel y Garn a Bethlehem, waith caib a rhaw ac am “ … Merched y Wawr, Banc Bro gadw’r fflam yn fyw”. a Threftadaeth Llandre. WMJ Gallwn wastad gymryd yn Carys Rhys Jones yn ceisio cadw trefn ar ei mab Mark; bu’r ganiataol wrth drefnu unrhyw ddau yn ymddangos gydol yr haf yn y cynhyrchiad ‘Annie’ yn Theatr y Werin. Er fod Carys yn hen law ar ynddangos ar weithgaredd y byddai Mary ac Elina yn bresennol. Does dim GWASANAETH lwyfan, dyma oedd ei sioe broffesiynol gyntaf a dyma’r tro GARDDIO MYNACH cyntaf hefyd i Mark sy’n 13 oed i ymddangos ar lwyfan. llawer yn digwydd yn Llandre Llun: Arvid Parry Jones (o’r Tincer Medi 1990) nad yw Mary ac Elina yn Torri Porfa, Sietynau, gwybod amdano. Tirlinio a Garddio Priododd Elina ag Alun, a’i Gwasanaeth cyfeillgar a deulu yntau a fu’n gyfrifol am phrisiau rhesymol ofalu am Ysgoldy Bethlehem Ffoniwch Meirion: ers sawl cenhedlaeth. 07792 457816 Cadwch Etifeddodd Alun y cyfrifoldeb wedyn ac ymdaflodd Elina 01974 261758 yn saff hefyd i’r gwaith o gadw e-bost: mynachhandyman trefn ar Bethlehem gyda’r @yahoo.com fath arddeliad hyd nes i’r

Rhoddion Cydnabyddir yn ddiolchgar Cyngor Cymuned Melindwr y rhoddion isod. Croesewir Oherwydd yr amgylchiadau nid yw’r Cyngor Mae y Cynghorwyr wedi sylwi fod sbwriel pob cyfraniad boed gan Cymuned wedi cwrdd yn ol yr arfer. Mae’r a baw cwn ar gynnydd yn yr ardal. Yng unigolyn, gymdeithas neu clerc yn danfon y wybodaeth i’r Cynghorwyr nghyfarfod mis Gorffennaf penderfynwyd gyngor. trwy ebost. Cynhaliwyd Pwyllgor Mehefin a i brynu 3 bin oddi wrth Cyngor Ceredigion. Cyngor Genau’r-glyn £200 Gorffennaf trwy gyfrwng Zoom. Gofynnir yn garedig i drigolion Melindwr i fod Owen Watkin, Aberystwyth Derbyniwyd cofnodion cyfarfodydd yn ddinasyddion cyfrifol a rhoi y sbwriel a’r - dychwelodd ei wobr o £25 blaenorol fel rhai cywir. Adroddodd y baw cwn, mewn bagiau priodol, yn y biniau. Cyfeillion y Tincer clerc fod cyfrifion 2019/2020 wedi cael eu Mae un bin ar waelod Stad Pen-llwyn; un harchwilio yn fewnol ac wedi eu danfon arall ger troiad Cwmrheidol a’r trydydd ger I’r archwilydd allanol. Mae’r hysbysiad i’r troiad Aber-ffrwd. etholwyr ar safle we Cyngor Cymuned Diolch i’r Cynghorydd Sir Rhodri Davies am Swyddog Melindwr. ei gefnogaeth efo’r uchod ac am ei dudalen Hysbysebion Mae wedi dod i sylw y Cyngor fod rhai Facebook Materion Melindwr Matters lle mae Croeso i aelod newydd o trigolion wedi bod yn taflu gwastraff gardd i’r yn cynnwys diweddariadau am Covid 19. dîm y Tincer – ymunodd Afon Melindwr a bod hyn yn gallu niwedio Noder fod yna sedd wag ar y Cyngor; os Cêt Morgan fel Swyddog glannau yr afon islaw, a gall hyn achosi llif yn oes rhywun a diddordeb cysylltwch a’r clerc Hysbysebion. Dymunwn yn y tymor hir. Gofynnir yn garedig i drigolion neu un o’r Cynghorwyr am fanylion. Bydd y dda iddi yn y gwaith. Melindwr beidio a pharhau a’r arfer yma. cyfarfod nesaf yn Mis Medi.

3 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Y BORTH

Brysiwch wella Dymunwn adferiad iechyd i Margaret Griffiths, Rhydygarreg, a fu yn Ysbyty Bron-glais am gyfnodau yn ystod yr haf. Cofion cynnes atat Margaret.

Cydymdeimlad Estynnwn ein cydymdeimlad gyda Sarah ac Eifion Jenkins a’r teulu, Wileirog, ar farwolaeth mam-gu Sarah yn dros gyfnod yr haf.

Ar Awst 26ain bu farw Owen David Edwards, Fferm Penygraig, ac yntau wedi cyrraedd ei 97 mlwydd oed. Estynnwn ein cydymdeimlad â’r Diwrnod VJ teulu i gyd yn eu colled. Daeth aelodau cangen y Borth o’r Lleng Brydeinig at ei gilydd wrth gofeb rhyfel y pentref ar 15 Awst i nodi 75 mlynedd ers Diwrnod VJ a diwedd yr Ail Ryfel Byd. Pen blwydd arbennig Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i Mrs. Rhiannon Richards, 3 Ffordd o’r wythnos am 7.30yh gyda ddigwyddiad, yn cynnwys am gartref dros dro i’w cathod Clarach a fu yn dathlu ei phen dangosiadau ychwanegol am gŵyl liwgar Chalkfest ac fe mawr. blwydd yn 70 oed ddechrau mis 2.20yp ar ddydd Sadwrn a dydd gafwyd penwythnos arbennig Mewn datganiad ar wefan Medi. Sul. Mae’r manylion diweddaraf iawn. Hon oedd ein trydydd Borth Wild Animal Kingdom, i’w cael ar wefan Libanus neu ar Gŵyl Chalkfest, sy’n cael ei dywed y perchnogion Dean Ailagor Sinema a Bwyty eu tudalen Facebook. rhedeg a’i hysbrydoli gan Dean a Tracey Tweedie eu bod yn Libanus 1877 Mae’r perchnogion Peter Tweedy, o Deyrnas Anifeiliaid cau am yr wythnosau nesaf Bu croeso mawr yn lleol i’r Fleming a Grug Morris hefyd Gwyllt y Borth. Mae’n rhoi wrth iddyn nhw wneud rhai newyddion ddiwedd Awst bod wedi cyhoeddi eu bod yn cyfle i artistiaid proffesiynol, addasiadau ar y safle. sinema Libanus 1877 yn ail agor, ailagor y bwyty, sydd wedi bod amaturiaid a phlant ddangos eu Dywed y datganiad: “Fel y ar ôl bod ynghau drwy gydol y ynghau ers mis Mawrth 2020. creadigrwydd. Nid oedd prinder gŵyr rhai ohonoch, rydym cyfnod clo. Bydd drysau’r bwyty ar ymgeiswyr eleni ac roedd digon wedi cael ychydig o drafferth Dangoswyd y ffilm gyntaf ers agor cyn diwedd mis Medi o o greadigrwydd. Trefnwyd y i gwrdd â’n gofynion drylliau mis Mawrth ar nos Fercher 26 5.30yh tan 8.30yh nos Fawrth digwyddiad cyfan i sicrhau bod eleni. Mae hyn wedi cael ei Awst, gyda mesurau arbennig i nos Sadwrn, ac amser cinio mesurau pellter cymdeithasol achosi i raddau gan newid yn eu lle yn unol â chanllawiau dydd Sul. Mae’r gofod wedi’i yn cael eu parchu, ond personél ym mis Ionawr Covid-19. drefnu’n ofalus i gydymffurfio roedd yn dal i olygu llawer o 2020, ac yna nid oedd staff Er mwyn cadw pellter rhwng â’r canllawiau priodol. hwyl. Trawsnewidiwyd wal newydd yn gallu cwblhau eu pobl, lle i 30 sydd yn y sinema Os am gadw lle yn y bwyty promenâd y Borth gydag hyfforddiant wrth i’r lleiniau yn hytrach na’r 60 arferol, mae neu brynu tocyn sinema, gellid enfysau, anifeiliaid gwyllt a hyfforddi tanio gau, ynghyd hylif di-heintio ar gael wrth ffonio 01970 871042 neu anfon chreaduriaid gwych. Efallai na â gweddill y byd am lawer o bob mynedfa ac mae gwisgo neges ar Facebook chawsom orymdaith carnifal 2020. O’r herwydd, torrwyd un gorchudd wyneb yn ddewisol. www.facebook.com/ eleni ond rydym dal wedi gallu o’r amodau a roddwyd arnom Ar hyn o bryd, mae ffilmiau’n libanus1877. mwynhau a dathlu’r carnifal gan y cyngor, ac fe wnaethant cael eu dangos bob noson Dymunwn pob hwyl a gyda chylchgrawn hyfryd, rhai gyflwyno rhybudd cau arnom, llwyddiant i Peter, Grug a’u staff digwyddiadau difyr, tudalen y buom yn ei herio yn y llys ar yn y cyfnod hwn. ‘Just Giving’ a ras hwyaid 8 Medi. hwyliog. Gobeithio y byddwn “Fe allen nhw fod wedi ein Chalkfest 2020 yn gallu cefnogi rhai grwpiau cau ni i lawr yn llwyr, ond fe Adroddiad Carol Bainbridge, lleol eleni, os nad cymaint ag wnaethon ni lwyddo i ddod i Cadeirydd Carnifal y Borth arfer. Diolch bob amser i bawb gyfaddawd. Yn anffodus bydd Nid oedd modd cynnal rhaglen sydd wedi ein cefnogi. yn rhaid ffarwelio â›n cathod arferol carnifal y Borth ym mis am gyfnod byr. Bydd yn rhaid Awst eleni ond fe lwyddodd y Sŵ y Borth symud ein llewod, ein lyncs a’n pwyllgor i barhau i gasglu arian Mae sŵ wedi cau am gyfnod serfal i gyfleusterau eraill yn at achosion da a threfnu ambell wrth i’r perchnogion chwilio ystod yr wythnosau nesaf.”

4 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Un o’r Borth Ers rhai blynyddoedd, pan fydd angen llun gan S4C i’r Tincer, cawn wasanaeth effeithiol a phrydlon gan eu Swyddog Lluniau Llonydd – Mabon Llŷr. Dros yr haf sylweddolodd y Golygydd mai Mabon Llŷr Hincks o’r Borth sy’n cynorthwyo. Mae Mabon yn byw yng Nghaerfyrddin gyda’i bartner Zuriñe Madrid Barbero (o Wlad y Basg mae hi), a’u cath Mela o Dregaron . Mae yn y swydd ers pedair blynedd. Arferai y teulu dderbyn y Tincer ac mae’n cofio ennill cystadleuaeth Tasg y Tincer pan yn 6 oed – dyma fe a’r llyfr [heddiw!]

Aiff y datganiad yn ei flaen wedi hedfan erbyn diwedd y i ddweud eu bod yn hyderus tymor nyth – y rhif uchaf ers caiff y cathod eu hail-gartrefu blynyddoedd – ac maen nhw’n dros dro ac y byddant yn diolch I’r cyhoedd am gadw agor i’r cyhoedd unwaith eto. draw o’r safle yn ystod y tymor. Maen nhw’n gobeithio y bydd Bydd y ffens o gwmpas y modd ad-ennill eu trwydded safle yn cael ei dynnu yn fuan lawn fis Chwefror nesaf pan er mwyn caniatáu mynediad fyddan nhw’n gwenud eu cais yn ôl i’r rhan hon o’r traeth sy’n blynyddol i’r Cyngor. Wrth wynebu Aberdyfi. ddiolch i’r gymuned leol am eu cefnogaeth, mae’r perchnogion Gwaredu Bomiau yn gofyn i bobl ymweld a’r lle Cafodd yr uned gwaredu dros y gaeaf gan ddweud iddi bomiau ei galw o Swydd Crefftau Pennau​ fod yn flwyddyn anodd iawn Henffordd i Ynys-las ddiwedd ANIFEILIAID iddyn nhw. Awst i ffrwydro ordnans arall o’r Coffi Boreuol Ail Ryfel Byd a ganfuwyd ar y Byrbrydau Poeth neu Oer TEW Cinio Cwtiaid Ynys-las traeth. Te Prynhawn Bu cynllun Cyfoeth Naturiol Os ydyn nhw’n gweld eu hangen i’w lladd Cymru i warchod safle nythu’r ordnans amheus ar y traeth, Crefftau Ac Anrhegion mewn lladd-dy lleol cwtiaid torchog ar dwyni tywod mae Canolfan Ymwelwyr Dyfi Ar agor Ynys-las yn llwyddiannus Ynys-las yn gofyn i’r cyhoedd Cysylltwch â Llun-Sadwrn unwaith eto eleni. atal rhag ei gyffwrdd ac i ffonio TEGWYN Brecwast Dywed Canolfan Ymwelwyr 999, gan ofyn am wylwyr y LEWIS ar gael Dyfi Ynys-las bod 9 cyw glannau a rhoi eu lleoliad. 01970 880627 01970 820 050

COGINIO CARTREF CHWARAEON BYW . COFFI 01970 867 888

5 Y Tincer | Medi 2020 | 431

BOW STREET

Ymddeoliad Elaine Evans, Genedigaeth Cartref Tregerddan Llongyfarchiadau i Guto ac Ar ddiwedd mis Gorffennaf Adriana Hunkin ar enedigaeth ymddeolodd Mrs Elaine Evans mab – Sam – ddechrau o’i chyfrifoldebau fel Metron Gorffennaf; ŵyr i Gwyneth a Cartref Tregerddan, Bow Malcolm Hunkin. Street. Dechreuodd ei gyrfa yng Nghartref Bodlondeb, Gofalaeth Y Garn yn 1978 cyn ei Yn ystod y cyfnod clo diweddar phenodi’n Ddirprwy yng bu capeli Gofalaeth y Garn, Nghartref Tregerddan yn 1998, dan arweiniad y Parch. Ddr. ac fel Metron flwyddyn yn R. Watcyn James, yn cynnal ddiweddarach. gwasanaethau rheolaidd bob Bu’r gymuned yn ffodus iawn dydd Sul drwy gyfrwng ‘Zoom’, cael rhywun mor ofalgar yng gwasanaethau y ceid mynediad ngofal y Cartref lleol, ac roedd iddynt hefyd ar y ffôn, a thrwy Oedfa awyr agored y trigolion a’u teuluoedd yn ‘You Tube’ a ‘Facebook’. Cafodd Ar ddiwedd y cyfnod clo cynhaliodd Capel Noddfa Wasanaeth y gwerthfawrogi’r holl gariad yr aelodau hefyd gyfle i fwynhau Cymun yn yr awyr agored dan ofal Richard Lewis. Tybed pryd y a gofal a roddodd iddynt. Yn sesiynau difyr ‘Paned a Chlonc’ cynhaliodd yr Annibynwyr wasanaeth awyr agored yn yr ardal ogystal bu’n llawn syniadau bob dydd Mercher, a roddodd ddiwethaf? wrth helpu Ffrindiau Cartref gyfle iddynt gymdeithasu’n Tregerddan godi arian a hefyd, rhithiol â’i’ gilydd. ei ddefnyddio er lles y trigolion. Yn sgil llacio cyfyngiadau gyhoeddir cyn diwedd Medi, Merched y Wawr Rhydypennau Rhaid estyn gair o Llywodraeth Cymru ac fe ddosberthir gwybodaeth Wedi cryn bwyso a mesur ac werthfawrogiad hefyd i Aneurin, penderfynodd Swyddogion i’r aelodau amdano hefyd gan ymgynghori ag aelodau o’r gŵr Elaine, oedd yn fwy na yr Ofalaeth, ar ôl ymgynghori Ysgrifenyddion yr eglwysi. Gan Pwyllgor y mae’r Swyddogion pharod i helpu yn enwedig drwy holiaduron â’r aelodau, fod rheolau’r Llywodraeth yn wedi penferfynu na fydd y gyda’r barbeciw blynyddol. na chynhelir gwasanaethau mynnu bod angen cadw cofnod Gangen yn cyfarfod tan o leiaf Ar ôl cymaint o flynyddoedd yn y capeli yn ystod mis o’r rhai a fydd yn bresennol, ddechrau 2021. Byddwn yn o wasanaeth rhagorol, mae hi Medi. Ond ar Sul 4 Hydref bydd angen i aelodau sydd am adolygu’r sefyllfa ddechrau mis bellach wedi penderfynu newid fe gynhelir Gwasnaeth i’r fynychu’r gwasanaeth hysbysu Ionawr. Yn y cyfamser y mae’r ei rôl o ofalu am bobl hŷn i Ofalaeth yng Nghapel y Garn Ysgrifennydd eu heglwys rhifyn cyfredol o Y Wawr wedi helpu i edrych ar ôl ei hwyrion a fydd yn agored i’r aelodau unigol o flaen llaw. Bydd y cael ei ddosbarthu i bawb oedd ifanc. sy’n dymuno mynychu. gwasanaeth dan arweiniad yn aelod y llynedd ac anogir Cynhelir y gwasanaeth mewn y Gweinidog, y Parch. Ddr. pawb sydd am barhau yn aelod modd a fydd yn cydymffurfio R. Watcyn James. Bydd y i anfon tanysgrifiad o £18 i’r â chanllawiau’r enwad a gwasanaethau ‘Zoom’ yn Drysoryddes, Mrs Meinir Roberts Llywodraeth Cymru er mwyn parhau am 9.30 bob bore Sul yn cyn gynted ag sydd bosibl yn ôl diogelu’r gynulleidfa. Bwriedir ystod y misoedd nesaf. fel a nodir yn y nodyn a ddaeth hysbysu’r aelodau ymhellach gyda’r Wawr. ynghylch y gwasanaeth hwn— Cydymdeimlad gan gynnwys nodi’r amodau Estynnwn ein cydymdeimlad Gair o’r Garn perthnasol—yn nghylchgrawn â Wyn Lewis a’r teulu, 14 Bydd y rhifyn nesaf o Gair o’r yr Ofalaeth, Gair o’r Garn, a Carregwen, ar golli ei fam. Garn, sef rhifyn Hydref 2020, yn cael ei gyhoeddi ar wefan Capel y Garn (www.capelygarn. Geni wyres org) cyn diwedd mis Medi. Llongyfarchiadau i Dewi a Nerys Graddio Bydd nifer cyfyngedig o gopïau Hughes – gynt o – ar ddod yn Llongyfarchiadau mawr print ar gael, ac os hoffech gael daid a nain – ganwyd merch iawn i Ffion Wyn Roberts, 10 copi, cysylltwch â’r golygydd: fach – Isabel Cari – i Jennifer Carreg-wen, ar ennill gradd [email protected] a Tom McGlynn ddiwedd dosbarth cyntaf mewn / 01970 828662. Gorffennaf ym Meisgyn. Gwyddorau Chwaraeon ac Ymarfer o Brifysgol Met Pen blwydd hapus Pen blwydd arbennig Caerdydd. Pob dymuniad Pen blwydd hapus i Dinah Dymuniadau gorau i Linda da iddi wrth gychwyn ar Henley, Bryn Castell, a Gwen Edwards, Maes y Garn, ei chwrs ymarfer dysgu Cole, Pen-y-garn, ddathlodd ddathlodd ben blwydd arbennig (uwchradd) ym Mangor y ben blwyddi arbennig ym mis dros yr haf. tymor hwn. Mehefin

6 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Brysiwch wella fynwent yn 1848 a’r olaf yn 1968. Gobeithio fod Brenda Jones, Y Lôn Groes, yn gwella ar ôl Her y Piod Haf 2020 iddi syrthio a thorri ei braich Llongyfarchiadau enfawr i ddechrau’r haf. Glwb Pêl-droed Piod Bow Street ar gwblhau her a hanner dros y Priodas Ruddem cyfnod clo. Fe wnaeth dros 100 Llongyfarchiadau i Marian a o bobl o bob oed o’r gymuned Iestyn Hughes, Maes y Garn, leol seiclo, rhedeg a cherdded ddathlodd eu priodas ruddem dros 41,000 o filltiroedd, a ganol Awst. hynny mewn 70 diwrnod. Y prif nod oedd codi arian i’r Cydymdeimlad clwb, gan nad oedd modd Cydymdeimlwn â Paul Jackson, cynnal y twrnament arferol Pen-y-garn, sydd wedi colli ei eleni, ond codwyd arian hefyd nain yng Nghlynnog yn ystod i ddwy elusen leol, sef HAVAV mis Awst. Aberystwyth ac Elusennau Covid Bwrdd Iechyd Hywel Ac â Tom Corfield, Maes Ceiro, Dda. Codwyd dros £4,500 – sydd wedi colli ei frawd ym gwych iawn! Nododd Wyn Mhenrhyn-coch. Lewis, cadeirydd y Piod, fod y clwb yn falch dros ben o bawb Pen blwydd arbennig – o bob oedran – fu’n cymryd Dymuniadau gorau i Lis Lloyd rhan. Bu’r profiad yn un llawn Jones, Maes Ceiro, fydd yn hwyl wrth i’r gymuned ddod at dathlu pen blwydd arbennig ei gilydd i gyflawni’r her ar adeg ddechrau mis Hydref. ddigon anodd. Dymuna Wyn ddiolch o waelod calon i bawb Ymweliad â Hepsibah Llun: am fod mor hael. Vaughan Griffiths Mae’r ardal yn edrych ymlaen Aeth aelodau Capel Noddfa am at y tymor newydd yn fawr, a dro i chwilio am wreiddiau’r phob lwc i dimau’r Piod i gyd. achos ar gychwyn Medi. Gyda chaniatâd caredig John Cymdeithas Lenyddol y Garn Edwards Jones Tŷ’r Abbi Rydym yn edrych ymlaen at ymwelodd yr aelodau â chapel dymor newydd y Gymdeithas Hepsibah Clarach sef capel Lenyddol ac mae rhaglen cyntaf yr annibynwyr yn yr amrywiol wedi’i threfnu ar gyfer ardal. Trefnwyd yr achlysur y misoedd i ddod. Oherwydd gan Richard Lewis a rhoddodd y sefyllfa ar hyn o bryd, bydd Richard amlinelliad o hanes y cyfarfodydd (tan y Nadolig sefydlu’r achos yn 1837 dan o leiaf) yn cael eu cynnal dros ddylanwad Azariah Shadrach Zoom, am 7.30 o’r gloch. Ar 20 Tachwedd, cawn hyd ei gau yn 1950. Yn dilyn fwynhau ‘Cwis Hwyliog’ cafwyd atgofion o ddyddiau Bydd y noson agoriadol nos dan ofal Ann ac Alan Wynne olaf y capel gan Iwan Davies Wener, 16 Hydref, pan geir Jones – noson o gwestiynau a Mair Evans ac edrychwyd sgwrs gan Sara Huws, Caerdydd, ysgafn ac amrywiol. Yna, ar y gofrestr o’r fynwent a ar y testun: ‘Siarad Trysore – nos Wener, 11 Rhagfyr, bydd pharatowyd gan Peter Henley. cip tu ôl i’r llen ar hanes hynod y cyfarfod yn cynnwys Claddwyd y person cyntaf yn y Cymru’. darlleniadau ac eitemau cerddorol yn naws y Nadolig, dan ofal Llinos Dafis a Heledd Ann Hall. Bu Carwyn Lloyd Jones yn Mae croeso cynnes i unrhyw brysur yn ddiweddar – gyda un ymuno â ni – o bell ac Mandy Watkins a Gwyn agos, yn ddiogel o glydwch Eiddior bu iddynt dderbyn yr eich aelwydydd – drwy her o adnewyddu lle bach yn gyfrwng Zoom neu drwy ddihangfa fawr – roedd tair wrando ar y ffôn. Am fanylion rhaglen lle cynlluniwyd lle pellach, cysylltwch â Marian bach i chwarae, gwrthrych ar B Hughes (marian_hughes@ olwynion a lle bach dal dwr. btinternet.com; 01970 Tri dawnus iawn a syniadau 828662). amrywiol ganddynt. Llun: S4C

7 Y Tincer | Medi 2020 | 431

fferyllol. Mae’r pandemig Gymdeithas Fferyllol Frenhinol. CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN diweddar wedi peri i ni Treuliodd flynyddoedd yng sylweddoli cymaint yr ydym yn Nghanolbarth Lloegr, gan ddibynnol ar feddyginiaeth yn dreulio ei flynyddoedd olaf yn Dyweddiad Cyn athrawes yn Ysgol Pen- ein brwydr yn erbyn heintiau. Heswall, Wirral (rhwng Caer Llongyfarchiadau a phob llwyn Mae’r rhan fwyaf ohonom yn a Phenbedw - Birkenhead). dymuniad da i Aled Lewis Bydd y sawl a fu’n ddisgyblion rhy ifanc i gofio amser pan nad Roedd yn hanesydd brwd a Cerys Humphreys, ar eu yn Ysgol Pen-llwyn ar oedd gwrthfiotig, ond rydym ac ysgrifennodd nifer o dyweddiad yn ddiweddar. ddechrau’r chwedegau yn cofio yn ymwybodol o bwysigrwydd erthyglau hynod ddiddorol am Mrs Mairlynne Davies a darganfod penisilin. ar gyfer Cymdeithas Hanes Arholiadau a Choleg fu’n athrawes yn yr ysgol am Chwaraeodd Ieuan Felix ran Teulu Ceredigion, gan Llongyfarchiadau i Alaw ychydig flynyddoedd. Trist bwysig yn y gwaith hwnnw. gynnwys erthyglau ar y modd Evans, Pwllcenawon gafodd oedd clywed y newyddion am Dechreuodd ar ei yrfa yn rhan o y cyflwynwyd trydan a phrif ragoriaeth driphlyg yn ei chwrs ei marwolaeth ar Fai 7fed a dîm o fferyllwyr i gwmni Allen gyflenwad dŵr i bentref Pen- yng Ngholeg Ceredigion a hithau’n 83 oed. Un o Frynaman and Hanbury yn Ware, Swydd llwyn. Ddechrau 2020 cafwyd sydd ar y ffordd i’r Brifysgol ym oedd Mrs Davies a chafodd Hertford. Tasg y gweithwyr yn erthygl gynhwysfawr ganddo ar Mhontypridd. ei haddysg yn Ysgol Gynradd y ffatri honno ym 1944 oedd hanes siop yr Exchange. Er iddo Brynaman ac Ysgol Ramadeg cynhyrchu penisilin ar gyfer golli cysylltiad â’r pentref pan Dymuniadau gorau hefyd i Llyr Rhydaman, cyn graddio gwasanaethau meddygol fu farw ei rieni, flynyddoedd yn Evans, Pwllcenawon, fydd yn yn y Gymraeg o Brifysgol y lluoedd arfog. Roedd ôl, ac er iddo fod yn Lloegr am mynd i Goleg Llysfasi, Rhuthun; Abertawe. Yn dilyn cyfnodau’n adnoddau’n brin ac felly rhaid dros 70 o flynyddoedd, roedd yn Haf Evans, Rhiwarthen Isaf, dysgu mewn ysgolion oedd bod yn greadigol. Gan fod dal yn falch o’i Gymreictod a’i sydd yn gwneud cwrs gradd cynradd, bu Mrs Davies yn llestri gwydr Pyrex yn ddrud a ardal, gan ysgrifennu e-byst at mewn nyrsio ym Mhrifysgol athrawes yn Ysgol Bro Ddyfi, bod eu hangen hefyd ar gyfer gydnabod yng Nghymru mewn Abertawe ac Aaron Bull Machynlleth, lle bu ei gŵr, defnydd arall yn ystod y rhyfel, Cymraeg cyhyrog. Karalfen. Mae Kate Williams yn John, yn ddirprwy Bennaeth rhaid oedd i’r tîm yn Ware dychwelyd i’r ail flwyddyn, wedi am flynyddoedd lawer. ddefnyddio poteli llaeth i dyfu Ysgol newydd cael blwyddyn allan i deithio. ac Roedd yn berson hawddgar penisilin. Llwyddai’r tîm i lenwi Mae amryw ohonoch yn newid Amy Dryburgh yn mynd yn ol i a dymunol a gyfrannodd yn tua mil o boteli’r dydd â’r tyfiant ysgol. Pob lwc a dymuniadau da wneud ei gradd Meistr. Cadwch fawr i’w chymuned a hynny er cyn i’r tyfiant hwnnw wynebu i chithau hefyd. i gyd yn saff ac yn iach. gwaethaf heriau iechyd. Cafodd triniaeth fanwl a chymhleth drawsblaniad aren ym 1986. ar gyfer creu’r feddyginiaeth Pen blwyddi arbennig Ymysg y mudiadau niferus y werthfawr. Roedd yn waith Llongyfarchiadau calonnog cyfrannodd yn sylweddol atynt llafurus a gâi ei wneud â llaw a’r i Haf Evans, Rhiwarthen yn ardal Machynlleth roedd canlyniad oedd bod cwmnïau Isaf a ddathlodd ei phen Capel y Graig, Merched y Wawr, fel Glaxo ac eraill wedi llwyddo blwydd yn ddeunaw oed ym papur bro Y Blewyn Glas a i ddod o hyd i ffordd fwy mis Gorffennaf ac hefyd i Chylch Llenyddol Machynlleth. effeithlon o gynhyrchu penisilin Mr. Eilir Morris, Glennydd a Cydymdeimlwn â’i gweddw a chanslodd Harold Wilson gyrhaeddodd garreg filltir go John a’u mab Huw yn eu gytundeb Allen and Hanbury. arbennig yn 90 oed ym mis profedigaeth. Er i’r gwaith hwnnw ddod i ben, Awst. Llongyfarchwn Mrs. parhau wnaeth ymwneud Mr Anne Davies, Maencrannog, Richard Ieuan Felix Felix â fferylliaeth a threuliodd Mrs. Maggie Jones sydd yng Er nad oedd yn ymwelydd ei oes yn y maes hwnnw, gan Diwrnod newydd, gwisg newydd nghartref Abermad ar hyn cyson â Phen-llwyn, nid oes ddod yn un o Gymrodorion y ysgol newydd. o bryd, a Mrs. Iris Richards, amheuaeth nad oedd y pentref Brodawel yn ogystal, eu tair a’r ardal yn agos iawn at galon wedi dathlu cerrig milltir go Richard Ieuan Felix. Ei fwriad arbennig, a dymunwn bob oedd ymweld â’r pentref yn CLARACH / rhwyddineb a bendith i chi oll i’r ystod yr haf hwn, ond yn dyfodol. anffodus ni allodd wireddu ei Codi dros £8,000 rhedodd dros filltir ar ffordd y ddyhead. Ac yntau’n 98 oed, Mae merch ysgol 10 oed o tu allan i’w chartref. Daeth dros Newid Aelwyd bu farw Ieuan Felix ar 15 Ebrill, Glarach – disgybl yn Ysgol 30 o gyfeillion ac aelodau o’r Croeso cynnes i Jonathan ac 2020. Fe’i ganwyd yn ‘Hafod’ ar Comins-coch - wedi cwblhau teulu i gadw cwmni iddi wrth Angharad Lewis ynghyd a lannau’r Afon Melindwr ym mis her i redeg milltir bob dydd ers iddi redeg ei milltir olaf ddydd Morgan, Iestyn ac Ela i’w cartref Tachwedd 1921. Mynychodd cychwyn y cyfnod clo, gan godi Sadwrn 20 Mehefin. newydd yn Llwyndafydd. Nid Ysgol Pen-llwyn ac Ysgol dros £8,000 i elusen iechyd. oedd ganddynt ffordd bell i Ramadeg Ardwyn, cyn dechrau Yn ôl ym mis Mawrth fe Dathlu canrif symud o Tanffordd ond wedi gweithio fel prentis fferyllydd benderfynodd Alysha Scarrott Llongyfarchiadau i Mrs Glenys llawer o waith caled mae eu yn siop Boots, Aberystwyth. o Glarach ei bod hi am godi Jones, Plas Cwmcynfelin (gynt breuddwyd wedi ei chyflawni a Gadawodd yr ardal a mynd i arian ar gyfer y gwasanaethau o Pistyll Tegan a Tanyfoel, dymunwn bob llawenydd iddynt Lundain i astudio fferylliaeth a iechyd lleol. Yn ddyddiol Clarach) ar ddathlu ei phen fel teulu, ac i’r tri pysgodyn aur a Chemeg a threuliodd ei fywyd rhwng hynny a 20 Mehefin blwydd yn 100 oed ar 23 Awst. ymunodd â hwy yn ddiweddar. yn gweithio yn y diwydiant - cyfanswm o 65 diwrnod - Dymunwn yn dda iddi.

8 Y Tincer | Medi 2020 | 431

SIOP A SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH Adolygiad Perchennog: Lawrence Kelly AR AGOR Daniel Davies Ceiliog Dandi. nghwmni beirdd brith meigis innau’n teimlo ar adegau wrth Llun – Sadwrn Gwasg Carreg Gwalch £8.00 Iolo Goch a Madog Benfras, yr ddechrau ar Ceiliog Dandi. 7 y bore – 9 yr hwyr 214t. awgrymir, drwy luniau celfydd Bu’r stori braidd yn araf yn Sul 7 y bore – 7 yr hwyr “Gadewch i mi Ruth Jên, eu bod gafael ynof i ac mi deimlais gyflwyno fy hun” yn haeddu teitlau i’r afledneisrwydd yn fwrn ar Papurau dyddiol a’r Sul, medd Dafydd ap megis Celwyddfeirdd, adegau. Pan afaelodd hi, fodd llyfrgell fideo, cardiau cyfarch Gwilym wrth ein Llofruddfeirdd, bynnag, aeth rhagddi a thynnu siop drwyddiedig gwahodd i fynd gydag Ewrofeirdd, gwên a chwerthin wrth i fi ef ar daith ar “fore Gwallgofeirdd, edmygu cysondeb y cymeriadu 01970 828312 awyr las o wanwyn Rhyfelfeirdd, a deheurwydd y datblygu. Mae ym mis Mai 1345...” ac Odlfeirdd, ac wrth hi’n werth dal ati i gyrraedd y GWASANAETH yntau yn sefyll ar Fanc chwilio am Namnun llif dawnus doniol a mwynhau’r y Warren, ryw filltir o ynghanol y Rhyfel Can dilyniant byrlymus o sefyllfaoedd CYFIEITHU dref Aberteifi. A dyna Mlynedd yn Ffrainc nwyfus, nwydus, traflyncus a Linda Griffiths osod y dyddiad a’r lleoliad. daw’r anrhydedd annisgwyl o thraserchus sy’n goferu o eiriau Ar ôl tipyn o drafferth yn gyfarfod â’r crwt ifanc Owain mwys a sylwadau amwys. Maesmeurig nhafarn y Llew Du mae Dafydd Lawgoch i’w rhan. Mae’n gyforiog o gyfeiriadau Pen-bont Rhydybeddau a Wil, ei was ffyddlon ac awdur Os oeddech chi’n teimlo bod hanesyddol, rhai ohonyn nhw’n Aberystwyth ei farddoniaeth, yn mynd o’r y frawddeg uchod yn rhy hir a agoriad llygad efalle – oedd hi Ceredigion SY23 3EZ naill sefyllfa wyllt i’r llall yng chymhleth, dyna sut roeddwn wir yn arferiad i ladron pen- ffordd weiddi “Talu neu Sbaddu” 01970 828454 cyn ymosod ar eu prae? Mae [email protected] yma hefyd gyfatebiaethau rhwng y stori a hanes mwy diweddar LLANDRE sy’n ogleisiol adleisiol, - a fu R.J.Edwards rhyw drafferth am enillydd Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings Priodas ddiamwnt Urddo Cadair Aberteifi? Pam mae Penrhyn-coch Dymunwn yn dda i Erddyn a Llongyfarchiadau i Wynne enwau’r criwyr tref yn taro tant? Contractiwr, masnachwr Gwenda James, Taigwynion, ar Melville Jones ar gael ei urddo Mae’n bosibl bod eraill nad own gwair a gwellt ddathlu eu priodas ddiamwnt. i’r Orsedd yn Nhregaron i’n ddigon effro i’w hadnabod am Arbenigwr ar ailhadu Llongyfarchiadau mawr iddynt flwyddyn nesa. fy mod wedi ymgolli yn y stori. Cyflenwi a gwasgaru calch, slag a Fibrophos eu dau. Wrth gwrs mae ein cysylltiad Lori, turiwr a malwr Cwmni Atebol gwleidyddol ag Ewrop yn codi i’w llogi Gwella Llongyfarchiadau i gwmni Atebol ei ben fwy nag unwaith rhwng y Cyflenwi cerrig mán Gobeithio fod Tom Hughes, ar ennill – Llyfr y Flwyddyn. rhyfel a’r talwrn; mae yma hefyd 01970 820149 Pantyperan gynt, yn gwella ar Enillydd Categori Plant a Phobl gyfeiriad at haint beryglus. 07980 687475 ôl bod yn Ysbytai Bron-glais a Ifanc Llyfr y Flwyddyn: Elidir Mae Daniel Davies wedi profi Threforus yn ystod yr haf. Jones Yr Horwth ei allu i greu plot cymhleth gyda nifer fawr o gymeriadau mewn Eirian Reynolds, Cydymdeimlad Cydymdeimlad nofelau blaenorol, mae hynny’n Tech. S.P. Cydymdeimlwn a Gwenda Cydymdeimlwn â Carys a cael ei gadarnhau unwaith eto GWASANAETH James, Tremedd, ar golli ei Garwyn, Brynllys, ar farwolaeth yma. IECHYD mam yn Sir Fon ym mis Awst mam Carys yn Hafan y Waun. Un cwestiwn sydd gennyf. Ai A DIOGELWCH rhwng cloriau llyfr yw’r lle gorau i’r romp afieithus yma? Rwy’n Arolygon Diogelwch tybied bod yna gynulleidfa a Asesiadau Peryglon fyddai wrth eu bodd gyda’r Archwiliadau Damweiniau straeon a’r cymeriadau ond Hyfforddiant na fyddai, efalle, yn eu canfod rhwng clawr llyfr. Fyddai hi’n 01970 820124 bosib eu hanimeiddio gan 07709 505741 ddefnyddio cartwnau gwych Ruth Jên a thrwy hynny beri i’r storiau – mae digon ohonyn Cofiwch nhw i wneud cyfres sylweddol gefnogi eich - a’r cymeriadau ddod yn rhan o lên gwerin y cenedlaethau busnesau digidol? lleol Llinos Dafis

Nans Morgan yn dathlu pen blwydd gyda’r teulu ar y lawnt yn Nolgwiail

9 Y Tincer | Medi 2020 | 431

DOLAU ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL

Cydymdeimlad Pen blwydd arbennig brysur iawn. Mae yn haf rhyfedd iawn heb Cymdeimlwn â Rhian, Ffion a Sion Nelmes, Pen blwydd hapus i Beti Daniel ddathlodd sŵn y trên bach, gobeithio yn wir y bydd Dolau Gwyn, Tre’r-ddôl ar farwolaeth Martin, ben blwydd arbennig ym Mis Gorffennaf. amgylchiadau yn caniatáu i ni glywed y a fu farw ym Mehefin. Cydymdeimlwn hefyd (Gol.) chwiban y flwyddyn nesaf. ag Ifor a Margaret Mason, Bryngwyn Mawr, Dolau ar golli eu mab-yng-nghyfraith. Ymddeoliad Cyhoeddi cyfrol Dymuniadau gorau i Sian Morris, Neuadd Llongyfarchiadau i Ioan Lord, Gellifach, Ymweliadau Ysbyty Parc, ar ei hymddeoliad ers rhai misoedd ar ei lyfr diweddaraf O’r Ddaear Fyddar Anfonwn ein cofion at yr Arglwydd Elystan erbyn hyn. Bu Sian yn ddeintydd uchel Faith. Mae yn ddwyieithog ac mae yn Morgan fu mewn ag allan o’r Ysbyty yn ei pharch yn Aberystwyth am nifer o canolbwyntio ar bwysigrwydd y cyfnod ddiweddar; hefyd at Ifor Mason, Bryngwyn flynyddoedd. Dymuniadau gorau a phob cloddio am fwyn, plwm, copr ac arian yng Mawr, yn ysbyty Bron-glais yn ystod mis hwyl i’r dyfodol. Nghanolbarth Cymru. Mae yn lyfr llawn Awst. Da deall ei fod adre ac yn gwella lluniau a llawer o wybodaeth am hanes y erbyn hyn. Nol i’r ysgol diwydiant o’r cyfnod cynhanesyddol hyd Dymuniadau gorau i blant a phobl ifanc at yr ugeinfed ganrif. Cofnod werthfawr Cyflwyno cyfrol yr ardal ar ddechrau tymor arall yn yr iawn o hanes y gweithfeydd yr ardal ac Ym mis Gorffennaf cyhoeddwyd cyfrol o ysgolion a colegau. mae yn dangos yn eglur amodau erchyll yr saith ysgrif gan ysgolheigion blaenllaw i oedd y bobl yn gweithio ynddynt. Gweler gyfarch yr Athro Emeritws Howard Williams Newid aelwydydd adolygiad ar t.15 – gynt o’r Dolau. Mae yna dipyn o fynd a dod wedi bod yn Mae un o’r erthyglau gan Huw Lloyd yr ardal yn ystod y misoedd olaf. Cartref newydd Williams – mab yr Athro Williams sydd yn Mae yna deuluoedd newydd yn Croeso cynnes iawn i Aled, Katie a uwch-ddarlithydd ym Mhrifysgol Caerdydd Minrheidol, Felin Fawr a Tŷ melyn a gyda Bleddyn i’w cartref newydd, sef Penffrwd ac sydd yn flaenllawgyda’r Coleg Cymraeg chymaint o dai yn dai gwyliau mae ffordd fach. Mae Aled yn dod yn ôl i’w wreiddiau Cenedlaethol. y Cwm yn brysur iawn. Nid yw Statkraft oherwydd yn Mhenffrwd y drws nesaf y wedi agor y Ganolfan Groeso eleni ond cafodd teulu ei dad eu dwyn i fyny. Croeso E. Gwynn Matthews mae Y Tŷ Gloyn Byw yn agored ac yn mawr! Rheswm a rhyddid: cyfrol i gyfarch Howard Williams (Astudiaethau DOL-Y-BONT Athronyddol 8) 144t. £7.99. Y Lolfa Cydymdeimlad gymeriadau Dol-y-bont a Genedigaeth Gyda thristwch mawr y gwelir ei eisiau yn yr ardal Llongyfarchiadau i Vanessa Cyflwynir y gyfrol clywsom am farwolaeth yn ogystal ag ar yr aelwyd a Peter, Tynsimdde ar gan aelodau Adran Gwesyn Evans, Pantydwn ym Mhantydwn. Anfonwn enedigaeth Darcy Gladys Athronyddol Cymdeithas Cyn-fyfyrwyr yn ystod yr haf. Roedd ein cydymdeimlad diffuant ddiwedd Mehefin. Prifysgol Cymru i’r Athro Emeritws Howard Gwesyn yn un o at y teulu i gyd yn eu colled. Williams fel arwydd o’u gwerthfawrogiad o’i gyfraniad sylweddol i athroniaeth wleidyddol ar raddfa ryngwladol ac i athronyddu yn Gymraeg yn arbennig. Dyma’r wythfed gyfrol yn y gyfres ‘Astudiaethau Athronyddol’, cyfres sydd yn trafod themâu gwleidyddol a chymdeithasol o safbwynt nifer o athronwyr. Mae’r gyfres wedi apelio nid yn unig at athronwyr ond at bawb sydd â diddordeb mewn trafod syniadau.

O dalaith i dalaith Dymuniadau gorau yn ei gartref newydd yn Portland, Oregon i Aled Hughes – gynt o’r Dolau – sydd wedi symud yno o Colorado, UDA. Gobeithio nad yw y tanau yn effeithio gormod ar ei ardal newydd.

Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â Jonathan ac Elen a’u teuluoedd ar farwolaeth y Parchedig Ddr Elfed ap Nefydd Roberts fu farw ganol Awst.

10 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Treialon Cŵn Defaid Trefeurig GOGINAN Cynhaliwyd y treialon Aberystwyth Spot ar Orffennaf 25 ar Fanc- 3. Aurwen Price, Llanfair- Llongyfarchiadau i Dîm y-darren, Y beirniad ym-Muallt Mick Bwlch Nant yr Arian oedd Martha Morgan, 4. Dylan Davies, Tywyn Mot sydd wedi derbyn Gwobr 2020 Travellers’ . Cafwyd diwrnod cydradd 5. Dewi Jenkins, Choice Tripadvisor,sy’n llwyddiannus er gwaethaf Tal-y-bont Cadi a 6. Teifion golygu fod arolygiadau mymryn o niwl ddechrau’r Morgan, Aberteifi Pip gan filiynau o deithwyr dydd. Dyma’r canlyniadau ac Tripadvisor wedi eu gosod ar y brig ymhlith enwau y cŵn: Dull Cenedlaethol Nofis 10% o atyniadau 1. Dylan Davies, Tywyn Mot gorau’r byd! Dull Cenedlaethol Agored 2. Dewi Jenkins, Tal-y-bont 1. Dewi Jenkins, Tal-y-bont Cadi Jock 3. Teifion Morgan, Aberteifi Bwlch Nant yr Arian ymwelwyr. Cadwch at yr holl 2. Eirian Morgan, Pip Bwriedir gwneud gwaith gwella ar arwyddion a ffensys ar y safle er y gronfa ddŵr ym Mwlch Nant yr eich diogelwch eich hun. Arian, gan ddechrau ddydd Llun 14 (Efallai hefyd y bydd darnau’n Medi 2020, a pharhau tan ddechrau cael eu cau a’u dargyfeirio yn y 2021. Bydd hyn yn golygu cau dyfodol agos ar ddwy adran o’r amryw lwybrau (gyda gwyriadau) llwybrau beicio mynydd ‘High a dod â pheiriannau trwm ar y as a Kite’ a ‘Barcud Bach’. Bydd safle/ar ein ffordd goedwig, dros y manylion y rhain yn cael eu misoedd nesaf. cyhoeddi pan fyddant yn cael eu Y ddau brif ran a fydd ar gau fydd cau, os bydd hynny’n digwydd. rhan o Lwybr y Barcud (llwybr o Sicrhewch wrth feicio yn Nant eich amgylch y gronfa ddŵr/llyn ei hun) bod yn dilyn unrhyw arwyddion a fydd yn golygu na fydd y llwybr dargyfeirio yn ofalus) yn daith gerdded gylchol mwyach Mae’r gronfa ddŵr/llyn ei hun tra bod y gwaith yn digwydd. wedi’i gofrestru o dan Ddeddf Hefyd, bydd rhan olaf Llwybr Cronfa Ddŵr 1975, ac felly mae’n y Mwynwyr (y llwybr melyn) yn rhaid iddo gydymffurfio â gofynion cael ei chau a’i dargyfeirio’n ôl ar penodol wedi’u pennu gan hyd ffordd y goedwig i’r ganolfan Beiriannydd Arolygu annibynnol. Bydd y gwaith sydd angen ei wneud yn cynnwys adeiladu gorlifan a phont droed newydd, ynghyd â rhywfaint o waith diogelu Cyngor Cymuned Trefeurig rhag erydiad i’r arglawdd i fyny’r Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth ei gynnal ym mis Mai, wedi’i ymlaen i Gyngor Ceredigion afon. Yn ogystal, bydd gwelliannau 7 Gorffennaf. Oherwydd ohirio oherwydd Covid 19. i dynnu eu sylw at yr hyn amgylcheddol yn cael eu gwneud Covid 19, nid oedd cyfarfod Felly etholwyd swyddogion oedd yn gyfrifoldeb iddynt drwy ddarparu pwll newydd ar y o’r Cyngor wedi’i gynnal ers yn y cyfarfod hwn. hwythau. safle. mis Chwefror, a chynhaliwyd Ailetholwyd Delyth James yn Cynllunio: A200151, Bydd sesiynau bwydo barcutiaid y cyfarfod hwn ar y we. Gadeirydd am ail flwyddyn newidiadau i Lwyn Gwyddil, cochion yn dal i ddigwydd fel arfer Roedd Delyth James, y a’r un modd fe ailetholwyd Capel Dewi – dim sylwadau; – 3pm BST/2pm GMT Cadeirydd, yn cadeirio, a’r Gwennan Price yn Is- A200478, Stad Ger-y-cwm, cynghorwyr Mel Evans, Shân gadeirydd am ail flwyddyn. Penrhyn-coch, newid i Cydymdeimlo James, Dai Mason, Richard Materion yn codi: Llwybr amodau cynllunio – dim Cydymdeimlwn gyda Maud Evans, Owen, Gwennan Price ac Beicio i Gogerddan – roedd sylwadau. Bronwydd a’i phlant Diane a Kevin Eirian Reynolds yn bresennol y gwaith yn parhau ar hwn. Unrhyw fusnes arall: ar farwolaeth Eifion a fu farw ar ynghyd â’r Clerc. Roedd Y garafan ger Ceirios - roedd Cartref Tregerddan, Bow Gorffennaf 12. Bu gwasanaeth ymddiheurad wedi’i dderbyn hon wedi cael ei symud. St – roedd y Rheolwraig a’r preifat yn Amlosgfa Aberystwyth. gan Edwina Davies. Gohebiaeth: roedd llythyr Gogyddes yn ymddeol ym Croesawyd pawb i’r wedi’i dderbyn oddi wrth mis Awst. Y ffordd rhwng Geni cyfarfod gan y Cadeirydd a un o’r plwyfolion yn tynnu Glanceulan a’r Cwrt – Ganwyd Macs Harri – mab bach i diolchodd i’r cynghorwyr sylw at waith torri gwair a adroddodd Richard Owen Euros a Michelle Evans, Y Deri – a oedd wedi bod yn gyfrifol thacluso cloddiau yr oedd fod rhywun wedi bod yn brawd bach i Phoebe ar Awst 15. am godi’r faner ar y ffordd i mawr angen ei wneud. taflu bagiau o borfa i mewn Dymuniadau gorau iddynt. mewn i Benrhyn-coch, baner Roedd y Clerc wedi cysylltu i’r nant, ac roedd pentyrrau oedd yn diolch i weithwyr gyda’r dyn sy’n arfer sylweddol o sglodion brigau Pen blwydd arbennig y Gwasanaeth Iechyd a gwneud y gwaith i’r Cyngor wedi’u gadael mewn sawl Llongyfarchiadau i Dai Jones, gweithwyr hanfodol eraill. Cymuned am y pethau oedd man ar ddwy ochr y ffordd. Cefnbangor, fel yr adnabyddir yn Roedd y Cyfarfod yn gyfrifoldeb i’r Cyngor ac Penderfynwyd tynnu sylw’r lleol, ar ei ben blwydd yn 70 ar Blynyddol, sydd yn arfer cael wedi anfon copi o’r llythyr Cyngor Sir at y mater. Fedi’r 3ydd.

11 Y Tincer | Medi 2020 | 431

PENRHYN-COCH

Horeb Ac a theulu y diweddar John Corfield, Ger- waith mewn hyfforddiant cyn y tymor - i Ail ddechreuwyd cynnal oedfaon yn Horeb y-llan, fu farw ganol fis Awst. gyd yn unol â rheolau Cofid fel sydd wedi brynhawn Sul Medi 6 pan gafwyd oedfa – cael ei bennu gan Gymdeithas Bêl-droed yn ôl y cyfyngiadau presennol - dan ofal Dod yn hen daid Cymru. y Parchg Judith Morris. Bydd gwasanaeth Llongyfarchiadau i John Ifor Jones, arall brynhawn Sul Medi 20 dan ofal y Maesyfelin, ddaeth yn hen daid ar Orffennaf Mae’r chwaraewyr newydd yn cynnwys Parchg Peter Thomas am 2.30 a bydd yr 17. Ganwyd geneth fach - Eira Lili-ann i Garmon Nutting a Dylan Benjamin o Bow Ysgol Sul yn cyfarfod trwy Zoom ar 20 a 27 Eifion a Christie-ann yng Nghaerdydd. Street, Cledan Davies sy’n dychwelyd o Medi – cysyllter â Wendy Reynolds. Dregaron, Niall Coleridge o Lanidloes, Gwobr arall i awdur Joshua Ferreira o’r Borth, James Morgan Diolch Llongyfarchiadau i Niall Griffiths, Garth, ar a Ryan Rodgers o Fryn-crug Tywyn Hoffai Janice Morris, Glan Ceulan, ddiolch ennill gwobr ffuglen Ymddiriedolaeth Rhys a chyda thim yr Eilyddion yn ymuno i bawb sydd wedi cysylltu, danfon cardiau Davies am ei gyfrol Broken ghost (Jonathan mewn Cynghrair newydd sbon mae yna a rhoddion yn ystod ei salwch. Mae’n Cape) fel rhan o wobrau Llenyddiaeth amseroedd disglair o’n blaen. gwerthfawrogi’n fawr! Cymru. Gobeithir cael cadarnhad y gallwn drefnu Cydymdeimlad Canlyniadau lefel A chwarae gemau cyfeillgar cyn dechrau’r Cydymdeimlwn â Joan a David Hunt, Llongyfarchiadau i Dafydd Roberts, tymor ac yna cael dyddiadau i ddechrau ein Bronheulog a’r teulu ar farwolaeth mam Dôl Helyg, ar ei ganlyniadau lefel A – Tymor newydd JD Gogledd ar gyfer 20/21. Joan – Ellen Jane Price gynt o Llys y Cwm, dymuniadau gorau iddo ym Mhrifysgol Garth, yng Nghartref Tregerddan ar 3 Caerdydd lle bydd yn astudio Archaeoleg Pen blwydd arbennig Gorffennaf. Cynhaliwyd angladd preifat a Hanes yn yr Hen Fyd ac i Cerys Reeves Pen blwydd hapus iawn i Gina Evans, Beech oherwydd yr amgylchiadau a derbyniwyd – gynt o Dôl Helyg - Wrecsam erbyn hyn House, sy’n dathlu ei ph en blwydd yn 80 rhoddion er cof tuag at Eglwys Dewi Sant, – ar ei chanlyniadau ac ar gael lle i astudio oed ar 20fed o Fedi. Llanddewibrefi neu Gyfeillion Cartref nyrsio ym Manceinion. Tregerddan. Trosglwyddo allweddi i ddynodi cwblhau Newid aelwyd Campws Arloesi a Menter newydd Hefyd â Margaret Evans, Glanaber, Robert Dymuniadau gorau i Haydn Foulkes, Aberystwyth a Karen Evans, Pontseilo; Sian a Janet a’u Maesyrefail, sydd wedi symud i fyw i Ddydd Llun 24 Awst 2020 cafodd set olaf yr teuluoedd ar farwolaeth Ceredig Evans, Aberystwyth. allweddi ar gyfer Campws Arloesi a Menter Glanaber ar 25 Gorffennaf. Hefyd â r teulu Aberystwyth (ArloesiAber) eu trosglwyddo, ehangach – Elfed ac Eirlys Evans, ac Priodas Aur wedi i’r gwaith adeiladu ar y ganolfan Anwen a Tony Wynne, Maesheulog. Llongyfarchiadau i John ac Eirwen Hughes, bio-wyddoniaeth newydd o ansawdd Pen-cwm ddathlodd eu priodas aur ar 22 byd-eang gael ei gwblhau ar amser ac o Ac â Morris ac Elsie Morgan, Bwthyn, ar Awst. fewn y gyllideb ar ôl rhaglen adeiladu ddwy farwolaeth chwaer Morris yn Hafan y Waun, flynedd. Waunfawr. Pen blwyddi arbennig Roedd tîm ArloesiAber, ynghyd â Dymuniadau gorau i’r Parchg Lyn Lewis rhanddeiliaid allweddol a chynrychiolwyr Dafis, Y Ficerdy, a Ritchie Jenkins, Cwmbwa, o’r cwmni adeiladu Willmott Dixon, yn ddathlodd ben blwyddi arbennig yn Hwb Arloesi’r campws i ddathlu cwblhau’r ddiweddar. adeilad terfynol. Gan gadw pellter cymdeithasol, Urddo i’r Orsedd cynhaliwyd seremoni i nodi trosglwyddo’r Llongyfarchiadau i Dr Angharad Fychan, allweddi i gydnabod cwblhau’r prosiect Glanrafon, am gael ei hurddo i’r Orsedd yn a chreu Canolfan Bioburo, Biofanc a Nhregaron y flwyddyn nesa. Chyfleuster Prosesu Hadau, Canolfan Bwyd y Dyfodol, Canolfan Dadansoddi Uwch a Graddio Hwb Arloesi newydd. Llongyfarchiadau i Dewi Davies o Dywedodd Prif Swyddog Gweithredol – ŵyr Megan Davies, Pantdrain ArloesiAber, Dr Rhian Hayward MBE: ar raddio o Brifysgol Aberystwyth â gradd “Mae ArloesiAber yn fuddsoddiad mawr dosbarth cyntaf mewn Amaethyddiaeth. yn seilwaith ymchwil ac arloesi ar gyfer Dymuniadau gorau iddo yn ei swydd gydag y DU. Rwy’n hynod falch o dderbyn yr Cyfrannu i gyfres boblogaidd Amaethwyr Clynderwen a Cheredigion. allweddi gan ein contractwyr, sydd wedi Bu Jamie Medhurst ar ymweliad â creu’r cyfleusterau cymhleth yma a BBC Bangor yr wythnos ddiwethaf yn CPD Penrhyn-coch hynny i safon eithriadol. Rydym eisoes cyfrannu i raglen yn neuddegfed cyfres Er nad yw Tim Rheoli newydd CPD yn denu llif o brosiectau cydweithredol ‘Great British Railway Journeys’. Yma Penrhyn-coch, Y Rheolwr Aneurin Thomas i’w cynnal yn yr adeiladau newydd sy’n fe’i gwelir gyda’r cyflwynydd Michael a’i Is-Reolwr Sion James yn gwybod pryd dyst i weledigaeth ein buddsoddwyr. Bydd Portillo. fydd y tymor newydd yn dechrau, maent ArloesiAber yn gatalydd ar gyfer ymchwil wedi bod yn brysur yn rhoi y bechgyn ar a datblygu arloesol a rhyngddisgyblaethol,

12 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Yn anffodus dros y misoedd dwetha, bu rhaid cael gwared ar y bariau mwnci a rhan o’r uned ddringo, a fydd yn cael ei golli gan nifer o’r plant. Mae PATRASA yn gobeithio amnewid rhein gyda chyfarpar newydd fydd yn costio tua £25,000. Oherwydd Cofid nid yw PATRASA wedi gallu cynnal ein digwyddiadau arferol, megis Parti yn y Parc, Gŵyl Gwrw, raffl ac ati, ac mae colled y digwyddiadau yma wedi cael effaith ar incwm yr elusen ac er mwyn i ni allu cadw’r Parc mewn modd taclus a diogel ac sydd yn hwyl i’r plant , mae PATRASA angen eich help. Os hoffai unrhyw un gyfrannu yn ariannol ( a diolch i rhai sydd wedi gwneud yn barod) neu os oes syniadau am godi arian gennych, a Cricedwr ifanc allen wneud mewn modd o dan yr amodau Llongyfarchiadau i Iestyn Roberts, presennol, cysylltwch gyda PATRASA ( Garn Wen, sydd wedi cael ei ddewis i Pwyllgor y Parc) drwy neges ar ein tudalen ymarfer a chwarae gyda sgwad elît dan Facebook, neu drwy siarad â’r Cadeirydd 11eg Gogledd a Chanolbarth Cymru, Clare Larke ar 07922 360813, y Trysorydd Bwrdd Criced Cymru. Bu’n chwarae yn Marion Thompson, neu’r Ysgrifenyddes Nhrefaldwyn ar Fedi 6ed. digwyddiadau Glenys Morgan. Mae ein diolch i’r rhai sydd wedi helpu i gael y Parc nôl i edrych yn wych dros y mis dwethaf a diolch i chi gyd am eich cymorth parhaus.

Cymdeithas y Penrhyn Cynhaliwyd Cyfarfod Blynyddol Cymdeithas y Penrhyn trwy Zoom nos Iau 10 Medi. Roedd teimlad cryf y dylem barhau i gyfarfod gan dderbyn y bydd raid gwneud hynny’n rhithiol am y tro. Ein gobaith yw dychwelyd i festri Horeb cyn gynted fyth ag y bydd hynny’n ymarferol ac yn ddiogel.

Penodwyd swyddogion fel isod am 2020/21 Cadeirydd: Gwerfyl Pierce Jones Is-Gadeirydd: William Howells Ysgrifennydd: Ceris Gruffudd, Te Mefus Ysgrifennydd Aelodaeth: Carwen Fychan Ers yn agos i chwarter canrif bu’r Te Mefus Trysorydd: Eirian Reynolds yn ddigwyddiad pwysig yng nghalendr y Swyddogion y Wasg: Non Evans a Brenda plwyf a’r gymuned. Ond doedd hi ddim Williams yn bosib i dorf ddod at ei gilydd ddechrau ac edrychwn ymlaen at gefnogi datblygu Y tâl aelodaeth yw £10, gyda thâl Gorffennaf; penderfynwyd rhoi’r Te mewn cynnyrch newydd a chreu swyddi.” gostyngol o £7 i bensiynwyr, y digyflog a bocs a chreu Te Mefus Têc-awe S. Ioan Mae’r trosglwyddo’n dynodi dechrau myfyrwyr; £3 yw’r tâl am un cyfarfod. Mae Penrhyn-coch. Defnyddiwyd y cyfryngau cam gweithredol y Campws a dderbyniodd croeso i bawb yn y Gymdeithas. cymdeithasol i hysbysebu a chafwyd £3m o gyllid refeniw ychwanegol gan ymateb anhygoel - gwerthwyd y cyfan o Lywodraeth Cymru yn ddiweddar. Rydym wrthi’n gweithio ar y rhaglen ar fewn pedair awr ar hugain. Casglwyd y Te hyn o bryd - bydd sgwrs gan Rhuanedd o faes parcio Neuadd yr Eglwys gan gadw PATRASA Richards ym mis Tachwedd a gallwn at reoliadau pellhau cymdeithasol. I’r rhai Ar ôl wythnosau o’r clo oherwydd Cofid 19, addo y bydd yr arlwy yr un mor ddifyr ac dros eu 70 oed neu yn cysgodi cynigiwyd mae PATRASA ( Pwyllgor Parc Penrhyn- amrywiol ag arfer. ei ddosbarthu. Rhoddwyd bocs yn rodd i’n coch ) wedi gallu ail-agor y Parc ym mis siop a’n garej leol fel diolch iddyn nhw fel Awst. Mae’r Parc wedi cael defnydd uchel Merched y Wawr plwyf am eu hymdrechion fel ‘gweithwyr ers ei ail-agor ac mae PATRASA yn hapus i Cyfarfu y gangen o Ferched y Wawr yn allweddol’ mewn cyfnod anodd. Daeth ddweud ein bod wedi bod yn brysur dros yr y Clwb Pêl-droed nos Iau 10 Medi. Bydd gweld dyn wedi’i wisgo fel mefusen yn amser clo ac fe fydd gatiau newydd a si-so y cyfarfod nesaf yn y Clwb nos Iau 12 dosbarthu Te Mefus Têc-awe â gwên i newydd yn cael ei rhoi yn lle y cyfarpar Tachwedd – byddwn yn falch o gael wyneb llawer ar y dydd ac fe godwyd calon presennol ym mis Hydref. croesawu aelodau newydd i ymuno. plwyf dan glo!

13 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Colofn Enwau Lleoedd

Safle rhwng ffermydd Bryngwyn Mawr ac Elgar, i’r dwyrain o Daw’r cyfeiriadau cynharaf at yr enw o gyfres o ddogfennau yng bentref Rhydypennau, sydd dan sylw yn y golofn y tro hwn; safle Ngweithredoedd Stad rhwng 1726 ac 1775, ond mae ar lan ddeheuol y nant sy’n tarddu ger Mynyddgorddu gan lifo ei sillafiad yn amrywio’n fawr, er enghraifft Ole-lippa (1726: rhif I. tua’r gorllewin i’r Dole. Nid oes olion i’w gweld yno heddiw, ond 709), Dol-y-nippa (1745: rhif I. 855), Ddolen-lippa (1768: rhif I. 1013 mae’r map stad luniwyd o fferm Pen-y-cefn yn 1778, yn dangos a 1015), a Dole lippa (1775: rhif I. 1067). tyddyn a gâi ei adnabod fel Dôl-lipa. Nid yw’n amhosibl mai dolen oedd yr elfen gyntaf yn wreiddiol am fod sillaf ychwanegol ar ôl y sillaf gyntaf yn rhai o’r ffurfiau cynnar hyn, ond os felly, ymddengys i’r ffurf dôl ennill ei phlwyf dros amser. Ystyr wreiddiol dôl oedd ‘tro mewn afon’, ond daeth i olygu’r ‘tir wedi ei amgylchynu gan dro mewn afon’, cyn datblygu i gyfeirio’n fwy cyffredinol at ‘dir gwastad ar lan afon’. (Gellid dehongli’r elfen dolen yn yr un modd gan mai cyfuniad ydyw o dôl a’r terfyniad bachigol benywaidd -en, yn golygu ‘dôl fach’.) Byddai hynny’n ddisgrifiad digon teg o leoliad Dôl-lipa ar lan y nant. Er gwaetha’r ffurf nippa yn un o weithredoedd Stad Trawsgoed yn 1745, gellir bod yn eithaf sicr mai llipa yw ail elfen yr enw. Ystyr arferol yr ansoddair hwnnw yw ‘lliprynnaidd, diymadferth, meddal’, neu’n ffigurol ‘diafael, eiddil, disylwedd, aneffeithiol’. Yn y golofn ‘Nabod Ardal’ yn Y Tincer yn 1987 (rhifyn 96, t.5) awgrymodd Cledwyn Fychan:

Ystyr dôl yw tir gwastad o fewn tro neu ddolen mewn afon ac os na fyddai llawer o dro yn yr afon yna fe fyddai’r ddôl yn un gul, diafael neu lipa a dyna’n union beth sydd i’w weld yn Dolenlipa.

Posibilrwydd arall gwerth ei ystyried yw mai disgrifiad sydd yma o natur feddal neu gorsiog y ddaear, fyddai’n ddigon credadwy yng nghyd-destun tir ar lan nant. Maps of the Court Grange Estate, T. Lewis, 1778: Pen-y-cefen Gellir cymharu’r enw â thyddyn Cefnllipa ym mhlwyf Llanafan Trwy ganiatâd Llyfrgell Genedlaethol Cymru Fawr, Brycheiniog. http://hdl.handle.net/10107/1446048 Fodd bynnag, ni ddylid dwyn cymhariaeth, â Chaellepa ar gyrion Bangor, er mai ‘Cae llipa’ yw’r ffurf ar Fap Degwm plwyf Nodir ‘Cottage and Garden’ ar ei gyfer ar Fap Degwm Bangor, sir Gaernarfon. Dangosodd Ifor Williams yn y gyfrol Llanfihangel Genau’r-glyn yn 1847, ond caiff ei enwi fel Enwau Lleoedd (1945: t.12) mai datblygiad yw ail elfen yr enw Dolelip(p)a yng Nghyfrifiad 1851 ac 1861. hwnnw o’r gair lletbai yn golygu ‘ar oleddf, yn gwyro tuag i lawr’. Er bod pob arwydd o unrhyw adeilad wedi diflannu bellach, Angharad Fychan goroesodd Dôl-lipa fel enw’r cae lle safai’r tyddyn yn ôl Vernon Paratowyd gyda chefnogaeth Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru Jones, Gaer-wen, Bow Street (sydd â chysylltiadau teuluol â Phen-y-cefn). www.cymdeithasenwaulleoedd.cymru

Trydan WILL DAVEY

Gosodiad Trydanol Ardystiedig Sain, Gweledol & Data CCTV Arolygu & Phrofi

APPROVED NYTHFA, PANTYCRUG, ABERYSTWYTH SY23 4EF CONTRACTOR Cigydd a delicatessen o safon arbennig 07581 173 684 / 01970 880593 [email protected] @trydanwilldavey Cigydd a delicatessen o safon arbennig A6.indd 2 17/09/2018 20:36 14 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Llythyr

Adolygiad Annwyl Olygydd, Ioan Lord O’r ddaear fyddai byd y mwynwr fyddar faith: mwyn o druan. Newydd gael cipolwg drwy rifyn Mehefin Ganolbarth Cymru Er nad oedd yr un o’r Tincer ar-lein, a darllen y darn am Y Lolfa, 2020 £ t. mwynwr yn dal i weithio Alcwyn Magor. Pan oeddwn i’n grwt yn yn yr ardal pan anwyd ardal Pont-rhyd-y-groes roedd gwr ifanc Mae’n hysbys i’r rhan fy nghenhedlaeth i, o’r enw Meurig Magor yn cystadlu mewn fwyaf ohonon ni bod oni bai amdanyn nhw rhai mabolgampau lleol, ac yn rhedwr da. Ioan Lord wedi bod fyddai llawer ohonon Flynyddoedd yn ôl bellach, roedd y côr wrthi ers blynyddoedd ni ddim yma. Rown i’n meibion rwy’n perthyn iddo, Côr Meibion yn twrio’n ddyfal i hanes ymwybodol yn gynnar Talgarth, yn cynnal cyngerdd i Gymdeithas y gweithiau mwyn yng iawn mai gweithwyr Gymraeg Henffordd, a dywedwyd wrthym ngogledd Ceredigion mwyn oedd fy nau y byddai un o swyddogion y gymdeithas ac wedi bod yn fwy na pharod i rannu hen-dad-cu ar ochr fy mam. Gydol yn rhoi gair o groeso i’r côr ar y dechrau. ei gynhaeaf mewn sgwrs, darlith neu fy mhlentyndod clywn ddiferion o’r Enw’r gŵr hwn oedd Meurig Magor, ac daith. Cyhoeddwyd ei lyfr cyntaf, Rich gorffennol mwyngloddiol mewn sgyrsiau roedd yn fwriad gen i i fynd i gael gair Mountains of Lead yn 2018 gan Gwmni heb sylweddoli eu harwyddocâd, yn ag e ar y diwedd i weld ai’r un Meurig Rheilffordd Cwm Rheidol, a’i gydnabod enwedig y sôn am frawd fy mam-gu, Magor oedd e. Beth bynnag, yn fuan ar yn arweinlyfr gwerthfawr a phwysig i Edward Edwards (Ned bach), a laddwyd ôl i’r cyngerdd ddechrau fe welsom fod bawb sy’n ymddiddori yn hanes daeargeol yng ngwaith Cwmsebon ym mis Mawrth parafeddygon wedi cael eu galw i gefn y gogledd Ceredigion. Eleni, yng nghanol 1883 pan dorrodd y styllen dros y siafft neuadd, gan fod rhywun mewn trwbwl. hirlwm clo’r pandemig, ymddangosodd wrth iddo ei chroesi, ac yntau yn ddim Aethpwyd â’r person i Ysbyty Henffordd, a ei ail lyfr, yn ddwyieithog. Teitl hudolus ond deunaw oed. chawsom ar ddeall mai Meurig Magor oedd y fersiwn Cymraeg yw O’r Ddaear Llawenydd mawr i mi felly oedd cael y e. Ar ddiwedd y cyngerdd daeth y newydd Fyddar Faith, sef dyfyniad o Fawl-gerdd llyfr hwn i ddechrau llenwi’r bylchau tra trist ei fod e wedi marw. Tybed ai’r un Mwyngloddwyr Ceredigion gan Ywain niferus sydd yn fy ngwybodaeth – gyda Meurig Magor oedd e â’r un a arferai redeg? Meirion a gyhoeddwyd yn 1854; Worn chymaint i sylwi arno ym mhob tudalen Tybed a symudodd e i ardal Henffordd i by Tools and Time yw teitl y Saesneg, a byddai Mynegai wedi bod yn werthfawr fyw? hynny’n ddyfyniad o ddisgrifiad o olion dros ben. Byddai’n ddiddorol cael gwybod. Gwaith Grogwynion ger Pont-rhyd-y- Dylai’r hanes yma fod yn rhan o Cofion gore, groes yn 1850. dreftadaeth pob plentyn ysgol yn yr ardal. John Meurig, Aberhonddu Mae’r llyfr hylaw, meddal ei glawr, Nid gwybodaeth i’w lloffa ar ambell i yn gyforiog o ffeithiau a’r testun yn ymweliad ag ambell i amgueddfa sydd Cysylltwyd â Brian Davies a chael yr Ateb y ddwy iaith wedi ei osod mewn yma ond cyfoeth o ymwybyddiaeth yma: colofnau cyfochrog. (Fe fyddwn i wedi o’r hyn aeth o’n blaenau, map dwfn o’r Diolch am y cysylltiad. Ie fy nghefnder gwerthfawrogi ei gael mewn ffont fwy o ddaear dan ein traed, o’r graig y naddwyd oedd Meurig Magor. Ganwyd yn 1931 a faint.) ni ohoni. Mae Ioan Lord yn haeddu ein buodd farw yn 2002. Unig fab i Alcwyn Mae pedair rhan y llyfr, sef 1. 4,000 o diolch. a Sal Magor. Roedd yn athro yn Ysgol flynyddoedd o gloddio; 2. Y mwynfeydd Llinos Dafis Arglwydd Scudamore yn Henffordd. Wedi ar waith; 3. Bywyd a chymdeithas; priodi ddwywaith. Buodd ei ail wraig 4.Ddoe a heddiw, yn cyflwyno hanes farw yn 2007. Yn drist iawn fe aeth ei fab anhygoel o hir mwyngloddio yn yr ardal Phillip , daearegwr adnabyddus, ar goll am hon, yn mynd i gryn fanylder ynghylch nifer o ddiwrnodau yn Nhachwedd 2019 dulliau gweithio a’r gymdeithas o gylch y SIOP a darganfyddwyd ei gweithiau, ac, yn werthfawr iawn, yn agor gorff ar draeth yn ein llygaid i weld a deall olion y diwydiant SGIDIAU Aberystwyth. sydd yn dal o’n cwmpas ar hyd y wlad. GWDIHW Rwyf yn cynnwys Wrth drafod y gymdeithas rhoir sylw llun o Meurig gyda i’r mewnfudo sylweddol fu i’r ardal o Shan Jones ei fam-gu (a fy wahanol wledydd ar wahanol adegau a’r 8 Ffordd Portland, mam-gu i ) gyda Sal gweithwyr hynny a’u teuluoedd yn dod â’u Aberystwyth Magor a hen fam-gu hieithoedd, eu harferion diwylliannol a’u Meurig tua diwedd y crefydd gyda nhw. SY23 2NL 30au yn Salem. Mae’r holl wybodaeth yn gyfaredd, a’r 01970 617092 Cofion gorau lluniau, hen a diweddar, yn fwy fyth o GWASANAETH Brian Davies gyfaredd. Pwy ddychmygai fod y fath waith celfydd dan brif stryd Tal-y-bont, a GOFAL TRAED finnau am y tro cyntaf yn cael gweld beth Ceiropodydd /podiatrydd yn hollol yw “lefel arch.” Rhaid atgoffa’n graddedig hunain er hynny mai golau llachar y ac wedi cofrestru efo’r camera sy’n ein galluogi i weld y lliwiau H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, gogoneddus sy’n y creigiau; llwyd tywyll Dip.Pod.Med.

15 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Ysgol Penrhyn-coch

Cyfnod yn ôl yn yr ysgol Cafwyd tair wythnos arbennig yn ôl yn yr ysgol cyn gwyliau’r haf-roedd gweld wynebau cyfarwydd unwaith eto o fewn adeilad yr ysgol yn fendigedig. Mi fuodd yn gyfle i ymgyfarwyddo gyda bywyd ysgol ar ei newydd wedd ac wrth gwrs dal lan gyda helyntion pawb! Mi fuodd y plant yn mwynhau llawer o waith celf, rhoi’r byd yn ei le, ymlacio tu allan, garddio a pharatoi I’r tymor newydd. Cafodd y plant her i werthfawrogi/adolygu cân newydd yr enwog Yws Gwynedd - sef y ‘Deryn du’ ond cafodd y plant sioc wrth iddyn nhw wylio fideo o gyfarch oddi bob bore trwy fideo- roedd yn cystadlu o ddifri-dyma nhw yn wrth y dyn ei hun!! Spesial! rhaid i bob aelod o staff ddangos cwblhau Doeddwn ni ddim yn medru sut oedd cyflawni’r campau!! ‘Y Plank’!! Ydych chi’n ffarwelio ar ddiwedd tymor Roedd yr athrawon yn cadw adnabod y 4 sydd yn y llun?? heb gael ein mabolgampau cyfanswm sgor y timau ar blynyddol a diolch i Miss Cory ddiwedd bob dydd ac erbyn Diwedd cyfnod i Flwyddyn 6 a Mr Shepherd am drefnu a dydd Gwener Seilo oed y Fel y gwyddoch doedd hon pharatoi cystadlaethau i ni dros Pencampwyr! ddim yn flwyddyn arferol i ‘Teams’-roedd y cystadlaethau Braf oedd gweld teulu Jenkins ffarwelio gyda chriw blwyddyn gwahanol yn cael eu rhannu garej Ty mawr yn cymryd y 6 ond er gwaetha’r methu cael pawb ynghyd ar dir yr ysgol trwy drefnu celfydd Mrs Lynwen Evans cafwyd gwasanaeth hyfryd trwy’r rhaglen ‘Teams’ ar chyfnod i ben diwedd tymor Rydyn ni’n Hwb. Roedd pob un disgybl a’u ond mae’n parhau i ofalu am y teuluoedd yn medru gweld ei disgyblion amser cinio. gweithio’n gilydd o Ysgolion Penrhyn-coch Hoffwn ddiolch i Craig Usher a Phen-llwyn a darllenodd pob hefyd sydd wedi dod i ddiwedd galed ar gorsaf disgybl eu hatgofion. Cafwyd ei gyfnod wrth lanhau yn yr cân ar yr Ukulele gan Mrs B ysgol Bow Street Evans; roedd gan pob aelod o Dros yr haf mae’n rhaid i ni Rydyn ni’n adeiladu gorsaf reilffordd staff neges ffarwel a chafwyd ddiolch i’r rhai fuodd yn gofalu newydd yn Bow Street rhwng Borth ac gwledd o hen luniau! Braf oedd am yr ieir a’r gwningen tra oedd Aberystwyth. Bydd yr orsaf newydd yn gweld y disgyblion yn gwisgo eu pawb ar eu gwyliau. Diolch i Elis cynnwys maes parcio, cyfnewidfa fysiau a siwmperi ‘Leavers’ ac fe gafodd a Jac Jenkins, Yr Efail, sydd wedi llefydd i storio eich beic. pob un ffram wedi ei bersonoli bod nôl a mlaen yn bwydo’r ieir Rydym wrthi’n creu’r ffordd fynediad iddyn nhw. a Theulu Mackarruk sydd wedi newydd i Bow Street, gan symyd y gyffordd Pob hwyl i chi ym gofalu am Peni y Gwningen bresennol rhwng yr A487 a’r A4159. Mhenweddig a Phen-glais- Diolch i bawb am eich amynedd. byddwch i gyd yn esiampl Disgyblion Newydd Cofiwch wneud eich gwaith cartref cyn arbennig! Mae sawl disgybl wedi Ar gychwyn tymor newydd teithio. dod nôl yn barod i ddweud ‘helo’ braf oedd agor y drysau led y ac roedd y staff wrth eu boddau pen i ddisgyblion a theuluoedd yn eich gweld mor smart yn newydd. Croeso cynnes i chi eich gwisg ysgol newydd! gyd. Gobeithio byddwch yn hapus yn ein plith. Diwedd cyfnod o lanhau Dosbarth Derbyn- Lyra, Ifan, Hoffwn gymryd y cyfle i Morgan, Cole, Sion, Millie, Riley, ddiolch i Mrs Lynne Jones Lleucu, Zac, Isla-Rose am ei gwasanaeth di flino Bl 1 a 2 -Lacey ac Asher yn glanhau’r ysgol-daeth ei Blwyddyn 6-Poppy ewch i trc.cymru visit tfw. 16 ebost | email [email protected] Y Tincer | Medi 2020 | 431

Ysgol Pen-llwyn

Ail-agor o’r diwedd! Braf oedd cael agor drws yr ysgol, a chlywed disgyblion yn chwarae ar yr iard unwaith eto wedi i Covid-19 ein gorfodi i gau ein drysau ym mis Mawrth! Roedd disgyblion, athrawon a rhieni yn falch o gael dod at ein gilydd i sgwrsio am ein profiadau dan glo, creu gwaith celf gwreiddiol a pharatoi am yr Haf a’r tymor newydd. Serch methu dod at ein gilydd, roedd tipyn o gystadlu yn ein mabolgampau Gobeithio y byddwch yn hapus iawn yn ein Davies am ei gwaith diwyd fel Pennaeth rhithiol eleni. Da iawn blant (a rhieni) am plith. Cynorthwyol Dros Dro yr ysgol dros y gymryd rhan ac anfon fideos yn ddyddiol! Croeso nôl hefyd i Mr Bryn Shepherd ddwy flynedd diwethaf, rydym yn ffodus Llongyfarchiadau i Melindwr, y tîm i addysgu dosabrth 2, wedi ei gyfnod fel iawn o’ch cael yn aelod o’r staff y medrwn buddugol! Dirprwy Dros Dro Ysgol Penrhyn-coch. ddibynnu arni ar unrhyw achlysur. Er nad yw’r plant yn brwsio dannedd Mae’r plant a’r rhieni yn hynod falch eich Dilynwch yr ysgol ar trydar @ yn yr Ysgol ar hyn o bryd, derbyniodd pob bod chi nôl. Croeso hefyd i’n glanhawraig ysgolpenllwyn neu ein tudalen Facebook. plentyn y Cyfnod Sylfaen brws a phast newydd, Amanda, gobeithio y gwnewch dannedd gan Emma o ‘Cynllun Gwên’. chi fwynhau gweithio ym Mhen-llwyn. Derbyniwyd gyda diolch. Llongyfarchiadau gwresog hefyd i Mrs Ar ddiwedd y tymor derbyniodd pob un Bethan Evans ar ei phenodiad fel Dirprwy plentyn yr Ysgol garden a bathodyn ‘Cwtsh Bennaeth ar draws Ysgol Pen-llwyn ac Ysgol heb dwtsh’. Diolch yn fawr i Gymdeithas Penrhyn-coch. Dymunwn pob hwyl iddi yn Rhieni ac Athrawon am drefnu a thalu am yr ei rôl newydd. Diolchwn i Mrs Emma Parr- anrhegion hyfryd i’r plant. Rydym wrthi yn ail-agor yn raddol i’n holl ddisgyblion wedi’r Haf. Edrychwn ymlaen yn fawr at y tymor i ddod!

Sioe Capel Bangor Gwelon ni eisiau’r Sioe eleni ond edrychwn ymlaen at 50fed Sioe Capel Bangor a’r Cylch y flwyddyn nesaf. Bydd hi’n ddathliad a hanner!

Ffarwel Dymuniadau gorau i’r disgyblion sy’n ein gadael eleni i symud i’r cam nesaf yn eu STORFA CANOLBARTH CYMRU haddysg yn Ysgol Penweddig ac Ysgol Pen-glais. Cafwyd gwasanaeth ffarwelio tra Trefnwyr Angladdau gwahanol eleni, wrth inni fentro a llwyddo, i gynnal gwasanaeth ffarwelio rhithiol o dan arweiniad Mrs Lynwen Evans. Er yn Storfa Cartref a Busnes C T Evans wahanol, profiad arbennig iawn oedd hi i ddisgyblion blwyddyn 6 Ysgolion Pen- Gwasanaeth Angladdol Ystafelloedd storio ar gyfer llwyn a Penrhyn-coch, eu teuluoedd a’u Teuluol Cyflawn, wedi eich anghenion hathrawon, ddod ynghyd i hel atgofion, a’r ei arwain yn bersonol gydag Monitro Diogelwch 24 Awr rheiny yn rhai melys tu hwnt. Rhannwyd urddas. Capel Gorffwys sawl gwên, ac ambell ddeigryn! Dymunwn Wedi ei wresogi pob llwyddiant i chi yn yr ysgol uwchradd. Preifat, Gwasanaeth Gwnewch yn siŵr eich bod yn taro heibio i Bocses a ‘bubblewrap’ ar lein Dydd a Nos. ddweud helo! www.boxshopsupplies.co.uk Ffarwel hefyd i Alwena, ein glanhawraig, 01970 820013 sydd wedi ein gadael ni yr Haf yma. [email protected] Dymuniadau gorau iddi yn ei swydd newydd. Brongenau, Llandre, Croeso Ffôn: 01654 703592 Aberystwyth Croeso mawr i’r disgyblion newydd sydd Heol Y Doll, Machynlleth, SY20 8BQ SY24 5BS wedi cychwyn gyda ni ym mis Medi: www.midwalesstorage.co.uk Jack Hughes a Zahara Mancini-Howells.

17 Y Tincer | Medi 2020 | 431

CAPEL MADOG

Ennill Cymhwyster Gwellhad buan Llongyfarchiadau i Mererid Lewis Davies, i Margaret Hughes, Gellinebwen ar ôl derbyn Gofilon ( a Rhos-goch) ar gael ei gwneud triniaeth yn Ysbyty Felindre, Caerdydd; yn Gydymaith gyda CIPD ddiwedd Gorffennaf ac wedi pasio lefel 5 Rheolaeth i Siôn Meredith, Maesawel ar ôl ei Adnoddau Dynol lawdriniaeth;

Pen blwydd arbennig i Dai Powell, Nantybwla ar ôl treulio ychydig Dymuniadau gorau i Elwyna Davies, ddyddiau yn Ysbyty Bron-glais. Tyncwm, a ddathlodd ben blwydd arbennig yn ystod mis Awst. (Gol.) Cydymdeimlad Estynnwn ein cydymdeimlad ag Evelyn Diolch Morgan , Cefnfaenor, Capel Dewi, ar golli Hoffai Eirian ac Arthur, Lluest Fach, ddiolch ei gŵr, tad a thad-cu annwyl, Mr Islwyn o galon i bawb am y cardiau, blodau a’r Morgan. Bu Mr Morgan yn athro yn Ysgol rhoddion, a phob galwad ffôn a dderbyniom Rhydypennau ac yn brifathro Ysgol ar achlysur dathlu ein Priodas Aur ym mis . Mehefin. Mynd i’r Brifysgol Pen blwydd hapus Llongyfarchiadau i Lleu Arthur, Sanclêr, ŵyr Llongyfarchiadau i Huw Meredith, Eirian ac Arthur Hughes Lluest Fach, ar ei Maesawel ar ddathlu ei ben blwydd yn 18 ganlyniadau lefel A a dymuniadau gorau oed. iddo pan fydd yn mynd i Brifysgol Bangor.

Croesi’r bont Ymddeol o gneifio Pob lwc i Siân Evans, Llain y Felin sydd wedi Bu Dai Evans, Fferm y Fronfraith, ar Radio mynd i Ysgol Penweddig. Cymru yn sgwrsio gyda Geraint Lloyd, am y cyfnod bu yn cneifio yn ystod y deugain Cartref newydd mlynedd. Mae wedi rhoi gwasanaeth rhagorol Dymunwn pob hapusrwydd i Dr Hanna i ffermwyr yr ardal ac wedi penderfynu Binks, Trysor, yn ei chartref newydd yn ymddeol o’i waith cneifio. Pob lwc i’w fab Rhys Cefnllwyd Cottage. fydd yn parhau gyda’r gwasanaeth cneifio.

CRÊDMorfa A GWEITHRED Mawr 4-25 IonawrAberystwyth (oriau agor: Mercher i Sadwrn:SY23 10 -2HH12 & 2-4) Arddangosfa01970 am 617996 wrthwynebwyr cydwybodol, recriwtio, heddwch a dal eich tir yn y Rhyfel Byd Cyntaf.

DONALD BRICIT A STRYD Y DOMEN 7.30, 11 a 12 Ionawr Cwmni Morlan yn cyflwyno anterliwt gyfoes o waith saith o feirdd. AmrywiaethTocynnau: eang £4 (ar o gael lyfrau, o Morlan) cardiau, cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg.

morlan.cymru CROESAWIR01970-617996; ARCHEBION [email protected] GAN UNIGOLION AC YSGOLION 13 Stryd y Bont, Aberystwyth 01970 626 200

18 Y Tincer | Medi 2020 | 431

Ysgol Penweddig

Bedydd Tân i’r Pennaeth Newydd Mae gan Ysgol Penweddig bennaeth newydd. Penodwyd Dr Rhodri Thomas ychydig o ddyddiau cyn y clo-lawr, ac felly mae wedi profi bedydd tân wrth gychwyn ei waith yn swyddogol yn yr ysgol y mis hwn, yn ymdopi gyda’r holl anawsterau mae Covid wedi achosi. Serch hynny, mae’r ysgol wedi ail-agor yn lwyddiannus, ac mae pawb yn dymuno’r gorau iddo yn ei waith dros y blynyddoedd i ddod. Cafodd Dr Thomas ei fagu yng Nghaerfyrddin, Cofiwch gefnogi eich ac yr oedd yn ddisgybl yn Ysgol Bro Myrddin. busnesau lleol Astudiodd gemeg ym Mhrifysgol Rhydychen, cyn symud ymlaen i gyflawni ei dddoethuriaeth yng Nghaeredin. Fel awdur nifer o werslyfrau safon uwch cemeg yn y Gymraeg a’r Saesneg, mae’n parhau i fod yn llysgennad dros GWASANAETH bwysigrwydd y gwyddorau. Dechreuodd ar ei yrfa mewn addysg uwch, yn gweithio mewn a Chymreig. Mae’n dod i Benweddig ar ôl TEIPIO prifysgolion ym Mhrydain, Yr Unol Daleithiau ac cyfnodau fel dirprwy bennaeth mewn dwy Awstralia. Roedd y gwaith o addysgu myfyrwyr, ysgol lwyddiannus, sef Ysgol Gyfun Gymraeg GWAITH PRYDLON A CHYWIR PRISIAU CYSTADLEUOL ac yn enwedig gwaith ‘outreach’ gyda disgyblion Glantaf ac Ysgol Uwchradd Aberteifi. Yn ei waith PROSESYDD GEIRIAU o gefndiroedd difreintiedig yn ysbrydoliaeth ym Mhenweddig bydd yn canolbwyntio ar PRINTYDD LLIW iddo, gan brofi’r gwahaniaeth gall unigolyn fagu uchelgais ym mhob disgybl a’u cefnogi i IONA BAILEY gwneud i fywyd plant a phobl ifanc. ddatblygu’r medrau a rhinweddau i wireddu eu PEN-Y-BRYN Symudodd i weithio mewn ysgolion uwchradd dyheadau. Yn ol Dr Thomas, ‘Dyna’r fraint o fod SWYDDFFYNNON tua ugain mlynedd nol ac mae wedi treulio ei yn athro - rydyn ni’n gweithio i helpu disgyblion YSTRAD MEURIG yrfa mewn ysgolion Cymraeg a dwyieithog. Mae i wireddu eu breuddwydion.’ Dymunwn yn dda 01974 831580 Dr Thomas yn credu’n gryf ym mhwysigrwydd iddo yn ei rôl newydd ym Mhenweddig. y gwaith o ddatblygu dinasyddion Cymraeg Peter Lord, Cadeirydd y Corff Llywodraethol.

Colofn Ben Lake ac Elin Jones

Blwyddyn ddiwylliannol newydd dda i chi Gronfa Uwchraddio Band Eang. Yn ogystal gyd! â hyn, mae Llywodraeth Cymru wedi Er gwaethaf amgylchiadau anodd a heriol cyhoeddi y bydd yn ychwanegu at werth y misoedd diwethaf, gobeithio eich bod y grant, sy’n golygu y gallai cartrefi hawlio chi wedi cael cyfle i fwynhau gwyliau’r haf, hyd at £3,000 o grant, gyda busnesau yn wedi treulio amser gyda theulu a ffrindiau, medru hawlio hyd at £7,000. Bydd y cyllid ac wedi gallu crwydro a mwynhau’r hyn sydd ar gael yn rhoi grant i breswylwyr a sydd gan Geredigion ei gynnig unwaith eto. busnesau tuag at y gost o osod band eang Ry’n ni’n gwybod bod cadw cysylltiad yn ei heiddo. gyda phobl wedi bod yn gwbl hanfodol dros Beth sydd angen i chi wneud nesaf? y misoedd diwethaf, a gyda chynifer o bobl Rydym yn annog pob etholwr sydd â wedi gorfod addasu i weithio a dysgu o adre, chyflymder o lai na 30Mbps i gofrestru eu mae’r galw am gysylltiad band eang cyflym annerbyniol yw’r sefyllfa yng Ngheredigion diddordeb drwy’r ddolen ganlynol: https:// a dibynadwy yn fwy amlwg nag erioed. ar hyn o bryd. broadband-upgrade-fund.campaign.gov.uk. O gyfarfodydd Zoom i wylio cyfresi Ry’n ni wedi cael nifer o gyfarfodydd Y dyddiad cau i gofrestru yw 30 Medi 2020. Netflix; o gynnal cwisiau rhithiol i wneud gydag Openreach, BT ac Ofcom dros Ni fydd cofrestru yn gwarantu y byddwch gwaith cartref arlein – mae band eang y cyfnod clo ac yn parhau i bwyso ar yn cael cysylltiad band eang cyflym yn eich cyflym a dibynadwy wedi chwarae rhan Lywodraeth Cymru a San Steffan i weithredu eiddo - ond po fwyaf o bobl sy’n cofrestru, y allweddol yn ein bywydau bob dydd. Mae’r ar fyrder er mwyn gwella’r sefyllfa. Yn sgil mwyaf tebygol y bydd cyflenwr masnachol we hefyd wedi chwarae rhan bwysig wrth hynny, roeddem yn falch iawn i glywed y yn cydnabod y galw ac yn manteisio ar y helpu i frwydro yn erbyn unigrwydd ac cyhoeddiad diweddar bod Ceredigion wedi cyfle i gysylltu clwstwr o gartrefi mewn iselder yn ystod y cyfnod clo. cael ei dewis i gymryd rhan mewn cynllun ardal benodol. Yn anffodus, mae nifer fawr o gartrefi peilot band eang newydd. Os ydych chi eisiau cysylltu â ni am y yn parhau i ddioddef cysylltiad band eang Golyga hyn bod pob cartref a busnes yng cynllun hwn, neu am unrhyw fater arall, araf ac annibynadwy, ac mae’r argyfwng Ngheredigion, sydd â chyflymder band eang mae croeso i chi gysylltu â ni: elin.jones@ diweddar wedi amlygu pa mor ddiffygiol ac llai na 30 Mbps, yn gymwys am grant trwy’r senedd.cymru / [email protected]

19 Y Tincer | Medi 2020 | 431 Tasg y Tincer

Gobeithio eich bod wedi cael gwyliau haf gwerth chweil, ac wedi cael mentro i rywle newydd, a gweld aelodau o’r teulu a’ch ffrindiau. Hen dro na fuodd yna Eisteddfod yn Nhregaron, ond a fuoch chi’n dilyn digwyddiadau’r Eisteddfod Amgen ar y we, ar S4C a Radio Cymru? Wnes i fwynhau’r cyfan! Ganol mis Medi ry’n ni’n dathlu diwrnod arbennig iawn – Diwrnod Owain Glyndŵr. Yn ôl y sôn, ar 16 Medi yn y flwyddyn1400 (union 620 o flynyddoedd yn ôl) y cyhoeddwyd mai Glyndŵr oedd Tywysog Cymru. Roedd yn arweinydd dewr ac yn llawn cynlluniau mentrus. Edrychwch am ei hanes ar Wicipedia, ac mae digon o lyfrau’n sôn amdano. Tipyn o arwr! Roedd am weld Cymru ar y brig, ac mae rhai yn credu bod ei ysbryd yn fyw o hyd ... Tybed a oes rhai o ddarllenwyr y Dasg yn dathlu pen-blwydd ar Ddiwrnod Owain Glyndŵr?! Y mis hwn beth am liwio llun y castell crand? Roedd castell Glyndŵr yn Sycharth, ger Llansilin ym Mhowys. Un a beili oedd hwnnw, ac mae’r olion i’w gweld o hyd. Tynnwch ffoto o’ch llun, a’i anfon drwy ebost ata i (anwenmai@ hotmail.co.uk), neu argraffwch y dudalen wedi’i lliwio a’i phostio at y cyfeiriad arferol, Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Enw Ceredigion SY24 5BP erbyn Hydref 1af. Pob hwyl i chi yn ôl yn yr ysgol! Ta ta tan toc. Cyfeiriad

Ysgol

Rhif ffôn Oed

CINIO DYDD SUL PRYDAU BAR JONATHAN PARTÏON LEWIS BWYDLEN BWYTY Saer Coed / Adeiladydd ADLONIANT 01970 880 652 07773 442 260 LLWYNDAFYDD, Rhif 431 | Medi 2020 AR AGOR O 5:30 P.M. CAPEL BANGOR NOSWEITHIAU IAU A GWENER ABERYSTWYTH AM BRYDIAU TEULUOL