فصلنامه گیاهان دارویی 1399؛ 19)75(: 54-30
فصلنامه گیاهان دارویی
Journal homepage: www.jmp.ir
مقاله تحقیقاتی مطالعه اتنوبوتانی برخی از گیاهان دارویی شهرستان ابهر، استان زنجان * مهناز وفادار، زهره طغرانگار گروه زیستشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران اطالعات مقاله چکیده گلواژگان: مقدمه: اتنوبوتانی مطالعه کاربرد سنتی و محلی گیاهان مناطق مختلف توسط افراد محلی و فرهنگهای مختلف ابهر است. هدف آن توصیف روابط میان فرهنگها و گیاهان با تمرکز بر چگونگی استفاده از آنها میباشد. افراد محلی اتنوبوتانی و سالخوردگان هر منطقه اغلب اطالعات زیادی در مورد کاربردهای سنتی گیاهان دارند. هدف: هدف این گیاهان دارویی پژوهش معرفی مهمترین گونههای گیاهی دارویی شهرستان ابهر و کاربردهای آنها در درمانهای سنتی است. استان زنجان روش بررسی: پس از بررسی منطقه، گفتوگو با افراد مطلع بومی و دریافت اطالعات محلی، گیاهان دارویی شهرستان ابهر طی سالهای 95-94 جمعآوری شد و با شناسایی علمی آنها نام فارسی، نام محلی و اندامهای مورد استفاده، خواص دارویی و نحوه استفاده نیز تعیین شد. نتایج: یافتههای تحقیق حضور 71 گونه گیاهی دارویی متعلق به 29 خانواده را نشان میدهد. خانوادههای Fabaceae ،Asteraceae و Lamiaceae با 11، 10 و 8 گونه، بهترتیب مهمترین خانوادههای گیاهی دارویی در منطقه مورد مطالعه هستند. مهمترین کاربردهای دارویی گیاهان شهرستان ابهر در درمان ناراحتیهای گوارشی )93/54 درصد( است. همچنین استفاده به شکلهای دمکرده و جوشانده )06/76 درصد( یا به صورت عصاره )03/38 درصد( بیشترین مورد کاربرد را دارد. نتیجهگیری: وجود 71 گونه گیاه دارویی با استفادههای متنوع آنها توسط افراد بومی در درمان بیماریها در شهرستان ابهر نشاندهنده ارزش طب سنتی در این منطقه میباشد که حفظ و توسعه این دانش بومی میتواند در درمان مناسبتر، کم هزینهتر و با عوارض جانبی کمتر برخی بیماریها نقش بسزایی داشته باشد. همچنین آموزش مردم محلی جهت حفاظت از این گنجینههای عظیم طبیعی و اجتناب از برداشت بیرویه گیاهان دارویی امری ضروری بهنظر میرسد.
1. مقدمه کشور، مناطق مرتفع کوهستانی در کوهستانهای البرز و [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ایران یکی از کشورهای دارای فلور غنی و برخوردار از زاگرس، همچنین مناطق نیمهبیابانی تا بیابانی بخشهای تنوع اقلیمی گسترده است. مناطق معتدل پرباران خزری با مرکزی ایران، رویشگاههای استپی گسترده و مناطق پست جلگهها، دشتها و جنگلهای انبوه خزانکننده در شمال حواشی سواحل خلیجفارس و دریای عمان به خوبی تنوع
* نویسنده مسؤول: [email protected]
تاریخ دریافت: 19 بهمن 1397؛ تاریخ دریافت اصالحات: 21 خرداد 1398؛ تاریخ پذیرش: 22 خرداد 1398 doi: 10.29252/jmp.19.75.30 © 2020. Open access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
قابل توجه رویشی و خرد اقلیمهای متکثر این کشور را نشان شهرستان ابهر در جنوب شرق استان زنجان یکی از مناطق میدهند. با تنوع گونهای گیاهی باال در استان است. این شهرستان در دانش اتنوبوتانی )Ethnobotany( به مطالعه کاربردهای همسایگی استانهای قزوین و همدان قرار داشته و از بومی، محلی و سنتی افرد، اقوام و فرهنگهای مختلف از دشتها، مناطق کوهستانی و ارتفاعات تشکیل یافته است. گیاهان میپردازد. این واژه از ترکیب دو واژه اتنو به معنای ابهر به دلیل برخورداری از منابع آبی مناسب و جریان مردم و بوتانی به معنای گیاهشناسی گرفته شده است. رودهای مختلفی چون ابهررود و همینطور میزان مناسبی از اتنوبوتانی شیوهای از پایش علمی اطالعات موجود در اذهان نزوالت جوی و ذوب برفهای زمستانی از پوشش گیاهی عمومی است. بخش بسیار مهمی از منابع اطالعاتگیری در قابل توجهی برخوردار است. ساکنین این شهرستان و یک مطالعه اتنوبوتانی مربوط به دادههای به دست آمده از روستاهای اطراف آن از قدیماالیام باتوجه به بکر بودن منطقه زندگی طبیعی مردم یک قوم در مورد نگرش آنها به گیاهان و رویشهای گیاهی غنی در دسترس، از گیاهان علفی، پیازی، است ]1[. در واقع، در یک مطالعه اتنوبوتانیک، محقق پس از تا بوتهای و درختچهای و همینطور گیاهان درختی به استفاده مراجعه به منطقه و بررسیهای اولیه در مورد آشنایی با منطقه، از گیاهان محلی و خودرو اعتقاد راسخ داشته و با خواص به افراد محلی، ساکنین قدیمی و مطلعین باتجربه مراجعه کرده گیاهان در درمان سنتی امراض، تقویت اشتها و قوا و رفع آالم و در جریان دانستهها و دانش سنتی آنها پیرامون کاربردهای جسمانی آشنا بودهاند. مطالعاتی بر روی فلور و رستنیهای مختلف گیاهان از جمله کاربردهای دارویی، غذایی، رنگرزی، استان زنجان با تأکید بر معرفی فلور این استان و همینطور صنایع دستی و ... قرار میگیرد و اطالعات غیرمکتوب و معرفی گیاهان دارویی آن صورت پذیرفته است اما به طور شفاهی آنها را به صورت مستند درمیآورد. عمده این مطالعات رویکرد اتنوبوتانیک نداشتهاند. در قالب از نظر سابقه تاریخی در آثار دانشمندان به نام ایرانی مثل طرح جمعآوری و شناسایی گیاهان استان زنجان، در مجموع ابوعلیسینا به موارد متعددی از کاربردهای گیاهان اشاره شده 1108 گونه گیاهی از استان جمعآوری و در هرباریوم ثبت و است و ایرانیان از جمله اقوام دنیا هستند که در زندگی روزمره نگهداری شده است ]19[. در بررسی فلوریستیک سه منطقه خویش به استفاده سنتی از گیاهان عالقه داشته و از دیرباز به از شهرستان ابهر واقع در جنوب شرق استان زنجان نیز در این مهم اهتمام داشتهاند. مطالعات اتنوبوتانی در مناطق مجموع 310 گونه گیاهی شناسایی شده است ]20[. گیاهان مختلف و استانهای مختلف کشور سابقه قابل توجهی دارد. دارویی بخش شمال غربی طارم زنجان شناسایی و پراکنش به دنبال نخستین مطالعه اتنوبوتانی در ایران ]2[، مطالعات جغرافیایی آنها مورد مطالعه قرار گرفته است ]21[. با تمرکز دیگری نیز انجام شدهاند از جمله: مطالعه اتنوبوتانی در بر جمعآوری گیاهان دارویی استان زنجان، 212 گونه متعلق Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ] جیرفت ]3[، بهبهان ]4[، کازرون ]5[، فسا ]6[، زارمرود نکا به 68 خانواده معرفی شده که در این میان خانواده کاسنی ]7[، مبارکه اصفهان ]8[، منطقه زریوار در مریوان ]9[، منطقه )Asteraceae( بیشترین تعداد گیاهان دارویی را داشته و پس کچیک در گلستان ]10[، شمال شرق خوزستان ]11[، شمال از آن، خانوادههای نعنائیان )Lamiaceae( و گلسرخیان شرق خلیج فارس ]12[، نمارستاق آمل ]13[، عجبشیر )Rosaceae( قرار دارند ]22[. ]14[، الموت و قزوین ]15، 16[، همدان ]17[ و گیالن ]18[. با انجام مطالعه اتنوبوتانی در شهرستان زنجان و گفتوگو با عطارها، فروشندگان گیاهان دارویی، مردم محلی و
فصلنامه گیاهان دارویی 31 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
روستایی و رنگرزها، 77 گونه گیاهی متعلق به 32 خانواده قارلوق، آق داغ و شتر کوه در شمال و سلسله کوههای معرفی شده است ]23[. اهم کاربردهای این گیاهان در مالداغی و چال چاال در جنوب این شهر قرار دارند. خاک مواردی چون مصارف متنوع طبی-دارویی، غذایی، رنگرزی، منطقه از نظر جنس، رسی و شنی است البته در اطراف ابهررود سوختی و صنایع دستی میباشد. همچنین با بررسی میزان رس خاک بیشتر بوده و نفوذپذیری خاک کمتر است و اتنوبوتانیک گیاهان دارویی منطقه سجاسرود زنجان، 52 گونه با دور شدن از این رودخانه بر میزان شن خاک افزوده میشود گیاهی متعلق به 22 خانواده شناسایی شده است ]24[. ]25[. بیشترین تعداد گونهها مربوط به خانوادههای نعنائیان )Lamiaceae( و کاسنی )Asteraceae( بوده و مهمترین 2.2. روش مطالعه کاربرد سنتی گیاهان نیز در درمان ناراحتیهای گوارشی ابتدا با استفاده از نقشههای توپوگرافی و مراجعات مکرر میباشد. این پژوهش مهمترین گونههای گیاهی دارویی را که به شهرستان ابهر در طی سالهای 95-94، حدود کلی و توسط ساکنان محلی شهرستان ابهر در درمان بیماریها مورد جزئی شهرستان و عوارض طبیعی آن مورد بررسی قرار استفاده قرار میگیرد مورد بررسی قرار میدهد. گرفت. جادهها، مسیرها و مناطق روستایی اطراف نیز مورد بازدید قرار گرفت. به منظور دستیابی به اطالعات اتنوبوتانیک 2. مواد و روشها و کاربردهای محلی، سنتی و طبی گیاهان دارویی پرمصرف 1.2. معرفی منطقه مورد مطالعه در این منطقه، مصاحبههای متعددی با افراد مطلع در این زمینه شهرستان ابهر واقع در جنوب شرق استان زنجان با مثل سالخوردگان، روستائیان، افراد باتجربه، عطارها و وسعت 3362 کیلومترمربع و در دامنه ارتفاعی 1540 متر فروشندگان گیاهان دارویی انجام گرفت. در این مصاحبهها، باالتر از سطح دریا در محدوده عرض جغرافیایی 35 درجه پرسشهایی با مضامین سابقه و قدمت استفاده از گیاهان در و50 دقیقه تا 36 درجه و 45 دقیقه عرض شمالی از شمال به این شهرستان، اسامی محلی گیاهان دارویی، خواص دارویی، شهرستان طارم، از شمال شرق به استان قزوین، از شرق به اندام مورد استفاده و نحوه مصرف گیاهان مطرح و دانستهها شهرستان تاکستان، از جنوب به استان همدان، از غرب به و اطالعات افراد محلی که در مجموع 143 نفر بودند ثبت شهرستان خدابنده و از شمال غرب به شهرستان زنجان شد )جدول 1(. همزمان، نمونههای گیاهی پرس و هرباریومی محدود میشود )شکل 1(. میانگین بارندگی ساالنه آن 5/323 شد و به هرباریوم در حال تاسیس دانشکده علوم دانشگاه میلیمتر، رطوبت نسبی آن 49/53 درصد و میانگین درجه زنجان انتقال یافت. سپس با استفاده از منابع و مراجع معتبر حرارت سالیانه آن 51/12 درجه سانتیگراد است )شکل 2(. تاکسونومیک نظیر فلور ایرانیکا ]26[، فلور ایران ]27[، فلور Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ] از نظر اقلیمی بر طبق طبقهبندی اقلیمی دومارتن، اقلیم این ترکیه ]28[، فلور شوروی ]29[، فلور عراق ]30[ و شهرستان نیمهخشک و سرد است. ابهر زمستانهای سرد و کورموفیتهای ایران ]31[ شناسایی علمی گیاهان صورت تابستانهای معتدل دارد و عمده بارندگی در فصل زمستان و پذیرفت. آخرین تغییرات ردهبندی و همنامی گیاهان بر اساس APG IV بهار اتفاق میافتد. این شهرستان از دو بخش عمده دشت و سیستم طبقهبندی ]32[ و نامگذاری گیاهان ارتفاعات تشکیل یافته است و رودخانههای مهم ابهررود و موردنظر و مولفان آنها با استفاده از سایتهای معتبر دلیچای از منابع تأمین آب این منطقه هستند. سلسله کوههای گیاهشناسی ]33[ انجام پذیرفت. اسامی فارسی گیاهان بر
فصلنامه گیاهان دارویی 32 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
اساس منبع فرهنگ نامهای گیاهان ایران ]34[ و خواص و کاربردهای دارویی نیز بر اساس منابع معتبر گیاهان دارویی ]38 - 35[ مورد بازبینی قرار گرفت.
شکل 1. محدوده شهرستان ابهر و موقعیت منطقه در استان زنجان ]40، 39[ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ]
شکل 2. منحنی آمبروترمیک شهرستان ابهر، خط قرمز نشاندهنده بارش و خط آبی نشاندهنده دما )طبق آمار ایستگاه هواشناسی خرمدره طی دوره آماری 1386-1395(
فصلنامه گیاهان دارویی 33 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
جدول 1. مناطق مورد مطالعه و جزئیات مربوط به جمعآوری اطالعات از افراد محلی در حوزه شهرستان ابهر مشخصات مربوط به افراد بومی پرسش شده و روستاهای منطقه افراد پرسش شده در منطقه ردیف منطقه محدوده سنی افراد سطح سواد زن مرد 1 روستای کوله خانه 2 1 73-54 بیسواد تا ابتدایی 2 شریف آباد 4 6 72-48 بیسواد تا لیسانس 3 نورین 3 7 68-50 بیسواد تا ابتدایی 4 قروه 6 4 70-53 بیسواد تا ابتدایی 5 فنوش آباد 2 8 75-55 بیسواد تا دیپلم 6 میمون دره 3 7 74-50 بیسواد تا ابتدایی 7 کینه ورس 4 6 73-46 بیسواد تا فوقلیسانس 8 چنگ الماس 5 5 78-50 بیسواد تا دیپلم 9 چیشن 2 8 71-49 بیسواد تا متوسطه 10 کلنگرز 1 9 72-52 بیسواد تا ابتدایی 11 قوهچین 5 5 73-46 بیسواد تا لیسانس 12 مرشون 6 4 78-50 بیسواد تا ابتدایی 13 کله خانه 3 7 70-52 بیسواد تا متوسطه 14 بهاور 4 6 75-55 بیسواد تا دیپلم 15 قمچ آباد 2 8 70-49 بیسواد تا متوسطه 52 )زن( 91 )مرد( در مجموع )143 نفر(
3. نتایج شوکران کبیر، بومادران، بابونه زرد، کاسنی، خاکشیر ایرانی، بنابر نتایج این پژوهش، در مجموع تعداد 71 گونه گیاه بوالغاوتی، بالنگو، گزنهسای ساقه آغوش، پونه، مریمگلی دارویی متعلق به 29 خانواده در شهرستان ابهر توسط مردم لولهای، مریمنخودی، چای کوهی، شیرین بیان، عدس، یونجه، بومی به عنوان گیاهان دارویی رایج مورد استفاده قرار یونجه زرد، پنیرک گلریز، اسفند، بارهنگ تخممرغی، ترشک میگیرند. خانوادههای کاسنی )Asteraceae( با 11 گونه واریزهای، شیرخشت سکهای، نسترن وحشی، شیرپنیر و بید Fabaceae )50/15 درصد(، خانواده حبوبات ) ( با 10 گونه مرتفع میباشند. بیشترین کاربردهای دارویی سنتی و محلی [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 )08/14 درصد(، خانواده نعنائیان )Lamiaceae( با 8 گونه گیاهان شهرستان ابهر در درمان ناراحتیهای مربوط به سیستم )27/11 درصد(، خانوادههای کلمیان )Brassicaceae( و گل گوارشی )39 گونه، 93/54 درصد(، کلیوی )32 گونه، 45/07 سرخیان )Rosaceae( با 4 گونه )63/5 درصد( به ترتیب درصد(، تنفسی، گردش خون و تقویتکننده بدن )28 گونه، مهمترین خانوادههای گیاهی از نظر غنای گونهای هستند 44/39 درصد( است و پس از آن به ترتیب ضدعفونی کننده )شکل 3(. مهمترین گونههای گیاهی مورد استفاده نیز سماق، و ضدکرم )25 گونه، 21/35 درصد(، ناراحتیهای پوستی )24
فصلنامه گیاهان دارویی 34 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
گونه، 8/33 درصد(، درمان دردهای مفاصل و تببر )هر کدام کاهشدهنده قند و چربی خون )11 گونه، 5/15 درصد( قرار 22 گونه، 98/30 درصد(، بیماریهای زنان )20 گونه، 17/28 دارند )شکل 4(. درصد(، مسکن و آرامبخش )18 گونه، 35/25 درصد( و
شکل 3. نمودار مهمترین خانوادههای گیاهی دارویی مورد استفاده در درمان سنتی در شهرستان ابهر Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ]
شکل 4. نمودار مهمترین خواص درمانی گیاهان دارویی مورد استفاده در شهرستان ابهر عالوه بر استفاده از گیاه کامل )28 گونه، 44/39 درصد(، درصد(، اندام هوایی و گل )هر کدام 10 گونه، 08/14 درصد( دیگر بخشهای گیاهی مورد استفاده برگ )31 گونه، 66/43 و نیز میوه )7 گونه، 86/9 درصد( میباشد )شکل 5(. درصد(، دانه )25 گونه، 21/35 درصد(، ریشه یا ریزوم )18 رایجترین شیوه مصرف گیاهان دارویی منطقه مورد مطالعه به گونه، 35/25 درصد(، سرشاخههای گلدار )17 گونه، 94/23 ترتیب به صورتهای دمکرده و جوشانده )54 گونه، 76/06
فصلنامه گیاهان دارویی 35 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
درصد(، عصاره )27 گونه، 03/38 درصد(، خام و تازهخوری سایرجزئیات شامل نام علمی، نام خانواده، شماره هرباریومی، )24 گونه، 8/33 درصد(، ضماد و روغن )22 گونه، 98/30 نام فارسی، نام محلی، اندام مورد استفاده، خواص دارویی و درصد(، پخته )11 گونه، 49/15 درصد(، مرهم )7 گونه، طریقه مصرف در جدول 2 ارائه شده است و همچنین 86/9 درصد( و ادویه )3 گونه، 22/4 درصد( میباشد )شکل فهرست گونههای گیاهی دارویی منطقه در درمان سنتی 6(. فهرست گیاهان دارویی منطقه مورد مطالعه همراه با بیماریها در جدول 3 آورده شده است.
شکل 5. نمودار توزیع فراوانی بخشهای گیاهی مورد استفاده در درمان بیماریها در شهرستان ابهر Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ]
شکل 6. توزیع فراوانی نحوه مصرف گیاهان دارویی در شهرستان ابهر
فصلنامه گیاهان دارویی 36 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر
شماره اندام مورد نحوه ردیف نام علمی خواص دارویی نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده استفاده
Amaranthaceae تاج خروس قابض، التیامدهنده زخمها، دمکرده و خانم سالّاندی، Amaranthus رنگین سنبل، hybridus L. 1 1002 ضداسهال خونی، ضد گیاه کامل جوشانده، قیرمیزی پاچا، تاج خروس خونریزی روده ضماد قاراگُز دورگ دمکرده و Amaranthus تاج خروس، retroflexus L. 2 1001 درمان دل پیچه دانه جوشانده، خانم ساالندی زلف عروسان ضماد Anacardiaceae دارای اثرات قلبی – عروقی، کاهش چربی و کلسترول به صورت خون، آنتیاکسیدان، ضد ادویه، دم Rhus coriaria L. 3 1010 کمخونی، قابض، بند آورنده میوه سماق سماق کرده و خون، ضداسهال و اسهال جوشانده خونی، ضدمیکروب، ضدسرطان، ضدالتهاب Apiaceae مسکن درد، ضداسپاسم، عصاره ضدسرطان، درمان تنگی Conium maculatum گیاه، شوکران کبیر، L. 4 1022 نفس، سوزش ادرار، درمان میوه و برگها بالدیرغان دمکرده و شوکران صرع، درمان پروستات، جوشانده درمان زخمها خام و Grammosciadium پخته شده platycarpum Boiss. 5 1017 آرامکننده اعصاب، ضدتشنج گیاه کامل شویوت، چنگک شوید کوهی .Hausskn & همراه با برنج، ادویه Asteraceae درمان اختالالت قاعدگی، دمکرده و تسکین درد، درمان بواسیر، جوشانده، Achillea سرشاخههای بومادران هزار [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 millefolium L. 6 1036 ضدسرفه، تقویتکننده، عصاره، بویمادرن گلدار برگ التیامدهنده زخم، مدر، دافع ضماد و سنگ کلیه روغن درمان دل درد، ضدسرفه، درمان Achillea دمکرده و santolinoides بواسیر، مقوی معده، مقوی قلب، subsp. wilhelmsii 7 1037 گیاه کامل جوشانده، بویمادرن بومادران تقویت تخمدان، ضدخونریزی K.Koch) Greuter) خام زیاد قاعدگی، خلطآور
فصلنامه گیاهان دارویی 37 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد نحوه ردیف نام علمی خواص دارویی نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده استفاده تصفیهکننده خون، مدر، بابا آدم، پیتراخ، ضددیابت، ضدسرطان، محافظ ریشه، برگها دمکرده و Arctium lappa L. 8 1045 کالدار، دواوز بابا آدم کبد، معالجه روماتیسم، درمان و دانه جوشانده یارپاغی سرخک، رفع جوشهای صورت تقویتکننده، اشتهاآور، تصفیهکننده خون، مدر، ضدنقرس، مسکن دردهای روماتیسمی و عصبی، ضد گیاه کامل، سرطان، ضدعفونیکننده، سرشاخههای Centaurea دمکرده و دوتیکانی، دوه benedicta (L.) L. 9 1042 درمان ناراحتیهای کبدی و گلدار و خار مقدس جوشانده تیکانی کلیوی، تببر، معالجه زونا، دانههای ضداستفراغ در دوران رسیده بارداری، آنتیبیوتیک، محرک ترشح شیره معده، روده و صفرا، بندآورنده خون اندام هوایی
Centaurea بویژه دمکرده و solstitialis L. 10 1039 تببر، مقوی معده ساری باش آالخ گلگندم زرد سرشاخههای جوشانده گلدار و ریشه اشتهاآور، تقویت معده، عصاره، تصفیهکننده خون، صفراآور، خام و درمان ناراحتیهای کبدی، Cichorium intybus برگها، ریشه، پخته، کاسنی، چیتّیکان، L. 11 1048 پایینآورنده چربی خون، کاسنی گل و دانه دمکرده و چتدخ کاهش فشار و قندخون، جوشانده، ضدعفونت، ضدیرقان، تببر، ادویه درمان ناراحتیهای پوستی درمان هاری، مدر، داغ کنگری، کنگر Cirsium arvense تقویتکننده، تببر، تقویت گیاه کامل دمکرده و [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 L.) Scop. 12) 1062 پامبوخ تیکانی، صحرایی، معده، درمان ناراحتیهای بویژه ریشه جوشانده قانقال کنگر هرز پوستی، محرک ترشحات صفرا درمان گوش درد، ضداسپاسم، محرک قاعدگی، (.Cota tinctoria (L گلها، دانه و دمکرده و J.Gay 13 1055 اشتهاآور، التیامدهنده زخمها، ببنک بابونه زرد اندام هوایی جوشانده مسهل، مقوی معده، درمان سرماخوردگی، آرامبخش
فصلنامه گیاهان دارویی 38 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد نحوه ردیف نام علمی خواص دارویی نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده استفاده
Gundelia درمان آسم، ضدیرقان، درمان خام و کنگر خوراکی، tournefortii L. 14 1049 گیاه کامل کنگر روماتیسم پخته کنگر علوفهای
Rhaponticum برگ، دمکرده و (.repens (L درمان ناراحتیهای معده، 15 1070 سرشاخههای جوشانده، ککیه، ککیره تلخه گیجه Hidalgo ملین گلدار و میوه مرهم مدر، التیامدهنده، قابض، عصاره، Xanthium spinosum L. 16 1077 درمان بیماریهای پوستی، گیاه کامل دمکرده و آجی تیکان زردینه خاردار
ضدتب جوشانده
Brassicaceae بندآورنده خون، درمان خونریزیهای رحمی، تنگ کننده عروق و افزایشدهنده -Capsella bursa دمکرده و چنته چوپان، pastoris (L.) 17 1094 فشار خون، درمان اسهال گیاه کامل کیسه کشیش .Medik جوشانده قوش اَپیی خونی، محلل سنگهای مجاری ادرار، تنظیمکننده قاعدگی مقوی معده، تببر، رفع عطش، رفع التهاب کلیه، آرام بخش، ضماد، Descurainia sophia ملین، تصفیهکننده خون، دانه، گلها و دمکرده و شوورن، L.) Webb ex 18) 1088 خاکشیر ایرانی Prantl بازکننده عروق، ضداسهال، برگ جوشانده، سوپورگه دافع کرم، درمان سرفههای خوراکی مزمن و گرفتگی صدا کاهش چربی خون، مدر، دانه، اندام خام، Lepidium ترتیزک برگ latifolium L. 19 1084 ضدسرطان، درمان آسم، هوایی بهویژه ضماد، ------پهن، موچه تصفیهکننده خون برگ عصاره تقویت معده، تصفیهکننده خون، مدر، درمان دیابت، خام، آب تره، علف دانه، برگها و Nasturtium درمان روماتیسم، خلطآور، عصاره، چشمه، officinale R.Br. 20 1097 سرشاخههای بوالغ اوتی [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ضدسرطان، محرک و مقوی دمکرده و ترتیزک آبی، گلدار پیاز مو، درمان بیماریهای جوشانده بوالغ اوتی کبدی، درمان التهابات پوستی Berberidaceae خام و پخته، ریشه، اندام Berberis درمان بواسیر، تببر، رفع دمکرده و زیریش زرشک integerrima Bunge 21 1100 هوایی )ساقه( اسهال جوشانده، )زیریشک( زرافشانی و میوه ضماد
فصلنامه گیاهان دارویی 39 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد ردیف نام علمی خواص دارویی نحوه استفاده نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده Boraginaceae پخته،
Anchusa azurea تصفیهکننده خون، مدر، دمکرده و Mill. 22 1109 گیاه کامل گاوزبان گاوزبان آرامبخش، ضدسرفه جوشانده، عصاره درمان مارگزیدگی و عقرب گزیدگی، تهوعآور، صفرابر، گیاه کامل دمکرده و تببر، قاعدهآور، دافع سنگ Heliotropium بویژه برگها و جوشانده، آفتاب پرست europaeum L. 23 1104 کلیه، ضدکرم روده، ------سرشاخههای ضماد، اروپائی ضدزگیل، مقوی قلب، گلدار عصاره ضدنقرس، درمان سردرد، التیامدهنده Caryophyllaceae مدر، ملین، محرک معده، درمان فتق، تهوعآور، Herniaria hirsuta علف فتق L. 24 1134 ضدافسردگی، درمان التهاب گیاه کامل عصاره ------کرک آلود مثانه، درمان سنگ کلیه، التیامدهنده زخمها Convolvulaceae دمکرده و
Convolvulus ضدیبوست، مسهل، صفرابر، برگ، ریشه و جوشانده، سالماشخ، پیچک، پیچک 1146 arvensis L. 25 التیامدهنده زخمها دانه عصاره، سارماشیخ صحرایی مرهم Elaeagnaceae درمان اسهال، درمان آسم، ضماد و
Elaeagnus ضدتب، قابض، ضدالتهاب، دانه، گل، میوه روغن، angustifolia L. 26 1149 ایده سنجد ضدسرطان، درمان بیماری و برگ عصاره، های معده و روده خام Equisetaceae
مسکن، ضدنفخ، مدر، [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 خونساز، التیامبخش، درمان دمکرده و نقرس، ضددیابت، بهبود گیاه کامل آت قویروغی، Equisetum arvense جوشانده، دم اسب L. 27 1150 دهنده قاعدگی، درمان بویژه اندام قیرخ بوغوم، آت عصاره، صحرایی روماتیسم و التهاب مفاصل، هوایی )ساقه( گولی مرهم درمان ناراحتیهای کلیوی، بندآورنده خون
فصلنامه گیاهان دارویی 40 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد ردیف نام علمی خواص دارویی نحوه استفاده نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده Geraniaceae محرک انقباض ماهیچههای رحم، تسریعکننده زایمان، Erodium گیاه کامل نوک لک لکی cicutarium (L.) 28 1154 قابض، ضدخونریزی، درمان عصاره قورداینه سی .L'Hér بویژه دانهها هرز اسهال خونی، درمان تجمع مایع در بدن، بندآورنده خون Lamiaceae خنککننده، مسکن، دمکرده و ضدسرفه، درمان خونریزی جوشانده، Lallemantia قارا بَزَرَح، زَی iberica (M.Bieb.) 29 1164 لثهها، تقویت کبد و قوای دانه، برگ روغن، بالنگو .Fisch. & C.A.Mey رَح جنسی، درمان اختالالت خام و عصبی پخته درمان بیماریهای تنفسی، قابض، مدر، درمان ناراحتیهای طحال، برگها، دمکرده و گزنه سفید، Lamium album L. 30 1160 بندآورنده خون، خلطآور، سرشاخههای جوشانده، آق گزنه گزنهسا تسکین قاعدگی دردناک، گلدار و ریشه خام درمان بواسیر، درمان واریس، تصفیهکننده خون مرهم،
Lamium ضدروماتیسم، تببر، ملین، دمکرده و گزنهسای ساقه amplexicaule L. 31 1161 اندام هوایی ------مسکن، تقویتکننده جوشانده، آغوش خام ضدنفخ، ضدسرفه، ضدتشنج، قاعدهآور، ضدعفونیکننده، برگ، سرشاخه خام، Mentha longifolia سقطآور، ضدآسم، ضد های گلدار و یارپیز، چای پونه، پونه L.) L. 32) 1158 دمکرده و اسپاسم، تسکین سردرد، اندام هوایی یارپیزی یکرنگ جوشانده ضداضطراب، درمان )ساقه(
ناراحتیهای گوارشی [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ضدعفونیکننده، ضدالتهاب، کاهشدهنده فشار خون، دمکرده و Teucrium polium خلطآور، رفع سردرد، سرشاخههای داغ بزرهی، مریمنخودی، L. 33 1179 جوشانده، ضدتب، مدر، ضدتشنج، گلدار نوخود مریمی جز، کلپوره ضماد ضداسپاسم، رفع جوش صورت
فصلنامه گیاهان دارویی 41 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد نحوه ردیف نام علمی خواص دارویی نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده استفاده تقویتکننده معده، دمکرده و Salvia قارایارپاخ، مریمگلی macrosiphon 34 1173 ضدآلرژی، کاهش قند خون، گیاه کامل جوشانده، .Boiss قاراقوالخ لولهای ضدعفونیکننده زخمها خام
Stachys تقویتکننده معده، درمان سرشاخههای دمکرده و توهلوجه، چای کوهی، 1169 lavandulifolia Vahl 35 ناراحتیهای معده گلدار و برگ جوشانده توکلوجه سنبلهای زیبا تقویتکننده سیستم ایمنی اندام هوایی بدن، ضدتب، درمان اسهال )ساقه(، Ziziphora tenuior دمکرده و L. 36 1182 خونی، صفرابر، ضدنفخ، سرشاخههای ایستی قودوز کاکوتی جوشانده تقویتکننده قلب، ضدسرفه، گلدار، برگ و ضداسپاسم، آنتیبیوتیک دانهها
Leguminosae (Fabaceae) تقویتکننده معده، درمان زخم معده و اثنیعشر، ضد اسپاسم، رفع لکههای پوستی، Glycyrrhiza glabra ریشه و ساقه دمکرده و شیرین بیان، شیرینبیان، L. 37 1193 ضدالتهاب، ضدسرفه، )ریزوم( جوشانده شیرین بویان مک ضدآلرژی، ضدمیکروب و ویروس، خنثیکننده سموم کبد، خلطآور خنککننده، قابض، مدر، اشتهاآور، صفراآور، درمان بیماریهای کبدی، ضدسرطان، ضداسهال، درمان پخته، Lens culinaris مرجی، عدس، subsp. orientalis 38 1201 بیماریهای پوستی، درمان دانه و برگ دمکرده و مرجی Boiss.) Ponert) عدس شرقی بیماریهای چشمی و قلبی، جوشانده ضدعفونی کننده، رفع کمخونی، درمان یبوست و عفونتهای رودهای مسکن، درمان بیخوابی،
خام، آهو ماش زرد، [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 Lotus corniculatus ضدافسردگی، قابض، گیاه کامل L. 39 1198 دمکرده و ساری خوللر یونجه پا التیامدهنده زخمها، ضد بویژه گلها جوشانده کالغی اسپاسم، تقویتکننده قلب
فصلنامه گیاهان دارویی 42 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد نحوه ردیف نام علمی خواص دارویی نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده استفاده التیامدهنده زخم، تقویتکننده، سقطآور، ضدتصلب شرائین، ضدعفونیکننده، ضدالتهاب، ضدتب، ضداسپاسم، خام، صفراآور، مسهل، هضم Medicago sativa L. 40 1197 گیاه کامل دمکرده و قره یونجا یونجه کننده، مدر، تهوعآور، جوشانده قاعدهآور، کاهشدهنده کلسترول و قند خون، شیرافزا، تقویتکننده معده، درمان التهاب مفاصل، ضدخونریزی، ضدکمخونی ضداسپاسم، خوابآور، مدر، ضدانعقاد، ضدعفونیکننده مجاری ادراری، ضدالتهاب، درمان اسهال خونی، درمان اختالالت یائسگی، درمان گیاه کامل ضماد، Melilotus فشار باال، درمان بیماریهای بویژه یونجه زرد، officinalis (L.) Pall. 41 1206 دمکرده و ساری یونجا چشمی، مدر، تسکین درد، سرشاخههای اکلیل الملک جوشانده بندآورنده خون، ضدنفخ، گلدار درمان آسم، ضددیابت، آنتی بیوتیک، درمان واریس، درمان بواسیر، درمان دردهای روماتیسمی مدر، مسکن اختالالت مجاری ادرار، قابض، صفراآور، تصفیهکننده خون، درمان سنگ کلیه و کیسه ریشه، برگ و دمکرده و Ononis spinosa L. 42 1205 گلین بارماغی خارخر [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 صفرا، رفع التهاب مثانه، گلها جوشانده روماتیسم، درمان ناراحتیهای کبدی، درمان یرقان عصاره، کاهشدهنده قند خون، درمان نخود فرنگی، Pisum sativum L. 43 1202 دانه خام و ------مننژیت نخود سبز پخته
فصلنامه گیاهان دارویی 43 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد نحوه ردیف نام علمی خواص دارویی نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده استفاده دمکرده و
Securigera varia جوشانده، یونجه باغی، L.) Lassen 44) 1211 مدر، مسهل گیاه کامل ------پخته، یونجه تاجی ضماد ضدعفونیکننده، مسکن، ضد دمکرده و اسپاسم، خلطآور، درمان برگ، شبدر قرمز، Trifolium pratense جوشانده، خشه، اوش L. 45 1208 بیماریهای کبدی، سرشاخههای شبدر چمن عصاره، قوالخ التیامدهنده زخمها و گلدار و گلها زاری ضماد، خام سوختگیها کرسنه، درمان آسم، درمان تبهای ضماد، Vicia sativa L. 46 1207 دانه و برگ پولوه، دلی خوللر گاودانه، حاصل از آبله و سرخک خوراکی ماشک Lythraceae قابض، ضداسهال، ضدعفونیکننده، آنتیبیوتیک، بندآورنده خون، درمان ورم روده و رحم، درمان سل، Lythrum salicaria سرشاخههای عصاره، L. 47 1215 درمان اسهال خونی، ------خون فام گلدار ضماد ضدالتهاب، درمان خونریزی شدید دوران قاعدگی، التیامدهنده زخمها و اگزما، درمان بیماریهای چشمی Malvaceae ضدسرفه، مسکن زخم مثانه، تسکین درد، خلطآور، عصاره،
Malva parviflora ضدکرم کدو، درمان ضماد، L. 48 1217 دانه وبرگ عمه کومجی پنیرک گل ریز خونریزی شدید قاعدگی، دمکرده و تقویتکننده اعصاب، درمان جوشانده
ناراحتیهای رحم، ملین [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 دمکرده و
Malva neglecta مسهل، ضدیبوست، درمان برگ، گل و جوشانده، Wallr. 49 1216 عمه کومجی پنیرک معمولی اسهال خونی ریشه ضماد، مرهم
فصلنامه گیاهان دارویی 44 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد ردیف نام علمی خواص دارویی نحوه استفاده نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده Nitrariaceae مدر، ضدعفونیکننده، مسهل، مسکن، ضدالتهاب، قاعدهآور،
Peganum harmala ضدتشنج، تقویتکننده، دانه، ریشه و ضماد، اوزریک، L. 50 1218 اسفند سقطآور، ضدکرم، مخدر و برگ خام، مرهم اوزرلیک روانگردان، ضدتب، درمان روماتیسم Onagraceae بید علفی Epilobium درمان زگیل، ضدتشنج گیاه کامل hirsutum L. 51 1219 عصاره ------کرکی، علف صرعی بویژه برگها خر کرکی Papaveraceae دمکرده و درمان بیماریهای پوستی و گیاه کامل Fumaria vaillantii جوشانده، Loisel. 52 1227 اگزما، ملین، مدر، ضدتب، بویژه اندام شاهترسی شاهتره ایرانی عصاره، تصفیهکننده خون هوایی خام
Hypecoum خنککننده، تنظیمکننده شاهترهای، زرد pendulum L. 53 1225 گیاه کامل عصاره ------ضربان قلب، مدر، مخدر شاهتره مسکن، رفع بیخوابی، برگ، ریشه، ضماد و Papaver dubium L. 54 1224 الال خاشخاش خشخاش هرز التیامدهنده زخمها دانه و گلبرگها روغن Plantaginaceae تسکین سینهدرد و سرفه، تسکین درد دندان و گوش درد، مدر، ضدیبوست، دمکرده و بیزوشا، ریشه، برگ و Plantago major L. 55 1233 ضدالتهاب دستگاه گوارش، جوشانده، هویارپاغی، دیل بارهنگ کبیر دانه ضدکرم، التیام زخمها، خام دامارریجا بندآورنده خون، تقویتکننده قلب، ضدکم خونی ضدباکتری، ضدسرطان،
دمکرده و [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 Plantago ovata ضدتب، مدر، ملین، مسکن، دانه و پوست بارهنگ تخم Forssk. 56 1232 جوشانده، قارنی باروق درمان سرفه و سرماخوردگی، دانه مرغی، اسفرزه خام درمان اسهال خونی قابض، تقویتکننده، مدر، Veronica اشتهاآور، درمان اختالالت anagallis-aquatica 57 1231 گیاه کامل ضماد ------سیزاب آبی .L خونی، درمان سوختگی و زخمهای چرکی
فصلنامه گیاهان دارویی 45 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد ردیف نام علمی خواص دارویی نحوه استفاده نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده Poaceae مدر، ضدنقرس، درمان التهاب مثانه و مفاصل، درمان دمکرده و روماتیسم، ضدتب، درمان Phragmites جوشانده، australis (Cav.) 58 1254 بیماریهای کبدی، رفع گیاه کامل قمیش نی .Trin. ex Steud عصاره، دردهای رحمی، درمان پخته بیماریهای قلبی، رفع حالت تهوع Polygonaceae مدر، ملین، تببر، تصفیه ضماد، کننده خون، درمان آبسه و برگها و اندام دمکرده و تورشَح Rumex acetosa L. 59 1265 زخمهای روباز، سقطآور، ترشک باغی هوایی )ساقه( جوشانده، )تورشک( درمان جوش و ناراحتیهای خام پوستی، ضدالتهاب قابض، مدر، درمان اسهال ضماد، ترشک واریزه خونی، تسکین درد مفاصل، ریشه، دانه و Rumex scutatus L. 60 1263 عصاره، تورشک، اولیک ای، ترشک درمان بیماریهای پوستی، برگها خام فرانسوی ضدالتهاب Ranunculaceae گل خروسک، Adonis aestivalis تقویتکننده قلب، مدر، ملین، دمکرده و L. 61 1267 گیاه کامل خروس گوزی چشم خروس سنگشکن جوشانده تابستانه Ficaria فیکاریا، آالله fascicularis 62 1271 درمان بواسیر اندام هوایی ضماد ------K.Koch برفزی Resedaceae سرشاخههای دمکرده و تقویت کننده، اشتهاآور، گلدار، ریشه، Reseda lutea L. 63 1276 جوشانده، اِشَّک خشخاشی ورث ضدکرم برگها و خام دانهها Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ] Rosaceae ملین، صفراآور، خلطآور، تقویتکننده کبد و معده، Cotoneaster ضدسرفه، رفع ناراحتیهای دمکرده و شیر خشت nummularioides 64 1279 دانه و میوه دوشان آلماسی .Pojark سینه و حلق، تببر، جوشانده سکهای برطرفکننده زردی در نوزادان
فصلنامه گیاهان دارویی 46 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد نحوه ردیف نام علمی خواص دارویی نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده استفاده قابض، تببر، التیامبخش، درمان اسهال، درمان گلو درد، گیاه کامل دمکرده و Potentilla reptans پنجه برگ L. 65 1288 معالجه آفت و زخمهای بویژه ریزوم و جوشانده، ------رونده دهان، تقویتکننده دستگاه ریشه عصاره گوارش، تصفیهکننده خون آرامبخش، ضداسهال، افزایشدهنده جریان خون، تقویتکننده معده، رفع سنگ دمکرده و ایت بورنی، ایت نسترن گل، برگها و Rosa canina L. 66 1285 کلیه، ملین، مدر، ضدکرم، جوشانده، بورنو چیچکی، وحشی، گل میوه کاهشدهنده قند خون، درمان عصاره گول بورنی سگ زخمها و سوختگیها، مسکن درد جلوگیری از خونریزی رحمی، درمان سوختگی، قابض، مدر، بندآورنده خون، Sanguisorba minor دمکرده و Scop. 67 1283 ضدنفخ، التیامبخش، درمان گیاه کامل ------توت روباهی جوشانده ورم روده، اسهال کودکان، اسهال خونی، تقویتکننده معده Rubiaceae تصفیهکننده کلیه و کبد، گیاه کامل ضداسپاسم، مدر، درمان دمکرده و بویژه Galium verum L. 68 1295 بیماریهای پوستی، دافع جوشانده، بیتراخ شیر پنیر سرشاخههای سنگ، ضدالتهاب مثانه، عصاره گلدار درمان صرع Salicaceae شیرینکننده طبیعی )مفید برای بیماران دیابتی(، روشن پوست دمکرده و و نرم کننده پوست، ضدتب، درخت، برگ فوکا، بید [ Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 Salix excelsa جوشانده، سود آغاجی، S.G.Gmel. 69 1297 ضدنفخ، ضدآلرژی، آرام و مرتفع، سیاه عصاره، سووت، سووئید بخش، تقویتکننده معده و سرشاخههای بید مرهم روده، ضدسرفه، جلوگیری از گلدار پوکی و نرمی استخوان
فصلنامه گیاهان دارویی 47 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 2. فهرست گونههای گیاهی دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر شماره اندام مورد ردیف نام علمی خواص دارویی نحوه استفاده نام محلی نام فارسی هرباریومی استفاده Scrophulariaceae گل میمونی
Scrophularia شیاردار، گل striata Boiss. 70 1300 ضدسرطان، درمان زخمها گیاه کامل عصاره سیم اوتی میمونی سازوئی Zygophyllaceae Zygophyllum درمان بیماریهای چشمی برگها و دمکرده و اوزریی ایت، fabago L. 71 1310 قیچ لوبیائی )آب مروارید(، ضدکرم دانهها جوشانده ایت اوزریک
جدول 3. پرمصرفترین گیاهان دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر
تعداد گونههای مورد استفاده نوع استفاده ردیف Amaranthus hybridus, Amaranthus retroflexus, Rhus coriaria, Achillea millefolium, اختالالت گوارشی 1 Achillea wilhelmsii, Acroptilon repens, Cota tinctoria, Centaurea solstitialis, 39 Cichorium intybus, Cirsium arvense, Centaurea benedicta, Capsella bursa-pastoris, Descurainia sophia, Nasturtium officinale, Berberis integerrima, Herniaria hirsuta, Convolvulus arvensis, Elaeagnus angustifolia, Erodium cicutarium, Mentha longifolia, Salvia macrosiphon, Stachys lavandulifolia, Ziziphora tenuior, Securigera varia, Glycyrrhiza glabra, Lens culinaris subsp. orientalis, Medicago sativa, Melilotus officinalis, Lythrum salicaria, Malva neglecta, Plantago major, Plantago ovata, Rumex scutatus, Ficaria kochii, Cotoneaster nummularioides, Potentilla reptans, Rosa canina, Sanguisorba minor, Salix excelsa Conium maculatum, Achillea millefolium, Achillea wilhelmsii, Cota tinctoria, Gundelia tournefortii, Descurainia sophia, Lepidium latifolium, Nasturtium officinale, 28 اختالالت تنفسی و 2 Anchusa azurea, Elaeagnus angustifolia, Lallemantia iberica, Lamium album, Mentha سرماخوردگی longifolia, Teucrium polium, Salvia macrosiphon, Ziziphora tenuior, Glycyrrhiza glabra, Lens culinaris subsp. orientalis, Melilotus officinalis, Trifolium pratense, Vicia sativa, Lythrum salicaria, Malva parviflora, Plantago major, Plantago ovata, Cotoneaster nummularioides, Galium verum, Salix excelsa Conium maculatum, Grammosciadium platycarpum, Achillea millefolium, Cota tinctoria, Descurainia sophia, Anchusa azurea, Lallemantia iberica, Lamium 18 مسکن و آرامبخش 3 amplexicaule, Mentha longifolia, Lotus corniculatus, Melilotus officinalis, Trifolium pratense, Malva parviflora, Peganum harmala, Papaver dubium, Plantago ovata, Rosa canina, Salix excelsa Cichorium intybus, Heliotropium europaeum, Arctium lappa, Cirsium arvense, Xanthium spinosum, Lepidium latifolium, Nasturtium officinale, Teucrium polium, 24 ناراحتیهای پوستی 4 Salvia macrosiphon, Glycyrrhiza glabra, Lens culinaris subsp. orientalis, Lotus
Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ] corniculatus, Trifolium pratense, Vicia sativa, Lythrum salicaria, Epilobium hirsutum, Fumaria vaillantii, Veronica anagallis-aquatica, Rumex acetosa, Rumex scutatus, Rosa canina, Sanguisorba minor, Galium verum, Salix excelsa Conium maculatum, Arctium lappa, Centaurea benedicta, Gundelia tournefortii, Nasturtium officinale, Equisetum arvense, Lamium album, Lamium amplexicaule, 22 ضدروماتیسم و 5 Mentha longifolia, Teucrium polium, Ziziphora tenuior, Glycyrrhiza glabra, Lotus درمان دردهای corniculatus, Medicago sativa, Melilotus officinalis, Ononis spinosa, Trifolium ,pratense, Peganum harmala, Phragmites australis, Rumex scutatus, Galium verum مفاصل Salix excelsa
فصلنامه گیاهان دارویی 48 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
ادامه جدول 3. پرمصرفترین گیاهان دارویی و اثرات درمانی سنتی آنها در شهرستان ابهر
تعداد گونههای مورد استفاده نوع استفاده ردیف Rhus coriaria, Achillea wilhelmsii, Cichorium intybus, Centaurea benedicta, Capsella bursa-pastoris, Descurainia sophia, Lepidium latifolium, Nasturtium officinale, 28 اختالالت گردش 6 ,Anchusa azurea, Heliotropium europaeum, Equisetum arvense, Erodium cicutarium خون و قلب Lamium album, Teucrium polium, Ziziphora tenuior, Lens culinaris subsp. orientalis, Lotus corniculatus, Medicago sativa, Melilotus officinalis, Ononis spinosa, Fumaria vaillantii, Hypecoum pendulum, Plantago major, Phragmites australis, Rumex acetosa, Adonis aestivalis, Potentilla reptans, Rosa canina Galium verum, Sanguisorba minor, Rosa canina, Adonis aestivalis, Rumex scutatus, Rumex acetosa, Phragmites australis, Veronica anagallis-aquatica, Plantago ovata, 32 ناراحتیهای کلیوی 7 Plantago major, Fumaria vaillantii, Peganum harmala, Ononis spinosa, Melilotus officinalis, Medicago sativa, Lens culinaris subsp. orientalis, Securigera varia, Teucrium polium, Lamium album, Equisetum arvense, Herniaria hirsuta, Heliotropium europaeum, Anchusa azurea, Nasturtium officinale, Lepidium latifolium, Capsella bursa-pastoris, Xanthium spinosum, Centaurea benedicta, Cirsium arvense, Arctium lappa, Achillea millefolium, Conium maculatum Rhus coriaria, Cichorium intybus, Centaurea benedicta, Lepidium latifolium, Nasturtium officinale, Teucrium polium, Salvia macrosiphon, Medicago sativa, Pisum 11 کاهش قند و چربی 8 sativum, Rosa canina, Salix excelsa خون Centaurea solstitialis, Cichorium intybus, Cirsium arvense, Centaurea benedicta, تببر 9 Xanthium spinosum, Descurainia sophia, Berberis integerrima, Heliotropium 22 europaeum, Elaeagnus angustifolia, Lamium amplexicaule, Teucrium polium, Ziziphora tenuior, Medicago sativa, Vicia sativa, Peganum harmala, Fumaria vaillantii, Plantago ovata, Phragmites australis, Rumex acetosa., Cotoneaster nummularioides, Potentilla reptans, Salix excelsa Conium maculatum, Achillea millefolium, Achillea wilhelmsii, Cota tinctoria, Centaurea benedicta, Capsella bursa-pastoris, Nasturtium officinale, Heliotropium 20 درمان بیماریهای 10 europaeum, Equisetum arvense, Erodium cicutarium, Lamium album, Mentha زنان longifolia, Medicago sativa, Melilotus officinalis, Lythrum salicaria, Malva parviflora, Peganum harmala, Phragmites australis, Rumex acetosa, Sanguisorba minor Zygophyllum fabago, Salix excelsa, Rosa canina, Reseda lutea, Rumex scutatus, Rumex ضدعفونیکننده و 11 acetosa, Phragmites australis, Plantago ovata, Plantago major, Hypecoum pendulum, 25 ,Peganum harmala, Malva parviflora, Lythrum salicaria, Melilotus officinalis دارای طبع خنک، Medicago sativa, Lens culinaris subsp. orientalis, Glycyrrhiza glabra, Salvia macrosiphon, Teucrium polium, Mentha longifolia, Lallemantia iberica, Heliotropium ضدکرم europaeum, Descurainia sophia, Cichorium intybus, Rhus coriaria Achillea millefolium, Achillea wilhelmsii, Cota tinctoria, Arctium lappa, Centaurea solstitialis, Cichorium intybus, Cirsium arvense, Centaurea benedicta, Descurainia 28 تقویتکننده 12 sophia, Nasturtium officinale, Heliotropium europaeum, Equisetum arvense, Lallemantia iberica, Salvia macrosiphon, Stachys lavandulifolia, Ziziphora tenuior, Glycyrrhiza glabra, Lotus corniculatus, Medicago sativa, Malva parviflora, Peganum harmala, Plantago major, Adonis aestivalis, Reseda lutea, Cotoneaster nummularioides, Potentilla reptans, Rosa canina, Salix excelsa
Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ] 4. بحث بومی و محلی نواحی مختلف کشور و عطارها در باب مطالعات اتنوبوتانیک روشی ارزشمند و مفید برای حفظ خواص متعدد گیاهان گنجینهای عظیم و ذیقیمت بوده و تاریخچه کهن و قدیمی استفاده افراد از گیاهان دارویی در اهتمام و تالش جدی برای حفظ اطالعات افراد بومی بسیار فرهنگهای مختلف در سراسر دنیا و همینطور ایرانیان در ضروری به نظر میرسد. استان زنجان و همینطور شهرستان مناطق مختلف است. اطالعات، دانستهها، تجربیات و دانش ابهر از جمله مناطقی در کشور هستند که باور به مصرف
فصلنامه گیاهان دارویی 49 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
گیاهان خودرو به اشکال مختلف برای درمان امراض، تقویت در بوشهر نیز به دست آمده است ]41، 24 – 21، 12، 9، 5، 3[ و اقو و تقلیل آالم جسمانی در این نواحی سابقه زیادی دارد. وجود پس از آن، مشکالت پوستی، عفونی، مفاصل و زنان قرار دارند. مغازههای متعدد و متنوع عطاری و فروش گیاهان دارویی به پارهای از گیاهان شامل سماق، بومادران هزار برگ، بابونه زرد، صورت سنتی در شهرهای این استان نشاندهنده گستردگی این کاسنی، خاکشیر ایرانی، پونه، مریمگلی لولهای، مریمنخودی، چای باور است. با توجه به توسعه پیشرفتهای بشر، روند رو به کوهی، شیرینبیان، عدس، یونجه، پنیرک گلریز، اسفند، بارهنگ ازدیاد زندگی ماشینی و مدرن و عجین شدن زندگی روزمره تخممرغی، ترشک واریزهای، شیرخشت سکهای و نسترن وحشی افراد بشر با انواع تنشها و چالشها که سالمت روحی و جسمی در استانهای دیگر کشور نظیر مازندران، لرستان، کردستان، انسان را با مخاطره مواجه میکند و همچنین با توجه به این که خراسان و فارس نیز کاربردهای مشترکی دارند. مصرف گیاهان در مقایسه با داروهای شیمیایی، از عوارض یافتههای حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که تمامی کمتری برخوردار است لذا اقبال به مصرف گیاهان دارویی هر اندامهای گیاهان شامل اندامهای رویشی )هوایی و زیرزمینی( ساله افزایش یافته و عده کثیری از مردم دنیا راغب به استفاده از و زایشی حاوی ترکیبات مؤثره دارویی هستند، البته نحوه این منابع طبیعی درمانی هستند. استفاده آنها و همچنین بخشهای مورد استفاده متنوع و در پژوهش حاضر، مطالعهای اتنوبوتانیکی با تمرکز بر متفاوت است. برخی گیاهان به صورت ترکیبی در درمان برخی از مهمترین گیاهان دارویی شهرستان ابهر انجام شد. بیماریها مورد استفاده قرار میگیرند مثل پونه، بوالغاوتی، نتایج حاصل از این تحقیق، تنوع گونههای گیاهی دارویی و کاکوتی، بابونه زرد و پنیرک گلریز برای اختالالت تنفسی و خواص دارویی آنها و همچنین تنوع اندامهای گیاهی مورد سرماخوردگی، مریمنخودی، شاهتره ایرانی، کاسنی و بابونه استفاده را نشان داد. اهم خانوادههای گیاهی مورد مطالعه، زرد برای ناراحتیهای پوستی، پنیرک گلریز، اسفند، چای خانوادههای کاسنی )Asteraceae(، حبوبات )Fabaceae(، کوهی برای بیماریهای زنان و بومادران، بابونه زرد، چای نعنائیان )Lamiaceae(، کلمیان )Brassicaceae( و کوهی، مریمگلی لولهای، کاسنی، خاکشیر ایرانی، پونه و گزنه گلسرخیان )Rosaceae( است. نتایج مشابه تحقیق حاضر سای ساقه آغوش به صورت ترکیبی در درمان بیماریهای در مطالعات انجام شده در جیرفت، کازرون، فسا، دهستان گوارشی مورد استفاده قرار میگیرند. برخی گیاهان نظیر زارمرود نکا، منطقه زریوار در مریوان، شمال شرق خوزستان، بومادران هزار برگ، بابونه زرد، پنیرک گلریز، کاکوتی، نمارستاق آمل، عجبشیر، الموت و قزوین، همدان، گیالن، یونجه، شاهتره ایرانی، پونه، ورث و بید مرتفع پراکنش شمال غرب طارم زنجان، استان زنجان، سجاسرود و وسیعی در منطقه داشته اما برخی گیاهان نظیر سماق، شوید شهرستان دشتستان در بوشهر نیز به دست آمده است ]41، کوهی، زرشک زرافشانی، علف فتق کرک آلود و خونفام از Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ] 24 – 21، 18- 13، 11، 9، 7-5، 3[. مهمترین کاربردهای پراکنش محدودتری برخوردار هستند. تعدادی از گیاهان نظیر طبی- سنتی گیاهان منطقه نیز در درمان ناراحتیهای گوارشی، شاهتره ایرانی، بومادران هزار برگ، بوالغاوتی، پونه، کاکوتی، کلیوی، تنفسی، گردش خون و تقویتکننده بدن است که در کنگر خوراکی و چای کوهی به صورت خام و سبزی در مطالعات انجام شده در جیرفت، کازرون، منطقه زریوار بازارهای ابهر در فصل بهار عرضه میشود. همچنین برخی مریوان، حوزه آبریز شمال شرق خلیجفارس، شمال غربی گیاهان نظیر پونه، عدس، نخودفرنگی، یونجه، شبدر قرمز، بید طارم زنجان، استان زنجان، سجاسرود و شهرستان دشتستان مرتفع و سنجد به صورت کشت شده در منطقه یافت میشوند.
فصلنامه گیاهان دارویی 50 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
با مصاحبههای متعددی که با مردم منطقه انجام شد استفاده از منظر جنبههای درمانی مورد نیاز است و برای انجام مشخص شد که در میان گیاهان دارویی موجود در منطقه، چنین کاری تدوین طرحهای پژوهشی مناسب با حمایت گیاهان اسفند، پنیرک گلریز، یونجه، شیرینبیان، مریمگلی نهادهای ذیربط ضروری است. طبیعی است که برخی گیاهان لولهای، کاکوتی، چای کوهی، بوالغاوتی، خاکشیر ایرانی، دارویی از قلم افتادهاند. کاسنی، بابونه زرد، بومادران هزار برگ و شوکران کبیر بیشترین موارد مصرف را دارند. بیشترین خاصیت گیاهان ذکر شده در 5. نتیجهگیری بهبود یا درمان اختالالت دستگاه گوارشی است. شایان ذکر است اتنوبوتانی نقش مهمی در درمان بسیاری از بیماریها دارد که برخی کاربردهای گیاهان دارویی نظیر کاربرد التیامدهندگی که با توجه به مشخص شدن عوارض جانبی و همچنین
زخمها برای گیاه خشخاش هرز، جلوگیری از پوکی و نرمی هزینههای باالی درمانهای شیمیایی روز به روز بیشتر مورد استخوان برای گیاه بید مرتفع، درمان تبهای حاصل از آبله و توجه قرار میگیرد. با توجه به تنوع قابل توجه گیاهان دارویی سرخک برای گیاه ماشک، درمان تجمع مایع در بدن برای گیاه در منطقه مورد مطالعه و گستردگی دانش مربوط به نحوه نوک لکلکی هرز، درمان بیماریهای چشمی برای گیاه عدس و استفاده از گیاهان دارویی بهنظر میرسد با انجام پژوهشهای درمان یرقان برای گیاهان خارخر و کاسنی، درمان نقرس برای دم بیشتر بهمنظور صیانت از این دانش ارزشمند میتوان ضمن اسب صحرایی، تقویتکننده قلب برای یونجه پا کالغی، درمان استفاده از آن بهعنوان منبعی غنی در درمان بسیاری از بیماری زخم و سوختگی برای نسترن وحشی و سیزاب آبی، ضددیابت ها، با کاشت گیاهان دارویی با روشهای علمیتر و استفاده برای یونجه زرد، رفع جوش صورت برای مریم نخودی، بهتر از ترکیبات موثره آنها به توسعه ارزشهای گیاهی منطقه آرامبخش برای خاکشیر ایرانی و ضدسرطان و ضدالتهاب برای و نیز به اشتغالزایی محلی کمک نمود. سماق به صورت جدید در این پژوهش گزارش میشود. استفاده از گیاهان دارویی به صورت سنتی یا محلی چه مشارکت نویسندگان در کشورهای جهان سوم و چه در کشورهای صنعتی در حال نویسنده اول در کلیه مراحل انجام تحقیق و نگارش مقاله گسترش است و توجه به این مبحث علمی میتواند مقدمهای و نویسنده دوم بهعنوان مسئول پروژه در کلیه مراحل انجام برای کشف بسیاری از ابهامات در رابطه با ترکیبات طبیعی تحقیق و نگارش مقاله مشارکت داشتند. آنها نیز باشد. در کشور ایران با وجود استعدادهای بالقوه فراوان در این زمینه مطالعات منتشر شده اندک است، البته در تضاد منافع سالهای اخیر گرایش مردم ایران نیز به درمان با گیاهان دارویی نویسندگان مقاله اعالم میدارند که در انجام تحقیق و گزارش Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ] به دلیل سهولت دسترسی، ضرر کمتر و مقرون به صرفه بودن نتایج بیطرفی رعایت شد و این مطالعه هیچگونه تضاد منافعی ندارد. بیشتر شده است. استان زنجان و همینطور شهرستان ابهر از جمله مناطقی از کشور هستند که استفاده از گیاهان دارویی تقدیر و تشکر جهت درمان بیماریها مورد توجه است. شایان ذکر است که نگارندگان از آقای دکتر حسن معصومی عضو هیأت علمی مطالعه حاضر مطالعهای مقدماتی بر اتنوبوتانی منطقه ابهر است دانشگاه آزاد اسالمی واحد ابهر تشکر و قدردانی میکنند. و بیشک مطالعه جامعی برای شناخت کامل گیاهان سنتی مورد
فصلنامه گیاهان دارویی 51 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
منابع 1. Omidi A, Khatamsaz M and Zolfaghari B. (Marivan), Iran. J. Med. Plants 2015, 2(54): 55- Ethnobotany: a process based upon the 75. scientific rewriting of public traditions. J. 10. Mirdeilami SZ, Heshmati GA and Barani Islam. Iran. Trad. Med. 2012; 3: 51-56. H. Ethnobotanical and ethnoecological survey 2. Hooper D and Field H. Useful plants and on medicinal species (case study Kechik drugs of Iran and Iraq. Field museum of Natural rangelands in the northeast Golestan Province). History press. Chicago. USA. 1937, 9(2). pp: S. J. Indig. Knowl. 2015; 1: 129-54. 71-241. 11. Khodayari H, Amani SH and Amiri H. 3. Bibak H and Moghbeli F. Collection, Ethnobotanical study of medicinal plants in identification and traditional usage of medicinal different regions of Khuzestan Province. Eco- plants in Jiroft County. J. Med. Plants 2017; 4: phytochem. J. Med. Plants 2015; 2: 12-26. 116-40. 12. Dolatkhahi M and Nabipour I. 4. Razmjoue D, Zarei Z and Armand R. Ethnobotanical study of medicinal plants used Ethnobotanical study (identification, medical in the northeast Latrine zone of Persian Gulf. J. properties and how to use) of some medicinal Med. Plants 2014; 2(50): 129-43. plants of behbahan city of Khuzestan Province, 13. Heydari A, Zali SH and Heydari GhA. Iran. J. Med. Plants 2018; 4: 33-49. Ethnobotany of Namarestagh countryside, 5. Dolatkhahi M, Ghorbani Nohooji M, Amol county (Mazandaran province). J. Islam. Mehrafarin A, Amini Nejhad GH and Iran. Trad. Med. 2015; 5: 330-9. Dolatkhahi A. Ethnobotanical study of 14. Maleki Kherzloo S, Ansari Ardali S and medicinal plants in Kazeroon, Iran: Maleki Khezrloo M. Ethnobotanical study and Identification, distribution and traditional traditional usage of some medicinal plants of usage. J. Med. Plants 2012; 2: 163-78. Ajab Shir county. J. Islam. Iran. Tradi. Med. 6. Hatami A and Zahedifar M. Ethnobotanical 2017; 7: 499-506. study of medicinal plants of Fasa in Fars 15. Salehi M. Ethnobotanical study of Alamut. Province. J. Islam. Iran. Trad. Med. 2016; 7: Case srudy: four villages, Ovan, Varbon, 85-92. Zavardasht and Zarabad. MA thesis in 7. Gholipour A, Ghorbani Nohooji M, Rasuli Anthropology, University of Tehran. 2009, pp: N and Habibi M. An ethnobotanical study on 203. the medicinal plants of Zarm-rood Rural district 16. Ahvazi M, Mozaffarian V, Nejadsatari T,
Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ] of Neka (Mazandaran Province). J. Med. Plants Mojab F, Charkhchiyan M and Khalighi- 2014, 4(52): 101-121. Sigaroodi F. Medicinal application of native 8. Mardaninejad SH and Vazirpour M. plants (Lamiaceae and Rosaceae Families) of Ethnobotany of medicinal plants by Alamut region in Gazvin Province. J. Med. Mobarakeh’s people (Isfahan). J. Herb. Drugs Plants 2007; 4(24): 74-84. 2012; 3: 111-26. 17. Kalvandi R, Safikhani K, Najafi Gh and 9. Tabad M and Jalilian N. Ethnobotanical Babakhanlo P. Identification of medicinal study of medicinal plants in Zarivar region
فصلنامه گیاهان دارویی 52 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
plants of Hamedan province. Iran. J. Med. Housing and urban development organization Aromat. Pl. 2007; 23: 350-374. of Zanjan Province, Zanjan. 2011, pp: 214. 18. Akbarzadeh A, Jaimand K, Hemmati A and 26. Rechinger KH. (ed.). Flora Iranica. Khanjani Shiraz B. Medicinal plants of Gilan Akademische Druck-und Verlagsanstalt, Graz. province and their applications. Iran. J. Med. Austria. 1963 - 2005, Vols. 1-176. pp: 17136. Aromat. Pl. 2010; 26: 326-47. 27. Assadi M, Maassoumi AA, Khatamsaz M 19. Musavi A. Final report of research project and Mozaffarian V. Flora of Iran. Research of collection and identification of plants of Institute of Forests and Rangelands Zanjan Province and establishment of Publications. Tehran. 1988-2010, Vols: 1-58, herbarium in research center of natural pp: 4500. resources and livestock affairs of Zanjan 28. Davis PH. (ed.). Flora of Turkey and the Province. Research center of natural resources East Aegean Islands. Edinburgh University and livestock affairs of Zanjan Province. 2000, Press, Edinburgh. 1965 - 1988, Vols. 1-10. pp: pp: 205. 7789. 20. Vafadar M, Toghranegar Z and Zamani A. 29. Komarov VL and Shishkin BK. (eds.). A study of the floristic composition, life form, Flora of USSR (Translated, by Landau N, and chorology of plants in three areas of Abhar Lavoott R, Blake Z and Behrman L.). Keter and County (south east of Zanjan Province). J. IPST press, Jerusalem. 1963 - 1974, Vols: 1-32. Taxon. Biosyst. 2018; 9(33): 71-102. pp: 19500. 21. Musavi A and Aghajanloo F. Identification 30. Townsend CC, Guest E and Al-Ravi A. and study of chorotype of medicinal plants of Flora of Iraq. Ministry of Agriculture and northwest of Tarome, Zanjan Province. 1st Agrarian Reform of the Republic of Iraq. symposium of medicinal plants and herbal Baghdad. 1966-1985, Vols: 1-9. medicines of Lorestan. University of medical 31. Ghahreman A. Plant systematics: sciences and health services, Lorestan, Iran. Cormophytes of Iran. Iran University Press. 2003. Tehran. 1990-1994, Vols: 1-4. 22. Musavi A. Medicinal plants of Zanjan 32. APG IV. An update of the Angiosperm Province. Iran. J. Med. Aromat. Pl. 2004; 20: Phylogeny Group classification for the orders 345-68. and families of flowering plants: APG IV. Bot. 23. Moghanloo L. Ethnobotanical study in J. Linn. Soc. 2016; 181: 1-20. Zanjan County. MSc thesis of Plant 33. The Plant list (version1.1). Retrieved from Systematics-Ecology, Kharazmy University. http://www.theplantlist.org. On: 3 September
Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ] 2015, pp: 133. 2013. 24. Saadatpour M, Barani H, Abedi Sarvestani 34. Mozaffarian V. A dictionary of Iranian A and Forouzeh MR. Ethnobotanical study of plant names. Farhang Moaser Publication. Sojasrood medicinal plants (Zanjan Province). Tehran. 1998, pp: 750. J. Herb. Drugs 2017; 8: 185-93. 35. Mozaffarian VA. Identification of 25. Ministry of housing and urban medicinal and aromatic plants of Iran. Farhang development. Detailed design of Abhar city, Moaser Publishers. Tehran. 2013, pp: 1444.
فصلنامه گیاهان دارویی 53 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 مطالعه اتنوبوتانی برخی از ... وفادار و طغرانگار
36. Zargari A. Medicinal Plants.Tehran 41. Dolatkhahi M and Ghorbani Nohooji M. University Press. Tehran. 1997, Vols: 1-5. pp: The Most Used Medicinal Plant Species of 4854. Dashtestan (Bushehr Province), with Emphasize 37. Azadbakht M. Medicinal Plant on Their Traditional Uses. J. Med. Plants 2013; classification. Teimour zadeh publication. 2(46): 85-105. Tehran. 2000, pp: 4040.
38. Mir-Heidar H. Plant Learning, Usage of How to cite this article: Vafadar M, Zohreh plants in prevention and treatment of disease (In Toghranegar Z. Ethnobotanical study of some Persian). Daftare- Nashre- Farhange-Islami. medicinal plants of Abhar county, Zanjan Tehran. 2004-2012, Vols: 1-8. province. Journal of Medicinal Plants 2020; 39. Management and Planning Organization of 19(75): 30-54. Zanjan Province, Planning and Budget Bureau, doi: 10.29252/jmp.19.75.30 Studies of spatial planning of Zanjan province.
2009 - 2011, Vols: 1-10.
40. https://earth.google.com/web/On: 11 December 2016. Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ]
فصلنامه گیاهان دارویی 54 تابستان 1399، سال نوزدهم، شماره 75، ص. 54-30 J. Med. Plants 2020; 19(75): 30-54
Journal of Medicinal Plants
Journal homepage: www.jmp.ir
Research Article Ethnobotanical study of some medicinal plants of Abhar county, Zanjan province
Mahnaz Vafadar, Zohreh Toghranegar* Department of Biology, Faculty of Science, University of Zanajn, Zanajn, Iran ARTICLE INFO ABSTRACT Keywords: Background: Ethnobotany investigates the traditional and local application of Abhar plants in different regions by locals and different cultures. It aims at describing Ethnobotany the relationships between cultures and plants, focusing on their applications. Medicinal Plants Local people and the elderly in each region have a lot of information about the Zanjan Province uses of plants. Objective: The purpose of this study was to introduce the most important medicinal plants species in Abhar County and their applications in traditional therapies. Methods: After stydying the area, interviews with native connoisseurs, the medicinal plants of Abhar County were collected during 2015 - 2016 and by their scientific identification, the names in Persian, Local as well as the organs used, their medicinal properties, and usage were determined. Results: The findings of this study revealed the presence of 71 medicinal plants species belonging to 29 families. The families of Asteraceae, Fabaceae, and Lamiaceae with 11, 10, and 8 species, respectively, are the most important ones in the study area. The most important applications of them in Abhar County are for gastrointestinal disorders (54/93%). They are mostly used in brewed and boiled (76/06%), or extracted form (38/03%). Conclusion: Presence of 71 species of medicinal plants in Abhar County with their various uses by the local people in the treatment of diseases is indicative of the value of traditional medicine in this region. So, the preservation and development of this indigenous knowledge can play an important role in treatment of some diseases in a more appropriate, less costly and fewer side effects way.
Downloaded from jmp.ir at 21:22 +0330 on Thursday September 30th 2021 [ DOI: 10.29252/jmp.19.75.30 ]
* Corresponding author: [email protected] doi: 10.29252/jmp.19.75.30 Received 8 February 2019; Received in revised form 11 June 2019; Accepted 12 June 2019 © 2020. Open access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/)