Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024 Zamawiający:

Gmina Połczyn-Zdrój

Wykonawca:

Ekolog Sp. z o.o. ul. Świętowidzka 6/4 61-058 Poznań

Autorzy opracowania: inż. Katarzyna Walkowiak mgr Aleksandra Woźnicka inż. Kinga Pluskota inż. Marek Kucharczyk mgr Jakub Smakulski

2 1 Spis treści

1. Spis treści...... 3 2. Wykaz skrótów...... 5 3. Streszczenie...... 6 4. WSTĘP...... 7 4.1. Cel i zakres opracowania...... 7 4.2. Struktura Programu i metodyka prac...... 8 4.3. Podstawy prawne...... 10 4.4. Spójność z dokumentami nadrzędnymi...... 11 5. OCENA STANU ŚRODOWISKA...... 13 5.1. Charakterystyka Gminy Połczyn-Zdrój...... 13 5.1.1. Uwarunkowania fizyczno – geograficzne...... 13 5.1.2. Uwarunkowania społeczno – gospodarcze...... 16 5.2. Ochrona klimatu i jakości powietrza...... 20 5.2.1. Analiza stanu wyjściowego...... 20 5.2.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie ochrony klimatu i jakości powietrza...... 40 5.2.3. Analiza SWOT...... 40 5.3. Zagrożenia hałasem...... 42 5.3.1. Analiza stanu wyjściowego...... 42 5.3.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie zagrożenia hałasem ...... 45 5.3.3. Analiza SWOT...... 45 5.4. Pola elektromagnetyczne...... 46 5.4.1. Analiza stanu wyjściowego...... 46 5.4.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie pól elektromagnetycznych...... 50 5.4.3. Analiza SWOT...... 50 5.5. Gospodarowanie wodami...... 51 5.5.1. Analiza stanu wyjściowego...... 52 5.5.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gospodarowania wodami...... 59 5.5.3. Analiza SWOT...... 59 5.6. Gospodarka wodno-ściekowa...... 60 5.6.1. Analiza stanu wyjściowego...... 61 5.6.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gospodarki wodno-ściekowej...... 64 5.6.3. Analiza SWOT...... 64 5.7. Zasoby geologiczne...... 65 5.7.1. Analiza stanu wyjściowego...... 65

3 5.7.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie zasobów geologicznych...... 66 5.7.3. Analiza SWOT...... 66 5.8. Gleby...... 67 5.8.1. Analiza stanu wyjściowego...... 67 5.8.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gleb...... 68 5.8.3. Analiza SWOT...... 68 5.9. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów...... 69 5.9.1. Analiza stanu wyjściowego...... 69 5.9.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gospodarki odpadami...... 74 5.9.3. Analiza SWOT...... 74 5.10. Zasoby przyrodnicze...... 76 5.10.1. Analiza stanu wyjściowego...... 76 5.10.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie zasobów przyrodniczych...... 98 5.10.3. Analiza SWOT...... 98 5.11. Zagrożenia poważnymi awariami...... 99 5.11.1. Analiza stanu wyjściowego...... 99 5.11.2. Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie zagrożenia poważnymi awariami...... 101 5.11.3. Analiza SWOT...... 102 5.12. Działania edukacyjne...... 102 5.13. Monitoring Środowiska...... 104 5.14. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska i adaptacje do zmian klimatu...... 108 6. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA ORAZ ICH FINANSOWANIE...... 111 7. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA...... 127 8. SPIS TABEL...... 129 9. SPIS RYCIN...... 130 ZAŁĄCZNIKI DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA...... 131

4 2 Wykaz skrótów

Nazwa skrótu Wyjaśnienie Analiza SWOT jest jedną z najczęściej stosowanych metod analizy strategicznej. Polega na analizie silnych i słabych stron organizacji oraz szans i zagrożeń które Analiza SWOT się przed nią pojawiają. SWOT, to skrót od: strengths (mocne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse), threats (zagrożenia). GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GIOŚ Główny Inspektorat Ochrony Środowiska GUS Główny Urząd Statystyczny JCWP Jednolite Części Wód Powierzchniowych JCWPd Jednolite Części Wód Podziemnych JST Jednostka Samorządu Terytorialnego KPGO Krajowy Plan Gospodarki Odpadami KPOŚK Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych WPGO Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami KZGW Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej OZE Odnawialne Źródła Energii PEM Pola elektromagnetyczne PM2,5 Pył zawieszony o granulacji do 2,5 μm PM10 Pył zawieszony o granulacji do 10 μm PMŚ Państwowy Monitoring Środowiska POKzA Program Oczyszczania Kraju z Azbestu POP Program Ochrony Powietrza POŚ Program Ochrony Środowiska RDLP Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RZGW Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej SOOŚ Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko UE Unia Europejska WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska ZDR Zakłady Dużego Ryzyka ODR Ośrodek Doradztwa Rolniczego ZZDW Zachodniopomorski Zarząd Dróg Wojewódzkich WZMiUW Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych ZZR Zakłady Zwiększonego Ryzyka

5 3 Streszczenie

Program ochrony środowiska jest opracowaniem planistycznym, którego obowiązek opracowania wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r., poz. 672 z późn. zm.). Program ma na celu stworzenie efektywnych warunków niezbędnych do realizacji zadań związanych z ochroną środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024” zawiera charakterystykę gminy wraz z opisem uwarunkowań fizyczno-geograficznych oraz społeczno- gospodarczych. Dokonano także oceny stanu środowiska na terenie gminy z uwzględnieniem dziesięciu obszarów przyszłej interwencji: ochrona klimatu i jakości powietrza, zagrożenia hałasem, pola elektromagnetyczne, gospodarowanie wodami, gospodarka wodno-ściekowa, zasoby geologiczne, gleby, gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów, zasoby przyrodnicze, zagrożenia poważnymi awariami. Przedstawiono również wpływ obecnego stanu środowiska na życie gospodarcze i społeczne oraz na decyzje polityczne, a także prognozę stanu środowiska na lata obowiązywania Programu Ochrony Środowiska. Dla każdego obszaru interwencji przeprowadzono analizę SWOT, na podstawie której określono najważniejsze problemy gminy. Następnie poprzez analizę stanu środowiska określono cele, kierunki interwencji i zadania wynikające ze zdefiniowanych zagrożeń i problemów dla poszczególnych obszarów interwencji. Cele i kierunki interwencji wyznaczono w oparciu o cele zawarte w dokumentach strategicznych Unii Europejskiej, kraju i województwa oraz planów i programów na szczeblu powiatowym i gminnym. Do każdego celu przypisano liczbowe przedstawienie stanu lub tendencji, które określa w sposób mierzalny wpływ podejmowanych działań na środowisko. Wskaźniki sformułowano w taki sposób, aby umożliwiały określenie postępu realizacji zadań. Przedstawiono również system realizacji programu ochrony środowiska oraz spójność z dokumentami strategicznymi i programowymi. Opracowano także system monitoringu, który umożliwi sprawną realizację działań, jak również pozwoli na bieżącą aktualizację celów programu. „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024” umożliwi efektywne i sprawne wykorzystanie środków finansowych na działania w zakresie ochrony środowiska. Zadania te zapewnią poprawę stanu środowiska w gminie Połczyn-Zdrój oraz ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochronę i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie jego zasobami z uwzględnieniem konieczności ochrony środowiska.

6 4 WSTĘP

4.1 Cel i zakres opracowania

Przedmiotem niniejszego opracowania jest „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024”. Obowiązek sporządzenia Programu ochrony środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2016 r., poz. 672 z późn. zm.). Zgodnie z art. 17 wyżej wymienionej ustawy organ gminy sporządza program ochrony środowiska. Z wykonania programu organ wykonawczy sporządza co dwa lata raporty, które przedstawia Radzie Miejskiej. Program ochrony środowiska ma na celu efektywne zarządzanie ochroną środowiska zgodnie z polityką ochrony środowiska. Program ochrony środowiska winien spełniać wymagania określone w art. 14, art. 17 i art. 18 ustawy Prawo ochrony środowiska. Zasady i tryb udziału społeczeństwa w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony środowiska określa ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2016 r., poz. 353 z późn. zm). Polityka ochrony środowiska zgodnie z art. 13 ustawy Prawo ochrony środowiska to zespół działań mających na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska. Zgodnie z art. 14 ustawy Prawo ochrony środowiska polityka ochrony środowiska jest prowadzona na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. 2014 poz. 1649) oraz za pomocą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Dlatego program ochrony środowiska powinien być spójny ze strategiami i programami strategicznymi obowiązującymi na terenie gminy i strategiami i programami wyższego rzędu. Program ochrony środowiska jest podstawowym narzędziem prowadzenia polityki ochrony środowiska na terenie gminy. Program Ochrony Środowiska określa przede wszystkim zespół działań mających na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2016 r., poz. 672 z późn. zm.) nie określa wymaganego szczegółowego zakresu i zawartości programu ochrony środowiska. Program ochrony środowiska spełnia wymagania zawarte w opracowanych przez Ministerstwo Środowiska we wrześniu 2015 „Wytycznych do opracowywania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”. Oznacza to, że w przygotowanym programie:  dokonano analizy oceny stanu środowiska na terenie gminy z uwzględnieniem dziesięciu obszarów przyszłej interwencji,  zdefiniowano zagrożenia i problemy dla poszczególnych obszarów przyszłej interwencji (analiza SWOT),  uwzględniono cele, kierunki interwencji i zadania wynikające z oceny stanu środowiska,  zamieszczono harmonogram rzeczowo – finansowy, osobno dla zadań własnych i zadań monitorowanych.

7 Zgodnie z ww. wytycznymi, podstawowe zasady tworzenia programów ochrony środowiska to:  zwięzłość i prostota,  spójność z dokumentami strategicznymi i programowymi,  konsekwentne i świadome stosowanie terminów,  wyznaczenie ram czasowych,  oparcie na wiarygodnych danych,  prawidłowe określenie celów,  włączenie interesariuszy w proces opracowania POŚ.

„Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024” jest kontynuacją zadań określonych w poprzednim Programie Ochrony Środowiska.

4.2 Struktura Programu i metodyka prac

Zgodnie z Wytycznymi Ministerstwa Środowiska struktura Programu jest następująca:  Spis treści,  Wykaz skrótów,  Wstęp,  Streszczenie w języku niespecjalistycznym,  Ocena stanu środowiska,  Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie,  System realizacji programu ochrony środowiska,  Spis tabel, rycin, wykresów i załączników. Ocena stanu środowiska na terenie gminy Połczyn-Zdrój została przeprowadzona w oparciu o analizę wyznaczonych obszarów przyszłej interwencji, do których należą:  ochrona klimatu i jakości powietrza,  zagrożenia hałasem,  pola elektromagnetyczne,  gospodarowanie wodami,  gospodarka wodno – ściekowa,  zasoby geologiczne,  gleby,  gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów,  zasoby przyrodnicze.

W opracowaniu znajduje się ich charakterystyka, ocena stanu aktualnego oraz określenie stanu docelowego. Przy dokonywaniu oceny stanu środowiska ujęte zostały zagadnienia horyzontalne (adaptacja do zmian klimatu, nadzwyczajne zagrożenia środowiska, działania edukacyjne oraz monitoring środowiska). Ocena stanu środowiska powinna zostać uzupełniona o prognozę stanu środowiska na lata obowiązywania

8 POŚ. Ponadto w ocenie środowiska uwzględniono syntetyczny opis efektów realizacji dotychczasowego POŚ, uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne mające wpływ na środowisko oraz dokonano analizy SWOT dla obszarów przyszłej interwencji. Identyfikacja potrzeb gminy w zakresie ochrony środowiska, w odniesieniu do obowiązujących przepisów prawnych, polega na sformułowaniu celów, kierunków interwencji i zadań. Na tej podstawie opracowywany jest harmonogram rzeczowo – finansowy, osobno dla zadań własnych samorządu opracowującego POŚ i zadań monitorowanych. Harmonogram przedstawia listę przedsięwzięć, jakie zostaną zrealizowane na terenie gminy do roku 2020. Wyznaczone cele muszą odpowiadać nie tylko na problemy zdefiniowane podczas analizy, ale muszą przyczyniać się do osiągnięcia krajowych celów zapisanych w dokumentach strategicznych i programowych. Opracowując Program przyjęto następującą kolejność działań:  pozyskano niezbędne dane z Urzędu Miejskiego, WIOŚ, RDOŚ, i innych jednostek publicznych i niepublicznych,  dokonano przeglądu dokumentów strategicznych i opracowań programowych w przedmiotowym zakresie oraz dokonano oceny stanu środowiska gminy Połczyn-Zdrój,  na podstawie aktualnego stanu środowiska naturalnego oraz uzyskanych informacji określono główne problemy środowiska na terenie gminy Połczyn-Zdrój,  wyznaczono cele średniookresowe,  dla każdego celu średniookresowego wyznaczono kierunki działań i zadania na najbliższe cztery lata,  określono sposób finansowania zaplanowanych zadań,  określono sposób kontroli realizacji Programu.

Charakterystykę gminy oraz diagnozę stanu środowiska naturalnego sporządzono głównie na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie (WIOŚ), Urzędu Miejskiego w Połczynie-Zdroju, Zachodniopomorskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie (ZZMiUW), Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie (RZGW), Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), Zarządu Dróg Wojewódzkich, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz Starostwa Powiatowego w Świdwinie. Dane o stanie środowiska naturalnego podane są według stanu na dzień 31.12.2015 r., tam gdzie było to możliwe podane zostały dane bardziej aktualne. Kierunki działań i zaproponowane do nich zadania wyznaczono na podstawie uwarunkowań wynikających z poprzedniego Programu Ochrony Środowiska oraz innych dokumentów programowych na poziomie lokalnym i regionalnym, których wykonanie jest niezbędne, aby zachować bądź poprawić stan środowiska, a tym samym poprawić jakość życia mieszkańców. Na tej podstawie wyznaczono cele środowiskowe i kierunki działań, co przedstawione zostało w części Programu dotyczącej strategii działania. Wiodącym dokumentem bazowym dla programów ochrony środowiska, wyznaczającym cele w polityce zrównoważonego rozwoju jest Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko do 2020 roku. Jednakże nie jest to dokument obejmujący wszystkie zagadnienia środowiskowe. Zagadnienia ochrony

9 gleb ujęte zostały w Strategii zrównoważonego rozwoju wsi i rolnictwa. Problem hałasu został ujęty w Strategii Rozwoju Transportu. Dlatego też w Programie Ochrony Środowiska Gminy Połczyn-Zdrój, przeanalizowano zgodność celów niniejszego dokumentu z dokumentami nadrzędnymi. Koszty realizacji działań i określenie sposobu ich finansowania określono na podstawie danych udostępnionych przez podmioty odpowiedzialne za dane zadania.

4.3 Podstawy prawne

Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej i przyjęciu Traktatu Akcesyjnego, stawiającego Polsce poważne zadania do wypełnienia, po roku 2015 oczekuje się spełniania przez Polskę wszystkich standardów w ochronie środowiska, jakie obowiązywały w krajach członkowskich UE. W związku z koniecznością dokonania harmonizacji polskiego prawa ochrony środowiska z prawem Unii Europejskiej, przepisy zawarte w unijnych aktach prawnych w tym zakresie tj., w rozporządzeniach, dyrektywach, decyzjach i uchwałach są systematycznie transponowane do prawa krajowego. Niniejszy dokument sporządzono zgodnie z wymogami obowiązujących przepisów prawnych dotyczących zagadnień ochrony środowiska. Podstawę prawną aktualizacji Programu stanowią wymienione niżej ustawy oraz akty wykonawcze do tych ustaw:  ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2016 r., poz. 672 z późn. zm.),  ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2016 r., poz. 353 z późn. zm.),  ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651.),  ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t.j. Dz.U. z 2014, poz. 1153 z późn. zm.),  ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 z późn. zm.),  ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2015 r., poz. 139.),  ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 roku o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2014 r. poz. 1789 z późn. zm.),  ustawa z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1223),  ustawa z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r. poz. 1399),  ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2015 r., poz. 196.),  ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013 r., poz. 21 z późn. zm.),  ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 909 z późn. zm.),  ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane ( Dz.U. z 2016 r., poz. 290 z późn. zm.),  ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. z 2015 r., poz. 625),  ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016 r. poz. 778),

10  ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2013 r., poz. 856),  ustawa o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz.U.2017 r., poz. 1056),  Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2014 r., poz. 112).

4.4 Spójność z dokumentami nadrzędnymi

W celu zapewnienia spójności polityki ochrony środowiska na poziomie gminnym należy zapewnić adekwatność i komplementarność Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017- 2020 z perspektywą do 2024 , przez jego zgodność z:  nadrzędnymi dokumentami strategicznymi, w szczególności z:  Długookresową Strategią Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności,  Strategią Rozwoju Kraju 2020,  zintegrowanymi strategiami o charakterze horyzontalnym, w szczególności z:  „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”,  Strategią innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”,  Strategią rozwoju transportu do 2020 (z perspektywą do 2030 roku),  Strategią zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012 – 2020,  Polityką energetyczną Polski do 2030 roku.  dokumentami sektorowymi:  Krajowy Program Ochrony Powietrza do roku 2020,  Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej  Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych 2015,  Krajowy plan gospodarki odpadami 2022,  Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów,  Aktualizacja krajowego programu zwiększania lesistości 2014,  Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020,  Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014 – 2020,  Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Plan działań na lata 2014 – 2020,  Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030,  Program wodnośrodowiskowy kraju,  Plan Gospodarowania Wodami na Obszarze Dorzecza Odry z dnia 22 lutego 2011 roku, (rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2014 r. w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego oraz rozporządzenie Dyrektora

11 Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 2 kwietnia 2014 r. w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Warty),  Plan zarządzania ryzykiem powodziowym na obszarze dorzecza Odry  dokumentami o charakterze programowym/wdrożeniowym oraz pozostałymi branżowymi programami, planami i strategiami na terenie województwa zachodniopomorskiego:  Zaktualizowana Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do 2020 r.,  Regionalna Strategia Innowacji Województwa Zachodniopomorskiego na 2011-2020,  Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Zachodniopomorskiego,  Program Państwowego Monitoringu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2020,  Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla województwa zachodniopomorskiego na lata 2012-2017 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018-2023 ,  Program Ochrony Powietrza dla strefy zachodniopomorskiej,  Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego 2014 - 2020,  Program Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019,  dokumentami lokalnymi: - Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Świdwińskiego na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019, - Strategia Rozwoju Powiatu Świdwińskiego na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027, - Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Świdwińskiego, - Strategia Rozwoju Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2015-2025, - Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Połczyn-Zdrój, - Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Połczyn-Zdrój, - Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2015 – 2020 z perspektywą do 2030, - Operat uzdrowiskowy dla Gminy Połczyn-Zdrój do roku 2018.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024 jest spójny z dokumentami strategicznymi na różnych poziomach planowania. Szczegółowy wykaz celów dokumentów strategicznych został przedstawiony w załączniku nr 1 do Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024. Załącznik nr 1 obejmuje wyłącznie te cele strategiczne i operacyjne dokumentów strategicznych oraz działań strategicznych, które mają znaczenie dla niniejszego Programu.

12 5 OCENA STANU ŚRODOWISKA

5.1 Charakterystyka Gminy Połczyn-Zdrój

5.1.1 Uwarunkowania fizyczno – geograficzne

Gmina miejsko-wiejska Połczyn-Zdrój położona jest na północnym-zachodzie Polski, we wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie świdwińskim. Gmina Połczyn-Zdrój położona jest ok. 60 km od Kołobrzegu i ok. 118 km od Szczecina, a od granicy z Niemcami oddalona jest o ok. 140 km. Obszar gminy zajmuje powierzchnię 34 428 ha.

Rysunek 1. Położenie gminy Połczyn-Zdrój na tle powiatu świdwińskiego Źródło: opracowanie własne

Gmina Połczyn-Zdrój sąsiaduje z 8 gminami. Wschodnia granica gminy wyznacza także granicę powiatu świdwińskiego. Od zachodu graniczy z gminami Świdwin oraz Rąbino, od północy z gminami Białogard i Tychowo (powiat białogardzki), od wschodu z gminą Barwice (powiat szczecinecki), natomiast od południa z gminami Czaplinek, Złocieniec i Ostrowice (powiat drawski). Siedzibą władz gminnych, a zarazem największą jednostką osadniczą jest miasto Połczyn-Zdrój. W skład gminy wchodzi miasto Połczyn-Zdrój oraz otaczające wioski, skupione w 25 sołectwach: , Bronowo, Brusno, Buślary, , , Gawroniec, Kołacz, Lipno, Łęgi, Łośnica, , , , Ostre Bardo, Popielewo, , Redło, Sucha, , Toporzyk, Tychówko, Wardyń Górny, Zajączkowo i Zajączkówko.

13 Rysunek 2. Położenie gminy Połczyn-Zdrój na tle sąsiednich gmin Źródło: opracowanie własne, www.geoportal.gov.pl

Biorąc pod uwagę podział fizyczno-geograficzny Polski (Kondracki, 2002. Geografia regionalna Polski), omawiany teren określają następujące jednostki:

 Megaregion: Pozaalpejska Europa Środkowa,  Prowincja: Niż Środkowoeuropejski,  Podprowincja: Pobrzeża Południowobałtyckie,  Makroregion: Pojezierze Południowobałtyckie,  Mezoregiony: Pojezierze Drawskie, Wysoczyzna Łobeska, Równina Białogardzka

Analizując geomorfologię na terenie Gminy Połczyn-Zdrój zasadnicze znaczenie w ukształtowaniu krajobrazu mają utwory czwartorzędowe. Powierzchnia podczwartorzędowa jest także znacznie zróżnicowana pod względem rzeźby i wysokości. Na skutek zlodowaceń utworów trzeciorzędowych została pokryta naniesionymi utworami piaszczysto-gliniastymi. Na terenie gminy pozostał garb odpowiadający najwyższym wzniesieniom w południowej części gminy, który powstał w wyniku postoju lądolodu fazy

14 pomorskiej zlodowacenia bałtyckiego.

Rysunek 3. Położenie gminy Połczyn-Zdrój na tle podziału fizycznogeograficznego Źródło: opracowanie własne

Terenem zdecydowanie dominującym w krajobrazie jest wysoczyzna czołowo-morenowa oraz Wysoczyzna Połczyńska, zwana „Szwajcarią Połczyńską”. Obejmuje obszar położony głównie na wysokościach 180-220 m n.p.m. Głębokie doliny rzeczne powstałe w części jego rynny subglacjalnej lub pradoliny, podzieliły wysoczyznę na trzy mniejsze jednostki przestrzenne: płaskowyż zachodni, płaskowyż środkowy i płaskowyż wschodni. Od strony północnej, poniżej wysoczyzny czołowo-morenowej na wysokość 100-150 m n.p.m. występuje morena denna podzielona przez doliny i pradoliny na odrębne płaty wysoczyznowe. Na terenie gminy już w XVII zostały odkryte zasoby naturalne, takie jak borowina i solanka, które stały się podstawą do rozwoju działalności uzdrowiskowej. Borowina, inaczej nazywana czarnym złotem, jest szczególną odmianą torfu, powstałego na skutek długotrwałego rozkładu roślin przez bakterie w ciepłym i wilgotnym środowisku. Solanka natomiast wydobywana jest z głębokości 1200 m, charakteryzuje się unikalną kompozycją i wysokim stężeniem składników mineralnych takich, jak sód, magnez lub wapń.

15 Według danych z roku 2010 powierzchnia użytków rolnych Gminy Połczyn-Zdrój wynosiła ok. 15 660 ha, co stanowi ok 45% całego obszaru gminy. Tereny Gminy pokrywają gleby, które wykształciły się z powierzchniowych utworów czwartorzędowych, a zostały wytworzone w konsekwencji ostatniego zlodowacenia. Gleby te wytworzone są z glin gliniastych mocnych i piasków gliniastych lekkich oraz z piasków naglinowych, do których należą gleby: pseudobielicowe, rdzawe i brunatne oraz gleby płowe. Gmina Połczyn-Zdrój położona jest w obrębie 2 zlewni hydrograficznych – zlewnia Rzek Przymorza, a także zlewnia dorzecza Odry. Przez gminę przebiega w układzie równoleżnikowym główny (I stopnia) dział wodny kraju, rozdzielający te dwie zlewnie. Wody powierzchniowe zajmują 443 ha, co stanowi 1,28% ogólnej powierzchni gminy. Rzeki przepływające przez teren gminy to: Parsęta i jej dopływy: Dębnica, Bliska Struga, Wogra oraz Mogilica; Rega (rzeki Przymorza); Drawa i jej dopływy: Kokna oraz Rakowiec (zlewnia Odry). Należy zaznaczyć, że w dolinach rzek Bukowej, Wogry, Bliskiej Strugi oraz Mogilicy znajdują się sztuczne zbiorniki wodne – stawy rybne, również zaliczane do sieci hydrograficznej gminy. Jeziora należące do Gminy Połczyn-Zdrój mają charakter rynnowy, wytopiskowy i zastoiskowy i są zasilane głównie przez wody podziemne. Według regionalizacji klimatycznej dla obszaru Polski (Woś, 1993) gmina Połczyn-Zdrój znajduje się w VII krainie klimatycznej – Region Środkowopomorski. Na terenie obejmującym omawiany region nie notuje się występowania skrajnych wartości średnich liczb dni z wyróżnionymi typami pogody. Do liczniejszym dni należą takie z pogodą umiarkowanie ciepłą z dużym zachmurzeniem i pogodą chłodną i deszczową. Do mniej licznych niż w innych regionach należą dni z pogodą bardzo ciepłą, słoneczną i bez opadu. Gmina Połczyn-Zdrój pod względem przyrodniczo – leśnym znajduje się w Krainie Bałtyckiej, zajmującej północno-zachodnią część Polski. Kraina Bałtycka charakteryzuje się występowaniem obszarów buczyn, kwaśnych dąbrów, subatlantyckich grądów oraz borów sosnowych i zbiorowisk nadmorskich. Powierzchnia lasów na terenie gminy Połczyn-Zdrój wynosi 12 807,02 ha. Pozostają one w zasięgu następujących nadleśnictw: Białogard, Złocieniec, Czaplinek, Połczyn oraz Świdwin. Większość z nich (11 939,54 ha, czyli 93,2% całości) stanowią lasy publiczne. Lasy prywatne natomiast zajmują powierzchnię 867,48ha, czyli 6,8% wszystkich lasów na obszarze gminy. Zgodnie z regionami geobotanicznymi (Matuszkiewicz, 1993) gmina położona jest w Dziale Pomorskim, Krainie Pojezierzy Środkowopomorskich, w granicach dwóch Okręgów: Drawsko – Szczecineckim oraz Świdwińskim. Kraina Pojezierzy Środkowopomorskich obejmuje typowe obszary pojezierne od Gdańska po Stargard i w największym stopniu reprezentuje charakterystykę Działu Pomorskiego. Na terenie omawianej krainy występują różne krajobrazy roślinne, w zależności od ukształtowania terenu, jednak najbardziej typowy jest krajobraz pomorskich buczyn i acydofilnych dąbrów.

5.1.2 Uwarunkowania społeczno – gospodarcze

Demografia

Według danych GUS na dzień 31 XII 2016 roku teren gminy miejsko-wiejskiej Połczyn-Zdrój zamieszkiwało 15 531 osób, w tym samo miasto Połczyn-Zdrój zamieszkiwało 8 265osób. W 2015 roku obszar gminy Połczyn-Zdrój zamieszkiwały 15 601osoby, w tym miasto 8 327osoby. Na przestrzeni lat 2010 – 2016 zauważalny jest spadek liczby ludności gminy.

16 Średnia gęstość zaludnienia dla gminy kształtuje się na poziomie 45 osób na 1km 2, przy średniej dla powiatu świdwińskiego 44 osób na 1km2, a dla województwa zachodniopomorskiego 75 osób na 1km2. Mieszkańcy gminy stanowią 32,5 % ogółu mieszkańców powiatu świdwińskiego oraz 0,91 % mieszkańców województwa. Przebieg procesów demograficznych determinuje również zróżnicowany w poszczególnych grupach wiekowych współczynnik feminizacji oraz struktura wiekowa ludności. Zmiany liczby ludności w ostatnich latach przedstawia poniższy wykres.

Rysunek 4. Zmiany liczby ludności w gminie Połczyn-Zdrój w latach 2010 – 2015 Źródło: Dane GUS, stan na 31 grudnia 2015

Z powyższego zestawienia wynika, iż od 2010 roku obserwuje się systematyczny spadek liczby zarówno mieszkańców miasta, jak i obszaru wiejskiego. W latach 2010-2015 liczba ludności ogółem zmniejszyła się o 609 mieszkańców. W kształtowaniu wielkości zaludnienia zasadnicze znaczenie odgrywają takie czynniki, jak: przyrost naturalny, saldo migracji, współczynnik feminizacji oraz struktura wiekowa ludności. W odniesieniu do gminy miejsko-wiejskiej Połczyn-Zdrój wskaźniki opisujące sytuację oraz zmiany demograficzne można uznać za charakterystyczne dla ogółu gmin powiatu. Dane statystyczne w zakresie podstawowych czynników kształtujących lokalną sytuację demograficzną przedstawiono w poniższych zestawieniach.

Tabela 1. Ruch naturalny ludności w gminie Połczyn-Zdrój latach 2010-2015

Wyszczególnienie: 2012 2013 2014 2015 2016

Przyrost naturalny ogółem -50 -73 -36 -77 -55

W tym: Mężczyźni -29 -48 -21 -36 -35

Kobiety -21 -25 -15 -41 -20

Urodzenia żywe na 1000 8,61 7,88 7,68 7,85 7,91 ludności

Zgony na 1000 ludności 11,73 12,48 9,97 12,77 11,45

Przyrost naturalny na 1000 -3,12 -4,60 -2,29 -4,92 -3,54 ludności

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

17 Przyrost naturalny określając tendencję rozwoju populacji obszaru gminy na przestrzeni ostatnich lat był ujemny i w roku 2016 wyniósł -55. Liczba urodzeń żywych na 1000 ludności oraz liczba zgonów na 1000 ludności utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie. W roku 2016 widoczny jest minimalny wzrost wskaźnika urodzeń oraz spadek wskaźnika zgonów. Strukturę ludności gminy, według ekonomicznej grupy wieku oraz liczbę bezrobotnych zarejestrowanych i udziału bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym przedstawia poniższa tabela. Tabela 2. Grupy wieku ekonomicznego oraz struktura bezrobocia w latach 2012-2015 Wiek Wiek Wiek przedprodukcyjny Bezrobocie produkcyjny poprodukcyjny Rok (0-17 lat) Stopa [osoby] [%] [osoby] [%] [osoby] [%] [osoby] bezrobocia 2012 2 942 18,45 10 380 65,12 2 619 16,43 1 273 12,26 2013 2 659 16,88 10 376 65,87 2 716 17,24 1 352 13,03 2014 2 563 16,46 10 160 65,24 2 850 18,30 1 193 11,74 2015 2 496 16,23 9 933 64,59 2 950 19,18 1 060 10,67 2016 2 532 16,60 9 662 63,34 3 059 20,05 898 9,29 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz danych z Urzędu Miasta i Gminy

Struktura ludności gminy pod względem wieku (według danych z Urzędu Gminy) w 2016 roku przedstawia się następująco: 16,6% ogółu mieszkańców stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat), 63,34% osoby w wieku produkcyjnym oraz 20,05% stanowią osoby w wieku poprodukcyjnym. Na przestrzeni lat 2012 – 2016 można zaobserwować spadek ludności wieku produkcyjnego oraz znaczny wzrost ludności w wieku poprodukcyjnym. Bezrobocie w gminie w latach 2012 – 2016 widocznie zmalało. Stopa bezrobocia (udział bezrobotnych w stosunku do liczby ludności aktywnej zawodowo)w roku 2012 wynosiła 12,26%, natomiast w roku 2016 już tylko 9,29%. Dla porównania w powiecie świdwińskim stopa bezrobocia w roku 2016 wynosiła 17,9% natomiast w całym województwie zachodniopomorskim 11%.

Gospodarka

Według danych z Krajowego Rejestru Podmiotów Gospodarki Narodowej w gminie na przestrzeni lat 2010 – 2015 zaobserwowano spadek liczby podmiotów gospodarczych. W roku 2015 w krajowym rejestrze podmiotów gospodarczych w gminie Połczyn-Zdrój zarejestrowanych było 1655 podmiotów gospodarczych, czyli o 26 podmiotów mniej w porównaniu do roku 2014. W badanym okresie spadła głównie liczba prywatnych podmiotów gospodarczych. W tabeli poniżej przedstawiono zmiany liczby podmiotów gospodarczych na przestrzeni lat 2010 – 2015 z podziałem na sektor publiczny i prywatny.

Tabela 3. Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w latach 2010 – 2015 w gminie Połczyn-Zdrój Podmioty gospodarcze ogółem Wyszczególnienie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Sektor publiczny 121 120 119 121 123 124 Sektor prywatny 1637 1580 1563 1584 1558 1526 Ogółem 1758 1700 1682 1705 1681 1655 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój w 2015 roku działały łącznie 124 podmioty należące do sektora

18 publicznego, co stanowi ok. 7,5 % wszystkich podmiotów i są to głównie państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego. W gminie w 2015 roku działało 1526 podmiotów sektora prywatnego, w tym 1096 podmiotów były to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, 97 podmioty to spółki handlowe, a 35 to spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego oraz 10 spółdzielni. Na terenie gminy w analizowanym roku działało 35 stowarzyszeń i organizacji społecznych oraz 3 fundacje.

Tabela 4. Podmioty gospodarcze według sektorów własnościowych w roku 2015 Podmioty wg sektorów własnościowych Liczba podmiotów Sektor publiczny Sektor publiczny - ogółem 124 państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego 27 spółki handlowe 2 Sektor prywatny Sektor prywatny - ogółem 1526 osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 1096 spółki handlowe 97 spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 35 spółdzielnie 10 fundacje 3 stowarzyszenia i organizacje społeczne 35 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Analizując liczbę podmiotów gospodarczych według grup rodzajów działalności, daje się zauważyć, że największy udział w ogóle podmiotów gospodarczych w gminie przypada na działalność pozostałą (usługi), stanowi to 75% wszystkich podmiotów gospodarczych w 2015 roku. Najmniejsze znaczenie ma dział rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, które stanowi nieco ponad 3,9 % całości podmiotów. Podmioty działające w sektorze przemysłowym stanowią 21,1 % wszystkich podmiotów.

Tabela 5. Podmioty gospodarcze według działów PKD 2007 Działy PKD 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybołówstwo 73 77 75 71 64 64 Przemysł 374 366 360 371 363 349 Pozostała działalność 1311 1257 1247 1263 1254 1242 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Rozwój przemysłu w gminie Połczyn-Zdrój koncentruje się przede wszystkim na takich sektorach gospodarki jak: przemysł przetwórczy, rolno–spożywczy i drzewny. Największe zakłady prowadzące działalność produkcyjną, to: - ŚWITAŁA – INTERNATIONAL sp. z o.o. – w Redle; - Zakłady Przemysłu Drzewnego w Kołaczu; - Pomerania Frucht Sp. z o.o. w Dziwogórze; - KiM Czarnkowie – przerób ryb morskich i słodkowodnych, - P.P.H.U. REDAN Renata Daniłowicz w Połczynie-Zdroju, - Wytwórnia Wody Źródlanej „Połczyn-Zdrój” SA., - Wytwórnia Wód Mineralnych „Perła Połczyńska” w Połczynie-Zdroju, - FUHRMANN S.A. w Połczynie-Zdroju (Browar Połczyn-Zdrój),

19 - Piekarnia Jerzy Barski, - Społem PSS Związkowiec, - Trailer-Tech Sp. z o.o., - Spółdzielnia Pracy Opakowań Drukowanych WEGA, - Mentor Agencja Reklamy i Dydaktyki Sp. j., - Agralex Sp. z o.o., - Zakłady małego przemysłu drzewnego .

Połczyn-Zdrój jest jednym z czterech uzdrowisk działających w województwie zachodniopomorskim. Działalność uzdrowiska wiąże się z występowaniem na tym terenie naturalnych substancji leczniczych, to jest: szczawiów żelazistych, borowiny i solanki. Na terenie miasta znajduje się Uzdrowisko Połczyn S.A. w skład którego wchodzą Zakłady Lecznictwa Uzdrowiskowego takie jak: Gryf, Irena, Podhale, Borkowo i Dąbki. Uzdrowisko Połczyn PGU dysponuje również obiektem SPA Zdrojowe Zacisze znajdującym się w kompleksie Gryf, schroniskiem młodzieżowym Tadeuszówka przy sanatorium Borkowo oraz kinem działającym w sanatorium Podhale. Dwa pozostałe sanatoria (Hopferówka i Marta) mają niezależnych prywatnych właścicieli. Podstawowym składnikiem oferty wszystkich połczyńskich sanatoriów są zabiegi lecznicze, których lista obejmuje około 50 pozycji. Ich stosowanie jest wskazane w przypadkach występowania chorób kobiecych, ortopedyczno-urazowych, reumatologicznych, chorób układu nerwowego, osteoporozy, otyłości, natomiast zabiegi relaksacyjne i pielęgnacyjne są wskazane również dla osób zupełnie zdrowych. Największą popularnością cieszą się zabiegi z wykorzystaniem połczyńskiej borowiny, jednak oferta sanatoriów obejmuje również wodolecznictwo.

5.2 Ochrona klimatu i jakości powietrza

5.2.1 Analiza stanu wyjściowego

Klimat

Klimat Gminy Połczyn-Zdrój jest umiarkowany zimny. Występują tu znaczne opady deszczu przez cały rok, nawet w najsuchsze miesiące. Średnia temperatura w gminie wynosi 7.7 °C. W ciągu roku, średnie opady wynoszą 649 mm. Najmniejszą ilość opadów notuje się w lutym, ze średnim poziomem opadów równym 30 mm. Największe opady występują w lipcu ze średnią ilością 82mm. Średnia temperatura 17.7 °C sprawia, że lipiec jest najcieplejszym miesiącem w roku. Styczeń ma najniższą średnią temperaturę w ciągu roku. Wynosi ona -3.4 °C.

Tabela 6. Średnie temperatury w ciągu roku dla Gminy Połczyn-Zdrój

Miesiąc Jednostka 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Opad [mm] 43 30 35 41 52 70 82 69 65 53 57 52

[°Cśr] -3,4 -2,7 2,4 7,6 12,6 15,9 17,7 17,0 13,5 9,0 3,4 -0,9

Temperatura [°Cmin] -5,8 -5,3 -0,8 3,3 7,6 11,2 13,3 12,4 9,5 5,7 1,1 -3,0

[°Cmax] -1,0 0 5,7 12,0 17,6 20,6 22,1 21,7 17,5 12,3 5,7 1,3

Źródło: pl.climate-data.org

20

Rysunek 5. Róża wiatrów dla Gminy Połczyn-Zdrój Źródło: https://www.meteoblue.com

Rysunek 6. Wykres prędkości wiatru dla Gminy Połczyn-Zdrój Źródło: https://www.meteoblue.com

Rysunek 7. Wykres temperatur maksymalnych dla Gminy Połczyn-Zdrój Źródło: https://www.meteoblue.com

Rysunek 8. Wykres ilości opadów dla Gminy Połczyn-Zdrój Źródło: https://www.meteoblue.com

Rysunek 9. Wykres usłonecznienia dla Gminy Połczyn-Zdrój Źródło: https://www.meteoblue.com/

Jakość powietrza

O jakości powietrza na danym obszarze decyduje zawartość w nim różnorodnych substancji, których stężenie jest wyższe od warunków normalnych. Poziomy stężeń zanieczyszczeń w powietrzu zależą od wielkości emisji zanieczyszczeń do atmosfery oraz warunków meteorologicznych. Istotny wpływ mają również zanieczyszczenia transgraniczne, napływające z sąsiednich obszarów oraz atmosferyczne przemiany fizyko-chemiczne. Procesy te mają wpływ zarówno na kształtowanie tzw. tła zanieczyszczeń, które jest wynikiem ustalania się stanu równowagi dynamicznej w dalszej odległości od źródła emisji oraz na zasięg występowania podwyższonych stężeń w rejonie bezpośredniego oddziaływania źródeł emisji zanieczyszczeń. Wyróżnia się trzy główne źródła emisji zanieczyszczeń do atmosfery: Emisja punktowa (przemysłowa) - emisja antropogeniczna o charakterze głównie punktowym. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój znajduje się kilka istotnych obiektów będących źródłami tego rodzaju emisji. Na ogólną emisję przemysłową największy wpływ wywierają źródła „technologiczne” w zakładach produkcyjnych. Zakład, który emituje w gminie najwięcej emisji zanieczyszczeń do powietrza to „Energetyka Cieplna” SEC Połczyn-Zdrój Sp. z o.o. Zakład obecnie posiada zmodernizowaną kotłownię. Emisja powierzchniowa jest to emisja pochodząca głównie z sektora bytowego. Emisja tego rodzaju stanowi najpoważniejszy problem w aspekcie zanieczyszczenia powietrza. Jej źródłami są m.in. lokalne kotłownie i paleniska domowe. Do powietrza emitowane są duże ilości dwutlenku siarki, tlenku azotu, sadzy, tlenku węgla i węglowodorów aromatycznych. Jednak największy problem stanowi emisja pyłu z sektora bytowego. Ma szczególnie duży wpływ na jakość powietrza w sezonie grzewczym, zwłaszcza wśród zwartej zabudowy, która utrudnia proces rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. Wśród głównych

21 zanieczyszczeń związanych z tego rodzaju emisją największy strumień masowy stanowi pył zawieszony PM 10, a także tlenek węgla, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu. Powodem takiej sytuacji, jest stosowanie w paleniskach domowych paliw złej jakości oraz obecność małych zakładów, które nie mają obowiązku posiadania decyzji o dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego. Wielkość emisji z tych źródeł jest trudna do oszacowania i wykazuje zmienność sezonową wynikającą z sezonu grzewczego. Zanieczyszczenia z tego rodzaju źródła zawierają znaczne ilości popiołu (około 20%), siarki (1 – 2%) oraz azotu (1%). W większości domów spalany jest węgiel niskiej jakości, w dodatku w przestarzałych konstrukcyjnie piecach, bez właściwego nadzoru procesu spalania i bez urządzeń odpylających. Ponadto wprowadzanie zanieczyszczeń następuje zwykle z kominów o niewielkiej wysokości, co sprawia, że zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstania. W budynkach mieszkalnych, w których zainstalowane są kotły opalane paliwem stałym istnieje ponadto zagrożenie w postaci spalania odpadów domowych. Powoduje to emisję substancji toksycznych stwarzających znaczne zagrożenie dla zdrowia, a występujących głównie przy spalaniu tworzyw sztucznych w nieprzystosowanych do tego celu instalacjach. Największe zagrożenie powodują emitowane dioksyny, furany, benzo(a)piren będące substancjami rakotwórczymi. Problem ten nie występuje przy kotłach opalanych gazem i olejem, gdyż konstrukcja tych kotłów uniemożliwia spalenie odpadów stałych. Natomiast ze spalania węgla najwięcej zanieczyszczeń emitowanych jest w postaci dwutlenku węgla, tlenku węgla, tlenków siarki, NOx, pyłu zawieszonego i benzo(a)pirenu. Najistotniejsze zagrożenie spowodowane niską emisją występuje w obszarach o zwartej zabudowie mieszkalnej, w tym na osiedlach domów jednorodzinnych. Duże skupiska budynków z kotłowni opalanych węglem, mogą powodować zagrożenie spowodowane niską emisją. Na emisję powierzchniową, składa się również emisja zanieczyszczeń z wysypisk odpadów oraz oczyszczalni ścieków. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój istnieje sieć gazowa. Miasto i gmina zasilane są gazem ziemnym wysokometanowym podgrupy E, ze stacji w/c Połczyn-Zdrój. Na koniec 2016 na terenie gminy istniała sieć o długości 47,95 km (w tym 24,71 km w mieście Połczyn-Zdrój a 23,245 km na obszarach wiejskich). Dalszy rozwój sieci gazowej zapewnić może ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza. Emisja liniowa (komunikacyjna) powstaje na drogach o dużym natężeniu ruchu kołowego. Jest to emisja, którą generuje transport prywatny i publiczny. Emisja liniowa powstaje z procesów spalania paliw w pojazdach, w wyniku ścierania nawierzchni dróg, opon, okładzin, a także w związku z unoszeniem się pyłu z dróg. Ze środków komunikacji do powietrza emitowane są głównie: tlenki azotu, pyły, węglowodory aromatyczne, tlenek i dwutlenek węgla oraz metale ciężkie. Wpływają one na pogorszenie jakości powietrza atmosferycznego i powodują wzrost stężenia ozonu w troposferze. Ilość emitowanych zanieczyszczeń zależy od wielu czynników między innymi od: natężenia i płynności ruchu, konstrukcji silnika i jego stanu technicznego, zastosowania dopalaczy i filtrów, rodzaju paliwa, parametrów technicznych i stanu drogi. Najbardziej zagrożone na emisję liniową są tereny przyległe do ciągów komunikacyjnych, głównie ma to niekorzystny wpływ na uprawy polowe. Nadmienić należy, że szkodliwe substancje związane z komunikacją samochodową stanowią źródło zanieczyszczenia nie tylko powietrza, ale również gleby, a w konsekwencji również wód w skutek wymywania zanieczyszczeń z powierzchni gruntu. Zaleca się, aby w sąsiedztwie dróg prowadzić uprawy nasienne, ponieważ w nasionach nie następuje akumulacja metali ciężkich i innych zanieczyszczeń komunikacyjnych. Gmina Połczyn-Zdrój narażona jest na zanieczyszczenia z emisji komunikacyjnej ze względu na lokalizację na jej terenie wojewódzkich, powiatowych i gminnych dróg.

22 Największe narażenie emisją liniową występuje wzdłuż dróg o największym natężeniu ruchu.

Rysunek 10. Układ najważniejszych połączeń drogowych w Gminie Połczyn-Zdrój Źródło: http://google.pl/maps/

Przez teren gminy Połczyn-Zdrój przebiega zróżnicowana infrastruktura komunikacyjna, składająca się zarówno z sieci dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych. Z prawie każdej miejscowości w powiecie świdwińskim istnieje możliwość dojazdu do miasta Połczyn-Zdrój.

23 Wykaz sieci drogowej gminy Połczyn-Zdrój została przedstawiona poniżej:  Drogi wojewódzkie:  DW 152 – Płoty –  DW 163 - Kołobrzeg – Wałcz  DW 167 - Koszalin – dr. nr. 172 - Połczyn-Zdrój  DW 172 - Połczyn-Zdrój - Szczecinek  DW 173 - Połczyn-Zdrój - Drawsko Pomorskie  Drogi powiatowe:  DP 1059Z relacji Sławoborze - Rąbino -Tychówka;  DP 1063Z relacji Rąbin – Ludzicko – dr.152;  DP 1064Z relacji Rzęcino – Biernów – dr.163;  DP 1065Z relacji Lipie – Wardyń Górny;  DP 1066Z relacji Bystrzynka – Nielep – Dąbrowa – Wardyń Dolny;  DP 1075Z relacji Nowe Ludzicko - Dziwogóra;  DP 1076Z relacji dr. 163 - Łośnica;  DP 1077Z relacji dr. 163 – Ostre Bardo;  DP 1078Z relacji Łężek – Połczyn-Zdrój;  DP 1079Z relacji Kołacz - Krasino;  DP 1082Z relacji Świdwin – Gawroniec;  DP 1085Z relacji Cieszeniowo - Sucha;  DP 1086Z relacji Redło - Brzozowica;  DP 1087Z relacji Wardyń Górny - Zajączkówko;  DP 1088Z relacji Bierzwnica – Połczyn-Zdrój;  DP 1089Z relacji Zajączkowo – Toporzyk;  DP 1090Z relacji dr. 173 – St. Worowo;  DP 1091Z relacji dr. 173 – N. Worowo - Kluczewo;  DP 1092Z relacji N.Toporzyk – Cieszyno – dr. pow. 1962Z;  DP 1093Z relacji Jelonki - Bolegorzyn;  DP 1094Z relacji Połczyn-Zdrój - Ogrodno;  DP 1095Z relacji Ogartowo – Czarne-Sikory;  DP 1096Z relacji Popielewo – Zdroje - Kocury;  DP 1097Z relacji dr. 163 – Czarnkowie – dr. pow. 1093Z  Drogi gminne:  DG 305003Z – Ciszeniewo –Bronówka;  DG 305001Z – Buślary – Połczyn-Zdrój;  DG 305005Z – Popielewo – Czarnkowie;  DG 305006Z – Lipno – Toporzyk;  DG 305004Z – Popielewo – Ogrodno;

24  DG 305002Z – Sucha – Bronowo. Gmina Połczyn-Zdrój aktualnie nie posiada czynnych połączeń kolejowych. Dawniej istniały dwie linie z których jedna została rozebrana, natomiast druga zastała przekształcona w trasę rowerową będącą atrakcją turystyczną.

Rysunek 11. Dawne połączenia kolejowe gminy Połczyn-Zdrój Źródło: www.bazakolejowa.pl

Gmina Połczyn-Zdrój narażona jest częściowo na zanieczyszczenia z emisji komunikacyjnej ze względu na lokalizację na jej terenie dróg wojewódzkich. Nie występują tu natomiast drogi krajowe. Największe narażenie emisją liniową występuje wzdłuż dróg o największym natężeniu ruchu. Drogi wojewódzkie o największym natężeniu ruchu, przebiegające przez teren gminy Połczyn-Zdrój przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 7. Drogi o największym natężeniu emisji liniowej na terenie gminy Połczyn-Zdrój oraz średni dobowy ruch w 2015 roku Średni dobowy ruch w 2015 roku Długość Pojazdy Samochody Nr drogi Nazwa odcinka Samochody odcinka silnikowe osobowe, ciężarowe ogółem mikrobusy Droga wojewódzka 20,44 Świdwin-Buślary 3478 2964 234 nr 152 Połczyn-Zdrój – 28,50 2615 2261 160 Droga Czaplinek wojewódzka 4,27 Buślary – Połczyn-Zdrój 6046 5219 278 nr 163 17,71 Byszyno – Buślary 3062 2729 128 Połczyn-Zdrój – Droga 3,90 2710 2158 189 wojewódzka Ogartowo nr 172 14,86 Ogartowo – Barwice 2033 1628 155 Droga Połczyn-Zdrój – wojewódzka 18,55 1136 1092 71 Ostrowice nr 173

25 Źródło: GDDKiA – Generalny Pomiar Ruchu 2015

Do emisji zanieczyszczeń przyczyniają się również drogi powiatowe i gminne. Ich stan techniczny jest niezadawalający, więc wymagają one ciągłych modernizacji. Aby ograniczyć emisję komunikacji drogowej należy rozwijać system ścieżek rowerowych i infrastruktury rowerowej:  budowę odcinków dróg rowerowych pozwalających na połączenie w jeden ciąg dróg już istniejących;  budowę parkingów rowerowych, szczególnie zlokalizowanych w pobliżu kluczowych celów podróży tj. plaż, oraz innych atrakcji turystycznych;  prawidłową organizację ruchu na styku ruch rowerowy - ruch samochodowy, pozwalającą na bezpieczne korzystanie z roweru;  promocję korzystania z transportu rowerowego.

Ruch rowerowy w gminie Połczyn-Zdrój, to przede wszystkim ruch osób poruszających się rowerem w celach rekreacyjnych lub traktujących rower jako środek transportu umożliwiający dotarcie do celu podróży. Przez gminę przebiega Greenway Naszyjnik Północy (oznakowanie zielone), a także Dolina Pięciu Jezior (oznaczenie niebieskie), Górna Dębica (oznaczenie żółte), Pradolina Dębicy (oznaczenie niebieskie), Szlak Zwiniętych Torów (oznaczenie zielone) oraz Szwajcaria Połczyńska (oznaczenie czerwone). Obecnie na terenie gminy Połczyn-Zdrój znajduje się 100 km ścieżek rowerowych.

Rysunek 12. Główne szlaki rowerowe na terenie gminy Połczyn-Zdrój Źródło: https://cycling.waymarkedtrails.org

26 Roczna ocena jakości powietrza

Roczną ocenę jakości powietrza w strefie pomorskiej wykonano według kryteriów dotyczących ochrony zdrowia dla:

 dwutlenku siarki – SO2,

 dwutlenku azotu – NO2,  tlenku węgla – CO,

 benzenu – C6H6,  pyłu o PM10,  pyłu zawieszonego PM2,5,  ołowiu w pyle – Pb (PM10),  arsenu w pyle – As (PM10),  kadmu w pyle – Cd (PM10),  niklu w pyle – Ni (PM10),  benzo(a)pirenu w pyle – B(a)P(PM10),

 ozonu – O3. oraz kryteriów określonych w celu ochrony roślin dla:

 dwutlenku siarki – SO2,

 tlenków azotu – NOx,

 ozonu – O3 określonego współczynnikiem AOT40. Podstawą klasyfikacji stref w rocznej ocenie jakości powietrza są wartości:  poziomu dopuszczalnego - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony na podstawie wiedzy naukowej, w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który powinien być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie nie powinien być przekraczany.  poziomu docelowego - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który ma być osiągnięty tam, gdzie to możliwe w określonym czasie.  poziomu celu długoterminowego - oznacza poziom substancji w powietrzu, który należy osiągnąć w dłuższej perspektywie z wyjątkiem przypadków, gdy nie jest to możliwe w drodze zastosowania proporcjonalnych środków – w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska. Oprócz w/w poziomów określony jest również poziom krytyczny, po przekroczeniu którego mogą wystąpić bezpośrednie niepożądane skutki w odniesieniu do niektórych receptorów, takich jak drzewa, inne rośliny lub ekosystemy naturalne, jednak nie w odniesieniu do człowieka oraz margines tolerancji, który oznacza procentowo określoną część poziomu dopuszczalnego, o którą poziom ten może zostać przekroczony. W wyniku klasyfikacji, w zależności od analizy stężeń w danej strefie, można wydzielić następujące klasy stref: 1. Dla substancji, dla których określone są poziomy dopuszczalne lub docelowe:

27  klasa A – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych lub poziomów docelowych,  klasa B – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji (tylko dla PM2,5),  klasa C – stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji w przypadku, gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne i poziomy docelowe. 2. Dla substancji, dla których określone są poziomy celu długoterminowego:  klasa D1 – stężenia ozonu i współczynnik AOT40 nie przekraczają poziomu celu długoterminowego,  klasa D2 – stężenia ozonu i współczynnik AOT40 przekraczają poziom celu długoterminowego. 3. Dla substancji, dla których określone są poziomy docelowe:  klasa A – stężenia PM2,5 na terenie strefy nie przekraczają poziomu docelowego,  klasa C2 – stężenia PM2,5 przekraczają poziom docelowy.

Klasy stref dla zanieczyszczeń oraz wymagane działania w zależności od ich poziomów stężeń przedstawia tabela poniżej.

28 Tabela 8. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia Poziom stężeń Zanieczyszczenie Klasa Wymagane działania

Poziom dopuszczalny i poziom krytyczny nie przekracza - utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu poziomu dopuszczalnego oraz próba A dopuszczalnego lub utrzymania najlepszej jakości powietrza zgodnej poziomu krytycznego ze zrównoważonym rozwojem dwutlenek siarki - określenie obszarów przekroczeń poziomów dwutlenek azotu dopuszczalnych, tlenki azotu - opracowanie Programu Ochrony Powietrza tlenek węgla POP w celu osiągnięcia odpowiednich powyżej poziomu benzen poziomów dopuszczalnych substancji dopuszczalnego lub pył PM10 C w powietrzu (jeśli POP nie był uprzednio poziomu krytycznego ołów (PM10) opracowany), - kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych Poziom dopuszczalny i margines tolerancji - utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej nie przekracza poziomu dopuszczalnego oraz próba poziomu A utrzymania najlepszej jakości powietrza zgodnej dopuszczalnego ze zrównoważonym rozwojem powyżej poziomu - określenie obszarów przekroczeń poziomu dopuszczalnego, lecz dopuszczalnego, nie przekracza - określenie przyczyn przekroczenia poziomu poziomu B dopuszczalnego substancji w powietrzu, dopuszczalnego podjęcie działań w celu zmniejszenia emisji powiększonego o pył zawieszony substancji margines tolerancji PM2,5 - określenie obszarów przekroczeń poziomu dopuszczalnego oraz poziomu dopuszczalnego powyżej poziomu powiększonego o margines tolerancji, dopuszczalnego - opracowanie Programu Ochrony Powietrza C powiększonego o POP mającego na celu osiągnięcie poziomów margines tolerancji dopuszczalnych substancji w powietrzu oraz pułapu stężenia ekspozycji (określonego dla pyłu PM2,5) Poziom docelowy nie przekracza A - działania niewymagane poziomu docelowego ozon - dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego AOT40 substancji w określonym czasie za pomocą arsen (PM10) ekonomicznie uzasadnionych działań nikiel (PM10) technicznych i technologicznych kadm (PM10) C - opracowanie lub aktualizacja Programu benzo(a)piren (PM10) Ochrony Powietrza POP, w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu powyżej poziomu PM2,5 C2 - dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego docelowego Poziom celu długoterminowego poniżej poziomu celu D1 - działania niewymagane długoterminowego ozon powyżej poziomu AOT40 - dążenie do osiągnięcia poziomu celu celu D2 długoterminowego do 2020 r. długoterminowego

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie prowadzi monitoring jakości powietrza na

29 terenie województwa zachodniopomorskiego, z podziałem na strefy. Pomorze zachodnie podzielone jest na 3 strefy: aglomeracja szczecińska, miasto Koszalin oraz strefa zachodniopomorska. Obszar gminy Połczyn- Zdrój należy do strefy zachodniopomorskiej oceny jakości powietrza, której wyniki według kryteriów dot. ochrony zdrowia w roku 2015 przedstawia poniższa tabela.

Tabela 9. Ocena jakości powietrza w strefie zachodniopomorskiej według kryteriów dotyczących ochrony zdrowia w 2015 roku

O3 Rok SO2 NO2 PM10 PM2,5 C6H6 CO Pb As Cd Ni B(a)P docelowy długoterminowy 2015 A A C C A D2 A A A A A A C

Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim, Raport za 2015, WIOŚ

W rocznej ocenie jakości powietrza dla strefy zachodniopomorskiej w roku 2015, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych dla celów ochrony zdrowia, nie został przekroczony dopuszczalny poziom: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, benzenu, pyłu PM2,5, tlenku węgla, ołowiu, arsenu, kadmu i niklu oraz dla ozonu w przypadku poziomu docelowego. W 2015 r. dla strefy zachodniopomorskiej stwierdzono przekroczenie poziomów dla pyłu PM10, benzo(a)pirenu oraz dla ozonu w przypadku celu długoterminowego ustalonego na rok 2020. Źródłem wysokich stężeń benzo(a)pirenu, pyłu zawieszonego PM10 jest proces spalania paliw w celach grzewczych. Stężenia te w okresie zimowym są znacznie wyższe niż w sezonie letnim. Natomiast do czynników powodujących powstawanie ozonu zalicza się tlenki azotu oraz węglowodory. Ozon jest zanieczyszczeniem pochodzenia fotochemicznego, a jego stężenie zależy bezpośrednio od stopnia nasłonecznienia, wilgotności względnej, temperatury oraz prędkości wiatru. Przyczyny przekroczeń poziomów celów długoterminowych dla ozonu to: komunikacja, warunki pogodowe, naturalne źródła emisji oraz napływ zanieczyszczeń prekursorów ozonu spoza granic województwa. Przekroczenia jakości powietrza w strefie zachodniopomorskiej są głównie powodowane przez źródła emisyjne zlokalizowane poza gminą Połczyn- Zdrój. Na terenie gminy nie znajdują się duże zakłady przemysłowe, a głównymi źródłami emisji są tu drogi oraz budownictwo indywidualne. Dla pozostałych zanieczyszczeń, dla których określone są poziomy docelowe (arsen, kadm, ołów, nikiel w pyle PM 10 i ozon) normy były dotrzymane, stąd strefa zachodniopomorska została zaliczona do klasy A.

Tabela 10. Ocena jakości powietrza w strefie zachodniopomorskiej według kryteriów dotyczących ochrony roślin w roku 2015

Rok SO2 NOx ozon 2015 A A A Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim, Raport za rok 2015, WIOŚ Szczecin

W ocenie jakości powietrza za rok 2015 dla strefy zachodniopomorskiej według kryteriów dotyczących ochrony roślin nie stwierdzono przekroczeń dla: dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz ozonu. Z informacji przesłanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie wynika, że w roku 2016 na terenie gminy Połczyn-Zdrój przekroczony został poziom benzoapirenu w pyle PM10, co wynika ze zjawiska niskiej emisji. W tabelach poniżej przedstawiono wyniki pomiarów WIOŚ.

Tabela 11. Maksymalne wartości średniorocznych stężeń substancji w powietrzu na obszarze gminy Połczyn-

30 Zdrój na podstawie wyników obliczeń modelowych za 2016 rok

Substancja SO2 NO2 C6H6 PM10 PM2,5 B(a)P Pb As Cd Ni Jednostka µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 Połczyn-Zdrój 3,1 9 0,04 22 16 2,8 0,009 1 0,3 1,5 Poziom dopuszczalny 20 40 5 40 25 1 0,5 6 5 20 /docelowy Źródło: WIOŚ Szczecin, 2017

W zestawieniu liczby dni i godzin z przekroczeniami poziomów dopuszczalnych dla SO2, NO2 i PM10 zaobserwować można 19 dni z przekroczeniami pyłu PM10, jednak przekroczenia te mieszczą się w poziomach dopuszczalnych. Wynikać one mogą ze zwiększonego ruchu samochodowego w danym momencie lub ze zmiany kierunku wiatrów (podmuchów) niosących pył.

Tabela 12. Liczba dni/godzin z przekroczeniami poziomów dopuszczalnych dla SO2, NO2 i PM10 oraz maksymalna średnia 8-godzinna spośród średnich kroczących dla CO na podstawie wyników obliczeń modelowych za 2016 rok Liczba dni/godzin z przekroczeniami poziomu Przekroczenia poziomu dopuszczalnego na dopuszczalnego na podstawie obliczeń podstawie obliczeń modelowych za 2016 rok modelowych za 2016 rok

SO2 SO2 NO2 PM10 CO Substancja 1h 24 h 1h 24 h max 8h śr. kr. Jednostka µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 Połczyn-Zdrój 0 0 0 19 2587 Poziom dopuszczalny 350 125 200 50 10000 /docelowy Źródło: WIOŚ Szczecin, 2017 Wieloletnie prognozy Generalnego Inspektora Ochrony Środowiska przewidują obniżenie stężeń pyłu PM10 do 2020 roku na terenie całego województwa. Jednak, aby ta poprawa stanu jakości powietrza nastąpiła powinny zostać podjęte odpowiednie działania ograniczające emisję substancji do atmosfery (m.in. realizacja Krajowego Programu Działań Niskoemisyjnych, Programu Ochrony Powietrza dla Kraju, programów ochrony powietrza dla stref, w których nastąpiły przekroczenia i Program Gospodarki Niskoemisyjnej). Szacowane zmiany stanu jakości powietrza jeśli chodzi o pył PM10 przedstawiają poniższe ryciny.

Rysunek 13. Stan jakości powietrza w 2015 roku - pył PM10 Źródło: www.gios.gov.pl

31 Rysunek 14. Prognoza stanu jakości powietrza w 2020 roku - pył PM10 Źródło: www.gios.gov.pl

Odnawialne źródła energii

Energia ze źródeł odnawialnych oznacza energię pochodzącą z naturalnych, powtarzających się procesów przyrodniczych, pozyskiwaną z odnawialnych, niekopalnych źródeł energii (energia wody, wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalna, fal, prądów i pływów morskich), energia wytwarzana z biopaliw stałych, biogazu i biopaliw ciekłych, a także energia otoczenia (środowiska naturalnego) wykorzystywana przez pompy ciepła. Odnawialne źródła energii (OZE) stanowią alternatywę dla tradycyjnych, pierwotnych, nieodnawialnych nośników energii (paliw kopalnych). Ich zasoby uzupełniają się w naturalnych procesach, co praktycznie pozwala traktować je jako niewyczerpalne. Ponadto pozyskiwanie energii z tych źródeł jest, w porównaniu do źródeł tradycyjnych (kopalnych), bardziej przyjazne środowisku naturalnemu. Wykorzystywanie OZE w znacznym stopniu zmniejsza szkodliwe oddziaływanie energetyki na środowisko naturalne, głównie poprzez ograniczenie emisji szkodliwych substancji, zwłaszcza gazów cieplarnianych. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych nakłada na Polskę obowiązek uzyskania 15% udziału energii z OZE w bilansie zużycia energii finalnej w 2020 r. Rozwój wytwarzania energii elektrycznej w odnawialnych źródłach wynika z potrzeby ochrony środowiska oraz wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego. Celem działań w tym zakresie jest zwiększenie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, wspieranie rozwoju technologicznego i innowacji, tworzenie możliwości rozwoju regionalnego oraz większe bezpieczeństwo dostaw energii zwłaszcza w skali lokalnej.

32 Województwo zachodniopomorskie jest krajowym liderem w wykorzystaniu energetyki wiatrowej. W pasie nadmorskim i w bezpośrednim jego sąsiedztwie panują najlepsze w Polsce warunki wiatrowe. Według stanu na 30.09.2013 roku, moc zainstalowana w farmach wiatrowych w regionie stanowiła prawie 1/3 wszystkich mocy zainstalowanych w energetyce wiatrowej w Polsce. Jednym z głównych zadań tego związku są działania w kierunku rozpowszechniania energii niekonwencjonalnej i odnawialnej. W związku z tym projektem powstała instalacja kolektorów słonecznych na budynku Publicznego Gimnazjum w Połczynie-Zdroju.

Energia wiatru

Gmina Połczyn-Zdrój położona jest w II strefie energetycznej wiatru w Polsce, jest to strefa o korzystnych warunkach wietrzności.

Rysunek 15. Strefy energetyczne wiatru w Polsce Źródło: IMGW (mapa opracowana przez prof. H. Lorenc)

W związku ze znacznym zalesieniem gminy oraz znacznym pofałdowaniem terenu jak również w związku z ograniczeniami wynikającymi z istnienia Drawskiego Parku Krajobrazowego w południowej części gminy (w planie ochrony parku jest zapis dotyczący zakazu lokalizacji tam elektrowni wiatrowych) oraz obszaru Natura 2000 (strefa ochrony ptaków) a także tym, że miasto stanowi strefę uzdrowiskową, utrudniona jest budowa elektrowni wiatrowych. Ograniczenia te wynikają z przepisów dotyczących lokalizacji elektrowni wiatrowych. Nie należy ich lokalizować w odległości mniejszej niż 200 m od granicy lasu i niebędących lasem skupisk drzew o powierzchni 0,1 ha i wiele innych. Według ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz.U.2017.0.1056) zabrania się lokalizacji elektrowni wiatrowych w strefie uzdrowiskowej „A”. Biorąc pod uwagę Gminę Połczyn-Zdrój jest to główny czynnik ograniczający budowę takich elektrowni. Jedyne możliwe tereny, które nadają się do powstawania elektrowni wiatrowych to północno-zachodnia część gminy (obszar graniczący z gminą Rąbino i Świdwin).

Bezpośrednie lub pośrednie wykorzystanie energii słonecznej

33 Pozyskiwanie energii słonecznej polega nie tylko na bezpośrednim wykorzystaniu promieniowania przez kolektory słoneczne i panele PV, ale również pośrednio poprzez ciepło zawarte w ziemi i w wodzie Poniżej przedstawiona została mapa Polski, która ukazuje wielkość promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni Ziemi.

Rysunek 16. Nasłonecznienie na terenie Polski Źródło: www.teo24.pl

 Kolektory słoneczne

Kolektory zamieniają bezpośrednio promieniowanie słoneczne w energię, która ogrzewa czynnik roboczy. Niestety ich wadą jest to, że nie są one w stanie zapewnić ciągłości ogrzewania. Mimo to, kolektory zyskują coraz więcej zwolenników, którzy wykorzystują je jako rozwiązanie uzupełniające. Najsprawniejsze kolektory słoneczne są w stanie dostarczyć rocznie z każdego metra kwadratowego powierzchni czynnej około 450 kWh energii. Więcej nie da się wytworzyć, ponieważ granica jest wyznaczona przez prawa fizyki i pogodę w naszej strefie klimatycznej. Nasłonecznienie dla terenów Gminy Połczyn-Zdrój wynosi w ciągu roku średnio ok. 996 kWh/m2. Zakłada się, że energia Słońca będzie wykorzystana za pomocą kolektorów słonecznych do roku 2028 w 2% gospodarstw domowych (oznacza to, że powstanie około 120 tego typu instalacji) do ogrzewania ciepłej wody użytkowej (c.w.u). Sprzyja temu projekt wsparcia finansowego tego typu inwestycji, który wszedł w życie w 2010 roku.

 Pompy ciepła

Działanie pompy ciepła umożliwia pośrednie wykorzystanie promieniowania słonecznego. Energia zmagazynowana w ziemi lub w wodzie ma zbyt niską temperaturę, aby mogła być wykorzystana

34 bezpośrednio do ogrzewania. Zadaniem pompy ciepła jest pobranie z otoczenia niskotemperaturowej energii (energia słoneczna zmagazynowana w ziemi, powietrzu, wodzie) i podwyższeniu jej temperatury do poziomu umożliwiającego ogrzewanie budynków. Wyróżnia się następujące rodzaje pomp ciepła:  pompy ciepła gruntowe (solanka/woda) : pobierają energię z gruntu za pomocą wymiennika gruntowego, przez który przepływa ciecz niezamarzająca zwana solanką. Jest najbardziej rozpowszechniona.  pompy ciepła wodne (woda/woda): pobierają ciepło z wody gruntowej. W pompie woda/woda w wymienniku przepływa woda gruntowa, która jest schładzana, ale nigdy tak aby zamarzła.  pompy ciepła powietrzne (powietrze/woda): wykorzystują energię słoneczną nagromadzoną w powietrzu, jednak ilość uzyskanej energii zależy bardzo od temp powietrza.  pompy ciepła do ciepłej wody użytkowej: podgrzewają tylko wodę użytkową w bojlerze, gdzie znajduje się mała pompa ciepła typu powietrze/woda.

Gmina Połczyn-Zdrój zakłada, że na jej terenie w ciągu najbliższych 20 lat powstanie ok. 20 instalacji wykorzystujących pompy ciepła do ogrzewania pomieszczeń (c.o.) i przygotowywania ciepłej wody (c.w.u.). Instalacje mają powstawać głównie dla potrzeb grzewczych w nowo budowanych budynkach jednorodzinnych zlokalizowanych na odpowiednio dużych działkach ( wymienniki gruntowych pomp ciepła zajmują bardzo dużą przestrzeń, którą można później eksploatować tylko w specjalny sposób) oraz w części budynków wielorodzinnych. Rozważana jest również instalacja pomp ciepła dla ogrzewania szkół i przedszkoli, przede wszystkim tych, w których zachodzi konieczność wymiany kotłowni i instalacji grzewczej, rezygnując tym samym z eksploatacji systemów grzewczych korzystających z oleju opałowego i węgla.

 Odzysk ciepła

Odzyskiwanie ciepła z innych źródeł również może być traktowane jako odnawialne źródło energii. W Gminie Połczyn-Zdrój znajdują się przedsiębiorstwa, w których w czasie procesów produkcyjnych powstają duże ilości ciepła technologicznego (ciepła woda i ogrzane powietrze). Obecnie wykorzystywane są technologie, które wykorzystują ciepło odpadowe do ogrzewania pomieszczeń lub ciepłej wody użytkowej. Gmina zakłada, że powstanie około 3 tego typu systemów odzysku w obiektach należących do podmiotów gospodarczych.

Energetyka wodna

Ze względu na niesprzyjającą charakterystykę terenu gminy Połczyn-Zdrój ograniczone są możliwości wykorzystywania energetyki wodnej. Energia wód płynących na obszarze gminy może być wykorzystywana do wytwarzania energii elektrycznej w małych elektrowniach wodnych. Mimo niesprzyjających warunków ze względu na małe przepływy wody na terenie gminy pracuje jedna elektrownia wodna na rzece Wogrze (zbiornik retencyjny).

Odpady komunalne

Odpady komunalne mogą być bardzo cennym źródłem energii, które określa się jako energię

35 alternatywną. Urządzeniem, które pozwala na alternatywne wykorzystanie odpadów jest generator ciepła, który je zgazowuje. Dzięki temu można zmniejszyć ilość odpadów odprowadzonych na wysypiska śmieci, a wyprodukowane przy okazji ciepło może być użyte bezpośrednio do ogrzewania nadmuchowego pomieszczeń wielkogabarytowych (hale sportowe, przemysłowe). Inną technologią odzysku energii z odpadów komunalnych jest pozyskiwanie gazu wysypiskowego i wykorzystanie go do produkcji ciepła i energii elektrycznej w agregacie kogeneracyjnym. Obecnie na terenie Gminy Połczyn-Zdrój skład odpadów komunalnych nie może być wykorzystywany do uzyskania energii w wyniku zgazowywania, również nie ma możliwości pozyskiwania gazu wysypiskowego. W przyszłości, po likwidacji znacznej liczby kotłowni węglowych i wprowadzenia wysoko wydajnych systemów segregacji, jest szansa na pojawienie się odpowiedniej ilości masy odpadów nadających się do zgazowywania.

Biomasa

 Drewno

Drewno jako opał jest uwzględniane jako odnawialne źródło energii, pomimo wielu głosów przeciw. Wg danych pozyskanych z Nadleśnictwa Połczyn-Zdrój na terenie Gminy sprzedaje się średnio rocznie około 8000 m3 drewna opałowego. Przedsiębiorstwa, które wykorzystują drewno w procesie produkcji dostarczają około 30 Mg odpadów drewna na rynek gminy oraz same wykorzystują odpady drewna do ogrzewania. Z zasad prowadzenia gospodarki leśnej wynika, że zasoby drewna i odpadów drewna nie ulegną zmianom w najbliższych latach. W najbliższej przyszłości może dojść do ograniczenia dostaw na lokalny rynek drewna i odpadów drewna nieprzetworzonych, gdyż producenci wyrobów drewna planują uruchomienie produkcji peletu z odpadów i ich sprzedaż na rynek zewnętrzny lub eksport.

 Słoma

Firmy produkujące podłoże do pieczarek na terenie gminy skupują wszelkie nadwyżki słomy, co znacznie utrudnia potencjalne wykorzystanie możliwości słomy jako paliwa. Słomę można wykorzystać do bezpośredniego spalania w kotłach w gospodarstwach rolnych oraz w produkcji brykietów z przeznaczeniem dla spalania w kotłowniach automatycznych lub elektrociepłowniach. Dotychczas na terenie Gminy nie ma kotłowni spalających słomę, natomiast w gminie prognozuje się powstanie w najbliższych 20 latach 10 takich kotłowni. Gmina rozważa również koncepcję zastosowania kotłów na brykiety ze słomy do ogrzewania zarządzanych przez nią obiektów.

 Uprawy energetyczne

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój uprawiana jest topola energetyczna. Właścicielem plantacji topoli jest firma EKO TOPOLA. Celem jej uprawy jest produkcja biomasy na cele energetyczne, a także drewna do produkcji papieru lub płyt drewnopochodnych. Topola charakteryzuje się bardzo szybkim wzrostem, dlatego pierwszy zbiór następuje już po 4-8 latach. Zarządzaniem uprawami zajmuje się spółka GreenWood Resources z siedzibą w Kwidzynie.

Biogaz

Gminę Połczyn-Zdrój zalicza się do gmin, na terenie których możliwa jest budowa biogazowni

36 rolniczej. Może to być instalacja o mocy ok. 150 do 250 kW.

Energia ziemi

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój lecznicze źródła geotermalne odkryto pod Połczynem już w 1688 r., a kilka lat później na tym terenie powstało uzdrowisko. W 1964 r. W Połczynie-Zdroju wykonano otwór badawczy Połczyn IG-1 o głębokości 2705m, który po adaptacji do celów eksploatacyjnych spłycono do głębokości 1248 m. Odwiert ten jest czynny do dzisiaj i eksploatuje do celów leczniczych wody chlorkowe. Wydajność eksploatacyjna otworu wynosi 2,8 m3/h. Wody lecznicze są wykorzystywane w lecznictwie uzdrowiskowym.

5.2.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie ochrony klimatu i jakości powietrza

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój w latach wcześniejszych realizowano zadania związane z modernizacją i wymianą systemów grzewczych (m.in. szpital i uzdrowisko) w domach mieszkalnych, termomodernizacją budynków, budową i modernizacją dróg, nasadzeniami oraz budową ścieżek rowerowych. Przeprowadzono również pełną gazyfikację gminy.

5.2.3 Analiza SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono w celu wyodrębnienia najważniejszych problemów i zagrożeń gminy Połczyn-Zdrój w kwestii ochrony klimatu i jakości powietrza. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017 -2020.

37 Tabela 13. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Ochrona klimatu i jakości powietrza

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

 Emisja zanieczyszczeń z procesu spalania paliw w celach grzewczych  Emisja zanieczyszczeń powstających w procesie spalania paliw w środkach transportu drogowego  Dogodne warunki do wykorzystania odnawialnych  Ograniczone możliwości korzystania z energii źródeł energii odnawialnej w indywidualnych systemach  Planowane, nowe przedsięwzięcia z zakresu grzewczych ze względu na bariery finansowe energetyki odnawialnej i techniczne  Sieć gazowa na terenie miasta  Nadmierna strata ciepła spowodowana brakiem  Istniejąca sieć szlaków rowerowych dostatecznej izolacji termicznej w dużej ilości budynków  brak stacji pomiarowej jakości powietrza na terenie gminy

SZANSE ZAGROŻENIA

 Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii  Stosowanie w gospodarstwach domowych  Ochrona powietrza atmosferycznego poprzez przestarzałych konstrukcyjnie, nisko sprawnych dalszą termomodernizacją budynków urządzeń grzewczych mieszkalnych  Nieprawidłowa eksploatacja pieców centralnego  Stosowanie urządzeń grzewczych realizujących ogrzewania poprzez spalanie złej jakości paliw technologię „czystego spalania węgla”, np. energetycznych w postaci zasiarczonych kotłów nowej generacji niskokalorycznych węgli, mułów węglowych oraz  Wprowadzenie gminnej polityki finansowej odpadów komunalnych, głównie w formie tworzyw wspomagającej właścicieli lokali sztucznych zdecydowanych do zamiany ogrzewania  Napływ zanieczyszczeń spoza granic gminy węglowego na ogrzewanie gazowe i inne proekologiczne

Źródło: opracowanie własne

Największym problemem gminy Połczyn-Zdrój jest duże zanieczyszczenie powietrza, a w szczególności jego zapylenie spowodowane niską emisją. Szansą na poprawę stanu tego obszaru interwencji jest termomodernizacja budynków mieszkalnych, a także wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii, szczególnie, że gmina Połczyn-Zdrój posiada dobre warunki do rozwoju OZE. Należy także skupić się w dużej mierze na edukacji ekologicznej mieszkańców gminy, aby uświadomić im negatywny wpływ nieodpowiedniej eksploatacji urządzeń grzewczych na środowisko.

38 5.3 Zagrożenia hałasem

5.3.1 Analiza stanu wyjściowego

Hałasem, zgodnie z definicją zawartą w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, są dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz. Źródła hałasu mogą być klasyfikowane na różne sposoby w zależności od rozpatrywanych cech lub właściwości źródeł. Fizyczne przyczyny generowania dźwięku (Engel Z., Pleban D., Hałas maszyn i urządzeń – źródła , ocena, CIOP, 2001) są następujące:  źródła mechaniczne (np. drgania, uderzenia, tarcie),  źródła elektryczne (np. magnetyczne, magnetostrykcyjne),  źródła technologiczne (np. proces przecinania, proces pękania),  źródła aero- i hydrodynamiczne, w tym przepływy (np. turbulencja, wypływ gazu z dyszy) i kawitacja,  inne źródła (np. proces spalania, zjawiska termiczne, wybuchy). Z kolei ze względu na pochodzenie źródeł (Engel Z., Pleban D., Hałas maszyn i urządzeń – źródła , ocena, CIOP, 2001) dzieli się na:  środki komunikacji i transportu, m.in. samoloty, pojazdy drogowe, pojazdy specjalne, pojazdy szynowe, wodne, rolnicze, trolejbusy, pojazdy rekreacyjne,  źródła przemysłowe wewnętrzne (np. silniki, generatory, obrabiarki, prasy, dmuchawy, sprężarki, transformatory, przekładnie piły, narzędzia pneumatyczne) i zewnętrzne (np. sprężarkownie, kuźnie, kominy, chłodnie kominowe, taśmociągi zewnętrzne, hamownie silników, suwnice),  maszyny budowlane, drogowe, komunalne, rolnicze (np. dźwigi, buldożery, koparki, walce, sprężarki, młoty i kafary, betoniarki, wiertnice, ubijaki, ładowarki, maszyny drzewne i leśne),  maszyny, urządzenia i instalacje w budynkach (np. transformatory, dźwigi, hydrofornie, instalacje wodno-kanalizacyjne, układy wentylacji i klimatyzacji, sprzęt biurowy i komputerowy, urządzenia sygnalizujące),  obiekty komunalne, środowiskowe i wojskowe (np. rozdzielnie gazu, zajezdnie autobusowe, dworce, lotniska, poligony, strzelnice),  źródła naturalne (np. wiatr, fale). Przynależność źródła hałasu do określonej grupy maszyn lub urządzeń (Koradecka D. (red.), Bezpieczeństwo i higiena pracy, CIOP-PIB, 2008):  maszyny stanowiące źródło energii (np. silniki spalinowe, sprężarki, transformatory),  narzędzia i silniki pneumatyczne (np. szlifierki, młotki, nitownice, zdzieraki, ubijaki),  maszyny do obróbki plastycznej (np. prasy, młoty, walcarki),  maszyny do rozdrabniania, kruszenia, przesiewania, przecinania, oczyszczania (sita wibracyjne, kraty wstrząsowe, młyny kulowe, piaskarki),  obrabiarki skrawające do metali (tokarki, szlifierki, frezarki, wiertarki),  obrabiarki skrawające do drewna (piły łańcuchowe, strugarki, frezarki, szlifierki, pilarki tarczowe i taśmowe),  maszyny włókiennicze (krosna, przędzarki, skręcarki, przewijarki, zgrzeblarki, dziewiarki osnowowe),  urządzenia przepływowe (wentylatory, zawory, reduktory, strumienice, palniki),

39  urządzenia transportu wewnątrzzakładowego (przenośniki, podajniki, suwnice).

Długotrwałe narażenie na hałas może spowodować negatywne skutki zdrowotne. Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego, w szczególności przez obniżenie hałasu przynajmniej do stanu normatywnego i utrzymywanie go na jak najniższym poziomie. Dopuszczalne poziomy emisji hałasu do środowiska dotyczące klimatu akustycznego określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2014 poz. 112). Charakteryzuje ono wymagane standardy poziomów hałasu dla poszczególnych rodzajów emitorów (dróg i linii kolejowych, linii elektroenergetycznych, startów, przelotów i lądowań statków powietrznych oraz pozostałych obiektów działalności będących źródłami hałasu) z rozróżnieniem na sposób zagospodarowania i funkcje terenu. Do oceny warunków korzystania ze środowiska używane jest pojęcie poziomu równoważnego. Poziom równoważny określamy dla 16 godzin pory dnia (LAeqD) i dla 8 godzin pory nocy (LAeqN). Parametrem stosowanym w polityce długofalowej, w programach ochrony środowiska przed hałasem jest wskaźnik LDWN – długookresowy średni poziom dźwięku A, wyrażany w decybelach (dB), wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (od godz. 6.00 do 18.00), pory wieczoru (od godz. 18.00 do 22.00) oraz pory nocy (od godz. 22.00 do 6.00). Do terenów podlegających ochronie zalicza się obszary zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, wielorodzinnej, zagrodowej, tereny szpitali, szkół, domów opieki społecznej, uzdrowisk oraz tereny rekreacyjno-wypoczynkowe. Hałas występujący w miastach ma charakter skumulowany z racji występowania hałasu komunikacyjnego i przemysłowego. Hałas komunikacyjny jest jednym z najpopularniejszych źródeł hałasu, który występuje zwykle wzdłuż ciągów ulic. Na ekspozycję często narażone są budynki między innymi obiekty mieszkalne, kulturalne, parki, tereny wypoczynkowe poza miastem oraz inne obiekty związane z przebywaniem ludzi. Dla terenów, na których stwierdzono przekroczenie poziomów dopuszczalnych opracowuje się programy ochrony środowiska przed hałasem mające na celu dostosowanie poziomów hałasu do obowiązujących norm. Hałas przemysłowy ma zwykle charakter lokalny, a zasięg jego oddziaływania jest ograniczony do najbliższego otoczenia zakładu. W gminie Połczyn-Zdrój jednym z głównych źródeł hałasu jest komunikacja drogowa. Siec drogowa w gminie Połczyn-Zdrój jest dobrze rozwinięta. Wykaz dróg na terenie analizowanej gminy znajduje się w tabeli poniżej.

40 Tabela 14. Wykaz dróg na terenie gminy Połczyn-Zdrój

Lp. Typ drogi Droga Przebieg

1. 152 Płoty – Nowe Ludzicko 2. 163 Kołobrzeg – Wałcz 3. DW 167 Koszalin – dr. nr. 172 - Połczyn-Zdrój 4. 172 Połczyn-Zdrój – Szczecinek 5. 173 Połczyn-Zdrój – Drawsko Pomorskie 6. 1059Z Sławoborze – Rąbino -Tychówka; 7. 1063Z Rąbin – Ludzicko – dr.152 8. 1064Z Rzęcino – Biernów – dr.163 9. 1065Z Lipie – Wardyń Górny 10. 1066Z Bystrzynka – Nielep – Dąbrowa – Wardyń Dolny 11. 1075Z Nowe Ludzicko - Dziwogóra 12. 1076Z dr. 163 – Łośnica 13. 1077Z dr. 163 – Ostre Bardo 14. 1078Z Łężek – Połczyn-Zdrój 15. 1079Z Kołacz – Krasino 16. 1082Z Świdwin – Gawroniec 17. 1085Z Cieszeniowo – Sucha DP 18. 1086Z Redło – Brzozowica 19. 1087Z Wardyń Górny - Zajączkówko 20. 1088Z Bierzwnica – Połczyn-Zdrój 21. 1089Z Zajączkowo – Toporzyk 22. 1090Z dr. 173 – St. Worowo 23. 1091Z dr. 173 – N. Worowo - Kluczewo 24. 1092Z N.Toporzyk – Cieszyno – dr. pow. 1962Z 25. 1093Z elacji Jelonki – Bolegorzyn 26. 1094Z Połczyn-Zdrój – Ogrodno 27. 1095Z Ogartowo – Czarne-Sikory 28. 1096Z Popielewo – Zdroje - Kocury 29. 1097Z dr. 163 – Czarnkowie – dr. pow. 1093Z 30. 305003Z Ciszeniewo –Bronówka 31. 305001Z Buślary – Połczyn-Zdrój 32. 305005Z Popielewo – Czarnkowie DG 33. 305006Z Popielewo – Czarnkowie 34. 305004Z Lipno – Toporzyk 35. 305002Z Popielewo – Ogrodno DG – droga gminna, DW – droga wojewódzka, DP – droga powiatowa

Źródło: Opracowanie własne WIOŚ w Szczecinie prowadzi coroczne badania monitoringowe hałasu drogowego na terenie województwa. W gminie Połczyn-Zdrój nie znalazł się dotychczas żaden punkt pomiarowy klimatu akustycznego. Najbliższy punkt znajdował się w miejscowości Bobolice oddalonej od omawianej gminy o ok. 50 km. Gmina Połczyn-Zdrój jako uzdrowisko przeprowadza co roku pomiary hałasu w strefie A ochrony uzdrowiskowej. Według pomiarów przeprowadzanych przez firmę zewnętrzną, na badanym obszarze występują trzy rodzaje źródeł hałasu: hałas komunikacyjny (drogowy), komunalny (obsługa techniczna

41 i zaopatrzenie obiektów, działalność o charakterze rozrywkowym) oraz hałas towarzyszący pracy linii elektroenergetycznej przebiegającej przez część obszaru. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że klimat akustyczny strefy A kształtowany jest głównie przez hałas komunikacyjny drogowy ul. Warszawskiej. Pomiary wykonano w czterech kontrolnych punktach zlokalizowanych na granicy strefy A. Dwa punkty zlokalizowano od strony wschodniej granicy strefy – oddziaływanie akustyczne od ul. Warszawskiej (główne źródło hałasu) , jeden punkt na północno-wschodniej granicy strefy – oddziaływanie akustyczne od strony przyległej infrastruktury miejskiej i ul. Warszawskiej oraz jeden punkt na zachodniej granicy strefy przy ul. Sobieskiego – oddziaływanie od ul. Sobieskiego i drogi powiatowej do Zajączkowa i Brzozownicy. Pomiary wykonano na wysokości 4 m.

Tabela poniżej przedstawia ostateczne wyniki obliczeń wartość LDWN oraz LN i poziomy dopuszczalne dla tych wskaźników.

Tabela 15. Wyniki pomiarów hałasu dla Strefy A ochrony uzdrowiskowej Połczyna-Zdroju dla wskaźników rocznych

Obliczony Obliczony Poziom Poziom Nr punktu poziom poziom dopuszczalny dopuszczalny Przekroczenia pomiarowego imisji imisji LDWN[dB] LN [dB] LDWN[dB] LN[dB] P1 47,7±2,0 50,0 40,7±2,1 45,0 brak P2 46,0±2,0 50,0 38,6±2,0 45,0 brak P3 49,7±2,1 50,0 41,4±1,9 45,0 brak P4 47,1±2,0 50,0 40,0±2,1 45,0 brak Źródło: Analiza i ocena klimatu akustycznego, pól elektromagnetycznych i wibracji w strefie A ochrony uzdrowiskowej Połczyna-Zdroju (okres roczny maj 2016 – czerwiec 2017)

W żadnym punkcie pomiarowym nie zanotowano przekroczeń poziomów dopuszczalnych w poziomach rocznych LDWN i LN.

5.3.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie zagrożenia hałasem

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój w zakresie ochrony przed hałasem realizowano zadania dotyczące modernizacji istniejącej sieci drogowej oraz budowy nowych odcinków dróg z tzw. cichymi nawierzchniami.

5.3.3 Analiza SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono w celu zidentyfikowania najważniejszych problemów i zagrożeń w gminie Połczyn-Zdrój w kwestii zagrożenia hałasem. Na jej podstawie wyznaczono główny problem w obszarze zagrożenia hałasem i zaplanowano cele i zadania dla gminy Połczyn- Zdrój na lata 2017 – 2020.

42 Tabela 16. Analiza SWOT – obszar interwencji: zagrożenie hałasem MOCNE STRONY SŁABE STRONY  Możliwość przekroczenie dopuszczalnych  Działania związane z modernizacją poziomów hałasu i remontami dróg  Brak punktu pomiarowego dla pomiarów  Brak dużych zakładów o nadmiernej emisji hałasu drogowego na terenie gminy Połczyn- hałasu Zdrój SZANSE ZAGROŻENIA

 Ciągły wzrost liczby samochodów i niedostosowanie przepustowość dróg do  Modernizacja dróg – poprawa nawierzchni większej liczby pojazdów dróg  Wysokie koszty modernizacji i budowy dróg  Ograniczenie intensywności ruchu  Negatywne oddziaływanie akustyczne na drogowego sąsiadującą zabudowę  Hipotetyczne braki środków finansowych na realizację inwestycji Źródło: opracowanie własne

Za słabe strony na obszarze interwencji – zagrożenie hałasem należy uznać możliwe przekroczenie dopuszczalnych poziomów wzdłuż ciągów drogowych oraz niezadowalający stan techniczny dróg, które przyczyniają się do emisji hałasu. Zagrożeniami w zakresie ograniczenia hałasu mogą być wysokie koszty modernizacji i budowy dróg, ciągły wzrost liczby samochodów i niedostosowanie przepustowości dróg do zwiększającej się liczby samochodów oraz negatywne oddziaływanie akustyczne na sąsiadującą zabudowę. Dodatkowo za zagrożenie należny uznać hipotetyczny brak środków finansowych na realizację zaplanowanych przedsięwzięć związanych z modernizacją i budową dróg oraz ekranów akustycznych, a także fakt, że na terenie gminy Połczyn-Zdrój nie wykonywano pomiarów długookresowych klimatu akustycznego.

5.4 Pola elektromagnetyczne

5.4.1 Analiza stanu wyjściowego

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U. 2016 r., poz. 672 z późn. zm.), pola elektromagnetyczne definiuje się jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz, a ochrona przed nimi polega na utrzymaniu poziomów tych pól poniżej wartości dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, a także zmniejszanie poziomów co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r., Nr 192 poz. 1883) określa dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku, zróżnicowane dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz miejsc dostępnych dla

43 ludności, a także zakresy częstotliwości promieniowania, dla których określa się parametry fizyczne, charakteryzujące oddziaływanie pól na środowisko. Począwszy od roku 2008 monitoring pól elektromagnetycznych (PEM) realizowany jest w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. nr 221 poz. 1645). Zgodnie z powyższym rozporządzeniem monitoring pól elektromagnetycznych polega na wykonywaniu w cyklu trzyletnim pomiarów natężenia składowej elektrycznej pola. W każdym roku realizuje się pomiary w 15 punktach pomiarowych. Po trzech latach następuje powrót do uprzednio wyznaczonych punktów pomiarowych. W ten sposób można uzyskać dane porównawcze pozwalające określić zmiany i kierunki zmian na przestrzeni lat. Źródłem informacji, w tym o stacjach i liniach elektroenergetycznych są: a. działalność kontrolna Inspekcji Ochrony Środowiska; b. starosta; c. baza danych o pozwoleniach radiowych wydanych przez Urząd Komunikacji Elektronicznej; d. informacja od Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A. Podstawowe sztuczne źródła emisji pól elektromagnetycznych do środowiska to:  linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia;  stacje radiowe i telewizyjne;  stacje bazowe telefonii komórkowej;  stacje radiolokacyjne i radionawigacyjne;  stacje transformatorowe;  sprzęt gospodarstwa domowego;  instalacje elektryczne;  urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne. Do źródeł niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego zalicza się m.in. linie elektroenergetyczne. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój ENERGA-OPERATOR SA Oddział w Koszalinie posiada linie elektroenergetyczne o napięci 110\kV, 15kV oraz 0,4kV i stacje transformatorowe 110/15kV, a także 15/0,4kV, które obsługiwane są przez Rejon Dystrybucji w Białogardzie. W gminie Połczyn-Zdrój znajduje się stacja transformatorowa 110/15kV o nazwie GPZ Połczyn- Zdrój, wyposażona w dwa transformatory o łącznej mocy 20MVA. Wiek stacji szacuje się na 30 lat, a obecny stan techniczny ocenia się jako dobry. Przez gminę przebiegają odcinki linii napowietrznych o napięciu 110kV relacji Połczyn-Zdrój – Grzmiąca i Świdwin – Połczyn-Zdrój. Łączna długość odcinków linii wynosi ok 27km, a średni wiek tych linii szacuje się na 32 lata, obecny stan techniczny linii jest oceniany jako dobry. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój ENERGA_OPERATOR SA Oddział w Koszalinie posiada elektroenergetyczne linie napowietrzne i kablowe o napięciu 15kV. Łączna długość linii kablowych wynosi 26,3km, natomiast łączna długość linii napowietrznych 248km. W obrębie gminy zlokalizowane są również 194 stacje transformatorowe 15/0,4kV, których wiek szacuje się na 36 lat, a stan ocenia się jako dobry. Dostawa energii dla odbiorców zasilanych na niskim

44 napięciu odbywa się ze stacji transformatorowych 15/0,4kV poprzez sieć niskiego napięcia złożonej z linii napowietrznych o łącznej długości 53,6km i kablowych o łącznej długości 34,3km. Powszechność telefonii komórkowej jest powodem największego oddziaływania pól elektromagnetycznych na środowisko (stacje bazowe łącznie z antenami).

Tabela 17. Stacje bazowe sieci telefonii komórkowej w gminie Połczyn-Zdrój Nazwa prowadzącego Lp. Lokalizacja Numer działki lub adres instalację 1 POLKOMTEL Sp. z o.o. Tychówko dz. nr 9/4 2 Energa operator S.A. Toporzyk dz. nr 49 3 Orange Polska S.A. Toporzyk dz. nr 49 4 T-MOBILE POLSKA S.A. Ogartowo - 5 T-MOBILE POLSKA S.A. Dobino dz. nr 9/8 6 T-MOBILE POLSKA S.A. Ogartowo dz. nr 181/5 7 P4 Sp. z o.o. Toporzyk dz. nr 49 8 P4 Sp. z o.o. Połczyn-Zdrój dz. nr 366 9 POLKOMTEL Sp. z o.o. Toporzyk dz. nr 49 10 Orange Polska S.A. Bolkowo dz. nr 300/3 11 POLKOMTEL Sp. z o.o. Połczyn-Zdrój ul.Piwna 10 12 ESPOL Sp. z o.o. Zajączkowo dz. nr 38/2 13 T-MOBILE POLSKA S.A. Redło dz. nr 144/2 14 EMITEL Sp.z o.o. Toporzyk - 15 Orange Polska S.A. Redło dz. nr 144/2 16 Orange Polska S.A. Toporzyk - 17 T-MOBILE POLSKA S.A. Tychówko dz. nr 9/4 18 T-MOBILE POLSKA S.A. Kołaczek dz. nr 23/1 19 Orange Polska S.A. Łężek dz. nr 1/28 20 T-MOBILE POLSKA S.A. Połczyn-Zdrój - 21 POLKOMTEL Sp. z o.o. Redło dz. nr 46/14 22 Polska Telefonia Cyfrowa S.A. Ogartowo dz. nr 181/5 23 Polska Telefonia Cyfrowa S.A. Połczyn-Zdrój ul. Piwna 10 24 Polska Telefonia Cyfrowa S.A. Dobino dz. nr 9/8 25 POLKOMTEL Sp. z o.o. Kołaczek dz. nr 23/1 26 POLKOMTEL Sp. z o.o. Dziwogóra dz. nr 54/1 Źródło: opracowanie własne

W przypadku urządzeń elektroenergetycznych brak jest przepisów określających strefy ich ponadnormatywnego oddziaływania. Mieści się ono z reguły w zakresie od kilku do kilkunastu metrów od skrajnych przewodów. Operator sieci wnioskuje, aby w pasie o szerokości 15 metrów od skrajnych przewodów linii wysokiego napięcia 110 kV zmiany zagospodarowania terenu projektować w oparciu o odpowiednie normy oraz przepisy ustawy - Prawo ochrony środowiska i Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych

45 w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192, poz. 1883). Dla urządzeń telekomunikacyjnych zasięg możliwych przekroczeń wartości dopuszczalnych jest określany w raportach oddziaływania na środowisko. W przypadku stacji bazowych wynosi on na ogół od 30 do 100 m w poziomie oraz od 10 do 40 m w pionie.

Rysunek 17. Lokalizacja najważniejszych stacji bazowych sieci komórkowych na terenie gminy Połczyn-Zdrój Źródło: http://beta.btsearch.pl/

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30.10.2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192, poz. 1883), określa dopuszczalne poziomy zakresu częstotliwości pól elektromagnetycznych oraz dopuszczalne poziomy natężenia pól elektromagnetycznych, które przedstawia tabela poniżej. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne, charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko dla miejsc dostępnych dla ludności oraz dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych, charakteryzowane przez dopuszczalne wartości parametrów fizycznych, dla miejsc dostępnych dla ludności.

46 Tabela 18. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne, charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko dla miejsc dostępnych dla ludności oraz dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych Zakres częstotliwości pola Składowa Składowa Gęstość mocy elektromagnetycznego elektryczna magnetyczna 50 Hz – częstotliwość sieci elektroenergetycznej (dla terenów pod 1 kV/m 60 A/m - zabudowę mieszkaniową) 0 Hz 10 kV/m 2 500 A/m - 0 Hz – 0,5 Hz - 2 500 A/m - 0,5 Hz – 50 Hz 10 kV/m 60 A/m - 0,05 kHz – 1 kHz - 3/f A/m - 0,001 MHz – 3 MHz 20 V/m 3 A/m - 3 MHz – 300 MHz 7 V/m - - 300 MHz – 300 GHz 7 V/m - 0,1 W/m2 Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30.10.2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192, poz. 1883).

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie przeprowadza coroczne pomiary pola elektromagnetycznego w województwie zachodniopomorskim. Pomiary prowadzone są w 45 punktach pomiarowych na obszarze całego województwa zachodniopomorskiego. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój nie był zlokalizowany żaden punkt pomiarowy. Najbliższy punkt pomiarowy zlokalizowany był w miejscowości Przybkowo w gminie Barwice, w powiecie szczecineckim, oddalonej o ok. 20 km od miejscowości Połczyn- Zdrój. Średnia wartość pól elektromagnetycznych w 2013 r. w miejscowości Przybkowo wyniosła 0,1 V/m. Pomiary pól elektromagnetycznym w badanym punkcie nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych wartości pól elektromagnetycznym w środowisku.

Gmina Połczyn-Zdrój jako uzdrowisko prowadzi pomiary pół elektromagnetycznych w strefie A ochrony uzdrowiskowej. Analiza potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz ich lokalizacji i charakteru wykazała brak możliwości przekroczenia poziomów dopuszczalnych składowej magnetycznej i elektrycznej pól elektromagnetycznych występujących w Strefie A. Wyznaczono strefę ochronną dla linii elektromagnetycznej 110 kV przebiegającej przez Strefę A – 12 m od osi linii. Najbliższa zabudowa mieszkaniowa zlokalizowana jest w odległości 300 m od osi linii, a więc nie ma możliwości negatywnego oddziaływania na miejsce stałego pobytu ludzi. Kolejne źródło promieniowania według pomiarów to budynek malej stacji transformatorowej, zlokalizowanej w Strefie A. Stanowi on jednak zamknięte źródło promieniowania elektromagnetycznego. Źródła pól elektromagnetycznych występujących na terenie Strefy A nie powodują przekroczenia poziomów dopuszczalnych pól elektromagnetycznych.

5.4.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie pól elektromagnetycznych

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój w latach wcześniejszych realizowano zadania związane z ochroną przed polami elektromagnetycznymi. Były to zadania dotyczące przestrzegania lokalizacji nowych źródeł promieniowania elektromagnetycznego, zgodne z zapisami zawartymi w Studium Uwarunkowań Zagospodarowania Przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

47 5.4.3 Analiza SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono w celu wyodrębnienia najważniejszych problemów i zagrożeń gminy Połczyn-Zdrój w zakresie pól elektromagnetycznych. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017 – 2020.

48 Tabela 30. Analiza SWOT - Obszar interwencji: pola elektromagnetyczne MOCNE STRONY SŁABE STRONY

 Brak przekroczenia dopuszczalnych  Lokalizacja bazowych stacji telefonii poziomów pól elektromagnetycznych komórkowej w środowisku w okolicznym punkcie  Występujące na terenie gminy Połczyn-Zdrój pomiarowym oraz w strefie uzdrowiskowej duże skupienie linii elektroenergetycznych  Kontrola obecnych i potencjalnych źródeł o napięciu 110 \kV, 15kV oraz 0,4kV, a także promieniowania elektromagnetycznego stacje transformatorowe 110/15kV i 15/0,4kV.  Wykonywane corocznie pomiary pól  Brak punktów pomiarowych znajdujących się elektromagnetycznych na terenie gminy Połczyn-Zdrój

SZANSE ZAGROŻENIA

 Rozwój technologii światłowodowych  Modernizacja instalacji przez właścicieli sieci elektromagnetycznych  Możliwość powstania nowych źródeł  Ograniczenie powstawania nowych źródeł promieniowania elektromagnetycznego promieniowania na terenach gęstej  Wystąpienie poważnych awarii zabudowy mieszkaniowej na etapie planowania przestrzennego

Źródło: Opracowanie własne

Mocną stroną gminy Połczyn-Zdrój w zakresie promieniowania elektromagnetycznego jest brak przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w okolicy gminy. Za słabe strony można uznać występujące na terenie gminy Połczyn-Zdrój duże skupienie linii elektroenergetycznych o napięci 110 \kV, 15kV oraz 0,4kV, a także stacje transformatorowe 110/15kV i 15/0,4kV, które są źródłami emitującymi pola elektromagnetyczne. Za szanse dla gminy Połczyn-Zdrój należy uznać modernizację istniejących instalacji sieci elektromagnetycznej oraz rozwój technologii światłowodowych. Ponadto za słabe strony należy uznać możliwość powstawania nowych źródeł emitujących promieniowanie elektromagnetyczne oraz poważnych awarii.

5.5 Gospodarowanie wodami

Gmina Połczyn-Zdrój położona jest w zasięgu dwóch Regionalnych Dyrekcji Gospodarki Wodnej: w Szczecinie oraz Poznaniu. Korzystanie z wód występujących na terenie gminy musi więc przebiegać zgodnie z ustaleniami Planu Gospodarowania Wodami na Obszarze Dorzecza Odry z dnia 22 lutego 2011 roku, z rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2014 r. w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego oraz z rozporządzeniem Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 2 kwietnia 2014 r. w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Warty. Wprowadzenie rozporządzeń ma na celu osiągnięcie dobrego stanu lub potencjału wód. Zawierają one wymagania w zakresie jakości wód powierzchniowych, ciągłości morfologicznej cieków, wymagania odnośnie do poborów wód podziemnych oraz zachowania przepływu nienaruszalnego. Wymagania te

49 ukierunkowane są na spełnienie celów środowiskowych zapisanych w Planie gospodarowania wodami dla jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych.

5.5.1 Analiza stanu wyjściowego

Wody powierzchniowe

Gmina Połczyn-Zdrój położona jest na terenie dorzecza Odry, w regionie wodnym Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego. Najważniejsze rzeki płynące przez teren gminy to: Parsęta, Wogra, Drawa, Dębnica, Mogilnica, Rega, Bliska Struga, Bukowa, Kokna i Rakon. Ilość jezior w gminie Połczyn-Zdrój jest niewielka. Największe z nich to: Resko (Resko Górne), Kołackie, Kłokowskie oraz Gawroniec. Jeziora na terenie gminy to głównie jeziora rynnowe, zastoiskowe lub wytopiskowe, mają one stosunkowo małą powierzchnię zlewni, zasilane są głównie przez wody podziemnie. W południowej i środkowej części gminy w obrębie silnie pofałdowanej moreny czołowej i dennej licznie występują oczka wytopiskowe. Zakłada się, że obszar intensywnego ich występowania wyznacza morenę czołową i wewnętrznie do niej przylegającą najbliższą moreną marginalną. W gminie występują również sztuczne zbiorniki wodne – stawy rybne. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój występuje jedna jeziorna jednolita część wód powierzchniowych „Resko” oraz 11 rzecznych jednolitych części wód powierzchniowych. Przeważają JCWP w złym stanie ogólnym, jedynie 4 z nich zakwalifikowano do stanu dobrego. Połowa z jednolitych części wód powierzchniowych posiada status silnie zmienionych, a 7 z nich jest zagrożona ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych.

Tabela 19. Charakterystyka jednolitej części wód powierzchniowych Ocena Ryzyka Jednolita Część Wód Powierzchniowych rzeki Typ Ocena Status Nieosiągnięcia Celów JCWP Stanu Nazwa JCWP Europejski Kod JCWP Środowiskowych silnie Rega do dopł. spod Bystrzyny PLRW600023421369 23 zły zagrożona zmieniona Resko (Resko Górne) PLLW20810 naturalna 2b zły zagrożona Kokna PLRW6000181888529 naturalna 18 zły zagrożona Drawa do wypływu z Jez. Krosino PLRW6000251888513 naturalna 25 zły zagrożona Bliska Struga PLRW6000174444 naturalna 17 zły zagrożona Dębnica do Brusnej z jez. Dębno PLRW60001844432 naturalna 18 zły niezagrożona Odpust PLRW60001744469 naturalna 17 dobry niezagrożona silnie Dębnica od Brusnej do ujścia PLRW6000204449 20 zły niezagrożona zmieniona silnie Wogra PLRW60001744489 17 dobry niezagrożona zmieniona silnie Bukowa PLRW6000174452 17 dobry niezagrożona zmieniona silnie Mogilica PLRW60001744569 17 zły zagrożona zmieniona silnie Parsęta od Gęsiej do Liśnicy PLRW6000204459 20 dobry zagrożona zmieniona Typy JCWP: 2b - Jezioro o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni, niestratyfikowane; 17 – Potok nizinny piaszczysty; 18 – Potok nizinny żwirowy; 20 – Rzeka nizinna żwirowa; 23 – Potok lub strumień na obszarze będącym pod wpływem procesów torfotwórczych; 25 – Ciek łączący jezior. Źródło: Geoportal KZGW

Rycina poniżej przedstawia jednolite części wód powierzchniowych, które występują w granicach

50 gminy Połczyn-Zdrój.

Rysunek 18. Jednolite części wód powierzchniowych na terenie gminy Połczyn-Zdrój Źródło: opracowanie własne na podstawie www.kzgw.gov.pl

Według danych otrzymanych od Zachodniopomorskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Szczecinie, w gminie Połczyn-Zdrój zlokalizowanych jest 27 budowli wodnych oraz dwa zbiorniki retencyjne. Urządzenia wodne to przede wszystkim stopnie wodne (16 szt.), 4 jazy, 2 zapory, kaskada oraz

51 budowle upustowe i wpustowe do zbiorników. Zbiorniki retencyjne znajdują się na rzece Wogrze, pierwszy z nich o powierzchni 4,30 ha i objętości wody 58 500 m3, natomiast drugi o powierzchni 0,73 ha i pojemności wodnej 10 330 m3. Za inny przykład retencji może posłużyć zbiornik retencyjny "Połczyn-Zdrój". Budowę tego zbiornika zakończono w roku 2003. Jest to zbiornik wielozadaniowy. Zbiornik pełni następujące funkcje:  ochrona przeciwpowodziowa (redukcja fali powodziowej),  wyrównanie przepływów niskich poniżej przekroju piętrzenia,  wykorzystanie energetyczne,  wykorzystanie rekreacyjne i rybackie.

Zbiornik "Połczyn Zdrój" powstał poprzez przegrodzenie rzeki Wogry w km 8+520 zaporą ziemną z budowlą przepustową i Małą Elektrownią Wodną. Pojemność całkowita zbiornika wynosi 447,7tys. m3, powierzchnia zalewu 24,17 ha, a maksymalny poziom piętrzenia 93,68m n.p.m.

Jakość wód powierzchniowych

Ocenę stanu jednolitych części wód powierzchniowych płynących badanych w 2015 roku wykonano na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. Dane te są weryfikowane zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z uwzględnieniem oceny spełnienia wymagań dla obszarów chronionych. Spośród wszystkich jednolitych części wód powierzchniowych znajdujących się na terenie gminy Połczyn-Zdrój, monitoringiem jakości wód powierzchniowych płynących zostało objęte pięć z nich:  Jednolita część wód - Kokna (kod PLRW6000181888529); punkt pomiarowo-kontrolny Kokna - ujście do Drawy (m. Darskowo) (kod ppk – PL02S0101_0573);  Jednolita część wód - Drawa do wypływu z Jez. Krosino (kod PLRW6000251888513); punkt pomiarowo-kontrolny - Drawa - powyżej ujścia Miedznika (m.Rzepowo) (kod ppk – PL02S0101_3156);  Jednolita część wód - Dębnica od Brusnej do ujścia (kod PLRW6000204449); punkt pomiarowo- kontrolny - Dębnica - poniżej ujścia Wogry (m. Ostre Bardo) (kod ppk – PL02S0101_0531);  Jednolita część wód – Mogilica (kod PLRW60001744569); punkt pomiarowo-kontrolny – Mogilica - ujście do Parsęty (m. Dębczyno) (kod ppk – PL02S0101_0533);  Jednolita część wód – Parsęta od Gęsiej do Liśnicy (kod PLRW6000204459); punkt pomiarowo- kontrolny – Parsęta - m. Białogard (kod ppk – PL02S0101_0534).

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie wykonał ocenę stanu/potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego w 113 jednolitych częściach wód (JCW) przebadanych w latach 2011-2015. Badań oceny stanu/potencjału nie prowadzono jednak na terenie gminy Połczyn-Zdrój, są to wyniki dla całych obszarów jednolitych części wód powierzchniowych, których granice zlokalizowane są nie tylko na terenie gminy Połczyn-Zdrój. Tabela poniżej przedstawia ocenę wykonaną dla jednolitych części wód należących do terenu gminy Połczyn-Zdrój w 2015 r.

52 Tabela 20. Ocena stanu/potencjału jednolitych części wód powierzchniowych na terenie gminy Połczyn-Zdrój w 2015 roku Klasyfikacja wskaźników i elementów jakości wód w o h ó k t c y n y z w i e n f

Kod punktu ó h

z t o m Stan/ h c f c w n e i

Nazwa pomiarowo- r Stan c y l e ó

Lp. g potencjał Stan o y n t e

ocenianej jcw. kontrolnego chemiczny o z m n n l m a

z c ekologiczny e e i l o s o

ocenianej jcw. c i r i e a m

m l b d g e a e l K y o s l h e h

a c l a K s a l K

1. Kokna PL02S0101_0573 III I II UMIARKOWANY b.d. b.d.

Drawa do 2. wypływu z Jez. PL02S0101_3156 IV I I SŁABY DOBRY ZŁY Krosino Dębnica od DOBRY I POWYŻEJ 3. Brusnej do PL02S0101_0531 II II II b.d. b.d. DOBREGO Ujścia DOBRY I POWYŻEJ 4. Mogilica PL02S0101_0533 I II II b.d. b.d. DOBREGO Parsęta od DOBRY I POWYŹEJ 5. Gęsiej do PL02S0101_0534 II II II PSD ZŁY DOBREGO Liśnicy PSD/PPD – poniżej stanu/potencjału dobrego, b.d.-brak danych Źródło: Monitoring rzek 2015, WIOŚ Szczecin

W Rozporządzeniu Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Szczecina z dnia 3 czerwca 2014 r. w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, określone zostały cele środowiskowe dla poszczególnych JCWP rzecznych. W przypadku jednolitych części wód powierzchniowych zlokalizowanych na terenie gminy Połczyn-Zdrój celem jest osiągnięcie co najmniej dobrego stanu ekologicznego oraz utrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego wód. Stwierdzono jednak, iż wpływ działalności antropogenicznej na stan JCW generuje konieczność przesunięcia w czasie osiągnięcia celów środowiskowych z uwagi na brak rozwiązań technicznych możliwych do zastosowania w celu poprawy stanu JCW. Według Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry jednym z podstawowych czynników wpływających na jakość wód powierzchniowych są zanieczyszczenia zawarte w ściekach komunalnych i przemysłowych. Innym zagrożeniem dla wód są wody odciekowe pochodzące z nieizolowanych składowisk. Najbardziej rozpowszechnioną metodą zagospodarowania odpadów komunalnych, zarówno na terenie gminy Połczyn-Zdrój jak i w całej Polsce, jest ich składowanie na składowisku.

53 Dorzecze numer: 1 - dorzecze Odry, 2 - dorzecze Wisły, 3 - zlewnia Zalewu Szczecińskiego, 4 - dorzecza rzek pomorza, 5 - zlewnia Zalewu Wiślanego, 6 - dorzecze Niemna, 7 - dorzecze Dniestru, 8 - dorzecze Dunaju, 9 - dorzecze Łaby

Rysunek 19. Podział Hydrograficzny Polski z oznaczeniem gminy Połczyn-Zdrój Źródło: Monitoring rzek

Z danych przesłanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Świdwinie (2017 r.) wynika, że woda na terenie gminy jest w większości przydatna do spożycia i nie występują przekroczenia jej parametrów. Przekroczenie parametrów fizykochemicznych (mętności oraz żelaza) zanotowano w marcu 2017 r. w SUW Kołaczek, przeprowadzono jednak działania naprawcze a PPIS w Świdwinie po przedłożonych, ponownych badaniach, stwierdził przydatność wody do spożycia przez ludzi w badanym zakresie wodociągu.

Wody podziemne

Gmina Połczyn-Zdrój, nie znajduje się w zasięgu Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój znajdują się trzy Jednolite Części Wód Podziemnych, należą do nich JCWPd nr 8,9 oraz 27. Głębokość występowania wody słodkiej w JCWPd nr 8 od 5 do 50 m, lokalnie powyżej 50m. Na omawianym obszarze słodkie wody podziemne związane są z piętrami: czwartorzędowym, oligoceńskim. Najczęściej rolę głównego użytkowego piętra wodonośnego na tym obszarze pełni piętro czwartorzędowe, gdzie znajdują się wody porowe w utworach piaszczystych.

54 Głębokość występowania wody słodkiej w JCWPd nr 9 od 5 do 25 m, lokalnie powyżej 50m. Na omawianym obszarze słodkie wody podziemne związane są z piętrami: czwartorzędowym oraz jurajskim. Najczęściej rolę głównego użytkowego piętra wodonośnego na tym obszarze pełni piętro czwartorzędowe gdzie znajdują się wody porowe w utworach piaszczystych. W piętrze Jurajskim występują wody szczelinowe i porowe w piaskowcach. Lokalnie wody piętra Jurajskiego występują w łączności z dolnym poziomem czwartorzędowym. Głębokość występowania wody słodkiej w JCWPd nr 27 nie została bliżej określona. Na omawianym obszarze słodkie wody podziemne związane są z piętrami: czwartorzędowym oraz neogeńskim. W czwartorzędzie występują dwa poziomy wodonośne nie będące w kontakcie z poziomem neogeńskim. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój występują trzy tereny wodonośne: 1) Dziwogóra - z dopuszczalną wydajnością 565 m3/h – docelowo zasilenie w wodę całego miasta, 2) Kołacz - z dopuszczalną wydajnością 104 m3/h, 3) Tychówko - z dopuszczalną wydajnością 75 m3/h. Ujęcia wodociągowe na terenie gminy pobierają wodę ze złóż czwartorzędowych.

55 Na rysunku poniżej przedstawiono udział poszczególnych Jednolitych Części Wód Podziemnych w obszarze gminy Połczyn-Zdrój.

Rysunek 20. Jednolite Części Wód Podziemnych na terenie gminy Połczyn-Zdrój Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z geoportal.kzgw.gov.pl Jakość wód podziemnych

Oceny stanu chemicznego w jednolitych częściach wód podziemnych (JCWPd) i w poszczególnych punktach badawczych dokonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z 21.12.2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych (Dz.U.2016.85), które wyróżnia pięć klas jakości wód:

56  klasa I – wody bardzo dobrej jakości,  klasa II – wody dobrej jakości,  klasa III – wody zadowalającej jakości,  klasa IV – wody niezadowalającej jakości,  klasa V – wody złej jakości. oraz dwa stany chemiczne wód ocenione na podstawie średniej wartości poszczególnych wskaźników ze wszystkich punktów zlokalizowanych w analizowanej JCWPd:  stan dobry,  stan słaby.

Z danych zawartych w raporcie z roku 2016 wydanego przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy „Interpretacja wyników monitoringu operacyjnego, ocena stanu chemicznego oraz przygotowanie opracowania o stanie chemicznym jednolitych części wód podziemnych zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu według danych z 2015 r.”, wynika iż JCWPd nr 8,9 oraz 27 z uwagi na dobry stan chemiczny wód w latach 2010-2012 oraz zgodnie z planem gospodarowania wodami brak ryzyka wystąpienia nieosiągnięciem dobrego stanu chemicznego wód nie został uwzględniony w monitoringu na 2015 rok.

Zagrożenie powodzią

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój nie występują powszechnie obszary zagrożone powodzią. Lokalne podtopienia mogą mieć miejsce w porze wiosennych roztopów oraz w trakcie ulewnych opadów.

5.5.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gospodarowania wodami

Realizacja zadań z zakresu gospodarowania wodami była związana z monitoringiem JCWP oraz JCWPd w ramach PMŚ. Gmina również realizowała zadania związane z ochroną stanu czystości wód powierzchniowych i podziemnych. W związku z niewystępowaniem zagrożenia powodziowego na terenie gminy Połczyn-Zdrój, w poprzednim Programie Ochrony Środowiska nie zaplanowano żadnych zadań w zakresie gospodarowania wodami.

5.5.3 Analiza SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono w celu wyodrębnienia najważniejszych problemów i zagrożeń gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gospodarowania wodami. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017 -2020.

57 Tabela 21. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarowanie wodami MOCNE STRONY SŁABE STRONY

 Większość terenów gminy nie jest  Niekorzystny wpływ działalności zagrożonych ryzykiem wystąpienia powodzi, antropogenicznej na jakość wód  Stopniowa poprawa jakości wód  Ryzyko nie osiągnięcia co najmniej dobrego podziemnych, stanu ekologicznego oraz nie utrzymanie co  Dobry stan większości jednolitych części najmniej dobrego stanu chemicznego wód wód powierzchniowych i podziemnych

SZANSE ZAGROŻENIA  Lokalne podtopienia w porze wiosennych  Ograniczenie zanieczyszczenia wód roztopów oraz podczas ulewnych opadów powierzchniowych,  Brak stałych pomiarów jakości jednolitej części  Szkolenie rolników z zakresu Kodeksu Dobrej wód podziemnych i powierzchniowych Praktyki Rolnej oraz promocja rolnictwa znajdującej się na terenie gminy Połczyn-Zdrój, ekologicznego.  Nadmierne stosowanie nawozów w rolnictwie i sadownictwie, Źródło: opracowanie własne

Głównymi problemami w zakresie gospodarowania wodami na terenie gminy Połczyn-Zdrój jest wciąż zanieczyszczenie środowiska wodnego pozostałościami po nawozach rolniczych oraz ściekami komunalnymi.

5.6 Gospodarka wodno-ściekowa

Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. jest dokumentem ustanawiającym ramy działania Unii Europejskiej w dziedzinie polityki wodnej. Transpozycja przepisów dyrektywy na grunt prawa polskiego została dokonana ustawą z dnia 18 lipca 2001 r., Prawo wodne (Dz.U. z 2015 poz. 469 z późn. zm), ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r., Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013, poz. 1232 z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 7 czerwca 2001 r., o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2015 poz. 139). Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ma służyć przede wszystkim:  zaspokojeniu zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu,  ochronie wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym,  poprawie jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka,  zmniejszeniu zanieczyszczenia wód podziemnych,  zmniejszeniu skutków powodzi i suszy.

58 5.6.1 Analiza stanu wyjściowego

Gospodarka wodna

Eksploatacją sieci wodociągowej na terenie gminy Połczyn-Zdrój zajmują się Regionalne Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. w Białogardzie. Długość sieci wodociągowej eksploatowanej przez przedsiębiorstwo w gminie wynosi 201,1 km. Z danych GUS wynika, iż w 2015 roku w gminie Połczyn-Zdrój 15055 osób spośród 15501 mieszkańców korzystało z sieci wodociągowej. Do zadań Regionalnych Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Białogardzie należy:  eksploatacja i konserwacja sieci wodociągowej i urządzeń istniejących na niej,  wykonywanie robót remontowych i inwestycyjnych dotyczących sieci wodociągowej na potrzeby własne i zlecone na zewnątrz,  usuwanie awarii sieci wodociągowej i przyłączy wodociągowych,  konserwacja i przeglądy hydrantów przeciw pożarowych,  konserwacja i przeglądy zasuw i nawierceń wodociągowych.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego zużycie wody w gospodarstwach domowych na jednego mieszkańca gminy Połczyn-Zdrój w 2016 r. wyniosło 23,4 m3 , a więc w porównaniu do roku 2014 wzrosło ono o 3,8 m3. Zużycie to jest jednak niższe w porównaniu do powiatu świdwińskiego, gdzie w roku 2016 wyniosło 25,8 m3. W porównaniu do 2014 roku zwiększyła się również ilość przyłączy prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania, która w roku 2016 wynosiła 1987 szt., czyli o 15 szt. więcej w 2015 r. W tabeli poniżej przedstawione zostały najważniejsze dane liczbowe dotyczące sieci wodociągowej w latach 2014-2016. Tabela 22. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie gminy Połczyn-Zdrój Lp. Wskaźnik Jednostka 2014 2015 2016 Długość czynnej sieci 1. km 198,7 198,7 199,8 rozdzielczej Połączenia prowadzące do 2. budynków mieszkalnych i szt. 1968 1981 1987 zbiorowego zamieszkania Woda dostarczona 3. dam3 309,7 309,9 363,7 gospodarstwom domowym Ludność korzystająca z sieci 4. Osoba 15229 15088 b.d. wodociągowej Procent ludności korzystający 5. % 96,7 96,7 b.d. z wodociągu Zużycie wody na jednego 6. m3 19,6 19,8 23,4 mieszkańca Źródło: GUS, Urząd Miasta i Gminy Połczyn-Zdrój Według danych pozyskanych z Urzędu Gminy wynika, że ludność zaopatrywana jest wodę z 27 studni (19 ujęć). Ich łączna wydajność wynosi 3 957,75 m3/d. Ponadto gmina musi dostarczać wodę do miejscowości Kapice, do kilku posesji w m. Gawroniec oraz w m. Połczyńska.

59 Tabela poniżej przedstawia listę ujęć wody oraz studni na terenie miasta i gminy Połczyn-Zdrój. Tabela 23. Ujęcia wody na terenie gminy Połczyn-Zdrój

Liczba Łączna wydajność Lp. Nazwa ujęcia studni [szt] m3/h m3/d Połczyn Zdrój 3 56,6 1013 1. Połczyn Zdrój - Piast 1 14,8 237 2. Bolkowo SUW 1 16 240 3. Bronowo SUW 1 16 210 4. Brusno SUW 2 6 62 5. Buślary SUW 1 12 150 6. Czarnkowie SUW 2 8 82,05 7. Dobino SUW 1 16 210 8. Gaworkowo SUW 1 4 41 9. Kołacz SUW 2 35 615,4 10. Kołaczek SUW 1 0,75 10 11. Łężek SUW 1 11,4 82 12. Międzyborze SUW 2 0,57 5,3 13. Ogartówko SUW 1 3 61 14. Popielewo SUW 1 4 61 15. Redło SUW 1 24,5 301 16. Wardyń Dolny SUW 1 15 246 17. Zaborze SUW 1 4 51 18. Zajączkowo SUW 1 15 210 19. Tychówko hydrofornia 2 9,5 70 RAZEM: 27 272,12 3957,75

Źródło: Urząd Miasta i Gminy Połczyn-Zdrój

Gospodarka ściekowa

Całkowita długość sieci kanalizacyjnej w gminie Połczyn-Zdrój w roku 2016 wynosiła 111,7 km. Do budynków mieszkalnych prowadziło łącznie 2018 przyłączy. Według danych GUS sieć kanalizacyjna obsługiwała 95,9% mieszkańców gminy i odprowadziła w roku 2016 633 dam3 ścieków. Tabela 24. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Połczyn-Zdrój Lp. Wskaźnik Jednostka 2014 2015 2016 Długość czynnej sieci 1. km 111,6 111,6 111,7 kanalizacyjnej Połączenia prowadzące do 2. budynków mieszkalnych i szt. 2002 2016 2018 zbiorowego zamieszkania Ludność korzystająca z sieci 3. osoba 15098 14959 b.d. kanalizacyjnej

4. Ścieki odprowadzone dam3 743 677 633

Procent ludności korzystający 5. % 95,9 95,9 b.d. z kanalizacji Źródło: GUS, Urząd Miasta i Gminy Połczyn-Zdrój Ścieki wytwarzane na terenie gminy trafiają do gminnej oczyszczalni w Połczynie-Zdroju

60 zarządzanej przez Regionalne Wodociągi i Kanalizacja w Białogardzie Sp. z o.o. W celu zidentyfikowania faktycznych potrzeb w zakresie uporządkowania gospodarki ściekowej oraz uszeregowania ich realizacji w taki sposób, aby wywiązać się z postanowień dyrektywy Rady Unii Europejskiej z dnia 21 maja 1991r. (91/271/EWG) dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych utworzono Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych. KPOŚK jest dokumentem strategicznym, w którym oszacowano potrzeby i określono działania na rzecz wyposażenia aglomeracji miejskich i wiejskich, o RLM większej od 2000, w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych. Program koordynuje działania gmin i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w realizacji infrastruktury sanitarnej na ich terenach. Oczyszczalnia w Połczynie-Zdroju znajduje się w KPOŚK i spełnia założenia, jednocześnie zakładając wzrost infrastruktury sieci kanalizacyjnej oraz modernizacje oczyszczalni w celu lepszej ochrony jakości wód Gminy Połczyn-Zdrój. Oczyszczalnia ścieków w Połczynie Zdroju jest oczyszczalnią biologiczno-mechaniczną z podwyższonym usuwaniem biogenów. Przepustowość oczyszczalni (wg jej założeń projektowych):  średnia [m3/d]: 5 000,  maksymalna godzinowa [m3/h]: 618,  maksymalna roczna [m3/rok]: 1 825 000. Ilość ścieków dostarczanych do oczyszczalni, zgodnie z danymi przedłożonymi w ostatnim sprawozdaniu z realizacji KPOŚK za 2016 rok wyniosła:  Ścieki dopływające siecią kanalizacyjną [m3d]: 3 461,5  Ścieki dowożone [m3d]: 30  Średnie obciążenie oczyszczalni [m3d]: 3 461,5  Ilość ścieków oczyszczonych w roku poprzednim [m3/rok]: 1 266 909,00 W dniu 24.08.2017r. Spółka podpisała umowę z wykonawcami wspólnie ubiegającymi się o udzielenie zamówienia tj. Konsorcjum firm Ekolog Spółka z o.o. ul. Wapienna 36, 64 – 920 Piła i VEKTO Spóła z o.o., ul. Serdeczna 8 bud. E1, lok. PI/101-111 Wysogotowo, 62 – 081 Przeźmierowo. Zakres całego zamierzenia inwestycyjnego obejmuje modernizację i rozbudowę istniejącej oczyszczalni ścieków w Połczynie-Zdroju. W gminie wciąż brakuje natomiast nowoczesnych oczyszczalni przydomowych, których ilość na obszarze wiejskim gminy wynosi 12 sztuk. Aż 668 odbiorników to odbiorniki bezodpływowe indywidualne tzw. szamba, których stan techniczny w wielu przypadkach jest niezadowalający. Część miejska gminy jest w większości skanalizowana, na terenie miasta Połczyn-Zdrój występują pojedyncze przydomowe oczyszczalnie ścieków oraz zbiorniki bezodpływowe. Obecnie gmina przystąpiła do inwentaryzacji oczyszczalni praz zbiorników bezodpływowych. Nieszczelne zbiorniki stanowią spore zagrożenie dla wód gruntowych. Zagrożenie stanowią również ścieki z zakładów produkcyjnych (np. browar). W celu zmniejszenia zagrożenia zanieczyszczeniami płynącymi ze zbiorników na nieczystości ciekłe Gmina dotuje budowę przydomowych oczyszczalni ścieków, gdzie w budżecie na 2017 r. założyła dofinansowanie do 40 takich oczyszczalni.

61 5.6.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gospodarki wodno-ściekowej

Realizowano zadania z zakresu gospodarki wodno-ściekowej związane z rozbudową sieci kanalizacyjnej i wodociągowej oraz jej modernizacją, a także budową przyłączy prowadzących do budynków. W gminie powstały również nowe oczyszczalnie przydomowe.

5.6.3 Analiza SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono w celu wyodrębnienia najważniejszych problemów i zagrożeń gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017 -2020.

Tabela 25. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarka wodno-ściekowa MOCNE STRONY SŁABE STRONY

 Wysoki poziom skanalizowania miasta oraz stały wzrost liczby mieszkańców  Ryzyko wystąpienia awarii sieci wodociągowej korzystających z sieci wodociągowej oraz i przyłączy wodociągowych oraz sieci kanalizacyjnej, kanalizacyjnej,  Edukacja ekologiczna w zakresie poprawy  Duża ilość indywidualnych zbiorników świadomości społecznej o skutkach bezodpływowych, nielegalnego zrzutu ścieków,  Mała ilość przydomowych oczyszczalni  Realizacja planów Krajowego Programu ścieków. Oczyszczania Ścieków Komunalnych.

SZANSE ZAGROŻENIA

 Inwentaryzacja zbiorników bezodpływowych,  Znaczne nawadnianie pól doprowadzić może  Rozbudowa infrastruktury wodno- do przekroczenia dopuszczalnego poboru i kanalizacyjnej, deficytu wody podziemnej czwartorzędowej,  Budowa przydomowych oczyszczalni  Akumulacja zanieczyszczeń rolniczych w ścieków. wodach podziemnych i powierzchniowych,

Źródło: opracowanie własne

Problemem w gminie jest duże zużycie wody podziemnej na potrzeby rolnictwa, co może doprowadzić do przekroczenia dopuszczalnego poboru, a w efekcie do deficytu wody podziemnej czwartorzędowej. Zagrożenie stanowi również nieobjęcie niektórych gospodarstw domowych systemem kanalizacji i korzystanie z przydomowych zbiorników bezodpływowych.

5.7 Zasoby geologiczne

5.7.1 Analiza stanu wyjściowego

Jako, że gmina Połczyn-Zdrój położona jest w prowincji B platformy paleozoicznej region II - antyklinorium środkowopolskiego, występują tu wody lecznicze o eksploatacyjnych zasobach

62 geologicznych 2,8 m³/h z których roczny pobór wynosi 3119 m³. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój znajdują się złoża piasków zlokalizowane w miejscowościach Borkowo, Ostrowąs i Sucha-działka o łącznej powierzchni 13,05 ha, złoża torfów leczniczych o łącznej powierzchni 18,17 ha zlokalizowane w miejscowościach Bronowo oraz Dziwogóra. W pobliżu miejscowości Kołacz zlokalizowane są złoża piasku ze żwirem o powierzchni 0,98 ha.

Rysunek 21. Położenie złóż naturalnych na terenie gminy Połczyn-Zdrój Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://bazagis.pgi.gov.pl/

Na terenie gminy obowiązują 3 koncesje wydane przez Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego. Poniższa tabela przedstawia ich charakterystykę.

Tabela 26. Wykaz koncesji na wydobycie wydanych przez Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego Numer koncesji oraz data i Data Rodzaj Nazwa przedsiębiorcy znak decyzi zmieniającej Złoże obowiązywania kopaliny koncesję koncesji Miro-Quelle OS.V.7512-1/48/94 - zm. SSR- Przedsiębiorstwo GGW/7415/5/03 z dnia 2003-05- Kruszywo Produkcyjno-Usługowo- 27, Ostrowąs 31.12.2025 naturalne Handlowe Export-Import zm.WOŚ.III.7422.27.2012.WP z Mirosław Kozakowski dnia 11.07.2012 nr 44/92, zm. DG/hg/JW../487- 887a/99 z dnia 6.09.1999, zm. Torf Uzdrowisko Połczyn S.A. Bronowo 26.10.2032 WOŚ.III.7422.13.2012.WP z dnia leczniczy 12.06.2012 nr 43/92 zm. DG/hg/JW../487- 887a/99 z dnia 1.09.19999 r., zm. Woda Uzdrowisko Połczyn S.A. Znak: DGKhg-4771- Połczyn-Zdrój 27.10.2032 lecznicza 14/34039/11/KM z dnia 28.08.2012 Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego

Zgodnie ze statusem Uzdrowiska Połczyn-Zdrój na terenie stref uzdrowiskowych zabrania się pozyskiwania surowców mineralnych innych niż naturalne surowce lecznicze. Zakazy te obowiązują we wszystkich strefach ochronnych uzdrowiska.

63 5.7.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój w zakresie zasobów geologicznych

W zakresie zasobów geologicznych na terenie gminy Połczyn-Zdrój realizowano zadania dotyczące racjonalnego wydobycia surowców oraz kontroli przestrzegania pozwoleń/koncesji na wydobycie.

5.7.3 Analiza SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono w celu wyodrębnienia najważniejszych problemów i zagrożeń w zakresie zasobów geologicznych. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla gminy Połczyn- Zdrój na lata 2017 – 2020. Tabela 27. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Zasoby geologiczne MOCNE STRONY SŁABE STRONY  Wielkość i przestrzenne rozmieszczenie surowców na terenie województwa umożliwia zaspokojenie lokalnych potrzeb mieszkańców do celów budownictwa mieszkaniowego  Brak znaczących złóż kopalin i drogownictwa  Występowanie zasobów wód leczniczych na terenie gminy SZANSE ZAGROŻENIA  Inwentaryzacja miejsc nielegalnej eksploatacji kruszyw  Kontrola sposobu eksploatacji kruszyw  Wydobycie złóż kopalin bez ważnej koncesji  Zabezpieczenie obszaru występowania  Nieprzestrzeganie pozwoleń udokumentowanych zasobów dla ich  Nielegalne wydobycie surowców mineralnych ewentualnej późniejszej eksploatacji  Rekultywacja i zagospodarowanie terenów poeksploatacyjnych w kierunku rekreacyjnym Źródło: opracowanie własne

Na terenie gminy nie stwierdzono poważnych problemów związanych z eksploatacją zasobów geologicznych. Wielkość i przestrzenne rozmieszczenie surowców na terenie całego województwa umożliwia zaspokojenie lokalnych potrzeb mieszkańców do celów budownictwa mieszkaniowego i drogownictwa.

5.8 Gleby

5.8.1 Analiza stanu wyjściowego

Według stanu na grudzień 2014 r. w gminie Połczyn-Zdrój użytki rolne zajmują powierzchnię stanowiącą 53,59% powierzchni gminy i wynoszą ok. 18421ha. Gleby gminy Połczyn-Zdrój powstały z osadów pochodzących z ostatniego zlodowacenia, a także okresów późniejszych. Zakumulowany materiał przez tysiące lat przechodził przemiany glebotwórcze. W gminie występują głównie gleby wytworzone z glin gliniastych mocnych i piasków gliniastych

64 lekkich, a także z piasków naglinowych. Należą do nich: gleby pseudobielicowe, rdzawe oraz brunatne i gleby płowe. Na terenach obniżonych i siedliskach podmokłych wytworzyły się gleby torfowe, a w dalszej kolejności gleby murszowe i murszowate.

Monitoring gleb

Na terenie województwa zachodniopomorskiego prowadzony jest monitoring gleb przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Sieć monitoringu w województwie zachodniopomorskim obejmuje łącznie 9 punktów pomiarowych, które zlokalizowane są w powiatach: białogardzkim, drawskim, goleniowskim, gryfińskim, kołobrzeskim, polickim, pyrzyckim, sławieńskim i mieście Koszalin. Pomiary obejmują około 40 parametrów fizykochemicznych w tym m.in.: zawartość makroelementów, odczyn gleb, zawartość substancji organicznych. Gleby województwa zachodniopomorskiego charakteryzują się kwaśnym odczynem pH oraz niewielką zawartością substancji organicznych w glebie. Wysokie zakwaszenie gleb spowodowane jest zarówno warunkami naturalnymi (klimat) oraz niewłaściwym nawożeniem gleb. W tabeli poniżej przedstawiono uśrednione wyniki odczynu gleb i zawartości substancji organicznych w województwie zachodniopomorskim. Tabela 28. Uśrednione wartości wybranych parametrów fizykochemicznych gleb w województwie zachodniopomorskim w 2010 roku Parametr fizykochemiczny Jednostka Wartość Odczyn pH gleby

Odczyn pH w zawiesinie H2O 6,76 pH Odczyn pH w zawiesinie KCl 5,87 Zawartość substancji organicznych w glebie Próchnica 2,22 % Węgiel organiczny 1,28 Azot ogółem 0,13 Źródło: opracowanie własne na podstawie Monitoringu Chemizmu Gleb Ornych Polski

Ostatnie badania gleb w ramach monitoringu chemizmu gleb ornych prowadzone były w latach 2010-2012. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój nie był zlokalizowany żaden punkt pomiarowy jakości gleb, najbliższy punkt znajdował się w miejscowości Drawsko Pomorskie w powiecie drawskim, oddalonym od gminy Połczyn-Zdrój o ok. 40 km.

5.8.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gleb

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój z zakresu obszaru interwencji gleby, realizowano zadania dotyczące racjonalnego użytkowania gruntów rolnych, a tym samym przestrzegania Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych.

5.8.3 Analiza SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono w celu wyodrębnienia najważniejszych problemów i zagrożeń gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gleb. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla gminy na lata 2017-2020.

Tabela 29. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gleby

65 MOCNE STRONY SŁABE STRONY

 Wykorzystanie potencjału gleb do uprawy zbóż,  Duży udział użytków rolnych w strukturze gminy,  Brak punktu pomiarowego monitoringu gleb  Rosnąca zawartość substancji organicznej w gminie Połczyn-Zdrój, w glebie,  Zanieczyszczenia gleb pochodzące z rolnictwa.  Odczyn gleby w zakresie optymalnym dla procesów biologicznych, związanych z metabolizmem większości gatunków roślin i mikroorganizmów glebowych.

SZANSE ZAGROŻENIA

 Nielegalne odprowadzanie zanieczyszczeń do  Racjonalne użytkowanie środków ochrony gleb, roślin,  Stosowanie przez rolników środków ochrony  Edukacja w zakresie kultury rolnej, roślin,  Możliwość zalesienia gruntów  Degradacja gleb i utrata ich walorów nieprzydatnych do produkcji rolniczej. produkcyjnych,  Trwałe wyłączenie gleb z produkcji rolnej. Źródło: opracowanie własne

Za mocne strony na tym obszarze interwencji należy uznać wykorzystywanie potencjału gleb i wykorzystywanie ich jako grunty orne, które są racjonalnie wykorzystywane oraz możliwość dalszego rozwoju poprzez edukację w zakresie kultury rolnej (w tym poprzez prawidłowe nawożenie upraw). Problemem mogą być przede wszystkim zanieczyszczenia płynące z rolnictwa.

5.9 Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów

5.9.1 Analiza stanu wyjściowego

W Polsce gospodarka odpadami funkcjonuje na podstawie systemu rozwiązań na poziomie regionalnym na szczeblu gminnym i powiatowym. Zgodnie z ustawą o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21), za region gospodarki odpadowej uznaje się obszar sąsiadujących ze sobą gmin, obejmujący minimum 150 tysięcy osób. Region funkcjonuje w oparciu o regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych o mocy przerobowej przyjmowania i przetwarzania odpadów obszaru zamieszkałego przez minimum 120 tysięcy osób. Zgodnie z „Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012 – 2017 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018 – 2023” w województwie zachodniopomorskim wyznaczono cztery regiony gospodarki odpadami. Gmina Połczyn-Zdrój należy do regionu szczecineckiego. Obowiązujące przepisy zakazują zbierania oraz przetwarzania poza regionem gospodarki odpadami komunalnymi, na którym zostały wytworzone (zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych, pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania).

66 Rysunek 22. Mapa podziału na regiony gospodarki odpadami komunalnymi województwa zachodniopomorskiego Źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012 – 2017 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018 – 2023.

Region szczecinecki według danych z Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2012 – 2017 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018 – 2023 zamieszkiwało 227377 osób z czego większa część zamieszkiwała obszary miejskie. Region obejmuje 21 gmin, Barwice, Biały Bór, Bierzwnik, Borne Sulinowo, Brojce, Czaplinek, Człopa, Drawno, Grzmiąca, Kalisz Pomorski, Łobez, Mirosławiec, Połczyn-Zdrój, Rąbino, Rymań, Sławoborze, Szczecinek, Świdwin, Tuczno, Wałcz (M), Wałcz (G). W regionie szczecineckim obecnie funkcjonuje jedno składowisko odpadów komunalnych w miejscowości Rymań, trzy instalacje zastępcze do przetwarzania mechanicznego lub mechaniczno-biologicznego odpadów komunalnych, w miejscowościach Rymań, Mirosławiec oraz Wardyń Górny, a także dwie zastępcze instalacje do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych odpadów biodegradowalnych w miejscowościach Mirowo i Wardyń Górny oraz trzy zastępcze składowiska odpadów komunalnych w Połczynie-Zdroju, Wałczu i Szczecinku . W 2010 roku w regionie szczecineckim wytworzonych zostało 69202,4 Mg odpadów komunalnych, czyli ok. 304 kg/mieszkańca. Na mocy odpowiednich uchwał Gmina Połczyn-Zdrój wykonuje obowiązki wynikające ze znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, polegające m.in. na odbieraniu i zagospodarowywaniu odpadów komunalnych powstających na nieruchomościach zamieszkałych i niezamieszkałych. Z terenu Gminy Połczyn-Zdrój odpady z nieruchomości zamieszkałych odbiera Międzygminne Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Spółka z o.o., Wardyń Górny 35, 78-320 Połczyn-

67 Zdrój. Na terenie gminy znajduje się Gminny Punkt Zbiórki Odpadów Komunalnych, który zlokalizowany jest w miejscowości Wardyń Górny 35. GPZO przyjmuje odpady komunalne z gospodarstw domowych zlokalizowanych na terenie gminy Połczyn-Zdrój, z przeznaczeniem do utylizacji lub odzysku. Na terenie gminy istnieje także zamknięte składowisko (zrekultywowane) odpadów komunalnych innych niż niebezpieczne i obojętne w miejscowości Kołacz, gm. Połczyn-Zdrój. Składowisko jest monitorowane zgodnie z wymaganym prawem. Gminny Punkt Zbiórki Odpadów w Wardyniu Górnym przyjmuje następujące rodzaje odpadów:  zużyte opony,  zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny,  meble i inne odpady wielkogabarytowe,  zużyte baterie,  zużyte akumulatory,  opakowania zawierające resztki farb, lakierów, rozpuszczalników, środków do impregnacji drewna, środków owadobójczych, środków ochrony roślin i nawozów, benzyn, olejów mineralnych i syntetycznych,  materiały i odczynniki fotograficzne,  taśmy barwiące,  tusze do drukarek i tonery,  taśmy wideo, kasety magnetofonowe i inne odpady chemiczne,  pojemniki po aerozolach,  przeterminowane leki,  świetlówki,  inne odpady zawierające rtęć.

Według analiz stanu gospodarki odpadami na terenie gminy Połczyn-Zdrój w 2014 roku liczba deklaracji z odpadami zbieranymi w sposób selektywny to 2071, natomiast w sposób nieselektywny 28. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój zmniejszyła się liczba odpadów komunalnych zmieszanych - w 2015 roku było to 2705,3 Mg, a w 2014 roku było to 2807,8 Mg. Tabela poniżej przedstawia informacje na temat ilości odebranych odpadów komunalnych w 2015 r.

Tabela 30. Ilość odpadów wytworzonych na terenie gminy Połczyn-Zdrój w 2015 r.

odebranych Masa odebranych odpadów Rodzaj odebranych odpadów komunalnych odpadów komunalnych komunalnych (Mg) 20 01 02 Szkło 202,1 20 01 99 Inne wymienione frakcje zebrane w sposób selektywny 313,1 20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 2705,3 20 03 07 Odpady wielkogabarytowe 258,8 15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych 7,7 17 01 02 Gruz ceglany 203,1

68 odebranych Masa odebranych odpadów Rodzaj odebranych odpadów komunalnych odpadów komunalnych komunalnych (Mg) Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu inne niż 17 09 04 3,7 wymienione w 17 09 01, 17 09 02 i 17 09 03 15 01 06 Zmieszane odpady opakowaniowe 40,5 17 02 02 Szkło 2,0 Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione 20 01 35* 2,3 w 20 01 21 i 20 01 23 zawierające niebezpieczne składniki 17 01 07 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych 74,9 materiałów ceramicznych, i elementów wyposażenia innych niż wymienione w 17 01 06 17 06 04 Materiały izolacyjne 1,8 17 02 01 Drewno 0,1 17 02 03 Tworzywa sztuczne 0,6 16 01 03 Zużyte opony 3,8 15 01 07 Opakowania ze szkła 6,8 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 0,1 20 01 32 Leki inne niż wymienione w 20 01 31 0,058 Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych 15 01 10 0,06 lub nimi zanieczyszczone 20 01 33* Baterie i akumulatory 0,03 20 02 02 Gleba, ziemia 5,3 Suma odebranych odpadów w 2015: 3832,15 Mg Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Gminy Połczyn-Zdrój za rok 2015

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój w 2014 roku znajdowało się 39 dzikich wysypisk śmieci. Jednak według danych GUS na rok 2015 wszystkie dzikie wysypiska zostały zlikwidowane. Obecnie (2017) na terenie gminy Połczyn-Zdrój znajdują się 3 dzikie wysypiska odpadów. Jednym z głównych celów gospodarki odpadami jest zrealizowanie obowiązków wynikających z dyrektyw unijnych, czyli osiągnięcie we wskazanym terminie odpowiednich poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska oraz zwiększenie poziomu recyklingu i odzysku odpadów zebranych selektywnie. Zgodnie z art. 3b ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 2016 r., poz. 250 z późn. zm.), gminy są obowiązane osiągnąć do dnia 31 grudnia 2020 r.:  poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo;  poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70% wagowo. Zgodnie z art. 3c ust. 1 ww. ustawy, gminy są obowiązane także ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania:  do dnia 16 lipca 2020 r. – do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.

69 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów (Dz.U.2012.676) określa jakie poziomy gmina powinna osiągnąć w poszczególnych latach. Gmina Połczyn-Zdrój w 2016 roku osiągnęła poziom masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. w wysokości 0,05%, osiągając tym samym dopuszczalny poziom wskazany w rozporządzeniu.

Tabela 31. Poziom masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych przez Gminę Połczyn-Zdrój Rok 2013 2014 2015 2016 Poziom osiągnięty przez Gminę 7,7 0 0,05 0,00 Połczyn-Zdrój [%] Źródło: Urząd Gminy Połczyn-Zdrój

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2012 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz.U.2012.645) gminy są zobowiązane osiągnąć wyznaczone poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła. W 2016 roku gmina Połczyn-Zdrój osiągnęła poziom 22,9%, spełniając tym samym wymagania rozporządzenia.

Tabela 32. Poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w gminie Połczyn-Zdrój Rok 2013 2014 2015 2016 Poziom osiągnięty przez Gminę 16,4 31,4 17,6 22,9 Połczyn-Zdrój [%] Źródło: Urząd Gminy Połczyn-Zdrój

Zgodnie z w wcześniej wymienionym rozporządzeniem gminy są obowiązane osiągnąć także określone poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych. W 2016 roku gmina Połczyn-Zdrój osiągnęła poziom 91,51% spełniając tym samym wymagania rozporządzenia.

Tabela 33. Poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w gminie Połczyn-Zdrój Rok 2013 2014 2015 2016 Poziom osiągnięty przez Gminę 92,3 97,4 97,2 91,51 Połczyn-Zdrój [%] Źródło: Urząd Gminy Połczyn-Zdrój

Wyroby zawierające azbest

Na terenie Gminy Połczyn-Zdrój występują wyroby zawierające azbest. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2014 poz. 1923) wyroby te są uznawane za odpady niebezpieczne. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu (POKzA) na lata 2009 – 2032 zakłada usunięcie i zutylizowanie azbestu z terenu całego kraju do roku 2032. Główne cele POKA to:

70  usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest,  minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych powodowanych kontaktem z włóknami azbestu,  likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Na tej podstawie opracowywane są zadania na poziomach: centralnym, wojewódzkim i lokalnym. Organem odpowiedzialnym za monitoring i koordynację realizacji Programu na szczeblu centralnym jest Minister Gospodarki, który powołuje Głównego Koordynatora i Radę Programową. Na szczeblu gminnym jedynym z najważniejszych działań podjętych przez samorząd gminny jest gromadzenie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest oraz przekazywanie jej do marszałka województwa za pośrednictwem portalu Baza Azbestowa. Od 2006 roku Gmina Połczyn-Zdrój posiada przyjęty „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Miasta i Gminy Połczyn-Zdrój”. Według Bazy Azbestowej w Gminie Połczyn- Zdrój zostało zinwentaryzowanych 1 472,052 Mg wyrobów azbestowych, z czego pozostałych do unieszkodliwienia pozostało 1 395, 174 Mg. Według bardziej aktualnych danych, podanych przez Urząd Miasta (stan na lipiec 2017), z terenu gminy usunięto 304,036 Mg wyrobów azbestowych, a więc pozostałych do usunięcia obecnie pozostało 1168,016 Mg. W poniższej tabeli przedstawiono dane ilościowe dotyczące wyrobów zawierających azbest oraz porównanie gminy Połczyn-Zdrój na tle województwa.

Tabela 34. Zinwentaryzowane i unieszkodliwione wyroby azbestowe w województwie zachodniopomorski, powiecie świdwińskim i gminie Połczyn-Zdrój Unieszkodliwione Pozostałe do Jednostka Zinwentaryzowane wyroby azbestowe unieszkodliwienia wyroby terytorialna wyroby azbestowe [Mg] [Mg] azbestowe [Mg] Województwo 151 202,098 43 349,521 107 852,576 zachodniopomorskie

Gmina Połczyn-Zdrój 1 472,052 304,036 1 168,016 Źródło: opracowanie własne na podstawie Bazy Azbestowej i danych z Urzędu Gminy

71 Gmina Połczyn-Zdrój obecnie prowadzi inwentaryzację wyrobów zawierających azbest i tworzy bazę na temat aktualnych ilości tychże wyrobów. Największą przeszkodą utrudniającą unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest są środki finansowe, niezbędne do kupna nowych pokryć dachowych.

5.9.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gospodarki odpadami

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój w latach poprzednich w zakresie gospodarki odpadami realizowano zadania dotyczące budowy i funkcjonowania Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, likwidacji nielegalnych wysypisk śmieci oraz usuwania wyrobów zawierających azbest. Co roku gmina Połczyn-Zdrój opracowywała sprawozdania dotyczące gospodarki odpadami na jej terenie.

5.9.3 Analiza SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono w celu wyodrębnienia najważniejszych problemów i zagrożeń gminy Połczyn-Zdrój w zakresie gospodarki odpadami. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla gminy Połczyn- Zdrój na lata 2017-2020.

72 Tabela 35. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarka odpadami MOCNE STRONY SŁABE STRONY

 Funkcjonowanie Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów  Wzrost ilości selektywnie zebranych surowców wtórnych (papier, szkło, tworzywa sztuczne)  Niskie poziomy recyklingu i przygotowania do  Opracowany Programu Usuwania Azbestu ponownego użycia frakcji odpadów  Niski poziom masy odpadów komunalnych komunalnych: papieru, metali, tworzyw ulegających biodegradacji przekazanych sztucznych i szkła do składowania w stosunku do masy tych  Istniejące dzikie wysypiska odpadów odpadów wytworzonych przez Gminę  Występujące na terenie gminy wyroby Połczyn-Zdrój azbestowe  Wysokie poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych.

SZANSE ZAGROŻENIA

 Zwiększenie świadomości mieszkańców w zakresie segregacji odpadów  Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów  Wzrost ilości wytwarzanych w gminie odpadów komunalnych zmieszanych  Duża ilość odpadów zawierających azbest  Stałe usuwanie wyrobów zawierających w stosunku do odpadów usuniętych azbest z terenu gminy oraz aktualizacje  Zaśmiecanie terenów cennych przyrodniczo inwentaryzacji oraz Programu Usuwania przez turystów oraz mieszkańców gminy Azbestu  Wysokie koszty wymiany azbestowych pokryć  Dotacje na usuwanie, transport i dachowych unieszkodliwianie wyrobów zawierających azbest Źródło: opracowanie własne

Największym zagrożeniem dla terenu gminy w zakresie gospodarowania odpadami może być zaśmiecanie terenów cennych przyrodniczo a także nadal pozostająca, spora ilość odpadów zawierających azbest. Szansą w tym zakresie może być ciągle usuwanie wyrobów azbestowych, a także program wsparcia finansowego dla mieszkańców w tym zakresie. Ważna jest przy tym również odpowiednia edukacja mieszkańców w zakresie gospodarowania odpadami oraz postępowania z wyrobami zawierającymi azbest.

73 5.10 Zasoby przyrodnicze

5.10.1 Analiza stanu wyjściowego

Powierzchnia gminy w około 37% pokryta jest lasami, w których znaczną część stanowią siedliska buka pomorskiego o wysokich walorach estetyczno-krajobrazowych. Powierzchnia lasów ogółem w gminie Połczyn-Zdrój wynosi 12 807,02 ha. Lasy w obrębie gminy są zawiadywane przez pięć Nadleśnictw:  Nadleśnictwo Połczyn,  Nadleśnictwo Świdwin,  Nadleśnictwo Białogard,  Nadleśnictwo Czaplinek,  Nadleśnictwo Tychowo. Według danych otrzymanych od nadleśnictw dominującym gatunkiem w drzewostanie gminy jest sosna, ale występują również buki, brzozy, dęby, świerki, olsze. Przeważają drzewostany w wieku 41-60 lat. Jednak dominującymi typami siedliskowymi lasów na terenie gminy Połczyn-Zdrój są: las świeży, las mieszany świeży oraz bór mieszany świeży.

Tabela 36. Grunty leśne występujące na terenie gminy Połczyn-Zdrój w roku 2015 Grunty leśne Grunty leśne publiczne Skarbu Powierzchnia lasów Grunty leśne publiczne publiczne ogółem Państwa w zarządzie Lasów ogółem [ha] Skarbu Państwa [ha] [ha] Państwowych [ha] 12 807,02 11 939,54 11 893,54 11 695,37 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Rysunek 23. Obszary leśne na terenie gminy Połczyn-Zdrój Źródło: http://www.bdl.lasy.gov.pl/portal/map

74 Rzeczywista szata roślinna na terenie gminy Połczyn-Zdrój reprezentowana jest przez:  Roślinność wodną i szuwarową – prymitywne zbiorowiska rzęs oraz róże zespoły hydrofitów (rzęsa drobna i rdestnica). Zbiorowiska tworzą mozaikę płatów różnej wielkości w strefie przybrzeżnej jezior, stawów, śródpolnych oczek wodnych, starorzeczy, meandrów rzek. Najcenniejszym zespołem roślinności jest zespół lilii wodnych i grzybieni północnych. Gatunkami tworzącymi zrąb roślinności tych fitocenoz są następujące gatunki chronione: grzybień biały, grążel żółty oraz grzybień północny. W strefie przybrzeżnej jezior pojawia się roślinność szuwarowa (szuwar trzcinowy, oczeretowy, pałki wąskolistnej, skrzypowy, tatarakowy, pałki szerokolistnej, manny mielec, zespół strzałki wodnej i jeżogłówki pojedynczej, kropidła i rzepichy wodnej). Zbiorowiska szuwarowe zasiedlają również niekoszone łąki i pastwiska (głównie w zagłębieniach terenu). Enklawy tych ekosystemów użytkowanych ekstensywnie reprezentowane są głównie przez zespoły ostrożenia warzywnego, rdestu wężownika, situ rozpierzchłego, pastwiska śmiałkowe, łąki sitowo-trzęślicowe oraz zbiorowiska ziołoroślowe wysokich bylin dwuliściennych z dominacją wiązówki błotnej.  Roślinność ciepłolubną – zbiorowiska zasiedlające siedliska antropogeniczne, przede wszystkim odłogi porolne, skarpy przydrożne, grunty przeznaczone do zalesienia.  Roślinność ekosystemów torfowiskowych – w dolinach rzecznych i rynnach glacjalnych wytworzyły się ekosystemy torfowisk niskich, które porastane są w głównej mierze przez roślinność łąkową (zespoły: rdestowo-ostrożeniowy, podmokłych łąk sitowia leśnego, szuwarów mózgowych, łąk ziołoroślowych). Na obszarach niebędących pod wpływem antropopresji wykształciły się inicjalne stadia olszyn i łozowisk. Obszary o wysokim poziomie wód gruntowych porastają głównie szuwary turzycowe (turzyca błotna i zaostrzona). Bardzo cennym elementem flory torfowiskowej są torfowiska mszarne przejściowe i wysokie. Charakterystycznymi dla nich zbiorowiskami jest roślinność mokrych wrzosowisk i torfowisk wysokich na kwaśnych oligo- i dystroficznych siedliskach, torfowisk przejściowych oraz acydofilne oligo- i mezotroficzne zbiorowiska z przewagą szpilkowych gatunków drzewiastych, krzewinek i mezofilnych mszaków.  Roślinność ekosystemów leśnych – podstawowe siedliska lasów tworzą las mieszany świeży i bór mieszany świeży oraz las świeży. Zbiorowiska roślinne reprezentowane są przede wszystkim przez zespoły olszy czarnej mezo i eutroficznych lasów liściastych zrzucających liście na zimę, acydofilnych, oligo- i mezotroficznych lasów liściastych z przewagą dębów oraz acydofilnych, oligo- i mezotroficznych zbiorowisk z przewagą szpilkowych gatunków drzewiastych, krzewinek i mezofilnych mszaków. Często występującymi zbiorowiskami są zarośla wierzbowe i bagienne lasy olszowe. Morfologicznie, teren sprzyja występowaniu łęgów jesionowo-olszowych i jesionowo- wiązowych. Na terenie gminy częste są również leśne enklawy mieszanych lasów dębowo- bukowych z udziałem dębu bezszypułkowego, klonu jaworu, domieszką sosny i sporadycznie świerku. Na terenie rezerwatu „Dolina Pięciu Jezior” oraz w innych częściach gminy występują starodrzewy bukowe z niewielką domieszką dębów. Lasy gospodarcze to przede wszystkim bory sosnowe i zlokalizowane są głównie z północno wschodniej części gminy. Na mszarach pojawia się zbiorowisko brzeziny bagiennej. Lasy brzozowe występują jako niewielkie płaty w kompleksach torfowisk mszarnych. Niewielkie powierzchniowo płaty, wyróżniające się obecnością dorodnych dębów szypułkowych i okazałych grabów tworzy las dębowo-grabowy.

75 Znaczna część obszaru Gminy Połczyn-Zdrój objęta jest ochroną prawną wynikającą z ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych, a także ustawą o ochronie przyrody. Ochrona przyrody oznacza ochronę wartości ekologicznych, naukowych, dydaktycznych, estetycznych oraz cech stanowiących o tożsamości przyrodniczej regionu. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U.2015.1651 j.t. z dnia 2015.10.20) elementami środowiska objętymi ochroną na podstawie w/w ustawy są następujące formy ochrony przyrody:  parki narodowe,  rezerwaty przyrody,  parki krajobrazowe,  obszary chronionego krajobrazu,  obszary Natura 2000,  pomniki przyrody,  stanowiska dokumentacyjne,  użytki ekologiczne,  zespoły przyrodniczo – krajobrazowe,  ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

Rezerwaty przyrody

Wśród obszarów chronionych wymienić można dwa rezerwaty przyrody:  Dolina Pięciu Jezior o powierzchni - rezerwat krajobrazowy 230 ha, położony w Drawskim Parku Krajobrazowym, w obszarze chronionego krajobrazu „Pojezierze Drawskie”, obszaru specjalnej ochrony ptaków (OSO) Ostoja Drawska (PLB 320019) oraz na specjalnym obszarze ochrony siedlisk (SOO) Jeziora Czaplineckie (PLH 320039). Celem ochrony w rezerwacie jest zachowanie ekosystemu źródłowego rzeki Drawy, z buczyną pomorską, torfowiskami niskimi i zbiorowiskami roślinności wodnej, z licznymi stanowiskami rzadkich roślin chronionych, takich jak: grążel żółty (Nuphar lutea), grzybień biały (Nymphaea alba), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis), nasięźrzał pospolity (Ophioglossum vulgatum), przytulia wonna (Galium odoratum), przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis).  Torfowisko Toporzyk – rezerwat torfowiskowy, o powierzchni 43 ha. Rezerwat położony w otulinie Drawskiego Parku Krajobrazowego, w otoczeniu gruntów rolnych i nieużytków. Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie torfowiska wysokiego i przejściowego wraz z reliktowymi zbiorowiskami roślinnymi, zwłaszcza mszaru wrzoścowego (Erico- Sphagnetum magellanici), brzeziny bagiennej (Vaccinio uliginosi-Betuletum), boru bagiennego (Vaccinio uliginosi-Pinetum), łozowisko (Salicetum pentandro-cinereae), olsu torfowcowego (Sphagno squarrosi-Alnetum), kwaśnej buczyny niżowej (Luzulo pilosae- Fagetum), żyznej buczyny niżowej (Galio odorati-Fagetum), grądu subatlantyckiego (Stellario holosteae-Carpinetum betuli).

76 Park Krajobrazowy

Kolejną formą ochrony, która obejmuje teren gminy jest Drawski Park Krajobrazowy wraz z otuliną, o łącznej powierzchni 9059 ha. Został on utworzony 24 kwietnia 1979 roku, w celu ochrony najcenniejszego pod względem przyrodniczym, kulturowym, historycznym i krajobrazowym fragmentu Pojezierza Drawskiego. Położony jest on na obszarze sześciu gmin, pomiędzy miejscowościami: Połczyn Zdrój, Łubowo, Czaplinek i Złocieniec. Najbardziej istotnym elementem wpływającym na krajobraz Parku jest ukształtowanie terenu, będące wynikiem działalności lodowca, głównie zlodowacenia bałtyckiego. W północnej części parku występują wały moreny czołowej, często poprzecinane licznymi jarami, zaś południowa część odznacza się łagodniejszą konfiguracją i obfituje w jeziora. Na walory przyrodnicze parku składają się ponadto: występowanie wielu jezior, licznych rzek, małych potoków, źródlisk, mokradeł, torfowisk i lasów, bogactwo ekosystemów w niewielkim stopniu przekształconych przez człowieka oraz występowanie wielu rzadko spotkanych gatunków roślin i zwierząt. Park odznacza się także bogactwem szaty roślinnej i świata zwierzęcego. W jego florze spotyka się gatunki charakterystyczne dla roślinności atlantyckiej, arktycznej, borealnej, górskiej i południowej. Stwierdzono występowanie ponad 40 gatunków objętych ochroną prawną, m. in.: wawrzynka wilczełyko (Daphne mezereum), rosiczki okrągłolistnej (Drosera rotundifolia), pośredniej (Drosera intermedia) i długolistnej (Drosera anglica), storczyka plamistego (Dactylorhiza maculata) , krwistego (Dactylorhiza incarnata), szerokolistnego (Dactylorhiza majalis) i Traunsteinera (Dactylorhiza traunsteineri), paprotki zwyczajnej (Polypodium vulgare), wiciokrzewu pomorskiego (Lonicera periclymenum), lilii złotogłów (Lilium martagon) i kopytnika pospolitego (Asarum europaeum). Duże zróżnicowanie biotopów Parku stwarza dogodne warunki dla wielu gatunków zwierząt. W jeziorach i rzekach występuje przeszło 30 gatunków ryb. Obszary wodne i przywodne sprzyjają bytowaniu i gnieżdżeniu się wielu gatunków ptaków, szczególnie wodno-błotnych. Spotyka się tu często: łabędzie, perkozy, kaczki, żurawie, czaple i kormorany. Rozległe kompleksy leśne są ostoją dla ptaków drapieżnych, m. in. bielika, kani rudej i orlika krzykliwego. Spośród ssaków, na terenie Drawskiego Parku Krajobrazowego licznie występuje bóbr. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój Drawski Park Krajobrazowy zajmuje 90,88km2 (ok. 31,14%), natomiast jego otulina 34,69 km2 (11,89%). Park wraz z otuliną łącznie na terenie gminy Połczyn-Zdrój zajmuje 43,03% powierzchni gminy. W strukturę ochronną Drawskiego Parku Krajobrazowego wchodzącego w zakres gminnego Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych (GESOCh), zalicza się 7 zespołów przyrodniczo- krajobrazowych: 1. „Dolina Dębnicy” – obejmuje częściowo obszar gminy (w ramach projektu GESOCh został on powiększony o dolny odcinek Dębnicy, który znajduje się poza DPK), 2. „Dolina Bliskiej Strugi” – w całości znajdujący się w obrębie gminy, 3. „Dolina Pięciu Jezior” – częściowo znajdujący się na terenie gminy, 4. „Dolina Wogry” – w całości znajdujący się w obrębie gminy, 5. „Wzgórza Czarnkowieckie” – nieomal w całości znajduje się w gminie, 6. „Dolina Górnego Rakonu” – niewielka część znajduje się na terenie gminy,

77 7. „Jezioro Siecino” – niewielka część znajduje się na terenie gminy.

Obszar Chronionego Krajobrazu

Gmina znajduje się również na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu "Pojezierze Drawskie" o powierzchni łącznej 68450 ha. Celem, dla którego utworzono obszar chroniony jest ochrona krajobrazu i walorów naturalnego Pojezierza Drawskiego i okolic. Część obszaru przebiega przez tereny Drawskiego Parku Krajobrazowego. Teren OChK charakteryzuje się rzeźba polodowcową, z malowniczo położonymi akwenami wodnymi – jeziorami i ciekami lezącymi w dolinach i zagłębieniach terenu.

Obszary Natura 2000

Gmina znajduje się w obrębie trzech obszarów Natura 2000 jakimi są:

 Dorzecze Parsęty PLH320007 (3771 ha) – obszar obejmuje dorzecze rzeki Parsęty. Dolina Parsęty jest szczególnie cenną ostoją ze względu na występowanie tu zróżnicowanych typów siedlisk i znaczne bogactwo świata roślin i zwierząt. W efekcie przedmiotem ochrony jest 25 rodzajów stwierdzonych tu siedlisk przyrodniczych oraz 11 gatunków ssaków, płazów, ryb i owadów. Siedliska pokrywają ponad 50% powierzchni obszaru. Największy obszar pokrywają siedliska takie jak: łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, kwaśne buczyny, grąd subatlantycki, pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy, torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, świeże łąki użytkowane ekstensywnie.

 Jeziora Czaplineckie PLH320039 (1282 ha) - Ostoja jest unikalnym obszarem, wyróżniającym się bogactwem i różnorodnością flory i fauny (m.in.: 750 gatunków roślin naczyniowych, w tym 42 objęte ochroną gatunkową; 274 gatunków mszaków, w tym 30 uznanych za zagrożone w Polsce; 36 gatunków ryb i 1 gatunek krągłoustych, w tym 5 gatunków objętych ochroną prawną; 12 gatunków płazów, 5 gatunków gadów, 41 gatunków ssaków, 148 gatunków ptaków lęgowych) oraz siedlisk przyrodniczych (18) i gatunków (9) z załącznika I i II Dyrektywy Siedliskowej. Ostoja sąsiaduje z obszarem „Dorzecze Parsęty” PLH320007 oraz pokrywa się z obszarem „Ostoja Drawska” PLB320019.

 Ostoja Drawska PLB320019 (20393 ha) – posiada duże zróżnicowanie w rzeźbie terenu, które powstało w wyniku działalności lądolodu w czasie ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. W wyniku tego powstały między innymi: wały moreny czołowej, ozy, liczne jary, doliny rzek, jeziora rynnowe i wytopiskowe. Można tu także zobaczyć liczne wąwozy, parowy, bezodpływowe zbiorniki wodne, bagna i torfowiska. Do bardzo wartościowych zbiorowisk obszaru należą torfowiska, szczególnie wysokie, występujące na wododziałach oraz torfowiska przejściowe. Oprócz bogactwa form geomorfologicznych ostoja charakteryzuje się także różnorodnością flory i fauny. Spotyka się tu gatunki charakterystyczne dla roślinności atlantyckiej, arktycznej, borealnej, górskiej oraz ciepłolubne. Obszar jest bogaty w gatunki mchów. Znaczna część terenu jest użytkowana rolniczo.

Mapy obszarów chronionych na terenie gminy Połczyn-Zdrój stanowią Załączniki 2 i 3 do Programu Ochrony

78 Środowiska. Poniżej przedstawiono gatunki flory objęte ochroną według inwentaryzacji przyrodniczej na terenie Gminy Połczyn-Zdrój wykonanej w latach 2001/2002.  Ochrona ścisła:  lilia złotogłów Lilium martagon,  rosiczka długolistna Drosera anglica  rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia,  rosiczka pośrednia Drosera intermedia,  wrzosiec bagienny Erica tetralix.  Ochrona częściowa:  bagno zwyczajne Ledum palustre,  bobrek trójlistny Menyanthes trifoliata,  cis pospolity Taxus baccata,  drabik Climacium dendroides,  grzybień biały Nymphaea alba,  grzybień północny Nymphaea candida ,  kocanki piaskowe Helichrysum arenarium,  kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine,  listeria jajowata Listera ovata,  naparstnica purpurowa Digitalis purpurea,  płonnik pospolity Polytrichum commune,  podgrzybek pasożytniczy Pseudoboletus parasiticus,  podkolan biały Platanthera bifolia,  podkolan zielonawy Platanthera chlorantha,  próchniczek Aulacomnium,  rokitnik zwyczajny Hippophae rhamnoides,  storczyk szerokolistny Dactylorhiza majalis,  tojad pstry Aconitum variegatum ,  torfowiec Sphagnum,  wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum,  widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum,  widłak wroniec Huperzia selago,  wilżyna ciernista Ononis spinosa.

W gminie Połczyn-Zdrój znajdują się również liczne użytki ekologiczne, których wykaz przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 37. Użytki ekologiczne w gminie Połczyn-Zdrój

79 Powierzchnia Nazwa użytku Akt powołania Cel ochrony oraz opis powierzchni [ha] Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych i torfowisk. Bagno, Brak nazwy Rady Miasta i Gminy sosnowy bór bagienny (z żurawiną, wełnianką i 0,56 własnej Połczyn-Zdrój z dnia modrzewnicą), stanowisko żurawia i jaszczurki 29.11.2000 r. Brak publikacji żyworodnej. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych i torfowisk. Bagno Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,54 zarośnięte wierzbą, stanowisko żurawia, ropuchy własnej Połczyn-Zdrój z dnia szarej, żaby trawnej i żaby moczarowej. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych i torfowisk. Bagno Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,54 zarośnięte wierzbą, stanowisko żurawia, ropuchy własnej Połczyn-Zdrój z dnia szarej, żaby trawnej i żaby moczarowej. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych i torfowisk. Rady Miasta i Gminy Zarastające torfowisko (z rosiczką i widłakiem Mszarek 0,8 Połczyn-Zdrój z dnia jałowcowatym), stanowisko żurawia i jaszczurki 29.11.2000 r. Brak publikacji żyworodną. Zachowanie naturalnego ekosystemu torfowiska Uchwała nr XXVIII/236/2000 mszarnego z procesem torfotwórczym i sukcesją Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,73 zbiorowisk roślinnych. Śródleśny mszar z własnej Połczyn-Zdrój z dnia torfowcami, licznie próchniczek; enklawy brzeziny 29.11.2000 r. Brak publikacji bagiennej, płaty wierzby uszate. Zachowanie naturalnego ekosystemu torfowiska Uchwała nr XXVIII/236/2000 mszarnego z procesem torfotwórczym i sukcesją Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 2,2 zbiorowisk roślinnych. Śródleśny mszar z własnej Połczyn-Zdrój z dnia torfowcami, licznie próchniczek; enklawy brzeziny 29.11.2000 r. Brak publikacji bagiennej, płaty Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów bagiennych i torfowisk. 0,52 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Przesuszone torfowisko. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych torfowisk. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Zarastające bagno z oczkiem wodnym, 0,9 własnej Połczyn-Zdrój z dnia grzybieniem białym, rosiczką, żurawiną i bobrkiem 29.11.2000 r. Brak publikacji trójlistkowym. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów bagiennych i torfowisk. Teren 0,74 własnej Połczyn-Zdrój z dnia torfowiskowo - bagienny porastający krzewami. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych i torfowisk. Las Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Brak danych porastający źródliskowe zbocza nad potokiem, własnej Połczyn-Zdrój z dnia bardzo dużo kruszyny, wierzby i tarniny. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów bagiennych i torfowisk. Bagno z 0,61 własnej Połczyn-Zdrój z dnia olsem 29.11.2000 r. Brak publikacji Korytarz ekologiczny o znaczeniu Uchwała nr XXVIII/236/2000 ponadregionalnym; obiekt o znaczeniu Brak nazwy Rady Miasta i Gminy biocenotycznym, krajobrazowym i hydrologicznym. 0,82 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Mozaika zbiorowisk: trzcinowisk, ziołorośli, 29.11.2000 r. Brak publikacji łozowisk, stadia inicjalne olesów, licznie kruszyna pospolita. Korytarz ekologiczny o znaczeniu Uchwała nr XXVIII/236/2000 ponadregionalnym; obiekt o znaczeniu Brak nazwy Rady Miasta i Gminy biocenotycznym, krajobrazowym i hydrologicznym. 4,51 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Mozaika zbiorowisk: trzcinowisk, ziołorośli, 29.11.2000 r. Brak publikacji łozowisk, stadia inicjalne olsów, licznie kruszyna pospolita

80 Powierzchnia Nazwa użytku Akt powołania Cel ochrony oraz opis powierzchni [ha] Korytarz ekologiczny o znaczeniu Uchwała nr XXVIII/236/2000 ponadregionalnym; obiekt o znaczeniu Brak nazwy Rady Miasta i Gminy biocenotycznym, krajobrazowym i hydrologicznym. 2,3 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Mozaika zbiorowisk: trzcinowiska, ziołorośli, 29.11.2000 r. Brak publikacji łozowisk, stadia inicjalne olesów, licznie kruszyna pospolita. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 2,47 Teren zalewowy rzeki Dębnicy porośnięty olchąi własnej Połczyn-Zdrój z dnia wierzbą, występuje żuraw. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,36 Teren zalewowy rzeki Dębnicy, w 60% porośnięty własnej Połczyn-Zdrój z dnia wierzbą 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,58 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno z wierzbą i olchą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,73 Bagno zadrzewione olchą, teren zalewowy rzeki własnej Połczyn-Zdrój z dnia Dębnicy. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,73 Rozlewisko rz. Dębnicy z 50% udziałem wierzby własnej Połczyn-Zdrój z dnia i olchy, obserwowano samotnika. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 1,42 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Podmokła łąka 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 1,99 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Rozlewisko rzeki Dębnicy 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,38 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,22 Bagno okresowo zatapiane, porośnięte w 20% własnej Połczyn-Zdrój z dnia wierzbą 29.11.2000 r. Brak publikacji Ekosystem mszarny z fitocenozami siedlisk objętych prawną ochroną krajową i Uchwała nr XXVIII/236/2000 DyrektywąSiedliskową, o znaczeniu Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,32 biocenotycznym i hydrologicznym. Śródleśny własnej Połczyn-Zdrój z dnia mszar z otwartymi powierzchniami wody; na 29.11.2000 r. Brak publikacji obrzeżach kwaśny oles, sitowiska situ rozpierzchłego Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 2,51 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno, torfowisko, miejsce bytowania żurawia 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 2,99 Bagno, torfowisko z 70% udziałem krzewów własnej Połczyn-Zdrój z dnia różnych gatunków, pojedyncze olchy i brzozy 29.11.2000 r. Brak publikacji

81 Powierzchnia Nazwa użytku Akt powołania Cel ochrony oraz opis powierzchni [ha] Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 4,14 Bagno, torfowisko z rosiczką oraz licznymi własnej Połczyn-Zdrój z dnia jaszczurkami żyworodnymi. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,7 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno, na którym obserwowano żurawia oraz 4 0,9 własnej Połczyn-Zdrój z dnia gatunki płazów: ropuchę szarą, żabę moczarową i 29.11.2000 r. Brak publikacji żabę wodną. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,86 Bagno z 20% udziałem wierzby, zadrzewienia własnej Połczyn-Zdrój z dnia olchowe. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,81 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno z 80% udziałem wierzby, kruszyny i brzozy. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,79 Bagno, teren zalewowy jeziora Radoniowieckiego własnej Połczyn-Zdrój z dnia (Kołacz), porośnięte wierzbą i olchą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno, torfowisko z 30% udziałem wierzby, 8,05 własnej Połczyn-Zdrój z dnia miejsce bytowania ptaków brodzących i 29.11.2000 r. Brak publikacji drapieżnych oraz płazów. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych torfowisk. Bagno Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 2,69 porośnięte w 40 % wierzbą, ze zwierząt występują: własnej Połczyn-Zdrój z dnia żuraw, ropucha szara, grzebiuszka ziemna 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych torfowisk. Bagno, Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,98 torfowisko porośnięte w 80% brzozą i wierzbą, własnej Połczyn-Zdrój z dnia lęgowy żuraw. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,71 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno z 30% udziałem wierzby i olchy. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,6 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. własnej Połczyn-Zdrój z dnia 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,8 Bagno z 20% udziałem wierzby, olchy i kruszyny. własnej Połczyn-Zdrój z dnia 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów bagiennych torfowisk. Bagno 1,16 własnej Połczyn-Zdrój z dnia porośnięte w 70% wierzbą, brzozą i osiką. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,36 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. własnej Połczyn-Zdrój z dnia 29.11.2000 r. Brak publikacji

82 Powierzchnia Nazwa użytku Akt powołania Cel ochrony oraz opis powierzchni [ha] Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,59 Bagno z 40% udziałem wierzby, osiki, kruszyny, własnej Połczyn-Zdrój z dnia w drzewostanie olcha i brzoza. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,25 Bagno z 40% udziałem wierzby, osiki, kruszyny, własnej Połczyn-Zdrój z dnia w drzewostanie olcha i brzoza. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,2 Bagno z 40% udziałem wierzby, osiki, kruszyny, własnej Połczyn-Zdrój z dnia w drzewostanie olcha i brzoza. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,8 Bagno z 40% udziałem wierzby, osiki, kruszyny, własnej Połczyn-Zdrój z dnia w drzewostanie olcha i brzoza. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych torfowisk. Bagno Brak nazwy Rady Miasta i Gminy porośnięte w 30% wierzbą, teren zalewowy rzeki 0,57 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Dębnicy. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,49 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte w 40% wierzbą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,78 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte w 40 % wierzbą i brzozą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 2,48 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte w 60% wierzbą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,88 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte w 80% wierzbą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,56 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno zarastające w 60% brzozą, olchą i wierzbą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Naturalne procesy torfotwórcze; fitocenozy z Uchwała nr XXVIII/236/2000 krajowej listy siedlisk chronionych i Dyrektywy Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 2,9 Siedliskowej. Mszarna brzezina bagienna z własnej Połczyn-Zdrój z dnia enklawami boru bagiennego, z otwartymi 29.11.2000 r. Brak publikacji powierzchniami wody. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,97 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte w 60% wierzbą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,76 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno z olchą, lęgowy żuraw. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno z zadrzewieniami olchowymi i 30% 1,97 własnej Połczyn-Zdrój z dnia udziałem wierzby; z ptaków stwierdzono: żurawia, 29.11.2000 r. Brak publikacji łabędzia niemego.

83 Powierzchnia Nazwa użytku Akt powołania Cel ochrony oraz opis powierzchni [ha] Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno porośnięte w 40% wierzbą; stwierdzono 1,91 własnej Połczyn-Zdrój z dnia występowanie: ptaków - żurawia, łabędzia 29.11.2000 r. Brak publikacji niemego, perkoza. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 1,4 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte w 20% wierzbą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 5,41 Bagno zadrzewione olszą, 30% wierzby, teren własnej Połczyn-Zdrój z dnia zalewowy rzeki Dębicy. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 3,21 Bagno zadrzewione olszą, 30% wierzby, teren własnej Połczyn-Zdrój z dnia zalewowy rzeki Dębicy. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 1,1 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte w 20% wierzbą, brzozą i olchą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,88 Bagno okresowo zalewane, porośnięte w 70% własnej Połczyn-Zdrój z dnia olchą, świerkiem, brzozą, wierzbą i kruszyną. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,62 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte w 70% wierzbą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,7 Bagno porośnięte w 30% wierzbą, kruszyną i własnej Połczyn-Zdrój z dnia osiką. 29.11.2000 r. Brak publikacji Ekosystem bagienno - wodny o znaczeniu Uchwała nr XXVIII/236/2000 biocenotycznym i hydrologicznym krajobrazie Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Brak danych rolniczym. Rozległe obniżenie z roślinnością własnej Połczyn-Zdrój z dnia bagienno - wodną; szuwary: turzycy błotnej, pło 29.11.2000 r. Brak publikacji szalejowe. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Brak danych Teren z licznymi źródliskami, w 50% porośnięty własnej Połczyn-Zdrój z dnia brzozą, osiką, olchą, wierzbą i jesionem. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,55 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. własnej Połczyn-Zdrój z dnia 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,76 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. własnej Połczyn-Zdrój z dnia 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,67 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno z 20% udziałem wierzby i olchy. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno z 20% udziałem kruszyny, brzozy, osiki, 2,26 własnej Połczyn-Zdrój z dnia olchy, świerka i dębu, okresowo zalewane, ols. 29.11.2000 r. Brak publikacji

84 Powierzchnia Nazwa użytku Akt powołania Cel ochrony oraz opis powierzchni [ha] Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,69 Bagno z 20% udziałem wierzby i brzozy, występuje własnej Połczyn-Zdrój z dnia rosiczka okrągłolistna. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno z 10% udziałem wierzby, olchy, jesionu i 0,5 własnej Połczyn-Zdrój z dnia kruszyny; obserwowano ropuchę szarą i 29.11.2000 r. Brak publikacji żabętrawną. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,5 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno z 20% udziałem wierzby, świerka i osiki. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,12 Bagno z 50% udziałem wierzby i olchy, występuje własnej Połczyn-Zdrój z dnia bagno zwyczajne. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,38 Bagno z 20% udziałem wierzby, osiki, brzozy i własnej Połczyn-Zdrój z dnia olchy; stanowisko żurawia, ropuchy szarej. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,28 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno z 10% udziałem wierzby i olchy. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,48 Rozlewisko rzeki Drawy z licznymi zabagnieniami, własnej Połczyn-Zdrój z dnia znaczny udział krzewów wierzby i kruszyny. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 1,55 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte olchą, łąka 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,57 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno z 20% udziałem wierzby. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,78 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte olchą, dużo turzyc 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,57 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno i turzycowisko. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,66 Bagno okresowo zalewane, zarastające w 20% własnej Połczyn-Zdrój z dnia wierzbą 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,44 Bagno z 40% udziałem wierzby i brzozy (mszar w własnej Połczyn-Zdrój z dnia Dolinie Bliskiej Strugi). 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,49 Bagno z 30% udziałem wierzby i brzozy, występuje własnej Połczyn-Zdrój z dnia rosiczka i bagno zwyczajne. 29.11.2000 r. Brak publikacji

85 Powierzchnia Nazwa użytku Akt powołania Cel ochrony oraz opis powierzchni [ha] Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,77 Bagno z 80% udziałem wierzby, brzozy i kruszyny, własnej Połczyn-Zdrój z dnia okresowo przebywa tam żuraw. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno porośnięte w 80% wierzbą i brzozą, 0,73 własnej Połczyn-Zdrój z dnia zadrzewienia brzozowe, obserwowano jaszczurkę 29.11.2000 r. Brak publikacji żyworodną. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,13 Bagno porośnięte w 60% wierzbą, kruszyną i własnej Połczyn-Zdrój z dnia osiką, torfowisko. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,4 Teren porośnięty w 30% wierzbą, zadrzewienia własnej Połczyn-Zdrój z dnia brzozowe. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 2,27 Bagno z 40% udziałem wierzby, w drzewostanie własnej Połczyn-Zdrój z dnia olcha i brzoza, występuje bagno zwyczajne. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 1,07 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno z 60% udziałem wierzby i olchy. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,19 Bagno okresowo zalewane z 30% udziałem własnej Połczyn-Zdrój z dnia wierzby i olchy; występuje tu żuraw. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,8 Bagno okresowo zalewane z 30% udziałem własnej Połczyn-Zdrój z dnia wierzby i olchy; lęgowisko żurawia 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,62 Bagno okresowo zalewane, z brzozą, wierzbą i własnej Połczyn-Zdrój z dnia kruszyną, występuje podkolan biały. 29.11.2000 r. Brak publikacji Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Bagno okresowo zalewane z 40% udziałem Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,7 wierzby. Ochrona obszarów podmokłych - głównie własnej Połczyn-Zdrój z dnia bagien. Bagno okresowo zalewane z 40% 29.11.2000 r. Brak publikacji udziałem wierzby. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 15,52 Zalana łąka, miejsce bytowania bociana czarnego, własnej Połczyn-Zdrój z dnia teren zalewowy rzeki Dębnicy, porośnięty wierzbą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Brak danych Brak określonego celu ochrony. własnej Połczyn-Zdrój z dnia 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,62 Brak danych. własnej Połczyn-Zdrój z dnia 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno porośnięte w 60% wierzbą, kruszyną i 0,74 własnej Połczyn-Zdrój z dnia osiką, torfowisko; obserwowano ropuchę szarą i 29.11.2000 r. Brak publikacji żabę moczarową.

86 Powierzchnia Nazwa użytku Akt powołania Cel ochrony oraz opis powierzchni [ha] Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno, torfowisko z krzewami w 20% 1,55 własnej Połczyn-Zdrój z dnia wierzbowymi, zadrzewienia olchowe, skrzyp 29.11.2000 r. Brak publikacji olbrzymi. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. 0,84 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Bagno porośnięte w 30% wierzbą, osiką i olchą. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,9 Bagno porośnięte w 20% wierzbą i osiką, własnej Połczyn-Zdrój z dnia turzycowisko. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych torfowisk. Bagno z Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,57 olchą i brzozą, ze zwierząt występuje - żuraw, własnej Połczyn-Zdrój z dnia ropucha szara, żaba moczarowa, żaba trawna. 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,6 Bagno porośnięte w 50% wierzbą, kruszyną i osiką własnej Połczyn-Zdrój z dnia bagno zarośnięte w 80% wierzbą, olchą i osiką 29.11.2000 r. Brak publikacji Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów podmokłych - głównie bagien. Brak nazwy Rady Miasta i Gminy Bagno z zadrzewieniami (30%) brzozowymi, 0,88 własnej Połczyn-Zdrój z dnia wierzbowymi i olchowymi, występują tam liczne 29.11.2000 r. Brak publikacji gatunki płazów. Obiekt o znaczeniu biocenotycznym, Uchwała nr XXVIII/236/2000 krajobrazowym i hydrologicznym; stanowisko Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 0,56 rośliny chronionej i rzadkich; ostoja zwierzyny. własnej Połczyn-Zdrój z dnia Wąskie zagłębienie podtopione wodą ciągnące się 29.11.2000 r. Brak publikacji w kierunku wschód – zachód. Obiekt o znaczeniu biocenotycznym, Uchwała nr XXVIII/236/2000 krajobrazowym i hydrologicznym; stanowisko Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,46 rośliny chronionej i rzadkich; ostoja zwierzyny. własnej Połczyn-Zdrój z dnia Wąskie zagłębienie podtopione wodą ciągnące się 29.11.2000 r. Brak publikacji w kierunku wschód – zachód. Obiekt o znaczeniu biocenotycznym, Uchwała nr XXVIII/236/2000 krajobrazowym i hydrologicznym; stanowisko Brak nazwy Rady Miasta i Gminy 1,65 rośliny chronionej i rzadkich; ostoja zwierzyny. własnej Połczyn-Zdrój z dnia Wąskie zagłębienie podtopione wodą ciągnące się 29.11.2000 r. Brak publikacji w kierunku wschód – zachód. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Stanowisko roślin chronionych i rzadkich; naturalny Brak nazwy Rady Miasta i Gminy ekosystem fitocenozy wrzosowisk atlantyckich. 1,9 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Śródleśny kompleks torfowiskowy w rynnowym 29.11.2000 r. Brak publikacji zagłębieniu z brakiem odpływu. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Stanowisko roślin chronionych i rzadkich; naturalny Brak nazwy Rady Miasta i Gminy ekosystem fitocenozy wrzosowisk atlantyckich. 0,91 własnej Połczyn-Zdrój z dnia Śródleśny kompleks torfowiskowy w rynnowym 29.11.2000 r. Brak publikacji zagłębieniu z brakiem odpływu. Uchwała nr XXVIII/236/2000 Ochrona obszarów bagiennych i torfowisk. Silnie Źródliska nad Rady Miasta i Gminy 3,6 podtopiony wodą, obszar niedostępny; dominacja Parsentą Połczyn-Zdrój z dnia szuwarów trzcinowych. 29.11.2000 r. Brak publikacji Naturalny ciąg ekosystemów źródliskowych Uchwała nr XXVIII/236/2000 Źródliskowa z różnymi stadiami inicjalnymi sukcesji zbiorowisk Rady Miasta i Gminy dolina koło 1,88 roślinnych związanych z wodami naporowymi. Połczyn-Zdrój z dnia Łąkowa Zbiorowiska źródliskowe olesów z porzeczką 29.11.2000 r. Brak publikacji czarną w miejscach wysięku wód naporowych. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych www.geoprzyroda.pl

87 W gminie Połczyn-Zdrój zlokalizowana jest duża liczba pomników przyrody, których wykaz przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 38. Pomniki przyrody zlokalizowane na terenie gminy Połczyn-Zdrój Nazwa Najbliższa Obwód Wysokość Bliższa okolica Akty prawne gatunkowa miejscowość [cm] [m] Rozporządzenie Nr 2/99 Bluszcz Wojewody Czarnkowie Czarnkowie 4,2,2 15 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Cmentarz w Bluszcz Wojewody Połczyn-Zdrój Połczynie Zdroju 19, 9 7 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Cmentarz w Bluszcz Wojewody Połczyn-Zdrój Połczynie Zdroju 19, 9 13 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Cmentarz w Bluszcz Wojewody Połczyn-Zdrój Połczynie Zdroju 16, 6 9 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Cmentarz w Bluszcz Wojewody Połczyn-Zdrój Połczynie Zdroju 16, 6, 6 14 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Cmentarz w Bluszcz Wojewody Połczyn-Zdrój Połczynie Zdroju 19, 19, 6, 5 14 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Bluszcz Kłokowo Wojewody Kłokowo 16, 44, 62 20 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Cmentarz w Bluszcz Wojewody Połczyn-Zdrój Połczynie Zdroju 22 14 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Cmentarz w Bluszcz Wojewody Połczyn-Zdrój Połczynie Zdroju 25,28 17 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Bluszcz Kłokowo Kłokowo Wojewody 310 16 pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 402, 83 24 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 314 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Buk pospolity Brusno Brusno 332, 70 24 Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Zachodniopomorskiego z

88 Nazwa Najbliższa Obwód Wysokość Bliższa okolica Akty prawne gatunkowa miejscowość [cm] [m] dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 341,41 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 350, 53 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 360, 85 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Brusno Brusno 372 22 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 370 22 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 375 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 383 19 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 384 16 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 383 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 400 17 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 415 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 415 15 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 443 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 439 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r.

89 Nazwa Najbliższa Obwód Wysokość Bliższa okolica Akty prawne gatunkowa miejscowość [cm] [m] Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 447 6 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 450 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 470 22 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 371 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Gawroniec Gawroniec 495 22 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Buk pospolity Słowianki Słowianki 575 16 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Cyprysik Wojewody Toporzyk Brak danych 205 13 Lawsona Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Cyprysik Wojewody Toporzyk Brak danych 304 16 Lawsona Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 381 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 403 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 373 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 451 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 465 24 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Dziwogóra Dziwogóra 648 16 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r.

90 Nazwa Najbliższa Obwód Wysokość Bliższa okolica Akty prawne gatunkowa miejscowość [cm] [m] Rozporządzenie Nr 2/99 „Cmentarz Wojewody Dąb szypułkowy Popielewo 273,205 24 żydowski” Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Brusno Brusno 368 24 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Jelonki Jelonki 402 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Ogartowo Ogartowo 420 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko 418 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko Popielewko 421 22 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Popielewko, teren Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko 422 23 leśny oddz. 142a Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Słowianki Słowianki 431 17 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Słowianki Słowianki 428 16 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Ogrodno Ogrodno 428 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 453 22 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Słowianki Słowianki 452 22 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko Popielewko 452 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 454 24 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r.

91 Nazwa Najbliższa Obwód Wysokość Bliższa okolica Akty prawne gatunkowa miejscowość [cm] [m] Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 461 24 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Popielewko, teren Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko 464 20 leśny oddz. 142a Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Ogartowo Ogartowo 478 22 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 482 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko Popielewko 510 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko Popielewko 508 24 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko Popielewko 513 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 524 24 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko Popielewko 550 4 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Dziwogóra Dziwogóra 565 16 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Jelonki Jelonki 590 22 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Popielewko Popielewko 590 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Słowianki Słowianki 602 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Dąb szypułkowy Gawroniec Gawroniec 620 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r.

92 Nazwa Najbliższa Obwód Wysokość Bliższa okolica Akty prawne gatunkowa miejscowość [cm] [m] Rozporządzenie Nr 2/99 Dąb szypułkowy, Wojewody Gawroniec Gawroniec 242, 232 15 grab pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Grab pospolity Gawroniec Gawroniec 224 15 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Grab pospolity Gawroniec Gawroniec 228 11 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Grab pospolity Słowianki Słowianki 237 16 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Grab pospolity, Wojewody Kłokowo Kłokowo - - buk pospolity Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Jesion wyniosły, Rozporządzenie Nr 2/99 lipa Wojewody Ogartowo Ogartowo 323 17 drobnolistna, Zachodniopomorskiego z wiąz górski dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Jesion wyniosły Kocury Kocury 414 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Popielewko przy Wojewody Klon jawor Popielewko 368 22 drodze polnej Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Popielewko Wojewody Klon zwyczajny Popielewko cmentarz 277 20 Zachodniopomorskiego z ewangelicki dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Popielewko Wojewody Klon zwyczajny Popielewko cmentarz 294 20 Zachodniopomorskiego z ewangelicki dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Popielewko Wojewody Klon zwyczajny Popielewko cmentarz 294 20 Zachodniopomorskiego z ewangelicki dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Popielewko przy Wojewody Klon zwyczajny Popielewko 338 16 drodze polnej Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Klon zwyczajny Słowianki Słowianki 377 20 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Klon zwyczajny Toporzyk Toporzyk 383 18 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Klon zwyczajny Gawroniec Gawroniec 412 22 Rozporządzenie Nr 2/99

93 Nazwa Najbliższa Obwód Wysokość Bliższa okolica Akty prawne gatunkowa miejscowość [cm] [m] Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Klon zwyczajny, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, Rozporządzenie Nr 2/99 jesion wyniosły, Gawroniec droga buk pospolity, Brak Wojewody Gawroniec wzdłuż Brak danych brzoza danych Zachodniopomorskiego z J.Gawrończego brodawkowata, dnia 30 marca 1999 r. grab pospolity, kasztanowiec pospolity Rozporządzenie Nr 2/99 Lipa Wojewody Ogrodno Ogrodno 361 18 drobnolistna Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Lipa Wojewody Ogrodno Ogrodno 361 18 drobnolistna Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Lipa Droga Brusno – Wojewody Brusno - - drobnolistna Piaski Pom. Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Leśnictwo Biała Wojewody Sosna pospolita Biała Góra 400 25 Góra Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Wojewody Świerk pospolity Gawroniec Gawroniec 391 16 Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Uchwała nr XII/95/99 Buk pospolity Połczyn-Zdrój Oddz. 441 Ai 370 26 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Buk pospolity Połczyn-Zdrój Oddz. 309 Bg 335 26 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Buk pospolity Połczyn-Zdrój Oddz. 237 ax 400 35 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Buk pospolity Połczyn-Zdrój Oddz. 312 Ai 320, 317 24, 25 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Buk pospolity Połczyn-Zdrój Oddz.312 Bh 445 25 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Dąb szypułkowy Połczyn-Zdrój Oddz.264 o 415 20 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Dąb szypułkowy Połczyn-Zdrój Oddz.288 a 430 22 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Klon jawor Połczyn-Zdrój Oddz. 283 f 320 23 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju

94 Nazwa Najbliższa Obwód Wysokość Bliższa okolica Akty prawne gatunkowa miejscowość [cm] [m] Uchwała nr XII/95/99 Buk pospolity Połczyn-Zdrój Oddz. 258 f 335 23 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Dąb szypułkowy Połczyn-Zdrój Oddz. 285 h 550 22 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Buk pospolity Połczyn-Zdrój Oddz.285 h 450 25 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Lipa Połczyn-Zdrój Oddz.279 m 560, 460 20,23 Rady Miejskiej w drobnolistna Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Sosna pospolita Połczyn-Zdrój Oddz. 265 i 360 25 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Buk pospolity Połczyn-Zdrój Oddz. 264 m 600 22 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Uchwała nr XII/95/99 Sosna pospolita Połczyn-Zdrój Oddz. 242 n 315-380 20-24 Rady Miejskiej w Połczynie Zdroju Rozporządzenie Nr 2/99 Syprysik Na terenie Wojewody Toprzyk 314, 140 17,13 Lowsona cmentarza Zachodniopomorskiego z dnia 30 marca 1999 r. Rozporządzenie Nr 2/99 Ok. 2 km na Wojewody Klon zwyczajny Toprzyk wschód przy 315 26 Zachodniopomorskiego z polnej drodze dnia 30 marca 1999 r. Rosnący w pasie drogi gminnej nr Nr Rozporządzenia Platan klonolisty Gawroniec 128 w - - 30/2008 Woj. Zach.z miejscowości dnia 2 lipca 2008r. Gawroniec Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z www.geoprzyroda.pl

Gmina posiada tereny zieleni urządzonej. W gminie Połczyn-Zdrój znajduje się park zdrojowy o powierzchni 80 ha, 28 zieleńców o powierzchni 14,80 ha, tereny zieleni osiedlowej o powierzchni 24,36 ha oraz 5 cmentarzy zajmujący obszar 9,20 ha. Zieleń urządzona w gminie zajmuje łącznie 128,36 ha. Park zdrojowy w Połczynie-Zdroju zachwyca wspaniale utrzymaną zielenią: znajduje się tam ponad 60 gatunków drzew i krzewów. W parku rosną popularne świerki, klony, lipy, buki, brzozy i kasztanowce, ale także liczne gatunki egzotyczne, np. orzesznik gorzki i sosna Jeffreya z igłami osiągającymi długość do 30 centymetrów. W parku znajduje się również amfiteatr, zabytkowa pijalnia wody „Joasia” oraz fontanny i wodotryski. Przez park przepływa rzeka Wogra. W parku znajdują się również korty tenisowe, basen zewnętrzny, boisko do siatkówki, kawiarnie i ogromne szachy, wymagające od graczy dużego wysiłku. Miłośnicy aktywnego wypoczynku mogą spróbować swoich sił na 3 kilometrowej ścieżce zdrowia, która poprowadzona jest najmniej dostępnymi zakamarkami „angielskiej” części parku i składa się z 16 stacji sprawnościowych. Park zdrojowy to także świetna baza wypadowa dla cyklistów – przy kortach tenisowych działa wypożyczalnia rowerów, rozpoczynają się tu i kończą szlaki rowerowe, a w odległości 500 metrów poprowadzona jest ścieżka rowerowa wiodąca dawnym nasypem kolejowym, aż do Złocieńca

95 (http://www.uzdrowisko-polczyn.pl).

96 Tabela 39. Zieleń urządzona w gminie Połczyn-Zdrój

parki spacerowo zieleń tereny zieleni zieleńce cmentarze Jednostka - wypoczynkowe uliczna osiedlowej terytorialna szt. ha szt. ha ha ha szt. ha Gmina Połczyn- 1 80,0 28 14,8 0,3 24,36 5 9,2 Zdrój Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój występują gatunki inwazyjne, m.in. barszcz Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi. Jest to gatunek powodujący degradację środowiska przyrodniczego. Sok wydzielany przez świeże rośliny wywołuje zmiany skórne. Barszcz Sosnowskiego jest objęty prawnym zakazem uprawy, rozmnażania i sprzedaży na terenie Polski. Gmina Połczyn-Zdrój na bieżąco prowadzi program likwidacji tego gatunku. Podczas zwalczania barszczu Sosnowskiego należy przestrzegać przepisów BHP oraz zachować szczególną ostrożność ze względu na możliwość odniesienia podobnych do oparzenia, trudno gojących się ran.

5.10.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie zasobów przyrodniczych

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój w latach wcześniejszych realizowano zadania z zakresu zasobów przyrodniczych dotyczące głównie prac pielęgnacyjnych oraz standardowych zabiegów leśnych na terenach Nadleśnictw, pielęgnacji zieleni urządzonej. Dokonywano zalesień oraz sadzono i wycinano zarówno drzewa jak i krzewy na terenach miejskich.

5.10.3 Analiza SWOT

Analizę SWOT przeprowadzono w celu wyodrębnienia najważniejszych problemów i zagrożeń gminy Połczyn-Zdrój w zakresie zasobów przyrodniczych. Na jej podstawie zaplanowano zadania dla gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017 -2020.

97 Tabela 40. Analiza SWOT – obszar interwencji zasoby przyrodnicze MOCNE STRONY SŁABE STRONY

 Wysoki poziom lesistości

 Atrakcyjne tereny dla uprawiania aktywnej turystyki oraz rekreacji  Podatność zasobów przyrody ożywionej na  Występowanie obszarów prawnie zanieczyszczenia środowiska chronionych  Istniejąca infrastruktura pieszo-rowerowa

SZANSE ZAGROŻENIA

 Promocja rolnictwa ekologicznego  Wprowadzenie Kodeksu Dobrej Praktyki  Postępujące wysoce wyspecjalizowane Rolniczej rolnictwo  Efektywna edukacja ekologiczna w zakresie  Niszczenie oraz zaśmiecanie terenów cennych ochrony przyrody przyrodniczo  Promocja walorów przyrodniczych gminy  Rozwój infrastruktury turystycznej Źródło: opracowanie własne

Największym problemem są zagrożenia płynące ze strony człowieka, jak zaśmiecanie czy niszczenie terenów zielonych. Aby zmniejszyć antropopresję na obszarach leśnych i cennych przyrodniczo, należy rozbudować odpowiednią infrastrukturę turystyczną (szlaki piesze, rowerowe, tablice informacyjne, kosze na śmieci).

5.11 Zagrożenia poważnymi awariami

5.11.1 Analiza stanu wyjściowego

Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2016.672) definiuje poważną awarię jako zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, które powstały w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska bądź powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Natomiast przez poważną awarię przemysłową rozumie się awarię powstałą w zakładzie przemysłowym. Podstawowym aktem prawnym w zakresie poważnych awarii jest ustawa Prawo ochrony środowiska, w której zawarte są przepisy ogólne, instrumenty prawne służące przeciwdziałaniu poważnej awarii przemysłowej, obowiązki prowadzącego zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, obowiązki organów administracji związane z awarią przemysłową oraz zagadnienie współpracy międzynarodowej w przypadku wystąpienia awarii przemysłowej o charakterze transgranicznym. Wystąpienie poważnej awarii przemysłowej wiąże się z bezpośrednim zagrożeniem środowiska naturalnego i zdrowia ludzi. Zgodnie z art. 246 ustawy Prawo ochrony środowiska, w przypadku wystąpienia poważnej

98 awarii Wojewoda, poprzez Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej i Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, podejmuje działania niezbędne do usunięcia awarii i jej skutków. O podjętych działaniach informuje się Marszałka Województwa. W celu przeciwdziałania poważnym awariom organy Inspekcji Ochrony Środowiska:  prowadzą kontrole podmiotów, których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnej awarii,  prowadzą szkolenia dla organów administracji oraz podmiotów, o których mowa w pkt.1,  badają przyczyny powstawania oraz sposoby likwidacji skutków poważnych awarii dla środowiska,  prowadzą rejestr zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku, w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska,  prowadzą rejestr poważnych awarii.

Ponadto organy Inspekcji Ochrony Środowiska współdziałają w akcji zwalczania poważnej awarii z Państwową Strażą Pożarną oraz sprawują nadzór nad usuwaniem skutków tej awarii. Główne obowiązki administracyjne ciążą na władzach wojewódzkich i Straży Pożarnej, działania bezpośrednie na prowadzących działalność, która może spowodować awarię. Istotną rolę w działaniach eliminujących zagrożenia odgrywają także gminne jednostki OSP. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój, z racji na wzmożony ruch turystyczny działa 5 jednostek OSP zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym tj: Połczyn-Zdrój, Kołacz, Zajączkówko, Toporzyk i Popielewo. Według danych uzyskanych od Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie, na terenie gminy Połczyn-Zdrój nie występują zakłady o zwiększonym ryzyku (ZZR) czy też zakłady o dużym ryzyku wystąpienia awarii (ZDR). W latach 2014-2015 na terenie gminy Połczyn-Zdrój nie wystąpiły poważne awarie. Potencjalnym źródłem zagrożenia na terenie gminy Połczyn-Zdrój jest transport drogowy ładunków niebezpiecznych, gdyż przez teren gminy przebiegają drogi wojewódzkie:  DW 152 – dr. nr. 163 – dr. krajowa nr. 6  DW 163 - Kołobrzeg - Wałcz  DW 167 - Koszalin – dr. nr. 172 - Połczyn-Zdrój  DW 172 - Połczyn-Zdrój - Szczecinek  DW 173 - Połczyn-Zdrój - Drawsko Pomorskie

Ryzyko negatywnego oddziaływania na mieszkańców gminy skutków ewentualnego wystąpienia poważnej awarii związanej z transportem substancji niebezpiecznych jest zatem realne.

99 Rysunek 24. Obiekty stanowiące potencjalne źródło zagrożenia dla środowiska (stacje paliw) na terenie gminy Połczyn-Zdrój Źródło: Google Maps

Na terenie gminy do poważnych awarii może dojść na skutek awarii urządzeń technicznych w zakładach przemysłowych lub podczas transportu materiałów niebezpiecznych: w wyniku kolizji drogowej, a także rozszczelnienia autocystern. Zagrożenia dla środowiska na terenie gminy Połczyn-Zdrój stanowią 3 stacje paliw: Stacja Paliw Moya- Połczyn-Zdrój, Stacja Paliw ORLEN oraz ALGO FHU.

5.11.2 Efekty realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój w zakresie zagrożenia poważnymi awariami

Na terenie gminy Połczyn-Zdrój w latach wcześniejszych realizowano zadania z zakresu weryfikacji lokalizacji zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku oraz utrzymania jednostek ochotniczej straży pożarnej.

100 5.11.3 Analiza SWOT

Przeprowadzenie oceny stanu aktualnego obszaru interwencji zagrożenia poważnymi awariami pozwoliło na przeprowadzenie analizy SWOT przedstawionej w tabeli poniżej.

Tabela 41. Analiza SWOT- Obszar interwencji: Zagrożenie poważnymi awariami MOCNE STRONY SŁABE STRONY

 Występowanie na terenie gminy stacji  Brak zakładów o wysokim poziomie benzynowych zagrożenia poważnymi awariami na terenie  Transport drogowy ładunków niebezpiecznych gminy drogami wojewódzkimi, które przebiegają przez  Posiadanie pięciu jednostek OSP gminę Połczyn-Zdrój

SZANSE ZAGROŻENIA

 Możliwość wystąpienia wypadku podczas  Prowadzenie kontroli zakładów transportu substancji niebezpiecznych przez  Informowanie społeczeństwa o sposobach teren gminy postępowania w przypadku wystąpienia  Możliwość wystąpienia awarii w sąsiednich zagrożenia gminach Źródło: Opracowanie własne

W przeprowadzonej analizie SWOT głównym zidentyfikowanym zagrożeniem została możliwość wystąpienia wypadku podczas transportu substancji niebezpiecznych przez teren gminy, bądź wystąpienie awarii w sąsiednich gminach. W celu ograniczenia tych zagrożeń potrzebna jest kontrola nad transportem substancji niebezpiecznych przez gminę oraz odpowiednie wyposażenie jednostek OSP biorących udział w usuwaniu skutków poważnych awarii.

5.12 Działania edukacyjne

Edukacja ekologiczna jest zagadnieniem horyzontalnym dotyczącym wszystkich obszarów ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Według Strategii Edukacji Ekologicznej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na lata 2013 – 2016 z perspektywą do 2020 roku, dla zrównoważonego rozwoju kraju niezbędne są nie tylko inwestycje w nowoczesne, proekologiczne technologie i racjonalna gospodarka zasobami naturalnymi, ale również wysoka świadomość ekologiczna społeczeństwa. Działania edukacyjne prowadzone w sposób uporządkowany i systematyczny mogą w istotny, pozytywny sposób wpłynąć na rozwój gospodarczy z poszanowaniem konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju. Głównym celem edukacji ekologicznej jest podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa poprzez promowanie zasad zrównoważonego rozwoju, upowszechnianie wiedzy z zakresu ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, kształtowanie zachowań prośrodowiskowych ogółu społeczeństwa, w tym dzieci i młodzieży. Kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców jest ważnym zadaniem realizowanym zarówno w formalnym systemie kształcenia obejmującym wychowanie przedszkolne, szkolnictwo podstawowe,

101 ponadpodstawowe oraz szkolnictwo wyższe jak również poprzez organizowanie imprez, konkursów, wycieczek, czyli edukację nieformalną. Zagadnienie edukacji ekologicznej poruszone zostało przede wszystkim podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój” w Rio de Janeiro z 1992 roku. Podczas tej konferencji opracowana została m.in. Agenda 21, w której wiele miejsca poświęcono edukacji ekologicznej. Realizując zalecenia Agendy 21 Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa podpisały w kwietniu 1995 roku porozumienie o współpracy w zakresie edukacji ekologicznej. Głównym punktem tego porozumienia był zapis dotyczący rozpoczęcia prac nad wspólnym przygotowaniem Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej, której jednym z celów jest wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach edukacji formalnej i nieformalnej. W strategii tej podjęto również temat planowania i realizowania działań w zakresie edukacji ekologicznej na szczeblu lokalnym, w szczególności gminnym, mających na celu ukształtowanie świadomości mieszkańców przejawiającej się w ich konkretnych działaniach związanych z troską o otaczające ich najbliższe środowisko. Również głównym celem Strategii Edukacji Ekologicznej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na lata 2013 – 2016 jest podnoszenie świadomości ekologicznej, zmiana postaw i zachowań społeczeństwa, w tym dzieci i młodzieży. Opracowano także działania priorytetowe, które obejmują:  zapewnienie źródeł finansowania i poprawę efektywności procesu dofinansowania przedsięwzięć z zakresu edukacji ekologicznej  współpracę z WFOŚiGW i realizację Wspólnej Strategii działania  inicjowanie i prowadzenie szerokich konsultacji dla uzyskania nowoczesnych rozwiązań w zakresie edukacji ekologicznej Konieczność prowadzenia działań z zakresu edukacji ekologicznej wynika z polskich i europejskich aktów prawnych oraz dokumentów strategicznych, w tym z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2016.672). W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska, edukacji ekologicznej poświęcony jest dział VIII. Artykuł 77 punkt pierwszy ustanawia obowiązek uwzględniania problematyki ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w programach kształcenia ogólnego we wszystkich typach szkół. Gmina powinna corocznie prowadzić tematyczne akcje edukacyjne dotyczące ochrony środowiska w placówkach edukacyjnych. Działania edukacyjne powinny także obejmować dorosłych mieszkańców, ponieważ to oni mają największy wpływ na obecny stan środowiska w gminie. Prowadzone działania edukacyjne powinny dotyczyć przede wszystkim prawidłowego postępowania z odpadami, ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami pochodzącymi z domowych kotłowni oraz podnosić ogólną świadomość ekologiczną lokalnej społeczności. Bardzo ważne jest planowanie i realizowanie działań w zakresie edukacji ekologicznej na szczeblu lokalnym mających na celu ukształtowanie świadomości mieszkańców, przejawiającej się w ich konkretnych działaniach związanych z troską o otaczające ich najbliższe środowisko. Gmina Połczyn-Zdrój ma możliwość zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez  edukacja w lokalnych mediach i Internecie;

102  prowadzenie edukacji ekologicznej w szkołach;  organizacje wystaw, konkursów, przedstawień, wycieczek, festynów promujących postawę proekologiczną;  promowanie alternatywnej komunikacji w stosunku do samochodu osobowego, jaką na terenie gminy może być rower, komunikacja zbiorowa;  organizację specjalistycznych szkoleń, między innymi w zakresie: − gospodarki wodno -ściekowej, − selektywnej zbiórki odpadów, − ochrony gruntów, wód powierzchniowych i podziemnych, − nawożenia i ochrony roślin. Instytucjami i organizacjami, które mogą wspierać działania gminy w zakresie kształtowania świadomości ekologicznej są: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie, Starostwo Powiatowe w Świdwinie, Nadleśnictwo Połczyn-Zdrój. Oprócz organizowania własnych działań, gmina powinna także włączać się w akcje edukacyjne prowadzone na wyższym poziomie administracyjnym czy organizowane przez fundacje i stowarzyszenia pozarządowe. Udział w kampaniach organizowanych na przykład przez Ministerstwo Środowiska, które udostępnia niezbędne materiały takie jak infografiki, ulotki, poradniki itp. obniża koszty realizacji edukacji ekologicznej. Edukacja ekologiczna jest ważnym składnikiem edukacji obywatelskiej zmierzającej do kształtowania społeczeństwa odpowiedzialnego za swoje czyny, akceptującego zasady zrównoważonego rozwoju, potrafiącego ocenić stan środowiska przyrodniczego oraz podejmującego świadome decyzje. Przeprowadzanie akcji edukacyjnych ma na celu podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa. Przekłada się ona na poprawność zachowań mieszkańców gminy Połczyn-Zdrój i zwiększenie poczucia odpowiedzialności za otoczenie. Gmina Połczyn-Zdrój w ramach edukacji ekologicznej stale współpracuje ze Związkiem Miast i Gmin Dorzecza Parsęty, z którym stworzyła m.in. salę bioróżnorodności w Publicznej Szkole Podstawowej nr 1 w Połczynie-Zdroju im. A. Mickiewicza, która jest w pełni wyposażonym miejscem do prowadzenia zajęć z szeroko pojętej edukacji ekologicznej. Z wyżej wymienionym związkiem Gmina prowadziła również akcję zarybiania zbiornika retencyjnego na rzece Wogrze, w której uczestniczyli uczniowie połczyńskiego gimnazjum. Corocznie wspólnie z Nadleśnictwem Połczyn uczniowie szkół na terenie gminy z okazji Dnia Ziemi biorą udział w akcji sprzątania świata. We wszystkich gminnych placówkach oświatowych zbierane są surowce wtórne. Gmina regularnie prowadzi spotkania i szkolenia w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, niskiej emisji, przydomowych zbiorników bezodpływowych i oczyszczalni ścieków, oraz lokalnych zagrożeń, jak np. występowanie barszczu Sosnowskiego.

5.13 Monitoring Środowiska

Źródłem informacji o środowisku jest w szczególności państwowy monitoring środowiska. Został on utworzony ustawą z dnia 10 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 77, poz. 335 z późn. zm.) w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Państwowy Monitoring Środowiska stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Gromadzone informacje służą

103 wspomaganiu działań na rzecz ochrony środowiska, poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o:  jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska lub innych poziomów określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów lub innych wymagań,  występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych, przyczynach tych zmian, w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisjami i stanem elementów przyrodniczych. Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016-2020 opracowany przez GIOŚ został zatwierdzony w dniu 1 października 2015 roku i zawiera opis zadań realizowanych na poziomie centralnym oraz wskazuje zadania, które będą wykonywane na poziomie województwa przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. W oparciu o ten dokument opracowano Program Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2016-2020. Wojewódzki Program Monitoringu Środowiska, podobnie jak program na poziomie krajowym, zakłada zarówno kontynuację badań i prac prowadzonych przez ostatnie lata, jak również rozszerzenie i zmiany w zakresie i sposobie wykonywania badań i ocen zgodnie z wdrażanymi przepisami dostosowującymi zakres i cele do wymagań obowiązujących przepisów i potrzeb. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie bierze bezpośredni udział w PMŚ badając:  jakość powietrza,  jakość wód powierzchniowych,  poziomy pól elektromagnetycznych,  poziomy natężenia dźwięku (hałasu).

W ramach podsystemu monitoringu jakości powietrza, w latach 2016 - 2020 WIOŚ w Szczecinie będzie realizował zadania związane z badaniem i oceną stanu zanieczyszczenia powietrza, które obejmują:  badanie i ocenę jakości powietrza w strefach,  pięcioletnią ocenę jakości powietrza na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu wykonywania rocznych ocen jakości powietrza,  monitoring składu pyłu zawieszonego PM10 w zakresie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oraz ołowiu, arsenu, kadmu i niklu,  pomiary stanu zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 również dla potrzeb monitorowania procesu osiągania krajowego celu redukcji narażenia,  monitoring chemizmu opadów atmosferycznych,  pozyskiwanie informacji o źródłach i ładunkach substancji odprowadzanych do powietrza dla potrzeb realizacji ocen i prognoz w ramach monitoringu jakości powietrza.

Celem funkcjonowania podsystemu monitoringu jakości wód, zgodnie art. 26 POŚ, jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących jakości wód śródlądowych powierzchniowych i podziemnych oraz wód morskich. W ramach podsystemu monitoringu jakości wód w województwie zachodniopomorskim prowadzony jest:

104  monitoring wód powierzchniowych obejmujący wody śródlądowe,  monitoring jakości wód podziemnych.

Monitoring wód powierzchniowych w latach 2016–2020 prowadzony przez WIOŚ w Szczecinie będzie obejmował następujące zadania:  badania i ocena stanu rzek, w tym zbiorników zaporowych,  badania i ocena stanu jezior,  wdrażanie wymagań dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/39/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. zmieniającej dyrektywy 2000/60/WE i 2008/105/WE w zakresie substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej – zadanie realizowane będzie przy współudziale GIOŚ i innych WIOŚ,  obserwacje elementów hydromorfologicznych dla potrzeb oceny stanu i potencjału ekologicznego wód powierzchniowych.

Na poziomie krajowym, na terenie województwa zachodniopomorskiego będą realizowane zadania:  badania i ocena jakości osadów dennych w rzekach i jeziorach.

Celem badań jest dostarczenie wiedzy o stanie wód, koniecznej do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu oraz ochrony wód przed zanieczyszczeniem. Działania te powinny zapewnić ochronę przed eutrofizacją spowodowaną wpływem źródeł bytowo-komunalnych i rolniczych oraz ochronę przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, w tym zasoleniem i substancjami szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Monitoring oraz działania planowane i realizowane są zgodnie z sześcioletnim cyklem gospodarowania wodami, wynikającym z przepisów prawa krajowego, transponujących wymagania dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz. Urz. WE L 327 z 22.12.2000, str. 1-73, Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdział 15, tom 5, str. 275-346) zwanej Ramową Dyrektywą Wodną. Spośród wszystkich jednolitych części wód powierzchniowych znajdujących się na terenie gminy Połczyn-Zdrój, monitoringiem jakości wód powierzchniowych płynących zostało objęte pięć z nich:  Jednolita część wód - Kokna (kod PLRW6000181888529); punkt pomiarowo-kontrolny Kokna - ujście do Drawy (m. Darskowo) (kod ppk – PL02S0101_0573);  Jednolita część wód - Drawa do wypływu z Jez. Krosino (kod PLRW6000251888513); punkt pomiarowo-kontrolny - Drawa - powyżej ujścia Miedznika (m.Rzepowo) (kod ppk – PL02S0101_3156);  Jednolita część wód - Dębnica od Brusnej do ujścia (kod PLRW6000204449); punkt pomiarowo- kontrolny - Dębnica - poniżej ujścia Wogry (m. Ostre Bardo) (kod ppk – PL02S0101_0531);  Jednolita część wód – Mogilica (kod PLRW60001744569); punkt pomiarowo-kontrolny – Mogilica - ujście do Parsęty (m. Dębczyno) (kod ppk – PL02S0101_0533);  Jednolita część wód – Parsęta od Gęsiej do Liśnicy (kod PLRW6000204459); punkt pomiarowo- kontrolny – Parsęta - m. Białogard (kod ppk – PL02S0101_0534). Na obszarze województwa zachodniopomorskiego monitoring będzie prowadzony przez:

105  Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie GIOŚ w sieci krajowej monitoringu w ramach: monitoringu diagnostycznego, którym będą objęte wszystkie jednolite części wód podziemnych,  Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecin w ramach: sieci pomiarowej na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego w latach 2016–2020, corocznie. W ramach PMŚ WIOŚ będzie także prowadził pomiary i ocenę stanu akustycznego środowiska. Mierzony będzie poziom hałasu emitowany przez źródła przemysłowe oraz komunikacyjne (drogi, linie kolejowe, tramwajowe oraz lotniska). Na terenie gminy nie został przewidziany punkt pomiarowy. W latach 2016−2020 będą kontynuowane rozpoczęte w roku 2008 prace, w zakresie obserwacji stanu poziomów sztucznie wytworzonych pól elektromagnetycznych. Monitoring pól elektromagnetycznych odbywa się poprzez pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. Podstawowym założeniem obserwacji poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku jest śledzenie ich zmian w odniesieniu do wartości dopuszczalnych określonych dla miejsc dostępnych dla ludności rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r., w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1883). Na terenie gminy Połczyn-Zdrój nie przewidziano pomiarów natężenia PEM. Wszystkie informacje uzyskiwane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska są opracowywane przez Inspekcję Ochrony Środowiska i publikowane jako przekrojowe i sektorowe informacje oraz raporty o stanie i ochronie środowiska. Wojewódzki Inspektorat Środowiska publikuje na swojej stronie min. roczne raporty o stanie środowiska w województwie, które stanowią szczegółową ocenę stanu środowiska i prezentują zagregowaną informację o środowisku w czytelny i przystępny sposób. Informacje zebrane w ramach PMŚ stanowią podstawę do tworzenia celów i priorytetów dla dokumentów strategicznych dotyczących ochrony środowiska na różnym poziomie administracyjnym w tym dla niniejszego opracowania. Analizy i oceny stanu środowiska zarówno w skali kraju jak i na poziomie województwa opracowywane są z wykorzystaniem modelu D-P-S-I-R (Driving Forces/ czynniki sprawcze –Pressures/presje – State/ stan – Impact/ oddziaływanie – Response/ środki przeciwdziałania). Model ten umożliwia nie tylko diagnozę, ale także wskazanie przyczyn istniejącego stanu, tym samym wskazanie możliwych kierunków działań naprawczych, które zostały uwzględnione m.in. w niniejszym opracowaniu.

106 Rysunek 25. Model D-P-S-I-R w ochronie środowiska Źródła: Państwowy Monitoring Środowisko

Wyniki z zebrane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska będą stanowiły podstawę do oceny stopnia realizacji celów wyznaczonych w Programie Ochrony Środowiska dla gminy Połczyn-Zdrój na lata 2016 – 2019, sporządzenia raportu z wykonania programu oraz sporządzenia jego aktualizacji. W ramach działań własnych gmina Połczyn-Zdrój na bieżąco prowadzi monitoring hałasu, pól elektromagnetycznych oraz monitoring jakości wód.

5.14 Nadzwyczajne zagrożenia środowiska i adaptacje do zmian klimatu

Zauważalne bezsprzecznie skutki zmian klimatu, zwłaszcza wzrost temperatury, częstotliwości i nasilenia zjawisk ekstremalnych, występujące w ostatnim stuleciu pogłębiają się i z tego powodu stały się przedmiotem zainteresowania rządów i społeczności międzynarodowej. Skutki zmian klimatu, zwłaszcza wzrost temperatury, częstotliwości i nasilenia zjawisk ekstremalnych, występujące w ostatnich kilku dekadach pogłębiają i powodują coraz częstsze występowanie nadzwyczajnych zagrożeń środowiska, które są coraz mocniej odczuwalne przez ludzi oraz wiele sektorów gospodarki. Zjawiska wywoływane przez zmiany klimatu stanowią zagrożenie dla społecznego i gospodarczego rozwoju wielu krajów na świecie, w tym także dla Polski. W tym kontekście istotne jest prowadzenie adaptacji do zmian klimatu i nadzwyczajnych zagrożeń środowiska na poziomie gmin. Adaptacja to proces lub zestaw inicjatyw i działań na rzecz zmniejszenia podatności systemów przyrodniczych i ludzkich na faktyczne oraz spodziewane skutki zmian klimatu. Właściwie dobrane działania adaptacyjne zmniejszają wrażliwość kraju na zmiany klimatyczne i będą stanowić istotny czynnik stymulujący wzrost efektywności i innowacyjności polskiej gospodarki. Działania adaptacyjne, poprzez realizację polityk, inwestycje w infrastrukturę i technologie, a także zmiany zachowań umożliwią uniknięcie ryzyk i wykorzystanie szans. Zgodnie z „Strategicznym Planem Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020” zmiany klimatu należy postrzegać jako potencjalne ryzyko,

107 które powinno być brane pod uwagę przy tworzeniu np. mechanizmów regulacyjnych i planów inwestycyjnych, podobnie jak brane pod uwagę są ryzyka o charakterze makroekonomicznym, czy geopolitycznym. Zagrożeniami środowiska mogącymi wystąpić na terenie gminy Połczyn-Zdrój są przede wszystkim zjawiska spowodowane ekstremalnymi temperaturami i opadami takie jak powodzie, pożary, susze i silne wiatry. W ostatnich latach z powodu globalnego ocieplenia klimatu coraz częstsze i intensywniejsze stają się fale upałów. Podobnie jak w przypadku fali mrozów, fale upałów stanowią zagrożenie dla zdrowia, zwłaszcza dla dzieci i osób w podeszłym wieku, oraz osób cierpiących na przewlekłe schorzenia. Wysokie temperatury prowadzą do zaburzeń układu krążenia, pracy nerek, układu oddechowego i metabolizmu. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydaje ostrzeżenia przed upałami i mrozami. Podczas okresów upałów zaleca się pozostawanie w budynkach zwłaszcza w godzinach szacowanych skrajnych temperatur. W celu adaptacji należy rozbudowywać systemy klimatyzacyjne w budynkach użyteczności publicznej oraz mieszkaniach. Susze powodują także zagrożenia w lasach. Przesuszona ściółka leśna jest wtedy bardziej podatna na zapalenie. W przypadku podwyższonego ryzyka zagrożenia pożarowego Lasy Państwowe wprowadzają okresowy zakaz wstępu do lasu. Wysokie temperatury i związane z nimi susze wpływają również negatywnie na różnorodność biologiczną na terenie gminy. Gatunki o mniejszej zdolności adaptacyjnej do zmian warunków środowiska mogą wyginąć lub wyemigrować z danego terenu. Miejsce ustępujących gatunków będą mogły jednak zająć gatunki do tej pory nie występujące na obszarze gminy bądź będące na jej terenie rzadko. Upały i skrajne mrozy mogą również powodować zagrożenie dla upraw i hodowli zwierząt – późne przymrozki, fale upałów powodują straty w uprawach, jak również zmniejszenie ilości pożywienia dla zwierząt hodowlanych. Podczas upałów może również dochodzić do nadmiernych upadków w stadzie. Wysokie temperatury niszczą także nawierzchnie dróg, tory kolejowe oraz linie energetyczne. Powodują one zwiększone ryzyko pożarów i susz. Skrajnie wysokie i niskie temperatury mogą negatywnie wpływać również na rolnictwo, gospodarkę wodną oraz zwierzęta i rośliny. Wpływ zmian klimatu może ujawnić się także poprzez zmiany bilansu wodnego: szczególnie wzmożonego odpływu, zwiększonego parowania, pogorszenia jakościowego wód śródlądowych oraz wzrostu częstotliwości występowania ekstremalnych sytuacji hydrologicznych (susz i powodzi). Susza jest skutkiem długotrwałych okresów bez odpadów atmosferycznych i upałów, kiedy maksymalna temperatura dobowa osiąga wartości wyższe niż 30oC. Występowanie susz może prowadzić z kolei do zmian w stosunkach wodnych na terenie gminy, a w skrajnym przypadku nawet prowadzić do problemów z zaopatrzeniem gminy w wodę. Na terenie gminy Połczyn-Zdrój największe zagrożenie powodziowe może wystąpić w związku z nagłym przyborem wód, mogącym zaistnieć w przypadku odwilży i długotrwałych opadów występujących w okresie wiosennym. Wysoka temperatura sprzyja też powstawaniu silnego wiatru i trąb powietrznych. Poza oczywistymi stratami gospodarczymi i środowiskowymi, jak powalone drzewa, zniszczone budynki, zwiększona prędkość wiatru przyspiesza erozję wierzchniej warstwy gleb. Prowadzone prognozy wskazują, że w nadchodzących latach proces ocieplania się klimatu będzie się nasilał. Co za tym idzie, będzie się także zwiększać częstotliwość występowania gwałtownych zjawisk

108 pogodowych takich jak powodzie, susze i huragany. Istotne jest więc jak najszybsze podjęcie działań przystosowujących do zmian klimatu. W związku z powyższymi uwarunkowaniami, Rząd Polski w celu ograniczenia gospodarczych i społecznych ryzyk związanych ze zmianami klimatycznymi, opracował Strategiczny Plan Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do 2020 (SPA2020). SPA 2020 wskazuje cele i kierunki działań adaptacyjnych, które należy podjąć w najbardziej wrażliwych sektorach i obszarach w okresie do roku 2020:  gospodarce wodnej,  rolnictwie,  leśnictwie,  różnorodności biologicznej i obszarach prawnie chronionych,  zdrowiu,  energetyce,  budownictwie,  transporcie,  obszarach górskich,  strefie wybrzeża,  gospodarce przestrzennej,  obszarach zurbanizowanych.

Zasadniczym celem działań adaptacyjnych do zmian klimatu w dziedzinie gospodarki wodnej na terenie gminy Połczyn-Zdrój jest zapewnienie pełnego zaopatrzenia w wodę ludności, przemysłu i rolnictwa. Zadanie to jest realizowane w gminie poprzez rozbudowę sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. W ramach ochrony społeczeństwa przed konsekwencjami powodzi i suszy w inwestycjach budowlanych, transportowych i energetycznych uwzględniane są problemy gwałtownych zmian temperatury, ulewnych opadów, oblodzenia i silnych wiatrów. W celu zniwelowania niekorzystnego wpływu zmian klimatu na rolnictwo gmina Połczyn-Zdrój prowadzi akcje, które mają na celu zwiększenie wiedzy i świadomości rolników w zakresie zmian klimatu tak, aby mogli dostosować produkcję rolniczą oraz terminy zabiegów agrotechnicznych do nowych warunków klimatycznych. Do najważniejszych działań adaptacyjnych realizowanych przez gminę należy również zapobieganie zabudowy m.in. terenów zalewowych poprzez odpowiednie planowanie przestrzenne.

109 6 CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA ORAZ ICH FINANSOWANIE

Przeprowadzona analiza SWOT ukazała potencjalne zagrożenia w dziedzinie ochrony środowiska na terenie gminy Połczyn-Zdrój oraz kierunki działań jakie powinny być podejmowane w celu poprawy stanu środowiska przyrodniczego i towarzyszącej mu infrastruktury technicznej. Na podstawie zdefiniowanych zagrożeń i problemów dla poszczególnych obszarów interwencji oraz oceny stanu środowiska, utworzono cele, kierunki interwencji oraz zadania. Przedstawia je tabela nr 42. Cele, kierunki interwencji i zadania w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w Programie Ochrony Środowiska muszą pozostawać w ścisłej korelacji z dokumentami strategicznymi i programowymi wyższego szczebla administracyjnego. Cele „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017 – 2020 z perspektywa do 2024 roku” uwzględniają cele dokumentów wyższego szczebla. Powiązania te przedstawiono w Załączniku nr 1 do niniejszego opracowania. Biorąc pod uwagę podstawowe, strategiczne dokumenty Gminy Połczyn-Zdrój i województwa zachodniopomorskiego oraz politykę ochrony środowiska i potrzebę poprawy jakości życia mieszkańców, po analizie aktualnego stanu środowiska naturalnego i przy uwzględnieniu zasady zrównoważonego rozwoju sformułowano nadrzędny cel programu, który brzmi następująco: „Zrównoważony rozwój Gminy Połczyn-Zdrój ze szczególnym uwzględnieniem ochrony środowiska i racjonalnym korzystaniu z cennych zasobów przyrodniczych”. Perspektywa osiągnięcia zaplanowanych celów będzie możliwa dzięki realizacji zaproponowanych zadań, która przyczyni się w przyszłości do poprawy stanu środowiska na terenie całej gminy. W celu realizacji zadań utworzono harmonogram rzeczowo – finansowy dla zadań własnych oraz dla zadań monitorowanych (tabela nr 43, 44).

110 Tabela 42.Cele, wskaźniki, kierunki interwencji oraz zadania przewidziane do realizacji na lata 2017 – 2024 dla gminy Połczyn-Zdrój

Wskaźnik a ć ć a

Obszar w Kierunek Podmiot ś ś w

Lp. Cel o Zadania Ryzyka o o l t t interwencji o interwencji odpowiedzialny r Nazwa (źródło) r e z a a c a o b W W d y e

1. z Liczba substancji 3 0 n i r Kontrola jakości t z przekroczeniami na Monitoring i kontrola podmiotów Niedokładność m e

i powietrza na WIOŚ Szczecin g

korzystających ze środowiska pomiarów

w terenie strefy

e terenie gminy o i zachodniopomorskiej p n

i e

r

t Gmina Połczyn- e

a Dofinansowanie zadań związanych z t

Zdrój, Ograniczone m a

i wymianą starego źródła ciepła na nowe – l n WFOŚiGW, środki

K ekologiczne a Zmniejszenie

z NFOŚiGW r t emisji e i zanieczyszczeń Głęboka modernizacja energetyczna w

o pochodzących z budynku Centrum Kultury w Połczynie- Gmina Połczyn- Wysoki koszt p

i indywidualnych Zdroju ul. Wojska Polskiego 54 – Zdrój inwestycji c

ś systemów Termomodernizacja CK Połczyn-Zdrój o

k grzewczych

a Zwiększenie wykorzystania odnawialnych j

a źródeł energii – panele PV na budynku Gmina Połczyn- Wysoki koszt

w OSP Połczyn-Zdrój i Publicznej Szkoły Zdrój inwestycji a r

p Podstawowej nr 1 w Połczynie-Zdroju o

P Zmniejszenie Budowa dróg w miejscowościach Gmina Połczyn- Wysoki koszt emisji Przyrowo i Popielewo w Gminie Połczyn- Zdrój inwestycji zanieczyszczeń Zdrój pochodzących z Przebudowa drogi powiatowej oraz emisji liniowej Gmina Połczyn- Wysoki koszt znajdującego się mostku w miejscowości Zdrój inwestycji Łężek Udział finansowy gminy w przebudowie odcinka drogi wojewódzkiej w ulicy 15-go Gmina Połczyn- Wysoki koszt Grudnia w Połczynie-Zdroju (dotacja na Zdrój inwestycji inwestycję do Samorządu Województwa)

Rozbudowa sieci ścieżek rowerowych Gmina Połczyn- Wysoki koszt Zdrój inwestycji

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

111 Wskaźnik a ć ć a

Obszar w Kierunek Podmiot ś ś w

Lp. Cel o Zadania Ryzyka o o l t t interwencji o interwencji odpowiedzialny r Nazwa (źródło) r e z a a c a o b W W d Przebudowa ulic Mickiewicza i Powstańców Warszawskich położonych Wysoki koszt w ciągu drogi powiatowej Nr 1088Z wraz PZD Świdwin inwestycji z infrastrukturą towarzyszącą w miejscowości Połczyn-Zdrój Przebudowa obiektu mostowego o Nr JNI 01008892 przez rzekę Wogrę w ciągu Wysoki koszt drogi powiatowej Ne1088Z ul. PZD Świdwin inwestycji Mickiewicza w m. Połczyn-Zdrój wraz z dojazdami Przebudowa dróg o strategicznym Wysoki koszt znaczeniu dla województwa: 1082Z PZD Świdwin inwestycji Świdwin-Gawroniec Przebudowa dróg o strategicznym znaczeniu dla województwa: droga Wysoki koszt powiatowa Nr 1088Z Bierzwnica – PZD Świdwin inwestycji Połczyn-Zdrój wraz z infrastrukturą towarzyszącą Edukacja mieszkańców nt. Brak zanieczyszczeń dot. niskiej emisji Gmina Połczyn- Propagowanie zainteresowania i szkodliwości spalania odpadów Zdrój wśród mieszkańców mieszkańców w piecach domowych gospodarki Brak Propagowanie wykorzystania wśród Gmina Połczyn- niskoemisyjnej zainteresowania mieszkańców odnawialnych źródeł energii Zdrój mieszkańców w

a o

e Modernizacja nawierzchni i rozbudowa i k g a n m s e e infrastruktury drogowej na terenie gminy i i w

e Liczba Zmniejszenie Wysoki koszt e n a n ż

w Gmina Połczyn- s z i r o

2. a zmodernizowanych - - emisji hałasu z inwestycji o c p ł r

m (Zadania z zakresu modernizacji i rozbudowy Zdrój d y a o g t g dróg ruchu drogowego drogowych o h a P s dróg zostały wymienione w obszarze r Z u ś interwencji: Klimat i powietrze) k a

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

112 Wskaźnik a ć ć a

Obszar w Kierunek Podmiot ś ś w

Lp. Cel o Zadania Ryzyka o o l t t interwencji o interwencji odpowiedzialny r Nazwa (źródło) r e z a a c a o b W W d j e 3. e Utrzymanie natężania 0,1 n ż i z Wprowadzenie zapisów do miejscowych Nieuwzględnienie n c pola (V/m) >7 y o t elektromagnetycznego (V/m) planów zagospodarowania planami obszaru p e Gmina Połczyn- n o poniżej stanu Kontrola obecnych przestrzennego w zakresie możliwości całej gminy, g g Zdrój a e dopuszczalnego (dane źródeł lokalizacji instalacji emitujących wadliwość n m z z pomiarów WIOŚ) promieniowania promieniowanie elektromagnetyczne planów o c r t y

t elektromagnetyczn k e e l

n ego i zapobieganie WIOŚ Szczecin, e

g Nieuwzględnienie

a powstawaniu

a Prowadzenie ewidencji źródeł Urząd l

o wszystkich m o

g nowych na terenie promieniowania elektromagnetycznego Komunikacji o P e emitorów r t

n gminy Elektronicznej l k a e l z e c Pomiar natężenia pola Niedokładność

z WIOŚ Szczecin s a elektromagnetycznego w gminie pomiarów i u n p a Bezpieczny rozwój o Modernizacja linii kablowych 15kV w d

o sieci

i nr103_Białogard GPZ Połczyn-Zdrój – u

n elektroenergetyczn m e Ogrodowa; 135_Białogard GPZ Połczyn- i

o Energa Wysoki koszt

i ych oraz

m Zdrój – Połczyn BOWID; 120_Białogard z

o Operator inwestycji o zachowanie w r GPZ Połczyn-Zdrój – Uzdrowiska; 147 na p p stanie dobrym sieci odciku GPZ Połczyn-Zdrój – do linii u istniejących

m kablowej nr 147 o i z

o Budowa słupa rozgałęźnego w linii110 kV p Połczyn-Zdrój – Grzmiąca w związku z Energa Wysoki koszt e i

n planowanym przyłączeniem Farmy Operator inwestycji a Wiatrowej Barwice m y

z Modernizacja rozdzielni SN w stacji Energa Wysoki koszt r t

U transformatorowych 15/0,4kV nr10708 Operator inwestycji Połczyn 15-go Grudnia; 10408 Połczyn Moniuszki; 10966 Połczyn Chrobrego

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

113 Wskaźnik a ć ć a

Obszar w Kierunek Podmiot ś ś w

Lp. Cel o Zadania Ryzyka o o l t t interwencji o interwencji odpowiedzialny r Nazwa (źródło) r e z a a c a o b W W d Modernizacja linii napowietrznych nN zasilanych ze stacji transformatorowych Energa Wysoki koszt 15/0,4kV nr: 10467 Połczyn Wytwórnia; Operator inwestycji 10287 Połczyn Uzdrowiska; 10408 Połczyn Moniuszki Budowa stacji transformatorowych 15/0,4kV oraz budowa linii Energa Wysoki koszt elektroenergetycznych 15 kV i 0,4kV Operator inwestycji mających na celu stworzenie możliwość przyłączenia nowych odbiorców sieci

u Monitoring wód powierzchniowych (cieki Niedokładność – n

WIOŚ a h

t wodne i jeziora) pomiarów c s

y i o n Budowa przepławki dla ryb na rzece ZZMiUW Wysoki koszt m g d m a e

r Dębnicy w miejscowości Popielewko w Szczecinie inwestycji e ó d i b

o JCWP w stanie z w Ograniczenie

o 4 12 i d w d Stabilizacja poziomu wody w jeziorze ZZMiUW Wysoki koszt

c dobrym o emisji e ś a p i i Resko w Szczecinie inwestycji o i

n zanieczyszczeń c

d k a ę h ó a 4. i zawartych w j w c

Stabilizacja poziomu wody w jeziorach w n y o

a ZZMiUW Wysoki koszt

g ściekach r Krzywym, Krąg, Długim, Głębokim w ą w a

i w Szczecinie inwestycji o a komunalnych i d i s

r i Małym w Gminie Połczyn-Zdrój o n o p

przemysłowych p h o o

s Starosta c P d z o

r Świdwiński, e G e i

i JCWPd w stanie Wydawanie pozwoleń wodnoprawnych Nieprzestrzega

n 3 3 Marszałek Woj. w e dobrym i kontrola wydanych pozwoleń nie pozwoleń o ż Zachodniopomor ą p

d skiego a a a

5. k k Długość rozbudowanej - - Stworzenie a a n - r r l Modernizacja istniejącej sieci Gmina Połczyn- Wysoki koszt w w a a o a sieci kanalizacyjnej kompleksowego o o d d n n kanalizacyjnej Zdrój inwestycji k k o o d

o systemu j e e p p o i i c s s c

c gospodarki w a Rozbudowa istniejącej sieci oraz Gmina Połczyn- Wysoki koszt o o ś ś R

g ściekowej na G przyłączy kanalizacji sanitarnej na terenie Zdrój inwestycji terenie gminy wiejskim

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

114 Wskaźnik a ć ć a

Obszar w Kierunek Podmiot ś ś w

Lp. Cel o Zadania Ryzyka o o l t t interwencji o interwencji odpowiedzialny r Nazwa (źródło) r e z a a c a o b W W d Prowadzenie rejestru zbiorników Nieuwzględnienie bezodpływowych i przydomowych Gmina Połczyn- wszystkich oczyszczalni ścieków oraz kontrola ich Zdrój zbiorników stanu technicznego Drugi etap budowy oczyszczalni ścieków Gmina Połczyn- Wysoki koszt w Gawrońcu Zdrój inwestycji Budowa oczyszczalni ścieków w Brusno – Gmina Połczyn- Wysoki koszt poprawa gospodarki wodno-ściekowej na Zdrój inwestycji terenach wiejskich Dofinansowanie zadań związanych z Gmina Połczyn- Wysoki koszt budową przydomowych oczyszczalni Zdrój inwestycji ścieków Budowa sieci zbiorników wody opadowej Gmina Połczyn- Wysoki koszt w Połczynie-Zdroju Zdrój inwestycji

Modernizacja istniejącej sieci Gmina Połczyn- Wysoki koszt wodociągowej Zdrój inwestycji Rozbudowa istniejącej sieci wodociągowej oraz budowa nowych Gmina Połczyn- Wysoki koszt przyłączy, doprowadzenie sieci do m. Zdrój inwestycji Resko, Kocury, Kapice i m

o Długi okres e e a i i

i Ochrona gleb przed degradacją oraz Gmina Połczyn- g

z przywracania n e n

i

e rekultywacja terenów zdegradowanych Zdrój a y w i n właściwego stanu b w o n Powierzchnia terenów Utrzymanie h ł e o

6. c - - l w d k i z zdegradowanych dobrego stanu gleb e t G r Monitoring chemizmu opadów w p y e

i Niedokładność a ż a

r atmosferycznych i ocena depozycji WIOŚ Szczecin u Z w

p pomiarów o zanieczyszczeń do podłoża p

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

115 Wskaźnik a ć ć a

Obszar w Kierunek Podmiot ś ś w

Lp. Cel o Zadania Ryzyka o o l t t interwencji o interwencji odpowiedzialny r Nazwa (źródło) r e z a a c a o b W W d ż e ó ł n e z

n w e e i z y z t c n

i k a

n Liczba wydanych g e i l f w o l a e

o koncesji na wydobycie

r o i p Nadzór nad Kontrola przestrzegania wydanych Starosta Nieefektywny

a e

7. o kopalin (Starostwo - e d g

k zasobami kopalin koncesji na wydobycie kopalin Świdwiński system kontroli

n

o l i Powiatowe, Urząd y a p b m s n Marszałkowski) o a o o s j b g a c o Z a s a R z

i Urząd Miejski u

a i i Utrzymanie czystości na terenach Zaśmiecanie k Odpady komunalne n

r w Połczynie- m a

a rekreacji turystycznej terenów a t wytworzone w ciągu

d Zdroju s d o a roku (Analiza stanu - i w p p o w

s m Uporządkowanie

d gospodarki odpadami p

ó Utrzymanie i dalsze funkcjonowanie a o

o MPGO Sp. z o.o. Wysokie koszty d

d systemu e g komunalnymi) i

a PSZOK a

8. a a n k p

p gospodarki r a n d l d a g

o odpadami na a o d e i n o Liczba dzikich terenie miasta Roczne sprawozdania z realizacji zadań z b o p

j Brak realizacji o s

c wysypisk śmieci na 0 0 zakresu gospodarki odpadami Gmina Połczyn- p

o a sprawozdania

a terenie miasta komunalnymi Zdrój R G z

Prowadzenie działań informacyjnych Brak i edukacyjnych w zakresie prawidłowego Gmina Połczyn- zainteresowania gospodarowania odpadami komunalnymi Zdrój mieszkańców w szczególności w zakresie selektywnego miasta zbierania odpadów komunalnych

0 Dofinansowanie zadań związanych Gmina Połczyn- Masa wyrobów Ograniczone Mg Usunięcie wyrobów z usuwaniem wyrobów zawierających Zdrój, azbestowych na 1423,56 środki finansowe (do azbestowych azbest WFOŚiGW, terenie miasta (Baza Mg końca z terenu gminy Azbestowa) 2032 r.) Opracowanie aktualizacji Programu Gmina Połczyn- Nieopracowanie Usuwania Azbestu z Terenu Gminy Zdrój aktualizacji

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

116 Wskaźnik a ć ć a

Obszar w Kierunek Podmiot ś ś w

Lp. Cel o Zadania Ryzyka o o l t t interwencji o interwencji odpowiedzialny r Nazwa (źródło) r e z a a c a o b W W d

a Utrzymanie i pielęgnacja istniejących Gmina Połczyn- w Wysokie koszty a

r Zależnie obszarów zieleni urządzonej Zdrój

p od o Liczba nasadzeń Poprawa jakości i estetyki zieleni miejskiej p

potrzeb Stały rozwój zieleni Niszczenie z drzew i krzewów 0 i wyznacz w Połczynie-Zdroju jako wizytówki miasta Gmina Połczyn- a terenów

i oraz obszarów r (GUS) (utworzenie nowych skwerów lub Zdrój c

o onych

zielonych ś cennych modernizacja już istniejących) u

o zadań n

n przyrodniczo a d t Nadleśnictwa, Niszczenie e o s Ochrona, pielęgnacja oraz utrzymanie r

z właściciele terenów o c o

i terenów leśnych n g

n prywatni zielonych ż e d r ó r o b r o o Rozszerzenie strefy rekreacji przy zalewie i y d z b 9. r (budowa pomostu dla wędkarzy, kajaków; Gmina Połczyn- Wysoki koszt e i p

n aranżacja zieleni i małej architektury na Zdrój inwestycji y a

b „wyspie”) m o y s Rozwój inwestycji z z

a 37,2%

r Wysoki koszt

Z t Wskaźnik lesistości - (GUS) zakresu turystyki Budowa ścieżki „Spacer w koronach Gmina Połczyn- U inwestycji i

y na obszarach drzew” Zdrój

n eksploatacji i cennych m

g przyrodniczo Działania związane z tworzeniem

e

i geoparku „Polodowcowa Kraina Drawy

n Gmina Połczyn- Wysoki koszt

e i Dębnicy” (oznaczenie ścieżek r Zdrój inwestycji e geoturystycznych, mała infrastruktura, t

a punkt informacji turystycznej) n

Budowa ścieżek rowerowych po nieczynnych nasypach kolejowych Gmina Połczyn- Wysoki koszt w kierunkach na Świdwin i na Barwice Zdrój inwestycji wpisujących się w koncepcję tras rowerowych Pomorza Zachodniego

Rewitalizacja zabytkowych parków Gmina Połczyn- Wysoki koszt wiejskich (Bolkowo, Kołacz, Popielewko) Zdrój inwestycji

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

117 Wskaźnik a ć ć a

Obszar w Kierunek Podmiot ś ś w

Lp. Cel o Zadania Ryzyka o o l t t interwencji o interwencji odpowiedzialny r Nazwa (źródło) r e z a a c a o b W W d Rozbudowa ogólnodostępnej infrastruktury uzdrowiskowej bazującej na zasobach endogenicznych Połczyna- Gmina Połczyn- Wysoki koszt Zdroju (przebudowa skwerów, utworzenie Zdrój inwestycji placu zabaw dla dzieci, mini-golf, tężnia, mini park linowy, ścieżka zdrowia – w Parku Zdrojowym) u i i n

a Nieuwzględnienie m i y i w Uwzględnianie lokalizacji ZDR oraz ZZR planami obszaru r n a t

a Gmina Połczyn- ż

s w miejscowych planach całego miasta, a w i Zdrój w a w

zagospodarowania przestrzennego wadliwość m o

o Liczba zdarzeń o Przeciwdziałania h a p i p c planów

10. r znamionach poważnej 0 0 poważnym y e e a i i n n w n

ż awarii awariom a a e a g ż w e o i o r Gmina Połczyn- b p g Utrzymanie jednostek OSP Wysokie koszty o a Zdrój p Z a Z

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

118 Tabela 43. Zadania własne gminy Połczyn-Zdrój

Szacunkowe koszty realizacji zadania [zł] Źródło Dodatkowe Obszar Podmiot Lp. Zadanie finansowani informacje interwencji odpowiedzialny 2021- 2017 2018 2019 2020 Razem a o zadaniu 2024 e

z Budżet

r Dofinansowanie zadań związanych t Gmina Połczyn- gminy, e 1. i z wymianą starego źródła ciepła na b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. -

w Zdrój WFOŚiGW,

o nowe – ekologiczne NFOŚiGW p

i

t Głęboka modernizacja energetyczna a budynku Centrum Kultury w m i

l Gmina Połczyn- Budżet 2. Połczynie-Zdroju ul. Wojska - 490 000,00 490 010,00 - - 980 010,00 - K Zdrój gminy Polskiego 54 – Termomodernizacja CK Połczyn-Zdrój Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii – Gmina Połczyn- Budżet 3. panele PV na budynku OSP 50 000,00 127 995,00 - - - 177 995,00 - Zdrój gminy Połczyn-Zdrój i Szkoły podstawowej nr 1 w Połczynie-Zdroju Budowa dróg w miejscowościach Gmina Połczyn- 2 672 052, 2 672 052,0 Budżet 4. Przyrowo i Popielewo w Gminie - - - - - Zdrój 00 0 gminy Połczyn-Zdrój Przebudowa drogi powiatowej oraz Gmina Połczyn- Budżet 5. znajdującego się mostku - 221 000,00 220 000,00 - - 441 000,00 - Zdrój gminy w miejscowości Łężek Udział finansowy gminy w przebudowie odcinka drogi wojewódzkiej w ulicy 15 Grudnia Gmina Połczyn- Budżet 6. 250 000,00 ------w Połczynie-Zdroju (dotacja na Zdrój gminy inwestycję do Samorządu Województwa) 7. Budowa ścieżek rowerowych po Gmina Połczyn- b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Budżet - nieczynnych nasypach kolejowych Zdrój gminy w kierunkach na Świdwin i na Barwice wpisujących się w koncepcję tras rowerowych Pomorza Zachodniego

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

119 Szacunkowe koszty realizacji zadania [zł] Źródło Dodatkowe Obszar Podmiot Lp. Zadanie finansowani informacje interwencji odpowiedzialny 2021- 2017 2018 2019 2020 Razem a o zadaniu 2024 Edukacja mieszkańców nt. zanieczyszczeń dot. niskiej emisji Gmina Połczyn- Budżet 8. Koszty w ramach funkcjonowania jednostki - i szkodliwości spalania odpadów Zdrój gminy w piecach domowych Propagowanie wykorzystania wśród Gmina Połczyn- Budżet 9. mieszkańców odnawialnych źródeł Koszty w ramach funkcjonowania jednostki - Zdrój gminy energii Modernizacja nawierzchni e i i rozbudowa infrastruktury drogowej n m e e na terenie gminy

ż Gmina Połczyn- s o 10. a (Zadania z zakresu modernizacji i ------ł r Zdrój a g rozbudowy dróg zostały wymienione h a

Z w obszarze interwencji: Klimat i powietrze) a l o P e

n Wprowadzenie zapisów do z

c miejscowych planów y t

e zagospodarowania przestrzennego Gmina Połczyn- Budżet

11. n Koszty w ramach funkcjonowania jednostki -

g w zakresie możliwości lokalizacji Zdrój gminy a instalacji emitujących m

o promieniowanie elektromagnetyczne r t k e l e a k

r Modernizacja istniejącej sieci Gmina Połczyn- Budżet 12. a b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - d kanalizacyjnej Zdrój gminy o p s o Rozbudowa istniejącej sieci oraz Gmina Połczyn- Budżet 13. G b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - przyłączy kanalizacji sanitarnej Zdrój gminy

14. Prowadzenie rejestru zbiorników Gmina Połczyn- Koszty w ramach funkcjonowania jednostki Budżet - bezodpływowych i przydomowych Zdrój gminy oczyszczalni ścieków oraz kontrola ich stanu technicznego

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

120 Szacunkowe koszty realizacji zadania [zł] Źródło Dodatkowe Obszar Podmiot Lp. Zadanie finansowani informacje interwencji odpowiedzialny 2021- 2017 2018 2019 2020 Razem a o zadaniu 2024 Budowa oczyszczalni ścieków w Brusno – poprawa gospodarki Gmina Połczyn- Budżet 15. 400 000,00 531 468,68 - - - 931 468,68 - wodno-ściekowej na terenach Zdrój gminy wiejskich

Drugi etap budowy oczyszczalni Gmina Połczyn- Budżet 16. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - ścieków w Gawrońcu Zdrój gminy

Dofinansowanie zadań związanych z Gmina Połczyn- Budżet 17. budową przydomowych oczyszczalni b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - Zdrój gminy

a ścieków w o

k Budowa sieci zbiorników wody Gmina Połczyn- Budżet e

18. i b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. -

c opadowej w Połczynie-Zdroju Zdrój gminy ś - o

n Modernizacja istniejącej sieci Gmina Połczyn- Budżet 19. d b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. -

o wodociągowej Zdrój gminy w Rozbudowa istniejącej sieci Gmina Połczyn- Budżet 20. wodociągowej oraz budowa nowych b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - Zdrój gminy przyłączy Budżet

y Ochrona gleb przed degradacją oraz Gminy, środki

b Gmina Połczyn-

e rekultywacja terenów Koszty w ramach funkcjonowania jednostek własne

21. l Zdrój G zdegradowanych użytkowników gruntów a i k r

m Utrzymanie czystości na terenach Gmina Połczyn- Budżet a

22. a Koszty w ramach funkcjonowania jednostek - d

d rekreacji turystycznej Zdrój gminy o a p p s 23. d Roczne sprawozdania z realizacji Gmina Połczyn- Koszty w ramach funkcjonowania jednostki Budżet - o o

G zadań z zakresu gospodarki Zdrój gminy odpadami komunalnymi

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

121 Szacunkowe koszty realizacji zadania [zł] Źródło Dodatkowe Obszar Podmiot Lp. Zadanie finansowani informacje interwencji odpowiedzialny 2021- 2017 2018 2019 2020 Razem a o zadaniu 2024 Prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania Gmina Połczyn- Budżet 24. odpadami komunalnymi Koszty w ramach funkcjonowania jednostki - Zdrój gminy w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych Budżet Dofinansowanie zadań związanych Gmina Połczyn- Gminy, 25. z usuwaniem wyrobów b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - Zdrój NFOŚiGW, zawierających azbest WFOŚiGW Budżet Opracowanie aktualizacji Programu Gmina Połczyn- Gminy, 26. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - Usuwania Azbestu z Terenu Gminy Zdrój NFOŚiGW, WFOŚiGW y

b Utrzymanie i pielęgnacja istniejących Gmina Połczyn- Budżet 27. o Koszty w ramach funkcjonowania jednostki - s obszarów zieleni urządzonej Zdrój gminy a Z

e Poprawa jakości i estetyki zieleni z c i miejskiej w Połczynie-Zdroju jako

n Gmina Połczyn- Budżet

28. d wizytówki miasta (utworzenie b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. -

o Zdrój gminy r nowych skwerów lub modernizacja y z

r już istniejących) p Poprawa jakości środowiska w miastach na terenie ZMiGP – Gmina Połczyn- Budżet 29. utworzenie trzech nowych skwerów 6 843,36 13 686,73 69 191,04 606 843,36 - 696 564,49 - Zdrój gminy w Połczynie-Zdroju oraz rewitalizacja alei w ul. Sobieskiego do Borkowa 30. Rozszerzenie strefy rekreacji przy Gmina Połczyn- b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. Budżet - zalewie (budowa pomostu dla Zdrój gminy wędkarzy, kajaków; aranżacja zieleni i małej architektury na „wyspie”)

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

122 Szacunkowe koszty realizacji zadania [zł] Źródło Dodatkowe Obszar Podmiot Lp. Zadanie finansowani informacje interwencji odpowiedzialny 2021- 2017 2018 2019 2020 Razem a o zadaniu 2024

Budowa ścieżki „Spacer w koronach Gmina Połczyn- Budżet 31. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - drzew” Zdrój gminy

Działania związane z tworzeniem geoparku „Polodowcowa Kraina Drawy i Dębnicy” (oznaczenie Gmina Połczyn- Budżet 32. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - ścieżek geoturystycznych, mała Zdrój gminy infrastruktura, punkt informacji turystycznej)

Budowa ścieżek rowerowych po nieczynnych nasypach kolejowych w kierunkach na Świdwin i na Gmina Połczyn- Budżet 33. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - Barwice wpisujących się w Zdrój gminy koncepcję tras rowerowych Pomorza Zachodniego Rewitalizacja zabytkowych parków Gmina Połczyn- Budżet 34. wiejskich (Bolkowo, Kołacz, b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - Zdrój gminy Popielwko) Rozbudowa ogólnodostępnej infrastruktury uzdrowiskowej bazującej na zasobach endogenicznych Połczyna-Zdroju Gmina Połczyn- Budżet 35. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. - (przebudowa skwerów, utworzenie Zdrój gminy placu zabaw dla dzieci, mini-golf, tężnia, mini park linowy, ścieżka zdrowia – w Parku Zdrojowym)

Uwzględnianie lokalizacji ZDR oraz Gmina Połczyn- Budżet 36. ZZR w miejscowych planach Koszty w ramach funkcjonowania jednostki - Zdrój gminy zagospodarowania przestrzennego

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

123 Szacunkowe koszty realizacji zadania [zł] Źródło Dodatkowe Obszar Podmiot Lp. Zadanie finansowani informacje interwencji odpowiedzialny 2021- 2017 2018 2019 2020 Razem a o zadaniu 2024 i m y n ż a i w m o a i p

r e a i w n a e Gmina Połczyn- Budżet

37. ż Utrzymanie jednostek OSP Koszty w ramach funkcjonowania jednostki -

o Zdrój gminy r g a Z

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

124 Tabela 44. Zadania monitorowane, realizowane na terenie gminy Połczyn-Zdrój

Podmiot Szacunkowe Dodatkowe Obszar Lp. Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji Czas realizacji Źródła finansowania informacje interwencji realizację zadania [zł] o zadaniu

Monitoring i kontrola podmiotów korzystających ze Koszty w ramach 1. WIOŚ Szczecin Zadanie ciągłe Budżet Państwa - środowiska PMŚ Środki własne, Przebudowa ulic Mickiewicza i Powstańców Program rozwoju Warszawskich położonej w ciągu drogi powiatowej gminnej i powiatowej 2. PZD Świdwin 2 545 900,00 2017 - Nr 1088Z wraz z infrastrukturą towarzyszącą infrastruktury w miejscowości Połczyn-Zdrój drogowej na lata e

z 2016-2020 r t

e Środki własne, i

w Przebudowa obiektu mostowego o Nr JNI Dotacja z rezerwy o

p 01008892 przez rzekę Wogrę w ciągu drogi subwencji ogólnej

3. i PZD Świdwin 818 800,00 2017 -

t powiatowej Ne1088Z ul. Mickiewicza w m. Ministerstwa a Połczyn-Zdrój wraz z dojazdami Infrastruktury m i l i Rozwoju K Przebudowa dróg o strategicznym znaczeniu dla Środki własne, 4. PZD Świdwin b.d. 2019-2024 - województwa: 1082Z Świdwin-Gawroniec dotacje

Przebudowa dróg o strategicznym znaczeniu dla województwa: droga powiatowa Nr 1088Z Środki własne, 5. PZD Świdwin b.d. 2024-2025 - Bierzwnica – Połczyn-Zdrój wraz z infrastrukturą dotacje towarzyszącą

a

6. l Prowadzenie ewidencji źródeł promieniowania WIOŚ Szczecin, b.d. Zadanie ciągłe Budżet Państwa -

o elektromagnetycznego Urząd Komunikacji P Elektronicznej

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

125 Podmiot Szacunkowe Dodatkowe Obszar Lp. Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji Czas realizacji Źródła finansowania informacje interwencji Pomiar natężenia pola elektromagnetycznego w realizację Kosztyzadania w ramach [zł] o zadaniu 7. WIOŚ Szczecin Zadanie ciągłe Budżet Państwa - gminie PMŚ

Modernizacja linii kablowych 15kV nr103_Białogard GPZ Połczyn-Zdrój – Ogrodowa; 135_Białogard GPZ Połczyn-Zdrój – Połczyn Energa 8. b.d. 2017-2020 Środki własne - BOWID; 120_Białogard GPZ Połczyn-Zdrój – Operator Uzdrowiska; 147 na odciku GPZ Połczyn-Zdrój – do linii kablowej nr 147 e n

z Budowa słupa rozgałęźnego w linii110 kV Połczyn- c Energa 9. y Zdrój – Grzmiąca w związku z planowanym b.d. 2017-2020 Środki własne - t

e Operator przyłączeniem Farmy Wiatrowej Barwice n g a

m Modernizacja rozdzielni SN w stacji o r

t transformatorowych 15/0,4kV nr10708 Połczyn 15- Energa

10. k b.d. 2017-2020 Środki własne -

e go Grudnia; 10408 Połczyn Moniuszki; 10966 Operator l

e Połczyn Chrobrego

Modernizacja linii napowietrznych nN zasilanych ze stacji transformatorowych 15/0,4kV nr: 10467 Energa 11. b.d. 2017-2020 Środki własne - Połczyn Wytwórnia; 10287 Połczyn Uzdrowiska; Operator 10408 Połczyn Moniuszki

Budowa stacji transformatorowych 15/0,4kV oraz budowa linii elektroenergetycznych 15 kV i 0,4kV Energa 12. b.d. 2017-2020 Środki własne - mających na celu stworzenie możliwość Operator przyłączenia nowych odbiorców sieci o r Monitoring wód powierzchniowych (cieki wodne i Koszty w ramach a

13. e WIOŚ Zadanie ciągłe Budżet Państwa - i d jeziora) PMŚ n o a p s

14. w Budowa przepławki dla ryb na rzece Dębnicy w ZZMiUW 690 000 2021-2023 Środki własne - o miejscowości Popielewko w Szczecinie G

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

126 Podmiot Szacunkowe Dodatkowe Obszar Lp. Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji Czas realizacji Źródła finansowania informacje interwencji realizacjęZZMiUW zadania [zł] o zadaniu 15. Stabilizacja poziomu wody w jeziorze Resko 580 000 2020-2022 Środki własne - w Szczecinie Stabilizacja poziomu wody w jeziorach Krzywym, ZZMiUW 16. Krąg, Długim, Głębokim i Małym w Gminie 1 610 000 2022-2024 Środki własne - w Szczecinie

i Połczyn-Zdrój m a

d Starosta Świdwiński, Koszty w ramach Budżet Państwa, o Wydawanie pozwoleń wodnoprawnych i kontrola w

17. Marszałek Woj. funkcjonowania Zadanie ciągłe budżet województwa, - wydanych pozwoleń Zachodniopomorskiego jednostek powiatu y

b Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych Koszty w ramach

18. e WIOŚ Szczecin Zadanie ciągłe Budżet Państwa - l i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża PMŚ G e n z y

c Koszty w ramach b i Kontrola przestrzegania wydanych koncesji na o 19. g Starosta Świdwiński funkcjonowania Zadanie ciągłe Budżet Powiatu - s o l

a wydobycie kopalin jednostki o Z e g e i n i a w m o a r

d Utrzymanie i dalsze funkcjonowanie a

20. a MPGO Sp. z o.o. b.d. Zadanie ciągłe Środki własne - d

p PSZOK o d p o s o G e z c

y i Środki własne b n Ochrona, pielęgnacja oraz utrzymanie terenów Nadleśnictwa, nadleśnictw, środki 21. o d b.d. Zadanie ciągłe - s o r

a leśnych właściciele prywatni własne właścicieli y Z

z prywatnych r p

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

127 7 SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

Państwowa polityka ochrony środowiska zgodnie z ustawą o Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. prowadzona jest na podstawie dokumentów strategicznych kraju takich jak:  Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności.,  Strategia Rozwoju Kraju 2020,  Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”,  Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska”,  Strategia „Sprawne Państwo 2020”,  Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022,  Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020,  Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020,  Polityka energetyczna Polski do 2030 roku.

Gminy w celu realizacji tejże polityki opracowują gminne programy ochrony środowiska. Programy te muszą przyczyniać się do osiągnięcia celów środowiskowych zawartych w wyżej wymienionych dokumentach strategicznych. W odniesieniu do niniejszego Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój, jednostką, na której spoczywać będą główne zadania zarządzania będzie Urząd Miejski w Połczynie-Zdroju. Mimo to całościowe zarządzanie środowiskiem w gminie będzie odbywać się na kilku szczeblach. Oprócz szczebla gminnego jest to szczebel powiatowy, wojewódzki oraz jednostek organizacyjnych, kontrolujących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska. Podczas wdrażania programu ochrony środowiska, ważna jest kontrola przebiegu realizacji przyjętych w nim zadań oraz osiągnięcia postawionych celów. W tym celu należy opracować system monitoringu. Monitoring będzie wykonywany w dwóch zakresach: monitoring środowiskowy, oraz monitoring programowy. Monitoring środowiskowy dostarcza informacji o efektach działań w zakresie wszystkich komponentów środowiska na terenie gminy i powinien być traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska realizowanej na terenie gminy. Będzie on jednym z najważniejszych kryteriów, na podstawie których zostanie utworzona kolejna aktualizacja programu. Prowadzony on będzie głównej mierze w ramach Programu Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego opracowanego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie. Na podstawie wyników tego monitoringu WIOŚ publikuje co roku raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim oraz roczną ocenę jakości powietrza. Dane z tych dokumentów pozwolą określić zmiany stanu środowiska na terenie gminy. Monitoring programowy opierać będzie się na monitorowaniu realizacji poszczególnych zadań i poziomie osiągnięcia wyznaczonych celów. Zgodnie z artykułem art. 18 ustawy Prawo Ochrony Środowiska po dwóch latach obowiązywania programu zostanie sporządzony raport stanu realizacji programu, który następnie zostanie przedstawiony radzie miejskiej. W raporcie zostanie dokonana ewaluacja realizowanych zadań i poziomu osiągnięcia przyjętych wskaźników. Wskaźniki te wskazano w Tabeli nr 44.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

128 W przypadku nie wykonania zaplanowanych zadań zostanie dokonana analiza sytuacji umożliwiająca poznanie przyczyny takiej sytuacji i dokonanie ewaluacji celów i zadań. Kolejny raport zostanie wykonany na koniec obowiązywanie dokumentu. Przed końcem obowiązywania programu ochrony środowiska wymagane jest opracowanie aktualizacji. Aktualizacja programu ochrony środowiska nie może następować po upływie okresu jego obowiązywania. W tabeli poniżej przedstawiono harmonogram monitoringu realizacji programu.

Tabela 45. Harmonogram monitoringu realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024 Podejmowane działania 2017 2018 2019 2020 Monitoring stanu środowiska + + + + Monitoring programowy – raport z realizacji + + programu Aktualizacja programu + Źródło: Opracowanie własne.

Opracowanie niniejszego Programu Ochrony Środowiska zostało wykonane przez firmę Ekolog Sp. z o.o. z Poznania. Ze strony Urzędu Miejskiego w Połczynie-Zdroju do współpracy przy tworzeniu dokumentu został wyznaczony Referat Ochrony Środowiska. Referat ten będzie również pełnił rolę komórki monitorującej wdrażanie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024.

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

129 8 SPIS TABEL

Tabela 1. Ruch naturalny ludności w gminie Połczyn-Zdrój latach 2010-2015...... 17 Tabela 2. Grupy wieku ekonomicznego oraz struktura bezrobocia w latach 2012-2015...... 18 Tabela 3. Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w latach 2010 – 2015 w gminie Połczyn-Zdrój...... 18 Tabela 4. Podmioty gospodarcze według sektorów własnościowych w roku 2015...... 19 Tabela 5. Podmioty gospodarcze według działów PKD 2007...... 19 Tabela 6. Średnie temperatury w ciągu roku dla Gminy Połczyn-Zdrój...... 20 Tabela 7. Drogi o największym natężeniu emisji liniowej na terenie gminy Połczyn-Zdrój oraz średni dobowy ruch w 2015 roku...... 27 Tabela 8. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia...... 31 Tabela 9. Ocena jakości powietrza w strefie zachodniopomorskiej według kryteriów dotyczących ochrony zdrowia w 2015 roku...... 32 Tabela 10. Ocena jakości powietrza w strefie zachodniopomorskiej według kryteriów dotyczących ochrony roślin w roku 2015...... 32 Tabela 11. Maksymalne wartości średniorocznych stężeń substancji w powietrzu na obszarze gminy Połczyn- Zdrój na podstawie wyników obliczeń modelowych za 2016 rok...... 33 Tabela 12. Liczba dni/godzin z przekroczeniami poziomów dopuszczalnych dla SO2, NO2 i PM10 oraz maksymalna średnia 8-godzinna spośród średnich kroczących dla CO na podstawie wyników obliczeń modelowych za 2016 rok...... 33 Tabela 13. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Ochrona klimatu i jakości powietrza...... 41 Tabela 14. Wykaz dróg na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 44 Tabela 15. Wyniki pomiarów hałasu dla Strefy A ochrony uzdrowiskowej Połczyna-Zdroju dla wskaźników rocznych...... 45 Tabela 16. Analiza SWOT – obszar interwencji: zagrożenie hałasem...... 46 Tabela 17. Stacje bazowe sieci telefonii komórkowej w gminie Połczyn-Zdrój...... 48 Tabela 18. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne, charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko dla miejsc dostępnych dla ludności oraz dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych...... 49 Tabela 19. Charakterystyka jednolitej części wód powierzchniowych...... 52 Tabela 20. Ocena stanu/potencjału jednolitych części wód powierzchniowych na terenie gminy Połczyn-Zdrój w 2015 roku...... 55 Tabela 21. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarowanie wodami...... 60 Tabela 22. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 61 Tabela 23. Ujęcia wody na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 62 Tabela 24. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 62 Tabela 25. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarka wodno-ściekowa...... 64 Tabela 26. Wykaz koncesji na wydobycie wydanych przez Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego 65

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

130 Tabela 27. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Zasoby geologiczne...... 66 Tabela 28. Uśrednione wartości wybranych parametrów fizykochemicznych gleb w województwie zachodniopomorskim w 2010 roku...... 67 Tabela 29. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gleby...... 68 Tabela 30. Ilość odpadów wytworzonych na terenie gminy Połczyn-Zdrój w 2015 r...... 71 Tabela 31. Poziom masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych przez Gminę Połczyn-Zdrój...... 72 Tabela 32. Poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w gminie Połczyn-Zdrój...... 72 Tabela 33. Poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w gminie Połczyn-Zdrój...... 73 Tabela 34. Zinwentaryzowane i unieszkodliwione wyroby azbestowe w województwie zachodniopomorski, powiecie świdwińskim i gminie Połczyn-Zdrój...... 73 Tabela 35. Analiza SWOT - Obszar interwencji: Gospodarka odpadami...... 75 Tabela 36. Grunty leśne występujące na terenie gminy Połczyn-Zdrój w roku 2015...... 76 Tabela 37. Użytki ekologiczne w gminie Połczyn-Zdrój...... 81 Tabela 38. Pomniki przyrody zlokalizowane na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 90 Tabela 39. Zieleń urządzona w gminie Połczyn-Zdrój...... 98 Tabela 40. Analiza SWOT – obszar interwencji zasoby przyrodnicze...... 99 Tabela 41. Analiza SWOT- Obszar interwencji: Zagrożenie poważnymi awariami...... 102 Tabela 42.Cele, wskaźniki, kierunki interwencji oraz zadania przewidziane do realizacji na lata 2017 – 2024 dla gminy Połczyn-Zdrój...... 112 Tabela 43. Zadania własne gminy Połczyn-Zdrój...... 119 Tabela 44. Zadania monitorowane, realizowane na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 124 Tabela 45. Harmonogram monitoringu realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do roku 2024...... 128

9 SPIS RYCIN

Rysunek 1. Położenie gminy Połczyn-Zdrój na tle powiatu świdwińskiego...... 13 Rysunek 2. Położenie gminy Połczyn-Zdrój na tle sąsiednich gmin...... 14 Rysunek 3. Położenie gminy Połczyn-Zdrój na tle podziału fizycznogeograficznego...... 15 Rysunek 4. Zmiany liczby ludności w gminie Połczyn-Zdrój w latach 2010 – 2015...... 17 Rysunek 5. Róża wiatrów dla Gminy Połczyn-Zdrój...... 21 Rysunek 6. Wykres prędkości wiatru dla Gminy Połczyn-Zdrój...... 21 Rysunek 7. Wykres temperatur maksymalnych dla Gminy Połczyn-Zdrój...... 22 Rysunek 8. Wykres ilości opadów dla Gminy Połczyn-Zdrój...... 22 Rysunek 9. Wykres usłonecznienia dla Gminy Połczyn-Zdrój...... 23 Rysunek 10. Układ najważniejszych połączeń drogowych w Gminie Połczyn-Zdrój...... 25

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

131 Rysunek 11. Dawne połączenia kolejowe gminy Połczyn-Zdrój...... 27 Rysunek 12. Główne szlaki rowerowe na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 28 Rysunek 13. Stan jakości powietrza w 2015 roku - pył PM10...... 34 Rysunek 14. Prognoza stanu jakości powietrza w 2020 roku - pył PM10...... 34 Rysunek 15. Strefy energetyczne wiatru w Polsce...... 36 Rysunek 16. Nasłonecznienie na terenie Polski Źródło: www.teo24.pl...... 37 Rysunek 17. Lokalizacja najważniejszych stacji bazowych sieci komórkowych na terenie gminy Połczyn-Zdrój ...... 49 Rysunek 18. Jednolite części wód powierzchniowych na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 53 Rysunek 19. Podział Hydrograficzny Polski z oznaczeniem gminy Połczyn-Zdrój...... 56 Rysunek 20. Jednolite Części Wód Podziemnych na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 58 Rysunek 21. Położenie złóż naturalnych na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 65 Rysunek 22. Mapa podziału na regiony gospodarki odpadami komunalnymi województwa zachodniopomorskiego...... 69 Rysunek 23. Obszary leśne na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 76 Rysunek 24. Obiekty stanowiące potencjalne źródło zagrożenia dla środowiska (stacje paliw) na terenie gminy Połczyn-Zdrój...... 101 Rysunek 25. Model D-P-S-I-R w ochronie środowiska...... 108

ZAŁĄCZNIKI DO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA

Załącznik nr 1. Cele środowiskowe dokumentów strategicznych dla Gminy Połczyn-Zdrój Załącznik nr 2. Obszary Natura2000 w gminie Połczyn-Zdrój Załącznik nr 3. Obszary chronione w gminie Połczyn-Zdrój

Program Ochrony Środowiska dla Gminy Połczyn-Zdrój na lata 2017-2020 z perspektywą do 2024

132