26 EN ROUTE 27 EN ROUTE SPECIAL: -ET- arn-e - aronn

De Tarn-et-Garonne is zo’n departement waar zelfs doorgewinterde Frankrijkgangers even over moeten nadenken. ‘Is dat niet in de buurt van ?’ Bijna goed. Het is de streek van de Gorges de l’, de abdij van , van Saint-Antonin-Noble-Val en van andere goed geconserveerde middeleeuwse dorpen die we voor deze reportage gaan bezoeken. Maar kom, laten we beginnen met een fi etstochtje.

TEKST: NANZHU HIDDES & EN ROUTE • BEELD: NANZHU HIDDES, FOTOLIA E.A. 28 EN ROUTE 29 EN ROUTE SPECIAL: TARN-ET-GARONNE

1 3

4

2 5

DE TARN ET GARONNE ONTLEENT ZIJN NAAM AAN DE Van Moissac naar geschikt om het land te bemesten. Beter nog dan koemest. een jury bepaalt welk beeldje het mooiste is en een plaatsje rivieren Tarn en Garonne die bij samenkomen. De Véloroute leidt onder meer langs Moissac, met zijn monu- Vandaag de dag worden deze historische pigeoniers onder in het dorp krijgt 5 . In het museum de la Faïence et de la Ondanks dit gegeven geniet dit charmante stadje met zijn mentale Pont-Canal du Cacor 2 . Dit bevaarbare aquaduct uit andere gebruikt als chambres d’hôtes. Batellerie is een ruime collectie keramiek uit de 19e eeuw te opmerkelijke Église Saint-Sauveur weinig bekendheid. Toe- 1845 maakt deel uit van het Canal de la Garonne en over- Het centrale plein van Auvillar wordt gedomineerd door bewonderen. risten geven liever de voorkeur aan een  etstocht langs het spant hier de Tarn. de Halle circulaire uit 1825 4 . In de 19e eeuw was dit het cen- Canal des Deux Mers met zijn lommerrijke oevers 1 . Moissac is echter vooral bekend vanwege zijn unieke trum van een bloeiende graanhandel met steden als Bordeaux Opgekruld marktplein Het Canal des Deux Mers verbindt de Atlantische Oceaan romaanse abdij en abdijkerk Saint-Pierre. Het voorportaal en Toulouse die de verschillende soorten graan eenvoudig via We vervolgen onze route door de Tarn-et-Garonne in Lau- met de Middellandse Zee en wordt gevormd door het Canal de van de kerk, vol met beelden en reliëfs, en de kloosterom- de Garonne konden laten vervoeren. Na de Eerste Wereldoor- zerte, evenals Auvillar geclassi ceerd als een van Les plus Garonne en het . Langs de Véloroute des Deux gang zijn absolute hoogtepunten van Franse romaanse kunst log nam echter het transport per trein toe, wat ertoe leidde dat beaux villages de . De ruim opgezette place des Corniè- Mers, het  etspad dat met het kanaal mee slingert, vinden we en eveneens opgenomen op de werelderfgoedlijst van de de graanhandel in Auvillar tot een einde kwam. res is omgeven door arcaden in rondbogen, wat in deze streek grote platanen die de oevers in de 17e eeuw moesten verster- UNESCO (zie pagina 32). Maar graan was niet de enige bron van inkomsten van sowieso veel voorkomt. In de middeleeuwen was dit het ken, maar die momenteel worden bedreigd door een bomen- Onderweg naar het dorpje Auvillar komen we langs het dorp. Een ander belangrijk handelswaar was de kera- domein van veel ijzersmeden. Tegenwoordig vinden we er de ziekte. Het departement doet er echter alles aan om de bomen verschillende pigeoniers (duiventorens) 3 . Deze werden van miek. Nog altijd wordt jaarlijks in oktober een grote kera- onvermijdelijke terrasjes, waar het niettemin goed vertoeven te redden, niet in de laatste plaats om dit unieke stukje de 13e tot de 19e eeuw gebruikt om de status van de boer aan miekmarkt georganiseerd, waar plaatselijke kunstenaars is. Wie hier, na een paar glaasjes te veel, meent te zien dat natuurlandschap op de werelderfgoedlijst van de UNESCO te te geven. Hoe groter de duiventoren, des te rijker de boer. hun keramiekbeeldjes exposeren en te koop aanbieden. Deze een hoek van het plaveisel omhoog krult, hoeft zich geen houden. Bovendien waren de uitwerpselen van de duiven uitstekend tentoonstelling heeft ook een wedstrijdelement, waarbij zorgen te maken. Dit is inderdaad het geval – het is het werk 30 EN ROUTE 31 EN ROUTE SPECIAL: TARN-ET-GARONNE

8

6

7 Wie hier, na een paar glaasjes te veel, meent te zien dat een hoek van het plaveisel omhoog krult, hoeft zich geen zorgen te maken 9 10

van de lokale kunstenaar Jacques Buchholtz 6 . De achter- The hundred foot journey eeuwenoude herberg bestaat echt en wordt geleid door het permitteren. De bovenste verdieping had doorgaans een liggende gedachte van zijn creatie uit 1988 is dat het zo net Wie een trip door de Tarn-et-Garonne niet alleen met een Nederlands echtpaar Jan en Bo van Schaik. Mede dankzij de houten balkon waar dierenhuiden werden gedroogd en die lijkt alsof de wind het plein heeft opengeblazen, waardoor de  ets tocht wil beginnen, maar daar ook mee wil eindigen,  lm was 2014 voor hen een uitstekend jaar (zie pagina 33). vervolgens op de markt werden verhandeld ten behoeve van kleur van het dorp zichtbaar wordt en naar de hemel reikt. moet zeker naar de Gorges de l’Aveyron gaan. Het is een Het oudste monument van Saint-Antonin-Noble-Val de leerindustrie. Maar daar was u waarschijnlijk zelf ook al opgekomen. adembenemend natuurgebied met grillige kli en en beboste geldt tevens als een van de oudste van Frankrijk: La Maison Het lijkt voor de hand liggend dat Saint-Antonin-Noble- Als we verder het dorp inlopen, komen we bij l’Espace hellingen waar de Aveyron rivier doorheen kronkelt. Een Romane stamt uit 1125, deed vroeger dienst als gemeentehuis Val, evenals en Auvillar, al lang met het keurmerk points de Vue, een expositiehal waar nog meer (vooral lokale) uitstekend bewegwijzerde  etsroute van 85 km leidt van en nu als museum 9 . De toren, gebouwd naar Toscaans voor- Les plus beaux villages de France is bekroond. Toch is dat niet kunstenaars hun werk aan het publiek tonen en waar men Ramierou tot Laguépie en voert onder meer langs Saint- beeld, is ontworpen door Eugène Viollet-le-Duc, de beroemde het geval. De gemeente dient hiervoor namelijk zo’n drie euro gratis naar binnen kan. Iets verderop biedt de fraai aangelegde Antonin-Noble-Val 8 , dat al in de 8e eeuw werd gesticht architect die het gebouw in de 19e eeuw restaureerde. per inwoner per jaar te betalen. Met een inwonersaantal van Jardin du pèlerin u de mogelijk om een soort reuze-ganzen- rond een voormalige benedictijnenabdij. Het was hier dat Een wandeling door een prachtig dorp als Saint-Antonin- ongeveer 1900 vindt men dat te gortig. bordspel te spelen 7 . Het doel van dit spel is dat de speler ken-  lmregisseur Lasse Hallström zó onder de indruk raakte van Noble-Val betekent vooral: veel omhoog kijken. En dan zie je En dan hebben wij Nederlanders de reputatie dat we nismaakt met het dagelijks leven van een pelgrim. In de tuin het goeddeels onaangetaste middeleeuwse erfgoed, dat hij dat heel veel authentieke muurdecoraties nog altijd aanwezig zuinig zijn … staan borden met liederen die pelgrims zingen, en foto’s die besloot om het grootste deel van zijn  lm e hundred foot zijn 10. Wat eveneens opvalt is dat de huizen, naarmate we voornamelijk zijn gemaakt langs de bekende pelgrimsroute La journey er op te nemen. In deze  lm uit 2014 woont Mar- dichter bij de rivier komen, steeds lager worden. Dit heeft Meer informatie over de Tarn-et-Garonne: voie du Puy-en-Velay. Het spel bestaat sinds 2001 en de regels guerite (Charlotte Le Bon), op wie de leerling-kok Hassan een verklaarbare oorzaak: de rijke bourgeoisie woonde in de Website van het departement: www.tourisme82.com en dobbelstenen zijn verkrijgbaar bij het toerismebureau. (Manish Dayal) verliefd wordt, in Auberge Lion d’Or. Deze 15e eeuw in de binnenstad en kon zich meer verdiepingen Frans Bureau voor Toerisme: www.rendezvousenfrance.com 32 EN ROUTE 33 EN ROUTE SPECIAL: TARN-ET-GARONNE De abdij van Moissac Filmcrew als hotelgasten TEKST: PAUL LE BLANC In 2009 kochten Jan en Bo van Schaik Auberge Lion d’Or in Saint-Antonin-No- De abdijkerk van Saint-Pierre in Mois- Op de linker zijwand van het portaal die betrekking hebben op de menswor- ble-Val. Na een grondige renovatie blie- sac is een meesterwerk van romaanse wordt de pelgrim gewezen op het gevaar ding van Christus (van de Annunciatie tot zen zij de oude herberg twee jaar later architectuur. Op het timpaan troont van twee ondeugden: de onkuisheid (een de Opdracht in de tempel). nieuw leven in. En met opmerkelijk suc- God, omgeven door de vier Levende vrouw die wordt aangevreten door slan- In de kloostergang treffen liefhebbers ces, want medio juni 2013 kwam Ruud Wezens (rund, leeuw, adelaar en engel) gen en belaagd door een duivel) en de van romaanse beeldhouwkunst een Dijkmans, makelaar in Saint-Antonin, en de 24 oudsten met in hun hand een gierigheid (een vrouw met een zak geld tweede stenen paradijs: maar liefs 88 samen met de art director en locatiema- snaarinstrument en een reukvaas. wordt door een duivel gegrepen). De kapitelen met prachtig uitgewerkte nager van fi lmproductiemaatschappij Op de middelzuil zien we aan de voor- gierigheid wordt nog eens extra bena- Bijbelse voorstellingen en talloze dier- Participant Media naar hen toe met de zijde prachtige leeuwen, symbool van drukt door twee scènes met het verhaal scènes, waaronder gevleugelde slan- vraag of zij even binnen mochten kijken. het overwonnen kwaad en aan beide van de rijke vrek (aan tafel gezeten en gen, griffi oenen, leeuwen en adelaars. Voor de fi lm The hundred foot journey zijkanten ervan de fi guren van Jeremia liggend op zijn sterfbed). Op deze wijze In de Galerie des Moulages van het zochten zij namelijk een locatie waar en Paulus die corresponderen met de wordt de bezoeker aangespoord om Musée des Monuments français in Parijs hoofdrolspeelster Marguerite (Charlotte fi guren van Jesaja en Petrus aan weers- vooral het offerblok niet te vergeten. Op bevindt zich een exacte kopie van het Le Bon) zou wonen. zijden van de ingang. de rechterzijwand zijn scènes afgebeeld timpaan van Moissac. Bo van Schaik vertelt: ‘Er werd meteen besloten dat onze auberge het decor zou gaan vormen en dat men scènes in de keuken en in de slaapkamer ging opnemen. In totaal hebben ze tweeën- eenhalve dag bij ons gedraaid. De hele herberg zat vol met cameramensen, stylisten, decorbouwers en andere leden van de fi lmcrew. Ook hebben wij gesprek gevoerd over India. Voor mij goed met elkaar te kunnen vinden. de acteurs ontmoet. Zo hebben we met heel bijzonder, omdat ik daar zelf als Naar aanleiding van de fi lm hebben we de Indiase acteur Om Puri een lang kind heb gewoond. veel bijzondere reacties en We waren ook aanwezig bij de opnamen gasten gekregen. Zo hebben we mensen van de keukenscène, waarin de hele uit onder andere Singapore, Israël Indiase familie door Marguerite wordt en Australië op bezoek gehad.’ uitgenodigd om lokale specialiteiten te proeven. Het was leuk om te zien dat Auberge Lion d’Or veel van onze eigen keukenspullen in de Jan & Bo van Schaik fi lm zijn gebruikt. 8, rue des Carmes Ik weet nog dat de hoofdrolspelers Saint-Antonin-Noble-Val Charlotte Le Bon en Manish Dayal ge- Tel. 0033-(0)5-63314190 woon bij ons in de zitkamer een middag Mob. 0033-(0)601082418 hebben gerepeteerd. Buiten het beeld WWW.AUBERGELIONDOR.FR van de camera leken zij het eveneens AUBERGELIONDOR.BLOGSPOT.COM Où manger & où dormir?

Hôtel Manoir Saint Jean L’Auberge de Hôtel Le Belvédère Le Florentin Fijn hotel, rustig gelegen op Dit trendy en gastrono- Vanuit het openlucht- Klein restaurant tegenover de de hellingen van Moissac. mische restaurant wordt zwembad biedt dit hotel abdij van Moissac. Alleen al Opgetrokken en grotendeels gerund door de broers Simon een fraai uitzicht over de voor het uitzicht een aanbe- ingericht in de neoklassieke en uitstekend beoordeeld op Lauzertevallei. In de spa is volen adres. Enige minpuntje: stijl van de 19e eeuw. Tripadvisor. het heerlijk ontspannen na men serveert hier foie gras. Saint-Jean de Cornac Le Bourg een drukke dag. 8, place Roger Delthil 82400 Saint-Paul-d’Espis 82340 Bardigues 82110 Lauzerte 82200 Moissac WWW.MANOIRSAINTJEAN.COM WWW.AUBERGEDEBARDIGUES.COM WWW.LEBELVEDERE.BIZ LEFLORENTIN-BISTROTGOURMAND.FR 26 EN ROUTE 27 EN ROUTE SPECIAL: TARN-ET-GARONNE

Schuilen in

Door de eeuwen heen zochten velen hun heil in Montauban, van opstandige dorpelingen tot tegenstanders van Franco. Vandaag de dag is de stad een perfect toevluchtsoord voor iedereen die houdt van kunst, historie en architectuur.

a ville osTEKST: NANZHU HIDDES & EN ROUTE • BEELD: FOTOLIA E.A. 28 EN ROUTE 29 EN ROUTE SPECIAL: TARN-ET-GARONNE

De Mona Lisa werd korte tijd verborgen gehouden in een geheime kluis achter een wijnkelder in Montauban

Vanaf de tweede helft van de 13e eeuw beleefde de stad een welvarende periode; de handel met Engeland was toen op zijn hoogtepunt. In dit tijdvak komen belangrijke bouwwerken tot stand, zoals de Église Saint-Jacques en Pont-Vieux, een brug van 205 meter lang met een kapelletje gewijd aan Sainte Catherine, beschermheilige van de schippers. Vanaf 1337 breekt een lange periode van verval aan: de Honderdjarige oorlog, de Britse bezetting, de pest, hongers- nood. In 1560 start de volgende episode in de geschiedenis van de stad. De bisschoppen kiezen voor het protestan- tisme. Montauban groeit uit tot een bolwerk van Hugenoten en vormt een kleine onafhankelijke republiek. Louis XIII besluit hier korte metten mee te maken en stuurt in 1621 zijn leger naar Montauban. Ondanks een belegering van 86 dagen geven de bewoners zich niet over. Pas in 1629 is het gedaan met de onafhankelijkheid en onderwerpt Montau- ban zich aan het regime van het Franse koninkrijk. Kardi- Où manger & naal Richelieu zorgt ervoor dat het katholicisme in ere wordt ÉGLISE SAINT-JACQUES hersteld. où dormir? WIE VANUIT TOULOUSE NAAR HET NOORDEN RIJDT, ZIET In de 20e eeuw wordt Montauban wederom een toe- de horizon geleidelijk van kleur verschieten. Niet zo verwon- vluchtsoord – net zoals dat in 1144 het geval was. Tijdens de derlijk, want slechts 45 kilometer verderop ligt de stad die Spaanse burgeroorlog zoeken veel vluchtelingen hun heil in door bewoners liefkozend ‘ma ville rose’ wordt genoemd: Montauban, waaronder de laatste president van de republiek Montauban. Dit plaatsje met zijn roze-rode bakstenen is Spanje, Manuel Azaña. Ook in de Tweede Wereldoorlog trekt samen met Figeac, Cahors en een van de vier villes d’art de stad vluchtelingen aan. De bekendste ‘vluchteling’ is echter et d’histoire in de regio Midi-Pyrénées. een schilderij: de Mona Lisa van Leonardo da Vinci wordt korte tijd verborgen gehouden in een geheime kluis achter een Bolwerk van Hugenoten wijnkelder. De stad die nu op de kaart staat als Montauban werd in 1144 gesticht door Alphonse Jourdain, graaf van Toulouse. Het Straten als een dambord Les saveurs d’Ingres was bedoeld als toevluchtsoord voor de bewoners van het Montauban is na Mont-de-Marsan de oudste bastide (ver- Culinaire hoogstandjes in een nabijgelegen Montauriol, een dorpje rond het klooster van sterkte nederzetting) van Zuid-Frankrijk. In beide steden minimalistische entourage bij het Saint- éodard. De dorpelingen waren in opstand gekomen liggen de straten in rechte hoeken – als een dambord – Musée Ingres. Schuif aan voor tegen de monniken en de torenhoge belastingen. In de nieuwe rondom een plein. Het centrale plein van Montauban, de Place ravioli met geconfi jt konijn of een nederzetting aan de Tarn zou iedereen volgens de graaf National, heeft een rondgang van dubbele arcades. Hier vindt duifje en trois façons. CATHÉDRALE NOTRE-DAME-DE-L’ASSUMPTION ‘beschermd en vrij’ zijn. Tegelijkertijd versterkte hij met zijn de wekelijkse markt plaats en worden regelmatig concerten 11, rue de l’Hôtel de ville ‘barmhartigheid’ zijn macht in deze vruchtbare en strategi- en festivals georganiseerd. Veel van de fraaie herenhuizen die 82000 Montauban sche regio. Hij doopte de stad ‘Montalba’ – ‘witte berg’ in het het plein omkaderen stammen uit de 18e eeuw. In een daar- Het O ce de Tourisme, een paar straten verderop in de rue du WWW.LESSAVEURSDINGRES.COM Occitaans – als contrast met Montauriol, wat ‘gouden berg’ van is tegenwoordig het gemeentehuis gevestigd, de andere Collège, is gehuisvest in het voormalige Collège des Jésuites betekent. zijn voornamelijk in gebruik als bedrijfspand. en bezit erfstukken uit verschillende perioden van de lokale geschiedenis.

Heerschappij van het katholicisme Musée Ingres Ook elders in de stad worden we herinnerd aan het roerige verleden van Montauban. Zo dragen de muren van de Église Museum in het voormalige stadhuis van Montauban. Een groot deel van de Saint-Jacques, die majestueus boven de stad uit torent, nog collectie bestaat uit werk van de in Montauban geboren schilder Jean Au- sporen van de belegering in 1621. guste Dominique Ingres. In 1851 schonk hij eigen werk, werk van leerlingen De Cathédrale Notre-Dame-de-L’Assumption verwijst en zijn verzameling Griekse vazen aan de stad. Na zijn dood in 1867 werd de naar een ander hoofdstuk uit de geschiedenis. De kathedraal Abbaye des Capucins collectie in het museum uitgebreid met duizenden tekeningen. uit 1692 staat voor het einde van de protestantse rebellie in Viersterrenhotel met spa midden Sommige kunstkenners noemen zijn omlijnde en precieze schilderwijze, Montauban én voor de nieuwe, glorieuze heerschappij van in de stad. Comfortabele kamers, waarin penseelstreken onzichtbaar waren, ‘gotisch’. Anderen beschrijven het katholicisme. Voor de bouw ervan werden dan ook de luxueuze badkamers, kunstwer- zijn werk als ‘primitief’ en als ‘academisch traditioneel’. Zijn liefde voor beste architecten van die tijd ingezet: François d’Orbay, Jules ken door het gebouw heen. vrouwelijk schoon loopt als een rode draad door zijn werk heen. Hardouin-Mansart en Robert de Cotte. Het elegante, in classi- 6-8, Quai de Verdun cistische stijl opgetrokken gebouw wordt dikwijls in één adem 82000 Montauban 19, rue de I’hôtel-de-ville, 82000 Montauban genoemd met beroemde kerken uit dezelfde periode, zoals de [email protected] [email protected] - WWW.MUSEEINGRES.MONTAUBAN.COM Église Saint-Roch in Parijs en de Notre-Dame de Versailles. WWW.ABBAYEDESCAPUCINS.FR Zonder een bezoek aan dit prachtige monument is uw verken- ning van Montauban niet compleet!